Wybrane zagadnienia z

lingwistyki stosowanej
2015

1 Lingwistyka stosowana - pojcie

Tradycyjna definicja
jzykoznawstwa/lingwistyki:
dzia nauk humanistycznych badajcych istot,
budow i rozwj jzyka.
Trojaki podzia:
- Jzykoznawstwo synchroniczne/diachroniczne
- Jzykoznawstwo teoretyczne/stosowane
- Makrolingwistyka/Mikrolingwistyka

2 Lingwistyka stosowana - pojcie

Jzykoznawstwo synchroniczne zajmuje si form jzyka w
danym momencie; jzykoznawstwo diachroniczne odkrywa
histori jzyka (grupy jzykw) i zmiany jego struktury na
przestrzeni czasu.
Jzykoznawstwo teoretyczne prbuje budowa modele
suce opisywaniu poszczeglnych jzykw oraz teorie
dotyczce uniwersalnych aspektw jzyka; jzykoznawstwo
stosowane usiuje wdraa te teorie w praktyce.
Makrolingwistyka lub jzykoznawstwo kontekstualne bada
dopasowanie jzyka do otaczajcego wiata, a wic funkcje
spoeczne jzyka, proces nauki i wzbogacania jzyka,
procesy wytwarzania i odbioru jzyka. Mikrolingwistyka lub
jzykoznawstwo niezalene rozwaa jzyk jako taki, a wic
jako byt niezaleny od otaczajcego wiata.

3 Lingwistyka stosowana - pojcie

Lingwistyka stosowana:
dyscyplina naukowa, ktra zajmuje si
opisem, wyjanianiem, i rozwizywaniem
praktycznych problemw yciowych i
spoecznych w zakresie jzyka i
komunikacji (Knapp 2010:xxi)
NB. Rnica w definiowaniu miedzy krgiem
europejskim i anglosaskim (przede wszystkim
dydaktyka jzyka)

4 Lingwistyka stosowana - pojcie

Problemy badawcze wykraczaj poza granice
zainteresowania dyscyplin jzykoznawczych
Dotychczasowe wyniki bada s niewystarczajce do
rozwiazywania tych problemw
Do rozwiazywania tych problemw opracowuje si
nowe metody badawcze i podejcia teoretyczne
Nowe teorie i metody badawcze wymagaj
posugiwania si innymi dyscyplinami
(interdyscyplinarno)
Podzia na lingwistyk teoretyczn i stosowan staje
si nieprzydatny (badania obejmuj podejcia
teoretyczne i praktyczn analiz)

5 Lingwistyka stosowana - przedmiot i zakres

bada
1. W obrbie jednego jzyka
2. W obrbie dwch i wicej jzykw
Ad 1.
- Akwizycja jzyka (nauka pisania, alfabetyzacja dorosych,
dydaktyka pisemnych form wypowiedzi, lingwistyczne
ksztacenie nauczycieli, konwersacja/rozmowa w procesie
nauczania)
- Komunikacja pisemna (nauczanie ortografii i gramatyki,
trening pisania, komunikacja w technice)
- Komunikowanie przy uyciu nowych mediw (jzyk w
aplikacjach komputerowych, programy komputerowe w
dydaktyce, uycie korpusw w leksykografii i frazeologii

6 Lingwistyka stosowana - przedmiot i zakres

bada

Ad 1. c.d.
- Komunikowanie publiczne (komunikacja w
reklamie, formy pisane w dziennikarstwie,
raporty korporacyjne i public relations)
- Komunikowanie ustne (w mowie) (analiza
konwersacji w komunikowaniu korporacyjnym,
poradnictwo konwersacyjne w organizacjach i
instytucjach, trening konwersacyjny,
komunikowanie w medycynie)

7 Lingwistyka stosowana - przedmiot i zakres

bada
Ad 2. (komunikowanie w obrbie dwch i wicej
jzykw)
-Dydaktyka jzykw obcych
-Jzyk ojczysty (polski, angielski, francuski) jako
jzyk obcy
-Komunikowanie midzykulturowe
-Tumaczenie

8 Lingwistyka stosowana - przedmiot i zakres

bada
Ponadto:
- Badanie i analiza jzyka (opracowywanie
terminw fachowych i terminografia,
standaryzacja/ujednolicanie komunikacji
specjalistycznej, planowanie jzyka jego korpusu i
statusu)
- Problemy diagnostyczne i terapeutyczne
(diagnostyka akwizycji jzyka, lingwistyka kliniczna,
lingwistyka w kryminalistyce)
(Knapp 2010)

9 Lingwistyka stosowana - przedmiot i zakres

bada
Dodatkowo (w aspekcie jednego lub wicej jzykw) m.in.:
-Socjolingwistyka,
-Psycholingwistyka,
-Pragmalingwistyka,
-Historiolingwistyka,
-Lingwistyka tekstu,
-Lingwistyka korpusowa,
-Politolingwistyka,
-Juryslingwistyka,
-Neurolingwistyka,
-Eurolingwistyka,
-Lingwistyka mediw
-etc.

Socjolingwistyka 1
Pojcie socjo-

W zoeniach czstka socjo- oznacza odnoszcy

si do spoeczestwa i/lub grupy spoecznej.
Spoeczestwo - dua zbiorowo spoeczna,
zamieszkujca dane terytorium, posiadajca
wspln kultur, wspln tosamo oraz sie
wzajemnych stosunkw spoecznych.
Spoeczestwo ponadto posiada wasne instytucje
pozwalajce mu na funkcjonowanie oraz form
organizacyjn w postaci pastwa, plemienia czy
narodu.

Socjolingwistyka 2
Pojcie socjo- (w socjologii):
Grupa spoeczna - zbir (co najmniej trzech)
osb, ktrego czonkowie wspdziaaj ze sob
na zasadzie odrbnoci od innych, w celu
zaspokajania wasnych potrzeb, charakteryzujcy
si trwa struktur i wzgldnie jednolitym
systemem norm i wartoci.

Socjolingwistyka 3
Pojcie (socjo-) (socjologia):
Tosamo spoeczna - identyfikuj j terminy
okrelajce czonkostwo w grupach spoecznych,
m.in. pe, wiek, narodowo, afiliacja
polityczna, religia. Tosamo spoeczna jest
zespoem identyfikacji spoecznej, ktra oznacza
proces umieszczania i definiowania zarwno
siebie, jak i innych w rnych kategoriach
spoecznych.

Socjolingwistyka 4
Pojcie socjo- (lingwistyka):

Odnosi si do zalenoci jzyka od rnic

wystpujcych w spoeczestwie -> na tej
podstawie definiuje si stan stosunkw
spoecznych (np. mankamenty systemu
owiatowego).

Socjolingwistyka 5
Pojcie socjo- (lingwistyka) cd.:
Odnosi si do zalenoci pozycji spoecznej
jednostki lub grupy od sposobu, w jaki uywaj
jzyka -> jednostka (czsto niewiadomie)
okrela swoje miejsce w hierarchii spoecznej.
Oznacza to, e jzyk wytwarza, definiuje,
stabilizuje i transmituje stosunki spoeczne.

Socjolingwistyka 6
Pojcie socjo- (lingwistyka) cd.:
Odnosi si do sposobu uycia jzyka przez
czonkw rnie zdefiniowanej (wiek, pe,
miejsce zamieszkania itd.) grupy ludzi w obrbie
spoeczestwa-> jzyk jako zbir sposobw
uycia jzyka (odmian, lektw, socjolektw).
Std pojcie: Sprachvariett, lect (variety),
sociolecte, socjolekt.

Socjolingwistyka 7
Aspekty badawcze:
1.Co jzyk robi z ludmi, ktrzy si nim
posuguj?
2.Co ludzie, ktrzy si nim posuguj, robi z
jzykiem?

Socjolingwistyka 8
Dwie teorie (historyczne, ale nadal aktualne):
Umiejtno posugiwania si jzykiem (w
mowie i w pimie, czynnie i biernie) ma np.
wpyw na ich kariery yciowe -> teoria deficytw
(Basil Bernstein).
Umiejtno posugiwania si jzykiem nie ma
wpywu na kariery yciowe uywajcych go
ludzi, poniewa posiadane umiejtnoci
jzykowe pozwalaj im normalnie funkcjonowa
w ich rodowisku -> hipoteza o zrnicowaniu
(William Labov).

Socjolingwistyka 9
Pytania badawcze wspczesnej socjolingwistyki:
Jak przynaleno do grupy ludzkiej, wpywa na
uycie jzyka przez jednostk lub zbiorowo?
W jaki sposb uycie jzyka zaley od roli
spoecznej uytkownika jzyka i sytuacji, w ktrej
odbywa si komunikacja?

Socjolingwistyka 10
Kilka aspektw badawczych:

Kanay uycia jzyka: jzyk mwiony i pisany.

Pojcia dodatkowe: styl, rejestr, repertuar,
Parametry porzdkujce uycie jzyka: osoba,
przestrze, grupa, norma, sytuacja, kontakt
take funkcja i medium (dalej od
Socjolingwistyka 13).

Socjolingwistyka 11
Styl: relacja midzy form oznaczajc a treci
oznaczan wypowiedzenia; dobr rodkw
jzykowych adekwatnych w danej sytuacji i do
osignicia zamierzonego celu.
Rejestr: relacja midzy form oznaczajc a
sytuacj komunikacyjn.
Repertuar: suma odmian jzyka, stylw,
rejestrw, ktrymi posuguje si biernie i czynnie
jednostka (lub grupa).

Socjolingwistyka 12
Zbieranie materiau do bada (obserwacja,
wywiad, ankieta, korpusy).
Badanie jzyka:
Obserwacja cech jzyka na wszystkich poziomach
systemu jzykowego (sownictwo, fleksja,
frazeologia, skadnia, tekst itp.).

Socjolingwistyka 13
Parametr: osoba (jednostka)
Cecha definiujca: tosamo jednostki
Przykady: repertuar jednostki (idiolekt), stan
chwilowej znajomoci jzyka, np. obcego
(interimlekt).

Socjolingwistyka 14
Parametr: przestrze (geograficzna)
Cecha definiujca: tosamo lokalna
Przykady: odmiana lokalna (gwara), odmiana
regionalna (dialekt), odmiana miejska
(urbanolekt), odmiana ponadregionalna (jzyk
potoczny, regiolekt), odmiana narodowa (np.
British English, American English).

Socjolingwistyka 15
Parametr: grupa
Cecha definiujca: (konflikt) wartoci
Przykady: jzyk specyficzny dla warstwy
(klasy) spoecznej (socjolekt), jzyk specyficzny
dla pci (seksolekt), jzyk specyficzny dla grupy
wiekowej (jzyk modzieowy, gerontolekt),
jzyk specyficzny dla wsko pojtych grup
(slang, jzyk wizienny, jzyk kibicw itd.).

Socjolingwistyka 16
Parametr: norma jzykowa
Cecha definiujca: poprawno (zgodno z
norm).
Przykady: jzyk standardowy
(Hochdeutsch), poprawny jzyk potoczny.

Socjolingwistyka 17
Parametr: sytuacja
Cecha definiujca: wzorzec kontekstowy.
Przykady: rejestr, style, gatunki tekstu, jzyki
specjalistyczne (?)

Socjolingwistyka 18
Parametr: kontakt (jzykowy).
Cecha definiujca: wadza (polityczna,
wojskowa, ekonomiczna lub kulturowa).
Przykady: pidiny, jzyki kreolskie,
nacechowane prestiowo odmiany narodowe
jzykw wiatowych poza ich obszarami uycia
(czyli zagranic).

Socjolingwistyka 19
Parametr: medium
Cecha definiujca: kana medialny
Przykady: jzyk prasy, telewizji, radia,
Internetu itd.

Socjolingwistyka 20
Parametr: funkcja
Cecha definiujca: intencja (cel).
Przykady: style funkcjonalne (nauki i techniki,
prasy i publicystki, komunikacji publicznej,
komunikacji potocznej, literatury); politolekt,
hagiolekt, technolekt, jzyk prawa i wiele
innych.

Socjolingwistyka 21
Bibliografia:
Linke, Angelika et al. (2001): Studienbuch Linguistik.
4. Auflage. Max Niemeyer Verlag. Tbingen.
Lffler, Heinrich (2005): Germanistische
Soziolinguistik. Erich Schmidt Verlag. Berlin.
Dittmar, Norbert (1997): Grundlagen der
Soziolinguistik - Ein Arbeitsbuch mit Aufgaben.
Niemeyer, Tbingen.
Spolsky, Bernard (1998): Sociolinguistics. Oxford
University Press.

Pragmatyka jzykowa 1
Pocztki (Charles W. Morris)
Pojcie pragmatyka jeden z trzech dziaw
semiotyki (semantyka, syntaktyka,
pragmatyka) opisuje relacje midzy znakiem
a odbiorc (interpretatorem)

Pragmatyka jzykowa 2
Tematyk pragmatyki jest to, co w stay
sposb wpywa na form i/lub interpretacj
komunikatw jzykowych, przy zaoeniu, e
jzyk uyty jest w danej sytuacji, w celu
komunikacyjnym w interakcji z innymi
osobami.
Pragmatyka (jzykowa) jest zatem nauk na
pograniczu teorii komunikacji i
jzykoznawstwa.

Pragmatyka jzykowa 3
Skadniki pragmatyczne tekstu: kontekst, nadawca,
odbiorca, cel komunikacyjny.
Powizanie z zagadnieniami: stylistyki, retoryki,
erystyki, komunikowania midzykulturowego,
pedagogiki, etykiety (jzykowej) -> protok
dyplomatyczny/savoir vivre
Przykady interakcji: nauczyciel/ucze, m/ona,
pracodawca/pracownik, kupiec/klient,
ksidz/penitent, lekarz/pacjent

Pragmatyka jzykowa 4

Teoria aktw mowy

Deixsis
Presupozycje
Reguy konwersacyjne
Zasady uprzejmoci

Pragmatyka jzykowa 5
Teoria aktw mowy (John Searle)
Czci skadowe
- wypowiedzenie (utterance),
- propozycja (proposition),
- illokucja (illocution),
- perlokucja (perlocution).
Objanienie na przykadzie zdania: Ten pies
gryzie.

Pragmatyka jzykowa 6
Wypowiedzenie
Stwierdzenie, e dana wypowied jest formalnie
poprawn, skoczon i zrozumia wypowiedzi
jzykow (na paszczynie fonologii i gramatyki).
(Fraza Ten pies gryzie jest skoczonym zdaniem).
Propozycja
Stwierdzenie, e dana wypowied jzykowa odnosi si
do znanego kontekstu i jest zgodna/sprzeczna z
wiedz o wiecie odbiorcy.
(Zdanie Ten pies gryzie odnosi si do konkretnego psa).

Pragmatyka jzykowa 8
Illokucja
Stwierdzenie, e dana wypowied jzykowa
reprezentuje konkretne dziaanie jzykowe (jest
informacj, ostrzeeniem, stwierdzeniem itd.).
(Zdanie Ten pies gryzie jest informacj/ostrzeeniem).
Perlokucja
Stwierdzenie, e dana wypowied jzykowa ma
spowodowa konkretne dziaanie u odbiorcy.
(Odbiorca np. kupuje psa, bo jest city i bdzie dobrym
strem lub oddala si, bo pies jest niebezpieczny).

Pragmatyka jzykowa 9
Klasyfikacja aktw mowy:
- reprezentatywne (stwierdzenia, opowiadania,
opisy, protokoy),
- dyrektywne (proby, dania, rozkazy),
- komisywne (obietnice, zobowizania)
- ekspresywne (podzikowania, pozdrowienia,
przeprosiny)
- deklaratywne (chrzest, pasowanie na rycerza,
wyrok sdowy).

Pragmatyka jzykowa 10
Reguy konwersacyjne (Paul Grice)
Zasada kooperacji
Maksymy konwersacyjne: iloci, jakoci,
odniesienia, sposobu
Implikatury 1. konwersacyjne i 2. konwencjonalne
1. Nie mam benzyny. Tu niedaleko jest stacja
benzynowa.
2. Ona jest biedna, ale adna.

Pragmatyka jzykowa 11
Maksymy grzecznoci/zasady uprzejmoci (politeness
maximes) Geoffrey Leech
Maksyma taktu (minimum wydatkw dla suchajcego
maksimum korzyci dla niego)
Zjedz jeszcze jedno ciastko.
Zjem jeszcze jedno ciastko.
Maksyma wspaniaomylnoci (minimum korzyci dla mnie
maksimum wydatkw dla mnie)
Napiby si herbaty?
Napibym si herbaty.

Pragmatyka jzykowa 12
Maksyma aprobaty (minimum krytyki i
maksimum pochway suchajcego)
- Och, co za wspania kolacj przygotowae!
- To byo niesmaczne.

Maksyma skromnoci (minimum pochway i

maksimum krytycyzmu dla mwicego)
- To byo gupie z mojej strony.
- To byo gupie z twojej strony.

Pragmatyka jzykowa 13
Maksyma zgody (minimum niezgody/maksimum
zgody midzy mwicym i suchajcym)
- Twj artyku jest ciekawy.
- Twj artyku jest kiepski.
Maksyma sympatii (minimum niechci, uprzejmoci
pomidzy mwicym i suchajcym)
- Przykro mi, e le si czujesz.
- Ciesz si, e i ty moesz czasem le si czu.

Pragmatyka jzykowa 14
Bibliografia:
Linke, Angelika et al. (2001): Studienbuch
Linguistik. 4. Auflage. Max Niemeyer Verlag.
Tbingen.

Lingwistyka tekstu 1
Tekst (Definicja). Istnieje wiele definicji tekstu
tworzonych z perspektywy opisu jego linearnej
struktury, ale te jego skadnikw semantycznych,
tematycznych i pragmatycznych.
Oglnie mona przyj, e najwaniejsze cechy
tekstu to:
tekst jest kompleksem zda, jest spjnym
nastpstwem zda, jest tematyczn jednoci,
jest wzgldnie zamknit caoci, oraz jest
caoci o rozpoznawalnej funkcji komunikacyjnej
(Boniecka 1999:25).

Lingwistyka tekstu 2
Tekst (Inna definicja) (de Beaugrande/Dressler
1990:19):
Tekstem jest takie wystpienie komunikacyjne, ktre
spenia siedem kryteriw tekstowoci. Jeeli
ktrekolwiek z tych kryteriw nie zostanie
spenione, tekst nie bdzie komunikatywny. Dla
przypomnienia: Te kryteria to: spjno (kohezja),
koherencja oraz intencjonalno, akceptowalno
(akceptabilno), informatywno, sytuacyjno,
intertekstualno. (de Beaugrande/Dressler
1990:20-30).
Oglnie mona zaoy, e teksty mog by pisane i
mwione oraz, e tekstem moe by jeden wyraz lub
inny duszy (czasem bardzo dugi) cig zda.

Lingwistyka tekstu 3
rodki jzykowe suce do uzyskania
spjnoci tekstu (nawizania) (Linke et al.
2001:215-223)
Powtrzenie:
o Wczoraj obserwowaem pewnego ptaka przy budowie
gniazda. Ptak ten by cakiem may, ale mimo tego
przynosi cakiem spore kawaki gazi.

Lingwistyka tekstu 4
Substytucja:
o Zota pilnowa smok. Poczwara odstraszaa kadego, kto
zblia si do skarbu.

Uycie zaimkw i wyrae zaimkowych

(pronominalizacja):
o To jest Marek. To on jest lingwist.
o Pawe jest w Grecji. Tam czuje si najlepiej.
o Prosz o pokj z widokiem na morze. Na tym najbardziej mi
zaley.
o Najpierw byem na zakupach, potem na poczcie, potem
odebraem samochd z warsztatu i zawiozem Ann na
dworzec kolejowy. I to wszystko w jedno przedpoudnie.

Lingwistyka tekstu 5
Nawizania z uyciem przedimkw lub
rodzajnikw (charakterystyczne dla tych jzykw
obcych, w ktrych wystpuj).
Deiksa (deixis) tzn. wskazywanie. Znaki jzyka,
ktre su wskazywaniu/wskazuj elementy
sytuacji, o ktrej mowa (gramatyczne morfemy
czasu, wyrazy tu, tam, teraz, jutro itp.).
o - Mamo, gdzie s moje kluczyki?
o - Znowu zapomniae? Gdzie musz by. Zobacz tam.
(Matka wskazuje na st w kuchni).

Lingwistyka tekstu 6
Elipsa (wyrzutnia). Opuszczenie wyrazu lub
wikszej czci zdania, ktrej domylamy si z
kontekstu. Najczciej z elips spotykamy si w
mowie potocznej ze wzgldu na du rol
kontekstu znanego rozmwcom.
o Moi znajomi sprzedali stary dom i kupili nowy
(opuszczono wyraz dom).
o Jak si czujesz? A twoja mama? (pene zdanie brzmi: A
jak czuje si twoja mama?)

Analiza konwersacji 1
Rozmowa (konwersacja) jest skoczonym
cigiem wypowiedze jzykowych, ktry jest
nakierowany na dialog i wykazuje jedno
tematyczn.

Analiza konwersacji 2
Aspekty badawcze (historyczne)
Zainteresowanie jzykiem mwionym (lata
60);
Zainteresowanie analiz konwersacji w ramach
etnometodologii (wywodzce si z socjologii)
(lata 60):
Aspekt wywodzcy si z teorii aktw mowy
(lata `70) -> o pragmatyce bya ju mowa.

Analiza konwersacji 3
Struktura rozmowy:
- turn (Gesprchsschritt, kolejka, para
przylega);
- Sekwencja (warunkowana czynnociowo lub
tematycznie);
- Faza rozmowy (wstpna, waciwa, kocowa).

Analiza konwersacji 4
Mwca vs. Suchacz
Kategoria zmiany mwcy (turn-taking,
Sprecherewechsel):
- poprzez udzielenie gosu,
- poprzez odebranie gosu

Formy zmiany mwcy:

-

Z wystpieniem przerwy (gap),

Z naoeniem si kwestii (wypowiedze),
Z dusz przerw,
Poprzez przerwanie rozmwcy.

Analiza konwersacji 5
Aktywnoci mwcy (modulacja i sia gosu,
powtrzenia, mowa ciaa, tematyzacja
zachowa partnera Ja Panu nie
przerywaem!).
Aktywnoci suchacza (utrzymywanie kontaktu
wzrokowego, postawa ciaa, mimika, gestyka,
ruchy gowy, umiech, sygnay zwrotne
mhm, tak, no, komentarze ach tak, no
wanie, rozumiem itd.).

Analiza konwersacji 6
Zachowania niewerbalne
Gestyka,
Mimika,
Kontakt wzrokowy,
Postawa ciaa,
Zachowania w przestrzeni,
Proksemika.

Analiza konwersacji 7
Typologia:
1. Rozmowy osobiste,
2. Rozmowy przy zastawionym stole (uroczystoci
rodzinne, w barach),
3. Rozmowy w trakcie gry,
4. Rozmowy w trakcie prac laboratoryjnych, przy
warsztacie pracy etc.,
5. Rozmowy w trakcie transakcji handlowych,

Analiza konwersacji 8
Typologia c. d.
6. Kolokwia, konferencje naukowe, dyskusje,
7. Rozmowy w mediach, wywiady,
8. Rozmowy w procesie nauczana/uczenia si,
9. Rozmowy poradnicze,
10.Rozmowy w urzdach,
11. Rozmowy w trakcie przewodu sdowego.

Analiza konwersacji 9
rodowisko (warunki) rozmowy:
1. Typ rozmowy,
2. Warunki czasu i miejsca,
3. Uczestnicy rozmowy (w cztery oczy, w
grupie),
4. Stopie upublicznienia,
5. Spoeczne hierarchie midzy partnerami,

Analiza konwersacji 10
rodowisko rozmowy c. d.
6. Wymiar czynnociowy rozmowy
(dyrektywny, narracyjny, dyskursywny),
7. Stopie znajomoci rozmwcw,
8. Stopie przygotowania do rozmowy,
9. Zorientowanie tematyczne,
10. Zwizek komunikacji z dziaaniami
praktycznymi.

Analiza konwersacji 11
Transkrypcja
- zapis kadego kroku (turn)
- zaznaczanie pauz i nakadajcych si kwestii
- gono
- tempo
- zachowania niewerbalne
- itd..

Analiza konwersacji 12
Zastosowania analizy
- zwizane z dziaalnoci wymiaru
sprawiedliwoci (sd, prokuratura itd.
- w rodowisku pacjent lekarz
- komunikacja gospodarcza
- psychoterapia
- mediacja, negocjacja
- itd

Analiza konwersacji 13
Bibliografia:
Brinker, Klaus/Sager, Sven (1998): Linguistische
Gesprchsanalyse. Berlin. Erich Schmidt Verlag
Henne, Helmut/Rehbock, Helmut (2001):
Einfhrung in die Gesprchsanalyse. Berlin. De
Gruyter Verlag.

Analiza konwersacji praktycznie 1

Przykad: mediacja (opis mocno skrcony)
Definicja: dobrowolny i poufny proces dochodzenia do
rozwizania sporu, prowadzony w obecnoci osoby
neutralnej i bezstronnej mediatora. Jest to
poredniczenie w sporze, majce na celu pomoc
(dwm lub wicej) stronom w osigniciu
porozumienia. W przypadku postpowania karnego
dodatkowym celem mediacji jest zadouczynienie,
naprawa wyrzdzonej szkody.
Mediacja prowadzona jest gwnie w formie rozmowy.

Analiza konwersacji praktycznie 2

Zakresy stosowania mediacji:
- Mediacja rodzinna (konflikty midzy partnerami lub inne w
obrbie rodziny),
- Mediacja gospodarcza (midzy partnerami w gospodarce),
- Mediacja w sprawach ochrony rodowiska,
- Mediacja w szkoach (rnego szczebla)
- Mediacja w konfliktach midzykulturowych,
- Mediacja w konfliktach ssiedzkich,
- Mediacja w konflikcie sprawca-ofiara,
- mediacja w politycznych konfliktach midzynarodowych.

Rne systemy mediacji.

Analiza konwersacji praktycznie 3

Niektre warunki wstpne:

Bezstronno mediatora,
Gotowo stron do mediacji.
Cechy mediatora: nie podejmuje decyzji, nie
manipuluje stronami (poprzez uchylanie si od
zajcia stanowiska, pochlebstwa,
krytykowanie, pouczanie). Jest gwn
postaci mediacji.

Analiza konwersacji praktycznie 4

Podane nastawienia mediatora:
- Gotowo do zrozumienia kadej ze stron (suchanie, unikanie
lku i agresji, propozycje zmiany perspektywy)
- Gotowo do konfrontacji (odrzucanie zachowa
destrukcyjnych, unikanie konfliktw nie rozwizuj
problemw, spr umoliwia ustalenie stanowisk, spr/ktnia
czy).
Zachowania niepodane:
- Nadmierne denie do spokoju i harmonii (unikanie sporu),
- Niedopuszczanie stron do gosu, nadmierna gadatliwo,
nietolerancja.

Analiza konwersacji praktycznie 5

Fazy (kroki) mediacji:
1. Przygotowanie, wprowadzenie, ustalenie celu mediacji,
sformuowanie kontraktu (midzy stronami i midzy stronami
i mediatorem),
2. Zbieranie informacji i tematyzowanie przedmiotu sporu,
3. Ustalenie interesw i potrzeb stron,
4. Kreatywne poszukiwanie pomysw/tworzenie sposobw
zaagodzenia sporu na podstawie interesw stron,
5. Ocena i wybr sposobu zaagodzenia sporu na podstawie
interesw stron jako droga do ustalenia sposobu ustalenia
sporu,
6. Przyjcie ugody (pisemnej) i wykonanie warunkw ugody.

Analiza konwersacji praktycznie 6

Czterokanaowy model komunikacji (Schulz von Thun)

Kady komunikat niesie w sobie jednoczenie pewn wiedz o

wiecie, informacj o nadawcy, buduje relacj midzy
nadawc i odbiorc oraz sugeruje odbiorcy dziaanie.

Analiza konwersacji praktycznie 7

Harvard Negotiation Program (Fisher/Ury)
jako podstawa do wielu wspczesnych
systemw mediacji (4 zasady).
1. Oddzielenie problemu od osoby,
2. Koncentracja na interesach stron nie na ich
pozycjach,
3. Propozycja rozwiza korzystnych dla obu stron
sporu,
4. Ocena rozwiza wedug obiektywnych kryteriw.

Analiza konwersacji praktycznie 8

Szczegowe techniki prowadzenie rozmowy w
trakcie (nie tylko) mediacji:
- Techniki zadawania pyta poza istniejcym
podziaem na pytania otwarte, zamknite, o
rozstrzygnicie oraz poza istniejcymi
klasyfikacjami retorycznymi pyta: np.
zamykajce To kiedy jedziemy?, zawierajce
odpowied To co, chcesz to kupi?,
napastliwe Chcesz si kci o t
drobnostk? itd.

Analiza konwersacji praktycznie 9

Techniki zadawania pyta cd.
- Pytania otwierajce: Jak pan si czuje w tej
sytuacji?
- Pytania o informacje: Kiedy moe pan przyj?,
- Pytania o objanienie: Jak przebiega taka ktnia?,
- Pytania o opini: Co interesuje pana w tej
sprawie?,
- Pytania uczestniczce (by dowiedzie si o uczuciach
i nastawieniach): Co sprawia, e jest pan w tej
sytaucji taki ostrony?

Analiza konwersacji praktycznie 10

Parafrazowanie: Jeli dobrze zrozumiaem,
chodzi panu o;
Wizualizowanie: Prosz sobie wyobrazi,
e;
Komunikat ja: Niesie informacj najczciej
o uczuciach mwicego: Przykro mi, kiedy
pno przychodzisz zamiast krytykowa
zachowania odbiorcy np. Ty zawsze si
spniasz.

Analiza konwersacji praktycznie 11

Rnicowanie:
- konkretyzowanie: To znaczy, e kiedy pana ona chce
wieczorem gdzie wyj, pan nie ma na to ochoty?;
- abstrahowanie: Czy gdyby mia pan ochot
wieczorem gdzie wyj, to poszedby pan z koleg?;
- konfrontowanie: Mwi pani, e m nie chce z pani
nigdzie chodzi. Kiedy proponowaa mu pani takie
wyjcie?

Analiza konwersacji praktycznie 12

Podsumowywanie: Po pierwsze, po
drugie, po trzecie.
Kooperacja: pytania o hipotezy, pytania o
wyobraenie przyszoci, pytania o cuda (Co
by si stao, gdyby zdarzy si cud i m
przesta jutro pi?, uzupeniajce pytania o
cuda (Jak pani sobie wyobraa wasz
pierwszy wieczr po tym cudzie?, pytania o
zdanie innych: Co powiedzieliby ssiedzi,
gdyby m przesta pi?.

Analiza konwersacji praktycznie 13

Inne techniki kreatywnego dyskursu:
- asocjacyjne: burza mzgw, zapisana burza
mzgw (brainwriting)
- imaginacyjne: gra symulacyjna
- systematycznego poszukiwania pomysw np.
Osborn checklist itd
- Obrazowe i analogizujce: bisotiation
- sw stymulujcych,
- mylenia sieciowego (nielinearnego).

Analiza konwersacji praktycznie 14

Fazy mediacji a fazy (sekwencje, kroki)
rozmowy (przykadowe zwizki):
Faza 1 (wstpna)
- Sekwencja (faza): Pierwsza analiza konfliktu
- Sekwencja (krok): dyskusja, pytania i
odpowiedzi
- Sekwencja (krok): rnicowanie,
podsumowywanie

Analiza konwersacji praktycznie 15

Faza 2 (zbieranie informacji i tematyzowanie
sporu)
- Sekwencja (faza): Okrelenie stanowisk stron
- Sekwencja (krok): rne techniki zadawania
pyta, komunikaty ja.
- Sekwencja (faza): przeformuowanie pozycji na
tematy sporu.

Analiza konwersacji praktycznie 16

Faza 3 (kreatywne poszukiwanie pomysw i
proponowanie rozwiza)
- Sekwencja (faza): np. Odkrywanie nowych
rozwiza
- Sekwencja (krok): Rne techniki kreatywnego
dyskursu

Analiza konwersacji praktycznie 17

Bonus (sabo zwizany z tematem):
Jak reagowa na zdania koczce rozmow (czsto
obraliwe), tzw. killing phrases?
Przykady:
A: O tym nie ma pani pojcia.
B: Co dokadnie ma pan na myli?
A: O tym pani nie moe decydowa.
B: A jak pan by zadecydowa?
A: Pani jest za moda.
B: A pan jak zaczyna?

Analiza konwersacji praktycznie 18

Podsumowanie:
Spora cz rozmw ma sta struktur, jaj fazy
maj okrelony cel realizowany przy pomocy
staych sekwencji i krokw.

Analiza konwersacji praktycznie 19

Bibliografia:
Hsl, Gerhard (2002). Mediation. Die
erfolgreiche Konfliktlsung. Grundlagen und
praktische Anwendung. Mnchen. Ksel Verlag.

Jzyk a media 1
Pojcie medium:
kanay lub narzdzia uywane do gromadzenia i/lub
transmitowania informacji lub danych. Zwykle
kojarzone ze rodkami masowego przekazu, ale mona
je take rozumie jako pojedyncze medium uywane do
komunikowania jakichkolwiek danych w jakimkolwiek
celu.
Lub: narzdzie przekazywania znakw, rodek
komunikowania (Goban-Klas 1999:11).

Jzyk a media 2
Rodzaje mediw:
audialne, wizualne, (zapachowe, smakowe);
prymarne (bez porednictwa dodatkowych urzdze u
nadawcy i odbiorcy), sekundarne (wymagajce specjalnych
urzdze do wytworzenia komunikatu np. druk, fotografia),
tercjarne (wymagajce urzdze do wytworzenia i odbioru
komunikatu np. telefon, odtwarzacz CD, komputer);
linearne (jednokierunkowe) np. fotografia, gazeta, rzeba,
interakcyjne (dwukierunkowe) np. rozmowa telefoniczna,
CD/DVD, video on demand oraz sieciowe (wielokierunkowe) np.
sie telefoniczna, Internet, radio CB.

Jzyk a media 3
Rozwj mediw (Faulstich 1995:30-40)
Medium czowiek (do ok. 1500 r.): opowiadacze historii, literatury, bajek
itp.; kaznodzieje, nauczyciele; bardowie, piewacy dworscy itd., teatr
Media drukowane (od ok. 1500 r. do ok. 1900 r.): ksika, pismo ulotne,
gazeta codzienna, czasopismo, plakat/afisz itd.
Media elektroniczne (od ok. 1900 r. do ok. 2000 r.). Ich poprzednikami byy
wynalazki fotografii, filmu, telefonu, telegrafu, fonografu, gramofonu.
Obecnie: radio, film, telewizja, CD, DVD itp.
Media substytucyjne (od ok. 2000 r.): komputer, sie komputerowa, Internet
(sie WWW, E-mail, komunikatory internetowe itd.), telefonia komrkowa,
rzeczywisto wirtualna (gry komputerowe).

Jzyk a media 4
Kryteria klasyfikacji gatunkw tekstu (take w
mediach). Kryteria te s wielorakiej natury i odnosz si
do rnych poziomw opisu jzyka. Istotne s:
Kryteria wynikajce z samego tekstu:
paszczyzna intonacyjno-parawerbalna (graficzna) - po usyszeniu
kilku zda z mwionego tekstu mona przyporzdkowa go do
konkretnego gatunku tekstu, np. suchajc w radiu serwisu
informacyjnego, wywiadu lub modlitwy. Podobne przyporzdkowanie
zachodzi w wypadku tekstw pisanych, kiedy gatunek tekstu
rozpoznaje si (przynajmniej czciowo) na podstawie jego wygldu:
rnicy midzy tekstem pisanym rcznie, maszynopisem (komputeropisem), tekstem drukowanym w gazecie, ulotce reklamowej itd.

Jzyk a media 5
dobr sownictwa Przynaleno do gatunku tekstu daje si okreli
na podstawie uytego sownictwa, np.: wzrost zachmurzenia, komisja
hazardowa, Do siego roku, Mdl si za nami etc.
rodzaj i czsto form skadniowych. Kryterium to nie zawsze jest
stosowane wiadomie, ale sformuowanie uchylenie decyzji organu
pierwszej instancji i wydanie zezwolenia na sprzeda napojw
alkoholowych powyej 18% zawartoci alkoholu pozwala na ustalenie,
e nie pochodzi ono z listu miosnego, ani z bajki na dobranoc.
spjno treciowa i przebieg treci. W tym wypadku gatunek tekstu
okrela przebieg tematyczny tekstu. Np. w licie prywatnym naley si
spodziewa rnorodnoci tematycznej, za w wykadzie o angielskiej
liryce barokowej jednolitego przebiegu treci.

Jzyk a media 6
konkretny temat w wielu gatunkach tekstw odbiorca oczekuje cile
okrelonego tematu: w powieci kryminalnej, w instrukcji obsugi
odtwarzacza DVD, ulotce informacyjnej do leku itd.
wzorzec struktury tekstu w wielu gatunkach tekstu istotn rol peni
jego struktura, kolejne wymagane fragmenty tekstu nastpuj w cile
okrelonej kolejnoci. Np. w rachunku telefonicznym, leksykonie,
wyroku sdowym, akcie urodzenia itd.

Jzyk a media 7
Kryteria pozatekstowe:
Sytuacja komunikacyjna. Kryterium to jest bardzo obszerne.
Rnorodno ta wynika z wieloci moliwych sytuacji
komunikacyjnych, ktre charakteryzuj si dodatkow wieloci
czynnikw je okrelajcych (czas, miejsce, role spoeczne itd.).
Zalenoci te to np.: publiczny/prywatny charakter sytuacji, status
spoeczny uczestnikw sytuacji komunikacyjnej, wiedza o wicie
uczestnikw sytuacji, stopie znajomoci uczestnikw tej sytuacji itd.
(Linke et al. 2001:248-250).
Funkcja tekstu, np. podanie, wyrok, rozmowa kwalifikacyjna. Cechy
tych gatunkw wynikaj z ich funkcji, a nie z konkretnej treci. (Np.
podanie moe dotyczy najrniejszych spraw).
Medium komunikacyjne wynikaj z niego rnice w doborze gatunku
tekstu, np.; list vs. rozmowa telefoniczna.

Jzyk a media 8
SPECYFIKA TEKSTW MWIONYCH. Pisanie
dla ucha (Writing for the ear)
1. Podstawy fizjologiczne: Pami krtkotrwaa
przechowuje wraenia zmysowe tylko przez
kilka sekund i w tym czasie musi je przetworzy
w konkretn informacj. Jeli ten czas jest zbyt
dugi, niemoliwe jest przyswojenie caoci
komunikatu.

Jzyk a media 9
2. Badania psychologiczne (Pppel 1980)) wykazay, e czas ten
nie moe by duszy od 3 sekund. Zaobserwowano, e poeci w
wielu kulturach intuicyjnie wyczuwaj t granic. Zbadano
poezj z 14 rnorodnych kultur i zaobserwowano, e dugo
wersu tekstu poetyckiego nie przekracza tego czasu 3 sekund, to
jest ok. 6-8 sw. Podobnie analizowano dugo zda w
tabloidach (BILD-Zeitung w Niemczech). atwo zrozumiae zdania
miay przecitnie 13 sw.
Wniosek: Zdania w tekstach do suchania nie powinny
przekracza dugoci 13 sw. (NB. Teksty do suchania to nie
tylko teksty informacji radiowych).

Jzyk a media 10
Zasady pisania dla ucha:
Pisz, jak mwisz
Uywaj krtkich zda
Uywaj normalnego (a nie wymylnego) sownictwa
Uywaj strony czynnej
Nie uywaj obok siebie sw o podobnym brzmieniu
Przed wygoszeniem przeczytaj gono napisany tekst
Zaznacz w tekcie akcenty logiczne i pauzy.

Jzyk a media 11
HIPERTEKST
Definicja: Hipertekst to organizacja danych
(tekstowych) w postaci niezalenych leksji
poczonych hiperczami. Cechy
charakterystyczne hipertekstu: nielinearno,
interaktywno, multimedialno.

Jzyk a media 12
Leksja (lub tekstron, pole pisma)
to podstawowa jednostka hipertekstu. Pierwotnie termin ten
wykorzystany by przez Rolanda Barthesa i oznacza jednostk
lektury, jej dugo wyznaczana bya przez rytm lektury
czytelnika.
W teorii hipertekstu leksja zmienia nieco swoje znaczenie i
rozumiana jest jako wzgldnie spjna i niepodzielna jednostka
tekstu i obrazu, nazywana czsto hipertekstowym wzem lub
stron.
W sieci www, wiele stron jest leksjami, lecz niektre s tak
dugie, e przekraczaj ramy niepodzielnoci i spjnoci
(http://www.techsty.art.pl/).

Jzyk a media 13
Rodzaje stron WWW (najprostsza klasyfikacja)
Prywatne (zarzdzane przez osoby prywatne i dotyczce ich
osobistych zainteresowa),
osobiste (zarzdzane najczciej przez instytucje instytucje
pastwowe, szkoy wysze itp. i dotyczce osb w nich zatrudnionych),
instytucjonalne (zarzdzane przez instytucje i dotyczce dziaalnoci
tych instytucji),
komercyjne (zarzdzane przez przedsibiorstwa i dotyczce
wytwarzanych przez nie produktw i usug),
tematyczne (zarzdzane przez rne podmioty i dotyczce
rozmaitych zakresw tematycznych, imprez, wydarze itd.) (Storrer
1999).

Jzyk a media 14
Funkcjonalno hipertekstu (na stronach internetowych):
zespl cech strony internetowej, ktre pozwalaj
uytkownikowi w peni i maksymalnie szybko wykorzysta
ofert (informacyjn, komercyjn) danej strony.
Funkcjonalno jest szeroko pojt dyscyplin polegajc na
stosowaniu racjonalnych zasad naukowej obserwacji, pomiaru
i projektowania podczas tworzenia i modyfikowania stron
internetowych w celu zwikszenia atwoci uytkowania,
walorw poznawczych, uytecznoci oraz zmniejszenia
dyskomfortu zwizanego z ich obsug (Pearrow 2002:20).

Jzyk a media 15
Funkcjonalno hipertekstu jest zalena od
fizjologii postrzegania. Uytkownicy nie czytaj
zawartoci strony internetowej na ekranie,
lecz omiataj j wzrokiem (skanuj) w
poszukiwaniu poszukiwanych treci. Przebieg
ruchu oczu w trakcie skanowania przybiera na
ekranie ksztat litery F.

Jzyk a media 16

Jzyk a media 17
Bdy funkcjonalnoci (podstawowe) strony internetowej
(Nielsen 1999 http://www.useit.com/alertbox/990502.html)

uycie ramek,
uycie nietypowej technologii,
zawarto tekstowa strony nie mieci si na ekranie,
elementy animowane,
skomplikowane adresy stron,
strony bez czy do stron na wyszym poziomie,

Jzyk a media 18
strona startowa nie mieci si na ekranie,
brak elementw nawigacyjnych,
niestandardowe kolory hiperczy,
nieaktualne informacje,
dugi czas adowania si strony.
Uwaga: Powysze bdy stwierdzono wprawdzie w roku
1999, ale ich aktualno pozostaje niezmienna take
obecnie. Jedynie bdy powodowane ma szybkoci
czy internetowych wydaj si by mniej istotne.

Jzyk a media 19
Zasady funkcjonalnoci (podstawowe) tekstu na
stronie internetowej:
zaznaczone (pogrubienie, kolor, wielko) sowa kluczowe
(hipercza i inne wane),
rdtytuy odnoszce si do treci (a nie metaforyczne),
wypunktowane listy.
jedna myl (temat) w jednym akapicie,
styl pisania odwrconej piramidy (na pocztku rzeczy
najwaniejsze)
maa liczba sw (ok. poowy w porwnaniu z normalnymi
tekstami.

Jzyk a media 20
Najlepsze wyniki w odbiorze daje tekst
napisany zwile, jzykiem prostym w
odbiorze (bez uycia metafor i porwna) i z
wyrnionymi punktami (atwy w
skanowaniu).
Ponadto: uycie czcionki bez szeryfw,
czcionka ciemna (czarna) na jasnym (biaym)
tle, stonowane kolory grafiki.

Jzyk a media 21
Bibliografia:
Faulstich, Werner (1995): Grundwissen Medien: Wilhelm Fink Verlag.
Mnchen.
Goban-Klas, Tomasz (1999): Media i komunikowanie masowe. Teorie i
analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Warszawa.
Horsch, Jrgen/ Ohler, Josef/Schwiesau, Dietz (Hrsg.) (1996): RadioNachrichten. Ein Handbuch fr Ausbildung und Praxis. List Verlag. Mnchen,
Leipzig.
Nielsen, Jacob (1997): How Users Read on the Web . URL:
http://www.useit.com/alertbox/9710a.html (2.1.2010).
Nielsen, Jacob (1999): "Top Ten Mistakes" Revisited Three Years Later. URL:
http://www.useit.com/alertbox/990502.html (2.1.2010).
Nielsen, Jacob (2007): Eyetracking Research. URL:
http://www.useit.com/eyetracking/ (2.1.2010).

Jzyk a media 22
Nielsen, Jacob (2007): Optymalizacja funkcjonalnoci stron internetowych.
Wydawnictwo Helion. Gliwice.
Pearrow, Mark (2002): Funkcjonalno stron internetowych. Wydawnictwo
Helion. Gliwice.
Pppel, Ernst (1980): Grenzen des Bewutseins. Stuttgart.
Storrer, Angelika (1999): Was ist eigentlich eine Homepage? Neue Formen
der Wissensorganisation im World Wide Web. In: Sprachreport 15/1999, S.
2-8. URL: http://www.studiger.tudortmund.de/images/Storrer_1999_was_ist_eigentlich_eine_Homepage.
pdf (2.1.2010).
Techsty. URL: http://www.techsty.art.pl/ .

Lingwistyka korpusowa 1
Empiryczny kierunek lingwistyki badajcy jzyk
i zwizane z nim problemy i hipotezy poprzez
badanie duych zbiorw autentycznych
tekstw danego jzyka, tzw. korpusw.
Korpus zawiera (odzwierciedla) moliwie
wszystkie waciwoci badanego jzyka.

Lingwistyka korpusowa 2
Korpus (jzykowy) zbir tekstw pisanych i/lub
mwionych, ktry:
1. odzwierciedla moliwie wszystkie cechy
charakterystyczne danego wycinka/fragmentu
jzyka z punktu widzenia problemw
badawczych i rodzajw zastosowania wynikw
bada,

Lingwistyka korpusowa 3
Korpus to:
2. Zbir zawierajcy miliony sw,
3. zbir, ktry moe by sensownie badany
jedynie przy uyciu narzdzi komputerowych
(gownie metodami statystycznymi).

Lingwistyka korpusowa 4
Metoda badania korpusw jest
postpowaniem indukcyjnym (opierajcym si
na uprzednich zaoeniach).
Wstpnie dane s: wiedza teoretyczna o
zjawiskach jzykowych, zasadach, reguach,
prawach rzdzcych jzykiem (np. gramatyka,
rekcja, fleksja itd.).

Lingwistyka korpusowa 5
Na podstawie tych danych i hipotez o
konkretnym dziaaniu jzyka buduje si model
badania jzyka (np. okrelania czci mowy) w
formie programu komputerowego. Jego
dziaanie sprawdza si na korpusie
modelowym (ju wczeniej zbadanym).
Nastpnie (po zweryfikowaniu poprawnoci
dziaania) stosuje si dany model (program) do
badania nowego (nieznanego) korpusu.

Lingwistyka korpusowa 6

Typowe hipotezy:
Gramatyczno tekstw e-maili
Bdy jzykowe u uczcych si jzyka
Z jakimi przymiotnikami cz si rzeczowniki
(np. wosy)
- Otoczenia wyrazw
- itd.

Lingwistyka korpusowa 7
Anotacja (annotation) zwana czasami
znakowaniem (mark-up) to: zestaw
znacznikw (tag set) morfosyntaktycznych
(informacji o morfologicznej i skadniowej
charakterystyce poszczeglnych sw).
Znakowane teksty su do gramatycznej
(morfosyntaktycznej) analizy jzyka dajcej si
zastosowa do wielorakich celw
(zautomatyzowane rozumienie i syntezowanie
tekstw)

Lingwistyka korpusowa 8
Przykad znakowanego tekstu 1
(www.korpusy.net) dla korpusu Jzyka
Polskiego IPI PAN:
Silnik [silnik:subst:sg:nom:m3] malucha
[maluch:subst:sg:gen:m1] terkota
[terkota:praet:sg:m1:imperf] rytmicznie
[rytmicznie:adv:pos], zza [zza:prep:gen] chmur
[chmura:subst:pl:gen:f] coraz [coraz:qub] czciej
[czsto:adv:comp] wygldao [wyglda:praet:sg:n:imperf]
soce [soce:subst:sg:nom:n], w [w:prep:loc:nwok]
drodze [droga:subst:sg:loc:f] nie [nie:qub] byo
[by:praet:sg:n:imperf] dziur [dziura:subst:pl:gen:f].

Lingwistyka korpusowa 9
Przykad 2 (British National Corpus):
Through_PRP the_AT0 glass_NN1 shone_VVD
God_NP0's_POS sun_NN1, setting_VVG the_AT0
colours_NN2 alight_AJ0:_PUN blue_AJ0,_PUN
green_AJ0-NN1,_PUN yellow_AJ0,_PUN
red_AJ0._PUN

Lingwistyka korpusowa 10
Zastosowania:
1. teoretyczne potwierdzanie intuicyjnych
hipotez o dziaaniu jzyka,
2. praktyczne dostarczanie oryginalnych
danych o jzyku dla technologii np.
rozpoznawania mowy, kategoryzacji tekstw
etc.

Lingwistyka korpusowa 11
Bibliografia:
Mller, Horst M. (2009): Arbeitsbuch
Linguistik. Paderborn. Ferdinand Schningh.

Psycholingwistyka 1
Obszary badawcze:
1.Badanie akwizycji jzyka (uczenia si jzyka)
pierwszego i nastpnych -> zastosowanie w
dydaktyce.
Gwne pytanie badawcze: Jak czowiek uczy si
jeyka, jakie prawidowoci wystpuj podczas
budowy wiedzy o jzyku (wiedzy jzykowej)?

Psycholingwistyka 2
Gwne obszary badawcze c.d.
2. Badanie wiedzy jzykowej.
Pytanie badawcze: Jak wiedza jzykowa jest
zapisywana (zapamitywana) i jak rne czci
tej wiedzy (np. sownictwo, gramatyka, wiedza
o tekcie) s ze sob powizane?

Psycholingwistyka 3
Gwne obszary badawcze c.d.
3 Badanie procesw jzykowych.
Pytanie badawcze: Jak przebiegaj procesy, ktre
steruj receptywnymi i produktywnymi
sprawnociami jzykowymi (rozumienie ze
suchu, czytanie, pisanie i mwienie ->
tumaczenie). Jak wiedza jzykowa i
pozajzykowa oddziaywaj na siebie
wzajemnie.

Psycholingwistyka 4
Dwa podejcia (bardzo) tradycyjne.
- Behawioryzm (mwienie jako zachowanie
ludzkie). Schemat bodziec-reakcja (np.
Skinner, dawniej Pawow).
- Teza o relatywnoci jzykw. Struktura
(kategorie gramatyczne, znaczenia wyrazw)
jzyka odpowiada wiedzy o wiecie ludzi nim
mwicych (Whorf i Sapir).

Psycholingwistyka 5
Niektre problemy badawcze:
- Rozumienie tekstu: (model propozycjonalny i
teoria skryptw i ram scripts and frames),
- Zapamitywanie: (np. Georgi ozanow ->
sugestopedia),
- Dwujzyczno (bilingwizm)

Psycholingwistyka 6
Dziedziny pokrewne:
- Neurolingwistyka (badanie procesw
mzgowych zachodzcych w procesie uycia
jzyka.
- Lingwistyka kliniczna (badanie i terapia
dysfunkcji uycia jzyka).

Test kocowy
W tecie znajd si:
1.Pytania o definicje i pojcia (w formie raczej
zamknitej),
2.Zadania z zastosowania wiedzy (rozpoznanie
zjawiska w podanym tekcie,
przeformuowanie tekstu we wskazany sposb
itd.),
3.By moe take zadania otwarte polegajce na
wskazaniu zastosowa zaprezentowanej
wiedzy.

I to by byo na tyle
THX