Вы находитесь на странице: 1из 7

06/07/2016

Barit

PalabraClave(LaPlata),Vol.1,Nm.1(2011)

PalabraClave(LaPlata),octubre2011,vol.1,n1,p.211.ISSN18539912
UniversidadNacionaldeLaPlata
FacultaddeHumanidadesyCienciasdelaEducacin
DepartamentodeBibliotecologa
Artculo/Article

Lagarantaculturalcomojustificacinensistemasde
organizacindelconocimiento:aproximacincrtica
[Culturalwarrantasajustificationinknowledgeorganizationsystems:acriticalapproach]
MarioBarit
EscuelaUniversitariadeBibliotecologayCienciasAfines(EUBCA)delaUniversidaddelaRepblica,Montevideo,
Uruguay.email:mabarite@gmail.com
Resumen:Serealizaunanlisisexploratoriodelconceptode'garantacultural',conelobjetivodecaracterizar
reasfuturasdeinvestigacinentornoalmismo.Enprimerainstanciaseanalizalanocingenricade
'garanta',talcomohasidoconsideradaenlaOrganizacindelConocimiento.Sereseandiversostiposde
garantaspropuestasparalegitimarlainclusindeterminologaensistemasdeorganizacindelconocimiento.
Secumpleunanlisiscrticodelconceptode'cultura'ylamaneraenquedistintasconcepcionesantropolgicas,
sociolgicasypolticasconfluyenensuconstruccinepistemolgica.Serevisayseproblematizaeltratamiento
delagarantaculturalenlaliteraturadelrea.Sevalorasuaporteenlaconstruccindeidentidadesculturales,
atravsdeelementosdediferenciacindelainterpretacinylavivenciadelarealidad.Enparticularse
desarrollalarelacinentregarantaculturalyculturalocal.Seponderalainsercindelfactorticoatravsdela
garantacultural,eneldesarrollodeesquemasdeclasificacinyenlosprocesosdeclasificacineindizacin.
Entreotrasconclusiones,seestablecelanecesidaddeexplorarconmayordetenimientolasalternativas
metodolgicasquepuedansustentarseenestaconcepcinintegradoraydemocratizadoraenelmbitodela
OrganizacindelConocimiento.
Palabrasclaves:garantacultural,cultura,sistemasdeorganizacindelconocimiento,ticadelainformacin.
Abstract:Anexploratoryanalysisofthe"culturalwarrant"conceptismadewiththeobjectiveofdetermining
relatedfutureresearchareas.First,thegenericnotionof"warrant"isreviewedasithasbeenconsideredby
KnowledgeOrganization.Differentkindsofwarrantsproposedtolegitimatetheinclusionofterminologyin
knowledgeorganizationsystemsaredescribed.Acriticalanalysisofthe"culture"conceptiscarriedoutaswell
asthewayinwhichthevariousanthropological,sociologicalandpoliticalpointofviewscometogetherinits
epistemologicalconstruction.Thetreatmentoftheculturalwarrantintherelevantliteratureisreviewedand
discussed.Itscontributiontotheconstructionofculturalidentitiesthroughdifferentiationelementsinthe
interpretationandlifeexperienceisvalued.Therelationshipbetweenculturalwarrantandlocalcultureis
developedindepth.Theinsertionoftheethicalfactorthroughoftheculturalwarrantisweightedinthe
developmentofclassificationschemesaswellastheclassificationandindexingprocesses.Theneedtoexplore
ingreaterdetailthemethodologicalalternativeswhichcanbebaseduponthisintegrativeanddemocratizing
conceptionintheKnowledgeOrganizationfieldisestablishedamongotherconclusions.
Keywords:culturalwarrant,culture,knowledgeorganizationsystems,ethicsofinformation.

Introduccin
ElDiccionariodelalenguadefine'garanta',ensucuartaacepcin,como"seguridadocertezaquesetiene
sobrealgo"(RealAcademiaEspaola,2001,p.1117).WordNet3.0(2009),laencuadracomolaaccinde
"showtobereasonableorprovideadequategroundfor"ytambin"standbehindandguaranteethequality,
accuracy,orconditionof".
EnelmbitodelaOrganizacindelConocimientoelalcanceconceptualde'garanta'siguelalneasemnticade
esasdosdefinicionesgenerales.Sibienhistricamentelaprimerautilizacindeesaexpresincomotrmino
correspondeaHulme,alestablecerelconceptomsespecficode'garantaliteraria'en1911,recinen1986
esposiblerastrearlaprimeraaproximacinalanocingenricade'garanta'.ElmritocorrespondeaBeghtol,
quienen1986sealaque:
thewarrantofaclassificationsystemcanbetoughtofastheauthorityaclassificacionistinvokesfirsttojustify
andsubsequentlytoverifydecisionsaboutwhatclasses/conceptstoincludeinthesystem,inwhatorder
classes/conceptsshouldappearintheschedules,whatunitclasses/conceptsaredividedinto,howfar
subdivisionshouldproceed,howmuchandwheresynthesisisavailable,whethercitationordersarestaticor
variableandsimilarquestions(Beghtol,1986,p.110111).
ParaHuvila(2006),lanocindegarantaesunconceptoprcticoquedenotaelcriteriointelectualapartirdel
cualseorganizaelconocimientodeundominio,aunquenodeterminaelalcanceefectivodesuaplicacin.Mai,
porsuparte,establecequecomotelndefondodelanocindegaranta,seencuentralaideadeque"la
justificacinporlainclusindetrminosyclasesestbasadaenalgoexternoalascreenciasoalconocimiento
http://www.palabraclave.fahce.unlp.edu.ar/rt/printerFriendly/PCv1n1a02/1868

1/7

06/07/2016

Barit

profesional"(Mai,2011,p.118),yporellodeberaasegurarlaobjetividadoneutralidaddelostrminos
presentesenlasestructurasdeclasificacin.Entodocaso,parececlaroquelagarantaeselelementode
referenciaqueunclasificacionistaoungrupodeclasificacionistastomanparajustificarlaorganizacinyla
estructuradelosesquemas,yprincipalmenteparalegitimarlaterminologaseleccionada.
SisesegmentaelanlisisdelprrafocapitaldeBeghtolseverifica,enprimertrmino,quelaideadegaranta
brindaunestatusdereferenciayunestatutodeautoridadquerespaldalainclusindecadatrminooclaseen
unsistema.Ensegundolugar,proponeelmbitodeaccindelagarantaendosnivelesomomentos:eldela
justificacininicial(esdecir,lacalificacindeunaexpresinespecializadacomo'trminocandidato')yenla
verificacin(cuandoeltrminoesefectivamenteincorporadoalosesquemas).LuegoBeghtolaventurauna
extensindelaaplicacindelagaranta,alproponersuutilizacinentodaslasetapasdeldiseodeunsistema
deorganizacindelconocimiento,puestoquenosloalcanzaalostrminosylosconceptosquerepresentan,
sinotambinasusrelaciones,alasordenacionesdelasfacetas,aloscriteriosdesubdivisindeasuntos,ala
aplicacindeartificiosdesntesis(comoenlaeleccindetablasauxiliaresodesignosdecombinacinde
asuntos),laseleccindedispositivosdesintaxisyelordendecitacindelosasuntos.Unpuntosignificativode
estaconcepcinestdadoporelhechodequeBeghtolasumequelasrelacionesentretrminosrequieren
tambinunrespaldoounajustificacinsimilaresaladelostrminos.Sibienotrosautoresaisladamentehan
mencionadoquelagarantaliterariapuedejustificarelestablecimientoderelacionesentreconceptos(por
ejemplo,Rowley,1987),nosehanencontradoestudiosqueexpliquenelmtodoporelcualesajustificacin
puedetenerlugar,yBeghtoltampocolosproporciona.
Diversostiposdegarantashansidopropuestosydesarrolladosalolargodeltiempo.Elquetienems
nombradayesunpuntodereferenciaconstanteenlaliteraturaeslallamadagarantaliteraria(literary
warrant),acuadaporE.W.Hulme(1911)aprincipiosdelsigloveinte.Lagarantaliterariasefundaenlaidea
dequelosesquemasylaterminologadeunsistemadebenestarbasadosantesenlostpicospresentesenla
documentacinqueenlosmodelosdelasclasificacionescientficasofilosficas.Esteprincipioeslareferencia
centralenlarevisinyactualizacindelSistemadeClasificacindelaBibliotecadelCongreso(SanSegundo,
1996Mills,2004)ydelaClasificacinDecimalDewey(SistemadeClasificacinDecimaldeDeweyendice
relativo,2000),yesconsideradocomofuentedevalidacindeterminologaporpartedelestndar
norteamericanoparalaconstruccindevocabularioscontroladosmonolinges(NationalInformationStandards
Organization,2005).
Alolargodeltiempo,sehanpropuestootrasalternativas,derivacionesocomplementosdelagarantaliteraria:
lagarantadeusuario(Lancaster,1977),lagarantaacadmica,basadaenelconsensodelosespecialistas
(Bliss,1939),lagarantaorganizacional(NationalInformationStandardsOrganization,2005),lagaranta
cultural(Lee,1976),lagarantaestructural(Kentetal.,1975Mitchell,2007),lagarantalgica(Fraser,1978),
lagarantafenomenolgica(Ward,2000),einclusolagarantadegnero(OlsonyWard,1998Olson,2003,
2007),entreotrasquesemencionanocasionalmenteenlaliteratura.
Sibiencadatipodegarantaesofrecidaporlosautorescomounavariedadautnoma,sonvarioslosquehan
exploradolasposibilidadesdecomplementacinentrealgunasdeellas,paraasegurarunsoportemetodolgico
quebrindecomoresultadounaestructuraconceptualrepresentativadelosdominiosanalizados(Svanberg,
1996Beghtol,2002aTennis,2005Barit,2007).
Estetrabajosepropone,enprimerainstancia,unaaproximacinalanocinde'cultura',paraluegoestudiarala
garantaculturaldesdesuperspectivaconceptual,conelobjetivodeproponerideasgenerales,aprofundizaren
elfuturo,parasuaplicacinenelajustedelosesquemasdelossistemasdeorganizacindelconocimientoala
perspectivalocal,alaidiosincrasiayallenguajedelascomunidaddedestino.

Nocionesdecultura
Eltrminoculturahasidosiemprecontrovertido,enlaantropologayenotrosmbitosdisciplinarios,porsu
ambigedadesencial.Esutilizadoenunagranvariedaddecomunidadesdeusuariosydediscursos:desdeel
nacionalismo,pasandoporlacrticaliteraria,elfeminismo,ylosestudiosculturales,hastalapoltica.Tantoes
asquesialguien"sepropusieraempleareltrminoculturacomounconceptoanaltico(...),difcilmentepodra
elaborarunanicadefinicinqueseadaptaraatodaslasocasiones"(O'Sullivanetal.,1997,p.87)yatodoslos
contextos.Suconceptualizacinsevuelvemscomplejaporelhechodequees"untrminoqueevolucionacon
elperodohistricoenelquesedesarrolla",yporello"suscontenidossoncambiantes"(RodrguezPastoriza,
2006).EnlaclsicarevisindeKroeberyKluckhohn(1952),porejemplo,serecogenmsdecientocincuenta
definicionespertinentes.
Sedicehabitualmentequeculturaestodolocreadoporlahumanidadyagregadoalanaturaleza,seadeorden
materialoinmaterial(Stolovichetal.,1997).Suprimersignificadoseasociaaloagrcola.Enlatn'cultus'
significacultivo,cultivado,otratadoconconsideracin.Ensufondosemnticolaexpresintienevariascargas
positivas,puesloscultivosimplicanlasubsistenciaylacontinuidad(DiTellaetal.,2004),elcrecimientode
nuevasformasdeviday"latendenciadeliberadadelacepa'natural'atransformarseenuncultivodeseado,en
unaestirpeconcaractersticasselectas,refinadasomejoradas"(O'Sullivanetal.,1997,p.88).Laanalogade
estesentidoconlascondicioneshumanasdevidaconducea"unplanteoelitistadelacultura[pues]separaala
sociedadenunospocosindividuos'cultos'yunamayora'inculta'.Setransmitelaideadequelamisindela
culturaoloscultoses"preservartesorosuniversaleseintemporales"(O'Sullivanetal.,1997,p.90).
Losconceptosdeculturaycivilizacinhanestadoentrelazadosalolargodelossiglosyhansidovistos,desdela
perspectivafrancesadelpensamientoilustrado,comologros"distintivamentehumanos,progresivosy
acumulativos"alosquetodospuedenaspirar,yporello"unfrancs'tenderaidentificardemaneranaifsu
culturaparticularconla'civilizacin'oconlaculturauniversal"(Kuper,2001,p.24).Hoggart(1957)yWilliams
(1958)fueronlosprimerosensuperarlaideadeculturacomopropiadeunaeliteeiniciaroneldesarrollodelos
llamados'estudiosculturales',atravsdeloscualeselconceptofuetransformndosehastaservistohoycomo
unanocindinmica,siemprenegociableyenprocesodeaprobacin,discusinytransformacin(Wright,1998,
p.132).
http://www.palabraclave.fahce.unlp.edu.ar/rt/printerFriendly/PCv1n1a02/1868

2/7

06/07/2016

Barit

Culturanoesunaexpresinneutra.Porelcontrario,aldecirdeWright(1998),esuntrmino'politizado',ya
quelaperspectivaculturalatraviesatodoslosestratossocialesycomprendesituacionesreligiosas,degnero,
racialesydeotrosgrupossociales.Enotrosentidopoltico,losestados"colonialistasplantearonun'deberser'
delacultura,unpoloidealhaciaelquedeberanencaminarselasnacionesocoloniasmenos'desarrollados',o
'salvajes','primitivos'o'incultos'"(DiTellaetal.,2004,p.146).
CorrespondeaTylor(1871)lavisin,superadaporlaantropologamoderna,perofirmementeinstauradaen
otrasdimensionesdelpensamientosocial,dequelaculturacomprendeelconjuntodeconocimientos,creencias,
valores,leyes,costumbresyartesquedefinenelestilodevidaautnticodeuncolectivohumano.Esta
concepcinsebasabaenelpresupuestodeunsistemasubyacentedesignificadosinamoviblesyapequea
escala,compartidosporunconjuntodeindividuoshomogneos,enoposicinaculturasextraasodiferentes.
Inclusomsrecientemente,losvaloresdeunaculturasesiguendefiniendoenoposicinaalgodiferenteyno
deseado.ComobienapuntaKuper:
[Hoylaculturatambin]eslamaneradeserlocal,diferenteyautntica,queresisteantesuimplacable
enemigo,unacivilizacinmaterialglobalizadora.Obieneselreinodelespritu,enplenabatallacontrael
materialismo.Oeslacapacidadhumanaparaelcrecimientoespiritualquesuperanuestrapropianaturaleza
humana(Kuper,2001,p.33).
LaDeclaracinUniversaldelaUNESCOsobrelaDiversidadCultural(Unesco,2001)reafirmalaideatradicional
deculturaaltiempoqueapuestaaladiversidadcreativa,elrespetoporlasdiferenciasculturalesylatolerancia
entrediferentesculturas.EnlamencionadaDeclaracinseestablecequeculturaes:
elconjuntodelosrasgosdistintivosespiritualesymateriales,intelectualesyafectivosquecaracterizanauna
sociedadoaungruposocialyqueabarca,ademsdelasartesylasletras,losmodosdevida,lasmanerasde
vivirjuntos,lossistemasdevalores,lastradicionesylascreencias(Unesco,2001).
Agregaquesedebenfomentarlascaractersticasdistintivas,yaquees"mirandoatravsdeloslmitesentre
culturasdiferentesquelaspersonasobtienenideasparamodosdevidaalternativos".Elrespetoporotras
culturaspermitira,segnlaDeclaracin,abolirformasdedominacinohegemonacultural,puesstasnoestn
basadasenlatoleranciasinoenlaexclusinoladiscriminacindeotrosgrupos,basadaen"argumentos
seudocientficosqueungrupoinvocaparaejercerelpodersobreotroyjustificarasuspropiosojoselejercicio
deestepoder".Entantoque"lasdistincionesbasadasenlaraza,laetniaolanacionalidadsonartificialesy
estndesprovistasdetodofundamentobiolgico,unapolticabasadaenelrespetomutuosefundaenuna
slidaevidenciacientfica"(Unesco,2001).

Lagarantacultural
Elconceptode'garantacultural'(culturalwarrant)fueacuadoporLee(1976).ParaLee,lagarantaliterariade
Hulmeerapercibidacomounamanifestacindelagarantacultural,"unaaplicacinprcticadelosvalores
culturalesexpresadaenlaliteraturaproducidaporunaculturadeterminada"(Lee,1976,p.111112).
Argumentabaqueelhechodequeunaclasificacinestuvierabasadaenlaliteraturaexistente,constituyeun
elementodemayorvalidez,puestoquelaclasificacinvaareflejarlaspautasculturalesimperantes,loque
puederesultarmsfidedignoqueunordenidealdelasciencias(Lee,1976).
Hulmeenrealidadhabarozadolaideadegarantacultural,alafirmarquelaclasificacindelibrospresenta
paracadaperodohistricounrecuentobibliogrficoparticulardelcrecimientodelasactividadesdela
inteligenciahumana(Hulme,1923).Porsuparte,Farradanetambinhabaorientadoalagarantaliterariahacia
unavertientecultural,alafirmarque:
...literarywarrantrepresentsthestandpointofresearchataparticulartime,inaparticularcultureora
particularcountry,andmustbequotedwithcautioneveninscienceitwillhaveprobablelastingvalidityonly
whenitconcernfacts,nottheories.Independentmethodsofcheckingourorderingofknowledgemustbesought
(Farradane,1961,p.127).
EsBeghtol,unavezms,quienaportaunaconceptualizacinautnomaymsafinadadelconcepto,altiempo
queincorporaeltrminoalglosarioespecializadodelaOrganizacindelConocimiento.Estaautorafirma:
culturalwarrantpositsthateveryclassificationsystemisbasedontheassumptionsandpreoccupationsofa
certainculture,whetherthecultureisthatofacountry,orofsomesmallerorlargersocialunit(e.g.ethnic
group,academicdiscipline,artsdomain,politicalparty,religionand/orlanguage)(Beghtol,2002a,p.45).
Enestadefinicinestncontenidosloselementosdelconceptodecultura,instauradoeinstaladodesdeuna
perspectivatradicional:elconjuntodevalores,creenciasyconocimientospropiosdeungruposocial,laescala
local,ladistincindeunaculturarespectoaotrasyunavisinhomogneadepersonaseideas.
Parecedesentidocomnconsiderarqueindividuosquepertenecenadiferentesculturas,cuentancondiferentes
necesidadesdeinformacinyformasdiversasdeinterpretacindelconocimientoestablecido.Dehecho,gran
partedelainvestigacinaplicadatienereferenciaslocales,yhaysegmentosdeconocimientoquesonrelevantes
sloenunespaciogeogrfico(queestambinunadimensincultural)ynoenotro,tantosisehabladela
msica,losusosylascostumbressocialesoelDerechoquetieneunaconfiguracinparticularencadaEstadoo
pas,dependiendodesuscondicioneshistricasysustradicionessociales.ComoexpresanGarcaAguilaryVilln
Rueda(2000,p.295),"cadasociedadestableceydeterminalossmbolosysignificadosdesucultura(...)quele
sonesencialesyqueledistinguendeotras".Lagarantacultural,entoncesaportaaconstruirunaidentidad,a
travsdeelementosdediferenciacindelainterpretacinylavivenciadelarealidad.
EnClasificacin,lanocindeculturatieneimplicanciassignificativasydiversasrespectoalarepresentacindel
conocimientoyalamaneraenquelosusuariosserelacionanconlostrminosdeindizacinyconlasformasde
organizacindelosdocumentos.Dealgnmodo,lagarantaculturalintroduceelfactorticoenlaOrganizacin
delConocimiento(Beghtol,2002bGuimaresyPinho,2007).Enbibliotecaspblicasquefrecuentanpersonas
http://www.palabraclave.fahce.unlp.edu.ar/rt/printerFriendly/PCv1n1a02/1868

3/7

06/07/2016

Barit

condiferentes'culturas',elsentidoculturalespecficodeunaclasificacinpuedeprovocarproblemasde
mediacinyrecuperacindeinformacin,dificultadesdecomprensineinclusoquejasporlautilizacinde
lenguajediscriminatorioopeyorativo(paraampliarsobreesteltimotpico,puedeconsultarse:Guimares,
2006yGuimaresetal.,2008).
Porotraparte,lossistemasdeorganizacindelconocimiento,sibienintentanrepresentarelmapadelas
disciplinasylosdiversosmbitostemticosconobjetividadyneutralidad,estncondicionadoshistricay
culturalmente,yaquesuelenreflejarlascondicionesylasmentalidadessociales,polticasyreligiosasdesus
respectivostiempos(GonzlezCasanova,1996).Poresarazn,yasufavor,sehaaventuradoinclusoquelos
sistemasdeclasificacinpuedenconstituirseenndicesculturalesfiablesparaloshistoriadores(Bertrand
Gastaldy,1993).
Lossistemasdeorganizacindelconocimientofuertementeimpregnadosdelosvaloresdeunaculturaresultan
siendoexcluyentesencuestionesimportantesparaunacomunidadrespectoalosdeotras.Unadelascrticas
habitualesqueserealizaalossistemasdeclasificacindeusomsextendido,esquesusesquemasdejan
traslucirlasvisionesylaspercepcionessocioculturalesdesuscreadores(Barit,1996CaroySanSegundo,
1999).Lascienciassocialesyhastalaliteratura(Pacey,1989Martnetal.,1999)suelentransformarseen
terrenosmovedizosparalosclasificacionistas.LasclasesdeReligindelossistemasCDUyDeweysonunclaro
ejemplodelfuertesesgohacialasreligionescristianasquetodavamantienensustablas,loquedealgnmodo
atentacontraelreconocimientoylaaplicacininternacionaldeesasherramientas.
Esperceptibletambinunarelaciny/uoposicincasiinexploradasentrelosconceptosde'sesgo'(eningls
'bias')ygarantacultural,envirtuddequeelprimeroconstituyeun'reaproblema'enlaconstruccinyla
revisindelossistemasdeorganizacindelconocimiento.Seentiendeporsesgo:
[La]tendenciaideolgica,religiosa,degneroodecualquierotraclasequeafloraenlaterminologa,enla
estructuraoenlasrelacionesconceptualesestablecidasenunlenguajedocumental.Porejemplo:elsesgo
cristianoenlaclase2ReligindelaClasificacinDecimaldeDewey(Barit,2009).
Porlotanto,elsesgoconstituyeunadesviacinnodeseada,queseprovocaporelhechodeprivilegiar
determinadasconcepcionesculturalesoideolgicasenuncontextoaparentementeneutraluobjetivo.Entanto,
lagarantaculturalproponejustamenteelprivilegiodeunaapreciacinculturalparcialdelarealidad,para
ajustarlosesquemasylaterminologadeunsistemaalasparticularidadesculturalesylingsticasdeuna
comunidaddeusuarios.

Garantaculturalyculturalocal
Laaspiracinaunaformadeclasificacinquepuedasertilentodaspartesyentodotiempo,hasidounade
lasutopasprincipalesdelosresponsablesdelasllamadas(noporazar)clasificacionesuniversales.Esautopa
quedioimpulsoalnacimientodelossistemasdeclasificacinmsimportantes(Green,2002)hoyestatenuada
porlademandaconstantedeorganizacioneslocalesdelconocimiento.Tambindebeatendersealadistincin
entreelconocimientodevalidezpresuntamenteuniversal(matemticas)yelquetienealcancelocalpor
distintosmotivos(investigacinsocialaplicada,conocimientoproducidoporunaorganizacinparasuuso
interno,etc.).
Paraalgunosautores,haysituacionesenlascualeslaterminologadeundominiodebeajustarsealas
necesidadesconcretasdeunacomunidaddeusuarios(Dubuc,1999Hjrland,2003Barit,2005Gnoli,2008),
loqueestteidodefactoresculturalescuandoloqueesacomunidadcompartenoesunaprofesinouna
especialidad,sinodeterminadaidentidadculturaldeltipoquesea.
ParaBeghtol(2002a)lagarantaculturalimplicaqueunsistemadeorganizacindelconocimientoesms
probablequeseatilyapropiadoparaaquellosquepertenecenaunacultura,antesqueparaotros,acualquier
niveldelasociedadenquelaculturaoeldominiopuedanresidir.Enefecto,loselementos,valoreseincluso
objetosentanto'artefactosculturales'puedenserreconocidoscomoimportantesenunacultura,opueden
adquirirsignificadosespecficosdentrodelamisma(religiosos,rituales,polticos),poroposicinaotros,porlo
cualdebenestablecerseensusitialcorrectodentrodeunesquemadeclasificacin.Beghtol(2002a)ejemplifica
conelcalendario,alqueleatribuyelacalidaddeartefactoculturalnouniversal,puestoqueelusodeun
calendarioparticularesunaeleccinsignificativadeunaculturaylareformadeuncalendarioesvistacomouna
"seriaintrusindentrodetradicionesculturalesestablecidas,porqueunnuevocalendariocambialacultura"
(Beghtol,2002a,p.45).Agregaque,apesardelaespecificidadculturaldecalendariosdiferentes,la
globalizacindelainformacinelectrnicahareveladoquelahabilidadparatraduciruncalendarioaotroes
importanteenunnmerodereas(porejemplo,banca,negocios,informtica,investigacinhistrica).
EnlainvestigacincomparadaquellevacaboBeallsobrealgunostpicosenAlemaniayVietnam,parasu
inclusinenelsistemadeclasificacindeDewey,lostraductoresqueconsultaronloscatlogosdeDieDeutsche
BibliothekydelaBibliotecaNacionaldeVietnamencontrarondiferenciasimportantesentrelasgarantaspara
tpicosdeinterslocal,ascomoparareasgeogrficasespecficasdeAlemaniayVietnam(Beall,2003).
Beghtol(2002)introducetambinelconceptode'hospitalidadcultural',queimplicalanecesidaddequelos
sistemasdeorganizacindelconocimientoseanpermeablesadiferentespercepcionesyconcepcionesculturales.
Setratadeunanocinquepretendeaportaraunmarcoconceptualqueprivilegielasparticularidadesdeciertas
culturas,tantosisetratadeculturalesnacionales,tnicasdeundominioodisciplinarias,enunentornoque
tiendealaccesoyalarecuperacindelainformacinenformaglobalizada.Deestemodo,puedeiluminarsela
produccindocumentaldeunaculturaqueseencuentrarelegadaoinvisibilizadaenunadeterminadabiblioteca.
(CiertosaspectosmetodolgicossonavanzadosenBeghtol,2002b).
Enparalelo,OlsonyWard(1998)propusieronunametodologaparainsertarterminologadegneroenlas
tablasdelSistemadeClasificacinDecimalDewey,basadaenlaimplantacinde'espaciosparadjicos',atravs
delasubdivisindeunconceptogeneralenconceptosparticularescondeterminadaorientacin.Ejemplifican
conlasubdivisindeltrmino'Baseeconmicadeltrabajo'comosigue,paraincluiruntpicodeimportanciaen
http://www.palabraclave.fahce.unlp.edu.ar/rt/printerFriendly/PCv1n1a02/1868

4/7

06/07/2016

Barit
conlasubdivisindeltrmino'Baseeconmicadeltrabajo'comosigue,paraincluiruntpicodeimportanciaen
losestudiosdegnero,'trabajonoremunerado':

331.116Baseeconmicadeltrabajo(presenteenlosesquemas).
331.1162Trabajonoremunerado(implantacindeespacioparadjico)
331.1163Trabajoremunerado(presenteenlosesquemas)
Ciertasespecificacionesculturalespodranserrepresentadasatravsdeestemecanismo,enlamedidaenque
existagarantaliterariasuficienteparapromoverlainclusin.

Conclusiones
Elconceptode'garantacultural'noesneutro,comotampocoloeselconceptode'cultura'.Atravsdela
garantaculturalserelativizanlasideasdequetantolossistemasdeorganizacindelconocimientocomolos
procesosdeclasificacinylaindizacindebenbasarseenlaobjetividadylaneutralidad,siguiendolaspremisas
delapresuntaobjetividaddelaciencia.
Enelfondodelaconceptualizacindelagarantaculturalesposibleatisbarlapresenciadelapalabra'respeto':
respetoporlasparticularidadesculturalesdeunacomunidad,respetoporlasdeterminacionesdelasculturas
locales,respetoporlaintegridadculturaldelasminoras,respetoporladiversidaddecreencias,respetoporlos
principiosdeigualdadoequidaddegnero,respetoporlosdesfavorecidosdecualquiercategora.Respeto,en
definitiva,porvaloresuniversalesquecadavezmsseasocianalosprocesosdeconstruccindeciudadana,de
inclusinsocialydedemocraciacivil,polticayeconmica.
Llegadoestepunto,parecelegtimopreguntarsesilagarantaculturalnodebepropenderintencionadamentea
promovervalorespositivosydetoleranciaentrecredos,etniasyopinionesdiversasdecualquierndole.Enesta
lneadeberafavorecerelusodeterminologa'polticamentecorrecta',apuntaraltratamientodecultos,ideas,
culturasysubculturasenpiedeigualdadycontemplarlaspeculiaridadesculturalesquefinalmenteseexpresan
enellenguajederepresentacin.
Lagarantaculturalcontribuiraporestavaalaintegracincultural,reafirmandoalmismotiempolaidentidad
delasculturaslocales,einclusoneutralizandoenlossistemasdeorganizacindelconocimientolosefectosde
aculturacinasociadosconlaglobalizacinyconprocesospolticosyeconmicosdeexclusinsocial.Esta
alternativasecompadececonlacargaconceptualquedefiendelaDeclaracinUniversalsobrelaDiversidad
CulturaldelaUnesco(Unesco,2001),ynodeberacolidirenexcesoconlosesfuerzosdelosclasificacionistas
porlimitarlossesgosculturaleseideolgicosenlossistemasdeorganizacindelconocimiento.
Deestemodo,quedanaturalmenteintegradoelfactorticoenlosprocesosdedesarrolloyrevisinde
estructurasconceptualesdestinadasalarepresentacintemticaylarecuperacindeinformacin,la
clasificacinylaindizacindocumental,valorizandoelejercicioprofesional,susproductosyresultados.
Quedatodavaporexplorarconmayordetenimientolasalternativasmetodolgicasquepuedansustentarseen
estaconcepcinintegradoraydemocratizadoraenelmbitodelaOrganizacindelConocimiento.

Referenciasbibliogrficas
Barit,M.1996.LaClasificacinDecimalUniversalfrenteaotroslenguajesdocumentales.EnOrganizaodo
conhecimentoesistemasdeclassificao.Brasilia:IBICT.p.8392.
Barit,M.2005.Relatodeumproyectointerdisciplinariodeterminologia:bancodedatosterminolgicosobre
contratacincomercialinternacional:ProyectoLegisterm.Em:ElestadoDelartedeLaterminologiayLa
neologaemUruguay.Montevideo:UninLatina,p.2336.
Barit,M.2007.Lagarantaliteraria:vigenciayproyeccintericometodolgica.PonenciaanteelVIIIEncontro
NacionaldePesquisaemCinciadaInformaaodeBrasil(ENANCIB).Baha,Brasil.[Citado4may.2011].
DisponibleenWorldWideWeb:www.enancib.ppgci.ufba.br/artigos/GT2068.pdf
Barit,M.2009.Diccionariodeorganizacindelconocimiento:clasificacin,indizacin,terminologia[Citado6
abr.2011].DisponibleenWorldWideWeb:www.eubca.edu.kod.
Beall,J.2003.Approachestoexpansions:casestudiesfromtheGermanandVietnamesetranslations.EnWorld
LibraryandInformationCongress:69thIFLAGeneralConferenceandCouncil19August2003,Berlin.[Citado4
may.2011].DisponibleenWorldWideWeb:http://www.ifla.org/IV/ifla69/papers/123eBeall.pdf
Beghtol,C.1986.Semanticvalidity:conceptsofwarrantinblbliographicclassificationsystems.Library
Resources&TechnicalServices,vol.30,n2,p.109123.
Beghtol,C.2002a.Universalconcepts,culturalwarrantandculturalhospitality.EnLpezHuertas,M.J.,editor.
Proceedingsofthe7thInternationalISKOConference:1013july2002,Granada.Wrzburg:ErgonVerlag.p.
4549.
Beghtol,C.2002b.Aproposedethicalwarrantforglobalknowledgerepresentationandorganizationsystems.
JournalofDocumentation,vol.58,n5,p.507532.
BertrandGastaldy,S.1993.Analysedocumentaireetintertextualit.EnThomasset,C.,Ct,R.etBourcier,D.,
directeurs.LesSciencesdutextejuridique:Ledroitsaisiparl'ordinateur.Cowansville:LesditionsYvonBlais.
p.139173.[Citado4may.2011].DisponibleenWorldWideWeb:
http://www.ling.uqam.ca/sato/publications/bibliographie/Juri92.htm
http://www.palabraclave.fahce.unlp.edu.ar/rt/printerFriendly/PCv1n1a02/1868

5/7

06/07/2016

Barit

Bliss,H.E.1939.Theorganizationofknowledgeinlibrariesandthesubjectapproachtobooks.2aed.New
York:Wilson.
Caro,C.ySanSegundo,R.1999.Lenguajesdocumentalesyexclusinsocial.EnLaRepresentacinyla
OrganizacindelConocimientoensusdistintasperspectivas:suinfluenciaenlarecuperacindelainformacin.
ActasdelIVCongresoISKOEspaaEOCONSID'99Granada,22al24deabrilde1999.Granada:ISKOEspaa.
p.101108.
DiTella,T.S.,Chumbita,H.,Gajardo,P.yGamba,S.2004.DiccionariodeCienciasSocialesyPolticas.Buenos
Aires:Ariel.
Dubuc,R.1999.ManualprcticodeTerminologa.3aed.corregidayactualizada.SantiagodeChile:Unin
Latina.
Farradane,J.E.L.1961.Fundamentalfallaciesandnewneedsinclassification.EnChan,L.M.,Richmond,P.A.y
Svenonius,E.,eds.Theoryofsubjectanalysis.Littleton,Colorado:LibrariesUnlimited,1985,p.199209.
Fraser,W.J.1978.Literary,userandlogicalwarrantsasindexingconstraints.EnTheInformationAgein
Perspective:ProceedingsoftheASISAnnualMeeting1978.WhitePlains,KnowledgeIndustryPublications,New
York,NY.p.130132.
GarcaAguilar,I.yVillnRueda,L.2000.Laconstruccindeespaciosdedilogomultidisciplinarioparael
estudioylasalvaguardadelpatrimoniodocumentalenelentornoiberoamericano.EnVEncuentrodeEDIBCIC.
Actas.Granada:UniversidaddeGranada.p.292305.
Gnoli,C.2008.TenlongtermresearchquestionsinKnowledgeOrganization.KnowledgeOrganization,vol.35,
n2/3,p.137149.
GonzlezCasanova,P.1996.Clasificacionesydefiniciones:notaparaunbibliotecario.Investigacin
Bibliotecolgica,UNAM,vol.10,n20,p.38.
Green,R.2002.ConceptualuniversalsinKnowledgeOrganizationandRepresentation.EnLpezHuertas,M.J.,
editor.Proceedingsofthe7thInternationalISKOConference:1013july2002,Granada.Wrzburg:Ergon
Verlag.p.1527.
Guimares,J.A.C.yPinho,F.A.2007.Desafiosdarepresentaodoconhecimento:abordagemtica.
Informaao&Informaao,vol.12,n1.
Guimares,J.A.C.2006.Aspectosticosemorganizaoerepresentaodoconhecimento(ORC):umareflexo
preliminar.EnGonzlezdeGmez,M.N.yOrrico,E.G.D.,organizadoras.Polticasdememriaeinformao:
reflexosnaorganizaodoconhecimento.Natal:EDUFRN.p.237264.
Guimares,J.A.C.,FernndezMolina,J.C.Pinho,F.A.yMilaniI,S.O.2008.EthicsintheKnowledge
OrganizationEnvironment:anoverviewofvaluesandproblemsintheLISliterature.EnArsenault,C.Tennis,
J.T.,editors.CulturalandIdentityinKnowledgeOrganization.Wrzburg:Ergon.p.340346.(Advancesin
KnowledgeOrganization,11).
Hjrland,B.2003.FundamentalsofKnowledgeOrganization.KnowledgeOrganization,vol.30,n2,p.87111.
Hoggart,R.1957.Theusesofliteracy:aspectsofworkingclasslife.London:Chatto&Windus.
Hulme,E.W.1911.PrinciplesofBookClassification:ChapterIIIOntheDefinitionofClassHeadings,andthe
NaturalLimittotheExtensionofBookClassification.LibraryAssociationRecord,n13,p.444449.
Hulme,E.W.1923.Statisticalbibliographyinrelationtothegrowthofmoderncivilization.London:Grafton.
Huvila,I.2006.TheEcologyofInformationWork:aCaseStudyofBridgingArchaelogicalWorkandVirtual
RealityBasedKnowledgeOrganisation.bo:boAkademiUniversityPress.[Citado4may.2011].Disponibleen
WorldWideWeb:https://oa.doria.fi/bitstream/handle/10024/4153/TMP.objres.83.pdf?sequence=1
Kent,A.,Lancour,H.yDaily,J.E.,editors.1975.EncyclopediaofLibraryandInformationScience.NewYork:
Taylor&Francis.73v.
Kroeber,A.&Kluckhohn,C.1952.Culture:acriticalreviewofconceptsanddefinitions.PapersofthePeabody
Museum,vol.47,n1.
Kuper,A.2001.Cultura:laversindelosantroplogos.BuenosAires:Paids.
Lancaster,F.W.1977.Vocabularycontrolininformationretrievalsystems.EnVoight,M.andHarris,M.,editors.
AdvancesinLibrarianship.London:AcademicPress,vol.7.p.140.
Lee,J.M.1976.E.WyndhamHulme:areconsideration.EnRayward,W.B.,editor.ThevarietyofLibrarianship:
essaysinhonourofJohnWallaceMetcalfe.Sydney:LAA.
Mai,J.E.2011.FolksonomiesandtheNewOrder:AuthorityintheDigitalDisorder.KnowledgeOrganization,vol.
38,n2,p.114122.
Martn,T.,Mondejar,A.ySantos,R.1999.CDU:perspectivadegneroydiscriminacindeminoras.En
OrganizacindelConocimientoenSistemasdeInformacinyDocumentacin,vol.3,p.103118.
Mills,J.2004.Facetedclassificationandlogicaldivisionininformationretrieval.LibraryTrends,vol.52,n3,p.
541570.
Mitchell,J.N.2007.Shouldbecontrolvocabulary?EnNELINETAnnualConferenceWorcester,Massachusetts
http://www.palabraclave.fahce.unlp.edu.ar/rt/printerFriendly/PCv1n1a02/1868

6/7

06/07/2016

Barit
Mitchell,J.N.2007.Shouldbecontrolvocabulary?EnNELINETAnnualConferenceWorcester,Massachusetts
November16,2007.[Citado4may.2011].DisponibleenWorldWideWeb:
http://www.nelinet.net/edserv/conf/cataloging/2007/ohnmitchell.pdf

NationalInformationStandardsOrganization.2005.Guidelinesfortheconstruction,formatandmanagementof
monolingualcontrolledvocabularies:anAmericanNationalStandarddevelopedbytheNationalInformation
StandardsOrganization.Bethesda:NISOPress,2005.172p.[Citado4may.2011].DisponibleenWorldWide
Web:http://www.niso.org/kst/reports/standards?step=2&gid=None&project_key%3Austring%3Aiso8859
1=7cc9b583cb5a62e8c15d3099e0bb46bbae9cf38a
Olson,H.A.2003.Transgressivedeconstructions:feminist/postcolonialmethodologyforresearchinKnowledge
Organization.EnTendenciasdeinvestigacinenOrganizacindelConocimiento=TrendsinKnowledge
Organizationresearch.Salamanca:UniversidaddeSalamanca.p.731740.
Olson,H.A.2007.HowWeConstructSubjects:AFeministAnalysis.LibraryTrends,vol.56,n2,p.509541.
Olson,H.A.yWard,D.1998.Chartingajourneyacrossknowledgedomains:feminismintheDecimalDewey
Classification.EnAdvancesinknowledgeorganization,vol6.Wrzburg:ErgonVerlag.p.238244.
O'Sullivan,T.,Hartley,J.,Saunders,D.,Montgomery,M.,Fiske,J.1997.Conceptosclaveencomunicaciny
estudiosculturales.BuenosAires:Amorrortu.
Pacey,P.1989.TheClassificationofLiteratureintheDeweyDecimalClassification:ThePrimacyofLanguage
andtheTaintofColonialism.Cataloging&ClassificationQuarterly,vol.9,n4,p.101107.
RealAcademiaEspaola.2001.Diccionariodelalenguaespaola.22aed.Madrid:EspasaCalpe.2v.
RodrguezPastoriza,F.2006.Periodismocultural.Madrid:Sntesis.
Rowley,J.E.1987.Organisingknowledge:anintroductiontoinformationretrieval.Aldershot:Gower.
SanSegundo,R.1996.Sistemasdeorganizacindelconocimiento:laorganizacindelconocimientoenlas
bibliotecasespaolas.Madrid:UniversidadCarlosIIIBoletnOficialdelEstado.
SistemadeClasificacinDecimaldeDeweyendicerelativo:Traduccindelaedicin21eningls.2000.21a
ed.Bogot:RojasEberhardEditores.4v.
Stolovich,L.,Lescano,G.yMourelle,J.1997.Laculturadatrabajo.Montevideo:Findesiglo.
Svanberg,M.1996.Classification,warrantsandprinciples.SwedishLibraryResearch,vol.2,n3,p.6675.
Tennis,J.2005.ExperientialistepistemologyandClassificationTheory.KnowledgeOrganization,vol.32,n2,
p.7992.
Tylor,E.B.1871.Primitiveculture.NewYork:Harper.
Unesco.2001.DeclaracinUniversalsobrelaDiversidadCultural:2denoviembrede2001.[Citado4may.
2011].DisponibleenWorldWideWeb:http://portal.unesco.org/es/ev.php
URL_ID=13179&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html
Ward,M.2000.Phenomenologicalwarrant:Thecaseforworkingfromtheuser'sviewpoint.Managing
information,vol.7,n9,p.6871.
Williams,R.1958.Cultureandsociety.London:ChattoandWindus.
WordNet3.02009.[Citado4may.2011].DisponibleenWorldWideWeb.:
http://wordnetweb.princeton.edu/perl/webwn
Wright,S.1998.Lapolitizacindela"cultura".EnBoivin,M.,Rosato,A.yArribas,V.,editores.Constructores
deotredad:unaintroduccinalaantropologasocialycultural.BuenosAires:Eudeba.p.128141.Publicado
inicialmenteenAnthropologytoday,vol.14,n1,feb.1998.
Recibido:4demayode2011.
Revisado:5demayode2011.
Aceptado:6dejuliode2011.

Citarecomendada:
Barit,Mario.2011.Lagarantaculturalcomojustificacinensistemasdeorganizacindelconocimiento:
aproximacincrtica.PalabraClave(LaPlata),vol.1,n1,p.211.

ArtculopublicadobajoLicenciaCreativeCommons(CC)AtribucinNoComercialCompartirDerivadasIgual3.0
http://creativecommons.org/licenses/byncsa/3.0/deed.es_AR

http://www.palabraclave.fahce.unlp.edu.ar/rt/printerFriendly/PCv1n1a02/1868

7/7

Вам также может понравиться