Вы находитесь на странице: 1из 11

14/9/2016

UntitledDocument

CURSODETCNICOENEVALUACINDEIMPACTOAMBIENTAL
MODULO3:MetodologadeEvaluacindeImpactoAmbiental

METODOLOGA
Losobjetivosfundamentalesdetodaevaluacindeimpactoambiental(EIA)son:
identificar
predecir
valorar
corregir
comunicar
........losefectosproducidossobreelmedioambiente.
Enelprocesodeunestudiodeimpactoambientalsepuedendistinguir,portanto,cuatrobloquesdeprocesos
biendiferenciados:identificacin,valoracin,prevencinycomunicacin.

Procesometodolgicodeunaevaluacindeimpactoambiental

ESTUDIODEIMPACTOAMBIENTAL
Comienzaesteestudioconunaintroduccin,dondeseexplicaelobjetodelaevaluacin,losantecedentesysu
justificacin,elmbitodereferenciaodeestudio,elmarcolegal,ylametodologaquesevaautilizar.
Nodebenfaltarlasclavesparadeterminarelestudiodeimpacto,lanecesidadderealizarlaobraencuestinysu
EstudiodeImpactoAmbiental,yqueparaellosesiguelametodologaindicadaenlaLey6/2001ysuReglamento(R.D.
1131/88).
SeindicantodaslasleyesdereferenciaquesetomanenconsideracinparaelEstudiodeImpactoAmbiental.
Porejemplo:
RealDecretoLegislativo1302/1986,de28dejunio,deEvaluacindeImpactoAmbiental.
RealDecretoLegislativo1131/1988,de30deseptiembre,queapruebaelReglamentorelativoalRealDecreto
Legislativo1302/1986.
Ley6/2001,de8demayo,deEvaluacindeImpactoAmbiental.
Ley10/1991,de4deabril,paralaproteccindelmedioambiente.
Ley16/1985,de25dejunio,delPatrimonioHistricoEspaol.
Ley4/1989,sobreconservacindelosespaciosnaturalesydelaflorayfaunasilvestre.
RealDecreto439/1990sobreproteccindeanimales.
Secontina,deestaforma,incluyendolalegislacinestatal,acontinuacinseespecificalalegislacindela
ComunidadAutnoma,laslegislacionesoportunassobrefactoresafectados(espaciosprotegidos,patrimoniohistrico
espaol,especiesprotegidas...)yporltimo:
NormativaUrbansticadelosdistintosmunicipiosatravesados

1.IDENTIFICACIN
Paraidentificarlosimpactos,sedebedesarrollarunaseriedetareascomoanalizarelproyectoysusalternativaspara
determinarelrboldeaccionesdelproyectosusceptiblesdeproducirimpactos,yestudiarelmedioenquesevaa
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

1/11

14/9/2016

UntitledDocument

desarrollarlaobra,esdecir,hacerelinventarioambientalyobtenerdel,elrboldefactores:

rboldeacciones:
Lametodologaaseguirsebasaendospilares,elconocimientodelproyectoparaobtenerlasaccionesyel
estudiodelentornoparaobtenerlosfactores.Porlotantounatareaesladedescribirelproyectoylasposibles
alternativas,yrealizarunalistaconlasaccionesderivadasdelproyecto.
Ejemplodelistadeacciones:
Porejemplo,paraelcasodeunacarretera,estasaccionespuedenser:
1.FASEDEPLANEAMIENTO
1.1.Diseoylocalizacindealternativas
2.FASEDECONSTRUCCIN
2.1.Ocupacindelterreno
2.2.Explanacinydesvodeservicios
2.2.1.Desbroceydespeje
2.2.2.Movimientosdetierra:desmonteyterraplenes
2.2.3.Usodeexplosivos
2.2.4.Prstamos,canterasyvertederosprevistos
2.2.5.Explotacindecanteras
2.2.6.Desvosyreposiciones
2.3.Afirmado
2.4.Estructuras
2.4.1.Construccindepuentes
2.4.2.Obrasdedrenaje
2.5.Obrasytrabajosauxiliares
2.5.1.Instalaciones
2.5.2.Circulacindemaquinaria
2.5.3.Actividadesauxiliares
3.FASEDEEXPLOTACIN
3.1.Circulacindevehculos
3.2.Presenciafsicayfuncionamientodelava
3.3.Mantenimiento
3.4.reasdeservicio

Inventarioambiental:
Lavaloracindelentornoserealizamedianteelinventario.Suobjetivoesobtenerunlistadodelosfactores
ambientalesysuponderacin.
Porejemplo,elesquemaaseguirpuedeser:
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

2/11

14/9/2016

UntitledDocument

Mediofsico:clima,geologa,edafologa,geologayorografa,hidrologaycalidaddelasaguas.
Mediobiolgico:Florayvegetacin,fauna.
Mediosocioeconmico:demografaydistribucinespacialdelapoblacin,usosdelsuelo,planeamiento
territorial.
Paisaje:Descripcindelpaisaje,calidad,singularidadyfragilidadpaisajstica.
Riesgosnaturaleseinducidos:incendios.
Listadodefactoresambientalesypesosdelosmismosenelmbitodeestudio.
Esmuyimportantequeesteresumendelinventarioestmuyorientadoalaobrayalterritoriodequesetrata.
Notienesentidoquesecopieunaseriedelistasdeplantasydeanimalesalasquelaobranovayaaafectar.As,
silaobranoafectaalagunasniros,notienesentidoescribirunalistapormenorizadadeanfibiosacuticos.Los
factoressedebenponderar.
Ejemplodeponderacin:
Sehanrepartido1000puntosentrelosfactoresambientalesparadeterminarsupeso.Estepesoindicala
contribucinrelativadecadaunodeellosalacalidadambientaldelmbitodereferencia.Paradeterminarlosse
haaplicadoelmtodoDelphi,consultandoaexpertos,tcnicosyainstitucionesafectadasporlaobra.

1.SISTEMAFSICONATURAL
1.1.Medioabitico
1.1.1.Aire
1.1.1.1.Calidaddelaire
1.1.1.2.Nivelsonoro
1.1.2.Geologa.Geomorfa
1.1.2.1.Relieve
1.1.2.2.Recursosculturales(PIGs)
1.1.3.Suelos
1.1.3.1.Contaminacindelsuelo
1.1.3.2.Capacidadagrolgicadelsuelo
1.1.4.Aguassuperficiales
1.1.5.Aguassubterrneas
1.2.Mediobitico
1.2.1.Vegetacin
1.2.1.1.Formacionesvegetales
1.2.1.2.Especiessingulares
1.2.2.Fauna
1.3.Paisaje
1.3.1.Calidad.Unidadesdepaisaje.
1.3.2.Intervisibilidad
2.MEDIOSOCIOECONMICO
2.1.Usosdelsuelo
2.1.1.Usosproductivos
2.1.2.Viariorural
2.1.3.Usosrecreativos
2.1.4.Conservacindelanaturaleza
2.2.Poblacin
2.2.1.Empleo
2.2.2.Calidaddevida
2.2.3.Aceptacinsocial
2.3.Economa
2.4.Infraestructurasyplaneamientourbanstico
3.PATRIMONIOCULTURAL
3.1.Patrimoniohistricoartstico
3.2.Arqueologaypaleontologa
4.PROCESOS
4.1.Erosin
4.2.Inundacin
4.3.Incendios

550
230
80
30
50
40
25
15
40
20
20
40
30
240
120
100
20
120
80
40
40
300
130
55
15
20
40
70
25
30
15
40
60
100
55
45
50
20
10
20

Identificacindeimpactos:
Unavezdeterminadasaccionesyfactoressonmuchaslasmetodologasquepuedenayudaraidentificarlos
impactosantesdeempezaravalorarlos.
Lalistaderevisineslaformamselemental.Consisteenrealizarunalistadondeseenumeranposibles
impactos,(oacciones,factoresambientales,indicadores...).Alavistadeellasededucenculesdeesos
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

3/11

14/9/2016

UntitledDocument

impactossonlosqueseproducenconlaobraqueseestudiayseanalizansisonsimplesefectosmnimoso
efectosnotablesquesedenominanimpactossignificativos.
Ejemplodelistaderevisin:
Ejemplodelistaderevisinenformadematrizenlaconstruccindeunaautova:

Listaderevisin

Otraposibleformainicialdeidentificarimpactosesrealizarlalistadechequeoutilizandorelacionesdecausa
efecto.
Ejemploderbolderelaciones:

Diagramadecausaefecto

Algunosdelosefectosambientalesdetectadosporlarelacincausaefectopuedennoserrelevantesyotros
tendrnunaafeccinsignificativa.

Definicindeimpactoambiental:
Sedenominaimpactoambientalaunefectonotableproducidosobreunfactorambientalquevayaaser
afectadoporlaobradeformasignificativa.
Losfactoresqueseidentifiquecomoquevanaserafectadosporlaobradeformasignificativaesdeseable
querenanlascaractersticasdeserrelevantes,esdecir,indiquenunainformacinsobreelestadodelentorno,
queentreellosnoexistansolapamientosniredundanciasquedenlugararepeticionesenlaidentificacindelos
impactos,queseansusceptiblesdetenerunadefinicinclaraquepermitasucorrectaidentificacinypuedanser
mediblesmediantealgnindicador.Sisetrataderecursosnaturalesrenovablesesinteresantepoderaportar
informacinsobresutasaderenovacin,elritmodeconsumoeintensidaddeusoquepermitiraunagestin
controlada,ascomolaslimitacionesquedeberanimponerseolosriesgosalosquellevaraunusoindebidodel
recurso.Sisetratadecontaminantesconvieneaportarlacapacidaddedispersinodeautodepuracin.Unaseria
reflexin,sobreelinventarioambientalylasrelacionesdecausaefecto,realizadausandocuestionarios,
consultas,entrevistas,listasdereferencia,grafos...permiteconfeccionarelrboldefactoresambientales
afectadosporlaobra.
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

4/11

14/9/2016

UntitledDocument

Matrizcausaefecto:
Lamejorherramientaparadeterminarlosimpactossonlasmatricesderelacionescausaefecto.Separtedel
rboldeaccionesdelaobraydelrboldefactoresambientalesafectadosquesedisponencomoentradasdeuna
matriz.Sesealanlascasillasdecrucecuandoenellassetieneunimpactosignificativo.
LamsconocidadedichasmatriceseslamatrizdeLeopold.

Losdiagramasdecausaefectosepuedenrepresentarenformadematricessucesivasquepermitan
determinarlosimpactossecundarios,terciarios...

Paraconstruirunamatrizdeimpactossucesivaseponenlasaccionesenunaentradaylosfactoresambientalesenla
otrayserealizanloscruces,delosqueseobtienenlosimpactosambientalesprimarios.Estosimpactossellevanala
entradadondeestnlasaccionesysecruzandenuevosconlosfactoresambientalesobtenindoselosimpactos
ambientalessecundarios,quecruzadosdenuevosconlosfactoresambientalesproporcionanlosimpactosterciariosyas
sucesivamente.Estasmatricesseconstruyen,pues,demaneraescalonada,ysepuedendividirensucesivasmatrices.
Laherramientadelosdiagramasdecausaefectoydelasmatricesescalonadassoncomplementariaspueslosgrafos
permitenvisualizarlasrelacionesconclaridadylamatrizexpresarlasdeformaordenada.
Lalistadeimpactosambientalesseobtienealrealizaruncruceentrelasaccionesdelaactividadsobrelosfactores
ambientalesutilizandoalgunodelosmtodosdesarrolladosenelcaptuloanterior.Cadaimpactoycadaefectoambiental
deestalistavienedadoporunfactorimpactadoyporunaaccinimpactante.
Notodosellosseevalandelamismaformayconlamismaintensidad.

2.VALORACIN
Estavaloracinocuantificacindeimpactospuedehacersedeformacuantitativa,cualitativaoporsimple
enjuiciamiento.Entodosloscasoslaevaluacinterminaconunjuiciosobrelosefectos,clasificndolosennotableso
impactosyenefectosmnimos.Losefectosnotablesoimpactosseclasificanasuvezencompatibles,moderados,
severosycrticos.Silanicaevaluacinqueseformalizasobreundeterminadoefectoesestacategorizacindelos
impactosdentrodedichaclasificacin,ajuiciodeltcnico,debidamenterazonada,sedicequeseharealizadounmero
enjuiciamiento.
Siseutilizandiferentestcnicasquepermitanmejorarlaobjetividaddeljuiciodevalorrealizado,sediceestamosante
unavaloracin.Estavaloracinpuedesercualitativaocuantitativa.Enunavaloracincualitativaseevalan,deforma
subjetiva,unaseriedecualidadesdelosimpactosambientales.Normalmenteseutilizanlasdefinidasporlalegislacin.
Seobtieneunvalornumricoqueusualmentesedenominaimportancia.
Enunavaloracincuantitativasemidelamagnituddelimpactoparaloqueseutilizanindicadoresnumricosque
proporcionanunamedidadelamagnituddelimpacto,queenunprimermomentoseobtieneenunidadesheterogneas,
yquemediantelasfuncionesdetransformacinseconviertenenlamagnitudenunidadeshomogneasocomparables
entredistintostiposdeimpactos,loquepermiteobtenerunavaloracinnumricadelimpactototalproducidoporlaobra,
elproyectoolaalternativa,deformaquesepuedecompararelimpactototaldelasdiferentesalternativas,permitiendo
seleccionarlaquemenorimpactoproduzca.Esimportantenosloestablecerlamagnitudsinotambinelumbralapartir
delcualelimpactoprovocadodebeimponerlimitacionesalaactividad,bienenlafasedeconstruccincomoenlafase
deexplotacin.
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

5/11

14/9/2016

UntitledDocument

Sedebentenerencuentaunaseriedecriteriosalseleccionarlasherramientasadecuadaspararealizarlavaloracin.
Entreellos,considerarsilasalternativasqueseestudiansonradicalmentediferentesopocodistintasencuantoatamao
yubicacin,para,enelprimercaso,compararelimpactoglobal,mientrasqueensegundoesposiblecomparar
directamentedeterminadosimpactos.Tambinesprecisovalorarlosrecursosdisponiblesdepersonas,presupuesto,
conocimientosytiempo,ascomoelusoderecursosinformticos.Lasvaloracionescuantitativastienenmayores
necesidades.Cuantomayorseaelconocimientodelevaluadorsobrelaactividad,elentornoysobrelastcnicasde
evaluacinmayorserlavalidezdeunaevaluacinsubjetivarespectoalosimpactos.Unaeleccinarbitrariadelas
ponderacionesodelosindicadoresodelasfrmulasautilizarhacequelaevaluacinnoseaeficaz.Lanecesidaddeuna
explicacinminuciosadelametodologautilizadaydelasrazonesquehanconducidoaellaaumentaalcrecerla
importanciadelaactividad,suenvergaduraysurepercusinsocial.Lastcnicasutilizadasenlaidentificacindelos
impactos:listasdechequeo,diagramasderedes,matricesdecruces...puedenvolverautilizarseyenriquecerseenesta
faseaadiendoahoralasvaloracionesrealizadas.

SimpleEnjuiciamiento:
Elenjuiciamientoesnecesarioporley.Decadaimpactosedebedecirsiescompatible,moderado,severoocrtico.
Porsimpleenjuiciamiento,enunprimercontacto,yparasepararaquellosimpactospocosignificativosqueyano
requieranunmayorestudio,sedistingueentrelosefectosnotablesoimpactosylosefectosmnimos.Losefectos
notablessedenominanimpactos.
Portanto,unavezidentificadostodoslosposiblesefectosambientalesmediantelamatrizdecruces,elsiguientepaso
esclasificarlosefectosennotablesymnimos.Unavezcribadoslosefectosmnimos,aquellospocosignificativos,se
pasaavalorarlosefectosnotablesquesevanadenominarimpactosambientales.
Enmuchoscasoslasdiferenciasentreunefectonotableyunomnimodependendepequeosdetallesenlaformade
realizarelproyecto,porloque,comoindicalalegislacinquehabladedemostrarquenoesnotable,siemprequeexista
laposibilidaddequeunefectoambientalseanotable,habrqueincluirloenlavaloracin.
Losimpactosnotablesseclasificanencompatibles,moderados,severosycrticos.Lalegislacinindicatambincmo
distinguirlos.EnelAnexo1:ConceptostcnicosdelRealDecreto1131/1988de30deseptiembre,sedefine:

Impactoambientalcompatible:Aquelcuyarecuperacinesinmediatatraselcesedelaactividad,yno
precisaprcticasprotectorasocorrectoras.
Impactoambientalmoderado:Aquelcuyarecuperacinnoprecisaprcticasprotectorasocorrectoras
intensivas,yenelquelaconsecucindelascondicionesambientalesinicialesrequiereciertotiempo.
Impactoambientalsevero:Aquelenelquelarecuperacindelascondicionesdelmedioexigelaadecuacin
demedidasprotectorasocorrectoras,yenelque,aunconesasmedidas,aquellarecuperacinprecisaunperodo
detiempodilatado.
Impactoambientalcrtico:Aquelcuyamagnitudessuperioralumbralaceptable.Conlseproduceuna
prdidapermanentedelacalidaddelascondicionesambientales,sinposiblerecuperacin,inclusoconlaadopcin
demedidasprotectorasocorrectoras.

VALORACINCUALITATIVAOCLCULODELAIMPORTANCIA
Todavaloracin,pordefinicin,essubjetiva,locualnosignificaquetengaqueserarbitraria.Lasdistintastcnicasde
valoracindeimpactosintentandisminuirlaposiblesubjetividaddelasconclusionesjustificandodelamejormanera
posibletodoslosjuiciosdevalorqueserealizan.Enlastcnicasdevaloracincualitativasevaloran,deformasubjetiva,
aunqueelresultadoobtenidoseanumrico,unaseriedecualidadesdecadaunodelosimpactosdecadaunadelas
alternativas,asignandovaloresprefijadossegnesacualidadseaalta,mediaobaja.Losvaloresobtenidospueden
reflejarsedenuevoenunamatrizdecrucesentreaccionesyfactores,quealgunosautoresdenominanmatrizde
importanciayotros,ndicesdeincidencia.Laraznparallamarasaestavaloracincualitativaesquerefleja,dealguna
maneralaimportancia(Im)delimpacto,midiendolatrascendenciadelaaccinsobreelfactoralteradomediante
determinadosatributos.
Sobrelavaloracincualitativadenuevolalegislacinayudaadefinirlascualidadesquedebentenerseencuenta.
Losatributosreflejadosenlalegislacinson:Losdistintosaspectosambientales(efectosdirectoseindirectos
simples,acumulativososinrgicosacorto,amediooalargoplazopositivosonegativospermanentesotemporales
reversiblesoirreversiblesrecuperablesoirrecuperablesperidicosodeaparicinirregularcontinuosodiscontinuos)
(ANEXO1:ConceptostcnicosRealDecreto1131/1988,de30deseptiembre).

DescripcinCualitativa:Pararealizarunanlisiscualitativosetienenencuentalassiguientes
caractersticas

Signo():Laprimeraeselsigno,quepuedeserpositivoonegativo,segnseaelefectobeneficiosoo
perjudicial:
Efectopositivo:Aqueladmitidocomotal,tantoporlacomunidadtcnicaycientficacomoporla
poblacinengeneral,enelcontextodeunanlisiscompletodeloscostesybeneficiosgenricosydelas
externalidadesdelaactuacincontemplada.
Efectonegativo:Aquelquesetraduceenprdidadevalornaturalstico,estticocultural,paisajstico,de
productividadecolgica,oenaumentodelosperjuiciosderivadosdelacontaminacin,delaerosino
colmatacinydemsriesgosambientalesendiscordanciaconlaestructuraecolgicogeogrfica,el
carcterylapersonalidaddeunalocalidaddeterminada.
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

6/11

14/9/2016

UntitledDocument

Segnlarelacincausaefecto:Otrosatributosavalorarsonsielefectoesdirectooes
indirecto.Lalegislacinlodefineas:
Efectodirecto:Aquelquetieneunaincidenciainmediataenalgnaspectoambiental.
Efectoindirectoosecundario:Aquelquenosuponeunaincidenciainmediatarespectoala
interdependencia,o,engeneral,respectoalarelacindeunsectorambientalconotro.

Acumulacin(A):Sedistingueentreefectossimples,acumulativososinrgicossegnseacumulen.La
legislacinlosdefinecomo:
EfectoSimple:Aquelquesemanifiestasobreunsolocomponenteambientalocuyomododeaccines
individualizado,sinconsecuenciasenlainduccindenuevosefectos,nienladesuacumulacin,nienla
desusinergia.
EfectoAcumulativo:Aquelquealprolongarseeneltiempolaaccindelagenteinductor,incrementa
progresivamentesugravedad,alcarecersedemecanismosdeeliminacinconefectividadtemporal
similaraladelincrementodelagentecausantedeldao.
EfectoSinrgico:Aquelqueseproducecuandoelefectoconjuntodelapresenciasimultneadevarios
agentessuponeunaincidenciaambientalmayorqueelefectosumadelasincidenciasindividuales
contempladasaisladamente.Asimismo,seincluyeenestetipoaquelefectocuyomododeaccininduce
eneltiempolaaparicindeotrosnuevos.
Losconceptosdesimpleyacumulativosecomprendenconfacilidad.Unefectopuedeconsiderarse
acumulativosi,porejemplo,cadaunadelasaccionesproducensobreundeterminadofactorefectos
pequeos,quealsumarseyatienenimportancia.Unefectoessinrgicosilasumadesusincidencias
individualesesmenorquelaincidenciatotal.

Intensidad(I):Porlaintensidadogradodedestruccindelfactorambientalseclasificanlosimpactosen
total,siladestruccindelfactorescompleta,notablesieselevada,mediaymnimasiesmuypequea.

Caractersticasespacialesdelimpacto(EX):Silamedidadelimpactoserealizaporla
extensindelasuperficieafectadasedicequepuedeserpuntual,local,parcialyextensivoyconsiderarinclusosila
ubicacinescrtica.Unejemplodeimpactoextensivoeslamodificacindelnivelfreticoenlaconstruccindeuna
presayeslocallaaperturadeunacantera.

Momento(MO):Tambinseconsideraelmomentoenelqueseproduceelefectorespectoalaaccin.Es
decir,suincidenciaeneltiempo:.Aquelcuyaincidenciapuedemanifestarse,respectivamente,dentrodeltiempo
comprendidoenuncicloanual,antesdecincoaos,oenperodossuperiores.
Sialproducirselaaccin,elefectoesinmediato,hapasadountiempocero.Sielefectoseproduceenuntiempo
inferioraunao,lalegislacinlodefinecomoefectoacortoplazo.Siseproduceentreunaoycinco,sediceque
esunefectoamedioplazo,ysitardaenmanifestarsemsdecincoaossedicequeesunefectoalargoplazo.

Persistencia(P):Tratadelascaractersticasdelimpactoconrelacinaltiempo.
Efectopermanente:Aquelquesuponeunaalteracinindefinidaeneltiempodefactoresambientales
predominantesenlaestructuraoenlafuncindelossistemasderelacionesecolgicasoambientales
presentesenellugar.
Efectotemporal:Aquelquesuponealteracinnopermanenteeneltiempo,conunplazotemporalde
manifestacinquepuedeestimarseodesestimarse.Unefectotemporalvaasersiemprereversibley
recuperable.Losefectospermanentespuedenserreversiblesoirreversibles,yrecuperableso
irrecuperables.

Reversibilidad(Rv):Ladefinicindelconceptodereversibilidadhabladeprocesosnaturalesydemedio
plazo.Esdecir,quedeformanatural,alcesarlaaccin,elmedioseacapazdeeliminarelefectoantesdecinco
aos.
Efectoreversible:Aquelenelquelaalteracinquesuponepuedeserasimiladaporelentornodeforma
medible,amedioplazo,debidoalfuncionamientodelosprocesosnaturalesdelasucesinecolgicayde
losmecanismosdeautodepuracindelmedio.
Efectoirreversible:Aquelquesuponelaimposibilidad,ola"dificultadextrema",deretornar,pormedios
naturales,alasituacinanterioralaaccinqueloproduce.

Recuperabilidad(Rc):
Efectorecuperable:Aquelenquelaalteracinquesuponepuedeeliminarse,bienporlaaccinnatural,
bienporlaaccinhumana,y,asimismo,aquelenquelaalteracinquesuponepuedeserreemplazable.
Efectoirrecuperable:Aquelenquelaalteracinoprdidaquesuponeesimposiblederepararo
restaurar,tantoporlaaccinnaturalcomoporlahumana.
Paraestudiarlapersistenciaseanalizaeltiempoquetardaelefectoenrecuperarsedesdequeterminalaaccin,yel
tiempoquetardaraconlaintroduccindemedidascorrectoras,conloquesepuedehablarderecuperabilidadacorto,a
medioyalargoplazo,ascomodereversibilidadacorto,amedioyalargoplazo,valorandocadacasodeunamanera.
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

7/11

14/9/2016

UntitledDocument

Enocasionessepuedecatalogarelefectodemitigablesilaalteracinqueproducepuedepaliarseomitigarse
mediantemedidaspreventivasomedidascorrectoras,ydefugaz,siesrecuperableysurecuperacinesinmediatasin
necesidaddemedidascorrectoras,esdecir,cuandocesalaaccin,cesaelefecto.
Losefectostambinpuedenproducirsedeunaformacclica,porejemplo,siemprealamismahora,deformairregular
oimpredecibleoserunefectoconstante.
Lalegislacinlodefineas:
Efectoperidico:Aquelquesemanifiestaconunmododeaccinintermitenteycontinuaconeltiempo.
Efectodeaparicinirregular:Aquelquesemanifiestadeformaimprevisibleeneltiempoycuyas
alteracionesesprecisoevaluarenfuncindeunaprobabilidaddeocurrencia,sobretodoenaquellas
circunstanciasnoperidicasnicontinuas,perodegravedadexcepcional.
Efectocontinuo:Aquelquesemanifiestaconunaalteracinconstanteeneltiempo,acumuladaono.
Efectodiscontinuo:Aquelquesemanifiestaatravsdealteracionesirregularesointermitentesensu
permanencia
Ejemplo:Paralarealizacindelossiguientesejemplossesuponequeyasehandetectadolosimpactos
ambientalesdeunadeterminadaobraysequierenvalorarmediantelastcnicasdevaloracincualitativa.Paraelclculo
numricodelavaloracincualitativaoimportancia(Im)sesumanlaspuntuacionesasignadasalosatributos.Estopuede
llevarseacabodediferentesmaneras,siendolaformamssencillalaValoracincualitativasimple.Existenotras
muchasfrmulasyopcionesposiblesparavalorarcualitativamentelosimpactos,aunquenaturalmentelatcnicautilizada
debeserlamismaparatodoslosimpactosytodaslasalternativasyhabrquedadoexplicadaeneldocumentoEstudio
deImpactoAmbientalenelapartadodeMetodologa.

Paravalorarlosimpactosambientales,entodaslasalternativas,seharealizadocadaunodelosimpactos,una
valoracincualitativa,enlaquesehantenidoencuentalassiguientescaractersticassigno,persistencia(3),
reversibilidad(3),recuperabilidad(3),intensidad(8),extensin(3)yacumulacin(5),cuyavaloracinmximaesla
indicadaentreparntesis.

VALORACINCUANTITATIVAOCLCULODEMAGNITUD
Lalegislacinrecomiendaquesiemprequeseaposibleserealiceunavaloracincuantitativa.
Paraqueseaposiblerealizarunavaloracincuantitativaserequiereexpresarlascaractersticasdelelemento
ambientaldeformamedible,mediantefactoresambientalesyportanto,losefectosproducidostambindebendeserlo.
Enocasionespuedenmedirsedirectamente,perolousualesqueserequieralautilizacindeunprocesomselaborado.
Porejemplo,lacalidaddelaguapuedevenirdadaporlaexistenciadedeterminadasespecies,porlacantidaddeoxgeno

http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

8/11

14/9/2016

UntitledDocument

quetienedisueltooporlacantidaddedeterminadoscontaminantes,porloquenosepuedeutilizarunamedidadirecta
sinoquehayqueelaborarunndicepartiendodevariascaractersticas.
Sedenominamagnituddeunimpactoalavaloracincuantitativaquedelserealiza.Lavaloracincuantitativaesun
procesodifcilquerequieredeltrabajodeespecialistas.

Indiceseindicadores:
Primero,esprecisodeterminarelindicadoradecuadoparacadaelementoambiental.Lacorrespondenciaentre
elementosambientaleseindicadoresnoesbiunvoca,pueslascaractersticasdeunelementoambientalounfactor
ambiental(porejemplo,calidaddelagua)puedenexpresarsedeformacuantitativapordistintosindicadores.Enotros
casospuedenoexistirunoqueconvenza,otambinpuedeocurrirquesuobtencinseatancomplicada,querequieratal
cantidaddemedidasdevariablesiniciales,queseafcilperderseensudeterminacin,conloqueconvienebuscar
indicadoresmssencillosquedeterminenunvalordeformarealista.
Unavezquesetienelalistadeposiblesimpactoslaformadeprocederesevaluarlasituacinpreoperacionalconel
valordecadaindicadordelfactorambientalquepodraserafectado,sinproyecto,esdecir,silaobranoserealizara,y
luegoevaluarelvalordelmismoparacadaunadelasalternativaspropuestas.Portanto,enlacomunicacindela
valoracindelimpactosedebereflejarelvalordelfactorodelindicadorantesdelproyectoysuprevisibleevolucinSIN
lycompararloconelvalordelfactorodelindicadorCONlparacadaunadelasalternativas,quevaaserloquese
denominemagnituddeimpactoenunidadesheterogneas.
Losindicadoresylosndicesambientalessoninstrumentostilesquepermitendescribirelvalordeunimpacto
mediantelasntesisdedatos.
Ladefinicinquesevaautilizardeestosconceptoses:
Indicadordeimpactoambiental:Estimacindelamagnituddeundeterminadoimpactoambiental.
ndicedeimpactoambiental:Estimacindelamagnituddeundeterminadoimpactoambientalapartirdeestimaciones
indirectasdelvalordelfactorambientalafectado.
Unndiceesuntipodeindicador.Ladiferenciaentreunosyotrosestribaenlaideadeindirecto.Paraestimarla
cantidaddeindividuosdeunadeterminadaespeciequeviveenunentornodadoyqueesimposiblecontardirectamente
deunoenuno,sepuedeobtenerunndicedesuabundanciadelimitandounrecorridoycontandoelnmerodehuellaso
deexcrementosdeesaespeciequeseencuentrencadavezqueserealiceelrecorrido.Nosesabecuntosindividuos
hay,peroesendicemuestrasiesaespecieaumentaodisminuye,ypermitecompararsuabundanciaconladeotros
entornos.

Funcindetransformacin:
Cadaunodelosindicadoresondicesdelimpactoambientalvienenexpresadosendistintasunidades,unidades
heterogneas:decibelios(dB)simidenruido,toneladasmtricasometroscbicossimidencantidadesdetierra
removida,hectreassimidenelreadezonasdeforestadas...,portanto,paraqueseaposibletrabajarconellosy
compararlosresultadosobtenidosconlosdeotrosimpactosserequiereexpresarlosenunaunidadcomn,unidades
homogneas,paraloqueseutilizanlasfuncionesdetransformacin.
Lalegislacincontemplalajerarquizacindelasalternativas,esdecir,sedebencompararunosimpactosconotrosal
hacerlavaloracinglobaldecadaalternativa.Porestaraznsedebeconseguirquelasmagnitudes,queyasetienen
valoradasensusunidadesheterogneas(t,m3,ha,decibelios...),puedansumarseyoperarse.
Lafuncindetransformacinhacecorresponder,paracadafactorambiental,sumagnitudenunidadesheterogneas
asumagnitudenunidadeshomogneasqueahorasehacevariarentre0y1.Almayorvalorposibledeimpacto,alms
desfavorable,seleasignael1,yalmenor,el0,quedandocomprendidaslasmagnitudesintermediasentredichos
valores.
Pararepresentarlossesita,enordenadas,lamagnitudmedidayaenunidadeshomogneas,yenabscisas,la
magnitudenunidadesheterogneasmedidamedianteelindicadoroelndice.Estafuncinpuedeserlinealono,con
pendientepositiva,sialaumentarelvalordelindicadoraumentaelvalorabsolutodelimpacto(negativo),oconpendiente
negativasielndicemidecalidadambientalyalaumentarstedisminuyeelimpacto(negativo)osielimpactoambiental
espositivoobeneficiosocuyapresenciamejoralacalidadambiental.Paracadavalordelquesedisponelamagnituden
unidadesheterogneassecalculalanuevamagnitudenunidadeshomogneas,biengrficamente,bienanalticamente,
tomandoelprimervalorcomoabscisayobteniendolaordenadacorrespondiente.
Lamagnitudfinaldelimpacto,paraunadeterminadaalternativaseobtienerestandolatransformadadelamagnituden
unidadesheterogneasconelproyectodedichaalternativaalatransformadadelamagnitudenunidadesheterogneas
sinproyecto.

Valoracinfinaldeunimpacto:
Cadaimpactoprovienedeunaaccinydeunfactorambiental.Esefactortieneunpeso.Sehacalculadosu
importanciasumandolosvaloresdecadaatributoquesehanormalizado.Seharealizadotambinunavaloracin
cuantitativa,midiendolamagnituddelimpactoutilizandoindicadoresdirectosoindirectos,alosquesehaaplicadouna
funcindetransformacinobteniendodichavaloracinenunidadeshomogneas,parapodercompararentresimpactos
diferentes.Elvalordecadaimpactosehaobtenidomultiplicandoelpesodelfactorambientalafectadoporlavaloracin
cualitativanormalizadayporlavaloracincuantitativaenunidadeshomogneas.

3.MEDIDASDEMINIMIZACINDEIMPACTOS
Lasmedidasqueseadoptenparaminimizarlosimpactosambientalespuedenconsiderarsecomolapartems
importante,oalmenosunadelasmsimportantes,delestudiodeimpactoambiental.Elimpactosobreelmedioambiente
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

9/11

14/9/2016

UntitledDocument

producidoporunadeterminadaactividaddependemuchodelaformaenqueserealicelamisma,porloque,enel
proyecto,sedebendetallartodasaquellasmedidasnecesariasparaqueseaelmenorposible.
Esprecisopartirdelapremisadequesiempreesmejornoproducirunimpactonegativoqueluegotenerque
corregirlo.Cualquiermedidacorrectorasuponeuncosteadicionalque,aunqueenrelacinconelcosteglobaldel
proyectopuedaserbajo,puedeevitarse,ymssisetieneencuentaquedichamedidanosueleeliminarcompletamente
laalteracin,sinosloreducirla.Porelloesmuyimportanteincorporarenelproyecto,undiseoadecuadodesdeel
puntodevistamedioambientalymantenerloscuidadospreceptivosdurantelafasedeejecucindelasobras.
Elobjetivodeunaevaluacindeimpactoambientalesprevenirycorregirlosefectosnegativosquelarealizacindela
actividadpuedatenerparaelmedioambiente,paraloqueseestudianlasmedidaspreventivas,protectoras,correctorasy
compensatoriasconelfindeeliminar,atenuar,evitar,reducir,corregirocompensarlosefectosnegativosquelas
accionesquesederivandelproyectoproducensobreelmedioambiente,ascomoaumentar,mejorarypotenciarlos
efectospositivos.
Paraminimizarelimpactoambientalesnecesariointroducirmedidasprotectorasycorrectoras.

Medidasprotectoras
Sedenominanmedidasprotectorasomedidaspreventivasaquellasqueevitanlaaparicindeunefectoambiental
negativo,bienseamedianteundiseoadecuado,mejorandolatecnologa,trasladandolalocalizacindetodalaobraola
ubicacinadecuadadesuselementos.Seprotegeunentornoambientalmentevaliosoalmejorareldiseodeltrazado,y
alusarunatecnologamsadecuadaymenoscontaminanteomenosruidosa,sisedisminuyelainvasindelterritorio
conjalonamientoybalizas,ysisediseaelcalendariodeformaquelasoperacionesafectenmenosalafauna.Son
tambinmedidaspreventivaslasquemodificanlascondicionesdefuncionamientoolascondicionesdeseguridadpara
evitaraccidentes,comoladisminucindelavelocidaddevehculos,ylasmedidasparaevitarincendiosuotrosdesastres
durantelaobra.
Eldiseodelproyectoyadebehaberincorporadovariasdeellas:ocupacindezonasambientalmentemenos
valiosas,gestindeprstamosyvertederos,asegurareldrenajenaturaldetodoelterritorio,proteccindeldrenaje
superficial,proteccindelavegetacin,evitarlacontaminacindelasaguastratandocomoresiduostxicosypeligrosos
losvertidosdelosmotoresylimpiezadelosmismos.

Medidascorrectoras
Sonmedidascorrectorasaquellasquealmodificarlasaccionesolosefectosconsiguenanular,corregir,atenuarun
impactorecuperable,bienseamejorandounprocesoproductivoosuscondicionesdefuncionamiento,comolosfiltros
paraevitaremisionescontaminantes,oinsonorizacionesparaevitarruidos.Tambinlosonlasquemodificanunefecto
haciaotrodemenorimportanciaomagnitud,ounfactormejorandoladilucinoladispersincomoagentetransmisor,o
aumentandoelcaudaldeaguaosuaireacincomoagentereceptor.
Porejemplo,podranser:
Disminucindelacontaminacinacsticaparaquelosnivelessonorosnosuperenenningnpuntoloslmites
deseables.Algunasvariablesyahansidotenidasencuentaeneldiseo:trazados,rampasmnimas,pavimentos
drenantes.Paraimpedirlapropagacindelruidohacialaszonashabitadasoambientalmentesensiblesseutilizan
pantallasacsticasydiquesdetierra.
Revegetacin:Parareducirlaerosindelassuperficiesdesnudadaseintegrarpaisajsticamenteyambientalmente
laobraserealizantratamientosderevegetacinentaludes,desmontesyterraplenes,tratamientopaisajsticoen
pasoselevados,medianasyenlaces,yelacondicionamientovegetalenlaszonasdegradadas,ascomopantallas
vegetalesparadisminuirlacontaminacindelaireyelruido.
Acopioygestindesuelosvegetales:Paraevitarladestruccindesuelosconvaloragrolgicoseprocedeala
retirada,almacenamientoyacondicionamientodelatierravegetaltilprocedentedelaszonasocupadasporla
obra.
Proteccindeyacimientosarqueolgicos:Todaslasalternativasatraviesanporzonasarqueolgicasdeclaradas
bienesdeinterscultural,porloquelaobradebeserautorizadapor...(encadaComunidadautnomaexisteun
organismo)queantesdeotorgarlaautorizacinordenarlarealizacindeprospeccionesarqueolgicas
superficialesy,ensucaso,excavacionesarqueolgicas,deacuerdoconlodispuestoenelttuloVdelaLey
16/1985,de25dejunio,delPatrimonioHistricoEspaol.
Pasosdefauna:Paraimpedirelpasodefaunaalaobrayparadirigirloalospasosdefaunadiseadosseprocede
aunvalladoqueseaefectivoparadichosobjetivos.Sehabilitanpasosdefaunasegnelproyecto.

Medidascompensatorias
Sonmedidascompensatoriaslasquenievitan,niatenan,nianulanlaaparicindeunefectonegativo,pero
contrarrestanlaalteracindelfactoralrealizaraccionesconefectospositivosquecompensanlosimpactosnegativosque
noesposiblecorregirydisminuyenelimpactofinaldelproyecto.

4.PROGRAMADEVIGILANCIAAMBIENTAL
ElProgramadeVigilanciaAmbiental(PVA)eseldocumentodecontrolquecontieneelconjuntodeespecificaciones
tcnicasquepermitenalaAdministracinrealizarelseguimientodeloconvenidoenelEstudiodeImpactoAmbiental.
ElRealDecreto1131/1988ensuartculo7especificaqueenlosestudiosdeimpactoambientalsedebeincluirun
Programadevigilanciaambiental.EndichoRealDecretoensuartculo7delaseccin2cuandoespecificalos
contenidosquedebetenerunaevaluacindeimpactosensupunto6establecelaobligacindeunprogramade
vigilanciaambiental.
Enelartculo11quedandefinidoslosobjetivosdelprogramadevigilanciaambiental:
http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

10/11

14/9/2016

UntitledDocument

Elprogramadevigilanciaambientalestablecerunsistemaquegaranticeelcumplimientodelasindicacionesymedidas,
protectorasycorrectoras,contenidasenelestudiodeimpactoambiental.
Elobjetivodedichoprograma,PVA,comoexplicitalalegislacin,eseldeestablecerunsistemaparagarantizarel
cumplimientodelasmedidascorrectorasypreventivas.Eneldocumentodesntesissedebeincluirunresumendedicho
programacomounodesusepgrafes.Portantoesnormadeobligadocumplimientolaelaboracindedichoprograma.

5.COMUNICACIN
Alserlacomunicacinunodelosobjetivos,loquesepretendeesquetantolaAdministracincomoelpblicoen
generalpuedasercapazdeentender,juzgarydecidirsobrelaaceptabilidaddelproyectoydesusalternativas,porlo
que,todoelestudiodeimpactoambientaldebereunirunasciertascaractersticas:lecturasencillayfacilidadde
comprensin,porloquedebeiracompaadodemapasyrepresentacionescartogrficasquesealenelreadel
proyecto,laszonassensiblesydondeseindiquenlostiposdeimpacto.
Terminaconundocumentodesntesisenelqueseresumetodolorealizadoenelmismo,enunmximode25
pginas,paraqueAdministracinypblicoengeneralseancapacesdeentender,juzgarydecidirsobrelaaceptabilidad
delproyectoysusalternativas.
VeamosloqueelRealDecretoantesmencionado,enelartculo12,dice:
Documentodesntesis.
Eldocumentodesntesiscomprenderenformasumaria:
a)Lasconclusionesrelativasalaviabilidaddelasactuacionespropuestas.
b)Lasconclusionesrelativasalexamenyeleccindelasdistintasalternativas.
c)Lapropuestademedidascorrectorasyelprogramadevigilanciatantoenlafasedeejecucindelaactividad
proyectadacomoenladesufuncionamiento.
Eldocumentodesntesisnodebeexcederdeveinticincopginasyseredactarentrminosasequiblesalacomprensin
general.
Seindicarnasimismolasdificultadesinformativasotcnicasencontradasenlarealizacindelestudiocon
especificacindelorigenycausadetalesdificultades.
Seobserva,talycomoantessehacomentado,comolalegislacinmarcaelnmerodepginas,quenodebeser
superiora25,ycomoimponequelaredaccinseaasequiblealacomprensindepersonassinnecesidaddetener
conocimientostcnicos,ademsdeindicarsucontenido.Unavezquesehavistoculessonlosconsejosynormasque
seencuentranenlalegislacin,sevanaestudiarahoraunmodeloyunosconsejosprcticossobreelcontenidodel
documentodesntesis.

http://www2.caminos.upm.es/Departamentos/matematicas/Fdistancia/PIE/EIA/mod3/modulo3.htm

11/11

Вам также может понравиться