Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) .

2014

151

BAN VE VAN E HIEU-NGHA TRONG QUAN HE

HON NHAN GIA NH QUA MOT SO QUY NH CUA
HOANG VIET LUAT LE

Mai Th Dieu Thuy*

1. M au

Trong boi canh xa hoi Viet Nam hien nay ang phat trien theo hng
toan cau hoa, hoi nhap va phat trien, di s tac ong cua nen kinh te th
trng, nhng gia tr ao c hieu, le, ngha cua xa hoi ton tai trong suot
tien trnh lch s cua dan toc a co nhieu thay oi, ieu nay gay anh hng
khong nho en xa hoi noi chung va gia tr nhan van cua moi ca nhan noi
rieng. Tuy nhien, ve ban chat ao hieu-ngha van la nhan to quan trong tao
nen ban sac van hoa truyen thong tot ep cua ngi Viet, ma khong mot he
thong chuan mc ao c xa hoi nao co the thay the c. V the, viec on co tri
tan thong qua cac co luat e co the hieu ro hn ve nguon goc, ve ban chat cua
hieu, le, ngha lam nen tang cho viec bao ton nhng gia tr truyen thong
ao c tot ep cua dan toc va lam c s cho viec ap dung phap luat hien ai
la ieu can thiet, nhat la trong ieu kien phat trien hoa nhap nhng khong
hoa tan hien nay.
Trong pham vi bai viet nay chung toi ch e cap en van e hieu-ngha
c the hien trong cac quan he hon nhan gia nh quy nh trong noi dung
cua bo Hoang Viet luat le.
Bo Hoang Viet luat le do Tong tran Nguyen Van Thanh ch ao bien soan
theo mot quy trnh chat che di s kiem soat cua Hoang e Gia Long nam
1815, nen con c goi la Luat Gia Long vi 398 ieu, chia thanh 22 quyen
ieu chnh chu yeu trong sau lnh vc tng ng vi pham vi quan ly cua sau
bo: Lai, Le, Binh, Hnh, Ho, Cong. Bo Hoang Viet luat le c s dung trong
suot thi ky nha Nguyen, roi dung tiep Trung Ky trong thi ky thc dan Phap
chiem ong Viet Nam.
2. Ban luan ve gia tr ao c hieu-ngha trong bo Hoang Viet
luat le
Trong xa hoi phong kien ch hieu la mot gia tr xa hoi c e cao va coi
o la mot chuan mc ao c c ban dung e anh gia t cach cua con ngi,
c coi la net au trong tram net [5:33]. Chnh v the trong quan iem cua
cac trieu ai phong kien Viet Nam noi chung va trieu ai nha Nguyen noi rieng
th ch hieu at cung vi ch trung oi vi nha vua: quan x than t than bat
t bat trung, phu x t vong t bat vong bat hieu, trong cac toi th cung khong
toi nao ln hn toi bat hieu (Ngu hnh chi thuoc tam thien, nhi toi mac ai
* Khoa Luat, ai hoc Hue.

152

Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) . 2014

Trang ba cua bo Hoang Viet luat le. Dong tren ghi: Gia Long thap nh nien ban hanh.
(Nguon: vi.wikipedia.org/wiki/)

bat hieu) [4:33]. Tai ieu 2 Hoang Viet luat le a xac nh hanh vi bat hieu la
mot trong Thap ac toi (10 toi ac nghiem trong nhat) goi la toi ac nghch va toi
bat hieu [1: 105]. ao hieu trong co luat va la ngha vu phap ly va la ngha
vu ao c, hnh thanh nen khuon phep ng x, neu con chau lam trai th b
coi la bat hieu. Theo quy nh tai ieu 307 Hoang Viet luat le: Khi ong ba, cha
me con song, con cai c quyen nhan s nuoi dng, day bao cua cha me. Con
chau co ngha vu phung dng ong ba cha me, khong c quyen trai giao lenh
cua ong ba cha me. Ben canh o, ieu luat 306 nghiem cam con chau khong
c tha kien, to cao hoac vu cao ong ba cha me tr trng hp mu phan,
mu ai nghch xam hai en hoang e va s an nguy cua xa tac, giet cha me
e, cha me nuoi th cho phep to cao. Tai cac ieu 31, 35, 37, 274 Hoang Viet
luat le cung quy nh con chau co quyen va ngha vu bao ve ong ba, cha me, co
quyen che giau cac toi pham cua ong ba cha me, cu the tai Quyen 1 Danh luat
le, ieu 31 Than thuoc tng vi dung an (ho hang than thuoc che giau toi cho
nhau) viet rang: Trng hp ngi than thuoc bac ai cong tr len, ma tang
phuc rat trong, ong ba ngoai, cha me v cua chau, re, v chong cua chau, anh
em cua chau, v cua anh em mang n ln, neu pham toi eu cho phep giau toi
cho nhau, hoac trong trng hp ong ba cha me pham toi i ay con chau phai
theo ong ba cha me i en va tai ni lu ay (ieu 14 Hoang Viet luat le).

Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) . 2014

153

Hai trang noi dung Hoang Viet luat le. (Nguon: vi.wikipedia.org/wiki/).

Ben canh o, bo luat cung ch ro: Cac viec bat hieu th nhieu lam. Trong
chu thch ch neu c nhng ieu co ghi chep trong luat ma thoi [1:52]. Theo
o, e e cao long hieu thao, ieu 17, Chng II (Nghi che), Quyen IX Kh
than chi nhiem quy nh: Tuoi gia co benh at i chau con ve phung dng
e sau yen phan. Neu con oi vi cha me, chau oi vi ong ba gia tren 80 tuoi
ma lai b benh nang, trong nha khong co ai thay mnh cham soc, ma khong
chu ve hau ha, tham phu quy vinh hoa, li loc, bo nhiem vu hau cha me, toi
nay khep vao toi bo nhiem vu cham soc cha me. Hoac co ngi ngc lai cha
me khong b benh tat ma noi doi rang cha me mnh benh mong co ngi ve
phung dng. Nh vay mot la bo ri cha me, la bat nhan, mat khac la ke bat
ngha vi vua, nen phat 80 trng. Hoac trong ieu 307 a khang nh tnh
nghiem trong cua hanh vi xuc pham en ong ba, cha me thong qua quy nh:
Con chau neu phung dng ma co y lam thieu sot x phat 100 trng, lu
3.000 dam, hoac la Con chau pham toi ma l, a thng ong ba cha me th
b trng tr nang hn trng hp pham toi bnh thng, mu giet ong ba, cha

154

Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) . 2014

me b x giao quyet, neu giet th b x beu xac hoac lang tr. Ke ca trng
hp con chau xam pham en mo ma to tien, ong ba, cha me eu b khep vao
toi Thap ac.
Trong trng hp gia hieu ao va phap luat co xung ot nhau th trong
noi dung cua Hoang Viet luat le hieu ao van c coi la cai goc e ieu chnh
hanh vi cua con ngi, the hien qua quy nh cho phep giam hoac hoan hnh
phat oi vi cac can pham co cha me gia yeu, khong ni nng ta, can pham
lai la con tha t. ai Nam hoi ien s le neu ro: Neu ngi nao pham vao toi
o, lu ma con ong ba (cao to, tang to cung the), cha me a gia, om can phai
hau nuoi ma nha khong co ngi nao en tuoi thanh inh (16 tuoi tr len)
thay c, th quan co trach nhiem phai xet hoi ro rang, ke khai ngi ay
pham vao toi danh g va duyen c phai nha hau nuoi, th ch phat 100 trng.
Con cac toi khac eu cho nop tien chuoc lai hau nuoi ong ba, cha me [2:57].
Tham ch, co khi e phung dng ong ba cha me, luat phap cho phep giam
hnh phat oi vi ca toi giet ngi: Pham cac an mang ve anh nhau chet,
trong khi kham nghiem, phai xet hoi ro ten hung pham ay co ong ba, cha me
gia, om hay khong, ten hung pham co phai la con mot hay khong, bao cao kem
luon vao mot the. en ky x an, cho c lai hau nuoi be than, ch lay them
giay cam ket na. Neu khi xet hoi, ke can pham ay khong phai la hang c
lai hau nuoi be than ma en khi x an, th ong ba, cha me cua ke can pham ay
a thanh ra gia, om hoac la anh em con chau chet het, cung c vien le xin
lai nuoi hau be than [2:76]. Ngc lai, toi pham pham cac toi ve em trai giet
anh ruot va toi giet cac bac ton trng trong ho t ngi phai e tang 9 thang
tr xuong, eu phai theo ung luat ma bat toi, nhat nh khong c tau xin
cho lai tha t na [2:77].
Ben canh o, trong quy nh cua bo Hoang Viet luat le viec oi phan
chia tai san khi ra rieng c coi la mot trong nhng bieu hien cua toi bat
hieu: Pham ong ba cha me con song, chau con gi le th khong c co cua
rieng. Neu oi phan chia tai san ra rieng th eu la viec lam bat hieu ca.
Hay khi ong ba cha me con song, con chau khong c v tai san ma to ra
thieu le o, cho du ong ba cha me khong con na th anh em khi cung nhau
cung phai the hien le o hn vi cac bac trng boi. [1:104]. a ra ieu
luat nh the chnh la cach day ngi ta ch hieu, noi cach khac, nhng quy
nh o cua Luat Gia Long a the hien t tng ton trong ngi gia, thng
xot ngi gia, anh em yeu thng nhau, the hien ro c viec e xng ao
hieu trong Nho giao.
Khi ong ba, cha me qua i th ch hieu van tiep tuc rang buoc con
chau ca ve mat luan ly lan mat luat phap. Chnh v the, trong noi dung ieu
2 Hoang Viet luat le quy nh: Con chau co ngha vu phai ton trong thi ky
c tang oi vi ong ba cha me. Con chau cha c phan chia tai san tha ke
trong thi ky e tang ong ba, cha me. Nghe thay tang ong ba cha me ma giau
khong khoc, co tang cha me ma lam gia thu, vui chi an mac nh thng la
can toi bat hieu.

Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) . 2014

155

Ben canh van e ao hieu th Hoang Viet luat le con chu trong en ao
ngha. Theo Nho giao th ngha la le phai, s hp ly, s ung an. Khong T
noi: Quan t sang suot ve nhng viec hp le phai, trai lai ke tieu nhan cai g
li cho mnh mi lam. Manh T noi: S song cung la ieu ta muon, ngha
cung la ieu ta muon, hai cai o khong gi c ca hai, th bo song ma gi lay
ngha [5:178].
Hoang Viet luat le tha nhan che o a the, ngi an ong co quyen nam
the bay thiep nhng phai gi ung trat t tren di, ay la ngha v chong. ieu
96 Hoang Viet luat le khi giai thch ve the thiep that t a ch ro: V ln (the)
la ngi ngang bang mot the vi chong. Thiep la phan nho ben di, ch c
tiep kien cung chong ma thoi. Sang hen chia khac nhau. em the lam thiep la ep
quy lam tien, em thiep lam the la nang hen len sang, eu la viec trai vi ieu
ngha. Cho nen phat 100 trng, 90 trng. ang con the ma lai ci the na
th la lam sai chnh ngha, cho nen cung phat 90 trng, v ci sau phai ly d
tra ve tong toc [1:323].
Ben canh o, e bao ve ch ngha trong quan he hon nhan, ieu 108 cua
Hoang Viet luat le a ghi nhan ba trng hp ngi chong khong c bo v goi
la Tam bat kh o la: V a e tang cha me chong ba nam, khi lay nhau ngheo
ve sau giau co va khi lay nhau co ngi than thuoc, nay neu bo khong con ai
than thuoc e tr ve. Ba trng hp nay neu ngi chong co tnh bo th phat 60
trng, cho ve oan tu. Ngoai ra, ieu luat con quy nh du v pham phai That
xuat th cung khong nen bo neu khong phai a tuyet ngha (tc la v chong
khong an y, vui ve, tnh th khong hiep, an a la khong the hoa lai c). Hoac
tai ieu 15 Xuat the viet rang: Neu chong bo v i biet 3 nam, trong thi gian
ay khong bao quan biet, roi bo i th phat 80 trng, t y cai gia th phat 100
trng. Nh vay, nhng ieu luat nay luon hng en viec e cao y thc trach
nhiem cua ngi an ong vi ngi phu n va gia nh cua mnh hn, o chnh
la y ngha cua ngha phu the.
Ngoai ra, ch ngha con gop phan bao ve quyen li ngi phu n khi
chong chet, du Hoang Viet luat le khong quy nh cho v goa hng tha ke
cua chong nhng thong qua quy nh the gia, te da tc v ca (the) c co luat
tha nhan ngang hang vi chong nen khi ngi chong chet, ngi qua phu se
thay quyen chong quan ly di san ma ngi chong e lai cho cac con mnh. Luat
quy nh cu the nh sau: Neu ngi chong qua co la gia trng, ngi qua phu
c tiep tuc hanh x quyen cua chong. Ngi qua phu co toan quyen cua ngi
chong a mat e ieu khien gia nh.
Ngi qua phu co u tat ca nhng quyen thuoc ve than quyen oi vi cac
con v thanh nien va oi vi ca con v le. Ngi qua phu phai s dung gia san
do ngi chong e lai vao viec bao dng va giao duc cac con, ke ca con v th.
oi vi cac con thanh nien, ngi qua phu co mot uy quyen tinh than do
chong e lai [5:206].
Tren tinh than gi gn ch ngha trong quan he hon nhan nen th t
hng di san tha ke hng hoa va tap am cua cac con cung phu thuoc vao

156

Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) . 2014

a v cua ngi me. Hoang Viet luat le quy nh viec tha ke phai ton trong
nghiem ngat trat t ch, th, trng, au. Trong tha ke hng hoa va tha
ke tap am the hien ro net quy nh nay. Theo le tap am cua trieu Nguyen th:
Con trng, chau trng ve hang ch (dong v ca) c chon trc. Neu con,
chau trng ve hang ch co duyen c g (chet, co benh tat, can toi thong gian,
trom cap, v.v...), th con, chau th ve hang ch c tap am. Neu khong co con,
chau th ve hang ch mi cho con, chau trng ve hang th c tap am. Neu
khong theo th t, ma tap am lan vt, th phai phat roi, trng, o 3 nam (van
bat theo th t ma tap am) [3:192].
Co the thay, ch ngha di trieu ai nha Nguyen khong ch la cong cu
tao nen ton ti trat t trong gia nh ma con la cong cu hu hieu bao ve a v
cua ngi phu n trong xa hoi phong kien.
Trong quan iem Nho giao e co the a ao hieu-ngha tr thanh quy
tac trong cuoc song hang ngay, i sau vao tam ly ngi Viet, giao duc con ngi
t nguyen tuan theo nhng c tnh ay, e duy tr nen nep gia phong th khong
cach nao hn viec s dung yeu to le. Khong T noi: Khong co le lay g ma
trong, khong co le lay g ma nghe, khong co le lay g ma noi, khong co le theo
au ma lam hay Le la pham tru cua van hoa, la cai co sau do ban tnh cua
con ngi quy nh [5:181]. V vay le trc het c hieu la nhng nghi le,
nhng quy pham ao c quy nh quan he gia con ngi vi con ngi theo
trat t danh v xa hoi thi phong kien. Le c xem la le phai, la bon phan ma
moi ngi phai co ngha vu tuan theo. Viec hieu thao vi cha me, hoa thuan
anh em, tn ngha vi ban be, cao hn mot bac na o la ky cng phep nc,
la trat t xa hoi quy nh hanh vi cua con ngi. Nh co le ma moi ngi co c
s ben vng e tiet che nhan tnh, thc hien nhan ngha i Nh co le, con
ngi co the t mnh nuoi dng tnh tnh thanh tap quan, thoi quen ao c
truyen thong.
V the, viec th cung to tien va la le va an sau vao y thc cua ngi
Viet Nam tr thanh phong tuc, tap quan lau i. Theo le th ngi cham th
cung ong ba to tien, ay la ngi biet nh ve coi nguon cha me sinh thanh ra
mnh, luon nh ve ieu nhan ngha, co nh vay, con chau mi gi c ao
hieu-ngha vi ong ba, cha me. Khong T noi: cho mo ma tang ma, cha
day dan phai thng ma t dan a co long thng, cho xa tac ton mieu,
cha day dan phai knh ma dan a co long knh [5:182].
Cung chnh tren c s nay, Hoang Viet luat le a quy nh tha ke
hng hoa la ngha vu bat buoc cua ngi e lai tha ke. Luat co nhng che
nh rang buoc ca nhan phai lap hng hoa va khi lap hng hoa th phai
tuan theo nhng trnh t, nhng noi dung co luat quy nh (ieu 76, 82, 83,
87 Hoang Viet luat le). Neu ta nghien cu cu luat tha ke ve cac tai san
hng hoa ta nhan thay rang ngi cha khong nhng khong co toan quyen s
dung cac tai san ay ma con bo buoc phai theo nhieu quy tac do nha lam luat
at ra vi muc ch bao ve gia nh va s phung s gia tien [7:201]. V the,
oi vi co luat th tha ke hng hoa la mot trong nhng noi dung quan trong
bieu hien ro net nhat ao hieu-ngha cua con ngi.

Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) . 2014

157

3. Nhan thc gia tr ao c hieu-ngha trong quan he hon nhan

gia nh the hien trong mot so quy nh cua phap luat hien hanh
Ke tha nhng t tng quy bau ve ao hieu-ngha, e co the van dung
mot cach hieu qua vao viec ieu chnh cac quan he hon nhan gia nh, trong
noi dung cua he thong phap luat hien hanh a xay dng nhng quy nh lien
quan en ao hieu-ngha kha phong phu c the hien trong noi dung cua
Luat Hon nhan va gia nh nam 2000 (sa oi, bo sung nam 2010), Luat Phong,
chong bao lc gia nh nam 2007, Bo luat Hnh s nam 1999 (sa oi, bo sung
nam 2009) va cac van ban phap luat khac co lien quan.
Tai ieu 2 Luat Hon nhan va gia nh ghi nhan nhng nguyen tac c ban
cua che o hon nhan va gia nh, trong o quy nh: Con co ngha vu knh
trong, cham soc, nuoi dng cha me; chau co ngha vu knh trong, cham soc,
phung dng ong ba (trch Khoan 4).
Khoan 2, ieu 4 luat nay cung quy nh: Cam ngc ai, hanh ha ong,
ba, cha, me. V the, con chau phai co bon phan yeu quy, knh trong, biet n,
hieu thao vi ong ba, cha me, lang nghe nhng li khuyen bao ung an cua
ong ba, cha me, gi gn danh d, truyen thong tot ep cua gia nh. Con chau
co ngha vu va quyen cham soc, nuoi dng ong ba, cha me.
Khoan 2, ieu 36 Luat Hon nhan va gia nh cung quy nh: Con co
ngha vu va quyen cham soc, nuoi dng cha me, ac biet khi cha me om au,
gia yeu tan tat; trong trng hp gia nh co nhieu con th cac con phai cung
nhau cham soc, nuoi dng cha me.
Ben canh o tai ieu 57 Luat Hon nhan va gia nh cung a quy nh
ngha vu cap dng cua con oi vi cha me: Con a thanh nien khong song
chung vi cha me co ngha vu cap dng cho cha me khong co kha nang lao
ong va khong co tai san e t nuoi mnh va ieu 59 quy nh: Chau a
thanh nien khong song chung vi ong ba noi, ong ba ngoai co ngha vu cap
dng cho ong ba noi, ong ba ngoai trong trng hp ong ba khong co kha nang
lao ong, khong co tai san e t nuoi mnh va khong co ngi khac cap dng
theo quy nh cua Luat nay.
Theo quy nh cua phap luat hien hanh, con cai bat hieu, vi pham ngha
vu lam con oi vi cha me, tuy tnh chat, mc o cua hanh vi cu the se b x
ly vi pham hanh chnh hoac truy cu trach nhiem hnh s. Mot so hanh vi bat
hieu co the b x ly hanh chnh nh: Hanh ha, ngc ai cha me; Con cai tron
tranh ngha vu cap dng oi vi cha, me; Xam pham danh d, nhan pham cua
cha, me; Co lap, xua uoi, gay ap lc ve tam ly oi vi cha, me
Viec x phat c thc hien theo Ngh nh 87/2001/N-CP ve x phat
vi pham hanh chnh ve hon nhan va gia nh, Ngh nh 110/2009/N-CP quy
nh ve x phat vi pham trong lnh vc phong, chong bao lc gia nh Mc x
phat oi vi ca nhan vi pham toi a en 30 trieu ong.

158

Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) . 2014

Trong trng hp con cai co hanh vi bat hieu oi vi ong ba, cha me ma
u yeu to cau thanh toi pham th co the b truy cu trach nhiem hnh s theo
cac toi danh nh: Toi Hanh ha, ngc ai ong, ba, cha, me (ieu 151 Bo luat
Hnh s nam 2009) vi khung hnh phat cao nhat la 3 nam tu; toi T choi
hoac tron tranh ngha vu cap dng (ieu 152 Bo luat Hnh s nam 2009) vi
khung hnh phat cao nhat la 2 nam tu.
Ngoai ra, neu hanh vi vi pham cua con chau o u yeu to cau thanh toi
pham khac c quy nh trong Bo luat Hnh s th b truy cu trach nhiem
theo toi o, chang han nh toi Bc t (ieu 100 Bo luat Hnh s nam 2009)
vi khung hnh phat cao nhat la 7 nam tu, toi Co y gay thng tch (ieu
104), toi Giet ngi (ieu 93) va trong nhng trng hp nay, tnh tiet xam
hai en ong ba, cha me la tnh tiet nh khung tang nang (v du giet ong ba,
cha me th co the b truy to theo iem e, Khoan 1, ieu 93 vi khung hnh phat
cao nhat la t hnh).
Trong moi quan he gia v va chong, cac quy nh cua phap luat hien
hanh cung e cao ch ngha, the hien s thuy chung, trach nhiem va ton
trong lan nhau. Khoan 1, ieu 2 Luat Hon nhan va gia nh xac nh: Hon
nhan t nguyen, tien bo, mot v mot chong, v chong bnh ang hoac Khoan 2,
ieu 4 quy nh: Cam ngi ang co v, co chong ma ket hon hoac chung song
nh v chong vi ngi khac. Ben canh o, trong Chng III cua luat tai cac
ieu 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 cung a xac nh mot cach ay u s rang buoc
gia v va chong trong quan he hon nhan: thng yeu, quy trong, cham soc,
giup nhau, ton trong danh d, nhan pham, uy tn va ca ton giao cua nhau,
e tao ieu kien cho nhau phat trien ve moi mat, noi mot cach khai quat th
o chnh la tnh ngha v chong. V the, khong ch khi hon nhan ang ton tai
ma ca khi cac ben trong quan he muon cham dt hon nhan th ch ngha
van phai c tran trong va gi gn. ieu nay c the hien ngha vu cap
dng khong ch ton tai trong moi quan he gia cha me va con cai ma con ton
tai trong quan he v chong, ieu 60 cua luat xac nh Khi ly hon neu ben kho
khan, tung thieu co yeu cau cap dng ma co ly do chnh ang th ben kia co
ngha vu cap dng theo kha nang cua mnh. ac biet, trong quy nh tai ieu
85 Luat Hon nhan va gia nh, e bao ve phu n ang mang thai hoac ang
nuoi con di 12 thang tuoi, luat cam ngi chong xin ly hon v. ay cung la
bieu hien cua ao ngha. Chnh v the, nhng hanh vi xam pham en quan he
hon nhan, gay anh hng xau en li ch cua cac ben tham gia quan he neu
thoa man cac yeu to cau thanh toi pham th se b truy cu trach nhiem hnh
s. Chang han, ieu 147 Bo luat Hnh s 2009 quy nh ve hanh vi vi pham
che o hon nhan mot v mot chong, hay ieu 151 quy nh ve hanh vi ngc
ai hoac hanh ha oi vi cac thanh vien trong gia nh, trong o co v chong,
hoac ieu 152 ve hanh vi t choi hoac tron tranh ngha vu cap dng.
Chnh nhng quy nh neu tren la c s phap ly vng chac cho chung ta
bao ve nhng gia tr ao c cua dan toc va la cong cu hu hieu e giao duc the
he tre song vng vang trong moi trng xa hoi phc tap nh hien nay.

Tap ch Nghien cu va Phat trien, so 3-4 (110-111) . 2014

159

Noi tom lai, du trai qua bao nhieu thang tram cua lch s, cac gia tr ao
c ve hieu, le, ngha van co sc song manh liet trong i song xa hoi bi
o la nhng yeu to tao nen nhan cach song cua mot con ngi. Viec e cao gia
tr ao c hieu-le-ngha trong Hoang Viet luat le a the hien c s ket
hp hai hoa gia phap tr va c tr cua trieu Nguyen. Ro rang, viec nghien cu
chat loc nhng tinh hoa cua Nho giao khong ch co y ngha trong lnh vc luat
phap ma con trong nhieu lnh vc khac cua xa hoi, khong ch trong qua kh
hay hien tai ma ca cho tng lai.

MTDT
TAI LIEU THAM KHAO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Hoang Viet luat le (1994) (Ban dch), Nxb Van hoa-Thong tin, Ha Noi.
Noi Cac trieu Nguyen (1993), Kham nh ai Nam hoi ien s le, Tap 11, Nxb Thuan Hoa, Hue.
Huynh Cong Ba (2005), Hon nhan va gia nh trong phap luat trieu Nguyen, Nxb Thuan
Hoa, Hue.
Huynh Cong Ba (2005), Mot so van e ve phap luat trieu Nguyen, Tap san Trng ai hoc
S pham Hue.
Nguyen ang Duy (1998), Nho giao vi van hoa Viet Nam, Nxb Ha Noi.
Trng Hu Quynh (chu bien), (2009), ai cng lch s Viet Nam, Tap 1: T thi nguyen
thuy en nam 1858, Nxb Giao duc, Ha Noi.
Nguyen Canh Minh (cb) (2008), Giao trnh lch s Viet Nam, Tap 3: T au the ky XVI en
nam 1858, Nxb ai hoc S pham, Ha Noi.

TOM TAT
Bo Hoang Viet luat le cua trieu Nguyen la bo luat cuoi cung cua che o quan chu Viet
Nam. Hoat ong nghien cu ve bo luat nay trong tien trnh lch s lap phap Viet Nam a at c
nhng thanh tu ang ghi nhan. Bai viet nay xem xet gia tr phap ly cua Hoang Viet luat le mot
goc o cu the o la ao hieu-ngha trong quan he hon nhan gia nh thong qua mot so quy nh
cua bo luat, gop phan vao viec bao ton nhng gia tr ao c truyen thong tot ep cua dan toc.
Ben canh o, thong qua viec phan tch va oi chieu vi noi dung cac quy nh mang am gia tr
hieu-ngha cua phap luat hien hanh, bai viet lam ro s ke tha cua phap luat Viet Nam, tao ieu
kien cho viec ap dung phap luat trong thc tien xa hoi hien nay.
ABSTRACT
DISCUSSING ABOUT FILIAL PIETY - RIGHT CONDUCT
IN THE MARITAL RELATIONSHIP VIA SOME REGULATIONS
OF THE OLD CODE OF HOANG VIET LUAT LE
The old code of Hoang Viet luat le of the Nguyen Dynasty is the set of laws of the final
monarchy in Vietnam. The studies of this code in the history of Vietnam law have achieved
remarkable success. The paper focuses on the legal value of the code of Hoang Viet luat le in a
specific point of view, that is the filial piety - right conduct existing in the marital relationship via
some regulations of the code. This study will contribute to preserve the traditional merit of conduct
of Vietnam. Besides, via the analysis and comparison with the filial piety - right conduct in the
regulations of the current law, the paper will clarify the inheritance of Vietnam law that contributes
to the real application of law in current society.