T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES
PROJES)

GIDA TEKNOLOJS

AY RETM VE LEME DKME AY

AMBALAJLAMA

ANKARA 2008

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak
yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan
mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders
Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik

etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek
zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak

koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler
Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
NDEKLER
NDEKLER............................................................................................................................i
AIKLAMALAR ......................................................................................................................ii
GR .........................................................................................................................................1
RENME FAALYET1 ......................................................................................................3
1-HARMANLANMI NEVLER PAKETLEME ...................................................................3
1.1. Harmanlamas Yaplm Nevileri zelliklerine Gre Snflandrlmas ......................... 5
1.2. Snflandrlm aylar Paketleme Makinesine Sevki.................................................... 6
1.3.Paketleme Makinesinin zellikleri .................................................................................. 9
UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 19
LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 20
RENME FAALYET2 ....................................................................................................22
2. PAKETLER (KOLLEME) AMBALAJLAMA.................................................................22
2.1.Ambalaj (Kolileme) eitleri......................................................................................... 24
2.1.1. Kt, Karton ve Oluklu Mukavva Ambalaj rnleri ........................................... 26
2.1.2. Metal Ambalajlar ...................................................................................................30
2.1.3. Ahap Ambalajlar ..................................................................................................30
2.1.4. Cam Ambalajlar.....................................................................................................31
2.1.5. Plastik Ambalajlar .................................................................................................31
2.2. Ambalaj (Kolileme) Teknikleri..................................................................................... 33
2.3. Ambalajlama (Kolileme) Makineleri ............................................................................ 38
2.4. Depoya Sevk lemleri ..................................................................................................40
UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 44
LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 46
CEVAP ANAHTARLARI .......................................................................................................52
KAYNAKA ........................................................................................................................... 53

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

541GI0115

ALAN

Gda Teknolojisi

DAL/MESLEK
MODLN ADI

ay retim Ve leme
Dkme ay Ambalajlama

MODLN TANIMI

Gda Teknolojisin de Dkme ay Ambalajlama

40/32

SRE

Harmanlanm nevileri paketlemek:, retilmi aylar

nevilerine gre paketleme ilem sresi 16 ders saati;
retim yapm sresi 4 ders saatidir.
Paketleri (kolilemek) ambalajlamak:, Nnevilerine gre
paketlenmi aylar (kolilemek) ambalajlamak ilem
sresi 16 ders saati; retim yapm sresi 4 ders saatidir.

N KOUL

Yok

YETERLK

Dkme ay Ppaketlemek.
Genel Ama:
renci, Bu modl ile uygun ortam salandnda Trk
Gda Kodeksine gre dkme ay hazrlayp muhafaza
edebilecektir.
Amalar:

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI ve
DONANIMLARI

1. Trk gGda kKodeksine gre ay harmanlanm

nevileri paketleyebilecektir.
2. Trk gGda kKodeksine gre paketleri
ambalajlama yapabilecektir.
3. Trk gGda kKodeksine gre kolileme
yapabilecektir.
retim atlyesi:
Bu modl programnn ilenmesi iin; ay fabrikalar
ve okul atlyelerinde, dkme ay ambalajlama
blmnn olmas gerekmektedir.
Snf:
Teknoloji snf, ktphane, internet.

ii

LME VE
DEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra

verilen lme aralar ile kendinizi
deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda size lme arac uygulayarak
modl ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
deerlendirecektir.Modln iinde yer alan her
renme faaliyetinden sonra verilen lme sorular(
oktan semeli ve doru yanl ) ile ayrca kendinize
ilikin gzlem ve deerlendirmeleriniz yoluyla
kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendi kendinizi
deerlendireceksiniz.
retmen, modl sonunda size lme teknikleri
uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi
ve becerileri lerek deerlendirecektir.

iii

iv

GR
GR
Sevgili renci,
Gda endstrisine konu olan rnlerin eit ynnden giderek artmas, son rnn
dayankl, gvenilir ve eitli olmas, tketicinin damak zevkinin hayat standartlarnn artna
ve sosyal hayat yaantsnn deiimine paralel olarak gelimesi ve farkllk gstermesi,
ambalajlamada tketicinin arad stn albeni niteliinin ya da arz biiminin, gramajda
eitlenme gereksinimlerinin nem kazanmas gibi faktrler gerekte, retici kitlesinin bilinli
veya igdsel drtlerle gda endstrisine yanstt grlmektedir. Bu durum retici firmalar
arasndaki rekabeti krkleyerek endstriye yeni bir yn vermekte ve hzla gelimesine
yardmc olmaktadr. Bu gelimeler dorultusunda sektrde nitelikli ara eleman ihtiyac
artmaktadr.
ay retimi ve ileme blgesel retime dayal geliim gsteren bir dallardr.
Modl sonunda, retilin aylar gda kodeksine uygun olarak tketiciye ulamasn
salamak iin aylarn paketlenmesi ve ambalajlanmasnn nemini kavrayarak paketleme,
(kolileme) ambalajlama ve depoya sevk edebilme ilemleri uygulama becerisine sahip
olabileceksiniz
Severek segelmi olduunuz blmnzde baarl olacanza ve bu baarnz
sayesinde rekabet gcmzn artacan, daha kaliteli rnler retebileceinizi biliyoruz.
lkemizin bizlerden bekledii de budur. Sizlerin baar ve mutluluu, bizlerin ve lkemizin
baarsdr.
Modln sizlere gerekli bilgi ve beceriyi sunacan inanyor vebiliyor, baarlar
diliyoruz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
R
Bu faaliyet sonunda: renci;

Harmanlama yaplm aylar, ay eidine gre nevilerine paketleyebilme

yapabileceksiniztir.

Harmanlama yaplm aylar nevilerine gre snflandrabileceksiniztir.

Harmanlanm aylar paketleme makinesine sevk edebileceksiniztir.

Harmanlanm aylar paketleme yapabileceksiniztir.

ARATIRMA

Harmanlama tekniklerini aratrnz.

Harmanlanan ay nevilerinin eitlerini aratrnz.

Harmanlama ileminin zelliklerini aratrnz.

Harmanlamada dikkat edeceimiz hususlar aratrnz.

Harmanlama ileminden sonra paketleme makinesine sevk ederken dikkat

edeceimiz hususlar belirtiniz.
Aratrma sonularndan bir sunu hazrlayarak bilgilerinizi snf arkadalarnzla
paylanz.

1-HARMANLANMI NEVLER
PAKETLEME
Tasnif
Frndan kan kuru aylarn nceden belirlenen standart elek tellerinden geirilmek
suretiyle incelik, kalnlk ve kalitelerine gre ayrlma ilemidir.
Gerek frn knda gerekse tasnifin eitli aamalarnda kurutulmu aylar lif
tutucularndan geirilerek lif ve ay plerinden ayrlr.lar.
aylar frnlardan ktktan sonra ihtiva ettikleri % 24 nispetindeki rutubet miktar ile
ancak iyi tasnif edilebilir. Bekletilen ve iyi muhafaza edilemeyen aylarn rutubet miktarlar
arttndan ve elastikiyet kazandklarndan tasnifleri iyi yaplamaz ve ksa zamanda
kflenerek sala zararl hale gelir.
Trk fabrikalarndaki nevilere ayrma makinesi balca sallantl tipidir. Tasnif ncesi
dier lkelerde yaplan pleri el ile ayklama ii burada yaplmamaktadr. Btn ince yaprak

ve kaba yapraklar devvar elenmekte daha sonra ince yapraklar pakkalara gitmekte. Bu iyi
BOP ve dier ince ay cinslerinin sratli retimi iin uygun bir usul deildir. Kfi derecede
yaplacak ya ay elemesi tasnif ve nevileri kolaylatrr. nce aylar iinde fazla bir elemeyie
kaba aylar da fazla krmaya lzum yoktur. Yatay sallantl eleklerin kullanlmas nevileri
ayrmay slah edecektir. Yabanc madde, toz ve krntlar ayrmak iin savurma
yaplmaktadr.
p Ayrma
Fabrikalarda bu bir midilton p ayrc ile birlikte Andrew krcs ile yaplmaktadr.
Fakat nevilerde p ve liflerin tamamen temizlenmesi mmkn olmamaktadr. yi bir ya ay
eleme yapld takdirde % 70 veya daha fazla BOP ve Fanning tipi ay eldesi mmkn
olabilecektir. Gelime bakmndan kuvvetli bir elektrostatik kuvvet tatbik edilerek ayrmann
yapld bir elektro statik p ayrc tavsiye edilir.
Hem krc- Midilton kombinasyonu hem de elektrostatik ayrcnn tatbiki snrldr.
Her iki
tip birbirinin tamamlaycsdr. Zira elektrostatik ayrc yalnz hafif pleri
ayrabilirken krc daha ar pler iin elverilidir. Krma teknii Andrew makinesinde
kullanlandan farkl olup Hollanda'da da gelitirilen tasnif makineleri kullanlmaktadr. Btn
operasyon ay imalats ile piyasa ihtiyalarnn uzman olan tadcnn elinde olmaldr.
Depolama ve Paketleme
Dier memleketlerde tasniften sonra
aylar normalde ambalajlanmak zere yeteri
miktarda muhtelif nevilerden birikinceye kadar
havasz ambarda biriktirilir. Paketlemeden
evvel
her nevi harman edilir. Trk
fabrikalarnda ambar veya dier hava geirmez
kap veya kutu yoktur. aylar Amerikan
bezinden yaplm torbalar ve mukavva
kdndan yaplm arasnda alminyum folya
bulunan torbalar iinde muhafaza edilir. Trk
aylar ihra edilecekse ay ambarlar
fabrikann balca tehizat olmaldr.
Resim1.1:( aylar Nnevi Ddepolama)

Kurutma makinelerinden % 3 rutubette

kan ay tasnif ve ambarlamada nem alr. Fakat
bu nem ambalajlamadan nce hibir surette %
6'dan fazla olmamaldr. Ambalaj kusurlu
olduu takdirde nakil esnasnda bozulma
rizikosunu azaltmak iin nemin % 5'i amas
durumunda tekrar kurutma tavsiye edilir. hra
edilerek aylar alminyum folyo veya pirin
kd kapl standart katl kontrplak sandklar
iinde ambalajlanmaldr.

Resim1.2: aylar depolama

Su muhtevas ambalajlamadan evvel tayin edilmelidir. Hem tasnif salonu hem de

ambalajl ay ambarnda ya ve kuru termometreli higrometrelerin kullanlmas tavsiye
olunur.
retilen aylar ite bez, dta naylon olmak zere ikili ambalaj eklinde torbalanr.
rn izlenebilirliini salamak zere iki torba arasna retim tarihi, saat ve nevisini belirten
tanmlayc bir etiket konur. 1. nevi 32 kg, 2. nevi 27 kg, 3. nevi 21 kg, 4. nevi 35 kg, 5. nevi
29 kg, 6. nevi 22 kg, 7. nevi 35 kg, net olarak standart hale getirildikten sonra paketleme
tesislerine getirilmek zere kuru ay ambarlarna alnr. hralk aylar alc firmann talebi
zerine zel ambalajlarda farkl kilolarda hazrlanabilmektedir.

1.1. Harmanlamas Yaplm Nevileri zelliklerine Gre

Snflandrlmas
ay snflandrlmas kartrlan ve yanl anlalan konulardan biridir. aylarn
snflandrlmas dnya apnda standardize edilmemitir ve snflar orijine gre farkllk
gsterebilmektedir. Ayrca bir ayn snf tadn ve kalitesini belirtmek zorunluluu da
yoktur.
ay tad ve kalitesi lke orijini, ayn eidine ve genellikle retildii blgeyle
isimlendirilir, bahe veya tarla, rakm, hasat ve hasattan sonraki ileme gibi birok farkl
faktrle belirlenir. Siyah aylar ounlukla yaprak veya partikl bykl esas alnarak
snflandrlp satlr.
Trkiye de genel zellikleri ayn olmasna karn farkl zel sektrlerde farkl isimlerde
snflandrlma olmaktadr. Biz burada bilgilendirme asndan Trk ay sanayinin nc ve en
byk kuruluu olan AYKUR UN kabul etmi olduu ve uygulad snflandrmay aldk.
retilen nevi aylar genellikle imalat kr ve krk (krmadan geen) aylar olmak
zere 2 snfta toplanmaktadr.
Kurutmalardan kp tasnife gelen ve her hangi bir krma ilemine tabi tutulmadan
elenen aylara imalat kr aylar denir.
Midilton elei ile 8 ve 10 numaral pakka eleklerinin zerinde kalan aylarn
mekanik olarak krlp, tekrar elenmesi sonucu elde edilen aylara krk aylar
(krmadan geen) denir. Ayrca 30 numara tasnif eleinin altnda kalan 7 nevi aya
toz ay denir.
malat Kr aylar: 1. nevi (OF) Orange Fannings.:
ok ince, altnbal imalat kr ay
2. nevi (BOP1) Broken Orange Pekoe.: nce, altnbal
ve kvrm ay
3. nevi (OP) Orange Pekoe.: Az altnbal kvrm ay.
Krk (Krmadan Geen) aylar :
4. nevi (F) Fanning.: ok ince krk ay
5. nevi (BOP2) Broken Orange Pekoe:. nce kvrml
krk ay
6. nevi (BP) Broken Pekoe:. Kaln kvrml krk ay.
7. nevi (D) Dust:. Toz ay.
Resim1.3: (aylar Nnevilerine Aayrma)

Tasniften elenerek kan ay, nevilerine gre standart kilolara balanp bez ve naylon
torba ile ambalajlanarak paketleme fabrikalarna sevk edilmek zere depolanr.
ay kurun rettii ay nevileri; imalat kr ve krlmadan geen aylar olmak zere
iki snfta toplanmaktadr. Bunlar;
KALTE SM

AYIN ADI

NEV

malat Kr

OF (Orange Fannings) ok ince altnbal imalat kr ay

malat Kr

BOP1 (Broken Orange

Pekoe)

nce altnbal kvrm ay

malat Kr

OP (Orange Pekoe)

Az altnbal kaln kvrm ay

F (Fanning)

ok ince krk ay

BOP2(Broken Orange
Pekoe)

nce kvrml krk ay

Krlmadan
Geen

BP (Broken Pekoe)

Kaln kvrml krk ay

Krlmadan
Geen

D (Dust)

Toz ay

Krlmadan
Geen
Krlmadan
Geen

TANIMLANMASI

Tablo1.1: (Nevilerine Aayrlm aylar)

1.2. Snflandrlm aylar Paketleme Makinesine Sevki

ay fabrikalarnda retimi yaplan aylar derecelerine gre snflandrlm ve
nevilerine ayrlm olduundan sra bu aylar paketlemeye ve reticiye yani tketime hazr
hale getirme ilemi kalmaktadr. aylar fabrikalarda nevilerine gre depolama ilemi yaplm
bulunmaktadr. Bu aylarn paketleme makinelerine sevk ilemi paketleme fabrikalarnda
veya paketleme atlyelerinde ihtiyaca gre paketlenecek ayn zeliine gre daha nceden
nevilerine ayrm bulunduumuz aylardan harmanlama usul ile paketlenmesi gerekiyor. Bu
ilem iin aylarn paketleme makinesine sevki ilemi gerekir. Bu ilemde resimlerden de
anlalaca gibi nevilerine gre ay boaltma reyonlarna ay boaltarak toplama tanklarnda
aylar biriktirilir ve homojen olmayan n bir ay depolamas yaplr. Daha sonra bu aylar
paketlemesi yaplacak ayn zelliine gre aylar uygun oranlarda kartrarak ay artk
paketleme makinesi tanknda toplanr ve ihtiyaca gre aylar paketlenmesi ilemi balam
olur. Resimde-1.4 1tdeki kamyonlarla ay fabrikasndan getirilen aylar grlmektedir.
Kamyonla bir neviye ait ay tanmaktadr.

Resim1.4: (ayn fabrikaya tanmas)

Bunun nedeni ise aylarn tanmas srasnda karmasn nlemek ve paketlenecek

aylarn zelliklerinin istenilen nitelikte olmasdr.

Resim1.5: ( 12Birinci- ikinci. Nnevi ayn fabrikaya tanmas)

aylar kamyonlarla tanmasndan sonra artk nevilerine uygun ekilde boaltlmas

ilemine balanmaktadr. Resimdeki boaltma yerleri ayn nevilerinin zelliliklerine uygun
olarak yaplmtr. Boaltlmas bu kurala uygun olarak yaplmaktadr. Boaltma yerlerine
numaralar verili ve bu numaralara uygun olarak boaltma yaplmaktadr. Resimdeki boaltma
yerinde 2.nevi aylar boaltlmaktadr. Boalan aylar resimdeki gibi transportlar yardmyla
ay harmanlama tanklarna tanmaktadr.

Resim1.6: (34 nc- drdnc .Nnevi ayn fabrikaya tanmas)

Burada Resim-1deki ilemlerin ayns yaplmakta fakat bu boaltma yerinde ise sadece
34.nevi aylar boaltlmaktadr.

Resim1.3 (56 Beinci-altnc Nnevi ayn fabrikaya tanmas)

Burada da yukardaki ilemlerin ayns yaplmakta fakat bu boaltma peronunda ise 5

6.nevi aylar boaltlmaktadr. Bunun dnda 7.nevi ayda dier bir boaltma peronunda
boaltma ilemi yaplr.

Resim1.7: (Boalan aylarn tanklara Ttanmas)

Yandaki tabloda ise paketlenecek ayn ad ve hangi makinelere sevk edilecei

yazmaktadr

Resim1.8: (ay Harmanlama Makinesi)

Resim1.9: (ay Harmanlama Makinesinden

Boaltlmas)

1.3.Paketleme Makinesinin zellikleri

ayn retim aamalar bittikten sonraki ilem olan paketleme ilemi de adm adm
ilerlemekte ve buna bal olarak aylarn makinelerde paketlenmesi aamasna gelinmitir. Bu
aamada kullanacamz ay paketleme makinelerin baz zellikleri vardr. Bu zellikler
makinelere gre farkl zellik gsterse de temelde ayn ilevi yapmaktadr. Paketleme
makinelerinde deiik zellikler ve benzer paketleme ilemleri yapmaktadr. Paketleme
makineleri sadece ay paketlemekle kalmaz bakau rnlerinde paketlenmesini yapabiliriz.
Bu rnler ise kuru, kendiliinden akabilen rnler, toz veya granl rnler. Un, tuz, eker,
ay, kuruyemi, baharat, doal bitki rnleri, toz deterjan, kimyasal rnler, hayvan yemleri,
toz yap maddeleri gibi. Bu zellikleri makinelere gre belirtirsek u ekilde bir makine
eidi sralamas yapabiliriz.

Resim1.10: ( FAWEMA Ttipi ay Ppaketleme Mmakinesinin Kksmlar)

Paket ay paketleme makinesi tipi dolum ve kapatma makinesi eitleri ve zellikleri;

rn tipleri: Kkuru, kendiliinden akabilen rnler, toz veya granl rnlerdir. Uzn,
tuz, eker, ay, kuruyemi, baharat, doal bitki rnleri, toz deterjan, kimyasal rnler,
hayvan yemleri, toz yap maddeleri gibi....,
Paketleme tipi: Ddz altl hazr poet veya dz altl krkl hazr poet,
Arlk Aral: 100 gr. - 10,.000 gr. (zelliklere gre deiir),
Paket ebatlar: Mmin: 70 x 40 x 220 mm. - max: 210 x 120 x 400 mm .dir.
Hz: 80 paket / dakika'ya kadar (dolum arl, rn karakteristikleri ve dolum
nitesine gre),
Ekler: Ggruplandrc / paketleyici veya rulodan PE film kullanan tam otomatik
gruplandrc / paketleyici.,
Avantajlar: Kkolay ve hzl format deiimi, rne gre geni uygulama alanlar, rn
sktrma iin frekans ve genlii ayarlanabilir vibrasyon.,

Resim1.11: (FAWEMA Tipi ay Paketleme Makinesi)

rn tipleri: Kkuru, kendiliinden akabilen rnler, toz veya granl rnlerdir. Un,
Ttuz, eker, ay, kuruyemi, baharat, doal bitki rnleri, toz deterjan, kimyasal rnler gibi..,
Paketleme tipi: Ddz altl hazr poet veya dz altl krkl hazr poet,
Arlk Aral: 500 gr. - 20,.000 gr. (zelliklere gre deiir.),

10

Paket ebatlar: min: 180 x 70 x 350 mm. - max: 300 x 160 x 600 mm. ,
Hz: 60 paket / dakika'ya kadar (Ddolum arl, rn karakteristikleri ve dolum
nitesine gre).,
Ekler: eitli gruplandrc / paketleyici hatlar fermuar kapatma.,
Avantajlar: titreimsiz tama ve kesin ekillendirme. Kolay format deiimi
olmaldr.

Resim1.12: ( FAWEMA Tipi ay Paketleme Makinesi)

rn tipleri: Kkuru, kendiliinden akabilen rnler, toz veya granl rnlerdir. Un,
tuz, eker, ay, kuruyemi, baharat, doal bitki rnleri, toz deterjan, kimyasal rnler,
hayvan yemleri, yap maddeleri gibi.
Paketleme tipi: Ddz altl hazr poet veya dz altl krkl hazr poetler..,
Arlk aral: 50 gr. - 2,.000 gr. (FA 10) veya 100 gr. - 10,.000 gr. (FA 10 GH).,
Paket ebatlar: FA 10: min: 60 x 25 x 160 mm. - max: 140 x 90 x 360 mm..,
FA 10 GH: min: 80 x 50 x 260 mm. - max: 190 x 110 x 470 mm.,
Hz: 42 paket / dakika'ya kadar ,
Ekler: Ggruplandrc/paketleyici veya rulodan PE film kullanan tam otomatik
gruplandrc/paketleyici ,
Avantajlar: dorusal tasarm, hassas paket ekillendirme ve tama iin kalpl sistem,
iddetli rn titretirme, entegre kapatma makinesi, ve eitli kapatma tipleri vardr.

11

Resim1.13: (FAWEMA Tipi ay Paketleme Makinesi)

rn tipleri: Kkuru, kendiliinden akabilen rnler, toz, granl veya para rnler.
Un, eker, baharat, kahve, ay, hayvan yemi, pirin, yap malzemeleri gibidir,
Paketleme tipi: Rrulodan lamine film, PE kapl kat gibi sl yaptrlabilen
malzeme,
Arlk aral: 100 gr. 10,.000 gr. (zelliklere gre),
Paket ebatlar: min: 70 x 40 x 220 mm. max: 210 x 120 x 400 mm.,
Hz: 80 paket / dakikaya kadar (dolum arl, rn karakteristiklerine gre),
Ekler: gruplandrc / paketleyici veya rulodan PE film kullanan tam otomatik
gruplandrc / paketleyici ve irink tneli.,
Avantajlar: Kolay ve hzl format deiimi, rne gre geni uygulama alanlar, rn
sktrma iin frekans ve genlii ayarlanabilir vibrasyonludur.

Resim1.14: (FAWEMA Tipi ay Paketleme Makinesi)

rn tipleri: Kkuru, kendiliinden akabilen rnler, toz veya granl rnlerdir. Un,
tuz, eker, ay, kuruyemi, baharat, doal bitki rnleri, toz deterjan, kimyasal rnler,
hayvan yemleri, toz yap maddeleri gibi,.,
Paketleme tipi: Ddz altl hazr poet veya dz altl krkl hazr poetler,
Arlk aral: (500 gr. - 2,.000 g)r ve (1000 gr. 5,.000 g),r.
Paket ebatlar: Mmin: 90 x 50 x 200 mm. max: 180 x 110 x 450 mm.,

12

Hz: 65 paket / dakika veya 85 paket / dakika'ya kadar (dolum arl, rn

karakteristikleri ve dolum nitesine gre),
Ekler: Arlk kontrol terazisi, geri beslemeli dolum nitesi, entegre kontrol, tolerans
deerleri dndaki arlklar ayrma, komple toz toplama nitesi, kart besleyici, kodlama
nitesi, etiketleme nitesi.,
Avantajlar: Makine her ilem zamannda 2 paket iler, bu dk hareket miktar ve
uzun hizmet mr anlamna gelir. Kalpl tama sistemi ok zor rnlerde ve dk kaliteli
poetlerde bile paketlerin dzgn keli dikdrtgen ekilli olmasn salar. Deiik kapatma
sistemleri, sisteme entegre edilebilir veya eklenebilir.

Resim1.15: (FAWEMA Ttipi ay Ppaketleme Mmakinesi)

rn tipleri: Kuru, granl veya para rnlerdir. Un, eker, baharat, kahve, ay gibi,..
Paketleme tipi: Rulodan makine tarafndan yaplm dz altl hazr poet,
Arlk aral: 1,.000 gr. 2,.500 gr.,
Paket ebatlar: min: 70 x 45 x 160 mm. max: 140 x 85 x 350 mm.,
Hz: 100 paket / dakikaya kadar (dolum arl, rn karakteristiklerine gre),
Ekler: Gruplandrc / paketleyici veya rulodan PE film kullanan tam otomatik
gruplandrc / paketleyici ve irink tneli. Rulodan kraft kat kullanan gruplandrc /
paketleyici.,
Avantajlar: Yksek hz, dorusal makinede poet retimi, tahrik elemanlarnda ya
banyosu sayesinde dk anma oran. mevcuttur.

13

Resim1.16 (FAWEMA Ttipi ay Ppaketleme Mmakinesi)

rn tipleri: Kkuru, kendiliinden akabilen rnler, toz, granl veya para rnlerdir.
Un, eker, baharat, kahve, ay, hayvan yemi, pirin, yap malzemeleri gibi,
Paketleme tipi: Rrulodan lamine film, PE kapl kat gibi sl yaptrlabilen
malzeme,
Arlk aral: 100 gr. 10,.000 gr. (zelliklere gre),
Paket ebatlar: min: 70 x 40 x 220 mm. max: 210 x 120 x 400 mm.,
Hz: 80 paket / dakikaya kadar (dolum arl, rn karakteristiklerine gre),
Ekler: Ggruplandrc / paketleyici veya rulodan PE film kullanan tam otomatik
gruplandrc / paketleyici ve irink tneli..,
Avantajlar: Kkolay ve hzl format deiimi, rne gre geni uygulama alanlar, rn
sktrma iin frekans ve genlii ayarlanabilir vibrasyonludur.

Resim1.17: (FAWEMA Ttipi ay Ppaketleme Mmakinesi)

1.4.Paketleme Yntemleri
ay paketleme yntemi genelde bilinen ekli olan elle veya makine yntemiyle
yaplmaktadr. Kaliteli, gvenilir ve iyi bir hizmet verebilmek iin paketleme konusunda
ihtiya duyulan tm paket malzemeleri, ekipmanlar ve makineleri bnyemizde
bulundurmakta ve bu konu ile ilgili rn portfymz her geen gn geniletmekteyiz.
aylarn paketlenmesi elle, yar otomatik ve otomatik makineler yardmyla yaplmaktadr.

14

Paketleme ilemi artk gda hijyeni artlarna gre makinelerlde yaplmakta ama baz kaak
retim yapan kurumlar ve kiiler hala geleneksel yntem olan elle paketleme ilemini
yaplmaktadr.yorlar.
Barkod; deiik kalnlktaki dik izgi ve boluklardan oluan ve verinin otomatik olarak
ve hatasz bir biimde baka bir ortama aktarlmas iin kullanlan bir yntemdir. Barkod,
deiik kalnlktaki izgilerden ve bu izgiler arasndaki boluklardan oluur. Barkod ile stok
kodu, seri numaras, personel kodu gibi bilgilerin gsterilmesi salanabilir. Bu bilgilerin
bilgisayara klavye aracl ile girilmesi zaman alc ve yorucu olmaktadr. Ayrca bu yntem
pek salkl olmamaktadr. nk veriler girilirken hata yaplma olasl fazladr. Bu hata
orann ve harcanan zaman azaltmak iin barkotlar ve Barkod okuyucular kullanlr. Barkod,
rnn kodu veya rn ile ilgili aklamalar iermemelidir. Barkod sadece o rne ait bir
referans numaras iermelidir. Bu referans numaras bilgisayara tantlr ve rne ait detayl
bilgiler bilgisayarda tutulur. Daha sonra bu referans numaras kullanlarak o rne ait bilgiye
eriilir.
Bugn dnyada yaygn olarak kullanlan balca barkod alfabeleri Code39, Code128,
EAN13, EAN8, UPC, ITF tir. Bunlardan ITF, EAN ve UPC barkod alfabeleri sadece
rakamlar iermektedir. Code39 ve Code128 ise rakamlar, harfleri ve zel iaretleri
gstermek iin kullanlr. Aada baz rnek barkod tipleri gsterilmitir

CODE 128A

EAN8

CODE 39

INTERLEAVED 2 OF 5

EAN13

UPCA

Tablo1.1: ( Deiik Barkot rnekleri)

ay paketlenmesi ilemleri srasnda Trk Gda Kodeksi Etiketleme Ynetmelii'nden
yararlanlmaldr. Bunun iin paketleme ilemi srasnda u maddelere dikkate ederek
paketleme ilemi yaplrsa kurallara da uyulmu olur. Etiketleme ve iaretleme, etiket bilgileri,
etiket bilgilerinin tanmlar, d ambalajlarn etiketlenmesi, datm ambalajlarnn
etiketlenmesi gibi bilgileri iermesi gerekmektedir. Bunlar sras ile aarsak;

15

Etiketleme Ve aretleme
Etiketleme ile ilgili kurallar aadadr verilmitir;:
Sata sunulan her gda maddesinin ambalajnda etiket bulundurulmas mecburidir.
Gda maddesinin etiket bilgileri tam ve doru olarak ifade edilmelidir.
Etiketleme dili Trke olmaldr. Trkenin yansra baka resmi diller de
kullanlabilir.
Tm yazlar, fonla kontrast tekil edecek ekilde, silinmez karakterde, okunabilir
renk ve boyutta olmal, ambalaja salam bir ekilde baslm, yaptrlm veya
tutturulmu olmaldr.
Gda maddesinin etiketi sahte, yanltc veya gdann karakterine gre hatal bir
izlenim yaratacak, tketiciyi yanltacak resim, ekil ve benzerlerini iermemelidir.
zel beslenme amal gdalar dahil herhangi bir gda maddesinin etiketinde, o gda
maddesinin hastalklar nleme, iyiletirme ve tedavi etme zellii olduunu
bildiren veya ima eden ifadeler yer alamaz.
Beslenme ynnden etiketleme zel beslenme amal gdalarn ve bileiminde
farkllk yapld beyan edilen gdalarn etiketlenmesinde mecburi olup, dier gda
maddelerinde ihtiyaridir.
Enerji veya ya deerlerinde salanan en az % 25 lik azalmalar etiket zerinde
azaltlm veya edeeri bir kelimeyle ifade edilir.
Besin elerinin miktarlar etiket zerinde verildii ekilde, her 100 g veya 100
mlL iin veya her porsiyonda rakamsal olarak belirtilmelidir. Ancak, vitamin ve
minerallerin bu izelgede yer almas iin verilen Beslenme Referans Deerlerinin
en az % 5 ini karlamas gerekmektedir.
Gda maddesinin bileimindeki besin eleri ile ilgili beyanlarda verilen koullar
dikkate alnmaldr.
Etiket Bilgileri
Gda maddelerinin etiketinde bulundurulmas zorunlu bilgiler aadadr:
Gda maddesinin ad,
indekiler,
Net miktar,
Firmann ad, adresi ve retildii yer,
retim tarihi ve son tketim tarihi veya raf mr,
Parti numaras ve/veya seri numaras,
retim izin tarihi ve sicil numaras veya ithalat kontrol belgesi tarihi ve says,
Orijin lke,
Gerektiinde kullanm bilgisi ve/veya muhafaza artlar,

16

Ancak direkt tketiciye sunulmayacak gdalarda (a), (d), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen
bilgilerin etiket zerinde bulundurulmas zorunludur. Dier bilgiler etiket zerinde veya bir
belge halinde gda ile birlikte sunulacaktr. (a),(c) ve (e) bentlerinde yer alan bilgiler
ambalajn ayn yznde bulunmaldr.
Etiket Bilgilerinin Tanmlar
Gda maddelerinin etiketinde bulunmas zorunlu bilgilerin tanmlar aadadr:
a) Gda maddesinin ad: Gda maddesinin ad veya byle bir adn olmamas halinde,
rnn gerek doas hakknda yeterli ve doru bilgiyi tketiciye sunan aklayc tanmla
belirtilmelidir. Hibir ticari unvan, marka veya fantezi ad rnn ad olarak kullanlamaz.
b) indekiler: Gda maddesinin retiminde veya hazrlanmasnda kullanlan ham
madde ve gda katk maddeleri etiket zerinde retim srasnda kullanldklar miktara gre
azalan oranlarda belirtilmelidir. Gda katk maddeleri bu ynetmeliin ikinci blmnde yer
alan snflamaya gre fonksiyonlar ile birlikte ad veya EC kod numaras ile verilmelidir.
Gda maddesinin bileiminde tatlandrc var ise inde Tatlandrc Vardrifadesi,
gda maddesine % 10 veya daha fazla poliol eklenmi ise Ar Tketimi Laksatif Etkiye
Neden Olabilir ifadesi, kullanlan tatlandrc ierisinde aspartam var ise Fenil Alanin
erir ifadesi yer almaldr.
Hacim olarak % 1,.2 den fazla alkol ieren ikilerde alkol derecesi ambalaj zerinde
tketici tarafndan kolaylkla grlebilecek ekilde yer almaldr.
c) Net miktar:
Sv gda maddelerinde hacim olarak,
Kat gda maddelerinde arlk veya tane ile satlanlarda adet olarak,
Yar kat gda maddelerinde arlk veya hacim olarak belirtilmelidir.
Sv ile birlikte hazrlanan kat gda maddelerinin szme arl verilmelidir.
Gda maddelerinin net miktar ve szme arl metrik sisteme gre beyan edilmelidir.
Gda maddelerinin net miktarlarndaki tolerans deerleri verilmitir.
d) Firmann ad, adresi ve retildii yer: malat veya ambalajlayc veya ithalat
veya ihracat veya datc firmann ticari unvan, ak adresi, tescilli markas ve retim yeri
bildirilmelidir. Fason retim yaptrlmas halinde retim yapan firmann ad ve adresi
belirtilmelidir.
e) retim tarihi ve son tketim tarihi veya raf mr: Gda maddesinin retildii
tarih, son tketim tarihi veya raf mr etiket zerinde aadaki ekilde belirtilmelidir.
Raf mr retim-Son tketim tarihi3 aydan ksa ise gn ve ay

3 -18 ay arasnda ise ay ve yl

18 aydan uzun ise yl
Gda maddelerinde raf mr verildiinde;
Tarih belirtildiinde gn ieriyorsa ; .......Gnden nce Tketilmelidir,
Mikrobiyolojik ynden abuk bozulabilecek gda maddeleri iin .......e Kadar
tketilmelidir

Dier durumlarda ....,..Sonuna Kadar Tketilmelidir ifadesine yer verilmelidir.

17

f) Parti ve/veya seri numaras varsa kod numaras: Parti ve/veya seri numaras varsa
kod numaras belirtilmelidir.
g) retim izin tarihi, says ve sicil numaras veya ithalat kontrol belgesi tarihi ve
says: Etiket zerinde Tarm ve Ky ileri Bakanlnca verilen retim izin tarihi, says ve
sicil numaras veya ithalat kontrol belgesi tarihi ve says belirtilmelidir.
h) Orijin lke: Trk Mal veya TM olarak belirtilmelidir. thal mal gda
maddelerinde ise lke ad verilmelidir.
) Gerektiinde kullanm bilgisi ve/veya muhafaza artlar: Tketim ncesi bir ilem
gerektiren durumlarda gdann doru kullanmn salamak iin gerekli hazrlama bilgisi etiket
zerinde yer almaldr. Gda maddesinin son tketim tarihi veya raf mrnn yan sra zel
muhafaza artlarn gerektiriyorsa bu artlar ve bu artlarda kullanm etiket zerinde
belirtilmelidir.
Kk Ambalajl Gdalarn Etiketlenmesi
En geni yzeyi 10 cm2 den kk olan ambalajlarda, bu yYnetmeliin 26 nc
maddesinin birinci fkrasnn (a), (c) ve (e) bentlerinde belirtilen bilgilerin bulunmas
yeterlidir. Bu tr gda maddelerinin etiketlerinde bulunmas zorunlu olan dier etiket bilgileri
d ambalaj zerinde verilir.
D Ambalajlarn Etiketlenmesi
D ambalajlarn etiketlenmesiyle ilgili genel hkmler aadadr:

Gda maddesinin ad: Gda maddesinin yaygn olarak kullanlan ad veya

gdann adna ilave olarak onun gerek tabiatn belirleyen tipi, eidi, tr
gibi tanmlar belirtilmelidir.

Gda maddesinin son tketim tarihi veya raf mr belirtilmelidir.

Firmann ad, adresi ve retildii yer: malat veya ambalajlayc veya

ithalat veya ihracat veya datc firmann ticari unvan, ak adresi,
tescilli markas ve retim yeri bildirilmelidir.

Parti ve/veya seri numaras varsa kod numaras belirtilmelidir.

indeki i ambalaj adedi belirtilmelidir.

ambalaj zerindeki bilgiler d ambalajdan grlebildiinde d ambalaj

zerine yazlmayabilir.

Datm Ambalajlarnn Etiketlenmesi

Gda maddelerinin kolay ve gvenilir bir biimde tanmas, gnderildii yere ulat
zaman kolay fark edilmesi iin datm ambalajlarnn etiketleri zerinde bulunmas gerekli
olan bilgiler aadadr:

Gda maddesinin ad,

Brt arl,

erdii ambalaj adedi.

18

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Mamul haline getirilmi aylar paketleme ilemine sevk ederek 100 kg ay
harmanlanm nevilerine gre paketlemeye hazr hale getiriniz.
Kullanlacak Ara Gereler

ay Paketleme Fabrikas veya ay Paketleme Atlyesi,

Mamul haline getirilmi ay eitleri,
Nevilerine ayrlm aylar,
ay paketleme makineleri,
aylarn sevk ileminde kullanlacak tayc bantlar,

lem Basamaklar
Harmanlanm nevileri paketlemek iin
gerekli ortam hazrlama almas
yapnz.

Harmanlamas yaplm nevileri

zelliklerine gre snflandrnz.

Snflandrlm aylar paketleme

makinesine sevk etme ilemini
gerekletiriniz.

Paketleme yapnz.

neriler
ay fabrikasn geziniz.
ay teknoloji atlyesini geziniz.
ay fabrikasndan veya ay teknoloji
atlyesinde gerekli i gvenlii
nlemlerini alnz.
Harmanlanm nevileri paketlemek iin
gerekli ortama taynz.
Harman yaplm aylar nevilerine gre
ayrlm olarak belirleyiniz.
Harman yaplm aylarn paketlensinde
kullanlan yntemleri belirleyiniz.
Harman yaplm aylar snflandrnz.
Harmanlanm aylar nevilerine gre
paketleme makinesine sevk iin ortam
oluturunuz.
Harman yaplm aylar paketleme
makinesine sevk yntemlerini
belirleyiniz.
Harman yaplm aylar paketleme
makinesine sevk ediniz.
Sevk etmi oldugunuz aylar paketleme
makinesine yklenmesini yapnz.
Paketleme makinesini paketleme ilmine
hazr hale getiriniz.
Paketleme makinesinde ay paketleme
ielmini balatnz.
Paketleme makinesinden kan aylar
kontrol ediniz.

19

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
LME SORULARI
Bu modl ile hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz
Bu uygulama faaliyetinde Doru Yanl eklinde lme deerlendirme sorular
sorulacaktr.
Aadaki sorularn cevaplarn cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

(.) retilen aylar ite bez, dta naylon olmak zere ikili ambalaj eklinde
torbalanr.
(.) 30 numara tasnif eleinin altnda kalan 7. nevi aya toz ay denir.
(.) aylar fabrikalarda nevilerine gre depolama ilemi yaplm bulunmaktadr.
(.) Paketleme makinelerinde paketlenen aylar 1000gr ile 2000 gr arasnda snrldr.
(.) Paketlemesi yaplan aylarda barkotlar alt ksma yaptrlrlar.
(.) ay paketlerindeki barkotlar ayn retildii lkeleri gsterirler.
(.) Paketleme makinelerinde kuru ve kendiliinden akabilen rnler paketlenirler.
(.) Paketleme makineleri ayn zelliine gre saatteki paketleme hz ile ifade edilir.
(.) ay paketleme iinde makinelerden ok insan eliyle paketleme yaplr.
(.) Paketleme makineleri hz dakikadaki paketledikleri paket says ile belirlenir.
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.
Tm sorulara doru cevap verdiyseniz uygulama testine geiniz.

20

UYGULAMALI TEST
Mamul haline getirilmi aylar paketleme ilemine sevk ederek 100 k ay
harmanlanm nevilerine gre paketlemeye hazr hale getiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

Fabrika ve atlye iin i nlnz giydiniz mi?

alma ortamnz temizlediniz mi?
Kullanacanz ara ve gereleri temizlediniz mi?
Paketleme yapacanz aylar depolardan paketleme nitesine
sevk ilemini gerekletirdiniz mi?
Paketleme yapacanz aylar paketlenecek ay zelliinde
harmanlamasn yaptnz m?
aylar paketleyeceiniz paketleri setiniz mi?
aylarn paketlenmesi ilem srasn belirlediniz mi?
Paketleme ilemi srasnda gda hijyeni kurallarna uydunuz mu?
Paketleme ileminden sonra paketleri snflandrdnz m?
Paketleme tekniine uygun paketleme yaptnz m?

DEERLENDRME
Seeneklerinizin hepsi EVET ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz. Cevab
HAYIR olan ilemleri tekrar dedineyiniz.

21

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Bu faaliyet sonunda renci;

Ambalajlamann tanmn reneceksiniztir.

Paketlerin ambalajlanmasnn reneceksiniztir.
Ambalaj eitlerini reneceksiniztir.
Ambalaj tekniklerini reneceksiniztir.
Ambalajlama makinelerinin eitlerini reneceksiniztir.

ARATIRMA

Ambalajlamann tanm ve ambalajlama hakknda aratrma yapnz.

ay paketlerinin ambalajlanmasn aratrnz.
Ambalaj eitleri hakknda aratrma yapnz.
Ambalajlama teknikleri hakknda aratrma yapnz.
Ambalajlama makinelerinin eitlerini aratrnz.

Aratrma sonularndan bir sunu hazrlayarak bilgilerinizi snf arkadalarnzla

paylanz.

2. PAKETLER (KOLLEME)
AMBALAJLAMA
Ambalaj, mamuln depolanma ve tanma zellikleri de dikkate alnarak, en elverili
malzeme seilmesi ve belirli ekil verilmesi suretiyle ucuz ve tketici ihtiyalarn en iyi
karlayacak ekilde paketlenmesi, sarlmas ilemidir. Plastik, cam, karton vb. malzemeler ile
rn korumaktr. ayn bu rutubetli ortamda bez torbalarda saklanmas uygun deildir.
Ambalajlar standart kontrplak kasalarda, ihracata
ayrlacak aylar ise sandklarda saklanmaldr.
Dnya pazarnda ayn grn artk yerini
demin kalitesine brakm olup, bu dorultuda yeni
imalat usulleri bulunmutur (CTC, Rotervan). Bu
durum Trkiye ay sSanayi tarafndan tetkik
edilmelidir. zdiham dnemlerini atlatabilmek iin
ehveni er olarak ister istemez bavurulan
soldurmasz imalatn (Legg-cut) gelitirilmesi de
ayn derecede nem tamaktadr.
Resim2.1: (ay Aambalaj eitleri)

22

Instant (z ay) ay imalatnn zerinde de detayl almalar yaplmaldr. Bu eit

aya kar olan talep, gittike artmaktadr. Trkiye de retilen ay z ay retimine uygun
grnmektedir. Fakat bunun ileri bir teknik bilgi ve saysz denemeler isteyeceini hatrdan
karmamaldr.
ay imalatnn btnyle gelitirilmesi, ihracat iin gereken kaliteye sahip mamul ay
elde etmenin tek yegne aresidir. Bu neticeyi elde etmek iin ise, uzmanlam ay
teknolojisinin hizmeti elzemdir.
Organizasyona gelince; ayn hem tarmnn hem imalatn gelitirebilmek iin, gereken
almalarn ayr ayr birimler tarafndan idare olunmas yerine, bir tek organizasyon
tarafndan koordine edilmesi srarla teklif edilir.
retilen aylar ite bez, dta naylon olmak zere ikili ambalaj eklinde torbalanr.
rn izlenebilirliini salamak zere iki torba arasna retim tarihi, saat ve nevisini belirten
tanmlayc bir etiket konur. 1. nevi 32 kg, 2. nevi 27 kg, 3. nevi 21 kg, 4. nevi 35 kg, 5. nevi
29 kg, 6. nevi 22 kg, 7. nevi 35 kg, net olarak standart hale getirildikten sonra paketleme
tesislerine getirilmek zere kuru ay ambarlarna alnr. hralk aylar alc firmann talebi
zerine zel ambalajlarda farkl kilolarda hazrlanabilmektedir.
Dier memleketlerde tasniften sonra aylar normalde ambalajlanmak zere yeteri
miktarda muhtelif nevilerden birikinceye kadar havasz ambarda biriktirilir. Paketlemeden
evvel her nevi harman edilir. Trk fabrikalarnda ambar veya dier hava geirmez kap veya
kutu yoktur. aylar Amerikan bezinden yaplm torbalar iinde muhafaza edilir. Trk aylar
ihra edilecekse ay ambarlar fabrikann balca tehizat olmaldr.
Kurutma makinelerinden % 3 rutubette kan ay tasnif ve ambarlamada nem alr.
Fakat bu nem ambalajlamadan nce hibir surette % 6'dan fazla olmamaldr. Ambalaj
kusurlu olduu takdirde nakil esnasnda bozulma rizikosunu azaltmak iin nemin % 5'i amas
durumunda tekrar kurutma tavsiye edilir. hra edilerek aylar alminyum folyo veya pirin
kd kapl standart katl kontrplak sandklar iinde ambalajlanmaldr.
Su muhtevas ambalajlamadan evvel tayin edilmelidir. Hem tasnif salonu hem de
ambalajl ay ambarnda ya ve kuru termometreli higrometrelerin kullanlmas tavsiye
olunur.
Aile yapsnn klmesi, byk marketlerin saysnn artmas gibi nedenlerle, birim
ambalaj kk miktarlarda rn iermekte, bu durum ise ambalajlama hattnn hzl olmasn
gerektirmektedir. Ambalajlama hattnn hzl almas, hattn hzna uygun maddelerin
kullanmn zorunlu hale getirmekte ve hat atklarnn azaltlmas, zaman kaybnn minimize
edilmesi amacyla yksek performansta girdi seimi gerekli olmaktadr. Ambalajda aranmas
gereken dier nemli husus da, ambalajn rne uygun olmas ve kullanm kolayldr.
Ambalajn kolay almas, bir defada tketilmeyen rnlerin tekrar kullanmnn salanmas
buna rnek olarak gsterilebilir. Ambalajlamada kullanlan ve ambalajn meydana gelmesine
hizmet eden maddelere ambalaj maddeleri denir. Ambalaj maddeleri de ambalaj malzemeleri
ve ambalaj yardmc malzemeleri olarak ikiye ayrlabilir. Ambalaj malzemesi, ambalajn
meydana gelmesi iin gerekli olan mamul rten, saran malzemelerdir. rnein, kt, karton,
alminyum ve teneke levhalar.
Yyardmyla ambalaj malzemeleri ise ambalajn
tamamlanmas iin gerekli etiket, esitli bantlar, ip, tutkal gibi malzemelerdir.

23

Ambalaj sanayii tketim ekonomilerinin ortaya ks ve hzl nfus artlaryla doru

orantl olarak nem kazanan bir faaliyet sektrdr. Ambalaj sanayiinin mallarna olan talep
trev taleptir. Bu sektrn mallar genellikle bir ara mal halinde dier sektrlerde girdi olarak
kullanlmakta, tamamlayclk zellii tamaktadr. Bu nedenle, ambalaj sektrnde retilen
mala olan talep, ambalajlanan mala olan talep deiimine paralellik izlemektedir. Bugnk
ada ambalaj anlayna uymasa bile, ambalajn 5000 yldan beri kullanlmakta olduu
bilinmektedir. Milattan 3000 yl nce, Msrllar, Fenikeliler, ranllar ve Trkler camlar
fleyerek ieler, sv gdalar iin kp ve kavanoz gibi kaplar yapabiliyor ve ambalajlama iin
bir tr papirs kullanabiliyorlard.
Bu ilk ambalajlarn kullanld alarda, toplum ihtiyalar arttka kullanlan ambalaj
trleri de oald. M.S. 105 ylnda kdn bulunuu ve 12. yzyldan sonra retim ve
tketimin hzla yaygnlamas; 15. yzylda Avrupada balayan yenileme hareketleri,
ambalajn gelimesini hzlandran en nemli etkenlerdir. Bugnk ekilde ambalajlamann
yaps ve kapsam, son 200 ylda salanan gelimeler ve teknolojik yenilikler sonucu
belirlenmitir.17. yzylda kt torbalar, 19. yzylda teneke ve oluklu mukavva kutular, st
ve dier sv iecek maddeleri iin kaliteli cam ieler ve dier ambalaj trleri birbiri ardnca
insanln hizmetine sunulmutur.
Ambalajdan beklenen be ilev bulunmaktadr. Bunlar; tasma, koruma, tantma,
ambalajlama kolayl ve evreyi korumamdr.
Tasma: Ambalajn esas ilevi, ambalajlanan rnn bir arada tutularak tanmasdr.
Buna depolama ve istifleme de dhildir.
Koruma: Ambalajlanm rnler, kullancnn eline geene kadar, bir ka kez ykleme,
boaltma ve tasma ilemlerinden geerler. Bu ilemler srasnda ambalajn karslaabilecei
tehlikelere (nem, sok, titreim, oksidasyon, ar scaklk deiimleri) kar rn korumas
gerekir.
Tantma: Ambalajlanan rnn cinsi, nerede retildii, miktar, abuk bozulabilir veya
tehlikeli olup olmad, ambalaj sayesinde tketiciye tantlm (bildirilmi) olur.
Ambalajlama Kolayl: Ambalaj, rne kullanm kolayl salamal ve amaca uygun
olmaldr. rnein, rnler ambalaj sayesinde daha kolay yklenir, boaltlr ve tanrlar. Bu
yolla, isilik maliyetinden tasarruf salanm olur. Ayrca, ambalajl rnlerin pazarlanmas
ok daha kolaydr.
evreyi Koruma: Ambalajn kendisinin ve ambalajlanan rnn, datm zinciri
boyunca, evreyi kirletmeden tketiciye ulamas salamaldr

2.1.Ambalaj (Kolileme) eitleri

rn fiziksel ve kimyasal niteliklerine gre ambalajlamann,

Ambalajn bilgilendirme grevlerine uygun olarak yapsal ve grsel imajlarla ve
deiik renklerde ve albeniyi n plana karacak ekilde donatmnn,
Ve nihayet oOnu lojistik koullara uygun olarak boyutlandrmann rn
pahallatrmayaca, tersine deerini koruyaca, hatta arttraca ve datm
masraflarn azaltaca artk kesin olarak bilinmektedir.

24

Bu anlaya bal olarak dnyann her tarafnda olduu gibi Trkiyede de ambalaj
sanayi, insan ve toplum yaamndaki roln yerine getirmeye aba gstermektedir. Ayrca
ambalaj atnn azaltlmas konusunda tketici desteini salayan, geri dnm
kolaylatran i birlii dzenlemeleri yaplmaktadr.
Trkiye, Avrupa Birliiine aday lkeler arasnda ambalaj ve geri dnm konusunda
daha AB tarafndan herhangi bir koul ileri srlmeden zorunlu uygulamalar balatm
bulunmaktadr.
Trkiyede ambalaj malzemeleri temel olarak kt/karton, plastik, cam, metal ve ahap
arlkl olmak zere 5 ana gruba ayrlmaktadr. Ancak iindeki rne fiziksel ve kimyasal
adan uygun yaplarda dzenleme yaplmas zorunluluu, ana malzemelerin yeni
teknolojilerle islenerek farkl kullanmlarn ortaya karmakta, malzemelerde koruyuculuk ve
raf mr asndan fleksibilite salanmaktadr. Ana malzemeler dorudan kullanld gibi
kendi aralarnda ya da birbirileri ile balanmak, bir ya da iki yzeyine kaplama yaplmak
suretiyle fleksible ambalaj olarak kullanma sunulmaktadr.
Trkiyede ambalaj malzemesi kullanan retim sektrleri genel olarak aada
aklanan gruplara ayrlmaktadr.,

Seker ve ekerleme rnleri; ikolata, iklet ve nugam rnleri,

Un ve unlu rnler; biskvi, kek, snack ve ekmekler,
Ya ve ya rnleri (sv, kat); tereya ve margarinler,
eitli peynirler (eritme, kasar ve dier yumuak ve sert peynir rnleri),
Sabunlar, kozmetikler ve hijyen kt rnleri,
Deterjan ve temizlik rnleri (toz, sv, jle, krem),
orbalar, baharat, puding ve dier toz gda rnleri,
St ve st rnleri (yourt, ayran),
Su ve maden sular,
Alkoll ve alkolsz iecekler (meyve sular, kolalar ve gazozlar),
Sigara ve ttn rnleri,
ay, kahve, kakao ve tuz rnleri,
la ve salk rnleri,
Mayalar (yas ve kuru mayalar, Iinstant mayalar),
Et ve et rnleri (sr, dana, koyun, kanatllar, tavuk, balk ve deniz rnleri),
Fndk, fstk, ceviz, zeytin, patates unu ve cipsleri, meyve kurular gibi tarm
rnleri,
Dierleri (ocuk mamalar, zirai mcadele ilalar, etiketler vs),
Gda d sanayi rnleri (ev gereleri, tekstil rnleri, ss eyalar, sise ve dier
sanayi rnleri).
malatlarnda kullanlan hammaddelere gre temel olarak be gruba ayrlan ambalaj
malzemeleri, aada ana baslklar halinde ksaca aklanmtr.

25

2.1.1. Kt, Karton ve Oluklu Mukavva Ambalaj rnleri

Kdn ucuz ve islenmesi kolay olmas nedeniyle, ambalaj maddeleri iinde tercih
sralamasnda kt ve karton ilk srada yer almaktadr. Kt ve karton ambalaj ekilleri,
sarglklar ve sarglk ktlardan mamul kese kd ve kk torbalar, byk ar hizmet
torbalar, katlanabilir veya katlanamaz karton veya mukavva kutular, etiketler, destek ve
dolgu malzemeleri ve dier katklardr. Yaplacak ambalaj trne gre ktta belirli
zelliklerin bulunmas gereklidir. Yerine gre bu ktlar esitli maddelerle islenerek,
kaplanarak, mumlanarak veya parafinleerek daha iyiletirilmi ve zellikleri deitirilmi
olarak ambalajclara arz edilmektedir. Kda dayal ambalaj rnleri, genel anlamda kt
ambalajlar, karton ambalajlar ve oluklu mukavva ambalajlar olarak grupta
toplanabilmektedir. Ana alma grubumuzu oluturan bu ambalaj trleri, ileriki blmlerde
ayrntl ekilde anlatlacaktr.
Kt Ambalajlar
Kt ambalajlar, genel olarak odun, yllk
bitki ve atk kt gibi ham maddelerden kimyasal,
yar kimyasal ve mekaniksel yollarla elde edilen
hamurlarn (elyaf karm) dvme, kesme,
saaklandrma ve temizleme gibi ilemlere tabi
tutularak dolgu ve artlandrma maddeleri ilave
edilerek elek zerinde safiha oluturulmas,
kurutulmas ve uygun ebatta kesilmesi ilemleri
sonucunda retilirler. Hafiflii, esneklii ve evre
dostu olmas gibi avantajlar bulunan ve esitli
maddelerle islenerek deiik versiyonlarda
retilebilen kt ambalajlar, iindeki muhteviyat
gstermemesi gibi bir dezavantaj bulunmasna
ramen, ok fazla sektrde (zellikle gda, tekstil
ve hazr giyim, temizlik maddeleri, cam ve
seramik, ila ve kozmetik vb..) ambalaj malzemesi
olarak kullanlmaktadr.
Resim2.2: ( Kat Aambalaj eitleri)

Kt ambalaj trlerinden olan sarglk ktlarda % 100 atk kt veya % 100 selloz
kullanm gibi ham madde bileimi deiebilirken, Kraft torba kd retiminde odundan elde
edilen % 100 selloz, sigara ve ince zel ktlarda ise % 50 slfat ve okalipts sellozu ile %
50 kendir-keten sellozu kullanlmaktadr. Pratik olarak her cins sarglama kd, esitli
ilemlere tabi tutularak, koruyucu zellikleri, makinede islenebilmesi ve bask uygulanabilme
zellii gelitirilebilir. Bu tip ilemlere vakslma (mumlama), esitli plastiklerle kaplama,
baz kimyasal maddelerin emdirilmesi, plastik filmlerle ya da alminyum folyo ile laminasyon
ve laklama gibi ilemler de dhildir.

26

Kt torbalar en ekonomik ambalajlardr. Bu torbalar ay, seker, un gibi esitli toz ve

kat, imento gibi endstriyel rnlerin paketlenmesinde kullanlr. Torba retiminde Kraft
kd, yal ve glasin, slfit ktlar kullanlr. esitli boyutlarda retilebilen kt torbalar,
krkl (hacimli rnler iin) ve sapl, gl dipli (el antas seklinde), SOS denilen kt torba
seklinde (Kraft kttan tek ya da ok katl) de retilebilirler.
Karton Ambalajlar
Doal, yenilenebilir, dayankl bir madde olan selloz bazl karton ambalajlar,
balangta odundan elde edilen yeni liflerle ya da geri dnmden elde edilen liflerle
retilebilmekte olup, gerek evre koullarna gerekse taleplere istenildii gibi cevap verebilen
ambalaj malzemeleridir. En nemli avantajlar; parlak ve dzgn bir yzeye sahip olmas,
dier ambalaj trlerine gre daha ucuz olmas, esitli biim ve boyutta retilebilmesi,
hafiflii, bo olarak tanmada istifleme kolayl ve sunumda farkl olanaklar sunabilmesidir.
ok katl olmas nedeniyle deiik kalitelerdeki kt hamurlarndan elde edilen
safihalarn makineler ierisinde birletirilmesiyle elde edilen kartonlar, kullanlan
hammaddeye gre gri karton, kroma karton, Bristol ve kue karton ile kaplk karton denilen
eitlerde retilebilmektedir. Deiik arlk ve kalnlklarda retilebilen kartonlar, kesme,
yaptrma, sekil verme, farkl malzemelerle kaplama ilemlerinden geirilerek ok fazla
sektre ambalaj malzemesi retiminde kullanlabilmektedir.
Karton retimindeki teknolojik gelimeler, karton kutu reticisine ok byk olanaklar
sunmaktadr. Neme kars direnli, kolay katlanabilir, gdaya uygun, aartc kullanmadan
retilmi, PE, PP ya da PET film lamine edilmi hazr kartonlar bulunmaktadr. Bylece,
karton kutularn kullanm alanlar genileyebilmekte, tercih nedenleri artmaktadr.
Oluklu Mukavva Ambalajlar
Oluklu mukavva, mal ve eyalarn korunmas ve paketlenmesi ihtiyac nedeni ile yeni
bir kt kullanm olarak ortaya kmtr. Bugne kadar deiimlere uram olmasna
ramen, oluklu mukavva ham maddesi asndan eski rneklerinden ok farkl deildir. Ham
maddesi olan kdn yeniden retilebilen, yeniden kullanlabilen ve geri dntrlebilen bir
madde olmas dolaysyla evre uyumu en yksek olan ambalaj tr diye tanmlanabilir. En
fazla yas meyve ve sebze ile islenmi gda ambalajnda kullanlan oluklu mukavva ambalaj,
bata iecek, kimya, tekstil, beyaz eya, kahverengi eya, ttn mamulleri ve inaat sektrleri
olmak zere yaklak 25 sektrn ambalaj ihtiyacn karlamaktadr. Kullanlan tarmsal ve
sna rnlerin maliyetleri zerinde dikkatler younlat lde, oluklu mukavva
kullanmnn da artmas beklenmektedir. nk oluklu mukavva ambalaj bir maliyet unsuru
deil, maliyet drme arac olarak grlmektedir. Byk emeklerle ortaya kan rnn
deerini kaybetmemesi ve hatta yok olmamas; iyi tasarlanm, iyi retilmi ve kullanlm bir
ambalajla mmkn olmaktadr.

27

Resim2.3: (Oluklu Mmukavva Aambalaj eitleri)

Datm harcamalarn azaltarak, retim ile tketim noktas arasndaki yolda,

paketledii rn veya rnleri en iyi biimde bir arada tutma, koruma, tasma, tantma
grevini stlenen oluklu mukavva ambalajlarn kullanld alanlar, her geen gn
artmaktadr. Sv, kat, taneli, yumuak, sert, dayankl veya hassas tm rnler, oluklu
mukavva ile gvenli olarak ambalajlanabilmektedir. Her oluklu mukavva kutu, paketledii
rn zelliklerine uygun olarak tasarlanmakta; dolum koullarna, palete, istife, depolama ve
nakliyeye uygunluu gz nne alnarak retilmektedir. Oluklu mukavvalarn zellikleri,
cinslerine, retimlerinde kullanlan ktlara ve yardmc malzemeye bal olarak
deimektedir. Kullanlan ham madde ve retim yntemleri, ktlara birbirinden farkl
zellikler kazandrmakta ve bu zelliklerin amaca uygun olarak seilmesi baarl ambalaj
retimi iin ok byk nem tamaktadr. Oluklu mukavva retiminde kullanlan ktlar;
odundan, saman ve benzeri bitkilerden, atk kttan elde edilen, cinsine gre farkl oranlarda
kullanlan elyaf, su, katk maddeleri ve kt yapm yntemleri kullanlarak retilmektedir.
Kdn mekanik zelliklerini iyiletirmek, neme, yaa direncini artrmak, yzey
dzgnln salamak, renklendirmek amac ile de niasta ve renklendirici maddeler
kullanlmaktadr. Oluklu mukavva ktlar; i, d yzler ve ara katlarda kullanlan Liner;
ondlede kullanlan Fluting ktlar olarak iki ana gruba ayrlrlar. Kraft Liner; Test Liner;
isimlerinden de anlalaca gibi liner, Nssc, Saman Flutingise fluting ktlardr. Schrenz
veya geri kazanlm kt (Recycled) olarak adlandrlan ve retilen ktlar ise cinslerine

28

Resim2.5: (Karton Kkutu Aambalaj eitleri)

Oluklu mukavva kutular retim ekline gre; yarkl tip oluklu mukavva kutular,
gemeli tip oluklu mukavva kutular, katlamal
tip oluklu mukavva kutular, srgl tip oluklu
mukavva kutular, bklmez tip oluklu
mukavva kutular ve hazr yaptrlm oluklu
mukavva kutular olmak zere alt gruba
ayrlmaktadr. Oluklu mukavva kutularla ilgili
Trk Standartlar Enstits (TSE)nn TS 609,
635,636, 1301, 1302, 3120, 3121, 3122, 3214
nolu standartlar bulunmaktadr.

Ktlar

Birinci Hamur Ktlar (6080 gr/ m22 )

Slfit ve Hutbak Ktlar (2240 gr/ m2m2 )

Kraft Ktlar (70175 gr/ m2 m2 )

Kue Ktlar (60100 gr/ m2 m2 )

Saman Fluting (112 gr/ m2 m2 )

Ekstra Fluting (120 gr/ m2 m2 )

Sigara Ktlar (18 g r/ m2 m2 )

Kraft Kd (imento ve Dier Endstriyel rnler iin)

Kartonlar

Gri Kartonlar (220300 gr/ m2 m2 )

Kroma Kartonlar (220350 gr/ m2 m2 )

Bristol ve Kue Kartonlar (180220 gr/ m2 )m2

Kaplk Kartonlar (180200 gr/ m2 m2 )

Oluklu Mukavva Ktlar ( Mikro, Fein, Double, Double-Double Dalga)

29

Yukarda saylan tm kt, karton ve oluklu mukavva ambalaj ktlar SEKA ve zel
sektrdeki kt tesislerinden (yurtiinden) temin edilebilmekte olup, baz zel ambalaj
ktlar ile yabanc marka rnlerin ambalajlanmasnda kullanlan ktlar deiik lkelerden
ithal edilmektedir.

2.1.2. Metal Ambalajlar

Ambalaj endstrisinde en youn olarak kullanlan metaller teneke ve alminyumdur.
Teneke, kalay ile kaplanm yumuak sacdtan bir levhadr. Teneke kutunun en yaygn
kullanm alan gda sanayiinde konserveciliktir. Son yllarda hediyelik eyann
pazarlanmasnda da teneke kutular youn olarak kullanlmaya balanmtr. Ayrca, fantezi
teneke kutular mutfak aksesuar, ay, ekerleme, kurabiye kutular olarak yaygn bir kullanm
alan bulmutur. Alminyum ambalaj malzemelerinin bir ambalaj maddesi olarak kullanm da
son yllarda hzla artmtr. Hafif, pasa mukavim, kalay ve boya gerektirmeyen, stmaya
elverili ve ii bitince atlan bu kaplar hazr yemekler iin idealdir. Alminyum, sklabilir
metal tplerin imalatnda da nemli bir yer tutmaktadr. Trkiyedeki esitli gdalar, kiisel
bakm rnleri, boyalar, endstriyel rnler, veteriner rnleri, deiik formlarda islenmi
alminyum ve teneke gibi metal ambalajlarda pazarlanmaktadr.

Resim2.6: (Metal Aambalaj eitleri)

2.1.3. Ahap Ambalajlar

Ahap kutu, kafes sandklar, isletme ii istifleme ve lojistikte kullanlan standart ya da
standart d paletler, monte ya da demonte edilebilen nakliye sandklar ile konteynerlerden
oluan ahap ambalajn malzemesi odundur. Kerestenin younluu 0,.32 gr/m3 m2ten, 1,.15
gr/ m2 m3 e kadar deimektedir. Salamlk ve dayankllk asndan ahap ambalaj, nem
miktar % 20yi gemeyen keresteden retilmelidir. Oluklu mukavva ve plastik ambalajlar
gibi ikame mallarn ahaba oranla hafif oluu nakliye masraflarnda tasarruf salamakta ve
ahap ambalaj talebi nispi olarak azalmakla birlikte, ahap ambalaj zellikle i piyasada
defalarca kullanlabilmesi ve ucuz olmas sebebiyle zellikle gda sanayiinde daha ok
tasma amacyla kullanlmaktadr.

30

2.1.4. Cam Ambalajlar

Cam ambalaj, bilinen en eski ambalaj trlerinden birisidir. Cam, silisli kumun esitli
katk maddeleri eklenerek belirli scaklklarda eritilmesinden olumaktadr. Geri dnmn
nem kazand gnmzde, cam ambalaj zellikle gda sektrnde nemi artan bir rndr.
Dier maddelerle karmamas, iinin grlebilmesi, katl, tekrar temizlenip
kullanlabilmesi nedeniyle dier ambalaj rnleriyle ikame edilememektedir. Cam
ambalajlarda bozulabilecek maddeler tanmaktadr. leri teknolojiler kullanlarak, cam
ambalajn arlnn azaltlmas, i hacminin geniletilmesi ve renklendirilmesine ynelik
almalar yaplmaktadr.
Cam ambalajda, Trkiye dnya pazarlarndaki rekabetini srdrmektedir. Son yllarda
tarmsal rnlerde isleme orannn dkl nedeni ile beklendii ekilde hzl byme
gerekleememi bulunmakla birlikte, malzemenin yapsna zg avantajlar ile cam ambalaj
gda ve iecek sektrnde ilgi grmeye devam etmektedir. Genel olarak retim tekel
boyutunda bir retim grubunca srdrlmektedir.

2.1.5. Plastik Ambalajlar

Petrol ve petrol trevlerinden elde edilen plastik ambalaj, zellikle gda sektrnde en
byk gelime potansiyeline sahip rn olarak deerlendirilmektedir. Hafif olmas, istenilen
seklin kolayca verilmesi, renk ve bask konusunda elverili olmas ve ucuz olmas nedeniyle
ambalajlamada tercih edilen bir maddedir. Plastik ambalajlarn deiik trleri bulunmaktadr.
Bu trlerin en basnda gelenler, PET (Ppolietilentetraftalat), PVC (Ppolivinilklorr), PS
(Ppolis tren) ve PE (Ppolietilen)dir. Bu isimler, ambalajlarn kimyasal yaplarn
gstermektedir
Ambalaj, tketim ve satn alma gcyle dorudan ilgili bir rndr. Trkiyede gda ve
gda d tketim mallar sektrnde kullanlan ambalaj malzemelerinin % 37,.4n fleksible
ambalaj folyolar, kt ve karton ambalajlar ile oluklu mukavva ambalajlar, % 21,.5ini
plastik, % 11,.5ini metal, % 17,.2sini cam ve % 12,.3n de ahap ambalajlar
oluturmaktadr.
Kt Karton ve Oluklu Mukavva Ambalaj
Trkiyede bilinen ve kullanlan kt karton ambalajlar aada ele alnmtr.
Hutbak Kd, 1718 g m2 r/ m2 arlnda, % 100 sellozdan mamul, bir yz
parlak, tam tutkall, zellikle meyvelerin sarlp muhafazasnda kullanlr.
Kraft Ambalaj Kd, 40 gr/ m2 m2 arlnda, % 100 esmer sellozdan mamul, bir
yz parlak, tam tutkall, yksek mukavemetli, her trl ambalaj isinde kullanlan ktlardr.
Slfit Ambalaj Kd, 40506070 gr/ m2 m2 arlnda, % 100 esmer veya beyaz
sellozdan mamul, bir yz parlak, tam tutkall, mukavemetli, zerine bask yapmaya msait
ambalaj kd olarak her trl sarglk islerinde kullanlabilen ktlardr.

31

Kraft ve Slfit imitasyon Kd, 6070 gr/ m2 m2 arlnda, takriben % 60-70i

sellozdan, geri kalan ksm temiz dknt veya eski kttan mamul, vasat mukavemet
isteyen ambalaj islerinde, zellikle kese kd olarak kullanlabilen ktlardr.
Adi Ambalaj Kd (Srenz), selloz miktar daha az, ounlukla eski kttan mamul,
bir yz parlak, % 100180 gr/ m2 m2 arlnda olup genellikle kasaplarn kulland
ktlardr.
Oluklu Mukavva, 20. yzylda bulunmu kttan mamul en nemli ambalaj
maddelerinden biridir. ki dz karton (lineer) arasnda bunlar birletiren oluklu bir kartondan
(fluting) ibaret olan oluklu mukavva sok ve basnca ok dayankl bir yap tekil eder.
Oluklarn arasndaki mesafeye, oluk saysna, oluklu katlarn saysna ve kartonlarn
kalnlna gre sok ve basnca mukavemeti daha fazla olabilir.
Karton grubunda ambalaj malzemesi olarak; Ggri Kkarton, Kkroma Kkarton, iki Kkatl
(duplex) veya Kkatl (tripleks) Kkartonlar ve Ssaman Kkarton kullanlmaktadr. Yukarda
saylan rnlerden en ucuzu Ssaman Kkarton, en pahal olan ise iki Kkatl veya Kkatl
Kkartonlardr. Selofan Kkd, effaf, parlak, lifsiz ve deliksiz, rejenere selloz esasl, en
ince bir filmdir. Genellikle gda maddelerinin ve sigaralarn ambalajlanmasnda kullanlr.
Selofann Trkiyedeki ticari ismi selondur. Selofan, kttan sonra bilinen en eski ambalaj
maddelerinden biridir. Selofan buhara kars dayanksz olup, su emme kapasitesi % 100dr.
Kuru iken gazlara kars geirgen deildir. Laklanarak ve lamine edilerek zellikleri
gelitirilen selofan, baslca ekilde snflandrlabilir.

Resim2.7: (Kat-Karton Ambalaj eitleri)

32

Laklanm dz selofan, nitro selloz lak ile laklanms selofan, poliner kapl selofan.
Selofan ambalajnn baslca kullanm yerleri, undan yaplm yiyecekler, taze etler, seker ve
sekerli mamuller, hazr yiyecekler, kuru yemi ve kuru meyveler, ttn sigara ve benzeri
maddeler ve baz endstriyel ambalajlardr.

2.2. Ambalaj (Kolileme) Teknikleri

Ambalajlama ilemi rn iin nemli bir evredir. Bundan dolaydr ki ambalajlama
ilemi yaplrken uygun teknikler gelitirtmelidir. Ancak bu teknikler ay ambalajlama iin
geerli olduu gibi dier rnler iinde geerli olduunu unutmamak gerekir. rnein ekerin
ambalajlamas ile ayn ambalajlanmas kendi arasnda farkllar gsterse de ama ayndr.
Bundan dolay ambalaj tekniklerini u ekilde sralamak doru olur.

Ambalajlanacak malzemenin fiziksel formu nedir?

Nasl Bbir Kkoruma Ggerekiyor?
malat veya raf mr tehlikeye maruz kalyor mu?
Ambalaj malzemesindeki ama-kapama noktalar, paket malzemesi kadar
koruma salyor mu?
Ambalaj aldktan sonra kullanlmayan malzeme iin tekrar kapanmas
gerekiyor?
rn ve ambalaj malzemesi kimyasal birbirlerine reaksiyon gsteriyor mu?
Ambalaj rnn zarar grmesini engelliyor mu?

Resim2.8: ( Paketleri Ambalajlama safhas)

Resim2.10: (Paketleri Ambalajlama safhas

Resim2.9: (Paketleri Ambalajlama safhas )

Resim2.11: (Paketleri Ambalajlama safhas)

33

Resim2.12: (Paketleri Aambalajlama safhas )

Resim2.13: (Paketleri Aambalajlama safhas)

Resim2.14: (Paketleri Aambalajlama safhas )

Ambalaj malzemesi harici koku, oksidasyon veya dier kimyasal reaksiyonlara

kar koruma yapyor mu?
Malzeme, yapsal g itibariyle, ihtiya duyulan kullanm iin uygun mu?
retilebilirlik asndan kendine ekil ve kimlii veren fabrikasyon retim ve grafik
tasarm ilemlerine kolaylk salyor mu? Bunlar iin uygun mu?
Mterilerin bildii ekil, yap ve dokuda bir malzeme mi? Dolaysyla uygun mu?
Yoksa satmak iin uratrr m?
Yksek hzlarda makineli
retimden geer mi?
Tayclarda
ya
da
herhangi bir yerde ar
scak veya souk hava
artlarna dayankl m?
Perakende veya sat
maazalarnda depolama
artlarna
dayankllk
gsterir mi?
Eer vakum, gaz veya
hava geirmez ekilde
kapatlm bir paketleme
gerekiyorsa
ambalajn
yaps byle bir ekipman
iin en uygunu mudur?
Resim2.15: (ay (Kkolileme) Aambalaj eitleri)

34

Gerektiinde ambalaj iindeki madde sterilize edilebilir mi?

stenilen miktarda tedarik devaml olarak mmkn m?
Datm sresi nedir?
Fiyatlar piyasadaki dalgalanmalara baml m?
Fiyatlar amacnzla uyumlu mu?
Btn tedarik yollar aratrlm m?
Ambalaj, elinizdeki ekipmanla ekillendirilip dolduruluyor ve kapatlyor mu?
Yoksa yeni ekipman m gerekli?
Yeni ekipman almak yerine ambalaj ile fiyatta yap ve ebat deiikli yapmak
daha m uygun olur?
Ambalaj yapsndaki modifikasyonlar yeni bir tr ekipmannn daha avantajl,
daha hzl ve daha ekonomik olarak kullanlmasna mmkn klyor mu?
Kodlama gerekiyorsa metodu hazr m? Personel
Ambalaj standart ilemler ile halledilebiliyor mu? Yoksa zel personel
gerektiriyor mu?
Ambalaj krlma veya kontrol asndan zorluklar karyor mu?
lemler tam otomatik, yar otomatik veya tamamen elle mi olacak?
Ambalajn yaps ve ls ambalaj makinesi ve tayc hatlardan geebilecek
ekilde tasarlanm m?
Ambalajn kapanmas, mteriye uygunluu kadar rn ve retim iinde uygun
mu?
Ambalajn az dolum cihazna uygun mu?
Etiketleme gerekiyorsa, gerekli etiketleme boluu var m?
Ambalaj, makinenin izlemesi srasnda ortaya kabilecek maksimum arpma
direncine uygun mu?
Tasarm, uygun depolama ve nakliyeye imkn veriyor mu?
retim; fabrikasyon, standart bir alma eklinde mi, yoksa imkan d metot ve
malzeme mi gerektiriyor?
Ambalajlar retim hattna girmeden nce, datm ve depolama iin uygunluk
gsteriyor mu?
Eer ambalaj malzemesinin birka paras varsa, bu paralar ambalaj iin kolay
ve uygun bir ekilde birletirilebiliyor mu?
Ambalaj retici veya imalat tarafndan son haliyle kullancya nakledilebilecek
ekilde ayarlanabiliyor mu?
Ambalaj bo olarak istiflendiinde uygun bir arlk ve kapasitede mi?
Bu tip bir rnn, ambalajlanmasnda kabul edilen bir metot var m? O metott
kullanlabilir mi?
Birim ambalaj hacim ambalajlamaya getirilmi mi?
Ambalaj, toptanc ve perakendeci iin uygun ebatlarda m?
Ambalaj, depolama, sergilenme, sat ve datm iin uygun mu?
Birim ambalaj mterinin istedii ebatta m?
Ambalaj, sat ncesi, iindekinin ne olduunun kontrol edilmesine imkn
salyor mu?
Bir datm cihaz (dispensing=dar verme, dkme azl gibi) etkili bir
ekilde kullanlyor mu?
Ambalaj kolayca alp gerekirse sonradan kullanm iin kolayca kapanyor mu?

35

Mteri, miktar kolayca lebilir mi? (grebiliyor mu?) ?

evre koruma ilevini yerine getiriyor mu?
Bo ambalajlarn tekrar kullanm ans var m?
Ambalaj imal edilirken, kavrama, tutma gibi mteri kolaylklar hesaba katlm
m?
rnn ebad buzdolab, mutfak dolab, banyo dolab gibi yerlere gre mi
ayarlanm?
Uygun ambalajlama politikasnn altnda, paket mmkn olan en az
malzemeyi mi gerektiriyor?
Ambalaj ekonomi imalat, retim ve datm aamalar iin standardizasyon
almalar ile uyumlu mu?
Ambalajn maliyeti aadakilerle uyumlu mu?
Ambalaj malzemesi iin harcanan para karlnda dk bir defo veya hasar
yzdesi garanti ediliyor mu?
Ekonomi temel alndnda ambalaj, rnn mrn gerektii kadar hatta daha
fazla koruyor mu?
Arlk, ebat, ekil ve yap itibaryla ambalaj nakil esnasnda tasarruf getirecek
ekilde mi?
rnn ucuzluu veya pahall mteri zerinde istenilen olumlu etkiyi
brakyor mu?
Yeni bir rn m?
Kullanm nelerdir?
Kendi trnde fark ve nispi kalitesi nedir?
zel sat karakteristii nedir?
Mterisi kimdir? Ya- cins gelir seviyesi sosyal ve kltrel seviye, rk,
corafi konumu ve ihra pazarlar .nedir?
Datm nasl olacak? Normal yoldan (toptan-perakende) bamsz dkkanlar,
maazalar zinciri, selfservis alan sper marketler havale sistemi veya evden
eve direkt sat. eklinde mi?
Satn Aalma Aalkanlklar. nedir?
Bu tip bir rne kar, perakendecinin satn alma alkanl nedir?
Raf, tezgh veya vitrinde mi sergileniyor?
rn ekli ve ebad toplu sergilemeye uygun mu?
Tek bir rn kendi bana cazip mi?
Ambalaj gz hizasnn altnda m yoksa stnde mi bulunacak?
Perakendeci rn beeniyor ve destekliyor mu?
lave veya sat noktasnda sata destek ihtiyac var m?
Ebat ncelikleri nedir?
Ambalajn ebatlar, mteri alkanlklarna ve datm metotdlarna uygun mu?
Ambalaj ebat ve eklinde yaplacak deiiklik, mteri kolayl ve satn alma
derecesini ne ekilde etkiler?
rnn rekabet gcn direkt ve dolayl olarak karlatrdnz m?
Ambalajlar karlatrdnz m?
Sizin ambalajnzn rekabet iinde olduunuz baka ambalajlara benzeyip
benzememesi gerektiini hi dndnz m? Yoksa imalat, perakendeci ve
mteri asndan farkllk gstermeli mi?

36

Bulunmas gereken tm zellikler rnde var m? Bu zellikler gerekli vurguyu

yapabilecek ekilde muamele edilmi mi?
Logosu, kompozisyon ve stil itibariyle, bakalaryla kartrlmayacak ekilde
mi?
Ambalaj zellikle bilinen bir ticari bir marka olma zellii tayor mu?
rnn imalatsnn ad gze batacak ekilde mi veriliyor?
rn ad, logodan farkl olarak rnn kimliini hemen ortaya karacak
zellikte mi?
Aile tasarm olur mu,
olmal m?
Ambalajn
grn,
rnn yksek kalitesini,
imalatnn drstln,
gvenirliliini
ve
sorumluluunu yanstyor
mu?
Ambalaj kanuni olarak i
ve d pazarlar iin
gerekli tm aklamalar
tayor mu?
Resim2.16: (Ambalaj (Kolileme) nitesi)

Talimatlar ve kullanm ekli okunabilir ve anlalmas kolay m?

Talimatlar aklamak, ksaltmak veya dzeltmek mmkn m?
Aklama ve illstrasyonlar renmek, ilgi ekmek ve/veya mteri ekmek iin
mi?
Satcnn kullanm iin bo bir fiyat blm olmal m?
Renkler ve tasarm zevkli mi? rn perakende iin uygun mu? Rekabet edebilir
mi?
Ambalaj ho bir izlenim brakyor mu? Uzaktan, yakndan, rafta, tezghta,
vitrinde, mterinin evinde?
Kendi kendini satabilecek bir rn m?
Ambalajn grnn de her trl olumlu ve olumsuz yanlar deerlendiril mi?
Ambalaj hatrlanacak veya hatrlatacak bir deerde mi?
Ambalaj kendi kendinin reklmn yapabiliyor mu? Yoksa baka reklm yollarna
ihtiya duyuyor mu?
eitli departmanlarla kooperasyon aratrld m?
Ambalajn ebad, grnts ve yapsyla alakal olarak ortaya kan tm
tartmalar sonuca ulatrld m?
Bu ambalaj iin tm spesifikasyonlar gelecekte referans olmas asndan renk,
kimlik, boyutlar, zel fabrikasyon talimatlar ve muhtemel tedarik kaynaklar
rayna oturtuldu mu?
Tccarn tutumunun ne olduunun belirlenmesi iin gerekli her trl admlar
atld m?
Bu rnn ve ambalajn ihya edici lde mteri bulabileceine ahsen inanyor
musunuz?

37

2.3. Ambalajlama (Kolileme) Makineleri

Standart Ambalaj Makinesi

Yar Otomatik Ambalaj Makinesi
Tam Otomatik Ambalaj Makinesi
Kapal Ttip Ambalaj Makinesi
Zarf Tipi L Azl Ambalaj Makinesi
Oda Ttipi Konveyrl Ambalaj makinesi
Ar Hizmet Tipi Ekstra Turbolu Ambalaj Makinesi
retime Entegre Konveyr Girili Ambalaj Makinesi

Toz ve granl halindeki mamulleri hassas

olarak tartarak hazr pakete veya kaba boaltr.
rn ak vibrasyonla salanr. Loadcell
yardmyla hassa deerlerde tartm yapabilir.
rnek rnler: Uun ve un kvamndaki
mamuller, baharat, eker, ay, bakliyat, her trl
taneli ve toz halinde kimyasal ve endstriyel
mamuller.
Resim2.17: (Ambalaj (Kolileme) makinesi)

Uygun olmayan rnler: Birbirine yapma, kleleme, taklma riski bulunan rnler
iin tavsiye edilmez.

Ambalajnn Avantajlar
Ucuz Ambalajlama
Karton, koli ve dier ambalajlama
Malzemelerine gre % 50 ile % 80' e varan ucuzluk
Seri Ambalajlama
Maln Paketini amadan tantma
Estetik Grnm
Fazladan Yer kaplamama
Hafif
Saym Emniyeti
Karton koli arlndan tasarruf
Rahat Tama
effaflk
Salamlk
Az ilik

38

Karton kutu selefonlama makinesi.;

Az yer kaplayan tasarm ile hareket alannda byk kolaylk salar,

Elektronik kontroll selefon film besleme sistemi,
Dijital panel ile el aleti kullanmadan kolay l deiimi,
Min. / Max. 10 dakikada l deiimi,
PLS kontrol sistemi ,

Kutu girileri 90 derecelik

konveyrle salanr giriler ortadan
veya yandan olabilir,

Byk l eitleri modelinde de

uygulamak mmkndr,

Opsiyonel Pparalar: ,

Ama band nitesi,

Baskl selefon filmler iin bask

noktas kontrol sensr,

Selefon film rulosu tansiyon

ayarlama sistemi,

k kenar kapama kaylar,

Kraft kd ile kutu kaplama

sistemi.

Resim2.18: (Ambalajlama Makinesi)

Grafik2.1: (Ambalajlama (Kolileme) makinesi)

39

Resim2.19: ( ay Aambalaj (Kkoli) makinesi eidi)

2.4. Depoya Sevk lemleri

Depolama ihtiyacnn ve ileminin varl ok eski zamanlara dayanmaktadr. nsanlar
ilk olarak temel ihtiya maddelerinin, yiyeceklerinin evre ve iklim koullarndan nasl
etkilendiine ahit olarak onlar kapal yerde korumak amacyla depolama yoluna gitmilerdir.
Uygarln geliimiyle birlikte de gerek uygulama ve kapsam, gerekse de amalar asndan
deiimlere ve gelimelere uramtr. nsanlar ihtiya maddelerini uzun sreler boyu (rnein
ka saklamak iin) depolamlardr.
Ticaretin ve rekabetin gelimesiyle depolama, bir ilem olmann yan sra teknik olma
zelliini kazanmtr. Sonsuz sayda tketim malnn retildii ve pazarland yaadmz
ada ise her saniye deer kazanmtr ve zellikle gnmz sanayisinin ve ekonomisinin
geliim yn, retim ve iletmedeki sre
gelen aksaklklar minimum dzeye
indirgeyerek, kar ykseltmek; zaman
kaybn ve bundan doacak zararlar en aza
indirmek en byk amatr. retime giren
ham maddenin veya retimden kan yar
mamul ve mamuln tanmas srasnda
bilgi ve tecrbe eksikliklerinden doan
zararlarn tesisler iin en aza indirilmesi,
tesisler iin ok byk bir nem
tamaktadr.
Depolama
sistemlerinin
iyi
tannmas ve hangi mallarn nasl
depolanacann
bilinmesi,
mallar
depolarken ve depodan gerekli yerlere
iletirken gnmz iin ok nemli olan
zaman ve enerji tasarrufu salanmaktadr.
Resim2.20: (Ambalaj (Kkoli) Ddepoya Ssevk ilemi)

40

Depolama fonksiyonunu gerektiren balca nedenler olarak; tketimdeki belirsizlikler

ve sadece belirli mevsimlerde retim yaplmas, retim dzeyindeki deimeler ve mallarn
fiyatlarndaki belirsizlikler veya dalgalanmalar saylabilir. ou zaman depolama, ne endstri
ne de ticaret alannda arzulanan bir ey deildir; nk belli bir sermaye harcanmas
gerekmektedir. Bu yzden depolama ve stoklama bir tercih deil bir zorunluluktur. Mallar
nceden retilip depolanmad zaman, maln talebi retim hzn geecek ve bu da sat
kaybn getirecektir.
Mallarn ihtiya duyuluncaya kadar tutulmasn
hedefleyen depolama, mallarn kaynaktan alnmasn,
kullancnn talebine kadar saklamasn, istek halinde
mallarn depodan tatlara yklenmesi ve kullancya
ulatrlmasn ierir. Depolama, mallarn hareket
durumunda olmamas halidir ki bu bir mekn kapsar.
Depo ise, mallarn zamana bal amalarna uygun bir
ekilde yerletirme ve boaltma ilemleri arasndaki
zamanda bekletildikleri mekna verilen isimdir.

Resim2.21: (Ambalaj (Kkoli) Ddepoda istifleme ilemi)

Depo, mallarn (belli bir dneme, mevsime ait ticari mallarn) saklanmasn, depolanan
malzemenin (arap ve benzeri iecekler) kalitesinin bekletilerek iyiletirilmesi ve mallarn
ayrm iin (sevk ve sipari depolar) kullanlabilir.
Transport tekniinin nemi kendisini depolanacak mallarn yer deitirmelerinde
gsterirken, depolama teknii bu mallarn depolanmas iin gerekli teknik malzemeleri ve
ekipmanlar bnyesinde belirtir. Modern depolama teknii artk transport makineleri, raf
transport gereleri, krenler, vinler ve raflarn yan sra bu karmak yapsalln idaresi iin
gerekli donanm ihtiyacn da beraberinde getirmektedir. Artk tam otomasyonlu depolama
sistemine sahip, tam otomasyonlu fabrika kavram olumutur.
stiflemek, iletimini salamak, kontrol
etmek, tartmak vb.. gibi depoda yaplmas gereken
ilerin mekanizasyonu depolama tekniinin en
temel talarndan birini oluturmaktadr. Tama
aralar da depo iletmesinin deiken talep ve
artlarna iyi uyum salamaldrlar. Kaynaklara ve
mteri ihtiyalarna gre bir deponun en nemli
hedefleri u ekilde aklanabilir:
Depo alannn verimliliini arttrmak,
Depo
ara
ve
gerelerinin
kullanm
verimliliini arttrmak,
Depo planna sadk kalmak,
Btn mallara ulalabilirlii maksimuma
kartmak,
Resim2.22: (Ambalaj (Kkoli) Ddepoda istifleme ilemi)

41

 Btn paralarn korunmasn salamaktr.

Bir depo sistemi iki ekilde oluturulur: Eeski bir depoyu revize ederek veya yeni bir
sistem kurarak. Yeni bir sistemin kurulmas durumunda ilk dnlmesi gereken sistem
karakteristik verimidir. Burada verimden kastedilen, maln depolanmas ve datlmas
ileminin en ksa srede ve en az hatayla yaplamas yeteneidir. Yeni bir sistemin
kurulmasnn getirdii avantaj, konstrksiyonun rne (mala) gre yaplabilmesidir. Bylece
mal ak en uygun ekilde ayarlanarak sistem yksek verimli duruma getirilebilir.
Depolanacak mallarn birim depocuklarda
toplanmas dncesi daha iyi depolama
metotlarna doru atlan ilk adm olmutur.
Mallarn raflara yerletirilmesi istif makineleri ile
mmkn olur.
Dolaysyla
raflarn
ykseklii
de
snrlanmtr. Rafl depolarn en nemli zellikleri,
istenilen sradaki maln direkt olarak alnmasna
izin vermeleridir. Dier yandan istif yksekliinin
snrlanm olmas, atall fork-liftin geni
koridorlar gerektirmesi de bu depolama trnn
arzu edilmemesine yol amaktadr
Resim2.23: (ay Aambalaj depolama eitleri)

Gerekli depo byklnn, mallar zerinde tayan palet lleri ve koridor

genilikleri tayin eder. En yksek derecedeki yer tasarrufuna blok sisteminde ulalr. Ancak
burada da son yerletirilen maln ilk olarak alnmas ihtimalinin douraca tehlike mevcuttur.
Bu durumda eik raflar kullanlarak almaya allmtr. Gerekli koridor genilii, fork-lift
reticisinin tavsiyelerine gre tayin edilir. Her eye ramen fork-lift kullanm depoda yer
kayb oluturmaktadr.
Bu nedenle yaplan aratrmalarla, istif kreni veya raf taycs denilen tayc tr
gelitirilmitir.
Bu aracn kullanmnda gerekli koridor genilii paletten ancak biraz daha genitir. Raf
tayclar yerden optimum tasarruf, yksek depolarn mmkn olmas ve tam
otomatiklemenin mmkn olmas gibi avantajlar getirmilerdir. Bylece yksek rafl depolar
kullanlmaya balanmtr.
Dkme ay depolama tekniklerinden ve depolama fonksiyonlarndan bahsettikten sonra
artk paketlediimiz ve ambalajladmz aylarn artk depoya sevk ileminden bahsedersek,
ay paketleri ambalajlama veya kolileme ileminden sonra artk saklanaca ve tketici
ihtiyalar dorultusunda tketimine sunulacak yere gnderilmelidir. Dkme ay paketleri
iiler ve makineler yardmyla ambalajlanm ay paketleri transportlar yardmyla veya
arabalarla depolara sevk edilirler. Ancak teknolojini gelimesi ile birlikte artk genelde
transport tekniinden faydalanmaktadr. Koliler halinde ambalajlanm ay paketleri
transportlar yardmyla depoya tanr ve orada iiler yardmyla ay zelliklerine gre
istiflenerek artk pazarlamaya hazr hale gelmi olur. Buradan da pazarlama nitesi aylarn
sat ilemini gerekletirdike aylar kara, deniz veya havayolu ile tketicinin hizmetine
sunulmak zere tamas yaplr.

42

Resim2.24: ( Ambalajlanm aylarn Depodan Tanmas)

43

UYGULAMAFAALYET
FAALYET
UYGULAMA
Mamul haline getirilmi aylar paketleme ilemine sevk ederek 100 kg paketlenmi
aylar ambalajlama (Kolileme) ilemini yaparak depoya sevk ediniz.
Kullanlacak Ara Gereler

ay paketleme fabrikas veya ay paketleme atlyesi,

Paketlenmi aylar ambalajlamada kullanmaya tama bantlar,

Ambalajlama iin kullanlacak koliler veya ambalaj malzemeleri,

Ambalajlanm (Kolilenmi) aylar depoya sevk transport bantlar veya

arabalar,dr.
lem Basamaklar

neriler
ay paketleme fabrikasn geziniz.
ay paketleme fabrikasndan veya ay
paketleme atlyesinden ayn
paketlenmesi ilemleri hakknda bilgi
alnz.
Paketlenecek ay paketlerini
hazrlaynz.
Paketlenecek ayn nevilerine gre
harmanlanm olduunu kontrol
ediniz.
Paketlenecek ay paketleme makinesi
haznesine doldurunuz.
Paketleme iin makineyi hazr hale
getiriniz.

Paketlenmi aylar ambalajlamak iin

hazrlaynz.

Uygulama Faaliyeti1
Hatal paketleri paketlemeye geri sevk etme
ilemini yapnz.

Uygulama Faaliyeti2

44

Paketleme makinesinde aylar

kurallara uygun olarak paketlemeye
balaynz.
kan paketlerin kontroln yapnz.
Paketlerde hatal paketleme veya
bozuk paketleme var ise bu durumda
olan paketleri geri paketlemeye sevk
ediniz.
Hata oranlar hakknda amirlerinize
bilgi veriniz.
Hatal paketlerin olmamas iin
gereken itinay gsteriniz.

 Hazrlanm ay paketlerini (Kolileyiniz)

ambalajlaynz.

Paketleme makinesinden kan ay

paketlerini ambalajlama ilemine
sevk edilmesini salaynz.
ay paketlerini uygun ambalajlama
makinelerine sevk ediniz.
Uygulama Faaliyeti3
Ambalajlanm paketleri kolilemek iin
hazrlaynz.
ay paketlerini ambalajna uygun
olarak koliye yerletirmek iin
hazrlk yapnz.
ay paketlerini koliye yerletiriniz.
ap paketlerinin yerletirildii
kolilerin kapaklarn kapatarak
bantlaynz.
Kapaklarn kaptnz kolileri depoya
sevk iin hazr hale getiriniz.

Uygulama Faaliyeti4

Kapaklar kapatlm ve depolanmaya

hazr hale getirilmi ay kolilerini
sevk etmeden nce etiketlerini
yaptrarak numaralandrnz.
Kolilenmi aylarn
numaralandrlmasn aylarn
zelliklerine gre yapldna dikkat
ediniz.
Numaralandrlm ay kolilerini

Numaralandrlm kolileri depoya sevk

etme ilemini gerekletiriniz.

depoya sevk iin transportlar veya

elle arabalarla tama ilemini
yapnz.
Depoya sevk edilmi olan aylar
depo kurallarna uygun olarak
istifleyiniz.

Uygulama Faaliyeti5

45

LMEVE
VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
LME
LME SORULARI
Bu modl ile hangi bilgileri kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz.
Bu uygulama faaliyetinde doru yanl eklide lme deerlendirme sorular sorulacaktr.
Aadaki sorularn cevaplarn cmleleri doru veya yanl olarak deerlendiriniz.
1.
2.

3.
4.

5.
6.
7.
8.
9.
10.

(.) rnlerin ambalajlanmasnda, ambalajdan beklenen be ilev vardr.

(.) Mamuln depolanma ve tanma zellikleri de dikkate alnarak, en elverili
malzeme seilmesi ve belirli ekil verilmesi suretiyle ucuz ve tketici ihtiyalarn en
iyi karlayacak ekilde paketlenmesi, sarlmas ilemine ambalaj denir.
(..) Tasnif ileminden sonra aylar 7 nevi olarak ayrtrlrlar.
(..) Aile yapsnn klmesi, byk marketlerin saysnn artmas gibi nedenlerle,
birim ambalaj kk miktarlarda rn iermekte, bu durum ise ambalajlama hattnn
hzl olmasn gerektirmektedir.
(..) malatlarnda kullanlan hammaddelere gre temel olarak be gruba ayrlan
ambalaj malzemeleri vardr.
(..) Trkiyede bilinen ve kullanlan kt karton ambalajlar alt grupta
toplanmaktadr.
(..) Plastik ambalajlarn deiik trleri, PET (Ppolietilentetraftalat), PVC
(Ppolivinilklorr), PS (Ppolis tren) ve PE (Ppolietilen)dir.
(..) Gda rnlerinin ambalajndan beklenen be ilev bulunmaktadr.
(..) Ambalaj makineleri sekiz grupta toplanmaktadr.
(..) Ambalajlanm ay paketleri depoya sevk edilirken transport tekniinden
faydalanlr.
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.
Tm sorulara doru cevap verdiyseniz uygulama testine geiniz.

46

UYGULAMALI TEST
Mamul haline getirilmi aylar paketleme ilemine sevk ederek 100 kkg paketlenmi
aylar ambalajlama (Kkolileme) ilemini yaparak depoya sevk ediniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

Fabrika ve atlye iin i nlnz giydiniz mi?

alma ortamnzn temizliini kontrol ettiniz mi?
Kullanacanz makine, ara ve gereleri temizlediniz mi?
aylarn paketlenmesi iin aylar harmanlama makinesinden
paketleme makinesine aldnz m?
ay paketlemede kullanacanz paketleri belirlediniz mi?
aylar makinede paketleme ilemini balattnz m?
aylarn makinede paketlenirken hatal olup olmadna baktnz
m?
Paketleme makinesinden hatal kan ay paketlerini geri
paketlemeye sevk ettiniz mi?
Paketleme makinesinden kan aylar ambalajlanmaya sevk ettiniz
mi?
Paketleme makinesinden kan, ambalajlanmaya sevk edilen
aylar ambalaj ilemini yaptnz m?
Ambalajlamas yaplan aylar kolileyerek numaralandrma
ilemini yaptnz m?
Kolilileri numaralanm ay paketlerinizi depoya sevk ilemini
balattnz m?
Depoya sek edilmi aylar kuralna uygun olarak istiflenmesini
yaptnz m?
DEERLENDRME
Seeneklerinizin hepsi EVET ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz. Cevab
HAYIR olan ilemleri tekrar deneyiediniz.

47

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
LME SORULARI
Bu modl deerlendirme faaliyetinde oktan semeli eklide lme deerlendirme
sorular sorulacaktr. Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz.
1.

Aadakilerden aylarn frnlama

ileminden ktktan sonra ierisindeki
ihtiva ettii nem miktar ne kadardr?
A) % 1015
B) % 24
C) % 58
D) % 3040
2. Aadakilerden hangisi etiketleme ile
kurallardan deildir?
A) Sata sunulan her gda maddesinin
ambalajnda etiket bulundurulmas
mecburi deildir.
B) Gda maddesinin etiket bilgileri
tam ve doru olarak ifade edilmelidir.
C) Etiketleme dili Trke olmaldr.
Trkenin yan sra baka resmi diller
de kullanlabilir.
D) Gda maddesinin bileimindeki
besin eleri ile ilgili beyanlarda
verilen koullar dikkate alnmaldr.
3. Aadakilerden gda maddelerinin
etiketinde bulundurulmas zorunlu
bilgiler arasnda yer almaz?
A) Gda maddesinin ad,
B) indekiler,
C) Net miktar,
D) Firmann sabinin ad,soyad,
4. Aadakilerden hangisi datm
ambalajlarnn etiketleri zerinde
bulunmas gerekli olan bilgiler arasnda
yer almaz?
A) Gda maddesinin ad,
B) Gda maddesinin retim metodu,
C) erdii ambalaj adedi,
D) Brt arl,

5. Aadakilerden hangisi ambalaj

malzemesinde bulunmas gereken
hususlardan biri deildir?
A) Belli bir ekil verilebilmesi,
B) Ucuz olmas,
C) rn mr ile ambalaj
malzemesinin mr ayn olmas,
D) Tketici ihtiyalarn karlayacak
zellikte olmas,
6. Aadakilerden hangisi ambalajlardan
beklenen ilevler arasnda yer alr?
A) evreyi koruma,
B) Ucuz olmas,
C) Herkesin yapabilecei zellikte
olmas,
D) Her trl malzemeden yaplabilir
olmas,
7. Aadakilerden hangisi ambalaj
eitleri arasnda yer almaz?
A) Metal Ambalajlar,
B) Ahap ambalajlar,
C) Karton ambalajlar,
D) Bez ambalajlar,
8. Aadakilerden hangisi cam
ambalajlarn dier ambalajlardan ayran
zelliklerinden deildir?
A) inin grlebilmesi,
B) Tekrar temizlenip kullanlabilmesi,
C) Ucuz olmas,
D) Bozulabilecek malzemeler
tanabilmesi,
9. Aadakilerden hangisi Trkiyede
bilinen ve kullanlan kt karton
ambalajlar arasnda yer almaz?
A) Hutbak Kd,
B) Kraft Ambalaj Kd,
C) Oluklu Mukavva,
D) Eksersiz kd,

48

10. Aadakilerden hangisi ambalaj

makinelerinde aranan zellikler
arasnda yer almaz?
A) Seri olmas,
B) Ucuz olmas,
C) Karmak olmas,
D) Az yer kaplamas,
11. Aadakilerden hangisi ambalajlama
makinelerinin eitleri arasnda yer
almaz?
A) Standart Ambalaj Makinesi,
B) Dardan beslemeli Ambalaj
Makinesi,
C) Tam Otomatik Ambalaj Makinesi,
D) Kapal Tip Ambalaj Makinesi,
12. Aadaki depolamay gerektiren
sebepler arasnda yer almaz?
A) Tketimdeki belirsizlikler,
B) Sadece belirli mevsimlerde retim
yaplmas,
C) retici firmann ok rn reterek,
ok rn satma dncesi,
D) retim dzeyindeki deimeler,
13. Aadakilerden hangisi ay
paketlerinin depoya sevk edilmesinde
kullanlan yntemdir?
A) aylarn depolarda paketlenmesi,
B) ay paketlerli depolara
ambalajlanmadan konulmas,
C) Paketleme yaplm aylar depoya
transportlar yardmyla tanmas,
D) Ambalajlanm ay paketlerinin
hayvan gc ile tanmas,

14. Aadakilerden hangisi karton kutu

selefonlama makinesinin zeliklerinden
deildir?
A) Az yer kaplayan tasarm ile hareket
alannda byk kolaylk salar,
B) Elektronik kontroll selefon film
besleme sistemi,
C) Dijital panel ile el aleti
kullanmadan kolay l deiimi,
D) Sabit llerde selefonlama
yapabilmesi,
15. Aadakilerden hangisi ambalajlama
teknikleri arasnda yer almaz?
A) Ambalajlanacak malzemenin
fiziksel formu,
B) Nasl Bir Koruma,
C) malat veya raf mr tehlikeye
maruz,
D) Ambalaj rnn zarar grmesi

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yaptnz deerlendirme sonucunda, eksikleriniz varsa renme
faaliyetlerini tekrarlaynz.
Btn sorular doru cevapladysanz; tebrikler! Modl tamamladnz. retmeniniz
size eitli lme aralar uygulayacaktr.
retmeninizle iletiime geiniz.

49

UYGULAMALI TEST
Siyah ay retmek zere iletmeye hammadde alp, ilemeye gnderene gerekli
ilemleri uygulaynz. Yaptnz ilemleri deerlendirme tablosu ile kontrol ediniz.

Deerlendirme lei
1-Faaliyet n Hazrl
A.alma ortamn faaliyete hazr duruma getirdiniz mi?
B.Kullanlacak ara-gereci uygun olarak setiniz mi?
C.Kullanacak malzemelerin uygunluunu kontrol ettiniz mi?
2- Gvenlii
A. nl giydiniz mi?
B.alrken uygun el aletlerini kullandnz m?
C.Kullanlan ara, gereleri ilem sonunda kaldrdnz m?
3- Harmanlanm Nevileri Paketleme
Kullanacanz ara ve gereleri temizlediniz mi?
Paketleme yapacanz aylar depolardan paketleme nitesine sevk
ilemini gerekletirdiniz mi?
Paketleme yapacanz aylar paketlenecek ay zelliinde
harmanlamasn yaptnz m?
aylar paketleyeceiniz paketleri setiniz mi?
aylarn paketlenmesi ilem srasn belirlediniz mi?
Paketleme ilemi srasnda gda hijyeni kurallarna uydunuz mu?
Paketleme ileminden sonra paketleri snflandrdnz m?
Paketleme tekniine uygun paketleme yaptnz m?
4- Paketleri (Kolileme) Ambalajlama
Kullanacanz makine, ara ve gereleri temizlediniz mi?
aylarn paketlenmesi iin aylar harmanlama makinesinden
paketleme makinesine aldnz m?
ay paketlemede kullanacanz paketleri belirlediniz mi?
aylar makinede paketleme ilemini balattnz m?
aylarn makinede paketlenirken hatal olup olmadna baktnz m?
Paketleme makinesinden hatal kan ay paketlerini geri paketlemeye
sevk ettiniz mi?
Paketleme makinesinden kan aylar (Kolilemeye) ambalajlanmaya
sevk ettiniz mi?
Paketleme makinesinden kan, (Kolilemeye) ambalajlanmaya sevk
edilen aylar ambalaj ilemini yaptnz m?
Ambalajlamas yaplan aylar kolileyerek numaralandrma ilemini
yaptnz m?
Kolilileri (Aambalajlar) numaralanm ay paketlerinizi depoya sevk
ilemini balattnz m?
Depoya sek edilmi aylar kuralna uygun olarak istiflenmesini yaptnz m?

50

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz. Btn cevaplarnz evet ise modl
tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr.
retmeninizle iletiime geiniz.

51

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET1 CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5

D
D
D
Y
D

6
7
8
9
10

Y
D
D
Y
D

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

D
D
D
D
D

6
7
8
9
10

D
D
D
D
D

MODUL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1
B
9
D
2
D
10
C
3
D
11
B
4
B
12
C
5
C
13
C
6

14

15

52

KAYNAKA
KAYNAKA

KACAR, Burhan, ayn Biyokimyas ve leme Teknolojisi,.( 1987).

KAAR, Burhan, Yapraktan Bardaa ay,. (1992).
TURAN, Ahmet, Ders Notlar,. RZEize, (2003).
ay letmeleri Genel Mdrl, ay malat Talimat,. Rize, (1999).
ay letmeleri Genel Mdrl, Makine Dairesi Bakanl, Bakm Onarm El
Kitab. Rize, (2006).
Kd. Uzman. BAYRAKTAR, Fulya, Trkiye Kalknma Bankas A.. Kda Dayal
Ambalaj Malzemeleri Sektr Aratrmas., Ankara, (2004).
ay letmeleri Genel Mdrl, 100.yl ay paketleme fabrikas. Rize, (2007).
ay letmeleri Genel Mdrl, Kuru ay imalat makineleri&bakm onarmlar,.
Rize, (1997).
www.aykur.gov.tr
www.biriz.biz
www.trkcay.com.tr
www.neleryok.com.tr
www.mertteknik.com.tr
http://www.fawema.com/en/Maschinen.htm
http://www.barkom.com.tr/barkod.asp
http://www.kobifinans.com.tr/alt_sektor/0101
http://www.rizecay.com/rize.htm
http://www.erasambalaj.com.tr/urunler.html
http://www.tamtas.net/turkce/55_40.htm

53