Ukad rozrodczy eski

Ukad rozrodczy eski skada si z narzdw Wewntrznych lecych w jamie brzusznej

oraz zewntrznych narzdw pciowych.
Do narzdw pciowych zewntrznych zaliczamy:
1) jajniki (gonady eskie)
2) jajowody
3) macic
4) pochw;
a do zewntrznych:
1) przedsionek pochwy
2) wargi sromowe mae
3) wargi sromowe due
4) echtaczk
5) gruczoy przedsionkowe.
Narzdy rozrodzcze wewntrzne
JAJNIK
Jajnik jest narzdem owalnym o wymiarach 3-5 cm dugoci, 1,5-4 cm szerokoci i 0,51,5 cm gruboci. Pokrywa go nabonek jednowarstwowy szecienny lub kostkowy. Jest to
zmieniony nabonek otrzewnowy, wic mylnie czsto jest nazywany nabonkiem pciowym.
Pod nabonkiem znajduje si analogicznie jak w gonadzie mskiej- cznotkankowa bona
biaawa. Wkna tkanki cznej i bony biaawej wnikaj do wntrza jajnika tworzc jego zrb
cznotkankowy.
Jajnik dzieli si na cz korow i rdzenn. W czci rdzennej znajduje si sie naczy
krwiononych, dlatego warstwa ta zwana jest rwnie czi naczyniow. Znajduj si tutaj
take liczne fibroblasty i wkna tkanki cznej. W zrbie czci korowej jajnika wystpuj
gsto uoone pcherzyki jajnikowe oraz ciaka te znajdujce si w rnych stadiach
rozwojowych. Kady pcherzyk zawiera jedn komrk jajow.
Stadia rozwojowe pcherzyka jajnikowego:
1. Pcherzyk zawizkowy
2. Pcherzyk przedjamowy
3. Pcherzyk jamowy
4. Pcherzyk przedowulacyjny
5. Pcherzyk owulacyjny
Pcherzyk zawizkowy
Otoczony przez pojedyncz warstw komrek ziarnistych
Zawiera oocyt w stadium diplotenu profazy II podziau mejotycznego
Pchrzyk przedjamowy
Struktura
Otoczony kilkoma warstwami komrek ziarnistych
Formowanie jamki wypenionej pynem pcherzykowym
Indukowana FSH aromatyzacja androgenw do estrogenw w warstwie komrek
ziarnistych
FSH cznie z estrogenami zwiksza zawarto receptorw FSH w pcherzyku

Pcherzyk jamowy
Struktura
Otoczony wieloma warstwami komrek ziarnistych
Wyksztacona jamka wypeniona pynem pcherzykowym
Wybr pcherzyka dominujcego zachodzi pomidzy 5 a 7 dniem cyklu
miesiczkowego
Estradiol pochodzcy z pcherzyka dominujcego wzrasta i wpywa poprzez
negatywne sprzenie zwrotne wpywu na supresj FSH
FSH indukuje pojawienie si receptorw dla LH
Odpowied folikularna na gonadotropiny jest modulowana przez rne czynniki
wzrostu peptydy auto- i parakrynne
Pcherzyk przedowulacyjny
Produkcja estrogenw staje si wystarczajca do osignicia i utrzymania
obwodowego progu stenia estradiolu wymaganego do wywoania piku LH
Dziaajc poprzez swoje receptory LH inicjuje luteinizacj i produkcj progesteronu
w warstwie ziarnistej
Przedowulacyjny wzrost progesteronu uatwia sprzenie zwrotne estrogenw i moe
by wymagany do wystpienia piku FSH w rodku cyklu
wystpuje lokalny i obwodowy wzrost stenia androgenw pochodzcych z komrek
tekalnych mniejszych pcherzykw
Pcherzyk owulacyjny
Pik LH stymuluje wystpowanie:
podziau redukcyjnego w oocycie,
luteinizacj komrek ziarnistych oraz
syntez progesteronu i prostaglandyn wewntrz pcherzyka
Progesteron nasila aktywno enzymw proteolitycznych odpowiedzialnych razem
z prostaglandynami za trawienie i pknicie ciany pcherzyka jajnikowego
Wywoany pod wpywem progesteronu pik FSH powoduje:
uwolnienie oocytu,
przeksztacenie plazminogenu w plazmin
zapewnia odpowiedni iloci receptorw dla LH potrzebnego dla
prawidowego przebiegu fazy lutealnej
W zrbie warstwy rdzennej jajnika wystpuj skupienia (lub sznury) komrek nabonkowego
charakteru, o wyranych cechach morfologicznych komrek gruczoowych. S to komrki
rdmiszowe tworzce gruczo rdmiszowy janika. Pojawiaj si one okresowo w
jajniku tu przed urodzeniem, a zanikaj po menopauzie. We wnce jajnika mog wystpowa
skupienia komrek wewntrznych, zwane komrkami wnki (wnkowymi). S to komrki
take gruczoowe. Ich liczba zwiksza si w okresie ciy i na pocztku menopauzy.

6.

Cykl pciowy eski CYKL JAJNIKOWY

W cyklu jajnikowym wyrniamy nastpujce stadia:
Stadium pcherzykowe - 1-14 dzie
Jajeczkowanie (owulacja) 14 dzie +/- 1 dzie
Stadium lutealne 14-25 dzie
Cykl jajnikowy = procesy zwizane z dojrzewaniem pcherzykw jajnikowych,
uwolnieniem komrki jajowej i powstawaniem ciaka tego.
Cykl rozpoczyna si w fazie zuszczania, czyli podczas miesiczki. FSH (hormon
folikulotropowy) pobudza kilka pcherzykw jajnikowych do rnicowania, ale tylko jeden
jest w peni dojrzay. Pcherzyki pierwotne przeksztacaj si w pcherzyki: wzrastajce,
dojrzewajce i na kocu w dojrzae. Zmiany w pcherzykach dotycz wzrostu i rnicowania
si oocytu, rozrostu i przerostu warstwy komrek ziarnistych, utworzenia osonki przejrzystej
oraz utworzenia dwuwarstwowej torebki pcherzyka. Wewntrz pcherzyka tworzy si jamka
wypeniona pynem pcherzykowym. Okres ten trwa okoo 14 dni.
Pod koniec fazy pcherzykowej zachodzi OWULACJA na skutek dziaania FSH, LH,
estrogenw.
Mechanizmy zbliajcego si do owulacji pcherzyka:
Wzrost poziomu estrogenw we krwi pod koniec fazy pcherzykowej (szczyt wydzielania
estrogenw wystpuje na 24 godz. przed owulacj) doprowadza do hamowania wydzielania
FSH i jednoczenie pobudza produkcj i wydzielanie LH. Pojawienie si we krwi LH obok
istniejcego jeszcze FSH doprowadza do pknicia dojrzaego pcherzyka jajnikowego
(rozkad kolagenu substancji midzykomrkowej osabia cian pcherzyka) i do owulacji.
Dookoa oocytu i w pynie pcherzyka zwiksza si stenie kwasu hialowego i innych
glikozaminoglikanw, ktre powoduj rozlunienie i oddzielenie wzgrka z oocytem od
warstwy ziarnistej uatwione wydalanie kompleksu podczas owulacji.
Prostaglandyny pobudzaj miocyty pcherzyka do skurczw, wspomagajc uwalnianie
oocytu.
Pcherzyk przed pkniciem nie zawiera naczy krwiononych. Dopiero w czasie owulacji
pojawiaj si drobne naczynia i krew w jamie (na skutek reniny, angiotensyny II, cytokiny i
innych). Naczynia krwionone s wane dla ksztatowania si ciaka tego.
OWULACJA: Trwa okoo 1 minuty, do kilku minut. Pcherzyk przesuwa si ku
obwodowi jajnika, jego torebka zrasta si z bon biaaw i wytwarza si tzw. rami
pcherzyka. W tym miejscu nastpuje wydalanie komrki jajowej do jamy otrzewnej. Oocyt
II rzdu opuszcza pcherzyk Graafa otoczona osonk przejrzyst. Z jamy otrzewnej oocyt II
rzdu dostaje si do wiata jajowodu.
Po jajeczkowaniu tworzy si z torebki pcherzyka CIAKO TE. Okres jego
powstawania trwa od 14 do 28 dnia, nazywa si to STADIUM LUTEALNE. Jeeli komrka
jajowa nie zostanie zapodniona, ciako te po 10-12 dniach zaczyna zanika (luteoliza) i
przeksztaca si w ciako te miesiczkowe, a nastpnie w struktur resztkow ciako
biaawe. Jeeli dochodzi do zapodnienia, ciako te rozrasta si i tworzy ciako te
ciowe, ktre jest obecne do 4 miesica ciy.
Zanik ciaka tego wywouje gwatowny spadek poziomu progesteronu. Z tym wi si
procesy martwicze w endometrium, powodujce zuszczanie si jego grnej warstwy i
krwawienie. Jest to faza menstruacyjna.
CYKL MIESICZKOWY
-to cykliczne zmiany zachodzce w czci czynnociowej bony luzowej trzonu macicy

pod wpywem zmieniajcego si stenia hormonw- estrogenw i progesteronu.

Czas trwania: 28dni (moe si waha od 23 nawet do 35 dni)
Jeeli za pocztek cyklu miesiczkowego uznajemy pierwszy dzie krwawienia, to 28
dniowy cykl dzieli si na:
1
Faz zuszczania(miesiczk)- 1-5 dzie cyklu.
2
Faaz wzrostu(estrogenow)- 6-14 dzie cyklu
3
Faz wydzielnicz(sekrecyjna, przedciow)- 15-28 dzie cyklu
FAZA ZUSZCZANIA:
-wydalanie (z jamy macicy) bony luzowej trzonu macicy oraz krwi (35-70ml).

Wystapienie zaley od:

stena hormon przysadki i jajnika,
zmain naczyniowych,
czynnikw enzymatycznych,
aktywnoci autonomicznego uk. nerwowego,
odywiania,
czynnikw emocjonalnych
FAZA WZROSTU:
-odbudowa bony luzowej pod wpywem estrogenw.
Nastpuje:
-2-3krotne pogrubienie bony sluzowej,
-zwiksza si liczba gruczow,
-przybywa naczy krwiononych, wkien i kom. tk. cznej,
-wyduenie ttnic spiralnych,
Na kocu nastpuje owulacja.

FAZA WYDZIELNICZA (nakada si czasowo na stadium letalne cyklu jajnikowego):

Nastpuje przebudowa bony -> reakcja (para)doczesnowa:
-pod wpywem progesteronu b. luzowa macicy dalej grubieje (do ok.10mm),gruczoy
skrcaj si spiralnie wydzielajc sub. odywcze,
-w zrbie bony pojawiaj si limfocyty, granulocyty oraz kom. Tuczne,
-fibroblasy zmieniaj ksztat na kulisty, wypenione s glikogenem i ziarnistociami (od
teraz nazywamy je kom. doczesnowymi),
-ok. 27 dnia spada ilo estrogenw, ttnice gwatownie si kurcz => niedokrwienie i
obumarcie warstwy czynnociowej, czyli endometrium----->faza niedokrwienia,
-gwatowny rozkurcz ttnic i rozpoczcie miesiczki.
*Jeli dochodzi do zapodnienia to w ok. 6 dniu fazy wydzielniczej zarodek zagnieda
si w b. luzow macicy, jest wtedy w stadium blastocysty. Kosmwka wydziela hCG, kty
stymuluje ciako te, by wydzielao wicej progesteronu i estrogenw, co sprawia, e faza
wydzielnicza trwa i nie nastpuje krwawienie.
Po ciy cykl wraca do normy po ok. 6-10 tyg.

ZMIANY HORMONALNE ORGANIZMU NA POCZTKU CIY

1. GONADOTROPINA KSMWKOWA (hCG)

wstrzymuje okres
wywouje nudnoi
potrzymuje rozwj ciaka tego
potem podtrzymuje produkcj progesteronu
2. PROGESTERON: wytwarzany przez ciako te w ciy :
utrzymuje podwyszon temp. ciaa
przygotowuje piersi do laktacji
dzikini niemu luzwka macicy jest przygotowana do zagniedenia
zapodnionej komrki jajowej, nastpuje pogrubienie i rozpulchnienie bony luzowej
macicy
hamuje on pobudzenie minia macicy i zmniejsza jej kurczliwo tzw. "blok
progesteronowy"
zapobiega poronieniom, to hormon ochronny dla ciy
w obrbie gruczou piersiowego pobudza rozrost zrazikw
wywouje wymioty, nudnoci
dziaa antagonistycznie w stosunku do estrogenw
hamuje uwolnienie LH z przysadki i zapobieg owulacji
POWODUJE:
zaparcia, wzdcia, zgag (rozlunienie mini ukadu oddechowego)
rozszerzenie y, zwolniony przepyw krwi, krwawienie z dzise, z nosa
zatrzymywanie wody w organimie i obrzki
nadwraliwo piersi, ich tkliwoci i bolesno
wzmoone wydzielanie oju i potu, przetuszczajca si skra i wosy
3. ESTROGENY
rozwj kanalikw mlekowych
rozrost minia macicy
powikszenie piersi
wygadzenie skry
4. MELANOTROPINA
powoduje, e skra staje si ciemniejsza
5. PROLAKTYNA
rozwj przewodw mlecznych
przygotowanie piersi do karmienia

Aktywacja komrki jajowej po zapodnieniu

Aktywacja komrki jajowej - procesy wystpujce w komrce jajowej w nastpstwie
zapodnienia, prowadzce do rozpoczcia bruzdkowania. Aktywacja ta polega midzy innymi
na okresowej depolaryzacji bony cytoplazmatycznej. Zjawisku temu towarzyszy cykliczne
podwyszanie stenia jonw wapnia w cytoplazmie. Wynikiem fuzji bon plemnika i oocytu
jest aktywacja oocytu. Przejawia si ona wzrostem stenia jonw wapnia wskutek wnikania

wapnia pozakomrkowego i uwalniania jonw wapnia z siateczki gadkiej oocytu. Prowadzi

to do dezaktywacji czynnika cytostatycznego CSF (ang. cytostatic factor) utrzymujcego
oocyt w stadium metafazy II oraz czynnika promujcego faz M (MPF maturation/mitosis
promoting factor). MPF jest dimerem biakowym skadajcym si z podjednostki p34cdc2
(kinaza serynowotreoninowa) oraz podjednostki B (cyklina). Aktywacja MPF jest wynikiem
fosforylacji podjednostki B lub dziaania kinazy MAP (mitogen-activated protein kinase) (4).
Cykl komrkowy znajduje si pod kontrol 40-50 genw, zwanych cdc (cell-division-cycle).
Kluczow rol odgrywa gen cdc2 kodujcy kinaz biakow p34. Zwikszenie stenia
wewntrzkomrkowego jonw wapnia wyzwala rwnie tzw. reakcj korow: ziarnistoci
korowe zespalaj si z bon komrkow i na drodze egzocytozy wydzielaj enzymy
hydrolityczne do przestrzeni okootkowej. Enzymy te modyfikuj fizyczne i chemiczne
waciwoci osonki przejrzystej, czynic j nieprzepuszczaln dla innych plemnikw.
Mechanizm ten warunkuje u czowieka monospermi (zapodnienie jednym plemnikiem),
zabezpieczajc przed polispermi. Skutkiem inaktywacji CSF oraz dziaania MPF jest
ukoczenie II podziau dojrzewania i przejcie komrki jajowej w stadium interfazy I cyklu
embrionalnego. Wyrzucone zostaje drugie ciako kierunkowe. Wprowadzony do ooplazmy
plemnik traci bon jdrow, chromatyna ulega dekondensacji i powstaje mskie, a nastpnie
eskie przedjdrze. Czynniki cytoplazmatyczne, takie jak: czynnik wzrostu mskiego
przedjdrza (MPGF male pronucleus growth factor) i czynnik rozwoju przedjdrza z
plemnika (SPDF) reaguj z chromatyn jdrow rozdzielajc mostki disiarczkowe i
czciowo degradujc biaka jdrowe, prowadz do uwolnienia protamin i zastpienia ich
przez histony. Nastpuje migracja przedjdrzy do centrum oocytu, bony przedjdrzy
zanikaj, po czym dochodzi do asocjacji rodzicielskich chromosomw z wrzecionem
pierwszego podziau. Wniknicie plemnika do komrki jajowej powoduje m.in.: zmian
kierunku uoenia skadnikw strukturalnych kory, znajdujc swoje odbicie w zmianie jej
waciwoci
polaryzacyjnych,
wzmoenie
procesw
oksydacyjnych,
wzrost
przepuszczalnoci bony jajowej, nieznaczne zmniejszenie si objtoci jaja wywoane
prawdopodobnie utrat przez nie wody, wzrost wymiany fosforu i potasu pomidzy komrk
jajow i otoczeniem, dyfuzj wapnia z jaja oraz wzmoenie aktywnoci enzymw
proteolitycznych. Zmiany te nie wystpuj jednak we wszystkich jajach jednoczenie i
dlatego wycignicie jakiego wniosku na ich podstawie, poza stwierdzeniem oglnej
intensyfikacji przemiany materii, jest niemoliwe.