Euskara

Adibidez 4

LEHEN
HEZKUNTZA

Koadernoa Hirugarren hiruhilekoa

LEHEN HEZKUNTZAKO 4. mailarako Adibidez
koadernoa, hirugarren hiruhilekoari
dagokiona, Zubia Editoriala, S. L.ren eta
Santillana Educacin, S. L.ren Hezkuntza
Argitalpenetarako Sailean Joseba Santxo
Uriarteren eta Antonio Brandi Fernndezen
zuzendaritzapean sortu, taxutu eta
gauzaturiko talde-lana da.
Koaderno honen prestatze- eta argitaratzelanean honako talde honek esku hartu du:
Saioa Larrauri Castresana
Nahia Larrauri Castresana
Josu Goikoetxea Gezuraga
IRUDIAK

Alex Macho Andrs

Alex Orbe Ferreiro
Enrique Morente Luque
Javi Kintana Garca
EDIZIOA

Ainhoa Basterretxea Llona

Joseba Santxo Uriarte
PROIEKTUAREN ZUZENDARITZA

Ainhoa Basterretxea Llona

Leonor Romo Fernndez
LEHEN HEZKUNTZAKO 2. ZIKLOAREN ZUZENDARITZA
ETA EDIZIO-KOORDINAZIOA

Joseba Santxo Uriarte

Maite Lpez-Saez Rodrguez-Piero

441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

Aurkibidea
11. unitatea
Irakurgaia. Gizakiaren bidea ................................................................4
Hizkuntzaren erabilera. Ahalera eta ezintasuna ..............................6
Ortografia. Marratxoa elkarrizketan ....................................................8
Harremanetan. Prozesuak azaltzea . ..................................................9
Idaztearen xarma. Elkarrizketa .......................................................... 10
Berrikusketa ...........................................................................................11

12. unitatea
Irakurgaia. Gaztea eta erraldoia . ...................................................... 12
Hizkuntzaren erabilera. Denbora nola adierazi . ............................ 14
Ortografia. Marratxoa hitz elkartuetan ............................................. 16
Harremanetan. Kausak eta ondorioak azaltzea ............................. 17
Idaztearen xarma. Iritzi-gutuna ......................................................... 18
Berrikusketa .......................................................................................... 19

13. unitatea
Irakurgaia. Edipo eta Esfingea . ......................................................... 20
Hizkuntzaren erabilera. Neurriak ..................................................... 22
Ortografia. H letra hitz barruan . ....................................................... 24
Harremanetan. Konparatuz deskribatzea . ..................................... 25
Idaztearen xarma. Araudia . ............................................................ 26
Berrikusketa ..........................................................................................27

2
441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

14. unitatea
Irakurgaia. Alhambrako altxorra . ..................................................... 28
Hizkuntzaren erabilera. Adierazpenak eta aginduak ................... 30
Ortografia. Ts, tx, tz, s, x eta z . .......................................................... 32
Harremanetan. Lekuak deskribatzea . ............................................. 33
Idaztearen xarma. Gertakariak azaltzea . ....................................... 34
Berrikusketa ......................................................................................... 35

15. unitatea
Irakurgaia. Argazkiak ......................................................................... 36
Hizkuntzaren erabilera. Galderak eta harridura ............................ 38
Ortografia. Galdera- eta harridura-markak .................................... 40
Harremanetan. Iragarpenak egitea .................................................. 41
Idaztearen xarma. Ibilbideak ............................................................ 42
Berrikusketa.......................................................................................... 43
Berrikusketa orokorra......................................................................... 44

3
441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

11

Irakurgaia

Gizakiaren bidea
Garai zaharrenetatik, gizakiak bere burua eguraldi

txarretik eta animalien erasoetatik babesteko tokien

bila jardun izan du.
Hasieran, babesleku naturalak baliatu zituen,
hala nola, leize-zuloak. Askoz geroago, etxebizitzak
eraikitzeari ekin zion. Lurralde batzuetan eraikin
oso sinpleak egiten zituzten; elkar gurutzatutako
adarrak edo larru-azalez estalitako marko hutsak
ziren. Beste lurralde batzuetan, berriz, etxolak
eraiki zituzten; etxola haiek hesolez, adarrez eta
lastoz edo buztinaz eta kanaberaz egiten zituzten.
Gizakia, hasiera hartan, ehiztaria, arrantzalea
eta fruitu-biltzailea izan zen. Naturak eskaintzen
zionaz bizi zen eta toki batetik bestera ibiltzen zen
janari bila.
Baina milaka urteren ondoren, lurra lantzen eta animaliak etxekotzen ikasi zuen. Orduan,
haren bizimodua aldatu egin zen: lurrari atxiki zitzaion eta toki batean geratu zen bizitzen.
Horrela, pixkanaka, herrixkak sortu ziren.
Gizakiak ikasi zuen beste herrixka batzuetako gizakiekin soberan zeuzkan jakiak trukatzen,
eta hori izan zen merkataritzaren oinarria.
Herrixka haietako asko handitu egin ziren pixkanaka, eta haietako zenbait hiri bihurtu ziren.
Geroago herri eta hiri berriak eraiki ziren, gaur egungo herri eta hiriak bilakatu arte.

1 Erreparatu irudiei eta markatu. Zein izan zen merkataritzaren oinarria?

4
441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

11. unitatea

2 Erantzun galderei.
Zergatik
behar ditu gizakiak babeslekuak? Eguraldi txarretik eta animalien erasoetatik

babesteko.

Nolako
babeslekuak erabili zituzten hasieran? Hasieran, babesleku naturalak erabili
zituzten, adibidez, leize-zuloak.
Zerez
osatzen zituzten etxolak geroago? Hesolez, adarrez eta lastoz edo buztinez

eta kanaberaz osatzen zituzten.
Nola
elikatzen zen gizakia hasieran?

Ehizatzen zituen animaliak, arrantzatzen zituen

arrainak eta biltzen zituen fruituak jaten zituen.

Zerk
aldatu zuen gizakiaren bizimodua?

Lurra lantzen eta animaliak etxekotzen

ikasteak.
3 Sailkatu lanbideak beheko tauletan.
jale arrantzale merkatari agintari asmatzaile biltzaile
nekazari eraikitzaile ehiztari eskale esploratzaile biztanle

-ari amaieradunak

-le amaieradunak

-tzaile amaieradunak

merkatari

jale

asmatzaile

agintari

arrantzale

biltzaile

nekazari

eskale

eraikitzaile

ehiztari

biztanle

esploratzaile

4 Idatzi. Zer alde on ikusten dizkiozu antzinako gizakien bizimoduari?

E. L.

5
441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

Hizkuntzaren erabilera. Ahalera eta ezintasuna

1 Biribildu aditz forma egokia.
Fosil horiek dinosauroenak izan daiteke/daitezke.
Zuek afaria egingo baduzue, gu mahaia atontzen has zaitezkete/gaitezke.
Zuek ezin zaitezke/zaitezkete gurekin etorri, gazteegiak zaretelako.
Komunera joan naiteke/naitekeen, mesedez?
2 Osatu testua, taulako aditzak erabiliz.
dezaket ditzaket dezakezue dezakezu dezake ditzake

Ikasgelako lana
Gelan, andereoak lan berria proposatu die ikasleei.
Dinosauroei buruz egin

dezakezue

Primeran! Nik dinosauroen irudiak ekar

lana. Zer iruditzen zaizue?

ditzaket

erantzun

du Sarak.

dezaket
nik? galdetu du Peruk.
dezakezu
, argazkiak bertan
Zuk kartoi mehea ekar

Eta, nik? Zer egin

itsasteko esan dio andereoak.

Danelek dinosauroen aztarnak margotu

ditzake

lurrean,

hanka horiekin esan du Unaxek barreka.

Ados! Eta Unaxek? Zer egin

dezake

Unaxek?

Unax gure dinosauroa izango da, orroka eta orroka, beti bezala!
3 Berridatzi ezezko esaldiak baiezkoan eta alderantziz.
Nik ezin ditzaket zenbaki horiek guztiak buruz ikas.
Nik zenbaki horiek guztiak buruz ikas ditzaket.
Ikerlariek erromatarren aztarna asko aurki ditzakete.
Ikerlariek ezin ditzakete erromatarren aztarna asko aurki.
Zuek ezin zaitezkete aztarnategi horietan sar.
Zuek aztarnategi horietan sar zaitezkete.
Maite gaur zuekin joan daiteke parkera jolastera.
Maite gaur ezin daiteke zuekin joan parkera jolastera.

6
441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

11. unitatea
4 Aukeratu forma zuzena, beltzez markatutako aditza ordezkatzeko.
Euskal Herriko umeek hiru hizkuntza ikasi ahal dituzte.
ikas daiteke

ikas dezakete

ikas ditzakete

Asteburuetan, igerilekura joan ahal zara zure gurasoekin.

joan zaitezke

joan dezakezu

joan ditzakezu

Nahi baduzue, nik bihar gailetak ekarri ahal ditut guztiontzat.

ekar naiteke

ekar dezaket

ekar ditzaket

Gontzalek bere iritzia eman ahal du, asko daki-eta.

eman daiteke

eman dezake

eman ditzake

5 Osatu esaldiak taulako aditzekin.

daitezke

Kontuz, apal horretako liburuak bat-batean eror

ditzakete

Ume txikiek ezin

dezaket

Medikuaren kontsultara joan

zaitezke

daiteke

zaitezke
dezaket

fruitu lehorrak jan.

Nik herri ondoko mendia ikus

Etxe honetan ezin

eta!

nire ikasmahaitik.
, gogo txarrez bazaude.

tabakorik erre.

daitezke
daiteke
ditzakete

6 Osatu testua ahalerako aditzekin.

Etxean gripea pasatzen

Elene eta haren aita etxean daude. Egun osoa dute aurretik.
Zer egin

dezakegu

guk biok gaur etxean, Elene?

gaitezke

Nahi baduzu, aita, zinemara joan

Ez. Ezin

gaitezke

kalera joan, oraindik ez zaizu

gripea erabat sendatu. Etxean geratuko gara eta film bat ikus

dezakegu

Bai, filma, zein ondo! Krispetak presta

ditzakegu

filma ikusten dugun artean jateko. Eta zuk pizza bat ekar

dezakezu

kaletik.

Pizza-banatzaileak ekar

dezake

pizza etxera.

Orain, krispetak prestatzen hasiko naiz.

Ederki! Bitartean, telebista piztu

dezakezu

mesedez? Filma ikusteko irrikan nago!

7
441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

Ortografia. Marratxoa elkarrizketan

1 Berridatzi esaldiak adibidean bezala.
Jonek aitari esan dio makarroiak nahi dituela bazkaltzeko.

Aita, makarroiak nahi ditut bazkaltzeko esan dio Jonek aitari.

Aitak kanpoan afaltzeko gogoa daukala esan dio amari.
Kanpoan afaltzeko gogoa daukat esan dio aitak amari.
Bazkaldu aurretik eskuak garbitzeko agindu zion aitonak Josebari.
Joseba, bazkaldu aurretik, garbitu eskuak esan zion aitak Josebari.
2 Asmatu komikiko pertsonaien arteko elkarrizketa.

E. L. Adibidez:

Ontzi hau oso

antzinakoa da.

Hara! Ukitu egin

nahi dut!
3 Osatu elkarrizketa goiko bunbuiloekin.

Ez nekien. Ez dut
berriz egingo.

Peru, museoko
gauzak ezin dira
ukitu.

E. L.

Ontzi hau oso antzinakoa da.

Hara! Ukitu egin nahi dut!

azaldu zuen irakasleak.

esan zuen Peruk, eskua luzatuta.

Peru, museoko gauzak ezin dira ukitu.

Ez nekien. Ez dut berriz egingo.

esan zion irakasleak Peruri.

esan zuen Peruk, lotsatuta.

4 Jarri marratxoa behar den tokian.

Luisen etxeko telefonoa hoska ari zen.

Bai, esan?
Luis, kaixo, Oskar naiz.

Oskar? Zer Oskar? galdetu zuen Luisek harrituta.
Oskar, zure txikitako laguna. Ez al zara nitaz oroitzen?
Luisek luzaroan pentsatu behar izan zuen. Halako batean, gogoratu zen.
Oskar! Orain, bai! Aspaldiko laguna! esan zuen Luisek pozez.

8
441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

Harremanetan

11. unitatea

1 Lotu, zenbaki bidez, irudiak eta ekintzak. Ondoren, beste testuko hutsuneak.
1

2 Animaliaren larrua landu. 3 Larru zatiak josi. 1 Animalia ehizatu eta larrutu.

Antzinako arropak
Lehenik eta behin, animalia ehizatu eta

larrua landu egiten

Ondoren,
lehortu egin behar izaten zuten.
Azkenik,

larru zatiak josi egiten

larrutu egiten

zuten.

zuten. Horretarako, larrua orraztu eta

zituzten, arropa egiteko.

2 Erreparatu irudiei eta azaldu, urratsez urrats, piramideak egiteko prozesua.

E. L. Adibidez:

EGIPTOKO PIRAMIDEAK

Leeni, harria aerate> zituze> harrob^etati

et land egie> zituze>, itxur egoki emaeko.
Ondoe>, garraiat egie> zituze>, piramie
eraikite> ar^ zie> ekuraino.
Azeni, harria mod egokia> kokate> zituze>,
bat seae> gai>ea>, piramie osateko.
9
441655 _ 0001-0011.indd

11/06/12

12:48

Idaztearen xarma
1 Idatzi bi puntuak eta marrak behar diren lekuetan.

Txolarrearen zerua
Txolarre txiki bat, zeruan trumoiak entzuten ziren bakoitzean, etzan egiten zen lurrean eta

hankak
zerurantz luzatzen zituen. Behin, handik igaro zen azeri batek galdetu zion :
Zergatik zaude hankak gora begira?
Lurra trumoietatik babesteko erantzun
zion txolarreak
. Zerua gure gainera eroriko


balitz, dena deuseztatuko luke. Horregatik altxatzen ditut hankak, zeruari eusteko.

Azeriak ezin zuen sinetsi entzun berri zuena. Barrez, esan zion txolarreari :
Baina nola eutsiko diozu zeruari hain txikia izanda?
Ez duzu ulertzen
erantzun zion txoriak . Hemen, bakoitzak ahal duena egin behar du.

2 Asmatu izenburua irudietan azaltzen den ipuinerako.

3 Asmatu ipuinari falta zaion elkarrizketa.

E. L.

E. L.

Drake pirata gaiztoa Bizkaiko golkoko itsasontzi guztien amesgaiztoa izan zen garai batean.
Behin, Hondarribia parean zegoen ontzi baten alboan jarri eta abordatu egin zuten.

Itsasontzian gordeta zegoen altxorra eskuratu ondoren, Drake kapitainak ez zuen gupidarik izan
marinelekin: banan-banan, uretara bota zituen, oholetik igarota.

10
441655 _ 0001-0011.indd

10

11/06/12

12:49

Berrikusketa

11. unitatea

1 Osatu esaldiak, ahalerako aditz egokia idatziz.

Larunbat gauetan, guk berandura arte ikus

dezakegu

Gure lagunek, nahi izanez gero, gure etxean egin

Nik ezin

ditzaket

Zuek gure autoa erabil

Zu ezin

telebista.

dezakete

lo.

apunteak har, eskuan min dudalako.

dezakezue

zaitezke

, zuena konpontzen duten arte.

geldirik egon, hain zara urduria!

2 Osatu testua, marratxoak eta bi puntuak behar diren tokian jarriz.

Ali gerlaria

Ali gerlaria ez zen ezeren beldur. Bere aurkari guztiek, aldiz, beldur ikaragarria

zioten
Aliri. Borroka batean, etsaietako bat lurrera bota zuen. Etsaiak esan zion :
Hil nazazu, ez naiz zure beldur!

Hori entzunda, Alik alde egiten utzi zion. Kide batek galdetu zion :
Zergatik ez duzu etsaia hil? Mendean zenuen. Zer gertatu da?

Entzun adi erantzun zion Alik . Beldurrik izango ez didan etsaia behar
dudala ohartu naiz. Hala, jakingo dut ez naizela garaiezina eta kontuz ibiliko naiz.

3 Ordenatu irudiak eta azaldu urratsez urrats nola egiten zituzten lantzak antzinako gizakiek.

ANTZINAKO LANTZAK

Lehenik, harri egokiak aukeratzen zituzten.

Gero, harri horiek lantzen zituzten, itxura zorrotz egokia emateko.

Azkenik, makila luze baten muturrean lotzen zituzten, larruzko soka batekin.

11
441655 _ 0001-0011.indd

11

11/06/12

12:49

12

Irakurgaia
Gaztea eta erraldoia
Euskal Herriko lehen biztanleak piztia
eta izaki beldurgarriz inguratuta bizi
ziren: herensugeak, sorginak, basajaunak,
erraldoiak... zein baino zein arriskutsuagoak.
Behin batean, basoan galduta zebilen
mutil batek basetxe bat ikusi eta atea jo
zuen. Emakume batek atea ireki zion:
Nahi baduzu, gure etxean gera zaitezke.
Baina kontuz, nire semea erraldoi bat da;
ikusten bazaitu, jan egingo zaitu.
Mutil ausarta naiz ni! esan zion mutilak, beldurra ezkutatuz.
Erraldoiak, etxera heldu zenean, laster aurkitu zuen mutila.
Nor zara zu? Zu bezalakoak jan egiten ditut nik esan zion erraldoiak.
Zu baino ausartagoa naiz ni! esan zion mutikoak, ahalik eta ahots ozenenaz.
Egia bada, bihar kobazuloko herensugea hiltzen lagunduko didazu eta saria jasoko duzu.
Beldurtzen bazara, ordea, jan egingo zaitut.
Hurrengo egunean, kobazulora joan ziren. Zeharo ikaratuta, kobazuloan barrena abiatu
zen mutila. Halako batean, herensugeak ahoan harrapatu zuen eta mutila oihuka hasi zen.
Erraldoiak, oihuak entzunda, herensugearen gainera salto egin eta piztiari burua ebaki zion.
Beldurtuta al zaude? galdetu zion erraldoiak.
Inola ere ez! Herensugea hiltzeko trikimailu bat baino ez da izan esan zion, dardara
ezkutatu ezinik. Jakin dut herensugeari burua ebakiko zeniola.
Ados erantzun zion erraldoiak. Hona saria: hartu herensugearen burua eta eraman
erregeari. Buru honen truke aberasteko lain diru emango dizu.
Hala egin zuen. Ordutik, aberats eta zoriontsu bizi izan zen mutila.
Euskal Herriko ipuina

1 Erreparatu irudiei eta aukeratu. Zein da ipuineko protagonista?

12
441655 _ 0012-0019.indd

12

11/06/12

13:04

12. unitatea

2 Adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren.

Gezurra

Mutilak bazekien basetxean erraldoia bizi zela, baina atea jo zuen.

Egia

Erraldoia ikusi zuenean, beldurra ezkutatzen saiatu zen mutila.

Erraldoiak mutila jango zuen, baldin eta herensugea hiltzen ez
bazuen.
Mutilak ez zuen herensugea hil; erraldoiak hil zuen azkenean.
Erraldoiak, saritzat, aberasteko modua zein zen azaldu zion.

Gezurra
Egia

Egia

3 Ordenatu zenbaki bidez. Zer gertatu zen?

Kobazulora abiatu eta herensugeari burua moztu zion. 5
Mutila basoan galdu zen eta basetxea aurkitu zuen. 1
Erraldoiaren etxean geratzea erabaki zuen. 3
Emakumeak basetxean erraldoia bizi zela azaldu zion. 2
Herensugearen burua erregeari eraman eta aberastu egin zen. 6
Erraldoia ezagutu eta tratua egin zuen harekin. 4
4 Bilatu testuan hitz hauen esanahi bera dutenak.

Adoretsu:
Erabat:
Izutu:
Amarru:

ausart
zeharo
ikaratu
trikimailu

5 Irakurri eta aukeratu. Zeinek dauka esanahi bera?

Buru honen truke aberasteko lain diru emango dizu.

Aberasteko behar baino gehiago.

Aberasteko beste.

Ia-ia aberasteko beste.

6 Hausnartu eta idatzi. Zuk onartuko al zenuke erraldoiaren tratua? Zergatik?

E. L.

13
441655 _ 0012-0019.indd

13

11/06/12

13:04

Hizkuntzaren erabilera. Denbora nola adierazi

1 Osatu galderak, erantzunei erreparatuz.
Noizkoak Noiz arte Noiz Noiztik noiz arte Noiztik

Noiz

erosiko dituzue Anderren urtebetetzeko opariak?

Opariak astelehen goizean erosiko ditugu.

Noiztik

ez da etorri Jon eskolara?

Jon astelehenetik ez da etorri eskolara.

Noiztik noiz arte

izango dira Lazkaoko jaiak?

Lazkaoko jaiak apirilaren 26tik maiatzaren 2ra arte izango dira.

Noiz arte

egongo dira lehengusuak Oatin?

Udako oporrak bukatu arte egongo dira Oatin.

Noizkoak

dira lurra lantzeko lanabes horiek?

Antzinakoak dira lurra lantzeko lanabes horiek.

2 Erantzun galderei, parentesi arteko hitza erabiliz.
Noiz izaten dituzue marrazketa-eskolak? (asteazkena)

Asteazkenetan izaten ditugu marrazketa-eskolak.

Noizko argazkiak atera ditu amonak armairutik? (aspaldi)

Aspaldiko argazkiak atera ditu amonak armairutik.

Noiz arte egongo zarete kalean? (ilundu)

Ilundu arte egongo gara kalean.

Noizko ikasi behar du Iratik biderketa-taula? (datorren astea)

Datorren asterako ikasi behar du Iratik biderketa-taula.

3 Erreparatu kartelari eta osatu hutsuneak.
Eskalada-ikastaroa
Ikastaroa apirilaren

30era

ostiraletan egingo dugu.

2tik

apirilaren

arte izango da.

Ordutegiari dagokionez, ikastaroa goizeko

bederatzietan hasiko da eta eguerdiko

ordu bietan bukatuko da.

14
441655 _ 0012-0019.indd

14

11/06/12

13:04

12. unitatea
4 Aukeratu hitz egokia eta osatu esaldiak.

atzoko

Mahai gaineko ogia gogor dago; ziurrenik,

a) atzoko

b) atzorako

astelehenerako

Txangoan joateko baimena

a) astelehenerako

Etziko

ekarri behar diogu irakasleari.

b) asteleheneko

familia-bazkarian Boiseko senideak ezagutuko ditugu.

a) etziko

b) etzirako

etzirako

Jostunak prakak laburtuko dizkit;

ogia izango da.

a) etziko

prest edukiko omen ditu.

b) etzirako

5 Osatu testua, taulako hitzak erabiliz.

duela bi urte astearteetan seietatik txikitatik
zortziak arte datorren urtetik aurrera ostiraletan

Dantza maite dut!

gustatu izan zait dantza egitea; horregatik,
Txikitatik
duela bi urte
herriko dantza taldean eman

Astearteetan

nuen izena.

elkartzen gara, arratsaldeko

eta

seietatik

zortziak arte

ostiraletan
gaueko

. Nekagarria dela ematen du,

baina guk oso ondo pasatzen dugu. Orain arte, zazpi urtetik gorakoek har
zezaketen parte taldean, baina

datorren urtetik aurrera

sei urtekoek ere hartu ahal izango dute parte.

6 Erantzun galderei.

E. L.

Noiztik bizi zara zure herrian?

Noiz hasi zinen eskolara?

Noiztik ezagutzen duzu zure lagun mina?

Noiztik egiten duzu kirola?

15
441655 _ 0012-0019.indd

15

11/06/12

13:04

Ortografia. Marratxoa hitz elkartuetan

Gogoratu
Bi hitz lotzeko, marratxoa erabili behar dugu kasu hauetan:
Errepikapenetan: adi-adi, arin-arin, labur-labur, astiro-astiro
Hitz-bikoteetan: zuri-gorri, seme-alabak, joan-etorri, han-hemen
Antzeko hitzekin: uju-aja, plisti-plasta, zehatz-mehatz, nahas-mahas
1 Osatu bikoteak taulako hitz hauekin.
neba plasta arreba plisti mara zehatz
mara ezker abizen mehatz izen eskuin

neba-arreba

zehatz-mehatz

plisti-plasta

izen-abizen

mara-mara

ezker-eskuin

2 Osatu esaldiak goiko ariketako hitz-bikoteekin.

izen-abizenak

Irakasleak banatutako orrietan gure

ezker-eskuin

Errepidea gurutzatu aurretik,

Haurra bainuontzian

begiratu behar dugu.

mara-mara

Urbia zurituta dago; elurra

plisti-plasta

ari du.
hasi da eta bazter guztiak busti ditu.

neba-arrebak

Ez al zenekien? Irune eta Gotzon

Azterketa bukatu ondoren, egindakoa

jarri behar ditugu.

dira; antz handia dute-eta!

zehatz-mehatz

berrikusi behar da.

3 Jarri marratxoa behar den tokian.

Gizaki ehiztariak
Antzinako gizarteetan, etxola berean elkarrekin bizi ziren
neba-arrebak, aitona-amonak, eta familiako bere hainbat
kide. Elikatzeko, animaliak ehizatzen zituzten; horretarako;
adi-adi egoten ziren, animaliak noiz agertuko zain.
Herrixkatik ehiza tokirako bidea luze-luzea izan ohi zen
eta beti iristen ziren neka-neka eginda. Okerrena, hala ere,
elurra egiten zuenetan izaten zen, astiro-astiro ibili behar
zutelako, eta animaliek alde egiten zutelako.

16
441655 _ 0012-0019.indd

16

11/06/12

13:04

Harremanetan

12. unitatea

1 Erreparatu irudiei eta aukeratu.

Zein ez da atzo goizekoa?

2 Lotu, esaldiak osatzeko.

Gure arbaso zaharrak

Neguak luzeak eta hotzak izaten zirenez,

haien bizimoduaren berri daukagu.

Ez zuten paperik eta arkatzik;

horregatik, haitzuloetan bizi ziren.

Hasieran, ez zekiten etxeak egiten;

Haien aztarnak aurkitu ditugunez,

Dutxarik ez zeukatenez,

errekako ura erabiltzen zuten garbitzeko.

animalien larrua erabiltzen zuten hotzetik babesteko.
hori dela eta, gauzak azaltzeko irudiak egiten
zituzten haitzuloetako paretetan.

3 Erreparatu irudiei eta asmatu esaldi hauen bukaera.

Antzina, pizgailurik eta pospolorik ez zegoenez,

bi harri elkarren kontra kolpatuz egiten

zuten sua.
Hasieran, ez zekiten lurra lantzen; hori dela eta,

fruituak biltzen zituzten.

Ez zeukaten ez guraizerik ez aiztorik; horregatik,

harriak erabiltzen zituzten mozteko.

Zorriak edukitzen zituztenez,

elkarri zorriak kentzen zizkioten, garbi

egoteko.

17
441655 _ 0012-0019.indd

17

11/06/12

13:04

Idaztearen xarma
Gogoratu
Hemen dituzu iritzia emateko zenbait esapide:

Nire ustez, nire iritziz, iruditzen zait, nik uste dut

1 Ordenatu zenbaki bidez ikastetxeko aldizkarian argitaratu den iritzi-gutun honen atalak.

Aspaldion nabaritu dugu gero eta barazki eta fruta

gehiago ematen dizkiguzuela jantokian. Gutariko askori
ez zaizkigu gehiegi gustatzen eta, beraz, askotan jan
gabe uzten ditugu, eta gosez irteten gara.

Jantokiko arduradunari:

Gure ustez, makarroiak eta

arroza jan behar genituzke
egunero, horiek guzti-guztioi
gustatzen zaizkigulako.

4. mailako ikasle taldetxo bat.

2 Markatu esaldiak. Zein esaldirekin zaude ados? Bat baino gehiago marka ditzakezu. E.

L.

Makarroiak munduko jakirik gozoena da.

Osasuntsu egoteko denetarik jan behar da.
Makarroiak edo arroza jan behar genituzke egunero.
Barazkiak ere jan behar ditugu.
Ondo jateko, gustatzen zaiguna bakarrik jan behar da.
Gozokiak egunero jatea oso ona da osasunerako.
3 Idatzi jantokiko janariari buruzko iritzi-gutuna. Goiko ariketako esaldiak erabil ditzakezu. E.

L.

18
441655 _ 0012-0019.indd

18

11/06/12

13:04

Berrikusketa

12. unitatea

1 Osatu esaldiak, taulako hitzak erabiliz.

duela lau urte zortziak arte aspalditik atzoko astelehenerako

Gure gurasoek

aspalditik

ezagutzen dute elkar.

Duela lau urte

Atzoko
Dendariak ez dauka kromorik;

igo nintzen lehenengoz hegazkin batera.

ogia gosalduko dut; txigorgailuan sartuta on-ona egongo da.

astelehenerako

Filma arratsaldeko seietan hasiko da eta

ekarriko dituela esan dit.

zortziak arte

ez da amaituko.

2 Berridatzi esaldiak marratxoa erabiliz, adibidean bezala.

Gure futbol-taldearen elastikoa zuria eta beltza da.
Gure futbol-taldearen elastikoa zuri-beltza da.
Ludotekako haurrek oso adi entzun zuten ipuin-kontalariaren ipuina.

Ludotekako haurrek adi-adi entzun zuten ipuin-kontalariaren ipuina.

Hainbat neska eta mutil bildu ziren herriko plazan.

Hainbat neska-mutil bildu ziren herriko plazan.

Futbolariak zaintiratua izan zuen eta oso astiro irten zen futbol zelaitik.

Futbolariak zaintiratua izan zuen eta astiro-astiro irten zen futbol zelaitik.
3 Idatzi zure ikastetxean dagoen arazo bati buruzko iritzi-gutun bat.

E. L.

19
441655 _ 0012-0019.indd

19

11/06/12

13:04

13

Irakurgaia
Edipo eta Esfingea
Antzinako Grezian, Tebas izeneko herri
batean,

jendea

beldurrez

bizi

zen.

Izaki

beldurgarri batek herriko bide bat oztopatzen

zuen eta inortxo ere ez zen handik pasatzera
ausartzen. Munstro hura Esfingea zen.
Esfingearen gorputz erdia lehoi batena zen:
lau hanka zituen, atzapar beldurgarriekin, eta
lehoi-isats luzea. Gorputzaren goialdea, berriz,
bularra eta burua, emakume batenak zituen.
Horrez gain, arrano-hegoak zeuzkan.
Norbait bidea igarotzera ausartzen bazen, Esfingea azaltzen zitzaion eta igarkizun bat
galdegiten zion. Igarkizuna asmatu ezean, Esfingeak amildegitik botatzen zuen bidaiaria.
Ordura arte, inork ere ez zuen igarkizuna asmatu.
Kondairak dioenez, Edipo izeneko gazte ausart batek Esfingearen bidea igarotzeko adorea
bildu zuen. Berehala, Esfingea haitz baten atzetik agertu zitzaion eta galdetu zion Edipori:
Zein animalia dabil goizean lau hankatan, eguerdian bi hankatan eta gauean hiru hankatan?
Edipok, ondo hausnartu ondoren, erantzun zion:
Zalantzarik gabe, animalia hori gizakia da: haurra denean, lau hankan dabil; pertsona heldua
denean, oinez zutik dabil; eta zahartzaroan, bizitzaren gauean, makila behar du ibiltzeko.
Ediporen erantzuna zuzena zela ikusita, Esfingeak botere guztia galdu zuen eta bere burua
amildegitik behera bota zuen. Eta handik aurrera, Edipo gazteari esker, lasai igaro ziren bide
hartatik Tebasko herritarrak.
Greziako ipuina

1 Erreparatu irudiei eta aukeratu. Zein da Esfingea?

20
441655 _ 0020-0027.indd 20

11/06/12 13:24

13. unitatea

2 Erantzun galderei.

herrialdetan

eta noiz gertatzen
da ipuina? Antzinako Grezian, Tebas herrian.
Zer
Zer
zen
bidean?
gertatzen

Tebaserako


Esfinge izeneko munstro beldurgarri batek

oztopatzen zuen bidea.

Zer
zitzaien
handik
pasatu
nahi
gertatzen




zutenei?

Esfingeak igarkizun bat galdetzen

zien eta, asmatu ezean, amildegitik botatzen zituen.

gertatu
zitzaion
Esfingeari



Zer
azkenean?

Edipo izeneko gazte batek igarkizunaren

erantzuna asmatu zuen eta esfingeak amildegitik bota zuen bere burua.
3 Aukeratu. Zein irudi dator bat Ediporen erantzunarekin?

4 Lotu esanahi bera duten aditzak. Ondoren, osatu beheko esaldiak eskuineko aditzekin.

hausnartu 

pasatu 

oztopatu 

jaurti

asmatu 

igaro

bota 

igarri

trabatu
pentsatu

igarotzen

Inor ere ez zen Esfingearen bidetik

Esfingeak Tebaserako bidea

trabatzen

Esfingearen igarkizuna
Edipo erantzuna

zuen.

jaurtitzen

Esfingeak bidaiariak amildegitik

igarri
pentsatzen

zituen.

zuenak Tebas salbatuko zuen.

aritu zen tarte batez.

21
441655 _ 0020-0027.indd 21

11/06/12 13:24

Hizkuntzaren erabilera. Neurriak

Gogoratu
Gauzen neurria adierazteko, lehenik, kopurua edo
neurria aipatu behar dugu, eta gero, gaia:

Botilak bost litro ur ditu. / Hor bost kilo sagar ditut.

1 Aukeratu forma zuzena eta osatu esaldiak.

hiru kilo azukre

Leire, joan dendara eta erosi

a) hiru azukre kilo

a) bi litro ur
Zuloa estaltzeko,

edatea komeni da.

b) ur litro bi

bost tona harea

a) bost harea tona

bota dituzte beharginek.

b) bost tona harea

otzara bete tomate

Izeba Kattalinen soroan

b) hiru kilo azukre

bi litro ur

Egunero, gutxienez,

, mesedez.

a) otzara bete tomate

batu dugu.

b) tomate otzara bete

2 Lotu zutabeak, esaldiak osatzeko.

Aitak amari dozena bat

Osabaren kamioiak hamar tona

harri

erosi dizkio.

arrosa

eraman ditzake.

Umeek, txikitan, bi litro

gozoki

edan behar dituzte.

Ziortzak lehengusuari eskukada bete

belar

eman dio.

Gure idiek egunero hamar kilo

esne

jaten dituzte.

3 Ordenatu hitzak eta idatzi esaldiak.

horretan / kilo / bost / laranja / Sare / daude.

Sare horretan bost kilo laranja daude.

bat / dozena / Sukaldariak / egiteko / erosi / entsaladilla / ditu / arrautza

Sukaldariak dozena bat arrautza erosi ditu entsaladilla egiteko.

pastelari / bete / bota / Kikara / azukre / diogu

Kikara bete azukre bota diogu pastelari.

zuku / litro / bi / ditut/ horretan / Pitxer / prestatu

Pitxer horretan bi litro zuku prestatu ditut.

22
441655 _ 0020-0027.indd 22

11/06/12 13:24

13. unitatea
4 Erreparatu irudiei eta osatu.

1.331 metro

Anboto mendia

altu da.

400 metroko sakonera du.

Pozalaguako kobak

2.175 kilometro luze da.

Nilo ibaia

.
.

5 Berridatzi esaldiak, irudien ordez hitzak jarriz.

Bion artean,

edan dugu partida jokatu eta gero.

Bion artean botila bat ur edan dugu partida jokatu eta gero.
behar dut olio zikina gordetzeko.

Ur botila bat behar dut olio zikina gordetzeko.

Amonaren oparia gordetzeko,

behar dut.

Amonaren oparia gordetzeko, gaileta kutxa bat behar dut.

Astebetean

jan dut neuk bakarrik.

Astebetean kutxa bat gaileta jan dut neuk bakarrik.

6 Erreparatu irudiei eta idatzi. Zer behar du
etxea eraikitzeko?
Buztina: 200 kg
Lastoa: 120 kg
Harria: 1.000 kg

200 kilo buztin

120 kilo lasto

1.000 kilo harri

23
441655 _ 0020-0027.indd 23

11/06/12 13:24

Ortografia. H letra hitz barruan

3

1 Osatu hitz gurutzatuak.

2

L
1
B
E
S A I H E T S A
H
E
H
O 5 A H U N T Z A
H
A
A
T
S
Z
5
A
K
K
A

2 Osatu testua, taulako hitzak erabiliz.

zuhaitzak lehoiak uhartean lehorrenetan oihanetan ahaleginak

Lehoiak

Gaur egun sinesgaitza bada ere, duela ez horrenbeste

urte, ia planeta osoan bizi ziren

lehoiak

Antzinako Greziako liburuetan, adibidez, lehoien erasoak

aipatzen dira, eta jakin ezazu Grezia Europan dagoela.
Gaur egun, ordea, Afrikan eta Indian bizi dira, batez ere.
Afrikan, sabanan bizi dira; sabanako

zuhaitzak
lortzeko. Indian,
oihanetako alderik

ezinbesteko dituzte, gerizpea

oihanean
lehorrenetan

bizi dira;
, zehazki.

Lehoiak galtzeko arriskuan daudenez, biologoak berreskuratzeko

ahaleginak
uhartean

egiten ari dira. Hawaii

, adibidez, lehoi batek 22 urte

bizitzea lortu dute, gatibutzan, hau da, gizakiaren zaintzapean.

24
441655 _ 0020-0027.indd 24

11/06/12 13:24

Harremanetan

13. unitatea

1 Irakurri eta aukeratu. Zein egoerari dagokio esapidea?

Niri bost axola zait!

Gurasoak futbolari buruz aritu dira
eztabaidan afalorduan. Hori matraka!
Asper-asper eginda egon naiz ni, ez ote
zuten gai interesgarriagorik?

Gurasoak oporretan zer egingo dugun

aritu dira eztabaidatzen afalorduan.
Oraindik ez dute erabaki, zer egingo
dugun, baina ni jakiteko irrikan nago.

2 Erreparatu irudiei, eta osatu esaldiak taulako hitzak erabiliz.

Julen Santi

bezain

altua da.

Leireren eta Josuneren soinekoak

Mirentxok bere amak

bezala

antzekoak

dira.

egiten du dantza.

bezala
antzekoak
bezain

3 Berridatzi esaldiak, konparazioak eginez.

Greziarrak oso abenturazaleak ziren. Erromatarrak oso abenturazaleak ziren.

Erromatarrak greziarrak bezain abenturazaleak ziren.

 reziarren itsasontziak oso handiak ziren. Erromatarren itsasontziak
G
berdintsuak ziren.

Erromatarren eta greziarren itsasontziak antzekoak ziren.

Greziarrek itsasoz bidaiatzen zuten. Erromatarrek ere itsasoz bidaiatzen zuten.

Erromatarrek itsasoz bidaiatzen zuten, greziarrek bezala.

25
441655 _ 0020-0027.indd 25

11/06/12 13:24

Idaztearen xarma
1 Irakurri Arte Ederren Museoko araudia eta erantzun.
Arte Ederren Museoko araudia
1. Ezin da argazkirik atera flasharekin, ezta
tripoderik erabili ere.
2. Ezin dira artelanak ukitu.
3. Eskuek kaioletatik urrun egon behar dute.
4. Jatea eta edatea debekaturik daude,
baimendutako tokietatik kanpo.
5. Telefonoak itzalita egotea komeni da.
6. Ahalik eta isilen ibili behar da, animalien
lasaitasuna bermatzeko.

Bi arau tokiz kanpo daude. Zein dira?

Idatzi museorako beste bi arau:

3. eta 6. arauak.

E. L.

1.
2.
2 Aukeratu gai hauetako bat eta osatu araudia.

Igeriketa taldea

Irakurleen kluba

E. L.

Dinosaurozaleen elkartea

Txokolatearen museoa

26
441655 _ 0020-0027.indd 26

11/06/12 13:24

Berrikusketa

13. unitatea

1 Aukeratu forma zuzena eta osatu esaldiak.

Aztarnategiko bidea egiteko,

a) sei porlan tona

sei tona porlan

b) sei tona porlan

 Zaku bete patata

b) Patata zaku bete

bost litro pintura

a) pintura bost litro

Amonak

c) porlan sei tona

erosi dugu txokorako.

a) Zaku bete patata

Pintoreak

erabili dituzte.

erosi ditu nire gela margotzeko.

b) bost litro pintura

dozena bat arrautza

a) dozena arrautza bat

c) Patata bete zaku

c) bost pintura litro

erabili ditu kroketak egiteko.

b) arrautza dozena bat

c) dozena bat arrautza

2 Berridatzi esaldiak, irudien ordez hitzak egoki idatziz.

Haurra gozo-gozo dago lotan

horretan.

Haurra gozo-gozo dago lotan sehaska horretan.

Aitonaren

zaharra

azpian dago.

Aitonaren ahuntz zaharra zuhaitz azpian dago.

Itxi

hori, umeen

ikaragarriak dira-eta.

Itxi leiho hori, umeen oihuak ikaragarriak dira-eta.

Hango

hartan

handi-handiak bizi dira.

Hango uharte hartan lehoi handi-handiak bizi dira.

3 Irakurri eta aukeratu. Nongo araudia da?

Kiroldegiko araudia
Bazkide izatea ezinbestekoa da instalazioak erabiltzeko.
Kantxak aurretiaz eskatu behar dira.

Eskolako araudia
Museoko araudia

Zaindu aldagelak; lagundu garbi mantentzen.

Kiroldegiko araudia

B
 akoitzak bere objektuen kargu hartu behar du; erabili
aldageletako kontsignak.

Igerilekuko araudia

Errespetatu taldeko ekintzetako ordutegiak.

Dantza-eskolako araudia

27
441655 _ 0020-0027.indd 27

11/06/12 13:24

14

Irakurgaia
Alhambrako altxorra
Antzina, mutil gazte bat Alhambran
bizi zen. Ez zeukan ez dirurik ez familiarik;
ondasun bakarra aitonak oinordetzan
utziriko eraztun bat zuen; familiaren
antzekoena, Alhambran bizi ziren fraide
potolo bat eta haren neskamea ziren.
Behin, San Joan bezperan, jende piloa
batu zen Alhambrako kaleetan: dendariak,
nekazariak, abeltzainak Guztien artean, soldadu bat egin zitzaion deigarri mutil gazteari.
Gizon handia zen, bakartia, eta antzinako armadura bat zuen soinean. Hurbildu egin zitzaion:
Kaixo, jauna! Nondik atera duzu armadura hori?
Hara, ikusi egin nauzu! Dohain berezia daukazu: atzamarreko eraztun horri esker ikusten
nauzu. Hiru mende daramatzat Alhambrako altxorraren zaindari; hemen bizi izan ziren
musulmanek araoa esan zidaten eta altxorraren bila bueltatu arte neuk jagon beharko dut.
Eta zer zerikusi dauka nire eraztunak?
Eraztun hori antzinako Alhambrako jabearena da. Zuk askatu ahalko nauzu, azkenean!
Nola, baina?
Fraide baten laguntza behar dugu: bi egunez egon behar da jan gabe. Gero, zure eraztunaz
dorrea irekiko dugu, eta fraideak otoitz eginda, altxorra lortuko duzue.
Bi egun geroago, joan ziren altxorraren dorrera eta egin zuten soldaduak esandakoa. Altxorra
hartu eta irtetera zihoazela, ordea, fraideak, gosearen gosez, ogitarteko bat jateari ekin zion.
Bat-batean, dorreko ateak itxi egin ziren, eta altxorra eta eraztuna lehengo tokira bueltatu
ziren. Sorginkeria bere horretara bueltatu zen eta, Alhambra inguruan diotenez, han dago
soldadua oraindik, nork berriro lagunduko zain.
Andaluziako kondaira

1 Erreparatu irudiei eta aukeratu. Zein pertsonaiak hartzen dute parte altxorra askatzen?

28
441655 _ 0028-0035.indd

28

11/06/12

13:25

14. unitatea

2 Esan esaldi hauek egia ala gezurra diren.

Egia
Egia

Alhambrako mutil gazteak ez zuen ondasun handirik.

Haren familia bakarra fraidea eta neskamea ziren.
San Joan bezperan jende piloa batzen zen Alhambran.

Egia

San Joan bezperan batu ziren gehienak soldaduak ziren.

Gezurra

Armadura zaharrez jantzitako gizona mutil gazteari hurbildu zitzaion.

Gezurra

Armaduradun soldaduak hiru mende zeramatzan altxorra zaintzen.

Egia

3 Lotu eta azaldu. Nola askatu behar zuten altxorra?

Lehenik,

Ondoren,

Gero,

Azkenik,

fraideak otoitz egin behar zuen.

mutilaren eraztunaz dorrea ireki behar zuten.
altxorra dorretik atera eta soldadua askatu zuten.
fraideak bi egunez jan gabe egon behar zuen.

4 Ordenatu zenbaki bidez. Zer gertatu zen azkenean?

5 Lotu esanahi bereko hitzak.

ondasun

arao

dohain

jabetza

atzamar

aztikeria

sorginkeria

gaitasun

hatz
madarikazio

6 Bilatu informazioa eta idatzi. Zer da Alhambra? Non dago?

E. L.

29
441655 _ 0028-0035.indd

29

11/06/12

13:25

Hizkuntzaren erabilera. Adierazpenak eta aginduak

1 Lotu, esaldiak osatzeko.

Antzina, botikak

Gazteluetan, oturuntza ederrak

Iazko udan, Hondarribiko aterpetxera

Erdi Aroko etxeak

joan ginen gelako guztiak.
basoko landareez egiten zituzten.
egurrezkoak eta harrizkoak izaten ziren.
prestatzen zituzten.

2 Jarri baiezko esaldiak ezezkoan, eta ezezkoak, baiezkoan.

Niri ez zaizkit zaldunen eta herensugeen istorioak asko gustatzen.

Niri zaldunen eta herensugeen istorioak asko gustatzen zaizkit.

Printzesa lirainak printze ausarten zain egoten dira gazteluetako dorreetan.

Printzesa lirainak ez dira printze ausarten zain egoten gazteluetako dorreetan.

Ipuinetako zaldunek ez dauzkate zaldi bizkorrak.

Ipuinetako zaldunek zaldi bizkorrak dauzkate.

Aztiaren magia-erakustaldiak txundituta utzi gaitu.

Aztiaren magia-erakustaldiak ez gaitu txundituta utzi.

3 Ordenatu hitzak eta idatzi esaldiak.
iturgina / Bihar / konketako / konpontzera / etorriko / txorrota / da.

Bihar iturgina konketako txorrota konpontzera etorriko da.

lehengusina / mozorrotu / ezpatariz / Nire / zen / inauterietan.

Nire lehengusina ezpatariz mozorrotu zen inauterietan.

da. / txakurra / auzoko / zaunka / gau / Gure / osoan / aritu

Gure auzoko txakurra gau osoan zaunka aritu da.

errege-erreginak / zuten. / handia / botere / Antzinako

Antzinako errege-erreginek botere handia zuten.

30
441655 _ 0028-0035.indd

30

11/06/12

13:25

14. unitatea
4 Bete zutabeak, aginduak beste era batzuetan idatziz.

Egon isilik.

Zaude isilik.

Joan
ohera.

Egon zaitez isilik.

Zoaz ohera.

Zatoz hona.
Etorri hona.

Egon lasai.

Zaudete lasai.

Ibili astiroago.
Zabiltza astiroago.

Joan zaitez ohera.

Etor zaitez hona.
Egon zaitezte lasai.

Ibil zaitez astiroago.

5 Bete elkarrizketako hutsuneak, aginduak osatuz.

Denok lanean
Mugimendu handia zegoen Agirretarren etxean.
Ama, heldu zaigu gurdia! Etxez aldatzeko unea da!
Oso ondo! Adi guztiok, denontzako lana dago-eta:

itzazue
itzazu
kutxa horretan! Ortzi, jar

maindireak

Eneka, Urrika, sar

baratzeko tresnak gurdian! Domeka, azkar batean, ekar

ezazu

kaxa bat etxe barrutik!

ezazue

Mattin, Peru, itxi

baserriko

atea, inor sar ez dadin!

Ama, abila zara, gero, aginduak ematen!
6 Aukeratu aditz egokia eta osatu esaldiak.
Garikoitz, hurbil

iezazkiozu

a) ezazu
Iker, bidal

iezaiozu

a) iezazkiozu

iezadazu

Esan

a) iezadazu
Koldo, ken

itzazu

a) itzazu

aitari mahaia konpontzeko tresnak.

b) iezazkiozu

c) iezaiozu

amonari bere urtebetetzea zoriontzeko postala.

b) ezazu

c) iezaiozu

egia niri; zuk hartu al duzu nire bideo-jokoa?

b) ezazu

c) iezazkidazu

zure zapatak hortik.

b) iezazkidazu

c) ezazu

31
441655 _ 0028-0035.indd

31

11/06/12

13:25

Ortografia. Ts, tx, tz, s, x eta z

5

1 Osatu hitz gurutzatuak.

S A S O A
S
4
3
M
7
M
Z A I L A
Z O N A
B
T
T
E
Z
X
R
A
X I R I N G A
I
L
T
L
A
S
E
A
A
6

1. Emakumea ez dena.
2. Merkea ez dena.
2

3. Eskolara liburuak eramateko

poltsa.

4. Diru asko duena.

5. Gauzak asmatzen dituena.
6. Hondartzara goazenean,
han egiten dugu igeri.
7. Erraza ez dena.
8. Erizainek honekin ematen
dituzte ziztadak.

G I
A
R
E 8
S
T
I
A

2 Erreparatu irudiei eta idatzi. Zer dira?

itsua

hontza

otsoa

leizea

xakea

sua

bihotza

otzara / saskia

3 Biribildu hitz zuzena.

motots / mototz

zorion / sorion

mahatz / mahats

ospatu / ozpatu

oilazko / oilasko

mesede / mezede

gosaldu / gozaldu

saski / sazki

32
441655 _ 0028-0035.indd

32

11/06/12

13:25

Harremanetan

14. unitatea

1 Irakurri egoerak eta aukeratu esapide honekin bat datorrena.

Gogor egin dio.

Aitona ohean dago gaixorik eta ez du
ohetik jaiki nahi izan. Amona bere gelara
joan da eta ez dio ohean jarraitzen utzi,
ohetik altxarazi du, medikuak altxatzea
komeni zaiola esan diolako.

2 Erantzun galderei.

Aitona eta amona etxeko alfonbrak

garbitzen ari dira. Alfonbrak hautsez
beteta daude eta indar handiz astindu
dituzte, pilatutako hautsa ondo kentzeko.

E. L.

Egon zara inoiz Erdi Aroko azoka batean? Non?

Zer ikus daiteke han? Ez bazara inoiz egon, zer uste duzu ikus daitekeela bertan?

Zein animalia ikus daitezke han? Ez bazara egon, zer uste duzu?

Nolako jakiak saltzen dituzte? Ez bazara egon, zer imajinatzen duzu?

Nola dago jendea jantzita? Ez bazara egon, nola dagoela jantzita uste duzu?

3 Erreparatu irudiari eta deskribatu Erdi Aroko azoka.

E. L. Adibidez:

Jende asko dago azokan.

Emakume batek opilak saltzen ditu
bere saltokian.
Gizon batek, berriz, hegaztiak.
Bi gizon daude ezpatarekin borrokan.
Musikariak ere badaude, musika
jotzen.

33
441655 _ 0028-0035.indd

33

11/06/12

13:25

Idaztearen xarma
1 Ordenatu kontakizunaren atalak zenbaki bidez.

ten
ezagun batekin egin zu
Egun batean, zaldun ez
an
regea zen, atzerritik buelt
topo basoan: Richard er
printzeak lapurtutako
zetorrena. Erregeak John
i eta, azkenean,
tituluak itzuli zizkion Robin
3
kin ezkondu ziren.
Robin eta Marian elkarre

Behin, Robert Fitzooth izeneko zalduna eta Marian Gilewater

emakume noblea elkarrekin ezkontzear zeuden. Baina,
halako batean, John printzearen soldaduak elizan sartu
ziren eta Robert legez kanpoko gizontzat jo zuten.
1

2 Idatzi goiko kontakizunerako izenburu bat.

3 Erreparatu irudiei eta idatzi gertakaria.

Robertek, ordu
an,
2
Sherwood baso
ra
alde egin zuen
zenbait
lagunekin eta
Robin
Hood bihurtu ze
n.
Basoan bizi iza
n zen
bitartean, abe
ratsei
lapurtzen zien
, eta
lapurtutakoa tx
iroen
eta behartsue
n artean
banatzen zuen
.

E. L.

E. L.

34
441655 _ 0028-0035.indd

34

11/06/12

13:25

Berrikusketa

14. unitatea

1 Ordenatu hitzak eta idatzi esaldiak.

Gaur / irakaslearekin / Mikelen / arratsaldean / egitera / gurasoak / hitz / dira / joango

Gaur arratsaldean Mikelen gurasoak irakaslearekin hitz egitera joango dira.

goizeko / partidan / Kiroldegiko / gainezka / harmailak / gaur / jendez / zeuden / pilota

Kiroldegiko harmailak jendez gainezka zeuden gaur goizeko pilota-partidan.

zaharra / aitaren / Tailerreko / bazterretik / garabiak / atera / errepide / du. / auto

Tailerreko garabiak aitaren auto zaharra errepide bazterretik atera du.

2 Biribildu forma egokia.
Sar itzazu/iezadazu eguzkitako betaurrekoak kaxan, apurtu egingo zaizkizu eta.
Harategira al zoaz? Ekar iezazkidazu/ezazu txerri-txuletak bazkaritarako, mesedez.
Ama, ogia amaitu da! Idatz ezazu/iezazkidazu erosketa-zerrendan.
Eman iezazkiozu/iezaiozu txanpon horiek amari itsulapikoan gordetzeko.
3 Osatu hitz hauek, ts, tx, tz, s, x edo z idatziz.
iringa
moto ts
a
x
biho tz
a
oila s
koa

hon tz a
i ts ua

4 Idatzi aste honetan bizi izan duzun gertakari bat. Ondoren, egin marrazkia.

E. L.

35
441655 _ 0028-0035.indd

35

11/06/12

13:25

15

Irakurgaia
Argazkiak
Gau hartan, Libe bakarrik zegoen etxean, eta garaiz
joan zen ohera; baina jendearen hizketa-hotsak
esnatu zuen lo sakonetik.
Egongelatik zetozen ahotsak, jende ezagunarenak
gehienak, jende ezaguna eta berritsua.
Jaiki, etxeko argirik gehienak piztu eta, eskua
dardarka eta bihotza saltoka, poliki-poliki ireki zuen
Libek egongelako atea. Jendearen ahotsa lehen baino
ozenkiago entzuten zen, baina egongelan ez zegoen
inor. Telebista itzalita eta gauza guztiak bere lekuan.
Laster konturatu zen Libe telebistaren azpiko tiradera
bat irekita zegoela. Handixek zetozen ahots ezagun
haiek! Eta berea ere bai, bere ahotsa ere entzuten zuen
Libek tarteka, nahiz eta ahoa itxita zeukan.
Eta orduan argitu zen misterioa.
Tiradera argazkiz beteta zegoen, hantxe zeuden
pilatuta aspaldiko urteetakoak. Argazkietako pertsonak ziren hizketan ari zirenak, elkarri
txanda eman ezinda; zaharrak eta gazteak, haurrak eta helduak. Bere burua ere ikusi zuen
Libek argazki batean hizketan, eta sentsazio arraro bat sentitu zuen.
Argazkien tiradera zabalik utzita, ohera joan zen Libe; handik entzuten zituen argazkien
berritsukeriak.
Hurrengo goizean, jaiki eta lehenengo gauza egongelara joatea egin zuen; baina han ez zen
txintik entzuten, eta argazkien tiradera itxita zegoen.
Joxantonio Ormazabal

1 Erreparatu irudiei eta aukeratu. Nondik zetorren gaueko hizketa-hotsa?

36
441655 _ 0036-0043.indd 36

11/06/12 13:27

15. unitatea

2 Erantzun galderei.

da ipuineko

protagonista

eta non gertatzen
da istorioa?
Libe da protagonista eta
Nor
istorioa haren etxean gertatzen da.
egin zuen neskak

ahotsak entzun zituenean?

Ohetik jaiki zen, etxeko argirik
Zer
gehienak piztu zituen eta egongelako atea ireki zuen.
Zein
zen ahotsen
misterioa?

Telebistaren azpiko tiraderan gordetako argazkietako

pertsonak hizketan ari ziren.

3 Ordenatu gertakariak. Zer gertatu zen?

Goizean, ez zen hotsik entzuten eta tiradera itxita zegoen.

Neskak dardarka zabaldu zuen egongelako atea.

Gau batean, Libek ahotsak entzun zituen egongelan.

Libek argazkietako pertsonak hizketan ikusi zituen.

4 Lotu esanahi bereko hitzak.

berritsu

poliki

hiztun

jaiki

astiro

tarteka

bildu

pilatu

aldian-aldian

altxatu

5 Markatu. Zein da esapide honen baliokidea?

Han ez zen txintik entzuten.

Zarata handia zegoen.

Oso hitz gutxi entzuten ziren.

Ez zen ezer entzuten.

6 Hausnartu eta idatzi. Zuretzat, garrantzitsuak al dira familia-argazkiak? Zergatik?

E. L.

37
441655 _ 0036-0043.indd 37

11/06/12 13:27

Hizkuntzaren erabilera. Galderak eta harridura

1 Lotu irudiak eta galderak zenbaki bidez. Nork dio zer?
1

Nork apurtu du izeba Klararen loreontzia?

4 Nora zoaz hain azkar?

Zer ordu den esango didazu, mesedez?

2 Non dago Posta kalea?

2 Idatzi erantzun hauei dagozkien galderak.

Arbel digitala daukatelako ez dute klarionik erabiltzen.

Zergatik ez dute klarionik erabiltzen?

Bihar ekarriko digute ordenagailu berria.

Noiz ekarriko dizuete ordenagailu berria?

Bigarren solairuan dago informatika-gela.

Non dago informatika-gela?

Merkataritza-gunera joango gara film berri hori ikustera.

Nora joango zarete film berri hori ikustera?

3 Osatu elkarrizketa, galderak idatziz.
Aizu, Itziar, udalekuetan izena eman behar dugu!
Egia da, ahaztuta neukan!

Nola egin behar da?

Internetez egin behar da, baina nik ez daukat Internetik etxean.

Zure etxean egin ahal dugu?

Bai, nire etxean egingo dugu, lasai. Aizu, Noiz geratuko gara?
Nahi baduzu, gaur arratsaldean bertan geratuko gara.
Ados, gaur arratsaldean ez dut beste ezer egin behar.

38
441655 _ 0036-0043.indd 38

11/06/12 13:27

15. unitatea
4 Erreparatu irudiei eta lotu. Zer esango dute?

Zein nekatuta nagoen!

Alde egin hemendik!

Nolako hotza egiten duen!

5 Osatu elkarrizketa, alboko esaldiak txertatuz.

Ikaskide berria
Bai, noski!
Nolako zarata egoten
den partida-egunetan!

Kaixo! Berria zara eskolan, ezta?

Bai, orain arte Madrilen bizi izan gara.
A zer aldaketa!
Lasai, ohituko zara,
neska. Nahi al duzu gure eskola erakustea?

Zein handia den!

A zer aldaketa!
Bai, eskerrik asko!
Ikaragarri gustatzen
zait futbola!

Bai, eskerrik asko!

Hara, hau liburutegia da.
Hori liburu piloa!

Hori liburu piloa!

Bai, denetarik dago hemen. Beste hori kiroldegia da, berri-berria.

Zein handia den!

da. Gu
futbolean

Nolako
zarata egoten den partida-egunetan!
Ikaragarria
aritzen
gara hemen.


Futbolean?

Ikaragarri gustatzen zait futbola!

Nik ere parte har dezaket?

Bai, noski!
6 Idatzi harridura adierazten duen esaldi bana egoera hauetarako.

E. L.

Zure txakurra zabor artean dabil zaborra jaten.

Zozketa batean saria suertatu zaizu.

Norbait zirika ari zaizu.

Beldurraren gazteluan sartu zara eta erabat ikaraturik irten zara bertatik.

39
441655 _ 0036-0043.indd 39

13/06/12 12:57

Ortografia. Galdera- eta harridura-markak

1 Osatu komikiko bunbuiloak beheko esaldiekin.
Iigoren etxera noa,
bideo-joko mundiala
dauka!

Bideo-jokoetan berriro!
Ez al dakizue besterik
egiten?

Ama, ez hasi beti
bezala! Agur!

Nora zoaz, seme?

Ama, ez hasi beti bezala! Agur!
Iigoren etxera noa, bideo-joko mundiala dauka!
Bideo-jokoetan berriro! Ez al dakizue besterik egiten?
Nora zoaz, seme?
2 Jarri harridura- eta galdera-markak behar den tokietan.
Auskalo zein den helbide
elektronikoa ! Nori
galde diezaiokegu
?

Ordenagailua izorratuta !
dago
Ez dauka antibirusik, ala ?

?
Zer da Internet delako
hori
Ez dut ezer ulertzen !
3 Osatu elkarrizketa, behar diren galdera- eta harridura-markak idatziz.
Hara ! Ordenagailu
Zein

berria erosi duzu.

ondo,
aita !
Gustatzen
al zaizu
?
Asko, ?
baina nork muntatuko du
Zu ez zara oso abila.
Ez naizela
oso abila
Hori esatea ere
? !

duzu telebista
berria erosi genuenekoa

? Nork konpondu

zituen
arazoak
?
Gogoratzen
al
Ados, ados... amak egin zuen guztia.
Eta nori
berria
erabiltzen
eskatu
zenion
laguntza
telefono



ikasteko
?
Osabari
eskatu
nion. Tira, nahikoa

da, zoaz
jolastera
eta utzi lanean
!

40
441655 _ 0036-0043.indd 40

11/06/12 13:27

Harremanetan

15. unitatea

1 Irakurri eta aukeratu. Zein egoeratan esango zenuke?

Hori gertatu baino lehen karramarroak aurreraka ibiliko dira!

Segur aski, abuztuan elurra egingo du

Euskal Herriko kostaldean.

2 Irakurri galderak eta idatzi zure iritzia.

Hego-haize gogorra dabil eta, beharbada,

iluntzean euria egingo du.

E. L.

Etorkizunean, libururik erabiliko al dugu eskolan?

Etorkizunean, pilula bidez elikatu ahal izango gara?

Etorkizunean, Ilargian bizi ahal izango gara?

3 Erantzun galderei eta idatzi. Zure iritziz, nolakoa izango da zure bizitza etorkizunean?

E. L.

Non biziko zara nagusitan?

Zer ikasiko duzu? Zer izango zara?
Non egingo duzu lan?
Nolako familia osatuko duzu?

41
441655 _ 0036-0043.indd 41

11/06/12 13:27

Idaztearen xarma
1 Erreparatu irudiari eta aukeratu. Zeren mapa da?
Liburutegia

Iruea

Liburu- eta disko-azoka

Eskola

Udaletxea

Erdi Aroko azoka

2 Erantzun galderei.
Nola joango zara sarreratik tabernara?

Aurrera segi eta, bigarren eskuko liburuak dauden tokian, eskuinalderantz jota.
Nola joango zara bigarren eskuko liburuen gunetik komunera?

Eskuinerantz jo eta kafetegia igarota, aurrera segi eta informazio-gunea igarota.

Nola joango zara bideo-jokoen gunetik informazio-gunera?

Irten eta aurrera jo.

3 Erreparatu geziei eta idatzi. Zein ibilbide gomendatzen dute antolatzaileek?

E. L. Adibidez:

Sarreratik hasita, ezker-eskuin liburuak eta komikiak aurkituko ditugu eta, parez
pare, bigarren eskuko liburuak. Eskuinalderantz joz gero, kafetegia dugu,
zerbait hartu nahi badugu.
Aurrerantz eta eskuinerantz jo, eta diskoak eta bideo-jokoak aurkituko ditugu eta
hortik irteerara abia gaitezke.

42
441655 _ 0036-0043.indd 42

13/06/12 12:57

Berrikusketa

15. unitatea

1 Ordenatu hitzak eta idatzi esaldiak.

erosi / partidarako / ? / Nork / ditu / horiek / garesti / biharko / sarrera

Nork erosi ditu sarrera garesti horiek biharko partidarako?

zure / semearen / horretan / gela / Zein / dagoen / ! / txarra / usain

Zein usain txarra dagoen zure semearen gela horretan!

osaba / aldiz / da / goizean / Zenbat / ? / joan / gaur / komunera

Zenbat aldiz joan da osaba komunera gaur goizean?

! / erori / erdian / nintzenean / kale / Hura / sentitu / lotsa / nuena

Hura lotsa sentitu nuena kale erdian erori nintzenean!

eskolako / ? / naiteke / atetik / aurrera / zure / etxe / Nola / hel

Nola hel naiteke eskolako atetik zure etxe aurrera?

2 Idatzi galdera- eta harridura-markak esaldietan.

! Ez al dakizu gaur jaieguna

dela ?
Tontolapikoa
halakoa
zortea
! Non aurkitu

hogei
euroko
billetea
?
Hori
duzu
gertatu
da ? Nolako
aurpegia


!
Zer
dakarzun
ene ! Non demontre
utzi ditut etxeko

?
Ai,
giltzak
egiten
duzu zuk hemen
? Ospa hemendik
!
Zer
3 Erantzun galderei, azalpena emanez.

E. L.

Nola heltzen zara zure eskolako sarreratik gelara?

Nola heltzen zara zure ikasgelatik jantokira?

Nola heltzen zara jantokitik jolastokira?

43
441655 _ 0036-0043.indd 43

11/06/12 13:27

Berrikusketa orokorra
1 Aukeratu aditz egokia eta osatu esaldiak.
Jon eta Asier ezin

daitezke

a) daitezke
Jokinek futboleko baloia eros

a) dezake

etxera joan oraindik, lanak amaitu gabe dituzte-eta.

b) naiteke

dezake

, horretarako dirua aurreztu duelako.

b) daiteke

a) gaitezke

c) ditzake

ditzakegu

Ikasgelan ez dugu isil-isilik egon behar, galderak egin

c) dezakete

b) ditzakegu

Nik gaur arratsaldean ez dut zer eginik, zure etxera joan

a) dezaket

b) zaitezkete

Zuek oso indartsuak zarete, erraz mugi

a) zaitezkete

ditzakezue

b) ditzakezue

c) dezakegu

naiteke

jolastera.

c) naiteke
ganbarako kutxa astunak.
c) dezakezue

2 Osatu esaldiak, taulako hitzak erabiliz.

goizeko hamarretatik duela sei urte biharko hamabira arte astearterako

biharko
egunkarian argitaratuko dute.
astearterako
helduko denik, atzo bidali bainizun.

Gaur egin diguten elkarrizketa

Ez dut uste gutuna

Argazki-lehiaketan izena emateko epea otsailaren

hamabira arte

dago zabalik.

Sarrera gutxi jarri dituzte salgai; jendea goizeko hamarretatik dago ilaran zain.

Duela sei urte

joan ginen Arteagako gaztelua ikustera.

3 Erreparatu irudiari eta idatzi. Zer daukagu txokoko biltegian?

2 kilo azuk
doen ba arrautz
4 kutx es>
8 kilo patat
otzar pie
b^ botil olio
44
441655 _ 0044-0048.indd 44

11/06/12 13:03

Berrikusketa
4 Osatu taula adibidean bezala.

Bittorrek 1,75 metroko altuera du

Bittor 1,75 metro altu da.

Kraterrak 2 metroko sakonera du.

Kraterra 2 metro sakon da.

Nire ohea 90 zentimetro zabal da.

Oheak 90 zentimetroko zabalera du.

Errepideak 6 kilometroko luzera du.

Errepidea 6 metro luze da.

Gaztelua 167 metro altu da.

Gazteluak 167 metroko altuera du.

5 Irakurri egoerak eta idatzi aginduak.

E. L. Adibidez:

Liburutegian zaude eta jendea isilik egotea nahi duzu.

Egon zaitezte isilik!

Zure lehengusu txikia, Gorka, zuregana etortzea nahi duzu.

Zatoz hona, Gorka!

Erosketak egin dituzu eta Mikelek etxera igotzen laguntzea nahi duzu.

Mikel, lagundu erosketak etxera igotzen!

Autobusa martxan dago jada, zuk gelditzeko eskatu nahi diozu.

Gelditu, mesedez!
6 Ordenatu zenbaki bidez aldizkari batean argitaratu den iritzi-gutun honen atalak.

Jokalariok aspaldi honetan kezkatuta gaude

guraso batzuek gure saskibaloi-partidetan duten
jokaerarekin; izan ere, partidan zehar guraso
horiek, animatu ordez, oihuak eta irainak jaurtitzen
dizkiete, bai gure aurkariei, bai arbitroari.

Saskibaloi-taldeko jokalariak.

3
1

Saskibaloi-taldeko jokalarien gurasoei:

Gure ustez, ez da jokaera egokia. Ez al

zen, bada, kirola egitea garrantzitsuena?
Guk ere irabazi egin nahi dugu, baina era
txukunean, inor iraindu gabe.

45
441655 _ 0044-0048.indd 45

11/06/12 13:03

Berrikusketa orokorra
7 Jarri marratxoak eta galdera- eta harridura-markak elkarrizketa osatzeko.

Kaixo, Jon ! Aspaldiko !

Benetan ere !
Noiz ikusi genuen azkenekoz elkar ?

Batek daki !
Kanpoan ibili zara, ala ?
Nahi bai ! Ez, etxea konpondu dugu eta lan handia eman
digu. Ez dut beste ezertarako astirik izan.

Behintzat, etxea dotore utziko zenuten, ezta ?
Dotore,

ez oso dotore ! Hala ere, arazotxo bat izan dugu

urarekin.
Badakizu gure etxe ondoan ibai bat dagoela, ezta ?

Ez dut gogoratuko bada !
Umetan hantxe bainatzen ginen-eta !

Bada, lehengoan ibaiak gainezka egin eta ura sartu zitzaigun. Hura izan zen desastrea !
Zorionez, konpontzea lortu genuen eta orain oso gustura gaude etxeak hartu duen itxurarekin.
8 Lotu zutabeetako hitzak, eta idatzi hitz-bikoteak, marratxoa erabiliz.

joan

plasta

joan-etorria

izen

luzea

izen-abizenak

zehatz

etorria

zehatz-mehatz

plisti

abizenak

aitona-amonak

aitona

mehatz

plisti-plasta

luze

amonak

luze-luzea

9 Erreparatu irudiei eta idatzi. Zer dira?

saihetsak

leihoa

uhartea

ahuntza

oihana

behatzak

zuhaitza

lehoia

46
441655 _ 0044-0048.indd 46

11/06/12 13:03

Berrikusketa
10 Bete hutsuneak, ts, tx, tz, s, x eta z idatziz.
gi z
ona

a s ma tz
ailea
gare s
tia

mo tx ila

x
iringa

hondar tz
a

z
aila

x umea
s orgina

e tx
ea

perre tx
ikoa

i ts a s
oa

x
akea

biho tz
a

o tz
ara
bildo ts a

11 Erreparatu irudiei eta azaldu urratsez urrats.

Lehenik,

Ondoren,

Azkenik,

arropak garbigailuan sartu behar dira.

garbigarria bota behar da kutxatxoan.
programa aukeratu behar da eta botoia sakatu behar da.

12 Erreparatu irudiei eta osatu araudia. Ondoren, asmatu zuk zeuk beste arau batzuk. E.

L. Adibidez:

XENPELAR ANTZOKIKO ARAUDIA

Ezin dira ikuskizunak grabatu.

Antzoki barruan jatea eta edatea debekaturik dago.

Isil-isilik egon behar da, inor ez gogaitzeko.

47
441655 _ 0044-0048.indd 47

11/06/12 13:03

Arte-zuzendaritza: Jos Crespo Gonzlez.

Proiektu grafikoa: Pep Carri.
Azalaren irudia: Max
Proiektu-burua: Rosa Marn Gonzlez.
Irudien koordinazioa: Miren Pellejero Etxezarreta.
Proiektuaren garapenerako arduraduna: Javier Tejeda de la Calle.
Garapen grafikoa: Jos Luis Garca Bermejo, Ral de Andrs Gonzlez,
Rosa Barriga Gaitn eta Jorge Gmez Tobar.
Zuzendaritza teknikoa: ngel Garca Encinar.
Koordinazio teknikoa: Miren Pellejero Etxezarreta, Jess Muela eta Julio del Prado Martnez.
Prestaketa eta muntaketa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Maitane Barrena Telleria.

2012 by Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Legizamon poligonoa
Gipuzkoa kalea, 31
48450 Etxebarri (Bizkaia)
Printed in Spain
ISBN: 978-84-9894-338-2
PK: 441655
Lege-gordailua:

441655 _ 0044-0048.indd 48

Lan hau edozein modutan erreproduzitzeko, banatzeko, jendaurrean erakusteko edo

aldatzeko, nahitaezkoa da beraren jabeen baimena izatea, legeak aurreikusitako
kasuetan izan ezik. Lan honen zatiren bat fotokopiatu edo eskanerretik pasatu nahi
izanez gero, jo CEDROra (Centro Espaol de Derechos Reprogrficos / Erreprografia
Eskubideetarako Espainiako Zentroa, www.cedro.org).

11/06/12 13:03