‘oEsTO.—LiBRO Mt; THTULO 1
alla codon, tempore fostunt. Diversim in eo oor
Audi, Qasuceeasorem ants tompus accor
5. Pautus libro I. Sententiarum. —Consiliario
(2) eo tempor, "uo assitet. negolia tractare, in
Snum quidem auditoriam nullo ‘modo concessum
cst, in allonum autem non prohibotue.
6. Pavimiaxus libro primo Responsorum. — In
conaillam ‘Curator's Relpublicae vir olnsiom
ftatis assidero non prohibetur, quia publico salario
non frattur.
LIBER SECUNDUS
TD
DE TwRIspICTIONE (2)
(@p, ed, 71,18.)
4, Cutayes tibro primo Regularusn— tus di
contis officinm latissimum est; nam ot bonoram
possessionom dare potest, ct in possessionem mit-
tere, papillis non habentibus tutores constituoro,
indices 1itigantibus dare,
2. Iavourwes libro VI. ex Cassio.—Cul inris~
ictio data est, o (3) queque concessa esse vilen—
tur, sine guibus turisdictio explieart non potuit.
8, Unpiaxes libro IZ. (8) de offleio Quaestoris.
Imperium aut merum est, aut mixtum est. Mo-
um eat imperium, tabero’ glad potastatom ad
animaivertendum (5) facinorosns Homines, quod
etiam potostas appeliatur, Mixtum est imperium,
cul etiam {uriadietio inst, quod in danda bonorum
possissione consistit. Turislictio est etiam ludiels
‘andl lisentia,
4. Inem libro I. ad Raictuin—tubero caver!
Practoria stipulatione, et in possossionem mitte-
ve, imperit magis est, quam iurisdictionis,
5. loLtaNus tébro I.’ Digestorum. — More maio-
rum ita comparatum est, ut is domum lurisilietio-
nem mandare posit, qui cam suo lure, non alieno
Dbenofleio haberet. ,
6. Pauuus libro TI. ad Edictum. —Rt quia nec
principatiter ei iurisiictio daty st, noe ipsa Lex
delert, sed confirmat mandatam ” turisdictionem;
lWeoque si is, qui mandavit {uriadictionom, deces-
serit, anteqnam res ab eo, cui mandata eat: iuris—
dictio, geri cooperit, solvi mandatum Labeo alt,
sicut in roliquis causis.
7. Unvanvs libro IIT, ad Bdictum.— Si quis
1), Senin conjeturade Br: Conalea, FL Consante—al-
stds poder, Ha Vadgent ters Per Conan
GH chatum twsicon ata ia Valg,
‘Toxo 1-2
ab
Adjuntos con otros al mismo tiempo. Lo contrarto
Se observa respecte do aquel que reclbid sucesor
antes de tiempo.
5. Pauto; Sentencias, libro I— Kin manera nin~
guna se permite a Consiliario, durante el. tempo
que asesora, abogar anto sti propin andioncia;
pero no se fe proliibe ante ia de otro,
6, Pavimano; Respuestas, libro I. — Al natwral
do tuna eludad ‘no se Jo prohibo asosorar en la
misma, ante el consejo dol Procuraior de ta Re-
pabliea, porque no distruta de sueldo piblieo,
LIBRO SEGUNDO
TITULO 1
DE LA JURISDICCION
(Véaes Cod, 1.18.3
4. ULPIANo; Reglas, libro I.— wl enrgo del que
administra justicia es niuy lato; porgue puede dar
{a posesion'de bienes, y poner ‘en posesién, nom=
‘brar tutores a los pupilos que no los tienen, y dar
Jueces & los litigantes,
2. JavotENo; Doctrina de Casio, libro VI.—A
quion we le did jurisdicciin, se considera que s0 le
concedieron también aquellas cosas, sin las cuales
no pudo ejercerse la Jurisdiceién,
8. ULPANo; Del caryo de Cuestor, libro I1.—BL
perio, 6 cs mero, 0 es mixto. Mero imperio es,
tener potestad do espada para castigar 4 los hom=
bres tucinerosos, of cual también se llama potes
tad. Bs mixto imporio, al cual osth también anoja
In furisdiccidn, ol qué consisto on dar la poses
de biones. Ta furisiiccion es también facultad de
dar juex,
4. Fu sisity; Comentarios al Kiicto, tibro I—BI
andar que se dé caueiOn por Ia estipalucion Pro~
toria, y ol poner on posestin, es mas dol imperio,
‘quo de ta jurisliecién,
5. JoLiaNo; Digesto, libro 1.— Por costumbre de
nuestros mayores 68 halla establecido, que. tan so-
lo pueda dolegar 1a jurisdicciin, el que la tenga
‘por derecho propio, no por beneficio de otro.
6. Pawo; Comentarios al Rdicto, libro IL—Y
porque ni la jurisdicaiOn ee To dié a él particular
mente, nilamisma Ley deflere, sino que confirma
la jurisdiccion delegada; por esto, sl lubioro fa
Medido ol que delegd In Jurisdiceidn, antes que. ol
nogocto hublere comonzado 4. ser conocido
faquél & quien la jurisiicelon eo. dologo, dice
‘beon quo so oxtiiguo el mandato, lo mismo quo
en Tos demas casos.
7. ULP1ANo; Comentartos al Edicto, libro III
op et, ra
() Meo slagatart. at,
[ny inderdan acirindémente Hal, uly ,mas
id, quod iurisdictionis perpetuas causa, non quod,
Prout ces ineidit, in albo, vel in charta, vel in alia
materia propositum erit, dolo malo’ corruperit,
datur in oum qaingontorum (1) aureorum Sudi-
cium, quod popularo est
§ 1, Sari quogue et fiamiias vorbis Bole!
cortiaonter, ved et uirumgue soxum Praotor com
lexus est
PN} Quod st dum proponitur, vel ante propo-
sitlenem "la corrapel, "Hic "guido "verba
cessabtiat; Pomponits, autem ait, sententiam Edl~
tt porrigendam oage ad hace,
§ 3--In servos autem, si non defenduntur a
otitis, ‘et, eos, qul tndplt laborant, corpus tor-
quendam est
§ 4—Doll mall autem ideo in verbis Bdicti at
mentio, quod, si por impsritiam, vel rustfoitatem,
vol ab ipso Practore iussus, vel ‘easu eliquis. feeo-
it, non tenctur,
§ 5.—Hoe voro Réieto tenetur ot qui tolitt, quam-
vis non corruperit; item (2) qui suis manibus fa
cit, ot yui alii mandat. Sed si alius sine dolo malo
fecit, alluy dolo malo mandavit, qui mandavit, t
nobifur. Si utorque dolo malo fecerit, ambo fonc~
duntur; nam etsi pluros Tocerint, vel corruperint,
vel mandaverint, omnes tenebuntur,
8. Gaics libro I. ad Buictum provinciale.
adeo quidem, ut non sufficiat, uniim eorum poe-
nam lvere.
9. Panis Horo IZ, ad Bdictum. — St tamilia
alieulus album corrapertt, non similiter he edici-
tur ub in furto, ne in roliguos aetio detur, si tan-
tum ‘domiaus, quum defendere voluit, unius n0-
mimo prasstiterit, quantum bor pragstaret; for
{asso quia hic et contemta maisstas Practoris vin-
icatur, et plura facta inteliguntur, “quemadmo-
dum guom "plures sori iniurian. ‘fecorant, vel
damnum doderant, quia. plura facta sont, nod, ut
in sorte, unum, “Oetavenus hie quoque domino
sucearrendum ait. Sed hoe potest. diti, i dolo ma-
fo euravorint, ut ab allo’ album corrumperetur,
4qu'a (3) tune unum conslitum st, ‘non plura ta
eta: lem Pomponius libro decimo notat
40. Unrianus fibro 111, ad Baictum.— Quit
risdictioni pragest, neque’ sibi ius dicero debot,
neque nxort vel Tiberis suis, neque libertis. vel co
torls, quos seciim habet,
14, Gaius libro I. ad Bdictum provinciale—Si
dom cam eadem pinsibus actionibus agat, qua
ruin singwlarum -quantitas intra inrisdictionom
tueai ot cecorralo ve, ania, acest
modum iurisdietionis cius; apud eum agi posse
Sabino, Cassio, Proeulo plavult; quae sontentia,
Q gpipemginta, Hat.
1B Wat" Oher tnsertin et Br,
braésto. tino m: throu t
Sl alguien hublere alterado con dolo malo 0 que
por razén de Jurisdicelén perpétua, no lo que eo-
mo conyino ‘un caso, fe hubiere puesto en un
album, 6 en una carta, "6 on otra, materia, se da
contra él accion por quiniontos éureos, la cual
es popular.
§1-—También los esclavos y los ljos de familia
estén comprondidos en ias palabras del. Edicto; pe-
rol Pretor comprendié adtmas a uno y otro sc%o.
§ 2.—Mas’ sf aguno lo hubiere alterado mien
tras so ponia, 6 antes de ponero, ciertament’ de-
Javan do sot aplicables 1as palabras dol Ralcto;
pero dice Pemponio, que debo hacorso extonsiva
Nestos casos la sentencia del Baleto
$3.—Pero & los esclavos, sind son defendldos
por sus sefores, y-# aquellos que estan agobiados
por su pobreat, "se Jes ha'de'imponer pene cor
eo
‘§-4.—Mas se hice moncién del dolo malo on tas
pobess det Batelo, porque st slguno fo, hubiore
cho por impericin, @-rusticldad, “5 mandado por
el mismo Pretor, 6’ por-casualidad, no. incurre en
$.5.—Ineusre también en la pena de este Balcto
el que lo quita, aunque no lo hubiere alterado; y
delimiemo modo el je lo Kizo con sus manos, ys
mie fo manda haoor a otto. Pero si tno Io hizo” sin
ada inteneion, y ofro fo mandé con dolo. malo,
ineurriréen la pena el que lo mandd. St ambos 10
hubicron hecho con dafada intencion, entrambos
jncumirin "en la pena; y st muchos to bubloren
hecho, 6 alterado, 6 mandado, todos incurrirén en
ta pona,
8. Garo; Comentarios al Bdicto provincial, ti
dro T.— a tal moda, clertamente, que no baste
que uno de ellos pague'la pena,
9. Paco; Comentarios al Bdicto, Horo III.—Si
Jos éselavos de uno hubleren alterado el atbum, on
este caso no 66 determina del mismo modo qué en
el hurto, de suerte que no se dé accidn contra tos
demés, 81 el sofior, habiendo querido defenderios,
hnubiere respondido & nombre de uno solo de tanto
euanto responderia un hombre isbre; tal vex por-
guy en ote caso oo vindiea también la majesiad de
Protor, menospreciada, y so reputan muchos he-
hos, a la manora qu eiando muchos eselavos infi-
rieron una iuria 6 eausaron algin dafio, porque
xiston varios hechos, no. Uno, como en ek burt.
Gelaveno dice que en csto caso también so a de
favorecer al sefior. Pero osto puede decirse, sl con
dlolo malo hubleren procurada, que por otFo so al
terase el album, porque entonées hay un solo con-
‘sejo, poro no muchos hechos; y lo mismo hace notar
Pompenio en att décimo libro.
10. ULPIANo; Comentarios al Buticto, tibro IL.
Ki que ejoreo’juriadicolin, ni debe adihinistrarse
Justicia 4 sf mismo, al asu mujer 6 a sus. hijos, mi
4 sus libertos 6 4 Ios domds, que tiene consigo.
11. Gav0; Comentarios at Rdicto provincial, li
bro F—Si uno litigare con otro por varias uceio-
hes, cuya respectiva cuantia cupiers en la juris-
Giecién del que juzga, pero quo la suma de todas
excediese ol linilte do tn Jurisdiceién de éste, pa~
roci & Sabino, Cassio, y Préculo que ante él pue-
@) quando, Hat,DigEsTo,—LIBRO Mt: TITULO 1
teeta Iperatois (1) Antonia conmata
ceded otek try von hoary, lie
auinorom quantilatem, alter maiorem polat, apud
ag a genun ea ag jumnitavom
be ar aurennie gre gece
Ma te eat taigare none.
§ 2—Stuna actio communis sit, plarium perso
abu, veluti famine orelscundae. communi ai-
nario, Anjum segundorm, uksum’ singulae. paré
Tea'apeckmd stmt cirea durisdictionem: ofus," qui
xe ttteqund Ofllo. et Procule place," quia
ceRzouiague de parte sua Itigat-; an potivs fotn
Pes? quia et tote ea im Todiclum venit,"ctvel_ unt
Tulludleart potest, Quod ct Cassio ct ‘Pogaso pla
ete sane’ orumn sontontin probablis est
42, Uurianvs libro XVIIL, ad Baictun,—Magi-
stratibus municipalbus suppiicium a servo sume—
tenon licel; modica autom castigatio iis non est
denoganda,
48. IDgw tibro LI. ad Sabinum.— Bum, qui fu-
dieare iubet, Magistratum esse oportet.
§.1.—Magistratus autom, vel is, qui in potesta-
te aliqua sit, ut puta Proconsul, ‘vel Prator, vel
alll, qu provinelas ragunt, ludieare juboro eo’ dle,
‘gus privaté futuri essent, non posstnt.
44, IDEN libro XXXIX. ad Bdictum. — Est. ro~
ceptin, cogue lure utimur, ut af quis maior vol
aequalis subiiciat se jurisdiction’ alterius, possit
ci et adversus cum ius dici,
48, IoeN libro II. de omnibus Pribunatibus
St por errorem aus pro allo Praotor fuerit. ad
tus, nihil valebit, quod actum est; nec enim feren=
dus est, qui dieat, consensisso coe in. Prassidem,
uum, iit Tullanus) seribit, non consentiant, qui
errené. Quid enim tam cdntrarium consonsul est,
‘quam error, qut imperitiam detogit?
46. IDEM libro IIL. de omnibus Tribunalibus.—
Solet’ Practor iurisiictionem mandare; et ant
‘omnem mandat, aut speciem unam; et is, cui man~
data iurisdictio est, fungetur viee eius,” qui man-
dayit, non sua,
47. IDEM libro I. Opinionum, — Praetor, slout
universam Jurisdictionem mandare alli potest, ita
ct in porgonas cortas, vel de una specie (2) potest;
maxime quum lustam causam susceptae ante Ma~
gistratum advocationis alterius partis habuarat.
48, Arnicanus Hbro VII. (3) Quaestionum.—S1
convenerit, ub alius Praetor, quam cuius iuriedi—
tio esset, ius diceret, et priusquam adiretnr, mu=
Srmtryparbgen me
ar
den elercitarse: cuya opinidn fué eonfirnada por
Reseripto dat Bmperador Antonino,
§ 1.—Pero si las acclones son mituas, y el uno
pidicra monor eantidad, y el otro mayor, debe lie
tigarse anto of mismo juce por aque! us” demands
monor eantidad, para Que no esté on Ik traudulen-
ta potesiad de int adversario, el que ye no pueda
itigar ante el mismo juez.
§2.-Si una necién fuera comin a varias por-
sons, como la de. particion do herencia, lade. dix
visién do cosa eommin, la de fjacion le timttes,
jacaso 8 ha de atendes’ 4 eada una de las partes,
Tespecto & Ia jurisdiccion de aquel que conoce,
—como paroee bien & Ofllio y 4 Proculo, porque ea-
a cual'litiga por su parto--; 6 proferentemente &
toda la cosa, porque también toda ella. se compren=
deen el juielo, y puede ser adjudicadn & uno Solo?
sto es 1 que paroce & Cassio y & Poguso; y la
‘verdad, a opiniin de estos merdee aprobacién.
12. UnPiaxo; Comentarios ai Kdicto, tibroX VITI.
-—No’es ifeito 4 Jos Magistrados municipales impo
nor pena capital ‘un esclave, pero no-¥0 Ics. ha
do denogar ia imposieidn do una pena moderada,
48. 1 misao; Comentarios d Sabino, tibro LI.
is pecesario que el que manda jargar sea Max
lo.
4 1.—Mas el Magistrado, 3 aguot_quo tenga al-
guna potestad, como por ejemplo, el Procénsul, 6
al Pretor, otros que goblaman. provincia, "no
pueden mandar juzgar'en aguel dia én que hubiow
sen de volver & Sor personas privadas,
44 RL ousuo; Comentarios al Edicto, libro
AXXIX.—Eeté admitido, y de este doreciio usa
‘mos, que si un superior 6 un igual so sujeta a la
Jorisdiccién de otro, se puede por este pronunelar
sontencia en pré y én contra de ajucl,
45, Bi, wisMo; De todos los Tribunates, libro HI.
gim nuevo derecho, debe él mismo valcrso det
ainismo dorecho, siempre que lo pila el. contra-
rio. Si algnien’ hubicro obtenido chalquier nue
>vo derecho, ante aquol que -tuviere una magis—
duratum y_polesiad, después, cuando su adver~
asatio To pidiese, e6 resolver contra él por cl
amismo deveedo, de suerte que en realidad, lo
‘aque uno hubiese crofdo que era justo, respecto
ila persona de otro, sutra qite soa valido tam-
len respect & su propa peraona.
'§ 2.--Mus estas palabras. elo que hubiere esta-
Decidor el quo ajerce jurisdiccién, 1as ontendemos
acompariaias do efecto, mo como’ meras palabras
Y"hor tanto, si cuando quisicre estublecer dere
cho, sole hubiers prohibido, y no tuvo eleeto sit
‘teoteto, os inaplicable el Fdictos porque ta palabra
sestablccide signifiea cosa acatada 6 injustickx con-
‘Sumada, no comenzada. Y asi, si_alguien hbiere
rosunsiady cate derecho, rshact, aquellos so,
7 los cuales no tavo jurisdiccién, puesto que
esto se ene por mulo y no lay sentencia alguna,
Jusgamos qué doju do toner lngur el Bdicto;, por-
{que jen qué daiid el comato, cuando la injusticia
no hubiere tenkdo ningiin efecto?
(1m, opina Br. qua ha tide agregade recientemente at
jal ucialctlontorecett, omielas Hal
Gatun agIORSTO,—LiRRO tr: THTLO 1
2, Pavurs libro IIT. ad Rdictum.— Hoe Baicto
dolus debet tus dicentis puniri; nam st Assossoris
iimprudentia lus aliter dictum ‘sit, quam oportuit,
non debot hoe Magistratul officere, sed {pst As-
sessori.
8. ULPIANUs Horo LIT, ad Huictum.—Si quis
jniguum aa Bdictum (1) ius adversus alfquem
Impetravit, eo. ture utatur ita demum, st. per
postulationem eius hoe venerit;,eoterum, st. Spso
Ron postulante, non cobrectiig sod et si hn-
potravit, sive vaus ost ‘nr aliquo, vivo. inpro
Fravit, ut utoretur, Leot usus’non sit, hive, Blieto
punitir.
§ LSI procurator meus postubdivit (2), yuue=
ir, quis codem ure utatar? Rt putak Pompo-
nis, me solum; utique (3), si hoe ei xpscialiter
mandavi, vel retum habui,’ Si tamen tutor vel
euritor ' furiosi postulavcrit, vel adolescentis,
fpse hor Edicko eotreetur. Itoi adversis procure
tow id observandum est, sl in rem suam Muerlt
dats.
§ 2—Have poens aversus omnem statultur,
qui in Udietnm Incidit, non solum eo postulan=
Ye, qui ab eo lacsus eat, sed (4) omni, qui quan—
doque oxperitur.
§ 3.--SI is, pro quo spopondisti, impotraverit,
ne alignis dobitor ipsius adversms cum exceptions
‘ututur, deinde tu in nogotio, in quo spopondistt,
vyelis ekeeptione uti; nec te, nee ipsum oportet ioe
Impetrare, etsi interdum patiaris Iniusiam, sf sol—
vendo debitor non sit. Sod si tu incidisti in Kal
etum, reus quidem utetur exceptions, tu non uta
ris (3), mec poena tau ad reum promittend! per~
tinebit; ot ideo mandati xctionem non habebis.
§.4;cS}fllus ious in, Mogitra in oe Bil
cttim ineldit, an in his actionibus, quas ex perso
hacius intendo, hate (6) Bilicto Loews sit?
puto, ne mea, conditio cetevior flat.
§.5.—Quod autem ait Practor, «ut is codem in=
re utatar>, an otiam ad horodom’ hace poona trans
miteatin? Bt scriblt fullanus, man solum ipsi do-
Hogar actionem, sod etinm heredi eius
‘non
§ 6.—Illnd quoque non sin ratione seribit, non
solum in his setlonibus. pati eum pocnam Baiet!,
(quae tine habuit, quum ineideret in Edictum, vo"
Tum si quae postea ot acguirontur.
§ 7.—Kx fine causa solutum repeti non posse
Iniians putat; superesso enim naturalom eausim,
«qaao inblbot Fepotitionen,
4. Gas Horo 1. ud Hdictum provinciate
Mud clegunter” Proctor cseeplt:. PRAzTERDLAM
81 9C1S EORLM CONTRA PUM FEOREIT, UL PSE 2O~
KOM ODID FECASSETs; et rocte, me stillet vel Na-
gilotratus, um sindot hoe Ralclum dafendoro, vel
{itigator, dum vull benefieio huius Raeti uli, ipso
{in poonam ipsius Edicti eommittat
Q) sd Kactom, eulteae Hat
@ Impetravit fat
} me'tolam Wt i hoc, Hal,
249
2, Pause; Comenturtos al Edicto, Hibro 117.
Por esto Halieto debe castigarse cl dolo del juga
dor; porque si por imprudencla del Asesor se pro—
‘iid derecho de otro modo del que convino, no de—
bbe esto perjudicar al Magistrado, sino al mismo
Asosor, .
8. UuP1AN0; Comentarios at Hadicto, libro IIL:
Si alguien impetrd contra alguno un ‘derecho in-
fusto para ol Edicto, sujéteso & este derecho, dni
camente st esto hubiero sucedido 4 peticlin’ suya:
pero si ocurré sin solicitarlo él, no se le sajeta. al
Inismo; ‘mas, si lo impetrs, fanto st usd de al-
sgiim derecho! como si lo impetrd para usar do él,
famque no lo hoya nso, e5 eastigndo por esis
Kaleto,
$-1-—Si lo pidié ml procurador, se progunta,
jaaida so snjela al misino deroeha? Y Pomponio
Jaga. que yo solo; tinicamente, si so io mandé
‘specialmente, 6 lo ratifiqaé. Bias si lo hubiere
podido cl tutor 6 el curador do un loeo, 6 de ‘un
Mlolesconte, él cs el castigado por esto Bdleto,
También’ se ha de observar 10 mismo. contra ol
peeneater, si hubior sido nombesto en caasa
propia.
$.2--Establécese esta pena contra todo el que
ingurre en ol Eiicto, no golo pdiéndoto aquel que
por él fué perjudicado, sino cualquiera, que en al-
sin tiempo te demande.
881 aguel, por guion fuisto fador, ubiore
impetrado quo alin deudor suyo use de excep-
clin contra dl, y ti después quisioras usar de ex-
open on of negocio en que auliste flador, no
conviene que ni ti, nl é mismo Impetro esto,, aun
que tal ver sutras perjuicio, si cl deudor no fuore
Solvente, Mas st inearriste én el Baicto, el deman«
dado usaré ciastamente de In excepeiin, poro tit
no usanis, ni tu pena alcanzaré a demandado de
promotor; y por tanto, no tondrds 1a accion de
mandato,
$-4.—Si mi hijo, siento Magistrado, inenrre. on
cafe Bateto, :tondré Ingar este Hilleto’ en aquellas
agelones quo'en nombre suyo intents? Y reo quo
no, para que no so haga poor mi condicién.
§15.—Mas-lo quo dice el Protor, «que este use
del mismo darvelios jacaso so. transmite osta. pena
también al heredero? Y cscribe Juliano, que no. 60~
fo desto se deniega 1a accién, sino también & su
heredero,
§ 6.—No sin raain eseribe también, quo sufte ta
pena del Bileto, no solo en fas aecldnes que tuvo
Entonces cuando Ineurriose en el Bdicto, sino igual
vente en las que después s¢ adguiriesen para él.
§ 7.—duzat Juliano, que mo pode repatirse 10
pagudo por esta causa; porque subsiste la causa
;hatural, quo imple la repeticion.
4. Gayo; Comentarios al Blicto provincial,
bro L—Diserotamente igo el Pretor esta excep~
elon: Sulvo al alguno do ollos hubiere obralo
deonten anél, que también hubiese hecho alguna
dcosa do ostase; y con razdn, n0 sea que en rea
Iidad 6 cl Magistrado, miontras procura defender
este Rdicto, 6 el litigante, mientras quicre usar
del beneficlo de este Bdicto, incurrs 61 mismo
‘en Ia pena del propio Bdicto.
1) ab, inserta la Puig.
Bee demote Hat,
‘hoe, HM.ny. 1
SL YUIS ILS DICENTI NON OWTEMPERAVERIT (1)
1, ULpuxvs libro J. ad Bdictum—Omalbus
Magistratibns, non famon Duumviris, secundum
jus potestatis’ suze concessum est, iurisdietionom
suam defendere poenall iudirio,
$1—Is videtur ius dicenti_ non obtemperasse
qa), quod éxtromum in lurisdictlona est, non
cit, volul, si quis rem mobilem vindiearl & 50 pas
sus non ést, sed duck eam vol ferri passus o
cetorum, si et souentia recusavit, tune non ol
temperadse vidotur,
§ 2—Si procurator tuus, vel tutor, vel curator
ius diconti non obtomperavit, (2) ipse punitur,
non dominns vel pupillus.
§3.—Non solum autom tum, qui non oltem=
petavit, hoe Kdicto tener Labeo ait, verum otiam
petitorem.
§4.—Hoe iudicium non ad id, quod interest,
sod quanti ea res est, coneluditue, et qaum meran
Poruam contest, nequo-post nnom, ‘neque ia
eredem dabur.
mr.
DB IN 108 YOCANDO
ep, Cod. 27.2.)
4, Paous fibro IV. ad Baictum.
ro edt Iuris oxperiundi causa voeare,
2. Urianus Horo ¥. ad Bilictum, — In ius vo~
ati non oporict nogué Consulem, neque Practe-
slum, neque Prastorem, neque Proconsulem, me-
que cetorus Magistratus, qui imperium habent,
ul et coéreere aliguem possunt, et iubere in car
eorem duel; nee Pontineom, dim sacra facit, nec
08, qui propter loci religionom inde se. mover
@) non possunts sod nee etm, qui equo publica in
causa. publica iransyehatur. Practeroa in ius vo~
fearinon dobet, qui uxorem ducat, aut eam, quae
ubat, ‘nee dullicom, dum do re” eognoseat, “nee
In ius voca=
‘eum, dum quis apud Praetorem causam agit, ne~
que funus dueontem familiare, iustave mortuo fae
clentern;
3. Canistrarts libro I. Cognitionum.—vol qui
eadavor prosequuntur, quoi etiam, videtur ex Re-
seripto Divoram Fratrum comprobatum eso,
4. Unpianus libro Vad
tigandi cunsa necosse habot
sistl; noe furiosos vel infantes.
§.1.—Practor ail: PauENTEM, PATRONUM, PA-
‘TRONAM, LIBEROS, PARENTES (4) PATRON, PATRO~
AE (5)'IN TUS SINE PHRMISSU MEO NE OUIs YoCET.
tictum. — quique le
Sure, vel corto loco
§ 2.—eParentem> hie utriusque gexus acelpe;
sed an in infinitum, quaeritur. Quidam paronten
lusque ad tritavum appellari aiunt, superiores ma-
ureLAyin elk anton eno 8. Y., aegnn Br
octedtooy ert to Pug
& Masveri tele anton on Cod, Fy epi tr.
DIGESTO,—LABRO tI: TiTULo IV
‘TiruLo WL
De St ALUENO No MUBIERE OBEDECIDO AL JUZeADOR
1. Unetano; Comentarios at Edicto, libro L—A
todos los Magistrados, pero no 4 los Duanvires,
se concedié, conforme ‘al derecho de su potestad,
dlfender su Jurisdicclin en juicto penal
§ 1.—Se ‘Tepute que ha desobedcoldo al juzga
da, que mo ian 16 que ee To "itimo ep a janis
diceldn, por ejemplo, st alguno no permtid que se
Vindicase de él und cost’ mueble, pero. consintio
quo, s¢ In quitasen 6 tlevasen; ademés, st rehusd
también las cosas consiguientes, se considera en
tonees que no obedacié,
'§2.—SI tu procurador, 6 tutor, ¢ eurador, no
obpieeid a que Juugt, es eastigadé €, pero no el
seiior 6 el puplid.
3.—Pero dice Labeon, quo incurra en esto
Ralicto no solo el demaniado gue no obedeci6, i=
no también el demandanto.
§ 4.—Bste juleio se concreta, no & lo que intere-
sa, sino 4 lo que vale la cosa, y" como .contenga mo-
Fa pent, ni ve da después dk ao, nl contra’ he-
‘riruLo Iv
DE LA crTaciOn A suicIO
([Vease Cat. 17-2.)
4. Pavtoy Comentarios al Edicto, libro IV.—Ci-
tar & jnicio és lamar para comprobar un derecho.
2. ULPIANG; Comentarios ab Bdicto, libro 7.—
No se debe eltar & julcio ni al Consul, ‘ni al Pro-
focto, ni al Protor, nl al Procéusul, mi “& los demés
Magistrados, quo lienen imperio, que puedon tam=
ign castigar & alguien, y mandar quo eea leva
do ala eAtect; ni al Ponéites, mieatras ejerce los
actos sagrados, ni & aquellos que por Ia religion
del lugar no pueden moyerse de él; pero ni alin &
aauel que por causa publica sen llovado. en, caba-
lo piblico. Tampoco debe ser citado & juicio el
que osté tomando esposa, 6 1a qiio 30 esté easan-
do, niel juex anientras esté conodlendo de un asun=
to, ni cualquiera mientras aboga en una causa
ante el Protor, mi ol quo proside un entierro de
familia, 6 hace las exequias un difunto;
8. CatsstRaTo; Jurisdinciones, libro I—6 los
que avompaiian ai cadaver, lo que también pare-
ce estar comprobudo por Kescripto de los Divinos
Hermanos,
4. ULPLANo; Comentarios al Bdicto, bro V.—ni
1 que por causa do un litigio tieno ‘necosidad de
gamparecor en Jullo, ¢ en lugar* determinado; al
'§ 1.—Dice ol. Protor: «Sin mi pormlsso, nadie
allame a juicio al ascendiente, al patrono, 4 la pax
strona, & los descendiontes, i & los aseendientes
dal pattono, 6 de Is patronis,
§2—Tntlende aqul por euscendisntes & los de
ambos sexos; pero so pregunta, si esto es hasta To
‘infinito, Unos dicen que se ‘denomina ascendien-
bisronmere wat.”DYGESTO.—LIBRO M1 THROLO Iv
Hog. veteres exiatimaste.Pomponins ce-
Jores efcatus Cassius omnes In Infinitum, paren
fos a0) Calas ase te marie abil
3.—Parentes etiam 00s aecipi Taboo existi
mat, qui in servitute suscoperant; noe tamen, ut
Severus (1) dicebat, 2d solos iustos liberos (2), sod
fot sl Valo quaesitus sit fils, matrem in fus’ non
‘vocabit,
8. Pacucs libro IV. ad Kaictum, — quia semper
corta est, otiams! vulgo coneeperit; pater vero is
fst, quom nuptiae demonstrant,
6. Inna Hibro I. Sententiarum, — Parentes na-
turales in ius voearo momo potest; una ot enim
‘omnibus parentibus servanda reverentia,
4, wax Hbro IV. ad Eiltctum, — Petrie adoptt-
‘arentes Impun® yoeablt, quoniam hi elus pa
Tentesmon sunt; gum his’ tantum cognate fat,
fubus et agnatus,
8. ULPIANUS Moro V. ad Edicium.— Adoptivmn
pattem, quamdiu in potostate est, in ius ‘vocare
hon potest, Sure magis potestatis, quam pracce-
plo Prastoni, nisi sit fits, qui castrense ‘hubue
pecullum; tune enim cans cognita permittitur
{3}; sod naturalem parentom, no quidem dum est
{in adoptiva familia, in ius voeart (4).
§ 1—sPatromums, inguit, epatronams (5). Pa
troni inte acoipiondi sunt, qui ex servitute ‘manu
miserunt, yet el collusionem detoalt (8), vals
qui praeiudicio pronuntictur esse Ubortus, ‘qaum
alioquin ion fuerit, aut si iuravi_ eum libertum
Tetum esse; quemidmodum ‘par conteagium pro
patrono non habebor, si contra mo fudicatum est,
‘ut si mo deferento’ furaverit, se libertum non
esse,
§2—Sed si ad iusiurandum adogi, no_uxorem
dueat, ne nubat, Impune in. tus e. Bt Coleus
quidem ait, in tall liberto ius ad fillum mum me
vivo non transite, sed Tulianus contra seribit. Ple-
rique Iuiani. sententiam probant, secundum’ quod
eventet, ut patrons quidem in ius vocetur, Alus
‘quasi imoeens tion voeetur.
9. PAULUS libro IV. ad Bdictum. — Is quoque,
qui ox causa fideicommissi manumittit, nom del
Jn fos vooari, quemvis ut manomittat,"in Tus vom
cotur,
40, Unpiaxus Hidro V. ad Bdictum.—Sea si hae
lego emi, ut manumittam, et ox Constitutions Di-
vi'Marci’venit ad libertatem, uum sim patronus,
in jus vocari non potero;-sed ‘si suis numis emi, of
idem fregi, pro patrono nan habebor.
() Sexvins, Hat.
() pertinet, tert, al.
pommnlttetur, ee fe hoy, correpido, en el C4. Fay se-
281
te hasta el quinto abuclo, y quo & Jos anteriores
ae tes Tama mayors, Hite refore Pomponta quo
ftzgweox Tos anligue, pero Cayo Canalo 4 todos
asta lo infinito los lama ascendientes; lo cual es
‘mas dovoroso. ¥ eon razén provatecl
§8.—Labeon estima que también son tenidos
por ascendientes los qua tuvicron hijos hallando-
Se en esclavitud; per no solamente, como dein
Sovero, alcansa ia’ prohibieion os’ descendien-
tes logitimos, sino quo, aunque haya nacido cel
Yulgo, no citard el hijo &Juicio 4 su madre,
5, Pauto; Comentarios at Rdicto, Woro IV. —
Poraue, siempre os cierta, nunque hublere eonee-
ido cel vulgo; pero padre es el que demucstran
las nupeias,
6. li xisw0; Sentencias, bro 1. — Nadle puede
dltar 4 juicto'& sus ascendiontes ‘naturales; por
que todos los ascendientes se ha de guardar ‘una
misma revorencia,
7. Ru. miso; Comentarios at Badicto, libro 1¥.—
Gitara“impuncmonte & os ascendiontes des pax
dre. adoptive, porque estos "no son. ascondlentos
suyos; pues tan golo ve hace cognado de aquallos
de quiones también a0 hace agnad,
8, Uveraxo; Comentarios al Hiticto, libro ¥.—
Mientras ests’ en sn potestad, no puede citar &
Julelo a su. padre adoptivo, mas lon por derocho
4s potestad, que por precopto del Pretor, sl no que
sea hijo que tuvo peculio castrense; porque en os
te caso so le permite con conooimlento do causa;
oro al ascendlente natural no puede en’ verdad
citarlo & Juiclo, mientras é1 se halle en ia familia
adoptiva,
§.1.—Dice epatrono, patronas. Aqul ha de en-
tenderso por patronos, los que manumitieron de la
esclavitud. 6 alguno’ que descubrid una, colusién,
6 aquel respecto de! eital fuese uno deelarado en
Juicio prejudicial que era liberto, cuando de otra
manera no lo hubiere sido, 4 ysl juré que cste
era mi liberto; ast como por el contrario no sent
tenido por patrono, si s6falld contra mi, 6 si, de-
firlendo yo 4 su faramento, hublere él jurado que
no era liberto. i
§ 2.-Poro oi Los procisé & jurar
la esposa, 6 que ella no 96 cavar nunemente
acre ctedo & Juicio. Yen verdad dice Celso, que
el dorecho sobre tal Nberio no pasa a mi hijo, vi-
leno’ yo, pero dullano exer. To contrat,” Los
ms aprucban ta opinién de Juliano, sogin to\ cual
ssuoaderd, que el patrono ea en realidad citado &
Juicio, mas no el hijo, como inocente,
9. PAULO; Comentarios at Edicto, libro 1
Tampoco el que manumite por causa de un fdei—
comiso, debe ser citado 4 juieio, aunque para que
manumiita sea llamado & juicio,
10. ULPtANo; Comentarios al dicto, libro V.—
Pero ai 10 compré con esta condicién, para yo ma-
numitirto, y por virtud de la Constitueién del Di-
vino Mareo aleanzé la libertad, como quiera que
sea yo patrono, no podré ser llamado & juicio; pe-
ro silo campré con su dinero, y quebranté ia. fe
pactada, no soré tenldo por su pagrono,
ue él no toma-
GB Wr seTceleaione Veexorant, st,22.
§ 1—Vrostituta contra lege venditionis ven~
diforom habebit patronum, ‘si has lege venterat,
ut, sf prostituta essot, fleret Iibera, AL st vendi=
Yor, gai manus Inlectionom oxcepit, ipso prosti-
‘tnié, quoniam ot bace porventt ad Lbertatem, sub
ill” quidem, qui vendidit, Tibertatery consoguitue,
sed honoren haberi ci aeywuin non est; ub et (1)
Marcellus libro soxto Digestorum existimabut.
§ 2.—Patromum autom accipimus, otiamst_ ea
io minutus sit, vel si Lbertus eapite minutus,
ium ‘arrogolur por obreptionem: quam enim ho?
ipso. quod (2) arrogatur, celat conditionem, non
HW actum videtur, ut feret ingenuus
Sed si Jus annulorum accepit, puto eum
reverentiam patrono exlibere deberv,_guamvis
omnia ingenuitatis munia habet. Aliud,” si_natali-
bus sit restitatus; nam Prineeps ingenutim facit.
§ 4—Qui_ manuenittitur a corpore aliquo, vol
callegio, vel civitate, singulos in tus vocabit; nam
non est illoram libottus, sed Reipublieno honorem
hhabere dobet;. et "si adversus. empubileam vol
runiversitatem velit experfel, veniam ‘illeti pote
ro dobet, quamvis actorem’coram constitutum in
jus sit voeatarus,
atro=
§ 5.—cLiboros, parentosque (3) patront
den
nanguos (J) ubriusque sexus accipere (5)
bemus.
§ G.Sod si por poonam doportationis ad pere-
geinitatem redactus. sit patronus, putat Pompo-
fins cum amisisso honorom; sod si fuorit rostitu-
tus, exit el ctiam hulus aicti eommodum salvum,
§ 7—Parontes patroni, etiam adopti
piuntir, sed tamdin, quamilia adoptio durat,
$'8.—SI filius meus in adoptionem datus sit,
voeari a liberto moo in ius non poterit, sed_nec
nepos in adopliva familia susceptus, Sed si filius
meus emancipatus adoptavorit filium, hie nepos
in ius vocari poterit, nam mihi allenvs est.
i oxei=
§ 8.—Liboros autem secundum Cassium, ut in
parontibus, et ultra trinepotem accipimus.
§ 10.—Si {therta ex patrono fuerit enixa, mutuo
se {psi et fillus olus in Jus non vocabunt.
§ 11.—-Sin autem liberi patroni capitis accusa~
verunt libertum paternum, vel in servitutom po-
tierunt, nullus iis honor debetur.
§ 12.—Praotor ait: m 105, mus (8) PHRMISS
XHO, NE QUIS VOCET; pormiswurus onim est, si fi
mosa actio non sit, vel pudorem non suggillat,
ua patronus convenitnr, vol parontes, Rt totum
joc tausa cognita dobet faccre; nam intentum
etiam ox canst famosa, ut Pedius putat, permit
tore debet patronim in ius vocari' a liberto, at
um grevintima iniurlaaffeit, figs forte’ co-
edit,
QD {Omitiendo ut ot veg. non ease, Marcellas, Hal.
B) tat Yatg. aos
&) ‘eparentasy,
@ Spatromteyer, iat,
picesto,—Lispo tt: Tirole wv
§ 1.—La prostituida contra la ley dela venta,
tenurd por patron al vendador, si la ubiera von:
dido con esta condicién, que se’ harkx Ubre, si hus
biose silo prostitivda, "Mas si cl mismo. vendedo
quo puso [a excopeiin de rovindicarla, a prosti=
tuy6, por cuanto también olla. so. hava’ Ure, ‘eon
signe ‘clertamonte la libertad bajo aguel quo la
endl, poo no es justo que dl ge le gusnieons
sidoracién; sogiin. también opinaba Marcelo en el
soxto libro de su Digesto.
§2—Aceptamos. también 6 caalquiera por pa-
trono, aunque haya sufrido disminuclin de cabe-
za, 6° anngue ia “haya padecido el liberto, siendo
adrogado por obrepeldn: porque como por ot hecho
mismo de que se dé en arrogueidn, oculta su con
Gioi6n, no parocié que se ejecuté esto para que 0
hiciera ingénuo,
§5.—Pero si recibié tw prorogativa dol anttlo,
Juigo que «ebe manifestar reverencia al patrono,
aurque lene touus las prorogativas 42 Ia. fngonul
dul, Otra cosa seré, si hubiere silo restituido &
fan native origen; Porque cl Principe to haco in-
‘génio.
$4—B que es manumitido por alguna eorpo-
racién, 6 cologio, 6 ciudad, citar & juicio & cada
‘uno eh partictlats poryue ho es lbeito do. ellos,,
sino que la reveroncli [adobe guantar a la. Rep
bias yg qulgira Itizar contr ia epalicn ota
‘universidad, debe podir la yenia del Raleto, ayn-
que hublere'de citar & julcio al constituide como
actor de alias,
§ 5.—Como edescondlentes y ascendientes del
patrono y dela patronie debemas entender los de
ambos 30x08.
§ 6.—Pero si por pena de doportackin cl patro-
no 6 vier obligado § porogrnar. opina Fompo~
rio que perdi6 el Honor; mas at hubiers sido resti-
tuldd, lequedars también salvo cl benoficio de es
te fidieto,
§ 7.08 ascendientes del patyono, aunque adop-
tivos,” gozan también do exeneiin, ‘pero on tanto
cuanto dura la adopeién.
§.8.—Si mi hijo habiere sido dado on adopeion,
no podrd ser eitado & Julelo por mi iberto, i tame
‘poco el nioto recibido en la familia adoptiva. oro si
ri hijo emancipado hubiere adoptaio un hijo, 05-
te nicto podré sor Uamado & juleio, porque’ pare
rmi.es extrafio,
'§.9.—Mas por descendicntes entondemos, segin
Cassio, como en los ascondientes, aun & ios pos-
teriores & quintos nictos.
'§ 10.-Si de su patrono hublere dado & iucuna
Berks ota y wu Hijo no ap tari soutuamente
cin.
{§ T1.--Mas silos deseondiontes del patrono, ncu=
saron de delito capital al liborto paterno, 6 te de-
muindaron para reducirle & esclavitud, no se les
debe ningiin. honor.
'§ 12.-Diee ol Protor: «Sin mi permiso, nadie los
selte &Jalciow; porque ha de permitirio, si la ao
kin, por quo’ fuoron domandavios 6 et patrono, 6
Jos ascendiontes, no fore infamante, 6 no afecta
al por, Y todo'esto debe hacerlo con_eonoeimien-
to to causa; porque & veces también ain por cau—
s2 infamanto, como opin Pedlo, debe permitir que
el patono son citado & Julio por su, liberto, ate
infirié gravisima injuria, acaso habiéndole azo-
tado,
10) exctpere, erradamante ta Vulg.
8 sim ial Vag. besDIGEETO,—LIBRO I: TITULO WY
13,—Somper_autom hune honorem pairono
habendum, ot si quasi tutor, yel curator, vol do-
fonsor, vel actor Intervent patronus. Séd_ si ‘pa-
troni tutor, vel curator interveniat, ‘Impune posse
fos in ius vocal, Pomponius seribit; et vorius est.
44, PauLng libro IV. ad Buictum.—Quamvis
non adileiat Praetor, causa cognita se poenale
fudielum -daturum, tamen Lube it -maderan-
Gam furisdictionon; Yeluti si poeniteat lbertun
et cotionem romitta’, vel st patfonus vocatus non
Yonerit, aul si non invitus voeatus sit, licet Edi
ti verbia non patiantur,
12, Unrianvs libro LVIT.(1) ad Raichum —Si lie
bertus in ius yoeavorit contra Prantoris Bdietum
‘lium patroni sui, quem ipse patronus in pote=
tite habel, probandim est, absente patre “sub-
Yeniondum ‘esse filio, qui ih potastate ost, ct ol
poonalem in factum’ aetionem, id est quingua~
finta anreorum, adversus libertum competere.
43, Movzsmixus libro X. Pandectarum.—Ge~
noraliter eas personas, quibus revorentia " prac-
standa est, sino iusst Brastoris in ius voeare non
possums,
44, Papnitancs libro J. Responsorum, — Liber-
tne & patrono reus constitutus, qui se defendere
paralus pro tribunali Pracsidem provinciao {re
quenter Interpeliat, patronum accusatorem in ins
Hon videtur vocare.
45, Paves libro I. Quaestionum. — Libertus
adversas patronum dedit libellum, non dissimula—
to(2) se livertum osso clus; an, si ad dosidorium
clus rescribatur, etiam Bdicti poena remissa es-
so videtur? Respond: non puto ad hune casum
Rdictum Praetoris pertinere; neque enim qui li
Betum Prineipt vet Presid’ dat," Ia Ins voeare
patronum
48. tox libro IF’ Responsorim, — Quassitam
est, an tutor pupilll nomine.patronam suam sine
petiniseu Pracloris vooare pousit? Respond etm,
Hoyo. quaeritur, pull! nomine etiam in ius vo
faa patronam " stam povtisse sine pormissa
Pruatetis
ur.
417. Ine libro I. Sententiarum. — um, pro quo
quis apud officium eavit, exhibere cogitite. ftom
(3) qui apnd acta exhibiturum se esse yuem pro
Inbal, ofl oflelo non caveat, aa. exbibahdama ia
men cogitur.
48, Gas libro I. ad legem XH. Tabularum.—
Plerique putavorant, nullum de domo sua in ius
Voeari licore, qui domus tutissimum culgue refu-
gium atque’ receptaculum sit, eumque, qui inde
in ius vocarct, vim interre vider
49, Pacuvs libro I. ad Eilielum.—Salisque poe
@ YoHxal.
@ Fawr; distmalando; ie Br,
‘Towo 1-08
258,
§ 13.—Mas siempre se ha de tener al pabrono es
twconsideracion, ya intetvenga como tutor 6 ¢
radot, ya-como defensor 6 actor. Poro si interv
nicra’ él tutor 6 el eurador del patrono, eseribe
Pomponio, quo impunemonto puedon scr estos el-
tadgs 4 Juicio; y es lo mas verdadero.
14. Pavio; Comentarios al Edicto, tibro TP.
un cuando mo aad el Pretor, que con conoel-
to de causa debaré dar la acclin ponal, dics,
sin embargo, Laboon, que dobora moderar. su ju-
FisdleeiOn; por ejemplo, sh so. arrepinticse ol liber
toy remitiera la accidn, 6 si llamado, ‘no hubio-
ro ‘comparéeido el patrono, 6 sf fué llamado. no
contra su voluntad, por més que no lo expresom
las palabras del Hdieto,
43. Uuraxo; Comentarios al Rdicto, tibro
LViI.—Si contra el Biicto del Pretor hubiere ol
itberto citado & juicio al hijo de su patrono, &
quien ct mismo. patrono tient en su. potestad, 36
hha de permitir, que, agsente el padre, debaaitxi~
Maree al hijo, ‘que esté ox su potestad, y que le
competa contra el Tiberto la accién penal por of
hecho, esto 63, de eincuenta aureos.
19. MonnstiNo; Pandectas, libro X.—Por regia,
general, sin Ucemcia del Protor no podemos la-
mar @ juiclo & aquelias persouas & quienes 82 de-
be guardar revorencia,
414, Papiufano; Respuestus, libro I—Rl liberto
demandado por su patrono, que con insistencia
manifesta al Prosidonto 46 la Provinela hallareo
preparado para dofondorse ante ol tribunal, no 80
ntiende que cita & julclo a su patrono acusador.
15. Pavto; Cuestiones, itbro J.—Un liberto pro-
sonté, lilelo contra su patrono, no habiendo disi-
mulado que era su liberto; si se accediera & su
pretansn jacaso se ropula’ que también oe Io ha
Femitido la pena del Baleto? Respond: no ereo que
cl Biicto dal Pretor corresponda 4 este caso; por-
que no parece que city & juicio & su patrono, el
‘que presenta libelo al Principe 6 al Presidente,
16. Fu miswo; Respuestas, libro 11.—Se pregun-
6, sil tutor podia en hombre del pupilo lamar a
Juleio & su patrona sin permiso del Pretor. Respon~
ai, gue este de quien so trata. pulo’ tambien en
nombre do! pupilo citar a juicié & su patrona sin
Meoncia det Pretee.
47, Ru suswos Sentencias, libro I.— Bl que anto
cofletal paleo did cauelén por otro, esté obligado
A prosentario. ¥ do la misma manera, el que apud
acta prometi6. que presentaria. 4 io, aunque no
As “caueidn & oficial pablico, esta, sin embargo,
obligado & presentarlo,
18. Garo; Comentarios d ta Ley de ins Doce
‘Tablas, libro 7. — Los més han opinado, quo no es
ieito Gue de su casa sea nadie llamado & juiclo,
como quicra que la casa sea para cada cual segu-
risimo. refugio y acogida, y que parezca que. le
hacia faorza, ol que de olla ld Hamas® & julci
419. Pavto; Comentarios al Bdicto, bro L—Y
@) Hat, Vulg.; cum, tneerte Ft,nao subire eum, st non de‘endatur ot latitet, cer-
tum est, quod’ miftitur adverserius in possessio-
nom bonorum eins. Sod si aditum ud se. pracstet,
aut ex publico conspiciatur, recto in tus vocari
cum Tutianus ait.
20, Gaius libro I. ad legem XI. Tabularum —
Sed etiam a vinea (1), et bainco, ot theatro nemo
ubiiat in ius vocart leer.
24, Pavius libro I. ad Edictum, — Sed ot ai iss
gular fern voear in as potest, tamen
domo sua ‘nemo extrahi debe.
28, Gatws libro 7. ad legem XII. Tadularum.—
Noque impuberes pucllas, quae alieno lure subie~
‘lat essent, in Jus Voeare permissim est
§ 1.—Qut in ius voeatus est, duobus casibus dln
mittendus est: si quis ofus personam dofendet, ot
si, dom in ius venitar, de re transactum fuerit.
23. Manotanus libro IIT. Institutionum.—Com-
minis bertvs, licat pluriam sit, debet a Practo-
me petore, ut ell liceat vel guendam ex patronis in
Jug yoeae, a6 in poonam Inelint ex Tlleto Prae-
toris,
24. Unpianus Jdbro V. (2) ad Hdictum.—In
um, gu advorsns ea feat, quinguagintaaure-
rum (§) dictum datur; quod ee era, "noe in
heredem, noc ultra annum datur.
26, Mopestivs libro J. de Poonis.Si sine vo-
nia Heli Impetrata Iertus patronum in ius vo-
cavetit, ex querela patroni vel supra dictam por:
nam, id ost quinquaginta auteos, dat, vel a Pi
‘ecto urbi quasi Inoffeiosus (3) eastigatac, sl ino
‘ia dignoseitur Iaborare.
mr. vn)
SI QUIS AN TUS YocaTOs NON ImRIT, $1
‘QUIS EVM YOCAVERIT,
QUEM EX EDICTO NON DERCERIT (6)
4, Unrianus libro I ad Bdictum, — Si quis in
jus voeatus Adelussorem dederit in (7) iudicio si
stondi causa non supposttum jurisdiction illus,
ad qaom vocatur, pro non dato fideiussor habe
‘tur, nist suo priviloglo spectaliter renuntiaverit.
2. Pactus libro 1..ad Bdtetum.—Bx quacunque
causa ad Practorem’ vel alios, qui iurisitictioni
pracstint, in ius voeatus venize debet, ut hoc ipsum
Soiatur, dn furiedictlo olus sit
§1.
8 com
dieis
Si quis in jus voeatys non ierit, ex causa
sate fudice muleta pro furisdictione iu-
nnabitur; rusticitali enim hominis par-
Ine Dan, amd ORB VOE [a ian},
@ Saye 6 [a tan,
Ex Roe elota, tetas Vulg,
(} Mtigatan, nsirtala Pugs
piareto.—timRo u: TifULo ¥
¢s elorto quo sufro uno bastante pena, s{ Mo s¢ dow
fondiera ¥ se ocultase, poryue” su "adversario es
puesto on posesidn de sus’ bienes, Paro ai clit
Faucceso hesta el, 6 fuer0 visto en piblico, dice
Salinno, que on forma legal es lamado & Juied.
20. Garo; Comentarios dla Ley de las Doce
Tablas, Yibro Foro nadie diy gue es leo
fer iinmado & julio aan entando en i vilay en
taro, y on el teatro
24. Pavio; Comentarios al Edicto, libro I.—Pe-
ro aunque el que esté en su casa puede ser & vo
cos llamado a juicio, nadie, vin embargo, debe ser
extraido de sui casa.
22. Gao; Comentarios d lu Ley dé las Doce
Tablas, Horo I. — Tampoco esta permitido lamar &
Juicio & las ancolias Impitberas, que estuviosen.
Jotas & la potestad do otro.
“RL que fue Hamado’ & fulsio, en dos casos
debe ser dejado: si alguion dofondiera, su persona,
Y simientras se va al fuelo, ve ubiere transigi-
dio sobro la euestion.
23, Manciano; Instituta, Horo III, — 1 lberto
comin, aiaque lo sea ile muchos. debe peut al
Protor, que le pormita Hamar 4 julcio & cbalquie~
‘80 sus patzonos, para que no Incurra en pena por
el Bdicto det Preter.
24. ULPIANo; Comentarios al Edicto, libro ¥.—
Contra aquel, que 4 esto hubiere contravenido, se
da acelin ponial de eineuonta aureos; 1a cual no we
dani al heredero, ni contra el heredero, ni pasado
a
25. MopEstiNo; De las Penas, tibro 1.—Si ellie
borto hmbiere linmato & juicio 4 su patrono sin hu-
Vor impetrado ta venia del Baleto, 0 4 quervlla. dl
patrono paga la sobredicha pena,’esto es, cincuen=
ta uureds, 0 es eastiguilo como inotfieloso por ot
Prefecto ide la eludad, si se conociore que ost
oprimide por la pobreza.
‘HTULO V vt
DE SI EL C:TADO 4 J1ACIO No NUBINRE ComPARE-
€1b0, 0 81 ALGUEN HUBIERE CiTADO A
QUIEN SE@TN RL RDIGTO NO MUBIERE DEBIDO
1. ULP.Axo; Comentarios al Edicto, libro L—Si
lamado’ alguien & julelo hubiere dado, por can-
sa-do comparecer en’cl juicio, wn flador 310. sujeto
iia juriaticeton de aquél anto quien os citado, se
® por no dada el flador, si este no hubiore re~
nuncio espociaimonte 4 su privilogio,
2. Pavto; Comentarios at Hdicto, Wbro 1. — BL
amato por cunlquiets causa & juicio’ ante ol Pro~
tor @ otros que ejerven jurisdiccidn, debe com-
parecer, pura gue se avorigic csto Tnismo, i es
tle su jurisitiecton, *
‘§L—SU lamalo alguno & juieio no hubiere
comparecido, sori condenado por ol juos compe
tonte una ‘multe arregiada & Ja jurisdicciin det
@ Hecrmncciacenmtasis Zt
oe rt Lad on oe
i es wart dal