Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
- , , -,
-, -, ,
, ,
, , , :
() 1879-1880 .
1888-1889 .,
(. vali)
( -, , ,
):
,
:
()
: ,
( ),
:
28000 . :
, 4 ` (
), , ,
.
. ,
: (. kaza).
: *
() , 2 (54) -, 2016
* 5.06.2016
. . 3
:
. , 1 .
,
. . 2 , (
) :
. . 1 ,
:
. : .
. () . 4
,
. . 1 , ()
,
. . 2 ,
() ,
. . 1 , (
) ,
. () . 2 ,
,
. : .
. . 3
,
. . 1 ,
,
. () . 1 ,
:
. : .
. . 1
,
. . 3 ,
() :
. . :
. () . 3 ,
-:
. . 3 ,
() :
,
:
51 %- 255000-260000 :
180000
: (
), , , (),
(, , )1:
1
II
() , 2 (54) -, 2016
, 19- . 50-60- .
:
2 -, , 1916, N 12, 8-9: . (),
397 ( ), 1, 1, 11-12: , .
(1904-1908 .)
, -,
, (., 1912, 98-118):
3 Raymond H. Kvorkian,Paul B. Paboudjian, Les Armniens dans lEmpire Ottoman a la
veille du Genocide, Paris, 1992, pp. 477-490. - (
, [] , [1]914, 1). , . 145, . 1-5:
4 ., , ., 1954: .
- (., 2005):
:
5 . ., , , 1962, 84-90 (
380-382):
6 , 1915 ,
, 2014, 98-125:
()
: 37 %- (
95000 ) :
:
, () :
1912-1914 .
:
,
1914-1915 .
(. sandk emini) 2:
1914 . ,
() :
(. -) 3:
, 4:
5:
( ) ( ),
,
-6: 1914-1915 .
,
III
7:
,
, ,
:
,
, ( ),
,
,
8:
:
9,
1870- . -1880- .
: , ,
,
:
-
, , - ( )
, 20 . :
:
() . -
:
10:
7 : ,
, 2 ( ), ., 2012:
8 ., : 1878 .,
. . , ., 1985, 48-67: ,
, .
, , 54, 13-5:
(` ) ` .
(), . , III, . 49: , .
1882 . N 1-3-` - :
9 . 1897 .` , 137-18; , 123-160:
1898 .` , 131-153: 1899 .` , 107-149:
10 ( ), : , .,
2003: , , ()
, ,
:
IV
() , 2 (54) -, 2016
11 - , . .
, , 1953:
12 . , 1903, 1904: ,
: , ,
. .,
, : , . , - , 1804, 180-199:
.
1834 . . , .
., IV, . 224, . 152, 154:
13 . ., - ,
VIII, II, , 1890.
14 . ., .- , ., 1901.
, ,
: -
(., 1904) , . .
. . :
15 , , ,
, :
, ,
:
11:
. -
20-
, , , 12:
:
,
: , ,
:
: 19- .
..
13 . . 14 :
: , 19-
,
:
: ,
,
15:
(
Norin Nahiyesi) ,
: ,
:
,
3 ,
,
:
)
-
(2729)
( )
: 6
:
: ,
()
, ( ),
:
, :
: 1914 . 30000, 12500-13000 (
15000 ):
( 18000 ), (. Kale mahallesi), (), (, . Dz mahallesi), , ,
(. Sfle mahallesi) :
5 .
) . , 14
(
) :
1914 . 170-200 :
- ,
:
) (). ,
8
: 1880- . .
(1914 . 250 ):
180 :
:
) () .
( ), 7
: :
2 (1914 . 170 )
VI
() , 2 (54) -, 2016
(1914 . 250 ):
(1914 .` 80 ):
) . ,
10 :
: 1914 . 80
:
) . , 8
: 1914 .
60-:
1914 . 60 :
6 9 ( 1300
): 47
: (
, ,
, , , ),
: , 800
500- :
, :
:
, 852 .
() :
1915 .,
, ,
10000 ,
( ) 28-30-
:
,
,
:
:
600-700 : 1916
. ,
,
: 1918 .
:
VII
)
()
() : ,
( )
,
,
(
<) ()
, -, (., . Kosur) , , -
(. erafettin Dalar) ,
, () :
:
,
,
-
(. mutasarrf) : 20-
(. nahiye)
, (. kol, , , , . . ):
- .
. (. Mu-Merkezi). ,
,
- ()
:
:
. (. ukur-, ,
, Birinci kol, ).
-:
(-) :
. ( kinci kol, ).
-
:
:
:
. .
:
- :
() :
:
,
( )
( ):
- ,
VIII
() , 2 (54) -, 2016
18- .
:
,
, ,
,
: ,
(. )
:
() (
) 500
: 18- .
: ()
()
, ,
1741 ,
(. Mercimekkale) :
,
:
,
:
19- . :
(. airet)
:
: , ,
19- . 20-40- .,
()
:
:
, ,
, 1820- .
, , :
:
-
1828-1829 . (
300 )
: 1830-1840- .
IX
:
() ,
19- .
: , 1860- .
, ,
():
:
,
:
:
1860- .
,
, :
, :
, ,
, 1877-1878 . -
2-
,
( )
:
19- . -20- .
,
,
: , (
, 19- . 80- -
),
: 4 , 200210 ( -
), 1914 . 110000 , 80000-83000-
(72-75 %): (
) 140000
, 95000 ( 68%):
( 4000 . )
:
, 1915 .
,
: -
, ,
:
:
X
#
1
2
3
4
5
6
7
8
1
:
: ,
<
,
,
:
.
:
. 1
() (. ),
1
,
(,
:
)
1
3 :
1
()
:
1914 . 1400
:
, 1
:
(,
()
:
)
( )
()
,
(
Avkhakan):
:
1914 . 1900-2000 :
() , 2 (54) -, 2016
Holokaust- ,
, , , , , , , ,
, (), , ,
:
: ,
, ,
, : , ,
:
8000-9000
1916 .
, :
1918 .
XI
()
10
(-)
11
12
()
( )
( )
13
(,
)
15
1- (
)
2-
,
(<
18
19
(
)
20
()
1
(
,
),
,
17
XII
1914 . 1000
:
19- . .
:
, -
,
:
14
16
(
)
(
):
(
` ) :
:
1914 . 1000-1100
:
(
) :
1914 . 1200 :
1914 .
1000 :
1
1
:
,
-:
:
,
:
,
1914 . 3000
:
(
), :
,
(
):
2
:
23
24
()
25
- , 1
(,
()
27 ()
( )
(
)
( )
: 6 -,
()
- ()
: 20- . .
,
:
,
,
( )
: ,
(
): -
:
` (.
Qmsoran),
(-),
:
:
` 1914 .
1500 :
:
(
) 12
:
:
:
12
() , ,
,
(
3200 ):
(
),
:
:
-
(. Qazian, . )
,
` ()
:
(,
):
22
26
() , 2 (54) -, 2016
( )
21
XIII
, 1
29
()
(
) :
1914 .
1200 :
:
1914 . 1100-1200 :
:
:
1914 . 1000 :
30
()
31
()
32
()
33
34
(,
)
35
(,
)
36
37
38
39
XIV
( )
: ()
:
:
:
28
()
(
)
,
(.Moihkalesi):
() :
(.` axsor)
, ,
,
:
1914 . 1200 :
, 2
:
()
( Baheziyaret)
:
(
,
):
,
41
()
42
(,
)
(
)
() , 2 (54) -, 2016
40
(,
)
`
-
:
439 . ,
:
, 14- . 90- .
( ): ,
,
(dyrik- ):
-,
: -
(
) -: 3
:
20- . .
(
): - 12 -
(88-110 .)
,
3- .:
(.
), (.
) :
:
( ):
:
:
,
(
) :
:
,
,
:
1914 . 1200 :
XV
43
()
44
45
()
(,
)
1
( )
, 1
46
, 1
47
(),
48
()
49
50
(,
),
XVI
,
(
),
:
1914 . 1100 :
4,5
() :
:
(
):
1914 .
2500 :
(, ) :
,
(.
): 6
: , 13-
. 2-
: ,
:
- (325333) :
3
()
,
-:
()
:
4
, ,
( )
(
):
,
19- . 80-90- :
( ) :
,
1914 . 5000 -:
:
52
(,
),
, 1
2 ,
:
2
,
( ):
13- . :
1914 . 1400-1500
:
:
,
` 19- . 1-
30-
,
: .
(, ),
(. Bzo Puzyan),
< (,
), (
), (
< ):
(, ):
1 ,
:
:
1914 . 1200
:
:
,
1906
: ,
:
, ,
,
(
), ,
,
:
5 `
( ):
2
,
: ,
-
(, 20- . .` )
:
,
, ,
,
,
,
( ),
() , 2 (54) -, 2016
()
51
XVII
53
54
55
()
,
()
56
( )
1
1
57
()
58
59
60 ()
()
XVIII
: ,
,
, , ,
:
,
:
:
, :
1,5
- , 19 .
(
):
( ., .,
) (. Nk)
:
4 -
,
( Mercimek tepesi)
, :
1740-
. .
,
(
) :
1747 .
:
, ,
(19- . 60-
.
, ),
:
:
2 :
:
:
:
:
: 18-19-
.
:
19- . 30-40- .
,
):
1834 . 80 (
):
1914 .
10 (
30 ):
63
()
64
()
66
()
67
(,
)
68 ,
(
)
69
()
70
1914 . 1200
:
3
:
1914 .
1500 :
,
:
(
,
. Dr Ha
sik),
:
:
2 :
3 -
(20 . )
:
, 1
:
:
1914 .
1300 :
:
1914 . 1400
:
Damarnik (.
,
,
. 56):
:
,
:
( )
: -
()
:
(),
: ,
,
,
(302 .):
-
,
(
):
62
65
( ),
() , 2 (54) -, 2016
()
61
XIX
71
()
72
73
()
74
()
75
()
76
(
)
77
()
XX
( 1
)
( )
( ),
( )
2
, , -,
, -, ,
, , :
1915 .
,
:
-
()
(
) ,
7-8- .
:
, :
()
(`
) :
(. Glr- ):
(,
)
(
):
,
2800
,
: :
:
:
:
,
3 ,
: ,
( > ):
,
()
:
(2729 )
( ):
( 800
):
,
1914
. 3500-4000 :
:
81
82
,
, 1
( )
1
()
83
84
()
()
()
85
86
87
(
)
(
):
:
,
:
2 :
(
):
: ,
, ,
(
) ,
(
): ,
, 30 -
: ,
:
( Orih)
1914 . 1350 :
,
(),
(, . Nwlmaran -
) (, . Nwl
mlk) 15- .
() :
:
,
():
()
:
,
:
79
(,
)
80 ,
( )
1-
:
1914 . 1300 :
:
:
()
1445 .
2 : , 2-
:
() , 2 (54) -, 2016
, 1
78
()
XXI
88
()
`
1914 . 1000 :
89
-
, (,
. Zivzrn) ,
: 17-
18- .:
(. ):
,
10- ()
(14-
. ):
()
, 20- . .
:
1914 . 1100 :
90 (, )
,
91
92
93
94
95
(
)
, 2
(
()
96
97
(,
)
98
()
99
(,
)
100
XXII
, 1
91-93-
- :
:
:
: 2
:
1914 . 2200 :
( )
, :
, :
, 17- .
(
):
2
: ()
12
, 900
:
4
,
:
(
),
,
: ,
1
1
1
107 ()
108 (
()
)
109
110
()
111
(,
)
(
,
-)
( ),
: ,
,
:
:
2 :
- :
1
1
1 :
:
1914 . 1500
:
1914 .
1000 :
19- . -20- . .
(), ( , . Dizimir),
(.Dzmarnik, ,
`
), , ( ), (),
(, . Nawl Mulk), , , :
2) ()
(. nahiye) :
- (2807 )
( ) ,
:
()
-: 3
: (-) ,
() , 2 (54) -, 2016
106
101 (),
(
)
102 (),
(
)
103
104
105
, 25-
:
1914 . 3000 :
( ):
XXIII
19- . 70- . ( ):
20- .
( 250 ):
( )
:
19- .
:
19- . 2-
: 20- . .
7 ( ):
()
:
(1914 . 2000 30 %-): 1915 .
: ,
3
: 1915 .
:
#
()
()
XXIV
()
( ,
):
:
:
Glba ,
( .,
. ): 4 -
, `
,
,
(. zkaak), 19 . : ,
,
,
:
()
:
(.
Grmav)
() :
2,5 -
:
()
(
, )
()
()
6
7
2
:
,
,
(), , :
:
:
1914 . 150
:
19- . -20- . .
( 19- . 70- . ), (
), :
6 - (,
2352)
: 312
. ,
, ,
, :
( ),
, :
( ), :
( ) ,
:
:
,
:
, ,
, (
) ,
, :
(),
, ,
()
: ,
: 13- . 70- .
( ),
1281 .: ,
,
,
, ,
() , 2 (54) -, 2016
) ( )
XXV
, ()
:
( ,
):
,
, :
:
, 20-
126 :
2
,
:
:
(25-30 ),
:
(
),
,
()
70 :
19- . -20- .
,
:
1901 . 6-21- ,
50- :
1915 .
, ,
,
:
,
1202-1204 .
(): ,
:
,
:
,
:
)
45 -
(2535 )
:
,
XXVI
() , 2 (54) -, 2016
:
302 .
(),
, :
, ,
:
, (
), (
, , )
:
()
( -,
):
anl (engili) kilisesi (manastr),
:
(
), ,
: 4 16
,
4 :
: 1112- . :
:
,
:
:
,
, , :
, ,
, :
, ,
7- . () , ,
(4- .) ,
-
: ,
(
,
): ,
,
, (), :
XXVII
, ,
:
(2535 ),
, :
:
, 18-19- .
40 : ,
: - 18281829 .
, , ,
: ,
(. )
:
200-:
:
- -
-
, , (
), : 19- .
(1829-1830 .
)
- ( 2- . ):
, 19- . 60- .
180 :
() ,
(. )
()
,
:
19- . 2-
,
( ),
( ),
(
), (1893-1915
.
): .
, .
, 1863 . ,
: ,
1865 .: 19- .
, 1875-1876 .
: -
55 :
1915 . :
,
XXVIII
- 3- , 10-12
:
( ) :
312 .
,
,
:
( ) ,
: , ,
( )
,
: ,
:
,
: ,
: ,
,
() , 2 (54) -, 2016
(.
3 1915 .
): :
, 1916 .
:
:
7 ,
:
: ,
:
,
, ,
:
XXIX
, ,
:
:
, ,
:
3
, 12- .
: , 19- . 60 .
:
1445 . (
)
(, 1443-1465)
:
,
:
15 ,
( ), ,
(<), ,
, -, ,
(), () 100-
, : ,
,
, 15- . , 1445 . ,
(<) :
, : 1870 .
, 40-
: ,
( ) ,
:
1915 .
, ,
:
, ,
, :
XXX
Summary
Gegham M. Badalyan
A serie dedicated to Bitlis is going to begin with this article about Mush
city and Mush province, which was the most densely populated by Armenians
vilayet in Western Armenia. Mush Province was one of the most populated
provinces of Western Armenia. On the eve of the Armenian Genocide, their
number was greater than 95,000 (including the city of Mush). It was about 37%
of all Armenians of Bitlis Vilayet, and 68% of the provincial population. Moreover, without taking into account the population, the Armenians were to of
Mush province. In this respect, Mush was also one of the most populated provinces of Western Armenia. Armenians have been distributed in 111 rural settlements of the province, in 33 of which the population was more than 1000
people. While in Ahdzhan, Avran, Ziaret and Vardenis there were from about
2000 to 3000 people, and in Norshen and Tsronk - 4000 Armenian residents.
Even more Armenians were in Hasgegh (5,000 inhabitants), which was, one
might say, the largest rural settlement in Western Armenia. The article also
separately presented the city of Mush, Tarons 3 famous monastery - SaintKarapet, Saint-Apostolic, and Saint Hovhannes of Eghrdut. The article also referred to the Upper Chkhur that was the eastern part of the historic Taron and
by administrative division subordinated to the governor of Bitlis. The article
also referred to the Armenian semi-independent melikate Baghlu, which survived until the 40s of the 19th century.
() , 2 (54) -, 2016
Keywords - Taron, the city of Mush, Chhur-Chukhur, ZiaretHandrez, Aghdzhan-Kosur, St. Karapet, Srbots Arakelots monastery, surb Hovhannes monastery in Egrdute, Havatamq Mountains, Serokov Mountains, Seghansar, Baghlu melikate.
XXXI
-
:
.
- , , -,
-, -, ,
, ,
, , , .
,
.
.
95000 ( ). 37%
68% . ,
, .
. 111
, 33- 1000 .
, , 2000 3000,
- 4000 .
( 5000 ), , ,
.
, 3
- ,
( )
.
,
.
,
40- 19- .
XXXII