Вы находитесь на странице: 1из 3

19/10/2015

CVC.PlanCurriculardelInstitutoCervantes.6.Tcticasyestrategiaspragmticas.Introduccin.

Bibliotecadelprofesor>Plancurricular>ndice>6.Tcticasyestrategiaspragmticas.Introduccin

Tcticasyestrategiaspragmticas.Introduccin

Plancurricular

>

ElinventariodeTcticasyestrategiaspragmticaspretendeincorporaralanlisis
delalengualosrecursosqueestnadisposicindelalumnoylasestrategias
quepuedeactivarparausarlalenguadeformaefectivayeficazencontexto.En
estesentido,elinventarioquenosocupaentroncaconeldeGramticaen
cuantoqueGramticayPragmticacompartenunmismoobjetodeestudio,
aunquedifierenenlaperspectivadeanlisis.Silaprimeradescribeyexplicala
estructuradelalengua,suselementosconstitutivosylasreglasdeconstruccin
delasoraciones,lasegundatieneporobjetodescribiryexplicarlasreglasque
rigenlaactuacinlingsticadeloshablantes,ascomolasestrategiasqueestos
utilizanparaquelosmensajesresultenadecuadosyeficacessegnlos
destinatariosalosquesedirigenyelcontextoenquetienenlugar.
LaPragmticadacuentadelosprocesosdeostensineinferenciaquese
producenenlosintercambioscomunicativos.Losprimeroslesirvenalhablante
paramostrarsuintencindeemitirenunciadosrelevantesparalacomunicacin
ypermitenidentificartantolainformacinpropiamentedichaquesetransmite,
comolaintencinylasactitudesconlasqueelhablantetransmiteesa
informacin.Porsuparte,laostensindesencadenaunprocesoinferencialque
conducealdestinatariodesdeelsignificadoliteraldelodichohastaelsignificado
intencional,alconstruirunesquemaconceptualsegnlainformacinquele
proporcionaelcontextoylaconductaostensivadelhablante.
LaPragmticapermite,endefinitiva,explicarporqudeterminadosaspectos
fonticos,morfolgicososintcticosparecennoresponderalasreglas
gramaticales.Justifica,porejemplo,queunenunciadocomoLibros,tiene
muchostransgredaaparentementelalgicadeladistribucinsintcticapara
ofrecerunainformacindistintadelaquepediraelordencannico(Tiene
muchoslibros).Delmismomodopermitesaberquecuandounhablantedice
AyerviaRosasalirdeunacasanoseestrefiriendoalacasadeRosa,oque
cuandoalguienentraenunahabitacinydiceAquhacemuchofro,no?no
estconstatandounarealidad,sinosugiriendoqueseenciendalacalefaccin.
Aprenderausarunalenguaextranjerasuponeaprenderacategorizare
interpretarlassituacionesylasrelacionessocialestalycomolascategorizane
interpretanloshablantesnativosimplicatambinaprenderainteractuarde
maneraadecuadaenfuncindelcontextoydelinterlocutor,deacuerdocon
esquemasdeactuacinyrecursospropiosdelacomunidaddehablantesala
queseaccede.Dichodeotromodo,eldesarrollodeunacompetenciapragmtica
suponenecesariamenteelconocimientodelosrecursosdequedisponelalengua
paraemitireinterpretarenunciadosconunadeterminadaintencin
comunicativa,ascomolainteriorizacindelosprocesosquepermitenactivar
tcticasyestrategiasparalograrelxitoenlacomunicacin.
SibienesciertoquebajoelamplioparaguasdelaPragmticacabentantola
competenciadiscursivacomolafuncionalyque,desdeunpuntodevista
estrictamenteterico,noparececonvenientedesgajarlascuestionesrelativasal
ElInstitutoCervantesutilizacookiespropiasydetercerosparafacilitar,mejoraryoptimizarla
usodelalengua,desdeunpuntodevistadidcticoes,sinduda,msrentable
experienciadelusuario,pormotivosdeseguridad,yparaconocersushbitosdenavegacin.
diferenciartresbloquesdecontenidos,queconformanotrostantosinventarios
Recuerdeque,alutilizarsusservicios,aceptasuavisolegalysupolticadecookies.
Aceptar
delosNivelesdereferenciaparaelespaol.As,sehaoptadopormantener
diferenciados:losrecursosdisponibles,lastcticasylasestrategias,recogidosen
esteinventariolosexponentesfuncionales,recogidosenelinventariode
Funcionesylaestructuradelasmacrofuncionestextuales,que,juntoconun
repertoriodemuestrasdegneros,conformanelinventariodeGneros
discursivosyproductostextuales.Conellosepretendefacilitarlacontribucinde
laPragmticaalaenseanzayelaprendizajedelenguasextranjeras,habida
cuentadequeenelinventariodeTcticasyestrategiaspragmticasseofrece
unaseriedeconocimientosdeclarativosydescripcionesdefenmenos
pragmticosrelacionadosconelusodelalengua,perotambinsesientanlas
basesparaelanlisisdelacomunicacin,estoes,cmoyporqucomunicamos.
Elvalordeesteinventarionoresidetansoloenelhechodequetratecuestiones
esencialesparaelanlisisdelalenguacomocomunicacin,sinoensupropia
novedad,puessepresentaporvezprimeraalosprofesionalesdeladidcticadel
espaolcomolenguaextranjeraunrepertoriodetcticasyestrategias
pragmticas,sistematizadodeformataxonmicayorganizadodeacuerdocon
losnivelescomunesdereferenciaestablecidosenelMarcocomneuropeode
referencia1 .Elesquemadecontenidosqueseproponeresponde,porunlado,a
lanecesidaddeofrecerunaestructuraquesearentableparaelprofesory,por
otro,aunaclaravoluntaddeevitarlaadscripcinaunaescuela,tendenciao
dimensinpragmticaysituarse,as,enarasdelarentabilidadpedaggica,en
unaperspectivaintegradoraygeneralistaquepuedaincluirtodoslosaspectos
quecabendentrodeunaconcepcinampliadelaPragmtica.Porellose
incluyenaportacionesdedistintasconcepcionestericas,delaLingstica
textual,delaTeoradelaargumentacin,delAnlisisdelaconversacin,dela

http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/plan_curricular/niveles/06_tacticas_pragmaticas_introduccion.htm

1/3

19/10/2015

CVC.PlanCurriculardelInstitutoCervantes.6.Tcticasyestrategiaspragmticas.Introduccin.
Lingsticacognitiva,etc.
Aspues,elinventariodeTcticasyestrategiaspragmticaspretendeofrecerun
repertorioderecursoslingsticosydetcticasyestrategiaspragmticasque
utilizanloshablantesdeespaolparaconstruireinterpretarlosdiscursosde
formaapropiadaalcontexto,paramodalizarsusenunciadosymostrar,deeste
modo,suactitudantelodichoyanteelinterlocutor,yparainteractuarconotros
deacuerdoconlasreglaspropiasdelacortesaestratgica.Lastcticashacen
referenciaalaseleccindeunrecursoconcretoencadasituacin,mientrasque
lasestrategiassedefinencomoprocedimientosdedecisinporlosqueelusuario
oaprendientedeunalenguasatisfaceundeterminadopropsitocomunicativo.
Porejemplo,unhablantepuedeminimizarsuparticipacinenloquediceo
haceyescondersetrassuenunciadocomoestrategiaparafacilitarla
aceptacindeesteporsuinterlocutor.Paraellopuedeutilizardiversastcticas
como,porejemplo,elegirundeterminadorecursolingstico,comolaforma
impersonalse(Sediceque)oelcuantificadoruno(Unohaceloquepuede).
Delmismomodoqueunadeterminadaestrategiapuedeconcretarseentcticas
diferentes,unamismatcticapuederesponderadiferentesestrategias.Por
ejemplo,latcticadelarepeticinpuedeservir,enrelacinconlaconstruccin
deldiscurso,aunaestrategiaparafavorecerlacohesindiscursiva(Hayque
comentarlosasuntosdelda,asuntos,porcierto,deespecialgravedad)y
tambin,enrelacinconlamodalizacin,aunaestrategiadenfasis,de
reafirmacindelodichooeldecir(Martaeslista,lista).Estadistincinentre
estrategiaytcticaexplicaelhechodequecontenidosconcretosdeeste
inventarioaparezcanenmsdeunepgrafe.

Organizacindelinventario
Loscontenidosdelinventarioseorganizanentresgrandesapartados:
Elprimerapartado,Construccineinterpretacindeldiscurso,describe,por
unaparte,recursos,tcticasyestrategiasrelacionadosconlaconstruccindel
discurso,comosonlosprocedimientosparaelmantenimientodelreferente,los
marcadoresdeldiscurso,ladeixis,lastcticasparasealarlainformacinnueva
ylacompartida,olosprocedimientosdecita.Porotraparteincluyeaspectos
relacionadosconlainterpretacin,estoes,conlosvaloresilocutivosque
adquierenlosenunciadosenelintercambiocomunicativo.Estosvalorespermiten
identificarunaseriedeinferenciaseimplicaturasqueasignanalasmodalidades
enunciativasunvalorilocutivodiferentedelreferencialydistinguir,as,entrelo
quesediceyloquesequierecomunicar.Enrelacinconlosenunciados
interrogativos,elinventariosecentraenpresentarformasinterrogativasque
aadenmaticesdiferenciadosoformasquenopreguntan(cuandosediceMe
pasaslasal?enlugardePsamelasalnoseestpreguntando,sinodandouna
ordenorealizandounapeticinseutilizaunatcticaquepermiteactivaruna
estrategiademinimizacindelactoamenazador).Enelcasodelanegacin,se
haprestadoigualmenteatencinalanegacinquenoniega,comocuandose
utilizaparaexpresaracuerdoconunadeclaracinprevia(unhablantequeante
unenunciadodeltipoEsteejercicionoesdifcil,respondeNo,noesdifcil)oala
negacinqueseproducemedianteelementosnonegativos(Meimportaun
pimiento!).Nosehanincluidoaspectosrelacionadosconlamodalidad
enunciativa,dadoqueellosupondrarepetirvaloresrecogidosdeformadetallada
enelinventariodeFunciones(lamodalidadenunciativaseusaparaexpresar
acuerdo,alegraparapedir,ofrecer,amenazaryparatransmitirotrastantas
intencionescomunicativasqueseincluyeneneseinventario).Serecogen
tambinindicadoresdeironaymetforas,mecanismosdeconstruccindel
discursoclaramenterepresentativosdelsignificadoinferencial.
Elsegundoapartado,Modalizacin,tratadelastcticasyestrategiasque
permitenalemisormanifestarseenelenunciadoymostrar,as,suactitudante
lodichoofrentealdestinatario.Porelloserecogenaspectoscomola
intensificacindeloselementosdeldiscursoydelacuerdoodesacuerdoconel
interlocutor,tcticasdefocalizacin,valoresmodalesdelaentonacinyotros
elementossuprasegmentalesodesplazamientosdelaperspectivatemporal.Son
mecanismosque,sibienincidenenlaconstruccindeldiscurso,estn
estrechamenterelacionadosconlaperspectivadelemisor,porloquesetratan
desdeestaperspectivaynodesdesuaportacinalaconfiguracindeuntexto.
Deestemodo,aunquelastcticasdefocalizacin,porejemplo,suponenalgn
tipodedesplazamientoenelordendeloselementosoracionales(tratadosenel
primerapartado),parecemsadecuado,sobretododesdeelpuntodevista
didctico,acercarseaestefenmenodesdelamodalizacin,encuantoquesirve
demanerainequvocaalaestrategiaexplcitautilizadaparamostrarlaactitud
delhablanterespectoasuenunciado.Seobservarquenohayundesarrollode
losrecursosytcticasdeatenuacinyminimizacin,sinounaremisinal
apartadoenquesetratalacortesaverbalatenuadora.Sibienesciertoqueno
todaslastcticasdeatenuacinrespondenaestrategiasdecortesa,seha
optadopordesarrollarestoscontenidosenelapartadodedicadoalaconducta
interaccional,denuevoconelobjetodeevitarrepeticionesinnecesariasyun
complejoentramadodereferenciascruzadasentreambosepgrafes,que
dificultaralalabordelprofesor.
Elterceryltimoepgrafe,Conductainteraccional,abordaaspectosque
afectanalhablanteensurelacinconeloyente,esdecir,cuestionesreferentesa
lacortesaverbal,tantoatenuadoracomoagradadora.Incluye,as,losrecursos

http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/plan_curricular/niveles/06_tacticas_pragmaticas_introduccion.htm

2/3

19/10/2015

CVC.PlanCurriculardelInstitutoCervantes.6.Tcticasyestrategiaspragmticas.Introduccin.
lingsticosdequedisponeelusuariodelalenguaylastcticasyestrategias
pragmticasqueutilizaparaatenuarointensificarlosefectosdeunactode
hablaenelinterlocutor.
Entodocaso,elanlisisenelauladelanegociacindelsignificadovamsallde
lascuestioneslingsticasrecogidasenesteinventario,porloquedebe
considerartambinaspectossocioculturales,cuyoconocimientoesimprescindible
paralograrelxitoenlainteraccincomunicativa.Porestaraznsehanincluido
referenciasalinventariodeSaberesycomportamientossocioculturales,que
recogeestetipodecontenidos.
AligualqueenelinventariodeGramtica,sehaoptadoaquporincluir,a
continuacindelalistadeespecificaciones,unbreveGlosariodetrminosque
puedeservirdeayudayreferenciaparaelusuariodeestematerialquenoest
familiarizadoconlaterminologadedeterminadosaspectos.Debetenerseen
cuentaquelasdefinicionesnohansidoextradasdeningunafuenteen
particular,sinodeaclaracionesdecadaconceptodesarrolladas,apartirdela
reflexin,enelprocesodeelaboracindelaslistas.
Comosucedeenotrosinventarios,sehanestablecidoreferenciasdesde
determinadoscontenidosaotroscontenidosoapartadosdelmismoinventarioo
biendeotrosinventarios,enlosquesepuedeencontrarinformacin
complementariaoconcomitantesobreunmismocomponente.

(1)ConsejodeEuropa(2001),Marcocomneuropeoparalaslenguas:aprendizaje,
enseanza,evaluacin,Madrid,SecretaraGeneralTcnicadelMEC,Anayae
InstitutoCervantes,2002. | volver |

CentroVirtualCervantesInstitutoCervantes,19972015.Reservadostodoslosderechos.cvc@cervantes.es

http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/plan_curricular/niveles/06_tacticas_pragmaticas_introduccion.htm

3/3

Вам также может понравиться