Ben Hasan'n Derisiym

Prof.Dr. Arif SARSILMAZ / Biyoloji - Aralk 2000

Hasan! Aylardr bedeninin iindeki yaratl mucizesi olan hayat nemi haiz bulunan eitli organlarn
konutular ve kendilerini anlattlar. Onlarn gyesi kendilerini anlatmaktan ok hepimizin sahibi ve
Yaratcs, Kudreti Sonsuz'un ilminin ve hikmetinin sonsuzluuna dikkati ekmekti. Bugn bedeninin
iinden, d dnyaya bir pencere aalm istersen?
Senin vcudunun d dnyaya komu olan snr blgesinin her trl mesuliyeti benim zerime yklenmitir.
D dnyadaki her trl deiiklii, scaklk, soukluk, rutubet, basn, eitli radyasyonlar, her trl tahri
edici kimyev ve mekanik tesirleri ben hissederim ve i organlarnn bu deiik evre artlarna gre tavr
almalar iin onlar uyarrm. Onun iin herkes beni nce bir duyu organ olarak grr ve be duyunun
sonuncusu olarak sayarlar.
Halbuki benim duyu organ olarak i grmemin dnda o kadar ok baka ve hayat vazifelerim var ki,
hepsini anlatmaya kalksam, bu derginin hacmi yetmez. Sadece estetik adan bile baktnda ne kadar gzel
olduum grlr. stersen bir gn tp rencileriyle birlikte anatomi lboratuarna gir ve vcudu
paralanmadan yani dier organ ve sistemleri incelenmeden nce derisi yzlm bir kadavraya bakmaya
al ve dayanabilirsen dikkat et! nsan, Allah'n yaratt muhteem bir sanat eseri olmasayd, belki "iren"
ve "tiksindirici" sfatlarn kullanabilirdim, ama o cesedin her hcresi tek tek Rabbimin eseri olduu iin
byle demiyorum ve sadece "gze ho gelmeyen bir manzara" tabiriyle nitelendirmem kfi olur zannederim.
Ben olmadm zaman o muhteem anatomik mucize olan vcut btn ihtimn kaybederek, rktc ve
irkin bir hl alyor. Aylardr sana kendilerini anlatan btn o organlarnn gzellii ve hikmetleri ancak
benim varlmla bir mn kazanabiliyor. Rabbimiz beni btn vcudunun her blgesine uygun bir elbise
olarak yaratarak seni giydirmi. Ayak tabanlar ve avu iini kaln bir keratin d tabaka ile donatarak
yrmeni ve eitli el letlerini kullanman kolaylatrm. ayet dudak blgesinde olduu gibi ince
olsaydm, yrrken, herhangi bir leti bir ka sefer kullandnda delinir, yara olurdum. Eklemlerinin olduu
ksmlarda husus kvrmlarla akordeon veya krk gibi yaparak parmaklarnn, el ve ayaklarnn rahata her
trl harekete imkn vermesini temin etmitir. Ba blgeni gneten ve souktan korumak iin benim
iimden baz hcreleri farkllatrarak sa hline getirmi ve devaml uzama kabiliyeti de vermitir. Gzn
korumak iin kirpik ve ka ismini verdiiniz zel kllarla hem sslemi, hem de onlarn bymesini
snrlamtr. Yoksa nn grebilmek iin her gn bir de ka ve kirpiklerini kesmek zorunda kalacaktn.
Burun ve kulak deliklerinin girilerinde bile husus kllarmla toz-toprak ve bcek gibi nesnelerin girmesini
engellerim. Sen imdi belki "bu da nemli bir ey mi? Alt taraf birka tane kl. Olsa ne olur olmasa ne olur?
Hayat bir ehemmiyeti yok", diyebilirsin. Evet, doru. Hayat bir ehemmiyeti yok. Ama hayat sadece "canl"
kalmak deil ki, hayatn bir de insana ait estetik ve gzellik boyutu vardr. Kalar ve kirpikleri dklm
birisine baktnda bu durumu daha iyi anlarsn. Evet! Allah (cc) insan yaratrken gzel yaratm ve bu
gzelliini tekil eden her bir kl da ayrca nemli klmtr. nk Rabbimiz bir eyi yaratrken sadece bir
ynyle deil, pek ok ynyle hikmetli yapar.
"Hayat ehemmiyeti yok" deyip benim kllarm kk grp duruyorsun! Halbuki ben btnyle ok hayat
ehemmiyeti haiz bir organm! Ka ve kirpiklerimdeki estetik incelii ve gzellii gremedin, ama senin
vcudunu pek ok bakmdan koruyan bir organ olduumu imdi sana gstereceim! Normal bir insan
vcudunu sararak rtmek iin benim geniliimin 1.80-2 metrekare arasnda olmas gerekir. En birinci ve
hayat olarak senin vcut svlarnn darya szp kaybolmasn engellerim. Vcut ii svlarnn younluu
ve mineral tuzlarnn miktar hayat ehemmiyettedir. Ben olmasaydm sadece bbreklerinle bu svlarn
younluunu dzenleyemezdin. Onun iin derisinin 2/3'lik ksm derin ekilde yanm insanlar vcutlarndan
kaybettikleri svlar yznden lrler. Yank merkezlerinde ok hassas letlerle kaybedilen vcut svlar
ayarlanmaya allmasna ramen umumiyetle byk yanklarda baarsz olunmaktadr. Benim koruma
zelliim sadece vcuttan kaybedilecek svlar engellemek bakmndan deil, dardan vcuduna girecek
her trl bakteri, mantar ve virs gibi hastalk yapc zararllarn giriine de mni olmakla kendini gsterir.
Bazen eline kk bir diken batnca bile hemen mikrop aldn ve orada bir iltihap olutuunu biliyorsun.
Vcudunun geni bir blgesinde eksilir veya yaralanrsam, ok daha ar enfeksiyonlarla karlaabilirsin,

nk benim olmadm yerden milyonlarca mikroskobik varlk senin iine hcum ederek seni hasta
edecektir.
Senin vcudun scaa ve soua kar ok hassas yaratlmtr. Vcudunun i scakl normal olarak 36,7
C olmaldr ve d evrenin her trl s deiikliklerine kar deimemelidir. Eer soukta kalr da rsen
ve dolaysyla vcut ii scakln derse akcierlerin, mide ve bbreklerin bata olmak zere birok
organn hasta olur ve almalar aksamaya balar, s dmeye devam ederse lrsn. Aksine ok scakta
kalr ve i scakln ykselirse bata beynin ok hassas olduundan nce sinir sisteminde arzalar daha sonra
da kalb gibi organlarnda bozulmalar balar ve yine lrsn. Halbuki llerden kutuplara kadar her yerde
insanlar yayor ve btn bu insanlarn vcut ii scakl 36-37 C civarnda sabit tutulmaya allyor. te
bu vcut ssn dengede tutma ile ilgili sistemin ok nemli bir paras benim. Asl kontrol merkezi beyin
olsa da, beyin benden giden uyarlara gre dzenleme yapar ve cevabn verirken de ben nemli iler
grrm.
Bu kadar nemli ileri anlatmadan nce sana dardan ok basit gibi grnen yapmdan biraz bahsetmek
istiyorum. Aslnda hi de senin tahmin ettiin gibi etlerini saran bir naylon rt gibi deilim. Her eyden
nce canl, esnek, byyen, tamir olabilen, beslenen, bir taraftan len ksmlarn atarken, yerini taze
hcrelerle dolduran ve btn dnyadan haberdar olan bir organm. Kabaca bir bakla iki tabaka hlinde
grlrm. Senin dardan grdn st deri (epidermis) ksmmn en st (stratum corneum) mrn
tamamlam ve yapsna keratin (boynuz maddesi) alarak sertlemi l hcrelerden ibaret olup, bunlar her
gn dklmektedir. Banyo yaparken "kir" olarak dklen ksmlar bunlardr. Bu ksmlar dklrken bana
yapm ve dardan bulam, seni hasta edebilecek birok bakteri, mantar gibi parazitlerden de
kurtulursun. st derinin en dip ksmn deyen yksek blnme kabiliyetine sahip reyen hcrelerin
(stratum germinativum) tekil ettii tabaka hi durmadan yukarya doru yeni hcreler retir. Balangta
silindirik olan bu hcreler yukarya doru ykseldike kbiklemeye ve daha sonra da yasslamaya
balarlar. Bu arada ilerinde keratin maddesi sentezlendii iin yava yava sertlemeye ve hayatiyetlerini de
kaybetmeye balarlar. En ste geldiklerinde tamamen lm olurlar. Bunlarn bir ksm dklmez ve
birbiriyle birleip kaynaarak nasr ve trnak gibi yaplar meydana getirerek anmaya maruz kalan yerleri
korurlar.
Bu tabakamn biyolojik hayatiyeti o kadar fazladr ki, hayret edersin. nsan lse bile daha iki- gn bu
tabakam lmez ve blnmeye devam eder, onun iin bazen sakal tra olmu ve trnaklarn kesmi hlde
lm birisinin gmlmesi birka gn geciktiinde gmlrken cesede dikkat edersen sakallarnn ktn
ve trnaklarnn uzadn fark edersin. te bu durum, benim germinatif epitel adn verdiiniz epidermisin
taban ksmndaki tabakamn faaliyeti ile ortaya kan bir hdisedir.
Epidermisimin (st deri) altnda daha kaln olan dermis (alt deri) tabakam vardr. Benim canllma,
gerginliime ve rengime vesile olan bu tabakada bulunan ok eitli sanat eserleri benim yapm
tamamlamak iin yaratlmtr. Bu tabakamn esas kollagen ad verilen bir proteinden yaplm sk lifli ba
dokusudur. nsanlar yalandka bu tabakam kurumaya ve kollagen proteinlerini kaybetmeye balar,
dolaysyla lifler azaldka benim gerginliim de azalr ve burumaya balarm. Yalanan insanlar benim
burumamdan holanmazlar ama sizin kaderiniz budur. Aslnda ok zlmeye de gerek yok, nk benim
buruuklarmn bile senin yzne verecei ayr bir ciddiyet, tecrbe sahibi olduuna ve ile ektiine dair
emareler vardr. Dermis tabakamn iinde dalm hlde kvrml bir ip yuma eklindeki ter bezleri, kl
kkleri, kl besleyen ve parlatan ya bezleri, bana rengimi veren kromatoforlar (renk maddesi tayan
hcreler) kllarm dikletirip yatrmaya yarayan kl dibi kaslar, beni beslemeye yarayan klcal kan damarlar
ve az nce yukarda bahsettiim s, basn ve ar duyularn almaya yarayan eitli zel alc hcreler
(receptrler) ve bunlarn arasna dalm serbest sinir ular bulunur.
Vcudunun farkl ksmlarnda belirli duyulara kar daha hassasm. Duyu alclarm eitli ekillerde olup,
kendilerini ilk defa tespit eden ilim adamlarnzn adlarn takarak isimlendirmisiniz. Mesel, Pacini
cisimciim, Meissner cisimciim, Ruffini ve Krause cisimciklerimin her birinin ayr uyaran eitleri iin
hassas olduunu dnenler olsa da bu durum deneyle ispatlanamamtr.

Senin ve arkadalarnn esmer, kumral, sarn, beyaz veya zenci gibi sfatlarla tarif edilmenizin balca
sebebi dermis tabakamn iinde ve hemen epidermise komu olan blgede yer alan kromatoforlardr. Yldz
eklinde kollu uzantlara sahip bu hcreler n iddetine bal olarak ok yava hareket ederek kollarn
uzatp ksaltabildikleri gibi ilerinde tadklar renk tanecikleri (melanin granlleri) de hcrenin merkezine
younlaarak veya hcre iine dalarak hareket ederler ve bylece benim rengimi koyulatrp,
aklatrabilirler. Mevsimlere ve gn uzunluuna, dolaysyla gne nlarnn iddetine ve sresine bal
olarak bu hcrelerin hareketiyle senin rengini yazn koyulatrr, kn ise daha aklatrrm. Bunun ne
hikmeti mi var? Hem de o kadar gyesi ve hikmeti olan bir fizyolojik mekanizmadr ki, hayret edersin. Hi
dikkat ettin mi? Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika gibi lkelerdeki insanlar gneyde yaayanlara gre ok
daha ak renkli ve sarn oluyorlar. nk bu lkeler daha az srede ve iddette gnee maruz kalyorlar;
gkyz ou zaman bulutlu ve yal. Halbuki gne nn D vitamini sentezlenmesinde ok nemli bir
rol vardr. Gdalardan aldn 7-dehidrocholesterol isimli madde ancak gne ile senin vcudunda D
vitaminine dnr. D vitamini ise bata kemik ve kalsiyum metabolizmas iin ok nemli olup yada
eriyen bir vitamindir. Gne olmazsa D vitamini yaplamaz ve bunun eksikliine bal olarak, bata
raitizm, birok kemik hastal ve iskelet bozukluklar ortaya kar. Fakat gne da iki taraf keskin
kl gibidir. Eksiklii hastalk yapt gibi fazlal da bata cilt kanserleri ve gz hastalklar olmak zere
benim zerimde ok tahribat yapar. Yeryznn her tarafn insanlarla dolduran Rabbimiz, elbette ki hem az
gne gren, hem de ok gne gren yerlerde yaayan insanlarn hepsini sonsuz ilmiyle bildii ve hepsinin
gneten gerektii kadar istifade edebilmeleri iin benim kromatoforlarma ve ilerinde tadklar melanin,
maddesine mkemmel zellikler vermitir. Az gneli yerlerde kromatoforlarm az miktarda melanin
sentezler ve bunlar hcre iinde yaylarak veya bu hcreler daha derinlere inerek benim rengimi aarlar.
Bylece daha fazla gne beni geerek D vitamini iin kullanlr. Gneli yerlerde yaayanlarda ise
youn ultraviole ve dier radyasyonlar sebebiyle benim hcrelerimin her an mutasyon geirme ve
kanserleme riski ok yksektir. Onun iin gneli lkelerde yaayan kiilerde ok bol melanin maddesi
sentezlenir ve kromatoforlar iindeki bu melanin hcrenin merkezinde younlaarak benim rengimi
koyulatrr. Bylece gne nlarnn fazlas melanin pigmentimin husus yap ve fonksiyonu syesinde
emilerek dier hassas hcrelerimin hasarlanarak kanserlemesi nlenir. imdi anladn m benim renkli
hcrelerimin yaratlndaki hikmeti?
Vcut ii scaklnn artmamas iin scak havalarda bana gelen kan damarlarn ok geniler ve bol miktarda
kan alrm. Kann iindeki suyu ter bezlerim vastasyla darya veririm. Bu scak ter benim zerime yaylp
buharlarken nemli miktarda sy da alp havaya geirir ve bylece vcudunun ss ykselmez, sen de
bunu hafif bir serinlik olarak hissedersin. Ter bezlerimin faaliyeti sayesinde bir miktar azotlu artklar da
atarak bbreklerine yardmc olurum. Soukta ise memen iin ter bezlerimin faaliyeti azalr. Bana gelen
kan damarlar bzlr ve benim kanm azaltlarak, hayat olan i organlarnn memesi iin scak kan
vcudunun iine ynlendirilir. Benim kllarmn kaslar da kaslarak kllarm dikletirir ve bylece
zerimdeki kl rts daha kalnlatrlm olur. Tpk battaniye ile rtnm gibi olur. Vcut sn iyice
derse benim zerimdeki alclar refleks olarak altmdaki kaslar uyarr ve onlarn titremesiyle s retilir.
Soukta tir tir titremek ite bundan dolaydr! Hanmlarn kllar daha az olduu iin soua kar onlara
hakszlk yaplm m diyorsun? Hayr! Asla byle bir ey olmaz, nk hanmlar yaratl itibaryla
erkeklerden farkl olarak, benim altmdaki dokular arasna bol miktarda ya depolarlar. Kadnlarn bu
derialt ya dokusu hem onlar souktan korur, hem de yavrular emzirmeleri iin yedek gda deposu olarak
kullanlr, hem de dardan vurma ve arpmalara kar kas ve kemikleri erkeklerden daha iyi korunur. Bu
ya tabakas hem s tecrid maddesi hem de ok emici olarak vazife grr. Grdn gibi hanmlara hibir
hakszlk yaplmamtr. nk O, her hak sahibinin hakkn eksiksiz verir.
Benim vcudun bir aynas olduum dncesi bir lde doru saylabilir. Gznnde olmam ve kolayca
muayene edilmem sebebiyle ou zaman altmda yatan hastalk belirtilerini gsteren ilk organ saylrm.
Bende grlen anormallikler ou zaman metabolizma bozukluklarn, kt huylu hastalklar veya
vcudundaki bezleri ilgilendiren hastalklar dndrebilir. Mesel, karacierin herhangi bir zehirli
maddeden dolay yava yava zehirleniyorsa ellerinin iinde krmz lekeler hlinde kendini gsterir. Ruh
durumun da bana ok tesir eder. Tabi ki, aksi de olur, yani bana ait zel hastalklar, dier i organlarna tesir
edebilir.

Kendimi yenileme ve tamir mekanizmamn ok gl olduunu bata sylemitim. yanklar, yaralar ve

kesikleri Allah'n izniyle normal artlarda kolayca hallederim. Ancak yaralanma benim alt ksmma inecek
kadar derin olduysa ileride hatrlaman iin kk bir iz brakrm. Bir de eker (diabet) gibi baz
hastalklarda maalesef benim yenilenme ve tamir gcm azalyor ve yaralarm abuk kapatamyorum. Bu
durumda beni ok temiz tutup iltihaplandrmamaya itina gstermelisin.
Hasan! Zaten biraz fazla uzattm iin imdi sana alerjiler, kantlar, deri dkntleri ve iltihaplar gibi
benim hastalklarma ait bir sr belirtiden sz ederek itahn karmak istemiyorum. Ama unu bil ki bir
ksm kaltsal (genetik), bir ksm baklk sistemi bozukluuna bal, bazs bakteriyal, bazs virtik,
kimisi de mantarlara bal belki yz tane hastalm sayabilirim. Bunlarla seni vesveseye drp zmek
istemiyorum. Grdn gibi insanlarn ok byk ksm her eye ramen salkl geziyor. Yaratan (cc)
elbette ki korunma mekanizmalarn da vermi veya sonradan retmitir. Ne kadar hikmetli, sanatl ve
mkemmel bir organ olduumu gsterip, beni Yaratan iaret etmek istediim iin sana dermatoloji dersi
vermektense Rabbimin rzasna uygun yaaman tavsiye etmeyi daha uygun buldum. Zaten onun rzasna
uygun yaarsan, birok hastalktan korunur, her eye ramen imtihan iin hasta olduunda daha iyi
tahamml eder, iyiletiinde de daha ok kredersin. Buna ramen yine de itahn kamayacak ve cann
sklmayacaksa benim hastalklarm ile ilgili dermatoloji kitaplarndaki renkli resimlere baknca, saln
iin ne kadar byk bir kr gerektiini daha iyi anlarsn.