De radeloze oermens in de jungle van bevelen

A Pirandellian Prison
Dima al Hedni
432917
tutor: Denise Smits
Philip Zimbardo, een Amerikaanse psycholoog en het brein achter het Stanford Prison
Experiment. Een naam die de geschiedenis in gaat als een van de beruchtste en interessantste
experimenten in de sociale psychologie. Genteresseerd in het menselijk gedrag in
penitentiaire inrichtingen, is het experiment geconstrueerd. In de zomer van het jaar 1971 is
in de kelder van de universiteit van Stanford een gevangenis nagemaakt. Door middel van
een advertentie in een krant werden de proefpersonen samengesteld voor het onderzoek. Deze
groep bestond uit vierentwintig mannen. De proefpersonen werden opgedeeld en kregen een
rol aangewezen. De rol van een gevangene of als een bewaker in deze nagebootste
gevangenis voor een periode twee weken.
Hetgeen wat Philip Zimbardo wilde observeren was hier specifiek wat voor gedrag deze
mannen zouden vertonen wanneer ze deze rollen werden toegeschreven.
Ondanks dat de alle deelnemers zich bewust waren dat het een experiment was en dat het
enkel toegewezen rollen waren toonden de deelnemers opmerkelijk gedrag het werd A
Pirandellian Prison (McKirnan, 2004) Dit in de zin van dat de bewakers sadistisch werden
na mate de tijd verstreek. Er was sprake van mishandeling, vernedering etc. als gevolg van dit
gedrag toonden de deelnemers die de gevangenen rol bezitten meer depressieve symptomen,
angst en zenuwinzinkingen. Het experiment moest na slechts zes dagen gestopt worden
vanwege het extreme gedrag en het belang van gezondheid van de gevangenen. (Stanford
Prison Experiment, 2015)
Dit verslag zal een analyse bevatten van aspecten van het experiment het menselijk gedrag
benvloeden en die daarbij een antwoord geven op de vraag: Hoe kan het gedrag dat getoond
is in het Stanford Prison Experiment verklaard worden?
Om een verklaring te kunnen geven voor het opmerkelijke gedrag moet er gedetailleerder
naar de uitvoering van het experiment worden gekeken.
In de eerste fase van het experiment, waarbij de rollen die de deelnemers toegekend kregen
wordt al het verschijnsel dehumanisering benvloed wat een rol speelt in de verklaring van
het merkwaardige gedrag. (Gleitman, Gross, Reisenberg, 2011). Dit kan worden toegelicht
wanneer men kijkt naar de verschillende attributen die hoorden bij de specifieke rol. Ten
eerste kregen de deelnemers die de rol van een gevangenen speelden een uniform, iedere
gevangen kreeg een overeenkomstig uniform dit om enige teken van individualiteit te
vermijden. Ook werd elke gevangenen een nummer toegewezen waar ze mee werden
gekoppeld. Dit benadrukt weer op dat de gevangenen geen eigen identiteit meer hebben.
Er werd dus een nadruk gelegd om de bewakers een perspectief te geven waarbij de
gevangenen als object worden gezien en niet als een persoon. Dit met de reden om enige
schuldgevoel van gedrag te minimaliseren.
Een ander aspect wat invloed heeft gehad op het gedrag is dat er sprake is geweest van deindividuatie bij de bewakers. Ze verloren hun eigen, persoonlijke identiteit die veranderd
werd in een sociale identiteit.(Kassin, Fein, Markus, 2011) (Gleitman meer et al., 2011)

Om dit te kunnen toelichten kan ook gekeken worden naar de eerste fase van het experiment,
waarbij de bewakers attributen kregen om hun toegewezen rollen te kunnen uitvoeren. De
bewakers kregen namelijk bij aankomst ook een uniform hierbij is al een kleine vorm van deindividuatie sprake. Deze persoon krijgt als het ware de identiteit van de toegewezen rol.
(Gleitman meer et al., 2011) Om het gevoel te versterken dat men deze rol bezit werden er
naast uniformen ook fluitjes, handboeien en zonnebrillen versterkt. De zonnebrillen zijn hier
ook een invloedrijke toevoeging. De zonnebrillen hadden namelijk als functie ervoor dat er
geen oogcontact mogelijk was tussen de bewakers en de gevangenen. Dit duidt op het
versterken van de anonimiteit die de bewakers voelden. Dat is namelijk een essentieel
gedeelte van het fenomeen de-individuatie. Hierbij verliest namelijk de individu het idee van
zichzelf als een gesepareerd persoon in een groep. Om deze staat te kunnen bereiken is er een
combinatie nodig van opwinding en anonimiteit. Wanneer de-individuatie plaatsvindt is het
weerstaan van impulsen complexer. Dit verhoogt de agressie etc. die van sprake was bij de
bewakers. Normaliter vindt dit gedrag niet plaatst gezien zonder de de-individuatie, dus
zonder de combinatie van anonimiteit en opwinding de impulsen te weerstaan zijn. Een
combinatie die duidelijk wel aanwezig is in het Stanford Prison Experiment.
Ook hebben zij met deze rol als bewaker macht gekregen. Deze kan worden opgedeeld in
coercive power, gezien zij straffen kunnen uitdelen, legimate power omdat ze een rol met
status is gegeven en reward power waar het om beloningen draait, in het experiment is te zien
dat de bewakers hier gebruik van maken om de zo de macht te houden over de gevangenen.
Tenslotte is een belangrijke toevoeging om het gedrag te verklaren de gehoorzaamheid van de
bewakers aan de opdracht die ze kregen van Philip Zimbardo. Kijkend naar het opvolgen van
een bevel kan worden gezien er bij de bewakers verschillende cognitieve herorintatie plaats
vond. (Gleitman meer et al., 2011). Om dit toe te lichten moet men kijken naar de
gedachtegang van de bewakers. In het perspectief dat zij gevormd hebben volgen zij slechts
de bevelen op die zij toegelegd kregen. Wanneer de bewakers deze gedachtegang hadden
werd dus ook gedacht dat de Philip Zimbardo de controle had en daarbij gaat dus ook gepaard
de verantwoordelijkheid.
Wanneer de bewakers het gevoel hebben dat zij geen verantwoordelijkheid bezitten is er ook
geen sprake van een schuldgevoel en wordt die dus ook weggenomen met het idee dat zij
slechts de bevelen opvolgen die ze opgelegd kregen en slechts een instrument.(Gleitman
meer et al., 2011)
Om dus het gedrag wat is getoond te kunnen verklaren zijn er belangrijke aspecten van het
experiment belangrijk. De gevolgen van deze aspecten verklaren namelijk het gedrag. Er is
namelijk ten eerste sprake van de-individuatie gezien de combinatie van opwinding en
anonimiteit. Daarnaast doet zich ook het verschijnsel dehumanisering plaats die benvloed is
door de verschillende attributen van de verschillende toegewezen rollen, zoals de kleding en
accessoires. En tenslotte is er ook sprake van het verlies van verantwoordelijkheid. Dit kan
weer toegelicht worden door het perspectief dat de bewakers hebben naar het experiment toe.

Breil, J., Plous, S., Jensenius, D. Stanford Prison Eperiment. Geraardpleegd

op 2 oktober 2015, van
http://www.prisonexp.org
Gleitman, H., Gross, J., Reisenberg, J. (2011). Psychology (8ste druk). New
York: Norton & Company
Hogg, M. A., Vaughan, G. M. (2011) Social Psychology (6de druk). Harlow:
Pearson Education Limited
Kassin, S., Fein S., Markus H. R. (2008) Social Psychology (8ste druk).
Wadsworth: Cengage Learning
McKirnan. (2004) A Pirandellian Prison. Geraadpleegd op 3 oktober 2015,
van
http://webcache.googleusercontent.com/search?
q=cache:njoJd75vZSQJ:https://www.uic.edu/classes/psych/psych242/Articles/NYT,
%2520Zimbardo%2520Prison%2520Experiment,%25204-873.doc+&cd=5&hl=nl&ct=clnk&gl=nl&client=safari

Conceptmap