Avrupa, Amerika Ve Asya Ülkelerinde Su Yönetimi (Türkçe)

Copyright IGEMPortal
AVRUPA, AMERKA ve ASYA LKELERNDE

SU YNETM
Ve
TRKYEYE UYARLANMASI
WATER QUALITY MANAGEMENT DERS

NOTLARI ve DEVLERNDEN
derlenmitir
1996
stanbul
Deerli rencilerime teekkrlerimle
Prof.Dr..Ethem GNEN
AVRUPADA SU YNETM
NDEKLER
Fransada Su Ynetimi
Almanyada Su Ynetimi
ngilterede Su Ynetimi
Trkiyede Mevzuat
ngiliz Su Kalite Modelinin Trkiyede Uygulanmas zerine Bir neri
Kaynaklar
FRANSADA SU YNETM
FRANSADA SU
Fransaya her yl 450 trilyon m3 yamur suyu dmektedir. Bunun 250 trilyon m3
buharlamakta veya bitkiler tarafndan absorbe edilmektedir. 200 trilyon m3 akiferleri, gl,
nehir ve akarsular besler. Bu hacmin yars teknik ve ekonomik olarak kullanlabilir. 15
trilyon m3 su termal enerji santrallerinin soutulmas iin kullanlr.
Fransada toplam yllk ortalama
ortalama 600 mm ye der.
ya 800 mm dir, ancak kuraklk dneminde ylda
Fransada yllk su iin yaplan masraf 10 trilyon $ dr ve

almaktadr.
150.000 kii su ile ilgili ilerde
FRANSADA YNETM ORGANZASYONU

Fransann yzlm 549000m2 ve nfus 55 milyondur. Ynetim mekanizmas aadaki
emada verilmitir.
Commune
Departments
Regions
Communelerde ynetim bir meclisten ve bir belediye bakanndan olumaktadr. Meclis ve

bakan
su
temini
ve
kanalizasyon
hizmetleri
iin
gerekli
yatrmlar
ve bunlarn finansman iin vergi toplamakla ykmldr.
Departmentlarda Communelere su temini ve kanalizasyon hizmetleri iin mali destek
salayan bir meclis seilir. Regionlarn rol daha ok planlamaya dnktr ve ynetim bir
meclis tarafndan salanr. Bu idare birimlerinin snrlar beeri eler gz nne alnarak
izilmi ve akarsu ve rmaklarn ak ynlerini ve havzalarn dikkate alnmamtr. Bu
yzden lkenin ayrld idari blgeler su kaynaklar problemlerinin zmnde uygun bir
yaklam gelitirilmesine yardmc olmamaktadr.
FRANSADA SU POLTKALARI
1950 lerin sonunda durum
Kurumsal Adan
Sava sonras yllara dek su ihtiyac su kaynaklar kapasitesi snrlar iinde kalmakta idi.
Baz blgelerde kullanclar arasnda sorun kmasna ramen nemli hakszlklar ortaya
kmyordu. Bu durum reklabetin olmad kullanc esasl ynetim sistemini getiriyordu.
Buna ramen Fransada su kaynaklar geliiyordu. ki dnya sava arasnda byk baraj ve
sulama projeleri gerekletirildi.
Bu yllarda su kaynaklar ile ilgili otoriteler aada verilmitir:
Tarm Bakanl
Bayndrlk Bakanl
Sanayi Bakanl
ileri Bakanl
Salk Bakanl
Maliye Bakanl
Kanunsal Adan
Su ile ilgili kanunlarda iki ana hedef:
1. adil datm
2. belli bir minimum kalitenin salanmas
1964 yasasna kadar Fransada su haklar 1898 kanunu ile belirlenmitir. 1898 Kanununa
gre devlet nehir ve akarsular
- Halka ait
- Halka ait olmayan
olmak zere ikiye ayryordu. Bu kanuna gre bir araziye sahip olan kii bu arazideki yeralt
ve yerst sularn kullanma hakkna sahipti.
Burada 1917 tarihli ve gelimi lkelerde ilk defa kan zararl kurumlar kanununu ayrca
belirtmek gerekir. Bu kanunun hedefi endstriyel faaliyetler sonucu ortaya kan kirlenmenin
ve zararl etkilerin nne gemek ve bunlar kontrol etmektir.
Deiim htiyac:1964 Yasas
Sava sonras nfus ve ekonomik byme sonucunda su ihtiyacnda ve her trle kirlenmede
hzl bir art gzlenmitir.
Her zaman krsal lke statsnde olan Fransa Almanya ve ngilterenin 20 - 30 yl ncesinde
yaad ksal lkeden ehirlemi lkeye geii gerekletirmekteydi. ehirlerin su ihtiyac
ve buna bal evsel kaynakl kirlenme artt.
Ayn zamanda endstrinin su ihtiyac da artt ve doal evrenin kirlenmesi ortaya kt.
imdiye dek sulanan alanlar dnda gneyde yeni blgelerin sulanmas gerekti. Bu dnemde
byk miktarda su tketimine neden olan termal santraller tamamland.
Ksa srede su kaynaklarnn azalmas su kirlenmesi gibi su kaynaklarnn rastgele kullanm
ve evsel ve endstriyel kaynakl kirlenme sonucunda pek ok sorun ortaya kt. Kullanclar
arasndaki problemlerin ynetime yansmas fazla uzun srmedi.
Bu problemlerin artyla beraber 1958 de , 1964 deki su yasasnn hazrlanmasyla
sonulanan bir yeniden deerlendirmeye gidildi. 1959 da kurulan su ynetimi ile ilgili
komisyon aada verilen genel prensipleri belirledi:
Kullanmda ve kirlenmenin azaltlmasnda kullanclar arasnda dayanma olmaldr
Su ekonomik bir deerdir
Bir havzann su kaynaklar tek bir kaynak olarak deerlendirilmelidir.
Kullanc esasl ynetimden entegre bir yaklama geilmesinin zorunlu hale geldi.
Bu prensiplere dayanan yeni bir su politikasnn hazrlanmas ve kanunlarla desteklenmesi
iin 1960 da su problemlerinin aratrlmas iin bir Daimi Sekreterlik
kuruldu. Bu sekreterliin almalar sonucunda 1963 sonunda su datmn ve kirlenme
kontroln ieren bir kanun tasla hazrland. 1964 de yeni kanun yrrle girdi
Su ynetim sistemindeki bu reform baarsn byk lde Fransadaki ekonomik,
ynetimsel ve politik duruma uyum gsterebilmesine borludur.
16. Aralk. 1964 yasas Fransada ki su politikas stratejisini dzenlemitir:
Kirlenme kontrol iin yasalar ve kurallar gelitirildi, kalite hedefleri ve bunlarn
gerekletirilmesi iin gerekli sre belirlendi , kullanclar arasnda ki dayanmada bu
hedeflerin esas alnmas gerektiinin nemi ne karld
Su problemlerinin zm iin su toplamam havzalar yaklam getirildi
Havza Komitesi ve Su dare Heyeti oluturularak yaplmas gerekli yatrmlar iin gerekli
finansman kaynaklarnn belirlenmesi asndan ekonomik boyutlar gelitirildi
Sistem eit nem tayan prensipten destek almaktadr:
ynetmelik, dl ve diyalog
Bu kanunun uygulanmas iki eyi ne karmtr:
i) Ynetim faaliyetlerinin gelitirilmesi
ii) Su dare Heyeti ile ekonomik boyutlarn gndeme gelmesi
Su dare Heyetinin kurulmasn 1971 de evre Bakanlnn kurulmas izledi. evre
Bakanl su politikalarn gelitirmek,ynetmelikleri hazrlamak ve planlamay organize
etmekle grevlidir. Bu bakanlk Su dare Heyetinin danmandr.
Kanunun Gncelletirilmesi: 1992 Kanunu

Kanunun yrrle girdii 1968 ylndan beri Fransada su kalitesi ynetimi ile ilgili pek ok
gelime olmasna ramen 1964 yasasnn temel prensiplerinden hi birine dokunulmamtr.
Fakat bu sre ierisinde baz sorunlar ortaya kmtr. Bun sorunlar aadaki faktrlerle
ilgiliydi:
i) tekrarlanan ve birka yl sren kuraklk
ii) yeni kirlenme ekilleri
iii) atksu artmnn yetersiz geliimi
iv) sel problemine yeteri kadar nem verilmemesi
Bu faktrler in etkisiyle 1975 de Avrupa direktifleri dorultusunda eski yasann deitirilmesi
gerekti . Hazrlanmasna 1984 de balanan 1992 yasasnn amalar:
Mevcut kanunlardaki yetersizlik ve eitsizliklere zm getirmek ve kullanlmayan yada
eski yasalar elemek
Su politikalarn daha etkili klmak
Suyun (okyanus, yerst ve yeralt sular) tekliini uygun ynetmelik ve kanunlarla ifade
etmek
Su ynetiminde yerel otoritelerin roln kolaylatrmak
Su ve su ortamlarnn dengeli ynetimini salamak
idi.
3. Ocak. 1992 yasasnda yer alan yeni faktrler arasnda nem tayanlar aada verilmitir:
Suyun ulusal mirasn bir paras olduunu kabul etmek
Tek bir hukuki sistemin kurulmas
Orijinal bir planlama sisteminin oluturulmas
Communlerin gcnn artrlmas (kanalizasyon sistemleri asndan)
Seilen temsilciler ve su kullanclar ile mzakerelerin artrlmas ve halka kar daha ak
bir tutum izlenmesi
Tm bu faktrler gemi deneyimler ve Avrupa ve dnya yaklamlar ile uyum
salamaktadr.
SU KAYNAKLARI YNETM
Modern anlamda su ynetimi 1964 yasasyla balam ve 1992 yasasna kadar gelitirilmi ve
uygulanmtr. Su artk ortak mirasn bir paras olarak deerlendirilmekte, suyun
ynetiminde kullancy memnun ederken doal evreyi de koruyan dengeli ve entegre bir
yaklam baz alnmaktadr.Mevcut Fransz Sistemi ynetim mekanizmasnn her kademesini Devlet, Region, Departement, Commune--,kullanclar, seilen temsilcileri ve havza baznda
Havza Komitelerini ve organizasyonun temel direi Su dare Heyetlerini su ynetimine dahil
etmektedir.
Kurumsal Yap
Merkez Seviyesinde (Devlet)
Son yllarda su ynetiminden sorumlu dalm organlar evre Bakanl ats altnda
biraraya getirmek gndeme gelmitir. evre Bakanl bnyesinde 1992 yasasyla bir Su
Mdrl kurulmutur. Bunun amalarndan bazlar su ynetimi konusunda devletin roln
arttrmak, Su dare Heyetlerinin danmanln daha etkin hale getirmek olarak zetlenebilir.
Su ynetimi politikalarnn hazrlanmasnda, su kullanm ynetmeliklerinin izlenmesinde ve
organizasyon planlamasnda Su Mdrl;
- 13 bakanln temsil edildii Bakanlklararas Su Komisyonuna
- Farkl kategorilerden su kullanclar, akarsu havzas otoriteleri ve hkmet temsilcilerinden
oluan ve milli su politikalar konusunda gr bildiren Milli Su Komitesine
baldr.
1992de evre Bakanl, Directions Regionales de LEnvironment (DIREN) merkeze bal
olmayan d brolar kurmutur. u anda evre Bakanl zellikle politik konularda dier
bakanlklarn brolarndan - Tarm, Halk leri, Salk, Endstri- yardm grmektedir.
Hidrografik Havza Baznda
1964 ylnda Havza Komitesi kuruldu. Bu komite havza politikalarnn belirlendii bir eit
su parlementosu gibi grev yapmaktayd. Agence de Bassin Havza Komitesinin
politikalarn uygulamakla ykmlyd.
1964 ylnda Fransa 6 hidrografik havzaya ayrld. Bu alt havza u ekilde gruplandrlmt
1) lkenin 4 ana toplama havzas (Garonne, Loire, Rhonr ve Sen)
2) lkenin kuzey ve kuzey dousunda, nfusun ve endstriyel faaliyetin youn olduu
blgelerde 2 adet snr havza
Her havzanni bir havza komitesi vardr ve bu komite havza poltikalarn belirler. Havza
Komiteleri gruptan oluur
-kullanclar, blgenin ileri gelenleri (%40 -45)
-farkl otoritelerden (Region, Departement, Communes) temsilciler (% 36 - 38)
-devlet temsilcileri (%19 -23)
ye says havzann byklne gre 61 -114 arasnda deimektedir.
Havza Komitesi ylda iki kere toplanr. vergileri onaylar, vergilerin belirlenmesi iin esaslar
belirler. Bunlar su idare Heyeti tarafndan faaliyet programnda dikkate alnr.
Havza Komitesinin uygulaycs Su dare Heyetidir ve teknik konularda evre Bakanlna,
mali konularda Maliye Bakanlna kar sorumluluk tad iin de devlet gdmndedir.
Her su idare heyetinin bir Mdrler Heyeti vardr. Bu heyet 26 yeden oluur. yeler 6 yllk
periyotlarla deiir.
- her biri suyla ilgili bir bakanl temsil etmek zere 8 adet devlet temsilcisi
-Havza Komitesindeki kullanclarn setii 8 adet farkl kategoriden kullanc
-Departement, Communes, Region temsilcileri
- Su dare Heyeti personelinden seilmi bir kii

-Atama ile ylda bir deien Mdrler Heyeti Bakan
Su dare Heyeti mdrleri evre Bakanlnca grevlendirilirler. Su dare Heyetleri
Fransann su kaynaklar ynetiminde organizasyon yapsnn anahtar elemanlardr.
Region bakannn havza iinde koordine edici bir rol vardr. Havza Komitelerinin ana
ofisleri Regionlarda bulunmaktadr. Region bakan su kaynaklar ynetimi ve politikalaryla
uyumasn salar ve Blgesel evre Mdrlnden yardm grr. Su Ynetimi ve
Gelitirilmesi Master Plannn hazrlamak koordinasyon bakannn sorumluluundadr.
Region Baznda
Region, regional planmay stlenir. Su kaynaklarnn gelitirilmesi planlarnn regional
Geliim Planlarna katlmasnda nemli bir rol vardr. Regionlar Havza komitesinde ve Su
idare heyetinde temsil edilirler. Regionlar su ynetimi ile ilgili almalar ve aratrmalar
yaparlar. almalarn ou devlet kontrat altnda gerekletirilir. Region baznda devletin
su ile ilgili ilerde temsilcisi Region Bakandr. Region bakan devlet birimleri arasnda
koordinasyonu salar, devlet politikalarn uygular. DIREN (Region Baznda evre
Mdrl) den yardm grr.
Department Baznda
Devleti Department bakan temsil eder. Suyun ulusal mirasn bir paras olarak grlmesi
ve korunmasnn ortak karlar dorultusunda nem kazanmas Department bakanlarnn
kanuni bazda gcnn ve etkisinin artmasna yol amtr. Her bir Departmentda kazalar,
kuraklk, sel gibi durumlar iin Kriz gleri da devreye giren teknik bir servis vardr.
Department devletin su kaynaklar ynetimi ve politikasndaki temel ynetim kademesidir.
Bakanlklarn Departmentdaki brolar bakannn yetkisindedir.
Evsel kirlenmenin artmas her Departementn kanalizasyon ilerine yardmc olan teknik bir
servis oluturmasna (SATESE) neden olmutur. Departement Meclisi ve Su dare Heyeti bu
hizmetlerin maliyetini paylamaktadr. Teknik destek servisleri alan kapsar:
- Atksu artma ileri ile ilgili raporlarn hazrlanmas
- Salk standartlarnn saland izleme yaplar
- Artma bonolarn datmak iin veri toplanmas devlet departementlere su temini ve
kanalizasyon ileri iin mali destek salar. Bu destek Su Temini Sistemleri Gelitirme Milli
Fonundan (FNDAE) salanr. Bu fon gelirini su tketiminden alnan ek vergilerden salar.
Departements son yasalardan sonra devletin roln stlenmilerdir. u anda Departementsn
Communese katks su ve atksu yatrmlarnda Communenin byklne gre %15 - 25
arasndadr.
Commune Baznda
Bir yzyl akn bir sredir Communeler su temini ve kanalizasyon konusunda kendilerine
yetki veren Codes de Communesden yararlanmlardr. 1992 kanununda Communesin
atksu konusunda Avrupa standartlarn belirlenen son tarihe kadar salayabilmeleri iin
bunlarn grevlerini ve mali kaynaklarn detayl olarak belirlemitir.
Su temini ve kanalizyon hizmetleri ynetimi Communeler, Commune gruplar ya da
kendilerini temsil eden zel bir operatr tarafndan gerekletirilir.
Temsilcili su ve atksu ynetimi yerel kanunda (Code des Communes) bir yzyldan uzun
zamandr yeralmaktadr ve Fransaya zg bir bak asn yanstr.
Su ynetimi ve Gelitirilmesi planlarnn hazrlanmasnda yerel otoriteler nemli bir rol
oynamaktadr. Yerel otoriteler, daha nce belirtildii gibi Havza Komitesinde ve Su dare
Heyetinin Mdrler Heyetinde temsil edilmektedirler.
PLANLAMA
Su kaynaklarnn gelitirilmesi ve ynetiminin planlanmas 1992 kanunuyla
kurumsallatrlm orijinal bir sistemdir. Bu kanun su kaynaklar ynetimi ve politikalarnda
izlenmesi gerekli prosedr iki corafi kademede
1) tm hidrolojik havza
2) hidrografik birim (nehir ya da akifer)
baznda ele alr.
Su Kaynaklar Gelitirme ve Ynetim Master Plan (SDAGE) bir havza ya da havzalar
grubunda tutarl bir su kaynaklar ynetimi iin uygulanmas gerekli politik ynlendirmeleri
belirler. Bu ynlendirmeler ise su kalitesi ve kantitesi ile ilgili hedefleri ve bunlara ulamak
iin yaplmas gerekenleri iermektedir.
SDAGE ler havza ii Havza Komiteleri tarafndan Prefet de Region gzetiminde hesaplanr.
Bunlar 5 yllk bir dnemi kapsar. Kullanclar ve yerel temsilcilerde Havza Komitesi
kanalyla Master Plann hazrlanmasna katkda bulunmu olurlar. Master Plan hazrlanrken
Region ve Department temsilcileri de biraraya gelir.
Master Plan Havza Komitesinde hazrlandktan sonra idari otoriteler tarafndan onaylanr. Bu
su ynetiminde devletin rolnn ne kadar byk ve nemli olduunu gstermektedir. Bu
kademeden sonra master plan halka alr.
SDAGE Su kaynaklar Gelitirilmesi ve Ynetim Planlar (SAGES)nn tutarlln da
salar. SAGE, hidrografik birimler ya da akifer sistemlerinden oluan alt havzalar ya da alt
havza gruplar iin tasarlanr ve yerst ve yeralt sularnn ve su ekosistemlerinin
kullanlmas, gelitirilmesi kantitativ ve kalitativ adan korunmas iin genel hedefleri
tanmlar.
Bir SAGE nin hazrlanmas, dzenlenmesi ve izlenmesi zel bir komisyonun
sorumluluundadr
Bu komisyon yelerinin yars yerel community temsilcilerinden, drtte biri kullanclardan,
sahiplerden, akarsu kysnda oturanlardan, profesyonel organizasyon temsilcilerinden, geri
kalan drtte biri de Su dare Heyetleri de dahil olmak zere devletin ve devlet birimlerinin
temsilcilerinden olumaktadr. Halkn fikirlerini ve gzlemlerini renmek iin SAGE tasla

2 ay sresince halka alr. Gerekli deiiklikler yapldktan sonra ilgili otoritelere ve Havza
Komitesine gr alnmak zere sunulur. dari otoritelerce onaylanan SAGE, bunu takiben
halka alr.
SAGEnin hedeflerini gerekletirmek zere, kanun bir halk organ kurulmasn ngrr
(Communaute Local de LEau - Local Water Community) Bu organ SAGEnin hedeflerinin
gerekletirilmesinde gerekli ilerin, yaplarn, tesisatn halk adna sahibi konumundadr.
Planlama prosesinde (SDAGE/SAGE) byk lde ehir planlama prosedrleri (ehir
Planlama ve Gelitirme Master Planlar) temel alnmtr. ehir planlamasnda olduu, devlet
denetiminde yrtlen olduka kompleks bu prosedr hem hazrlanmas, hem uygulanmas
srasnda konuyla ilgili farkl birimlerin katlm ile gereklemektedir.
SU DARE HEYETLER
1967-68 de kurulduklarnda Su dare Heyetleri nin iki ana grevi vard:
- Havzadaki genel almalarn finansmannda esas rol stlenmek
- Su ile ilgili aratrma almalarnda yardmc bir rol stlenmek
Bu ikinci grev birinci ile karlatrldnda fazla nemli olmamakla beraber tamamen
gzard edilemez. Her Su dare Heyeti nin havza hakknda detayl bilgi edinmesini
salayacak yamur ve debi lerlerden oluan bir bilgi alma a vardr. Su dare Heyeti nin
tek bana ya da ibirlii ile yrtt aratrma projeleri ve almalar vardr. Bunlar nitrat
ve pestisit kirlenmesi, yamur suyu ynetimi vs. gibi kendi faaliyet alanlar ile ilgili
konulardadr. Bu tip almalarn sonular yaynlanr ve ilgili kii ve kurululara datlr. Su
dare Heyeti ayrca uzmanlk ve danmanlk hizmetleri de sunar. Fakat Su dare Heyeti nin
esas grevi mali destek vermektedir. Su kaynaklarn gelitirmek ve korumak konusunda Su
dare Heyeti ne sahip ne de mteahhit konumundadr. Bu gibi durumlarda katks tamamen
malidir.
Toplum suyu israf etmenin ve kirletmenin kabul edilemez olduunu kavramaldr. Bu iin ise
tevike gerek vardr. Su dare Heyeti su israf ve kirlenme ile savamak iin iki ekonomik
nlem almtr.
i) Bir taraftan kullanlan su ya da kirlenme miktarna gre suyu kullanandan veya kirletenden
alnan vergi yani Kullanan-Kirleten der prensibi (Sopa),
ii) Dier yandan finansal destek. Vergiler yoluyla toplanan para, su ile ilgili ekonomik
kanallara sokularak suyu temizlemek ve sudan tasarruf etmek amacyla devlet ve zel sektre
yardm iin kullanlarak bunlarn kirlenmeyi ve harcamay engelleyecek teknik ve
ekipmanlara yatrm yapmalar salanr. Bu prensip ise suyu koruyan yardm grr olarak
zetlenebilir. (Havu)
FAALYET PROGRAMI
Su dare Heyetleri tarafndan uygulanan mali faaliyetler birka yl kapsayan faaliyet
programlar erevesinde gerekletirilir ve Su dare Heyetleri nce Havza Komiteleri ne
sunulur. Su dare Heyetleri ile ilgili kanun hkmnde, Su dare Heyeti nce konulacak
vergilerin, Su dare Heyeti nin Faaliyet Program uyarnca yapmas gereken harcamalar
erevesinde belirlenmesi ve bunlarn Bakanlklararas Su Komisyonu tavsiyeleri
dorultusunda Babakan tarafndan onaylanmas gerektii belirlenmitir. Buna gre Faaliyet
Program, vergi toplanmasn kanuna balar ve vergi miktarn belirler.
Faaliyet Programlar, sosyo-ekonomik yapyla ve genel su politikas ile uyum iinde
olmaldr. Faaliyet Programnn kapsamn kstlayan tek unsur vergi miktarlardr. Fakat bu
miktarlar, yelerinin te ikisini vergi mkellefi su kullanclarnn oluturduu Havza
Komitesi tarafndan belirlenir. Yani programn oluturulmasnda bir eit kendi kendini
dzenleme mekanizmas vardr.
Her bir Su dare Heyeti nin program blmden oluur.
1) Havzadaki mevcut problemlerin analizi
2) Yaplacak ilemlerin listesi ya da cinsi ve bunlarn maliyetinin deerlendirilmesi
3) Programn mali dengesini salamak iin oluturulmas gerekli vergi sistemi
Programlarn ierdii faaliyet tipleri karakterlerine ve nceliklerine bal olarak farkl Su
dare Heyetleri ne gre farkl deerlendirmelere tabi tutulabilirler. Bu faaliyetler genellikle;
- Su havzalarnn ve akarsularn korunmas gibi iler ya da halkn yarar iin yaplara
(rnein barajlar) verilen mali destekle su kaynaklarnn gelitirilmesi, planmas ve
korunmas
- Kanalizasyon ileri ve kanalizasyon alarnn kurulmas, gelitirilmesi ve kirlenmeyi
azaltacak endstriyel proseslerin uygulanmas iin mali destek vererek su kirlenmesi kontrolu
- me suyu temini ve gvenliinin salanmas iin mali destek
Faaliyet program, mali destek alacak her ii belirlememekle birlikte, iin tipini ve seilecek
donanm Su dare Heyeti nden gelecek mali destein miktarn (maliyetin yzdesi olarak)
herbir kategori ve destek tr iin yararlancnn kanuni statsne gre (devlet stats ya da
zel) belirler.
SU VERGLER
Fransz kanunlarna gre, Su dare Heyetleri su kalitesinin dmesine neden olan, su
kaynaklarndan su eken, havzann tmnde ya da bir ksmnda su rejimini deitiren zel ve
tzel kiilerden vergi yoplamaya yetkilidir. Bunlar aktif vergiler ya da sorumlu vergileri
olarak tanmlanr.
Dier bir vergi cinside, Su dare Heyetinin destei ile gerekletirilmi i ve yaplardan
direkt ya da indirekt yararlanan zel ve tzel kiilerden toplanr. Bunlar pasiv vergiler ya da
yararlanc vergileri olarak tanmlanr.
Suyu kirleten ya da tketen herkes vergi vermekle ykmldr.
Bunlar aadaki gibi gruplandrlabilir;
-Byk miktarlarda su eken ve kirletici yk reten ehir ve belediyeler
-Az miktarda su eken ve kullanan buna karlk ok farkl tiplerde kirlilie yol aan
endstriler
- Belli srelerde fazla miktarda su eken ve yeraltsuyunda ve akarsularda yaygn kaynakl
kirlenmeye neden olan tarmclar
- Kta ii su yoluyla tamaclk
- ok fazla su eken ve kullanan Fransz Elektirik daresi
Su dare Heyetleri iki cins vergi toplar;
-Doal evreye dearjlara bal kirlenme vergisi
ve
-suyun kaynaktan ekilmesine ve kullanlmasna bal kaynak vergisi
Kirlenme Vergisi ve Artma Primleri
Kirlenme vergilerinde, doal evreye dearj edilen kirletici ykleri esas alnr.
Evsel kirlenme iin toplanan vergilerde toplam nfs baz alnr. Herkes, suyun fiyatna konan
ek vergi ile maliyete katlr. Bunlar daha sonra su kamu hizmetleri ile Su dare Heyetlerine
ular. Evsel olmayan kirlenme iin vergi miktar verilen hizmet esas esas alnarak hesaplanr.
Bu vergiler brt vergilerdir ve hi artma yaplmadan nceki brt kirlilik ykne kar gelir.
Eer artma sistemleri yaplrsa, kuruma yada endstriye bir artma primi verilir ve bu brt
vergiden dlerek net vergi elde edilir.
Kirlenme vergisi her bir Su dare Heyeti tarafndan (anti-pollution programm), kirlenmeyi
giderici program erevesinde belirlenir. Miktarlar Havza Komitesinin belirledii kalite
nceliklerine ve hedeflere gre dzenlenir.
1987de brt vergiler tm Su dare Heyetleri iin 350 milyon dolar ya da dier bir ifadeyle Su
dare Heyetleri nin tm gelirinin %60 idi. Artma primleri 75 milyon dolar ya da Su dare
Heyetleri nin harcamalarnn %15i kadard.
Kaynak vergileri
Bu vergiler kantitatif su ynetimi program maliyetini bir ksmn karlamak iin yani
reservuarlar, su datm sistemlerini, sulama yaplarn finanse etmek iin kullanlr.
Kaynak vergisi iki tip verginin bileiminden oluur;
- Suyun kaynaktan ekilmesi ve su rejiminin deitirilmesinden dolay alnan vergi
Bu verginin miktar ekilen su hacmine bal olarak hesaplanr.
-Kullanma vergisi. Su kullanmna bal bir katsaynn net kullanma uygulanmas ile
bulunur. Bu katsay rnein su datm iin 0.20, sulama iin 0.7dir.
Kaynak vergileri oranlar, yeralt ya da yerst suyundan su ekilmesi, o blgedeki
ihtiyacnn ok ya da az olmas, su ekilmesinin dzenli ya da yl iinde kurak zamanlarda
fazla olmas gibi faktrlere bal olarak deiir.
1987de Su dare Heyet leri tarafndan toplanan kaynak vergileri 85 milyon dolar
tutarndayd ya da baka bir ifade ile kirlenme vergilerinin 1/4 n oluturuyorlard.
SU DARE HEYET BTES

u anda yrlkte bulunan 6. 5 yllk program iin (1992 - 1996) Su dare Heyetleri toplam
btesi 7.5 milyar dolardr ve dalm aadaki gibidir.
Gelir
Su dare Heyeti Vergileri
-Kirlenme vergisi %68
-Kaynak vergisi %14
dn verilen miktarn geri denmesi
Gider
Mali Destek
Ba %40
dn verilen miktar %20
Artma primleri %12
Yaplan ler %9
zleme %14
Su dare Heyetleri 6. 5 yllk program toplam btesinin 5. 5 yllk program btesinin iki
katdr (1987-91).
Su dare Heyetleri nce yerine getirilmesi gerekli ilerin toplam maliyeti aadaki gibi
artacaktr:
Bu gerek evsel, endstriyel gerek tarmsal kaynakl her trl kirlenmenin nlenebilmesi iin
harcanan byk abalar gznne sermektedir.
SU TEMN YNETM VE KANALZASYON HZMETLER

Code des Communes, Communes iinde su datmnn endstriyel ve ticari bir hizmet
olduunu belirtmitir. Bu atksu uzaklatrmas ve artm iin de geerlidir. Communes,
snrlar iindeki umuma ait araziyi kullanma hakkn devretme yetkisine sahiptir. Bu hak su
temini ya da kanalizasyon hizmetleri iin yalnzca bir operatre verildiinden bu hizmetler
tekellemitir.
Uzun yllar boyunca komu Communes ya da Communes gruplar problemlerini yetkilerinin
temsil edildii komnleraras kurumlar, topluluklar (Komnler Topluluu) kurarak zmeye
almlardr. Sonuta tm Fransa ya yaylm 4600 n zerinde komnler topluluu
vardr. Komnler iinde su temini ve kanalizasyon hizmetleri devletin teknik, ynetimsel ve
mali danmanlnda yrmektedir (ileri Bakanl), Salk Bakanl da datlan su
kalitesini izlemekle grevlidir.
Fransz kanunlarna gre komnler su datmn oluturma ve ynetme yetkisine sahiptir. Bu
direkt ynetim olarak bilinir ve Fransa nn % 25inde uygulanr (Bu oran 1945 te % 70 ti).
Komn topluluklar gerekli grdkleri yerlerde grevlerin tmn ya da bir ksmn zel bir
operatre devretme hakkna kanuni olarak sahiptirler. Bu temsilcili ynetim olarak bilinir ve
eitli uygulama ekilleri vardr:
- Ynetim kontrat
- Kira kontrat
- mtiyaz kontrat
- Ya da bunlarn bir kombinasyonu
Yerel bir komnler topluluu zel bir operatr kullanyorsa bunun teknik ya da pek ok
nedeni olabilir. Fakat bu uygulama genellikle
- Su temini ve kanalizasyon ilerinin giderek daha karmak hale gelemsi, ham atksu
kalitesinin dmesi ile artma proseslerinin giderek hassaslk kazanmas, yksek su kalitesi
standartlarn karlamak iin gerekli karmak artma prosesleri
- Su ve kanalizasyon sistemlerinin gelitirilmesi ve ekipman bakm ve deitirilmesi iin
gerekli mali destei bulmakta karlalan problemlerin bir sonucu olarak ortaya kar.
Komnlerin, seilen uygulama metodu zerinde zellikle ynetimsel olarak kontrol vardr.
FARKLI YNETM BMLER
Direkt Ynetim
Bu ynetimde komnler topluluu su temini ve kanalizasyon hizmetlerinin gerekletirilmesi,
gelitirilmesi ve ynetimi ile ykmldr. Komnler topluluu, gerekli yaplar ina eder,
ihtiya duyulduunda bunlar yeniler ve bu ileri kendi personeli ile gerekletirir. Miktarlar
kendi belirler ve kendi gelir-giderlerinden sorumludur. Dardan destek almakszn
gerekletirilen direkt ynetim Avrupa Topluluunda entegre ynetim olarak bilinir ve
olduka konvensyonel bir uygulamadr.
Temsilcili Ynetim
Temsilcili ynetimde ynetime zel bir operatr dahil edilir. Ancak komnler topluluu
yaplarn ve ekipmann sahibidir. Fransada Yetki Verme yalnzca su temini ya da
kanalizasyon hizmetlerinin ynetimini kapsar. Yaplarn ve ekipmanlarn, zel operatr
tarafndan finanse edilseler bile, devredilmesi sz konusu deildir.
Baz lkelerde, zel sektrn katlm ngiltere de olduu gibi kati bir zelletirmeyi getirir.
Fransada durum byle deildir. Fransada ynetme sorumluluklar yetkisinin verilmesi
periyodik olarak gzden geirilmektedir. Temsilcili ynetim iki blmde incelenebilir;
- operatr hizmet ilerini garanti eder ve bunun iin toplam bir deme alr
- operatr tarifelerin belirlenmesine katlr ve dln yan sra hizmetlerin ynetiminin
sonucuna gre bir mebla alr. Bu forml, operatrn tm imkanlarn uygun kullanmnn
sorumluluunu stne ald ve mali iletme risklerini kabul ettii uzun sreli bir kontratla
uygulamaya geirilir. Byle iki tip kontrat tanmlanabilir ;
- kira kontrat : Fransadaki en geni yelpazeli temsilcili ynetim formudur. Bu kontrat
eklinde, operatr hizmetlerin ynetiminden sorumludur, komn topluluu yeni yaplar ina
etmek ve bunlarn maliyetini karlamakla ykmldr.
mtiyaz Kontrat: Bu durumda operatr yalnzca ynetim riskini deil yaolarn inaat ve
finansmann da stlenmektedir.
Kira ve mtiyaz Kontratlar

Bu iki yetki verme ekli Fransadaki temsilcilik ynetimi ile ilgili kontratlarn byk
ounluunu temsil eder ve Fransann su ynetimindeki en orjinal gr asn ierir
Hem kira hem imtiyaz kontratlar iin model ya da spesifikasyon katlar bulunmaktadr.
Bunlar hkmet tarafndan hazrlanr ve kontratlarn oluturulmas iin gerekli detay
ierirler. Bylece orijinal kontratlar ortaya kmaya balamtr. Bunlar kira ve imtiyaz
kontratlar arasnda yeralan hibrid kontratlardr. Baz kiralara imtiyaz verilebilmektedir.
rnein operatrn tek bana yaplarn inaatndan mesul olmas gibi. Temsilcili ynetim
kontratlarn kanuni olup olmad sonunda hkmet tarafndan (Prefets de Departements)
kontrol edilir.
Temsilcili ynetim iin balang kontratlar, arz iin bir telefonu takiben lokal komnler
topluluu tarafndan hazrlanan spesifik ihtiyalarna bal artlar baznda yaplr. Kontartn
son bulma tarihi geldiinde yeni artlar gz nne alnarak dzenlenmesi genellikle hali
hazrdaki operatr ile yaplan bir anlama ile uzatlr. Bir kira kontrat genellikle 12 yl srer.
Bu srenin ksal bu tip kontratlarn bu kadar fazla tercih edilme nedeninin aklar. mtiyaz
kontrat ise 20 - 30 yl arasnda srer. Bu tip kontratlarn uzunluu imtiyaz sahibine ilk
yatrm maliyetini ar tarifelere bavurmadan karlamaya izin verir. Kontrat operatrn
ciddi bir su ilemesi durumunda komnler topluluu tarafndan feshedilebilir. Fakat bu
olduka ender rastlanan bir durumdur.
Direkt ynetimden temsilcili ynetime gemede nemli bir hususta komn topluluu
personelinin saylar ihtiyacn zerinde olan yeni sisteme integrasyonudur. Personelin
tamamnn ya da bir ksmnn integrasyonu ve bunlarn yeni yaplanmada stats operatr
seiminde nemli bir kriter oluturabilir. Komnler topluluu, kiray ya da imtiyaz kapsayan
alan iinde hangi ilerin operatrn hangi ilerin komun topluluunun olduunu belirler.
Ayrca debi lerler ve balantlar hakkndaki sorumluluklar iinde deraylar ierir.
Doal evredeki kirletici ykleri ve datlan suyun kalitesi gznnde bulundurularak
kontratlar yrrlkteki ynetmelikleri esas alr. Bu hususta kiraclar ve imtiyaz sahipleri
Salk Bakanlnn kontrolndedir. Son olarak, tarifeler de kontratta belirlenmitir. Tarifeler
genellikle sabit bir ksm ve tketimle orantl bir ksm ierirler.
Tarife kontrat sresince harcama ve gelirde ortaya kacak olan deiiklikleri ieren ve
teklifin beraberinde sunulan taslak halindeki hesap raporu gznne alnarak oluturulur. Bu
kontrat ayrca enflasyon endeksli su tarifesi dzeltmesi maddesinide ierir, su fiyat
dzenlemesi, zellikle maalardaki deiimleri, sosyal hizmetleri ve enerji ve kimyasallarn
maliyetini dikkate alr.
FRANSADA SUYUN FYATI
u anda Fransada 13000 kadar su temini servisi ve bir o kadar da kanalizasyon servisi vardr.
Bu yzdende suyun en az 13000 deiik fiyat vardr. Son aratrmalar ortalama su fiyatnn
blgeden blgeye % 20-50 orannda farkllk gsterdiini ortaya karmtr. Gzlenen en
dk fiyatn, en yksek fiyata oran 1:20 dir. (0.17 dolar ve 3.40 dolar)
Bu farkl fiyatlar iin eitli nedenler vardr. Bunlarn en nemlileri:

- Kanalizasyon ilerinin mevcudiyeti ya da bulunmamas (krsal komnler), bunlarn maliyeti
su hesabna dahil edilmektedir.
- Mevcut su kaynaklarnn kalitesi ve yaknl
- hizmet gtrlen nfus
- bir Regiondan dierine deien ilerin ilk yatrm maliyetlerinin geri alnmasnn etkisi
- ekipman ve yap maliyeti ya da dier bir deyile tesisatn kalitesi
Gelecek yllarda yaplacak olan yatrmlar, zellikle kanalizasyonda Avrupa Birlii
direktiflerini karlamak iin, su fiyatn nmzdeki yzyla girerken olduka etkileyecektir.
4 tip senaryo yazlarak bir simulasyon yaplmtr
1) Kk , ekipman yetersiz bir Commune
2) yetersiz kanalizasyona sahip kk bir kasaba
3) orta byklkte bir kasaba
4) standart tesisatla donatlm kommunler birlii
Bu simulasyonun sonular aada verilmitir. u anda fiyatlarn dk olduu yerlerde art
oran en fazla olacaktr ve bu imdiye dek gzlenen fiyat farklarnn ortadan kalkmasna
yardmc olacaktr.
ALMANYADA SU YNETM
Almanya Avrupann merkezindedir ve yzlm 35694 km2dir. Nfusu 79 milyon ve ortalama nfus
younluu 222 kii/km2 dir. Nfus younluu blgelere gre farkllk gsterir.
Arazi kullanm
Nfus younluuna ve yksek endstrileme seviyesine ramen Almanya Federal Devletinin eski eyaletlerinin
%55i ekin arazisi ve %29u ormanlktr. %12si yerleim ve trafie ayrlmtr. Su ve dier doal alanlar %2 ile
Federal Almanyann ufak bir ksmn tekil ederler.
Ya
Yllk ortalama ya 760 mmdir. Yan az olduu yerlerde yllk ortalama ya 500 mmdir, en yksek
miktar 500 mm ile Alplerdedir. Genellikle ya ykseklii batdan douya gittile der.
Yzey Sular
6 byk nehir Almanyann yzeysel su kaynaklarnn bir ksmn oluturur. Bunlar Kuzey Denizine dklen
Ren, Ems, Weser, Elbe Baltk denizine dklen Oder ve Karadenize dklen Tunadr. Doal gller genellikle
Kuzey Almanyada ve Alplerin n blgesinde yer alr ve toplam 1.225 km2 lik yer tutar. Su temini iin uzun
yllar boyunca kaydedilmi ortalama deerler baz alnabilir.
Ya
Buharlama
267 milyar m3
147 milyar m3
Yatan gelen yzey ak

Irman st tarafndan gelen debi
88 milyar m3
89 milyar m3
Yllk toplam kullanlabilir 53 milyar m3 tr. Bunun 48 milyar m3 kullanldktan sonra yzeysel aka ve 5
milyar m3de buharlama ile hidrolojik evrime katlmaktadr. Kantite asndan su ynetiminde kritik
durumlar beklenmemektedir. Yaklak 4 milyar
m3lk toplam 549 reservuar ime suyu temini, takn kontrol, g retimi iin suyu hazr tutmaktadr.
Yeraltsuyu
Almanya deiik jeolojik artlar asndan farkl yeraltsuyu peyzajlarna sahiptir. Almanyann yeralt sular
zengindir. 16 eyaletten biri Bavyera olan 14 milyar m3 lk yeraltsuyuna sahiptir ve bu ime suyunun esas
kaynadr.
Alman Su Kaynaklar Politikasnn Esaslar
Doal dengenin bir bileeni olarak suyu korumak ve halkn su teminini garanti altna almak evre politikasnn
ana fonksiyonlardr. Almanyada iinde bulunduu uygun iklim nedeniyle su temininde kantite asndan
sorun kmamaktadr. Almanyadaki esas arlk verilen husus su kalitesidir. Bu zellikle suyun ksmen ileri
derecede kirlendii yeni 5 eyalette sz konusudur. Bu durum erevesinde aada verilen uzun sreli su
kaynaklar hedefleri belirlenmitir.
-Suyun ekolojik dengesini salamak
-ime suyu ve endstriyel su teminini kantite ve kalite olarak garanti etmek
- insan refahnn devamna hizmet veren dier tm su kullanmlarnn mmkn olmasn garanti etmek
Alman su politikas aadaki prensiplere baldr:
- ihtiyat prensibi
Su kirlenmesini engellemek, kontrol altna almak ve indirgemek iin gerekli tm tedbirler kaynakta alnmaldr.
- kirleten der prensibi
Kirlenmenin kontrol, engellenmesi ve azaltlmas maliyeti kirletici tarafndan karlanmaldr
- ibirlii prensibi
Kirlenme kontrol hususunda endstrilerde dahil olmak zere tm ilgililer ibirlii yapacaktr.
Almanyada endstri ile ibirlii olduka iyi yrmektedir. Teknik limitler (k limitleri, tehlikeli atklarn
retildii, kullanld, tutulduu ya da tand tesisler iin yaptrmlar) birlikte oluturulmutur ve
oluturulmaktadr. (Ynetim - endstri- niversitesi-kurumlar)
Bu ekilde otoriteler endstrinin spesifik bilgilerinden yararlanmaktadr. birlii uluslararas ibirliinide
iermektediri zira kirlenmeye kar sava snrlarn bittii yerde son bulmaz. Bu prensip nda evre
almalarnn ana hedefi olan sularn korunmas iin almanya snrlartesi ibirlii yapmaktadr.
SU KAYNAKLARI YNETMNDE OTORTELER

Federal Hkmet Federal Eyaletler
Federal Alman Cumhuriyeti federal bir sisteme sahiptir. Yani devlet fonksiyonlar Federal Hkmet ve 16
Federal eyalet arasnda datlmtr. Anayasaya gre belediyeler, blgeler ve ehirler Federal Devletin bir
parasdr. Fakat yerel ilerde bu birimlere anayasaya bal olarak bir zerklik tannmaktadr. Federal Hkmet
ve Federal Eyalet arasnda kanun yapma yetkisini anayasa blme ayrr
a) zel kanunlar
b) rakip kanunlar
c) genel kanunlar
a) Federal hkmet dileri, savunma, maliye ile ilgili konularda tek yetkilidir. Federal Eyaletlerin, hkmet
bunlar zel olarak yetkilendirmedii srece hibir haklar yoktur.
b) Rakip kanunlarda Federal Eyaletler, federal hkmet kanun yapma hakn kullanmad srece, kanun
yapmaya yetkilidir. Eer federal hkmet bir kanun karrsa, federal eyaletlerin o konuda kanun yapma yetkisi
yoktur.
c) Suyun ve doann korunmas gibi baz hususlarda federal hkmetin yalnzca genel bir yetkisi vardr. Yani
federal hkmet, yalnzca federal eyalet iin genel bir kanun tasla sunmaya yetkilidir (Fedaral Su Yasas).
Federal eyaletler bu genel yasalar federal eyalet seviyesinde kendi yasalarn yaparak ve ek ynetmelikleri
yrrle sokabilirler (Bavyera Su Yasas).
Su ile ilgili tm koullarn federal yasalar da dahil olmak zere ynetimsel uygulamas ve su kaynaklar
ynetiminde devlet fonksiyonlarnn yerine getirilmesi federal eyaletlerin ykmllndedir. Tek istisna
federal su yollardr. Bunlarn gelitirilmesi ve devam federal hkmetin kontrolu ve ynetimi altndadr.
Aratrma ve veri toplamada nemli ilemler federal hkmet tarafndan yerine getirilir.
Federal Eyaletler Federal Konsl araclyla federal kanunlarn yaplmasnda etkili olurlar.
Almanya da yasalar parlamentoda (Federal ya da Eyalet Parlamentosu) yaplr ve yrrle konulur. Bu ise zor
ve uzun sren bir prosedrdr. Yasama organ federal ya da eyalet hkmetini ya da ilgili bakanl zel
konularla ilgili kararnameler karmaya yetkili klabilir. Bu yetki ilgili kanunda belirtilmitir.
Daha dk bir olaslk ta ynetim talimatlarnn oluturulmasdr. Bunlar yalnzca ynetimi balar ama bu yolla
en azndan ilgilileri dolayl olarak etkiler (Kanalizasyon dari Talimatnamesi, Kat Atk Teknik Talimatnamesi).
Komnler
Eyaletler nemli bir paras olan komnlerin kanun yapma ve ynetim haklar vardr. Komnler federal eyalet
blgesi iinde blgesel topluluk birimleridir. Anayasaya gre komnler kendi blgelerindeki grevleri kanun
taslaklar erevesinde yerine getirmekle ykmldr. Tiyatro, spor tesisleri oluturulmasi gibi faaliyetlerden
oluan ihtiyari grevler ve idari iler gibi zorunlu grevler komnlerin sorumluluklar arasnda yeralr. Atksu
uzaklatrlmas ve su temini komnlerin zorunlu grevleri arasndadr. Bu grevleri yerine getirebilmek iin
komnler i tzk yaynlama hakkna sahiptir, kanalizasyon sistemi balantlarn ve vergilerini dzenleyen
kanalizasyonla ilgili i tzkler bunlara rnek verilebilir.
YAPILAR VE BRL
Bu kompleks sistemin dzenli ileyebilmesi ve etkin bir su korunmas salayabilmek iin Almanyada aada
zetlenen organizasyon almaktadr:
a) Federal Seviye
Federal evre Bakanl, su kaynaklar ynetimi ve evre politikasnn bir paras olarak su kaynaklar ynetimi
konusunda snrlararas ibirlii problemleri ile ilgilenmektedir. Federal evre Bakanl, Federal Su Yasas,
Atksu Ykleri Kanunu, Deterjanlar ve Temizlik Maddelerini ieren yasadan da sorumludur. Ayrca
uluslararas kanunlar erevesinde Avrupa Birliinde sularn korunmasn ieren uygulamalardan, ve denizlerin
korunmasndan da sorumludur.
Federal evre Bakanlnn en nemli ortaklar
- Federal Yiyecek, Tarm ve Orman Bakanl
Bu bakanlk krsal kesimde su kaynaklar ynetimini gelitirmekle ykmldr.
- Federal Salk Bakanl
me suyu temininden ve ime suyu kalitesi problemlerinden sorumludur.
- Federal Ulatrma Bakanl
Deniz tamacl ve kta ii su tamaclndan sorumludur. Ky sularnn kirlenmesinin kontrolnden
sorumludur.
- Federal Aratrma ve Teknoloji Bakanl
Federal Hkmetin aratrma almalarn koordine eder ve su aratrmalar ve su teknolojisi konusunda temel
aratrmalar ve teknolojik gelimeyi kontrol eder.
- Federal Maliye Bakanl
evresel uygulamalarda ekonomik boyutlardan sorumludur.
- Federal Ekonomik birlii Bakanl
Temel problemlerden ve Almanyann poltikalarndan sorumludur.
Federal evre Bakanl dier baz Federal otoritelerden ve aratrma kurumlarndan destek grmektedir.
- Federal evre Ajans, Berlin
Federal evre Bakanl iin rapor hazrlar
-Federal Hidroloji Enstits, Koblenz
-Federal Navigasyonve Hidrografi Enstits, Hamburg
-Hidrolik Mhendislii Enstits, Karlsruhe
-Offenbachdaki Alman Meteoroloji Servisi
Ulatrma bakanlna rapor verir
-Federal evre Bakanl teknik danmanl altndaki Su, Toprak ve Hava Hijyeni Enstits Federal Salk
Ofisi, Berlin
Federal Salk Bakanlna rapor verir.
-Jeoloji ve Hammaddeler Enstits, Hannover
Maliye Bakanlna rapor verir.
b) Devlet Seviyesinde
Su kaynaklar ynetimi ynetmeliklerinin uygulanmas Federal Eyaletlerin ve belediyelerin sorumluluundadr.
Federal Eyaletlerin ounda, su kaynaklar ynetimi genel ynetim gibi kademede gerekleir. Bu
kademelerin grev ve yetkileri eyaletten eyalete farkllk gsterir.
- st Kademe Otorite
evre Bakanl Su Kaynaklar Departman
levleri: Su ynetimi kontrol, st kademe ynetim prosedrleri
- Orta Kademe Otoriteler
Federal Eyalet Otoriteleri, hkmet bakanlarnn brolar, Eyalet Hkmeti
levleri: Su yasalar erevesinde nemli ynetim prosedrlerinin yrtlmesi
- Alt Kademe Otoriteler
Alt kademe otoriteler ve teknik otoriteler
levler: Su yasas erevesinde prosedrler ve teknik danmanlki sularn ve atksu dearjlarnn izlenmesi
Genel problemlerin koordinasyonu ve su kanunundaki kanuni hkmleri tartmak amacyla su kaynaklar
ynetiminde grev alan Federal Eyalet otoriteleri biraraya gelerek Federal Eyaletler Bileik Su Komisyonunu
oluturmulardr.
c) Komnler Seviyesinde
Daha nce belirtildii gibi komnlerin su ynetiminde nemli bir ilevi vardr. Su temini ve atksu
uzaklatrlmas uygulamalarnn bamsiz ve verimli olarak gerekletirilebilmesi iin belediyeler farkl
teebbslerde bulunurlar. Bu teebbsler Federal Eyalet yasasna gre belirlenir.
1)Belediye tarafndan genel belediye ynetimi erevesinde yaplan teebbsler

2)Serbest muhasebe ayrcal ile belediye tarafndan yaplan teebbsler
3)zel kanun erevesinde belediyeye bal teebbsler
4)Uygulama sorumluluunun byk oranda belediyeyede olduu ilerin zel bir
operatr modeli
mteebse devredildii
d) Teknik-Bilimsel Kurumlar
Kanun gerei oluturulan kurumlar dnda, su kaynaklar ynetiminde makul bir su kaynaklar ynetimini
garanti eden zel organlar bulunmaktadr. Bunlar Teknik - Bilimsel Kurumlardr.
Saysz alma gruplarnda Federal hkmet, Federal Eyaletler, belediyeler, kurumlar, niversiteler ve endstri
ibirlii yapmaktadr.
Aada verilen teknik-bilimsel kurumlar su kaynaklar ynetimi ile ilgilenmektedir.
- Atksu Teknolojisi Birlii ATV
- Su Kaynaklar Mhendisleri Birlii
- Ynetim. Atk Ynetimi ve Tarm BWK
-Alman Normlar Enstits DIN
-Alman Gaz ve Su Bilirkiileri birlii
- Almanya Su kaynaklar Gelitirme Birlii
-Alman Kimyagerler Birlii iinde Hidrokimya Mhendislii alma Grubu
- Alman Su Koruma Birlii
Bu kurumlar teknik standartlar olarak kabul edilen pek ok ynetmelik yaynlamlardr.
Sorumluluklarn pek ok kademeye bltrlm olmas ve su kaynaklar ynetiminin tek bir merkezde
toplanmamas iyi bir koordinasyonu ve grevlerin aka belirlenmesini gerektirmektedir. Gemitede ancak bu
yolla bu ok ynl grevlerin stesinden gelmek mmkn olmutur.
SONU
Almanyada su kaynaklar ynetimi konusunda kanuni ve idari sistemler olduka karmaktr.

Bu sistemde tek bir merkezin bulunmad grlmektedir. Bunun birinci nedeni su ilerinin eyaletten eyalete
deien corafi ve jeolojik artlara bal olmasdr. Blgesel otoriteler yerel ihtiyalara daha iyi ve hzl cevap
verebilir. Bu yzden atksu uzaklatrlmas ile ilgili almalar komnler tarafndan yaplr. Su kirlenme
kontrolnde elde edilen sonular su kaynaklar ynetiminde izlenen yolun doruluunu gstermektedir.
kinci neden ise Almanlarn merkezci bir sistemde kt deneyimler yaam olmasdr. (3. Reich) Tarihe
bakldnda da Almanyann farkl blgelerden olutuu ve bunlarn birbirinden bamsz olduu grlmektedir
NGLZ SU YNETM MODELNN
TRKYEYE UYGULANMASI ZERNE NER

ki lkenin su kaynaklar ynetimi karlatrldnda, zelletirme ncesi ngiltere ile arada
benzerlikler grlmektedir. zellikle SK nin grevleri, sorumluluklar , yeterli seviyede
yaptrm gc ve uygulama ile desteklenmemitir. ngilterede ise Su Otoritelerinin hem
standartlar dzenlemesi, hem kendi dearjlarn kontrol etmesi, hem de drenaj, selden
korunma, balk retme iftlikleri gibi ilerin de yrtcs olmas fazladan yk
yklemektedir. Maddi adan da kstl olmas Otoritelerin gerekli byk yatrmlar
yapmasn engelliyordu. Bu alardan Trkiyeye , bu sistemin deitirilmi eklini Trkiye
iin neriyoruz. zelletirme sonras ynetim ise Trkiye artlarnda uygulanmas sakncalar
iermektedir. irketlerin yksek enflasyon ve ekonomik istikrarszlk karsnda kredi
olanaklarnn belirsizlemesi, olabilecek sorunlar karsnda hizmetleri yeterli dzeyde yerine
getirilmeden cretlerin olumsuz etkilenmesi, eldeki kaynaklarn verimli ve ekonomik ekilde
kullanlmamas ve yatrmlara harcanmamas ihtimalleri de sz konusu olacaktr.
Bu nerimizde, yasama yetkisi evre Bakanlnda olacak. Yrtme yani su hizmetleri
byk ehirlerde Su ve Kanalizasyon darelerinin sorumluluunda
olmas uygun
grlmtr. Havza baznda ynetime olan ihtiya ise DS nin bnyesinde oluturulacak
Havza Komiteleri ile hayata geirilecek. Bu komiteler niversite ile ibirliinde havzalarla
ilgili veri taban oluturulmas ve bunlarn nda planlama taslaklarn oluturmakla grevli
olacaklar. DS , bu tslaklar bir st kurum olan Ulusal Su Konseyine sunacaklar. Bu konsey,
Su ve Kanalizasyon dareleri bakanlarndan, DS bakanndan ve Havza komisyon
bakanlarndan oluacak ve evre Bakanlna ulusal politikalarn gelitirilmesi konularnda
danmanlk yapacak. lke iin master planlar hazrlayp standartlar belirleyecek olan gene
bu bakanlk olacak.SKlerin mali kaynaklar, iletme giderlerinde kullanlmak zere su
cretlerinden ve yatrmlarda kullanlmak zere Ulusal Su Konseyi eliyle verilmek zere bir
fondan olacak. Bu fona atksu cretleri, arazi alm-satmlar, rekreasyon faaliyetleri ve havza
ii yerleimlerden kesilecek miktarlar aktarlacak. Kk belediyeler ise gene ller Bankas
kanalyla altyaplarn tamamlayacaklar. SK ler artma ile ilgili olarak niversitelere proje
vererek uygulamadaki sorunlarna bilimsel zm getirecekler. Atksu dearjlar ve yzeysel
su kaliteleri DS tarafndan kontrol edilecek ve cezai durumlar tespit edilerek yargya
gidilecek.
KAYNAKLAR
CHERET,I.; Water Management in France; Euromediterranean Workshop on nstitutional, Financial and
Economic Aspects of Water Supply and Sanitation Services
EVRE KANUNU TASARISI, T.C. evre Bakanl
MDMER, M.; Euromediterranean Workshop on nstitutional, Financial and Economic Aspects of Water
Supply and Sanitation Services
JEDLITCHKA,M. ; Organizational and nstitutional Aspects of Water Resources Management in Germany;
Euromediterranean Workshop on nstitutional, Financial and Economic Aspects of Water Supply and Sanitation
Services
RCHTLNEN FR TRNKWASSERSCHUTZGEBETE , DVGW- Regelwerk
SU KALTES KONTROL YNETMEL, Resmi Gazete
TENERE-BUCHOT, P.; Water Quality Management in France: The Basin Agencies Programs, Prog. Wat.
Tech. Vol 10
WATER QUALITY MANAGEMENT
AMERKADA ve KANADADA SU KALTE

YNETM VE TRKYEYE
UYGULANABLRL
Hazrlayanlar
Ayegl Atacan
Deniz Kocamaz
Mustafa Yazgan
GR
almann Anlam ve nemi
Ama ve Kapsam
Hata! Yer iareti tanmlanmam.

Hata! Yer iareti tanmlanmam.
AMERKA BRLEK DEVLETLER VE YNETM

Federal Devlet Siyasal Organlar ve Sistemin leyii
1
26
AMERKADA SU KALTES KONTROLU
27
SU KAYNAKLARININ PLANLANMASI
28
SU KAYNAKLARININ ARATIRILMASI
me Suyunun Korunmas
Eyaletleraras Su Kirlenmesi
Nehirlerin Kontrol
30
31
32
32
GENEL OLARAK CWA ( TEMZ SU KANUNU )
32
ORDU MHENDSLK ARATIRMA KURUMU
34
TAHOE GL HAVZASINDAK SU KALTESN KORUMAK N DERE YATAKLARININ

KORUNMASI
Gl Ynetimi
1. mar snrlamalar
2. Atk Dearj Standartlar
3.Erozyon ve Drenaj Kontrol Projeleri
4. Bozulmu Dere Havzalar ve evresinin Restorasyonu
34
35
35
36
36
36
SULAK ALANLARDA YAPILAMA

Yasal ereve
Ordu Mhendislik Aratrma Kurumu
Piramid Davas
37
39
41
41
AMERKA VE KANADA DAK SSTEMLER

ARAZ KULLANIMI
YAI SULARI
TARIM ( Pestisitler)
AMUR DEARJI
SIVI ENDSTRYEL ATIKLAR
REKREASYONEL KULLANIMI
43
43
46
48
48
49
49
SONU
50
TRKYE DE MEVCUT DURUM
53
AMERKADAK SU KAYNAKLARI YNETM RNEK ALINARAK TRKYE N

YNETM SSTEM NERLER
neri 1:
neri 2:
54
54
55
AMERKA BRLEK DEVLETLER VE YNETM

17. yy. n balarndan itibaren Amerika ktasnn Atlantik kys boyunca, ngiliz kolonileri
kurulmaya balar. Balangtaki on ngiliz Kolonisi, 17. yy. sonlarnda Amerika Birleik
Devletlerinin kurulmasn gerekletirecektir.
lk kolonilerin Amerikaya gelmesinda, ticari amalar nemli rol oynad gibi, dini inanlar
da etkili olmutur. ngiltere ve Avrupa nn dier lkelerinde dini inanlar nedeniyle bask
gren gruplar iin Amerika ktas bulunmaz bir snak saylmtr. Her inantaki insan
Amerika da kendi inancndan bir koloni bulabiliyordu.
Bu koloniler anavatan ngiltere den ortak miras olarak ngiliz siyasal kurumlaran ve siyasal
dnce siitemini geetirmilerdir.
Her koloninin banda, genelde ngiliz Kral tarafndan atanan ancak baz kolonilerde seimle
belirlenen bir ynetici bulunmaktadr. Yneticinin dnda ayrca iki de meclis vardr.
Koloniler zerindeki mevcut ngiliz denetimi 3000 mil uzaktan fazla etkili olamam, giderek
koloniler ngiltereden kopmulardr.
Aralarnda birlik ve btnlk olmayan koloniler, baz ortak tehlikeler karsnda birlemeye
balayacaklardr. Koloniler Amerika nn yerli halkna kar ortak gbirlii oluturmak iin,
Hollanda nn ticari rekabeetine kar koyabilmek iin, daha sonralar Franszlarn ticari
rekabeti ile baedebilmek iin ve ngilterenin ald baz kararlara kar ortak hareket etme
gereini duyduklar iin 17. yy. ortalarnda birlemeye balayacaklard.
1763 den sonra kolonilerin ngiltere ye kar birlemeleri onlar bamszla gtrecekti.
Burada ilgin bir nokta gze arpyor su ynetiminde bir takm dzenlemeleri ilk yapan
Massachussetts bamszlk giriimlerinde de nclk etmi hatta ngiltere tarafndan asi
ocuk ilan edilmi olmasdr.
4 Temmuz 1776 Bamszlk Bildirisi. Kolonilerin herbiri bamsz bir devletin sahip
olabilecei tm yetkilere sahip, egemen bir devlet niteliini alr. Bu
devletler yerel
ynetimlere arlk vermektedir.

1778 de 13 bamsz devlet bir konfederasyon oluturur. Bu konfederasyonun ad Amerika
Birleik Devletleri Konfedarasyonu dur. Ancak bu konfederasyon fazla uzun srmez. Daha
sora Washington, Franklin, Jefferson, Hamilton, Madison gibi isimlerin abalaryla,
dalmaya mahkum gzken bir konfederasyondan, gnmze kadar yaayacak bir
federasyon doar.
17 eyll 1987 anayasas ile Federal Devlet kurulur. 1789 Washington ilk Amerikan bakan
olur.
Amerika Birleik Devletlerinde iki iktidar szkonusudur.
1. Federal ( Ulusal ) Devlet

2. Federe ( ye ) Devlet
Federal Devlet, federe devletin stndedir ancak yerini almamtr.
Federal Devlet Siyasal Organlar ve Sistemin leyii

Amerika 1787 anayasas ile ynetimektedir. Anayasa iki temele dayanr.
1. Federalizm
2. Demokrasi
ABD, 50 devlet oluan bir federasyondur. Ulusal savunma, d politika, gmrk ve posta ile
ilgili nemli konular federal devlete, medeni hukuk, polis, salk, eitim gibi konular ise
federe devletin ykmllndedir.
ABD deki demokrasi bat demokrasisidir.
ABD de iki partili bir rejim mevcuttur. Bu iki parti arasnda da ideolojik ayrlklar
szkonusu deildir. Bu iki parti;
1. Cumhuriyeti Parti
2. Demokrat Parti
A. Yrtme
a. Bakan
Bakan ve bakan yardmcs halk oyu ile seilir. Seim aamada gerekletirilir.
1. Her parti kendi adayn seer.
2. Her federe devlet genel oyla bakann seecek delegelerini belirler.
3. Seilen delegeler ABD bakann seerler.
Bakan 4 yl iin seilir. Bir kii en fazla iki kere bakan seilebilir. Bakann eylem ve
ilemlerinden dolay cezai sorumluluu vardr. Siyasi sorumluluu ise seimlerde ulusa
kardr. Bakan federal devleti ynetir, yasalarn uygulanmasn salar. Federal memurlar
senato onay ile atar ancak senato onayna gerek kalmakszn geri alabilir. D plitikay
ynetir. ABD de ynetim kuvvetler ayrlna dayanr.
b. Bakanlar
Bakanlar bakan belirler, senato onaylar. Bakan bakanlarna danr ancak son sz yine
bakanndr. Bakan Lincoln n kendisine kar olan bakanlarna kar yedi hayr, bir evet.
Evetler kazand sz mehurdur.
B. Yasama
ABD parlementosu Kongre adn alr. Kanunlar ve bteyi kongre yapmaktadr.Kongrede iki
oluum mevcuttur.
1. Temsilciler Meclisi
2. Senato
Senatoda her devleti iki kii temsil eder.
Temsilciler Meclisine ise her devlet nfus ounluuna gre temsilci gnderir. Temsilciler
meclisi tm federal halk temsil etmektedir.
Kongrede genel oy ve ounluk sistemi geerlidir.
C. Yarg
Her federe devletin kendi yarg sistemi ve fedaral devletin de fedaral yarg sistemi vardr.
Federe devlet yarglar seimle, fedaral devlet yarglar ise senato onay ile bakan
tarafndan atanr. ABD de daha ok orta snf ve byk bir ii snf vardr. Kyl snfna
ABD de rastlanmaz. Modern tarmla uraan iftiler mevcuttur.
AMERKADA SU KALTES KONTROLU

Dnyada sukalitesine verilen nem Pasteur ve Kochun mikrobu tanmlamasyla 1850 den
sonra yeni bir aa girdi. Avrupada su kalitesinin geliimi 1800l yllarn sonlarnda
balamt. Oysa Amerikada geni su ktlelerinin ve alanlarnn bulunmas bu geliimin
1900lerden sonra olmasna neden oldu. 1900-1970 arasnda ilk artma alimalar yapld.
Bunlar genellikle;
_ Yzc ve askda maddelerin giderimi
_ Organik maddelerin giderimi

_ Patojenik mikroorganizmalarn giderimi
olarak geliti. 1960larda hala ksmen artlm sular dearj ediliyordu. 1980lerden sonra
artma ve su kalitesi konusunda nemli gelimeler oldu. Zor giderilebilen maddeler iin ileri
artma yntemleri gelitirildi.
1972 ylnda EPA ( Environmental
Protection Agency ) tarafndan Clean Water Act
oluturuldu. CWAnn ulusal amac; Ulusa ait btn sularn fiziksel, biyolojik ve kimyasal
btnln korumak veye geri kazandrmaktr. Bu yasa, alc ortama nem veren bir
dnceyi su kalitesi kontrolune kazandrmtr. Ayrca NPDES ( National Pollution
Discharge Elimination System ) ile her noktasal kaynan uymas gereken minumum snrlar
belirlenmitir.
1987 de Clean Water Actin ilk revizyonu yaplmtr. Amerika da genel olarak evresel
politikalar NEPA ( National Environmental Policy Act ) ile belirlenmitir.
SU KAYNAKLARININ PLANLANMASI
Su kaynaklarnn planlanmas, bu su ktlelerinin geliimi ve korunmas amacyla yaplr.
Planlama devletin btn kademelerinde ve endstride nemli bir yer oluturur. Yerleim
alanlarnn su kaynaklar, genel olarak ehre ait su ve atksu departmanlar ile salk, drenaj
ve takn kontrol kurulular tarafndan planlanr. Baz eyaletler kendilerine ait planlar
yapmlardr. Amerikada su kaynaklarnn planlanmas, arazi kullanm planlar ile bir
btnlk iinde deildir. Akarsu havzalar planlanrken byk ehirlerin su ihtiyac
dnlmemitir. Su kaynaklarnn planlanmas ile su kalitesi planlar ayr ayr
dnlmtr.
Su kaynaklarnn planlanmas iki esastan oluur:
1. Deiik planlamalar arasnda (federal ve federal olmayan planlarn karlatrlmas) iyi bir
koordinasyon olmaldr.
2. Gelimeler gz nnde bulundurularak gereki planlamalar yaplmaldr.
1965te oluturulan Water Resources Planning Act (WRPA) ile su kaynaklar konsl
olyturulmutur. Bu konsln grevleri:
1. Ulusal su kaynaklarnn ve ihtiyacnn belirlenmesi
2. Standartlarn, prensiplerin, proje formlasyonu ve uygulanmas ile ilgili dzenlemelerin
oluturulmas. Havza komisyonlar ile balantya geilerek en uygun havza planlarnn
yaplmas
3. Eyaletlere su kaynaklar konusunda yardmlar yaplmas.
4. Yaplm olan havza planlarn yenilenmesi.
Su Kaynaklar Konsl u yelerden oluur: ileri, tarm, ordu, yaplama kurumlarnn
temsilcileri, EPA ve Federal Enerji Komisyonunun yneticileri.
1973 ylnda standartlar ve prensipler yaynlanmtr. Bu yaynlarda su ve toprak
kaynaklarnn planlanmas ulusal ekonomik geliim ve evre kalitesi ama olarak
aklanmtr. Fakat Konsl bu standartlar uyulmas konusunda bir yaptrm getirmemektedir.
Bu yzden 1983 ylnda Bakan Reagen tarafndan grevleri snrlandrlm ve yeni
prensipler kabul edilerek etkili hale getirilmitir. Bundan sonra havzalarda planlamalar Nehir
Havzalar Komisyonlar yapmtr. Bu komisyonlarn grevleri:
1. Federal, eyalete ait, eyaletler aras, yerel havza planlar yapmak.
2. Yaplm olan planlarn uygulanmasn denetlemek ve alternatifleri sunmak.
3. Veri toplanmasna ncelik vermek.
4. Planlamalar yapabilmek iin gerekli alt almalarn srekliliini salamak.
Bu komisyonlar, Bakan tarafndan belirlenen ancak federal acentalarn yesi olmayan bir
ynetici tarafndan ynetilir. Su Havza Komisyonlarnn gelirleri belirgin deildir. nk
resmi bir gelir kaynaklar yoktur. Bununla birlikte bir de federal acentelere para demek
zorundadrlar. Devlette federal acentelere yardm etmektedir. Bu durum komisyonlarn
yaplarnn salam olmamasna ve kontrolde eksikliklerin olmasna yol amaktadr.
SU KAYNAKLARININ ARATIRILMASI
1984te oluturulan Su Kaynaklarnn Aratrlmas Kanununa gre, bu aratrmalar ileri
Bakanl, Amerika Jeolojik Aratrmalar Kurumu (USGS) ve 54 eyalette kurulan byk
niversitelere bal aratrma enstitleri koordineli olarak yrtlecektir.
Yayl Kirletici Kaynaklarn Kontrol
Doaya verildii nokta tam olarak belli olmayan kaynaklardr. Tarm, ehir sular, ya
sular, yerleim yerlerinin atksular ve endstriyel atksularn belirsiz bir ekilde yayl olarak
dalmas rnek olarak verilebilir.
1972den beri yayl kaynaklar byk sorun olmu ve 1984de oluturulan raporlara gre
ehirlerin %78inde noktasal kaynaklardan daha nemli zararlar oluturulduu belirtilmitir.
Teknolojik esasl olmayan kontrol sistemleri yayl kaynaklar iin daha uygundur. Su
kanununun 208.blmnde yayl kaynaklarn kontrol aklanmtr.
1987 ylnda Yayl Kaynak Ynetim Program ad altnda 319.blmde yaynlanmtr.
Buna gre her eyalet EPAya iki blmden oluan bir dkman 18 ayda bir vermek
zorundadr. Bu blmler:
1. Eyalet Deerlendirme Raporu
2. Eyalet Ynetim Program
Raporda u konulara yer verilmelidir:
1. Eyaletin btn yzeysel sularnn ve yayl kaynaklarnn gsterilmesi
2. Bu kaynaklarn kategorilerinin ve kirlenme derecelerinin belirtilmesi
3. Yaplacak nleme almaarnn neminin ve izlenecek yolun ayrntlar ile aklanmas
4. Dier kurululara yaplabilecek balantlarn belirlenmesi
Eer bir eyaletin raporu onaylanrsa devlet tarafndan, yaplacak almalarn parasal
ihtiyalar % 60 orannda karlanr.
319. blmde, 208. blmdeki problemlerden blgesel acente problemi zlmtr. Fakat
yaptrm konusunda bir ilerleme kaydadilmemeitir. Bu yzden devletin denetimine ihtiya
vardr.
me Suyunun Korunmas
1974 ylnda oluturulan Gvenli me Suyu Kanunu (Safe Drinking Water Act
( SDWA)) eyaletlerde ime suyu kaynaklarna zehirli atklarn karmasn yasaklamtr.
Zehirli atk potansiyelleri
ve her zehirli ierik iin Maksimum erik Dzeyi (Max.
Contaminant Level (CMC)) belirlenmitir.

EPA en az her be ylda bir su kaynaklarnn geliimi iin yaplan ilerin ve bu kaynaklarda
varolan kirleticilerin listesini istemektedir. Daha sonra bunlar deerlendirerek eksik veya
yanl uygulamalar gazeteler veya su faturalar araclyla halka duyurmaktadr. Halkn
tepkisi ile yerel ynetimler oy ve destek kaybna uradklar iin mmkn olduu kadar
ellerinden gelenin en iyisini yapmak zorundadrlar. Bu olduka ilgin ve gereki bir kontrol
mekanizmasdr.
Yaptrm
Yaptrm gc, btn evresel stratejilerin gerekletirilmesi iin en byk gvencedir. 1972
ylna kadar yaptrm gcnn olmay nedeniyle Amerikann su kaynaklarnn
kirlenmesinin nne geilememitir. 1972de CWAnn oluturulmasyla kirleticilerin
engellenmesi iin baz yaptrmlar getirilmitir. EPAnn yetkileri altnda olan yaptrm gc
1987de yaplan deiikliklerle geniletilmitir.
Giriimci yapt ile ilgili denetlemeler yapmal, evreyi izlemeli, rnekleri inceletmelidir.
Yani evresel etkileri deerlendirerek rapor halinde sunmaldr. Yaptrmc kuvvet onay olan
eyaletin kendisidir. EPA ona yetkiyi verir fakat aktif olarak projenin ierisinde yer almaz.
Onay alan, CWAnn esaslarna ve EPAnn prensiplerine uymak zorundadr. Eer EPA
herhangi bir zarar saptarsa eyalete, yaplan ii dzeltmesini ve gerekli yaptrm uygulamasn
bildirir. Eer 30 gnlk periyot sonunda zarar giderilmezse EPA kendi yaptrm gcn
kullanr. Eer eyalet grevlerini aka yerine getirmiyorsa EPA onun yaptrm yetkisini
durdurabilir.
EPA iki trl para cezas verebilir. Birinci tip ceza hata bana 10000$ ve 25000$ arasndadr.
kinci tip ceza ise hatann yapld gn bana 10000$ ile 25000$ arasnda deiir. Bu
miktar mahkemeler belirler. Mahkemelerin karar verirken kirleticinin zararn evresel
etkinin bykln gz nnde bulundurarak dengeyi salamalar gerekir.
Halk Jrisi
Halk Jrileri devletin yaptrmna nemli bir katkdr. CWAnn 505.blmnde halktan bir
kiiye herhangi bir kirletici iin veya EPAnn grevini ihmali gerekesiyle mahkemeye
bavurabilme hakk tannmtr. Mahkemeler, eer halk ilgilendiren bir evre davas varsa
halk jrisi kullanabilir.
EPAnn yaptrm gc ellikle POTW iin; 1972 ile 1985 arasnda ok azd. Raporlarda
uygulamalarn ounun yanl gsterildii saptand. Genel Maliye Ofisi, EPAnn yaptrm
gcnn deerlendirilmesini istedi. Bundan sonra POTWlara dorudan veya dolayl olarak
yasal olmayan dearjlar yapanlara kar nemli yaptrm gcne sahip oldu.
Eyaletleraras Su Kirlenmesi
Birok su kayna iin etrafnda bulunan eyaletlerce ortak anlamalar yaplmtr. Amerika
iin bu anlamalar CWAnn bir destekleyicisi olmu, kimi zaman aklar kapatc rol
oynamtr. Bu anlamalar blgelerde kurulan zel komisyonlar tarafndan veya ayr ayr
eyaletler tarafndan uygulanmaktadr. Her eyalet kendi yasalarna gre su kaynan korumak
zorundadr. Bununla birlikte ortak uyulmas gereken yasalara da dikkat edilmelidir. Eer
dier eyaletin yasalarna kar bir ilem yapacaksa bu konuda anlalmam bile olsa bunu
kar tarafa bildirmeli, beraberce durum deerlendirmesi yapmaldrlar.
Nehirlerin Kontrol
Nehirlerin ncelikle karakterlerinin belirlenmesi gerekir. Eyaletin yetkili kiisi, nehrin vahi
olup olmadn, hangi yararl kullanmnn veya kullanmlarnn gerekli olduunu belirler.
Nehirlerin korunmas iin yaplacak almalar Toprak ve Sular Koruma Kanunu tarafndan
desteklenir. Birok nehir, kongrelerin ynetimindedir. Bu kongrelerin dier bir ad, Federal
Ynetim Acentalardr. Akarsularn zerindeki bent, baraj veya biriktirme yaplarnda Federal
Enerji Ynetimi Komisyonu sorumludur.
GENEL OLARAK CWA ( CLEAN WATER ACT/TEMZ SU KANUNU )

ki eit su kalitesi kontrol yaklam vardr:
1. Alc ortam esasl yaklam
2. Teknolojik esasl yaklam
Bir su kalitesi standart iki blmden oluur:
1. Verilen su ktlesinin kullanm ihtiyacnn belirlenmesi
2. Bu ihtiya iin gerekli su kalitesinin belirlenmesi

1972 ylna kadar Amerikan su kalitesi kontrol alc ortam esaslyd ve zordu. nk;
1. Su kalitesini tamamen belirleyecek bilimsel veri yoktu.
2. Matematik modelleme gerekiyor fakat yaplamyordu.
3. Yaplsa bile bunu uygulamak pratikte mmkn deildi. nk atk miktarlar deikendi.
4.Alc ortama gre dearj standartlar belirleneceinden bu kirleticiler arasnda eitsizlik
yaratyordu.
Bir kirletici, su kaynana zarar verdii zaman u sorular sorulmal ve kesinlikle
cevaplandrlarak gerekli nlemler alnmaldr.
1. Kim yapt ?
2. Ne zaman yapt ?
3. Bir tek kirletici mi yoksa birok kirletici mi var ?
4. Fabrika m ?
5. Belediye artma tesisi dearj m ?
6. iftlik mi ?
7. Zararl atk yklemesi mi ?
8. Ne gibi bir ceza verelim ?
CWA nn amac ve baardklar:
Ulusal sularn kimyasal, fiziksel, biyolojik kirlenmelerini nlemek ve gidermek.
1. 1985 e kadar Navigasyonel sulara kirletici dearj nlendi.
2. Toksik kirleticilerin zararllk snrlar belirlendi ve bunlarn zerinde dearj yasakland.
3. POTW larn kurulmas iin federal finans saland.
4. lke genelinde atk artma almalar yaygnlatrld. ve her eyaletin kirletici kaynaklarn
kontrol saland.
5. Teknolojinin gelitirilmesi iin aba harcand.
6. Noktasal ve noktasak olmayan kaynaklar iin ayr ayr nlemler alnd.
ORDU MHENDSLK ARATIRMA KURUMU

Bu kurulu gel-git olan veya olmayan btn sular iin su kaynaklar kontrolnden ve
geliiminden deiik kademelerde sorumlu bir otoritedir.
1899 Nehirler ve Limanlar Kanunu zerinde ulam yaplan btn sularn zerine yaplacak
barajlar ve bentler iin Ordu Mhendislik Aratrma Kurumlarnn onayn gerekli klmtr.
Kprlerin ynetimi buna dahil deildir. Bu kurum Temiz Su Kanununda btn sular iin
bir otorite olarak kabul edilse de, kendisi esas grevini ulam iin kullanlan sularn
planlanmas ve taknlarn nlenmesi olarak belirtmektedir.
Kurumun izinleri iki trldr, zel ve genel. genel bir izin blgesel veya lke genelinde
olabilir. Genel izinlerde baka bir otoritenin onay gerekmez. nk doal ortama fazla zarar
vermeyen veya etkileri kontrol edilebilen uygulamalara izin verilir.Bu uygulamalara rnek
olarak
1. Kentsel geliim iin gerekli kanallar
2. Yaplarn tamiri veya yer deitirmesi
3. Ky stabilizasyon almalar
4. Belirli bir miktardan daha kk alanlardaki almalar.
Kurumun olduka geni bir yaptrm yetkisi vardr. Burada alan mhendisler kendilerine
danlmadan yaplan bir almay durdurabilir veya restorasyonu isteyebilirler. Btn
evresel etkileri belirlemek ve gelebilecek zararlar nlemekle ykmldrler. almalar
halkn ilgisi dahilinde ve bir denge oluturmak adna kontroll olarak denetlemekte ve izinleri
buna gre vermektedir. Gz nnde bulundurduu konular arasnda projenin yararlar,
koruma gereklilii, ekonomik, estetik, genel evre konular, sulak alanlar, kltrel deerler,
balk ve vahi yaam hayat, takn ve zararlar, arazi kullanm, su zerinde ulam, ky
erozyonu, rekreasyonel kullanm, su temini, su kalitesi, enerji ihtiyac, gvenlik ve kiisel
haklar bulunmaktadr.
TAHOE GL HAVZASINDAK SU KALTESN KORUMAK N

DERE YATAKLARININ KORUNMASI
Giri
Tahoe Gl, Kaliforniya-Nevada snrnda, 1897 m. ykseklikte yeralan ve ABD deki gller
iinde bykl, temizlii ve rengi ile bilinen bir gldr. Tahoe Gl 155 milyar m3 lk
hacmi ile dnyann en byk gllerinden birisidir. ok byk bir hacme sahip olmasna
ramen nisbeten kk bir havzaya sahip olmas, doal yollardan gelen nutrient ve sediment
miktarnn az olmasna, dolaysyla gldeki su kalitesinin bozulmamasna neden olmutur.
Havza, 63 adet dereyi iermektedir. Bu derelerle beraber, bataklklar, ayrlar ve aalk
blgelerde yeralmaktadr. Btn bu derelere ve etrafndaki blgelere dere evresi blgeleri
veya dere kuaklar ismi verilmektedir.
Tahoe Gl havzasnn byk bir ksm ahs arazilerinden olumaktadr. Bu arazilerde (
byk bataklklar, aalk ve ayrlk araziler dahil) son 25 sene iinde youn bir imar
hareketi ve yerleme grlmtr. Bu sre iinde gl havzasnn %10u yerleim merkezi
olmu veya doal hali bozulmutur. Artan dinlenme veya ticaret amal bu imar hareketleri
sonucunda, gl sularnda fitoplankton retimi de artmaya balamtr. Glde 1960 ylnda
llen fitoplankton retimi, 1980 ylnda 2 katna kmtr.
Fitoplankton retimindeki bu arta, yerleim merkezlerinden gelen yzey ak sular ile gelen
yksek seviyede nutrient yknn sebep olduu tespit edilmitir. Ntrient ykndeki direk
artla beraber, dere evrelerinin ypratlmas sonucu, bu blgelerin ntrientleri ve
sedimentleri giderme kapasitelerinin azalmas veya tamamen yok olmas da, fitoplankton
retimini arttran sebeplerden biri olmutur.
Gl Ynetimi
Tahoe Glnde artmaya balayan kirlilii nlemek ve bozulmaya balayan su kalitesini
dzeltmek iin bir dizi nlemler alnmtr. Bu nlemler yle sralanabilir:
1. mar snrlamalar
mar snrlamalar erevesinde yaplan almalarda, gl havzasndaki araziler, gl kirletme
potansiyellerine gre yedi snfa ayrlmtr 1. snf araziler, gl kirlilii asndan en duyarl
blgeler olarak kabul edilirler. 7. snf araziler, en az duyarl blgeler olarak
deerlendirilmitir. Duyarl arazilerde, arazinin duyarllna gre %1-5 arasnda bir imara
izin verilmitir. Ayrca bu tip arazilerde bina yaplabilmesi iin, birtakm ek cretler
belirlenmitir. rnein normal bir ev iin yaklak olarak her yl 750 $ civarnda alnan bu
cretlerle elde edilecek yaklak 700000 $ / yl civarnda bir para ile erozyonu nlemede ve
su kalitesini iyiletirmek amacyla birtakm projeler yaplmaktadr.
2. Atk Dearj Standartlar

Eyalette oluturulan bir kurul ile, Tahoe Glne atk boaltan kaynaklar iin baz standartlar
gelitirilmitir. Gl havzasnda yeralan btn kirletici kaynaklar iin bu standartlara uyma
zorunluluu getirilmitir.
Eyalet kurulu ayrca gle boaltlacak toplam kirlilik yk iinde birtakm snrlamalar
koymutur.
3.Erozyon ve Drenaj Kontrol Projeleri

Erozyonu ve drenaj kontrol etmek amacyla hazrlanan projeler erevesinde, plak
arazilerin yeniden bitkilendirilmesi, ok eimli ve bitkisiz plak arazilerin mekanik olarak
dzeltilmesi ve buralarn yeniden aalandrlmas, erozyona uygun hale gelmi ve anm
alanlarn iyiletirilmesi, yol kenarlarnn bitkilendirilmesi, ve ya sularnn drenaj gibi
konularda uygulamal projeler yaplmaktadr.
4. Bozulmu Dere Havzalar ve evresinin Restorasyonu
Eyalet tarafndan yaplan bir almada, bozulmam dere evresinin, askda kat maddenin %
94 n, toplam azotun % 74n toplam fosforun % 86 sn ve demir yknn % 72 sini
giderdii tesbit edilmitir.
Yaplan dier bir almada ise, 1900 ylndan beri tahmini olarak dere kenarlarnn % 35 i,
ayrlk arazilerin % 50 si, bataklklarn ise % 75 i yerleime almtr. Sadece 1969
ylndan 1979 ylna kadar bataklklarn % 25 i yerleim merkezi haline gelmitir. Btn bu
imar hareketleri sonu olarak, dere yataklarnn ynlerinin deitirilmesine, dere evresinde
bulunan toprak ve bitki rtsnn bozulmasna dolaysyla topran tabi filtrasyon
yeteneinin yokolmasna, ayrca yerleim merkezlerinden ar miktarda kirletici yklemesine
ve tarm arazilerinden ar pestisit ve gbre artklarnn gle girmesine neden olmutur.
Dere evrelerinin yksek oranda kirletici giderme kapasitesine sahip olmasna ramen ar
oranda tahrip edilmesi, eyalette oluturulan evre kurulunu da harekete geirmitir. Bu
erevede ilk olarak bozulmu dere evrelerinin iyiletirilmesi ve yerleime snrlama

getirilmesiyoluna gidilmitir. Bu amala bu blgeler yeniden bitki rtsyle rtlmeye
allm ve erozyon ve drenaj azaltacak ekilde arazi tesviyeleri yaplntr.
Bu aamalarla birlikte gl evresinin gl kalitesini koruyarak daha fazla yerleime
alabilmesi iin neler yaplabilecei de dnlm ve aadaki dzenlemeler yrrle
konulmutur.
1. Mevcut artma tesislerinin iletilmeye devam edilmesi ve verimlerinin arttrlmas.
2. Blgede mevcut bulunan bir batakln kalan ksmnn yerleim merkezinden gelen yzey
sularnn doal artm iin kullanlmas
3. Blgede bahecilik ve peyzaj tarmnn, ntrient yklemesini minimize etmek amacyla
snrlandrlmas
4. Erozyon ve drenaj kontrol projelerine hz vermek, ayrlk arazileri iler durumda tutmak
ve kapasitelerini arttrmaktadr.
SULAK ALANLARDA YAPILAMA

Sulak alanlar, kuru kara ile byk su ktleleri ve yzeysel su kaynaklar arasndaki gei
blgeleridir. Bataklklar ve haliler sulak alanlara rnek olarak verilebilir. Taknlarn
kontrol, yeralt suyunun beslenmesi, balk ve dier su hayvanlarnn ve bitkilerinin yaam
iin ortam oluturma gibi nemli fonksiyonlar vardr.
Federal devlet bu alanlarn korunmas iin nlemler almtr. Bu nlemler Clean Water Act
de aklanmtr. Bu alanlar CWA ya gre Ordu Aratrma Kurumlar tarafndan
denetlenmektedir. Mhendislerden oluan bu kurumlar sulak alanlarda yaplama izninin
alnd resmi mercilerdir.
Konu ile ilgili tanmlamalar yerel uygulamalda farkllk gsterir. rnein Massachusetts
deki sulak alan rejimi incelenecek olursa burada sulak alanlar blmde aklanmaktadr.
_ Su ktlelerinin ya da yollarnn altndaki alanlar
_ Ky Kesimleri
_ Bitkisel hayatla belirlenmi sulak alanlar
Burada ky kesimleri ile kastedilen, karann su hacmini evreleyen, snrlayan ksmdr.

Bitkisel hayat, sulak alan u ekilde belirlemektedir: Sulak alanlarda grlen bitki rtsnn
%50 orannda bittii, gzlenmedii blge sulak alannn sona erdiini gsterir. Massachusetts
ehri sulak alanlarnn 100 feet ( 30 m) uzaklnda btn yaplamalara snr koymutur.
Amerika da sulak alanlarn yaplamaya almas gereklilii gn getike artmaktadr.
zellikle New England da bu gereksinim olduka fazladr. nk bu blgede ok hzl bir
ekonomik gelime sz konusudur. Artk yaplama iin baka alan kalmam olduundan
sulak alanlarn devlet asndan nemi n plana kmtr. Bu durumda New Englandn
gelecekteki su kaynaklarnn korunup korunmayaca devletin yaklamna baldr. Amerika
son 200 ylda sulak alanlarnn yarsndan fazlasn kaybetmitir. 1950-1970 yllar arasnda
kaybedilen sulak alan miktar 500000 acre/ yldr. Dzenlemeler ile bu son oran 300000
acre/yla indirilmitir. Dzenlemelerin ncln bu bu konuda problemli bir yer olan
(zellikle New England ) Massachusetts yapmtr.
1963 ylnda Massachusetts, sulak alanlar ile ilgili ilk dzenlemeyi Jones Act ile yapmtr.
Bu analma sadece ky sulak alanlarn dzenlemektedir. 1966 ylnda yaplan Hatch Act ile
ehir iindeki sulak alanlar da kontrol edilmeye balanmtr. 1972 de oluturulan
Massachusetts Wetlands Protection Act ile bu iki kanun birletirilip, salamlatrlmtr.
Kanunun uygulanmasn yerel koruma komisyonu veya valinin seecei bir kurul
salayacaktr. Gerektiinde evresel Kitle Mhendislii Departmanna veya mahkemelere
bavurulacaktr.
Genelde sulak alanlar dz ve yeralt suyunun yzeye yakn olduu alanlardr.Bu yzden
yeralt suyunun beslenmesi gibi nemli grevleri vardr. Bunun dnda kirlilik kontrolu de
yapar. nk sulak alanlarda birok kimyasal ve biyolojik proses oluur. Ayrca vahi yaam,
baz gmen kular ve su kular iin barnak, yumurtlama yeri, yuva kurma ve k geirme
iin uygun alanlar oluturur. Yasalara 1987 ylnda vahi hayat koruma ile ilgili blmler
eklenmitir.
Sulak alanlarda yaplamaya izin verilmeden nce, giriimin bitki rtsne, topraa,
hidrolojiye ve canl yaamn verecei etkiler ayrntl olarak incelenir ve alnmas gereken
nlemler veya yer seimi iin alternatifler incelenir. Sulak alanlarn bitki rts 5000 eit
deiik tr, 2000 deiik toprak ve devaml temas halindedir. Bu kadar deerli olan bu
alanlarn sk bir ekilde korunmas gereklidir. Bavuran giriimci hakl olmakla beraber,
nlemlerini almak zorundadr.
Bir sulak alanda yaplama iin bavuru aamalar;
1. n danma
2. zin bavurusunun teslimi
3. Halka bildirim
4. lgili kurum ve kiilerin ortak grmeleri
5. Gerekli dzenlemelerin yaplmas
6. Halkn sonucu duyumu
7. Kabul veya red
olarak zetlenebilir. Giriimci karlaaca zorluklar ekonomik ve teknik adan ok iyi
deerlendirmelidir. Sunaca teklif ierisinde sulak alanda yapaca almalar srasnda
oluturaca etkileri ve alaca nlemleri aka belirtmelidir. ancak bu ekilde zaman
kazanabilir. nk sulak alanlarda gerekletirilecek bir giriim iin izin almak olduka g
ve zaman alc ilemler gerektirmektedir.
Yasal ereve
1972 ylnda CWA ile sulak alanlarda gerekletirilecek herhangi bir giriim iin Ordu
Aratrma Mhendislik Kurumu ( US Army Corps Of Engineers ) iznine gereklilik
getirilmitir. Ancak bu program 1975 de uygulanmaya balanabilmitir.
Sulak alanlarn korunmas kavramnn gndeme gelmesi bu alanlarn ekolojik neminin geni
kitlelerce kavranmas ile gereklemitir. Bu alanlar, birok tr iin yaam alan oluturan,
vahi hayatn korunmasnda, su taknlarnn nlenmesinde su kalitesinin korunmas ve
yeralt su seviyesinin beslenmesinde anahtar role sahiptir. Halkn bunun bilincine varmasyla,
giriimciler sulak alanlarn yaknnda veya iinde gerekletirecekleri projelerine kar sert
direnilerle kar karya gelmeye balamlar, evre gruplar bu konularla ilgili davalarda
daha aktif rol oynamaya, dzenleyici ve snrlayc konumundaki yetkililere kar daha
baskc bir tutum taknmaya balamlardr.
EPA (US Environmental Protection Agency ) sulak alanlarn korunmas ile ilgili zel bir
birim oluturduunda giriimciler bu konu zerinde ciddi olarak endielenmeye baladlar.
Ordu Aratrma Mhendik Kurumu giriimcilerin sulak alanlar zerinde gerekletirecekleri

projeleri iin izin kararn onaylama yetkisine sahip olduu halde CWA, EPAya bu karar
veto etme yetkisi vermektedir. EPA bu veto yetkisini yalnzca 10-12 nedenle iletmesine
ramen bu durum izin karalar zerinde son derece etkili olabilmektedir..
* CWA 40. Blm: Sulak alanlarda gerekletirilecek herhangi bir giriim iin federal izin
gereklilii belirtiliyor.
* Water Quality Act 404. Blm: Sulak alanlarda gerekletirilecek bir giriim iin Ordu
Mhendislik Aratrma Kurumundan izin gereklilii belirtiliyor.
Bu yasa ile ilgili ynetmeliklerde birtakm belirsizlikler szkonusudur. Bunlarn giderilmesi
iin yaptrm olmayan ancak iindeki kurallara uyulmas izin sreci sonunda olumlu bir yant
alabilmek iin gerekli olan klavuzlar EPA tarafndan hazrlanmtr.
* Ordu Aratrma Mhendislik Kurumu , Su Kalite Yasasnn ve onun ynetmelik ve
klavuzlarnda belirtilen kurallara uyumu art komaz. Bunlar yaptrm gc olan kurallar
deildir. Ancak bu kurallara uyum zaten baka evre yasalar ve federal yasalarla zorunlu
tutulmaktadr.
* zel durumlarda tek bir izin iin, kurum bu durumlara uygun yasalara uyumu gerektirebilir.
* Eyalet ve yerel hkmetler kendi yasal yetkileri iinde suya yaplacak dearj yerlerinin
tespiti ile ilgili aklayc yasa ve ynetmeliklere sahiptirler. Buralara yaplacak izin
bavurularnn kabulu Ordu Aratrma Mhendislik Kurumu izin bavurusu iin bir nkoul
gibi dnlebilir.
Klavuzlar; EPA tarafndan hazrlanp gelitirilmilerdir.Yaplacak giriim ncesi verilecek
izin zerinde kesin snrlamalar getirerek byk belirsizlikleri tanmlamaktadrlar. Kuruma,
uygulanabilir alternatif analizlerini ve potansiyel olumsuz etkileri, hafifletici zmleri
gznnde bulundurmalar gerektiini belirtiyor.
Ordu Mhendislik Aratrma Kurumu

Son derece geni bir yetkiye sahip olan Ordu Aratrma Kurumunun, giriim plan ticari ise
yani kar amal bir proje szkonusu ise izin ncesinde
daha etkili hafifletici nlemler
istemesi ya da izin bavurusunu reddetmesi szkonusu olabiliyor.

Kurumun yetkilerinin geni olmas sulak alanlarn tanmnn son derece geni kapsaml
olmasndan kaynaklanmaktadr. Yasadaki sulak alan tanm u ekilde yaplmaktadr: S gl,
lagn, deltalar, korunakl kylarla genellikle su dolam snrl olan ve rnein sazlklar gibi
gmen kularn yumurtlama, yavrulama ve mevsimlik yaama yerleri olduu iin ekolojik
adan nem tayan alanlardr. Bu tanmla imenlikten baka hibirey grnmeyen araziler
bile sulak alan salabilir.
Kurum, hangi alanlarn sulak alan olduuna karar verme yetkisine sahip olduu gibi izin
prosesinin ileiinde de geni yetkilere sahiptir.Eskiden izin bavurular son derece kolay
kabul edilirken sonradan son derece sk kontroller gndeme gelmitir. Kurumun zellikle
baz birimleri olduka hogrsz davranabilmektedirler. zellikle hi su gerektirmeyen
projeler iin izin bavurular reddedilmektedir.
Kurumun bu kadar sert olmasnn nedeni EPA gibi dier hkmet kurulularndan
kaynaklanan baskdr. EPAnn bir iznin onaylanmasnda ya da reddedilmesinde etkisi son
derece fazladr.
zin bavurusunun sonucunun elde edilmesinde Ordu Aratrma Kurumu, EPA ve Federal
Mahkeme srelerini aklamak zere rnek olarak Piramid Davas incelenmitir.
Piramid Davas
Bir ortaklk ilikisi iindeki Piramid irketleri Northeast da bir alveri merkezinin inaas
ve iletilmesi iin ortaklarn Massachusetts de Gney Atlebora da Sweeden Swamp diye
bilinen gerek bir sulak alana alveri yolu yapmak zere bavurdular.
Ordu Aratrma Kurumu iznin onaylanmasna karar verdi. Kurumun onay nedeni u ekilde
belirtilmiti:
Su ekosistemi zerinde daha az olumsuz etki yaratan uygulanabilir proje
alternatifi yoktu.. Giriimci geni apl hafifletici nlemler nermi, Kurum da bu nlemlerin
projenin olumsuz etkilerini azaltabileceine ve bu projenin ister sulak alana ister baka bir
yerde gerekletirildiinde oluturduu evresel etkinin farkl olmayacan belirtmiti.
Kurum kararn takiben EPA, sulak alanlarn tahribinin yasaklanmasnn lehinde bir karar
yaynlad. EPA, Piramid projesinin sulak alann tahribine yolaaca ve vahi hayatn
olumsuz etkilenecei sonucuna vard. EPA nn kararna gre evresel hasarn daha az
olabilecei ortamlar vard ve bu alanlar deerlendirilmeliydi. Bu gereeklere dayanarak
EPA, Ordu Aratrma Kurumunun izin bavurusunu onaylayan kararn veto etti.
Taraflar, EPA nn, Kurumlarn izin kararlarnn uygunluunun belirlenmesinde veto
otoritesinin snrlar at gerekesi ile temyiz iin Federal Mahkemeye bavurdular.
Mahkeme 6 Ocak 1987 tarihli karar ile EPA nn kararn onaylayarak EPA nn veto
yetkisini geniletti.
Giriimci gerekletirecei projenin ekonomik, sosyal boyutlarn gznnde bulundurmal
ve sulak alanda gerekletirecei proje iin uzun ve zorlu bir sreci gze almaldr.
Artk bugn deneyimli giriimciler sulak alan izin proseslerindeki inanlmaz zorluk ve
glklerin, federal kurumlarn katmerli yetkileri ile profesyonel evre gruplarnn
basklarnn oluturduu kabusa yabanc deiller.
Giriimcinin herhangi bir araziyi satn almadan ve gelecekteki etkinliini planlamadan nce
u noktalarn belirlenmesi gerekmektedir:
1.Arazi, bnyesinde sulak alan ieriyor mu ?
2. eriyorsa arazinin ya da giriimin deerine sulak alann ekonomik bir etkisi olacak m?
Bu belirlemede de birtakm glkler szkonusudur. rnein bir arazinin sulak alan ierip
iermediine karar vermek kolay deildir. Bugn sulak alan kapsamna alnmayan bir arazi
yarn alnabilir. Bu arada birtakm elikiler de zkonusudur. rnein tarmsal almalar
federal izin kapsamnda deildir. Oysa ki bu almalarn toporafik etkileri uzun zaman
sonra grlebilir, arazinin vejatasyon rts, hidrolik yaps zarar grebilir, arazi zerinde
suyun ak deiebilir. Bunun yannda yeralt suyunu beslemek, kk bir su benti iin
federal izin gerekmektedir.
Giriimci genelde arazinin deerini belirlerken iznin onaylanacan dnerek, izin

prosesindeki risklerin arazinin deerini azaltacan hesaba katmadan belirler. Bazen de iznin
onaylanmayacaf varsaym yaplarak deerlendirme szkonusu olabilr. Her iki yaklam da
hataldr. Giriimcinin arazinin kontrolu iin bir yetkili veya danmana sahip olmas ve onun
nerisi ile gvenli bir deerin belirlenmesi en uygu yoldur. Bu deer izin prosesindeki
karmaklklar, yasalardaki son deiiklikler, politik etkenlerle iznin elde edilmesinde
giriimcinin yapmas gerekenleri hesaba katmaktadr.
Giriimcilerin, projelerini gerekletirecekleri alann iinde sulak alan olup olmad,
yasalardaki deiiklikler, izin prosesindeki karmaklklar, politik etkiler konularn gvenli
ve doru bir biimde deerlendirecek bir danmana sahip olmalar gerekmektedir.
AMERKA VE KANADA DAK SSTEMLER

ARAZ KULLANIMI
Yzeysel Ak Sular
Gerek Amerika da gerekse Kanada da byk gl havzalarnda direkt bir erozyon kontrolu
yoktur.Birok belediye konuyla ilgili olarak giriimde bulunmutur. Her iki lkenin blge
genelinde de yerel hareketleri erozyon ve kelme kontrolunde daha aktiftir. Ontario da da
benzer giriimler devletin planlamalar altnda yeralmaktadr.
Kanada
Federal
lke genelinde geerli olan Ulusal Yaplama Yasas ( National Hawsing Act (NHA)),
Central Mortgage and Hawsing Conporation (CMHC) adl kurulu tarafndan konut
yapmlarn ynlendirmekte ve finans yardmlarnda bulunmaktadr. Fakat bu yardmlar
yaparken sadece noktasal kaynakl kirleticilerden artma istemekte, yayl kaynaklarla ilgili
bir yaptrm getirmemektedir. Bu yzden yayl kaynak kirlenmelerine neden olabilmektedir.
Ontario
zelikle yeni gelien blgeleri kontrol eden bir kontrol plan yaplmtr. Plan yerel alan
kullanmn ynlendirirken, blmlendirme ve yeniden yaplanma ile kirlenmeyi de nlemeye
almaktadr. Bununla birlikte Ontario nun kendi olanaklaryla yapmaya alt kontrol
almalar belediye yetkileriyle snrl kalmamal, st makamlarca desteklenmelidir. Ayrca
herhangi bir giriim gerekletirilmeden nce yetkili makamlarca kontrol edilmelidir. Ancak
plan giriimcilere kesinlikle su kalitesini koruma grevini vermemitir. Blgesel evre
otoriteleri, Yaplama Komitesinin byk basks olmad her durumda ok etkilidir.
Kontrol plan zellikle kelme lmleri ve kontrol konusunda daha ok kullanlmaktadr.
Yap blgeleri blmlendirilmekte ve yeniden yaplama planlar yaplmaktadr.
Amerika
Federal
Amerikann federal yasalar, federal snrlar dnda yaplamann getirecei kirlilii
ynetecek bir otorite oluturmamtr. EPA aratrma ve kontrol almalarnn blgesel
olarak izlenmesine karar vermi, bunun yansra teknik seminerler dzenlenerek yol
gsterilmesi gerektiini vurgulamtr. Konuyla ilgili olarak Amerikan Toprak Koruma
Kurumu ve Jeolojik Aratrmalar Kurumlar erozyonu nleme aratrmalar yapmaktadr.
Amerika nn federal politikas erozyonu nlemek iin yaplan almalar desteklemek ve
parasal yardm yapmak ynndedir.
Eyaletler
Byk gl havzalar iin erozyon ve kelme kontrolu yaplmas gereken iki eyalet Michigan
ve Pennsylvania dr. Michigan da 1972 tarihli Toprak Erozyonu ve kelmesi Kontrol
yasas geerlidir. Bu yasaya dayal olarak izlenen programda doada insann meydana
getirdii tm deiimlerin erozyona etkisi kontrol altna alnmaya allmaktadr.
Pennsylvania nn yasalar ise Temiz Akarsu Yasas ( Clean Stream Law ) ndan
uyarlanmtr.
Bu yasada aynen Michigan daki gibi erozyana yolaabilecek btn yaplar kontrol altna
almaktadr. Bu sayede Projelerin kontrol plan iermeleri zorunlu braklarak ar
yaplamann zararlar nlenmitir. Sorumlu kurulu evresel Kaynaklar Departman dr.

Ayn departman tarafndan korunan Ohio da ise toprak ve su blmlere ayrlmtr.
Havzadaki btn eyaletlerde devletin yerel organlar tarafndan yasal dzenlemeler
yaplmaktadr. Bu sayede erozyon ve kelme ile ilgili zel yerel bir ynetime ihtiya
duyulmadan kontrol yaplabilmektedir. Bu dzenlemeler iin gerekli kanunlar genelde
mahkemeler kartmakta ve yerel polis uygulamaktadr. Fakat kanunun bilimsel altyapya
ihtiya duymas nedeni ile uygulamada glkler kmaktadr.
Geliim
Eer devlet kontrollerin geliimi iin aba harcamazsa yerel ynetimdeki bu eksiklik srp
gidecektir. 208 Program diye bilinen yeni dzenlemeler de ak deildir. Bu yzden yeni
taslaklarda genel konulardan ok yerel kontrol programlarna yer verilmelidir.
Sonular
Ontariodaki su kalite kontrolu (MOE) evre Kurulu tarafndan sadece noktasal kaynaklara
izin ve onay vermek konusunda yaplmaktadr. Eyalet kelme Kontrolu Kanunu
karlmad srece Eyaletlerin varolan mekanizmalar iinde kontollerini yapmalar
kanlmazdr.
Planlama kanununa gre Ministry of Havsing ve devletin yerel organlarnn ynetimi ile
evreye kar yeterli duyarlk salanamamaktadr. Varolan yaklamn zorluklar u ekilde
zetlenebilir: evre ile ilgili en fazla deneyime sahip olan acentalar yerel ynetimlerin
yannda en az otoriteye sahiptir. ehirleme gereinin oluturduu bir bask sz konusudur.
Yerel ynetimler uzun vadeli ve teknik yaklamla hazrlanm koruma almalarna engel
olabilir.
Son eyalet yasalarna gre birinci kalite tarm topra korumaya alnmtr. Bu ekilde toprak
snflandrlm ve kazan da salanmtr. Bu yasalar aslnda dorudan su kalitesini koruma
amal deildir ama nemli yarar salar.
Kanadann federal politikas u ekildedir:

1. CMHC almalarn yrtrken eyaletle minimum anlama ierisinde olmaldr.
2. CMHC, NHA zerinde dzeltmeler yapabilir. Bununla beraber aer eyalet gerekli olan
erozyon kontrolun yapmaktansa kanunlara uyacam derse onu ancak CMHC durdurabilir.
Yine de bu yaklamda kesin olmayan ynler sz konusudur.
Erozyon kontrolnn olmad ehirlerde gnll kurulularca kendilerine ait toprak koruma
planlar yaplmtr. Fakat ynetim eksiklii olduundan buralarda yaplan kontrollerin de
verimli olduu sylenemez.
Michigann koruma programlarnda tecrbesi vardr. Blgesel erozyon kontrolleri yerel
kurulularca desteklenmektedir. Michigann bu politikas Michigann dndaki alt ehir
tarafndan yaplan erozyon ve kelme kontrolu almalarnn bir sonucudur. Michiganda
gerekli yaptrm da salanmtr.
Pennsylvaniada ise ehir kanunlar yerel dzenlemelere ihtiya duymamaktadr. Bununla
beraber kadrolarnn uygun olmay yznden kontrol aktif olarak yaplamamaktadr.
Michigan iin de ayn sorun zaman zaman oluabilmektedir.
Michigan ile Ontarionun giriimleri arasnda ilgin benzerlikler ve ayrlklar vardr.
Michigann kanunsal dzenlemeleri erozyonu ve kelmeyi nlemeye alrken, Ontarioda
genellikle yaplamann dzenlenmesi ve ilgil kanunlarda dzenlemeler yaplmtr. Her
ikisinde de eyalet nemli yetkiye sahiptir.
Michigan Kanunlar evreyi korumada yerel ynetimin kontrollerini prensip edinirken,
Ontario bunu sadece geliim planlarnn bir paras olarak deerlendirmektedir.
Yaplama kontrollerinde bir yaklama gre gelecekte kt etkileri oluabilecek yaplardan
parasal gelir temin edilerek, bu gelir dzeltmelerde kullanlabilir.
YAI SULARI
Great glne ya sularnn dearj iin US ve Kanadada herhangi bir snrlandrmaya gerek
yoktur. Fakat ya sularnn erozyona yol amas ve toplanmas konusundaki hidrolik
zorluklar her iki lke iin de mevcuttur.
Kanada
NHAda yaplan son deiikliklerle ya sularnn toplanmas iin yaplan almalara ve
yeni tekniklerin gelitirilmesine fon salanmtr. 1971de Kanada-Ontario Anlamasna gre
Great glnn su kalitesini korumak amacyla ehir drenajn kontrol eden bir komite
kuruldu. Bu komite, gl iin ya sularnn nemli bir kirletici olduunu belirlemi ve
ncelikle alnmas gereken nlemleri belirlemeye almtr.
Ontario
Ontariodaki belediyeler her ne kadar ya sularn zararlarn nlemeye alyorlarsa da bu
olduka zordur. Bu yzden bir an nce yzeysel sulara drenaj yaparak kurtulmaya
almaktadrlar. rnein eer bir bekletme tank yaplmaya kalklrsa bu ok fazla yer
gerektirdiinden imkanszlamaktadr. Genellikle evre Koruma
Kurulu, Ontario Su
Kaynaklar Kanununa gre su toplama kanlalar yapmna ncelik vermektedir. Bu sayede

ya sularnn zararlar da nlenmi olmaktadr.
Amerika
Amerika genelinde birka acenta konu ile ilgili teknik eitime dayal ve planlama eseasl
almalar yapmaktadr. Bunlar u ekilde zetlenebilir:
1. EPA seilen tantm projelerine finans salar. lkenin eitli blgelerinde yaplacak
almalara yol gstermek amacyla seminerler dzenler. Tantm ve pratik konusunda
yardmc olur.
2. Ordu Mhendislik Aratrma Kurumu zellikle taknlar iin teknik almalar ve
aratrmalar yapar.
3. Amerika Jeolojik Aratrmalar Kurumu ise haritalar dzenleyerek arazi kullanmn, takn
sahalarn ve gerekli dzenlemeleri belirler.
Fakat btn bu almalar dzenleyen ve yerel olarak yaplmas gereken takn kontrollerini
belirleyen bir dzenleme yoktur.
Eyaletler
Eyaletlerde ya sularnn oluturduu kirlilii kontrol ve plan almalar yaplmamaktadr.
Hibir havza ehrinde, eyalet baznda bir alma yaplmamaktadr. Baz eyaletlerde varolan
arazi almalarnn nlenmesi iin projeler hazrlanmaktadr fakat bu projelerin byk ya
kanallar ve inaat ileri yapmas yznden maliyetleri ok yksektir.
Konunun yeni oluu ve deneysel eeksiklikler nedeniyle almalar yeterli deildir. lke
genelinde tm kontrol giriimleri ancak devlet tarafndan oluturulmaktadr.
Sonular
Her iki lke iin de iki ana eitimsel geliim gereklidir.
1. Yerel ynetimler ve halk ya sularnn kalitesi ve miktar hakknda daha fazla bilgili
olmaldr. Ynetim mekanizmasn bilmeli ve katlmaldrlar.
2. Teknoloji ve ynetim konusunda bilgili personel yetitirilmelidir. Bu kadrolarn ya
sularnn zararlarnn nlenmesi iin yaplan projelerde almas salanmal, projeler her
adan desteklenmelidir.
Bu ynde yaplacak almalar sadece su kalitesi iin gerekli ve nemli deildir. Ya
sularnn denetimi ayrca u konularda yarar salayacaktr.
_ Erozyon ve kelme kontrol
_ Takn kontrol
_ Su Korumas
_ Birleik sistem kanallarnn debilerinin azaltlmas
_ Kanunsuz eptik tank birleimlerinin ortaya kmas
_ Drenaj iin gerekli finansn azalmas
lke genelinde yaplm olan almalar, blge iinde yaplacak almalara rnek
oluturabilir. Fakat bunun iin zellikle EPA nn tantm almalar yaygnlatrlmal,
herkesin kanunlarn ileyiinden ve yaplabilecek ilerden haberdar olmas salanmaldr.
TARIM ( Pestisitler)
Amerika ve Kanada nn her ikisi iin de ekolojik olarak evreye ok zarar olan, zehirli ve
bozunmayan pestisitlerin kontrol lke genelinde benimsenmitir.
AMUR DEARJI
amur dearj konusunda yaplacak en nemli giriim dearj edenin kendi amurunu
artmasdr. Salk Kurulularyla amur sahibi arasnda balant olmas gerekir. Bu sayede
amurun kirlilik derecesi, artlp artlmad belirlenmelidir.
Yerel ynetimlerle ilgili esas problem oluabilir.

1.Salk Kurulularnca belirlenmi bir programn olmay, amur reticilerine tehlikeleri
hakknda yeterli bilgili verilmemesi.
2.Gl ekonomik zorunluluklar karsnda salk kurulularnn izin yetkilerinin gsz ve
snrl oluu.
3. Koordinasyon eksiklii ( Devlet planlamalar ile amur reticileri arasnda )
SIVI ENDSTRYEL ATIKLAR

Deiik yollarla doaya dorudan verilen sv endstriyel atklarn kontrol mevcut
dzenleyici sistemlere yeterli olarak yaplamamaktadr. Son yllarda endstriyel atklarn
bozunmayan organik kimyasallar iermesi ve uzun sreli etkileri olduu dnlrse
verilecek zararn bykl anlalabilir.
REKREASYONEL KULLANIMI
Rekreasyonel amala kullanlan sularn kalite ynetimi sadece o sudan sorumlu acentelerce
yrtlr. rekreasyonel kullanmn evreye etkileri, kullanmn tipine gre deiir. rnein
sahillerden, kayak merkezlerinden, kampinglerden ve yazlklardan gelen kirleticiler eitlidir.
Pestisit ve amur kirlenmesine yol aan rekreasyonel kullanmlar bile vardr.
Kanada
Federal
Parklar ve koruma alanlar rekreasyonel alanlar olarak belirlenmitir. Ulusal Parklar Kanunda
buralarn korunmas iin esaslar belirtilmitir. Bu esaslar gre parklardaki hayvanlar, balklar
koruma altna alnm, sularn kirlenmesinin nlenmesi salanm, atk amurlarn ve dier
atklarn kontrol zorunlu klnmtr.
Ontario
Yakn bir gelecekte Ontario da rekreasyonel kullanmlar iin daha ok alana ihtiya
olacaktr. Bu yzden eyalet evresel etki deerlendirme almalarna gittike daha ok nem
vermek zorundadr.
Amerika
Federal
Birok federal kanunlarla temel rekreasyonel gereksinimlerin karlanmas srasnda
oluabilecek kirleticiler kontrol edilmitir. NEPA, rekreasyonel kullanml projeler iin
evresel etki deerlendirmesi ni gerekli klmtr.
Toprak
ve Su
korunmas Fonu gittike geniletilmektedir. nk lke iindeki btn
rekreasyon projelerinin ana kaynadr.

Eyaletler
Rekreasyonel kullanmn su kalitesine etkisi birka yoldan kontrol edilir. Birinci yaklamda
btn eyaletler iin geerli olan akarsular koruma ynetmelii esas alnr. Genellikle
noktasal kaynakl kirleticilere dikkat edilir.
kinci bir yaklamda zellikle havzalarda geerli olan erozyon kontrol yasas bata
Pennsylvania ve Michigan olmak zere birok eyaletlerde rekresyonel kullanmn
kontrolnde de kullanlr.
nc yaklamda ise rekreasyonel alanlar dzenlenmi ve insanlarn kullanmlar
snrlandrlmtr. Bu alanlarda insanlarn baz davranlardan uzak durmas ( Motorlu ara
kullanm gibi) iin dzenlemeler yaplmtr.
Sonular
Kanada da genel koruma devletin elindedir ve esas olarak parklarn ve koruma alanlarnn
kontrolne zen verilmektedir. Bunun yansra byk lde evresel olmayan kurulularla
( arazi kullaanmn denetleyen kurulular gibi) iletiim ierisindedir.
Belediyelerin planlarnn yansra evre acentalar su kalitesini korumak iin rekreasyonel
kullanmlara snrlandrma getirip, limitleri belirlemelidir. Ontario da byle bir sistem
bulunmaktadr.
SONU
Genel olarak bakldnda, ABD de su havzalarnda rekreasyon amal amal aktivitelerin

birouna izin verilmektedir. Yaplan aratrmalara gre, rekreasyon aktiviteleri kirlenme
asndan nemli bir kaynak saylmamaktadr. kontroll olarak, gzetim altnda yrtlen
rekreasyon amal aktivitelerden kaynaklanan kirlilik marjinal seviyede bulunmakta ve
rezervuarlarda bulunan suyun kalitesi zerinde nemli saylmayacak bir arta sebep
olmaktadr. Bu kirlilik ise yaplacak basit bir klorlama ilemi ile giderilebilmektedir.
Su havzalarndaki yaplama ile ilgili ABD de genel olarak yasak olmayan bir yaklam
grlmektedir. Su havzalarnda kontroll bir ekilde imara almas, su havzalarndaki
yaplamann kontrolden kmamas ve istenilen seviyede gereklemesi asndan nemli
olmaktadr.
Su havzalarndaki yaplama konusunda, havza evresinin snflandrlmas ve bu
snflandrmaya bal olarak yaplama orannn belirlenmesi de ABD de uygulanan su kalite
ynetim metotlarndan birisidir. Bu yaklama gre havza evresindeki alanlar, su kaynan
kirletme potansiyellerine gre snflandrmaya tabi tutulmakta, kirletme potansiyeli en yksek
alanlarda, en az yerleime izin verilmektedir.
Amerika da evre Etki Raporlarnn ( Environmental Impact Reports ) ciddi olarak ele
alnmakta ve bu raporlarn dzenlenmesi zorunlu hale getirilmitir.
Endstriyel veya hertrl aktivitenin gereklemesinden nce bu faaliyetlerin evreyi ne
lde kirleteceinin belirlenmesi amacyla dzenlenen bu raporlarla, evre kirlilii
problemleri henz ortaya kmadan tanmlanmakta ve uygun zm yollar aranmaktadr.
Amerika da en st evre kurulu EPA dr. Yasalar dzenlemek, tantmak ve uygulamay
kontrol ederek, birimler aras koordinasyonu salamak gibi grevleri vardr. EPA nn
yaptrm gc verdii onaylarla alt kurululara geer. Fakat bu gcn yanl kullanm
halinde hem almay durdurma hem de bu gc geri alma yetkisi vardr. EPA nn ve dier
kurulularn yetki ve sorumluluklar
Clean Water Act adl yasa altnda lke genelinde
belirlenmitir. fakat yerel kararlarn alnmas gerektiinde yerel kurulularn bilgi ve

deneyimine nem verilir. zel durumlar iin komisyonlar blgelerde hizmet vermektedir.
evre koruma projelerine EPA araclyla devlet eliyle finans salanmaktadr. Kirleticilere
verilen cezalar da bteye dahil edilir.
EPA dnda evre ile ilgili dier kurumlar:
Ordu Mhendislik Aartrma Kurumu ( Army Corps of Engineers )
Ulusal Enerji Kaynaklar Komitesi ( FERC)
Mahkemeler
Havza Komisyonlar
Belediyeler
US Jeolojik Aratrmalar Kurumu
Ulusal Enerji Kaynaklar Komitesi ve Jeolojik Aratrmalar Kurumlar yardmc faaliyette
bulunmaktadrlar. Asl evre koruma kontrolleri ve proje kontrolleri, almalarn blge ve
zelliklerine bal olarak Ordu Mhendislik Aartrma Kurumu, Havza komisyonlar ve
belediyeler arasnda paylalmakta veya koordineli olarak yaplmaktadr.
Mahkemeler, kiilerin veya kurumlarn aaca zel evre davalar szkonusu olduunda
devreye girmektedir. Ayrca EPA nn verecei cezalar mahkeme kararyla denetlenmekte ve
onaylanmaktadr. Kii ve kurulularn bu cezalara kar kma hakk vardr.
Amerika da evre projelerini gelimi zel evre acenteleri yapar. Bu projeler onlara
blgedeki yetkili kurulu tarafndan verilir ( Belediye, havza komisyonu gibi ). Bu kurulu
oluturulan projenin yapm uygulamas srasnda evresel etkilerini belirlemek ve izlemek
zorundadr. EPA btn evresel projelerin hangi blgede, hangi sklkta ve ne derecede
baarl olarak yapldn belirli alma dnemleri sonunda halka duyurur. Halkn olumsuz
tepkisi ile baarsz yetkili kurulular yaayamaz. Seimle iktadara gelemez.
TRKYE DE MEVCUT DURUM

Bugn Trkiye de ime suyu havzalarnda yetkili kurumlar;
evre Bakanl
Mahalli dareler
Salk Bakanl
DS Genel Mdrl
Sanayi ve Ticaret Bakanl
SK
stanbul Bykehir Belediyesi
le Belediyeler
Uygulamadaki en nemli sorunlardan birisi mevzuat yetersizlii ve eksikliidir. Yetki ve

sorumluluklarn, grev snrlarnn iyi belirlenmemi olmas gerekli nlemlerin zamannda
alnmasn engellemektedir. Kanalizasyon ve su teminine ilikin sorumluluklar SK ye
verilmi olmakla birlikte ayn grev baka kurumlara da verilerek yetkinin nasl kullanlaca
belirtilmemitir.
Havzadaki su kalitesinden sorumlu kurumlar arasnda gerekli
koordinasyon olmad gibi teknik donanm ve teknik kadro eksiklikleri de bulunmaktadr.

Koordinasyon eksiklii nedeniyle lm sonular deerlendirilememektedir.
Umumi Hfzsha Kanunundaki 237. madde datm ebekelerine verilen su kaynaklarnn
kirlenmesini
nlemek
iin su koruma blgelerinin oluturulmasna olanak tanmaktadr.
Oysa bu hkm SKKYye gre DS ve stanbul da SK tarafndan yrtlmektedir. 240.

madde ise kaynak
sularn Belediyenin sorumluluuna vermitir. Oysa 167 sayl Yeralt
Sular Hakkndaki Kanun bu sularla ilgili tm sorumluluu DSye vermektedir.

SKnin almalarn srdrebilmesi iin ibirlii yapmas gereken kurumlar DS ve
Bykehir Belediyesidir.
1981 de SK kurulmadan nce stanbulda su temini konusunda sorumluluk DSye aitti.
Ayn
yl DS, yalnz
byk barajlarn sorumluluunu stlenerek dier tm
sorumluluklarn SKye devretmitir.
Bugn
DS
baraj yapmndan sorumludur.
Bykehir Belediyisi de su temini ykmlln SKye devretmitir.

Mevcut SK yasa ve ynetmelii kaak yerleim ve iletmeleri ortadan kaldrmaya yeterli
deildir.
Belediyeler
uygulamasn
3194 sayl yasa gereince SK ye danarak inaat ruhsat verme
gerekletirmemektedirler. Yetki karmaas ve politik nedenler havzalarda
yaplamay dourmutur.
SK yasas bu binalarn yklmas yetkisini ayn kurulua
verdii halde nasl uygulanacan belirtmemitir.

Atksu ynetimi konusunda ise DS, SK, Belediyeler ve
halindedir.
Yaplan
almalar
SK nin
dearjlarnda
Salk
hibir
Bakanl etkileim
kurum tarafndan
denetlenmediini ortaya koymaktadr.
AMERKADAK SU KAYNAKLARI YNETM RNEK ALINARAK

TRKYE N YNETM SSTEM NERLER
Biz Trkiye iin oluturulacak su kaynaklar ynetim sistemi iin iki farkl sistem neriyoruz.
neri 1:
ller Bankasnn ve Devlet Su lerinin kadrolar ve yetkileri gelitirilmelidir. Havzalarda her
havza iin ayr ayr komisyonlar kurulmaldr. Bu komisyonlarn bakan kesinlikle belediye
bakan olmamaldr. Havza komisyonlar alt yaps salam teknik ve bilimsel dayanakl,
alan halkn grlerine de yer veren ve havzay btnyle kontrol eden kurulular
olmaldr. nyesinde halk temsilcileri, endstri temsilcileri, belediye temsilcileri, gnll
kurulu temsilcileri olabilir. Bakan komisyonun kendi iinde yapaca seimle
belirlenmelidir. lke, blgelere ayrlmal ve her blge iinde bulunan havzalarn tmn
kontrol iin blgenin en byk niversitesi bnyesinde Bilgi Su Kalitesi Enstits
kurulmaldr. Bu enstit havza komisyonlarnn ve belediyelerin yapt su kalitesi
almalarnn nemini ve baarsn deerlendirmeli ve sonular halka duyurmaldr. Ayrca
Askeriye bnyesinde yaptrm amacyla kurulacak askeri mhendislerden oluan kuruma
bildirecektir. Projenin durdurulmasn veya yetkililerin cezalandrlmasn salayacaktr. Bu
askeri kurum ve enstitlerin halkn ikayetlerine ok ak olmas ve gerekli deerlendirmeleri
yapmas gerekir.
SK varln srdrecek fakat gerekirse grevlerinin younluunun azalmasyla daha
kaliteli iler yapacaktr. evre Bakanl kuvvetli ve gvenilir bir st kurulu olma zelliini
kazanmal, btn bu alt kurulularn almalarn ve grevlerini yapmalarn salamaldr.
Cezalar arttrlmal, teknik kadrolara nem verilmelidir. Cezalarn tm evre Bakanlnda
toplanmal, deerlendirmeler burada yaplarak yetkili kurulular arasnda adaletli olarak
bltrlmelidir.
Ayrca lke genelinde zel evre kurulularnn glendirilmesi ve teknolojik olarak ileri
projeler retmesi salanmaldr. Bu da ancak onlara ok i vermek ve bu ileri sk bir
ekilde kontrol etmek mmkndr.
neri 2:
Trkiyedeki mevcut sistemin ilememesinin, etkin ve srekli bir ynetim mekanizmasnn
mevcut olmamasnn temel nedeninin mevcut kurumlar arasnda koordinasyonun olmay ve
kontrol-denetim-yaptrm srelerinde yetki dalmndaki karmaklk olduu daha nce
belirtilmiti.. Bir kuruma sorumluluun verilmi olmas, ancak yaptrm gcnn verilmemi
olmas, beraberinde kontrolszl ve denetimsilii getirmektedir.
Su kalitesi ynetiminde konu ile ilgili kurumlar arasnda koordinasyonu salayc merkezi bir
birim oluturulmaldr. Bu birim, devlet bnyesinde, ancak siyasi otoriteden bamsz, zerk
bir kurum olmaldr. Bu kuruma imdilik Trkiye evre Koruma Kurumu diyelim. Kurumun
grevleri; evre ile ilgili herhangi bir durumda konu ile ilgili birimleri biraraya toplamak, bu
birimler aras etkileimi ve projelerin gerekletirilmesi iin finans salamaktr.
Biz konu ile ilgili olara kurumun ve bnyesindeki birimler arasndaki ilikileri, su kalitesi
zellikle havza ynetimi baznda ele alacaz. Havza bnyesindeki mevcut yetkili kurumlar
ile imdi belirleyeceimiz kurumlar aada verilmitir.
evre Bakanl
Mahalli dareler
Salk Bakanl
DS Genel Mdrl
Sanayi ve Ticaret Bakanl
SK
stanbul Bykehir Belediyesi
le Belediyeler
Ek olarak;
TBTAK
Blge niversiteleri
Blgedeki evre rgtleri ( Bu rgtler de kendi aralarnda etkileimi salayc bir yap
oluturmaya yneltilmelidir.)
lgili meslek odalar ( evre Mhendisleri Odas, Jeoloji Mhendisleri Odas vb. )
TBTAK ve blge niversitelerinin konunun iinde aktif rol almalar, gelitirilen

stratejilerin bilimsel temele dayandrlmasn salar. Ayn durum meslek odalar temsilcileri
iin de geerlidir.
TKK bu kurumlar toplantya arr. Bu toplant blgede gerekletirilir. TKK ndan da
toplantya temsilci / temsilciler katlr. Gerekli iblm ve yetki dalm bu toplantlarda
belirlenir. TKK gerekli kurumlara yetki verdii gibi yaptrm gc de verebilir. Kurum,
yetki ve yaptrm gc verme yetkisini dzenlenecek yasa ve ynetmeliklerden ve bu yasa ve
ynetmeliklerde belirlenen erevelere gre belirli bir insiyatif hakk ile alr. Yetki ve
yaptrm gc dalmnn bu toplantlarda belirlenmesi her durum iin batan ele alnmas,
mevzuatn eskimesi, yeni koullara yant verememesi, yetki karmaas
gibi sakncal
durumlar da ortadan kaldracaktr.

Havza iindeki kurumlar yetki ve grev dalm yapldktan sonra blgedeki endstri
kurulular ve halkn da katlaca toplantlar dzenleyerek havza iindeki genel eilimi ve
istekleri belirlerler. Kurumlar almalarna baladktan sonra belirli periyotlarda toplanrlar
ve ortak bir politika ortaya koyarlar. Blgedeki kurumlarn oluturduu bu koordine gruba da
Havza Komisyonu diyelim.
Giriimcilerin planladklar giriimleri iin hazrlayacaklar ED Raporlar TBTAK ve
Blge niversiteleri kontrolnde zel kurmlar tarafndan hazrlandktan sonra Havza
Komisyonunda incelemeye alnr. Bu incelemeye ED i hazrlayan kurulu, giriimci ve
blge halk da katlr.
Toplanan cezalar TKKunda toplanr. Her havzann ve blgenin paralar TKKu
bnyesinde kendi fonlarnda toplanr. Bu paralarn belirli bir oran
da kurumun kendi
merkezi fonuna aktarlr. Bu fonlarn gelir ve giderleri, ileyii tm komisyonlarca kontrol

edilebilir.
ahslar veya kurumlar verilen komisyon ya da TKK kararlarnn deitirilmesi amacyla
Blge dare Mahkemelerine bavurabilirler.
STANBUL TEKNK NVERSTES

EVRE MHENDSL BLM
ASYA LKELERNDEK SU KALTES YNETMNN

DEERLENDRLMES
Dersin Ad: WATER QUALITY MANAGEMENT

Dersi Veren: Prof. Dr. I. Ethem Gnen
Hazrlayanlar: Hilal Knl
zden Davaslgil
zden Gn
Banu Szen
OCAK 1996
NDEKLER
I. GR
II. ALIMANIN AMACI
III. NCELENEN YAYINLAR

III.1. JAPONYADA BULUNAN KASUMGAURA GL
6
6
III.2. JAPONYADA SU YNETM AMALARI
18
III.3. JAPONYADA SU YNETM ALTERNATFLERNDEN

SEM YAPMAK N UYGULANAN PROSEDR.
22
III.4.EVRE YNETMNDE ORTAK FAALYET VE BUNUN

DENETLENMES (JAPONYA)
25
III.5. NDE BULUNAN DANCH GLNN ARITILMASINDA HKMETN ROL
30
III.6. NDE BULUNAN TAHU GLNDE TRFKASYONUN NLENMES STRATEJLER
34
III.7. NDE BULUNAN ANGAY, DANSHAN GLNDEK

SU KAYNAKLARINI KORUYARAK HAVZANIN
EKONOMK GELMN DZENLEME
39
III.8. NDE BULUNAN CHAOHU GLNDE TRFKASYON KONTROL N STRATEJ VE EYLEM
44
III.9. FLPNLERDE BULUNAN VE HPERTROFK BR

GL OLAN BAY LAGNNN SU KALTES DEERLENDRMES VE YNETM:PROBLEMLER VE
STRATEJLER
46
III.10.FLPNLERDE TRFK VE BOZULMU BR GL

OLAN BAY LAGNNN KALTESNN DZELTLMESNDE HALKIN ETKS
51
III.11.HAVZADAN GELEN NOKTASAL OLMAYAN KRLENMENN SU KALTES ZERNDEK ETKS-STATSTKSEL

BR YAKLAIM (HNDSTAN)
55
III.12.TAYLANDDA BULUNAN SONGKLA LAGNNN EVRESEL ETK DEERLENDRMES VE SU KAYNAKLARININ

GELTRLMES
63
III.13.ASYADA SULAK ALANLARIN KORUNMASI N HALKIN

KSEL GRMLER
69
III.14.SU KRLL KONTROLU YNETMEL-DRDNC

BLM
71
IV. SONU
77
V. KAYNAKLAR
87
I. GR
Gller ve rezervuarlar dnyadaki yzeysel tatl su kaynaklar arasnda en nemli ksm
oluturmaktadr. me suyu, sulama, endstriyel kullanm suyu ve enerji retimi temin
ederler. ou baka yerde bulunmayan saysz balk, kabuklu deniz canllar, kaplumbaa,
amfibyan, ku, yaban hayvan ve su bitkisi trne barnma ve beslenme yeri olutururlar. Bu
hayvan ve bitkilerin ou yerli canllar iin protein ve dier gereksinimlerini karlayc
kaynaktr. Gl ve rezervuarlar yzme, bot vs. ile gezme, balklk ve dinlenme iin
rekreasyon kaynadr. Gller ayn zamanda baz blgelerde tamaclk iin nemli bir
ortam olutururlar. Son olarak, gl ve rezervuarlarn hemen hepsinden evsel ve endstriyel
atksular ile enerji istasyonlarnn soutma sular iin alc ortam olarak yararlanlr.
Gller nehirlere gre daha karmak ve hassas ekosistemlerdir. Gller ve nisbeten daha az
olan rezervuarlar esasen kapal sistemlerdir. Doal dnglerinin kirleticileri sifonla dar
atmas uzun zaman alr. Byk ve derin gllerde suyun yenilenmesi ok yava olur, yzlerce
hatta binlerce yl alr. Gller bozulmaya kar dayankszlklar nedeniyle akarsulara gre
daha zenli ve karmak ynetime ihtiya gsterirler. Herhangi bir entegre su kayna
ynetim stratejisinde su ktlesinin hem kendisini, hem de evreleyen havzasn hedef alan
programlarla gl ve rezervuarlara zel nem verilmesi gereklidir. Dnya Bankas gl ve
rezervuarlarn uzun vadeli ynetimi ve korunmas iin Su Kaynaklar Ynetimi Politikas
yoluyla tedbirler getirmektedir.
Dnya zerindeki sularn yalnzca % 3' tatldr ve yzeyde de yine bunlarn ok az bir ksm
bulunmaktadr. Yeryznde halihazrda mevcut tatl su kaynaklarnn % 50'den fazlasn gl
ve rezervuarlar oluturmaktadr. Ne gller ne de rezervuarlar dnya zerinde eit ekilde
dalmtr. Gl ve rezervuarlarn ou yksek gelir seviyesine sahip lkeler arasnda yer alan
Kuzey
Amerika ve Bat Avrupa lkelerinde bulunmaktadr. Ancak merkezi ekonomi
ynetimine sahip Dou ve Orta Avrupa ile Latin Amerika'daki gelimekte olan lkelerde gl
ve rezervuarlarn rol daha nemlidir. Bu lkelerde nfuslar hzla artmakta; evsel kullanm,
endstriyel kullanm, sulama ve enerji eldesi ile tatl su balklar ve dier gl bitki ve
hayvanlarndan elde edilen proteine giderek daha fazla ihtiya duyulmaktadr.
Yakn zamana kadar nfus ve ekonomideki byme, insan yaamnn ve ekonomik
bymenin bal olduu gl ve rezervuar kaynaklarnn ynetimine gerekli zen
gsterilmeksizin gereklemitir. Son 50 yldr pek ok lkede gl ve rezervuarlarda mevcut

tatl suyun gerek kalitesinde, gerekse miktarnda nemli lde azalma meydana gelmitir.
Gl ve rezervuarlar giderek ekolojik ve ekonomik ilevlerini yerine getirmekten aciz duruma
gelmektedir.
Dk ve orta gelir seviyesine sahip lkelerde yaayan nfusun nmzdeki 30 yln sonunda
2-3 misli artp 2025 ylnda 4.7 milyardan 7.3 milyara ulaaca tahmin edilmektedir. Bunca
insann gereksinim ve arzularn karlayacak fabrika ve enerji santrallerinin altrlmas,
besin maddesi yetitirilmesi ve ime suyunun salanmas giderek zorlaacaktr. Bunca
ihtiyacmz karlayacak olan gl ve rezervuarlarn daha fazla bozulmasn ve tkenmesini
nlemek iin imdiden eyleme geilmesi arttr.
II. ALIMANIN AMACI
Bu almann amac, Asyada bulunan Japonya, in, Filipinler, Tayland ve Hindistan gibi
lkelerde gller baznda su kalitesinin korunmasna ve ynetimine ynelik baz almalarn
incelenerek, szkonusu lkelerde su kalitesinin bozulmasna neden olan etkenlerin
belirlenmesi, su kalitesinin korunmas iin alnan ve alnmas ngrlen tedbirler ve su
kalitesi ynetimi konularnda bilgi sahibi olunmas ve lkemizdeki mevcut ynetmelikle
karlatrlmasnn yaplmasdr.
III.1. JAPONYADA BULUNAN KASUMIGAURA GL

Japonyann en byk ikinci gl durumunda olan Kasumigaura Gl blmden
olumaktadr: Nishiura, Kitaura ve Hitachi Tone Nehri. Bu blmn toplam alan 220
km2dir. Toplam 56 akarsu gl beslemektedir ve en by Sakura Nehridir. Kasumigaura
byk olmasna karlk olduka s bir gldr. Kasumigaura Gl ve havzas ile ilgili genel
bilgiler aada verilmitir.
Ortalama derinlik : 4 m.
Maksimum derinlik : 7 m.
Havza alan : 2200 km2
Havza nfusu : 940.000 kii
Havzadaki konut says : 280.000
HAVZADA ARAZ KULLANIM AMALARI
Tm havza olduka verimli, dz topraklara, harika bir iklime ve su kaynaklarna sahip
olduundan tarm, iftlik hayvancl ve deniz rnleri endstrilerine aktr. zellikle
Japonya' nn nc byk domuz yetitirme iftlii buradadr. Balklk yzyllardr ok
nemli bir endstri durumundadr. Bunlara ek olarak, Tokyo' nun merkezine 60 km. uzaklkta
olmas
blgedeki
retim
sektrnn
de
gelimesine
yol
amtr.Doal
gzellikleriyle,olduka gzel manzaral tabiatyla rekreasyonel amal kullanlan glde ulusal

parklar ve halkn dinlenme alanlar da bulunmaktadr.
Kasumigaura Havzas toprak kullanm kategorileri Tablo.1' de belirtilmitir.
Tablo.1.Kasumigaura Havzas Toprak Kullanm Kategorileri ( %)
EHR
12.4
PRN
KURU
TARLALARI
ALANLAR
21.2
16.0
DALAR
GL
40.1
10.3
Kasumigaura Havzas endstrileri ile ilgili genel bilgiler de aada belirtildii gibidir.
KASUMGAURA HAVZASI ENDSTRYEL YAPISI

retim:
* Yllk ihracat 2.4 trilyon yen (1.350 trilyon TL)- baraki toplamnn %
20' si.
Tarm :
* Pirin tarlalar =48.000 ha - baraki toplamnn % 50'si

* Nilfer kkleri = 17.000 ha- baraki' nin yaklak % 100 '.
* Tokyo metropolitan ehrinin taze sebze ihtiyacn karlayan nemli
blgeler.
Hayvan iftlikleri: * Domuz yetitirme = 330.000 ba- baraki toplamnn % 50' si
* Sr eti retimi = 20.000 ba- baraki toplamnn %40'
* St rnleri ve yumurta retimi = 6.17 milyon yen (3.5 milyar)
(NOT: Deerler 1993 yl iindir.)
SU KULLANIM AMALARI
Gl sularndan ime, endstriyel ve sulama amal faydalanlmaktadr. Glde limanlar ve
rekreasyonel alanlar da bulunmaktadr. Gl suyuna duyulan ihtiya deien hayat artlar,
nfus art,
tarmsal ve endstriyel faaliyetlere bal olarak artmaktadr. Tablo ...' da
Kasumigaura Gl sularnn bugnk kullanm durumu belirtilmitir.

Tablo. Kasumigura Gl Sularnn Bugnk Kullanm Durumu
Kullanm Amac
Maksimum Miktar ( m3/ sn )
me
2.36
Endstriyel
8.17
Tarmsal
50.92
Dier
0.17
TOPLAM
61.62
I. SU GELTRME VE KULLANIMI GELTRMEKASUMGAURA GL GELTRME PLANI

Kasumigaura Gl evresindeki blgede sk sk su taknlar meydana gelmektedir. Bu
taknlarla tarm alanlar zarar grmektedir. ok farkl amalarla gl sularna duyulan ihtiya
artmakta, bu da gln su kaynaklarndan daha etkili bir ekilde faydalanmay
gerektirmektedir. Bu nedenlerle hem etkili bir su kotrol ve hem de faydal kullanm
amalaryla bir gelitirme projesi planlanmtr ve tamamlanmasna allmaktadr. Bu plan
gerekletiinde gl blgesindeki yaam artlar ve retim fonksiyonlarnda ortaya kacak
deiimler nedeniyle bir de su kaynaklar altyap hazrlk projesi dnlmtr. Bu iki
projeden oluan planla ilgili ematik gsterim ekil.1' de belirtilmitir.
ekil.1. Kasumigaura Gl Gelitirme Plan
Sel
SU
KONTROL
Baskn
lmleri
PROJES
1.KASIMIGAUR
A GELTRME
me Suyu
PLANI
SU
PROJES
KULLANIM
Su Kaynaklar
Endstriyel
Kullanm
Sulama Suyu
Arazi yiletirme Projeleri

ETK
AZALTMA
PROJES
Akarsu yiletirme Projeleri

Balklk Liman Projeleri
Denizcilik
Kaynaklarn
Koruma
Projeleri
2.KASIMIGAURA
Deniz rnleri Datm Projeleri
SU
Rekreasyon Alanlar Projeleri
KAYNAKLARI
Su Temini Projeleri
ALTYAPI
HAZIRLIK
PROJES
Zirai Yerleimlerin Atksularn Bertaraf
SU KALTE
Etme Projeleri
KORUMA
Gl Besleyen Nehirlerin Su Kalitesini
PROJELER
yiletirme Projeleri
Kasumigaura Gl Su Kalitesini
yiletirme Projesi
Kanalizasyon Projeleri
Hayvanclk Faaliyetleri Atksular
Bertaraf Etme Projeleri
Kanalizasyon Atksularn Bertaraf Etme
Projeleri
Kat Atk Bertaraf Etme Projeleri
A. KASUMGAURA GELTRME PROJES(1968-1995 ; Maliyet : 286.4 Milyar Yen)

1968 yl Mart aynda, Kasumigaura havzasnda su baskn ve deniz suyu giriimlerini
engellemek ve ayn zamanda gelecekteki su ihtiyacn karlamak amacyla etkili bir su kalite
kontrol ve kullanmn salayacak bir proje planlanmtr. bu proje ile sahil eridinde ,
ykseklii deniz seviyesinden 3 m. yukarda olan bir su toplama yapsnn inas
planlanmtr.Bylelikle 43 m3/ sn' lik bir su kullanm salanacaktr. Kasumigaura Gelitirme
Pprojesi suyu kullanclar Tablo ....'da belirtilmitir.
Tablo. Kasumigura Gelitirme Projesi Suyu Kullanclar ( m3 / sn )
Kullanm
baraki
Chiba Eyaleti
Tokyo
TOPLAM
Amac
Eyaleti
me
2.50
1.56
1.50
5.56
Endstriyel
16.60
1.20
17.8
Tarmsal
18.13
1.43
19.56
TOPLAM
37.23
4.19
1.50
42.92
B. KASUMIGAURA SU KAYNAKLARI ALTYAPI HAZIRLIK PROJES ( 1975-..;

Maliyet : 416.9 Milyar Yen)
Kasumigaura Gelitirme Projesinin gl blgesinde meydana getirece, yaam artlarndaki
deiiklikler nedeniyle bu projeye gerek duyulmutur. Proje amalar yle belirtilmitir:
1. Yksek bir su kalitesi salamak
2. Blgedeki salk koullarn iyiletirmek ve stabilitesini salamak
3. Projenin
glde
ve
blgedeki
retim
faliyetlerinde,
gnlk
yaam
artlarnda
oluturabilecei zararl etkileri azaltmak.

Su Kaynaklar Blgesi : Kasumigaura Gelitirme Projesinin sonucunda belirgin ekilde
sosyo-ekonomik deiikliklere uramas beklenen 23 ehir, kasaba ve ky.
Proje Tamamlanma Blgesi : Yukarda belirtilen su kaynaklar blgesi ve evresindeki 42
ehir, kasaba ve ky.
KASUMIGAURA SU GETRME PROJES (1976-2000; Maliyet: 190 Milyar Yen)

Japonya' da yllk yalar dnya ortalamasnn iki kat olduu halde kii bana den
ortalama yllk ya miktar dnya ortamasnn yarsna karlk gelmektedir. Bu nedenle su
kesintileri 1994 yl yaznda 15 milyon kiiyi susuz brakmtr.
Yap Bakanl "ak rejimi ayarlama projesi " ile Naka ve Tone nehirlerini Kasumigaura
Glne balayarak ylda 650 milyon ton su salanmasn gerekletirmitir. Projeden
salanacak sudan yararlanan eyaletler ile ilgili veriler Tablo. ' da belirtilmitir.
Tablo.
Kasumigaura Su Getirme Sistemi Kullanclar ( m3 / sn )
Kullanm
baraki
Chiba
Amac
Eyaleti
Eyaleti
me
6.60
1.26
1.40
0.94
10.20
Endstriyel 2.10
0.40
2.50
8.70
1.66
1.40
0.94
12.70
TOPLAM
Tokyo
Saitama
TOPLAM
Eyaleti
Havzann Bugnk Kullanm ve zm Bekleyen Problemler:

1. Su Kirlilii : Artan nfus ve gelien endstriler su ihtiyacnda bir artma yarattklar gibi
evresel ve sosoyal problemler de oluturmaktadr.Glde koku ve estetik ynden
kyleme grlmektedir. KOI, N ve P konsantrasyonlarnda art grlmektedir.
trifikasyon problemiyle kar karya kalnmtr. Su kalite lmleri havzadaki nehirler
ve gller zerinde yre alan kontrol noktalarnda yaplan lmlerle belirlenmektedir.
Kirliliin nemine gre ylda 4-24 defa lm yaplmaktadr.
2. Kuraklk : Blgede sk sk su kesintisi problemi yaanmaktadr.Son olarak Nisan ve
Mays aylarnda Naka Nehri evresinde tuzluluun artmas yredeki insanlarn yaamn
kt ynde etkilemitir. Naka Nehri 1984,1987, 1990, 1991 ve 1993'te ; Tone Nehri 1972,
1973, 1978, 1979, 1980, 1982, 1987, 1990 ve 1994 'te kuraklk ekilerdir.
3. Artan Su htiyac : Artan nfus, yaam evresinin iyiletirilmesi, blgesel geliim ve su
teminin yeralt su kaynaklarndan yzeysel su kaynaklarna ynelmesiyle eldeki kstl
kaynaklarn ok etkili ekilde kullanlmas iin almalar yaplmas gereklidir.
Kasumigaura Su Getirme Projesinin Avantajlar:

Kasumigaura ve Sakura Nehri sularnn kalitesinde iyileme
Naka ve Tone Nehirlerine kurak dnemlerde su temini
lave ime ve kullanma suyu temini
Kasumigaura Su Getirme Projesinden Beklenen Sonular:
1. Kanalizasyon iyiletirme projeleri ve atksu kontrol gibi su kalite koruma projeleri ile
birlikte Kasumigaura Su Getirme Projesinin tamamlanmasyla Naka v Tone Nehirlerinin
yksek kalitedeki sularnn Kasumigaura Glne karmas salanacak. gl sularnda
seyrelme ve sirklasyonun etkisiyle fiziiksel ve estetik koullarda iyileme grlecektir.
Artma maliyeti decek ve gl sularndaki iyileme turizme de olumlu ynde etki
edecektir.
2. Kurak dnemde su temini, tuzluluun azaltlmas ve su kalitesinin ykselmesi,
ekosistemin korunmas ve yksek kalitede su temininin salanmas yararlar olacaktr.
3. me ve kullanma suyu olarak gelecekteki ihtiyac karlayacak 12.7 m3 / sn' lik bir su
temini salanacak.
KASUMIGAURA SU KULLANIM PROJES (1975-2004 ; Maliyet: 240.6 Milyar Yen )
Proje, baraki Eyaletinin gneydousundaki 30 ehir, kasaba ve kyde faliyet gsteren
endstri, iftlik ve yerleim yerine sabit miktarda su temini salamak amacyla planlanmtr.
Tablo. ' da su temini ile ilgili bilgi verilmitir.
Tablo.
Kasumigaura Su Kullanm Projesi Su htiyac
Kullanm Kategorileri
Maksimum Su Temini Notlar

(m3 / sn)
me
1.01
500.000 kullanc
Endstriyel
1.06
Gnlk mak. 85.000 m3
Tarmsal
17.76
21.640 ha
TOPLAM
19.83
II. KASUMIGAURA SU KALTE KORUMA PLANI

BARAK EYALET KANUNU : Kasumigaura Glnde trifikasyonu nleme amacyla
1982' de tamamlanan kanunla yasal bir sistem getirilmitir. Bu kanunla blgedeki sakinler ve
endstriler atkslarnda ve retimlerinde N ve P konsantrasyonlarn drmek zorunda
kaldlar.
GLLER KANUNU : 1984 ' te ortaya atlan kanun 1985 'te tamamlanmtr.Su kirliliine
maruz kalan gl ve bataklklarn su kalitesini korumak amacyla zel lmler getirmitir.
Fabrika ve iyerlerinden verilen atksular dzenlemek, kanalizaasyon sistemi atksularnn
kalitesini ykseltmek amalaryla lmler yaplmasn ngren gelitirilmi, sistematik bir
planlama getirmitir. 1987 ylnda baraki Eyaleti bu konuda bir su kalite koruma plan
yaynlamtr.
SU KRLL KONTROL KANUNU :Ulusal ve blgesel ynetim baznda su kalite
kontrol politikasn belirleyen en nemli yasadr. Bu yasa, su temin edilen alanlarda
endstriyelatksu standard getirmi ve su kirlilii kontrolnde dzenleyici bir g
oluturmutur. baraki Eyaleti trifikasyon ve su kirlilii kontrolnde daha da sert standartlar
getirmitir. 1990 'da mutfak, banyo ve tuvaletten kaynaklanan artlmam atksularla ilgili
olarak dzeltmeler yaplarak halkn da duyarllk gstermesi salanmtr.
III. SU KALTE YLETRME ALIMALARI
1-) Evsel Tedbirler
Kanalizasyon Sistemleri : Havzada gerekletirilen su kalite koruma faliyetlerinin
sonucu olarak kanalizasyon sistemlerinin ina edilmesi kanlmazdr. Bu amala havzada
zel evre koruma blgeleri de dnlerek kanalizasyon inaat projeleri dnlmtr.
Evsel atksu artma tesislerinde
N ve P artm iin en uygun teknoloji ve metot
aratrlmaktadr. 1993 yl sonunda Kasumigura havzasnn nfusunun % 36's kanalizasyon

sisteminden yararland belirtilmitir.
Zirai Atksular Artma Tesisi : 1993 yl sonunda sadece 10 ehir, kasaba ve kydeki
yerleimlere hizmet veren 13 tarmsal atksu sistemi bulunduu belirtilmitir. Bu sistemlerde
kanalizasyon atksular sulama suyu haline getirilerek blgedeki su kalitesinin iyiletirmesine
olduka katkda bulunulmaktadr.
Ham Kanalizasyon Atksu Artma Tesisleri : Pek ok ehir, kasaba ve kylerin
atksular gnmzde devletin ilettii artma tesislerinde artlmaktadr. Bu sistemden
sadece 3 kasaba ve ky yararlanamamaktadr.
Birleik Artmal Septik Tank Projeleri : Blgedeki yerleimin atmasyla septik
tanklarn da saysnda artma grlmektedir. Bugn yaklak 62.000 adet septik tank olduu
sylenmektedir. Fakat septik tanklar basit yapda olduundan atksular artlmadan gle
verilmekte ve bu da balca kirlenme nedeni yaratmaktadr.Basit septik tanklar ok fazla
artma yapmadndan Ibaraki Eyaleti birleik artmal septik tanklarn kullanlmas iin
giriimlerde bulunmutur. Hatta birleik artma yapan septik tanklarn doru ekilde
iletilmesi iin yaynlar hazrlamtr.
Evsel Atksular : Hibir artma ilemine uramadan direkt gle, nehirlere akan evsel
atksularda ise kaynanda baz nlemler alnmtr. Bu konuda mutfakta filtre kullanmak,
atklar azaltmak, birleik artma yapan septik tanklarn tekili konularnda devlet tevik edici
yaynlar hazrlamtr.
2-) Fabrika ve yerlerinde Alnacak Tedbirler
Denetleme ve Rehberlik : Blgedeki fabrika ve iyerlerinin atksularna Su Kirlilii
Kanunu ve Ibaraki Eyaleti
Kanununda belirtilen standartlar uygulanmaktadr. Kaynakta
yaplan testler ve balayc kurallarla olduka sk denetim yaplmaktadr.

Yeni Fabrika ve yerleri : Kirliliin artmasn nlemek amacyla blgede yeni kurulan
fabrikalar atksularn geri kazanma ve ileri atksu artma teknolojilerini kullanmak iin
tevik edilmektedir.
Blgede yeni kurulacak her teebbs iin baraki Eyaleti, o tesisin Kasumigaura
Havzasndaki trifiksayona etkisine gre karar verir.
Kapsam D Fabrika ve yerleri : Atksu standartlar uygulanmayan ok az atk reten
iyerleri ve fabrikalar da atk yklerini azaltmakla ykmldrler.
Yardm ve Tevikler : Eitim ve seminerler dzenlenerek atksu artma tesislerinin
kurulmas ve iyiletirilmesinde fabrika ve i yerlerine rehberlik ve danma gibi yardmlar
yaplmaktadr.
3-) Tarmsal nlemler
Uygun gbreleme, su kontrol ve salkl toprak elde etme konularnda rehberlik hizmetleri
dorultusunda yzeysel aktan gelen kirlenme engellenmektedir. Rehberlik hizmetleri yerel
devlet kurulular ve tarmsal kurulular tarafndan gerekletirilmektedir.
4-) Hayvan iftliklerinde Alnacak Tedbirler
Hayvan kmeslerinin iyiletirilmesi, temizlii ve bakm konularna zen gsterilmesiyle,
hayvansal atklarn su temin edilen kaynaklara karmas engellenmektedir. Hayvan
dklarnn tarmda kullanlmak zere geri kazanlmas ve bu tr atklarn artlma yntemleri
hakknda rehberlik hizmeti verilmektedir.
Gbrelerden tarmsal amalarla yararlanmak zere kurutma, fermentasyon, depolama, tama
ve uygulama almalarn gerekletirmek iin
sistemlerin gelitirilmesi konularnda
bilgilendirme yaplmaktadr.
Gbre Datm Sistemleri ile sebze, meyve yetitiricileri ile hayvan yetitiricilerini birbirine
balayarak kendi tarmsal ihtiyalarn karlamalar salanr.
5-) Balklk Tedbirleri : Gldeki N, P ykn azaltmak amacyla, uygun sazan bal
yetitirme teknikleri ve daha az kirlilie neden olan balk trlerinin yetitirilmesi konularnda
rehberlik verilmektedir.
6-) Glde Dzenli Su Kontrol Tedbirleri :

Gl tabannda biriken amurlarn drenaj: Gl tabannda biriken amurlardan
kaynaklanan N ve P balca kirlilik kaynan oluturmaktadr. Bu zararl tabakann
temizlenmesi mekanik yolla gerekletirilmektedir.
Mavi-yeil Alglerin Giderilmesi : Gln kirliliine neden olan ve estetik adan da hem
renk hem de problemi yaratan algler Yap Bakanllnn balatt temizleme projesi ile
gerekletirilmektedir. Toplanan alglerin gbre olarak kullanlmasndan baka olumlu
kullanm yntemleri aratrlmaktadr.
Bitkilendirme le Artma : Kasumigaura Gl su kalitesini arttrmak amacyla gl sahil
eridinde ve s blgelerde su bitkileri yetitirilmektedir.
Eitim Aktiviteleri : Kasumigaura su kalitesinin iyiletirilmesinde baraki Eyaleti halknn
da olumlu katlmn salamann vazgeilmez olduu gr hakimdir. Kasumigaura Gl
Problemlerini Yeniden zme Konseyi ile blgedeki 41 ehir, kasaba ve kyde kurulan
derneklerin ortaklaa almalar su kalite koruma amacna ynelik eitli projeler ve
aktiviteler gerekletirilmitir. Bu organizasyon emas ekil. ' de belirtilmitir.
ekil..
Kasumigaura Gl
Kirlilik
Problemlerini
Yeniden zme
Konseyi
IBARAKI
EYALET
Su Kalite Denetimi
Halk Duyarlln Arttrma almalar
Halkla likiler
41 Blgenin Yresel
Uzmanlar
Evsel Atksularda
nlemlerin tevik
edilmesi
Nehir Sular Kalite
yiletirme almalar
Kasumigaura Gl
evresel Bilgi
Merkezi
Kasumigaura zerine
Bilgi Toplama ve
Datma
Kasumigaura Doa
Gezileri ve Turlar
Kasumigaura ocuk
evresel Gzlem
Merkezi
" Su Kalite Ay "

lan
evresel Fuar ve
Festivaller
III.2. JAPONYA' DA SU YNETM AMALARI

Ryoose Higano
NEHR YASASI : Nehir yasasnda su ynetimi amalar u ekilde belirtilmitir ; "
Taknlardan kaynaklanan zararlar nlemek amacyla akarsularn etraflca ynetimi ve
akarsu sularnn normal fonksiyonlarnn devam ettirilmesi, akarsulardan en uygun ekilde
yararlanma yoluyla toprak korumasn ve lkenin geliimini salamak ve bu suretle halk
emniyetini gerekletirmek, refahn arttrmak."
Nehirlerin normal fonksiyonlarnn devam ettirilmesine bal olarak belirlenen artlar ;
gemicilik, balklk, gezinti, kalite, tuzluluun nlenmesi, nehir azlarnda birikimin
nlenmesi, nehir ynetim faaliyetlerinin devam ve yeralt su seviyesinin korumasn
kapsamaktadr.
SU KAYNAKLARI GELTRME YASASI : Bu yasada belirtilen amalar ; " Nehirlerin
oluturduu tm su sistemlerinde, su kaynaklarnn yararl kullanm ve gelitirme
almalarnn arttrlmas ile birlikte, endstriyel gelime, byme, ehir poplasyonunun
artna bal olarak su ihtiyac olan blgeler iin su temin edilen ana su kaynaklarnn
kalitesinin ve gvenliinin salanmas, bunun sonucunda ulusal ekonominin geliimine
katkda bulunmak ve insanlarn yaam standartlarnn iyiletirilmesi " eklinde belirtilmitir.
SU KANUNU
Japonya da nehirler devlet mal olarak kabul edilmektedir ve ynetimi kanunlarca
gerekletirilmektedir. Nehir sular zel amalarla kullanlamaz denilmektedir.
Nehir Kanunu A snf ( 102 su sistemi ), B snf ( 2185 su sistemi ) ve dier nehirlere ( 9 su
sistemi ) uygulanmaktadr. A snfna giren nehirler devletin kendisi, B snf nehirler eyalet
hkmeti ve dierleri ilgili ehir, kasaba ve kylerin yneticileri tarafndan ynetilmektedir.
Nehri yneten kurum sel baskn durumunda gerekli acil durum nlemlerini alabilmektedir.
Olaanst durumlarda su kullanmn kontrol edebilmektedir.
Nehir Kanununun uyguland akarsularda herbir sistem iin temel bir alma plan
hazrlanmtr. Bu planda su sistemlerindeki gerek artlara uygun olarak aadaki konularda
somut bir ekilde yol gsterimi yaplmaktadr;
1 - Su sistemine bal olarak nehirleri emniyeti ve faydal kullanm konularnda temel
rehberlik.
2 - Nehir almalarnn proje planlar iin temel veriler:
a) Takn dizayn ve nehir kanal ile takn kontrol barajlar arasnda yerleimi.
b) Anahtar blgelerde yksek su dearjlar dizayn.
c) Nehir sularnn normal fonksiyonlarnn korunmas amacyla anahtar blgelerde
gerekli dearjlar.
3 - Nehir almalarnn uygulanmas iin veriler ;
a) Tahmin edilen yksek su seviyesi, dizayn blgeleri ve anahtar blgelerde kanal
planlamas iin nemli bilgiler.
b) Amalar, nehir almalarnn eitleri, yerleri ve nehir ynetimi adna yaplan
almalarn ana hatlar.
SU KAYNAKLARININ GELMN ARTTIRMA KANUNU
Su kaynaklar gelitirme sistemi olarak tanmlanan su sistemleri iin Su Kaynaklarnn
Geliimini Arttrma Kanununa gre ayr bir temel plan hazrlanmtr. Bu planda projeler ve
amalar belirtilmitir. Bugnk duruma gre 5 su sistemi bu kapsamda ele alnmtr : Tone,
Yodo, Kisa, Yoshino ve Chikugo nehir sistemleri.
Herbir su kaynaklar gelitirme plannda, temel olarak u konular ele alnmtr.
1 - Gelecekteki su ihtiyacn belirleme, kullanmdan kaynaklanan zararlar, su temini
hedefleri.
2 - Hedef su teminine ulamak iin gerekli veriler.
3 - Su kaynaklarnn yararl kullanm ve gelitirilmesini kapsayan dier nemli konular.
ZEL OK AMALI BARAJ KANUNU

Nehir Kanunu dnda zel durumlarda uygulanan zel ok Amal Baraj Kanunu da vardr.
Bir ok amal baraj yaplrken barajn yaplma nedenlerini gsteren temel plan hazrlanr. Bu
plan ;
1 - Dalga ve taknlara kar alnan koruma nlemleri
2 - Sulama, evsel ve endstriyel amal sularn temini
3 - Su - gc retimi
4 - Nehir sularnn normal fonksiyonlarnn devamn salamak iin gerekli olan
suyun gvencesi, korunmas.
Nehir idare kurumu, nehir sularnn kirliliinin nlenmesi yolunda alnan nlemlerle birlikte,
nehir sularnn normal fonksiyonlarnn devam ettirilebilmesi yolunda almalar yapar.
Bunlara ek olarak alnan dier nlemler :
1 - Nehirlere gelen akm, Fabrika Atksu Kontrol Kanunu ile Su Kirlilii Kontrol Kanununa
gre belirlenen su kalite standartlar ile kontrol edilmektedir.
2 - Drenaj sistemleri Kanalizasyon Kanunu ile iyiletirilerek kirlilik nlenmektedir.
HALK SALIINI KORUMA TEMEL KANUNU
Su kirliliine bal olarak halk saln tehdit eden hastalklarn nlenmesi, halk saln
korumak ve yaanabilir, salkl bir evre yaratmak amacyla kararlatrlmtr. Bu kanun
esas alnarak, lkedeki herbir nehir, gl ve sahil alan iin kullanm amacna gre ( evsel,
endstriyel, balklk, banyo,...) derecelendirilmi ayr standartlar hazrlanmaktadr. Halk
saln korumak iin, bu standartlar lkenin heryerinde ayn ekilde uygulanmaldr.
III.3. JAPONYA'DA SU YNETM ALTERNATFLERNDEN SEM YAPMAK N

UYGULANAN PROSEDR
Japonya' da, Nehir Kanununa bal olarak A snfna giren nehirler devlet, B snfna giren
nehirlerse eyalet hkmetleri tarafndan ynetilmektedir. Nehrin A snf olarak belirlenmesi,
Nehir Konseyi ve ilgili eyalet valilerinin fikirleri alnarak gerekletirilir.Eyalet valileri kendi
aralarnda yapt genel toplantdan sonra fikirlerini aklarlar.
Nehri yneten yetkili kurulu veya kii, ynetimini stlendii her su sistemi iin temel
alma plan hazrlar. Bu plan; gemiteki taknlardan oluan zararlar, bugnk su
kaynaklarnn yararl kullanm ve geliimi, ayrca ulusal toprak gelime plan da gznnde
tutularak ayrntl bie ekilde hazrlanr. alma plan hazrlanrken nce birka inceleme
yaplr.
A SINIFI NEHRLER
A snfna giren nehirler iin, naat Bakan Nehir Konseyinin fikrini rendikten sonra plan
hakknda karar verir. Nehir Konseyi
yeleri naat Bakan tarafndan, ilgili ynetim
kurumlarnn memurlar ve yerel devlet dairelerinin bakanlar arasndan seilen tecrbeli

kiilerden oluur. Halkn dncelerinin dolayl yoldan anlatld organ olarak kabul
edilebilir. .Belirli bir nehirde , herhangi bir sorun hakknda aratrma ve tartma yaplmas
gerektiinde Nehir Konseyi bnyesinde bir komite dzenlenlr. Bu komite yeleri de naat
Bakan tarafndan zerinde allan konu ile ilgili bilgi ve tecrbe sahibi olan yerel devlet
kurulularnn bakanlar ve bu kurulularn genel kurul yeleri arasndan seilir.
Buna ek olarak ; nehir ynetimini gerekletirenler , Nehir Kanunu uygulamaya getiinde
bundan direkt olarak etkilenen her teebbs zerinde yarg hakk bulunan ynetici kurumun
bakanna danmaldr.
B SINIFI NEHRLER
Eyalet hkmeti, ynetimini gerekletirdii nehirle ilgili olarak bir temel alma icraat
plan hazrlar ve naat Bakannn onayn alr. nemli sorunlarn tartlmas gerekli hallerde
eyalet konseyleri ilgili eyaletlerde kurulabilir.
KARAR VERME SSTEM
A snf bir nehre ok amal baraj yapm iin, naat Bakan alternatifler zerinde altktan
sonra ilk olarak bir taslak plan hazrlar. Daha sonra ynetici kurumlarn bakanlarna danr
ve sonra eyalet valilerinin grlerini dinleyerek barajn yararlar hakknda fikir alr. Eyalet
valileri kendi aralarnda yaptklar genel toplantda alnan kararn ardndan grlerini
bildirirler.
Acil olarak, geni bir alan kapsayan blgede su temini nlemlerinin alnmas gerektii
hallerde , endstrilerin yaylmas ve ehir nfusunun artmas durumunda Babakan blgeyi
bir " Su Kaynaklar Gelitirme Sistemi ." olarak ilan eder. Bu karar , Eyalet Valileri ve Su
Kynaklarn Gelitirme Konseyi' nin fikirlerinin dinlenmesinden ve Bakanlar Kurulunun
karar ardndan verilir. Babakan blgedeki plan hakknsda karar verirken ilgili ynetim
kurumlarnn bakanlarna danr. Eyalet Valilerinin grlerini de dinler. Ayn zamanda Su
Kaynaklarn Gelitirme Konseyinin Fikirlerini de dikkate alr. Su Kaynaklarn Gelitirme
Konseyi Babakan tarafndan belirlenen yelerden oluur.
Su gcyle elektrik retiminde , Babakan alternatif planlar da gznne alarak g
kaynaklarnn gelitirilmesi ile ilgili bir temel plann taslan hazrlar. Bu plan tartmak
zere Elektrik Gc Gelitirme Koordinasyon Konseyi' ne gtrerek , ilgili ynetici
kurumlarn bakanlar ile ortak alma yapar.Tm bu ilemlerden sonra Babakan temel
plan zerinde karar verir. Konsey, gerektiinde , karar zerinde rol oynamas iin ilgili eyalet
hkmetine ricada bulunur. Babakann yneticisi olduu Konsey yeleri, ilgili ynetim
kurumlarnn bakanlar ve dier bilgili ve tecrbeli kiilerden oluur ve Babakan tarafndan
belirlenir.
EKONOMK PLANLAMA KURUMU GENEL MDR, su kirliliini nlemek amacyla

atksu kalitesi standartlarna bal olarak su almalar yapar: Eyalet valilerinin grlerini
alr ve Su Kalitesi Konseyine danarak su alann tanmlar. Fabrikalar, maden ocaklar, yn
ykama tekstil kurulular, kanalizasyon vb. yerlere uygulanan atksu standartlarn belirler.
Halkn standartlarla ilgili ihbarn deerlendirir ve ayn zamanda ilgili ynetici kurumlarnn
banda bulunanlar bu standartlarn salanmas iin uyarr. Su Kalite Konseyi, Ekonomik
Planlama Kurumu Genel Mdr tarafndan, ilgili ynetici kurumlarn memurlar arasndan
seilen kiilerden oluur.
SU KALTE STANDARTLARI
Halk saln ar metaller ( cva, kadmiyum vb..) ve dier birikim yapan maddelerden
korumak amacyla tm sular iin msade edilebilir limitler baznda niform standartlar
getirilmitir.evreyi korumak amacyla ilgili blgeler iin ayrca su kalite standartlar
belirlenmitir. Bu standartlara konuyla ilgili partilerin ve merkezi Halk Hastalklar Mcadele
Konseyinin fikirlerini dinledikten sonra Bakanlar Kurulu karar verir. Bu standartlara
dayanarak su kirliliini nlemek iin eitli tedbirler alnacaktr. Konsey yeleri Babakan
tarafndan belirlenmektedir.
Eer Bakanlar Kurulu nceden standartlar zerinde karar vermise, eyalet hkmetleri
Ekonomik Planlama Kurumu Genel Mdr ile deerlendirme yaparak Bakanlar Kurulunun
belirledii standartlara bal olarak hedef deerler belirlerler ve bu hedeflere ulamak iin
ortak alma yaparlar.
III.4. EVRE YNETMNDE ORTAK FAALYET VE BUNUN DENETLENMES

(JAPONYA)
Yoshiyuki shii
zet
Japonya'da 1970'lerden bu yana byk zel teebbsler tarafndan evre kirlenmesi riskinin
azaltlmasna ynelik denetim ve aratrma yrtlm, bu evre denetim ve aratrma
faaliyetini kendilerine en uygun yntemle gerekletirilmitir. evrenin dnya leinde
korunmas iin dnyadaki alma ayak uyduran Uluslararas Standartlama tekilat
(International Organization for Standardization), evre Ynetim Standartlar dizisini getirme
karar alm ve Haziran 1993'te 207 nolu Teknik Komiteyi kurmutur.
Bu makalede zel bir irket olan Hitachi'deki evre ynetim faaliyetleri anlatlm ve Taslak
halindeki evre
Ynetim Sistemi ve Denetleme Standartlarna ynelik yaklam
aklanmtr.
I. Hitachi'deki evre Ynetim ve Denetiminin Tarihi
Altml yllarda Japonya'da ehirler ok eitli evre kirlilikleriyle kar karya kalmtr.
Buna Japonya'daki hzl endstrileme sebep olmutur. Bu koullar altnda hkmet ok
sayda kanun karm ve zellikle 1970'den sonra bunlar daha zorlayc hale getirmitir.
1971'de kirlilik kontrolu iin milli kalifikasyon incelemeleri balatlmtr.
Bu gemii gz nnde bulunduran Hitachi, Eyll 1971'de evre Koruma Gelitirme
Merkezini kurmu ve ekil 1'de grlen kirlilik nleme faaliyetlerini balatmtr. 1973'de
evrenin ite denetimi balatlmtr.
evre kalitelerinin iyiletirilmesi iin gereken evre tehizat ve vastalar aratrlmtr. Bu
nedenle bu aratrma iin ekstra bte ayrlmtr.
ayet
evre
yatrmlar
dierleriyle
sadece
dner
sermayeleri
dikkate
alnarak
karlatrlsayd, bu yatrmlar sralamada daha aada yer alr ve gerekletirillmeleri ok
zor olurdu. Bu durum gz nnde bulundurularak evresel nitelikleri temin etmek iin
evreye ynelik i denetimi balatmas ve yatrm sonularn kontrol etmesi Hitachi iin
doaldr.
evre denetimindeki bu iki gr Hitachi'deki evre Ynetim Sisteminin nemli unsurlarn
oluturur. Bu iliki ekil 2'de gsterilmitir. Sistemde temel P.Y.K (Planla, Yap, Kontrol et)
dngs kurulmutur.
Dnyadaki global evre akmn onaylayan Hitachi, idari yapsn yeniden dzenlemi ve
1991'de evre Politikas Dairesi'ni kurmutur. ekil 3'te evre ynetimine ynelik tekilat
yaps gsterilmitir. Ortak hareketlerin standartlar tze eklenen " doal evreyle uyumu
gerekletirmek szleriyle yeniden dzenlenmi ve eyleme yol gsterici ilkeler getirilmitir.
evre Heyeti, Teknik Heyet'ten ayr olarak kurulmutur ve evre konular zerinde
almaktadr. Heyetin banda irketin bakan yardmcs bulunmaktadr. Bu alt
komisyonlarda bugnlerde be byk sorun aratrlmaktadr:
- Ozon Tabakasnn Korunmas
- Global Isnmann nlenmesi
- rnlerin geri kazanlmas
- Endstriyel Atk Ynetimi
- evre Ynetimi ve denetim sistemlerinin yeniden oluturulmas (imdilerde uluslararas
olarak tamamlanmakta olan ISO 14001 standardna uygun hale getirmek iin)
2. Hitachi'nin evre Ynetim Sistemi'nin ISO'nun Taslak Halindeki Standartlaryla

Karlatrlmas
ISO 140001 taslak evre Ynetim Sistemi standardnda, evre Ynetim Sistemi'nde nem
tayan ok sayda unsur mevcuttur. Bu unsurlardan birka tanmlanm ve Hitachi'ninkilerle
karlatrlmtr.
a. Tekilatn bykl
Taslak standart, tekilatn byklnn kararlatrlmas byk nem tamaktadr.
Hitachi'de 35'ten fazla fabrika mevcuttur. irketin st ynetimi her fabrikann evre
ynetimini pratik olarak denetleyemez. Bu yzden tekilat fabrikayla ayn byklkte
tanmlanacaktr.
b. Kaynaklarn hazrlanmas
ISO'nun tasla, tekilatn mal kaynaklar, insan kaynaklar, vs. gibi ok eitli kaynaklar
temin etmesini gerektirmektedir. Hitachi, yukarda anlatld ekildeki evre ynetimini
yrtecek bu tr kaynaklar nceden hazrlamtr. Yani bu unsurda herhangi bir deiiklik
szkonusu olmayacaktr.
c. Deming dngs vastasyla evre ynetim sistemi modeli
Hitachi evre ynetimini ekil 2'de gsterildii ekilde temel PYK dngs vastasyla
yrtmektedir. ISO tasla da ekil 4'te gsterilen Deming dngs vastasyla evre
Ynetim Sistemi modelini sunmaktadr. Bu evrim 5 temel unsurdan olumaktadr.
- evre politikas
- Planlama
- Yrtme ve eylem
- Kontrol ve dzeltici eylem
- Ynetimin denetlemesi
Bu iki model kavram olarak birbirine ok benzemektedir.
Bununla birlikte, taslakta st ynetimin rol vurgulanmaktadr. Bu daha sonra taslaa uygun
hale getirmek iin orijinal evre Ynetim Sistemine eklenecektir.
d. Srekli ilerleme
ISO standardnn yrtlmesi iin srekl,i ilerleme gerekecektir. Hitachi'de daha nce
akland gibi, evresel randman artrmak iin ekstra bte hazrlanmtr. evre
yatrmlar ve etkili hedefler iin yaplmtr.
evre yatrmlar, zel ayrntlar belirtilmeksizin toplam randmann her adan srekli
gelitirilmesi iin gerekletirilmitir.
Hitachi'ninki ile ayn srekli ilerleme dncesinin ISO taslanda belirtilmesi son derece
makuldr.
e. evre denetimi
ISO'nun taslak standard aadaki gibi evre Ynetim Sistemi denetimini gerektirmektedir.
a.1. YS'nin evre ynetimi iin planlanm olan ve standardn gereklerini kapsayan
dzenlemelerle uyum iinde olup olmadnn belirlenmesi
2. YS'nin uygun ekilde
yrtlp yrtlmediinin ve devam
ettirilip
ettirilmediinin belirlenmesi
b. Ynetim yeniden gzden geirilmek zere denetim sonular hakknda bilgi salanmas
amacyla periyodik olarak yrtlecek YS denetimi iin tekilat tarafndan program ve
prosedrler gerekletirilecek ve srdrlecektir.
Hitachi'nin her fabrikasnda, evre aratrmalar ve kontrolu evre heyeti veya evre gvenlik
heyeti tarafndan yrtlmektedir. Bu heyetin banda genellikle her ksmdaki retim
mhendislii blmnn kdemli yneticisi bulunur ve gzden geirilen sonular ksmn st
kademe yneticisine rapor edilir.
Hitachi'nin evre denetimi Genel Mdrlk'teki personel tarafndan ksmdaki btn evre
faaliyetleri ve randman denetleyecek ekilde, gerekirse dier ksmlarn randmanyla
karlatrarak yrtlr. Iso taslandaki denetim ileyii ile aradaki tek fark evre
aratrmalarnn Genel Mdrlk deil herbir ksm tarafndan ayr ayr yrtlmesidir.
Her durumda, her ksmdaki st ynetimin rol, bu taslak standardn gereklerine uygun hale
getirilmesi asndan daha sk ve kesin olarak belirlenecektir. st ynetim, evre
ynetiminin denetlenmesini dorudan kendisi gerekletirecektir.
Hitachi Iso taslayla karkla yol amamak iin evre denetimine yeni bir yaklam
getirmitir.
3. Hitachi'nin Yeni Yaklam
Bu yeni yaklam karlkl evre denetimi adn almtr. Her ksmdan denetleyici ve
ndenetleyiciler seilmi ve dier fabrikalarn evre denetimini yapmak zere eitilmilerdir.
Bu yaklamda, denetimin nasl gerei gibi ynetileceini ve anlalacan bulacaklardr.
Ayn zamanda, denetimi ksa srede gerekletirme imkan bulacaklardr. Hitachi, bal
kurululardan byle bir denetim sistemini aralarnda benimsemelerini ve deneti ve
ndenetilerin eitim kursunu srdrmelerini istemitir. Karlkl evre denetim sistemi ISO
sistemine gei sreci yaratacak ve denetiler iyi biimde uyguladklarnda ISO sistemine
geilecektir.
III.5. NDE BULUNAN DANCH GLNN ARITIMINDA HKMETN

ROL
Ning Huang
Giri:
inde Kunming ehrinin gney batsnda yer alan Dianchi gl, bir tatl su gl olup,
koruma altna alnm 13 nemli su sisteminden birisidir (ekil.1). 20den fazla nehir ve dere
gle girmekte, ancak gln
yalnzca Tanglangchuang nehri vastasyla bir k
bulunmaktadr. Dianchi gl ile ilgili temel veriler Tablo.1de verilmektedir.
1. Dianchi gl havza
alan
2. Kunming ehri
3. Dianchi gl
4. k blm
ekil.1. Dianchi gl
Tablo.1. Dianchi gl ile ilgili temel veriler.
Deniz seviyesinden ykseklik (m)
1886.5
Havza alan (km2 )
2920
Gl yzey alan (km2 )
300
Ortalama derinlik (m)
4.4
Maksimum derinlik (m)
10.9
Su kapasitesi (m )
1,290,000,000
Ky eridi uzunluu (km)
163
Havzadaki nfus (1988 yl)
1,804,000
Dianchi glnn kuzey ksmnda doal olarak bulunan bir banket , gl gney ksmda d
gl (ana gvde) ve kuzey ksmda ise i gl (dier adyla Caohai) olarak iki blme
ayrmaktadr. Her iki ksm arasnda ulamn salanabildii bir kanal bulunmaktadr.
Kunming ehrinin yaplamas ve geliimi Dianchi gl evresinde gereklemektedir. Gln
yararl kullanmlar aada verilmektedir.
- Kunming ehrinin ime suyu temini
- Endstriyel su kullanm
- Tarmsal su kullanm
- Su depolama
- Takn kontrolu
- Turistik amal
- Ulam
- Su rnleri retimi
- klim ayarlama
- Hidro-elektrik enerji retimi,vb
Dianchi Glnn Kirliliine Neden Olan Etkenler:

Kunming ehrinin aa kesimlerinin evsel atksular direk olarak Dianchi glne dearj
edilmektedir. Dearj edilen evsel atksularn miktar 220000 m3 /gn olarak verilmektedir.
Gle verilen kirleticilerin ve besi maddelerinin nemli boyutta olmalar sebebi ile gln su
kalitesi srekli olarak bozulmaktadr. Bunun sonucu olarak ta, glde trfikasyon ciddi
boyutlara ulam durumdadr. Kuzey ksmda yer alan Caohainin sular siyah grnml
olup kt kokmaktadr. Bu sebeple bu blgenin sularndan faydalanlamamaktadr. Buna
karlk, Dianchi glnn gney ksmndan ime suyu temin edilmektedir. Bu blmdeki
sular, inde yzey sular iin uygulanan Ulusal evre Kalite Standardna gre 5.snf su
kalitesine uymaktadr. Bu sularda, 72 eit organik kirletici tespit edilmitir. Szkonusu
organik kirleticilerin varl ise, gln ime suyu olarak kullanmn tehdit etmektedir.
Dianchi gl havzasnda su gereksinimi ylda 650 milyon m3 olarak verilmektedir. Ancak
havzadaki su kaynaklar ylda yalnzca 550 milyon m3 su temin edebilmektedir. Su ihtiyac ve
su temini arasnda 100 milyon m3 ak bulunmaktadr. Ayrca havzada ciddi boyutta orman
tahribi ve iddetli toprak erozyonu olmakta ve havza takn kontrolu bakmndan zayf
kalmaktadr.
Btn bu nedenlerden tr, Dianchi gl ciddi boyutta kirlenmi durumdadr. Gln
kirlenmesi, Kunming ehrinin ekolojik evresini ve insan aktivitelerini direk olarak
etkilemekte, Kunming ehrinin, hatta Yunnan eyaletinin sosyo ekonomik geliimini tehdit
etmektedir. Bu nedenle, hkmetin, Dianchi glnn kirliliinin giderilmesi amacyla nemli
tedbirleri acilen almas gerekmektedir.
Dianchi Glnn Kirliliinin Giderilmesinde Hkmetin Rol:
Gemi 10 ylda Dianchi gl havzasnda hkmetin yapt iler aada verilmektedir.
1. Hkmet,Dianchi Gln Koruma Ynetmelii gibi pek ok kanun ve ynetmelik
yaynlamtr.
2. Dianchi glnn kirliliinin giderilmesi projesinin fizibilite raporunun hazrlanmas,

Kunming ehrinin su temini ve drenaj sisteminin planlamasnn tamamlanmas gibi konularda
uzmanlar organize ederek bilimsel aratrma yaptrmtr.
3. Gln ky eridi boyunca 124.7 km bent yaptrmtr.
4. 55 000 ton/gn kapasiteli bir evsel atksu artma tesisini ina etmitir.
5. Gl kenarndaki eski kirlilik kaynaklarnn artm iin yaptrm gcn kullanmtr.
6. Dianchi gln koruma komitesini kurmu, ofis vs. salamtr.
Btn bu yaplanlar Dianchi gl iin yararl olmutur. Ancak kirlenmenin hz yaplan
nlemlerden daha fazla olduundan, Dianchi glnn kirlilii halen ciddi boyuttadr. Bu
nedenle, hkmet, Dianchi glnn kirliliinin tamamen giderilmesi iin 1993 ylndan
itibaren geerli olmak zere, 18 yllk bir plan hazrlamtr. Bu plann mhendislik
bileiminde yaplacak iler 4 blmde verilmektedir.
1. Noktasal kirlilik kaynaklarnn artm. Bunlara rnek olarak; evsel atksularn artm,
nemli endstriyel atklarn artm, dzenli depolama sahalarnn ina edilmesi verilmektedir.
2. Noktasal olmayan kirlilik kaynaklarnn artm. Bunlara rnek olarak; havzann
ormanlatrlmas, tarmsal alanlardan gelen yzey sularnn kontrolu verilmektedir.
3. Gln iindeki kirlilik kaynaklarnn artm. rnek olarak; i glde sedimann kaznmas,
su bitkilerinin kontrolu verilmektedir.
4. Su kaynaklarnn gelitirilmesi ve su kullanm hatlarnn dzenlenmesi. rnek olarak;
havza dndaki baka su kaynaklarndan Kunming ehrine su temin edilmesi, su
kaynaklarnn optimum ekilde dzenlenmesi ve gerekli yerlere ulatrlmas verilmektedir.
Dianchi gl kirliliinin giderilmesi projesinin mhendislik bileiminde toplam 26 proje
bulunmaktadr. Hkmet bu yatrmn tamamlanabilmesi iin gerekli maliyetin bir ksmn
kendisi, bir ksmn uluslararas finans organizasyonlarndan alnacak bor ile, bir ksmn da
havza yresinden olmak zere muhtelif kanallarla karlamay planlamaktadr.
Dianchi glnn artm pek ok alan ilgilendirdiinden, ilgili btn alanlar arasndaki
ilikilerin koordinasyonunu salamas amac ile hkmet, Yunnan Eyaleti evre Koruma
Koordinasyon Grubunu kurmutur. Hkmet eitli yollarla halkn da konu ile ilgili
eitimini salayarak, halktan destek bulmay planlamaktadr. Hkmet, ayn zamanda, gln
artm ile ilgili yaplacak ilerin gereksinimleri ve yeni artlar da gz nnde bulundurarak,
gln artmnn efektif olarak tamamlanmas ve istenen amaca ulamasnn garantilenmesi
amac ile kanun ve ynetmeliklerdeki eksiklikleri tamamlamay planlamaktadr.
Sonu:
Makalede Dianchi glnn artmnda hkmetin idaresi bir garanti olarak grlmektedir.
Bunun nedeni olarak da, hkmetin gln ynetiminde kanunsal, ekonomik, mhendislik ,
eitim tedbirlerini kullanabilecei verilmektedir.
III.6. NDE BULUNAN TAIHU GLNDE TRFKASYONUN NLENMES
STRATEJLER
Yiping Huang
I. Giri
Taihu gl in'de Changjiang nehri deltasnn deltasnn gneyinde yer almaktadr. Gl
yzey alan 2338 km2 ve ortalama derinlik 2.0 metredir. Ortalama su tutma kapasitesi
47.6x10-3 dr. Gl havzas genellikle dz bir alandr. Gle 200'den fazla nehir girmektedir.
Havzann Topografik zelliklerine gre genellikle gle giri akmlar gney batdan, glden
dearjlar ise kuzey doudan olmaktadr. Gln faydal kullanmlar;
- su miktarnn ayarlanmas
- su temini,
- sulama suyu,
- su kltrleri,
- tamaclk,
- turistik
vb. olarak sralanmaktadr. Yredeki tarmsal faaliyetlerin ve endstrilerin hzl gelimesinin
sonucunda giderek daha fazla sayda kirletici gle dearj edilmekte ve bu durum da gldeki
besi maddelerinin artmasna ve yllar getike gln ekolojisi ve evresinin tahrip olmasna
sebep olmaktadr.
Gldeki trfikasyonun deerlendirilmesi amacyla eitli aratrmalar yaplmtr. Bu
makalede nfus, ekonomi, kaynak ve evre arasnda srdrlebilirlik ve harmonizasyon
yaplmaya allmtr. Su kalitesinin iyiletirilmesine ynelik olarak eitli tedbirler
nerilmektedir.
II. Taihu Glnn trfikasyon Eilimi

Taihu glnde trfikasyon problemi 1960'l yllarda balam olup son 30 ylda, zellikle de
1980'li yllardan sonra ciddi ekilde hzlanmtr. Temmuz 1990'da planktonlarn ani
patlamas, ime suyu teminini byk lde etkilemitir.
1986-1991 yllar arasnda Taihu glnn muhtelif blgelerinde yaplan lmlerde, toplam
azot, toplam fosfor ve klorofil-a verilerine gre Wuli gl blgesinde trfikasyon ciddi
boyuttadr. Meiliang blgesi trfik ile ileri trfik arasnda gruplandrlmtr. Taihu
glnn merkezinde orta derecede trfikasyon szkonusudur. Gl seti blgesinde ise yine
trfik olarak snflandrlmtr.
III. Taihu Glnde trfikasyonun Kontrolu ve nlenmesi Stratejileri ve Alnan
Tedbirler
Taihu glnn su yenileme periyodu 308 gndr. Gln dou kesimindeki pek ok krfezde
ekstra su kalmaktadr. Bu da trofikasyonun doal bir sebebidir. Son 30 ylda insan
aktiviteleri, nfusun art, ekonomideki ve insanlarn sosyal davranlarndaki deiiklikler,
gln trfik durumunun deimesine sebep olmutur. Ayrca azot ve fosfor ieren byk
miktarlarda atksularn gle dearj da gl trfikasyona srklemitir. Taihu glnde
trfikasyonun kontrolu ve nlenmesi iin temel stratejiler aada verilmektedir.
1. Gle giren kirleticilerin toplam miktarnn kontrolu

1990 verilerine gre, Taihu glne ylda 21806 ton azot ve 1988 ton fosfor girmektedir. Bu
miktarn azot iin % 72'si nehirler vastasyla girmektedir. Noktasal olmayan kaynaklardan
gelen azot yzdesi % 28 ve fosfor yzdesi ise % 21 olmaktadr. Noktasal kaynaklardan gelen
azot ve fosfor ise toplam ykn yalnzca % 1'ini oluturmaktadr. Bu nedenle azot ve
fosforun gle giriinin kontro edilmesi iin birinci nlem, Taihu glne giren nehirlerin
tad azot ve fosforun azaltlmasdr. Noktasal olmayan kaynaklardan gelen kirliliin
azaltlmas iin de gln evresindeki ehirlere atksu artma tesisleri kurulmas ve byk
lekli kmes hayvan ve balk iftliklerinin kontrol edilmesi gibi tedbirler nerilmektedir.
Tarmsal alanlarda kullanlan gbreler snrlandrlmaldr. Eer azotlu gbrelerin kullanm
dnm bana 35 kg olacak ekilde snrlandrlrsa, tarmsal alanlardan gelen yzey sularnda
azot miktarnn azalaca belirtilmektedir.
Meilang krfezine giren nehirler, gle giren tm nehirlerin tad azot ve fosforun srasyla
% 6 ve % 7'sini tamaktadrlar. Bu nedenle bu nehirlerin gle giri yerlerinin deitirilerek,
Zhushan gle giri yapmalarnn salanmasnn Meiliang krfezindeki trfikasyonu
azaltaca belirtilmektedir.
2. kaynaklardaki besi maddesi yknn azaltlmas
Gl suyu, sedimanlar ve organizmalardaki besi maddeleri i kaynaklar oluturmaktadr. 1991
ylnda sedimandaki azot miktar % 0.14 olup 1980 ylnn 2.1 kat artmtr. Sedimandaki
fosfor miktar da % 0.061 olup 1980'deki miktarn 1.2 kat fazladr. Fitopilanktonun hzl
art, zooplanktonun ve makrofitin azalmas, trolle yaplan balk avlama, salyangozlarn
toplanmas iin yaplan emme ilemleri ve kafes kltrlerinin yetitirilmesinden
kaynaklanm olup ekosistemin besi maddesi balansnn zarar grmesine sebep olmutur. Bu
nedenle gle isel kirlilik yklerinin etkilerinin de azaltlmas gerekmektedir.
Gln trfik blgelerinde su smblleri gibi baz su bitkileri yetitirilerek bunlarn besi
maddelerini kullanmalar ve detritusu absorbe temeleri salanabilmektedir. Gln ekolojik
yapsnn ayarlanmas iin tatl su midyeleri, salyangozlar ve baz balk eitleri glde
muhafaza edilmelidir. !991-1994 yllar arasnda Mailang krfezi etrafnda yaplan
almalarda, glden su bitkilerinin temizlenerek gl suyunda besi maddelerinin giderilmesi

almalar yaplmtr.
3. Taihu gl evresinin korunmas iin planlamann tamamlanmas ve kurulmas
Taihu gl havza alan 35324 km2 'dir. 7 ehir, 35 ile (county) ve 989 kasaba bulunmakta
olup 33 milyon kii yaamaktadr.
Taihu glnn evresel ve ekolojik faktrleri olduka karmaktr. Bu nedenle entegre ve
otoriter bir organizasyonun kurulmas gerekmektedir. Taihu gl havzasnda bulunan Jiangsu
ve Zhejiang eyaletleri ile Shangai belediyesi birlikte alp Taihu gl su kayna koruma
komitesini oluturmaya muktedir insan gcn vermelidir. Bu komite Taihu glndeki
kirliliin kontrolunun koordinasyonunu ve organizasyonunu salamakla grevli olacaktr. Bu
tip yetkili bir organizasyon kurulduu zaman bir master plan yaplmaldr. Politika, planlama,
teknoloji, mhendislik, ekonomi, idare ve kanunlar kullanlarak yrenin sosyal, ekonomik ve
evresel adan iilerlemesini salayacak bir strateji belirlenmelidir. Kaynak, evre ve
srdrlebilirliin dengesi Taihu glnn doal ekolojik sistem evriminin makul kaynak
kullanm, geri kullanm ve muhtelif
insan yapm ekolojik sistemlerle ayarlanmas ile
salanmaldr. evresel kirliliin kontrol altna alnmas ekonomik ve teknik hususlarla

birlikte toplumun ve havza ynetiminin evreye kar duyarllna bal olmaktadr.
Ekonomik ve sosyal gelime ile evrenin korunmas arasndaki elikinin azalktlmas amac
ile aadaki konulara ncelik verilmelidir ;
- entegre ve koordine edilmi yresel gelime planlar,
- enerjinin ve endstrilerin makul ekilde planlanmas
- yeni proje tekliflerinin ve eski giriimlerin tekniksel adan gelitirilmesi
- ana ehirler ve kasabalardan gelecek kirliliin kontrolu
- doal kaynaklarn korunmas.
4. Uygun kanunlarn kullanlarak halkn evre korumaya kar duyarllnn artrlmas
Taihu glnde fosfor konsantrasyonu azot konsantrasyonundan daha hzl artmaktadr.

Genellikle fosforun kontrolu azotun kontrolundan daha kolay olmaktadr. Taihu glnde
fosfor konsantrasyonunun 0.03 mg/l 'nin altna drlmesi iin uygun kanunlar yaplmaldr.
Taihu gl havzasnda su kalitesinin korunmasna ynelik ynetmelikler drenaj sistemlerinde
su kalitesinin ynetimi bakmndan iki eyalet ve bir belediye arasndaki ilikileri harmonize
edecek ekilde formule edilmelidir.
III.7.
NDE
KAYNAKLARINI
BULUNAN
ANGAY,
KORUYARAK
DIANSHAN
HAVZANIN
GLNDEK
EKONOMK
SU
GELMN
DZENLEME
Renliang Ruan
Dianshan Gl,angayn temel su kaynadr.ehir merkezinden 55 km uzaklkta olup
Jiangsu ve angay snrlar iindedir. Yzlm 62 km2 dir. Bunun 47.5 km2 si angaya,
14.5 km2 si Jiangsuya aittir.Ortalama derinlii 2.1 m olan s bir gl olmakla beraber Tai
Glnden ald sular Huangpu Nehrine veren bir gei gldr.Huangpu Nehrine gelen
suyun yaklak % 17 si bu glden temin edilir. angayn ana su kayna olarak kabul edilen
bu glden ayn zamanda ulamda, sulamada, balklkta ve takn sularn depolamada da
byk lde yararlanlr. Dianshan Gl, angayn ekonomik geliiminde ve insan
yaamnda nemli bir rol oynar.
Huangpu Nehrinin yukar ksm iin angay Belediyesi tarafndan Huangpu Nehrinin st
Blgelerindeki Su Kaynaklar in Bir Koruma Kanunu (The Conversation Law of Water
Sources in The Upper Reaches of River Huangpu) dzenlenmitir. Dianshan Gl de bu
koruma alannn iinde kalmaktadr. Bu sebeple blgedeki kirlilie sebep olan birok fabrika
kapatlm veya baka yere tanmtr. Uygulamaya konulmak istenen yeni projeler de ok
sk bir ekilde kontrol edilmektedir. Fakat bu durum da esasen fabrikalara dayanan blgenin
endstrisini snrlamtr. ehrin ekonomik geliimi azalmtr. yle ki Dianshan Gl
Blgesinden salanan toplam endstriyel gelir, angaydaki dier blgelerin ortalama
gelirinden % 21 daha azdr. Bu sebeple de blgenin artlarna gre Three Water Products
(aquatic vegetable, aquatic product and water fowl) diye bir sistem gelitirilmitir. Bylelikle
yetitirilen rn kapasitesi de hzl bir ekilde artmtr. rnle birlikte kirleticilerin
miktarnn da artmas blgedeki kirlenmeyi de byk lde etkilemitir. Bu durum blgenin
ekonomik geliimi ve gl evresinin korunmas arasnda bir problem yaratmtr.
Bu problemi zmek amacyla birtakm aratrmalar yaplm; Dianshan Gl ndeki su
kaynaklarn koruyacak ve havzann ekonomik geliimini dzenleyen bir plan ne
srlmtr. Bu planla birlikte gerekli lmler yaplarak havzann ekonomik yaps
ayarlanyor ve su kaynann kirlenmesi nlenmeye allyor.
Dianshan Gl nn Doal ve Sosyal evresi
Havza alan 446 km2 olup 3 kasaba ve 12 ky iermektedir. Gln evresindeki toprak
olduka verimli, uygun iklim koullarna sahip, su ebekelerinin youn olarak bulunduu bir
alandr. Havzann toplam alannn % 52 sini yetitirme alanlar, % 37 sini slak alanlar
oluturmaktadr. Bu blge, nehir ve gller blgesi olmakla beraber balk ve rnn ok fazla
olduu blge olarak da nem tamaktadr. Bu sebeple takn kontrolleri ve su ekilmeleri
iin ok sayda su kontrol projeleri yaplmtr.
inlilerin reformu (dzeni) ve ak politikas krsal blgelerin ekonomik geliimini
desteklemektedir. Bu durum havza ekonomisini hzl bir ekilde gelitirirken ayn zamanda
da gln evre artlarn etkilemektedir.
Gln hidrolojik rejimi yukar blgelerdeki akntlarla ve aa blgelerdeki gel-git akntlar
ile oluur. Yaplan lmlerden gldeki suyun yaklak 16-17x107 m3 olduu belirlenmitir.
Gle sularn veren balca akarsular Jishuigang, Dazhusha ve Baishiji dir ki bunlar gldeki
suyun % 85 lik ksmn olutururlar.
Kirlilik Kayna
Gldeki kirleticiler; yalnz noktasal kaynakl (rnein; endstriyel ve evsel atksu) deildir.
Nokta olmayan kaynaklar (gle dorudan boalan sular) da vardr. Noktasal kaynaklardan
gelen atksu miktar 11257 ton/gne kmaktadr.
Balca kirleticiler; KOI, bakr ve
AKMdir.
Bunlar toplam kirlenme yknn srasyla
% 59.2, % 10.7 ve % 8ini
olutururlar. Noktasal olmayan kaynaklardan gelen kirleticiler nem srasna gre yle
sralanr; AKM, T-N,KOI VE T-P. Azot ve fosfor gldeki trofikasyonu kstlayan balca
faktrlerdir. Gle dorudan dearj edilen azot miktar 4278 ton; fosfor miktar 255.5 tondur.
Elde edilen sonulara gre; gldeki toplam azot konsantrasyonu glde birikip ken
maddelerin % 0.074 n oluturur. Bu oran Tai Glnde de hemen hemen ayn deerdedir.
Azot dalm zamnala belirli lde deimezken derinlik arttka azalr. Gldeki toplam
fosfor konsantrasyonu da birikmi maddelerin % 0.051 ini oluturur. Fosfor miktar Tai
Glndeki konsantrasyon deerinden daha azdr.Glde biriken organik madde miktar
toplam azot konsantrasyonu ile lineer bir oran iinde olsa da ayn iliki fosfor konsantrasyonu
iin geerli deildir. Azot ve fosfor yknn artmas; noktasal olmayan kaynak kontroln
gelecekteki su kaynaklarnn korunmas iin balca alma alanlarndan biri olarak kabul
ettirmitir.
Su Kalitesi
Gldeki su kalitesi, kirletici kaynak kontrol iin lmlerin yaplmaya baland 1987den
beri belirgin bir ekilde dzelmeye balamtr. rnein; sudaki azot ve fosfor miktarnda
nemli bir lde azalma olmutur. Fakat yine de toplam fosfor miktarnn 0.09 mg/lt ye
kt zamanlar olmutur.
Su kalitesinin kapsaml bir ekilde tahkik edilmesi FUZZY
MATRIX ile yaplmaktadr. Dianshan Gl su kalitesi, IV. snf (GB8383-88) iinde yer
almaktadr. Berraklk, toplam azot, fosfor gldeki su kalitesini etkileyen balca faktrlerdir.
Su kalitesi mevsimlere gre bir deiiklik gsterir. Gldeki su kalitesinin en iyi olduu
Haziran-Eyll aylardr. Bu mevsimde su kalitesi iin bir snflandrma yapldnda III. snfa
girer. Kalitenin en kt olduu mevsim Aralk-ubat dnemidir ki bu dnemde suyun kalitesi
V. ve VI. snfa kadar der. Suyun kalitesi Mart-Mays aylar aras bu iki snfn arasnda yer
alr. Su kalitesi, dier sularn kart blgelerde en kt deerde iken akntyla beraber
kalite dzelir. En iyi kalite gln kuzey ksmnn orta blgelerindedir.
Gldeki Canllar
Phytoplankton: Dianshan Gl nde hemen hemen 115 tr phytoplankton vardr. Bunlarn
trleri ve younluu mevsimlere gre deiiklik gsterir. En fazla reme Nisan-Eyll aylar
arasndaki dnemde gerekleir.
Glde yaayan canllarn balcalar unlardr: Vascular hydrophytler, zooplanktonlar,
zoobenthoslardr.
zellikle son 30 ylda makrozoobenthos trlerinde ok byk bir
deiiklik gzlenmemitir. Zoobenthos trlerine bakldnda Dianshan Gl nn orta

derecede kirlendii anlalmaktadr. Balklar: Glde 45 kadar balk tr vardr. Toplam
trlerin % 60n Crprinidoeler oluturur. Balklarn byk bir ounluu gln iinde yetiir
ama bir ksm da gle dier sulardan g etmektedir. Dardan gelen balk saysnn az
olmasnn sebebi; su kirliliini nleme almalar srasnda gei yollarnn kesilmesidir.
evre Problemlerinin Sebepleri ve nleme almalar
Yaplan aratrmalar balca evre probleminin trofikasyon olduunu gstermektedir. Azot
ve fosforun ok fazla miktarda bulunmas dorudan trofikasyona sebep olmakla beraber
baz yardmc faktrleri de u ekilde sralayabiliriz:
1. Gln ok geni bir alan kaplamas ile birlikte s bir gl olmas, gldeki besi
maddelerinin
de
fazla
olmasna
ek
olarak
lman
iklim
koullarnn
da
mikroorganizmalarn btn bir yl boyunca yaamasna yardmc olmas,

2. Gln evresindeki blgelerde nfus younluunun 547 kii/km2 olmas,
3. Gln evresinde hzl gelien endstri blgelerinden gle dearj edilen atksuyun devaml
artmas,
4. Yeryznden gle tanan azot ve fosforun her yl byk miktarda artmas,
5. Three Water Products ile birlikte oluan dklarn oalmasnn, azot ve fosfor
miktarnn da artmas,
6. Gldeki balklarn dardan beslenmesi,
7. Gemilerden ve turizm sektrnden besi maddelerinin dearj edilmesi.
Bu saylanlar doal, sosyal ve teknolojik sebepler olarak gsterilebilir. Fakat politik ve

kanuni dzenlemeler daha nemli sebeplerdir. Bu sebeple gldeki trofikasyon kontrol,
politik ve hukuksal korumalara gre dzenlenmelidir. ncelikle gln evresinde
yaayanlarn ve turistlerin su kaynaklarnn korunmas gerektiine inandrlmalar, evre
bilinlerinin gelitirilmeleri ok nemlidir. Kirlenmenin kaynakta-gei blgelerinde-alc
ortamlarda olutuu belirlenmitir. nleme almalar teoride iki admda gerekleir.
Burada ama; Dianshan Gl ndeki su kaynaklarn koruyarak havzann ekonomik
geliimini dzenlemektir.
Birinci Adm - PLAN: lk admn amac; dardan gelen besi maddelerinin kontrol
edilmesidir. Havzann plan aamasnda devlet de gln ynetimine katlr. Gl evresinin
korunmas iin ekonomik yapnn ayarlanmas gerekir. Bylelikle su kaynaklarnn
korunmas ile ekonomik gelime arasndaki ters orant bir lde azaltlabilir. Turizm bu
blgede en nemli endstri olarak kabul edilmitir. Hem ekonomi hem de evre iin son
derece yararl olan bu endstri no-smoking industry olarak adlandrlr. Blgenin artlar da
turizm sektr iin olduka uygundur. rnein; gzel doa manzaralar, dzgn ekillenmi
blgeler ok fazla turisti blgeye eker. Bu sebeple uygulanan plana gre iftilerin byk bir
ksm otellere, restoranlara ve turistik yerlere idareci veya personel olmak zere
yetitirilmektedir. Fabrikalarn kapatlmas da adm adm gereklemektedir. Bu durumda
uygulamaya konan planla birlikte blgenin ekonomisi de gelimektedir.
kinci Adm - TROFKASYONU NLEME ALIMALARI: Burada esas ama; gln
iindeki besi maddelerinin yknn azaltlmasdr. Bu sebeple eitli trofikasyonu nleme
almalar yaplmaktadr. Bunlardan balcalar; daha kt koullardaki su koruma
almalar, Vascular Hydrophytlerin temizleme almalar ve baln trofikasyon iin
etkisinin aratrlmasdr. Btn bu projeler gelitirilmi ve uygulamaya konulmutur.
III.8. NDE BULUNAN CHAOHU GLNDE TROFKASYON KONTROLU

N STRATEJ VE EYLEM
Chaohu Gl,inin en byk 5 tatlsu glnden biridir.Chaohu Vadisinde 6 milyon insan
11 ehirde yaar.Gl , milyonlarca insan iin imesuyu olmann yannda sulama,balklk ve
gemi tamacl gibi amalara da hizmet etmektedir.Ekonomik gelimeyle beraber su
seviyesindeki deiiklik,gle gelen byk miktar ve eitteki kirleticiler gl inin en
trofik su ktlelerinden biri yapmtr.
Gln trofiklemesi ve su kalitesinde giderek artan ktlemenin sebepleri, suyun s
olmas, yksek k geirgenlii,bol znm oksijen ierii ve alg bymesi iin iklimin
uygun oluunun yansra unlar olmutur :
- Endstriyel atksularn ou ve evsel atksularn tamam artlmadan dorudan gle
verilmektedir.
- Gln btn evresi tahl retilen iftliklerle sarldr.Kimyasal maddelerin yanl ve
giderek artan kullanm ile nutrientlerin ou gle akar ve glde standartlar aan toplam N ve
P konsantrasyonlarna yol aar.
- Yk arlaan nfus art , toprak erozyonu ve snrlanan bitki rts bymesi
- Yar kapal gl , nutrientin kal sresini ve su ekosistemlerinin bozulmasn arttrr.
Gldeki toplam nutrient hacminin azaltlmas , trofikasyonun kontrolu iin en nemli hedefi
oluturur.Bu srada ,
a) vadinin tamamn dikkate alan bir strateji planlanmal,
b) hem noktasal , hem noktasal olmayan kaynaklar gznne alnarak kapsml bir artmann
prensipleri izlenmeli ,
c) gldeki toplam nutrient miktarnn azaltlmas gibi ana problemler zerinde nemle
durulmaldr.
Bu amala u nlemler nerilmitir :
1) Vadide toprak erozyonunun aalandrma , byk eime sahip yerlerde teraslama , mevcut
bitki rtsn koruma gibi yntemlerle en aza indirilmesi. Bylece en byk noktasal
olmayan nutrient kirlilii kayna kontrol altna alnm olur.
2) Tarm yntemlerinin iyiletirilmesi, gbre kullanmnn kontrolu, yakacak olarak odun

kullanmnn azaltlmas , doalgaz ( metan ) retim ve kullanmmnn arttrlmas
3) Ky evresinde doal yeillikle oluturulacak koruma blgesi, ya suyuyla blgeye
gelecek N ve P ykn tutacak ve azaltacaktr.
4) Balk poplasyonu yapsnn ayarlanmas ve alg ktlesinin azaltlmas. Seilecek balklar
besi maddesi olarak ortamdaki istenmeyen algleri tketecektir.
5) Mavi - yeil alg patlamalarndan yararlanlmas. Mavi - yeil algler gldeki organik
maddenin % 70ini oluturmaktadr ve proteince zengin olup eitli aminoasit ve vitaminler
iermektedir.
6) Gln hidrolik , hidrolojik ve kimyasal durumunun iyiletirilmesi. Gl besleyen havza
sularnn kanallar yardmyla sulamaya verilmesi , nehrin suyunun seyreltilmesi ve gl
suyunun dar verilmesiyle N , P yknn ve alg ktlesinin bir ksm darda braklmi
olur.Bylece trofikasyon derecesi yava yava drlr ve alg patlamalar daha seyrek
meydana gelir.
7) Su kalitesi ynetiminin glendirilmesi. Kirletici miktarnn kontrolunun salanmas
amacyla Chaohu Gl Kaynaklarnn Korunmas lkeleri resmen yaynlanm ve 1988de
yrrle girmitir.zel su kayna koruma organizasyonlar kurulmutur.Su kalitesi
standard ile uyumlu olacak ekilde toplam kirletici miktar kontrolu belirlendiinde noktasal
N ve P yk kaynaklar snrl bir srede azalacaktr.
8) Gl evresindeki yerleimlerin byklne,N ve Pnin gle dearj hacmini azaltacak
ekilde snrlama getirilmelidir.
9) Gl evresindeki endstriyel dzenin akla uygun hale getirilmesi ve birtakm rnlerin
yapsnn deitirilmesi. Byk miktarlarda su tketecek veya gl havzasnda ciddi kirlilik
problemlerine
yol
aacak
hibir
yeni
giriime
izin
vermeyecek
politikalar
oluturulmaldr.Mevcut giriimler de retimlerini amamaldr.

10) Endstriyel atksu ve yerleimden gelen kanalizasyon sular daha ileri artlmaldr.Bu tr
atksularn artmna ncelik verilmelidir.
III.9. FLPNLERDE BULUNAN VE HPERTROFK BR GL OLAN BAY

LAGNNN
SU
KALTES
DEERLENDRLMES
VE
YNETM:
PROBLEMLER VE STRATEJLER
1. zet
Son on yl boyunca Bay lagnnn su kalitesinin eilimi balklk kayna ve olas evsel su
temini kayna olarak kullanm ile ilgili bir deerlendirmeye tabi tutulmutur. pucu
niteliindeki birtakm su kalite parametrelerinin seviyeleri, balk retimi iin arzu edilen su
kalite kriterlerinin ya ok stnde ya da ok altnda ortalama deerlere ulaarak tehlikeli
gidii haber vermitir.
Su kalitesindeki bozulmann sebepleri ve ekolok etkisi ile ynetim problemleri ve gln
iinde bulunduu hipertrofik durumdan kurtarlp slah edilmesine ynelik nerilen stratejiler
de makale kapsamnda ele alnmtr.
2. Giri
Bay lagn, 900 km2'lik yzey alanyla Filipinler'in ve Gney Dou Asya'nn en byk tatl
su gldr. Yaklak 2900 km2 kaplayan havzasnda 10 milyon civarnda bir nfus tesbit
edilmitir. Gl, 203 yerleimin oluturduu 27 belediye evrelemektedir. Gln Manila
Krfezi'ne tek k olan Pasig nehri de dahil 21 byk nehir kolu mevcuttur. Gln ortalama
derinlii 1976 ylnda 2.8 m olarak saptanmtr. Gl, byk yzey-hacim oran, yksek besi
maddesi konsantrasyonlar ve yksek su scaklyla hipertrofik snfa dahil edilmitir.
Gl aada verilen birok kullanmn basks altndadr;
- balklk
- enerji retimi
- endstriyel kullanm
- sulama
- balk retme iftlikleri
- denizcilik ve tamaclk
- rekreasyon ve estetik kullanm

- alc ortam
- takn kontrolu
- gelecekte evsel su temini kayna
Halihazrda gln en nemli kullanm balklk iindir.
Yukarda saylan kullanmlar iin ar taleplerin yansra doal ve insan etkisindeki
kaynaklardan gelen atk yklerinin olumsuz etkileri de gln doal kaynaklarn srekli
tketmi, su kalitesini drm ve retimini azaltmtr. Yllar sren smr ve kt
ynetim sonucu gl balklk iin iyi saylan "C" kategorisinden kmtr. Belirtiler, Bay
lagnnn hipertrofiin de tesinde, distrofik duruma eritii yolundadr.
3. Bay Lagnnn Su Kalitesi Deerlendirmesi
Son on yldr srdrlen su kalitesi izleme almalar, "C" snf sular iin tavsiye edilen
kriterlerin ok altnda veya ok stnde su kalitesi parametreleri vermitir, bu da gln
ktye giden artlarnn gstergesidir. letkenlik, klor bileikleri, sertlik, bulanklk, KOI,
amonyak, nitrat, fosfor parametrelerinde srekli ykselen, alkalinite, pH, znm oksijen
ve geirgenlikte azalan eilimler gzlenmitir. Ik geirgenlii deerlerindeki eilim, en az
100 cm olmas kriterlerde tavsiye edilen Secchi diski okumalarnn son on ylda 50 cm'nin
altna dmesi ile gl suyunun bulanklnn gittike ktletiini gstermektedir. Benzer
ekilde alkalinite de istenen 40 mg/l deerinin altna d ve gln tamponlama
kapasitesinde srekli kayp grlmektedir. te yandan amonyak ve dier azot biimlerinin
seviyelerindeki art, ar organik madde yknn ve hkm sren belirgin anaerobik
artlarn gstergesi olmaktadr. Yksek fosfor seviyesi ile birlikte bu durum gl son derece
trofik klmaktadr. Gerekten gln bulanklna ramen, gneli hava varken kk bir
aklk, zellikle balk iftliklerinde balk lmlerine yol aan, kitle halinde alg bymesini
balatmaya yeterli olacaktr. Ayrca, kriter deerlerinin 20 katna ulaan koliform bakteri
seviyesi insan ve hayvan atklarnn yaratt kirlenmenin ktye gittiinin gstergesidir.
4. Bay Lagn'nn Su kalitesine Etki Eden Faktrler

Endstrilemedeki tarma dayal bir ekosistemin belirgin zelliklerinden hzl nfus art,
endstriyel byme ve ehirleme, ormanlarn yok edilmesi, youn tarm ve hayvanclk,
altyap tesisleri, vs. gl evresinde giderek artmtr. Btn bu etkenler gln kirlenmesine ve
bozulmasna katkda bulunmaktadr. Kimyasal maddeler (rnein zehirli ve tehlikeli
maddeler), organik atklar, besi maddeleri, hastalk yapc organizmalar, silt, ya, soutma
suyu dearjlar, vs. en byk kirlenme problemleridir. Bunlar havza iindeki noktasal ve
yaygn kaynaklardan doal yolla veya insan faaliyetleri sonucu ortaya kmaktadr.
5. Su Kirliliinin Ekolojik Etkileri
Kirleticilerin hafifletilmeyen girdileri ve canl yaamn olumsuz etkileyen dier etkenler Bay
Lagn'n bir ekosistem olarak ciddi biimde tahrip etmitir. Fizyolojik olarak sular olduka
bulank, kirli, kt kokulu ve koliform bakteri dolu hale gelmitir. Biyolojik adan, 3 m'yi
aan sediment tabakasyla rtlen ve kaplanan btn kkl dip su bitkileri yok olmutur.
Gln distrofik yani lmekte olduunun belirtileri gzlenmitir. Bu belirtiler;
a. Balk, karides, salyangoz, v.s. retimi ve toplanmasnda gittike aa inen ve iddetli
d
b. Ardarda gelen balk lmleri
c. zellikle kkl bitkilerin yaam mekannn tahrip olmas
d. Yerli ve srekli balk trlerinde eksilme (nceden mevcut 23 balk ve yumuaka trnden
yardan az kalmtr.)
e. Alvyon dolmas ve artan bulanklk
f. Hastalk yapc organizmalar ile ar metaller gibi zehirli ve tehlikeli maddelerin
miktarnda art.
6. Su Kalitesi Ynetimi Problemleri ve zm Yollar
Bay lagnnn son derece kirlenmi ve bozulmu, distrofik duruma yaklamakta olan bir
ekosistem olarak, mevcut durumu sadece savunmasz, incinebilir bir ekosistemin
ynetiminde yaplan byk yanltan gelebilir. Gln ynetilmesi ve korunmasndaki bu
yanln tek sorumlusu, gln ynetimi ve gelitirilmesiyle grevli devlet kuruluu olan
Lagna Gl Gelitirme Dairesi (LLDA)'dr. 25 yl akn zamandr mevcut olsa da, LLDA
emir ve ilevini yerine getirmede etkin olmamtr. Aksine, gl korumak yerine smrd
sylenebilir. nk LLDA faaliyetini srdrmek iin bir devlet kuruluu olarak gln
gelirine muhtatr ve sabit parasal kaynak ihtiyac iinde gln tama kapasitesini aacak
derecede balk retme iftliklerinin oalmasna gz yummutur. Bu ve endstriyel kaynaklar
bata olmak zere, eitli kaynaklardan yaplan atk dearjlarnn kontrolunda etkisiz kalmas,
gln su kalitesindeki hzl bozulmann sebepleridir. Kirletenlere para cezas kesilerek, eitli
kaynaklardan cret alnarak elde edilen gelir LLDA'nn ancak varln srdrmesini
salam, gle koruyucu hibir ey getirmemitir. LLDA'nn yetkisini kullanmasnda
karlat bir dier problem, kurumsal yapsndan kaynaklanmaktadr. Bay lagn
havzasnda alan kitle rgtleri, gnll gruplar, sosyal iler dairesi, yerel ynetimler gibi
dier
devlet
kurulularnn
stste
den
faaliyetlerini
uygun
ekilde
koordine
edememektedir. Bu durum LLDA'nn kendi grevlerini yerine getirmedeki etkinlik ve kanuni

yetkisini de zayflatmaktadr.
7. ne Srlen zm Yollar ve neriler
Bay lagnnn gittike ktleen su kalitesi ve distrofik durumu ile ynetiminde yaanan
karmak sorunlar gz nne alnrsa, gln slah ve srdirlebilir kalknmasna ynelik
gerekli tedbirler ve zm yollarnn belirlenmesi iin soruna organizasyona dayanan bir
yaklam gerekmektedir. Bu da devlet ile halkn ortak ve uyumlu abalarn art klmaktadr.
Bu amala gln slah iin aadakiler nerilmitir:
a. Blge halkn kaynaklarn korunmasna ve ekoloji bilincine tevik edici youn evre
eitimi
kampanyas
b. Faal bir aalandrma programn da kapsayacak ekilde arazi kullanm planlar ve

politikalarnn havzaya sk skya uygulanmas
c. Kirletenlerden atklarn artmalarn isteyerek, gle evsel, endstriyel ve tarmsal atk
giriinin
kontrolu
d. eitli nehir yan kollarndaki kirlenmenin temizlenmesi ve kontrol

e. Usulsz balk avlama yntemlerinin ve gl blgelere ayrmann kontrolu ve balk iftlii
alanlarnn gln tama kapasitesine gre snflandrlmas
f. Halka balkln dnda geimini salayaca alternatif areler sunulmas

g. Gln dibinin taranmas ve derinletirilmesi (Bu, bulankln ve den retimin temel
sebebi olan birikmi sedimentlerin giderilmesi iin gerekli bir tedbirdir.)
h. Stratejinin, saylan tm dier maddelerini de kapsayacak ve ibirliine gidecek ekilde,
gln srdrlebilir kalknmas iin bir master plann hazrlanmas
. Gln ynetiminden sorumlu mevcut resmi kuruluun (LLDA) kaldrlmas veya blgedeki
eitli destekleyicileri kapsayacak ekilde ounlua dayal bir "Bay Lagn Kaynak
Ynetim
Konseyi" olarak yeniden yaplandrlmas
III.10. FLPNLERDE TRFK VE BOZULMU BR GL OLAN BAY

LAGNNN KALTESNN DZELTLMESNDE HALKIN ETKS
Aristides Q. Sarmiento
Bay lagn yaklak 900 km2lik yzey alan ve 2920 km2lik havzas ile Gneydou
Asyann en byk gldr. Bu gl, lkenin bakenti ve ehirciliin en ok gelitii blgesi
olan Manila metrosunun gneydousunda, 15 km uzanda yer almaktadr. Bu gln snrlar,
hkmetin youn endstriyel datm programn uygulad Calabarzon blgesi olarak
adlandrlan Rizal ve Laguna illerinin gney ve kuzey ksmnda kalmaktadr. Gle sularn
boaltan 21 nehir ve tek k olarak denize akan bir nehir kolu bulunmaktadr.
Bay lagn binlerce baln yetitii temel bir kaynaktr. Glde yaplan balca endstriler
balklk ve rdek yetitiriciliidir. 1960larn ortalarna kadar gl suyunun derinlii 7 metre
kadar olup ime, yzey ve dier rekreasyonal aktiviteler iin uygun zellik tayacak nitelikte
temiz ve maviydi. Fakat zamanla gl suyunun kalitesi bozulmaya balad. Gl suyunun ve
kaynaklarnn yanl kullanlmas, ve uzun sreli ekolojik ve sosyal etkilere kar herhangi bir
koruma yaplmadan blgede hkmetin uygulad hzl endstrileme politikas zellikle son
30 ylda gln ktlemesine aebep olan balca etkenlerdir.
Gl evresinin Korunmasna Halkn Katlm

1970lerin balarnda blgede yaayan halk tarafndan gl kaynaklarnn dengesiz dalmn
belirleyen baz almalar yapld. 1978-1989 yllarnda yaplan bu sosyal almalar
ncelikle gl ky komitelerinin, blgedeki halk koruma aktivitelerine tevik etme amacna
ynelikti. Halk organize etmek ve ynlendirmek, ayrca hkmetin koruma politikasnda yer
almasn salamak kolay deildi.
1978-1979 yllar arasnda yaplan eitli hkmet ynetimleri ve daireleri bu gl ekolojik
yaps ok abuk deien bir kaynak olarak gstermemekle birlikte, farkl hkmet
projelerinde ise gl, takn kontrolnn ve drenaj sistemlerinin yapld, Calabarzon ve
Manila metrosu blgelerindeki endstriler ile birlikte, turizm ve sulama iin de bir su kayna
olarak ele alnmtr. Bu resmi incelemeler sonucu gl kullanm iin stn Su Kullanma
Kanunu olarak bilinen ve gl eitli kullanm kayna eklinde nitelendiren bir kanun
karlmtr. Hkmet daha sonra gllerle ilgili daha ileri programlar ve projelet yapm,
yabanc dernek ve finansal kurumlarla almaya balamtr.
Bay lagnnn ekolojik durumu, ncelikle su kalitesi hzl bir ekilde ktlemi, ve gldeki
canllarn yaam da byk lde etkilenmitir. rnein 1983te glden 232,000 mt balk
elde edilmiken bu say 1988de 89,000 mtye dmtr. Su kalitesinin bozulmasyla
birlikte gldeki salyangoz retimi de azalm, buna bal olarak da glde yetitirilen rdek
saysnda da belirgin d gzlenmitir.
Bozulmu su kalitesinin ve baklmam gln en nemli etkisi balklar iin olmutur.
Geimini balklktan salayanlarn ou iflas etmi, baka bir ite almak zorunda
kalmtr. Bunlardan dier denizlerde almak amac ile lkelerini terkedenler olmu, bu da
beraberinde birok sorun getirmitir. Bunlar ok uzun sre ailelerinden uzak kalmlar,
ocuklar da ailenin geli,rine katkda bulunmak amacyla okulu brakp ocuk yata alma
hayatna atlmtr.
Ekolojik ve sosyal durum dikkate alnarak 1989 ylnda bu artlar ve buna bal nedenleri
hafifletmek
amac ile Gney Tapalog blgesinde almalarn Bay lagnn iyi hale
getirmek zere balatan eitli blmlerden oluan nsan Gc in Dayanma Birlii

kuruldu.
Bu kirliliin giriimleri sonucu 1990n Nisan aynda Bay lagnnn Dzeltilmesi in
nsanlarn Aktivite Program oluturuldu ki bu programda be nokta dikkate alnyordu.
Bunlar;
1. Kirlenme,
2. Su havzasnn bozulmas
3. Glle ilgili dzeltme faaliyetleri,
4. Balklk ve glden salanan dier faydalar,
5. Hkmet aratrmas ve ynetimi.
Halkn hareketine ve katlmna dayandrlarak oluturulan bu Aktivite Plannda almalar
Bay lagnn dzeltmek amac ile aamadan oluuyordu.
1-Halkn Hkmet Programnda Yer Almas
Bay lagnnn balca yaps u ekildeydi: tfrik,kirlenmi ve su kaynaklarnn ekolojik
yaps bozulmutu. Burada yaayan halkn ncelikle gelir dzeyini iyiletirmek amacyla
acilen rn kapasitesini artracak ve gln bozulan kapasitesini dzeltecek almalara gerek
duyuluyordu.
1990 ylnn Nisan aynn balarnda halk Manila Metrosunun ime suyunu Bay lagnnden
salayan plana aadaki sebeplerden dolay kar kyordu.:
1) Yeni temizleme metotlar kullanlmasna ramen bu su kullananlarn sal iin tehlike
tayordu;
2)Bu plan dahilinde suyun faaliyeti artacakt;
3) Bu almalarla birlikte zaten bozulmu olan glde daha kt evre koullar meydana
gelecekti;
4)Glden elde edilen balk kapasitesinde bir azalma olacak bu da geimini balklktan
kazanan insanlarn yaam artlarn deitirecekti;
5)Gl halk bu projeden gerektii gibi yararlanamayacakt.
1990nn Haziran aynda lkenin nde gelen senato yelerinden E.Wigberto, bu plann
uygulanmas iin destek arama almalarna balad. Bay lagnnn kirlenmesinin nlemi
iin ve doal halinin korunmas iin yaplan almalar baz bilim ve akedemik kurulular ,
blgedeki kiliseler ,gazete yazarlar, renciler ve NGOs tarafndan destekleniyordu. Bu
hakknda halka bilgi vermek amacyla sempozyumlar dzenlendi.Yaplan bu almalar etkili
oldu ve projenin ba destekleyicisi olan ve bu proje iin 128 milyon amaerikan dolar ayran
Asya Gelime Bankas (Asan Development Bank) nerisini geri ekti.1990nn Ekiminde
de devlet projenin uygulamasn ertelemek zorunda kald.
2. evre Eitimi
1989da SPPnin Bay lagnndeki ilk incelemelerine balamas ile birlikte halkn evre
eitimini gelitirme almalarna katlmas kanlmaz oldu.Geen sre ile beraber SPP;
a)Akademik kurulularca yaplan teknik aratrmalar halka ve zellikle geimini
balklktan salayan kesime duyuracak ekilde,
b)Bu almada ele alnan dosyalar hkmet ve kanun grevlilerine bildirecek,
c)Lagnn korunmas iin yaplan pilot almalarn sonularn
d)Gln durumu ve halkn aktivite program zerine yaplan
baz okullara gtrecek,

eitime ve bilgi almalar
arasnda bir btnlk salayacak, e) ehirdeki endstriyel kirlenme ve su kalitesi

deerlendirme almalar hakknda komitenin nde gelenlerine bilgi verecek bir yapya
sahipti.
Btn bu evre eitimi iin yaplan etkinlikler sebebiyle birka bin kii daha bu
aktivitelerden haberdar oldu, fakat halen daha halkn eitim ihtiyac devam etmektedir.
3. Spesifik Komite almalar
Kapsaml yaplan eitim ve bilgi verme programlar, halkn Bay lagnn yeniden iyiletirme
almalarnda daha aktif olarak yer almasn salad. rnein, Bmon ehrinde yaayanlar ve
iiler, fabrikalarn atklarnn ne derece etkili olduu konusunda bilinlendi ve bu sebeple
kirlilii azaltmak iin yaplan almalarda yer ald. Plilla ve Jala-jalada yaayan balklar
ve rdek yetitiriciler, balk ve rdek iftliklerini tahrip eden gl tesislerden aa kan
ya szntsn protesto eden etkinlikler yaptlar. Blgedeki iftiler su seviyesinin artmamas
iin almalar yapt, nk fazlalaan su miltar tap iftliklerini tahrip ediyordu.
III.11.
HAVZADAN
GELEN
NOKTASAL
OLMAYAN
KRLENMENN
SU
KALTES ZERNDEK ETKS- STATSTKSEL BR YAKLAIM

zet :
Noktasal olmayan kaynaklarn kontrolu doal olarak karmaktr.Bunu baarmann yolu
,arazi kullanmnn planlamasnda istatiksel bir yaklamn benimsenmesidir. Bu yaklam
,havza alannn farkl ksmlarnda oluturduklar kirlenme riskine gre yrtlecek en uygun
faaliyetleri dzenleyici bir mekanizmann ulusal bir at ve uygulama kaideleri ile
salanmasn esas alr.Szkonusu blgelere ayrma (zoning) yaklam eitli su kalite
programlarnda giderek daha fazla nem kazanmaktadr. Bu makalede, eitli noktasal
olmayan kirlenme kaynaklar ve havza iindeki blgelemenin su kalitesi zerindeki etkisi
gznnde tutulmaktadr.statiksel yaklama ynelik olarak yaplan bu mevcut almada ,
blgelemenin gln su kalite parametreleri zerindeki etkisinin incelenmesi amalanmtr.
GR :
me suyu kalitesi iin giderek artan sk yasal dzenlemeler ve son zamanlarda farkna
varlan yeni kirlenme tehditleri,ham su kalitesindeki bozulmaya kar gven derecesinin
yksek tutulmasnn balca neme sahip olduunun altn izmektedir.Bu grev zellikle
Hindistan gibi daha yksek nfusa sahip lkelerde ime suyu temini amacyla yzeysel ve
yeralt sularnn geni ve byyen kullanm ile daha da n plana kmtr.
Allageldii zere , kirlenme noktasal veya yaygn kaynaktan gelmesine gre tanmlanr ve
ele alnr.Noktasal olmayan kaynakl kirlenme havay ve toprak yzeyini ykayan ve
temizleyen yan ardndan ortaya kan ve sediment,hayvansal atklar,gbreler ve organik
maddeler gibi eitli maddeleri en yakn,doal veya yapay su yatana tayan aktan
kaynaklanr.Noktasal olmayan kaynakl kirlenmenin deerlendirilmesi, bir dereceye kadar
noktasal kaynaklarn artlmasna duyulan acil ihtiyacn glgesinde kalm ve bunun
sonucunda yaygn kaynaktan kirlenme gerektii gibi incelenmemi , su kalitesi zerindeki
etkisi pek iyi anlalmamtr.
Su kalitesindeki bozulmann nlenmesi iin havzann noktasal olmayan kaynaktan
kirlenmesinin ve arazi kullanm
modelinin kontrol altna alnmasnn zerinde
durulmaldr.ehirlerin
bulunduu
havzalarn
sular,
ok
geni
eitlilie
sahip
yerleim,endstri,tarm vs. alanlarna dklr.Sonu olarak ,ortaya kan kirleticiler ne kadar

fazlaysa kirliliin tahmin edilmesi o denli belirsiz bir hal alr.rnein , iftilik faliyetlerinin
younlamas veya tarma ayrlan blgenin daha geni alana yaylmas gldeki ntrient
miktarlarn arttrabilir.
Havzadan Gelen Yaygn Kaynakl Kirlenmenin Su Kalitesi zerindeki Etkisinin ncelenmesi
in Yaklamlar :
Fazlasyla basitletirilmi olma riski tasa da , arazi kullanm uygulamalarnn su kalitesi
zerindeki etkisinin belirlenmesi amacyla eit prosedr kullanlmtr.
1-Havzann eitli arazi kullanm blgelerinden gelen sznt suyu ve noktasal olmayan
kaynakl ak iindeki kirleticilerin dorudan lm.Byle almalardan elde edilen
sonular ormanlk blgelerden gelen akn en dk kirlilik potansiyeline sahip olduunu
gstermitir.Tarm yaplan blgelerden gelen kirlenme ziraat ve hayvanclk uygulamalarna
bal olarak olduka deiken yke sahiptir.ehir ve yerleim blgeleri ok defa makul
deikenlikte daha yksek kirletici konsantrasyonu vermektedir.
Bu dorudan lm ynteminin getirdii nemli bir problem belli bir arazi miktarnn
kullanmna bal olarak akta veya szntda ortaya kan kirletici kayplarn belirtebilirken
bir aknt,nehir veya gle gerekte ulaan kirlilik miktarnn
salamaz. Tarmsal uygulamalar
belirlenmesini genelde
dolaysyla aknt veya gllerdeki sediment
yklerini
saptamakta kullanlan genelletirilmi teknikler bir istisna oluturur.

Su kalitesi ve arazi kullanmn incelemeye ynelik geri kalan dier iki prosedr ise bir aknt
,nehir veya gln havza veya drenaj blgesi zerinde younlar.Farkl blgelerden gelen
akn zelliklerindeki geni eitlenme , bir havza iindeki noktasal olmayan kaynakl
kirlenmenin incelenmesini kark hale getirir.Ayrca mevsimlik veya hatta gnlk ya
deiikliklerinin etkisi ve kirleticilerin olas biyokimyasal ve fiziksel tanm ve dnm
karmak ve belirsizdir.
2-Tek bir havzann veya birka havzadan oluan kk bir grubun deneye dayal ve kapsaml
olarak incelenmesine ynelik daha nce bahsedilen olayn anlalmasn hedefler. Bu tip
incelemeler ,arazi kullanmnn idaresi uygulamalar hakknda veri toplama ve su kaltesi
hakknda detayl rneklendirme program byk zaman ve para gerektirir.Bununla birlikte su
kalitesi zerindeki birbiri ile balantl hidrolojik,biyokimyasal ve geomorfik etkiler tam
anlamyla anladnda phesiz bu tr aba arttr.
3-Su kalitesi-arazi kullanm incelemesinin nc eidi daha ok ele alnan su kalitesi
olaynn karlatrmal analizi zerinde durmaktadr. almaya ok sayda havza dahil
edilebileceinden istatistik tekniklerinin kullanld nicel analizden yararlanlabilir. Bu
aratrmalar ne znlemeli ne de deneyle elde edilen ve tahmin yapmada kullanl bantlar
verir. Ancak bir takm havza zelliklerinin su kalitesi zerinde daha nemli etkilere sahip
olduklarn gstermitir.Su kalitesi ve arazi kullanmlar arasnda hesaplanan bantlar
bulunabilir. Kk bir yerleim havzas iindeki su kalitesi ve arazi kullanmnn ekonomik,
demografik ve corafi parametreleri arasndaki ilikilerin ortaya konmasnda adm adm ok
sayda regresyon ve korelasyon almalarndan yararlanlabilir.
Bu almalar havzadan gelen noktasal olmayan kaynakl kirlenmenin su kalitesi zerindeki
etkisinin incelenmesinde istatistik yaklamn ne kadar yararl olduunu genelde
kantlamtr. Yine de aratrmalar ele alnan havzalardaki blgeleme (arazi kullanm
uygulamalar) verilerinin tam olmamas veya her havza iin az sayda uygun su kalite
rneinin bulunmas nedeniyle snrl kalmtr.
ALIMA ALANININ TANIMLANMASI
Mevcut alma Hindistann gneyinde yer alan ve Warangal ehri merkezindeki klasik bir
ehir evresi muhiti temsil eden bir havzay konu almaktadr.
*18 derece kuzey enlemi 79 derece 35 dakika dou boylamnda yer almakta ve 18,5
kilometre karelik bir alan kaplamaktadr.
*Yzey ekilleri genellikle ovalktr.
*klim: Nadiren yal ve kurak mevsime sahip subtropik .Mays-kasm arasnda sren
ya 800 mm civarndadr.
*Drenaj incelenen Badri glne doru dendritik olarak gereklemektedir. Bu blge Andra
Pradesh eyaletindedir. Jeolojisi granit arlkldr.
*Beeri zellikler: Yerleim blgesi incelenen blge zerinde yaylm nisbeten iyi ina
edilmi blok duvar yaplarndan olumaktadr. Blge eilimine uygun den eritler halinde
yerleim grlr, evler genelde zellikle eyalet anayolu boyunca kmelenmitir. ehir
eyaletin en nemli i merkezlerinden biri olduundan gerek demiryolu gerekse karayolu
tamacl son derece fazladr. Ayrca otelller, marketler al-veri merkezleri tiyatrolar gibi
i yerlerini kapsamaktadr.
Endstriyel faaliyet kk ve orta lekli birimlerle snrldr. ehrin kenarnda yeralan tarm
topraklar da gle olan drenaja katkda bulunur.
Mevcut alma su kalite parametreleri ve arazi kullanm faaliyetleri arasndaki korelasyon
katsaylarnn belirlenmesini ierir. Mevcut veriler snrl olduundan almada noktasal
kaynaklar arasndaki giriim gznnde tutulmamtr. Havzadaki noktasal olmayan
kaynaklardan doan kirlilik frtnadan hemen sonra alnn ak numuneleriyle analiz
edilmitir. Numuneler farkl frtnalardan sonra incelenen eitli araz kullanm blgelerinden
toplanm, su kalite parametreleri ve bunlarn istatistik analiz iin kullanlacak ortalama
deerleri analiz edilmitir.
SONULAR VE TARTIMA
Arazi Kullanm ve Su Kalitesi:
Warangal ehri iyi planlanmam bir gelime iindedir. ehrin tamam erit halinde byme
biimine uyarak Warangal ve Kazipeti birbirine balayan anayolun her iki tarafnda
bymtr. Bu nedenle ile kendine has ve snrl arazi kullanmlarna sahiptir. Incelenen
blgede gze arpan belli bal arazi kullanm faaliyetleri yerleim , ticaret ve tamaclktr.
Blgenin arazi kullanm haritasn tamamlayan dier faaliyetler ise endstriyel ve tarmsal
faaliyetlerdir. Badri havzasna ait su kalite verileri literatrde rapor edilmemitir. Bu alma,
havzadan gelen noktasal olmayan kaynakl kirlenmenin gln su kalitesi zerindeki etkisini
incelemek niyetiyle yaplm bu tip ilk almadr. Bir ka tane de olsa nceden almalar
yaplm olsa, korelesyon almalar daha kolay yrtlebilecekti.
Sonular havzadan gelen noktasal olmayan kaynakl kirlenmenin gln su kalitesini nemli
lde etkilediini gstermitir. Bu da u olaylarla aklanabilir: Su olduka etkili bir
zcdr,bu nedenle byk ve eitli zlm madde ykn tar. Ayrca, havza iindeki
ilerlemi arazi kullanmlar doal drenaj yollarn nemli lde deitirir, drenaj akmlarnn
ykn ve yeralt suyuyla alverilerini zelti haline getirir.
Korelasyon almalar:
Su kalite parametreleri ve arazi kullanm alanlar arasndaki korelesyon katsaylar Tablo 1de
verilmitir. Tartma u ksmlardan olumaktadr:
Yerleime ynelik arazi kullanm: Bu arazi kullanm klorrler, fosfatlar ve nitratlarla en
byk korelasyona sahiptir. Bunun olas sebebi, frtnalar srasnda ya suyunun evsel atk
su ile temasta bulunmasdr. ehir hibir yeralt kanalizasyonu sistemine sahip olmadndan
ya olduka bu olaslk hep mevcuttur.
Ticari amal arazi kullanm: Ticari amal arazi kullanm en byk korelasyona
fosfatlar,KOI ve nitratlar iin sahiptir. Bu tip arazi kullanmnda ticari yerlerden gelen uygun
artma yaplmadan rastgele verilmi yksek organik madde ierii bu gzleme sebep olarak
gsterilebilir.
Tamaclk iin arazi kullanm: Yoldan gelen drenaj,kurun, KOI,kalsiyum, ya ve gres
gibi kirleticilerin evredeki yklerine tek bir birim olarak art getirirken,
ehir
kmelemeleri ve yzeysel suya bir veya daha fazla noktadan su drene eden yol alanlar
ortaya nemli sorun karabilir. Benzer bir sorun da yol boyunca krlk alandaki akarsulara
gelen drenaj nedeniyle ortaya kar, bunlar baka trl hibir insan yaps k suyu almazlar
.Yol yzeyindeki suda bulunan ar metaller arasnda en iyi belgelenmii olan kurun nemli
lde tamaclkla arazi kullanmyla balantldr. Kalsiyum da tanmas srasnda yap
malzemesinden szmalar ile bu arazi kullanmyla iyi bir korelasyon verir. Ya ve greslerin
fire ve szntlarnn da su ktlelerine ulamas beklenir, ancak analiz tehizat
gerektirdiinden bunlar mevcut almada rapor edilmemitir.
Tarmsal arazi kullanm: Tarmdan ve dier ak alanlardan gelen noktasal olmayan

kaynakl kirliliin su kalitesi zerinde oluturabilecei etki genellikle suyun iinde gerekten
ok yksek miktarda bulunan elementten kaynaklanr. Tarmsal arazi kullanmnn nitrat,
fosfat , potasyum , kalsiyum ,BOI miktarlarn dorudan , sodyum ve kolorr miktarlarn
daha az lde etkiledii gzlemlenmitir. Arazinin tarma ynelik kullanm hayvan atklar ,
rn kalntlar ve iftlik evlerinden gelen atk su dolaysyla ortaya kan ve genellikle septik
sistemler yoluyla
deaj edilen yksek organik yk ierii yaratr. Bunlar
su kalitesi
zerindeki ilk etkisi yzeysel ak yoluyla gl sularna girdiklerinde yksek oksijen ihtiyacna
yol amalardr. Gbre , bcek ilac ve pestisidlerin rastgele kullanlmas ve kt iftilik
uygulamalar organik ve inorganik kirleticilerin baka kompleks formlarn almas sonucunu
dourur.
Arazinin tarm amal kullanm akarsu ve glllerde tarlalardan gelen yzeysel drenajdan
kaynaklanan birok kirleticiye katkda bulunur .Orta eime ve iyi, dayankl bitki rtsne
sahip otlak alanlar organik yapdaki kirletici yklerinin byk ksmn
sulara
karmalarndan nce bnyesinde tutar. Bununla birlikte herhangi bir biimde yanl ynetim
son derece kirli akmlarn gl sularna ulamasyla sonulanabilir. Ayrca rn kalntlarnn
uygun biimde ynetimi de topran st katmanlar iinde stabilize olmalarn salayarak,
topran nem tutma kapasitesini arttrr ve ar ar paralanr bozulurken verimliliini
ykseltir.
Endstriyel
arazi
kullanm:
Endstriyel
atksularn
artma
ihtiyalar
yknn
zellliklerine ve k suyu dearj yntemlerine bal olarak son derece deime gsterir.
ncelenen blgedeki endstrilerin ou kk yada orta lekli olduklarndan, bunlarn en
sonunda
gl sularna karan atksuyunun dearjdan nce artlmasna pek fazla dikkat
edilmemitir. Bu ise yksek BOI , KOI ve klorr ieriine neden olur, bu sebeple bunlar
endstriyel arazi kullanmyla ok sk iliki ierisindedir.
SONULAR
me sular iin giderek daha sklatrlan yasal dzenlemeler ve son zamanlarda farkna
varlan yeni kirlenme tehditleri , su kalitesinde ortaya kacak bozulmaya kar gvenliin
ok yksek tutulmasnn balca neme sahip olduunun altn izmektedir. Bu nedenle,
nerilen istatistiksel yaklam uzun vadeli su kalitesi ynetim programlarnda arazi kullanm
ynetimi ve noktasal olmayan kaynakl kirlenmenin kontroln birletirmek iin
kullanlabilir. Arazi kullanmnn
planlanmasna ynelik biimde yaplandrlm bir
yaklamn benimsenmesi havza alannn farkl blgelerindeki arazi kullanm faaliyetlerinin

oluturacaklar kirlenme risk derecesine gre uygun hale getirilmesini salar. Bu yaklam su
kalitesinde zararl etkilere yol aabilecek arazi kullanmlarnn kontrol altnda tutulabilmesi
iin kullanl bir yntemdir. Ancak veriler farkl mevsimler boyunca bir zaman sresi iinde
toplanabilirse daha iyi bantlar kurulabilir
Tablo 1.Su Kalite Parametreleri ve Arazi Kullanm Alanlar Arasndaki Korelasyon
Katsaylar
A R A Z
K
SU
Yerleim
Ticaret
KALTES
Tamacl
Tarm
Endstri
Nitrat
0,626
0,423
0,289
0,989
0,381
Fosfat
0,724
0,892
0,420
1,012
0,295
Florr
0,532
0,577
0,473
0,589
0,324
Klorr
1,121
0,280
0,328
0,927
0,992
BOI
0,456
0,863
0,346
0,724
0,865
KOI
0,553
0,885
0,468
0,743
0,962
Sodyum
0,186
0,491
0,498
0,862
0,423
Potasyum
0,223
0,314
0,422
0,879
0,322
Kalsiyum
0,315
0,432
0,732
0,823
0,462
Kurun
0,226
0,258
0,897
0,143
0,126
III.12. TAYLANDDA BULUNAN SONGKHLA LAGNNN EVRESEL ETK

DEERLENDRMES VE SU KAYNAKLARININ GELTRLMES
Tawatchai Tingsanchali
Giri:
Songkhla Lagn, Taylandn en byk gl sistemi olup birbirine seri olarak bal 4 glden
olumaktadr (ekil 1). Lagn Taylandn gneyinde yer almaktadr. Ak ynne gre
gllerin ad sra ile Talay Noi, Talay Luang, Talay Sap ve Talay Sap Songkhladr. Talay Sap
Songkhlann k sular Gulf of Taylanda verilmektedir. Songkhla Lagn ile ilgili temel
veriler Tablo 1de verilmektedir.
ekil.1. Songkhla Lagn
Tablo.1. Songkhla Lagn ile ilgili temel veriler

1
0
Ykseklik (m)
2
Havza alan (km )
8233
Lagn yzey alan (m)
1043
Ortalama derinlik (m)
1-2
Yllk tatl su girii (m3)
6,072 milyon
Yllk ya (mm)
1400-1600
Potansiyel buharlama (mm)
1700-1800
Gllerin tuzluluk durumu gllere tatl su girilerine ve denizden uzaklklarna gre

deimektedir. Genellikle Talay Noi ve Talay Luang gllerinin sular tatl veya hafif tuzlu,
Talay Sap gl sular orta derecede tuzlu, Talay Sap Songkhla gl sular ise deniz suyu
derecesine yakn derecede tuzludur.
Songkhla Lagn havzasnda karlalan problemler aada verilmektedir.
1. Yamurlu mevsimlerde ar miktarda gelen suyun tutulmas iin yeterli kapasite
olmadndan, kurak mevsimlerde sulama suyu sknts olmaktadr. Ayrca kurak
mevsimlerde lagne giren tatl suyun azalmas sebebiyle, lagne giren deniz suyunda art
olmakta, bu da tatl su ihtiva eden gllerin sularnn tuzluluunu artrarak, sulamaya elverisiz
hale getirmektedir.
2. Karides iftlikleri, yerleim blgeleri ve endstrilerden gle atksu dearjlar nedeni ile su
kalitesinin bozulmas szkonusudur.
3. Erozyon ve sedimentasyon dolays ile gldeki su derinlii azalmakta, bu durum da gln
su tutma kapasitesini azaltmaktadr.
4. Su bitkileri ve su smbllerinin gelimesi, gldeki tatl suyun nemli lde azalmasna
sebep olmaktadr.
5. Talay Noi glnn st ksmnda yer alan bataklktaki asidik ortamdan gelen sular ile Talay
Noi glnn baz blmlarinin sular asidiktir.
6. Ar yamurlarn olduu periyotlarda taknlar meydana gelmektedir.
Lagn Sularnn Yararl Kullanm Alanlar ve Su htiyalar:

Lagn sularnn yararl kullanm alanlar ve su ihtiyalar Tablo.2de verilmektedir.
Tablo.2. Lagn sularnn yararl kullanm alanlar ve su ihtiyalar
Yararl Kullanm
Su htiyac
Sulama
722 milyon m3 /yl
Evsel
56
Endstriyel
Turistik
22
Kirlilik Kontrolu
230 milyon m3 /ay
Burada kirlilik kontrolu amacyla kullanlan suya kuru mevsimlerde lagn evresinde yer
alan yerleim blgeleri ve endstrilerin atksu dearjlarndan olabilecek kirliliin
seyreltilmesi amacyla ihtiya duyulmaktadr.
Su Kaynaklarnn Gelitirilmesi
Songkhla lagnnn havzasnda su kaynaklarnn gelitirilmesi amac ile 12 adet rezervuar
yaplmas planlanmtr. Reservuar saysnn 12 adet olmas; yrenin dalk olmas, ksa ve
kk derelerden olumas, bu sebeple de byk hacimli rezervuarlar yaplmasna elverili
olmamasndan kaynaklanmaktadr. Rezervuarlar tamamlandnda toplam 440 milyon m3 su
tutma kapasitesine sahip olacaklardr.
Denizden gelen sularn su kalitesine olan etkilerinin nlenmesi amac ile, sosyo-ekonomik ve
evresel zellikler de dikkate alnarak, Talay Luang ve Talay Sap gllerinin arasna tuzlu su
bariyeri ina edilmesi kararlatrlmtr. Bu bariyerin yaplmasyla, bariyerin st ksmnda
yer alan Talay Noi ve Talay Sap gllerinde, bu gllere dearj eden nehirlerin sular
tutularak,byk hacimlerde tatl su depolanabilecektir. Depolanan tatl su dolays ile, sulama
sular ve evsel kullanm iin ilave olarak srasyla 783 ve 245 milyon m3 su temin
edilebilecektir. Havzada yeralt sularnn miktar yzey sularna kyasla daha azdr. Ancak
baz alanlarda, yeralt sular da yzey sular ile birlikte kullanlmaktadr.Tm havzada su
kaynaklarnn gelitirilmesi amacyla, su paylatrma ve istenilen yere ulatrma sisteminin
gelitirilmesi ile sulama veriminin artrlmasna ynelik almalarn da yaplmas
gerekmektedir.
evresel Etki Deerlendirme:

Songkhla Tuzlu Su Bariyeri projesinin, ekosistemi iyiletirmekle birlikte, kanlmaz baz
olumsuz etkilerinin de olaca belirtilmektedir. Bu etkiler ve alnmas planlanan tedbirler.
Tablo.3de verilmektedir. Bariyer projesi son 20 yldan bu yana hkmetle halk arasnda
problem yaratmtr. Bu problemin zm amac ile, 1995 yl iinde devlete ait sulama
suyu departman yetkilileri bir toplant dzenlemilerdir. Bu toplantya; yrede yaayan halk,
devlet yetkilileri, politikaclar, iadamlar, akademisyenler, evreciler ve gnll evre
kurulular katlmlardr. Toplantnn sonucunda, suyun, sudan yararlanan herkese adaletli
bir ekilde datlmas ile halk probleminin zlebilecei anlalmtr.
Sonular:
Tuzlu su bariyeri projesi, byk lekli bir su kaynaklar gelitirme projesi olarak
grlmektedir. Bu projenin gereklemesi ile beklenen faydalar aada verilmektedir:
1. Lagnn bir blm bloke edilerek, tm su kullanclarnn ihtiyalarn karlayacak
lde su depolanabilecektir..
2. Tarmsal retimde, dolays ile de iftilerin gelirlerinde kayda deer artlar
beklenmektedir. Bu durumunda, proje yatrmnn sosyal ve ekonomik adan faydal
olduunun bir gstergesi olduu belirtilmektedir.
3. Sulama sularnn dnda, dier su kullanm aktivitelerinde de art beklenmekte, bunun da
yrenin sosyo-ekonomik adan gelimesine sebep olabilecei belirtilmektedir.
Projenin gereklemesi ile, yrenin nfusunda ve endstrilerdeki beklenen art doal olarak
su kalitesinin bozulmasna sebep olacandan, su kirliliinin nlenmesine ynelik olarak
belirli bir plann gereklilii belirtilmektedir. Kirliliin kontrol altna alnmas iin alnacak
tedbirler; evsel ve endstrilerden dearj edilen atksularn, gllere veya gllere su tayan
nehirlere ulamadan artlmas, retim proseslerinde suyun geri kullanm, kimyasal gbreler
gibi evresel adan zararl maddelerin kullanmnn azaltlmas vb. olarak verilmektedir.
Ayn zamanda su kalitesinin korunmas ve su kaynaklarnn gelitirilmesi konusunda halkn
bilinlendirilmesinin de faydal olaca belirtilmektedir.
Tablo.3.1. Songkhla Tuzlu Su Bariyeri Projesinin evresel Etkileri ve Alnacak Tedbirler.

No
Etkiler
Su
bitkileri
Tedbirler
ve
su Su bitkileri ve su smbllerinin gl yzey alannn
smblleri
%1ini amasnn nlenmesi
2.
Takn seviyesi
Rezervuarn su seviyesinin kontrolu
Tuzluluk
Ar tuzluluun seyreltilmesi amacyla rezervuardan

daha fazla su braklmas
Atksu
Atksu artm
Asidik su
Batakln artm ve asidik sularn muson yamurlar

mevsiminde bariyerlerden dearj edilmesi
Erozyon
ve Rezervuar evresinde yl boyunca yeil kalabilen
sedimentasyon
bitklilerin yetitirilmesi
Balklk
Rezervuara tatl su balnn stoklanmas
Karides avcl
Tuzlu ve tatl su karides iftliklerinin ayrlmas
Ekosistem
Bariyerin tuzlu su tarafnda ormanlarn artrlmas
10
Vahi hayat
Orijinal trlerin korunmas, yeni trlerin ve yiyecek

kaynaklarnn salanmas
11
Su kaynakl hastalklar
Halkn salk asndan bilgilendirilmesi ve salkla

ilgili tedbirlerin alnmas
III.13.ASYADA SULAK ALANLARIN KORUNMASI
N HALKIN KSEL
GRMLER
Syed A. Hussein (HNDSTAN)
1993te Kushiroda yaplan Ramsar Konferans,sulakalanlarn halkn tam ve etkin katlmyla
bilinli kullanm iin ynergeyi kurmutur.Asya halk geimlerini salarken gller,nehirler
ve sulakalanlarla herzaman iliki ve alveri iinde olmutur.Bu alanlar eitli toplumlarn
ekonomisi,kltr ve dini ile birarada ilikide tutulmutur.Sulakalanlarn bilinli kullanm
kavramn yerletirmede halkn katlmna ihtiya duyulur.
Ramsar Szlemesinin Kushiro Ynergesi:
Devlet daireleri,dernekler,aratrma gruplar,NGOlar ve en nemlisi blge halkn da
kapsayan blge ve lke seviyesindeki bileenler arasnda artan istiari srece olan ihtiyac
vurgulamtr.Hem tedbirlerin yerine getirilmesinde hem de eylem planlarnn formle
edilmesinde ve tasarlanmasnda halkn rol katlmclar olarak apak ortadadr.Gerek
resmi,gerek resmi olmayan kurulular,ilgili blgelerinde zel eylem ve mzakerelere devam
edilmesi konusunda gr birliine varmlardr.Mart 1996da Brisbanede (Avustralya)
gerekletirilecek
Ramsar
Szlemesine
Taraf
Partilerin
bir
sonraki
toplantsn
abuklatrmak amacyla birok Asya lkesinde halk bilinlendirme kampanyalar

balatlmtr.Bu toplant ayn zamanda Szlemenin 25. yldnm de olacaktr.
Asyada doal ve yapay gller,mangrovlar,bataklk ormanlar,nehirler ve bataklklarn
oluturduu sulakalanlar son derece nemli ekosistemlerdir.Balklk,deri rnleri,ime ve
sulama suyu temini, takn ve erozyon kontrol mekanizmalar gibi pekok deerli kaynak
temin ederler,yksek bir biyolojik eitlilii barndrrlar.Nehir,gl ve dier su kaynaklar
ayn zamanda toplumlarla dini, kltrel ve sosyal alardan da iliki iindedir.
Asyada en az 120 milyon hektar sulakalan (pirin tarlalar hari) bulunmaktadr.Bunun
%80I 7 lkededir: Endonezya, in, Hindistan, Papua Yeni Gine, Viyetnam, Miyanmar ve
Banglade. Bangladete 12 milyondan fazla kii tamamen sulak alanlara bamldr. Asya
Sulak alanlar Ynetimi uluslararas sulak alanlardan 947sinin blgede bulunduunu
belirtmektedir.Bunlardan 216s Gney Asyada (Hint yarktas) , 373 Gneydou Asya

(Miyanmar, Filipinler ve Papua Y. Gine dahil) ve Dou Asyada (in, Japonya, Kuzey ve
Gney Kore) bulunur.
Asya dnya karalar yzey alannn %14nden azn oluturmasna ramen dnya nfusunun
%56sn barndrmaktadr.Nfus younluu dnyann geri kalanndakinden 8 misli yksektir
ve ylda 55 milyonluk bir hzla artmaktadr.Bu nfusun byk bir ksm sulakalanlarn iinde
veya evresinde yerlemitir.Dolaysyla doal kaynaklar zerinde nemli bir bask
yaratmaktadr.Bunun dorudan bir sonucu olarak sulakalanlar unlar tehdit etmektedir :
* Sulakalanlar tehdit eden unsurlar :
Toplam : 35 eit
nemlileri : 11 eit
1. Ar balklk ve buna bal basklar
2. Avclk ve dourduu rahatszlk
3. iftlik hayvanlarnn ar otlamas
4. Her tr kirlenme
5. Su evresinin bozulmas,toprak erozyonu ve alvyon dolmas
6. nsan yerleimleri ve yaylmasnn yaratt genel rahatszlk
7. Tarm,yerleim ve endstriyel amal drenaj
8. Evsel amal aa kesimi (yakacak ,barnma,..)
9. Suyun yolunun sulama,evsel ve endstriyel amal olarak saptrlmas
10. Ticari amal ormanclk
11. Kontrolsuz turizm,rekreasyon ve bunlara bal eitli yapdaki gelimeden kaynaklanan
rahatszlk
III.14. SU KRLL KONTROLU YNETMEL-DRDNC BLM
Su Kalitesine likin Planlama Esaslar ve Yasaklar
me ve kullanma suyu temin edilen ktaii yzeysel sularla ilgili kirletmem yasaklar
Madde 16- me ve kullanma suyu rezervuarlarnn ve benzeri su kaynaklarnn

korunmasnda, her kaynak iin zel hkmler getirilinceye kadar aada verilen genel ilkeler
ve koruma alanlar geerlidir.:
A) me ve kullanma suyu rezervuar iinde ve civarnda sularn kirlenmesine neden
olacak faaliyetler yaplamaz.
B) p ve moloz gibi atklar bu tr su kaynaklarna atlamaz ve atlmasna izin
verilemez.
C) Akaryakt ile alan kayk, motor ve benzeri aralarn kullanlmasna izin
verilmez. Yelkenli, krekli veya akmlatr ile alan vastalara ve sallara izin verilebilir.
stisnai durumlarda, akaryakt ile alacak su aralarnn kullanlmasna Devlet Su leri
Genel Mdrl veya Blge Mdrlklerince izin verilir. Bu amala kullanlacak aralarda
oluabilecek her trl atk ve sintine suyunun artldktan sonra bile ime ve kullanma suyu
rezervuarna boaltlmas yasaktr..
D) me ve kullanma suyu rezervuarlarnn su toplama havzalar iinde bulunan
devlete, belediyelere ve kamuya ait araziler koruma alanlar iin verilen kstlamalara tabidir.
E) Yzme, balk tutma, avlanma ve piknik yapmaya, su alma noktasna 300 m'den
daha yakn olan yerlerde izin verilemez.
F) me suyu temin edilen rezervuarlarda ihale yoluyla balk av yaplmas yasaktr.
Ancak Devlet Su leri Genel Mdrl'nce Babakanlk evre Genel Mdrl'nden
olumlu gr almak kaydyla, ekonomik blge oluturan rezervuarlarda, ihale yoluyla balk
av yaplmasna izin verilebilir.
Mutlak Koruma Alan:

Madde 17- me ve kullanma suyu rezervuarlarnn maksimum su seviyesinden itibaren 300
m genilikteki erit, mutlak koruma alandr. Sz konusu alann snrnn su toplama havzas
snrn amas halinde, mutlak koruma alan havza snrnda son bulur. Bu alanda aada
belirtilen koruma tedbirleri alnr:
A) Koruma alan iinde kalan blge, ilgili kanunun yetkili kld idarece
kamulatrlr. Kamulatrma ilemlerinin mevxut kent ii veya kent d youn yerleimler
nedeniyle olaanst yksek harcamalar gerektirebilecei durumlarda, ime suyu
kaynann korunmas iin idarece gerekli dzenlemeler yaptrlr.
B) me ve kullanma suyu projesine ve mevcut yaplarn kanalizasyon sistemlerinin
islahna ait mecburi teknik tesisler hari olmak zere, bu alanda hibir yap yaplamaz. Bu
alanda kalan mevcut yaplar dondurulmutur.
C) evre dzeni ve amenajman planna uyularak, bu alan iinde glden faydalanma,
piknik, yzme, balk tutma ve avlanma ihtiyalar iin cepler tekil edilir. Bu cepler su alma
yapsna 300 m'den daha yakn olamaz.
D) darece gerekli grlen yerlerde alan itle evrilir veya koruma alan tekil edilir.
Ksa Mesafeli Koruma Alan:
Madde 18- me ve kullanma suyu rezercuarlarnn mutlak koruma alan snrndan itibaren
700 m geniliindeki erittir. Sz konusu alan snrnn su toplama havzas snrn aamas
halinde, ksa mesafeli koruma alan havza snrnda son bulur. Ksa mesafeli koruma alan
iinde:
A) Turizm, iskan ve sanayi yerlemelerine izin verilemez.
B) p ve moloz birikintisine izin verilemez.
C) Madde 17 B'de anlan mecburi teknik tesisler ile Kltr ve Tabiat varlklarn
Koruma kanunu kapsamna giren uygulamalar dnda hafriyat yaplamaz.
D) Sv ve kat atk depolarna ve mezarlk kurulmasna izin verilemez. Bu alanda
kalan mevcut yaplar dondurulmutur.
E) Bu alann rekreasyon ve piknik amac ile kullanlmasna dnk kamu yararl ve
gn birlik turizm ihtiyacna cevap verecek, sklp taklabilir elemanlardan meydana gelen,
geici nitelikte kr kahvesi, bfe ve benzeri tek katl yaplara, onanm evre dzeni ve
uygulama planlarna ve plan kararlarna uygun olarak izin verilebilir.
F) Yukarda E fkrasnda belirtilen yaplarn kapal ksmnn alan 100 m2'yi geemez.
G) Yukarda E fkrasnda belirtilen yaplarn shhi tesisatlar Salk ve Sosyal Yardm
Bakanl'nn 19.3.1971 tarih ve 13783 sayl resmi gazetede yaynlanarak yrrle giren
"Lam Mecras nas Mmkn Olmayan yerlerde Yaplacak ukurlara Ait Ynetmelik"
hkmlerine gre dzenlenir.
H) Suni gbre ve tarm ilalar kullanmamak artyla ve hayvanclk hari olmak
zere, dier tarmsal faaliyetlere izin verilir. Ayrca erozyonu artrc metodlarn uygulanmas
nlenir.
I) mar plan gerei yaplacak yollarn bu alandan geecek olan ksmlarnda sadece
ulamla ilgili fonksiyonlara izin verilir.
Orta Mesafeli Koruma Alan
Madde 19- me ve kullanma suyu rezervuarlarnn ksa mesafeli koruma aln snrndan
itibaren 1 km geniliindeki erittir. Sz konusu alan snrnn su toplama havzas snrn
amas halinde, orta mesafeli koruma alan havza snrnda son bulur. Bu alanlardaki koruma
tedbirleri aada belirtilmitir:
A) Bu alanda hibir sanayi kuruluuna ve iskana izin verilemez.
B) Bu alanda yaplan ifrazlardan sonra elde edilecek her parsel 5000 m2'den kk
olamaz. Bu parsellerin tapu ve kadastro veya tapulama haritasnda bulunan veya varolan bir
yola yaplan ifrazdan sonra en az 25 m cephesi bulunmas mecburidir.
C) Bu alanda bulunan parsellerde shhi ve estetik mahzur bulunmad taktirde parsel
hattnn % 5'inden fazla yer igal etmemek, naat alanlar 2 katta toplam 250 m2'yi, saak
seviyelerinin tabii zeminden ykseklii h=6.50 metreyi amamak, yola ve parsel snrlarna 5
metreden fazla yaklamamak art ile, bir ailenin oturmasna mahsus ba veya sayfiye evleri
veya elence veya turizm tesisleri ile bu gibi tesislerin mtemilat binalarnn yaplmasna
izin verilebilir.
Bu alanda ayrca entegre tesis niteliinde olmayan mandra, kmes, ahr, al, su ve
yem depolar, hububat depolar, gbre ve silaj ukurlar, arhaneler, balk retim tesisleri ve
un deirmenleri gibi konut d yaplar, mahre ald yola 10 m'den., parsel hudutlarna 5
m'den fazla yaklamamak ve inaat alan kat says %55'i ve yap ykseklii h=6.50 metreyi
gememek art ile yaplabilir. Beton, temel ve elik seralar yaklama mesafelerine uyulmak
art ile inaat alan katsaysna tabi deildir.
Beton temel ve elik at dndaki basit rt mahiyetindeki seralar ise yukarda
belirtilen ekme mesafeleri ve inaat alan katsaysna tabi deildir. Ayrca bu tesisler
hakknda Tarm Orman ve Kyileri bakanl'nn Tara Tekilatnn uygun grnn

alnmas baka bir amala kullanlmayaca hususunda tesis sahiplerince ilgili idareye
noterlike tasdikli yazl taahhtte bulunmas gerekmektedir. Bu maddede anlan yaplar ilgili
bakanlklar ve kurulularca hazrlanm bulunan 1/50 veya 1/100 lekli tip projeler
zerinden yaplabilir. Ayrca tm yaplarn imar mevzuatna uygun olarak yaplmas gerekir.
D) Atksular ancak "Teknik Usuller Teblii"nde verilecek sulama suyu kalite
kriterlerine uygun olarak artldktan sonra sulamada kullanlabilir.
E) Hibir ekilde maden oca almasna ve iletilmesine izin verilmez.
F) Bu yrede suni gbre ve tarm ilalar kullanmamak kayd ile tarm yaplabilir.
G) Bu yrede p dkme ve imha alanlarna izin verilmez.
Uzun Mesafeli Koruma Alan:
Madde 20- me ve kullanma suyu rezervuarnn yukarda kalan koruma alanlarnn dnda
kalan su toplama havzasnn tm uzun mesafeli koruma alandr. Bu alanda aada
belirtilen koruma tedbirleri alnr:
A) Bu alanda kirletici nitelik tayan sv, gaz ve kat atklar reten yeni sanayi
kurulularna izin verilmez.
B) Uzun mesafeli koruma alannda yerleik bulunan mevcut tesislerin ise bu koruma
alanndan uzaklatrlmalar esastr. Ancak bu mmkn olmad taktirde yukarda A
bendinde bahsi geen sv, gaz ve kat atklarn ekonomik uygulanabilirlii ispatlanm ileri
teknoloji seviyesinde artma ve bertaraf teknikleriyle uzaklatrlmas ilgili dare tarafndan
istenecektir.
C) me ve kullanma suyu rezervuarn besleyen tm sulara, akar ve kuru derelere
hibir surette atksu ve atk dearj yaplamaz. Bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten
itibaren, 19'uncu maddenin C bendinde belirtilenlerin dnda yeni iskana ve 20'inci
maddenin A bendinde belirtilen trde sanayi kurulularna izin verilemez. Ancak yer
deitirmesi mmkn olmayan mevcut iskan blgelerinden kaynaklanan atksularn bu
Ynetmeliin Beinci blmnde verilen dearj snrlamalarnn tesinde, rezervuardaki
suyun Tablo 1'de yer alan kta ii su kaynaklarnn snflarna gre kalite kriterlerini
bozmayacak ekilde artlarak dearjna izin verilebilir. Kat atk atlamaz.
D) me ve kullanma suyu rezervuarnn havadan ve erozyon nedeni ile topraktan

kirlenmesine kar gerekli tedbirlerin alnmas salanr.
E) Bu yrede kontrollu p depolama ve imha alanlarnn kurulmas, ilgili darece
Babakanlk evre Genel Mdrl'nn uygun gr alnarak yaplabilir.
Gllerle lgili Kirletme Yasaklar
Madde 21- me ve kullanma suyu temini dndaki amalarla yaplm olan rezervuarlar ile
bu amalar dnda kullanlan gl ve gletlere, artlmam evsel atksular verilemez.
Bu gibi gl havzalarnda bulunan veya yeni kurulacak olan sanayi kurulularnn, ekonomik
uygulanabilirlii ispatlanm ileri teknoloji seviyesinde artma yapmalar, bir evre etki
deerlendirmesi sonucunda gerekli grlrse ilgili dare tarafndan istenebilir.
Ayrca gllere atksu dearj ile ilgili olarak bu ynetmeliin 33, 34 ve 35'inci maddelerinde
belirtilen esaslar uyarnca derin deniz dearj yaplamaz.
Artlm evsel atksularn tam artma ilkelerine gre salamalar gereken dearj standartlar
bu Ynetmeliin 32'inci maddesinde verilmitir. Toplam koliform ve trfikasyona yol aan
azot ve fosfor elementlerinin ayrca alc gl ortamndaki tolere edilebilen snrlara uymas
esastr. zellikle trfikasyon kontrolu asndan gllere verilecek evsel atksular, bu
ynetmeliin 32'inci maddesi uyarnca gerekli dearj standartlarn salamak amacyla
yaplacak olan klasik biyolojik artma ilemlerinin tesinde azot ve fosforu birlikte gideren
bir ncl artma tesisinde artldktan sonra gllere dearj edilebilir. Bu konuda yaplacak
yatrmlarn ok yksek bulunmas halinde, ekonomik kyaslamas yaplmak kaydyla,
atksularn szkonusu gln su toplama havzas dna tahliyesi yaplr. Alnan btn bu
tedbirlere ramen alc ortam olarak gl sularnn kalitesi Tablo 2'de istenen dzeye
ulamad taktirde, evre Genel mdrl, bir Havza Su Kalitesi Dzenleme Plan
hazrlanmas iin Devlet Su leri Genel Mdrl, ller Bankas Genel Mdrl ve
Tarm Orman ve Kyileri Bakanl'nn ilgili tekilatlar arasnda koordinasyonu salar. Bu
yolla hazrlanacak koruyucu plana uyulmas esastr.
Tablo 2. Gller, gletler, bataklklar, ve baraj haznelerinin trfikasyon kontrolu snr

deerleri
stenen zellikler
Kullanm Alan
Doal kullanm alan
ve rekreasyon
eitli kullanmlar iin (doal

olarak tuzlu, ac ve sodal gller
pH
6.5-8.5
KOI, mg/l
O, mg/l
7.5
AKM,mg/l
15
Toplam
Koliform
Says, 1000
(EMS)/100ml
0.1
Toplam azot, mg/l
0.005
6-10.5
1000
1
0.1
Toplam fosfor, mg/l
IV. SONU
ncelenen makalelerden elde edilen bilgilere dayanarak, bu almadan elde edilen sonular;
Asya lkelerinde sulak alanlar tehdit eden unsurlar, su kalitesinin korunmasna ynelik
aktiviteler, Asya lkelerindeki uygulamalar ile lkemizde yrrlkte olan Su Kirlilii
Kontrolu Ynetmeliinin karlatrlmas, lkemiz iin gelitirilen havza ynetim modeli
olmak zere drt blmde verilmektedir.
1. Asya lkelerinde Sulak Alanlar Tehdit Eden Unsurlar
Asyada en az 120 milyon hektar sulak alan (pirin tarlalar hari) bulunmaktadr. Bunun
%80i 7 lkededir. Endonezya, in, Hindistan, Papua Yeni Gine, Vietnam, Miyanmar ve
Bangladesh. Asya Sulak Alanlar Koruma Ynetimi uluslararas sulak alanlardan 947sinin
blgede olduunu belirtmektedir. Bunlardan 216s Gney Asyada (Hint Yarktas), 373
Gneydou Asyada (Miyanmar, Filipinler ve Papua Yeni Gine Dahil) ve Dou Asyada
(in, Japonya, Kuzey ve Gney Kore) bulunmaktadr.
Asya, dnya karalarnn yzey alannn %14nden azn oluturmasna ramen, dnya
nfusunun % 56!sn barndrmaktadr. Nfus younluu dnyann geri kalannkinden 8 misli
yksektir ve ylda 55 milyonluk hzla artmaktadr. Bu nfsun byk bir blm sulak
alanlarn iinde veya evresinde yerlemitir ve dolaysyla doal kaynaklar zerinde nemli
bir bask yaratmaktadr.
Bunun dorudan bir sonucu olarak sulak alanlar tehdit eden
unsurlar toplam 35 eit olup nemli olan 11 eidi aada verilmektedir:

1- Ar balklk ve buna bal basklar
2- Avclk ve buna bal rahatszlk
3- iftlik hayvanlarnn ar otlamas
4- Her tr kirlenme
5- Su evresinin bozulmas, toprak erozyonu ve alvyon dolmas
6- nsan yerleimleri ve yaylmasnn yaratt bozulma
7- Tarm, yerleim ve endstriyel amal drenaj
8- Evsel amal aa kesimi (yakacak, barnma vs.)
9- Suyun sulama, evsel ve endstriyel amal olarak yolunun saptrlmas
10- Ticari ktk/aalandrma (odunculuk)
11- Kontrolsz turizm, rekreasyon ve bunlara bal farkl yapda gelimeden kaynaklanan
rahatszlk
2. Su Kalitesinin Korunmasna Ynelik Aktiviteler
ncelenen makalelerde, gllerde su kalitesinin korunmasna ynelik olarak yaplan, yaplmas
planlanan veya nerilen aktiviteler aada verilmektedir.
2.1. Kanun ve ynetmeliklerdeki eksikliklerin tamamlanmas
-Gln su kalitesinin korunmas ile ilgili yaplacak ilerin gereksinimleri gz nnde
bulundurularak gln artmnn efektif olarak tamamlanmas ve istenen amaca ulamasnn
garantilenmesi amacyla kanun ve ynetmeliklerdeki eksikliklerin tamamlanmas,
-Endstriyel byme, gelime, poplasyon artna bal olarak su ihtiyac artan blgelerin su
kaynaklar gelitirme sistemi olarak belirlenmesi. Su temin edilen ana su kaynaklarnn
kalitesinin ve gvenliinin salanmas amacyla bu sistemler iin Su Kaynaklarn Gelitirme
Yasas kapsamnda zel plan ve projeler hazrlanmas
2.2. Noktasal kirlilik kaynaklarnn kontrolu.

-Kanalizasyon sistemlerinin tamamlanmas
-Evsel ve endstriyel atksularn mevcut gl iin gelitirilecek olan atksu dearj
standartlarna gre artm
-Endstiyel kurulularn i ynetimlerinde evreyi korumaya ve gelitirmeye ynelik bir i
politika benimsemeleri ve i evre denetiminin salanmas
-Dzenli kat atk depolama alanlarnn ina edilmesi
-retim proseslerinde suyun geri kullanm
-eitli nehir veya dere yan kollarndaki kirlenmenin temizlenmesi ve kontrolu
-Gln l blgelerine giri yapan ve trfikasyona yol aan maddeler tayan akarsularn
ynnn deitirilerek su dngsnn olduu baka bir yerden gle giri yapmalarnn
salanmas
-Gl evresindeki yerleimlerin byklne, gle N ve P dearj hacmini azaltacak ekilde
snrlama getirilmesi
-Endstriden gelen atksularn glde oluturduu kirlilii azaltmak amacyla sanayi
kurulularnn faaliyetlerinin durdurularak veya bir lde azaltlarak bunun yerine turizm
sektrnn gelitirilmesi
-Atksu artma tesislerinin kurulmas ve iyiletirilmesinde rehberlik ve danmanlk gibi
yardmlarn yaplmas
2.3. Noktasal olmayan kirlilik kaynaklarnn kontrol.
-Toprak erozyonunun aalandrma, byk eime sahip yerlerde teraslama, mevcut bitki
rtsn koruma gibi yntemlerle en aza indirilmesi.
-Tarmsal alanlardan gelen yzey sularnn kontrolu
-Tarm yntemlerinin iyiletirilmesi, gbre kullanmnn kontrolu(Eer azotlu gbrelerin
kullanm dnm bana 35 kg olacak ekilde snrlandrlrsa, tarmsal alanlardan gelen
yzey sularnda azot miktarnn azalaca belirtilmektedir.),
-Yakacak olarak odun kullanmnn azaltlmas, doal gaz retim ve kullanmnn artrlmas
-Hayvan iftliklerinin iyiletirilmesi, temizlii, bakm konularna zen gsterilmesiyle,
hayvansal atklarn su temin edilen kaynaklara karmasnn engellenmesi -Gbrelerden
tarmsal amalarla yararlanmak zere kurutma fermentasyon, depolama tama ve uygulama
almalarn gerekletirmek iin sistemlerin gelitirilmesi.
-Gbre datm sistemleri ile sebze ve meyve yetitiricilerini birbirine balyarak kendi
tarmsal ihtiyalarn karlamalarnn salanmas
- Toprak yzeyinin ayr, otlak gibi bitki rtsyle kapl tutulmasn salayarak yzey ak
ile gelecek olan kirleticilerin bir ksmnn tutulmas
- Kara ve demiryolundan yzeysel ak ve drenajla gelen kirlenmenin kontrol
2.4. Gln iindeki kirlilik kaynaklarnn kontrol.
-Gln trfik blgelerinde su smblleri gibi baz su bitkilerinin yetitirilerek bunlarn besi
maddelerini kullanmalar ve detritusu absorbe etmelerinin salanmas, daha sonra glden su
bitkilerinin temizlenerek, gl suyunda besi maddelerinin giderimi almalar,
-Gln ekolojik yapsnn ayarlanmas iin tatl su midyeleri, salyangozlar ve baz balk
eitleri glde muhafaza edilmesi ,
-Usulsz balk avlama yntemlerinin ve gl blgelere ayrmann kontrol ve balk iftlii
alanlarnn gln tama kapasitesine gre snflandrlmas
-Gln dibinin taranmas ve derinletirilmesi (Bu bulankln ve den retimin temel sebebi
olan birikmi sedimentlerin giderilmesi iin gerekli bir tedbir olarak belirtilmektedir. Gl
tabannda biriken amurlarn temizlenmesi ile amurlardan znerek su kirliliine neden
olan N ve P nin de byk bir ksm artlm olacaktr.)
-Balk poplasyonu yapsnn ayarlanmas ve alg ktlesinin azaltlmas (Balk alg yer)
-Mavi-yeil alg patlamalarndan yararlanlmas (protein deeri yksek, eitli amino asitler ve
vitaminler ierdii belirtilmektedir. Bunlardan gbre olarak ta yararlanlmaktadr.)
-Havza dndan getirilen yksek kaliteli sularla seyreltme yaplmas
-Daha az kirlilie sebep olan balk trlerinin yetitirilmesi.
2.5. Su kaynaklarnn gelitirilmesi ve su kullanm hatlarnn dzenlenmesi.

-Havza dndaki baka su kaynaklarndan su temin edilmesi,
-Su kaynaklarnn optimum ekilde dzenlenmesi ve gerekli yerlere ulatrlmas,
-Sulama veriminin artrlmas
2.6. Gl koruma komitesi kurulmas,

-Bu komitede devlet yetkilileri, politikaclar, iadamlar, akademisyenler, evreciler ve
gnll evre kurulularnn yer almas.
-Bu komitenin gldeki su kalitesinin korunmas iin yrenin nfusu, ekonomisi, kaynaklar
ve evresi arasnda srdrlebilirlik ve harmonizasyon yaparak koordinasyonunu ve
organizasyonunu salamakla grevli olmas.
-Bu tip yetkili bir organizasyon kurulduu zaman bir master plan yaplmas. Politika,
planlama, teknoloji, mhendislik, ekonomi, idare ve kanunlar kullanlarak yrenin sosyal,
ekonomik ve evresel adan ilerlemesini salayacak bir stratejinin belirlenmesi.
-Kaynak, evre ve srdrlebilirliin dengesi gln doal ekolojik sistem evriminin makul
kaynak kullanm, geri kullanm ve muhtelif insan yapm ekosistemlerle ayarlanmasnn
salanmas.
- evresel kirliliin kontrol altna alnmas ekonomik ve teknik hususlarla birlikte toplumun
ve havza ynetiminin evreye kar duyarllna bal olmaktadr. Ekonomik ve sosyal
gelime ile evrenin korunmas arasndaki elikinin azaltlmas amac ile aadaki konulara
ncelik verilmelidir.
-entegre ve koordine edilmi yresel gelime planlar,
- faal bir aalandrma programn da kapsayacak ekilde arazi kullanm planlar ve
politikalarnn havzaya sk skya uygulanmas
- enerjinin ve endstrilerin makul ekilde planlanmas
- yeni proje tekliflerinin ve eski giriimlerin tekniksel adan gelitirilmesi
- ana yerleim birimlerinden gelecek kirliliin kontrolu
- doal kaynaklarn korunmas
-Byk miktarlarda su tketecek veya gl havzasnda ciddi kirlilik problemlerine yol aacak
hibir giriime izin vermeyecek politikalar oluturulmas.
Mevcut giriimlerin de
retimlerini amamas.
-Kaynan korunmasnda ve gelitirilmesinde endstri tesislerinin kendi ilerinde
benimseyecekleri bilinli evre politikas, i denetim ve de koruma komitesinin faaliyetleri
iin salayacaklar finansman katks
2.7.Halkn evre bilincinin artrlmas ve halkn desteinin salanmas

-Halkn konu ile ilgili eitiminin salanarak halktan destek bulunmas, bunun iin blge
halkn kaynaklarn korunmasna ve ekoloji bilincine tevik edici youn evre eitimi
kampanyasnn dzenlenmesi
-Gl ve evresinde doa gezileri tur ve organizasyonlar
-Glde ocuk evresel gzlem merkezi kurulmas
-Yre halkna geimini salayaca alternatif areler sunulmas
3. Asya lkelerindeki Uygulamalar ile lkemizde Yrrlkte Olan Su Kirlilii
Kontrolu Ynetmeliinin Karlatrlmas
Su Kirlilii Kontrolu Ynetmeliinde ime ve kullanma suyu rezervuarlarnn maksimum su
seviyesinden itibaren 300 m geniliindeki erit mutlak koruma alan, mutlak koruma alan
snrndan itibaren 700 m geniliindeki erit orta mesafeli koruma alan, bu alanlarn dnda
kalan su toplama havzasnn tm de uzun mesafeli koruma alann oluturmaktadr.
Mutlak, ksa ve orta mesafeli koruma alanlarnda hibir sanayi kuruluuna izin verilmezken,
uzun mesafeli koruma alannda ise mevcut sanayi kurulularndan mmkn olanlarn koruma
alanlarndan uzaklatrlmalar, mmkn olmayanlarn ise sv, gaz ve kat atklarnn ileri
teknoloji seviyesinde artma ve bertaraf teknikleriyle uzaklatrlmalar istenmektedir. Uzun
mesafeli koruma alannda yer deitirmesi mmkn olmayan yerleim blgelerinden
kaynaklanan atksularn ynetmelikteki dearj standartlarna uygun ekilde artlarak
dearjna izin verilmektedir.
Tarmsal faaliyetlere suni gbre ve tarm ilalar kullanmama artyla ksa ve orta mesafeli
koruma alanlarnda herhangi bir kstlama getirilmemektedir.
Hayvanclk faaliyetlerine mutlak ve ksa mesafeli koruma alanlarnda hibir ekilde izin
verilmezken, orta mesafeli koruma alannda entegre tesis niteliinde olmayan mandra,
kmes, ahr, al, su ve yem depolar, arhane, gbre ukurlar, balk retim tesisleri ve un
deirmenleri gibi konut d yaplara belirli artlarla izin verilmektedir.
Mutlak koruma alannda evre dzeni planna uyularak bu alan iinde glden faydalanma,
piknik, yzme, balk tutma ve avlanma ihtiyalar iin su alma yapsna minimum 300 metre
mesafede blgeler tespit edilmektedir. Ksa mesafeli koruma alannda ise, hibir turizm ve
iskan yerleimlerine izin verilmemektedir. Yalnzca rekreasyon ve piknik amal
kullanlmasna dnk gn birlik turizm ihtiyacna cevap verecek, sklp taklabilir
elemanlardan meydana gelen, geici nitelikte kr kahvesi, bfe ve benzeri tek katl yaplara
izin verilmektedir. Orta mesafeli koruma alannda parsel hattnn % 5inden fazla yer igal
etmemek sureti ile, 2 katl ba veya sayfiye evleri veya elence veya turizm tesislerinin
yaplmasna izin verilmektedir.
trfikasyon kontrolu asndan gllere verilecek evsel atksular, gerekli dearj standartlarn
salamak amacyla yaplacak olan klasik biyolojik artma ilemlerinin tesinde azot ve
fosforu birlikte gideren bir ncl artma tesisinde artldktan sonra gllere dearj edilebilir.
Bu konuda yaplacak yatrmlarn ok yksek bulunmas halinde, ekonomik kyaslamas
yaplmak kaydyla, atksularn szkonusu gln su toplama havzas dna tahliyesi yaplr.
Alnan btn bu tedbirlere ramen alc ortam olarak gl sularnn kalitesi ynetmelikte
istenen dzeye ulamad taktirde, evre Genel mdrl, bir Havza Su Kalitesi
Dzenleme Plan hazrlanmas iin Devlet Su leri Genel Mdrl, ller Bankas Genel
Mdrl ve Tarm Orman ve Kyileri Bakanl'nn ilgili tekilatlar arasnda
koordinasyonu salar. Bu yolla hazrlanacak koruyucu plana uyulmas esastr.
ncelenen makaleler ile SKKYda ilgili blmler karlatrldnda, aada belirtilen
hususlar ortaya kmtr:
-ncelenen makalelerde havza baznda kontrol yaplmakla birlikte havza alan rezervuardan
uzaklk mesafelerine gre blgelere ayrlmamtr.
-ncelenen makalelerde havzada bulunan sanayi kurulularnn varl kabul edilmekle
birlikte atklarn kontroll bir ekilde dearj etmeleri istenmektedir.
-in dnda incelenen dier lkelerde havzadaki su kaynaklarnn ynetiminde sudan
yararlananlar sz sahibi olabilmektedir. inde ise devletilik anlay hakim olup, su
kalitesinin ynetimi asndan SKKY ile benzerlik gstermektedir.
-ncelenen lkelerde havza baznda su kalitesinin korunmasna ynelik ynetmelikler
yaynlanmakla birlikte lkemizde yrrlkte olan SKKY tm havzalar iin uygulanmaktadr.
4. lkemiz in Gelitirilen Taslak Havza Ynetim Modeli

ncelenen makalelerin, derste edinilen bilgilerin ve bu yndeki dncelerimizin nda
lkemiz iin taslak bir havza ynetim modeli gelitirilmitir. Bu modele gre;
- Havzalar, havza baznda kurulmas nerilen
Havza Ynetim Kurulu tarafndan
ynetilmelidir. Bu kurulda;
- Devlet Su leri
- ller Bankas
- Yerel Ynetim
- Yerel Ynetimlerin Su ve Kanalizasyon daresi
- evre Bakanl
- Bayndrlk Bakanl
- Tarm Orman ve Kyileri Bakanl
- Salk Bakanl
- Sanayi Kurulular (varsa)
-Geimini havzadan salayan meslek gruplar (iftiler, balklar, turizmciler,vs.)
- niversiteler
- Aratrma Kurumlar
- Gnll evre Kurulular
- Hukuk
temsilcileri grev almaldr. Bakan yeler arasndan oylama ile seilmelidir.
- Havza ynetim kurulunun faaliyetlerini evre Bakanl, Bayndrlk Bakanl, Salk
Bakanl, Tarm Orman ve Kyileri Bakanl yetkililerinden oluan bir st kurul
denetlemelidir.
- Havza Ynetim Kurulunun altnda havza ynetim kuruluna bal olarak alan aadaki
alt komiteler bulunmaldr:
- Noktasal kirlilik kaynaklarnn kontrol komitesi
- Noktasal olmayan kirlilik kaynaklarnn kontrol komitesi
- Gl ii kirlilik kaynaklarnn kontrol komitesi
- Su temini komitesi
- Su kaynaklarn gelitirme komitesi

- Mali iler komitesi
- Hukuki iler komitesi
- Eitim komitesi
- Laboratuvar grubu
- Havza ynetim kurulu greve baladktan sonra niversitelere veya bilimsel aratrma
kurulularna
havzann
mevcut
durumunun
belirlenmesi,
havzann
su
kullanm
alternatiflerinin belirlenmesi ve herbir alternatif iin fizibilite almas yaplmas

konularnda proje verir.
- Havza Ynetim Kurulu bu projede sunulacak olan alternatifleri deerlendirerek havza iin
uygun grdkleri su kullanm alternatifini seer. Seilen su kullanm alternatifi iin gerekli su
kalitesine gre, niversiteler veya aratrma kurulularna havza baznda Su Kalitesi
Korunmas Ynetmeliine baz tekil edecek almalarn yaplmas amac ile tekrar proje
verilir. Bu projenin raporu st kurula sunulur ve st kurul bu rapor dorultusunda Su
Kalitesini Koruma Ynetmeliini hazrlar. Bu ynetmelikte havzada seilen su kalitesinin
korunmasna ynelik olarak alnmas gerekli tedbirler, atksu dearj standartlar gibi hususlar
ile birlikte Havza Ynetim Kurulunun yetki ve sorumluluklar da belirtilir.
- Havza ynetim kurulu havzada su kalitesinin korunmas ve gelitirilmesi ynnde bir
strateji belirleyerek beer yllk master planlar hazrlar. Bu planlarn hazrlanmasnda ve
yrtlmesinde alt komiteler grev alr. Havza iindeki denetlemeleri ilgi alanlarna gre alt
komiteler yapar.
- Havza Ynetim Kurulunun faaliyetini srdrebilmesi ve hazrlanan master plan yrrle
koyabilmesi iin gerekli finansal kaynan ise;
- bir ksm devlet tarafndan karlanr,
- bir ksm uluslararas finansal kurululardan alnacak kredi ile karlanr,
- bir ksm havza yresinde bulunan eitli faaliyetlerden ve yerleim birimlerinden
katk pay alnarak karlanr (Havzada bulunmann bir bedeli olmaldr.)
- bir ksm da yaplan denetimler sonucu usulsz su kullananlara ve kirletenlere
kesilen cezalarla karlanr.
- Master plann uygulanmasnda ve denetleme srasnda karlalan hukuki problemlerin
zm iin yerel evre mahkemeleri kurulmal, bu mahkemelerde bilirkiiler de grev
almaldr.
V. KAYNAKLAR
1. Lake Kasumigaura-A Precious Source of Pure Water for Our Daily Life, baraki
Prefecture,
March 1995.
2. Water Management- Gestion de lEau, OECD, 1972.

3. 6th International Conference on the Conservation and Management of LakesKasumigaura
95. Harmonizing Human Life with Lskes Toward the Sustainable Use of
Lakes and Reservoirs, Vol.1,2,3.

Avrupa, Amerika Ve Asya Ülkelerinde Su Yönetimi (Türkçe)

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Avrupa, Amerika Ve Asya Ülkelerinde Su Yönetimi (Türkçe)

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Copyright IGEMPortal

AVRUPA, AMERKA ve ASYA LKELERNDE

WATER QUALITY MANAGEMENT DERS

ya 800 mm dir, ancak kuraklk dneminde ylda

Fransada yllk su iin yaplan masraf 10 trilyon $ dr ve

150.000 kii su ile ilgili ilerde

FRANSADA YNETM ORGANZASYONU

Communelerde ynetim bir meclisten ve bir belediye bakanndan olumaktadr. Meclis ve

Kanunun Gncelletirilmesi: 1992 Kanunu

- Su dare Heyeti personelinden seilmi bir kii

temsilcilerinden olumaktadr. Halkn fikirlerini ve gzlemlerini renmek iin SAGE tasla

SU DARE HEYET BTES

SU TEMN YNETM VE KANALZASYON HZMETLER

Kira ve mtiyaz Kontratlar

Bu farkl fiyatlar iin eitli nedenler vardr. Bunlarn en nemlileri:

Yatan gelen yzey ak

SU KAYNAKLARI YNETMNDE OTORTELER

1)Belediye tarafndan genel belediye ynetimi erevesinde yaplan teebbsler

Almanyada su kaynaklar ynetimi konusunda kanuni ve idari sistemler olduka karmaktr.

NGLZ SU YNETM MODELNN

TRKYEYE UYGULANMASI ZERNE NER

WATER QUALITY MANAGEMENT

AMERKADA ve KANADADA SU KALTE

Hata! Yer iareti tanmlanmam.

AMERKA BRLEK DEVLETLER VE YNETM

AMERKADA SU KALTES KONTROLU

GENEL OLARAK CWA ( TEMZ SU KANUNU )

ORDU MHENDSLK ARATIRMA KURUMU

TAHOE GL HAVZASINDAK SU KALTESN KORUMAK N DERE YATAKLARININ

SULAK ALANLARDA YAPILAMA

AMERKA VE KANADA DAK SSTEMLER

TRKYE DE MEVCUT DURUM

AMERKADAK SU KAYNAKLARI YNETM RNEK ALINARAK TRKYE N

AMERKA BRLEK DEVLETLER VE YNETM

ynetimlere arlk vermektedir.

1. Federal ( Ulusal ) Devlet

Federal Devlet Siyasal Organlar ve Sistemin leyii

AMERKADA SU KALTES KONTROLU

_ Organik maddelerin giderimi

Protection Agency ) tarafndan Clean Water Act

ve her zehirli ierik iin Maksimum erik Dzeyi (Max.

Contaminant Level (CMC)) belirlenmitir.

GENEL OLARAK CWA ( CLEAN WATER ACT/TEMZ SU KANUNU )

2. Bu ihtiya iin gerekli su kalitesinin belirlenmesi

ORDU MHENDSLK ARATIRMA KURUMU

TAHOE GL HAVZASINDAK SU KALTESN KORUMAK N

2. Atk Dearj Standartlar

3.Erozyon ve Drenaj Kontrol Projeleri

erevede ilk olarak bozulmu dere evrelerinin iyiletirilmesi ve yerleime snrlama

SULAK ALANLARDA YAPILAMA

Burada ky kesimleri ile kastedilen, karann su hacmini evreleyen, snrlayan ksmdr.

Ordu Aratrma Mhendik Kurumu giriimcilerin sulak alanlar zerinde gerekletirecekleri

Ordu Mhendislik Aratrma Kurumu

daha etkili hafifletici nlemler

istemesi ya da izin bavurusunu reddetmesi szkonusu olabiliyor.

Su ekosistemi zerinde daha az olumsuz etki yaratan uygulanabilir proje

Giriimci genelde arazinin deerini belirlerken iznin onaylanacan dnerek, izin

AMERKA VE KANADA DAK SSTEMLER

yaplamann zararlar nlenmitir. Sorumlu kurulu evresel Kaynaklar Departman dr.

Kanadann federal politikas u ekildedir:

Kaynaklar Kanununa gre su toplama kanlalar yapmna ncelik vermektedir. Bu sayede

Yerel ynetimlerle ilgili esas problem oluabilir.

SIVI ENDSTRYEL ATIKLAR

korunmas Fonu gittike geniletilmektedir. nk lke iindeki btn