BAB 1 : DUNIA MELALUI DERIA KITA

1.1

Organ Deria
1. Manusia mempunyai ___________ deria, iaitu deria ______________, deria
_______________, deria ______________, deria _________________ dan deria
________________.
2. Kesemua deria ini membantu kita mengesan _______________________, iaitu
______________ di sekeliling kita.
3. Rangsangan rangsangan yang dapat dikesan oleh organ deria kita
termasuk
___________________,
______________________,
_____________________,
______________________,
___________________,
_____________________ dan _____________________.
4. Manusia
menggunakan
lima
________________
deria
,
iaitu
__________________,
________________,
___________________,
___________________, __________________, dan ___________________ untuk
mengesan rangsangan-rangsangan tersebut.
5. Setiap organ deria mempunyai struktur atau sel sel khas yang peka
terhadap rangsangan dan struktur khas itu dipanggil ____________________.
6. Reseptor menukar sesuatu rangsangan kepada isyarat saraf dipanggil
sebagai ____________________ .
7. Apabila menerima suatu rangsangan organisma itu bertindak dan tindak
balas itu dipanggil ____________________. Bahagian badan organsima yang
bertindak itu ialah ______________________ termasuk ________________ dan
_______________.
8. Laluan rangsangan kepada gerak balas adalah :

1.2

Deria Sentuhan

1.

Organ deria sentuhan ialah _______________. Ia merupakan organ terbesar

dalam badan dan ia boleh mengesan rangsangan seperti __________________,
____________________, _____________________ dan ___________________.

2. Struktur
kulit terdiri
daripada 2 lapis yang dipanggil ____________________ dan __________________.
Lapisan ____________________ ialah kalisair dan melindung sel sel bawahnya.
Lapisan ________________ mengandungi saraf, otot dan lemak.
3. Lima reseptor di kulit adalah reseptor ________________, reseptor
________________, reseptor __________________, reseptor ___________________ dan
reseptor ______________.
4. Reseptor __________________ adalah peka terhadap sentuhan dan tekanan
ringan. Ia adalah untuk mengesan rangsangan ___________________.
5. Reseptor __________________ terdapat di lapisan lemak atau adipos dan peka
terhadap rangsangan ___________________ .
Kepekaan Kulit
1. Kepekaan kulit bergantung kepada dua faktor iaitu :
(i) taburan reseptor atau _________________ reseptor se unit kawasan kulit.
Semakin ____________ reseptor semakin _____________ bahagian kulit tersebut.

(ii) kedudukan reseptor atau beraoa _____________ reseptor dalam kulit.

Semakin ___________ reseptor semakin _____________ bahagian kulit
tersebut.
2. Bahagian kulit yang peka terhadap sentuhan adalah __________ dan
__________________.

3. Bahagian kulit yang kurang peka terhadap sentuhan adalah ___________

dan ___________.
4. Orang buta menggunakan ____________________ untuk membaca kerana
bahagian kulit itu sangat peka terhadap sentuhan manakala suntikan oleh
doktor dilakukan pada ______________ atau ______________ pesakit kerana
kurang peka terhadap ________________.

1.3 Deria Bau

1. Organ deria bau ialah ___________________ dan rangsangan yang dikesannya

ialah ________________. Ada dua lubang dihadapan hidung yang dipanggil
________________ hidung. Ia menjadi jalan masuk ke ruang kosong dalam
hidung yang dipanggil _________________ hidung.

2. Bahagian atas rongga hidung ditutupi dengan lapisan _______________. Di

bahagian atas itu terdapat banyak ____________________ untuk mengesan
rangsangan.
3. Lalaung rangsangan bagi deria bau ialah :

4. Fungsi lapisan mukus adalah untuk ___________________ bahan kimia yang

kemudiannya merangsangkan reseptor bau. Apabila seseorang mengalami
selsema ia tidak dapat mengesan bau dengan baik kerana lapisan mukusnya
terlalu ______________ dan menghalang bahan kimia daripada merangsang
reseptor bau.

1.4 Deria Rasa

1. Organ deria rasa ialah _____________________ dan it boleh mengesan 4 rasa asas,
iaitu rasa ________________, rasa ___________________, rasa _______________________
dan rasa ____________________.
2. Lidah kita diliputi bintil bintil kecil yang dikenali sebagai _____________________
yang mempunyai banyak _____________ rasa.
3. Rangsangan yang memberikan rasa kepada makanan ialah ___________________.
4. Bahan kimia dalam makanan ___________________ dalam __________________.
Kemudiannya ia merangsangkan ________________________ dalam tunas rasa untuk
menghasilkan _______________.
5. Kedua-dua deria ______________ dan deria ______________ diperlukan untuk
mengesan rasa makanan dan minuman dengan lebih tepat. Deria _______________
membantu deria __________ kita.
6. Apabila terdapat selsema, _______________ daripada bahan makanan tidak dapat
sampai ke _________________ kerana _________________ yang tebal.

1.5 Deria Pendengaran

1. Telinga mempunyai 3 bahagian asas ___________________________,

_________________________________ dan ________________________________.
2. Bahagian ___________________________ terdiri daripadatulang lembut dan
kulit, bentuknya serupa dengan _______________________. Fungsisnya ialah
untuk _______________________ dan ____________________ gelombang bunyi
ke dalam salur telinga.
3. Salur telinga diselaputi dengan ____________________ dan menyalurkan
bunyi ke ______________________.
4. Timpanum atau _______________________________ ialah satu membran atau
selaput ____________________ yang __________________ apabila menerima
gelombang bunyi. Ia menukar gelombang bunyi kepada
________________________.
5. Ada tiga ___________________________ yang terdiri daripada ________________,
__________________ dan _____________________. Mereka berfungsi untuk
______________________________ dan pindahkannya ke
___________________________.
6. Ada tiga ___________________________ dan mereka adalah bersudut
________________________ dengan satu sama lain. Fungsinya ialah untuk
mengesan kedudukan dan pergerakan kepala dan membantu
_____________________ badan. Mereka tidak terlibat dalam deria
pendengaran.

7. Bahagian __________________________ ialah tuib yang berlilit berisi dengan

__________________. Fungsinya ialah untuk menukar _______________________
kepada ____________________.
8. Bahagian ________________________ ialah satu membran atau selaput nipis
yang menghantar ____________________ dari tulang tulang osikel ke
_____________________.
9. Bahagian ________________________________ islah satu saluran yang
menyambung telinga ke kerongkong. Fungsinya ialah untuk
________________________ tekanan udara di dua belah telinga
___________________.
10. ___________________________ menghantar impuls dari telinga ke otak.
11. Laluan rangsangan untuk deria pendengaran adalah:

1.6 Deria Penglihatan

1. Bentuk bebola mata adalah ______________________. Kedua dua bebola mata

adalah terdapat dalam _________________ mata di tenggorak oleh otot otot.

2. Struktur mata adalah:

3. Dinding bebola mata terdiri daripada ________________ lapisan, iaitu

_____________________, ______________________ dan ____________________________.
4. Lapisan paling luar ialah ________________, dan fungsinya ialah untuk
_____________________ bebola mata. DI bahagian depan mata, lapisan ini adalah
lutsinar dan dipanggil _____________________ dan fungsinya untuk melindung
____________________________.
5. Lapisan tengah bebola mata ialah ________________________. Ia berpigmen
_______________ dan fungsinya ialah untuk _______________________ cahaya dalam
mata untuk mengelak ______________________________ cahaya. Ia juga
mengandungi saraf darah yang membawa _________________ ke mata.
6. Lapisan paling dalam bebola mata ialah _____________________. Ia mengandungi
banyak fotoreseptor yang peka cahaya iaitu sel _________________(untuk
penglihatan hitam putih) dan sel ________________ ( untuk penglihatan warna
warni). Fungsi lapisan ini ialah untuk menukar rangsangan _________________
kepada __________________.
7. Pada lapisan retina, terdapat bintik ____________________ yang paling peka
terhadap cahaya.
8. Retina juga mempunyai satu bahagian yang berada di pangkal saraf optik. Ia
tidak mengandungi sel sel reseptor dan dipanggil bintik
_____________________________.

9. Bahagian depan mata terdiri daripada satu lapisan lutsinar dipanggil

______________________.
Fungsinya ialah untuk mematul cahaya dan menfokus cahaya kepada retina.
10. Antara kornea dan iris ialah bendalir dipanggil ____________________. Bendalir itu
membantu ___________________ cahaya dan mengekalkan _____________________
bebola mata.
11. Kanta mata adalah lutsinar dan berhablur. Fungsinya ialah
_________________________ cahaya ke retina.
12. Bahagian __________________________ mengawal saiz pupil untuk mengawal jumlah
_________________ yang memasuki mata,
13. Bendalir _________________________ berada antara kanta mata dengan retina dan
fungsinya untuk membantu _____________________ cahaya
dan______________________ bentuk bebola mata.
14. Imej yang terbentuk di mata adalah _______________, __________________ dan
_______________.
15. Bahagian mata yang mengawal ketabalan kanta mata ialah
______________________ dalam pemfokusan cahaya.
16. Apabila melihata objek jauh, kanta mata menjadi lebih ___________________
manakala kanta mata akan lebih ____________________ apabila memandang objek
dekat. Kebolahan mata untuk memfokus dengan mengubah ketebalan kanta
mata ialah ________________________.
17. Laluan rangsangan untuk deria penglihatan adalah :

1.7 Cahaya dan Penglihatan

Pantulan Cahaya

1. ___________________ cahaya berlaku apabila cahaya dibalikkan atau dilantunkan

oleh permukaan sesuatu objek.
2. Pantulan ___________________ berlaku apabila cahaya dipantulkan oleh permukaan
___________ dan menghasilkan imej yang tajam.
3. Pantulan ___________________ berlaku apabila cahaya dipantulkan oleh permukaan
___________ dan menghasilkan imej yang kabur.

Permukaan sekata

permukaan tidak sekata

4. Cermin satah memantulkan cahaya secara _________________ .

5. Mengikut Prinsip Pantulan cahaya, sudut sinar tuju adalah __________________
dengan sudut sinar pantulan, iaitu:

6. Imej yang dibentuk oleh cermin satah adalah :

(a) ______________________
(b) ______________________
(c) ______________________
(d) ______________________
(e) _____________________________________

10

7. Cermin satah digunakan sebagai cermin pandang belakang kenderaan. Maka

perkataan ___________________ akan dilihat sebagai Ambulans
8. Cermin cembuung akan memberi skop pandangan yang lebih _______________.
9. Cermin cekung memberi imej yang lebih __________________.
10. Contoh contoh aplikasi pantulan cahaya dalam kehidupan harian ialah
___________________ dan __________________________.
Periskop

Pembiasan Cahaya
11. Air, udara, kaca dan beberapa jenis plastic lutsinar mempunyai
___________________ yang berbeza
.
12. Apabila cahaya bergerak dengan _____________________ yang berbeza dalam
medium yang berbeza ________________________ dan cahaya itu
_____________________ atau ubah arah.
13. Pembengkokan cahaya apabila bergerak dari satu medium lut sinar ke medium
lut sinar lain yang berbeza ketumpatan dikenali sebagai
__________________________.

I = sudut tuju
r = sudut biasan
14.Mengikut Prinsip Pembiasan Cahaya,

11

(i) cahaya bergerak lebih laju apabila bergerak dari satu medium _________
tumpat ke medium ______________ tumpat, cahaya dibiaskan _______________
garis normal, iaitu I kurang daripada r.
Contoh:

(ii) cahaya bergerak kurang laju apabila bergerak daari satu medium
_________ tumpat ke medium ______________ tumpat, cahaya dibiaskan
_______________ garis normal, iaitu I lebih daripada r.
Contoh:

15.Contoh fenomena pembiasan cahaya adalah

(i) kolam air kelihatan lebih cetek daripada yang sebenar.

(ii) penyedut minuman yang diletakkan di dalam segelas air kelihatan

bengkok

Kecacatan Penglihatan
1. Kebolehan kanta mata mengubah ketebalan supaya imej bagi objek yang
jauh dan dekat dapat difokuskan dengan tepat di atas retina iaitu jelas dan
tajam ialah ______________________.
12

2. Empat jenis kecacatan penglihatan yang biasa ialah :

(i) ___________________________________
(ii) ___________________________________
(iii) __________________________________
(iv) __________________________________
3. Rabun jauh atau ________________
Ciri
- Boleh melihat objek _____________ dengan jelas tetapi objek jauh menjadi
_______________
- Dengan itu imej atau cahaya daripada objek jauh difokuskan di
____________________ retina

Sebab
- Kanta mata terlalu ____________________
- Bebola mata terlalu ___________________
Pembetulan
- Memakai cermin mata _________________

4. Rabun dekat atau ________________

Ciri
- Boleh melihat objek _____________ dengan jelas tetapi objek ___________
menjadi _______________
- Dengan itu imej atau cahaya daripada objek jauh difokuskan di
____________________ retina
13

Sebab
- Kanta mata terlalu ____________________
- Bebola mata terlalu ___________________
Pembetulan
- Memakai cermin mata _________________

5. Astigmatisme
Ciri
Sebahagian objek dilihat dengan jelas dan tajam menakala bahagian lain
kabur .
Sebab
- Kelengkungan kornea tidak sekata
Pembetulan
-Memakai cermin mata kanta ___________________.

6. Buta Warna
Ciri
Tidak dapat lihat warna tertentu seperti biru, merah atau hijau
Sebab
-Mewarisi daripada keturunan atau di __________________.
Pembetulan
-Tiada pembetulan
14

Illusi Optik
1. Ilusi optik berlaku apabila _____________ gagal mentafsir secara tepat
maklumat yang dihantar oleh reseptor mata. Dengan ini, kadang-kadang apa
yang dilihaat adalah berbeza dengan keadaan sebenar.
2. Contoh ilusi optik adalah

Bintik buta
Bintik buta ialah titik pada retina yang tidak dapat mengesan imej walaupun cahaya
terjatuh diatasnya kerana ia ______________________ fotoreseptor.

Penglihatan Monokular dan Penglihatan Stereoskopik

Penglihatan Stereoskopik
-ialah penglihatan yang menggunakan __________________ belah mata pada masa
yang sama.

Ciri-ciri penglihatan stereoskopik

- kedua dua mata berada di ___________________ kepala.
- medan penglihatan mata kanan dan mata kiri ___________________ iaitu mempunyai
medan penglihatan ___________________
15

- objek dilihat dalam _______________ dimensi

- boleh menganggar jarak objek dengan _____________________.
- mempunyai jumlah luas medan penglihatan yang lebih ______________
- Terdapaat dikebanyakan haiwan ___________________

Penglihatan Monokular
-ialah penglihatan yang menggunakan kedua-dua mata tetapi secara
__________________.

Ciri-ciri penglihatan monocular

-kedua dua mata berada di ___________________ kepala.
- medan penglihatan mata kanan dan mata kiri ___________________ iaitu mempunyai
medan penglihatan ___________________
- objek dilihat dalam _______________ dimensi
- boleh menganggar jarak objek dengan _____________________.
- mempunyai jumlah luas medan penglihatan yang lebih ______________
- Terdapaat dikebanyakan haiwan ___________________
Had Penglihatan Manusia
1. Alat-alat yang telah dicipta untuk mengatasi had deria penglihatan
manusia ialah ____________________, ___________________________,
________________________,
_____________________, ___________________________,
________________________, _____________________.

16

17