Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
GuaclnicadeHepatitisCcrnicaenatencinprimaria
HepatitisCcrnicaenatencinprimaria
Fechadelaltimarevisin:16/03/2016
ndicedecontenidos
1. Dequhablamos?
2. Cundorealizarcribado?
3. Cmosediagnostica?
4. Cmosemanifiesta?
5. Cmosetrata?
6. Culessonlasinteraccionesfarmacolgicasms
habituales?
7. Quseguimientosedeberealizar?
8. Cundoderivar?
9. Culessonlasindicacionesdeltrasplante
heptico?
10. Bibliografa
11. Msenlared
12. Autoras
Dequhablamos?
EslapersistenciadeinfeccindelvirusdelahepatitisC(VHC)detectadaporlapresenciadeanticuerposfrentealmismo(AntiVHC)ydel
RNAdelVHCenpacientescondatosdeenfermedadhepticacrnicaotras6mesesdeunainfeccinaguda(EASL,2015).
Laprevalenciaglobalseestimaenel23%conunadistribucinmuyvariableporreasgeogrficasypases.Lamayorprevalenciase
encuentraenfrica(EgiptoyCamernsuperanel10%)yOrienteMedioylamenorenAmrica,AustraliayEuropaSeptentrionaly
Occidental.Unodelosmayoresproblemasesextrapolarestosdatosalarealidad,considerndosequesetratadeunapatologa
infradiagnosticada(ChopraS,2016).
Laincidenciaesmsdifcildeestimarporquesueleafectaragruposmarginalesyconfrecuencialainfeccinagudacursaasintomtica
(HajarizadehB,2013).
Ladistribucindelos7genotiposconocidostambinesvariable,expresandolasdiferenciasepidemiolgicasdeestainfeccinylas
variacionesalolargodeestasdcadas(tabla1).Elconocimientodeestadistribucinesdeintersporquevaadeterminareltipoyduracin
delaterapiaantiviral(HajarizadehB,2013EASL,2014).
Tabla1.Distribucingeogrficadegenotipos(HajarizadehB,2013EASL,2014).
Genotipo
reageogrficamsfrecuente
Amrica
Asia
Australia
EuropaSeptentrionalyOccidental
CiertasreasdelMediterrneo
3a
EuropadelEste
fricayEuropadelEste
Sudfrica
SudestedeAsia
DetectadoenBlgicayCanad,posiblementeinfectadosde
fricaCentral
LosmecanismosdetransmisinsonlosmismosqueparalahepatitisCaguda(vergua:HepatitisCaguda).
Seestimaqueel424%deloscasospuedenevolucionaracirrosisalos20aosdelainfeccininicialyel41%alos30.Elriesgoanualde
evolucinacarcinomahepatocelular(CHC)esdel24%,yendeterminadospasescomoJapn,seelevaal7%.LospacientesconCHC
tienenunaprobabilidaddel33%defalleceralaodeldiagnstico(MaasoumyB,2012HajarizadehB,2013).
Cundorealizarcribado?
LarealizacindelAntiVHCdebeofrecersealossiguientesgrupos(SIGN,2013SmithBD,2012MabryHernandezI,2014WHO,2014
AASLDIDSA,2015):
1. PacientesconelevacinpersistentedelaALT.
2. Consumidoresoexconsumidoresdedrogasporvaparenteral(ADVP)ointranasal.
3. InfeccinporVIH.
4. Pacientesquerecibieronfactoresdelacoagulacinantesde1987.
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/hepatitisccronica/
1/8
1/4/2016
GuaclnicadeHepatitisCcrnicaenatencinprimaria
5. Receptoresdetransfusionesantesde1991yderganosantesde1992.
6. Donantesderganosslidos.
7. RecinnacidosdemadresinfectadasconVHC.
8. Pacientesenhemodilisis.
9. Exposicinocupacionaldespusdepinchazoconagujas,materialcortanteoexposicinmucosaaproductossanguneosinfectadoscon
VHC.
10. Personasquesehanrealizadotatuajesuotraexposicinpercutneasincontrolsanitario.
11. Adultosnacidosentre1945y1965sinfactoresderiesgodecontactoconelVHC.
12. ParejasdepacientesconinfeccinporVHC.
13. Personasconrelacionessexualesderiesgo,sobretodoenhombresquetienessexoconhombresyutilizandrogasdurantesus
relaciones(chemsex).
Serecomiendaseguimientoycribadoperidicoenlaspersonasquemantienenfactoresderiesgoparadesarrollarlainfeccin.Lamayorade
losautoresrecomiendanrealizarloanualenpacientesADVPyenvaronesVIHpositivosquemantienenrelacioneshomosexualessin
proteccin(AASLDIDSA,2015).Enlapoblacinnacidaentre1945y1965sinexposicinpotencialalVHCessuficienteunanica
determinacin.
Cmosediagnostica?
LosvaloresdeALTsonmuyinespecficosparasusospechadiagnstica,yaquehastaen1/3deloscasossonnormalesyun25%solo
duplicanlosvaloresdenormalidad(ChopraS,2016).DeberealizarseserologaparahepatitisA,ByVIH.
ElnicomtododiagnsticodeHCCeslaserologa(determinacindelAntiVHC[vergua:Marcadoresdehepatitisvrica]).Resultados
falsosnegativospuedenpresentarseenpacientesinmunocomprometidos,trasplanterecientederganosslidos,pacientesenhemodilisise
hipooagammaglobulinemia.ResultadosfalsospositivospuedenpresentarseenpoblacionesconbajaprevalenciadeinfeccinporVHC
(GhanyMG,2009EASL,2015AASLDIDSA,2015).
LaspruebasvirolgicasconfirmanelRNAdelVHC.EstnindicadassielAntiVHCespositivo,enpacientesconsospechaclnicade
enfermedadhepticayAntiVHCnegativo,eninmunocomprometidosyenloscandidatosaterapiaantiviral(GhanyMG,2009EASL,2015).
Lainterpretacindelosposiblesresultadossemuestranenlatabla2(GhanyMG,2009SmithBD,2012).
Tabla2.InterpretacinresultadoAntiVHCyRNAVHC.
AntiVHC
Positivo
Negativo
Positivo
HACoHCC(segnclnica).
HACenestadioinicial.
HCCeninmunodeprimido.
FalsopositivodelRNAVHC.
Negativo
HACenperiododebajaviremia.
ResolucinHAC(tantotras
tratamientocomocuracin
espontnea).
Noinfeccin.
RNAVHC
HAC:hepatitisagudaCHCC:hepatitiscrnicaCRNAVHC:RNAdelvirusdelahepatitisC.
Ladeterminacindelgenotipodeberealizarseprevioalcomienzodeltratamiento.Destedependerlaeleccindefrmacos,sudosisy
duracin(GhanyMG,2009HajarizadehB,2013EASL,2015).
LadeterminacindelgenIL28Bnoesimprescindibleantesdecomenzareltratamientofarmacolgicoynoesnecesariosisevanautilizarlos
nuevosantiviralesdeaccindirecta(AAD)(EASL,2015).
Antesdeldiagnsticodefinitivodebendescartarseotrascausasdeenfermedadhepticacrnicayvalorarlaexistenciadeenfermedades
comrbidasquepuedanempeorarelpronsticodelaenfermedad(EASL,2015).
Unavezestablecidoesnecesarioevaluarlagravedaddelaenfermedadheptica(existenciadefibrosisocirrosis),independientementedelos
valoresdeALT.Sehaobservadoquepuedehaberungradoelevadodefibrosisaunconvaloresnormalesdeestemarcadorbioqumico
(EASL,2015).LaescaladevaloracinmsempleadaeslaMETAVIR.Hastalafecha,labiopsiahepticaeselpatrnorodereferencia,sin
embargonoestexentademorbilidad(5,9%)ymortalidad(0,130,33%)ysilaclnica,loshallazgosdelaboratorioylaspruebasdeimagenlo
sugieren,surealizacinnoesnecesaria(GolbergE,2016).Paraellosehandesarrolladotcnicasnoinvasivascomolaelastografade
transicinoFibroscan(medicindelarigidezheptica)ybiomarcadoressricosquecalculanndicesquecombinanvaloresdeAlfa2
macroglobulina,haptoglobina,apolipoproteinaA1,gammaglutamiltranspeptidasaybilirrubinatotal,ALT,aspartatoaminotransferasy
plaquetas(APRIyFIB4).LasensibilidadyespecificidaddelaelastografadetransicinparadetectarvaloresdeMETAVIRsuperioreso
igualesaF2esdel79y83%respectivamenteyparaF4,89y91%(tabla3).Losbiomarcadoressonmenossensiblesyespecficos(WHO,
2014).Lacombinacindeambastcnicashapermitidoreducirlabiopsiahepticaquequedaranicamenteindicadaencasosde
discordanciaentrelosmtodosnoinvasivosocuandofuesenecesariaparaconfirmarotrasetiologas(CasteraL,2011SIGN,2013EASL,
2015AASLDIDSA,2015).Losmtodosnoinvasivostambinsontilesenelseguimientoanualdelospacientes.Losresultadosdela
elastografadetransicinpuedenverselimitadosantelapresenciadeunespaciointercostalpequeo,ascitis,existenciadeimportante
actividadnecroinflamatoriauobesidad(CasteraL,2011JungKS,2012).
Tabla3.Escaladevaloracindefibrosisheptica(FieldMI,2016CurryMP,2016).
EscalaMETAVIR
ElastografadetransicinoFibroscan
Nofibrosis
Fibrosisportalsinsepto
F1
Algunafibrosis
Fibrosisportalconsepto
F2
Fibrosissignificativa
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/hepatitisccronica/
2/8
1/4/2016
GuaclnicadeHepatitisCcrnicaenatencinprimaria
3
Fibrosisseptalsincirrosis
F3
Fibrosisavanzada
Cirrosis
F4
Cirrosis
Cmosemanifiesta?
LasmanifestacionesclnicasnosuelenocurrirhastalaaparicindesntomasrelacionadosconlacirrosishepticaoelCHC.Sinembargo,en
eltranscursodelaenfermedad,entreel4074%delospacientespuedendesarrollarmanifestacionesextrahepticasqueinfluyenensu
pronstico(MaasoumyB,2012):
Crioglobulinemia(enel1955%delospacientesinfectados).
Aumentodelaresistenciaalainsulinaydiabetestipo2.
Dislipemia.
Afectacindelsistemanerviosocentral.
Depresinytrastornocognitivo.
Losfactoresderiesgorelacionadosconlaprogresindelaenfermedadhepticason(MaasoumyB,2012SIGN,2013WestbrookRH,2014):
Edad:nosloeltiempotranscurridodesdeelmomentodelainfeccin,sinotambinlapropiaedaddelpacienteyaqueseha
observadoquelaevolucinafibrosisseincrementaconlaedad.
Sexoyfactorestnicos:laprogresinafibrosisesmenorenmujeresyafroamericanos.
Esteatosishepticaendicedemasacorporalsuperiora25.
Ingestadealcohol:msde50g/da.
NivelesdeALT:niveleselevadosseasocianaincrementoenelriesgodeprogresindelafibrosis,perovaloresnormalesnolo
excluyen.
ConfeccinconVIHyvirusdehepatitisAoB.
LahepatitiscrnicaporVHCeslaresponsabledecasiel25%delosCHC.Suincidenciaseestimaen0,8%/aoenpacientesconfibrosis
hepticaavanzadasincirrosisyestevaloraumentaal1,44,9%/aoenpacientesconcirrosis.Losfactoresderiesgosonsimilaresalos
citadosparalaprogresindelaenfermedad(MaasoumyB,2012).
Enpacientesquehandesarrolladocirrosisseestimaunamortalidadanualdel24%.Enpacientesconfibrosisavanzadaquehanpresentado
algunacomplicacinseincrementaal5,68,3%anualypasaal18,2%enelsiguienteaodespusdeunadescompensacinheptica
(MaasoumyB,2012).
Unavezrealizadoeldiagnstico,debederivarsealespecialistaparalavaloracindetratamientofarmacolgico(SIGN,2013EASL,2015
AASLDIDSA,2015).
Cmosetrata?
ManejodelainfeccinporVHC
Elobjetivoteraputicoeslaerradicacindelainfeccinconelobjetodecontrolarsumorbimortalidad.stasecompruebaconunarespuesta
viralsostenida(RVS)quesedefinecomolaausenciadeteccindelRNAdelVHCalas12semanasdefinalizareltratamiento(EASL,2015
AASLDIDSA,2015).
Medidasgenerales
Deberecomendarseunaportenutricionaladecuadoyejerciciomoderado,evitandosobrepasarunndicedemasacorporalde25.Silos
pacientesnoloestuviesen,recomendarvacunacinfrenteahepatitisAyB.Noexistenevidenciassuficientesparaindicarsuplementosde
Zinc,vitaminaK,E,Cyhierro.Elconsumodealcohol(aunqueseamoderado)interfiereconlarespuestaaltratamientoporloquees
recomendabledisminuiroabstenersedesuingesta(SIGN,2013).
Indicacionesycontraindicaciones:
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/hepatitisccronica/
3/8
1/4/2016
GuaclnicadeHepatitisCcrnicaenatencinprimaria
Todoslospacientesdiagnosticados,conenfermedadhepticacompensadaono,debenservaloradosparacomienzodetratamiento,
priorizandoaquellosconfibrosisocirrosis(METAVIR3,4).Seexceptuarnaquellosconunaexpectativadevidalimitadaporcausas
extrahepticas(EASL,2015AASLDIDSA,2015).
Lospacientesquehanrecibidotratamientopreviosinobtenerrespuestafarmacolgicasatisfactoria,debenreevaluarseparavalorar
pautasconlosnuevosfrmacos(MS,2015).
Independientedelgradodefibrosis,eltratamientodebepriorizarseenpacientesconcoinfeccinporVIHovirusdelahepatitisB,si
existeindicacindetrasplantehepticoohayunareinfeccinporelVHCdespusdelmismo,conimportantesmanifestaciones
extrahepticasdelaenfermedad,conasteniagraveyconmayorriesgodetrasmisindelaenfermedad(EASL,2015AASLDIDSA,
2015).
Enpacientesconfibrosismoderada(METAVIR2)estjustificadoeltratamientofarmacolgico(EASL,2015).
Silafibrosisesleve(METAVIR01)ynoexistenmanifestacionesextahepticasdelaenfermedad,eltratamientopuedediferirsee
individualizarse,manteniendounseguimientodelaafectacinheptica,aparicindesituacionescomrbidasydenuevostratamientos
quepuedaninstaurarseencualquiermomento(SIGN,2013LamersMH,2013EASL,2015MS,2015).
Enpacientesdemsde70aosyenlosquepresentanMETAVIR0y1,eltratamientofarmacolgicopuedesermenoseficiente
(LamersMH,2013).
Eltratamientoconantiviralesdeaccindirecta(AAD)debepriorizarseparalospacientesqueestnenlassiguientessituaciones(MS,
2015):
FibrosishepticaF2F4,independientementedelaexistenciaonodecomplicacionespreviasdelahepatopata.
Enlistadeesperadetrasplanteheptico.
Trasplantadoshepticosconrecidivadelainfeccinenelinjertoheptico,independientementedelaexistenciaonode
complicacionesydelestadiodefibrosis.
Ausenciaderespuestaatripleterapiaconinhibidoresdelaproteasadeprimerageneracin(boceprevir[BOC]otelaprevir
[TPV]).
TrasplantadosnohepticosconunahepatitisC,independientedelestadiodefibrosisheptica.
ConmanifestacionesextrahepticasclnicamenterelevantesdelVHC,independientedelestadiodefibrosisheptica.
Deseosdequedarseembarazada.
Personasconriesgoaumentadodetransmisindelvirus:
Personalsanitarioinfectado.
Adictosadrogasintravensosas.
Hombresquetienensexoconhombres.
ApesardequesetienemenosexperienciadeusoconlosAAD,porelmomentonoexistencontraindicacionesabsolutasparasuempleo.El
sofosbuvir(SFV)debeutilizarseconprecaucinenpacientescondisminucindelfiltradoglomerular.Laasociacinparitaprevir(PRT)+
ritoinavir(RTN)+ombitasvir(OBT)+dasabuvir(DSB)estcontraindicadaencirrosishepticadescompensada(EASL,2015).
Tratamientofarmacolgico
LaintroduccindelosAADhapermitidoacortarladuracindeltratamiento,utilizarsololavaoral,disminuirlosefectossecundariosy,en
ensayosclnicosfaseIII,hanobtenidoRVSquellegaaalcanzarmsdel95%enalgunosgenotipos(WHO,2014EASL,2014ImranM,
2014ChildsKeanLM,2015ManzanoRobledaMC,2015).
Teniendoencuentaestosfactores,lasopcionesactualessepresentanenlatabla4.
Tabla4.Opcionesteraputicasdisponibles.
Con
AAD1
generacin
Genotipo
1
Nuevos
AAD
Genotipo2
MS,2015
EASL,2015
AASLD,2015
SFV+SMVconosinRB.
SFV+DCVconosinRB.
SFV+LDPconosinRB.
PRP/RTN+DSB+OBT
conosinRB.
RB+SFV.
IFP+RB+SFV(sise
toleraelIFPoenpacientes
cirrticosquenohan
respondidocon
anterioridad).
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/hepatitisccronica/
IFP+RB+SFV.
IFP+RB+SMV.
SFV+LDP.
OBT+PRT+
RTN+DSB.
SFV+SMV.
SFV+DCV.
RB+SFV.
IFP+RB+SFV
(enpacientescon
cirrosisotratados
previamente).
SFV+DCV(en
pacientescon
cirrosisotratados
previamente).
Genotipo
1a
Genotipo
1b
SFV+RB.
WHO,2014
IFP+RB
+
BOC/TPV.
LDP+SFV.
PRT/RTN+
OBT+DSB+
RB.
SFV+SMV
conosinRB.
LDP/SFV.
PRT/RTN/OBT
+DSB.
SFV+SMV
conosinRB.
RB+SFV
conosin
IFP.
SMV+RB
+IFP.
RB+SFV
conosin
IFP.
4/8
1/4/2016
GuaclnicadeHepatitisCcrnicaenatencinprimaria
Genotipo3
SFV+DCVconosinRB.
SFV+LDPconosinRB.
IFP+RB+SFV(sise
toleraelIFPoenpacientes
cirrticosquenohan
respondidocon
anterioridad).
RB+SFV(combinacin
subptima.Slofibrosis
F2F3).
SFV+DCV(combinacin
subptima.Slofibrosis
F2F3).
Nuevo
diagnsticoy
recada
Genotipo4
No
respondedores
Genotipo56
SFV+
LDP.
PRT/RTV
+OBT+
RB(enno
cirrticos).
RB+
SFV.
SFV+
SMV.
SFV+
SMVcon
osinRB.
SFV+
LDPcon
osinRB.
PRT/RTV
+OBT+
RB(enno
cirrticos).
RB+
SFV.
IFP+RB.
IFP+RB+SFV.
IFP+RB+SFV.
RB+SFV
(combinacin
subptima).
SFV+DCV
(pendientedelos
datosquese
obtenganal
aadirRB).
SFV+RBconosinIFPsi
puedeserutilizadoenlos
pacientesseleccionados.
RB+SFV
conosin
IFP.
IFP+RB+SFV.
IFP+RB+SMV.
SFV+LDP(+RB
enpacientescon
cirrosis
compensadasin
contraindicaciones
parasuuso).
OBT+PRT+
RTN+RB.
SFV+SMV(+RB
enpacientescon
cirrosissin
contraindicaciones
parasuuso).
SFV+DCV(+RB
enpacientescon
cirrosissin
contraindicaciones
parasuuso).
LDP/SFV.
PRT/RTN/OBT+RB.
SFV+RB.
SFV+RB+IFP
(alternativa).
SFV+SMVconosinRB
(alternativa).
RB+SFV
conosin
IFP.
IFP+RB+SFV.
SFV+LDP(+RB
enpacientescon
cirrosis
compensadasin
contraindicaciones
parasuuso).
SFV+DCV(+RB
enpacientescon
cirrosis
compensadasin
contraindicaciones
parasuuso).
LDP/SFV.
Alternativa:SFV+RB+
IFP(sisepuedeutilizar).
AAD:antiviralesdeaccindirectaIFP:interfernpegiladoRB:ribavirinaBOC:boceprevirTPV:telaprevirSFV:sofosbuvirSMV:
simeprevirDCV:daclatasvirLDP:ledipasvirPPR:paritaprevirRTN:ritonavirDSB:dasabuvirOBT:ombitasvir.
Existenenmarchanumerososensayosconnuevosfrmacosqueaportarnsusresultadosenlosprximosaos(MS,2012ImranM,2014
EASL,2015).
Efectossecundariosdeltratamientofarmacolgico
Sonmsfrecuentesenpacientesconcirrosis(4057%deloscasos),siendounaimportanteraznparalafaltadeadherencia(LamersMH,
2013WHO,2014).LosperfilesdeseguridaddelosnuevosAADdescritosenlosdiferentesensayosclnicosloshacenmuytolerablesyen
pocasocasionesobliganasusupresin.CuandoseasocianaIFPyRB,muchadelasintomatologaserelacionamsconlosefectos
caractersticosdestosfrmacos(MS,2014MS,2015).
Losmsfrecuentesson:
Sndromeflu:caractersticodelIFPyRBydescritotambinconelusodesofosbuvir(SFV)ysimeprevir(SMV).Puedeminimizarse
recomendandoalpacientequebebalquidosabundantesypautandoeltratamientoenperiodosdepocaactividadfsica.Sueleceder
espontneamentealas46semanasdelcomienzodelmismoypuedetratarseconparacetamol,nosuperandoladosisde2g/da
(SIGN,2013EASL,2015NICE,2015).
Alteracionestiroideas:puedenafectaral6%delosquerecibentratamientoconIFP,pudiendomanifestarsecomohiperohipotiroidismo
(SIGN,2013EASL,2015).
Alteracioneshematolgicas:laanemiayneutropeniasonfrecuentesconelIFPyRB.LaintroduccindeBOCyTPVhaincrementado
suaparicin,principalmenteenpacientesconcirrosis.LaneutropeniatambinsehaobservadoconelSFVySMVenmenormedida
queconelrestodefrmacos.Latrombopeniaylinfopeniatambinsonfrecuentes(LamersMH,2013SIGN,2013EASL,2015NICE,
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/hepatitisccronica/
5/8
1/4/2016
GuaclnicadeHepatitisCcrnicaenatencinprimaria
2015).
Alteracionespsiquitricas:ansiedad,insomnio,labilidademocional,depresin,psicosiseideasdesuicidio.Deberconsiderarsela
prescripcindeantidepresivosinhibidoresdelarecaptacindeserotoninaenpacientesconantecedentesdedepresinantesdeiniciar
eltratamientoantiviral(LamersMH,2013SIGN,2013NICE,2015).
Alteracionescutneas:lapresenciaderashcutneoesmuchomsfrecuentedesdelaintroduccindelatripleterapiaconBOCoTPV,
afectandocasial50%depacientesqueutilizanTPV.Enlamayora(90%)esleveysepuedemanejarconcremasemolientese
hidratantesocorticoidestpicosyantihistamnicos(difenhidramina,hidroxizina,levocetirizinaodesloratadina),sifueranecesario.Sies
msgrave(6%),debeplantearselaretiradadeTPVyRByencasodereaccionescutneasgravesconeosinofiliayafectacin
sistmica,sndromedeStevensJohnsononecrlisisepidrmicatpica,debeplantearselaretiradadetodalamedicacin(LamersMH,
2013SIGN,2013WHO,2014EASL,2014MS,2014).SiporunefectoadversodeberetirarseelAAD,nopuedereanudarsesuuso
posteriormente(MS,2014).TambinsehadescritorashconSFV(NICE,2015)yreaccionesdefotosensibilidadconSMV(WHO,2014
NICE,2015EASL,2015).
Disgeusia:puedeafectarhastael40%delospacientesconBOC,enocasionesasociadoarashcutneo(LamersMH,2013WHO,
2014).
Pruritoanal:puedemanifestarseenel50%depacientesatratamientoconTPV(LamersMH,2013).
Otros:nuseas,cefalea,prdidadepeso,disnea,alopecia,hiperbilirrubinemiaoretinopatasonefectossecundariosmenosfrecuentes
(SIGN,2013NICE,2015).
Culessonlasinteraccionesfarmacolgicasmshabituales?
LosAADsoninhibidorespotencialesdelcitocromoCYP3A4yprolonganelintervaloQT.Tienenfrecuentesinteraccionesconotrosfrmacos.
Laasociacinparitaprevir(PRP)/ritonavir(RTN)+dasabuvir(DSB)+ombitasvir(OBT)+RBpresentaunacomplejidadespecialporloquese
recomiendavalorarcuidadosamenteelusodecualquierotrofrmacoantesdeprescribirla.Lainformacinsobreinteraccionesesaccesibley
semantieneactualizadaen:http://www.hepdruginteractions.org/(LamersMH,2013KiserJJ,2012TalaveraPonsS,2014MS,2015).
Quseguimientosedeberealizar?
Desdeatencinprimariaesimportantefavorecerlaadherenciateraputicayestarpendientedelasposiblesinteraccionesyefectos
secundariosfarmacolgicos.
LavaloracindelaeficaciadeltratamientosehaderealizarconladeterminacindelRNAVHCenperiodosquedependendelapauta
teraputicaseleccionadayalas12y24semanasdespusdefinalizarlo(EASL,2015).
Sehaderealizardeterminacionesperidicasdehemograma,ALT,creatininayfuncintiroideasielpacienteestrecibiendoIFP,encuyo
casosudeterminacinhademantenersedurantelosdosprimerosaosdespusdefinalizarlo(LamersMH,2013WHO,2014EASL,2015
AASLD/IDSA,2015)ylaexistenciadelassituacionescomrbidasmarcaranelseguimientocorrespondientealasmismas.
Labiopsiahepticaduranteodespusdeltratamientofarmacolgiconoestindicadaamenosqueserequieradeunainformacinmuy
especfica(SIGN,2013).Laevaluacindelgradodefibrosisserealizarcada12aosconmtodosnoinvasivos(EASL,2014).
ElcribadodeCHCdebemantenersedeformaindefinidaenpacientesconcirrosis.Noestindicadaladeterminacinaisladade
alfafetoprotena.Elseguimientohaderealizarsemedianteecografaabdominalcada6meses.Serecomiendalaendoscopiadigestivaparael
seguimientodelasvaricesesofgicassiestasestnpresentesenlaendoscopiapretratamiento(SIGN,2013LamersMH,2013EASL,
2015).
Cundoderivar?
Elmanejoytratamientodeestapatologadeberealizarseenatencinespecializada(EASL,2015AASLD/IDSA,2015).
Culessonlasindicacionesdeltrasplanteheptico?
SoncandidatosatrasplantehepticolospacientesconinsuficienciahepticacrnicaoconCHCoperable(tumornicomenoroiguala5cmo
hasta3ndulosmenoresde3cm)(SIGN,2013).
LareinfeccinenelhgadotrasplantadoesconstanteenpacientesconRNAVHCdetectableenelmomentodeltrasplante.Esfundamentalel
tratamientoantiviralprevioparaconseguirunaRVSoalmenosnegatividaddelRNAVHCantesdelaintervencin.Siseconsigue,seha
demostradoeficaciaenlasupervivenciadelinjertoydelospacientes.Sinembargoenestascondicioneslarespuestaalosfrmacoses
pobre,sonfrecuenteslascontraindicacionesparaelusodeIFPyRB,ascomosusefectossecundarios,porloquerecomiendauna
prescripcinindividualizada.Enmsdel50%deloscasosseprecisalainterrupcindeltratamiento.Lospacientesconrecurrenciade
infeccinenelposttrasplante,debenrealizartratamientoantiviral(EASL,2015).
Bibliografa
AASLD/IDSAHCVGuidancePanel.HepatitisCguidance:AASLDIDSArecommendationsfortesting,managing,andtreatingadults
infectedwithhepatitisCvirus.Hepatology.201562(3):93254.PubMedPMID:26111063.Textocompleto
AgenciaEspaoladeMedicamentosyProductosSanitarios.Medicamentosdeusohumano.Informesdeposicionamientoteraputico.
Disponibleen:http://www.aemps.gob.es/medicamentosUsoHumano/informesPublicos/home.htm
CasteraL,BedossaP.HowtoassessliverfibrosisinchronichepatitisC:serummarkersortransientelastographyvs.liverbiopsy?Liver
Int.201131Suppl1:137.PubMedPMID:21205132.Textocompleto
ChildsKeanLM,HandEO.SimeprevirandsofosbuvirfortreatmentofchronichepatitisCinfection.ClinTher.201537(2):24367.
PubMedPMID:25601269
ChopraS.ClinicalmanifestationsandnaturalhistoryofchronichepatitisCvirusinfection.Uptodate2016[consultado2022016].
Disponibleen:http://www.uptodate.com
ChopraS.EpidemiologyandtransmissionofhepatitisCvirusinfection.Uptodate2016[consultado2022016].Disponibleen:
http://www.uptodate.com
CurryMP,AfdhalNH.Noninvasiveassessmentofhepaticfibrosis:overviewofserologicandradiographictests.Uptodate2016
[consultado2022016].Disponibleen:http://www.uptodate.com
Estrategiateraputicaparalahepatitiscrnicacausadaporelvirusdelahepatitiscenelsistemanacionaldesalud.Ministeriode
Sanidad,ServiciosSocialeseIgualdad.Abril2015.Disponibleen:http://aeeh.es/wp
content/uploads/2015/04/a77478e2a1147600cb9979b5992281cb.pdf
EuropeanAssociationforStudyofLiver.EASLClinicalPracticeGuidelines:managementofhepatitisCvirusinfection.JHepatol.
201460(2):392420.PubMedPMID:24331294.Textocompleto
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/hepatitisccronica/
6/8
1/4/2016
GuaclnicadeHepatitisCcrnicaenatencinprimaria
EuropeanAssociationforStudyofLiver.EASLRecommendationsonTreatmentofHepatitisC2015.JHepatol.201563(1):199236.
PubMedPMID:25911336.Textocompleto
FieldMI.Histologicscoringsystemsforchronicliverdisease.Uptodate2016[consultado2022016].Disponibleen:
http://www.uptodate.com
GhanyMG,StraderDB,ThomasDL,SeeffLBAmericanAssociationfortheStudyofLiverDiseases.Diagnosis,management,and
treatmentofhepatitisC:anupdate.Hepatology.200949(4):133574.PubMedPMID:19330875.Textocompleto
GoldbergE,ChopraS.Cirrhosisinadults:Etiologies,clinicalmanifestations,anddiagnosis.Uptodate2016[consultado2022016].
Disponibleen:http://www.uptodate.com
HajarizadehB,GrebelyJ,DoreGJ.EpidemiologyandnaturalhistoryofHCVinfection.NatRevGastroenterolHepatol.201310(9):553
62.PubMedPMID:23817321
ImranM,ManzoorS,KhattakNM,KhalidM,AhmedQL,ParvaizF,etal.CurrentandfuturetherapiesforhepatitisCvirusinfection:
fromviralproteinstohosttargets.ArchVirol.2014159(5):83146.PubMedPMID:23979177
Informedeposicionamientoteraputicodeledipasvir/sofosbuvir/v1/20032015.MinisteriodeSanidad,ServiciosSocialeseIgualdad.
Marzo2015.Disponibleen:http://www.aemps.gob.es/medicamentosUsoHumano/informesPublicos/docs/IPTledipasvir
sofosbuvirharvoni.pdf
Informedeposicionamientoteraputicodedaclatasvirpt/v1/20022015.MinisteriodeSanidad,ServiciosSocialeseIgualdad.Febrero
2015.Disponibleen:http://www.aemps.gob.es/medicamentosUsoHumano/informesPublicos/docs/IPTdaclatasvirdaklinza.pdf
Informedeposicionamientoteraputicodeombitasvir/paritaprevir/ritonavirydasabuvir.MinisteriodeSanidad,ServiciosSocialese
Igualdad.Marzo2015.Disponibleen:http://www.aemps.gob.es/medicamentosUsoHumano/informesPublicos/docs/IPTviekirax
exviera.pdf
JungKS,KimSU.Clinicalapplicationsoftransientelastography.ClinMolHepatol.201218(2):16373.PubMedPMID:22893866.Texto
completo
KiserJJ,BurtonJR,AndersonPL,EversonGT.Reviewandmanagementofdruginteractionswithboceprevirandtelaprevir.
Hepatology.201255(5):16208.PubMedPMID:22331658.Textocompleto
LamersMH,BroekmanMM,BoucherCA,BrouwerJT,BurgerDM,VanHoekB,etalNetherlandsAssociationofHepato
gastroenterologistsNetherlandsAssociationofInternalMedicineDutchAssociationfortheStudyofLiverDisease.Treatmentof
hepatitisCmonoinfectioninadultsDutchnationalguidelines.NethJMed.201371(7):37785.PubMedPMID:24038567.Texto
completo
ListadodeensayosclnicosautorizadosporlaagenciaespaolademedicamentosyproductossanitariosenhepatitisC.Ministeriode
Sanidad,ServiciosSocialeseIgualdad.Julio2012.Disponible
en:http://www.aemps.gob.es/investigacionClinica/medicamentos/docs/listadoensaClinautorizaAEMPShepatitisC.pdf
MaasoumyB,WedemeyerH.NaturalhistoryofacuteandchronichepatitisC.BestPractResClinGastroenterol.201226(4):40112.
PubMedPMID:23199500
MabryHernandezI,BlackmerS.ScreeningforhepatitisCvirusinfectioninadults.AmFamPhysician.201490(6):4056.PubMed
PMID:25251234.Textocompleto
ManzanoRobledaMC,OrnelasArroyoV,BarrientosGutirrezT,MndezSnchezN,UribeM,ChvezTapiaNC.Boceprevirand
telaprevirforchronicgenotype1hepatitisCvirusinfection.Asystematicreviewandmetaanalysis.AnnHepatol.201514(1):4657.
PubMedPMID:25536641.Textocompleto
NICEtechnologyappraisalguidance330.SofosbuvirfortreatingchronichepatitisC.February2015.Disponibleen:
https://www.nice.org.uk/guidance/ta330
NICEtechnologyappraisalguidance331.Simeprevirincombinationwithpeginterferonalfaandribavirinfortreatinggenotypes1and4
chronichepatitisC.February2015.Disponibleen:https://www.nice.org.uk/guidance/ta331
SIGNManagementofhepatitisC.(internet).Guideline133.July2013[consultado3112016].Disponible
en:http://www.sign.ac.uk/guidelines/fulltext/133/index.html
SmithBD,MorganRL,BeckettGA,FalckYtterY,HoltzmanD,TeoCG,etalCentersforDiseaseControlandPrevention.
RecommendationsfortheidentificationofchronichepatitisCvirusinfectionamongpersonsbornduring19451965.MMWRRecomm
Rep.201261(RR4):132.PubMedPMID:22895429.Textocompleto
TalaveraPonsS,LamblinG,BoyerA,SautouV,AbergelA.Druginteractionsandproteaseinhibitorsusedinthetreatmentofhepatitis
C:howtomanage?EurJClinPharmacol.201470(7):77589.PubMedPMID:24817413
WestbrookRH,DusheikoG.NaturalhistoryofhepatitisC.JHepatol.201461(1Suppl):S5868.PubMedPMID:25443346.Texto
completo
WHOGuidelinesApprovedbytheGuidelinesReviewCommittee.Guidelinesforthescreening,careandtreatmentofpersonswith
hepatitisCinfection.2014April.PubMedPMID:25535634.Textocompleto
Msenlared
AASLD/IDSAHCVGuidancePanel.HepatitisCguidance:AASLDIDSArecommendationsfortesting,managing,andtreatingadults
infectedwithhepatitisCvirus.Hepatology.201562(3):93254.PubMedPMID:26111063.Textocompleto
EuropeanAssociationforStudyofLiver.EASLRecommendationsonTreatmentofHepatitisC2015.JHepatol.201563(1):199236.
PubMedPMID:25911336.Textocompleto
MinisteriodeSanidad,ServiciossocialeseIgualdad.Estrategiateraputicaparalahepatitiscrnicacausadaporelvirusdelahepatitis
cenelsistemanacionaldesalud.Abril2015.Disponibleen:http://aeeh.es/wp
content/uploads/2015/04/a77478e2a1147600cb9979b5992281cb.pdf
SIGNManagementofhepatitisC.(internet).Guideline133.July2013[consultado3112016].Disponible
en:http://www.sign.ac.uk/guidelines/fulltext/133/index.html
Autoras
CarmenCastieiraPrez
MdicoEspecialistaenMedicinaFamiliaryComunitaria(1)
CarmenCostaRibas
MdicoEspecialistaenMedicinaFamiliaryComunitaria(2)
(1)ServiciodeAtencinPrimariadeFingoy.ServicioGalegodeSade.Lugo.Espaa.
(2)CentrodeSaluddeVila.Ibiza,IllesBalears.Espaa.
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/hepatitisccronica/
7/8
1/4/2016
GuaclnicadeHepatitisCcrnicaenatencinprimaria
Elsevier2016
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/hepatitisccronica/
8/8