Вы находитесь на странице: 1из 5

HNH PHT T HNH QUA CC THI K LCH S

Quyn sng ca con ngi l quyn t nhin, thing ling v bt kh xm phm. Trong
tuyn ngn th gii v nhn quyn nm 1948 quy nh: Mi ngi u c quyn sng, quyn t
do v an ninh c nhn. V vy, khi mt ngi c hnh vi xm phm nghim trng n quyn
sng, quyn t do v an ninh c nhn ca ngi khc th hnh vi ny cn b trng tr nghim khc
nhm ci to gio dc h khng phm ti mi, ngn nga nhng ngi khc thc hin ti phm
ny. Bin php cng ch nghim khc nht c mt s quc gia, trong c Vit Nam, p
dng trng pht nhng hnh vi ny l p dng hnh pht t hnh. Tuy nhin, vic p dng hnh
pht t hnh i vi ngi phm ti d c bit nghim trng cng xm phm n quyn sng
ca con ngi. Do , xu th chung ca th gii hin nay l gim dn, tin ti xa b, Vit Nam
cng nm trong xu th . Nhn thc c vn ny, Ngh quyt 49-NQ/TW ca B Chnh tr
nm 2005 v Chin lc ci cch t php n nm 2020 ti khng nh Ngh quyt 08NQ/TW ca B Chnh tr nm 2002 v Mt s nhim v trng tm cng tc t php v n t
hnh: Hn ch p dng hnh pht t hnh theo hng ch p dng i vi mt s loi ti phm
c bit nghim trng.
1. Hnh pht t hnh trong lut hnh s Vit Nam thi k trc nm 1945
* Hnh pht t hnh trong lut hnh s Vit Nam t thi Hng Vng n nh nc u
Lc
Thi k ny bt u t khi hnh thnh nh nc u tin Nh nc Vn Lang ca cc Vua
Hng v kt thc bng cuc khng chin chng qun xm lc nh Tn. Trong quyn 54 ca b
Hu Hn Th ca Trung Quc c bin son vo th k th V sau cng nguyn (s.CN) c
cp n php lut ca thi k ny nh sau: C iu trn tu v lut ca ngi Vit, so snh vi
lut Hn hn 10 iu. Ri ban b php c cho ngi Vit bit b buc dn Vit. T v sau,
dn Lc Vit phi tun theo php c ca M Vin"1
Ngoi ti liu trn th khng c thng tin no khc lm sng t 10 iu khc nhau gia
Vit lut v Hn lut.
* Hnh pht t hnh thi k Bc thuc
Thi k ny bt u t th k th II tr.CN (khi Triu xm lc nc ta) n th k th X
s.CN (khi Ng Quyn nh tan qun Nam Hn trn sng Bch ng, nm 938. y l thi k
nghn nm Bc thuc trong lch s dn tc ta.
Trong giai on ny, php lut ca nh nc Trung Quc phong kin c p dng ti Vit
Nam, trong c hai b lut ch yu l B lut nh Hn v B lut nh ng. Mc d khng c
nhiu ti liu nghin cu v lut hnh s Vit Nam thi k ny, nhng chng ta c th khng
nh rng h thng hnh pht ng hnh ca lut hnh s Trung Quc c i c p dng
Vit Nam, trong c hnh pht t hnh.
1

TS.Trn Quang Tip (2003), Lch s Lut hnh s Vit Nam, NXB Chnh tr quc gia, tr.8.

* Hnh pht t hnh trong lut hnh s Vit Nam thi k nh Ng, nh inh v nh Tin
L (939 1010)
Thi k ny bt u t nm 939, sau khi Ng Quyn nh tan qun Nam Hn trn sng
Bch ng, ginh li c lp hon ton cho t nc, xng vng n nm 1010 khi L Cng
Un ln ngi hong .
Thi k ny nc ta mi thot khi s h ca Trung Quc, cho nn B lut nh ng
vn tm thi c p dng.2 y l thi k u ca nn qun ch phong kin t ch. bo v
nn thng tr mi c thnh lp, rn e k phn lon, inh Tin Hong t vc du
trc in, nui h bo trong vn, tuyn co rng ai phm ti th b vc du hoc cho h bo
n tht.3 Hnh pht vn c vua L i Hnh duy tr. n thi vua L Long nh, vi bn
cht bo ngc, tn c, ly vic git ngi lm th tiu khin, hnh pht t hnh c p dng ty
tin, ph bin v ht sc man r: vua tnh hiu st, phm ngi b hnh hnh, hoc sai ly c
gianh qun vo ngi m t, cho la chy gn cht hoc sai ngi ly dao ngn, dao cn xo
tng mnh, cho khng c cht chng,
Php lut thi k ny l chnh sch bn tay st ca mt qun vng c ti va dp xong
ni lon, mun th uy cng c quyn lc, v y l nhng bin php c bit, nht thi, khng
phn nh hon ton nn hnh lut.
* Hnh pht t hnh trong lut hnh s thi k nh L (1010 1225)
Nm 1010, L Cng Un ln ngi hong , t nin hiu l Thun Thin, lp nn triu i
nh L. Thi k ny, quyn thng tr ca giai cp phong kin c thit lp, nhng do quan li
cn gi cch lm ty tin c nn tnh trng xt x oan sai ngy cng nhiu.
Nm 1042 i vua L Thi Tng lp ra Hnh th y l b lut thnh vn u tin
ca nc ta. Hin nay, b lut ny khng cn v khi nh Minh h nc ta (1407 1427) thu
nhiu sch qu, trong c b Hnh th em v Trung Quc tiu hy. Tuy nhin, qua mt s
chiu ch do cc vua L ban hnh vo thi k ny v hnh pht t hnh: cm bn hon quan t
tin vo trong cung ai phm th b ti cht, nu canh gi m ngi khc vo trong cung cng
b ti cht, cch thc thi hnh hnh pht t hnh cng tn khc: ngi phm ti b ct tht, rc
xng ch, b ng vo mt tm vn a i bu ch, sau mi em i tng xo hoc b cht
ht chn tay, 4
* Hnh pht t hnh trong lut hnh s thi k nh Trn (1225 - 1400)
Nm 1225, L Chiu Hong v vua B duy nht trong lch s ch phong kin Vit Nam
nhng ngi cho chng l Trn Cnh, khi nghip triu i nh Trn. Nm 1400, H Qu Ly
chim v, vng nghip nh Trn chm dt.
Trong thi k ny, c hai b hnh lut c ban hnh di i vua Trn Thi Tng (b Quc
triu thng ch) v vua Trn D Tng (b Hnh th). Hai b lut ny cng b qun Minh mang v
Trung Quc tiu hy. Tuy nhin, qua cc chiu do cc vua Trn ban hnh th trong s cc ti thp
2
3
4

GS.TS. Nguyn Quang Qunh, Hnh lut tng qut, La Thing, tr.41.
Qunh C, c Hng (1995), Cc triu i Vit Nam, NXB Thanh Nin, tr.61.
TS. Trn Quang Tip (2003), Lch s Lut hnh s Vit Nam, NXB Chnh tr quc gia, tr.16.

c, hnh lut triu Trn quy nh ti mu phn phi chu hnh pht nng nht l b git ht thn
tc. i vi hnh vi trm cp hoc n t trn i b bt li th b cht ht ngn chn tay v giao li
cho ch c hoc cho voi dy cht.
* Hnh pht t hnh trong lut hnh s thi k nh H (1400 1407))
Cui th k XIV, vng triu nh Trn mc nt, H Qu Ly l ngi c uy th ln trong
triu nh chim ot ngi vua ca nh Trn vo nm 1400, lp nn nh nc i Ngu.
khi phc k cng v cng c uy quyn, nh H quy nh: k lm tin gi b ti cht,
rung t, ti sn b tch thu; cm tuyt tin ng, khng c cha ln, tiu vng, k no vi
phm cng b tr ti nh lm tin gi; dn chng ai ly trm mng (tre gai vy quanh lm ta
thnh ln bc pha ngoi thnh) th b x t.
Nm 1399, Trn Kht Chn mu git Qu Ly khng thnh, tt c 370 ngi thn thch u
b git, tch thu gia sn, con gi bt lm n t, con trai t mt tui tr ln hoc b chn sng hoc
b dm nc cht.5
Mc d ch tn ti mt thi gian ngn, nhng nh H thi hnh chnh sch hnh s v
cng khc nghit, hnh pht t hnh c p dng trn lan, lm cho lng dn on hn.
* Hnh pht t hnh trong lut hnh s thi k nh L (1428 - 1788)
Triu i nh L tr v t nc ta 360 nm, bt u t khi L Li nh bi qun Minh ln
ngi hong , ly hiu l L Thi T (1428) n khi L Chiu Thng b ngha qun Ty Sn
nh ui, chy sang Trung Quc cu cu (1788).
B lut quan trng nht ca nh L l Quc triu hnh lut c bin son v ban hnh
di triu vua L Thnh Tng, nin hiu Hng c cn gi l B lut Hng c.
B lut Hng c t ra ch ng hnh l xuy (n roi), trng (n gy), (bt lm
vic nng nhc), lu (y i ni xa), t (cht). Trong hnh pht t hnh c chia lm ba loi
t nh n nng l: gio (tht c), hay trm (chm u); trm khiu (chm bu u) v lng tr
(tng xo).
* Hnh pht t hnh trong lut hnh s thi k nh Nguyn (1802 - 1883)
Thi k ny bt u t nm 1802, sau khi nh bi qun Ty Sn, Nguyn nh ln ngi
vua, ly hiu l Gia Long v kt thc vo nm 1883, khi nh Nguyn k Hip c Ha bnh vi
thc dn Php, tha nhn Php t quyn thng tr trn ton b t nc Vit Nam, nh du s
u hng hon ton ca triu Nguyn.
Nm 1812, B Hong Vit lut l cn gi l B lut Gia Long vn quy nh hnh pht
ng hnh (xuy, trng, , lu, t), vn gi ba hnh thc t hnh l chm hay tht c, chm bu
u v lng tr.
* Hnh pht t hnh trong lut hnh s thi k Thuc a (1883 - 1945)
Ngy 01.9.1858, Php tn cng bn o Sn Tr, m u thi k chim ng Vit Nam. Sau
, thc dn Php nhanh chng chim ng ba tnh min ng Nam k v ba tnh min Ty Nam
5

L Vn Hu, Phan Phu Tin, Ng S Lin, Phm Cng Tr, L Hy (2004), i Vit s k Ton th, Tp
II, NXB Khoa hc X hi, tr.209-210.

k, nh ra t Bc, m u cho thi k thc dn Php xm lc v t ch thng tr ln t


nc ta.
Trong giai on ny, thc dn Php thc hin chnh sch chia tr, chia t nc ta ra
lm ba k vi ba ch chnh tr v php lut khc nhau:
- Nam k l t thuc a, p dng php lut hnh s ca Php (Hnh lut Canh Ci) chm
u i vi tt c cc hnh vi chng li thc dn Php, tr mt s trng hp khc p dng B
lut Gia Long.
- Bc k l t na thuc a, php lut p dng l Lut hnh An Nam vn chm u i
vi tt c cc hnh vi chng li thc dn Php; mi s biu l nh li ko nhn dn hay xm
phm tnh mng nh vua u b x t.
- Trung k php lut p dng l B Hong Vit hnh lut: t hnh c quy nh trong h
thng hnh pht chnh, p dng vi cc ti i hnh.
2. Hnh pht t hnh trong lut hnh s Vit Nam thi k t nm 1945 n nay
* Hnh pht t hnh trong lut hnh s Vit Nam thi k (1945 - 1985)
Sau ngy 02.9.1945, chng ta bt u chn nm khng chin chng Php, 30 khng chin
chng M, chin tranh bin gii pha Bc v bin gii Ty Nam n nm 1985, B lut hnh
s u tin ca nh nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam mi c ra i.
Trong giai on ny, nh nc ta ban hnh nhiu vn bn php lut hnh s nh sc lut, sc
lnh, php lnh, thng t hnh pht t hnh ch yu c p dng i vi Vit gian, a ch
chng chnh sch ci cch rung t, cc ti xm phm an ninh quc gia.
* Hnh pht t hnh trong B lut hnh s Vit Nam nm 1985
Ngy 27.6.1985, Quc hi nc Vit Nam thng qua B lut hnh s u tin ca nh
nc ta (gi tt l B lut hnh s 1985), c hiu lc k t ngy 01.01.1986 v ht hiu lc lc 00
gi ngy 01.7.2000.
Trong B lut ny, hnh pht t hnh c quy nh:
- T hnh l hnh pht c bit c p dng i vi ngi phm ti trong trng hp c
bit nghim trng.
- Khng p dng t hnh i vi ngi cha thnh nin phm ti, i vi ph n c thai khi
phm ti hoc khi b xt x. T hnh c hon thi hnh i vi ph n c thai, ph n ang nui
con di 12 thng;
- Trong trng hp ngi b kt n t hnh c n gim th t hnh chuyn thnh t chung
thn.
- Ch trong trng hp c bit c lut quy nh ring th t hnh mi c thi hnh ngay
sau khi xt x.
Trong phn cc ti phm, hnh pht t hnh quy nh i vi hnh vi phm ti c tnh nguy
him c bit cao cho x hi, nh hng nghim trng n s tn ti v pht trin ca x hi nh:
cc ti xm phm an ninh quc gia (14 iu lut quy nh hnh pht t hnh), cc ti xm phm s
hu x hi ch ngha (6 iu), cc ti phm v ma ty (7 iu), cc ti xm phm ngha v, trch
4

nhim ca qun nhn (4 iu), cc ti ph hoi ha bnh, chng loi ngi v ti phm chin
tranh (4 iu),
Trong 15 nm c hiu lc thi hnh, B lut hnh s 1985 qua bn ln sa i, b sung
vo cc nm 1989, 1991, 1992, 1997. Qua mi ln sa i, b sung ny mt s hnh vi phm ti
mi c quy nh trong c hnh pht t hnh; mt s ti phm c c nh lm lut nng
mc cao nht ln thnh hnh pht t hnh.
* Hnh pht t hnh trong B lut hnh s Vit Nam nm 1999
Quy nh ca B lut hnh s nm 1999 lin quan n hnh pht t hnh:
- T hnh l hnh pht c bit, ch p dng i vi ngi phm ti c bit nghim trng.
- Khng p dng t hnh i vi ngi cha thnh nin phm ti, i vi ph n c thai
hoc ph n ang nui con di 36 thng tui khi phm ti hoc khi xt x;
- Khng thi hnh n t hnh i vi ph n c thai, ph n ang nui con di 36 thng
tui. Trong trng hp ny hnh pht t hnh chuyn thnh t chung thn.
- Trong trng hp ngi b kt n t hnh c n gim, th hnh pht t hnh c chuyn
thnh t chung thn.
Sau 10 nm ban hnh v p dng B lut hnh s nm 1999 c sa i, b sung nm
2009, b hnh pht t hnh trong tm iu lut lin quan n cc ti: Ti hip dm; ti la o
chim ot ti sn; ti bun lu; ti lm, tng tr, vn chuyn, lu hnh tin gi, ngn phiu gi,
cng tri gi; ti t chc s dng tri php cht ma ty; ti chim ot tu bay, tu thy; ti a
hi l; ti hy hoi v kh qun dng, phng tin k thut qun s.
Tm li, nghin cu hnh pht t hnh trong lut hnh s Vit Nam qua cc thi k lch s,
chng ta thy c s pht trin ca lut hnh s v nhng quy nh lin quan n hnh pht t
hnh t thi Vn Lang u Lc, tri qua ngn nm Bc thuc, n cc triu i inh, L, Trn
cho n lut hnh s thi hin i. Chng ta thy rng, khi t nc thanh bnh, hng thnh th
cc ch ti hnh s khoan dung, nhn o, phm vi p dng thu hp; khi vn nc lm nguy, tnh
hnh chnh tr bt n hoc cc triu i suy vong th ch ti hnh s h khc, hnh pht t hnh
c p dng rng ri.
Ti liu tham kho:
1. Qunh C, c Hng (1995), Cc triu i Vit Nam, NXB Thanh Nin, H Ni.
2. GS.TS. Nguyn Quang Qunh (1994) Hnh lut tng qut, La Thing, H Ni.
3. L Vn Hu, Phan Phu Tin, Ng S Lin, Phm Cng Tr, L Hy (2004), i Vit s k Ton th, Tp II, NXB
Khoa hc X hi, H Ni.
4. TS. Trn Quang Tip (2003), Lch s Lut hnh s Vit Nam, NXB Chnh tr quc gia, H Ni.
5. B lut hnh s 1985 (sa i, b sung cc nm 1989, 1991, 1992, 1997).
6. B lut hnh s 1999 (sa i, b sung nm 2009).

Вам также может понравиться