Project Mediaking:

Bevordering mediawijsheid PO

Door: Mayke van Zeeland

Datum: mei/juni 2016
Leerjaar: 3, Minor Kind, Leren & Media
Docent: Annemarie van den Broek
Stagegroep: 7/8

Inhoudsopgave

Inleiding

Blz. 2

Theoretische onderbouwing

Blz. 3
Adviezen Raad van cultuur
Het mediawijsheid-competentiemodel
De Mediawijsheidcirkel
De 10 Mediawijsheidcompetenties
Sociaalnetwerksites

Project Mediaking
Beginsituatie school
Beginsituatie klas
De leerdoelen
De lessen

Blz. 4
Blz. 5
Blz. 7
Blz. 7
Blz. 8
Blz. 10
Blz. 11

Les 1: Betrouwbaarheid internet

Les 2: Savebook
Les 3: Its up to you
Les 4: Afspraken maken

Blz. 12
Blz. 13
Blz. 14

Evaluatie

Blz. 15

Conclusie

BLz. 16
Aanbevelingen

Reflectie

Blz. 17
Zelfreflectie
Reflectie door mentor

Bibliografie

Blz. 19

Bijlagen

Blz. 20

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Inleiding
Het basisonderwijs zorgt ervoor dat leerlingen opgeleid worden om deel te kunnen nemen
aan de maatschappij. De maatschappij verandert voortdurend en steeds sneller. De
maatschappij verandert van een industrile naar een kennis- en netwerksamenleving. De
inhoud van beroepen verandert of beroepen verdwijnen zelfs helemaal. Er komen ook nieuwe
beroepen bij (Bussemaker, 2014). Daar moeten de leerlingen van nu op worden voorbereid.
De 21st Century Skills zijn opgezet door SLO in
samenwerking met Kennisnet. Volgens de
onderzoeken hebben jongeren deze 11
vaardigheden nodig om succesvol te zijn in de
eeuw.Hieronder valt ook mediawijsheid.
(Kennisnet, 2015)
De definitie van mediawijsheid:

21e

Mediawijsheid is de kennis, houding en

vaardigheden om op technisch bekwame,
creatieve, analytische en reflectieve wijze met
media om te gaan, voor het eigen welzijn en de
persoonlijke ontwikkeling die nodig zijn om te
kunnen functioneren als volwaardig democratisch burger van de 21e eeuw. (Pardoen, 2010)

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Theoretische onderbouwing
Adviezen van de Raad voor Cultuur
Volgens de Raad voor Cultuur gaat het bij mediawijsheid om drie belangrijke activiteiten (die
betrekking hebben op lle burgers, dus niet alleen kinderen):

Functioneren mediawijsheid is nodig om optimaal te kunnen functioneren in de

hedendaagse maatschappij;
Participeren mediawijsheid is nodig om goed te kunnen participeren in het
maatschappelijk proces;
Produceren mediawijsheid is nodig omdat de nieuwe media (met name het internet)
uitnodigen tot het produceren (en publiceren) van content door niet-professionals.
(Pardoen, 2010)

Het mediawijsheid-compententiemodel
Het mediawijsheid-competentiemodel sluit hier precies op
aan. Internet kun je gebruiken op 3 manieren:
consumeren, participeren en produceren. Als consument
gebruik je het internet om informatie op te zoeken, te
filteren en te beoordelen. Als participant verbind je je met
anderen, benut je deze verbinding en bewaak je je eigen
identiteit op sociale netwerken. Als producent voeg je
inhoud toe aan het internet. Je publiceert en je evalueert
en reflecteert je eigen gedrag. (Koning, 2015)

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

De Mediawijsheidcirkel
De Mediawijsheidcirkel is onderverdeeld in 4 aspecten. Techniek, creativiteit, analyse en
reflectie. De cirkel staat voor het geheel aan middelen die op school ingezet worden om de
mediawijsheid van de leerlingen te bevorderen. De gelijke verdeling van de vier
mediawijsheidaspecten is de ideale verhouding: een kind is mediawijs als het al die aspecten
in gelijke mate beheerst. (Pardoen, 2010)

Wat de aspecten inhouden:

Techniek: De technische basisvaardigheden. Voorbeelden: fotos bewerken, games

maken.
Creativiteit: Het creren van eigen content. Voorbeelden: filmpje maken, campagnes
voeren.
Analyse: Kritisch beoordelen van media. Voorbeelden: structuur ontleden, motieven
herkennen.
Reflectie: Reflecteren op eigen mediagedrag. Voorbeelden: privacy bewaken, morele
dillemas.

De 10 mediawijsheidcompetenties
Mediawijzer.net heeft 10 mediawijsheidcompetenties in een model gezet, die je nodig hebt
om actief en bewust deel te kunnen nemen aan de mediasamenleving. (Mediawijzer)
De 10 mediawijsheidcompetenties:

Als we deze theorien naast elkaar leggen, zie je de overeenkomsten al snel.

Mediawijsheidcirkel
Techniek
Creativiteit en analyse
Reflectie

Project Mediaking:

Mediawijsheidcompetenties
Begrip en gebruik
Communicatie
Strategie

Mayke van Zeeland

Sociaalnetwerksites
Met een sociaalnetwerksite bedoelen we sites, zoals Facebook, Instagram en Twitter. De sites
hebben gemeen dat je een uniek identificeerbaar profiel aan kunt maken, je kunt connecties
maken en produceren van content. Dit begrip valt onder sociale media.
Waarom zijn jongeren gevoelig voor sociaalnetwerksites?
Tijdens de adolescentie gaan jongeren op zoek naar hun eigen identiteit en ze ontwikkelen
meer verschillende soorten relaties. Sociaalnetwerksites kunnen dit proces versnellen en
makkelijker maken. Ze kunnen zich voortduren vergelijken met hun leeftijdsgenoten. Ze
kunnen de manier waarop ze zichzelf presenteren verbeteren, met behulp van de positieve en
negatieve feedback die ze van hun vrienden krijgen.
Onderzoek toont aan dat de drempel om met onbekenden in contact te komen wordt
verlaagd door sociaalnetwerksites. De Amerikaanse politicoloog Robert Putnam onderscheidt
twee verschillende vormen van social capital: bridging social capital en bonding social
capital. Bridging social capital houdt in dat gebruikers informatie willen verkrijgen door
middel van een grote en diverse kennissenkring. Bij bonding social capital is de gebruiker juist
gericht op het verdiepen van hechte banden met soortgelijke personen, zoals familie of goede
vrienden. Uit het MIOS-onderzoek blijkt dat jongeren die hoog scoren op bridging social
capital meer personen hadden in hun vriendenlijst die ze nog nooit offline ontmoet hadden.
Het omgekeerd gold voor bonding social capital. Meisjes scoorden daarbij hoger op bonding
social capital en jongens hoger op bridging social capital. Volgens de onderzoekers bleken
jongens meer netwerkers te zijn, terwijl meisjes hun bestaande relaties eerder wilden
verdiepen. Jongens gingen ook meer relaties aan met gebruikers van sociaalnetwerksites die
ze nog nooit ontmoet hadden.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

De keerzijde van sociaalnetwerksites

Het delen van informatie en zelfrepresentatie is een noodzakelijke voorwaarde bij het
onderhouden van de online vriendschappen. Maar alle gegevens die gedeeld worden kunnen
soms (bewust of onbewust) zichtbaar zijn voor personen waar het eigenlijk niet voor bedoeld
was. De gegevens kunnen gebruikt n misbruikt worden door bedrijven, maar ook door
personen met de bedoeling een ander te kwetsen.
In de MIOS-enqute werd vastgesteld dat 65% van de jongeren contacten in hun vriendenlijst
heeft die ze nog nooit ontmoet hadden. 1 op de 10 jongeren gaf toe dat ze ooit
sociaalnetwerksites hadden gebruikt om te pesten en 1 op de 6 jongeren was al slachtoffer
geweest van cyberpesten.
Het is belangrijk dat gebruikers op de hoogte zijn van mogelijke strategien om hun
onlineprivacy te beschermen. (Michel Walrave, 2014)

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Het project Media King is opgesteld om de mediawijsheid bij kinderen te verbeteren. De

lessen kunnen worden uitgevoerd in groep 6 tot en met groep 8. In dit project worden lessen,
spellen en boeken aangeboden om intensief aan de slag te kunnen met mediawijsheid.
Beginsituatie basisschool
De Mediawijsheidcirkel op niveau van de basisschool waar het project wordt uitgevoerd.
De leerlingen zijn erg sterk op technisch gebied. Ze kennen en beheersen veel verschillende
applicaties. Ze kunnen daarmee fotos bewerken, filmpjes maken en dus veel eigen content
creren. Meerdere leerlingen in de klas hebben een eigen youtube-kanaal, die ze naar
behoren erg goed onderhouden. Veel hebben een profiel op Facebook, Instagram en
Snapchat. De creativiteit van de leerlingen wordt aangesproken.
In de aspecten analyse en reflectie mogen ze nog ontwikkelen. Leerlingen hebben geen idee
hoe ze hun privacy kunnen bewaken en letten niet op wat ze online zetten.
Hieronder de Mediawijsheidcirkel toegepast in een overzichtelijk model. (Pardoen, 2010)

De Mediawijsheidcirkel toegepast op de
basisschool

Techniek
Creativiteit
Analyse
Reflectie

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Beginsituatie klas
Op de basisschool waar ik het project ga uitvoeren, doen de groepen 7 en 8 elk jaar mee aan
de week van de Mediawijsheid van Mediawijsheid.nl. Dit jaar hebben ze daar niet aan mee
gedaan. Dit komt door een wisseling van leerkrachten. Deze keus had niks te maken met een
mening over de methode. Er worden verder geen lessen gegeven over mediawijsheid.
Om de beginsituatie van deze groep 7/8 goed in te schatten, heb ik hen vragen gesteld. Deze
vragen heb ik opgesteld met als uitgangspunt de 10 mediawijsheidcompetenties van
mediawijzer.net.
Ik heb de vragen gesteld door middel van ProConnect. De leerlingen kregen een tablet en
konden individueel de vragen beantwoorden. De antwoorden kwamen op het bord te staan.
De leerlingen bleven hierbij anoniem, zodat ik een reel beeld zou krijgen. Ik heb afgewisseld
tussen open vragen en gesloten vragen.

Begrip:
Waar denk je aan bij sociale media?
Wordt het gebruik van sociale media steeds minder?
Gebruik:
Wat gebruik je offline?
Wat gebruik je online?
Bij welke apps heb jij een account aangemaakt?
Hoeveel mensen weten jouw wachtwoorden?
Hoe word jij ondersteund in jouw mediagebruik?

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Communicatie
Klopt alles wat je online leest?
Door welke redenen is niet alles waar wat je online leest?
Hoe kun je erachter komen of informatie betrouwbaar is?
Heb je online vrienden die je nooit in het echt hebt ontmoet?
Hoe vaak zet je een nieuw bericht/foto online?
A. Elke dag
B. Een paar keer per week
C. 1 keer per week
D. Een paar keer per maand
E. Minder
Iets wat je online zet, staat voor altijd online. Waar/Niet waar?
Strategie
Ben jij eerlijk over wie jij bent online?
Doe jij je online weleens stoerder voor dan je in het eigenlijk bent?
Heb je weleens iets naars meegemaakt online?
Wat kun je doen als je iets naars meemaakt?
Voel je weleens de druk om een bericht te plaatsen/te reageren/online te zijn?
Wat kun je doen om minder druk te ervaren?
Conclusie
De leerlingen geven goede antwoorden. Uit hun antwoorden blijkt dat ze bewust zijn van de
gevaren. Ze weten wat ze moeten doen als er iets vervelends gebeurt via het internet. De
leerlingen begrijpen dat ze hun wachtwoorden niet aan iedereen moeten geven. Ze weten dat
ze hun accounts af moeten schermen. Ze weten dat niet alles waar is wat je online leest en ze
weten om wat voor redenen dat zo is. Ze vinden dat ze eerlijk zijn over wie ze zijn op het
internet, maar dan verwijs ik hen naar een eerder antwoord. Namelijk dat veel leerlingen
Facebook hebben, waarvoor ze eigenlijk ouder moeten zijn. Hun conclusie: Alleen over hun
leeftijd liegen ze soms.
Ze weten ook hoe ze berichtjes duidelijk kunnen maken, namelijk door emoticons,
voorbeelden, eventueel even bellen.
Ze vinden het lastig om aan te geven wat ze offline doen. Na een paar voorbeelden komen ze
er wel uit.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

De leerdoelen
Doelen op schoolniveau
- Aan het einde van dit project zijn de leerkrachten van de bovenbouw van de school
genspireerd door mijn project.
- Aan het einde van dit project zien mijn collegas de effecten van het project in de klas.
- Het project wordt opgenomen als jaarlijkse mediawijsheidlessen vanaf groep 6.
Na het in beeld krijgen van de beginsituatie heb ik de doelen opgesteld. De doelen van dit
project zijn gebaseerd op de mediawijsheidcompetenties. (Mediawijzer)
Ze zijn gericht op de onderdelen Communicatie en Strategie.
- De leerling kan de betrouwbaarheid van informatie beoordelen.
- De leerling kan een geschikt medium kiezen om eigen content te delen.
- De leerling is er van bewust hoe hij/zij het beste kan reageren op berichten van anderen.
- De leerling weet hoe hij/zij een profiel vormgeeft zonder de privacy van zichzelf en anderen
aan te tasten.
- De leerling beseft hoe het eigen mediagebruik invloed heeft op de eigen levensstijl.
Om deze doelen te behalen, heb ik 4 lessen gemaakt. Deze lessen zijn een combinatie van
verschillende methodes en materialen die ik gevonden heb. Alle bronnen staan vermeld in de
bibliografie.
Ik heb eerst gekeken wat er allemaal al bestaat aan lesmateriaal over mediawijsheid. Daarna
heb ik beoordeeld wat relevant is voor dit project. Dit heb ik beoordeeld door te kijken wat
aansluit bij het niveau en de belevingswereld van de klas waarin ik het project ga uitvoeren.
Veel kinderen in deze klas hebben een profiel op Facebook, vandaar dat ik ga behandelen hoe
je dit op een veilige manier kunt onderhouden. Deze kinderen weten niet wat de gevaren zijn
van cyberpesten en hoe eigen mediagebruik van invloed kan zijn op de eigen levensstijl.
De meerderheid van deze klas is erg gebaat bij lessen waarbij de leerstijl doener wordt
aangesproken. Bij een instructie of een werkblad die zij zelfstandig moeten maken, zijn ze snel
afgeleid. Deze klas moet voortdurend geprikkeld worden om betrokken te blijven.
De leerlingen weten heel goed welke antwoorden wij graag willen horen en geven daar ook
antwoord naar. Daarom wil ik hen op de feiten drukken, door klassikaal kinderen op internet
op te zoeken. Dit heeft effect bij deze klas.
De lessen zijn opeenvolgend. Ze kunnen wel apart van elkaar worden uitgevoerd, maar het
heeft meer effect als de lessen in deze volgorde worden uitgevoerd. De kinderen leren eerst
over de betrouwbaarheid van internet. Daarna leren zij hoe ze zich hiervoor kunnen
beschermen. Bij het bespreken van Facebook en andere sociale media, zal cyberpesten ook
aan bod komen. De derde les gaat over cyberpesten en de keuzes die ze daarbij hebben. De
laatste les gaat over hoe ze cyberpesten kunnen voorkomen en hoe ze berichten kunnen
verduidelijken.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

10

De lessen
Les 1: Betrouwbaarheid internet
Leerdoelen:
- De leerling kan aan het einde van de les de betrouwbaarheid van informatie beoordelen.
- De leerling weet aan het einde van de les hoe ze onbetrouwbare mailtjes kunnen vermijden.
- De leerling herkent aan het einde van de les onbetrouwbare mailtjes.
Voorbereiding:
Les Betrouwbaarheid berichten pagina 5, 6, 7, 9, 10, 11 en 13. (Gynzy)
Werkboekjes
Inleiding:
Vertel de leerlingen dat deze les gaat over de betrouwbaarheid van berichten. Op internet
worden vaak gegevens van je gevraagd. Vraag naar de ervaringen van leerlingen.
De leerlingen beginnen in hun werkboekje met H.1 Betrouwbaarheid internet. Ze
beantwoorden 3 vragen. Hun voorkennis wordt geactiveerd en de vragen kunnen leiden tot
een gesprek. Stimuleer dit gesprek tussen de leerlingen.
Instructie:
Geef instructie over onbetrouwbare mailtjes en de termen spam, virus en cookies door middel
van Gynzy.
Verwerking:
De leerlingen verwerken de gekregen instructie in hun werkboek. Ze maken H.2 Gewone mail
of niet? Bespreek de opdrachten na met de leerlingen.
Afsluiting:
Herhaal het doel van deze les en vraag wat de leerlingen hebben geleerd.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

11

Les 2: Savebook
Leerdoelen:
- De leerling weet aan het einde van de les hoe hij/zij een profiel vormgeeft zonder de privacy
van zichzelf en anderen aan te tasten.
- De leerling is zich aan het einde van de les bewust van hoe weinig privacy er is op het
internet.
- De leerling kent aan het einde van de les de gevaren van sociale media.
Voorbereiding:
Film over internet en privacy klaarzetten. (Schooltv)
Les Privacy bewaken pagina 9 over profielfotos. (Gynzy)
https://www.youtube.com/watch?v=xpagiIED1XY: Film over meisje wat liegt over haar leven
op Facebook.
Bekijk Facebook, maak eventueel een Facebook aan en zorg dat je weet hoe je berichten en
fotos af kunt schermen.
Bekijk Youtube, maak eventueel een account aan en zorg dat je weet hoe je filmpjes op
Youtube kunt afschermen.

Inleiding:
De leerlingen denken na over de situaties die beschreven staan in hun werkboek. Elk groepje
krijgt een situatie toe gewezen om te bespreken. Daarna worden de bevindingen klassikaal
besproken.
Instructie:
Het filmpje Internet en privacy op schooltv.nl wordt bekeken:
Wie van de leerlingen denkt dat er niks te vinden is van hem/haar op internet?
Probeer het klassikaal uit, door een naam van je leerling in te tikken op Google. Heeft het kind
ook Facebook/Youtube? Probeer uit wat hij/zij afgeschermd heeft op Facebook/Youtube.
Vraag wel eerst toestemming aan het kind!
Geef instructie over het afschermen van afbeeldingen en berichten (videos) op
Facebook/Youtube.
Bekijk op Gynzy de instructie over het kiezen van een goede profielfoto en bespreek het
klassikaal.
Afsluiting:
Bekijk het filmpje over het meisje wat liegt over haar leven op Facebook. Ze liet haar familie
en vrienden geloven dat ze op vakantie was, terwijl ze gewoon thuis bleef.
Gesprek over het project tot 5.09 minuten, doel en reacties vanaf 6.43 min. tot 9.21 min.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

12

Les 3: Its up to you

Doelen:
- De leerling is zich aan het einde van de les ervan bewust hoe hij/zij het beste kan reageren
op berichten van anderen.
- De leerling beseft aan het einde van de les hoe het eigen mediagebruik invloed heeft op de
eigen levensstijl.
- De leerling kent aan het einde van de les de gevolgen van verkeerd gebruik van sociale
media.
Voorbereiding:
Meld je aan op de site www.itsuptoyou.nl en bekijk de interactieve film. Maak de film voor de
klas aan en je krijgt een speciale link waarmee de leerlingen meteen naar de film kunnen
gaan. (It's up to you)
Inleiding:
Laat de leerlingen eerst zelf experimenteren met de interactieve film op www.itsuptoyou.nl.
Kern:
De leerlingen komen terug in de klas en we bespreken de bevindingen.
Afsluiting:
Bekijk de film nog eens klassikaal. Eerst stimuleer je de leerlingen om de goede antwoorden te
geven. Daarna laat je hen de foute antwoorden geven, zodat de leerlingen zien wat er kan
gebeuren als je op de verkeerde manier om gaat met sociale media.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

13

Les 4: Afspraken maken

Doelen:
- De leerling kan aan het einde van de les een geschikt medium kiezen om eigen content te
delen.
- De leerling is zich er aan het einde van de les van bewust hoe hij/zij het beste kan reageren
op berichten van anderen
- De leerling heeft aan het einde van de les nagedacht over afspraken om ruzie via sociale
media te voorkomen.
Voorbereiding:
Open de les Social media op pagina 6 en 9. (Gynzy)
Werkboekjes klaarleggen
Print de poster van Whatshappy en Instagrap. (Mijnkindonline, Whatshappy) (Mijnkindonline,
Instagrap)
Inleiding:
Vertel dat deze les gaat over veilig gebruik van sociale media. Laat alvast kort de posters zien
van Whatshappy en Instagrap.
Bekijk met de leerlingen op Gynzy de les over Sociale media. Bespreek wat de verschillen zijn
tussen de vele mediums en wanneer je welke het beste kunt gebruiken.
Kern:
Laat de leerlingen in het werkboekje H.4 Pesten of niet?maken. Als ze klaar zijn kunnen ze
vast nadenken over afspraken voor Whatsapp en Instagram. Zorg dat ze genoeg tijd krijgen
om eerst individueel na te denken over de afspraken.
Laat elk groepje de beste afspraken opschrijven op 1 A4tje. Verdeel daarna de groep in
tween en laat hen nog eens kritisch naar de beste afspraken kijken. Nadat de leerkracht de
afspraken goed heeft gekeurd, mogen ze het op de posters schrijven.
Afsluiting:
Posters ophangen en bespreken. In hoeverre gebeurt dit al en waar kan deze groep nog aan
werken?
Laat als leuke afsluiter en nog een bewustwording het filmpje: Cabaret Kwis Paul: Social
media stress zien. (Youtube)

Eventuele extras

Donald duck over media: Wifi in Duckstad

(NationaalAcademiavoorMediaenMaatschappij)
Het Mediaspel: (Mediawijzer.net)
Ganzenbord: (Ikbenoffline)

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

14

Evaluatie

Les 1
De leerlingen waren betrokken. De instructie was duidelijk en overzichtelijk. Het activeren van
hun voorkennis bleef een beetje uit. Ze begonnen onzeker en waren bang dat ze de vragen op
de verkeerde manier interpreteerden. Bij het bespreken kwam de kennis wel naar boven. Bij
de verwerking van de instructie werd het onrustig. De concentratie was op.
De doelen van deze les zijn behaald. Om de betrokkenheid tot aan het einde vast te houden,
was het voor deze klas beter geweest als ik de inleiding in een andere werkvorm had gegoten.
Zoals een placemat maken met de ervaringen erop.
Les 2:
De doelen zijn behaald. Veel leerlingen vonden het goed als ik hen controleerde op internet.
Ik zocht hun naam op en we zagen met de hele klas hoeveel we konden vinden van de
leerlingen. Dit was schokkend en ik heb meteen aan de leerlingen uitgelegd hoe ze zichzelf
kunnen beschermen. We zijn ook ingegaan op de gevaren. Het filmpje van het meisje wat loog
over haar leven sloeg aan. De leerlingen konden zich ook vinden in het eerste filmpje. Veel
kinderen hadden al wel eens fotos gemaakt met een telefoon in een winkel. Deze les was
goed aangesloten op hun belevingswereld.
Les 3:
We hebben 14 computers op school beschikbaar voor de bovenbouw, dus ik heb de groep in
tween gesplitst. De ene groep begon op de computer met experimenteren. Met de andere
groep heb ik de film samen gespeeld. Ze moesten eerst alle foute antwoorden geven. Daarna
hebben we gewisseld.
Belangrijk om erbij te vertellen is dat de leerlingen altijd bewijs moeten verzamelen, mocht
het hen ooit overkomen. En tijdens het beantwoorden van de vragen kon je kiezen tussen
niets doen en opkomen voor de gepeste leerling. Ik heb met de leerlingen het verschil
hiertussen besproken. In de film kwam naar voren dat als je steeds niks doen kiest, het kind
toch gepest wordt en dat er niks wordt opgelost.
Les 4:
Ik heb aan het begin van de les de leerlingen verteld dat ik niet wilde weten wat er al vaak
misgaat over sociale media. Op die manier zou ik veel tijd kwijt zijn aan de persoonlijke
verhalen van de leerlingen en aan oude verhalen die ze weer op zullen halen. Ik wilde me nu
nadrukkelijk richten op het voorkomen van problemen en niet op het oplossen van
problemen. De leerlingen weten dat ze naar de leerkrachten kunnen komen als ze iets kwijt
willen. Dit gebeurt dan in een veilig omgeving met persoonlijk contact. De les stond nu echt in
het teken van afspraken maken met elkaar.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

15

Conclusie

Groep 7/8 van de basisschool waar ik het project heb uitgevoerd is nu mediawijs. De doelen
die ik heb opgesteld zijn behaald. Ik denk dat we als school zijnde genoeg hebben gedaan op
dit gebied. Zoals het uitleggen hoe je jezelf kunt beschermen op internet. Ik vind niet dat de
school ook moet controleren of een kind zichzelf goed beschermd op internet. Ik denk dat
daar de grens ligt.
Tijdens het uitvoeren van het project bleek dat de betrokkenheid van de leerlingen hoog was.
Het aanbod sloot aan op de belevingswereld en de beginsituatie van de leerlingen.
Aanbevelingen
-

Voer het project aan het begin van het schooljaar uit in groep 8.
Richt je tijdens de lessen niet op wat er al speelt in de klas en de persoonlijke verhalen,
maar vooral op het voorkomen van problemen en het inzien van de gevaren.
Het is belangrijk dat de leerlingen aan deze lessen toe zijn. Als de leerlingen nog niet
bezig zijn met sociale media, kun je beter wachten met het geven van deze lessen.

16

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Reflectie

Zelfreflectie
Ik vond het erg interessant om me te verdiepen in mediawijsheid. Het is een onderwerp wat
bij mijn interesses aansluit en mijn stageklas was erg geschikt als onderzoeksgroep.
Ik heb me vooral vastgehouden aan de 10 mediawijsheidcompetenties (Mediawijzer) en de
mediawijsheidcirkels. (Pardoen, 2010)
Een belangrijk inzicht was dat het ingaan op bestaande problemen niet zo veel effect heeft.
Ingaan op de ervaringen van de leerlingen is even belangrijk om hun voorkennis te activeren.
Als je daar te lang op doorgaat verlies je de betrokkenheid. Het is belangrijker om door te
gaan naar het doel van de activiteit. Bijvoorbeeld het voorkomen van de problemen die vaak
ontstaan.
Ik ben gaan inzien dat mediaswijsheid een vast onderdeel van het onderwijs moet worden.
We kunnen er niet meer omheen en als we niet oppassen weten de leerlingen er meer over
dan wijzelf. Ik heb mijn project als erg succesvol ervaren en zal het zeker vaker inzetten als ik
merk dat een klas er aan toe is.
Reflectie door mentor
Mediaking Les 1
Het lijkt er op dat mediawijsheid je ding is. De manier waarop jij hierover met de kinderen
praat, is anders dan wanneer je een les rekenen of taal geeft. Je vertelt vol enthousiasme,
vanuit eigen ervaring. De kinderen zijn hierdoor meer betrokken en geboeid. Jijzelf gaf aan dat
je het nog rumoerig vond, ik zag meer betrokkenheid bij de kinderen. Ook zij wilden graag
vertellen over hun eigen ervaringen.
Een aandachtspunt voor jou is het meer gebruiken van intonatie. Dat heb ik bij deze les
gezien. Het leek alsof je deze les zo goed in je hoofd had zitten (of misschien wel helemaal
niet?), dat je niet hoefde na te denken over het stappenplan zoals je dat zelf altijd
omschrijft. Je leek meer ontspannen dan anders.
Ik denk dat je tijdens deze les wat meer van jezelf hebt laten zien en daar zijn kinderen naar
op zoek. Zij vragen zich steeds af wie ben jij wie ben jij als ik.
Aandachtspunt: zorg dat je les niet te lang is. Ik denk dat kinderen begonnen af te haken,
omdat de les iets te lang duurde. Je mag best halverwege een les stoppen, als je ziet dat de
aandacht op is. Dan maak je het op een ander moment af, of regelt dat de verwerking bij een
van ons gedaan wordt.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

17

Lessen Mediaking algemeen

De leerlingen zijn een aantal lessen samen met jou in de mediawereld gedoken. Je hebt ze
middels verschillende werkvormen laten werken aan de leerdoelen die je hebt opgesteld. Je
lessen zaten goed in elkaar. Je begint met een terugblik naar de vorige les, legt uit wat deze
les centraal staat. Binnen je les is genoeg afwisseling; luisteren, doen, kijken etc. Tijdens de
derde les heb je de groep verdeeld in twee groepen. Dit gaf veel rust, je kon met de kleinere
groep fijn werken.
Over het algemeen waren de kinderen erg betrokken. De eerste keer ervaarde je dit wel als
onrustig. In mijn ogen is er verschil tussen onrust en drukte door betrokkenheid. Iedereen
wilde wel iets vertellen, eigen ervaring delen. Je had duidelijk in de gaten dat je zo veel
mogelijk kinderen aan bod moest laten komen, maar dat dat niet voor iedereen mogelijk was.
Ook het delen van jouw eigen ervaringen spreekt de kinderen erg aan. Je hebt tijdens deze
lessen aan de kinderen iets meer Mayke laten zien.
Tijdens de laatste les stond je alleen in de klas. De kinderen proberen je dan enorm uit, willen
steeds weer weten waar jouw grenzen liggen en gaan hier naar op zoek. Goed dat je de les
hebt stilgelegd en de kinderen hiervoor een consequentie hebt gegeven. Zoals ik in een
eerdere evaluatie al heb aangegeven mag je een les best stoppen en op een ander moment
voortzetten. Dit heb je goed opgepikt. Ik merk dat je wat doet met de feedback die je krijgt. Je
probeert dit een volgende les meteen te gebruiken of in te zetten.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

18

Bibliografie
(sd). Opgeroepen op 2016, van Gynzy: www.Gynzy.com
(sd). Opgehaald van Youtube: www.youtube.com
(sd). Opgehaald van Schooltv: http://m.schooltv.nl/
(sd). Opgehaald van Facebook: www.facebook.com
(sd). Opgehaald van It's up to you: http://www.itsuptoyou.nu/
Bussemaker, J. (2014). Kamerbrief: Ruim baan voor vakmanschap: een toekomstgericht mbo. Den
Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Ikbenoffline. (sd). Opgehaald van Ikbenoffline: http://www.ikbenoffline.org/index.php/2uncategorised/91-download-en-speel-het-ikbenoffline-nl-ganzenbordspel
Kennisnet, R. (2015, 07 17). Alles wat je moet weten over 21 eeuwse vaardigheden. Opgeroepen op 06
09, 2016, van Kennisnet: https://www.kennisnet.nl/artikel/alles-wat-je-moet-weten-over-21e-eeuwsevaardigheden/
Koning, P. (2015). #Mediawijsheid in de klas. Den Bosch: School voor de Toekomst.
Mediawijzer. (sd). Opgehaald van Mediawijzer: http://www.mediawijzer.net
Mediawijzer. (sd). 10 Mediawijsheid competenties. Opgeroepen op 6 9, 2016, van Mediawijzer:
https://www.mediawijzer.net/wp-content/uploads/Competenties_Model_.pdf
Mediawijzer.net. (sd). Speel het mediaspel. Opgehaald van Beeld en Geluid:
https://www.beeldengeluid.nl/speel-het-mediaspel
Michel Walrave, J. v. (2014). Mediawijs Online: Jongeren en sociale media. Tielt: Lannoo.
Mijnkindonline. (sd). Instagrap. Opgeroepen op 2016, van Mijn Kind Online:
http://mijnkindonline.nl/publicaties/lesmateriaal/instagrap-de-les
Mijnkindonline. (sd). Whatshappy. Opgeroepen op 2016, van Mijn Kind Online:
http://mijnkindonline.nl/publicaties/lesmateriaal/whatshappy
Mijnkindonline, K. (2014). Lespakket: Diploma Veilig Internet PO Kennisnet.nl. Opgeroepen op 2016,
van Schoolbordportaal: http://www.schoolbordportaal.nl/lespakket-diploma-veilig-internetkennisnet.html
NationaalAcademiavoorMediaenMaatschappij. (sd). Nationaal Media Paspoort. Opgehaald van
Nationaal Media Paspoort: https://www.nationaalmediapaspoort.nl/contact
Pardoen, F. Z. (2010). Handboek mediawijsheid: Praktische gids en inspiratie voor het onderwijs.
Leidschendam: Stichting Mijn Kind Online.

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

19

Bijlagen
- Werkboekje
- Gynzy paginas
- Poster Whatshappy zie: http://mijnkindonline.nl/publicaties/lesmateriaal/whatshappy
- Poster Instagrap zie: http://mijnkindonline.nl/publicaties/lesmateriaal/instagrap-de-les

20

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Gynzy Betrouwbaarheid berichten pagina 5, 6, 7, 9, 10, 11 en 13.

21

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

22

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

23

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Gynzy Privacy bewaken pagina 9.

24

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland

Gynzy Social media pagina 6 en 9.

25

Project Mediaking:

Mayke van Zeeland