Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
TEMA 0
FORMULACIN
INORGNICA
INDICE
Qumica-2 Bachillerato
Cerezo
Alfonso
Formulacin Inorgnica-3
H
1.- INTRODUCCIN
El desarrollo de la qumica como ciencia ha necesitado dar a cada
cuerpo conocido un nombre que fuese expresin de su naturaleza
qumica y representarlo en una forma abreviada que corresponda a su
composicin molecular.
Para ello es necesario darle un smbolo a cada elemento, que sea expresin inmediata de su nombre. Los smbolos estn formados por
una o dos letras. Para los elementos conocidos desde la antigedad se
emplean smbolos obtenidos a partir del nombre latino (Fe-Ferrrum,
Na-Natrium, Sb-Stibium, S-Sulfur, etc.).
Una frmula qumica es una forma de representacin de un compuesto en la que se indica la naturaleza de los elementos que lo constituyen y la proporcin en la que se encuentran.
Los smbolos y frmulas no slo representan a los elementos y compuestos o ms concretamente a sus tomos y molculas, sino tambin
a un mol de sustancia.
Sobre esta base aceptada de forma general, la IUPAC 1 ha creado un
cdigo para poder formular y nombrar cualquier sustancia conocida o
por conocer, mediante lo que se conoce como nomenclatura sistemtica.
S
H
O
O
CaH2 : 1(2+)+2(1-)=0
CN1-: 1(4+)+1(5-)=-1
CaO2: 1(2+)+2(1-)=0
CaO: 1(2+)+1(2-)=0
Qumica-2 Bachillerato
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-4
H3N: 3(1+)+1(3-)=0
NaH: 1(1+)+1(1-)=0
AgI: 1(1+)+1(1-)=0
ZnS: 1(2+)+1(2-)=0
P2O5: 2(5+)+5(2-)=0
CaF2: 1(2+)+2(1-)=0
1A 2A
3A 4A 5A 6A 7A
1+
121-
3B 4B 5B 6B 7B
+(4+)
8B
+(3+)
1B 2B
+(2+)
+(5+) +(3+)
+(4+)
+(3+) +(1+)
+(5+)
1+
2+
3+
4+
5+
6+
3+
3+
3+
2+
2+ 2+
7+
6+
4+
2+
2+, 3+
4+
2+, 4+
1+ 2+
2+
3+
42+, 3+
5+ 6+
3+ 4+
1+ 2+
3-
2-
7+
5+
3+
1+
1-
Los prefijos empleados en las distintas formas de nombrar a los compuestos son los siguientes:
Una
ico
Qumica-2 Bachillerato
Dos
Tres
Cuatro
ico
oso
ico
oso
hipo-oso
per-ico
ico
oso
hipo-oso
aumenta
SUFIJO 1
En la nomenclatura tradicional se tiene en cuenta
el nmero de valencias distintas que puede tener
un elemento para decidir el sufijo que se le pone:
PREFIJO 1
Tabla de prefijos indicadores del nmero de tomos
presentes de un determinado elemento.
1.- mono
2.- di
3.- tri
4.- tetra
5.- penta
6.- exa
7.- hepta
(1/2).- hemi
(2/3).- sesqui
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-5
3.- XIDOS
(X +n O 2)
X2 O n
Forma de nombrarlos
xido nombre del metal-sufijo1
Anhdrido nombre del no-metal-sufijo1
Stock
Sistemtica
Cuando el elemento distinto del oxgeno slo puede actuar con una valencia, en la
tradicional no es necesario ponerle el sufijo, y se nombra como xido de ....., en la de
Stock no ser necesario poner la valencia en nmeros romanos entre parntesis, y
en la sistemtica, cuando el nmero de tomos presentes de alguno de los elementos es uno, no es necesario poner el prefijo mono, aunque s habr que ponerlo
cuando existan ms de un xido de ese elemento.
MgO
PbO2
Cr2O3
Hg2O
Nomenclatura
Tradicional
Oxido de magnesio
Oxido plmbico
Sesquixido de cromo
Oxido mercurioso
Oxido de magnesio
Oxido de plomo (IV)
Oxido de cromo (III)
Oxido de mercurio (I)
Oxido de magnesio
Dixido de plomo
Trixido de dicromo
Oxido de dimercurio
PbO
HgO
CrO
Mo2O3
Oxido plumboso
Oxido mercrico
Oxido cromoso
Sequixido de molibdeno
Monxido de plomo
Monxido de mercurio
Monxido de cromo
Trixido de dimolibdeno
MoO
VO
CuO
Cu2O
Oxido molibdoso
Oxido vanadoso
Oxido cprico
Oxido cuproso
Monxido de molibdeno
Monxido de vanadio
Monxido de cobre
Oxido de dicobre
PtO
PtO2
Ni2O3
NiO
Oxido platinoso
Oxido platnico
Oxido niqulico
Oxido niqueloso
Monxido de platino
Dixido de platino
Trixido de diniquel
Nonxido de niquel
SO2
SO3
CO2
Anhidrido sufuroso
Anhidrido sulfrico
Anhidrido carbnico
Dixido de azufre
Trixido de azufre
Dixido de carbono
Sb2O5
P2O3
P2O5
Anhidrido antimnico
Anhidrido fosforoso
Anhidrido fosfrico
Pentaxido de antimonio
Trixido de difsforo
Pentaxido de difsforo
Ejemplos
Qumica-2 Bachillerato
Nomenclatura de Stock
Nomenclatura sistematica
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-6
4.- PERXIDOS
(X
+n
X cO 2
2
2
O )
Forma de nombrarlos
Perxido de nombre del metal (valencia romana)
Funcional
Ejemplos
K2O2
H2O2
Nomenclatura funcional
o
o
(K O O K)
(H O O H)
O
o Ba
O
O
o Cu
O
BaO2
CuO2
5.- HIDRUROS
Perxido de potasio
Perxido de hidrgeno
(agua oxigenada)
Perxido de bario
Siendo C = 2 dividido
entre la valencia del metal
Si aceptramos como
valencia el nmero de
enlaces que forma un
tomo de un elemento en
la constitucin de un compuesto, el oxgeno seguira actuando con valencia
(2-) en los perxidos.
XHnO
Ba
(X +n H1)
Son las combinaciones binarias del hidrgeno con los metales y con
los no-metales distintos de los pertenecientes a los grupos 6A y 7A.
En estos compuestos el hidrgeno acta con valencia (-1).
Nomenclatura
Tradicional
Stock
Sistemtica
Frmula
NaH
CaH2
SnH4
PbH2
FeH3
BH3
CH4
SiH4
NH3
PH3
AsH3
SbH3
BiH3
Forma de nombrarlos
Hidruro nombre del elemento-sufijo1
Hidruro de nombre del elemento (valencia romana)
Prefijo1-hidruro de prefijo1-nombre del elemento
Valencias
1 (1 +) + 1 (1 - ) = 0
1 (2 +) + 2 (1 - ) = 0
1 (4 +) + 4 (1 - ) = 0
1 (2 +) + 2 (1 - ) = 0
1 (3 +) + 3 (1 - ) = 0
1 (3 -) + 3 (1 + ) = 0
1 (4 -) + 4 (1 + ) = 0
1 (4 -) + 4 (1 + ) = 0
1 (3 -) + 3 (1 + ) = 0
1 (3 -) + 3 (1 + ) = 0
1 (3 -) + 3 (1 + ) = 0
1 (3 -) + 3 (1 + ) = 0
1 (3 -) + 3 (1 + ) = 0
Qumica-2 Bachillerato
Nomenclatura
tradicional
Hidruro de sodio
Hidruro de calcio
Hidruro estnnico
Hidruro plumboso
Hidruro frrico
Borano
Metano
Silano
Amoniaco
Fosfina
Arsina
Estibina
Bismutina
Nomenclatura de
Stock
Hidruro de sodio
Hidruro de calcio
Hidruro de estao (IV)
Hidruro de plomo (II)
Hidruro de hierro (III)
Nomenclatura
sistemtica
Hidruro de sodio
Dihidruro de calcio
Tetrahidruro de estao
Dihidruro de plomo
Trihidruro de hierro
Trihidruro de boro
Tetrahidruro de carbono
Tetrahidruro de silicio
Trihidruro de nitrgeno
Trihidruro de fsforo
Trihidruro de arsnico
Trihidruro de antimonio
Trihidruro de bismuto
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-7
6.- HIDRCIDOS
(H +1 Xn)
La combinacin del hidrgeno con uno de los elementos de los grupos excluidos (6A y 7A) da lugar a los cidos hidrcidos de la nomenclatura tradicional. En ellos el hidrgeno acta con valencia (+1)
y en la nomenclatura sistemtica se nombran como haluros de hidrgeno.
Nomenclatura
Forma de nombrarlos
Tradicional
Sistemtica
Frmulas
HF
HCl
HBr
HI
H2O
H2S
H2Se
H2Te
HnX
Valencias
1 (1 +) + 3 (1 - ) = 0
1 (1 +) + 4 (1 - ) = 0
1 (1 +) + 4 (1 - ) = 0
1 (1 +) + 3 (1 - ) = 0
2 (1 +) + 3 (2 - ) = 0
2 (1 +) + 3 (2 - ) = 0
2 (1 +) + 3 (2 - ) = 0
2 (1 +) + 3 (2 - ) = 0
Nomenclatura tradicional
Nomenclatura sistemtica
Acido fluorhdrico
Fluoruro de hidrgeno
Cloruro de hidrgeno
Bromuro de hidrgeno
Yoduro de hidrgeno
Oxido de dihidrgeno
Sulfuro de hidrgeno
Seleniuro de hidrgeno
Telururo de hidrgeno
Acido clorhdrico
Acido bromhdrico
Acido yodhdrico
Agua
Acido sulfhdrico
Acido selenhdrico
Acido telurhdrico
(M +m Xn)
Son el resultado de la combinacin de un metal con un no-metal, actuando ste con su valencia negativa.
MnXm
Forma de nombrarlas
Tradicional
Stock
Sistemtica
Qumica-2 Bachillerato
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-8
Ejemplos
CaF2
FeCl2
FeCl3
PbI2
KBr
CuBr2
CuBr
MnS
MnS2
PbSe
Cu2Te
AlN
Mg3P2
Ca3As2
Na2S
CaS
Nomenclatura
tradicional
Fluoruro de calcio
Cloruro ferroso
Cloruro frrico
Yoduro plumboso
Bromuro potsico
Bromuro cprico
Bromuro cuproso
Sulfuro manganoso
Sulfuro mangnico
Seleniuro plumboso
Telururo cuproso
Nitruro de aluminio
Fosfuro de magnesio
Arseniuro de calcio
Sulfuro de sodio
Sulfuro de calcio
8.- HIDRXIDOS
Nomenclatura
de Stock
Fluoruro de calcio
Cloruro de hierro (II)
Cloruro de hierro (III)
Yoduro de plomo (II)
Bromuro de potasio
Bromuro de cobre (II)
Bromuro de cobre (I)
Sulfuro de manganeso (II)
Sulfuro de manganeso (IV)
Seleniuro de plomo (II)
Telururo de cobre (I)
Nitruro de aluminio
Fosfuro de magnesio
Arseniuro de calcio
Sulfuro de sodio
Sulfuro de calcio
Nomenclatura
sistemtica
Difluoruro de calcio
Dicloruro de hierro
Tricloruro de hierro
Diyoduro de plomo
Bromuro de potasio
Dibromuro de cobre
Monobromuro de cobre
Monosulfuro de manganeso
Disulfuro de manganeso
Monoseleniuro de plomo
Telururo de dicobre
Nitruro de aluminio
Difosfuro de trimagnesio
Diarseniuro de tricalcio
Sulfuro de disodio
Sulfuro de calcio
(M +m (OH)1)
Son compuestos ternarios (tres elementos) formados por la combinacin de un catin metlico con iones OH-, hidroxilo.
Forma de nombrarlos
Nomenclatura
Tradicional
Stock
Sistemtica
Ejemplos
NaOH
Pb(OH)4
Cr(OH)3
Pb(OH)2
Mg(OH)2
HgOH
Hg(OH)2
Sn(OH)2
Ba(OH)2
Sn(OH)4
Cd(OH)2
M(OH)m
Nomenclatura
tradicional
Hidrxido de sodio
Hidrxido plmbico
Hidroxido crmico
Hidrxido plumboso
Hidrxido magnsico
Hidrxido mercurioso
Hidrxido mercrico
Hidrxido estannoso
Hidrxido brico
Hidrxido estnnico
Hidrxido de cadmio
Qumica-2 Bachillerato
Nomenclatura
de Stock
Hidrxido de sodio
Hidrxido de plomo (IV)
Hidrxido de cromo (III)
Hidrxido de plomo (II)
Hidrxido de magnesio
Hidrxido de mercurio (I)
Hidrxido de mercurio (II)
Hidrxido de estao (II)
Hidrxido de bario
Hidrxido de estao (IV)
Hidrxido de cadmio
Nomenclatura
sistemtica
Hidrxido de sodio
Tetrahidrxido de plomo
Trihidrxido de cromo
Dihidrxido de plomo
Dihidrxido de magnesio
Monohidrxido de mercurio
Dihidrxido de mercurio
Dihidrxido de estao
Dihidrxido de bario
Tetrahidrxido de estao
Dihidrxido de cadmio
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-9
9.- OXCIDOS
(H
+1
+n
HaXbOc
-2
X O )
Nomenclatura
Forma de nombrarlos
cido nombre del no metal-sufijo1
Tradicional
Funcional
cido prefijo1-oxo-nombre del no metal-ico (valencia
romana)
Sistemtica
Prefijo1-oxo-nombre del no metal-ato (valencia romana) de hidrgeno
HClO
HClO2
HClO3
HClO4
HBrO
HBrO2
HBrO3
HIO
HIO3
HIO4
ClOClO2ClO3ClO4BrOBrO2BrO3
IO
IO3
IO4
Hipoclorito
Cloroso
Clrico
Perclrico
Hipobromito
Bromito
Bromato
Hipoyodito
Yodato
Peryodato
Nomenclatura
tradicional
Acido
Hipocloroso
Cloroso
Clrico
Perclrico
Hipobromoso
Bromoso
Brmico
Hipoyodoso
Ydico
Perydico
H2SO3
H2SO4
H 2S 2O 3
H 2S 2O 7
SO32SO42S2O32S2O72-
Sulfito
Sulfato
Tiosulfato
Pirosulfato
Sulfuroso
Sulfrico
Tiosulfrico
Pirosulfrico
Trioxosulfrico (IV)
Tetraoxosulfrico (VI)
Trioxotiosulfrico (VI)
Heptaoxodisulfrico (VI)
Trioxosulfato (IV)
Tetraoxosulfato (VI)
Trioxotiosulfato (VI)
Heptaoxodisulfato (VI)
HNO
HNO2
HNO3
NONO2NO3-
Hiponitrito
Nitrito
Nitrato
Hiponitroso
Nitroso
Ntrico
Monoxontrico (I)
Dioxontirico (III)
Trioxontrico (V)
Monoxonitrato (I)
Dioxonitrato (III)
Trioxonitrato (V)
H3PO2
HPO2
H 4P 2O 5
H3PO3
HPO3
H 4P 2O 7
H3PO4
H3AsO4
H2PO2PO2H2P2O52HPO32PO3P2O74PO43AsO43-
Hipofosfito
Metafosfito
Pirofosfito
Ortofosfito
Metafosfato
Pirofosfato
Ortofosfato
Arseniato
Hipofosforoso
Metafosforoso
Pirofosforoso
Ortofosforoso
Metafosfrico
Pirofosfrico
Ortofosfrico
Ortoarsnico
Dioxofosfrico (I)
Dioxofosfrico (III)
Pentaoxodifosfrico (III)
Trioxofosfrico (III)
Trioxofosfrico (V)
Heptaoxodifosfrico (V)
Tetraoxofosfrico (V)
Tetraoxoarsnico (V)
Dioxofosfato (I)
Dioxofosfato (III)
Pentaoxodifosfato (III)
Trioxofosfato (III)
Trioxofosfato (V)
Heptaoxodifosfato (V)
Tetraoxofosfato (V)
Tetraoxoarseniato (V)
HVO3
H 4V 2O 7
H3VO4
VO3V2O74VO43-
Metavanadato
Pirovanadato
Ortovanadato
Metavandico
Pirovandico
Ortovandico
Trioxovandico (V)
Heptaoxodivandico (V)
Tetraoxovandico (V)
Trioxovanadato (V)
Heptaoxodivanadato (V)
Tetraoxovanadato (V)
H2MnO4
HMnO4
MnO42MnO4-
Manganato
Permanganato
Mangnico
Permangnico
Tetraoxomangnico (VI)
Tetraoxomangnico (VII)
Tetraoxomanganato (VI)
Tetraoxomanganato (VII)
H2CrO4
H2Cr2O7
CrO42Cr2O72-
Cromato
Dicromato
Crmico
Dicrmico
Tetraoxocrmico (VI)
Heptaoxodicrmico (VI)
Tetraoxocromato (VI)
Heptaoxodicromato (VI)
Frmula
Anin
Nombre del
anin
Qumica-2 Bachillerato
Acido
Monoxoclrico (I)
Dioxoclrico (III)
Trioxoclrico (V)
Tetraoxoclrico (VII)
Monoxobrmico (I)
Dioxobrmico (III)
Trioxobrmico (V)
Monoxoydico (I)
Trioxoydico (V)
Tetraoxoydico (VII)
Nomenclatura
sistemtica
de hidrgeno
Oxoclorato (I)
Dioxoclorato (III)
Trioxoclorato (V)
Tetraoxoclorato (VII)
Oxobromato (I)
Dioxobromato (III)
Trioxobromato (V)
Monoxoyodato (I)
Trioxoyodato (V)
Tetraoxoyodato (VII)
Nomenclatura funcional
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-10
cido pirofosfrico
Si el cido de partida se
puede formar con ms de
una molcula de agua,
hay que indicarlo con el
prefijo:
meta
1 H2O
piro
2 H2O
orto
3 H2O
(M +m X+n O-2 )
Ma(XbOc)m
Forma de nombrarlas
Tradicional
Stock
Sistemtica
Sufijo1
Sufijo2
CIDO
ico
oso
SAL
ato
ito
Qumica-2 Bachillerato
Prefijo3
Si el anin entra
dos, tres, ... veces,
se emplean los
prefijos bis, tris,
tetraquis, pentaquis,, respectivamente
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-11
Frmula
Nomenclatura
Tradicional
Nomenclatura de Stock
Nomenclatura
sistemtica
KClO
Hipoclorito de potasio
Hipoclorito de potasio
Co(NO3)2
Nitrato cobaltoso
Cr(NO3)3
Nitrato crmico
Pb(NO2)4
Nitrito plmbico
CoWO4
Wolframato cobaltoso
Ni3(PO4)2
Fosfato niqueloso
Pt(CO3)2
Carbonato platnico
Bistrioxocarbonato de platino
CaCO3
Carbonato de calcio
Carbonato de calcio
Trioxocarbonato de calcio
Na3BO3
Ortoborato sdico
Ortoborato sdico
BaCrO4
Cromato brico
Cromato de bario
K2Cr2O7
Dicromato potsico
Dicromato de potasio
KMnO4
Permanganato potsico
Permanganato de potasio
AgClO
Hipoclorito de plata
Hipoclorito de plata
Au(ClO3)3
Clorato urico
Al(BrO3)3
Bromato de aluminio
Bromato de aluminio
Pb3(AsO4)4
Ortoarseniato plmbico
AgNO3
Nitrato de plata
Nitrato de plata
PbCO3
Carbonato plumboso
Trioxocarbonato de plomo
Na2SO4
Sulfato sdico
Sulfato de sodio
MgB4O7
Tetraborato magnsico
Tetraborato de magnesio
Li2H2P2O5
Difosfito o pirofosfito
Pirofosfito de litio
Hipofosfito de bario
Qumica-2 Bachillerato
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-12
En la tradicional, cuando se han sustituido la mitad de los H del cido, se antepone el prefijo bi al nombre de la sal.
En la sistemtica se antepone la palabra hidrgeno con el prefijo
indicador del nmero de tomos de este elemento presentes en la
molcula.
EJEMPLO
Tradicional
Stock
Hidrgenocarbonato
de sodio
Bicarbonato
sdico
Pb(HSO4)2
Bishidrgenotetraoxosulfato
(VI) de plomo
Pt(HSO4)4
Bisulfato platnico
KH2PO4
Dihidrgenotetraoxofosfato
(V) de potasio
Ca(HS)2
Bisulfuro clcico
Hidrgenosulfuro de
calcio
Bishidrgenosulfuro de
calcio
Fe(HSO3)3
Bisulfito frrico
Hidrgenosulfito de
hierro (III)
Trishidrgenotrioxosulfato
(IV) de hierro
Bipirofosfito
de sodio
Qumica-2 Bachillerato
H3PO2
O
H2PO2 - + H+
Hidrgenotrioxocarbonato
de sodio
Bidicromato
NH4HCr2O7 amnico
NaH3P2O5
Sistemtica
NaHCO3
Hidrgenosulfato de
platino (IV)
P
O
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-13
Composicin
Tipo de compuesto
X2On
Oxgeno + elemento
XIDO o PERXIDO
XHn
Hidrgeno + elemento
HIDRURO
HnX
HIDRCIDO
M(OH)m
HIDRXIDO
HaXbOc
MnXm
Metal + no metal
Ma(XbOc)m
Ma(Hb XbOc)m
hidrgeno
No metal
oxgeno
b) Determinamos las valencias con las que actan cada uno de los componentes:
O = -2
H = +1
Para calcular la valencia del azufre recurrimos a la condicin de que la
suma de todas las valencias de un compuesto debe ser cero:
2 hidrgenos = 2 (+1) = +2
4 oxgenos = 4 ( -2) = -8
1 azufre
=1(x)= x
28+x=0
luego x = +6
(S+6)
Para la nomenclatura tradicional es necesario saber las dems valencias positivas del no metal para saber qu lugar ocupa la nuestra.
S= 6, 4, 2
6 es la
mayor de
tres = ico
c) Tradicional:
Al ser un oxcido se nombrar cido, como es de azufre ser sulfur, y
como emplea la valencia mayor de tres, termina en ico: cido sulfrico
d) Funcional:
cido con cuatro (tetra) oxgenos (oxo) y azufre (sulfrico) con valencia
6 (VI): cido tetraoxosulfrico (VI)
e) Sistemtica:
Cuatro (tetra) oxgenos (oxo) y azufre (sulfato) con valencia 6 (VI) y los
hidrgenos correspondientes: tetraoxosulfato (VI) de hidrgeno
2. Formular Tricloruro de hierro:
Qumica-2 Bachillerato
Alfonso Cerezo
Formulacin Inorgnica-14
Fe+3
Fe+2
Cl-1
Cl+1
Cl+3
Cl+5
Cl+7
4. Formular Hidrxido de estao (IV):
Hidrxido lleva el anin (OH)-1, y estao (IV) es Sn+4, entonces:
Sn+4 + (OH)-1 Sn (OH)4
5. Formular Pirofosfato de cobre (II):
sal
de fsforo (5,3,1) con la valencia mayor (ato viene de ico)
formada con 2 de H2O
a) Primero formamos el xido de fsforo (V) o anhdrido fosfrico:
b) Le aadimos las 2 de agua y obtenemos el cido pirofosfrico:
c) Se le quitan los hidrgenos y formamos el anin pirofosfato, con tantas cargas negativas como
hidrgenos hemos quitado: (P2O7)-4
c) Lo combinamos con el cobre (II) y simplificamos:
Cu+2 + (P2O7)-4 Cu4 (P2O7)2
Qumica-2 Bachillerato
Cu2 P2O7
Alfonso Cerezo