Zgn

Haydar Erglen

kediler gazeli
k s e c e k kadar sevm eli i n s a n b i r in i / o g e lin c e ksm eli: n e rd ey d in bu n ca
zam an / n iy e sevm edin b e n i, k se c e k kim sem y o k tu / demeli, o v a r k e n de
k im seye k sm em eli

METN ALTI OK R DL

Haydar Erglen, Nar'n babas.

Krmz Kedi Yaynevi: 125

iir: 8

zgn Kediler Gazeli

Haydar Erglen
Haydar Erglen, 2007
Krmz Kedi, 2012

Yayn Ynetmeni: lknur zdemir

Kapak Tasarm: Melis Rozental
Grafik: Yeim Ercan Aydn
Tantm iin yaplacak ksa alntlar dnda, yayncnn yazl izni
alnmakszn, hibir ekilde kopyalanamaz, elektronik veya mekanik yolla
oaltlamaz, yaymlanamaz ve datlamaz.

Bu kitabn ilk iki basks 2007 ylnda yaplmtr.

Krmz Kedi'de Birinci Basm: Mart 2012
Beinci Basm: M art 2013
ISBN: 978-605-5340-26-1
Krm z Kedi Sertifika No: 13252
Bask: Pasifik Ofset
Cihangir Mah. Gvercin Cad. Baha Merkezi B Blok
Haramidere-Avclar STANBUL T: 0212 412 17 77
Pasifik Ofset Sertifika No: 12027
Krmz Kedi Yaynevi
kirmizikedi@kirmizikedikitap.com /www.kirmizikedikitap.com
mer Avni M. Emektar S. No: 18 Gmsy 34427 STANBUL
T: 0212 244 89 82 F: 0212 244 09 48

Haydar Erglen

ZGN KEDLER
GAZEL
METN ALTIOK R DL
2008

iir

M sr'a, K iraz'a, N ar'a

ve btn sokak kedilerine...

1992-2007

NEFESLER

 NEF ES
o bir ay istemiti, trenin iinde
biz tren yokuuyduk, ln iinde
ben yalnz kalmtm, senin iinde
oysa ka kiinin yerine sevmitim seni!
ak getik, gzlerini aabilirsin
o bir dile snmt, sz iinde
yolu yoluma kmt, l iinde
ben eski kalmtm, senin iinde
oysa ka ocuun yerine vmtm seni!
d getik, kendine bakabilirsin
o bir bende krlmt, hayli iimde
ssz ota kurulmutu, canm iinde
ben kime kalmtm, senin iinde
oysa ka bahe yerine amtm seni!
kimi getik, kimseye sorabilirsin

11

K I R I K NE F E S
bu benim kalbimdi: yeni tiirkede
krlm bir fiilin elinden aldm
ge dalgn kt, menzil pervane
yetime ey kalbim zamana kaldm
bu benim kalbimdi: arka bahede
bym bir ocuun yasma daldm
dn fena bilindi, arzu mptel
ben kendimi senin iin aldattm
bu benim kalbimdi: eski mes'elde
yorulmu bir melein suunu aldm
gnah ok grld, ceza biare
kelimeler klne ate yazldm
bu benim kalbimdi: henz stmde
tutumu bir otun yurduna vardm
yalan suya erdi, tabip bahane
yeti bana kalbim senden usandm

12

T ERZ NEF ES
nasipsiz bir terziyim, hatram tenha
kim se kukusu srtmdaki gmlekten
rmaklar akar gibi uzayp her makasa
kesildi kumam, yolculuk keten
ustam ben semedim, snavm yakn
elim dnse dilim dnmez, bo brakn
bam dnd bu gmlein rengini
ayrlktan balayp ipee kavuturmaya
bu kanc gmlek rzgr tamam
klleri ekim'dir, salar nisan
diliyle yaralyor gelecein hatrasn
sessizlii onarrdm ra dursam
sanki yoksullua dn vermiim ak
gmlek, tenler dolar: 'giyilmeye hazrm'
rzgrsz bir terziyim, nasibim tenha
plak, canlar dolar: 'yenilmeye hazrm'

13

GL NE F E S
annemin yzd harf denizidir
B Beikta'a giderse, E Eminn
her vapurda geer onun harfleri
gemitir sessiz gemiler gibi genlii
annemin gezdii gazel yurdudur
gln ad G, il enlii
her mahcupta vardr onun izleri
tamtr gl saatlerinin sessizliini
annemin sezdii ak derindedir
A arzuysa, H hevesler bahesi
her ak sevindirir onun gzleri
saklamtr merhametin kayp inceliini
annem elbet vefadan emekli olur
N kadar naz etseydi n'olur
ruhum karaya erken kmazsa eer
o gl tayan bir vapur olur

14

PUL NE F E S
mektubunuz kapand dahi size almaz
bir mahrem maceradr pul bekler kanlmaz
airlerin mazrufu bir kk felsefeyse
onlardan giden mektup samimi karlanmaz
'bir mektuba yazldm, anlarsnz derdimi,
rica etsem, bu hevesi bana balar msnz?'
byle hami olur mu, zinhar yakk almaz,
efendi ol, zarfa gir, hevesle oyun olmaz
mektubu gvercine benzetmek yanl olmaz
besleyeni gldrmez, bekleyeni ldrr
dile zarf m dayanr, pulunuz hangi aktan,
her mektubun puluna uzanan dil kavumaz
kim yazdya giderse mektup yerini bulmaz
attnz bu mektubu, imdi almamak olmaz
geliiniz mektupmu, gidiiniz telgraf
pulundan eser kalmasa, ak mektuptur, yrtlmaz!

15

AY NE F E S
iki kii bir glgeye sarsa
gvden aydn olur, szlerin mahmur
tez akamdan ay iine doarsa
ryan yeni olur, aka yorulur
sana ay ktnda zmler daha
gece olup gzlerine toplanmamt
ay kt ve kuruldu onlara yamur
ay geer ve gnldeki balar bozulur
ay senin vedana uratt beni
vedaya her zaman bir konuk bulunur
ay dersidir: bulut biriktiren gz
akar akar yalnzla boulur
iki heves bir nefese dolarsa
dilde mavi kalr, gecede buhur
ay stne ok syleme ay yrim
akam gelir, sabah gider, unutur

16

A S D E NEF ES
as demdir nefes zre ho gelir
cem olana, dem duyana can olsun
asmana nazar eyler d gelir
gnl gze, klp leme tan olsun
as demin geldi ak deryasna
sz diline, ak iline yr olsun
tlden bir ruh doldu has odasna
perdelik dnyada bahtiyar olsun
asde-dil olmak pek mkl derler
darda, zorda yardmcs pr Hzr olsun
divn pazar olmu, cahil mnevver
akl ile duygu ona gzel sr olsun
asde-hl bysn hller iinde
adyla yaasn, hlince asde olsun
gl alr gibi dostun yznde
Tanrnn kondurduu bir bse olsun

17

KS NE F E S
sana kstmde sen yoktun daha
yokluuna ksmtm sonra sen geldin
kendime isteyemezdim seni yle gzeldin
imdi varmsn gibi ksyorum yokluuna
alnganlk, ah, bilmezsin, ksmem de kslecek
zamanda, n'eyleyim varln yokluundan tenha
senden baka ksecek kimse mi braktn bana
bir ben kaldm bir de braktn ksknlk tenha
sen kimseye ksmezsin bilirim, gzlerin de
yaprak hrsz gz: anlar dtke gz
dolar, yaz gelmeden temizlemek gerekir
gzleri yoksa ksknlk de gzyayla kirlenir
ksecek kadar sevmeli insan birini
o gelince ksmeli: nerdeydin bunca zaman
niye sevmedin beni, ksecek kimsem yoktu
demeli, o varken de kimseye ksmemeli

18

GAZELLER

OYUNLAR GAZEL
oyun akta kurulmutur hfz, beni sevsene! dedi
sevdim, iki memenizden biriydi ancak, biri nerdeydi?
vefa aptal ayinidir abdl, oyuna gelsene! dedi
geldim, benden nce ocukluumu balayn, sizi o sevdi
aynayd, buluttu, kpekti, bu gende oyun kursana! dedi
kurdum, bir ocukla ldm sizde, fakat sizden nceydi
geceni almadm yoksul, gvdemdeki oyuna girsene! dedi
girdim, danza paha biilmezmi, yatanz rmak zengini
dua delisiyim, himmet et, deliyi oyuna alsana! dedi
aldm, eyvah! ruh imdiki zamanm, gvde dnya delisi
iim ocuk, gecem kadn, bu oyuna bahe olsana! dedi
oldum, hl srmekteyim yokluu, gnlerim gam bahesi
asr zamandayz akn, bende oyun oktur, glsene! dedi
glemedim, yenilginin oyunundan yeraltna kim ekilmi ki?
ruhunuzun stne ekin ki, dinlensin, u kt gazelimi

21

CAMLAR GAZEL
-C enk Koyuncu'yao yoklua mran grm adyla balamtr,
ehirde iddiasz iddet ve camlarn krld akamdr
iki rzgra uram teninden esirgedii boluk,
akt sulan tarr, yle plaktr
kendini hatralar klavuzu gvdesine adam,
lde bir peri uumu dn kanatlanmtr
bu serzeni resimlerde yeterince boyanm:
"Ben"deki ak eksiktir, fazlal paylar
batn arayan yelkenlinin gmld hazine,
kaybolmu yzkleriyle rzgrn tamamlamtr
can iinde cam krlm, sz dkne kalmtr,
akna bir can dm, canda krk kalmtr
mektup
kaak isen yanmdasm, yolcu isen karmda
hangi seyyah bir g iinden dolamtr
fakat ocuk ok zgndr, l kimsesiz kalmtr

22

S I R L A R GA Z E L
bir gnlk aac gibi akn dousundanm
l diye geilen ak doudadr
geseydim, geilirdim, gler yanardm
dnya denen dkkna neyim yoksa braktm
emaneti alan yok dil yarasdr
sussaydm, sorulurdum, syler yanardm
arabn esrar hani, ben bir han kaldm
kprmek nafile, alem ruh virandr
alsaydm, kapanrdm, kurur yanardm
drt kapda bulut olup aynaya kandm
sr tutmayan ayna yz karasdr
baksaydm, krlrdm, der yanardm
beni umurundan den seni dnyaya saldm
sohbetinden deli daldm ok ummandr
iptida alardm gzden, imdi iten yanarm

23

A V C I L AR GA Z E L
lmden de haberin olsun, bir-iki-, bak sayyorlar seni,
bu bayraklar kimin bu bayraklar korkun! lm alyor!
martlar alsayd, ii alsayd halkn, cihangir kylarndayz,
fener uzakta tanrm kimsemiz yokmu! ta alyor!
gemiler batyor insanlar gibi, uaklar dyor insanlar gibi,
bu alklar kimin ellerinden kt! gk alyor!
can pazara srdler, geri evirmedi lm, niye?
rzgrllar, ateliler, utangalar, deliler! sz alyor!
henz klmt taradan, ne abuk geri dndnz?
ehrin boyu yere yakn, uzun ermi! g alyor!
yarn grr myz -sessizlik- melek gemedi bu kez,
kz domad, kzlar ld, hey babasz! gl alyor!
... sevierek ldler, ne tenlerinden bir haz, ne ruhlarndan
bir sr kalmad avclara, yaayn hey! ak alyor!
lmden de haberim var, ok ldnz! aramz alyor!

24

 L L E R GA Z E L
ben l sende kaybedince bildim
nk ben uzakl sende kaybettim
yaknln nice gelse bana imdi, kim
lnden ne yasa gnlm imdi, kum
ln siyah gzl kadn yeni magrip
bakasndan le dnm eski hevese sahip
kendine dme herkesin l peinden gelir
mesafelerden deil, geen zamandan gelir
lden istediin boluktan fazlas, neresidir
kimse kimsenin ln grmyor, neresidir
lde aradn ey lde bulduun eydir
bulduun l kendini kaybedecein eydir
bakasnda dtn ehri gr, lm ver
yabancda dtn ryay gr, lm ver
vaktinde hi oldum ben, yokluum bana yeter

25

E F E N D L E R GA Z E L
kayk karya varnca sizin gzleriniz umman
daldk efendim
yangn dile knca sizin szleriniz yamur
kl'dk efendim
sr ortada kalnca sizin yalannz baki
dil'dik efendim
mkl ortak durunca sizin yatanz viran
kaldk efendim
ak yolundan tanca sizin baheniz tarmar
olduk efendim
fener dahi snnce sizin yldznz zhre
grdk efendim
kul kendini bulunca sizin efendiniz kayp
n'olduk efendim
biz hi olmaz myz k, olduk efendim!

26

V E D A L A R GAZE L
veda ehri kimindir, geldi bizi yurt tuttu
evvel asde grnd sonra mark durdu
ruh semtine kaytsz ok talip kt aka
merhametle arlan acyarak unuttu
sszdk sylenmedik, su iken ilenmedik
kimse ksmek bilmedi, ehre kelime doldu
peri bulduk gnlmze kanatlandk bir fasl
ne periymi kalbimizde krlacak ta buldu
glge imi yoldan km gvdenin gurbetinde
tekine benzemeye ok anahtar uydurdu
'bense fakir dervi' gibi bilindik yoksullua
ten hrkadan utuysa, bu iir bir yokluktu
kimse gelmedi yoklua, elimizde u gazel
bu kadar ok mu kaldk, bizde kimler kayboldu
eksii bende yitiren masum veda buyurdu

27

 E N L E R GA Z E L
bana bir odam ayr, sen masumsun
oteller ruh hrsz, sen pansiyonsun
bana bir sahil bala, sen rmaksn
kara gvdem derin suda aklansn
bana bir mes'el syle, sen uslanmazsn
gam bahesi gzyamda saklansn
bana bir boluk gnder, sen zarfsn
her mektubun iime bir l braksn
bana bir ehir kur, sen salgnsn
ruhu aktan baka veba sarmasn
bana bir sr brak, sen aksn
kimsenin hevesinde gzm kalmasn
bana bir anne dour, sen gzelsin
bir heves ocuum ol, ev zlmesin
bana bir iir syle, sen gazelsin

28

 KYETLER GAZEL
yaadmz hayattan alaca varsa yaanmayann
ne anlam kalr yalnzca yaadmz hatrlamann
kimse tanacak kadar uzak deilse birbirine
dur, yine senden yaknn bulamazsn kendine
iirden daha siyah bir ey olmal kelimelerde
yoksa kfr kafiyeli sylenecek ehirde
sesini glgeden ek, kl gibi yoksul kalsan da
gnein altnda mrldanacak eyler bulunur hl
bakmann sonu yok gzlerin nereye yetiebilir
dnyada yalnzca krlerin gzleri temiz kalabilir
yeni doann kulana fsldayacak neyimiz var
vakitsiz gidenin ardndan dkecek neyimiz var
hepimizin yerine balkondan deni hatrla
iir bazen yle de arpabilir hayata
ne gam gazel olmu olmam, ikyet saylsn da!

29

E S M E L E R GA Z E L
Ayegl oluyormu yuvaya giden kk kzlarn ismi
sen de ol, ama akimda tut btn isimlerini, e mi?
sen Esma'sm, hem isimler hem de sfatlar evi
ismine bir zarf gelmi, Sare yazl, arma e mi?
Esma Sare, isimler gecesinin bekledii ece, seni
anlayanlarla yetin, geceleri isminden dar kma e mi?
isimler de yolculua kar ya, baba ocana szgelimi,
Bartn'da Esme olursan bunu sevildiine say e mi?
Ankara'nn uzunhavas stanbul'da oyun havas oluyor belli,
olsun, ay yznden esmeler rzgrn eksik etme sen e mi?
isimler hzinesinin kapsn aan ya airdir ya vel
hzinenin anahtar sensin kendini kimsede unutma e mi?
phe yok sen de syleyeceksin 'Lili Marlen'i, iyi,
Kavafis'in 'Kent'i gibi peinden gelecek iiri de sev e mi?
sen iirin kzsn, bu gazel iin beni bala e mi?

30

DLLER GAZEL
gzlerin yamurdan yeni ayrlm
gibi ocuk, gibi byk, gibi smscak
sen bir ehir olmalsn ya da nar
belki Granada, belki eyll, belki krmz
gvden ruhunun yaz gecesi mi ne
ok idil, ok deniz, ok rzgr
ocukluun tutmu da yine k olmusun
sanki bana, sanki ah, sanki olur a
ak bile dolduramaz baz klarn yerini
diye vg, diye sana, diye haziran
heves uykudaysa ruh plak gezer
gazel bundan, keder bundan, sr bundan
gzlerin ehirden yeni ayrlm
gibi dolu, gibi rkek, gibi konukan
hadi git yeni ehirler yk kalbimize bu aktan

31

 Y L K L E R GA Z E L
akn yerini iyilik ald zaman
inanrm beni sahiden sevdiine
yamurun yerini kular doldurduu zaman
az kular onlar iyi kular
kanatlarndan byk merhametleri var
iirin yerini sakinlik ald zaman
ayr ayr daha m ok yakyoruz birbirimize
siyah-beyaz resimlerde ahap avuntu
szlerin sokaklar gibi kavutuu zaman
souk devlet, souk gece, arkadalarm nerde
ah, lme mi indiler henz hayata kmadan
mer'in ad Ali diye sylendii zaman
yapraklarn evi var, Allah'la komu
ryasz kyoruz ok katl maaralardan
aynada bir ocuk, bir daha, ne zaman ne zaman

32

AVLULAR GAZEL
-Idil'e, 35 iir iinev ne, duvar! Avlu bir glmseme
gz krparsan tan bile kalbi var!
ev ne, zaman! Avlu haziran gibi iyi
sudan ilek, gkyznden alkan
ev ne, karanlk! Avlu fenerli deniz
zeytin aacndan ada, glgesinde yunuslar
ev ne, vatan! Avluda atlas ak
ovalar sevindir, hisli dalara da k!
ev ne, byk! Avlu gezgin lunapark
gcrdasn ahap sesli dnme dolap
ev ne, cmle! Avlu iirden hece
-dil ba-na av-lu ol!
ev ne, bat! Avlu akn dousu
iki aa bir gece rzgrlar kavuacak
ev devse avlu ak, ne iirler kopacak!

33

A A L A R GAZE L
-Adil'in aalannainadma ak, inadna zgrlk, inadna yaprak...
aacn utand l iir fsldar
ne batda ne douda tek yapran grmedim
krgnm felsefeye, yer vermemi aaca bir bilge olarak
iirle aacn kkleri ayn: ya sabr ya ak!
insann hzla terk ettii anlarn glgesi olmak
yava git, ruhum yetiemiyor sana, dedim, iimden
kopan yolcuya, dursayd, aalarn gzyan dinletecektim
ruhun sendeyse hl bir aaca emanet et onu
dnyaya yalnzca hayvanlarn ve aalarn itiraz var
ey aalarla konumadan insanlarla konumaya alanlar
Adil'in aalarn dinleyin, susmakm o kayp dil
zeytini dinledim beklemeyi rendim, akasyadan gitmeyi,
vuslat ceviz aacndan, limonun dedii ayrl ve ak nardan
aalar komumuzun evidir, ruhumuz glmsyor avlusundan

34

AYRILIKLAR GAZEL
ben Kars'a hi gitmedim aktan istersen giderim
iinde kar geen bir ayrlk bulur dnerim
giden gelmiyor dedikleri Mu deil, ak olmal
dalar yerinde de Ferhat yok, yolu yokua vurmal
Erzincan'da bir ku yok, kanadm ondan krk
yitirmeye yr gerek, aksz olmaz ayrlk
ak douysa, ayrla da yer bulunurdu orda
Trki, Krdi iki makamn birinde bana yr olaydn da
uzaklk ayrmyormu bildim, ayr ayr uzaklara denler
meer en yaknma gelirlermi birbirlerinin
ak, diyorlar, iir iin bazen ar bir sebeptir
sebebim yok, ayrl vsn bari u kt gazelim
insan nce ayrla yetiir, belki sonra bulurmu
birbirini, ne ac! Ac bile kalmam sende
seninle aka deil, zalim, ayrla kavuabilseydik keke!

35

A V U N M A L A R GA Z E L
"teselli" olsun isterdin kardn u son vapurun ad
o skdar'a gitse sen tutar yanl bir adaya inerdin
nice bir tesellidir ki bu ak, insan sevdiinden utanr
sen ki kaldn kendine iki kyda bir ahbap, san ki vuslat tamamdr
ne uzun bir sefermi yalnzlk, gemisiz, kaptansz, adaz
gzlerin terk ettii bir bahede aa olmak, dalsz, yapraksz
arzu da hi olur baz, isteme bu kadar, yine sen hi ol
bo diyorlar bakp araba, dudaa deme, boluk kadehine dol
sesin olsun da hibir ey syleme, krgnla iyi gelir
suf kadnlarn denizler toplam gzleri dua sessizliindedir
mavi zayf, yeil geici, siyah gln, bordo gnlsz
kederinden bile teselli yoksa insana..................................... (*)
ara sra adalara bak alrsn, ak sensiz de skdar
gzlerin acyorsa gece var, rya bir teselli uykusudur
buna dnyann sonu derler efendi sen iirle avun dur!

(*)..................................... sonu iirdir dpedz

36

K O C U K L A R G A Z E L
bir glten domu olmalsn sanki ikiocuk
bir azdan: Kahkaha fazla gelir sende amaya
harflerin ikiocuun eski zlemi gibi sana
krld krlacak - yetimenin ince bacaklaryla
sense, ilk ve son, kahkahadan krlmak zeresin
krlma, ocuk harfler adna ikiarkada daha
sen de onlar krma, ikisevinci yorma
nk ikiocuk bir hevesten aar insanda
biri zm ocuk, gzyalar babozumundan uzun
usul boylu buday ocuk biri, kirpie dm rya
bazen bir glten doar keder, st ikindi
bazen bir kasaba parkdr sevindike glgeli
biri biraz geveze, akam ikieve de erken kmesin diye
szckler ocuktur, tuz ister tekinden eker yerine
keke tuzdan dosayd szckler de, kirpiklerin ksseydi!

37

GLGELER GAZEL
eski haziranlardan biriktirdim bu glgeyi size
akn glgesi de aramzda ssz kalmasn diye
diyorlar ki k odur gndz bile karanlyla sarho
desinler ki hl gam var glgesinde ne ho
ak olsun yleyse geceye kanat olan u pervaneye
ak olsun akn nne gemeyen glgeye de
ak denizinde fener yokmu a ne gam
ak ikliminin da glgesi de hep akam
ah, klarm yaknca glgesini unutan insan
klarnz bir kapasamz da ak anlasak bundan
glgeler ki sokak kedileri gibi akamn merhametine terk
efkattir bazen de haziran yen bir glgenin stne rtmek
meer akamn glgesi bakaym, yalnzn glgesi baka
senin gzel glgenden bana bir ocuk haziran bala
yeter ki haziran olsun yeter glgesi bile aka
27 Haziran 2006, Cumartesi

38

 Z G N K E D L E R GA Z E L
-B u gazeli yerime yazan
sevgili kardeim Engin Turguta Hznn tyleri dklr, lirik bakar kedilerin camdan gzleri
ocukluumun kelimeleriyle martsam da gurbet gibi bakarlar
Kedilerde grdm keder m sokaklar ve akam kokuyor
Peime taklr tenha bir iirden alm masum yazlar ikindisi
Gz yzl bir kediniz olsun boluunuza tutunan, kalbinize taman
Odalar birbirinin ryasna karsm, glmsesin safln elleri
Kediler kasabasnda zlr yalnzln masaldan ipleri
Kardeliin cmert bahesinden pnar olur dostun gnlne akarz
Bir zarf gibi yrtlmasn kalbimiz, karn beni mektubun iinden
Kedilerin dleriyle ykansn u yaral ruhumdaki sessiz mavi
Kayp haralar glgesinden dile smayan bir hakikat geiyor
Bakalarnn kedileri de komum olur, gzlerimizle mrldanrz
Kedim kendisini evin uysal iiri sanyor, iirin akl ksa trnaklar uzun
Kedim kendisini bilge sanyor sokaklarn ve akn srarla zledii
Mevsimlerin kumunu kartrma, iinden sabah sesli bir kedi kar
Kediler kadar yalnzm mor dlerimden kulu parklar havalanr

39

Hayallerimin topram eele, ahap kalbimi trmala, kmldasn her ey

nk bir kedi kadar gvdesi var krlm ve yorgun heveslerin
Kedi marur, ehir zalim, nar kskn, kt pasl, hayat maskara olmu
Bu yzden mi iirin zerine kl yadryorlar, hzla eskiyor kelimeler
Evler kedisiz yefim, sokaklar kedisiz vey saylr, ben budalasym akn
Beni de boynu ssz kedilerden sayn, naslsa azm var dilim yok
Kedilerimin kardeiyim, incelii ve mahcubiyeti onlardan rendim
Beni turnasz trklerin beni solgun bir kedinin kalbinde unuttular

40

Y E T M L E R GA Z E L
ak kalbi olanlar iindir, korkaktr
bir gvercin kadar kalp tayanlar, zira incedir
unutulan nardr, krlan kanat, san ki zehir
szlerin kart kan sudan daha derindir
a Hrant, ate-i nar kardeim, seninle zengindim
ben seninle bir daha krlncaya kadar kalbim
ben turnalar semahnda, sen gvercin dansnda
maviler cemine nefes olacaktk d bu ya
insann vatan arkadaym, bildim, Tanr bile
arkada olsun diye yaratmad m dnyay
her arkadala bir vatan lr, her gzyayla
Tanr bir daha, her gvercinle bin turna...
aslnda ne Trk'z, ne Krd'z, ne Ermeni'yiz
yle bir 'baba'mz var ki Hrant, hepimiz yetimiz
krlmam bir nar gibi kalbimiz krk, yetimiz

41

B'DOLU

M E H M E T TANER N B 'D O L U .
- Abi, yle bir ehre geldim ki, park dolu kuusu yok
aalardan gzevvel gazel olmak da var iirin ucunda
- Tkabasa karton iirle dolu bu karton valiz
beni ancak bir kasabann glgesine kadar gtrebilir
- Biriyle tantktan hemen sonra ehirde, canmabim
onun l grp grmediini syleyebilirim
- "inden gl geerse, gl olursun" diyor Sdi,
iimden sana geen eyleri ancak bakas yazabilir
- Hibir maske yzm kabul etmiyor artk, ne fena
yzm neye yarar ki imdi, szde air, zde fakir
- Hem bazen derinlik bile fazla, gelmez mi, gelir
iirin kara sularnda yalnzlktan/yalnzla boulana
- Sdi'ye zensem ve desem ki 'ben de iimden getim'
sen bilirsin, lemde insan iinden bile geirirler
- Benzetme: Anne gibi yaklmsa bir acnn feneri
n'eyleyim, lde gne gibi balasn bu iir beni
- iiri bover, sana uzun bir glge borluyum, abi
ne aacndan istersen ehirde onun ikindisi gibi
- Yazm mydm: Abi, yle bir iire arptm ki gzleri dolu
sen yaz, yoksa fena geliyor gzel acemiliin sonu

45

ya da;
Kimse yoktur airden baka kendinden bunca uzaa giden
Cemal Sreya'dan Ergin Gnce'ye bir 'tayyare pulu'
gibi, kaldm bir iimde kimsesiz bir zarfn boluu,
bir iimde taraya iadesini bekleyen bir gz yoksulluu

46

ER A Y C A N B E R K ' N Y A N I N D A
'M U TLU H U RD A C I' O LM AK
- Eskidir, "Eskimi Yalnzla" alan bir iirle sevinmek
ne keder ne yalnzlk, bazen mutluluk da eskitir bir iiri
- 'Yeniler almyorum', onlarn olsun yeni hayat, yeni dnya, yeni...
iir gibi ortada kalsn, bize kalsn, u kimsenin almad eski...
- Resmen iir: Endls'n 'en Ozan' gibisin, yannda 'Mutlu Hurdac'
Nideli mi Nevehirli mi karamadm, sorsam 'Mutluyum' derdi
- Eskiehir, karakoldan sola dnnce, nce Kasap, yoksa anarist mi,
yoksa o da bir airin gelmesini bekleyenlerden mi 'Mutlu Hurdac' gibi?
- Grmeyi bekledim ben de, bir air neye benzer, mutlulua m,
iir gzse, en ok gazel dken aa airdir, deyip durdum da
- Kars'n i-kardei Eskiehir olmal, kar kalesi, kar ovas
sebebli sebebsiz "bir kar sesi kuatr" nk baz ocuklar
- "Ah benim bana benzeyen kadnm dizesini yalnzca iir sandm
u her ey oalrken, akna benzeyen airler de varm, inandm
- Akn iir bekledii iflah olmaz bir air kuruntusu, aka ne iirden,
"Vefa bizde zm ba gibidir, sizce bir kadeh arap sanlrken"*
- iirde Saba Makam sryorsa endendir ince gnl yolda
iine asde bir ada snm nice esse de dnya tela

47

- Tanrm bana da byle hznl bir iir bala, mutlu olaym

tek kederim o olsun da, eviri bir kitap gibi cebimde tayaym

ya da;
iir kardeini aramaya gurbete km bir turna olsa
kanat ap yoldalk etmeye kara bir tren bulamasa,
Kars'a gider oradan bir kzakla senin gnlne derdi
aka yetiememek olsa da iir dosta da kavumaktr bir bakma

* Grkan Doan'n bir dizesi

48

S REYYA B E R F E 'Y E U ZA K TA N NCE RAKI

- Sen buna akam m diyorsun, sanki kimse lmedi
ve toplanmad aramza mark bahelerin dn glleri
- Yarn tabiat dersine girerim, sz, sen yeter ki
aalardan huysuzluk, hayvanlardan ruh topla eksik snfa
- Bir otel gnder istersen, adresi yersiz kasaba, komu
deyim sana, mum ocuk, taradan kl akraba
- "Gm koktu azalan cigaralar", yine yolculuk smarla
bende fazla gurbet var, hl gzn yoldaysa
- ocuk Eskiehir'de, bir komnistten almtm senin kitabn...
sonras arlarda, eski komnist kalfa, tartt kuru pasta
- Biliyorum nelerini grdn sen daha ite bizi de grdn
oyun bitti kiralk kelimeler dkknnda " Savrulan " savrulana
- Sen buna... Yok, bunu sylemitim, sahi kim yeni diyor
bu zm yorgun rakya, kadehin badolusu zmden ince rak
- Yazdklarm iire saylmasa da, ne olduunu rendim ya sonunda
ne orman, ne sahil, ne denizmi, iir, denizin arkasnda
- Usta be! iek deilsin ki sorsam, 'yerini beendin mi?'
iir gibi ince meslek buldum sana, baban olsana
- Halkmz aha orda, batan geminin mallar gibi
gh inelim iirden, bir pula satsnlar bizi!

49

"Kular toplanmlar gyorlar" Eski Foa'ya

bir ku kadar olamadm, iki kanat bulamadm,
sen buna... iir mi diyorsun, olsa olsa ii kelime dolu
kuiimi bir rak: Skisiz meyhanede bu kadar olur sefa!

50

BEN, LATFE TEKN O K U D U U M ZAMAN.

'Okudum' derim, su itim der gibi, kaynandan yazmn der gibi,
krederim suya ve yazya.
'Su itim' derim, iiri okudum mu yazdm m bilemedim der gibi,
zenirim yazya ve iire.
'Bilemedim' derim, bilmemeyi sevdim der gibi,
bilmeyiin yurtsuzuyum der gibi,
snrm yurtsuzlua ve mlkszle.
'Sevdim' derim, sevmek yetinmektir der gibi,
hrkasndan tuttum szn der gibi,
iliirim geceye ve derslere.
'Yetindim' derim, yetinmemeyi istedim der gibi,
istediimi unuttum der gibi,
kaplrm aka ve iaretlere.
'stedim' derim, masallar gezdim der gibi, iir pte
yzyormu der gibi,
sevinirim kda ve bolua.
'Gezdim' derim, yoksullarn ruhlarnn hafifliinden
hayli ezildim der gibi,
kalrm gemie ve aknla.
'Ezildim' derim, srlandm yenilgilerimizden der gibi,
bir varlk bir yokluk der gibi,
derim ncemize ve yalnzla.

51

'Srlandm' derim, yklendim pirin szleri der gibi,

susmak ardr der gibi,
eksilirim tenhaya ve sszla.
'Yklendim' derim, biz buraya nereden geldik der gibi,
yabana mym ne der gibi,
dnerim iire ve taraya...

52

AKROST
Ferahfezay bir iir makamna yaktrmay bildi
Eski ocuklar kavminde gnll incelik retmeni
Rind olmay bir air de retebilirmi bazen,
Gemi sfat elbiselerinden sevinle soyunarak
Uzun bir unutua hevesle terk ederek kendini
Narkissos'un sularnda bakasnn suretine eildi
teki'nin kalender ikizi, gam ekii ne'eli
Zarif ikindilerde telasz bir ruhun demlenii
Elinde gneli bir selam dnyay aryor hl
Lkin o bildik yant: - Kuzum siz hangi ada...
Lambas hep ak yrei bir air feneri
li bir iirdir onda insan olma hneri

53

ON D A K K A A R A

LE P O E T E R E G A R D E . . .
(air seyrediyor...)
- Film arkadam, air
Halil brahim zcan'a"Eskimolarda kar anlamna gelen
90 kelime vardr.
Araplarda en az 60 kelime
ak anlamna gelir."
Afrikallarn aa anlamna gelen
yle ok kelimesi var ki
says yapraklarla llmez,
ayn eyi su iin de syleyebiliriz de
sylemeyiz: Bir de yoklua zlem var.
Yokluk, bir rzgr bulur bulmaz kendine
yapraklarn grmeye giden
bir annedir her dilde.
"Saudade", sanrm siyah bir kelime
olarak gelmitir Afrika'dan Portekiz'e:
'Olmayana zlem', ili bir mektup gibi herkes
kendi acsyla kar bakasnda gurbete...
klar ve airler dil bilmez, acdan baka,
soru iareti gibi sevinir,
nlem gibi alarlar,
virgl bile yetiemez gzyalarnn hzna!
Aklar ve airler, 's'den, nce zr dilerler,
sonra gzel arap filan iip 's'yi ezerler,
"bu ne zdrap" olur "Saudade" nin Trkesi,
ve "bu ne zdrap" demeye gelir iir,
ac da aka doru, yle...

57

Biri Ege, kincisi Akdeniz

iki kelimeden ibarettir mltecilerin deniz bilgisi
bakasnn evinde lr gibi
bir yabanc dile gmlrler ikisinde de,
evsizlerinki kpek dilidir: hav ! hav !
Dostluun gereidir havlamak, srmazlar evleri,
'bu da geer ya h' der Kalenderi,
geer! Gemez, iktisatta pul kadar'
yer tutmayan bir tebessm yerine,
kr, yerlilere alfabe inmedi henz!
Trklerinse gururu var ne mutlu,
hem olur mu Trk'n Trk'ten baka gururu?
Seyhan diyor ki, annesine gre
'yangunluk'tan geilmezmi Bartmca dili,
Krte kardein 'yalnzlk'tan geilmedii gibi...
Adallar ki, bir akhava szldr her ada,
tuzlu bir alfabe saklarlar dillerinde
zlerler ama, 'ok' deil,
severler ama, 'ak' deil
ok olunca azalr ak, belki de,
ve ta dilinde ruhun ta, ametist
bir Japon iiri gibi dvlrm gvdeye.
Hintliler der ki, dvmeni ama sevmediklerine,
yaralarn gsterdiini sanrlar ve sevinirler!

58

...Ve geriye eski bir kelime olarak

dnya kalyor sanki, krmz ve siyahtan
yaplan bordonun dili,
sanki hayatn bir cumartesi akam
yaratldn renen ocuklara
uzun ikindi duygusu nasl kyorsa
gzst brakp ruhlarn,
kalbine nasl yetieceini bilmeyen,
hznl bir bilge saylr myd bilse,
air de yle seyrediyor ite,
ya sakin olmal, ya air,
sakin olsam bir iirim olurdu belki,
ne sakin ne bilge, yalnzca hznlyse
air, budaladan
baka ne?
(on dakika ara)

(Fransz Ynetmen Laurence Attali'nin, Senegal'de geen ve

ykden oluan "Love Trilogy" [Ak lemesi] filminden.)

59

"G U RBET KULARI"

-E rku t Tanrseven'e, ilkgenliimizeocuk Anadolu'dan byle gvercin kmamtr daha
yalnzln stne byle iir kanatlanmamtr
byle gz dklmemitir gurbet srmelisine
byle yamur da inmemitir kimsenin gzlerine
yilik kanatlarnn stne olsun, gelmisin
u uzun taradan glgesi bile yorulur bazen
yorgunsun da biraz daha yorulmaya gelmisin
akamlar efendidir, birbirine benzer deyip gelmisin
dalgnlndan m ne bir an kp gelmisin
kim kimse demeden bir de arlmadan gelmisin
-ben miydim nce gelen bakas diye bir yanl adrese
kimi sorduysam kendine bakasn gsterdi
bildim bilmediimi de, bakas bile deilmiim kendimesen de gelecekmisin kimin yerine ayrldysan kendinden
gelecektin elbette ve kime benzeyecektin biz dururken
dalgn msn, zlme, bir yanllk olacaktn naslsa
dalgnlk yalnzla benzer sanki oala oala
ve kara bir aknlk gibi bakasnn topranda
rpna rpna - bouna, mavi bakasnn topradr
bizse topramz olan g yitirmiiz gibi
geldik bakasnn mavisine
Sen de yle gelmisin
ge de saylmazsn erken de
ikisine de yetiilir naslsa sonunda
yetimisin, hem zaman senin deil burada

60

hem zamanda bir yerin de olmayacak burada

ister a ister katla kanatlarn gibisin
kanatlarndan baka bir evin de yok burada
kanatlarn kadar ak bu gn altnda
Gurbet ak zamanda bir deniz
hadi misafir sayalm kendimizi onun vapurunda
hem eski turnalar gibiyiz hl
kendi kanatlarna misafir
hem saklana saklana yenisi yok szler gibiyiz
bizden baka misafiri de yok ama
yine de yolcu gibi davranr bu deniz insana
gurbetten bir ku mu gelmi ehir uyuyor
senin kanatlarnla uyanacak ehir bu deil
gvercinin denizi getii iir bu deil
Deniz kse, vapur avc grnr
ocuk Anadolu'nun kara donlu gvercinine
senden sonra da bilmem ki ocuk mu Anadolu
son gvercinini yitirmi de hl demli uykuda
kasabalarn horlad vakitsiz uykularda
uykusu sarn, iiri bun bir Turgut Uyar kalmad
Cemal Sreya da yok ki bir abi araan burada
sana ok uzun bir lesonuydu Turgut Uyar
skntsn m kskanrdn: u kasaba bir iine baksa
sen kanatlarn toplayp otursan da corafya usa
snftan! Dul corafya gidecek evi mi vard
Turgut Uyar'n tozlu iirinden baka?
Kederliyim, glgesinin terk ettii bir kasaba kadar
yorgunum, kanatlar gurbette bir gvercin gibiyim
senin yerineyim, skntn yazmak kald bana
61

Bugn paal bir gvercin grdm

ocuk Anadolu byle avunamaz bir daha
bilmem ki nesiyim o gvercinin
artk nereye usa g benim iimdir
nereye konsa o gvercinin yerlisiyim
"San Marko meydannda dost olduum gvercin "
ilk seninle tandydm Oktay Rifat'
o iiri uurduu gkyz imdi bo
yeni bir gkyz kurulmu imdi yle diyorlar
"milyon gvercin iinde" eskisi kayp Ankara
bizi ne zaman seveceksin eskisi gibi bir daha
ocuk Anadolu gibiydin, ark gibiydin yle
midimiz gibiydin birlikte hi bymemeye
uzun bir iyilik gibiydin, bir 'Anakara'ydn hepimize
seni unuta unuta bymek bile hatrlamak gibiydi
durup durup insanlar sanki kendilerinden ok
sevdiimiz yllar hatrlamak gibiydi, yalnzca
bunu hatrlyorum senden artk insanlar deil
insanlar hatrlatacak hibir ey kalmad son zamanlarda
Hem olmasn da artk insanlar hatrlatacak hibir ey
insanlar insanlarla hatrlamadktan sonra
kasabalar gvercinlerle, trenleri turnalarla
ve anlar ehirlerle hatrlamadktan sonra
hayvanlarn suu yok bunda, ehirlerin suu yok
evlerin de suu yok bana kalrsa
galiba her ey yerli yerinde de insanlar ortalk
eskiymi, bir dostu bulamasak glgesini arardk
imdi glgeler de insanlara benziyor
yars karanlk, yars kiralk
62

herkes iinde -be yalnz besliyor

herkesin gz bakasnn yalnzlnda
bir 't' yeterdi oysa bir insanla
bir 't', alp kapanmaya
imdi herkesin ortasnda
imdi bir insann ortasnda
at at at
arpan -be yalnz
-be yarals var herkesin hayatnda
ve yalnzca bir cmlesi:
Biz ok yalnzdk!
Ve galiba yalnzln bol gelmesinden
iimizdeki bu kalabalk
yle korktuk ki yalnzlmzdan
kimseye brakmadk!
Bugn bir gvercin grdm ehirde
bugn bir gvercin iirden ieri
'Avunulmaz getir'di bana, hi avunmas
yoktu gnlmn, ne gvercin ne turna
tenha bir sokak itiydim olsa olsa
tekmelenmi yal bir kedi biraz da
getim insan hastanelerinden getim
insan evlerinden kimseye yetiemedim
dilde kardelik vard da bir kanatlk
yer yoktu kimsenin kalbinde konacak
sustum: "ocuk Anadolu'dan utum iyidir
ocuklar bizim Anadolu'nun" dedike sen,
nasl ezber eder kardelii, diyemedim,
ruhtan skn etmeyen dil nasl?

63

inde bile kimsesi yoktu onun

bir kendisi kalm bir de kimsesi
gibi gelip iire konan u gurbet kuunun
kimsesi sen olursun Erkut diye
ister gama say onu ister iire
(on dakika ara)

(Gurbet Kular, Orhan Kemal'in a/n adl romanndan Halit

Refi'in ektii film )

64

ESK, Y E N , D N A L I N M I VE MAV"
Ak, karanlk bir 'ey'dir.
nsan bile ak kadar karanlk deildir,
insann gecesi olan anlar bile
hibir anya yaktramadmz hayvanlar bile
yle masum kalr ki akn yannda:
"Rain Dogs" koyu kahveyle iyi gider
"Rain Cats" bugnlerde kezzapla
ak neyle denersen dene
lmle iyi gider yalnzca
Kimse gecesinden bir ak balamaz
kimsenin kelimeler kuyusu olan kalbinden de toplanmaz ak
kimsenin kederinden alnmaz
ve dn de alnmaz kimsenin yamurundan...
Ak karanln balar insana
kalbini sen toplarsn ona
kederi sen yaktrrsn
ve endeki yamuru paylatrrsn
kimin gzyandan kaldysa
Ak bazen de onun yerine sylenir
herkesin bildii eyleri stelik
ilk defa gibi: Ak dnyadan
getirir insan birine bakarak deil,
yle byk olmal ki ak, karanlndan da fazla,
'sende ak yokmu' dememeli kimse kimseye
'ak kalmam dnyada' demeli, 'su bende deil'
'yoksa ben de k olmak isterdim sana, ama yok,
yok ki ak dnyada ben nerden getireyim?'

65

Belki szler de karanlk kalmal, rengini amamal

onlarn da, yoksa... Virgl bile ak iin delildir.
Belki szlerin de aynas olmal ve bakmal
nasl sylendiine ve kime... Niye yok
yoksa suretimiz suskunluumuzdan deerli midir?
Herkesin kaybettii ak ben de bulamadm
kk bir olan gibi, sanki acnn mutluluk
olduuna inandrmlar da ocukluumda
inanacak baka bir ey kalmam bana
Mavi Kadife"yi niye unutamadn hatrla
simsiyah bir iirdir batan sona ve hl,
mavilii airler ve budalalar iindir,
istersen skenderiye armaan 'Justine'e de sor,
istersen 'kuyu' diyelim karanla da
sen bu iiri bitir
ya da ks ve ak elendir
Ak nk karanlk bir elencedir
sen zlrsn, ak elenir
Ak bir kere yalnz
brakrsa insan
yalnz bir kere daha
yalnz brakr ak da

66

nk insan bir deil

iki kere yalnzdr akta
(iki kere karanlk da denilebilir)
nce, kendinde deildir
ve sevgili de inanmaz
kendinde olmayana
De ki yleyse:
lmden baka her ey dntr
dn bir bak gibi elden ele gezen ak da
ve bir kadnn 'herkes ban bende biledi'
demesinden daha kts, ban o kadnda
deneyen herkesten biri olmaktr, olsa olsa!
Sen de denedin, 'zor' olduu iin ak
yalnzca ondan istedin,
oysa aktan daha zoru, istemekti,
bilmedin!
Bilme yleyse:
Ak bu kadar karanlksa
iir nedir?
'Asl'olan insann glmsemesidir
bakalarnn grmesi deil' diyemiyorsa...
Ak iin daha fazla boluk
yaratm ay' retemiyorsa...
'Ak, grnmez oluncaya dek, sevdim
seni, derine indim ve gzden kayboldum'
yokluuna inemiyorsa...
67

iir nedir ?
'Baheyi dervi yetitirir, iiri ak'
Bana n'oluyor yleyse?
'Ne istediimi sen bilmezsen
ben nasl bilebilirim?'
demedike iire ne bizden ?
'Ne kadar gvenebilirsen
ac ekmeyen birine
aka da o kadar gven!'
demeyen iirden de bana ne?
Dinle yleyse: iir doudur Asya kadar
iyi bir air de grmedim ben
kendinden nce bakalarnn dn gren

ocuu iinden atarsan anne olursun

yamuru parka atarsan zgn
iiri iinden atarsan air olursun
iiri iine atarsan
iine atm olursun yalnzca
ak olursun diyemem yine de
iine attklar bu karanlkta
"Eskiler alyorum" diye gezene
imdi sokak kalm mdr kimbilir:
Geceyi tanmadan iir yazdm
k oldun karanla kalmadan

68

iir dediin srardan baka ne

'dn' diyorsun durmadan, dn, dn
karanl m istiyorsun dn yerine
karanlktan iir kmaz, geceden kar
ve ak, istemezse, karanln bile
dn vermez iire!
Bu bir mektup olsayd
seni gldrrdm mutlaka
fakat bu bir iir, bala
seni yine gldrdm iin, bala
Bak ben kaldm, sen de
Kal! Karanla
bir yarm ekle yalnz
bir de yamur kz ekle
ve kal istersen yars mavi
yars bordo bu dn iirde
Ya da;
Ya yamuru da alp gidelim buralardan
Ya yamuru terk ettiin parka brak beni de!

(on dakika ara)

("Eski, Yeni, dn Alnm ve M avi" (Se til venstre, der er

en svensker), DanimarkalI ynetmen Natasha Arthy'nin 2003
yapm film i.)

69

BAKASININ RLER

BE N B A K A S I N I N DL O LSA YD IM .
Ben bakasnn dili olsaydm
ezik szler arasnda bir delidil bulurdum
krlm kolyesini arayan inciler gibi
gzyalarm toplardm, o ryadan uzakta ve yorgun
Sen bakasn bakasndan, sen delidilsin
hey "belki" adl iyimser kii, durgun
arkadamn uykusu, kendini grmedin ki
bakasn grmekten, ben olsam unuturdum
Dilim daha incedir szlerimden ve daha
derin baklarm grdnzden, iir bile
uslu kalr yannda deli suskunluumun,
ben delidildim, ak akla konuurdum
Ben bakasnn dili olsaydm
mavi bir kz gibi ocukluumla konuurdum

73

BE N B A K A S I N I N SOKAI O LSA YDI M.

Ben bakasnn soka olsaydm
eski bir ehire giderdim nce
annelerin ocuklarla bir byd
o sokakta kendime karde arardm
yi yrekli Keml Soka'ndan bir gn
mutlaka gemesini dilerdim her ocuun
ve dner dururdum Halil Soka'ndaki
o lunaparkta kardelik en masum oyun
Ali Soka'n yurdum gibi severdim
inceliinden geilmez de Dilek Soka
Nazan Soka'nm gzelliinden nasl geerdim
ikisi de mrmn en kibar semtleri
Ben bakasnn soka olsaydm
iimden kardelerim gibi gein isterdim

74

BE N B A K A S I N I N Z A L M O LSA YDI M.
Ben bakasnn zalimi olsaydm
barmeni ldrdkten sonra ikiye susardm
azma damlasn koymadm o haram
beni kana kana alatrd ilk kez aardm
Allah' iliklerine kadar duyan herkesi kskanrdm
ve melek olup ge karken kutsal harflerin
yze yazl olduunu anlardm: meer insan
senin yeryzndeki suretinmi Allah'm!
Saymadm kanc leim bu souk vcut
benim kitabmda yazmyor vahdet- vcud
bilsem ta olurdum yeminle arplrdm
Arafat'ta eytandan nce kaderimi talardm
Ben bakasnn zalimi olsaydm
cezam ekerdim de gnahmla yanardm

75

BEN B A K A S I N I N EV OL SA YDI M.
Ben bakasnn evi olsaydm
sahibim, o yalapkn, birine tutulurdu
evinde ziyaret etme kadn, derdim;
evin hem bedeni vardr hem ruhu
Alkndm daldan dala konmasna da, onu
hi balamazdm, aldatt iin kadndan
baka evi olmayan bir koca-ocuu;
kadnn kocas evdir, baheyse dostu
Ben de bir evim, ruhumun penceresi
gzlerimi yalmz brakn, derdim, nasl
yalnz braktysanz o evi birlikte;
bakalm alr m ikinizden bir bahe
Ben bakasnn evi olsaydm
tanrdm sizden daha yalnz bir semte

76

BEN B A K A S I N I N G E N L O LSA YDI M.

-E n /akkl arkadama,
Zeki Dayma, O'nun gzel ruhunaBen bakasnn genlii olsaydm
daymla yer deitirirdim bir fotorafta:
Yeni Sokak no: 23 Eskiehir anneannemin evi
daym ben ocuk olurdu bense gencecik daym
Bk dibinde yatardm, beli martin atardm
iimde bir kz gezse Erzurum ar pazardm
nianlma ince yaz Bak gazel yollardm
kibar daym, Zeki daym, gll daym
Mardin, Elaz, Ktahya; soldaym, yoldaym
ne gam srlsem de gurbet deil Anadolu'daym
serde seyyardk var valizim otel dolu
iki kadeh rak ier kadeh de alardm
Ben bakasnn genlii olsaydm
daym olurdu ililikte en birinci arkadam

77

BEN B A K A S I N I N KERVANI OLSA YDIM.

Ben bakasnn kervan olsaydm
kumu deil harflerdeki l geerdim
gam ykn ykacak dili seerdim
zira sz mlknn sultan kayp
ark'm ac cinas, Garb'm nakarat
bencileyin bir srata dmesin kimse
gze alsam benden gemeyi, nce
varlk lndeki gizden kumu flerdim
Mbalaa kum lehesi, toz ipek dilim
bu kaba sessizliin rehberi ben deilim
sz; ar yk, bir de onu sussaydm
harflerin gn yoklua nasl ekerdim
Ben bakasnn kervan olsaydm
dildeki l iin ruhumu kime srerdim

78

BE N B A K A S I N I N KIDI OL SA YDI M.
Ben bakasnn kd olsaydm
yoksul gzl sokaklardan utanr diye
ilek, eski gazeteler gibi mahcup
bir kesekd olur, her eyi iime atardm
Bir mektup kd olurdum uuk pembeden
"Yksek bir Trk kzna takdim" edilen
ve harfleri terleyen bir askerin elinden
kar, slasna mahsus selm sylerdim
Belki de bo bir kt: Bana yamur
szden yaar! Byle teselli ederdim
var you boluk olmu cmlenin kederini,
bir harf denizi olurdum maviden daha derin
Ben bakasnn kd olsaydm
kttan bir airin eline snrd kaderim

79

B E N B A K A S I N I N ADA SI O LSA YDI M.

Ben bakasnn adas olsaydm
ok sevmek de kederlidir ve insan glgesinden bile
uzaa der, lm zaten bir kara ada, derdim,
bir kz gzyalarna kser, ben tutar ayrla kserdim
Herkes bakasnn adas lmle ayrlk arasnda
iki denizden srgn gibi kimsesizler mezarlnda
gizlice buluan gzyalarna bakar bakar alardm
kimin acsna szsam, gzlerimden nce maviyle uyanrdm
Bir ada; iki gzya arasndaki mavi harfleridir,
akamla kttan kay batm bir ocukluun,
kimi dipte kelimeler ve acs yzne vurmu
bir ada, mavi yerine bir kzn gzlerinde unutulmu
Ben bakasnn adas olsaydm
gzlerimi ryadan saklardm, desinler ki: ac uyumu...

80

BE N B A K A S I N I N Y A L N I Z L I I OL SA YD IM.
Ben bakasnn yalnzl olsaydm
geceden baka sebep aramazdm iire,
bir an karrdm sefere, ad: kindi Treni
ve ilk istasyonda indirirdim btn kelimeleri
ki bilet alrdm, biri glgem iin biri kendime
'gece benim mesleim', ona kalbimle alrken
yalnzlm bir andan nleyecek kadar ince
bir mektup pulunu terk ederdi, ben utanrdm
Beklenmek gzelken kim gider hemen
bilmezdim yalnzlk kimin ve bu an neden
daha trene binmeden, nereye, ne ikimizden
bir yolculuk kar ne de bir iir ikindimizden
Ben bakasnn yalnzl olsaydm
bir an olurdum kendinden baka kimseyi terk edemeyen

81

AY A N T O L O J S

AY A N T O LO J S
"Elmann kk ve krmz olduu yl
iir yamurun yerine yaar
ve bordo bir ay kanar bundan ak yerine..."
(Bir Kzlderili iiri)

Ocak

Yazla ykanm elma

canerii olur sesinde
gzn ykad zm
cansuyudur sevgiliye
(Eski ran iiri)
ubat

Benim sende bir emanetim vard

elma d iyedir, sende benim olan tek ey
Kzldeniz'e git, elmay brak, sen de
elma boyunca yr denizin iine
dibe vurunca anlalr baz eylerin derinlii
ben hi elma yiyen balk grmedim
insandan yaralanacana balktan yaralansn bu kez
o elma kalbimdir benim eski serseriliim
(Eski M sr iiri)
M art

airlik, hakszlk etmektir dpedz

elma dururken zmn karanlna
her badan yepyeni bir salkm heves
ve her adada bakalyla maryorsa elma
ve zmden sarho olacana, ah gekin air,
elmadan ba dnyorsa, unutur elbet
gen bir k gibi babozumunu da
85

kelimeler de suorta olur ve iir bozulur:

zm kstrme, karanlk olan elma
gecenin ve akn anlatt da bu
yaz gesin tez gz evine dnsn
ayyla ykanm vedalarda
sevdiim babozumu
(Eski Ada iiri)
N isan

Nar dahi alsa tanesi narin

zm yatanda ate, yrei serin
elma srm meer tesi derin
bir elmay soyamadm erenler
Austos'a dtm aktan bir umman
Ekim'de elendim hayli bir zaman
bounaym yamur, zalimmi Nisan
bir gnlm bilemedim erenler
(Eski Bektai Nefesi)
M ays

Bordo yorgan
ar geldi ka
bundan hzntl elma
(Eski Bir Haiku)
H aziran

Seni neyle geri getireceim, de bana gzel yamur

byk bir ev buldum, ad sokak, bir de kck
park var, glgesi iinde keder gibi durur
ister Haziran de, ister Austos, balkonunda
aka da yer bulunur, hl elmaym diye
mrldanan iiri de say arabn bordosuna
keyfimiz tamam olur... demek isterdim ama,

86

nasl derim, sokaa yamur gibi konuk giden

u kck kedi kz bir daha nerde bulunur?
(Eski Bizans iiri)
Temmuz
Cumartesi: ehir kalabalk ve kendine arpyor.
Pazar: Ada sessiz ama yalandan batyor.
Pazartesi: Sanki yazn son gn herkes kzyor.
Sal: Yamur nerede bir arkada daha lyor.
aramba: Pul mu yetiir acya mektup gibi yayor.
Perembe: Bordo mu? Ay knca boyas dklyor.
Cuma: Elma rk, iir hava gibi bozuyor.
iir hangi gndr?
Kim bilir?
Yazan bilmiyor.
(Yeni stanbul iiri)
A ustos
Merhamet aylar oktan gemi olmal
Austos merhamet kadar scak deilmi!
nsann kendisiyle aray at zamanlar vardr
bir gn de olabilir bir mr de, fakat
hibiri hoyrat saylmaz Austos kadar
bazen bunca uzakla bakp da insann
git diyesi gelir Austos'a 'git ve merhamet
dilen zalimliine u ad km Nisan'dan'
Yalnzca bir yaz olsa kaybolan, deil
merhamet gibi kaypm u Austosta iir...
(Yeni Yaz iiri)

87

Eyll

Ha iir yazmsn Eyll'de

ha gnah ilemisin
bence ikisi de bir
ve yalnzlk su gibi ilenir
Eyll'se, iir bekleyebilir
yazma, aalara bak
iir gazel gibi dklebilir
Elmalar kzaryor mu beni gldrme
gldrme stme bir de u sarn Eyll'
arabn tortusu bordo bir ac
Eyll'n sonuysa hi deimez
ezilmi iirden ibarettir
("Defterlerde Kurutulmu iirler"den)
Ekim

Evine dn! Ekim'den iire giderken

kim bilir ka babozumu?
( Yola Dklenler in Klavuz'dan)
K asm

Gidecek baka bir yeri varken Kasm'a gelen

kelimelerden iir olur (ben gelir miydim?)
Decek baka bir iir varken bana den
elmalardan ayrlk olur (ben de derdim!)
Isnacak scak ruhlar varken benimle yen
renklerden sonbahar olur (beni de yetitirdiler!)
Bu iirin gidecek bir yeri yok, Kasm gibi kimsesiz
dalnda bir yaprak gibi, gz ondan habersiz
be kelimem olsayd benim de ttseydi ocam
nice bir iklime dt ki ruh benden de tesellisiz
(Eski Yahudi M istik iiri)

A ralk

"Eyll toparland gitti ite

Ekim filan da gider bu gidile''
Aralk yoktur Turgut Uyar'da
Ekim gibidir her ey
bence de yle
Ekim gidiyorsa Aralk niye beklensin ki
Ekim'in iiri var, Aralk'sa iir yerine
bir kere bile gemesin sokamzdan
kt iirler gibi bekletmesin de sonuna dek
Ekim gibi anszn bitsin ya da bitmeden...
Yarm kalsn!
Ne kadar yarm kalrsa o kadar iir
ne kadar Ekim olursa o kadar Aralk
kalr iire, kaybolalm diye hemen
ve iirimiz sanki yazlm gibi nceden
yars Ekim'den yars iirden yarm Aralk
("Ay Antolojisi"nden)

89

DERLER.

NK.
m bir sokak kedisinin kirli burnunu
kt mendiliyle silen o kk kz olmak isterdim,
nk inanrm o kk kzn arldna
o yavru kedinin derdine are bulamasa da
saflndan tr onun arldna inanrm
belki safl iyiletirir onu aran cmleyi,
belki onun szckleri ak yaralar kavuturur,
belki bir melek tercmesidir o kk kz
insanlarn ve hayvanlarn dilleri arasnda elidir,
insann bahtiyarln hayvana,
hayvann iyiliini insana iletmek iin gnderilmitir,
belki de dnyada bundan baka mes'el yoktur,
belki de bu mes'el dilden dile sylene sylene
insanlarla hayvanlar arasndaki srlar da bildirir
o zaman insann utandn hayvan unutur
hayvann hatrlatt eylerde insan kendini bulur
ve sokak kedisinin hastalna arlan kk kz
o akn hemire, o melek tercmesi
'kelimelere kyamam' diyen bir iirin yerine
'tam teekkll bir dost' gibi tamam olur...
Kelimeler sokak kedileri kardelerim n'olur
sizin banza gelen benim de bama gelsin!

93

1 1 :4 5 B A N L Y T R E N
- u le H. iin 11:45 banliy treni
gemeseydi eer buradan
bir mecaz geecekti
kasabadan m getirdim ne
mecaz ehirde gemiyor
iddetli bir gerek var
ki hece bile istemiyor:
Gerek olan tek ey gerek
para eden tek ey para
ehirde aruz gemiyor
bakas kr etmiyor
Beyden bir adam veya
ekalliyetten bir bey
adn ne koysak
u akordiyoncunun, arzuyu
biliyor, hece vezniyle
alyor on parmak
aruz sylyor: Bir kzn
dudaklar ne kadar
uzanabilir ki gemie?
Tangoyu mrldanan kz
ekseriyetten bu kz
kalabalk bir azla
hece tutturur gibi
herkesin yerine geceyi
pyor, bir lnn adn
pyor babas iki heceli
94

11:45 bir banliy trenidir

iinde gerek yolcular vardr
glp geerler, yorgun geerler
iten eve dnerken mecaz istemezler
bana onlarn ryasn gstermediler

95

GZLK
yi deiliz gzlk bak durmadan
krmaya alyorlar bizi hi iyi
deiliz iki gzm, bende can, sende cam
brakmadlar, daha krlacak ne varsa bizde,
gzl olmayanlar ok mu acmasz oluyor
ne, ekip alyorlar seni gzmden, yle
ok eziliyoruz ki gzlk, sen bensiz krk,
ben sensiz karanlk, nerde insanlk
bizi bu kadar krmasalar, di'mi cam
dostum, onlara da birer gzlk alrdk!
Ne gzel gzmn nnde olman yine,
sensiz ne gln tad var ne de bakn
sen olmaynca ktlk daha kt grnyor
gzme, yumruklar daha zalim, szler daha
sert iniyor yreime, sensiz bu dnya
bombo grnyor gzme, sana gzm
gibi bakacam artk senden bakasn grecek
gzm yok, bizi grmeyenlere
syleyecek szm yok, bizi ok krdlar gzlk,
bizi tuzlabuz, bizi unufak, bizi camereve
krdlar da bakmadlar bir kez olsun cangzyle,
imdi hem cana, hem cama gz diktiler,
hem gzden dtk hem szden, bir daha
knlamayz gzlk, sonumuz olur krlmak bir daha,
paramz bulamazlar ikimizin de! Ah ne bakacak
gz, ne grecek gnl braktlar bize,
bir gzellik kalsayd, iki ne drt gzmzle
titrerdik stne, candan ieri olan camdan ieri
derdik demesine de, yle bakmsz, baksz

96

braktlar ki gzmz, gnlmz, ne can

hevese geldi, ne gresi geldi camn,
biz birbirimize iyi bakalm gzlm, canm,
belki onlar da iyi bakarlar kendilerine,
gzlm, iki gzm, kemiim, bu szlerimle
umarm krmammdr seni, zira ok incesin
krlrsn, krlr arkadaln camdan kalbi de!

97

V E F A C N A Y E T N G R E N VA R M I?
Kt ocuk olamadan lenleri balaynz
kt emellere alet olamadan ldler, fena!
Vefada kusur ettikleri grlmemitir
size hafif gelebilirler ama llerinizdir
ar hretlerinin altnda imdi yatyorlar sessizce
tabutlar tarann omuzlarndan aranza debilir!
Ey cemaat nasl bilirdiniz bu ocuklar?
-Kendilerinden baka kimseye zarar yoktu iyiliklerinin!
Bir yalan doru saylabilir eer kusursuzsa
cinayet abuk geer vefa uruna
hem ne cinayetler vardr ls bilinmeyen
bir lmde birden ok uygulanr kurbana:
Sizde bak, bizde vefa, vurun tanr akna!
Bazlar kt bir l rnei oldular, hemen
ldler, demek yeterince sevmemilerdi sizi
bazlar hl lyor kendinizi sevmeniz iin
bozuluyor lmn kafiyesi, yer kalyor iyilie
zlmeyin geldik biz lmeye, lmeye, lmeye...
yi ocuklar kt iirler yazyor, ok fena
daha da fenas ktlkler kafiyeli geliyor,
tanrlar trene binmiyor, melekler taraya yolcu
bu trenler daha ne kadar katlanabilir
cinayetten kaan vefasz masumlara?

98

Bir katil bu iiri okur da kt bulursa

iyi hisseder kendini ve ban saplar,
ya kurbansz kalrsa? Kendi canna kyar...
Bak canm, lm p, baka kurban arama
ite buradaym, vur bana, ok lrm ben
daha senin uruna, bana kurban olurum,
lrsem senin iin en gzel ben lrm
hadi vur beni baa, baa ve aka vur!
yi ocuklar da biraz vefa bekler katillerinden
galiba yeni bir l buldunuz, size ok krldm
ben o kadar kt bir l mym sizin iin
az m uratm lmeye, ldm ldm dirildim
lnz konuuyor: Sevgili katilim, beni koruyun
bakasnn bana brakmayn, n'olur siz vurun!

99

Z A M A N , R G B ... G E Y O R !
"Gl alp satmann zaman deil" mi?
Gl alp satmann zaman, glden terazi
tutmann zaman, sz tartmann zaman.
(Havann bile arl var, szn neden olmasn?)
iirin zgl arl sz.
Szn kimyas iir.
yleyse hassas, yleyse kymetli, yleyse
tartml: Zaman, an', sonsuz olan, bir
heves gibi gelien insan ve insanda
kaybolmakta olan ve btn bunlardan
kda kalan tartmaz m iir, yleyse
ak gibi bir cmleyi nereye kuruyorsak,
ve kdn bakn ne zaman hissediyorsak,
iir ordan, o andan balamal. iir bir
insan gibi gemeli aramzdaki hayattan.
iir, aramzdaki zaman gibi gemeli.
Bak bu iirden bir ocuk geiyor...
(Sanrm o ocuk eski zamandan!)
u iirde geen ak baka hibir yerde
grmedim ben, iire dm diyorlar...
(iir ve ak. ikisinde de ayn zaman!)
ocukluk arkadam buldum iirde...
(En gzel sebep; kaybolmu zaman!)
Fakat geceyi de grdm iirin stnde...
(iirin genlii kolay deil, zor zaman!)
iir, insann hllerinden olduu zaman...
(nsann birinci hli iir, yaln zaman!)

100

Zamanla deimiyor: iir, her zaman.

(ki Behet. ki Gnl. ki Kl.)
Birinin dilinden eksik olmayan
kl, mrne dt, iirin hakkn verdi.
Hl kl dersinde Behet Hoca
iir retir. Birinin teninden
savrulan kl ruhumuza yad.
Ondan beri yarmz ssz, yarmz
kl: Kardelerim gibi oalyor!
iirimin kardei Behet, imdi
kl-kardeim.)
Zamann klnden bile iir douyor.
Hayr, iir bir cevap deil.
Geceye cevap deil iir.
Hayat cevap m, insan cevap m?
iir de gecenin iinde bir yolcu.
iirin yolu da geceden geiyor
hepimiz gibi. Gece derslerinde
herkes renci: Sz de iir de,
ak da, insan da. Ve en eski renci,
zaman elbette, zaman biraz daha
zaman! iir, gecenin sonunu
getirmez ama, gece uyuyup sabah
uyanmak da iire gre deildir.
Bu yzdendir ou kere uykusuz
bir dinginlik tamas, bazen glgeli
ve baz yanlarnn karanlkta
101

kalmas. iirin akl, geceyi

tanmas, gecenin bilgisine yakn
durmasndan gelir. iire yakn duran
gece, karanlk deildir. Zamandr.
"airin hem lambas hem de gndz gece"
dizesini geceyi vmek iin yazmadm,
gece, iiri vmenin bir biimidir. Gece
buluturur iirin ve airin zamann.
iirin gecesinde buluuyor ne varsa zaman diye.
"Sevgili air.
Son gnlerde sk sk zamana dair kayglandnz
duyuyorum. Bu kaygnn ikyete dnt de
rivayet ediliyor. Rivayetin kayna sebepsiz deil!
airin, zamanla ve zamann iiriyle ilgili kayglar
da yeni deil! iir yazlmaya baland andan
itibaren, zamann arln da stnde hissetmeye
balar. Oktay Rifat'n Bir ekita gibi stmde
zaman " dizesiyle en youn ifadesini bulan bu kayg
iirle balasa da, bu kaygnn arln azaltan da
yine airdir. Gncel olmak bakmndan deil, bir
an'n sonsuzluu asndan zaman, iirin de zaman
olarak alr aramzda. iirin saati eskidir ve
sonsuzlua ayarldr. Anla ki bundan baka zaman
yoktur. Anla ki iirin zaman, senin zamanndr.
Anla ki iir de sensin, zaman da".
Anladm zaman yokmu iirden baka.

102

G E C E Y A L N IZ G E L M E Z !
Geceye heves et gndz gzyle
arya var tccarda kelime oktur
al kurtar klelikten gnln yettiince
kelimeyi azad et; iir bir kafes,
iirle tkeneceine bolukla beslensin,
kelime olacana ku olsun hatta
blbl olacana karga, ve gecenin
lacivert sayfalarn uuuyla doldursun
geceye heves et, iirden kurtulsun!
Yola heves et nce kaderini sal yola
ve gittiin yeri unutmadan yolculuu
sakn anlatma, hl byle: ok yol alan
menzili unutmal! Adn da alma yanma
gzlerim de, ama geride de brakma onlar,
unut, yalnzca yrektir gze alan her eyi,
sen kalabalksn de onlara seni gtremem,
ve yolu asla onu bilen birine sorma
yitirirsin yanln, kaderini yitirir gibi,
kaderini glgeye brakan yol duyar,
yola heves edeni ayrlklar uurlar!
Bolua heves et, boluk senden byktr
toprak anmsar, deniz siler, boluksa bekler
rzgr ap ruhunu uzakla saran
sen de bekle, insan uzakl kadardr
ve insann ancak uzakl kadar iiri vardr
ak bazen iiri bekler olmak iin,
iire derse nihayet bir kitapla kapanr
iirle akla kapanmaz boluk byr daha da
103

bolua heves et ama ondan iyilik umma

iire heves etme, ak yalnz yrr
ve yalnz geilen gece iire kar...
Eski, yorgun, krk olsa da kalbiniz,
o imdi iinizdeki kimsesiz
kalbinizi yannza alm eyhim
gece yalnz geilmez!

104

" A K IR M A K L A R I
Nisan, iyidir 'Grdn iitmek' le deil, 'iittiini
grmek'le geen bir iyilik,
Ekim, iyidir. Bir evin tek ocuu olan 'kk oda' gibi
geridedir. Ekim, kendi yatanda uyur.
Nisan balkonsa, Ekim kk odadr.
Balkonla, kk odann ayn rman yatanda bulumalar
kanlmazdr.
Yalnzln defteri kolay dolmaz.
Birdenbire karmza ak rmaklar kabilir,
Orada alnganlk yok
Akabildii, uzanabildii, saklayp aabildii ve
tayabildii bir rmakla anlacak yolcular.
Yolculuun hallerinden: plaklk
Suyun yataklarndan: rmak.
ki sessizliin durmadan birbirine artt, atlam
bir kalbin aralndan dnyaya brakt u tesadf;
Ak Irmaklar.
Cinayet, bu rmakta gemedi.
Cinayetten arta kalan evram kl doldurmuyor
bu rma.
Bir katil ve maktul ortakyapm olan cinayet,
nk iki kii arasnda ilenir.
Oysa rmakta ak var, ve ak tek bana ilenir.
'Soyunmu bir kadn kederli bir gevezedir', ya da
Borges gibi 'Bir kadnn ad ele veriyor beni' dememek
iin... ve belki de en ok iki rmak arasnda bir ak
kalmamak iin 'hayat' 'rmak' diye okumal. 'zerinde
sahibinin ad yazl olmayan bir hayat yoktur.' (Nabokov)
105

'H A R B E G D E N K E L M E 'Y E S T E M
Kelimeler nereye gidiyorsunuz byle, savaa m
lmn kum gibi kaynad l m aryor sizi,
oysa yenik kmtnz her savatan, hayli yorgundunuz
dinlenecektiniz biraz, birka iirde keyfini karacaktnz
kelime olmann, dilden dile dolamann, mrldanmann...
Vakit dnyann sonbaharyd, sevdiklerimizin de sonbahar
olacakm meer hayat, hi bilmeden, hi istemeden,
birlikte bir kmz daha olur mu diye telal yreimize,
yava biraz, beni ldreceksin, yava diyecektik, acdn
sylemeyecektik elbet, nereye gidiyorsun ya h diyemeden giden
Mehmet Koyunolu'na, pek erkencisin arkada demeyecektik;
genliimiz gibi gidene, hani iir gibi arklar yakan
Fikret Kzlok'a Bu kalp seni unutur mu?' demeyecektik,
biliriz, unutmaz, dnyann bu son/baharna, sondan
sonraki kna ne kalrsa kalbimizden,
kalrsa yani kalbimiz, unutmaz!
Kelimeler nereye gidiyorsunuz byle, savaa m, maviydiniz,
krmzydnz, beyazdnz, mordunuz, yeildiniz, imdi
kahverengiler, griler, siyahlar, hakiler iinde hi bilmediiniz
dillere gidiyorsunuz, ekirge srsnden harf ordusu
karnca katarndan iir alay, cmle mangas, hi dmediiniz
llere gidiyorsunuz, 'harbe giden mektepli' gibi, stelik sizi
arkada gibi, treni gibi, kedisi gibi seven ocuklarn gz nnde,
yaarlarsa eer sizi bir daha hi mrldanmayacaklar belki
k olurlarsa yazmayacaklar sevdiklerine bir harfinizi
sizden bir mektup beklemeyecekler, Tanr'ya sizinle
dua etmeyecekler, gzya dkmeyecekler yamur gibi kelimelerle,

106

bir harfin bile glgesine kvrlp uyumayacaklar ikindiyi...

nk nce siz yazldnz savaa, silahlardan nce
askerlerden nce kelimeleri gnderiyorlar artk, 'dman'n stne
ve ne tuhaf gle oynaya, yaza szla
savaa gidiyor kelimeler de!
Kelimeler, kardelerim, savata iiniz ne, byk kk
demeden birer birer krlacak harfleriniz de
sizi baka savalar bekliyor bilmiyor musunuz, ak
bekliyor ite, savalarn gzeli, evler bekliyor
'savalarn etini, oyunlar bekliyor baheler gibi
ktlar bekliyor ki kimse kimseyi beklememitir yle
yollar bekliyor, gzler bekliyor, narlar, incirler, zmler
zeytinler bekliyor sizi, kelimeler kardelerim, nereye
gidiyorsunuz terk edip iirleri, eyllleri, kederleri, yaacak
karlar belki gelecek belki de gemi sonbaharlar
Bari tfek atmam bir kelime brakn da geriye
onunla sitem edeyim harbe giden kardelerine!

107

D N M A RI
'Beyrut inceliktir" diyor Feyruz, "Badat gzbebeimiz"
onun 'Turkuvaz' sesindeki glge bile yetimiyor acya
top, tfek, tank, dozer, uak, bomba, helikopter
"hl o besteler alnr" m ac duvar bir ummanda?
"Mzka alnd dn m sandn?"
'Kt insanlar da dn yapar', haklsn generalim
biter miydi ktlerin dn askerlerin olmasa
Cezayir Karlamas hl bir yara Fransa'nn iinde
sizinki top, tfek, tambur al, kom'tanm, Arabmki delikli zurna
''Al yeil giyinmi gelin mi sandn?"
mm Glsm hani, Feyruz nerede, bir Hseyin Ali
dn arkcs, say ki bizim Neet Erta'la Hac Taan'dan biri
sesi esmer olann kaderi de karanlk olurmu meer
ne zaman dn eviydi l ne zaman l evi
"Dne gideni dner mi sandn?"
Dnd halay, ektii tebih, itii nargile
yannda da mrra derler hatr ac bir kahve
Ba'de harabl Basra, Mamudu, Ali'nin evi viran
dn maryla kaldralm cenazeyi, gn gelir diye
"Ali'm ne yatarsn, medet, gnlerin geldi" yine

108

A L A Y U S U F K E K L K , A L A !
"Kazada at len Yusuf
'Keke ben lseydim!' dedi.
2002'nin Kasm aynda
anlurfa-Akakale karayolunda
kavaktan gemeye alan
Yusuf Keklik idaresindeki at arabas
zerine gelen bir otomobil yznden
Mehmet Kakn idaresindeki
kamyonun altnda kald.
Kazada Yusuf Keklik'in at
feci ekilde can verdi.
Kanlar iersinde yatan atn grdnde,
Yusuf Keklik gzyalarn tutamad
hngr hngr alayarak
'Keke ben lseydim de
drt yz milyonluk atm imeseydi' dedi."
Ne desen haklsn, bugnleri grmeseydin de
keke sen lseydin Yusuf
drt yz milyonluk atn da arkandan alasayd
Yusuf ok bulunur alamaya da
alayacak at bulunmaz Yusuf'a
madem gitti gzn gibi baktn atn
gzyandan baka sermayen de kalmad hayatnda
madem lemedin, ala Yusuf Keklik ala,
ala Yusuf Keklik ala!

109

CAM A LFA BE
(Merih Akoul'un "A kkre"leri iin Cam- Cmle)
AH!
BEYHUDE
CAN
COKU
DOSTLUK
ELEM
FYAKA
GAM
HEY!
ILIK
K
JEST
KEDER
LTFEN
MSKET
NAFLE
OVA
LM
PER
RUH
SIR
EY
TL
UZAK
ZGN
VEDA
YOK
ZARF
Q, X, W

Yerimize ne saylr yoksa bir krk nefes ire?

Ne sanrsn, herkes sonrasndan krlr nce.
Doldurmaz cam kseyi, ruh soka tarumar.
Yanl iml, gzel karde, ocukluun ''siyle ikiz.
Henz, yine, hl... Bir ocukluk hastal m ne?
Bizi terk etme!
Aradm ocukluk benimki deil!
ocuk bedeviler miyiz ne, tozlu ve gaml ve...
Kelepir vadide iki ocuk birbirinden kayp. t.
Glgeli szckler, arkl yaz sokaklar, yok gece.
ocuktur. kidir. Hangi biri tekinde ok kayp?
Krtte gezdim, gl takndm; "anneanne!
Beni dn al kendinden!
Bizi krmadan nce he-ce-le.
Safln tavanaras. Senin iin bende sakl.
Mektup camdr, krlr. Pullar ve 'saudade'.
Anlarn kara denizinde airler kara mlteci.
Bir skandal hl siyah borsann dibinde.
Akkre'nin var sebebi. Yok ki evveli!
Camdan ince, canda tl, hafif sitem gvdeye.
Yitirilmi ne varsa, uzak yakn akraba.
Yokluunuz nasl eskitti ki imdi yarn, dn.
"plaz, gzlerimizden baka rt yok bize."
Siyah yine siyah yine... imdi kim ld bende?
t-ocuklarm iiri uyak brakmad bende.
Henz cam olmadan sessizlie... Byle nereye?
Bizi toplama daha krlrz sana yamur yadka!
Sus artk, pul gibi brak bizi ortada.
Kardeimsin, harfimsin, adm gibi krl bana.
nce karde, nce karde... Hepsi bir yana!
110

GAM H EC E: TA G EC E
ge
s
ba
ar

ce
t
ba
ka

dn
m
ba
da

ya
ze
na
la

k
d
top
rm

rl
kl
rak
l

d
d
at
d

dn
kal
ek
s

ya
bi
ti
t

cam
mi
bi
mz

de
zi
zi
ta

il
k
i
tan

top
ra
yap

rak
rak
ne
rak

il
ya
ba
al

ko
t
ka
lah

ku
l
ze
dev

lum
ym
val
le

son

ver
ti

der
l
me
mi

sim
me
sin
ze

111

N 'E Y M B E N
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Cumartesi
Pazar

Haydar Erglen
aydar rglen
glen
ydar
dar
len
len
ar
en
r
n

niyorum gn gnden
admdan, iirimden
'n'eyim ben
'n'edir Haydar Erglen

112

M ERH A M ET PULU
Elimde hangi kelimelerin kaldm bilmiyorum
ve geride kalanlarn merhametine snyorum:
"nsan gzlerinde toplanr, fakat
nce gzlerimiz bakmsz brakr tekini
gzn duymas grmesinden ncedir
gz duymazsa gnl grmez
insan byle byle bakmsz kalr
ve biri birinin gzlerinde kapanr
kapandka da almaya balar birbirinden
iki gz gibi iki ruh
ve unutmaya kadar alalr...
Kapanmaya grsn bir kez gnl kaps
gz kaps ak kalsa kim bakar?"
Merhamet pulundan bakasnn tayamayaca
mektuplar gzden gze yazlr.

113

M A V H A A N , M A V U S T A
-Sevgili Serdar Koak'a,
'mavi abi' iin Saksda bir iek gazelini dker mi
bu yaz odasna yanllkla getirilmi
aacmdr o benim, narm zenginim,
zeytinim iyiliim, bilgem, mavi abim,
Allah'n da gresi gelmi onu diyorlar
gelsin, biraz daha zlesin, Allah'n mavisi
yok mu, hem zleyebilir mi onu benim kadar,
hem onu yollamadk ki daha Allah'n mavi gne,
bu mavi meselesi de biraz pheli
kim mavi Allah m gkyz m yoksa
babam m, o benim mavi abim, mavi ustam
bak sanki kel bana kasket gibi
babamn bu mavi ne gzel durdu
hem dursun da o Allah'na kadar mavi,
Allah'na kadar gkyz gibi ak
bir adam, stelik kafasndan belli, onu tandm
tanyal ad Kel Haan, ortaikiden terk
etmi gibi salar onu, olsun byle daha yakkl,
ocukluu sanayi arlarndan, genlii Ankara'nn Altnda'ndan,
zmir'in Erefpaa'sndan askerlii, sanki mavi bir an
gibi anlatr her eyi, ne ikyet ne sitem
bu kadar mavi yeter, yoksa babam bana gler

114

Allah ve babam, birbirlerini uzaktan sevdiler galiba

krmadan, yormadan, ekinerek rahatsz etmekten
imdi Allah'na kadar susup, Allah'na kadar alasam
babam duymasa, mohikanlar gibi aladm dediimi de,
sen de duyma, zlediysen, oradaysan, yani Allah'san
bir babalk yap ki anlayalm o zaman
bu topraklar da, bu can da senin mlknm madem
yleyse biraz daha kalsn dnyanda babam
sonra da bu iire bakp, bu ne ok mavi desin
ok ocuk, ok ekmek, ok rak, ok merhamet,
isterim ki herkes babasn sevsin u hayatta derinden
ben babam sevdim en ok kelinden
ve bildim ki mavi ustasym hayatn babam
mavi Haan, iyi ki bu iiri grmedi
ssl olan hibir eyi hayatnda sevmedi
Sayklarken duydum onu Cerrahpaa kanserliler kouunda
onca ac iindeyken bir baka hastaya:
Aalamayn kimseyi ingene diye, inanyorsanz
eer Adem'le Havva'dan geldiimize,
ben kimsenin imanna, inancna karmam
dinli dinsiz, siyah beyaz, eittir btn insanlar
ister Trk, ister ingene, ister Ermeni
nasl CeHePe'liydi bilmiyorum, nk faistlerdi
gelmi, gemi ve gelecekteki can dmanlar
bu kadar mavi bir adamda bu kadar nefret
iyi de birader kardakiler de faistti, hayret!

115

Sosyalisttir babam, 'kerhen' oy veren CeHePe'ye,

bu kadar CeHePe yeter babamn iirinde
ne ii var milliyetilerin, mteahhitlerin, kabzmallarn
onun iirinde sanayi arlar, oto tamircileri de deil,
onun iirinde ustalar ve raklar olmal hayat onaran
bol kahkaha, ok ahbap, hep iyimser ve insan insan insan...
Bunlar dedim u yaz gecesine, Allah'n gecesiydi,
ocukluun gndznden uzun gecesine hastann ne de abuk
sanki mavi uykusundan lenin, derin efkatinden
evin, gmz genileten dmesinden kopup da arkadaln
gelmi gibiydi, sanki "Hastalar, kardelerim " iirine
duracakt bir dize olarak, her iire yakan
yle mavi, yle ili, yle deli bir olan!
Dur daha yollamadk ki onu, hani bizde g derler
o sonsuzlua, Hakk'a yrr erenler, gn kysna
kadar turnalar eliinde, sonra Urum'dan Horasan'dan
Ik Abdallar, Yol Sefilleri, Kalenderler
ba kzl, ii mavi bir yol srerler...

Srdn Mavi Haan bizi de yasa

gn aydn mavi abi, ey mavi usta!

116

 N D EK LE R

1992-2007
Nefesler
Nefes..................................................................................... 11
Krk Nefes...............................................................................12
Terzi N efes...............................................................................13
Gl N efes................................................................. ............... 14
Pul Nefes.................................................................................. 15
Ay Nefes................................................................................... 16
Asde N efes............................................................................17
Ks Nefes................................................................................. 18
Gazeller
Oyunlar Gazeli........................................................................21
Camlar Gazeli..........................................................................22
Srlar G azeli.............................................................................23
Avclar Gazeli..........................................................................24
ller Gazeli............................................................................25
Efendiler Gazeli.......................................................................26
Vedalar G azeli.........................................................................27
enler Gazeli............................................................................28
ikyetler G azeli.................................................................... 29
Esmeler Gazeli.........................................................................30
diller Gazeli............................................................................31
yilikler Gazeli.........................................................................32
Avlular Gazeli..........................................................................33
Aalar Gazeli.........................................................................34
Ayrlklar Gazeli..................................................................... 35
Avunmalar Gazeli.......................................... ........................36

kiocuklar Gazeli...................................................................37
Glgeler Gazeli........................................................................38
zgn Kediler Gazeli............................................................ 39
Yetimler Gazeli........................................................................41
Bi'dolu
Mehmet Taner in Bi'dolu...................................................45
Eray Canberk'in Yannda 'Mutlu Hurdac' Olmak........ 47
Sreyya Berfe'ye Uzaktan nce Rak..................................49
Ben, Latife Tekin Okuduum Zam an................................51
Akrosti.................................................................................... 53
On Dakika Ara
Le Poete Regarde................................................................... 57
"Gurbet Kular".....................................................................60
"Eski, Yeni, dn Alnm ve Mavi"................................65
Bakasnn iirleri
Ben Bakasnn Dili Olsaydm............................................. 73
Ben Bakasnn Soka Olsaydm....................................... 74
Ben Bakasnn Zalimi Olsaydm ....................................... 75
Ben Bakasnn Evi Olsaydm............................................. 76
Ben Bakasnn Genlii Olsaydm....................................77
Ben Bakasnn Kervan Olsaydm.....................................78
Ben Bakasnn Kd Olsaydm....................................... 79
Ben Bakasnn Adas Olsaydm......................................... 80
Ben Bakasnn Yalnzl Olsaydm...................................81

Ay Antolojisi
Ay Antolojisi............................................................................85
Dierleri...
nk....................................................................................... 93
11:45 Banliy Treni................................................................. 94
Gzlk............................................... *..................................... 96
Vefa Cinayetini Gren Var m ? ........................................... 98
Zaman, iir Gibi... Geiyor!............................................... 100
Gece Yalnz Geilmez!.........................................................103
"Ak Irmaklar".................................................................... 105
'Harbe Giden Kelime'ye Sitem ......................................... 106
Dn M ar.........................................................................108
Ala Yusuf Keklik, A la!....................................................109
Cam Alfabe............................................................................110
Gam Hece: Ta G ece............................................................ 111
N'eyim B en............................................................................112
Merhamet P ulu .................................................................... 113
Mavi Haan, Mavi U sta......................................................114

Krmz Kedi'de Haydar Erglen..

iirler

ak iirle ri
an tolojisi

I r t O le n

'VKv*Ia(antuni<ayiMftkaBvtMi> nnktnk MoWt.

nk.elur
cHyfun. irr hzanrf '

^ayclarErglen'
gibi p a g s ?

keder

'

H a y d a r E r g le n

iw M kt^ ln botyar* rf dilir /J)Ur tr! rilldiktra

120 sayfa

219 sayfa

odun

zarf

rp

s . c ka 'i s u b e y a ir op

Z g m

H a y d a r E rg le n

k em ler gazeli
r>-Diy* wvifWnb*ru. latctl *ew!

Denemeler

HAYDAR ERGLEN

HAYDAR ERGLEN

^ a s ^ iA a * v ,
te h & Jv

242 sayfa

th e ile R ' f
^h ^
iR

196 sayfa

Haydar Ergiilen

DERDN
ANLATA
MAYAN
LAR N
ANSKLOPED:

P arad ok s
D iyalektika
m

Y ayn a H azrlad

YOLCULUKLAR VE KENTLER - 1

C M L ET E N
\V Y O L C U L V K L a

S iddik Akbayr Stna Akyel* Nelan Brbarosofllu

Mabib Boklat Ahmet Bke Metin Cangl Jaklin elik
Ali olak Roflk Durba * fcru Efb Haydar Erotilen
Cezml ir*# Adil ijcl can Karabulut Gonca Omon
Ahmet Telli Biki Ayhan T Kemal Varol Murat Yaln
Derleyeli! Haydar ErgOltn

JSSL

280 sayfa

ocuklar in

HAYDAR ERGLEN

116 sayfa

 NEFES
o bir a y istem iti, t r e n i n iind e
biz tr e n yolcusuyduk, l n iind e
ben y a ln z kalm tm , s e n i n iind e
oysa k a k i in in y e r i n e sevmitim seni!

ak getik, g zlerin i aabilirsin

o bir dile snm t, sz iind e

yolu yolu ma k m t, l iin d e
ben eski kalm tm , s e n i n iind e
oysa k a o cu u n y e r i n e vmtm seni!

d getik, k e n d in e bakabilirsin

o bir bende k rlm t h a y li iimde

ssz ota kurulm u tu , c a n m iind e
ben kim e kalm tm , s e n in iind e
oysa k a b a h e y e r i n e a m tm seni!

kim i getik, kim seye sorabilirsin