Marek

Dragosz

Fot. Gabriela Szewczyk

Trener piki nonej UEFA A. Specjalista treningu

bramkarskiego. Posiadacz certyfikatw
Holenderskiego i Angielskiego Zwizku Piki Nonej.
Ukoczy program KNVB World Coaches. Uczestnik
UEFA Study Group Scheme w Gandawie (Belgia).
Prelegent wielu szkole i kursw w Polsce i za
granic. Swoj wiedz dzieli si midzy innymi
w Indonezji, Malezji, Tajlandii, Singapurze, Kenii,
Nigerii, Kamerunie, Burkina Faso, Ugandzie,
Rwandzie, Mali, Gambii, Sierra Leone, RPA oraz na
Sowacji i Dominikanie. Autor projektu Worldwide
Goalkeeping Academy.
Odby stae szkoleniowe m.in. w takich klubach, jak
AIK Sztokholm, FC Porto , FC Swindon, FC Honka,
Panathinaikos Ateny, Chievo Verona
i Red Bull Salzburg.
Koordynator sieci szk bramkarskich Goalkeepers
Academy w Polsce. Trener reprezentacji Polski
AMP Futbol (osb po amputacjach).

Zintegrowany

trening bramkarza.
Cz I

n r 5 4 / 2 0 1 4 

www.asystent-trenera.pl

23

rening bramkarza Dylemat wielu szkoleniowcw pracujcych samodzielnie

zzespoem. Nie kady klub ma szczcie posiadania osoby odpowiedzialnej
za form sportow bramkarzy. Nie kady te ma okazj pracowa z trenerem
wyksztaconym i dowiadczonym w szkoleniu i rozwoju zawodnikw grajcych
w bramce. Szkolenie i rozwj nie s okreleniami przypadkowymi. Na dobr spraw
praktycznie kady moe trenowa bramkarza. Jednak jeli ta osoba nie ma zdolnoci do
zidentyfikowania obszarw, w ktrych naley wprowadzi popraw, i dopasowania do
nich treci treningowych, moe wykona nie wicej ni seri wicze, ktre mog jedynie
utrwali ze nawyki. Wielokrotnie spotykaem si ze stwierdzeniami trenerw, e nie czuj
specyfiki treningu bramkarza i jestem w stanie to zaakceptowa. Syszaem te, i brak
mi czasu na golkiperw, bo mam na gowie dwudziestu zawodnikw z pola. Na to nigdy
nie wyra aprobaty. Chcemy przecie, jako trenerzy, mie wietnych stranikw bramki,
chcemy mie midzy supkami kogo, kto wybroni nam mecz. Zadbajmy wic oto, by ten
kto by w najlepszej dyspozycji, dajmy mu moliwo wartociowego treningu.

Dugo walczyem z terminem bramkarza stojcego

na bramce Bramkarz nie stoi w bramce on wniej
gra. Rwnie dugo pytaem trenerw, dlaczego w nazewnictwie systemw gry zawsze brakowao jedynki A przecie gramy w ustawieniu 1442 Albo
14231 czy 1433 Bramkarz jest nieodczn czci zespou i taktyki jego gry. Izolowanie go od
wiedzy na temat pomysu i strategii jest wielkim bdem. I nie zniweluj go krtkie hasa w czasie przedmeczowych odpraw w stylu graj swoje bd wychod
wysoko. Dziki bramkarzowi mamy moliwo utrzymywania si przy pice, budowania akcji, przenoszenia
ciaru gry, dystrybuowania dugich poda i mnstwa
innych, ktre nie rni si niczym szczeglnym od zada graczy z pola. Tymczasem wwielu klubach trening
golkipera jest delikatnie ujmujc zaniedbywany,
marginalizowany albo prowadzony w nieprawidowy
sposb. Nierzadko ogranicza si do kilku strzaw na
bramk i to w taki sposb, e zpunktu widzenia efektywnoci treningu jest to zupenie bezsensowne. Jeli
wic taka sytuacja zachodzi z wiczeniem techniki, to
tym bardziej dziwi nie moe, e niemal zupenie nie
przywizuje si wagi do specjalistycznej dla tej pozycji rozgrzewki, do treningu taktycznego bramkarza czy
pracy mentalnej. Ile to razy bramkarz syszy: panowie, zagrzejcie si, a potem do bramki albo macie
20 minut dla siebie. W wikszoci klubw, zwaszcza niszych klas rozgrywkowych, bramkarze trenuj
wraz z graczami z pola, a namiastk specjalistycznych
form treningowych s interwencje w czasie treningw
strzeleckich bd wyapywanie dorodkowa przy
wiczeniu staych fragmentw gry albo o zgrozo
jedynie prby obron rzutw karnych koczcych zajcia. W ten sposb wiadomie p
rzyczyniamy si do

24

www.asystent-trenera.pl 

tworzenia luk w organizacji swojego zespou, ktre

przecie nie mog przej niezauwaone prdzej czy
pniej ujawni si w grze.
Nie usprawiedliwiajmy si zatem brakiem czasu,
sprztu, trenera bramkarzy w klubie czy wasnej wiedzy. Kto mdry powiedzia kiedy, e obowizkiem
kadego trenera piki nonej jest formalnie wyksztacenie w szkoleniu i rozwoju bramkarzy. Uzbrojony w te
wiadomoci szkoleniowiec moe pracowa z bramkarzem nie tylko w konfiguracji trener bramkarze, ale
take w sferze integracji innych graczy z grup zawodnikw lub caym zespoem.
Znajc zatem realia, szczeglnie klubw niszych klas
rozgrywkowych, chciabym nieco pomc w przygotowaniu jednostek treningowych, ktre nie bd wymagay specjalistycznego sprztu, dziesitek trenaerw
ani dodatkowego czasu. Pozwol one na integrowanie
bramkarza w tre sesji treningowej i dziaanie zespou,
a jednoczenie jemu samemu umoliwi uzyskanie skutecznych dowiadcze szkoleniowych. Mam nadziej, e
dziki temu poprawimy wspprac wszystkich ogniw
zespou i jego wydajno, a take co rwnie istotne
przyczynimy si do zwikszania chemii naszego teamu.
Oczywicie nie jest moliwe przekazanie gotowej recepty na trening. Jednak korzystajc z zaproszenia
gocinnych amw Asystenta Trenera, chc dawa
Wam sukcesywnie w kolejnych numerach pomysy,
ktre moecie wkomponowa w swoje wasne idee
a to dotyczce fragmentw sytuacji meczowych, ato
gier czy wreszcie elementw form zabawowych. Pozostaj do Waszej dyspozycji!

n r 5 4 / 2 0 1 4

Propozycje rodkw
do jednostek treningowych
wiczenia wprowadzajce
W proponowanych wiczeniach wprowadzajcych
bramkarz cile wsppracuje z zawodnikami z pola,
wykonujc zagranie w okrelonej sytuacji meczowej,
zarwno wtedy gdy ani bramkarz, ani partnerzy nie
znajduj si pod presj rywala, jak i wtedy, gdy ten rywal utrudnia rozegranie akcji. Jednoczenie bramkarz
ksztatuje umiejtnoci taktyczne i czysto techniczne,
atake wykonuje prac fizyczn, pracujc nad popraw
swojej specyficznej dla tej pozycji kondycji pikarskiej.

Kolejne 2 wiczenia to progresja poprzednich zada.

Bramkarz znajduje si w okrelonych sytuacjach meczowych w czasie gry 4 3, a pniej 4 4. Podobnie
jak wczeniej ksztatuje wszystkie cechy potrzebne
wtreningu techniczne, taktyczne oraz motoryczne.
W dalszym cigu treningu pole gry zostaje powikszone do rozmiaru 2/3 boiska. Najpierw gra przebiega
87, a w kocowej fazie 8 8.

2
3
1
4
5

1
5

Fragmenty sytuacji meczowych

FAZA 1
2 zespoy zajmujce miejsca po przeciwnych
stronach bramki.
wiczenie rozpoczyna bramkarz, zagrywajc rk pik po ziemi w kierunku pierwszego zawodnika z zespou czerwonych. To jednoczenie sygna do sprintu
dla zawodnika z drugiego zespou biaych, ktrego
zadaniem jest uniemoliwienie czerwonemu prowadzenia piki i uderzenia na drug z bramek. Czerwony
po opanowaniu piki powinien jak najszybciej przemieszcza si w kierunku drugiej z bramek, aby w jak
najkrtszym czasie odda strza na bramk. Nadmierna liczba kontaktw z pik zwiksza szanse biaego
na odbir piki bd zablokowanie strzau.

1
4
5

LEGENDA:

n r 5 4 / 2 0 1 4 

podanie piki

strza na bramk

bieg bez piki

prowadzenie piki

www.asystent-trenera.pl

25

Rola bramkarza: tym razem powinien ustawi si bliej rodka bramki, ocenia i podejmowa decyzje czy
i w ktrym momencie wyj z bramki i skrci kt. Niezbdna jest staa komunikacja z obroc (biaym).

Rola bramkarza: jak najszybciej wyj z bramki i skrci kt, zaj jak najbardziej korzystne miejsce i postaw, aby mc szybko zareagowa na strza lub prb
dryblingu rywala, komunikowa si szybko z obroc
(biaym) moja, atakuj, spokojnie itp.
Jeeli bramkarz skutecznie interweniuje i znajdzie si wposiadaniu piki, zawodnik biay natychmiast musi zaj odpowiedni pozycj do otrzymania podania od bramkarza
ipo zagraniu od niego atakowa bramk, z ktrej zaczynano wiczenie. Czerwony staje si obroc. Jeli biay nie
zajmie dobrej pozycji do szybkiego ataku, bramkarz podaje
mu pik do nogi, a ten poprzez drybling sam musi wytworzy sobie dogodne miejsce i czas do oddania strzau.
Obowizuje przepis o spalonym! Boisko podzielone jest na
2czci. Lini rodka boiska wyznacza linia pola karnego. Do
szybkiego ataku biay moe wyj tylko z wasnej poowy!

Po udanej interwencji bramkarza podobnie jak w poprzednim wiczeniu nastpuje zmiana rl pomidzy
czerwonym a biaym, z t tylko rnic, e nie obowizuje przepis o spalonym, a podanie od bramkarza
powinno by tak precyzyjne, aby biay po zajciu dogodnej pozycji do szybkiego ataku mg odda strza
na przeciwn bramk bez przyjmowania piki.
FAZA 3
Obrocy znajduj si teraz bliej bronionej 
przez siebie bramki i z boku atakujcego.
Podobnie jak w poprzednim przypadku, wiczenie
rozpoczyna bramkarz, zagrywajc rk pik po ziemi
wkierunku pierwszego zawodnika z zespou czerwonych. Jego zadanie, podobnie jak bronicego, w tej fazie
jest dokadnie takie samo jak w poprzednim wiczeniu. Tym razem atakujcy ma ograniczone moliwoci
dryblingu i zmiany kierunku biegu, ustawienie obrocy
wymusza szybsze dziaania. Trener powinien zachci atakujcych do przejcia inicjatywy i wykonywania
wszystkich czynnoci z maksymaln prdkoci.

FAZA 2
2 zespoy zajmuj teraz miejsca 
po tej samej stronie bramki.
Podobnie jak w poprzednim przypadku, wiczenie
rozpoczyna bramkarz, zagrywajc rk pik po ziemi
wkierunku pierwszego zawodnika z zespou czerwonych. Jego zadanie, podobnie jak bronicego, w tej fazie
jest dokadnie takie samo jak w poprzednim wiczeniu,
jednak dziaa pod wiksz i szybciej nastpujc presj. Musi zatem, wykorzystujc swoj si, utrzyma jak
najduej swoje ciao pomidzy pik a obroc.

Rola bramkarza: tym razem powinien ustawi si twarz

w kierunku wyjciowej pozycji atakujcego i w zalenoci
od jego decyzji zmienia swoje ustawienie i reagowa czy
i w ktrym momencie wyj z bramki i skrci kt. Komunikacja z obroc (biaym) i dyrygowanie jego poczynaniami
jest niezbdne do skutecznego zneutralizowania ataku.
Po udanej interwencji bramkarza podobnie jak w poprzednim wiczeniu nastpuje zmiana rl pomidzy
czerwonym a biaym. Sposb rozegrania szybkiego
ataku jest dowolny. Jeli obroca odbierze pik, moe
rozpocz kontratak natychmiast samodzielnie.

LEGENDA:
26

podanie piki

www.asystent-trenera.pl 

strza na bramk

bieg bez piki

prowadzenie piki

n r 5 4 / 2 0 1 4

FAZA 4
Druyny ustawione jak na grafice.
wiczenie jak w poprzednich przypadkach, rozpoczyna bramkarz, zagrywajc rk pik po ziemi w kierunku pierwszego zawodnika z zespou czerwonych.
Jego zadanie, podobnie jak bronicego, w tej fazie jest
dokadanie takie samo jak w poprzednim wiczeniu.
Atakujcy decyduje si na walk z obroc bd jak
najszybciej zmierza w kierunku bramki. Obroca musi
podj decyzj, jak daleko od bramki wywiera presj na rywala, w ktrym miejscu podejmowa prb
odbioru piki, pamitajc o przestrzeni pomidzy nim
abramkarzem i bramk.

1
5
5
5
3

4
5

Plac gry wyznaczony jak na grafice. Zawodnicy linii defensywnej (biali) w cisej wsppracy z bramkarzem
rozgrywaj pik, a ich zadaniem jest doprowadzenie jej
do jednego z partnerw znajdujcych si na przeciwnej
poowie boiska. Ich rywale (czerwoni) prbuj odebra
pik i odda strza na bramk w sytuacji 4 4. Jeli natomiast obrocy wypeni swoje zadanie wtedy obaj
biali kontynuuj akcj w sytuacji 2 2 przeciw 2 czerwonym ustawionym wczeniej jak na grafice.

Rola bramkarza: w trakcie wiczenia musi zmienia

swoje pooenie. Musi rwnie zachowa nieustann
komunikacj z obroc. Decyduje o skracaniu lub wyduaniu dystansu pomidzy nim a obroc, majc cay
czas pod kontrol t przestrze i uwag na poczynania
atakujcego. Zdolno gry nog i interwencji poza polem karnym bd miay tu wielkie znaczenie.
Po udanej interwencji bramkarza podobnie jak wpoprzednich wiczeniach nastpuje zmiana rl pomidzy czerwonym a biaym. Sposb rozegrania szybkiego ataku jest dowolny. Jeli obroca odbierze pik,
moe rozpocz kontratak natychmiast samodzielnie.

Zawodnicy linii defensywnej (czerwoni) w cisej wsppracy z bramkarzem rozgrywaj pik, a ich zadaniem jest
wykoczenie akcji do jednej z 3 bramek ustawionych jak na
grafice. Kluczowym punktem gry jest zachowanie bocznych obrocw i ich wsppraca z bramkarzem przy budowaniu akcji poprzez ich wejcie w boczny sektor boiska.

Gry
Plac gry wyznaczony jak na grafice. Zawodnicy linii defensywnej (biali), w cisej wsppracy z bramkarzem,
rozgrywaj pik, a ich zadaniem jest doprowadzenie
jej do jednego z partnerw w bocznym sektorze boiska. Ich rywale (czerwoni) prbuj odebra pik i odda strza na bramk w sytuacji 4 4. Jeli natomiast
obrocy wypeni swoje zadanie wtedy obaj boczni
wraz z 2 wspierajcymi obrocami kontynuuj akcj
w sytuacji 4 2 przeciw 2 czerwonym ustawionym
wczeniej jak na grafice.

LEGENDA:

n r 5 4 / 2 0 1 4 

podanie piki

strza na bramk

3
2

bieg bez piki

prowadzenie piki

www.asystent-trenera.pl

27

aby rodkowi nie zdoali dotkn piki. Jeeli uda si zawodnikom zewntrznym poda pik pomidzy bramkarzami w rodku, wwczas podanie liczymy za 5. Bramkarz
po przechwycie zajmuje miejsce kolegi, ktry straci pik.

3
2

Kontynuacja i progres poprzedniej gry. Jak poprzednio,

zawodnicy linii defensywnej (czerwoni), w cisej wsppracy z bramkarzem, rozgrywaj pik, a ich zadaniem
jest wykoczenie akcji do jednej z 3 bramek ustawionych
jak na grafice. Kluczowym punktem gry jest zachowanie
bocznych obrocw i ich wsppraca z bramkarzem przy
budowaniu akcji poprzez ich wejcie w boczny sektor boiska. Tam kontynuuj akcj we wsppracy z partnerami
ustawionymi wczeniej przy bocznych liniach w sytuacji
2 1 przeciw obrocy ustawionemu jak na grafice albo
wspomagani przez obu bocznych pomocnikw (ewentualnie rodkowych obrocw) przeciw 2 biaym obrocom
(2 2) bd te wsparci zarwno przez pomocnikw, jak
iobrocw w sytuacji 4 2. Odmiany, modyfikacje, zadania i rodzaj sytuacji meczowej zale jedynie od inwencji
ipotrzeb szkoleniowych trenera.

2x1

5
3
2

4x2

2x2
4

Odmiana gry 4 2. Zadaniem zawodnikw na zewntrz

jest wymiana okrelonej liczby poda midzy sob, tak
aby rodkowi nie zdoali dotkn piki. rodkowy po
przechwycie, najszybciej jak to moliwe, oddaje strza
na bramk bd te gra 1 1 z bramkarzem.

3
2

Gra bdca kopalni zabawy i miechu. 3 bramkarze

w dowolny, ustalony midzy sob sposb, zgodnie
z przepisami gry, broni dostpu do bramki przeciw
wszystkim swoim kolegom z zespou. Zawodnicy
zpola graj tylko w powietrzu i tylko na 1 kontakt, aich
zadaniem jest oczywicie zdobycie bramki.

2x2

Formy zabawowe
Odmiana gry 4 2. 4 zawodnikw na zewntrz. 2 bramkarze w rodku trzymaj koce tyczki (lub koszulki), tworzc
ruchom bramk. Zadaniem zawodnikw na zewntrz
jest wymiana okrelonej liczby poda midzy sob, tak

LEGENDA:
28

podanie piki

www.asystent-trenera.pl 

strza na bramk

bieg bez piki

prowadzenie piki

n r 5 4 / 2 0 1 4