Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
1.PueblosdelaGalia
(1) Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam
Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur.(2) hi omnes
lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallosab Aquitanis Garunnaflumen, a
BelgisMatronaetSequanadividit.(3) horumomniumfortissimisuntBelgae,propterea
quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt minimeque ad eos
mercatores saepe commeant atque ea, quae ad effeminandos animos pertinent,
important proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum
continenterbellumgerunt(I13).
Textoordenadoytraduccinliteral:
Galliaestomnisdivisaintrespartes,
esttodadivididaentrespartes,
unamquarumincoluntBelgae,
unadelascualeslahabitanlosbelgas,
aliamAquitani,tertiamqui
otralosaquitanos,latercera(lahabitan)losque
appellanturCeltaelinguaipsorum,
sonllamadosceltasenlalenguadeellosmismos,
Gallinostra.Omneshidifferuntinterse
galosenlanuestra.Todosestosdifierenentres
lingua,institutis,legibus.FlumenGarunna
enlalengua,lascostumbres,lasleyes.ElroGarona
dividitGallosabAquitanis,Matrona
separaalosgalosdelosaquitanos,elMarne
etSequanaaBelgis.Belgaesunt
yelSena(lossepara)delosbelgas.Losbelgasson
fortissimiomniumhorum,proptereaquod
losmsesforzadosdetodosestos,porque
absuntlongissimeacultuatque
estnapartadosmuylejosdelaculturay
humanitateprovinciaemercatoresque
delacivilizacindelaprovinciaylosmercaderes
commeantadeosminimesaepeatque
lleganhastaellosmuypocofrecuentementey(conmuy
importantea,quaepertinent
pocafrecuencia)lesllevanesascosasquetienden
adeffeminandosanimos,suntqueproximi
aafeminarlosnimos,yestnprximos
Germanis,quiincolunttransRhenum,
alosgermanos,quehabitanalotroladodelRin,
quibuscumgeruntbellumcontinenter.
conlosquehacenlaguerracontinuamente.
Traduccinlibre:
Todaseencuentradivididaentrespartes:unadeestaslahabitanlosbelgas,otralosaquitanos,laterceralosquese
llamanceltasensulenguayenlanuestragalos:Todosestossediferencianentresporlalengua,costumbresyleyes.El
roGaronaseparaalosgalosdelosaquitanos;elMarneyelSena,delosbelgas.Detodosestoslosmsbravossonlos
belgas,porquesonlosquemslejosestndelaculturayrefinamientodenuestraprovincia,ymuypocasvecesllegan
hastaellosmercaderesconesascosasquesirvenparadebilitarlosbros,yporquesonvecinosdelosgermanos,que
vivenenlaotraorilladelRin,conquienessostienenunacontinuaguerra.
2.Orgetrigeconvencealoshelveciosparaquesalgandesuterritorio
(1) ApudHelvetioslongenobilissimusfuitetditissimusOrgetorix.isM.Messala[etP.]
M.Pisoneconsulibusregnicupiditateinductusconiurationemnobilitatisfecitetcivitati
persuasit,utdefinibussuiscumomnibuscopiisexirent:(2) perfacileesse,cumvirtute
omnibuspraestarent,totiusGalliaeimperiopotiri.(3) idhocfaciliusiispersuasit,quod
undiquelocinaturaHelvetiicontinentur:unaexparteflumineRhenolatissimoatque
altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit, altera ex parte monte Iura
altissimo,quiestinterSequanosetHelvetios,tertialacuLemannoetflumineRhodano,
quiprovinciamnostramabHelvetiisdividit(II13).
Textoordenadoytraduccinliteral:
OrgetorixfuitapudHelvetioslonge
Orgetrigefueentreloshelveciosdelargo
nobilissimusetditissimus.Isconsulibus
elmsnobleyelmsrico.Este,(siendo)cnsules
M.MessalaetM.Pisone,inductus M.MesalayM.Pisn,llevado
cupiditateregni,fecitconiurationem
porlaambicindepoder,hizounaconspiracin
nobilitatisetpersuasitcivitati,utexirent
delanoblezaypersuadialpueblodequesalieran
desuisfinibuscumomnibuscopiis:
desusterritorioscontodassusriquezas:
esseperfacile,cumpraestarentomnibus
(lesdijo)queeramuyfcil,yaqueaventajabanatodos
virtute,potiriimperiototiusGalliae.
envalor,apoderarsedelgobiernodetoda
Eispersuasitidfaciliushoc,quod
Lospersuadideesomsfcilmenteporesto,porque
Helvetiicontinenturundiquenatura
loshelveciosestncercadosdetodosladosporlanaturaleza
loci:seunaparteRhenofluminelatissimo
dellugar:desdeunaparteporelRin,unroanchsimo
atquealtissimo,quidividitagrumymuyprofundo,queseparaelcampo
HelvetiumaGermanis;exalteraparte
helveciodelosgermanos;desdelasegundaparte
altissimomonteIura,quiest
porelaltsimomonteJura,queest
interSequanosetHelvetios;tertia
entrelosscuanosyloshelvecios;desdelatercera
lacuLemannoetflumineRhodano,qui
porellagoLemnyelroRdano,que
dividitnostramprovinciamabHelvetiis.
separanuestraprovinciadeloshelvecios.
Traduccinlibre:
Orgetrigeeraentreloshelvecioselmsilustreporsulinajeyelmsrico.Este,enelconsuladodeM.MesalayM.Pisn,
seducidoporlaambicindereinar,tramunaconspiracindelanoblezaypersuadialosciudadanosasalirdesus
territorioscontodoloquetenan,dicindolesqueeramuyfcilapoderarsedelgobiernodetoda,yaquesuperabana
todosenvalor.Deestolospersuadiconmuchafacilidadporqueloshelveciosestnencerradosportodaspartesporla
naturalezadellugar:porunladoporelRin,unroanchsimoymuyprofundo,queseparaelterritoriodeloshelvecios
deldelosgermanos;porotroladoporelaltsimomonteJura,fronteraentrelosscuanosyloshelvecios;poruntercer
ladoporellagoLemnyelroRdano,queseparalaprovinciaromanadelterritoriodeloshelvecios
3.Orgetrigeconvencealoshelveciosparaquesalgandesuterritorio (continuacin)
(4) hisrebusfiebatutetminuslatevagarenturetminusfacilefinitimisbelluminferre
possent; qua ex parte homines bellandi cupidi magno dolore adficiebantur.(5) pro
multitudineautemhominumetprogloriabelliatquefortitudinisangustossefines
haberearbitrabantur,quiinlongitudinemmiliapassuumCCXL,inlatitudinemCLXXX
patebant(II45).
Textoordenadoytraduccinliteral:
Hisrebusfiebat,utetvagarentur
Porestascosassucedaquenosoloandabanerrantes
minuslateetpossent
menosanchamente,sinoquetambinpodan
inferrebellumfinitimisminusfacile;
llevarlaguerraasusvecinosmenosfcilmente;
exquapartehominescupidi
acausadelcualrespectoloshombres,vidos
bellandiadficiebanturmagnodolore.
deguerrearestabanafectadosporungrandolor.Arbitrabantur
autempromultitudine
Crean,pues,queenproporcinalamultitud
hominumetprogloriabelli
desushombresyenproporcinasugloriadeguerra
atquefortitudinissehaberefines
ydesubravuraellostenaunosterritorios
angustos,quipatebant
estrechos,loscualesseextendan
inlongitudinemCCXLmiliapassuum,
hacialalongitudCCXLmillaresdepasos,
inlatitudinemCLXXX.
hacialaanchuraCLXXX.
Traduccinlibre:
Porestaraznnopodanextenderseytenanmenosfacilidadparahacerlaguerraasusvecinos;porloque
unoshombresansiososdeguerrearestabansumamentedoloridos.Porlotanto,paraunnmerotangrandede
habitantes,parasugloriamilitarysubravuralesparecaescasosuterritorio,queseextendadelargoy180de
ancho.
4.Preparativosdeloshelveciosparasumarcha
Textoordenadoytraduccinliteral:
Adductihisrebusetpermoti
Inducidosporestasrazonesymovidos
auctoritateOrgetorigisconstituerunt
porlaautoridaddeOrgetrige,decidieron
comparareea,quaepertinent
prepararesascosasqueserefieren
adproficiscendum,coemerenumerum
alpartir,comprarelnmero
quammaximum,faceresementes
mayorposibledejumentosydecarros,hacersiembras
quammaximas,utcopiafrumenti
lasmayoresposibles,paraqueabundanciadetrigo
suppeteretinitinere,confirmare
quehubierasuficienteenelcamino,confirmar
pacemetamicitiamcumcivitatibus
lapazylaamistadconlasciudades
proximis.Duxeruntbienniumesse
mscercanas.Creyeronqueunbienioera
satissibiadconficiendaseasres:
suficienteparaellosparallevaracaboestascosas:
confirmantlegeprofectionem
fijanporunaleysupartida
intertiumannum.
paraeltercerao.
Traduccinlibre:
Movidos por estas razones y arrastrados por la autoridad de Orgetrige, decidieron hacer todos los
preparativosnecesariosparalamarcha:comprarelmayornmeroposibledebestiasdecargaydecarros,
sembrarlomsposibleparatenersuficientetrigoparaelviaje,asegurarlapazylaamistadconlasciudades
mscercanas.Pensaronqueparallevaracaboestascosasleseransuficientesdosaos:conunaleyfijanla
salidaparaeltercerao.
5.EleccindeOrgetrigeyprimerasdecisiones
Textoordenadoytraduccinliteral:
Orgetorixdeligituradconficiendas
Orgetrigeeselegidoparallevaracabo
easres.Issuscepitsibilegationem
estascosas.ltomparasladelegacin
adcivitates.IneoitinereCastico,
alasciudades.EnesteviajeaCstico,
filioCatamataloedis,Sequano,pater
hijodeCatamantoledes,unscuano,elpadre
cuiusobtinueratregnuminSequanis
delcualhabaobtenidoelreinoentrelosscuanos
multosannoseteratappellatus
muchosaosyhabasidollamado
amicusasenatupopuliRomani,
amigoporelsenadodelpuebloromano,
persuadetutoccuparetincivitatesua
lopersuadedequeocuparaensuciudad
regnum,quodpaterhabueratante;
elreino,quesupadrehabatenidoantes;
itemqueDumnorigiHaeduo,fratri
yasimismoaDumnrige,unheduo,hermano
Diviciaci,quiobtinebateotempore
deDiviciaco,elcualocupabaenaquelmomento
principatumincivitateacerat
elprimerlugarensuciudadyera
maximeacceptusplebi,persuadet
sumamentequeridoparalaplebe,lopersuade
utconareturidemeiquedat
dequeintentaralomismo,yleda
suamfiliaminmatrimonium.
asuhijaenmatrimonio.
Traduccinlibre:
PararealizartodosestosasuntoseligenaOrgetrige.Estetomaasucargolasembajadasaotrasciudades.Duranteel
viajepersuadealscuanoCstico,hijodeCatamantaledes,quienhabareinadoentrelosscuanosdurantemuchosaos
yaquienelsenadodelpuebloromanohaballamadoamigo,aocuparensupuebloeltronoqueanteshabatenidosu
padre;yasimismopersuadeaintentarlomismoalheduoDumnrige,hermanodeDiviciaco,quienenaquelmomento
ocupabaelprimerrangoenlaciudadyeramuyqueridodelaplebe,yledaasuhijaenmatrimonio.
6.MuertedeOrgetrige
MoribussuisOrgetorigemexvinculiscausamdicerecoegerunt;damnatumpoenam
sequioportebatutignicremaretur.(2) dieconstitutacausaedictionis,Orgetorixad
iudicium omnem suam familiam, ad hominum milia decem, undique coegit et
omnes clientes obaeratosque suos, quorum magnum numerum habebat, eodem
conduxit;pereosnecausamdiceretseeripuit.(3) cumcivitasobeamremincitata
armisiussuumexsequiconareturmultitudinemquehominumexagrismagistratus
cogerent, Orgetorix mortuus est;(4)neque abest suspicio, ut Helvetii arbitrantur,
quinipsesibimortemconsciverit(IV14).
Textoordenadoytraduccinliteral:
SuismoribuscoegeruntOrgetorigem
dicerecausamexvinculis;oportebat
poenamutcremareturigni
sequidamnatum.Constitutadie
dictioniscausaeOrgetorixcoegit
undiqueadiudiciumomnemsuam
familiam,addecemmiliahominum,
etconduxiteodemomnessuosclientes
obaeratosque,quorumhabebatmagnum
numerum;pereosseeripuitnediceret
causam.Cumcivitasincitataobeamrem
conareturexsequisuumiusarmis
magistratusquecogerentmultitudinem
hominumexagris,Orgetorixmortuusest;
nequeabestsuspicio,utarbitrantur
Helvetii,quinipseconsciverit
mortemsibi.
SegnsuscostumbresobligaronaOrgetrige
adefendersucausadesdelascadenas;eranecesario
queelcastigodequefueraquemadoconfuego
losiguiera(al),condenado.Fijadoelda
deladefensadecausa,Orgetrigehizovenir
detodaspartesaljuicioatodasu
familia,unosdiezmillaresdehombres,
ycondujoaallmismoatodossusclientes
ydeudores,deloscualestenaungran
nmero;atravsdeellosselibrdequedefendiera
sucausa.Comolaciudad,irritadaporestehecho,
intentaramantenersuderechoconlasarmas
ylosmagistradosreunieranunamultitud
dehombresdeloscampos,Orgetrigemuri;
ynoestlejoslasospecha,segncreen
loshelvecios,dequelmismohayadecidido
lamuerteparasmismo.
Traduccinlibre:
Segnsucostumbre,obligaronaOrgetrigeadarexplicacionescargadodecadenas;debasercastigadoconelsuplicio
delfuego,sieracondenado.Fijadoeldadelavistadelacausa,Orgetrigellevaljuicioatodasufamilia,alrededorde
unasdiezmilpersonasprocedentesdetodossitios;ademsreuniallmismoatodossusclientesydeudores,delosque
tenaunbuennmero;porellosselibrdetenerquedefendersucausa.Mientraselpueblo,irritadoporestehecho,
tratabademantener suderechoconlasarmasylosmagistradosreunaaunamultitudprocedentedeloscampos,
Orgetrigemuri;ynofaltalasospecha,comocreenloshelvecios,dequelmismosedieramuerte.
7.LoshelvecioscruzanelArar
(1) Flumen est Arar, quod per fines Haeduorum et Sequanorum in Rhodanum
influit, incredibili lenitate, ita ut oculis in utram partem fluat iudicari non
possit.(2) id Helvetii ratibus ac lintribus iunctis transibant. ubi per exploratores
CaesarcertiorfactusesttresiampartescopiarumHelvetiosidflumentraduxisse,
quartam vero partem citra flumen Ararim reliquam esse, de tertia vigilia cum
legionibustribusecastrisprofectusadeampartempervenitquaenondumflumen
transierat.(3) eos impeditos et inopinantes adgressus magnam partem eorum
concidit;reliquisesefugaemandaruntatqueinproximassilvasabdiderunt(XII1
3).
Textoordenadoytraduccinliteral:
Ararestflumen,quodinfluitinRhodanumElAraresunroquefluyehaciaelRdano
perfinesHaeduorumetSequanorum
atravsdelterritoriodelosheduosylosscuanos
incredibililenitate,itautnonpossit
conincreblelentitud,deformaquenopuede
iudicarioculisinutrampartem
serjuzgadoconlosojoshaciaculdelasdospartes
fluat.Helvetiiidtransibantratibusaclintribus
fluya.Loshelvecioslocruzabanconbalsasybarcas
iunctis.UbiCaesarestfactuscertior
unidas.CuandoCsarfuehechoconocedor
perexploratoresHelvetios
porlosexploradoresdequeloshelvecios
traduxisseidflumeniamtrespartes
habanhechopasaresteroyaatres(cuartas)partes
copiarum,veroquartampartemessereliquam
delastropas,peroquelacuartaparteestabarestante
citraflumenArarim,profectus
alladodeacdelroArar,habiendosalido
ecastrisdetertiavigilia
desucampamentoapartirdelaterceravigilia
cumtribuslegionibuspervenitadeampartem
contreslegionesllegaaquellaparte
quaenondumtransieratflumen.Adgressusqueannohabacruzadoelro.Habiendoatacado
eosimpeditosetinopinantesconcidit
aestosobstaculizadosydescuidadosmat
magnampartemeorum;reliqui
aunagranpartedeellos;losrestantes
sesemandaruntfugaeatqueabdiderunt
seencomendaronalafugayseescondieron
insilvasproximas.
enladireccindelosbosquesmscercanos.
Traduccinlibre:
ElAraresunroquedesembocaenelRdanopasandoporelterritoriodelosheduosydelosscuanosconincreble
lentitud,demaneraquelosojosnopuedenapreciarclaramenteenqusentidocorre.Loshelvecioslocruzabancon
balsasybarcas.CuandoCsarfueinformadoporlosexploradoresdequeloshelveciosyahabanpasadoalotroladode
eseroatrescuartaspartesdesustropas,peroquelacuartaquedabaaesteladodelroArar,habiendosalidodel
campamentoamedianochecontreslegiones,lleghastaesapartequeannohabacruzadoelro;yatacndolosaellos
obstaculizadosysinesperrselomataunagranparte;losdemssedieronalafugayseescondieronenlosbosques
mscercanos.