Mbi gjumin politik t t rinjve.

Ekziston nj perceptim i gjer n opinion se pjesmarrja e t rinjve n politik sht mjaft e ult.
N vende t ndryshme t bots, ky pohim mbshtetet edhe nga dalja e ult e tyre n zgjedhje,
sikurse evidentohet edhe nga t dhnat e ndryshme empirike t punimeve t ndryshme
shkencore. Kshtu, bie fjala n referendumin e fundit edhe pse shumica e t rinjve n Britanin e
Madhe votuan pr qndrim t mtejshm n BE, shkalla e daljes s tyre n kt referendum ishte
dukshm m e ult (36%) sesa pjesmarrja e prgjithshme e q ishte 72%. Gj e cila ka ndikuar
edhe n rezultatin prfundimtar ku nj shumic e ngushte u deklaruan pr dalje t Britanis s
Madhe nga Bashkimi Evropian.
Pr arsyet e prgjithshme t apatis dhe neglizhencs nga ana e t rinjve pr proceset politike,
jepen shpjegime nga m t ndryshme. Njra nga kto pohon se brezat e ri jan shum m pak t
interesuar t marrin pjes n proceset politike sepse kto nuk i konsiderojn si shtje me t cilat
ata duhet t merren. Nj interpretim tjetr pohon se t rinjt nuk kan besim n sistemin politik
ose jan tepr t zhgnjyer nga politika dhe kshtu abstenojn si nj form legjitime
kundrshtimi. Ndrsa ka edhe t till q ket dukuri e shpjegojn me faktin se t rinjve nuk iu
mundsohet sa duhet angazhimi politik si n partit politike ashtu edhe n organizata tjera ku do
t mund t kontribuonin. Cila do q t jen arsyet e dhna pr pjesmarrje t ulet, nj gj sht e
qart, se t rinjt pjesmarrjen politike e bjn n mnyra t ndryshme dhe t shumta, dhe jo
domosdo kjo duhet t lidhet vetm me votimin, demonstratat, strukturat qeveritare apo
antarsimet n parti politike. Kshtu, bie fjala qysh viteve 1970, teoriciene e njohur Carole
Pateman vinte theksin se angazhimi politik ose pjesmarrja n jetn demokratike varet nga
shum faktor dhe se nuk mund t reduktohet vetm te dalja n zgjedhje. Ajo vinte theksin, n
mes tjerash, n dy trajta themelore t pjesmarrjes; n pjesmarrje t plot, ku qytetari ka fuqi
politike t barabart n rezultatin e vendimeve, dhe n pjesmarrje t pjesshme, ku qytetari apo
t rinjt m shum vlejn si zra kshillues sesa q mund t kane pushtet real t vendimmarrjes.
Si e demonstrojn edhe mjaft studime bashkkohore dhe hulumtime t opinionit, angazhimi i t
rinjve n organizata t shoqris civile apo n aktivitete tjera vullnetare politike e sociale del t
jet m i lart sesa pjesmarrja n institucione e struktura t zakonshme politike. Madje nj pjese
e madhe hulumtimeve t opinionit n vende perndimore mbi kt teme, ka gjetur se identifikimi

apo antarsimi n ndonj parti politike ka psuar rnie drastike. Por, q pjesmarrja politike ka
marr nj kuptim tjetr, at t angazhimit politik e social, sidomos n nivelin lokal. N kt
kontekst, politologu amerikan Russell Dalton konsideron se duhet tejkaluar iden e qytetareve
t detyruar e lidhur me norma e institucione t zakonshme, n at q mund t emrohet si
qytetar t angazhuar. Ideja e qytetaris s angazhuar prfshin angazhimin n shoqri, e shprehur
nprmjet mbshtetjes dhe solidarizimit me grupet m t rrezikuara ose m t varfr, pastaj
prfshin paansin partiake e pavarsin n veprimtari si politike ashtu edhe n sektorin e
shoqris civile.
Mirpo, nse do t ndalemi dhe fokusohemi n rastin e Kosovs, ku pjesa drmuese e popullats
i takojn grup-moshs s re dhe pjesmarrjes s tyre politike. Ather ne paraqitet nj tablo tjetr
nga ajo nga vendet ku jan zhvilluar studimet e lartcekura. Kshtu, qe n rastin ton, qytetaria e
angazhuar nuk edhe pse n nivel t kufizuar nuk mungon, por q n nj mase kjo e ka
margjinalizuar rolin dhe angazhimin e t rinjve n jetn politike. N ann tjetr, ka krijuar nj
hendek faktik, ku krijimi i kornizave legale e institucionale pr politika rinore ekziston dhe i
plotson standardet e krkuara ndrkombtare por q mundsia pr prfshirje dhe kontribut t
mirfillt politik mbetet ende i pa zhvilluar. Pr t ilustruar ket po prmendim vetm Ligjin pr
Fuqizim dhe Pjesmarrje t rinjve, i miratuar qysh n vitin 2009, si dhe Strategjin dhe Planin e
Veprimit pr Rini 2010-2012 e aprovuar n Kuvendin e Kosovs. Jan edhe me dhjetra
dokumente tjera nga OJQ-t nga kjo fush, por q asnjra nuk ka rezultate t matshme apo
vazhdimsi t politikave t propozuara. Ndrsa nga studimet e pakta q trajtojn shtjen e t
rinjve n Kosov, sht hulumtimi i opinionit i br nga Fondacioni Friedrich Ebert nga viti
2012, q del se 64% konsiderojn se nuk jan t prfaqsuar sa duhet n politike dhe ku 51% nuk
besojn se me votn e tyre mund t ndikojn n qeverisjen e vendi. Kto t dhna nxjerrin n pah
skepticizmin e theksuar n mesin e t rinjve ne strukturat qeveritare dhe n sistemin aktual
politik, gj q rrjedhimisht ndikon dukshm edhe n pjesmarrjen dhe angazhimin e tyre n
politik. Sidoqoft, edhe n kt hulumtim mungojn provat empirike rreth pjesmarrjes dhe
angazhimit t t rinjve, pr t na ofruar nj pasqyre m t mir rreth ksaj dukurie.
Pr fat t keq, as kto gjetje ekzistuese nuk jan adresuar aspak as nga institucionet gjegjse q t
prmirsojn gjendjen, por edhe m keq del situata nse shohim partit politike, t cilat shum
pak i kan kushtuar vmendje inkuadrimit t rinjve n strukturat e tyre vendimmarrse.

Pjesmarrja e tyre n strukturat udhheqse, si Kshilli i prgjithshm ose Kryesia sht tepr e
vogl dhe gati e paprfillshme, pr t u konsideruar si prfaqsim i denje t ksaj strukture
shoqrore n politik. Ndrsa, nse analizojm tutje prfaqsimin e t rinjve n Kuvendin e
Kosovs, Asamblet komunale apo edhe n Qeveri, del se numri sht mjaft i ult por edhe fuqia
e atyre prfaqsueseve politik ekzistues sht tejet e kufizuar.
sht e qart se nj pjes e madhe e prgjegjsis i takon vet t rinjve, q angazhimin e tyre
qytetar ta shtrijn edhe m shum dhe m fuqishm edhe n sfern politike. Dhe kt jo vetm
duke kritikuar pr munges hapsire, por duke u organizuar brenda zhvillimeve politike q
synojn. N kt situat t krijuar me mungesn e t rinjve t angazhuar,
paradoks sht edhe fakti q prkundr shkalls s lart t mosbesimit n
institucionet publike, shumica absolute e t rinjve synojn q t punsohen
pikrisht n kt sektor!
Prtej demagogjive politike dhe premtimeve boshe elektorale pr Evropiant e Ri ose dhe
rinin si e ardhmja e ndritur vendit, duhet br hapa konkret q t rinjt meritor t gjejn vendin
e tyre n angazhimin politik duke mbrojtur interesat dhe prfaqsuar brezat e tyre.

Bekim BALIQI