BAB 5 : NISBAH, KADAR DAN KADARAN

5.1

NISBAH DUA KUANTITI

C. Mempermudahkan Suatu Nisbah kepada

Sebutan Terendah

A. Membandingkan Dua Kuantiti

Nisbah dua kuantiti ialah perbandingan
antara dua kuantiti yang mempunyai unit
yang sama.
Nisbah boleh ditulis dalam bentuk a : b atau
a
, dengan keadaan a dan b ialah integer dan
b
b 0.
Nisbah ditulis tanpa sebarang unit ukuran
Misalnya,
Nisbah 2 g kepada 5g
2
= 2 : 5 atau
5
Apabila dua kuantiti dengan unit yang
berlainan dibandingkan, tukarkan dua kuantiti
itu kepada unit yang sama dahulu.
Misalnya,
Nisbah 19 cm kepada 1 m
= 19 cm : 100 cm
19
= 19 :100 atau
100

Contoh 3
Permudahkan setiap nisbah yang berikut kepada
sebutan terendah.
a) 36 : 60
b) 72 : 27

Contoh 1
Bandingkan dua kuantiti berikut dan tulis dalam
a
bentuk a : b dan .
b

c) s : s - r

a) 5 cm kepada 9 cm

b) 2 hari kepada 1 minggu

B. Menentukan sama ada Nisbah yang Diberi

adalah Nisbah Setara
Apabila dua nisbah adalah sama, maka dua
nisbah itu adalah setara.
Contoh 2
Tentukan sama ada pasangan nisbah yang berikut
adalah setara atau tidak.
a) 4 : 5 dan 20 : 25

D. Menyatakan Nisbah yang Berkaitan dengan

Suatu Nisbah yang Diberi
Jika a : b = x : y , maka
a) b : a = y : x
b) a : a + b = x : x + y
c) a : a - b = x : x - y
Contoh 4
Diberi r : s = 3: 7 , nyatakan nisbah berikut.
a) s : r
b) r : r + s

5.2

A. Menyatakan sama ada Dua Pasangan

Kuantiti ialah Suatu Kadaran
Dua pasangan kuantiti ialah suatu kadaran
jika nisbah kedua-duanya adalah setara.
Contoh 5
Nyatakan sama ada setiap pasangan kuantiti yang
berikut ialah suatu kadaran atau bukan.
a) 2 m : 8 m dan 100 g : 400 g

b)
b) 2 : 3 dan 8 : 15

KADARAN

RM9
6 liter
dan
RM15
8 liter

B. Menentukan sama ada suatu Kuantiti

Berkadar dengan Kuantiti yang Lain
Jadual di bawah menunjukkan dua nilai bagi
setiap kuantiti x dan y.
a
b
Kuantiti x
c
d
Kuantiti y

Contoh 7
Nisbah bilangan butang merah kepada bilangan
butang biru di dalam sebuah kotak ialah 5 : 9. Jika
bilangan butang biru ialah 72 biji, berapakah
bilangan butang merah?
Kaedah unitari

Kuantiti x berkadaran dengan kuantiti y jika

a c
a : b = c : d atau = .
b d
Contoh 6
Tentukan sama ada suatu kuantiti berkadaran
dengan kuantiti yang satu lagi atau tidak.
a)

b)

Bilangan pen
Harga (RM)

Masa (s)
Jarak (m)

4
12

2
10

6
18

5
30

C. Menentukan Nilai a atau b apabila diberi

a : b dan Nilai a atau b
Kaedah unitari boleh digunakan untuk
mencari nilai satu kuantiti apabila diberi
nisbah dua kuantiti dan nilai yang satu lagi.

Kaedah kadaran

Contoh 8
Diberi bahawa a : b = 4 : 15, cari nilai b jika
a = 12.

D. Menentukan Nilai a atau b apabila Diberi

a : b dan a + b
Contoh 9
Sejumlah RM120 dibahagikan antara Azman dan
Basri mengikut nisbah 3 : 5. Berapakah wang
yang diterima oleh Azman?

Contoh 10
Diberi bahawa a : b = 7 : 9 dan a + b = 64, cari
nilai b.

F. Menyelesaikan Masalah yang Melibatkan

Nisbah dan Kadaran
Contoh 13
Sebuah sekolah mempunyai 960 orang murid.
Nisbah bilangan murid lelaki kepada bilangan
murid perempuan ialah 5 : 7. Seramai 8 orang
murid lelaki dan 4 orang murid perempuan
berpindah masuk ke sekolah itu. Apakah nisbah
bilangan murid lelaki kepada bilangan murid
perempuan di sekolah itu sekarang?

E. Menentukan Hasil Tambah Dua Kuantiti

apabila Nisbah dan Beza Antara Dua
Kuantiti Tersebut Diberi
Contoh 11
Nisbah bilangan guru lelaki kepada bilangan guru
perempuan di sebuah sekolah ialah 3 : 5. Jika
bilangan guru perempuan adalah 14 orang lebih
daripada guru lelaki, cari jumlah guru di sekolah
itu.

5.3

Contoh 12
Diberi bahawa a : b = 10 : 3 dan a b = 42, cari
nilai bagi a + b.

NISBAH TIGA KUANTITI

A. Membandingkan Tiga Kuantiti

Nisbah ditulis dalam bentuk a : b : c
Misalnya,
Nisbah 2 hari kepada 3 hari kepada 1 minggu
= 2 hari : 3 hari : 1 minggu
= 2 hari : 3 hari : 7 hari
=2:3:7
Contoh 14
Tulis setiap yang berikut sebagai nisbah tiga
kuantiti.
a) 3 cm kepada 4 cm kepada 5 cm

b) 7 saat kepada 23 saat kepada 0.5 minit

B. Menentukan sama ada Nisbah yang Diberi

adalah Nisbah Setara

Contoh 18
Diberi a : b = 2 : 5 dan b : c = 5 : 3, cari nisbah
a : b : c.

Contoh 15
Tentukan sama ada nisbah berikut adalah setara
atau tidak.
a) 3 : 5 : 7 dan 9 : 15 : 21
Contoh 19
Diberi a : b = 2 : 3 dan b : c = 4 : 5, cari nisbah
a : b : c.
b) 4 : 6 : 10 dan 8 : 16 : 20

C. Mempermudahkan Nisbah Tiga Kuantiti

kepada Sebutan Terendah
Contoh 16
Permudahkan 10 : 15 : 35 kepada sebutan
terendah.

F. Menentukan Nilai Dua daripada Tiga

Kuantiti apabila Diberi Nisbah Tiga
Kuantiti tersebut dan Nilai Kuantiti yang
Satu lagi
Contoh 20
Diberi a : b : c = 4 : 9 : 10 dan b = 63, cari nilai a
dan c.
Kaedah unitari

D. Menyatakan Nisbah bagi mana-mana Dua

Kuantiti apabila Nisbah Tiga Kuantiti
Diberi
Contoh 17
Diberi x : y : z = 5 : 8 : 11, nyatakan nisbah
berikut.
a) x : y
b) y : z
c) x : z
Kaedah kadaran
E. Menentukan Nisbah a : b : c apabila Nisbah
a : b dan b : c Diberi
Apabila nisbah a : b dan b : c diberi, nisbah
a : b : c boleh dicari dengan menggunakan
kuantiti sepunya b.

Contoh 21
Dalam satu ujian Sejarah, markah Ramli, Sham
dan Taufik adalah dalam nisbah 7 : 9 : 8. Jika
Taufik mendapat 72 markah, cari markah Ramli
dan Sham.

Contoh 23
Diberi a : b : c = 15 : 9 : 11 dan a c = 36, cari
nilai bagi a, b dan c.
Kaedah unitari

G. Menentukan Nilai bagi setiap daripada Tiga

Kuantiti
Contoh 22
Diberi a : b : c = 3 : 5 : 12 dan a + b + c = 80, cari
nilai bagi a, b dan c.
Kaedah unitari

Kaedah kadaran

Kaedah kadaran

H. Menentukan Hasil Tambah Tiga Kuantiti

apabila Nisbah dan Beza antara Dua
daripada Tiga Kuantiti tersebut Diberi
Contoh 24
Diberi a : b : c = 13 : 6 : 8 dan a c = 20, cari
nilai a + b + c.
Kaedah unitari

Kaedah kadaran

I. Menyelesaikan Masalah yang Melibatkan

Nisbah Tiga Kuantiti
Contoh 25
Azmi, Daud dan Harjit masing-masing
menyumbangkan modal RM4 000, RM6 000 dan
RM7 500 dalam suatu perniagaan. Mereka
bersetuju untuk membahagikan keuntungan
mengikut kadar modal mereka. Jika jumlah
keuntungan Azmi dan Daud ialah RM5 000,
berapakah jumlah keuntungan perniagaan
mereka?