Вы находитесь на странице: 1из 18

MESTRADO INTERDISCIPLINAR EM CINCIAS

HUMANAS
DISCIPLINAS OBRIGATRIAS
MODERNIDADE E PENSAMENTO SOCIAL
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: Sim Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
A modernidade, modernismo e modernizao; A racionalidade como
marco epistmico do pensamento social moderno. A emergncia das
teorias sociais no sculo XIX; Revolues cientficas e revolues
sociais na modernidade; A consolidao das cincias sociais; As
cincias sociais e as revolues cientficas nos sculos XIX e XX; O
pensamento social e filosofia poltica; Karl Marx, Max Weber e mile
Durkheim como matrizes do pensamento social clssico.
Objetivos: propiciar uma abordagem aprofundada sobre a emergncia
do pensamento social na modernidade e a constituio das cincias
humanas durante os sculos XIX e XX. A relao da filosofia com as
cincias sociais na fundamentao de novos modelos analticos da
sociedade moderna.
Bibliografia
1. ADORNO, Theodor. A dialtica do esclarecimento. RJ: Jorge
Zahar, 2002.
2. BAUMAN, Zygmunt. O mal-estar na ps-modernidade. RJ: Jorge
Zahar, 1998.
3. BENJAMIN, Walter. A modernidade e os modernos. RJ: Tempo
Brasileiro, 2000.
4. BERMAN, Marshall. Tudo que slido desmancha no ar: a
aventura da modernidade. SP: Cia das Letras, 1986.
5. DURKHEIM, mile. Sociologia e filosofia. RJ: Forense
Universitria, 1979.
6. GARCA CANCLINI, Nstor. Cultura hbridas: estratgias para
entrar e sair da modernidade. SP: EdUSP, 2000.
7. HABERMAS, Jrgen. O discurso filosfico da modernidade. SP:
Martins Fontes, 2000.
8. LWY, Michael. As aventuras de Karl Marx contra o Baro de
Mnchhausen. SP: Cortez, 2000.
9. MARX, Karl; ENGELS, Friedrich. A ideologia alem. SP: Martins
Fontes, 1998.

10.
WEBER, Max. A tica protestante e o esprito do
capitalismo. SP: Cia das Letras, 2010.
CULTURA E PRTICAS CULTURAIS
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: Sim Carga Horria: 30 Crditos: 2.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
Cultura, sociedade, modernidade; Cultura, identidade, globalizao;
Cultura e conhecimento; Cultura subjetividade e poder; Cultura e
mercado
Objetivo: Explorar os debates contemporneos sobre conceito de
cultura e das prticas culturais, com nfase nas diferentes
perspectivas das cincias humanas. As questes sero distribudas
em cinco blocos, correspondentes aos itens que compe a ementa.
Espera-se, assim, a formao de um dilogo acadmico que permita
aos estudantes a construo de um pensamento crtico marcado pela
interdisciplinaridade.
Bibliografia
1.

BHABHA, Homi. O local da cultura. Belo Horizonte: UFMG,

2.

BECK, Ulrich. Risk Society. London: Sage Publications,

2005.
1994.
3.
BOURDIEU, Pierre. A distino: crtica social do
julgamento. So Paulo: Edusp; Porto Alegre, RS: Zouk, 2007.
4.
CARNEIRO DA CUNHA, Manoela. Cultura com aspas e
outros ensaios de antropologia. So Paulo: Cosac Naify, 2009.
5.
CLIFFORD, James; Marcus, George (orgs). Writing
Culture: The Poetics and Politics of Ethnography. Berkley. University
of California Press, 1986.
6.
DELEUZE, Gilles. Foucault. So Paulo: Brasiliense, 1986.
7.
ELIAS, Norbert. O processo Civilizador. RJ, Zahar, 1994
8. ELIAS, Norbert A sociedade dos indivduos, RJ, Zahar, 1994.
9. FOUCAULT, Michel. Histria da sexualidade I: a vontade de
saber. Rio de Janeiro: Edies Graal, 2001.
10.
FOUCAULT, Michel. Vigiar e punir: nascimento da priso.
Petrpolis: Vozes, 2009.
11.
FOUCAULT, M. A hermenutica do Sujeito. So Paulo:
Martins Fontes, 2010
12. GIDDENS, Anthony. As Conseqncias da Modernidade.
So Paulo: Ed Unesp, 1991

13. HARAWAY, Dona; KUNZURU, Hari; TADEU, Tomaz (Orgs).


Antropologia do Ciborgue. As vertignes do Ps-humano. Belo
Horizonte: Autntica Editora, 2009
14. HARVEY, David. A condio ps-moderna: uma pesquisa
sobre as origens da mudana cultural. So Paulo. Edies Loyola,
1992
15. HALL, S. A identidade cultural na ps-modernidade. Rio
de Janeiro: DP&A, 2001.
16. JAMESON, Fredric Ps-modernismo. A lgica cultural do
capitalismo tardio. So Paulo: Editoa tica, 2002
17. LATOUR, Bruno & Woolgar, Steve A vida de laboratrio: a
produo dos fatos cientficos. RJ Relume-Dumar, 1997.
18.
LATOUR, Bruno. Jamais fomos modernos: ensaios de
antropologia simtrica. Rio de Janeiro: Ed. 34
19. POUTGNAT, Poutignat & STREIF-FFENART Jocelyne.
Teorias da Etnicidade. So Paulo: UNESP, 1998
20. RABINOW, Paul: French DNA Trouble in Purgatory. The
University of Chicago Press, 1999
21. RABINOW, Paul. (1999). Antropologia da Razo: ensaios
de Paul Rabinow. Rio de Janeiro: Relume-Dumar.
22. SAHLINS, Marshall Cultura e Razo Prtica. RJ, Zahar,
2003.
23. SAHLINS, Marshall Como pensam os nativos. SP, EDUSP,
2001
24. VIVEIROS DE CASTRO, Eduardo B. 2002. A Inconstncia
da Alma Selvagem e Outros Ensaios de Antropologia. So Paulo:
Cosac & Naify. 2002

TEORIAS DO CONHECIMENTO E DA HISTRIA


Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: Sim Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
Inventrio do processo do conhecimento no Ocidente. O ser, a
ontologia, a natureza. Em perspectiva, modernidade e modernizao,
o estatuto da onto-antropologia e a cincia contempornea.
Contribuio do ordenamento da cincia em seu propsito
epistemolgico. As teorias do conhecimento e a influncia da
estrutura sistmica do capitalismo. Histria como elemento de
compreenso do ser e do objeto. Conflito entre objetividade e
subjetividade. A cincia contempornea e sua crise de seus
paradigmas. O projeto civilizador iluminista em dilogo entre

positivismo e dialtica negativa, estruturalismo, fenomenologia e


conhecimento histrico.
Objetivo: Apresentar o problema da formao e constituio
conhecimento, conduzindo reflexo acerca dos problemas do
conhecimento, transformado em teoria, o determinismo da cincia e
seu embate com a dialtica negativa no mbito da filosofia, da
histria e da cultura.
Bibliografia
1. ADORNO, Theodor W. Dialtica negativa. Traduo Marco
Antonio Casanova. Rio de Janeiro: Jorge Zahar Ed., 2009.
2. ARISTTELES. Metafsica. Livro VII, Trad. Leonel Vallandro, Porto
Alegre: Editora Globo, 1969.
3. BORNHEIM, Gerd Alberto. Dialtica: teoria e prxis; ensaio
para uma crtica da fundamentao ontolgica da dialtica.
Porto Alegre: Editora Globo; So Paulo: Editora da Universidade de
So Paulo, 1997.
4. DESCARTES, Ren. Discurso do mtodo. Os Pensadores. 3. ed.,
Traduo de J. Guinsburg e Bento Prado Jnior. So Paulo: Abril
Cultural, 1983.
5. ELIAS, Norbert. Sobre o tempo. Traduo de Vera Ribeiro. Rio de
Janeiro: Jorge Zahar Ed. 1998.
6. HEGEL, G. W. F. Ciencia de la lgica. 4. Edicin castellana.
Traduccin directa del alemn de Augusta Y Rodolfo Mondolfo.
Buenos Aires: Ediciones Solar, 1976.
7. HUME, David. Investigaes sobre o entendimento humano e
sobre os principios da moral. Traducao de Jos Oscar de
Almeida Marques. So Paulo: Editora UNESP, 2004.
8. LUKCS, Georg. Histria e conscincia de clase: estudos
sobre a dialtica marxista. Traduo Rodnei Nascimento, So
Paulo: Martins Fontes, 2003.
9. MARX, Karl, ENGELS, Friedrich. A ideologia alem: crtica da
filosofia alem mais recente na pessoa dos seus
representantes Feuerbach, B. Bauer e Stirner, e do
socialismo alemo na dos seus diferentes profetas. Volume I,
3. ed., Traduo de Conceio Jardim e Eduardo Lcio Nogueira.
Lisboa: Editorial Presena, s/d.
10. MERLEAU-PONTY, Maurice. Fenomenologia da percepo.
Traduo Carlos Alberto Ribeiro de Moura. Sao Paulo: Martins
Fontes, 1999.
11. WOODS, Alan, GRANT, Ted. Razo e revoluo. Traduo
Fabiano Adalberto de Almeida Leite e Fernando Borges Leal. So
Paulo: Editora Lutas de Classe Ltda, 2007.

INTERDISCIPLINARIDADE EM CINCIAS HUMANAS


Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: Sim Carga Horria: 30 Crditos: 2.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
A construo do conhecimento e a histria das disciplinas. A
acomodao dos saberes em campos disciplinares. Dilogo entre
saberes: Cincias Humanas e Sociais, Estudos Lingusticos e
Literrios, imagens e linguagens artsticas. A redefinio da noo de
fronteiras entre saberes. Noes fundamentais das Cincias
Humanas: veracidade, cientificidade, narrativa, temporalidade,
objetividade, neutralidade, memria, alteridade, interdisciplinaridade,
axioma, hermenutica, paradigmas. A escolha, o estudo e o manejo
dos objetos, fontes e mtodos em Cincias Humanas; Mtodos e
Tcnicas em Pesquisa Social.
Objetivos: Discutir a constituio de fronteiras entre as Cincias
Humanas: como, quando e por que saberes afins se transformaram
em disciplinas estanques e como hoje se busca uma aproximao
consciente que consolide a interdisciplinaridade entre saberes sem,
contudo, descaracteriz-los enquanto campo de conhecimento.
Bibliografia:
1.
BURKE, Peter. O que histria cultural? 2. Ed. Rio de Janeiro:
Zahar, 2008.
2.
CARDOSO, Ciro Flamarion; VAINFAS, Ronaldo. Domnios da
histria: ensaios de teoria e metodologia. Rio de Janeiro: Campus,
1997.
3.
CHALMERS, Alan. A fabricao da cincia. SP: EdUnesp, 1994.
4.
CHIZZOTTI, Antonio. Pesquisa em cincias humanas e sociais.
3.ed. So Paulo: Cortez, 1998.
5.
DENCKER, Ada de Freitas; DA VI, Sarah C. Pesquisa emprica
em Cincias Humanas. So Paulo: Futura, 2001.
6.
FAZENDA, Ivani (org.). O que interdisciplinaridade? So Paulo:
Cortez, 2008.
7.
LEPETIT, Bernard. Proposies para uma prtica restrita de
interdisciplinaridade. In: Por uma nova histria urbana. So Paulo:
Edusp, 2001.
8.
PENA, Rejane Silva. Contribuies do saber histrico para uma
prtica interdisciplinar. Cadernos de Histria, Uberlndia, v. 15, n. 1,
p. 125-136, set. 2006/set. 2007.
9.
RICHARDSON, Roberto J. Pesquisa Social: Mtodos e Tcnicas. 3.
ed. So Paulo: Atlas, 1999.
10. SILVA, Fernando Teixeira da. Histria e Cincias sociais: zonas de
fronteira. Histria, So Paulo, v. 24, n. 1, p. 127-166, 2005.
11. SOARES, Luiz Eduardo. Hermenutica e Cincias Humanas.
Estudos Histricos, Rio de Janeiro, n. 1, p. 100-142, 1988.

DISCIPLINAS ELETIVAS Linha Educao e seus processos


formativos
01) NARRATIVA, IMAGINRIO E CULTURA
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
Narrativa como a potica da modernidade. Narrativa e imaginrio
scio-cultural. Narrativa, imaginrio e educao. Imaginrio e
cognio. Fico, Histria e memria. Hermenutica, mito e smbolo.
Literatura e antropologia do imaginrio. Tempo e narrativa. Narrativas
orais e narrativas escritas. Regimes do imaginrio: diurno e noturno.
Imaginrio e linguagens.
Objetivos: Apresentar os conceitos de narrativa, imaginrio e cultura
como fundamentos interdisciplinares para o alargamento da noo de
processos formativos no mbito educacional.
Bibliografia
1. BACHELARD, Gaston. O ar e os sonhos: ensaio sobre a imaginao
do movimento. [Trad. Antonio de Pdua Danesi]. So Paulo: Martins
Fontes, 1990.
2. BENJAMIN, Walter. O narrador consideraes sobre a obra de
Nicolai Leskov. In: Magia e tcnica, arte e poltica: ensaios sobre
literatura e histria da cultura (Obras escolhidas; vol. 1). [Trad.
Srgio Paulo Rouanet]. 7. ed. So Paulo: Brasiliense, 1994).
3. CASSIRER, Ernst. Ensaio sobre o homem: introduo a uma
filosofia da cultura humana. [Trad. Vicente Felix de Queiroz]. So
Paulo: Mestre Jou, s/d.
4. DURAND, Gilbert. As estruturas antropolgicas do imaginrio:
introduo arquetipologia geral. 3. ed. So Paulo: Martins Fontes,
2002. (trad. Hlder Godinho).
5. DURAND, Gilbert. A imaginao simblica. [Trad. Liliane Fitipaldi].
So Paulo: Cultrix, Editora Da Universidade de So Paulo, 1988.
6. LUKCS, Georg. A teoria do romance: um ensaio histrico-filosfico
sobre as formas da grande pica. [trad. Jos Marcos Mariani de
Macedo].So Paulo: Duas Cidades; Ed. 34, 2000.
7. RICOEUR, Paul. Tempo e narrativa tomo I. [Trad. de Constana
Marcondes Csar]. Campinas, SP: Papirus, 1994.
8. RICOEUR, Paul. Tempo e narrativa tomo II. [Trad. de Marina
Appenzeller]. Campinas, SP: Papirus, 1995.
9. RICOEUR, Paul. Tempo e narrativa tomo III. [Trad. de Roberto Leal
Ferreira]. Campinas, SP: Papirus, 1997.
10. TURCHI, Maria Zaira. Literatura e antropologia do imaginrio.
Braslia: Editora Universidade de Braslia, 2003.
02) INSTITUIES E SUAS FORMAES SOCIOEDUCACIONAIS

Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL


Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
Instituies e suas formaes socioeducacionais. Processos de
transmisso cultural. Memria, intuio, tradio, autoridade, cincia.
Agentes educacionais e suas prticas. Estado, poder e educao.
Pensamentos e polticas educacionais.
Objetivos: Compreender sobre as relaes de transmisso cultural por
instituies e suas formaes socioeducativas nas sociedades
modernas e contemporneas.
Bibliografia
1. BOURDIEU, Pierre. A Reproduo: elementos para uma teoria do
sistema de ensino. 3 ed. Petrpolis, RJ: Vozes, 2010.
2. CAMBI, Franco (1999). Histria da Pedagogia. So Paulo. Editora
da UNESP.
3. CARVALHO, Carlos Henrique; GONALVES NETO, Wenceslau.
(Orgs.). Estado, Igreja e educao: o mundo ibero-americano nos
sculos XIX e XX. Campinas, SP: Editora Alnea, 2010.
4. FARIA FILHO, Luciano e VIDAL. Diana Gonalves (2000). Os tempos
e os espaos escolares no processo de institucionalizao da
escola primria no Brasil. Revista Brasileira de Educao. No. 14.
Mai-Ago. p. 19-34.
5. FOUCAULT, Michel. Vigiar e Punir: nascimento da priso.
Petrpolis: Vozes, 1987.
6. LAVILLE, Christian; DIONNE, Jean. A construo do saber: manual
de metodologia de pesquisa em cincias humanas. Porto Alegre:
Editora Artes Mdicas Sul; Belo Horizonte: Editora UFMG, 1999.
7. MAGALHES, Justino Pereira de. Tecendo nexos. Histria das
instituies educativas. Bragana Paulista, EDUSF, 2004.
8. NVOA, A. Para uma anlise das instituies escolares. In: NOVOA,
A. (org). As organizaes escolares em anlise. Lisboa:
Publicaes Dom Quixote, 1995.
9. SANFELICE, Jos Luis. Histria, instituies escolares e gestores
educacionais. Revista Histedbr On-line, Campinas, n. especial, p.
20-27, ago 2006.
10. SAVIANI, Demerval. Instituies escolares: conceito, histria,
historiografia e prticas.Cadernos de Histria da Educao, n. 4, p.
27 a 33, jan./dez. 2005.
11. TOSCANO, Moema. Introduo Sociologia Educacional.
Petrpolis, RJ: Ed. Vozes, 1984.
12. XAVIER, Maria S. P. (1990). Capitalismo e Escola no Brasil. A
constituio do liberalismo em ideologia educacional e as
reformas do ensino (1931-1961). So Paulo, Papirus.

03) TPICOS ESPECIAIS EM EDUCAO E SOCIEDADE


Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL

Obrigatria: No Carga Horria: 30 Crditos: 2.0


rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
Educao, ideologia, reproduo e resistncia. Educao, sociedade e
docncia. Sociedade, indivduo e educao. Poder e educao.
Educao e novas tecnologias. Sociedade e polticas educacionais.
Capitalismo e educao. Sociedade, educao e cultura. Educao e
multiculturalismo. Educao e ps-modernidade. Educao e estudos
culturais.
Objetivo: Apresentar e discutir os conceitos que tensionam a
complexa relao entre educao e sociedade contempornea.
Bibliografia
1. BOBBIO, N. Estado, Governo, Sociedade: para uma teoria
geral da poltica. Rio de Janeiro: Paz e Terra, 1988.
2. COMENIUS, J. A. Didtica Magna. Lisboa: Fundao
Calouste Glubenkian, 1987.
3. FIORI, Jos Lus. Em busca do dissenso perdido. Rio de
Janeiro: Insight Editorial, 1995.
4. FRIEDMAN, Milton. Capitalismo e liberdade. So Paulo:
Nova Cultural, Coleo Os Economistas, 1982.
5. FRIGOTTO, Gaudncio. Educao e a crise do capitalismo
real. So Paulo, Cortez Editora, 1995.
6. GRAMSCI, A. Maquiavel, a Poltica e o Estado Moderno. Rio
de Janeiro: Civilizao Brasileira, 1978.
7. IANNI, O. Estado e Planejamento Econmico no Brasil,
1930-1970. Rio de Janeiro: Civilizao Brasileira, 1971.
8. LASKI, H. J. El Liberalismo Europeo. Mxico: Fondo de
Cultura Econmica, 1969.
9. LOCKE, John. Segundo Tratado sobre o Governo. So
Paulo: Nova Cultural, 1991.
10.
LOPES, E. M. T. As Origens da Educao Pblica. So
Paulo: Loyola, 1981.
DISCIPLINAS ELETIVAS Linha Literatura, cultura e fronteiras
do saber
01) LINGUAGEM, SOCIEDADE E TEXTO
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
O funcionamento da linguagem como signo dentro do sistema de
comunicao. A articulao entre os gneros textuais, os sentidos e
as percepes da sociedade. A configurao do texto como locus de
representao da sociedade.
Bibliografia:

1. BAKHTIN, M. Questes de literatura e de esttica: a teoria


do romance. Traduo de Aurora Fornoni Bernadini et al. So
Paulo: Unesp / Hucitec, 1988.
2. _____. Marxismo e Filosofia da Linguagem (1929). So
Paulo: Editora Hucitec, 1988.
3. BARTHES, R. Image Music Text. Trans. Stephen Heath. New
York: Noonday, 1977.
4. BECKER, H. S. Falando da sociedade: ensaios sobre as
diferentes maneiras de representar o social. Traduo de Maria
Luiza X. de A. Borges e Karina Kuschnir. Rio de Janeiro: Jorge
Zahar, 2009.
5. CANDIDO, A. Literatura e sociedade. So Paulo: Publifolha,
2000.
6. EAGLETON, T. Depois da teoria. Rio de Janeiro: Civilizao
Brasileira.
7. FOUCAULT, Michel. A arqueologia do saber. Rio de Janeiro:
Forense Universitria, 2008, p. 21-85.
8. _____. Ditos e Escritos II: Arqueologia das Cincias e
Histria dos Sistemas de Pensamento (org. Manoel Barros
da Motta). 2a ed. Rio de Janeiro: Forense Universitria, 2005.
9. _____. Histria da Sexualidade. Rio de Janeiro: Graal, 1999a
[1988].
10.
_____. Microfsica do poder. 14. Ed. Rio de Janeiro:
Graal, 1999.
11.
RICOEUR, Paul. Hermenutica e ideologias. Petrpolis:
Editora Vozes, 2008.
12.
_____. Teoria da interpretao: o discurso e o excesso
de significao. Lisboa: Edies 70, 2000.
02) DISCURSO, IDENTIDADE E MEMRIA
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
Estudo das prticas e dos gneros discursivos como manifestaes
dialgicas e polifnicas. Anlise das relaes dialticas entre
identidade e alteridade. A memria como construo discursiva do eu
e do outro.
Bibliografia:
1. AGOSTINHO, S. As confisses de Santo Agostinho. 2.ed. So
Paulo: Paulinas, 1996.

2. BAKHTIN, M. Questes de literatura e de esttica: a teoria


do romance. Traduo de Aurora Fornoni Bernadini et al. So
Paulo: Unesp / Hucitec, 1988.
3. _____. Esttica da criao verbal. 4 Ed. So Paulo: Martins
Fontes, 2003.
4. _____. O discurso: estrutura ou acontecimento. Trad. Eni O.
Orlandi. Campinas: Pontes, 1990.
5. BAUMAN, Zygmunt. Identidade: entrevista a Benedetto Vecchi.
Traduo de Carlos Alberto Medeiro. Rio de Janeiro: Jorge Zahar,
2005.
6. FOUCAULT, M. Le gouvernement de soi et des autres. Paris:
Seuil/Gallimard, 2008.
7. FOUCAULT, Michel. A ordem do discurso. So Paulo: Loyola,
1996.
8. HALL, Stuart. A identidade cultural na ps-modernidade.
3. Ed. Rio de Janeiro: DP&A, 2003.
9. JESUS, Carolina Maria de. Quarto de despejo: dirio de uma
favelada. So Paulo: tica, 1993.
10.
LVINAS, Emmanuel. Entre ns: ensaios sobre a
alteridade. 2. Ed. Petrpolis: Editora Vozes, 2005.
11.
MAINGUENEAU, D. Gnese dos discursos. Trad. de Srio
Possenti. Curitiba: Ed. Criar,
12.
Orlandi et alii. Campinas: Editora da UNICAMP, 1991.
13.
PCHEUX, M. Semntica e Discurso: uma crtica
afirmao do bvio. Trad. Eni P.
14.
RICOEUR, P. O si mesmo como um outro. Traduo de
Lucy Moreira Csar. Campinas: Papirus, 1991.
15.
_____. Paul. Le conflit des interprtation - essais
d'hermneutique. Paris: ditions du Seuil, 1969.
16.
SARTRE, J.-Paul. As palavras. Rio de Janeiro: Nova
Fronteira, 1982.
17.
SILVA, T. T. (Org.); HALL, S.; WOODWARD, K. Identidade e
diferena: a perspectiva dos Estudos Culturais. 4.ed.
Petrpolis: Vozes, 2000.
18.
TODOROV, Tzvetan. Em face do extremo. Traduo de
Egon de Oliveira Rangel e Enid Abreu Dobrnszky. Campinas:
Papirus, 1995.
03)
TPICOS
INTERDISCIPLINARES:
LITERATURA,
ANTROPOLOGIA E FILOSOFIA
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 30 Crditos: 2.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)

Ementa
Epistemologia
das
prticas interdisciplinares
em literatura,
antropologia e filosofia a partir da anlise de obras que buscam
estabelecer, de maneira implcita ou explcita, dilogos entre essas
diversas reas.
Bibliografia:
1. BECKER, H. S. Falando da sociedade: ensaios sobre as
diferentes maneiras de representar o social. Traduo de Maria
Luiza X. de A. Borges e Karina Kuschnir. Rio de Janeiro: Jorge
Zahar, 2009.
2. BOURDIEU, P. Regras da arte: gnese e estrutura do campo
literrio. So Paulo: Companhia das Letras, 1996.
3. CANDIDO, A. Literatura e sociedade. So Paulo: Publifolha,
2000.
4. CARVALHO, B. Nove noites. So Paulo: Companhia das Letras,
2002.
5. CARVALHO, R. D. Os papis do ingls ou o Ganguela do
Coice. So Paulo: Companhia das Letras, 2007.
6. CLIFFORD, J. A experincia etnogrfica: antropologia e
literatura no sculo XX. Rio de Janeiro: UFRJ, 1998.
7. FOUCAULT, M. Esttica: literatura e pintura, msica e cinema.
Organizao e seleo de textos: Manoel Barros da Motta;
traduo de Ins Autran Dourado Barbosa. 2.ed. Rio de Janeiro:
Forense Universitria, 2006.
8. GEERTZ, C. Works and Lives: the Anthropologist as Author.
Stanford: Stanford University Press, 1988.
9. HATOUM, M. Cinzas do norte. So Paulo: Companhia das
Letras, 2005.
10.
_______. Relato de um certo oriente. So Paulo:
Companhia das Letras, 1989.
11.
JAMESON, F. Ps-modernismo: a lgica cultural do
capitalismo tardio. So Paulo: tica, 2004.
12.
LVI-STRAUSS, C. Olhar escutar ler. Traduo de Beatriz
Perrone-Moiss. So Paulo: Companhia das Letras, 1997.
13.
_______. Tristes trpicos. Traduo de Rosa Freire
dAguiar. So Paulo: Companhia das Letras, 1996.
14.
RICOEUR, Paul. O si mesmo como outro. Traduo de
Lucy Moreira Csar. Campinas/SP: Papirus, 1991.
15.
RIBEIRO, D. Mara. 3.ed. Rio de Janeiro: Civilizao
Brasileira, 1978.
16.
SAID, E. W. Humanismo e crtica democrtica.
Traduo de Isaura Eichenberg. So Paulo: Companhia das
Letras, 2007.

17.
_______. Cultura e poltica. Traduo de Luiz Bernardo
Perics. So Paulo: Boitempo, 2003.
18.
WILLIAMS, R. Cultura. 2.ed. Traduo de Llio Loureno
de Oliveira. So Paulo: Paz e Terra, 2000.
DISCIPLINAS ELETIVAS Linha Histria, Cultura e Poder
01) HISTRIA E REPRESENTAES INTELECTUAIS
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
A figura do intelectual como inveno da modernidade; O papel do
intelectual nas tradies culturais do ocidente moderno e
contemporneo; Lugares sociais e institucionais do intelectual; O
intelectual e suas representaes; Intelectuais e engajamento; O
intelectual como crtico e tcnico; O campo intelectual e a formao
de um espao pblico de debates; A imprensa e a academia na
construo das utopias intelectuais no sculo XX; Intelectuais e os
projetos de transformao social na Amrica Latina.
Objetivos
Um dos principais objetivos da disciplina dimensionar o papel e a
importncia dos intelectuais no processo de democratizao da
cultura durante o sculo XX, tanto a partir de atuaes institucionais
quanto nos de espaos pblicos de crtica e debate que possibilitaram
a construo suas representaes. A partir de uma abordagem
interdisciplinar entre histria e sociologia, compreender e
problematizar os diferentes momentos e formas de atuao dos
intelectuais na construo de consagrao e sua insero na
academia e no mercado.
Bibliografia
1. BENDA, Julien. La traion de los intelectuales. Chile: Ediciones
Ercilla, 1951.
2. BOURDIEU, Pierre. Campo de poder, campo intelectual. Buenos
Aires: Montressor, 2002.
3. BOURDIEU, Pierre. Homo academicus. Buenos Aires: Siglo XXI
Editores, 2008.
4. DOSSE, Franois. La marche des ides: histoire des
intellectuels, histoire intellectuelle. Paris: La Dcouverte, 2003.
5. GRAMSCI, Antonio. Intelectuais e a organizao da cultura. Rio
de Janeiro: Civilizao Brasileira, 1982.
6. JACOBY, Russel. O fim da utopia: poltica e cultura na era da
apatia. Rio de Janeiro: Record, 2001.
7. MANNHEIM, Karl. Ideologa y utopa. Mxico: Fondo de Cultura
Econmica, 1993.

8. MICELI, Srgio. Intelectuais brasileira. SP: Cia das Letras,


2008.
9. SAID, Edward. Representaes do intelectual: as conferncias
de Reith em 1993. So Paulo: Cia das Letras, 2005.
10.
SARTRE, Jean-Paul. Em defesa dos intelectuais. So Paulo:
tica, 1994.
11.
SCHWARZ, Roberto. Ao vencedor s batatas. SP; Ed. 34,
2003.
12.
SIRINELLI, Jean-Franois. Os intelectuais in: RMOND,
Ren. Por uma histria poltica: Rio de Janeiro: Ed. UFRJ/Ed. FGV,
1996.
02) ARTE, CULTURA E ENGAJAMENTO
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
As definies de engajamento literrio e artstico. Os modernismos
brasileiros e a redescoberta do Brasil. O barroco mineiro sob a tica
dos modernistas. A Revoluo de 1930 e a redefinio de brasilidade.
A leitura do regionalismo acerca da realidade brasileira. O realismo
socialista na arte brasileira. Vanguardismo formalista e novas
linguagens. Forma e contedo no debate esttico. Afirmao e crise
do nacional-popular.
Objetivos: Analisar os projetos estticos e ideolgicos de movimentos
artsticos e culturais, com destaque para as experincias brasileiras
em dilogo com as influncias estrangeiras, seja absorv-las de forma
ingnua ou crtica ou para neg-las no todo ou em partes.
Bibliografia
1.
CONTIER, Arnaldo Daraya. Edu Lobo e Carlos Lyra: o nacional e
o popular na cano de protesto (os anos 60). Revista Brasileira de
Histria, So Paulo, v. 18, n. 35, p. 13-52, 1998.
2.
DENIS, Benot. Literatura e engajamento: de Pascal a Sartre.
Bauru: EDUSC, 2002.
3.
FABRIS, Annateresa (org.). Modernidade e modernismo no
Brasil. Campinas: Mercado das Letras, 1994.
4.
GARCIA, Miliandre. Do teatro militante cano engajada: a
experincia do CPC da UNE. So Paulo: Fundao Perseu Abramo,
2007.
5.
MICELI, Sergio. Nacional estrangeiro: histria social e cultural do
modernismo artstico em So Paulo. So Paulo: Companhia das.
Letras, 2003.
6.
NAPOLITANO, Marcos. Seguindo a cano: engajamento poltico
e indstria cultural na MPB (1959-1969). So Paulo: Anablume:
Fapesp, 2001.

7.
O NACIONAL e o popular na cultura brasileira: Seminrios, Artes
Plsticas e Literatura, Msica, Cinema, Televiso, Teatro. So Paulo:
Brasiliense, 1983.
8.
ORTIZ, Renato. Cultura brasileira e identidade nacional. 2. ed.
So Paulo: Brasiliense, 1986.
9.
RAMOS, Ferno (org.) Histria do cinema brasileiro. So Paulo:
Art Editora, 1987.
10. REIS, Paulo. Arte de vanguarda no Brasil: os anos 1960. Rio de
Janeiro: Jorge Zahar, 2006.
11. RIDENTI, Marcelo. Em busca do povo brasileiro. Rio de Janeiro:
Record, 2000.
12. SARTRE, Jean-Paul. Que literatura? Trad. Carlos Felipe Moiss.
So Paulo: tica, 1989.
03) TPICOS ESPECIAIS EM CULTURA E PODER
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
As formas de poder: simblico, pblico ou privado. As possibilidades
para formao de um conceito de cultura: do erudito ao popular. As
relaes de poder e a interferncia nas manifestaes culturais. O
poder institudo e as formas culturais: ora dominao, ora resistncia.
As manipulaes do universo simblico. Sociedade, poder e cultura.
Objetivos: Analisar as relaes de poder e as prticas culturais
existentes em determinados grupos sociais. Estudar as diferentes
formas de poder (institudo, simblico, pblico, privado...) e
compreender suas manifestaes nas relaes scio-culturais.
Bibliografia
1.
ANSART, Pierre. Ideologia, Conflitos e Poder. Rio de Janeiro:
Zahar, 1978.
2.
BOURDIEU, Pierre. O poder simblico. Traduo por Fernando
Tomaz. 3. ed. Rio de Janeiro: Bertrand Brasil, 2000.
3.
BURKE, Peter. O que histria cultural? Rio de Janeiro: Zahar,
2008.
4.
FOUCAULT, Michel. Microfsica do poder. Rio de Janeiro, Edies
Graal, 1979.
5.
Gouva, Maria de Ftima. A histria poltica no campo da
histria cultural. Revista de Histria Regional, Paran, v. 3, n. 1, p. 2536, 1998.
6.
PESAVENTO, Sandra Jatahy. Histria & histria cultural. Belo
Horizonte: Autntica, 2005.
7.
SCHIAVINATTO, Iara Lis. Entre trajetrias e imprios:
Apontamentos de cultura poltica e historiografia. Revista Tempo.
Niteri/RJ: UFF, v. 14, n. 27, p. 23-35, Dez./2009.

8.
RMOND, Ren (org.). Por uma histria poltica. Rio de Janeiro:
UFRJ, 1996.
9.
RICCEUR, Paul. A memria, a histria, o esquecimento.
Campinas: Unicamp, 2007.
10. ROSANVALLON, Pierre. Por uma histria conceitual do poltico.
Revista Brasileira de Histria, So Paulo, v. 15, n. 30, p. 9-22, 1995.

DISCIPLINAS ELETIVAS Linha Cultura, poltica e sociedade


01) PAISAGEM, CULTURA E LINGUAGEM
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
A formulao cientfica dos conceitos de cultura e paisagem nas
cincias humanas e sociais e as inter-relaes entre os conceitos ao
longo do tempo. Memria e identidade na construo de paisagens
culturais. Determinismo, possibilismo ou inter-relaes? Do
histrico-culturalismo a antropologia ecolgica para compreenso das
relaes entre humanos e seus ambientes. Arqueologia da paisagem:
herana e patrimnio. Percepes culturais: construes e
categorizao das paisagens.
Objetivos: Discutir a construo dos conceitos de paisagem e cultura
ao longo do tempo, buscando entender suas inter-relaes e
influncias nas pesquisas em cincias humanas e sociais.
Bibliografia:
1.
CORREA, R. L; ROSENDHAL, Z. (Org.). Paisagem, tempo e
cultura. Rio de Janeiro: Editora da UERJ, 1998.
2.
CUCHE, Denys. A noo de cultura nas cincias sociais. 2 Ed.
Bauru-SP: EDUSC, 2002.
3.
INGOLD, Tim. The Perception of the Environment: essays on
livelihood, dwelling and skill. London: Routledge, 2000.
4.
LEWONTIN, Richard. A Tripla Hlice: gene, organismo e
ambiente. So Paulo: Companhia das Letras, 2002.
5.
MAUSS, Marcel. 2003a [1950]. Sociologia e Antropologia. So
Paulo: Cosac & Naif, 2003.
6.
MORAN, Emlio F. Adaptabilidade Humana uma introduo
antropologia ecolgica. So. Paulo: EdUSP, 1994.
7.
DESCOLA, P.; PLSSON, G. Nature and society: anthropological
perspective. London: Routledge, 1996.

8.
VIVEIROS DE CASTRO, Eduardo.
A inconstncia da alma
selvagem e outros ensaios de antropologia. So Paulo: Cosac & Naif,
2002.
9.
LVI-STRAUSS, Claude. O Pensamento Selvagem. 9a. ed.
Campinas: Papirus, 2008.
10. ROSSIGNOL, J. & WANDSNIDER, L. Space, Time and
Archaeological Landscapes. New York: Plenum, 1992.
02) CULTURA, POLTICA E CIDADANIA
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 45 Crditos: 3.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
A cultura entendida como conjunto de significados que integram
prticas sociais em conexo com a poltica; Panorama geral de
desenvolvimento das teorias dos movimentos sociais e das novas
perspectivas sobre cidadania; Discusso conceitual integrada aos
movimentos sociais brasileiros e latino-americanos: sociedade civil,
cidadania, democracia, Estado, direitos sociais, etnicidade, raa e
gnero; Processos de disputa de poder e re-significao das prticas
sociais; Movimentos sociais que atuam na interface entre cultura e
poltica; Estudos de caso brasileiros e latino-americanos: oramento
participativo, movimentos organizao das comunidades negra e
indgena, movimentos de mulheres, movimentos populares urbano e
rural, processos de globalizao/transnacionalizao/mundializao.
Objetivos: Analisar o referencial terico-metodolgico da cultura e
poltica, integrado s experincias brasileiras e latino-americanas dos
movimentos sociais.
Bibliografia:
1.
ALVAREZ, Sonia E.; DAGNINO, Evelina; ESCOBAR, Arturo (org.).
Cultura e poltica nos movimentos sociais latino-americanos: novas
leituras. Belo Horizonte: UFMG, 2000.
2.
AVRITZER, Leonardo (org.) Sociedade civil e democratizao.
Belo Horizonte: Del Rey, 1994.
3.
CARVALHO, Jos Murilo. Cidadania no Brasil: o longo caminho.
11. ed. Rio de Janeiro: Civilizao Brasileira, 2008.
4.
DOIMO, Ana Maria. A vez e a voz do popular: movimentos
sociais e participao poltica no Brasil ps-70. Rio de Janeiro:
Relume-Dumar, 1995.
5.
FERREIRA, Jorge (org.) O populismo e sua histria: debate e
crtica. Rio de Janeiro: Civilizao Brasileira, 2010.

6.
GOHN, Maria da Glria (org.). Movimentos sociais no incio do
sculo XXI: antigos e novos atores sociais. 3. ed. Petrpolis: Vozes,
2007.
7.
GOHN, Maria da Glria. Abordagens tericas no estudo dos
movimentos sociais na Amrica Latina. Cadernos CRH, Salvador, v.
21, n. 54, p. 439-455, set./dez. 2008.
8.
GOHN, Maria da Glria. Movimentos e lutas sociais na histria
do Brasil. So Paulo: Loyola, 1995.
9.
GOHN, Maria da Glria. Teoria dos movimentos sociais:
paradigmas clssicos e contemporneos. So Paulo: Loyola, 1997.
10. PAOLI, Maria Celia Pinheiro Machado. As Cincias Sociais, os
Movimentos Sociais e a Questo do Gnero. Novos Estudos CEBRAP,
So Paulo, v. 31, p. 107-121, 1991.
11. RODRIGUES, Alberto Tosi. Diretas J: o grito preso na garganta.
So Paulo: Fundao Perseu Abramo, 2003.
12. SCHERER-WARREN, Ilse. Das mobilizaes s redes de
movimentos sociais. Sociedade e Estado, Braslia, v. 21, n. 1, p. 109130, jan./abr. 2006.
03) TEMAS CONTEMPORNEOS EM CINCIAS HUMANAS
Nvel: MESTRADO PROFISSIONAL
Obrigatria: No Carga Horria: 60 Crditos: 4.0
rea(s) de concentrao: Interdisciplinar (Sociais e Humanidades)
Ementa
As transformaes do mundo contemporneo; O fim das utopias
universalistas e a inveno da ps-modernidade; A fragmentao do
conhecimento; Capitalismo tardio, conhecimento e globalizao;
Cultura de massa, mercado e consumo; Os novos espaos pblicos e
a emergncia das minorias; As novas tecnologias informacionais e os
meios de comunicao; Hiper-realidade e realidade virtual.
Objetivos: possibilitar a discusso ampla em torno de temas e
problemas da contemporaneidade sem perder de vista os conceitos
que subjazem as cincias sociais, a histria, a educao e a literatura.
Problematizar os fenmenos que fundam os grandes temas atuais em
torno das cincias humanas, propiciando ao aluno um exerccio crtico
e reflexivo sobre a realidade e sobre o conhecimento produzido a
partir dessa realidade.
Bibliografia:
1. BAUMAN, Zygmunt. Capitalismo parasitrio. RJ: Jorge Zahar,
2010.
2. BOURDIEU, Pierre. Sobre a televiso. RJ: Jorge Zahar, 1997.

3. GIDDENS, Anthony. Consequncias da modernidade. EdUnesp,


1994.
4. HALL, Stuart. Identidade cultural na ps-modernidade. Rio de
Janeiro: DP&A, 2006.
5. KURZ, Robert. O colapso da modernizao. RJ: Paz e Terra, 1993.
6. MESZAROS, Istvan. A educao para alm do capital. SP:
Boitempo, 2005.
7. ORTIZ, Renato. Mundializao e cultura. SP: Brasiliense, 2001.
8. SANTOS, Laymert Garcia dos. Politizar as novas tecnologias. SP:
Editora 34, 2003.
9. SANTOS, Milton. Por uma outra globalizao - do pensamento
nico conscincia universal. So Paulo: Editora Record, 2000.
10.
SENNETT, Richard. A cultura do novo capitalismo. RJ:
Record, 2006.

Вам также может понравиться