(Panitikang Panrehiyon 8)

{ Kwentong Bayan, sa Cebuano}

Gawa ni:
Enero, Micah B.
BSED-III

Ipapasa kay:
Gng. Myriam Dio
KWENTONG BAYAN
ito ay isang anyo ng panitikan na naging bahagi ng ating katutubong panitikang
nagsimula bago pa man dumating ang mga Espanyol.

ay mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga tauhan na kumakatawan sa

mga uri ng mamamayan, katulad ng matandang hari, isang marunong na lalaki, o kaya
sa isang hangal na babae. Karaniwang kaugnay ang kuwentong-bayan ng isang tiyak na
pook o rehiyon ng isang bansa o lupain. Kaugnay nito ang alamat at mga mito.

ang kuwentong bayan ay isang maikling salaysay na nagpalipat-lipat sa salinlahi

sa pamamagitan ng mga bibig. Binubuo ito ng mga alamat at pabula. Halimbawa ng
mga salaysay nito ay tungkol sa bayani at mga kwentong tungkol sa kaugalian at
tradisyon ng isang pook, tribu, bayan o mga bansa.

Nakalbo ang Datu

Ang kuwentong ito ay tungkol sa ating kababayang Muslim. May katutubong kultura
ang mga Pilipinong Muslim tungkol sa pag-aasawa. Sa kanilang kalinangan, ang isang lalaki
ay maaaring mag-asawa nang dalawa o higit pa kung makakaya nilang masustentuhan ang
pakakasalang babae at ang magiging pamilya nila.
May isang datu na tumandang binata dahil sa paglilingkod sa kanyang mga
nasasakupan. Lagi siyang abala sa pamamahala ng kanilang pook. Nalimutan ng datu ang
mag-asawa. Siya ay pinayuhan ng matatandang tagapayo na kinakailangan niyang magasawa upang magkaroon siya ng anak na magiging tagapagmana niya.
Napilitang mamili ang datu ng kakasamahin niya habang buhay. Naging pihikan ang
datu dahil sa dami ng magagandang dilag sa pinamumunuang pamayanan. Sa tulong ng
matiyagang pagpapayo ng matatandang bumubuo ng konseho, natuto ring umibig ang datu.
Ngunit hindi lamang iisang dilag ang napili ng datu kundi dalawang dalagang maganda na
ay mababait pa. Dahil sa wala siyang itulak-kabigin kung sino sa dalawa ang higit niyang
mahal kaya pinakasalan niya ang dalawang dalaga.
Ang isa sa dalagang pinakasalan ng datu ay si Hasmin. Siya ay batang-bata at
napakalambing. Kahit na matanda na ang datu, mahal ni Hasmin ang asawa. Mahal na
mahal din siya ng datu kaya ipinagkaloob sa kanya ang bawat hilingin niya. Dahil sa
pagmamahal sa matandang datu, umisip si Hasmin ng paraan upang magmukhang bata ang
asawa.
Ah! Bubunutin ko ang mapuputing buhok ng datu. Sa ganito, magmumukhang kasinggulang
ko lamang siya.
Ganoon nga ang ginawa ni Hasmin. Sa tuwing mamamahinga ang datu, binubunutan
ni Hasmin ng puting buhok ang asawa. Dahil dito, madaling nakakatulog ang datu at
napakahimbing pa.

Mahal din ng datu si Farida, ang isa pa niyang asawa. Maganda, mabait si Farida
ngunit kasintanda ng datu. Tuwang-tuwa si Farida kapag nakikita ang mga puting buhok ng
datu. Kahit maganda siya, ayaw niyang magmukhang matanda.
Tuwing tanghali, sinusuklayan ni Farida ang datu. Kapag tulog na ang datu, palihim niyang
binubunot ang itim na buhok ng asawa.
Dahil sa ipinakikitang pagmamahal ng dalawa sa asawa, siyang-siya sa buhay ang
datu. Maligayang-maligaya ang datu at pinagsisihan niya kung bakit di kaagad siya nagasawa. Ngunit gayon na lamang ang kanyang pagkabigla nang minsang manalamin siya,
Hindi niya nakilala ang kanyang sarili.
Kalbo! Kalbo, ako! sigaw ng datu.
Nakalbo ang datu dahil sa pagmamahal ni Hasmin at ni Farida.

Na Upaw Ang Datu

Ang laki kay pwede mangasawa ug duha ug ug damo pa basta kay makabuhi sila sa ilang
pakaslan na babay ug sa iya ma pamilya.
Naay usa ka datu na mitiguwang nalang wa gihapon na minyu kay sa iya pagkapursigido na
mapalambo iya lungsod. Mao nakalimtan na niya ang pagpangasawa.
Siya kay gitambagan sa usa nga tiguwang sa ila lungsod na kinahanglan siya mag minyu para
naa siyay anak na iya ma heridero.
Maong napugos ang datu na mupili ug iya maasawa para iya makauban hangtod sa
kahangturan. Naglibog ang datu ug pili, tungod kay daghang hitsuraan, gwapa, maanyag sa ila lugar.
Ni tabang ang duha ka tiguwang nga nga mahigugma ug tinood ang datu.
Nakakita najud ang Datu, apan di lang usa ka babay ang iya napili-an sa datu kundi duha ka
daga nga gwapa pa, buotan pa jud. Kay naglibog siya kung kinsay angay pili-on ug iya na jud
nahigugma, mao iya nalang gipakaslan ang duha ka daga.
Ang sa usa ka daga kay si Hasmin. Kini siya kay bata pa unya maparygon pa jud pag-ayo.
Bisag tiguwang na ang datu, gihigugma gihapon niya siya. Ug gihigugma pod pag-ayo sa datu si
Hasmin mao iya ihatag tanan gusto ni Hasmin. Sa dakong paghigugma ni Hasmin sa bana, nag hunahuna si Hasmin ug paagi nga mabata ang nawng sa datu. Ah! Ibton nako tanan puti nga buhok sa
datu, para mura ramig parehag edad.
Mao natung pirme gibuhat ni Hasmin. Basta matog ug magpahuway na gae ang Datu, ibtan ni
Hasmin ug uban ang bana. Tungod ani, diyot ra makatog ang datu ug maghagok pa.
Gihigugma pud sa datu si Farida, ang usa pa niya ka asawa. Gwapa ug buotan si Farida pero
parehas na sila ka tiguwang. Lipay kaayo pirme si Frida basta iya makit-an ang uban sa datu. Bisag
gwapa siya, di niya gusto nga guwang na siya tan-awon.

Kada udto, sudlayan pirme ni Farida ang datu. Kung matog na gae ang datu, pa sekrito niya
nga ibton ang itom na buhok sa bana.
Lipay kaayo ang kinabuhi sa datu kay tungod sa paghigugma sa iya duha ka asawa. Ug
nagbasol siya kung nganong wa dayon siya nagminyo ug sayo.
Pero perting, kurata niya adtong nanamin siya! Upaw! Upaw nako!, singgit sa datu.

Naupaw ang datu tungod sa paghigugma ni Hasmin ug ni Farida.

Ang Punong Kawayan

Sa isang bakuran, may ilang punungkahoy na may kanya-kanyang katangian. Mabunga
ang santol, mayabong ang mangga, mabulaklak ang kabalyero, tuwid at mabunga ang
niyog. Ngunit sa isang tabi ng bakuran ay naroroon ang payat na kawayan.
Minsan, napaligsahan ang mga punungkahoy.
Tingnan ninyo ako, wika ni Santol. Hitik sa bunga kaya mahal ako ng mga bata.
Daig kita, wika ni Mangga. Mayabong ang aking mga dahon at hitik pa sa bunga kaya
maraming ibon sa aking mga sanga.
Higit akong maganda, wika ni Kabalyero. Bulaklak ko'y marami at pulang-pula. Kahit
malayo, ako ay kitang-kita na.
Ako ang tingnan ninyo. Tuwid ang puno, malapad ang mga dahon at mabunga, wika ni
Niyog. Tekayo, kaawa-awa naman si Kawayan. Payat na at wala pang bulaklak at bunga.
Tingnan ninyo. Wala siyang kakibu-kibo. Lalo na siyang nagmumukhang kaawa-awa.
Nagtawanan ang mga punungkahoy. Pinagtawanan nila ang Punong Kawayan.
Nagalit si Hangin sa narinig na usapan ng mga punungkahoy. Pinalakas niya nang pinalakas
ang kanyang paghilip. At isang oras niyang pagkagalit ay nalagas ang mga bulaklak, nahulog
ang mga bunga at nangabuwal ang puno ng mayayabang na punungkahoy. Tanging ang

mababang-loob na si Kawayan ang sumunud-sunod sa hilip ng malakas na hangin ang

nakatayo at di nasalanta.

Ang Puno-an Nga Kawayan

Sa usa ka bunsahan, adunay klasi-klaseng puno-an. Daghay bunga ang santol, damoy buwak
ang kabalyero ug damoy bunga ang lubi. Pero sa usa kilid dunay usa ka kawayan nga niwang kaayo.
Usa ka adlaw, nagipon-ipon ang mga puno-an. Tan-awa ko ninyo!, ingon ni Santol. Damo
kaayo kog bunga niya gusto kaayo ko sa mga bata.
Lupig taka, ingon sa Mangga. Buhong ang ako dahon unya tugob pa sa bunga maong damo nga
mga langgam ang mutugpa sa ako sanga.

Mas gwapa ko!, ingon sa Kabalyero. Mamuwak ko ug mapuwa-puwa. Bisag sa layo, makita jud
gihapon.
Ako tan-awa ninyo. Tul-id ang puno-an, lapad ang mga dahon ug daghay bunga., ingon sa lubi.
Kadali lang kalooy ni Kawayan. Niwang pa ug wala pa juy buwak ug bunga. Tan-awa wala siya
ma ingon kay tinuod man. Perting kalooy, kalooy naman lang jud.
Gikataw-an nila si Kawayan. Nagkinatawa ang mga puno-an.
Nasuko si Hangin sa nabati-an nga storya-storya gikan sa mga puno-an. Gipa-kusog niya pagayo ang hangin. Ug sa usa ka oras niya nga pagkasuko, nangahog tanan buwak ug nangatumba ang
mga dagko nga puno-an. Ang kawayan nalang ang nahabilin nga nagtindog bisag kusog pa kaayo
ang bagyo ug hangin.