1.

Podstawowe pojcia:
Ekologia nauka o istnieniu organizmw ywych w powizaniu z ich rodowiskiem bytowania
Ekosystem - ukad obejmujcy wszystkie organizmy ywe oraz wszelkie inne skadniki w nim obecne,
ktre znajduj si we wzajemnej funkcjonalnej zalenoci lub w jaki sposb na siebie oddziaywaj.
Biosfera sfera zamieszkaa przez organizmy ywe (troposfera, litosfera, hydrosfera)
Czynniki biotyczne czynniki rodowiska regulujce rozmieszczenie i liczebno populacji rolin i
zwierzt, powstajce w wyniku oddziaywania innych organizmw na drugie
Czynniki abiotyczne- czynniki rodowiska nieoywionego np. promienie soneczne, atmosfera i jej
skad, powierzchnia litosfery z jej rzeb i skadnikami gleby jak i poszczeglnych biomas
Czynniki antropogeniczne - czynniki zwizane z kad form poredniego lub bezporedniego wpywu
czowieka na rodowisko i bytujce w nim roliny i zwierzta
2. Podstawowe akty prawne
Ustawa- akt prawny o charakterze oglnym i powszechnie obowizujcym, uchwalony przez parlament
Rozporzdzenie akt rzdu niszego ni ustawa wydawany przez: prezydenta, Rad Ministrw,
premiera lub ministrw z upowanienia zawartego w ustawie w celu jej wykonania
3. Akty prawne UE
Dyrektywa jeden z podstawowych aktw prawnych za pomoc ktrego Rada Uni Europejskiej i
Komisja Europejska moe wymaga od poszczeglnych pastw czonkowskich przyjcia nowych
aktw prawnych lub modyfikacj istniejcych.
Rozporzdzenie instrument prawny wydany przez Rad Unii Europejskiej lub Komisj Europejsk
ma charakter oglny i jest wicy dla wszystkich pastw czonkowskich i stosuje si je bezporednio
Decyzja akt prawny wydany przez wsplnot odnoszc si bezporednio do konkretnej jednostki np.
firmy w Unii. Wie j prawnie, co oznacza i adresat musi wykona otrzyman decyzj
4. Prawo ochrony rodowiska waniejsze dziay
-ochrona powietrza
-ochrona wd
-ochrona powierzchni ziemii
-ochrona przed haasem
-ochrona przed polami elekromagnetycznym
5. Organy administracji do spraw ochrony rodowiska
- wjt, burmistrz, prezydent szczebel gminy
- starosta - szczebel powiatowy
- wojewoda szczebel wojewdzki
- minister ds. rodowiska szczebel pastwowy
6. Zasady zrwnowaonego rozwoju
- solidarnoci wszystkich ludzi w czasie i przestrzeni
- ostronoci decyzje podejmowane dzi maj skutki w przyszoci

-wspuczestnictwa-wszyscy podporzdkowuj si przyjtym zasadom

- kompatybilno zapewnienie rwnowagi midzy celami ekonomicznymi, ekologicznymi i
spoecznymi
- elastycznoci moliwo wprowadzenia zmian
- realnoci moliwo realizacji zaoonych celw
7. Reguy zrwnowaonego rozwoju
-Stopa wykorzystania surowcw odnawialnych nie powinna przekroczy stopnia ich regeneracji
-Stopie wykorzystania surowcw nieodnawialnych nie powinien przewysza stopnia odbudowy
surowcw odnawialnych
-Stopie emisji szkodliwych substancji nie powinien przewysza stopnia naturalnej moliwoci ich
absorpcji
8. Kategorie zasobw rodowiska
-Zasoby nieodnawialne (kopaliny, surowce mineralne, powietrze wyszych warstw atmosfery)
-Zasoby czciowo odnawialne (powietrze waciwej biosfery, wody ekosystemw ldowych)
-Zasoby odnawialne (fauna i flora)
9. Budowa atmosfery ziemii
a. Troposfera (18km nad rwnikiem , 6km nad biegunami)
b. Tropopauza (20km nad rwnikiem, 10km nad biegunami) (-60C)
c. Startosfera (do ok. 45-50km)(20-24km warstwa ozonowa)
d. Stratopauza (do ok. 50-55km) (0C)
e. Mezosfera (do ok. 80km) (-100C)
f. Mezopauza (do ok. 80-87km) (staa ok. -100C)
g. Termosfera (do ok. 750km) (powyej 500C)
h. Egzosfera (powyej 750km)(prawie prnia)
10. Przybliony skad atmosfery ziemskiej
Azot ok. 78%
Tlen ok. 21%
Argon ok. 1%
Dwutlenek wgla ok. 0,036%
ladowe iloci neonu, helu, metanu i kryptonu
11. Co to jest efekt cieplarniany
Zjawisko wystpujce w atmosferze polegajce na tym, e odbite od powierzchni Ziemi
promieniowanie w zakresie widocznym jest przepuszczane przez atmosfer, natomiast promieniowanie
podczerwone zostaj w niej uwizione powodujc wzrost oglnej temperatury na Ziemi.

12. Wielka pitka gazw cieplarnianych

Dwutlenek wgla

udzia
50%

W atmosferze
7 lat

Metan

18%

10lat

Freony

14%

Kilkaset lat

Ozon

12%

0,3lat

Podtlenek azotu

6%

180lat

13. Jak powstaj kwane deszcze

Kwane deszcze powstaj w czasie reakcji wody w atmosferze z gazami emitowanymi do atmosfery
takimi jak dwutlenek siarki, tlenki azotu, siarkowodr. Efektem tych reakcji s odpowiednie kwasy,
ktre zakwaszaj wod w atmosferze ktra opada na ziemi w postaci kwanego deszczu.
14. Przyczyny powstawania dziury ozonowej
Przypuszcza si, e gwn przyczyn powstawania dziury ozonowej s substancje przedostajce si do
atmosfery w wyniku gospodarczej dziaalnoci czowieka, zwaszcza freony i halony, a take tlenki azotu
(produkt m.in. spalania paliw w silnikach samolotw i rakiet). Substancje te w pewnych warunkach mog
powodowa acuchowy rozpad czsteczek ozonu.
Problem pojawi si gdy zaczto uywa zwizku CCl2F2, zwanego freonem 12 oraz innych fluoropochodnych
metanu i etanu (zwanych wsplnie freonami lub CFC) do produkcji aerozoli. S one tanie w produkcji i nie
sprawiaj problemw z transportem i przechowywaniem. Zwizki te wykorzystywane byy w konstrukcji
systemw chodniczych: *w sprarkach lodwek; *w chodnicach i urzdzeniach klimatyzacyjnych; * do
produkcji lakierw; *w przemyle kosmetycznym; *w medycynie; *jako delikatne rodki czyszczce w
przemyle komputerowym.
15. Co to jest dobson?
Jednostka Dobsona (DU)- jednostka pomiaru warstwy ozonu w atmosferze Ziemi, w szczeglnoci w
stratosferze. Jednostka odpowiada warstwie ozonu o gruboci 10 m w standardowych warunkach cinienia i
temperatury. Na przykad 300 DU ozonu na poziomie morza przy 0C bdzie warstw o gruboci 3 mm. Jedna
jednostka Dobsona to 2.691016 czsteczek ozonu na cm2 czyli 2.691020 na metr kwadratowy. Co oznacza
0.447 milimoli ozonu na metr kwadratowy.
16. Podzia zanieczyszcze powietrza i przyczyny ich powstawania.
Do najpowszechniej stosowanych nale podziay zanieczyszcze ze wzgldu na:
- rodzaj dziaalnoci bdcej przyczyn emisji zanieczyszcze, czyli zanieczyszczenia spowodowane
dziaalnoci samej przyrody( naturalne, biogenne, np. wybuchy wulkanw) bd te zwizane z rnymi
aspektami dziaalnoci czowieka ( sztuczne, antropogenne),
- rodzaj emitera - emitery punktowe, liniowe, powierzchniowe oraz objtociowe; mona rwnie mwi o
emiterach stacjonarnych oraz emiterach ruchomych, jak np. silniki pojazdw mechanicznych, statkw,
samolotw,
- typ emisji zanieczyszcze - emisja zorganizowana bd te emisja niezorganizowana,
- stan skupienia emitowanych zanieczyszcze - pyy, aerozole oraz zanieczyszczenia gazowe,
- pochodzenia zanieczyszcze, jeli chodzi o miejsce emisji ( zanieczyszczenia wasne oraz zanieczyszczenia
pochodzce z krajw ssiednich),
- sposb, w jaki dane zanieczyszczenie znalazo si w atmosferze - zanieczyszczenia pierwotne
( wyemitowane bezporednio do atmosfery z poszczeglnych rde), zanieczyszczenia wtrne ( powstaj w
atmosferze na skutek reakcji midzy okrelonymi staymi skadnikami atmosfery; czsto omawiane s cznie z
tzw. efektami wtrnymi).
17. Naturalne i antropogeniczne rda zanieczyszczenia powietrza

Zanieczyszczenia naturalne pochodz z poarw lasw , wybuchw wulkanw, s to rwnie drobinki soli z
rozbryzgw wody morskiej , py kosmiczny oraz rolinny jak i substancje pochodzce z naturalnych rde.
Takie zanieczyszczenia pojawiy si w naszej atmosferze prawie od pocztku jej istnienia i nie wyrzdziy one
wikszych szkd w rodowisku naturalnym.
Zanieczyszczenia antropogeniczne czyli spowodowane przez dziaalno ludzi maj wiele rde pochodzenia.
S to midzy innymi dymy z kominw domw i fabryk, spaliny samochodowe, rolnictwo, spalanie wgla, ropy i
gazw w elektrociepowniach, grnictwa. Czsto te zanieczyszczenia sigaj wysokiego poziomu i s
niebezpieczne.
18. Podstawowe procesy oczyszczania gazw odlotowych
Absorpcja polega na pochanianiu zanieczyszcze gazowych przez ciecz
(absorbent). Stosowana jest wwczas, gdy stenie zanieczyszcze wynosi kilka procent,
a w przypadku gazw rozcieczonych , gdy s one atwo rozpuszczalne w absorbencie.
Absorbentami s: woda, roztwory soli, kwasw, zasad , zwizki o waciwociach redoks.
Proces absorpcji w roztworach jest poczony zwykle z reakcj chemiczn, wskutek czego
zmniejsza si stenie rwnowagowe ustalonego skadnika nad ciecz.
Adsorpcja polega na sorpcji zanieczyszcze gazowych przez adsorbent (sorbent).
Adsorpcja umoliwia oczyszczanie duych strumieni gazw o maym steniu
zanieczyszcze do poziomu ppm. Ponadto t metod mona jednoczenie usuwa z gazu
wiele zanieczyszcze, zwaszcza substancje organiczne. Pojemno sorpcyjn
adsorbentw ogranicza rwnowaga adsorpcyjna.
Spalanie bezporednie (termiczne) lub katalityczne stosowane jest do usuwania
z gazw odlotowych wglowodorw poprzez ich utlenianie do CO2 i H2O, bd wskutek
przemiany chemicznej zanieczyszcze na substancje podane lub atwe do wydzielenia.
Kondensacja jest metod usuwania z gazw odlotowych substancji o niskim
cinieniu par, gdy nie jest wymagane bardzo dokadne oczyszczanie gazu, do ste kilku
ppm. Konieczno wymraania gazu w kocowym etapie oczyszczania t metod
ogranicza jej zastosowanie.
19. Od jakich czynnikw zaley rozpuszczalno gazw w cieczach?
Rozpuszczalno gazw w cieczach zmienia si w zalenoci od temperatury, rodzaju gazu i jego cinienia oraz
rodzaju cieczy.
20. Wyjani znaczenie poj:
- absorpcja to dyfuzyjne przenoszenie czstek gazu do cieczy wywoane gradientem stenia w obu fazach;
proces pochaniania gazu przez absorbent (ciecz, substancj pochaniajc) zachodzcy w caej jego objtoci
-absorbent - ciecz lub ciao stae majce zdolno przyswajania okrelonej substancji.
-absorbat- skadnik gazowy ktry jest usuwany w drodze absorpcji
-absorber- aparat do przeprowadzania procesu absorpcji
21.Prawo Ficka
Dyfuzyjne przenoszenie masy wywoane rnic stenia w rnych punktach pynu opisuje prawo
FickaNA=DdCa/dz
NA-strumie dyfundujcej masy skadnika A
D- dyfuzyjno skadnika A
CA- stenia skadnika A
z- droga dyfuzji
22. Czynniki zwikszajce szybko absorpcji
Szybko absorpcji zwiksza si przez zwikszenie powierzchni midzyfazowej oraz przez zwikszenie
szybkoci dyfuzji.

a)zwikszenie powierzchni midzyfazowej uzyskuje si rozproszenie jednej fazy w drugiej np. przez
zastosowanie bekotki lub mieszania
b)zwikszenie szybkoci dyfuzji realizuje si przez odpowiednio dugi czas zetknicia faz oraz przez
zwikszenie burzliwoci przepywu w obu fazach np. przez gwatowne mieszanie
c)szybko absorpcji mona zwikszy wykorzystujc reakcje chemiczne midzy skadnikiem cieczy, a
zanieczyszczeniem gazowym, w wyniku reakcji powinien powsta produkt o odmiennych waciwociach,
obojtny dla rodowiska
23. Warunki stosowania absorpcji
Stosuje si gdy stenie zanieczyszcze nie przekracza kilku procent, a rozcieczone gazy atwo rozpuszczaj
si w absorbencie
24.Rodzaje absorbentw
Absorbentami s: woda, roztwory kwasw, zasad i soli o waciwociach utleniajcych lub redukujcych
25. Prawo Henry ego
W zakresie niskich cinie i roztworw rozcieczonych rozpuszczalno gazw w cieczach ujmuje prawo Henry
ego:
Ilo gazu rozpuszczonego w cieczy jest proporcjonalna do jego cinienia nad ciecz
pA=HAxxA
pA- rwnowaga prnoci skadnika A w gazie
HA- staa Henry ego
xA- uamek molowy skadnika A w fazie ciekej
26. Podzia metod odsiarczania spalin
Metody odsiarczania dzieli si na :
-odpadowe, bezodpadowe, regeneracyjne lub
-mokre i suche
Metody odsiarczania przemysowych gazw odlotowych:
a)absorpcja
-w nieorganicznych absorbentach ciekych
-w nieorganicznych absorbentach staych
-w organicznych absorbentach ciekych
b)adsorpcja
c)katalityczne utlenianie
d)redukcja gazami
e)wiazanie SO2 amoniakiem
27. Odsiarczanie wgla przed spalaniem i w procesie spalania
zapobieganie emisji zwizkw siarki do atmosfery:
- odsiarczanie wgla przed spalaniem
- odsiarczanie wgla w procesie spalania

- odsiarczanie gazw odlotowych

siarka w wglu moe wystpowa w dwch postaciach jako tzw. piryt, czyli siarczek elaza (FeS) oraz postaci
siarki organicznej chemicznie zwizanej z wglem
proporcje pomidzy tymi dwoma rodzajami decyduj z zaoenia o celowoci i skutecznoci odsiarczania
odpirytowanie wgla ( to jest chyba osdiarczanie przed spalaniem)
metoda flotacyjna: polega na wykorzystaniu waciwoci przyczenia si drobno zmielonych czstek wgla do
pcherzykw powietrza i wypywania wraz z nimi w postaci piany na powierzchni wody, proces ten powoduje
usuniecie ok 40% siarczku elaza zawartego w wglu
metoda grawitacyjna polega na rozdzieleniu wgla i pirytu w specjalnych mynach wglowych i separatorach w
ten sposob usuwa si do 80% siarki pirytowej uzyskany siarczek elaza moe suy do produkcji kwasu
siarkowego
odsiarczanie w procesie spalania
- usuwanie siarki podczas spalania paliwa jest zwiazane ze spalaniem wgla w kotach energetycznociepowniczych
- klasyczn technik spalania paliw staych jest spalanie w warstwie lub zawiesinie pyu(fluidalnej)
fluidyzacja - zjawisko zawieszenia si drobnych ziaren ciaa staego w strumieniu gazu lub cieczy, pyncym od
dou ku grze
zalety palenisk fluidyzacyjnych: oprcz dobrych warunkw spalania, zapewniaja rwnie moliwo
jednoczesnego usuwania SO2 i NOx
reakcja spalania siarki:
S+O2 = SO2
SO2 + 0.5O2 = SO3
28. Scharakteryzowa odpadow, podpadow i bezodpadow metod odsiarczania spalin
Metoda odpadowa prosta- produkt odsiarczany (mieszania gipsu, siarczynu wapnia i popiou) wydalany jest w
caoci na skadowiska, do wypenie grniczych lub do morza, skadowiska wymagaj rekultywacji
Metoda podpadowa- produktem jest gips CaSO4 2H2 O ktry mona wykorzysta w budownictwie, ale czsto
jest skadowany (mniejsze zagroenie dla rodowiska ni produkt odsiarczania metod odpadow). Preferowane
w energetyce metalurgii oraz w rafineriach.
Wad tych metod jest przenoszenie zanieczyszcze do cieczy, do ciaa staego bd do obu cznie
stwarza to nowe problemy z odpadami
Metoda bezodpadowa- prowadz do otrzymywania czystego SO2, S, lub kwasu siarkowego.
29.
Flotacja - metoda rozdziau rozdrobnionych substancji staych, w ktrej kryterium rozdziau jest rnica w
zwilalnoci ciaa staego przez ciecz.
Fluidyzacja - proces powstawania dynamicznej zawiesiny - tzw. zoa fluidalnego - drobnych czsteczek ciaa
staego w strumieniu gazu lub cieczy poruszajcych si z dou do gry. Zawiesin t tworzy si w urzdzeniach
zwanych fluidyzatorami. Zjawisko fluidyzacji wykorzystuje si do prowadzenia procesw technologicznych
takich jak:
- spalanie miau wglowego w elektrowniach i elektrociepowniach w kotach fluidalnych,
- kalcynacja, praenie utleniajce w piecach fluidyzacyjnych,
- spalanie rud siarki przy produkcji kwasu siarkowego,
- suszenia sypkich pproduktw spoywczych - np. cukru i mki
- prowadzenia reakcji chemicznych w fazach gazowych, katalizowanych przy pomocy zwizkw chemicznych
znajdujcych si na podoach staych.
Barbota [fr.], przepuszczanie gazu w postaci pcherzykw przez warstw cieczy w celu zwikszenia kontaktu
midzy ciecz a gazem; stosowany np. w absorpcji lub rektyfikacji i do mieszania cieczy.
Sedymentacja (ac. sedimentum = osad) proces opadania zawiesiny ciaa staego w cieczy w wyniku dziaania
siy grawitacji lub si bezwadnoci. Sedymentacji ulegaj zawiesiny o gstoci wikszej ni gsto cieczy.
Sedymentacja prowadzi wic do rozdziau substancji niejednorodnych, a kryterium podziau jest gsto.
Uczestniczy w procesach:
- procesie geologicznym przy tworzeniu si ska osadowych,
- w oczyszczaniu ciekw,
- w filtracji,
- przy fermentowaniu,

- proces ten przydatny jest

rwnie przy oczyszczaniu
oleju posmaalniczego ze
znajdujcych si w nim
czstek, np. w filtrach
bezwadnociowych.
30. Reaktor katalityczny
(popularna nazwa
katalizator samochodowy)
cz ukadu wydechowego
wszystkich wspczesnych
samochodw osobowych
speniajca funkcj
pozasilnikowego systemu zmniejszania iloci szkodliwych skadnikw spalin. Dziaanie reaktora opiera si na
reakcji substancji zawartych w spalinach z katalizatorem.
Budowa trjfunkcyjnego reaktora katalitycznego: 1 obudowa z blachy
nierdzewnej, 2 elastyczny oplot z drutu, 3 czujnik tlenu,
4 ceramiczny monolit z warstw katalizatora.
31. Reakcje zachodzce w reaktorze katalitycznym w silniku z zaponem iskrowym
dziaanie reaktora opiera si na reakcji substancji zawartych w spalinach z katalizatorem.
Przy silnikach o zaponie iskrowym najczciej stosuje si katalizatory trjfunkcyjne TWC (od ang. Three Way
Catalyst), ktre redukuj tlenki azotu (NOx) oraz jednoczenie utleniaj wglowodory (CH) i tlenek wgla (CO).
Aby reakcje te mogy zachodzi rwnoczenie konieczne jest utrzymywanie wspczynnika nadmiaru powietrza
na poziomie = 1.
32. Co oznacza skrt TWC
Przy silnikach o zaponie iskrowym najczciej stosuje si katalizatory trjfunkcyjne TWC (od ang. Three Way
Catalyst), ktre redukuj tlenki azotu (NOx) oraz jednoczenie utleniaj wglowodory (CH) i tlenek wgla (CO).
Aby reakcje te mogy zachodzi rwnoczenie konieczne jest utrzymywanie wspczynnika nadmiaru powietrza
na poziomie = 1.
33. Reakcje zachodzce w reaktorze katalitycznym w silniku z zaponem samoczynnym
W silnikach o zaponie samoczynnym stosowane s reaktory utleniajce, ktre powoduj utlenianie zwizkw
CH i CO. Jednoczesna redukcja NOx jest w tym przypadku uniemoliwiona ze wzgldu na fakt pracy tych
silnikw na mieszankach ubogich.
34. Adsorpcja (adsorber, adsorbat, adsorbent) definicja poj.
- adsorpcja jest procesem wydzielania i zatrzymania skadnikw gazu na powierzchni zewntrznej i
wewntrznej ( w porach) ciaa staego zwanego adsorbatem. Zatrzymanie czsteczek na powierzchni
zachodzi w wyniku dziaania si fizycznych i chemicznych bliskiego zasigu;
- adsorber aparat do prowadzenia procesu adsorpcji
- adsorbent porowate ciao stae
- adsorbat skadnik pynu (mieszaniny gazowej lub ciekej)

35. Rodzaje adsorpcji

- adsorpcja fizyczna w przypadku tej adsorpcji wystpuj siy van der Waalsa (siy midzyczsteczkowe, ktre
ujawniaj si dopiero wtedy gdy czsteczki znajduj si w odpowiedniej odlegoci rzdu kilku nm). Proces
ten zachodzi z du prdkoci w dowolnym miejscu powierzchni adsorbentu przy niskiej temperaturze,

ponadto czsteczka adsorbatu nie zmienia si pod wzgldem chemicznym. Jest to proces odwracalny, a
grubo warstwy adsorpcyjnej w okrelonych warunkach cinienia i temperatury , odpowiada rednicom
kilku czsteczek adsorbatu.
- adsorpcja chemiczna (chemisorpcja)- proces nieodwracalny, szybko wzrasta wraz ze wzrostem temp,
powstajce warstwy s jednoczsteczkowe.

36. Co to s sita molekularne?

Sita molekularne (sita czsteczkowe) - porowate zwizki chemiczne majce zdolno zatrzymywania w
wewntrznych obszarach sieci krystalicznej czstek adsorbatw, o odpowiednich rozmiarach. Rne sita
molekularne posiadaj rne wielkoci luk i kanaw. Do najwaniejszych sit molekularnych nale:
glinokrzemiany (zeolity, np. stlibit, natrolit), porowate polimery, szka, wgiel aktywny.
Sita molekularne uywane s do oczyszczania gazw i cieczy, do pochaniania ze rodowiska atomw
promieniotwrczych oraz jako wymieniacze jonowe i noniki katalizatorw.

37. Jak otrzymuje si wgiel aktywny?

Wgiel aktywny otrzymuje si z rnorodnych materiaw pochodzenia organicznego jak drewno, torf, lignina,
pestki owocw, skorupy orzechw, wgle kopalne i inne. Zazwyczaj surowce te s najpierw poddawane
procesowi karbonizacji tj. pirolizy, ktry polega na obrbce termicznej w wysokiej temperaturze bez
dostpu powietrza i bez udziau czynnikw chemicznych. W trakcie karbonizacji nastpuje rozkad
substancji organicznej i usunicie czci lotnych, w wyniku czego uzyskuje si pprodukt o strukturze
porowatej, tzw, karbonizat. Ze wzgldu na to, e wytworzone pory s szerokie, materia ten ma niewielkie
waciwoci chonne (powierzchnia waciwa rzdu kilku m2/g). Aktywacja absorbentu polega zwykle na
dziaaniu na karbonizat par wodn, dwutlenkiem wgla i tlenem w wysokiej temperaturze (aktywacja
fizyczna) luz praeniu surowca zmieszanego z czynnikami chemicznymi, takimi jak: chlorek cynku, kwas
fosforowy (aktywacja chemiczna). Proces aktywacji powoduje wytworzenie systemu mikroporw, ktry
nadaje produktowi podane waciwoci sorpcyjne. Powierzchnia waciwa dobrych wgli aktywnych
wynosi od 500 do 1500 m2/g.

38. Klasyfikacja porw

- mikropory s najdrobniejszymi porami wgli aktywnych, ktrych wielkoci s porwnywane do
adsorbowanych czstek. Ich promienie efektywne s mniejsze od 1,5-1,6 nm. Charakteryzuj si znacznym
wzrostem zdolnoci adsorpcyjnej przy maych cinieniach rwnowagowych adsorbatu.
- makropory charakteryzuj si najszerszymi porami, ktrych wielko promienia efektywnego zawiera si w
przedziale 100-200 nm. Adsorpcja na powierzchni makroporw jest pomijanie maa, natomiast peni one
funkcj kanaw transportowych , zapewniajc dyfuzj czstek do wntrza wgli aktywnych.

39. Zastosowanie metod adsorpcyjnych

- ochrona drg oddechowych (maski p-gaz)
- oczyszczanie powietrza napywajcego z zewntrz do wewntrz pomieszcze, pojazdw
- odzyskiwanie skadnikw (np. rozpuszczalnikw organicznych z lakierem)

40. Rodzaje ukadw dyspersyjnych

Ukad dyspersyjny , ukad zoony z fazy rozpraszajcej i z fazy rozproszonej, ktre mog wystpowa w
rnych stanach skupienia.
- zawiesina i jeli rozmiary fazy rozproszonej maj powyej 0,5-1m (widoczne s pod mikroskopem, ulegaj
sedymentacji w ziemskim polu grawitacyjnym) to taki ukad nosi nazw zawiesiny
- ukad koloidalny jeli rozmiary fazy rozproszonej maj poniej 0,5-1 m a do 1 nm to taki ukad
dyspersyjny zwany jest koloidalnym. Do ukadu koloidalnego zalicza si:
pyy pyem nazywa si zbir ziaren przechodzcych przez sito o wymiarze 300 m (lub 500 m). Py jest to
ukad koloidalny w ktrym faz rozproszon jest ciao stae, a orodkiem rozpraszajcym jest gaz
aerozol jest to ukad koloidalny, w ktrym faz rozpraszajc jest powietrze, a faz rozproszon ciecz lub
czstka ciaa staego, wyrnia si nastpujce aerozole:
dym ukad heterogoniczny (zaliczany do aerozoli) zawierajcy czstki fazy staej o rozmiarach rzdu 1
m rozproszonej fazie gazowej.
mga aerozol zawierajcy bardzo mae krople wody lub lodu (o rednicy poniej 0,05 mm) w powietrzu
piana ukad koloidalny skadajcy si z pcherzykw gazu (faza zdyspergowana) rozproszonych w cieczy
lub w ciele staym (faza dyspersyjna)
emulsja ukad koloidalny skadajcy si z dwch nierozpuszczalnych wzajemnie cieczy
41. Py, zawiesina, ukad koloidalny( aerozol, dym, mga, piana)- definicje, przykady
Pyem nazywa si zbir ziaren przechodzcych przez sito o wymiarach 300 m.
Py to ukad koloidalny, w ktrym faz rozproszon jest ciao stae, a orodkiem rozpraszajcym jest gaz.
Jeeli rozmiary fazy rozproszonej maj powyej 0,5-1 m (ulegaj sedymentacji w ziemskim polu
grawitacyjnym) to taki ukad dyspersyjny nosi nazw zawiesiny, ponieej tych rozmiarw (a do 1 nm) zwany
jest ukadem koloidalnym. Do ukadu dyspersyjnego zaliczamy: aerozol, dym, emulsje, mg i pian.
42. Wyjani oznaczenia: PM10; PM2,5; TSP
PM10- py, ktry jest jednym z kluczowych zanieczyszcze powietrza, powstaje z tego co spalamy
PM to skrt od angielskich sw "Particulate Matter", co oznacza czstki stae. PM10 to czstki, ktrych
rednica nie przekracza 10 mikronw; PM2,5 - 2,5 m (1 mikron to dawna nazwa 1 mikrometra (m) = 10-6
m). Od rozmiaru czstek unoszcych si w powietrzu zaley jak gboko mog one wnikn do naszego
systemu oddechowego oraz jak szybko i w jaki sposb mog zosta stamtd usunite.
TSP- toksyczne rodki przemysowe
43. Cechy charakterystyczne pyw
-wielko i ksztat ziaren
-ciar i gsto
- zwilalno i koagulacja
- waciwoci wybuchowe
-waciwoci toksyczne
44. Wyjani rnic midzy unosem a emisj zanieczyszcze
Pojcie unosu i emisji zanieczyszcze

Unos (U) jest to masa powstajcych zanieczyszcze w trakcie okrelonego procesu (np. spalania paliw) i
wprowadzanych do przewodw odprowadzajcych gazy odlotowe. W odniesieniu do spalania paliw unos
jest mas zanieczyszcze, ktre s unoszone znad paleniska poza kocio.

Emisja (E) jest to ta cz unosu, ktra wprowadzana jest do powietrza atmosferycznego, czyli jest to unos
pomniejszony o mas zatrzymanych zanieczyszcze (Z) w urzdzeniu do oczyszczania gazw odlotowych.

E=U-Z
E = U(1 - )

45.

gdzie: sprawno oczyszczania urzdzenia

Podstawowe fazy odpylania.

- ksztatowanie ruchu gazw i ziaren pyw
- koagulacja, czyli tworzenie aglomeratw
- separacja, czyli trwae oddzielenie pyu od gazw
- Usunicie i zagospodarowanie oddzielonego pyu

46. Oddziaywania fizyczne wykorzystywane w urzdzeniach odpylajcych.

- odpylanie ziaren pyu (grawitacja)
- zderzenia bezwadnociowe
- sia odrodkowa
- siy elektrostatyczne
- zwilanie
- koagulacje
- efekt sitowy
47. Podzia urzdze odpylajcych
Odpylacze suche:- komory osadcze
- odpylacze inercyjne
- cyklony
-filtry tkaninowe i wkninowe
Zw na zachodzce zjawiska;
-odpylacze elektrostatyczne, bezwadnociowe, odrodkowe, filtracyjne
Odpylacze mokre:
- puczki natryskowe

- puczki pianowe
- puczki z wypenieniem
- puczki ze zwk Venturiego
48./49. Budowa i zasada dziaania odpylaczy suchych i mokrych
Odpylacze suche

Odpylacze grawitacyjne osadzanie pyu nastpuje na skutek dziaania siy grawitacji

 Komory osadcze s to urzdzeni odpylajc , dziaajce na zasadzie wykorzystania si przycigania

ziemskiego; s najprostszymi urzdzeniami stosowanymi do wstpnego odpylani gazw. Zapylony gaz z
prdkoci (16-25 m/s) wpywa do dyfuzora 1, gdzie jego prdko zmniejsza si 15-20 krotnie. Wraz z utrat
prdkoci przepywu gazu i ziaren, zwiksza si wpyw dziaania na ziarna siy cienia. Ziarna poruszaj si
torami opadajcymi, , a jeli ich masa jest wystarczajco dua mog w trakcie przepywu przez komor
osadow, opa do zasobnika pyu 4. W przypadku gdy masa ziaren jest zbyt ma bd gaz przepywa zbyt
szybko, ziarna mog mimo zmiany trajektorii przepyn prze komor i zosta przez konfuzor uniesione dalej
razem z transportujcym je gazem.

Komora osadowa z pukami ma za zadanie oddzielenie wikszych , ciszych frakcji od pozostaych.

Warunkiem dobrego oczyszczania gazu jest dobr odpowiedniej prdkoci opadania ziaren o granicznych
wymiarach, dugoci komory oraz jej wysokoci. Opadanie czstek z prdkoci mniejsz od 0,5 m/s pozwala
na oddzielenie ziaren o wymiarach powyej 100 mikrometrw.

Odpylacze inercyjne (bezwadnociowe)- oddzielenie czstek ciaa staego od gazu nastpuje pod dziaaniem
si bezwadnoci.

Odpylacz cyklonowy odpylacze w ktrych do wytrcenia czstki pyu wykorzystuje si si odrodkow, jak
nadaje jej wirujcy strumie gazu. Odpylanie polega na wprowadzeniu zassanego do jednostki powietrza w ruch
obrotowy wok jej osi, co powoduje wytworzenie siy odrodkowej dziaajcej na czsteczki cisze od
powietrza, czyli drobiny kurzu i piasku powodujc i ich osiadanie na ciankach separatora i opadanie do
zbiornika na kurz. Gwatowna zmiana kierunku przepywu zassanego powietrza , z ruchu obrotowego w ruch
liniowy, kiedy powietrze zostaje bezporednio zassane przez wirnik silnika wystpuje tu nad zbiornikiem na
kurz, wtedy te wystpuje skuteczne wytrcenie zanieczyszcze , w wyniku dziaania siy bezwadnoci, ktra
rwnie jest proporcjonalna do masy i prdkoci. Oczyszczone w ten sposb powietrze zostaje wydmuchane z
jednostki centralnej a nastpnie wyprowadzone na zewntrz budynku.

Odpylacze elektrostatyczne (elektrofiltry) zasada dziaania: gaz unoszcy czstki pyu przepywa midzy
dwoma elektrodami o duej rnicy potencjaw., ulega jonizacji w istniejcym midzy elektrodami polu
elektrostatycznym. Powstae jony dc do elektrod o odmiennym znaku zderzaj si z czstkami pyw,
osiadaj na nich oddaj im swj adunek. Naadowane czstki pyu s przycigane do elektrod zbiorczych
(anod) osadzaj si na nich i rozadowuj. Przy wstrzsaniu elektrodami zbiorczymi, czstki pyw
grawitacyjnie opadaj na dno zbiornika. Odpylony gaz wypywa przewodem umieszczonym w grnej czci
elektrofiltru.

Odpylacze mokre w odpylaczach tego typu wydzielanie pyu wystpuje na skutek kontaktu czstki z
powierzchni cieczy. Ziarna pyu uderzaj w krople wody lub zwilone wod elementy odpylacza, przenikaj
do cieczy i wytrcaj swoja energi kinetyczn. Ciecz zawierajca zawiesin pynu musi by odprowadzona z
odpylacza, przefiltrowana i w wikszoci przypadkw jest zwracana do procesu odpylania. Natomiast
oczyszczony gaz, zawierajcy, kropelki odpylonej cieczy, przed skierowaniem go do atmosfery musi przej
przez separator kropli (demister), w celu usunicia wody.

Odpylacze natryskowe s najprostszymi odpylaczami urzdzeniami odpylajcymi, w ktrych zapylony

gaz zderza si z rozpylon w tym strumieniu ciecz (wod). Zapylony gaz podawany jest do komory
natryskowej, w ktrej kontaktuje si, ze strumieniem cieczy. Czstki pyu zostaj wytrcone ze strumienia
gazu wskutek zderzenia si z opadajcymi kropelkami cieczy. Ciecz, w postaci zawiesiny gromadzi si w
dolnej czci aparatu i przekazywana jest do separatora, w ktrych nastpuje oddzielenie cia staych od
cieczy. Odpylony gaz po przejciu poprzez demister (separator kropli cieczy) opuszcza aparat. Skuteczno
odpylania:

dla czstek pyw > 10m: =70-80%.

dla czstek pyw < 10m: =10-40%.

Mokre odpylacze cyklonowe to poczenie zasady dziaania odpylaczy natryskowych i cyklonw.

Skuteczno dla czstek pyw > 5m: >90%. Wskanik zuycia wody (0,25 1,4 dm3/m3) niszy ni w
przypadku odpylaczy natryskowych.

Mokre odpylacze inercyjne (uderzeniowo inercyjne) w odpylaczach tego typu wykorzystuje si

mechanizm wytrcania pyu wskutek uderzenia strumienia gazu w powierzchni cieczy oraz nastpujc po nim
gwatown zmian kierunku przepywu gazu. Prdko gazu: 15-60 m/s. Zuycie wody: 0,03-0,15 dm3/m3.
Skuteczno odpylania dla czsteczek o d>10m: >95%. Opory przepywu: 750-1500 Pa.

Mokre odpylacze z wypenieniem s to aparaty typu kolumnowego z wypenieniem nieruchomym lub

ruchomym ( skrubery fluidyzacyjne). Materiaem wypeniajcym s: rozdrobniony kamie, wir, koks lub
specjalne elementy (piercienie, kule, siodeka) bd warstwy wirw, wkien w postaci siatek lub rnego
ksztatu pakietw. Prdko przepywu gazu: 1 -1,5 m/s. Zuycie wody: 1-20 dm3/m3.Wielko ziaren powyej
1m. Skuteczno od 80% do 95%. Starty cinienia 100-500 Pa.

Mokre odpylacze Venturiego s to jedne z najbardziej sprawnych odpylaczy mokrych przez usuwanie
gazw staych czstek aerozolowych o rozmiarach submikronowych. Wysok sprawno odpylania osiga si tu
jednak dziki duym nakadom energii, co ogranicza ich zastosowanie. Ich dziaanie polega na tym, e struktura
zapylonego gazu przepywa z bardzo du prdkoci, rzdu 60-120 m/s, przez zwkVenturiego. W gardzieli
zwki nastpuje rozproszenie i rozbicie strugi cieczy na drobne krople. Czynnikiem decydujcym o
skutecznoci odpylania jest jednak dua wzgldna rnica prdkoci gazu i cieczy, powoduje ona bowiem
rozerwanie strugi cieczy i rozpylanie jej w postaci drobnych kropli w gazie przepywajcym przez zwk.
Czstki pyu wydzielone w kontakcie z kropelkami wody s oddzielane od niej w separatorze, gdzie trzeba
przeprowadzi take okroplenie strumienia gazu. Prdko gazu w gardzieli: 30<vg<180 m/s. Objto wody
odniesiona do 1m3 gazu: 1,0<vl/vg<4,0. Dugo gardzieli: 200<lg<500 mm. Skuteczno 99%. Zastosowanie:

przemys nawozw sztucznych, cementowy, celulozowo-papierowy, koty energetyczne. Due opory przepywu
do 15 kPa.

Odpylacz pianowy zapylony gaz dopywa do odpylacza krcem 1. Po przegrodzie 2prostopadle do kierunku
przepywu gazu pynie woda doprowadzana przewodem 3 ; tworzy si piana. Zwilone czstki ciaa staego w
postaci zawiesiny przelewaj si przez pionowa przegrod 4, ktra zapewnia tworzenie si odpowiedniej
warstwy piany na przegrodzie sitowej. Przegroda sitwa zatrzymuje czstki stale, a ciecz przepywa do przewodu
odprowadzajcego 5. Odpylony gaz wypywa krcem 6. Cze wody (ok. 20%) przelewajcej si otworami
przegrody sitowej w d jest odprowadzana krcem 7. Prdko przepywu gazu: 1 -3 m/s. rednica otworu w
przegrodzie: 2-8mm. Wysoko warstwy piany: 60-100mm. Zapotrzebowanie wody: 0,2-0,3 l/m3. Skuteczno
odpylania ok. 99%.

Odpylacze filtracyjne dziaanie odpylaczy filtracyjnych polega na przepuszczeniu gazu przez przegrod
filtracyjn, na ktrej osadzaj si czstki pyu. Najczciej stosowanymi odpylaczami filtracyjnymi s odpylacze
tkaninowe: tkaniny baweniane, weniane, elanowe, stylonowe oraz w warunkach ekstremalnych tkaniny z
teflonu lub wkien szklanych.

50. Hydrosfera, retencja, transpiracja

Hydrosfera - jedna z geosfer, og wd na Ziemi- wody podziemne, powierzchniowe wraz z rzekami, jeziorami,
lodowcami, morzami i oceanami, a take par wodn w powietrzu.
Transpiracja - czynne parowanie wody z nadziemnych czci rolin.
Retencja - naturalne zjawisko okresowego magazynowania wody opadowej, opniajce jej odpyw z danego
terenu.
51. Klasy czystoci wd
Klasa I - Wody tej klasy czystoci mog by wykorzystywane jako rdo zaopatrzenia ludnoci w wod pitn,
jako rdo zaopatrzenia przemysu spoywczego i innych gazi przemysu wymagajcych tej klasy czystoci
wody oraz hodowli ryb ososiowatych.
Klasa II - Wody tej klasy czystoci mog by wykorzystywane jako rdo zaopatrzenia w wod hodowli
zwierzt, do celw rekreacji, sportw wodnych i kpielisk oraz do hodowli ryb z wyjtkiem ososiowatych.
Klasa III - Wody tej klasy czystoci mog by wykorzystywane jako rdo zaopatrzenia w wod zakadw
przemysowych z wyjtkiem tych, dla ktrych wymagana jest klasa I i II oraz do celw nawodnienia terenw
rolnych i ogrodniczych.
52. Podzia wd podziemnych
1) wody przypowierzchniowe (zaskrne), wystpujce pytko pod powierzchni ziemi, najczciej na terenach
podmokych, pozbawione strefy aeracji, zwykle nie nadajce si do spoycia z uwagi na due zanieczyszczenie,
2) wody gruntowe, wystpujce gbiej, w strefie saturacji, nad ktr znajduje si strefa aeracji, penica rol
filtra dla zasilajcych te wody opadw atmosferycznych, wykorzystywane gwnie w rolnictwie, a take do
celw komunalnych,
3) wody wgbne, znajdujce si w warstwie wodononej, nad ktr zalega warstwa nieprzepuszczalna, zasilane
przez opady tylko na wychodniach warstw wodononych (tzn. tam, gdzie te warstwy odsaniaj si na
powierzchni ziemi), ich odmian s wody artezyjskie,

4) wody gbinowe, znajdujce si gboko pod powierzchni ziemi i izolowane od niej cakowicie wieloma
kompleksami utworw nieprzepuszczalnych, nie odnawiane i nie zasilane, czsto silnie zmineralizowane, bez
wikszego znaczenia gospodarczego,
5) wody szczelinowe, tworzce sie y wodnych w szczelinach i spkaniach masywnych ska,
6) wody krasowe, wystpujce w prniach i kanaach powstaych wskutek procesw krasowych.

53. Sposoby oceny jakoci wody:

Analiza fizyczna:

Pomiar temperatury

Oznaczenie barwy

Oznaczenie mtnoci

Oznaczenie zapachu i smaku

- Analiza chemiczna:
* okrelenie odczynu pH
*zbadanie przewodnoci wody jej twardoci oraz zawartoci CO2 i rozpuszczonego tlenu
* Oznaczenie metali w tym metali silnie toksycznych, przy uyciu specjalnej aparatury oraz dokadnej
mineralizacji prbki
* okrelenie zawartoci zwizkw organicznych
* Badanie bakteriologiczne

54. Twardo wody definicja, jednostki.

Twardo wody - jest to cecha wody, bdca funkcj stenia soli wapnia, magnezu i innych metali, ktre s
zdolne do tworzenia soli na wyszym ni pierwszy stopniu utlenienia.
Twardo wody dzieli si na:
nietrwa, zwan te przemijajc, wglanow - ktra jest generowana przez sole kwasu wglowego - wglany
trwa - ktra jest generowana przez sole innych kwasw, gwnie chlorki, ale te siarczany, azotany i inne.
Oglna twardo wody jest sum twardoci wglanowej i trwaej.
Twardo wody wyraa si w trzech rnych skalach:
stopniach niemieckich (n lub d) 1 n = 10,00 mg CaO w 1 litrze wody oraz 1 n = 17,86 mg CaCO3 w 1
litrze wody
stopniach francuskich (f) 1 f = 10,00 mg CaCO3 w 1 litrze wody
milivalach na litr (mval/l) 1 mval = 1 miligramorwnowanik (0,5 milimol) jonw Ca 2 oraz 1 mval = 50
mg CaCO3 w 1 litrze wody.
55. Sposoby zmikczania wody.
- metody termiczne
- metody chemiczne
- metody fizykochemiczne

56. Jonity: kationity, anionity (definicja, reakcje, zastosowanie)

Jonity albo wymieniacze jonowe s to ciaa stae nieorganiczne lub organiczne nie rozpuszczalne w wodzie,
ktre maj zdolno wymiany wasnych jonw z jonami otaczajcego je roztworu. Reakcja przebiega na
powierzchni ziaren jonitu. Jonity zdolne do wymiany kationw nazywamy kationitami,a jonity zdolne do
wymiany anionw nazywamy anionitami.
Reakcje wymiany jonw:
Kationy wymieniaj swe jony wodorowe na kationy metali znajdujce si w wodzie, wedug reakcji:
R-A-H+ Me+ <=> R-A-Me+ H+
gdzie:
R szkielet polimeru, A grupa anionowa zwizana z polimerem
Woda po przejciu przez kationit zostaje wprowadzona na anionit, na ktrym zwizane zostaj aniony,
zgodnie z
reakcj:
R-B+OH- + A- <=> R- B+A- + OH
R szkielet polimeru, B grupa kationowa atomowo zwizana z polimerem
Zastosowanie jonitw:
Jonity s szeroko stosowane w laboratoriach i w przemyle, np. do zmikczania i demineralizacji wody dla
energetyki, wydzielania i rozdzielania jonw cennych metali w metalurgii, wydzielania uranu i
pochaniania pierwiastkw promieniotwrczych, katalizowania procesw chemicznych, odbarwiania i
oczyszczania sokw w cukrownictwie oraz przemyle spoywczym i farmaceutycznym.

57. Wyjani znaczenie skrtw.

DSP dopuszczalne stenie progowe
DSCh dopuszczalne stenie chwilowe
BZT5 Biochemiczne zapotrzebowanie tlenu w cigu 5 dni
CHZT chemiczne zapotrzebowanie tlenu

58. cieki podzia

cieki szkodliwe substancje pynne, stae lub gazowe, wprowadzone do gleby lub gruntu, mogce
doprowadzi do skaenia wd powierzchniowych lub podziemnych. Do ciekw zalicza si te wody
skaone promieniotwrczo, zasolone oraz podgrzane wody chodnicze odprowadzane przez zakady
przemysowe do rzek (wysza temperatura powoduje zmniejszenie zawartoci tlenu w wodzie, co zagraa
organizmom ywym).

Ze wzgldu na pochodzenie wyrniamy cieki:

Bytowo-gospodarcze, pochodzce z mieszka, miejsc uytecznoci publicznej i zakadw pracy
Przemysowe (technologiczne) powstae w trakcie procesw produkcyjnych

Opadowe, czyli wody deszczowe, roztopowe

59. Gwne zanieczyszczenia chemiczne wd

Detergenty
rodki ochrony rolin pestycydy, nawozy sztuczne (azotany fosforany)
Fenole
Zwizki metali cikich (Hg, Cd, Cr, Hn, Cu, FE)
Wglowodory aromatyczne
Radioizotopy (radanu, strontu)
Cyjanki
Benzyna, nafta, olej, ropa naftowa, smary

60. rda zanieczyszcze wd

Gwne zanieczyszczenia chemiczne wd
Detergenty
rodki ochrony rolin pestycydy, nawozy
sztuczne (azotany fosforany)
Fenole

rda chemiczne zanieczyszcze

Gospodarstwa domowe, pralnie, myjnie, przemys
papierniczy, farbiarski, gumowy, szklarski, tekstylny,
budownictwo
Przemys chemiczny, rolnictwo i lenictwo

Zwizki metali cikich (Hg, Cd, Cr, Hn, Cu,

FE)

Przemys chemiczny, spoywczy, cieki komunalne,

rafinerie, koksownie, gazownie, garbiarnie
Transport samochodowy, cieki przemysowe,
garbiarnie, metalurgia, grnictwo, hutnictwo

Wglowodory aromatyczne

Petrochemia, przemys chemiczny

Radioizotopy (radanu, strontu)

Eksplozje jdrowe, przemys zbrojeniowy, odpady,

cieki
Galwanizeria

Cyjanki
Benzyna, nafta, olej, ropa naftowa, smary

Komunikacja, transport samochodowy i wodny,

awarie i katastrofy tankowcw, platform wiertniczych,
przemys paliwowo-energetyczny

61. Etapy oczyszczania ciekw

Proces technologiczny oczyszczania ciekw przyjo si dzieli na cztery stopnie (etapy oczyszczania):
1. Oczyszczanie mechaniczne - usuwanie zanieczyszcze staych poprzez zatrzymywanie ich na kratach i sitach
oraz sedymentacja w paskownikach, osadnikach i odtuszczaczach
2. Oczyszczanie biologiczne - usuwanie zanieczyszcze rozpuszczonych w wodzie przy wykorzystaniu
organizmw ywych w procesach mikrobiologicznego rozkadu.
3. Oczyszczanie chemiczne - usuwanie gwnie zwizkw azotu i fosforu ze ciekw komunalnych oraz innych
zanieczyszcze pochodzenia przemysowego.
4. Usuwanie zanieczyszcze resztkowych - odnowa wody.
Oczyszczanie mechaniczne sprowadza si do oddzielania, w urzdzeniach oczyszczalni ciekw, cia staych o
wielkoci 40 - 100 mm (na kratach rzadkich), 10 - 30 mm (na kratach gstych i sitach) oraz czstek wikszych
ni 0,2 mm (w paskownikach).
Oczyszczanie biologiczne jest technicznym naladownictwem naturalnych procesw zachodzcych w
przyrodzie. Urzdzenia techniczne oczyszczalni ciekw intensyfikuj te procesy dziki stworzeniu warunkw
optymalnych dla rozwoju mikroorganizmw takich jak bakterie, glony, pierwotniaki, wrotki. Proces
biologicznego oczyszczania ciekw moe by spowolniony lub nawet zatrzymany przez obecno w ciekach
nadmiernych iloci substancji trujcych, nisk temperatur lub zbyt niski albo za wysoki odczyn pH.
Oczyszczanie chemiczne polega na poddaniu ciekw dziaaniu koagulantw, powodujcych czenie czstek
koloidw w wiksze zespoy, wytrcajce si w postaci osadw.
Odnowa wody jest szeregiem procesw i metod prowadzcych w efekcie do takiego stopnia oczyszczenia
ciekw, e mog one by ponownie uyte jako woda pitna i na potrzeby gospodarcze albo nabra cechy wd
naturalnych.
62. Procesy mechanicznego oczyszczania ciekw

- Cedzenie, stosuje si dla zatrzymania najwikszych zanieczyszcze, jak papier, guma, szko itp. Do tego celu
su gwnie kraty, a niekiedy sita.
- filtracja
- sedymentacja, jest to proces, przy stosowaniu ktrego s zatrzymywane zanieczyszczenia o gstoci wikszej
od 1000 kg/m3.
- flotacja, w tym procesie s zatrzymywane zanieczyszczenia o gstoci mniejszej od 1000 kg/m3. Do tego celu
stosuje si urzdzenia wydzielone, takie jak: odtuszczacze, odolejacze, odbenzyniacze itp. oraz urzdzenia,
takie jak: osadniki, ktrych konstrukcja powinna zapewni moliwo zatrzymania tych zanieczyszcze.
63. Procesy chemicznego oczyszczania ciekw
- koagulacja, proces polegaj na czeniu czstek koloidowych w wiksze zespoy, w wyniku czego
wytrca si osad w postaci zwartego koagulatu.
- zobojtnienie ciekw o odczynie alkalicznym lub kwanym substancjami o odczynie przeciwnym.
- chlorowanie, wprowadzanie do ciekw wolnego chloru lub zwizkw chloru, wytwarzajcych kwas
podchlorowy i jony podchlorynowe.
- ozonowanie,
- (dezynfekcja)

64. Co to jest osad czynny?

Osad czynny - jest yw zawiesin bakterii heterotroficznych i pierwotniakw. Jest to kaczkowata zawiesina
zawierajca mikroorganizmy zdolne do prowadzenia: *utleniania zwizkw organicznych, *nitryfikacji,
*denitryfikacji
lub wykazujcych zdolno do nadmiernego kumulowania fosforu. Oczyszczanie ciekw z udziaem osadu
czynnego polega na biosorpcji, a nastpnie utlenianiu lub redukcji wybranych zanieczyszcze przez
mikroorganizmy.
Podstawow rol osadu czynnego w procesie oczyszczania ciekw jest wytwarzanie przez wystpujce w nim
bakterie bardzo licznych enzymw (dehydrogenazy), ktre s katalizatorami wszelkich przemian, jakim
podlegaj zwizki chemiczne zawarte w ciekach, dlatego wana jest wysoka aktywno enzymatyczna bakterii.
Zwizki toksyczne hamuj ich aktywno, ograniczajc jednoczenie ich zdolno do oczyszczania ciekw.
65. Rodzaje filtrw w oczyszczalniach ciekw
1. Z drenaem rozsczajcym
2. Oczyszczalnia z drenaem w nasypie (kopcu filtracyjnym)
3. Drena z filtrem piaskowym
4. Osadnik ze zoem biologicznym
5. Bioreaktor z osadem czynnym
6. Osadnik z filtrem gruntowo- korzeniowym
7. Fitoreaktor
66. Rnica midzy dwikiem a haasem
Z akustycznego punktu widzenia, haasem okrelimy kady dwik niepodany, ktry w jaki sposb wpywa
na to akustyczne (np. zakca je), natomiast dw ik to wraenie suchowe spowodowane fal akustyczn
rozchodzc si w orodku sprystym
67. rda haasu w rodowisku
Fizycznymi rdami haasu w rodowisku s najczciej:
- maszyny, urzdzenia i narzdzia (np. moty pneumatyczne, sprarki, wiertarki, szlifierki);
- cz procesw technologicznych generujcych haasy aerodynamiczne (np. zrzuty pary pod cinieniem);
- pojazdy komunikacji drogowej, szynowej, lotniczej, wodnej;
- inne pojazdy (cigniki rolnicze, maszyny budowlane itp.);
- urzdzenia komunalne (windy, hydrofory, transformatory, pompy).

Ze wzgldu na rdo i miejsce wystpowania haasu, wyrnia si haas: przemysowy, komunikacyjny

(drogowy, kolejowy, lotniczy), komunalny (osiedlowy), mieszkaniowy (domowy).
68. Podzia dwikw ze wzgldu na czstotliwo
Dwiki ze wzgldu na czstotliwo dzielimy na:
- infradwiki (f < 16 Hz) (nie odbieramy)
- dwiki syszalne (16 Hz < f < 20 kHz) (odbieramy)
- ultradwiki (f > 20 kHz) (odbieramy jako bl)
gdzie f czstotliwo.
69. Jednostka poziomu dwiku
Fon jednostka poziomu gonoci dwiku. Poziom gonoci dowolnego dwiku w fonach jest liczbowo
rwny poziomowi natenia (wyraonego w decybelach) tonu o czstotliwoci 1 kHz, ktrego gono jest
rwna gonoci tego dwiku. Dwiki o tej samej liczbie fonw wywouj to samo wraenie gonoci, ale nie
musz by to dwiki identyczne w sensie barwy (np. o rnych czstotliwociach). W odrnieniu od jednostki
son, ktra jest jednostk liniow gonoci, fony nie podlegaj arytmetycznemu sumowaniu przy obliczaniu
cakowitego poziomu gonoci kilku jednoczesnych dwikw.
70. Sposoby ochrony przed haasem
- rdo drga- minimalizacja emisji
-drogi transmisji- izolacja akustyczna (ekranizacja)
- receptory (czowiek, rodowisko)- ograniczenie emisji (selekcja operatorw, ochrona osobista, ograniczenie
czasu ekspozycji itp.)