PHN I

GII THIU, HNG DN THAO TC H THNG

THY LC I CNG

I. S H THNG: (th hin trn hnh v)

A B cp nc.
B B n nh nc v mng o lu lng Q ca bm.
C, D Thng iu lu lng Q ca bm.
E Mng o lu lng Q cho cc bi th nghim .
G Bnh ph (gip cho th nghim trng thi chy ca dng)
X Nt tho nc hoc cp nc bnh ph G.
T Mng trn m bo cho Q v H khng thay i.
S Phu thu nc v thng do lu lng E.
M th nghim tn tht dc ng.
K th nghim tn tht cc b.
L th nghim ng thu hp dn v m rng dn.
R th nghim Rynn.
Y th nghim vi, l.
Q bnh mu.
U kim mu.
H Bm
V Nt mi bm.

I, II, III..IX cc van iu chnh lu lng .

1, 2, 3,..,11 cc im o p sut tng ng cc ng Pezomel o p
sut .
Z li knh hu c qua st qu o ca vi, l.

CC BC CHUN B:
1. Cp nc vo b cp A, ti kkhi cch mt b 3cm l nc th nghim .
2. M nt V trn my bm II, mi y nc ri ng li.
3. Nu bm lu ngy mi s dng dng tuc n vt, khi ng quay cnh
bm
ri mi ng in cho bm hot ng.
4. Cp nc th nghim .
- ng cc van x II, IV, V, VI, VII.
- M cc van cp III v van hi VIII.
Nc t bnh B theo ng ng cp qua van III vo bnh C. Nc t bnh
C
theo ng Rynn R chy sang bnh D.
- M nt X bnh ph G cho nc vo bnh G.
5. Khi nc y cc bnh C, D, G ng nt X bnh ph li.
6. cho h thng chy th ui kh trong cc ng ( lu lng nc trung
bnh thi gian 1-2 pht).
7. ui kh trong ng nc mu v kim mu.
- M van IX dng tay bp ng cao su ni t bnh mu vi kim mu (hoc hut
nc kim mu bng bnh chn khng ri ni vi bnh mu) ui bt kh ,
khi nc mu chy ta thng kha van IX li.

TH NGHIM S I
XC NH CH D CHY CA DNG
M U:
Trong nhng tnh ton c lin quan n s chuyn ng ca cht lng (kh)
th c trng ca dng c gi tr quyt nh. Bng th nghim, ngi ta phn
tch c 2 dng chuyn ng ca cht lng thc v kh: chuyn ng dng
(cn gi l chuyn ng tng) v chuyn ng xoy (cn gi l chuyn ng
ri.).
Nu quan nim rng, dng cht lng (kh) l kt hp ca nhiu nguyn t
th trong chuyn ng tng, cc dng nguyn t s chuyn ng song song
vi nha, cn trong chuyn ng xoy chng s chuyn ng hn lon do chn
ng vn tc mi im ca dng.
c trng ca chuyn ng cht lng (kh) ph thuc vo ng knh ca
dng ( ng knh tng ng), vn tc chuyn ng nht, khi lng
ring ca cht lng (kh). Qua nhiu th nghim Rynn thit lp mt quan
h ph thuc khng th nguyn gia cc i lng trn gi l chun s Rynon.
y:
dtd - ng knh tng ng.

(m)

w - vn tc trung bnh ca lu th.

(m/s)

- khi lng ring ca cht lng kh.

(kg/m)

- nht ng lc ca cht lng kh

(Ns/m2)

v = / - nht ng hc ca cht lng

(m2/s)

Cn c vo gi tr ca chun s Rynon, ta s bit c ch chuyn

ng ca cht lng (kh).
i vi ng nhn, thng va c tit din trong th:
Khi Re< 2320

ta c ch chy tng.

Khi 2320 < Re < 10.000 ta c ch chy qu .

Khi Re >10.000

ta c ch xoy bn vng.

Ngi ta gi Re=2320 l gi tr ti hn di, cn Re = 10.000 l gi tr ti

hn trn.
Cn phi thy rng, gi tr ti hn ca Rynon ni trn, trong mt chng
mc no l i lng quy c v rt kh thy s chuyn tip t ngt t ch
chy tng sang ch chy xoy, thng ch quan st c khi vc chuyn
tip, trong ch chuyn ng tng dn dn bin mt, ch chy xoy dn
dn xut hin.
I.

MC CH TH NGHIM:
1. Lm quen vi h thng thit b th nghim.
2. Quan st cc bin i xy ra trong dng chy ca cc cht lng
( kh) cc ch chuyn ng khc nhau.
3. Xc nh ch chuyn ng ca cht lng. Tnh ton tr s
Rynon cc ch .

II.

TH T TIN HNH TH NGHIM:

Th nghim c bt u t vic thit lp ch chy dng trong
ng thy tinh, sau tng dn tc ca dng nc sang ch qu
ri cui cng l ch chy xoy. Quan st chuyn ng ca tia nc
mu vi ch chy khc nhau, sau o cc i lng cn thit tnh
gi tr chun s Rynon vi mi ch dng chy ( chy dng, chy qu
chy xoy). Lm 3 th nghim vi vn tc khc nhau t nh n ln.
Trnh t th nghim tin hnh nh sau:
1. Quan st, tm hiu v kim tra s h thng th nghim.
2. Kim tra ngun nc cung cp (nc y cc thng iu tit C,D
phu nc thng C lun c nc vo dng bm u quanh mp
phu mt lp mng th nhim. Nu mc nc C,D thp (khng
thy nc) th phi bo cho cn b hng dn vn hnh bm v
iu chnh van III.
3. Kim tra nc mu trong bnh mu Q, nhit k

4. iu chnh kim dn nc mu t ng trc tm ca ng thy tinh.

5. M van VII mt mc nh.
6. M van mu s IX v iu chnh dng mu cng nh cng tt
(nhung quan st) v dng mu to, mu s b lng xung kh
quan st.
7. iu chnh van s VII sao cho dng nc mu chy vo ng thy
tinh dc theo trc ng. quan st hin tng chy tng qua tia mu,
gi nguyn hnh dng thng, mnh, song song vi trc ng.
8. c gi tr ng vi gi tr dng chy tng. Thc hin ph dng sau
iu chnh li ch chy tng, thc hin 3 ln ly g tr h1
trung bnh.
9. Tng t t m ca van VII tng lu lng ca dng chy cho
n khi vo tia nc mu chy trong ng thy tinh qua giai on b
gn sng ri b cun xoy v bin mt (tc l b ha ln vo
dng nc chnh). Vi mi m ca van VII li tin hnh quan
st hin tng v o thng s nh mc 7, ch mi ln ch tng
m ca van VII mt cht m bo vi mi ch (chy tng,
qu , chy xoy) t nht c c 3 gi tr lu lng khc nhau.
10. o nhit ca nc bng nhit k.
11. Kt thc th nghim kha van VII v van IX.
12. Nu khng th nghim bi no na m van x II, IV, VIII, tt
bm. Bo co bng s liu th nghim vi cn b hng dn, dn
dp lau chui kh ro ni th nghim trc khi v.
III.

CU HI KIM TRA:
1. Th no l ch chy dng, chy xoy, chy qu ?
2. Th no l chun s Re ? ngha vt l ca n.
3. Phn b tc dng theo tit din ngang ca ng dn nh th no
khi chy dng v chy xoy?
4. Nu cc i lng nm trong chun s Re v nh hng ca chng
ti ch chy?
5. Th no l ng knh tng ng v bn knh thy lc.

Ch ra cc gi tr ti hn ca chun s Rynon cc ch chuyn

ng ca cht lng: chy dng, chy xoy, chy qu .
IV.

TNH TON
1. Vn tc nc chy trong ng xc nh theo cng thc:

y:
W vn tc nc chy trong ng, (m/s)
Qtb lu lng nc trung bnh chy qua ng (m3/s)
Q tra theo bng (trang 24 th nghim qu trnh thit b - cng ngh
ha
hc thc phm) ph thuc chiu cao: h = h1 - h0
Vi:

h1 gi tr o c
h0 - gi tr cho trc h0 = 17 ( cm)
dt ng knh tng ng ca ng dn (cm) dt = 1,7 (cm)

2. Tnh gi tr chun s Re theo cng thc ( 1- 1) ng vi vn tc khi:

- Dng tia mc mu thng.
- Dng tia mc mu gn sng.
- Dng tia mc mu cun xoy v tan ln trong nc.

PHN THC HNH TH NGHIM :

Lp:

Nhm :

Ngy thc hnh :

3. kt qu th nghim v tnh ton ghi vo bng sau:

Dng
tia
mc

S
ln
o

Lu lng nc
Q(cm3/s)

Lu
lng
nc
trung
bnh

Nhit

nc

nht Vn tc
nc
W(cm/s)
2
(Ns/m )

Chun s
Rynon
(Re)

tC

h0
h1
h
Q
(cm) (cm) (cm)
1
Thng 2
3
Gn
sng
u

1
2
3

Cun 1
v tan
2
trong
nc 3
PHN TNH TON THEO THC NGHIM :

TH NGHIM S 2
XC NH TR LC MA ST
M U:
Mt trong nhng vn quan trng nht ca thy lc l xc nh tn tht
nng lng khi vn chuyn cht lng. s chuyn ng n nh tn tht nng
lng khi vn chuyn cht lng . s chuyn ng n nh ca lu th c biu
din bng phng trnh sau:
Eu=t(Re,r1,r2)

(2.1)

y l mt phng trnh chun s rt ra t phng trnh Navicstoc i vi cht lng chuyn ng n nh c p trong ng thng.
Trong :

Eu=

chun s le (c trng cho quan h gia p sut, lc p v lc

qun tnh)

Re=

chun s Reynol (c trng cho quan h gia lc qu tnh v

lc nht)
r1,r2 :

n h ng dng hnh hc
P=Pm+Pp

P=

N/m2

(2-2)

y tn thy p sut do ma st

hm =

10

hoc:

N/m2

P=

(2-3)

Trong :
:

H s tr lc ma st.

d:

ng knh ng dn.

w: Vn tc chuyn ng trong ng dn.

m/s

Khi lng ring ca cht lng.

kg/m3

nht ng hc ca cht lng.

Ns/m

lt: chiu di tng ng.

Tn tht p sut cc b:

Hcb=

Hoc:
:

N/m2

Pcb=

H s tr lc cc b

Ta nhn thy rng, nguyn nhn sinh ra tn tht p sut kh cht lng
chuyn ng trong ng dn l:
- Ma st trn ng i (vi thnh ng v gia cc lp cht lng vi nhau)
- Tr lc cc b trn ng i (cc ch lp dng c, i hng, van, t
m, t thu,)
Nu nh bit dc gi tr ca chun s le, ta d dng xc nh c tn
tht p sut:

P=Eu

11

Nhng do chun s le l mt i lng rt kh xc nh nn thng

ngi ta tnh tn tht p sut do ma st theo (2-3) v tn tht p sut do tr lc
cc b theo (3-4), v trong cc cng thc h s v c th tnh c theo
cng thc thc nghim hoc tra trong cc s tay chuyn mn.
II. MC CH THC NGHIM:
Tm c quan h ph thuc gia cc h s tr lc ma st vi ch
chuyn ng ca cht lng =f (Re).
Xc nh cc h s tr lc ca ng thng, t m v t thu.
III. TH T TIN HNH TH NGHIM:
Trong bi th nghim sinh vin tin hnh th nghim xc nh tr lc
thy hc do ma st trong ng nhn thng, tr lc cc b do t m,t thu.
Trnh t tin hnh th nghim:
1/ Quan st tm hiu v kim tra ton b h thng thit b bao gm cc
im o p sut thy tnh v cc ng pezomet tng ng, cc van kha.
2/ kim tra ngun nc cung cp ( Nc y cc thng iu tit C,D;
phu nc thng C lun lun c nc vo dng bm u quanh mp, phu
cho th nghim). Nu mc nc C, D thp (khng y nc) th phi bo cho
cn b hng dn vn hnh bm v iu chnh van III.
3/ M van iu chnh lu lng VI sao cho cc ng o p bng P c
chnh d c (t dao ng) v mc nc trn cc ng o p t 1,2,nm trn
ng ng th nghim M.
4/ c h1 my o lu lng E (gi tr ny tnh cho c hai bi) .
5/ c chnh lch ct p trn bng P ghi vo bi th nghim v bng tng
ng.

12

6/ tin hnh th nghim vi nhiu lu lng (tng dn hoc gim dn).

7/ Kt thc th nghim ,
8/ Nu khng th nghim bi no na, m van x II, IV, VIII, tt bm.
Bo co ni th nghim trc khi v.
Xc nh h s ma st trong ng nhn thng (th nghim M):

ng M : l ng thnh phn,ng knh trong d tr kch thc cho trc

dtr= 1.5cm, chiu di (khong cch gia hai im o) l cho trc l = 80cm.
Gi tr Pm=h : chnh lch pezomet gia hai ng 1 v 2 trn bng P.
- H s ma st c xc nh theo cng thc:

(2-6)
cc i lng gii thch trn, trong :
: gi tr o
d, l : gi tr cho trc

: gi tr tra ti liu

13

W :

gi tr tnh qua lng Q

Q :

lu lng nc trung bnh qua ng cm3/s

Q : tra theo bng ( trang 24) ph thuc chiu cao;

h= h1-h0
vi

(2-7)

h1 : gi tr o
h0 : gi tr cho trc h0=17cm

Vn tc nc trong ng c xc nh theo cng thc:

m/s

(2-8)

tnh bng cm3/s

y:

dtr=1,5cm
Q

Pm
STT

mmH20

W
(m/s)

(cm3/s)
N/m2

ho

h1

Re

logRe

Q
(cm3/s)

1
2
3
4
V.

KT QU V TNH TON S LIU:

PHN TNH TON THEO THC NGHIM :

14

TH NGHIM S 3
XC NH H S TR LC CC B
I.

MC CH TH NGHIM:
Xc nh cc h s tr lc ca ng thng, t m, t thu.

II.

XC NH H S TR LC CC B (TH NGHIM R):

(phn l thuyt xem bi th nghim s 2)

ng K gm c mt t m v t thu.
d3=d6=1,5cm
d4=d5=2,6cm
Vi trng hp t m:
+ Vit phng trnh Becnuli qua hai mt ct 3-3 v 4-4

15

Ta c:
Suy ra:

(210)
Vy h s tr lc cc b ca t m l:

=
Trong :

: chnh lch ct p ng 3 &4 bng P gi tr o.

: tnh qua lu lng Q vi tng lon ng.

m/s

Q : tra theo bng (trang 24) ph thuc chiu cao h= -h0

Vi

h1 : gi tr o
h0 : gi tr cho trc h0=17cm
d3 d4 : hai gi tr cho trc

Bng kt qu o v tnh ton t m:

Q
STT

(cm3/s)
h0

h1

(cm)

(cm)

(cm)

h1

W3

W4

W32

W42

(cm)

(m/s) (/s)

2.g

2.g

hCB

16

1
2
3
4

Vi trng hp t thu: Tnh ton tng t nh t m v chu : W 3=W6,

W4= W5 ( p dng cho th nghim )

hCB = h2 +

Bng kt qu o v tnh ton t thu:

Q
STT

W6

W52

W62

(cm) (m/s) (/s)

2.g

2.g

h1

(cm3/s)
h0

h1

(cm)

(cm) (cm)

W5

hCB

1
2
3
4

PHN TNH TON THEO THC NGHIM :

17

TH NGHIM S 4
PHNG TRNH BECNULI
I. M U:
Phng trnh Becnuli l phng trnh c bn ca thy tnh hc. y l
phng trnh bo ton p sut i vi cc dng chy trong thy lc vi cht
lng l tng nhng cng c p dng cho cht lng thc.
Ni dung ca phng trnh l:
i vi mt tit din bt k ca dng cht th tng chiu cao p sut thy
tnh v chiu cao p sut ng l khng i.
Phng trnh Becnuli :

Z1 +
Trong :
Z1, Z2 : chiu cao p sut hnh hc

18

: chiu cao p sut thy tnh

: chiu cao p sut ng

tn tht p sut do cc tr lc (tr lc

ng ng, tr lc cc b,)

II.

MC CH TH NGHIM :
1. Thng qua th nghim, hiu c phng trnh Becnuli.
2. So snh gia l thuyt v thc t.
3. nh gi cc yu t tc ng n s sai khc thc t v l thuyt v
lin h ti cc thit b o p thng thng dng pezomet v vanturi.

III.

TRNH T TH NGHIM:
1. Quan st, tm hiu v kim tra ton b h thng thit b bao gm cc
im o p sut thy tnh, v cc ng pezomet tng ng, cc van kha.
2. kim tra ngun nc cung cp (nc y cc thng iu tit C,D; phu
nc thng C lun lun c nc dng bm du quanh mp phu cho th
nghim ). Nu mc nc C, D thp (khng tht nc) th bo cho cn b hng
dn vn hnh bm v iu chnh van III, kim tra nhit k.
3. c gi tr o ti my o E.
4. M van iu chnh lu lng VI sao cho cc ng o p bng P c
chnh d c (t dao ng) v mc nc trn cc ng o p t 1, 2,,11 nm
trn ng ng th nghim.
5. c gi tr ct p trn bng P ghi vo bi th nghim vi bng tng
ng.
6. c gi tr h1 my o lu lng E.
7. Tin hnh th nghim vi nhiu lu lng.

19

8. Kt thc th nghim kha van VII v IX.

Nu khng th nghim bi no na, m van x II, IV, VIII, tt bm. Bo
co bng s liu kt qu th nghim vi cn b hng dn, dn dp, lau chi
kh ro ni th nghim trc khi v.
II.

TNH TON TH NGHIM:

Th nghim ti cc tit din qua cc im o 7, 8,11

ng knh ti cc tit din d7=d8, d10=d11=1.5cm, d9 =0.7cm
Tng chiu cao hnh hc v chiu cao p sut thy tnh
Z + P/.g :gi tr o i vi tng tit din.
Chiu cao p sut ng

W : vn tc qua tng tit din

W7, W8, ,W11 : gi tr vn tc dng cht lng trung bnh qua tng tit
din
7, ,11c tnh qua lng Q ca tng loi ng

W3=
Trong :
Lu lng Q (cm3/s) c tra bng qua gi tr h=h1-h0

20

Dtr : ng knh mi tit din (cm) c o trc.

Bng s liu o v tnh ton:
Z + P/.g

Q (cm3/s)

W (cm/s)

W2/2g

Z+P/ + W2/2g

Mu
ct Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln Ln
1
2
3
1
2
3
1
2
3
1
2
3
1
2
3
7
8
9
10
11

PHN TNH TON THEO THC NGHIM :

TH NGHIM S 6
CHNG LUYN LIN TC
I.

M U:
Chng luyn l qu trnh tch hn hp lng thnh cc cu t ring bit

da trn c s bay hi khc nhau ca cc cu t trong hn hp.

Qu trnh chng luyn c tin hnh trong cc thit b loi thp a v
thp im. khi thp lm vic th hi i t di ln tip xc vi pha lng i t
trn xung v hi s ngng t li (cu t kh bay hi ngng t trc), nhit ta
ra trong qu trnh ngng t s lm bay hi mt lng cu t d bay hi. V vy
khi qu trnh ngng t v bay hi c lp li nhiu ln th trong pha hi s
giu cu t d bay hi, trong pha lng s giu cu t kh bay hi. Vi mt chiu
cao thp thch hp (s a thch hp) th trn nh thp ta s thu c sn phm

21

c nng cu t d bay hi cao cn sn phm y thp giu cu t kh bay

hi. Nng cc cu t thay i theo chiu cao ca thp do nhit si
cng thay i theo chiu cao ca thp.
H thng th nghim ny l h thng chng luyn loi thy chp cao
1,4m , ng knh 20mm. mi a c mt chp, ng chy chuyn nm ngoi
thp. Thp c cch nhit bng si aming. Nguyn liu u c un nng
bng in tr, un si y thp bng du (gin tip). khng ch nhit bng
nhit k tip xc t ng ng m.Vi h thng th nghim ny ta c th quan
st c ch lm vic ca tng a trong thp.
II.

MC CH TH NGHIM :
- Lm quen vi h thng chng luyn loi thp chp.
- Nghin cu ch lm vic ca thp, tnh cn bng vt liu trong thp.
- Xc nh s bc thay i nng ( s a l thuyt) v hiu s ca thp.

III.

S H THNG TH NGHIM :
1. Thng cha hn hp u.
2. ng nh git.
3. Lu nhit k.
4. Thit b gia nhit nguyn liu u.
5. Thp chng luyn.
6. Thit b ngng t hi lu.
7. ng o sn phm nh.
8. Bnh phng khng.
9. Bnh cu cha dung dch.
10.in tr gia nhit hn hp u.

22

11.Bp chng bnh cu

12.ng lng sn phm y.
T1. Nhit k o nhit hn hp u.
T2. Nhit k o nhit nh thp.
T3. Nhit k o nhit y thp.
V1. Van khng ch lng hn hp u.
V2. Van khng ch lng sn phm y.
V3. Van khng ch lng sn phm nh v lng hi lu.
V4. Van nc lm lnh ngng t.
V5. Van tho sn phm nh.
V6. Van tho sn phm y

23

24

IV.

TH T TIN HNH TH NGHM:

1. Kim tra:
- H thng thit b th nghim theo s .
- cc dng c o: nhit k, th k, ru k, lu lng k, bnh cha.

- ng cc van: V1, V2, V5, V6. Ch bnh cu cn c mt lng nc

nht nh
2. Chun b:
- Nguyn liu u (c nng theo yu cu)
- Chy h thng gia nhit y thp.
- M van V4 cho nc vo thit b ngng t hi lu.
3. Khi nhit u ca y thp t n 100 C dung dch trong bnh
cu bt u si th ta m van V1 cho nguyn liu u vo thp, ng thi cho
chy h thng gia nhit nguyn liu u.
4. i cho sn phm nh xut hin th bt u khng ch lng hi lu
sao cho n nh.
5. Khi tt c cc thng s n nh ri th bt u o:
- lng hi lu Gx (o 3 ln trung bnh).
- lng sn phm nh P v nng ca n Xp ( o 3 ln trung bnh).
- lng nguyn liu u F v nng ca n Xp (o 3 ln ly trung bnh).
- Nhit sn phm y Xw ( o 3 ln ly trung bnh).
- Nhit nh, y, a tip liu.
6. Sau khi ly xong cc s liu th dng th nghim .
- Tt gia nhit nguyn liu u v ng van V1 ngng cung cp nguyn
liu u.

25

- Ngng gia nhit u.

- Nhit bnh cu gim cn 40-50 C ng van nc V4.
7. Ghi cc s liu vo nht k th nghim, bo co vi cn b hng dn,
lm v sinh sch s ni th nghim trc lc ra v.
V.

TNH TON:
1. Tnh cn bng vt liu ca thp:
F.Xp = W.Xw + P.Xp

(13-2)

Trong :
F: lng hn hp u cho vo thp

( kg/s )

W:lng sn phm y

( kg/s )

P: lng sn phm nh

( kg/s )

XF, Xp, Xw : nng phn khi lng ca cu t d bay hi trong

hn hp u, y v nh thp
2. Xc nh s bc thay i nng :
Xc nh s a l thuyt:
Tm ch s hi lu:
Rx = Gx/P = Vx/Vp

(13-5 )

Vx, Vp: th tch lng lng hi lu v lng sn phm nh

m3/s
( y ta chp nhn nhit ca sn phm nh bng nhit hi lu)
- V ng cong cn bng theo s liu cn bng lng hi.
-

V ng nng lm vic ca on luyn v on chng nh l

thuyt hc (ch i nng t phn khi lng hay th tch ra phn mol ).

26

Ta c phng trnh ng nng lm vic ca on luyn:

phng trnh nng lm vic ca on chng:

Y=

XW

y:
L=F/P : lng hn hp u tnh theo mt n v sn phm nh.

TT

Nhit

sn
phm
y
tw
o

( C)

Nhit

hn
hp
vo
tF
( oC
)

Nhit

sn
phm
nh
tP
o

( C)

Lng
Nng
Lng hi Lng

lu
hn
sn
hn
hp
phm
hp
u
nh
u

Nng

sn
phm
nh

Nng

sn
phm
y

XP

XP

Xw

VF

phn
mol

phn
mol

phn
mol

mol/s

VP
VX

mol/s

mol/s

1
2
3
TB

27

Xc nh s a l thuyt xut pht t X p (hay Xw) bng cc on nm ngang v

thng ng gia cc ng cn bng v ng lm vic. m s tam gic thu
c chnh l s a l thuyt Nlt.

TH NGHIM S 7
SY TUN HON KH THI

I.

M U:
Mt trong nhng phng pht ph bin tch dung mi ra khi vt liu

m l sy bng khng kh nng (tc nhn sy).

Khi vt liu m tip xc vi khng kh nng, th dung mi trn mt vt
liu s bc hi v khuch tn vo trong khng kh. Sau s xut hin chnh
lch m gia bn mt v trong lng vt liu v do s khuch tn t trong
lng vt liu n bn mt vt liu.
Nh vy qu trnh tch m ca vt liu gm 2 giai on:
- Giai on 1: ch yu khuch tn m t do t bn mt vt liu m vo
mi trng. Tc sy (lng m bay hi trong mt n v thi gian) s khng
i v khng ph thuc vo m vt liu nu khng thay i iu kin sy.
Giai on ny ngi ta gi l giai on sy tng tc.
- Giai on 2: Khi m vt liu nh hn m ti hn, lng m bn
trong vt liu chuyn n bn mt vt liu nh hn lng m c th bc hn
trn bn mt vt liu th tc sy bt u gim. Giai on gim tc lin tc
cho n khi m ca vt liu t ti cn bng.

28

Bin din s thay i m ca vt liu theo thi gian ta c ng cong

gi l ng cong sy. (Xem hnh 1)
Biu din mi quan h gia tc sy v m ca vt liu ta c
ng cong gi l ng cong tc sy. (Xem hnh 2)
II.

MC CH TH NGHIM:
1. Lm quen v nm c phng php thao tc h thng sy bng khng
kh nng c tun hon kh thi.
2. Xc nh mi quan h gia m ca vt liu vi thi gian sy (ng
cong sy).
3. Xc nh quan h tc sy v m ca vt liu (ng cong tc
sy).
4. Tnh thi gian sy theo cng thc v so sch vi thi gian thc t.

III.

S TH NGHIM:
(S hnh 3)

29

A
B
Wth

K
C
Wcb

dW
Fd
K

Hnh 1: ng cong sy

W%

Hnh 2: ng cong tc

sy
Nguyn tc lm vic:
Khng kh bn ngoi do qut 1 ht qua ca s 5 ri c un nng
trong bung t 2 bi cc thanh in tr t trc tip. Khng ch nhit
khng kh nh cc h thng in tr t trong bung t. m ca khng kh
trc v sau bung sy 3 c xc nh bng b nhit k bu kh bu t T 1,
T2, T3, T4. Vy liu m xp vo khay t trong mt ci khung ca bung sy,
khung c treo trn a cn 7. Quan st s thay i khi lng vt liu sy trn
kim ca cn. iu chnh lng khng kh thi nh ca c tm chn gi 4 v van
gi 5.

30

IV.

TH T TIN HNH TH NGHIM:

1. Ngm t vt liu: yu cu khng khuy o, khng lm mt.
2. Quan st v kim tra h thng th nghim theo s .
3. Tho nhit k bu t T2, T4 ( 2 nhit k t pha sau) em nhng t bu
ri lp li, chun b dng c o: cc nhit k v th k.
4. M t in, ng Atomat in sau khi kim tra cc n bo ngoi ca t.
Nu cc n khng sng ht th phi bo cho cn b hng dn th
nghim kim tra li h thng in iu khin.
5. ng ca t in, nhn nt bt qut gi, iu chnh lu lng kh i trong
thit b v lng kh thi bng cc van 4,5.
6. Bt u gia nhit khng kh ln lt nhn nt bt gia nhit cp 1, cp 2,
cp 3, cp 4. (ch nu gia nhit khng kh trong h thng c sn cc
mc cao th khng cn gia nhit cp 3, cp 4). Thng xuyn quan st
nhit k bu kh T1 khng nhit cao qu (>95
ti khong 80

). Khi nhit ln

, nhn nt tt gia nhit cp 4, cp 3, cp 2, duy tr gia

nhit cp 1, ng thi iu chnh lng khng kh thi lm n nh

nhit . (n khi ny cc nhit k bu t c th chnh lch khng nhiu
so vi bu kh do bu nhit b kh, cn nhng li nc T2, T4).
7. Khi nhit khng kh sy (tc nhn sy) tng i n nh mi cho
vt liu vo. c s ch trn cn v trn cc nhit k T1, T2, T3, T4.
8. C sau 5 pht (k t lc cho vt liu vo) li dc v ghi s ch trn cn v
trn cc nhit k mt ln. Tin hnh nh vy cho n khi no s ch trn
cn khng i trong 3 ln o th ngng th nghim.
9. Nhn nt tt gia nhit, qut, ngt Aptomat trong t in (ch : phi tt
gia nhit trc, sau mt lc ri mi tt qut). Ly khay ra quan st vt

31

liu khng mt mt mt vt liu. Ghi cc s liu thu c vo Nht

k th nghim, bo co vi cn b hng dn. Dn dp sch s ni th
nghim trc khi ra v.
V.

CU HI KIM TRA:
1. Khi nim m tuyt i, m tng i ca khng kh?
2. Th no l nhit bu t?
3. Trnh by cc giai on ca qu trnh tch m t b mt vt liu sy?

VI.

TNH TON:
1. Lng m ban u c trong vt liu:

g = Gu - Gk
Trong :

(g)

Gu: khi lng vt liu t

(g)

Gk: khi lng vt liu kh tuyt i

(g)

2. Lng m bay hi:

W1 = Gi Gi-1

(g)

Gi, Gi-1: l khi lng vt liu ng vi thi gian l I v i-1.

3. Lng m cha trong vt liu:
W = g - Wi

(g)

4. Phn trm khi lng ca m trong vt liu tnh theo vt liu kh tuyt
i:

W=

100

5. Thi gian sy ca giai on thng tc:

32

Trong :
K: Hng s vn tc ca qu trnh sy

1/s

Wd, Wth, Wcb: m u, m ti hn v m cn bng ca vt liu

tnh theo vt liu kh tuyt i.
6. Thi gian sy ca giai on gim tc:

Trong : Wc : m cui ca vt liu, tnh theo vt liu kh tuyt i.

Bng s liu th nghim v kt qu tnh ton:

S ch ca nhit k
Trc
sy
stt

Thi
gian
t(ph)

Hiu
s
thi
gian
t

Nhit
k
kh
( oC)

bung

Cc i lng tnh ton

Sau bung sy

Nhit Nhit
k t k
kh
( oC)
( oC)

Nhit
k t
( oC)

S
ch
ca
cn

Lng
m bay
hi

Lng
m trong
vt liu

Wi

W(g)

(g)

Lng m
trong VL
tnh theo
VL kh
tuyt i

Vn
tc
syWi/

W%

G
(g)

1
2
3
4
5

33

6
7
8
9
PHN TNH TON THEO THC NGHIM :

34

TH NGHIM S 8

TRAO I NHIT NG LNG NG

I.

MC CH TH NGHIM:
Lm quen vi thit b th nghim truyn nhit dng ng lng ng, cc

dng c o nhit , lu lng, lu cht.

Xc nh h s truyn nhit trong qu trnh truyn nhit gia hai dng
lnh nng c ngn cch bi vch ngn kim loi cc ch chy khc nhau.
Thit lp phng trnh cn bng nhit lng.
II.

L thuyt:
Truyn nhit trong thit b dng ng lng ng l s truyn nhit phc tp
gia hai lu cht c ngn cch bi vch ngn kim loi. Phng thc truyn
nhit y l truyn nhit i lu t vch ngn n lu cht (v ngc li) v
dn nhit qua ng kim loi.
Nhit lng do dng nng ta ra:
QN = G1C1.(tv1 tR1)

(1)

Nhit lng do dng lnh nhn vo:

QL = G2C2 (tR2 tv2)
T thnh lp phng trnh cn bng nhit lng:
QN = QL
G1C1.(tv1 tR1) = G2C2 (tR2 tv2)
Trong :
G1, G2: lu lng dng nc nng, dng nc lnh

(Kg/s)

35

C1, C2: Nhit dung ring ca lu cht.

(J/kg.)

tv1, tR1: Nhit vo, ra ca dng nng.

( C)

tR2, tv2: Nhit vo, ra ca dng lnh.

( C)

Qu trnh truyn nhit c bin din bi phng trnh :

Q1 =

. tlog.L

(2)

Trong :
L: Chiu di ng

(m)

: H s truyn nhit di theo thc nghm

(W/m2.)

tlog: Hiu s nhit trung bnh gia hai dng lu cht

tlog =

( C)

(3)

Nu hai dng lu cht chuyn ng ngc chiu th tL v tN c tnh

nh hnh bn.
Trong :
tL = tv2 - tR1
tN = tR2 tv1

Nu

2 th hiu s nhit trung bnh ca hai dng lu cht c th

c tnh theo cng thc:

tlog = ttb =
H s truyn nhit di tnh theo l thuyt K1:

36

K1 =

(4)

Trong :
dng , dtr: ng knh ngoi v trong ca ng truyn nhit (m)
1: h s dn nhit ca kim loi lm ng

(W/m.)

db: ng knh lp bn bm trn thnh ng

(m)

rb: h s tr nhit ca cn bn
(m2./W)
1, 2: h s tr nhit ca vch ngn v cc dng lu cht c tnh
t chun s Nu.
Nu = A.

.Prn.(

0.25

.E1.ER

n gi ta xem nh ng t trng thi l tng khng c cn bn nn ta

b c thnh phn rb v db.
Lc ny (4) tr thnh:

K1 =

(5)

Cc h s A, m, n, E1, ER: l cc h s thc nghim ph thuc vo cc yu

t:
Ch chy ca dng lu cht.
S tng quan gia dng chy v b mt truyn nhit.
c im bn mt truyn nhit bao gm nhm, hnh dng,
III.

THIT B TH NGHIM:

37

H thng thit b th nghim c 3 loi ng vi kiu kt cu b mt truyn

nhit nh sau:
- Kiu ng A: Loi ng c cnh tn nhit.
- Kiu ng B: Loi ng lng ng m lu cht chy ngang mt ngoi ca
ng trong.
- Kiu ng C: loi ng lng ng n gin, lu cht chy dc b mt ca
ng trong.
Kch thc ca cc loi ng truyn nhit c cho trong bng sau:
Kiu ng

ng knh ng
trong (mm)

IV.

ng knh ng
ngoi (mm)

Chiu di
(mm)

31

1000

21

38

1000

21

38

1000

dy

2.5mm

3mm

TRNH T TH NGHIM:
M van cp nc vo hai thng nc nng v nc lnh khong 2/3.
Bt cng tt in tr nhit nc trong thng nc nng c un

si. Nhit un c iu khin bng ng h iu khin nhit .

i vi bi th nghim ny, ta c nh lu lng dng lnh v cho thay
i dng nng xt s trao i nhit ca hai dng lu cht.
1. I VI NG A:
- Do ng A ch c dng nng chy qua nn sv khng tc ng n dng
lnh.
- ng van s 4, 5, 8, 9 v m van s 1 dng nc nng i vo ng
A.

38

- M cng tc Bm Nng.
- iu chnh lu lng dng nc nng nh vo van chnh p v van
kha s 12.
- Quan st lu k v ln lt iu chnh lu lng vi cc gi tr nh
trong bng (41t /pht, 81/pht, 121/pht).
- Quan st 2 nhit k hai u ng A nhp gi tr vo trong bng kt qu th
nghim.
2. I VI NG B:
i vi ng B, ta c s dng dng lnh v dng nng c th thay i chiu
dng nng nh vic tc ng vo cc van kha.
- iu chnh dng nng (trng hp dng nng v dng lnh ngc
chiu nhau):
+ ng van s 1, 5, 8, 9 v m van s 4 dng nc nng vo ng B
v m van s 7 nc nng vo ng B c th hon lu tr v.
+ M cng tc Bm Nng.
+ Thay i lu lng k nc nng ging nh i vi th nghim ng A
thc hin cc bi th nghim theo yu cu.
+ Quan st 2 nhit k nc nng hai u ng B n nh m cho nc
lnh vo.
- iu chnh dng lnh:
+ ng van 10, 11 v m van 2, 3 dng nc lnh chy vo ng B.
+ M cng tc Bm Lnh.

39

+ iu chnh lu lng k dng nc lnh nh vo van chnh p v van

s 17. C nh lu lng dng nc lnh mc 8L/pht.
+ Quan st 2 nhit k hai u nc nng v 2 nhit k hai u nc
lnh ri in thng s vo bng kt qu th nghim.
- iu chnh dng nng (trng hp dng nng v dng lnh cng chiu
nhau):
+ ng van s 1, 4, 8, 9 v m van s 5 dng nc nng vo trong
ng B theo chiu ngc li. M van s 6 dng nc nng vo ng B c th
hon lu tr li.
+ Cc bc sau thc hin tng t nh trn.
3. I VI NG C:
i vi ng C, ta cng c hai dng nc nng v nc lnh vo. Nen ta
cng c 2 trng hp th nghim l dng nng, dng lnh cng chiu v ngc
chiu.
- iu chnh dng nng (trng hp dng nng v dng lnh ngc
chiu nhau).
+ ng van s 1, 4, 5, 9 v m van s 8 dng nc nng vo ng C.
M van s 15 nc lnh vo ng C c th hon lu tr v.
+ Cc bc cn li hon ton tng t nh th nghim ng B.
- iu chnh dng lnh:
+ ng van s 2, 3 v m van 10, 11 dng lnh chy vo ng C.

40

+ Cc bc cn li hon ton tng t nh iu chnh dng nc lnh

ng B.
- iu chnh dng nng (trng hp dng nng v dng lnh cng
chiu).
+ ng van s 1, 4, 5, 8 v m van s 9 dng nc nng vo ng C
theo chiu ngc li. M van s 4 nc nng vo ng C c th hon lu tr
v.
+ Cc bc sau thc hin tng t nh trn.
BNG KT QU TH NGHIM:

Lu lng
dng lnh,
1/pht

Lu lng
dng nng,
1/pht

Nhit dng nng

Nhit dng lnh

Vo,( oC)

Ra , ( oC)

Vo, ( oC)

Ra ,

c/c

c/c

c/c

c/c

( oC)

QN1=4
NG A

QN2=8
QN3=12

Cc phng thc trao i

nhit

n/c

n/c

n/c

n/c

QN1=4
NG B

QN2=8

(QL = 8)
QN3=12

41

QN1=4
NG C

QN2=8

(QL = 8)
QN3=12

V.

TRNH T TNH TON:

I VI NG A:
- B1: tnh nhit Qtheo cng thc (1).
- B2: Tnh tlog theo cng thc (3).
- B3: T cng thc (2) tnh c h s truyn nhit thc nghim
- B4: Tnh h s truyn nhit di l thuyt K1 theo cng thc (5).
Trong :
dng v dtr th ta bit nh thng s kch thc ng trn.
: H s truyn nhit ca ng inox chng r 304 c gi tr l 17

W/m.K.
1, 2 c tnh nh sau:
Xc nh ch chy ca lu cht bng chun s Re
Re =
Trong : , l khi lng ring v nht ng hc ca lu cht,
y lu cht l nc =1000kg/m3, = 0.008 Pa.S
: l vn tc dng nc trong ng

m/s

W = Q/ (78,5. dtd2)

42

Q: lu lng chy ca lu cht

m3/s

S: L din tch mt ct t

m2

dtd: l kch thc hnh hc ch yu

i vi dng hnh hc ca ng C th kch thc hnh hc ch yu chnh l

ng knh ng trong. Cn i vi kiu chy ca ng B th d td c tnh nh
sau:

dtd =
trong :

F: l din tch mt ct

m2

C: l chu vi mt t

I VI NG B:
Ch chy mn 5 < Re < 103
Nu = 0,5.Re0.5.Pr0.38.
Ch chy chuyn tip 103< Re < 2.105
Nu = 0,25.Re0.6.Pr0.38.
Ch chy ri 2.105 < Re < 2.105
Nu = 0,023.Re0.8 Pr0.37.
I VI NG C:
Ch chy mn Re < 2300

43

Nu = 0,15.Re0.33.Gr0.1.

]0.25

Ch chy chuyn tip 2300 < Re < 10.000

Nu = C.Pr0.43.

]0.25

Ch chy ri Re > 10.000

Nu = 0,021.Re0.8.Pr0.43.

]0.25

Trong :
Pr v Prt l chun s Prandt nhit trung bnh ca lu cht v v ca
vch ngn, c trng cho s khc nhau ca h s cp nhit khi un nng v lm
lnh. Nu khng bit nhit vch ngn, n gin trong tnh ton, ta xem
nhit trung bnh ca dng lu cht bng nhit ca vch ngn ngha l t s
Pr/ Prt=1.
i vi mi trng nhit bnh thng Pr=6,02.10-7
C l h s ph thuc vo Re. C th chn C theo bng 3.
Gr l chun s Grasshof

BNG 3: Cc gi tr ca C theo Re
Re.103 2.1

2.2

2.3

2.4

2.5

10

2.2

3.3

3.8

4.4

10.3

15.5

19.5

27

33

1.9

Sau khi tnh c Nu th ta tm c 1, 2 theo cng thc:

44

1 =

2 =
Trong : 1, 2 ln lc l h s dn nhit ca vch ngn v lu cht.
y h s dn nhit ca nc ct l 4,19 w/m.k, h s dn nhit ca inox 304 l
17w/m.k.
- B5: Lp bng so snh K1, K1*.
- B6: Dng th K1, K1* theo Re.
VI.

BN LUN:
Sau khi tnh ton v dng th, sinh vin t a ra nhng nhn
xt nh gi v bn lun v kt qu th nghim theo nhng ni dung sau:
- Tn tht nhit c ng k khng? Ti sao?
- Nguyn nhn gy ra sai s trong lc lm th nghim, nh hng ca sai s
i vi kt qu tnh ton. Bin php khc phc.
- Gii thch s khc nhau gia K1 v K1*.
- Mt vi ng dng ca m hnh th nghim ny ngoi thc t:

VII.

VII: TI LIU THAM KHO:

1. Hng dn th nghim Qu trnh v thit b - Trng i hc Bch
khoa TP H Ch Minh.
2. Gio trnh thc hnh Qu trnh v thit b - Trng i hc Cng
nghip TP H Ch Minh.
PHN TNH TON THEO THC NGHIM :

45

BI TH NGHIM
M HNH TH NGHIM SY TNG SI
I.

MC TIU CA M HNH:

M hnh l thit b sy mini, bung sy tng si, x l khng kh theo

phng php:
Phng php sy nhit thp l tch m sy khng kh bng bm nhit.
Phng php sy nhit cao sy nng khngkh bngintr.
II.

CC THNG S CA M HNH:
Mi cht R22
Cng sut my p: 1,1Kw.
Din tch dn lnh : 0,14m2.
Din tch dn nng: 0,1925m2.
Cng sut qut:

120W.

46

Cng sut dy in tr: 3Kw.

III.

IU CHNH CC THNG S TRONG QU TRNH SY:

a. iu chnh tc gi: S dng mt Dimmer iu khiu, ta c th thay
i cng sut in cp cho ng c qut lm thay i tc qut do thay i
lu lng gi vo. Trong m hnh tc gi c th thay i t 0-15 m/s.
b. iu chnh ca cp gi: Thay i din tch dn lnh, tc gi qua dn
lnh thay i lng nhit thay i, do thay i c m v nhit
khng kh qua dn lnh.

IV.

CC BI TH NGHIM C TH TIN HNH TRN M HNH:

BAI 1: XC NH TC SI CA TNG SI:

a. Mc ch v yu cu:

Xc nh tc gi, khi lng sn phm trong

bung sy v o chiu cao h ban u ca lp, vt sy m bo cho lp

si hot ng n nh.
b. Vt liu sy:
Cc vin c kch c 2x2mm lm t cc vt liu thay th l bt m, than
ci, mu phn, mu bn.
c. Cc bc tin hnh:
- Tn h thng c mt thit b o tc gi cm tay l EXTECH
45118, dng thit b ny o gi ti mt hc v chnh tc qut ht theo
mun.
- iu chnh tc qut iu chnh tc gi m bo qu trnh si
ca lp vt liu sy.
Lu : Khi mi ln khi ng qut, xoay Dimmer qut theo chiu kim
ng h ti mc ti a khong 3s qut c in khi ng, sau xoay
qut theo chiu ngc li gim tc gi ti vn tc mong mun.
d. Kt qu thc nghim vn tc si bng:

47

Mu th nghim

Tc gi

Khi lng sn phm

Chiu cao lp vt
liu

BI 2: XC NH CC THNG S THC NGHIM KHI S

DNG BM NHIT
a. Mc ch: Xc nh nh hng ca bm nhit n nhit , m tc
nhn sy.
b. Cc bc tin hnh:
- M ca la pha sau
- Ko ca cp gi ln mc cao nht
- Bt cng tc My lnhsang v tr ON
Lu : khi s dng my lnh, do my lnh c thit b bm nhit bn trong nn
c 1 khong thi gian chy n mc n nh. Khi mi chy, dng in tiu th
2-3A p sut ca dung mi 0-10psi v tng dn ln. Khi n nh, dng tiu th
4,5-5,5A v p sut 60-65psi.
Kt qu thc nghim:
Vt liu sy:

Tc sy:

Thi gian
Nhit (0C)
m (%)
Cng sut
Nhn xt:

BI 3: XC NH THNG S THC NGHIM KHI IU

CHNH CA S GI
a. Mc ch yu cu: xc nh nh hng ca t gi v din tch b mt
TN n cc thng s vn hnh.

48

b. Cc bc tin hnh : thay i ca cp gi thay i din tch TN ca

lung khng kh vo.
c. Kt qu thc nghim:
Din tch

Nhit (o C)

m (%)

BI 4: XC NH THNG S THC NGHIM KHI GIA

NHIT BNG IN TR:
a. Mc ch v yu cu: Xc nh nh hng ca tc gi v din tch b
mt TN n cc thng s vn hnh.
o cng sut in tiu th nh i vi th nghim bm nhit.
b. Cc bc tin hnh:
- iu chnh tc gi mc 5m/s
- iu chnh nhit bung 2 bng cch iu chnh cng sut ta nhit trn
dy in. trn t c mt bin tr thay i cng dng in cp vo cc
thanh in tr, da vo ampe k thay i cng ny.
c. Kt qu thc nghim:
Vt liu sy:

Vn tc sy :

Thi gian
Nhit 0C
m(%)
Cng sut
Nhn xt:

49

BI 5: XC NH THI GIAN SY
a. Mc ch yu cu: Thay i khi lng sy, ta xc nh thi gian sy
cho cng vt liu sy. Da vo thi gian sy, nhit lng cung cp vo ta c th
tnh c nhit lng cho tng trng hp v so snh kt qu gia 2 phng
php sy : bng bm nhit v bng in tr.
b. Cc bc tin hnh:
- Tin hnh sy theo 2 phng php khc nhau vi cng mt vt liu sy
v cng khi lng sy.
- u tin sy theo phng php in tr gia nhit, xc nh mi trng
hp nhit v m th cn thi gian bao lu vt liu sy t yu cu.
- Tin hnh sy theo phng php s dng bm nhit, cc bc tin hnh
v xc nh cc thng s ging nh trn.

c. Kt qu thc nghim:
Vt liu sy:

Vn tc sy:

Nhit (0C)
m (%)
in
tr

Thi
gian sy Bm
nhit

PHN TNH TON THEO THC NGHIM :

50

51

52

53