Вы находитесь на странице: 1из 10
MOT SO QUY CHE VE XAY DUNG DUO? THOI NGUYEN (1802-1884) wi théi Nguyén (giai doan 1802- 1884), nham khang dinh chi quy ea mOt quée gia théng nhit thi nhu edu kién thiét kinh dé dé phuc vu su diéu hanh ctia nha nuée phong kién 1a vain dé hét site c&p bach, Dé dp ting yeu cau trén, BO Cong va céc ed quan chuyén mén ai thiét 4p mét hé théng nguyén tac chat ché lién quan dén vin dé xéy dung. Nhitng quy dink, quy ehé nay ehinh 1a diéu kien aé Kinh do Hué va cae tinh, thanh cé quy hoach hoan chink, Day cing 1a co sd lam cho cae céng trinh kién tric @am bdo tinh bén ving vA mang tinh thdim m¥ cao, I. QUY DINH KIEU THUC XAY DUNG THANH DAI, NHA CUA, LANG TAM 1. Kich thuée thanh dai Nham dam bao tinh théng nhat vé quy m6 thanh 4 Kinh @8 (Hué) va cae tink, thanh trong ca nude, triéu dinh da c6 quy dinh cu thé kich thude cla ting loai thanh: O Kinh do: Kinh Thanh e6 chu vi 2.487 trugng 3 thude (1 trigng = 10 thud, 1 thuGe = 0,425m, téng céng 10.571m), cao 1 trugng 5 thuée (640m), thanh ¢6 10 ciia déu xay dung bang gach 2 tang (1) Chinh gitta thanh Kinh dé, xay dung Hoang Cung, phia truéc dung Ky dai, sau Th.S. Trung tam Bao tén Di tich Co do Hué. g thanh 1a hé théng cdng sd, kho ting ¢ xAy dung cét ed d ede tinh va d Kinh déu do BG Cong (tite 14 bé phu trach vain dé xy dung, quan ly dé diéu, ch phuong tién van tai, tham muu cdc quy ché...) am quy thite giti dén, c’in ci theo dé ma thuc hién. O cdc tinh: Tuy theo dia hinh, thanh c6 chu vi t¥ 200, 300 trugng dén hon 1,000 trigng, chiéu cao chi duce 1 truong, xung quanh cé hao bao bge, chiéu rong ciia hao chi dutge 4 dén 5 trugng, thanh c6 4 cita be tri 6 clita truée, cita sau, etia ta, cita hou. Vige quy dinh trén day, néu dja phuong nao lim sai thi déu phai bat thao dé sita lai, ede quan phu trach phai chiu tréch nhiém. Vao nam Minh Mang tht 16 (18 vua cé chi du cho BO Céng sia lai thanh Phién An nhu sau: "Thanh Phién An truée, kiéu mAu qua cao rong. Dé thye béi Lé Van Duyét tiém lam, vudt bac, dé dén giy thanh tai va vé sau. Nay nghieh tae da yén, dang nén sita lai" (2). thiic nha etta cuc: Nha lam viée cée quan cé‘p tinh cé 3 toa edng duong, trong thanh ¢é kho tang, nha ngue. Sé nha ngue duge xay dung tuy theo sé ngudi bi giam nhiéu hay it. O trong thanh con bé tri cae trai inh dé Mot sé quy ché vd xdy dung dudi thei Rguyén... i bé phéng va tréng coi cae etta, ngoai ra cén c6 ede ehuéng voi, chuéng ngua. V6 hiéw thite. G tinh, thanh: Nha Téng dée duge xay dung giéng nhu nha Thuong thu bao gom 1 toa 3 gian 2 chai, 1 nha bép 2 gian 2 chai. Nha Tudn pha duge xay gidng nhu nha Tham tri bao gém 1 toa 3 gian 2 chai, 1 nha bép 1 gian 2 chai Nha Bé chinh, An sat dude xfiy gidng nhu nha Thi lang gém 1 toa 3 gian 2 chai, Nba Lanh binh thi giéng nhu nha Quan vé. Xung quanh cée nha 6 xay tudng gach, phia trude, phia sau déu mé cita - O huyén: Trong huyén dudng néu phai dat 2 chige quan thi x€y dung 2 nha TA Hi déu 3 gian 2 ehai, bén Ta Tri pha, Tri huyén, ben Hitu danh cho Déng tri, Huyén thiva, Cdn 6 nhiing huyén dung chi dat 1 chite quan thi chinh giita dung sanh diting, mit trude lim viéc, mat sau d - Nha é cae hanh cung: Dé phuc vu cho vua va cde quan di tudn, nim Cia Long tht 3 (1804), vua lénh cho Bae thanh va Gia Dinh thanh xfy m6t toa 5 gian 2 chai, con 6 cae dia phvong thi xay 1 tod 3 gian 2 chai Nam Minh Mang tht nhat (1820), chudn cho Bé Céng vé kiéu thie thong nhat cic hanh cung déu dung 4 gia to& chink 5 gian 2 chai, mat sau 2 tod bép, 6 2 bén ta hitu déu dung nha 3 gian 2 chai; 2 toa anh lang déu 5 gian, xung quanh cé tuéng va c6 trai Iinh canh gi Nam Minh Mang thi 17 (1836), nhitng trudng hop xay sai quy ché déu bi triét giai, nh hanh cung Ha Ngi do quan Lé Chit chi huy lam dén 20 toa, hanh cung Thanh Hoa xfy trén 10 tod da bj thao da, chi gitt lai nhiing nha nm trong quy thite Déi véi hé théng cde nha tram noi tinh nay véi tinh khac trong ca nude, méi ndi chi xfy 1 nha 5 gian 2 chai, dai 12 thutée 8 tie, ngang 8 thude 2 tac. - Nha cia cua quan Iai vA dan ching: Vide thiét ké, thi céng va trang trf cde loai nha nay déu phai tudn theo lugt 16, Lat ed cc loai nha 6 khéng duge xay 2 cap hay chéng mai, Nha khach ctia quan dai than Nhat phim vA Nhi phdm khi xay khong duge qua 7 gian va 9 vi kéo. Nha 6 cua dfn thudng khéng duige xy qué 3 gian 5 vi kéo va khéng dude trang tri. 3. Di véi cc lang tam cOng trinh dign, dai, ling md déu cde quy thie cu thé ed vé quy m6, kich thude va trang tri theo tiing loai nhu: Vua, quan, than vung, quan vuong, phi tan... Riéng d6i véi cac lang vua 6 mot sé quy ché Buu thank: Duge edu tao thanh 2 l6p trong va ngoai, bén canh viée gitt gin bi maw noi dat thi hai nha vua, BO Cong edn thie ké cc hah cao hon dé han ché vi pham, Cae trong da dat trén san chau: Sau ki BO Cong thiét ké mau, vua sé phé duyé tiép dé sé dua cho thg ché tac lam theo so lugng, theo sée chi cla vua Minh Mang ban hanh nfm 1831: "Sai BO Céng nghi vé mau tidng dé quan van, quan vé, linh thi vé, voi da, ngua da dé tu dua Thanh Hoa, Quang Nam ché tao. Tuong quan van, vo méi tha mot déi, 6 twong thi vé déu cao 3 thude 6 tac, voi da 2 con, méi con cao 2 thuée 7 tiie, khi ché tao xong d@ vé Kinh. Vua sai dem bay 4 lang Thién Thy (lang vua Gia Long)" (3) Cie mée gidi: Nham bao vé nghiém tic cackhu lang tm ciia vua, chiia, B6 Cong da tham muu dung eae hoa bigu va cae tra dé nhan dan biét khu vue eam: "O chung quanh bén bén déu dat méc cm, xay edt gach hoac dip go dat. G trong méc efim, ede viée kiém cli, chan dit, lay dift d4, dét than déu cfm 12 Rghien ciru Lich st, sé 11.2003 i" (4), Néu ai vi pham thi sé khép vao ti ai bat kinh” (khéng kinh trong vua) va bi tri t6i rat nang, ngudi trong coi cing khong tranh dude téi va bi xu nghiém. 4. Quy dinh vé bao vé thanh quach va mie phat khi vi pham ‘Thanh quach 1A céng trinh quén sit quan trong ca quéc gia nén nghiém em moi xay dung tai khu vue nay. Trong pham vi thanh, viée xay dap, dao ao hd, xAy nha cita, 1éu trai phai duge su cho phép cita NhA nuée. Déi vdi mat ngeai Kinh thanh, tit cic thanh bao ngoai dén chan thanh trong, tuyét déi khong dung quan léu, néu vi pham sé bi xit phat 50 roi, bude thao da, béi hoan mat bing. dl Cae séng Ién, nhé bao quanh bin phia Kinh thanh 1a dé lau théng nguén nuée va giao thong di lai, nghiém cém tréng trot 6 hai bén canh déng nude. Ai pham sé bj phat 100 trugng gid hiéu (dong gong dem béu) mét thang. Téng ly dé xay ra su vide déu bi phat 80 trugng, huyén vién cing bi phat tuong tu. Déi voi nhiing trung hyp xdm chiém long dung, gay hu hai dudng cong cing bi nghiém tri: "N8u ai dao thanh, ao lam nghet céng ranh, ngang ngude chiém ci, phéng ué phan stic vat, lam hu hai chan thanh trong, ngoai c&e edng vA ban ei cée dudng... déu bj xti tri” (5). Viée quan ly céc thanh 1a mét viée hé trong, trong dé toi vugt thanh cling da duge cae bo luat ghi rd: "Pham ai vuigt qua Hoang thanh eita vua eda Vigt Nam thi bj tri t6i that ¢6, vuot qua Kinh thanh thi bi 100 trugng, lu day 3.000 dam, vugt qua thanh ea phi, chau, tran, huyén cing bi phat 100 truong, vuot qua tudng thap nai cong pha phat 80 trugng. Déi vGi cée mau, loai trang tri nhu réng, phuong theo quy dinh chi duge sit dung cho vua, nha quan, dan bj eim dang, néu vi pham bi danh 100 truong, khép tdi dé 3 nam. Thg lam ra nhiing thi nay caing bi phat 100 trugng. Ai t6 céo sé duge thuing” (6). IL QUY CHE VE VAT LIEU 1. Vé mua ban vat liéu Tu nam Gia Long thé 3 (1804), nhim déc quyén st dung mét sé vat liéu dé xay dung céng trinh cia quéc gia, nha vua da ra chi du céim din gian khéng duge ban cdc loai g6 cdim (g6 lim, tau, gidng hung) ai Lim trai sé bj xif toi nang. Thuyén budn nue ngoai mua nhu thé. Néw 16 ban thi phai tra cho quan. truée khi c6 du cm m tién ding gid va nop Sau nay, dén nim Minh Mang thit 12 (183), nha vua da ra tiép chi du cam mua ban gé quy, déng théi quy dinh mac phat cho nguii ban lin nguéi mua, khéng ké 1A lin dau hay t4i pham. Nbiing nguéi ding du quan xuéng ché tao, néu ding vat liéu khéng dang ché, lam hu hong hay lita déi dé dem vé nha cing bi nghiém tri. Ngudi thay khong té gidc, ngudi Iam bao cao che difu cang bj dua ra xét xit. 2. Vé viée sit dung vat ligu quy vao cong trinh Cae vat ligu qug khi ding vao edng trink phai duge BO Céng tra liéu lén ké hoach. Khi xuat vang, bac dé son thép phai c6 su gidm s&t cia H9i déng do cac Nha, BO duge vua chi dinh. Trudng hgp néu c6 bét xén, tham hut thi nhiing ngwéi thd va cae quan Hoi déng eaing bi tdi, phai béi hoan. Tait ea hé so lién quan dén that thoat chuyén cho Bo Hinh tra xét va dé nghi mite tdi. 3. Viée tiét kiém vat li¢u Trong xay dung, viée thuc hanh tiét ki¢m la mét nguyén tic dugc nha vua rét quan tém va ra nhiéu sae du nhat. Timg Wot sé quy ché vé xay dung duéi thei Rguyén.. 13 cong trinh, triéu dinh di c6 cae biém phap cu thé giao cho Giém lam, Déng ly, Chuyén bigén quan ly chat ché dé tan dung vat tu, tranh lang phi. Nam Minh Mang thi 14 (1833), céng trinh xAy dung Ngo Mén, Thai Hoa buy déng 10.000 linh va thd dudi su chi dgo eiia Thugng thu BO Céng Lé Dang Doanh, vua Minh Mang dén thi sat va da co Ji khuyén: Dang gach nat lam mong twing ctia Ngo Mén, can giit lai nhing vién gach lanh dé xdy thém. Dé cing IA vide kiém ue. Trong quy ché, 6 noi mao xy ra tinh trang thé o dé cho thg va linh tu do lam, thi quan 6 d6 phai chju tréch nhiém, néu cit dé tai dién "dé ching cé ¥ hay hode chang luu tam. TH nay néu cdn gay t@ thi nghiém ng&t xét xi, quyét khong khoan thi" (7). ILL. QUY CHE VE CHAT LUGNG CONG TRINH VA CHE DO THUGNG PHAT 1. Tinh chat va théi gian bao hanh céng trinh Cac cong trinh lang tm, thanh tri, cau bang da, gach, thdi gian bao hanh xéy méi 1a 30 nam, tu bé 1a 20 nam Cac cung dién, dinh ta, ldu gac lam bang g6 tot, lgp ngéi, thdi gian bao hanh xay mdi 20 nam, tu bd 1a 15 nam Pha dé, kho, xudng lam bang g6, lgp ngi thudng, théi gian bao hanh xy méi la 15 nam, tu bé 1a 10 nam. Cau duéng lam bang gé lim, théi gian bao hanh xay mdi 1a 5 nam, tu bé 1a 3 nam. Déi voi nhiing trudng hyp baa 1én hoae su ed dac biét, phai co H6i déng do nha vua phai dén xem xét va két luan. 2. Ché do thanh kiém tra Hang nam, Bé Céng dude nha vua giao trach nhiém kiém tra, dinh gia céng trinh va lén ké hoach tu bd, cn cit vao mite do va tinh trang hu héng cha ting loai cong trinh, B6 Céng phai chiu tréch nhi¢m truée triéu dinh vé viée thanh tra trong pham vi cia B6. Tuy nhién, néu 6 nhiing noi c6 van dé khong binh thudng thi Bd Cong cing sé tién hanh kiém tra dot xudt nhu 6 e4e kho g6, kho dinh... dé biét s6 vat tu thie té Kinh va cae dia phuong, nhu trudng hop nam Minh Mang thit 12 (1831), Thuong thu Bo Cong Nguyén Kim Bang di kiém tra kho tang 6 Thanh Ba (Thanh Héa), quan ‘Trin thi Hé Van Truong va Tham bién Nguyén Van Thiing dé sat mée bi thiéu, két qua kiém tra da bao cao lén vua. Sau dé, vua chudin y xt Hé Van Truang bj chém, Nguyén Van Thing bj gido va déu phai béi hoan vat tut. Vé dinh 1é thanh tra BO Cong, do day la BQ quan ly nhiéu loai vat tu, cong trinh ln nén nha vua cing da dinh 1é khoa thanh tra. Nhu nim Minh Mang thit 8 (1827), cho thanh tra cic hoat dng chi tiéu, vat tu, tién cOng eéng trinh tit nam Gia Long thit nhit (1802) dén nam Minh Mang thit 7 (1826), 3. Ché d6 thuéng phat Thdi Nguyén, viéc thudng phat trong xay dung duce cha trong va due thé ché bang van ban cu thé: "Tit nay vé sau, gap khi c6 cde cong trinh to lén nhu xy dung. dan té, tong miéu, cung dién, cac vién Giam tu, Chuyén bign nao khéng chju than trong trong khi xy dung, stia chita, dé dén néi sut dé, nghiéng hin thi déu phai chiéu luat, gia mite nang lén ma tri ti" (8) Nhiing quy dinh trén da bat bude nhiing ngudi due giao phu trach phai luén nghiém tic, nhiéu truéng hgp lam tét da duge trong thuéng, nh khi tu bé xong cung Gia Tho (cung Dién Tho) nam Ty Bite thét 12 (1859), ‘Thwdng thu BS Céng Tran Van Trung, ngudi chi dgo thi eéng duge ban thudéng mét déng tién vang dé "Sti dan phi tho" (tie khién cho {Hat sé quy ché vé xay dung duéi thoi Rguyén.. 13 céng trinh, triéu dinh da 06 cac bién phap: cu thé giao cho Giam lam, Déng ly, Chuyén, bién quan ly chat ché dé tan dung vat tu, tranh lang phi, Nam Minh Mang thit 14 (1833), eéng trinh xAy dung Ngo Mén, Thai Hoa huy déng 10.000 linh va tho duéi su chi dao cia Thugng thu BO Cong Lé Dang Doanh, vua Minh Mang dén thi sat va da 6 lai khuyén: Dang gach nat lam méng tuting cita Ngo Mon, can gid Iai nhiing vien gach lanh dé xy thém, Dé efing IA vige kigm wée, Trong quy ché, d ndi nao xay ra tinh trang thd 0 dé cho thg va linh ty do lam, thi quan 6 dé phai chiu trach nhiém, néu cit dé tai dién "dé chning 6 ¥ hay hoe chang lau tam. Te . nay néu con gay té thi nghiém ngat xét xt, quyét khéng khoan tht" (7). ILL QUY CHE VE CHAT LUONG CONG TRINH VA CHE DO THUONG PHAT 1. Tinh chat va théi gian bao hanh cong trinh Cac cOng trinh lang tam, thanh tri, cau bing da, gaeh, théi gian bao hanh xay méi 1a 30 nam, tu bé 1a 20 nam Cc cung dién, dinh ta, du gic am bang g6 tot, Igp ngéi, thai gian béo hanh way méi 20 nam, tu bé la 15 nam. Pha dé, kho, xudng Am bing gé, lyp ngéi thudng, théi gian bao hanh xy mdi 1A 15 nam, tu bé 1A 10 nam. Cau dudng lam bing gé lim, théi gian bao hanh xay mdi 1a 5 nam, tu bé 1a 3 nam. Déi voi nhiing trudng hyp bao Ién hoae , phai cé Hi déng do nha vua phi dén xem xét va két lua 2. Ché do thanh kiém tra Hang nam, BO Cong duge nha vua giao trach nhiém kiém tra, dénh gia cdng trinh va lén ké hoach tu b6, cn et vao metic do va tinh trang hu hong cia tiing loai cong trinh, BO Cong phai chiu tréch nhiém truée iriéu dinh vé viée thanh tra trong pham vi cia BO. Tuy nhién, néu 6 nhting ndi cé vain dé khéng binh thudng thi BG Céng cing sé tién hanh kiém tra dot xudt nhut 6 cae Ikho g6, kho dinh... dé biét s& vat tu thuc té 6 Kinh va cae dia phuong, nhu truéng hop nam Minh Mang thi 12 (1831), Thuong thy B@ Cong Nguyén Kim Bang di kiém tra kho tang 6 Thanh Ba (Thanh Héa), quan Tran tha Hé Van Trudng va Tham bién Nguyén Van Thang dé sat méc bi thiéu, két qua kiém tra da bao cao lén vua. Sau dé, vua chudn y xit Hé Van Truong bi chém, Neuyén Van Thang bi giao va déu phai bai hoan vat te. ‘Vé dinh 1é thanh tra Bo Cong, do day 1a B6 quan ly nhiéu loai vat tu, céng trinh lan nén nha vua cting da dinh 1é khoa thanh tra, Nhu nam Minh Mang thit 8 (1827), cho thanh tra céc hoat déng chi tiéu, vat tu, tién cong céng trinh ti nam Gia Long thit nhat (1802) dén nam Minh Mang thit 7 (1826). 3. Ché dé thudng phat Thoi Nguyén, viée thing phat trong xéy dung duge cht trong va duge thé ché bing van ban cy thé: "TW nay vé sau, gap khi 66 ede céng trinh to lén nhu xay dung dan té, tong miéu, cung dién, cae vien Giam tu, Chuyén bién nao khéng chiu than trong trong khi x4y dung, sita chita, dé dé néi sut dé, nghiéng hin thi déu phai chiéu luat, gia mic néing Ién ma tri t6i" (8) Nhdng quy dinh trén da bat bude nhing ngudi dude giao phu trach phai luén nghiém, tric, nhiéu truding hgp lam tét di duge trong, thudng, nh khi tu bé xeng cung Gia Tho (cung Dién Tho) nam Tu Dite thit 12 (1859), Thugng thu B6 Céng Tran Van Trung, ngudi chi dao thi cong duge ban thuéng mét déng tién vang dé "SG dan phui tho" (tue khign cho 14 dan giau e6, s6ng lau), Hitu Tham tri BO Céng Pham Chi Huong, Tién quan Dé thong Le Chi Tin, Bign ly Lé Dite , mdi ngudi duge thugng mot déng tién vang "Cat tudng bat bitu" (tam diéu quy, may man). Ngoli ra c&c vin chie cing quén s¥, thd thuyén gém 534 ngudi duce thuémg chung 500 quan, giao cho BG Cong phan chia Tuy ai nhiing vide khong dén noi dén chon eting bi xt ly nghiém khaéc nhu khi xay dung é lang Thuan Thién Cao Hoang hau (me vua Minh Mang}, do cae quan BO Cong chi dao thiéu giam sat, x4y hé nhiéu chd bj lech nén vua da ra chi dus" Ta Quang Cu, Dang Van Thiém than lam Dai than, da chon sai di trong coi nén rat kinh can mdi phai, ma lai chi nhat vj theo bon gidm thanh chi bao, Ichéng c6 chi trugng chat nao, gidng nhw nguidi lin xem dam, réit phy léng ta da uy thie cho” (9). Sau d6, Thugng thu BS Céng Dang Van Thiém (tuong duong chite BG trudng hién nay) di bj gidng chite xudng lam Ta Tham tri Bo Cong (tucng duong che Thit trudng). Trung quin Chudng phi Ta Quang Cu bi giang xudng Lim Dé théng trung quan. nhién, véi lam Déi vGi nhiing tru’ng hop tham nhing vat tu, tién céng, tat ca déu bi xt phat nang, nh trudng hep Thu lai Bé Céng Neuyén Butt gia mao dé lay Iyong kho da bi chém dau tai chg Dong @ Kinh do Hué, Moi vi pham trén linh vue xAy dung ludn duge din niém yét tai c&e Nha mén, ete céng trinh nhim mye dich rin de, déng thdi khuyén khich thuéng moi ngudi phat hién ra ké c6 hanh vi xau, IV. CAC QUY TRINH LIEN QUAN DEN xAY DUNG 1. Ché dg bao cao Nhtng cong trinh khi ¢6 su cé hu héng, quan phu trach phai trinh bao cho B6 Cong Rghién ciru Lich str, sé 11.2004 dé tra tinh vat ligu, nhan cong, Néu khong bao eao dé hu héng thém thi quan sé tai phai chiu trach nhiém, Néu gdi céng van dén ma Ba khong gidi quyét thi Bo Cong phai giai trinh va bi phat toi, Cac bao cao phai néu ré cée mue céng trinh duce lam ai, cai ndo bj hu hai va dé xudt each thie Lién hanh. nam nao, nam nao tu bd Déi véi cdc kho tang chtia vat tu, ba thang mét Min phai Kim sé tu lén, néu qué han khéng bao eo, Trudng quan, Ta nhi, Lai dién vA cite quan khac phati bi phat nang. 2. Vé lap dy toan va ké hoach thuc hién Khi tiép nhan cfe bée cao 6 ede dia phuong, cac Nha, Bé giti vé (truéc thang 11 hang nam), BO Cong sé can cit vao hd so dang Iuu vé théi han bao hanh, trach nhiém quan phy trach, Sau d6, BO Cong lap du todin va xdy dung ké hoach dé t&u trinh vua phé duyét. Bat dau ti thang 12, cae quan Bé Céng dén thuc té céng trinh tinh toan kinh phi, nhan cdng thue hién. Dau thang Giéng, cdc loai thg duge goi dén cGng trudng lam viée theo su chi buy cia ec quan, gitfa nam vao thang 7, tuy theo yéu cau tig céng trudng vé cong viée va kha nang kinh phi mA tang hay giam tho, Mat dit da cd quy ché vé quy m6, kich thude cae loai céng trinh da ban hanh nhung vé ké hoach, triéu dinh phai luén lua chon nhiing noi xung yéu lam trude nhim pha hgp véi kha nang ti chinh, nh khi Bé Cong trinh xin xay thnh 6 nhiéu tinh, nam Minh Mang thi 10 (1829), nha vua di chudn: "Phit huyén e6 thanh va hao la dé ving su phong tht, nbitng eng trink to lén khong thé nhat té xay dap duge nén Tram cho thi hanh bat dau ti tran Son Nam" (10), Khi cong viée chuta 06 ké hoach ma ty ¥ chi truong Lim thi quan d6 phai chiu trtch Miot sé quy ché vé xay dung dudi thei Rguyén... 15 nhiém. Dé 1a trudng hop Kinh doan Thifa Thién khi thay sng New Ha, cae song hé thanh bj béi nhiéu ché, da khéng lam bao cao lén ma huy d6ng 1.000 dan dao va vet. Khi duge nghe bao cdo, vua da chi tra tién cong vA cho moi ngudi ve nha nghi, riéng Kinh doan phai ging xuéng 3 efip. 3. Nghiém thu e6ng trinh Vé thai gian quyét toin Khi cong trinh xy dung xong, viée thanh quyét toan phai tién hanh ngay. Tat a su cam doan bén ving cing trinh eda quan Giém tu phai duge kém hé so. Sau dé, B6 Cong trinh nha vua dé mdi Hoi déng gdm nhiéu co quan ehiing giam. Cac thanh vién nghiém thu phai xem xét ky ludng vé chat lugng cong trinh va nguén kinh phi, néu sau na ca van ban lién quan vi 6 nhiing sai sét, gian déi thi chinh cae quan nay phi chiu tréch nhiém va bj phat tdi nang. Nhiing cing trinh binh thudng phai hoan chinh toan bé hé so trong théi han 3 thang, néu khé khin hon thi chi duge thém 2 thing nia téng cOng 1a 5 thang. Trung hop qua phic tap ma khong kip hoan thanh ding thdi gian thi ngudi ding dau Ai true tiép tdu trinh ly do cu thé Ién Vé ché' d6 quan ly Ad so cong trink xéy dung Viéc luu tri, quan ly hé so xay dung 1a mét khau hét stic quan trong, vi nhiing ho so nay lién quan dn viée thanh quyét toan ky thudt, tu sia, thai han bao hanh va c& bi mat céng trinh quan sy nén nhing truéng hop dé mat mat, that lac ludn bj nghiém tri, Nam Minh Mang thtf 21 (1840), tai Bo Cong da xay ra mét vu di lau trong viée cung Iyc céc du chi va mat mat sé ach, chinh pham 1a mét Lai dién bi phat 100 trvgng, bi day lén cao nguyén, vién Tu vu ging 1 cap vi khong kiém soat, vién Lang trung bj phat béng 1 nam, Trudng quan cia BO Cong bj phat béng 9 thing do thiéu trach nhiém khong kiém tra, dé xay ra vy vide. ‘Trong triéu Nguyén, nhiing quy ché, quy dinh vé xay dung trén day duge duy tri véi hé théng phap lugt nén d& dim bao tinh van hanh déng bé, mang tinh thue thi cao Nhaing hidu qua thé hién ro nét do 1a: - Bé dinh ra quy dinh, kiéu thite cy thé, B6 Céng cing cae ed quan da khao sat, diéu tra va dé xudt néi dung cu thé. Ti d6 vua phé duyét, cho thyc hign dung kha nang tai chinh quéc gia Céng tae khao sat, quy hoach, thiét ké, t6 chtte xay dung duoc tién hanh mang tinh khoa hoc. Céng viéc nay duge vua Gia Long, sau dé 1A vua Minh Mang va eae vua tiép theo truc tiép chi dao. Trong d6, vai tro alia cae quan B6 Céng cing eae co quan chiie nang 14 hét ste quan trong. Ti day, nhiing cong trinh quy mé duge hinh thanh, hé thong quy ché chat ché duge ra ddi va qua trinh trién khai 4p dung mang tinh théng nhat trong ton quée. Mac di cée nguyén tae, cée quy ché da ban hanh, nhung khi thue hién ¢6 nhiing diém bait hop ly, nha vua da 6 chi dy cho BO Cong va cdc BO tham muu diéu chinh, nhu kiéu thiic, kich thuée xay dung Kinh thanh khi bj mua ut lam héng nhu vao nam Minh Mang thit 17, 19 (1836, 1838), hodc xAy dap cia thanh Nam Dinh nam Ty Dite thi 14 (1861). +O Kinh dé, hic cao diém c6 hang tram céng truéng cing tién hanh xay dung, c6 cong trinh huy dong hang van ngudi, nhung véi vie bé tri quan lai phit hyp cach té chite, gidm sat thi céng cu thé. Vi vay, cae quy trinh luén dam bao déng b6 ti 16 Khau diu dén khau cudi, ede céng tinh hoan thanh ding théi han, chat lugng cée hang muc duce nang cao. Nhiéu céng trinh lén, théi gian Lim viée va hodn thanh rat ngan, chi trong mot nam, nhung qua gén 200 nam tén tai vin dam bao tinh bén ving nhu etia Ngo Mon, Dien Thai Hoa, twing cia Hoang Thanh, ‘Ta Caém Thanh, mét sé cong trinh 6 cac Ling vua. Sy sing tao trong logi hinh kién tric va trang tri my thuat tinh xdo di néi lén trinh dé tu duy cia quan lai, ho da bist stt dung tai nang cia minh dé thé hién trén thue tién cong viée. Cang véi viée diéu hanh tai ehé hang chue edng truéng, BO Cong da phdi hep wéi cée BO thiét lap hé thong tugng cude san xudt vat tu, san pham tai Kinh 46, déng thoi lai chi dong san xudt bang nguén nguyén liéu dae tha, nguén nhan luc sin cd hgay tai dia phuong dé. Vi vay, nhiing lie cao diém hang tram tri¢u vién gach ngdi véi hang chuc loai kiéu khac nhau nhung ludn duge cung ting kip théi, Su sing tao trong thiét ké, quy hoach, két hop voi viée diéu hanh ¢6 tinh théng nhat da lam cho tién dé cdc cong trinh x4y dung 6 Kinh dé cing nhu eée dia phuong luén nhip nhang déng b@, khéng bj gidn doan. Bén canh dé, céng viée xay dung cling da kich thich tay nghé, ste san xudt tai cae lang nghé thi céng cing phat wién, V. NHAN XET 1, Dudi triéu Nguyén, do Kinh dé mdi duige quy hoach va xy dung, nhu edu can. thiét vé xay dung Kinh dé néi riéng, cde cong trinh kién trie 6 cée dia phuong néi chung, nén van dé thiét lap céc quy ché vé dung 1a hét ste bite thiét. Vi dinh ché rd rang va bién phdp thuc thi mang tinh Rghien ciru Lich st, s¢ 11.2004 higu qué cao, nén hai luén duy tri thue hién, qua tiing thai ky dé c6 sul bé sung phit hop. 1 hét cic wua Nguyén 2. So vai cae trigu dai truéc, triéw Nguyén da 6 nhiing quy ché hodn chinh, thue thi théng nhdt trong todn quéc. Hé thong quy ehé nay e6 st ké thita cua nhiing thé hé trude va cé su cén nhiic trong thuc dm quy dinh céc kiéu cach xay dung, vé sti dung vat ligu, vé trach nhiém ngudi diéu hanh, vé bao hanh céng trinh, cdc thu tuc thdi han giai quyét, ché dé htu writ Dé dam bao chi dao, 6 ed quan triéu dinh ¢6 B6 Céng vA cée eo quan chuyén mén nham xfy dung quy ché va trién khai céng viée, d cic dia phudng cing c6 cae bd phan dam trach nhiém vy nay. Nhu va inh vue xay dung da cé hé théng van phéng dé tham muu; Hé théng diéu hanh céng trudng va hé théng giam sat. O dia phuong e6 hé théng té chute, hung din, Su phan cng rach roi nay két hgp véi vide trién khai hang tram cong trudng quy md ldn ching t6 triéu Nguyén da 06 bude phat trign vé Iinh vuc xay dung. 3. Viée danh gia nang lve quan Iai thye thi céng viée, viéc xtt phat c6 tinh céng bang ding ngudi, dung toi da khuyén khich moi ngudi nang cao trich nhiém, Ngudi ning lye yéu kém vi pham quy ché thi bude phat tién, béi thudng, ech ehite, ta day tham chi bi sit chém. Ngwai lam tét thi duge tang vat pham, thudng tién, thang chite (hoae duge ghi vao hé so sau 3 nam duge cin nhac thang chic). Triéu Nguyén da xi ly nghiém bat ky ai néu gay hau qua, viée xtt ly khéng ké tudi tac, khéng ké chite vu, cho da trude dé ho 1a ngudi 6 cong, nhu trvéng hop khi xay cifa Tudng Loan (Ti Cam Thanh - Dai Néi), do lam cau tha, mot 36 chi tiét ky thuat khong dam Mldt 6 quy ché vé xay dung dudi thoi Rguyén... "7 bao thiét ké, mac da da duge nha vua gop ¥, nén chi huy xdy ct Dao Tri, Lang trung Bé Cong Nguyén Biéu mai ngudi bi giang 2 céip. Thuong thu B6 Céng - Tran Van Trung méi duge thing do 6 céng trong xy dung vén nén mién phan xi, nhung vi ong 1a Trudng BO nén cang bj giding 2 cap (11). 4. Vige ma rong cée hoat déng gidm sat mang tinh céng déng, ai phat hién ra cae sai trai thi duge thudng, aie tinh che gidu hoie lam ngo sé bi bude ti. Voi viée xac dinh tai san 1a cong stic déng gop cha dan nén ai lam sai déu bat phai bdi hoan, ai vi pham quy ché déu bj trimg tri, Didu nay duige vua Minh Mang khang dinh: "Tram lam vide, chi gitt céng bing quyét khéng c6 ly nghi than, nghi quy (vi ché ho hang nha vua hay ché chic tude quy trong duge nghi mién tdi hoc gidm ti) pham cdc em va con chau, ché nén coi khinh lay than dé thi phap luat, Gudng sang chang xa, ai nity phai kinh can d6" (12). 5. Su phéi hop giiia cdc co quan vé tham quy' n, thi tue, théi han, xii ly cong viée 18 S dam bao vay cae cong viée luén théng suét, khéng ¢6 Ach tac. Trén mot trong nhiing bien phap hiéu luc cée quy ché, nguyén tae nhiing ngudi vi pham ban than phi chju tring tri, nhung nhiing quan é dia phuong dé xay ra tinh trang xay nha noi cam, cae 16 gidi vi pham kiéu thie hu héng cng trinh kh6ng bao cao... thi eting bj lién déi tréch nhiém va bj x ti. Qua viée dinh ra quy ché va su nghiém minh cia phap luat da cho thay cdc quy ché vé xay dung duéi triéu Nguyén duge thuc thi mat cach nghiém tie va trong thie té di khéng dé xay ra tinh trang "ban" ma khong “hanh" Nhiing kinh nghiém trén linh vuc xiv dung dudi triéu Nguyép duge dic mit la Quy ché dinh ra phai bao dam tinh thyc tién, ce diéu quy dinh phai mang tinh ev thé, viée quy hoach efin én dinh va déng bd: Ché dO tréch nhiém wa edeh xit phat duge thuc hién nghiém minh, viée ban hanh eae co ché cu thé dé cho dan hiéu va giam sat; Ché do quan ly Luu trit hé sg, tai ligu cong trinh duge chi trong dé thuan Igi khi tra citu trach nhiém, eding nhu khi tu bé cong trinh va luu tri léu dai cho nhiing thé hé k€ tiép... Thai Nguyén cae quy ché vé xay dung da khng dinh tinh théng nhat trong viéc diéu hanh chi phéi xa h6i cua bo may nha nuéc, déng thdi higu qua dem lai JA da tao ra nhiing céng trinh c6 gid tr} nghé thuat, tgo ra su nghiém tie trong chap hanh luat 1é, quy ché. Tuy nhién, ede quy ché nay do Igi ich giai cap, bao vé loi ich quyén Igi dong ho nén thudng tap trung vao nhiing pham vid triéu dinh quan lai ma chua co tinh toan dign. Nhiing quy ché nay trong thdi kj cae vua Nguyén giai doan 1802-1884 ditge thu hién nghiém tic, nhung sau dé, khi dat mifée rai vao éch d6 ho cia thutc din Php thi viée chap hanh khong con higu qua cao nhu truée. Nghién ctu cac quy dinh, quy ché say dung duéi triéu Nguyén khong chi nhim tim hiéu vé mt giai doan lich sit cy thé, mA trén cd sd ké thita va chon loc nhiing yéu t hop ly dé tir dé rét ra nhiing kinh nghiém 4p dung vao viée x4y dung, quan ly do thi, quan ly tai chinh, trang tu, tu bé di tich hign nay. 18 CHU THICH (1). Néi Cae trigu Nguyén, Khém dink Dai Vam héi dién sw Ié, ban dich cua Vien Su hoc, Nxb. Thuan Hoa, Hué, 1993, tap XIII, tr. 13. (2). Bai Nam there luc, Nxb, Khoa hoe x8 hoi, Ha Noi, 1965, Ban dich Vien Sit hoo, tip XII, tr 55. (8). Dai Nam thue luc, sd, tap X, tr. 295 (4). Kham dink Bai Nam hoi dign see le, add, tap XIIL, tr. 13. (6). Hing Viet tutit 12 (Ludt Gia Long), Nxb. Van hod Thong tin, Ha Noi, 1994, tfip V, Digu 317, tr 1046, Rghién city Lich sit. 86 11.2004 (©), Hoding Viet ludit 12, sd, tap TI, diu 156, tr. 43, (D). Kham dink Dai Nam hoi didn se le, sd, tap XV, tr. 20, (8). Kham dinh Dai Nam hoi dién si lé, sda, Lap XIT, tr. 508, 509. (9). Dai Nam thee lue, sdd, tap XXI, te. 93. (10). Quée Sit Quan ti chinh yéie, Nxb. Thuan Hod, Hué, 1994, tap I, tr. 237. éu Neuyén, Minh Mang (1). Ty De. Nguehé'van so tap, quyén 5, te. 11. (12), Dai Nam thite lue, sed, typ XVIL, ty. 193-194, KHAO CO HOC TAI DI TiCH CO 06 HUE... dinh phuc vu khach du lich, déng théi tai tao lai mOt phan sinh hoat cia cung dinh sua, Noi tom lai, cf khao c6 hoe ta : cude diéu tra, tham sat Co dé Hué trong nhiing nam qua thuc su da déng gop nhiéu thong tin quan trong va hiéu qua cho cong tac tr ing tu, tn tao va phat huy gia tri lich su, van héa cia di san, déng thai da gép phan bO sung diéu chinh cho nhiing thidu sot, khoang tong trong ghi chép vé lich sit triéu New Nam nam véi 10 di tich duge tién hanh tham sat va khai quat (trong dé c6 di tich phai tién hanh hai dgt tham sat) 1a thdi gian nghién cttu khao ¢é hoc chua phai lA dai, sO di tich duge tigp cam chua phai 1a nhiéu so wai mét quan thé di tich réng lén nhu Hué, dae biét céng viée d6 lai nhim phue vu ehit yéu cho viée bao tén tu bé di tich trén co sd ké@ hoach trién khai eae du an dau te, vi vay két qua dem lai cing con 6 mat han ¢l in thiét co mot chién luge lau dai voi quy m6 mé rong hon va cé su két hyp chat ché véi cée nha st hoe, Hué hoe, (Figp theo trang 9) cac nha kién trac su, cac nha nghé thuat cing cac nghé nhan dé cé thé théng qua dé két qua thu lugm duge sé toAn dién hon. Nhung ¢é thé ndéi chang dwdng via qua 1a cai mée danh dau qua trinh truéng thanh va khang dinh vai tro cla khao cé hoe déi véi céng cude nghién ctu va phuc dung lai mét Di san Van héa eta nhén loai. Nhin lai nam nam, sau mét thdi gian ngin, nhung Khao 8 hoe da bat kip véi nhip digu va cha dong di trude mot bude trong edng tae tring tu, ton tao quén thé di tich Cé dé Hué, dap ting chi truong cia BO Van héa - Thong tin. Khao cé hoc da dong gép hi¢u qua va phue vu dae lye eho céc du an trang tu, ton tao bang nhiing ctf liéu khoa hoc chan xde thu duge ti léng dat C6 dé. Véi nhiing kinh nghiém da dat dude trong thdi gian qua, chae chan cng tae nghién citu khéo 6 hoe sé tiép tue déng gop hen nita, hiéu qua hon nia cho dy 4n trang tu, tén tao va phat huy gia tri cia quéin thé di tich C6 do Hué - mét quin thé kién trie déc dao va dae sic cha dit nude ta Hué, thang 8-2004

Вам также может понравиться