Acta Comitialia Regni Croatiae, Dalmatiae Et Slavoniae (1609-1630)

MONUMENTA
SPEGTANTIA
HI ST OR IA M S L AV R M M E R I D I N A LI M
VOLUMEN XLIII.
kl
.
ACTA COMITIALIA
REGNI CROATIAE DALMATIAE SLAVONIAE
VOLUMEN V.
HRVATSKI SABORSKI SPISI.
:'
. . UREDIO
FERDO II,
.
[-,
PRAVI LAN JUGOSLAVENSKE AKADEMIJE.
KNJIGA P E T A : OD GODINE 1609. DO 1630. GODINE. S DO

DATKOM OD GODINE 1570. DO GODINE 1628.
CIJENA 10
U ZAGREBU 1918.
NA PRODAJU U AKADEMIJSKOJ KNJIARI LAV. HARTMANA
(ST. KUGLP.
U knjiari Jugoslavenske akademije Lav. Hart man a (St. Kugli)
u Zagrebu ,..-.:
dobivaju se knjige, sa svojima Jugoslavenske akademije znanosti i
/_,
. umjetnosti, i to:
I. Zbornici, koje izdaje akademija. ,
1. Rad Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. (Knj. 1.213.):
Knjige 1.59. zajednike su za sva tri razreda; od njih nema vie u zalihi knj. 4.10.
i 14; ostale pak stoje: knj. 1.19. po 250, knj. 20.59. po 3. Poevijod knj-.
60.: posebne knjige razreda historiko-filologikoga i filosofiko-juridikoga: svaka
knjiga po 3, samo 129. knj.. 4, 142. knj. 350, knj. 213. 2; posebne,knjige
razreda matematiko-prirodoslovnoga: knj. 137., 139., 141., 149. i 163. po 2, ostale
knjige po 3, samo knj. 120. za 4, knj. 122. i 185. po 5, a 123. za 1;50>
u slavu petdesetgodinjice preporoda hrv. knjige g. 1885. knj. 80. 4, Bokovi'ceva
stogodinjica: knj. 87., 88. i 90, zajedno stoje 9.
2. Stari pisci hrvatski. (Knj. 1.23.)
*"
Enj 1 Pjesme M. Marulia 4; knj. 2. Pjesme Siska, Menetia Vlahovia i Ojora
Dria 4; knj. 3. i 4. Pjesme Mavra Vetrania Cavia; 3. knj. 4, 4. knj*
5; knj. 5. Pjesme Nikole Dimitrovia i Nikole Naljekovia 4; knj. 6. Pjesme
Petra Hektorovia i Hanibala Luia 4 ; k n j . 7. Djela Marina Dria 6 ; k n j . 8. Pjesme Nik. Naljekovia, A. Cubranovia, M. Pelegrinovia i S. Mietia baljevia i Jegjupka neznana pjesnika, 3 4 0 ; knj. 9. Djela Ivana Fr. Gundulia
10; knj. 10. Djela Frana Lukarevia Burine 5; knj. 11. Pjesme Miha
Bunia Babulinova, Maroja i Oracija Maibradia i Marina Bureia 3*60; knj.
12., 13. i 14. Djela Gjona Gjora Palmotia: 12. 6, 13. 7, 14. 4; - k n j . 15.1
Djela Antuna Oleevia 4; knj. 16. Djela Petra Zorania, Antuna Sasina i Savka
Guetia Bendevievia 5; k n j . 17. Djela Jurja Barakovia 6 ; , knj. 18.
Pjesni razlike Dinka Ranine 5; k n j . 19. Djela Gjbna pjora Palmotia. (Dodatak.)
K l ; knj. 20. Crkvena prikazana starohrvatska 16. i 17. vijeka 5; k n j . .21,
_
Djela Dominka Zlataria 5; k n j . 22. Jerolim Kavanin: Bogatstvo i ubotvo,
6; - knj. 23. Djela Matije Antuna Rejkovia 8.
3. Starine. Knj. 1.-35.(1869.-1916.) Knj. 1. 2-50, knj. 7., I ., 21., 22., 23.,24.,25., 26., 29., 30.,
31., 32., 34. po 4, knj. 33. 7, knj. 35. 5, ostale po 3.
4. Monumenta spectantia historiam Slavorum meridionafium. (Knj. 1.39.):
Knj. 15., 9., 12., 17., 21., 22. Listine odnoajib, izmedju junoga Slavenstva i mle
take republike; 1., 2., 3. i 9. po 6; 4., 21., 22. po 8.; 5. i 12. po 5.; 17. za
4. Knj. 6., 8., 11.. Gommissiones et relationes Venetae. Tom. 1. 2: 3.; .
i l i . knj. po 4, 8. knj. 5. Knj. 7. Documenta tustome chroaticae periodum
antiquam illustrantia 12. Knj. 10., 13., 27., 28. i 29. Monumenta Hagusina.
Str. 1.5.: knj. 10. K. 5, knj. 13. 6, knj. 27. 5, knj. 28. 5, knj. 29. 7. knj. 14. Scriptores. Vol. 1. Annales Ragusini Anonymi, item Nicolai de Ragnina 6.
Knj. 15., 16. i 20. Spomenici hrvatske krajine. . 1.-3.; knj. 15. i 16. po. 6,
knj. 20. 8 ; - K n j . 18. Acta Bulgartae ecclesiastica. 6 . - K n j . 19. Acta coniurationem
Petri a Zrinio et Francisci de Frankopan nee non Francisci Nadasdy illustrantia^
5 60. - Knj. 23. Acta Bosnae potissimum ecclesiastica; 10. Knj. 24. Index
rerum. personarum et locorum in voluminibus 1. 5.. Monumentorum spectantium
historiam Slavorum meridionalium; 6. Knj. 25. Scriptores. Vol. 2. Chronica Ragusina J. Restii et J. Gundulac; 7. Knj. 26. Scriptores. Vol. 3. Thomas archidiaconus: H''storia Salonitana; 4 . - Knj. 30. Scriptores. Vol. 4. Kercselich Annuae;
5. Knj. 30/ 2 . Scriptores. Vol. 4. Kercselich Annuae; 5. - Knj. 31. Scriptores.
Vol. 5. A. Vramecz Kronika; 2. Knj. 32. i 34. Monumenta Uscocchorum I. II. po 8.
Knj. 33., 36. i 39. Acta comitialia: I. 6.; . i III., 8. Knj. 35. i 38. Mo
numenta Habsburgica I.; II.; po 6. Knj. 37. A. S. Gradii epistolae; 8.
5. Monumenta historico-juridica Slavorum meridionalium. (K 1.10).
-
-_._,
Knj. 1. Statuta et leges civitatis Curzulae; 6. Knj. 2. Statuta et leges ' c i v i t a t i ^ ^ ^
lati ;> 6. Knj. 3. Statuta et Leges civitatis Buduae civitatis Scardonae
et insulae Lesinae; 9. Knj. 4. Statuta lingua croatica conscripta.
sani zakoni: vinodolski, poljiki, vrbanski i donekle svega krkoga otok": litavski,
veprinaki i trsatski; 6. Knj. 5. Urbaria lingua croatica ccr.scripta. Hrvatski
urbari. Svezak 1.; 8. - Knj. 6. Acta croatica. Tom. 1. (Ab anno 1100.1499.); 7.--.
Knj. 7. Statuta confraternitatum et corporationum Ragusinarum. Bratovtine i
obrtne korporacije u republici dubrovakoj od 13. do konca 18. vijeka. Sveska 1. i 2.;
po 3. Knj. 8. Libro delli ordinamenti e delie usance della uniuersitade et dello
commun della Isola de Lagusta. Knjiga uredbama i obiajima skuptine i obine
otoka Lastova; 3. Knj. 9. Liber statutorum civitatis Ragusii a. 1272. 7
Knj. 10. Statutum et reformationes civitatis Tragurii. 1915.: 8.
Ifabetski indeks za ovaj [V.]

- svezak Hrvatskih saborskih
spisa" izai e naknadno na po
etku V I sveska toga zbornika.
MONUMENTA
SPECTANLA
HISTORIAM SLAVORUM MERIDIONALIUM.
EDIDIT
ACADEMIA SCIENCIARUM ET ARTIUM SLAVORUM

MERIDIONALIUM.
VOLUMEN QUADRAGESIMUM TERTIUM.
ZAGRABIAE 1918.
OFFICINA ARCHIEPISCOPALI.
.ACTA
COMITIALIA REGNI CROATIAE DALMATIAE
SLAVONIAE.
VOLUMEN V.
HRVATSKI SABORSKI SPISI.

UREDIO
FERDO II,
PRAVI LAN JUGOSLAVENSKE AKADEMIJE.
KNJIGA PETA: OD GODINE 1609. DO 1630. GODINE. S

DODATKOM OD GOD. 1570. DO GOD. 1628.
U ZAGREBU 1918.
NA PRODAJU AKADEMIJSKOJ KNJIARI LAV. HARTMANA
(ST. KUGLI).
PREDGOVOR.
Peta knjiga Hrvatskih saborskih spisa" zaprema razdoblje od
1608.1630., to jest vrijeme drugoga banovanja grofa T o m e E r d o dyja'1608. 1 1615.), onda B e n e d i k t a T h u r c z y j a L u d b r e k o g a
(1615.1616.), kneza N i k o l e F r a n k o p a n a T r a k o g a (1617.-
1622.), grofa J u r j a Z r i n s k o g a (1622.1626.) i grofa i g m u n d a
E r d o d y j a (1627.1639.), sina grofa Tome Erdodyja, do godine 1630.
Konano dodat je opsean D o d a t a k " , u koji su uli naknadno nadjeni
spisi od godine 1570. do 1628. Objelodanjena gradja malom je iznimkom
sva sasvim nova, jer od 427 komada prvi ih je puta u ovoj knjizi
tampano 403, dakle ima ve od prije ppznatih samo 24, to jest iz
Stobbeusa Epistolae 2 kom., Kukuljevia Jura regni 8, Lopaia Starine
XXIV. 4 kom;, Krajikih spomenika (\ kom., Laszowskoga Turopolje
2 kom. i Klaia Statut grada Zagreba 2 komada.
Jo neobjelodanjena gradja uzeta je iz ovih arkiva:
Zagfeb:
a)
b)
o)
d)
a)
b)
zemaljski
75 komada
kaptolski
10
akademiki
26
nadbiskupski
29
Be:
tajni dravni
13
u ministarstvu zajednikih
financija- (ili tako zvani ko
morski arkiv)
20
c) ratni
86
Budimpeta:
a) ugar. zemaljski
103
b) muzealni
3
Grac:
tajer. zemaljski
33
Monyorkerek:
arkiv grofova Erdody
4
Kod toga ule su u obzir ove zbirke.
VI
Z a g r e b a) z e m a l j s k i a r k i v : Prothocolla generaliurn regni
congregation u m Vol. II. i III.; Acta statuum et ordinum; Acta commissionum; Acta neoacquisita; b) k a p t o l s k i (sada deponiran za naunu
upotrebu u zem. arkivu):, Acta antiqua (do 1700.). ) a k a d e m i k i :
Acta; Erdodyana. d) n a d b i s k u p s k i : Politicum; Epistolae ad episcopos
Zagrabienses scriptae vol. I. e) g r a d a Z a g r e b a , sada deponiran za
naunu upotrebu u zem. arkivu.
.
B e a) d r a v n i : Hungarica (acta); Hungarica (comitialia); Turcica ;

Grosse Correspondenz. b) k o m o r s k i : Ungarische Landtage; Familienarchive : Druskoczy; Acta Zriniana. c) r a t n i : Vindica, Croatica, Grenzverhandlungsacten ili Kanzleiakten Gruppe VII.
B u d i m p e t a a) z e m a l j s k i : Conceptus expeditionum cancellariae); Benignae resolutiones regiae; Liber regius; Acta particularia
(neregistrirani komadi iz bivega arkiva ugar. dvorske kancelarije); Acta
publica; Trtenelmi emlekek; Thurz leveltr (najvei dio arkiva poro
dice Thurz, prenesen u Budim iz Arve (u sjev. Ugar.), gdje je jo
mnogo spisa ostalo); Neo-registrata acta (NRA), koja su neko bila u
zem. arkivu u Zagrebu, no 1885. otpremljena u Budimpetu po banu
grofu Khuenu-Hedervryju b) n a r o d n o g a m a d a r s k o g a m u z e j a :
Temeljna zbirka (trzsanyag).
G r a c S t a j e r . z e m a l j s k i . Neko j e bio podijeljen u fascikule
i brojeve bez obzira na kronologiju. Poetkom XX. vijeka uzee ga preuredjivati po tonom kronolokom slijedu i gradju razvrstavati u Schuber-e.
Taj posao medjutim nije dovren. Tako je danas u tom arkivu teko i
veoma nezgodno raditi. Glavna zbirka za hrvatsku povijest jeste K r i e g s a k t e n . Spisi to su se ticali Krajine, otpremljeni su jo teajem XVIII.
vijeka u Be u ratni arkiv, tako da su u Gracu ostali samo spisi to
se tiu t a j e r s k i h s t a l e a .
Glavna pitanja kojim su se hrvatski sabori bavili izmedju godine
1608. i 1630. bjehu popunjenje banske stolice po kralju na predlog hrv.
stalea i uspostavljenje banske vlasti od Drave do Jadranskoga mora",
kako je to negda bilo, pak pitanje imenovanja asnika na Hrvatskoj i
Slavonskoj Krajini i pitanje na Krajinu doseljenih Srba,1) koje su hrvatski
stalei traili za sebe kao polukmetove, budui da su se oni naselili na
njihovom zemljitu. S tim pitanjima u vezi ja sam i u ovoj knjizi prihrao sve dekrete kojima su kraljevi imenovali banove, jedino dekret
x
) U spomenicima se redovito kae Vlasi (Walachi, Wallachen) ; stoga sam i stavio

uz naziv Srbi ili srj)ski u zagradama Vlasi ili vlaki. Da su ti Vlasi upravo Srbi
gl. m o j Pregled hrv. povijesti str. 235. bili. 3.
VI]
bana grofa Jurja Zrinskoga nijesam nikako mogao nai. Nadalje uvaio
-sam i spise to se tiu Krajine, a izdani su povodom urgencija hrvat
skih stalea. Neke je od ovih objelodanio R a d o s l a v L o p a i u Spo
menicima hrvatske Krajine", no imao sam u premnogo sluajeva prilike
uvjeriti se, da su Lopaievi prijepisi mahom netoni, pae i nepotpuni;
esto se ini, kao da ih on nije ni kopirao u svrhu publiciranja, ve
samo u svrhu upotrebe za svoje studije, jer inae ne znam da rastu
maim, zato je isputao ne samo pojedine rijei, nego i itave stavke,
kaikad v a n o g a s a d r a j a . To se isto ima kazati i spisima to
se tiu Srba. U ovoj sam zbirci, razumije se, objelodanio samo ono,
to je bilo u svezi s djelovanjem hrvatskih stalea, najpae u svezi s tako
zvanom srpskom komisijom, koju su hrvatski stalei jednako urgirali
na dvoru, da se ve jednom rijei srpsko pitanje u njihovu korist. No
time nijesu iscrpani spisi, to se tiu Srba kao cjeline. R a d o s l a v
L o p a i sabrao je dodue zbirku to se tie Srba, a kojoj j e dao
natpis Monumenta ecclesiae Graeco-orientalis", no ova zbirka, takova
kakova je sada, ne moe ui u tampu, jer niti su joj prijepisi pouzdani
(ni latinski ni njemaki), niti je ona toliko potpuna, koliko bi trebala
da bude; ona j e poglavito sastavljena od spisa iz nadbiskupskoga arkiva
u Zagrebu (iz birke Epistolae ad episcopos Zagrabienses), te se ni malo
ne obazire na spise u Bekim i Petanskim arkivima, a kamo li na do
mae u srpskim diecezanskim i manastirskim arkivima. Taj posao morat
e dakle naa akademija da s temelja na novo zapone.
Budui da je ovom knjigom u glavnom iscrpan a i objelodanjena
sva gradja, to se tie hrvatskih sabora od 1526. do 1608., pristupit
u izradbi obeane studije (u Predgovoru I. knjige), koju u objelodaniti
u akademikom Radu".
Kod korekture pomagao me je i kod ove knjige kolega dr. J u l i j e
G o l i k , na emu mu od srca hvala.
U Zagrebu, 30. novembra 1918.
Ferdo ii.
&
SADRAJ.
I. Hrvatsko-slavonski sabori za banovanja grofa Tome
Erddyja (1608.1615.)
. . . . . . . . .
1. IS. januara 1608. Pragu. Kralj Rudolf nalae hrvat
skomu saboru, da.ne trai od turopoljskih plemia jednoselaca ratne dae.
. . . . . . . .
2. 31. oktobra 1608. U Gracu. Lavantinski (gradaki) bi
skup Juraj Stoboeus, glavni savjetnik, nadvojvode Fer
dinanda, javlja grofu Nikoli Zrinskomu, to se misli u
Gracu krajikim Srbima (Vlasima).
. . . .
3. 17. novembra 1608. U Gracu. Lavantinski biskup Juraj
Stoboeus, glavni savjetnik nadvojvode1 Ferdinanda, pie
generalu Ruprechtu Eggenberkomu, da odobrava sta
jalite Hrvata u pitanju Krajine.
. . . .
4. 5. decembra 1608. U Gracu. Gradako dvorsko ratno
vijee podastire nadvojvodi Ferdinandu svoje mnijenje
zahtjevima ugarskih i hrvatskih stalea s obzirom na
Krajinu. . . . .
5. 6. decembra 1608. U Pounu. Kralj Matija II. potvrdjuje
od kralja Rudolfa sankcionirane hrvatske saborske za
kljuke od 5. juna 1604
6. 17. decembra 1608. U Beu. Kralj Matija II. nalae gradu
Varadinu, da se imade pokoravati grofu Tomi Erdodyju.
7. 27. i 28. februara 1609. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga
sabora sazvana za 21. februara. . . . . . .
8. 27. februara 1609. U Zagrebu. Hrvatski sabor moli Gjuru
Thurzo-na, da se kod kralja Matije II. zauzme, e bi grof
Toma Erddy to prije bio uveden u punu bansku vlast.
9. 27. februara 1609. U Zagrebu. Hrvatski sabor preporu
uje Gjuri Thurzo-nu opinu grada Zagreba. . . .
10. 5. aprila 1609. U Beu. Kralj Matija II. stavlja banu grotu
Tomi Erddyju do znanja, da podvrgava Srbe (Vlahe)
u Ogulinu, Modruama, Brinjaima i Tounju knezovima
Frankopanima.
. . . . . . . .' .
X
11. 27. aprila 1609. U Gracu. Odgovor nadvojvode Ferdi
nanda ugarskim i hrvatskim poslanicima s pounskoga
sabora na njihove zahtjeve glede Krajine
12. 18. maja 1609. U Jastrebarskom. Ban grof Tomo Erddy
poziva grad Zagreb na sastanak u Zagreb za 2. juna.
13. Prije 4. septembra 1609. U Pounu. Mnijenje1 nepoznata
lana ugarske dvorske kancelarije sastavu poun
skoga sabora.
.
14. 4. septembra 1609. U Beu. Kralj Matija II. pozivlje peujskoga naslovnoga biskupa Petra Domitrovia na sa
bor u Poun za 1. novembra. . . . . . .
15. 4. novembra 1609. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora sazvana za 3. novembra
16. 2. januara 1610. U Pounu. Zastupnici grada Zagreba na
pounskom saboru, Mihajlo Verni i Luka Smoli,
ulau prosvjed protiv nekih zakljuaka istoga sabora
pred palatinom Gjurom Thurz-nom. . . . .
17. 17 .januara 1610. U Beu. Kralj Matija II. javlja gradu
Zagrebu, da je Ivana Drakovia Trakoanskoga ime
novao metrom tavernikom
18. 20. aprila 1610. U Zagrebu (na Kaptolu). Zakljuci hr
vatskoga sabora.
. . .
19. 16. maja 1610. U Gracu. Nadvojvoda Maksimilijan Ernst
pie Nikoli Zrinskomu Srbima (Vlasima), naseljenima
po njegovim primorskim posjedima
20. 18. jula 1610. U Beu. Kralj Matija II. pozivlje peujskoga biskupa i velikoga prepota kaptola zagreba
koga Petra Domitrovia, da bezodvlano dodje u Be. .
21. 24. augusta 1610. U Beu. Kralj Matija II. nalae grofo
vima Tomi i Petru Erddyju, Petru Drakoviu Trakoanskomu i Franji Orehovekomu, da ne gaze prava
i privilegija itelja mjesta Brezovice kod Kalnika.
22. 7. septembra 1610. Na Cesargradu. Ban grof Tomo Erddy poziva opinu grada Zagreba na sabor u Zagreb
za 23. septembra.
.
23. 23. septembra 1610. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga
sabora

bora
27. 25. januara 1611. U Beu. Kralj Matija nalae peujskom

biskupu i prepotu zagrebakoga kaptola Petru Domitroviu, da podjie' u Preov (Eperjes) na oktavalno su
dovanje.
28. 12. oktobra 1611. U iama. Ban grof Toma Erddy po
zivlje kaptol zagrebaki na sabor zakazan u Zagreb za
25. oktobra
29. 25. oktobra 1611. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
. . 30. 24. januara 1612. U Beu. Kralj Matija II. javlja zagre
bakom biskupu Petru Domitroviu, da na glas smrti
brata cara Rudolf a II. odgadja za 2. februara u Be sazvano vijee kraljevskih ugarskih savjetnika. . . .
31. 7. aprila 1612. U Novigradu. Ban grof Toma Erddy po
ziva opinu grada Zagreba na sabor u Zagreb za 7. maja.
32. 7. maja 1612. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sabora.
33. 8. januara 1613. U Beu. Kralj Matija II. pozivlje zagre
bakoga biskupa Be<tra Domitrovia na sabor u Poun
za 24. februara.
34. 13. februara 1613. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora. '
35. (13. februara 1613. U Zagrebu). Hrvatski sabor obraa
se na kralja Matilju II. zbog instalacije grofa Tome Erddyja i zbog doseljenih Srba (Vlaha), koji bi se imali
podvri' onim vlastelinima, na kojih posjedima stanuju.
36. 13. februara 1613. U Zagrebu. Hrvatski sabor preporua
kralju Matiji II. gradove Koprivnicu i Krievce, da im se
snizi odredjena taksa
.
37. 19. februara 1613. U Zagrebu. Kaptol zagrebaki javlja
palatirm Gjuri Thurz-nu, da alje na pounski sabor kao
svoje zastupnike kanonike Baltazara Napulvja i Pavla
Jagustia.
38. 22. februara 1613. U Zagrebu. Opina grada Zagreba
preporua palatinu Gjuri Thurzo-nu svoje interese pri
godom zasijedanja pounskoga sabora. .
. . . .
39. 27. februara 1613. Beu. Austrijska dvorska komora
pita ugarsku komoru, kako bi se udovoljilo elji ba'na
grofa Tome Erddyja, da mu se isplati zaostala plaa.
40. U martu 1613. U Pounu. Na kraljevske propozicije od
govara pounski sabor medju ostalim ovo: . . . .
41. Prije 15. marta 1613. General na slavonskoj Krajini ba
run. Zigmund Fridrik Trautmansdorf moli nadvojvodu
Ferdinanda, neka ishodi kod kralja Matije, da hrvatski
stalei puste Srbe (Vlahe) u dosadanjem njihovom po
loaju
XII
42. 19. marta 1613. U Pounu. Kralj Matija li. trai od nad
vojvode Ferdinanda mnijenje zahtjevu hrvatskoga sa
bora zbog doseljenih Srba (Vlaha)
43. 20. marta 1613. U Pounu. Austrijska dvorska komora
trai od ugarske uputu glede molbe gradova Kopriv
nice i Krievaca.
.
44. 25. marta 1613. U Ivaniu. Martin Dobrovi, sveenik
u Ivaniu, javlja zagrebakom biskupu Petru Domitroviu, da su Srbi (Vlasi) na njegovu (biskupovu) pismenu
poruku odgovorili, da _ e da mu plaaju desetine, jer
bi se tako zamjerili nadvqjvodi Ferdinandu i tajerskoj
gospodi.
45. (Poslije 9. aprila 1613.). Mnijenje slavonskoga generala

igmunda baruna Trautmansdorfa zahtjevu hrvat
skoga sabora spram Srba (Vlaha)
46. 27. aprila 1613. U Beu. Kralj Matija 11. pozivlje zagre
bakoga biskupa Petra Domitrovia u Be za 19. maja.
47. 13. maja 1613. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sabora.
48. 30. maja 1613. Kralj Matija II. pozivlje zagrebakoga bi
skupa Petra Domitrovia, da ga prati na njemaki dr
avni sabor.
49. 4. juna 1613. U Beu. Kralj Matija II. daje Petru Trakoanskomu i Grguru Pet-u vlast, da istrijebe protestan
tizam iz Varadina
50. 20. juna 1613. U Vasvru. Kaptol vasvarski svjedoi, da
su pred njime uloili zastupnici grada Varadina pro
svjed protiv jednoga zakljuka hrvatskoga sabora od'
13. maja 1613
51. Prije 24. jula 1613. Zagrebaki biskup Petar Domitrovic
moli nadvojvodu Ferdinanda, da podvrgne Srbe (Vlahe),
naseljene na biskupskim posjedima, njegovoj vlasti i da
im naloi, da mu plaaju desetinu.
52. 13. augusta 1613. U Negovi. General na slavonskoj Kra
jini igmund Fr. Trautmansdorf svjetlije nadvojvodi
Ferdinandu, da ne podvrgne Srbe (Vlahe) zagrebakom
biskupu ni ostaloj slavonskoj gospodi
53. U septembru 1613. U Linu. Zagrebaki biskup Petar
Domitrovic moli po drugi put nadvojvodu Ferdinanda,
da mu podvrgne Srbe (Vlahe)
54. U septembru 1613. U Linu. Zagrebaki biskup Petar
Domitrovi moli nadvojvodu Maksimilijana Ernsta, da
se kod nadvojvode Ferdinanda zauzme za njegove za
htjeve

55. 8. oktobra 1613. U Regensburgu. Nadvojvoda Maksimilijan Ernst moli nadvojvodu Ferdinanda, da bi javio za
grebakom biskupu Petru Domitroviu, e se je on kod
niesa za njegove zahtjeve zauzeo
79
80
81
82;
83
84
86
87
88
90
91
93
94
95
XIII
t
56. 10. oktobra 1613. U Regensburgu. Kralj Matja II. po

zivlje nadvojvodu Ferdinanda, da Srbe (Vlahe) na sla;vonskoj Krajini podvrgne- vlasti biskupa zagrebakoga.
96
57. Poslije 10. oktobra 1613. U Ivaniu. Srbi (Vlasi) Ivanike
Krajine mole generala Trautmansdorfa, da ne budu pre
dani zagrebakom biskupu, ve da budu podloni samo

kralju i njegovim generalima.
'97
58. 6. novembra 1613. U Linu. Kralj Matija II. eli, da za-,
grebaki biskup Petar Domitrovi i dalje jo ostane na
dvoru.
. . . . . . . . . . . . . .
98
59. 14."novembra 1613. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
. .
. .
v 99
60. Polovicom novembra 1613. U Zagrebu. Zagrebaki bih
skup Petar Domitrovi moli po trei put nadvojvodu
Ferdinanda, da bi njegove zahtjeve glede Srba (Vlaha)
ispunio. . . .
. . ..,.'.
. . ,
. .
101
61. 26. novembra 1613. U Wiener-Neustadtu. Nadvojvoda
Ferdinand moli brata nadvojvodu Maksimilijana Ernesta, da mu izjavi svoje mnijenje zahtjevu zagreba
koga biskupa Petra Domitrovia glede Srba (Vlaha).
102
62. 10. januara 1614. U Gracu. Nadvojvoda Ferdinand
stavlja nadvojvodi Maksimilijanu Ernestu do znanja
razloge, s kojih ne mogu Srbi (Vlasi) da budu predani
oblasti biskupa zagrebakoga
- . .
103
63. 20. marta 1614. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sabora.
105
64. 7. augusta 1614. U Linu. Kralj Matija II. uzima u zatitu
stanovnike Omike Krajine u Dalmaciji protiv senjskih
Uskoka potvrdjui im privilegija dana od kralja Ru
dolf a, u Pragu 3. aprila 1599
107
65. 16. augusta 1614. U Somogyvru. Vesprimski biskup
Franjo Ergeljski preporua palatinu Gjuri Thurzo-nu za'
bana Ivana Keglevia
109
66. 23. augusta 1614. U Linu. Kralj Matija . die Nikolu
Malakoczvja Susjedgradskoga u red veliki.a.
. .
110
67. 10. novembra 1614. U Varadinu. Grof Tomo Erddy
pozivlje opinu grada Zagreba na sabor u Zagreb za 27.
novembra.
. . . . . . . ' . . . . .
112
68. 27. novembra 1614. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa r
bora.
. . . . . . . . .
'. . . .
112
II. Hrvatsko-slavonski sabori za banovanja Benedikta
Thurczyja Ludbrekoga (1615.-1616.).
. . .
.
117
69. 16. februara 1615. U Beu. Ban Benedikt Thurczy po

lae pred kraljem Marijom II. prisegu bana i tajnoga sa
vjetnika.
. . . . . . " " . . . . - . -
119
XIV
70. 16. februara 1615. U Beu. Kralj Marija II. imenuje bana
Benedikta Thuroczyja tajnim savjetnikom.
71. 16. februara 1615. U Beu. Kralj Matija II. javlja stale
ima kraljevine Dalmacije, Hrvatske i Slavonije, da je
Benedikta Thuroczyja Ludbrekoga imenovao banom.
72. 15. marta 1615. U Vinici. Ban Benedikt Thurezy moli
predsjednika dvorskoga ratnoga vijea baruna Ivana
Mollarta, da mu posije banski banderij i tromjesenu
plau za isplatu banske ete.
.
. . .
73. 27. aprila 1615. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sabora.
74. 27. aprila 1615. U Zagrebu. Hrvatski sabor moli kralja
Matiju II., da bana Benedikta Thuroczyja dade uvesti u
vlast.
. . . .:
75. 27. aprila 1615. U Beu. Kralj Matija II. imenuje grota
Tomu Eddyja tavernikom.
76. 14. maja 1615. U Beu. Kralj Matija II. pita zagre
bakoga biskupa Petra Domitrovia za savjet, koga bi
po smrti Nikoki Istvanffyja imenovao metrom vra
tarom
77. 4. septembra 1615. U Pragu. Kralj Matija nalae Nikoli
i Ivanu Peainoviu. starjeinama Srba (Vlaha) u Sla
voniji, da se imadu staviti na raspolaganje komisiji u
pitanju Srba (Vlaha), kad se ona sastane*
78. 26. septembra 1615. U Pragu. Odgovor kralja Marije
II. hrvatskim saborskim poslanicima kanoniku Pavlu
Jagustiu i Nikoli Maleniu
bora.
.
80. U novembru 1615. U Zagrebu. Zagrebaki biskup Petar

Domitrovi obraa se u pitanju Srba (Vlaha) na nadvoj
vodu Leopolda
81. 5. januara 1616. U Pragu. Austrijska dvorska komora
izvjeuje hrvatskoga saborskoga poslanika Nikolu Maknia isplatama hrvatskih vojnika.
. .
82. 18. aprila 1616. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sabora.
83. 25. maja 1616. U Brandysu nad Labom. Kralj Matija II.
trai od zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia savjet
sazivu pounskoga sabora. '
84. 3. juna 1616. U Jastrebarskom. Grof Toma Erddy, kra
ljevski tavernik, javlja opini grada Zagreba, da mu je
v
Toma Mikuli priopio nasiljima, to ih je jueranji
dan (2. juna) poinio Ivan Kruelj, pa stoga nalae, da s*e
krivci kazne, a ugrabljena djevojka vrati materi odno
sno bratu.
85. 16. juna 1616. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sabora.
86. 20. juna 1616. U Vinici. Ban Benedikt Thurczy javlja

kralju Matiji II. gibanju Turaka, a onda ga moli za
banderij i plau banskih eta
87. 4. septembra 1616. Kralj Matija II. stavlja hrvatskim
saborskim izaslanicima do znanja, da je poslove srpske
(vlake) komisije predao u kompentenciju nadvojvode
Ferdinanda
88. 17. septembra 1616. U Zagrebu. Ivan Kruelj odustaje
od parnice protiv Franje Humskoga nakon njegova oi
tovanja, da se odrie Barbare Mikulii, keju je "zaruio
protiv njezine volje
89. 19 septembra 1616. U Varadinu. Zakljuci hrvatskoga
sabora
. . . .
. .
90. 17. novembra 1616. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga
sabora.
: . . . . ' .
III. Hrvatsko-slavonski sabori za banovanja kneza Nikole
Frankopana Trakoga (16171622)
91. 5. aprila 1617. U Pragu. Kralj Matija imenuje kneza Ni
kolu Frankopana Trakoga hrvatskim banom, nabraja
njegove dunosti, pa mu odredjuje plau i ine banske
dohotke. . . .
92. 24. aprila 1617. U Pragu. Kralj Ferdinand U. daje Nikoli
Maleniu nasljedno pravo vrenja prijekoga suda na
imanjima po Hrvatskoj
93. 24. aprila 1617. U Pragu. Kralj Matija II. nalae zagre
bakom biskupu Petru Domitroviu i velikau Petru
Rattkayju, da kao kraljevski komisari hrvatskom saboru
predstave novoga bana knelza Nikolu Frankopana Tra
koga.
94. 28. aprila 1617. U Pragu. Austrijska komora nalae u
ime* kralja Matije II. ugarskoj, da/isplati banu Nikoli
Frankopanu Trakomu najmanje 5000 for. za popravak
utvrde Brkievine.
95. 28. aprila 1617. U Pragu/Kralj Matija II. nalae ugarskoj
komori da stavi u teaj banu Nikoli Frankopanu Tra
komu plau tajnoga savjetnika.
. . . . . ' .
96. 15. juna 1617. U Pragu. Kralj Matija II. nalae biskupu
Petru Domitroviu j Petru Rattkayju, da kao kraljevski
komisari predadu banu Nikoli Frankopanu sve banske
gradove, katele i utvrde
97. 10. oktobra 1617. U Pragu. Kralj Matija II. pozivlje za
grebakoga biskupa Petra Domitrovia na sabor u Poun za 13. decembra
XVI
98. 6. decembra 1617. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora
.,
99. 27. decembra 1617 U Ebersdorfu. Kralj Matija II. po
zivlje zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia na sa
bor u Poun 4. marta
100. 4. marta 1618. U Pounu. Spisak hrvatskih velikaa i
plemia prisutnih u pounskom saboru
101. Prije 2. maja 1618. Ivan Keglevi moli kralja Matiju II.',
da bi naloio, da se njegov brat Juraj pusti iz zatvora.
102. 15. maja 1618. U Pounu. Krunidbena zavjernica Ferdi
nanda II.
103. 25. maja 1618. U Pounu. Palatin grof igmund Forgach
izdaje (na molbu hrvatskih saborskih poslanika) ovje
rovljeni prijepis krunidbene za vjernice Ferdinanda II.
104. Prije 15. juna 1618. Koncept kraljeva odgovora na
hrvatske tegobe
'
105. 15. juna 1618. Odgovor kralja Matije II. na hrvatske

tegobe, iznesene na pounskom saboru.
., . . .
106. 15. juna 1618. U Beu. Kralj Matija nalae hrvatskim
staleima, da nagovore zemaljskoga kapetana grofa
Tomu Erddyja na poslunost banu Nikoli Frankopanu
Trakomu, ili da banu predade ast kapetansku. . .
107. Prije 17. juna 1617. Pounski sabor na kraljev odgovor
hrvatskim tegobama
. . . .
108. 17. juna 1618. U Pounu. Izabrani kralj Ferdinand II.
izdaje hrvatskim staleima zasebnu krunidbenu zavjernicu prije svoga krunisanja za ugarsko-hrvatskoga kra
lja (1. jula).
.
109. 23. juna 1618. U Pounu. Palatin grof igmund Forgach
izdaje na molbu zagrebakoga biskupa Petra Domitro
via ovjerovljeni prijepis zasebne krunidbene zavjerniice izabranoga kralja Ferdinanda II. od 17. juna.
.
110. 12. jula 1618. U Beu. Kralj Matija II. dozvoljava gradu
Varadinu na preporuku hrvatskoga sabora trg.
.
111. 23. jula 1618. U Beu. Kralj Matija II. imenuje vesprimskog biskupa Franju Frgeljskoga predsjednikom srpske
(vlake) komisije i dajei mu neke upute
112. 23. jula 1618. U Beu. Kralj Matija II. daje uputu komisarima Franjj Bathynyju, Benediktu Pkayju i Mojsiji
Czirkyju
113. 16. augusta 1618. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga
sabora
114. 28. augusta 1618. U Beu. Reskripti kralja Matije II. u
poslu srpske (vlake) komisije i poun. zak. l. XXXII :
1618
.
.
.
.
.
.
158
161
162
163
164
169
171
171
173
174
174
176
177
178
179
180
185
XVII
115. 28. augusta 1618. U Beu. Kralj Matija II. nalae Ivanu
i Nikoli Peainoviu, poglavicama slavonskih Srba, da
se komisiji stave na raspolaganje. . . . . .
.188
116. 20. oktobra 1618. U Beu. Kralj Matija II. javlja vespnmskom biskupu Franji Ergeljskormu, da obustavlja
dalje djelovanjei srpske (vlake) komisije
189
117. 29. oktobra 1618. U Beu. Kralj Matija javlja banu Ni
koli Frankopanu Trakomu, da je djelovanje srpske
(vlake) komisije do dalje odredbe iz vanih razloga
obustavio
'. .
190
118. 31. oktobra 1618. U Bosiljevu. Ban Nikoli Frankopan
knez Traki pozivlje zagrebakoga prepota Balta
zara Napulja, da kod povjerenstva izaslana zbog uredjenje krao'ikih Srba (Vlaha) zastupa interese kralje
vine Hrvatske. . .
191
119. 10. novembra 1618. U Szentgyrgyu (Svati Jur) kod
Pouna. Ugarska se komora obraa na austrijsku zbog
publiciranja novih zakonskih lanaka ubiranju poreza
na hrvatskom saboru.
192
120. 20. novembra 1618. U Somogyvru. Vcsprimski biskup
Franjo Ergeljski javlja zagrebakom biskupu Petru Domitroviu komisiji sastavljenoj u svrhu raspravljanja
pitanju Srba (Vlaha)
193
121. 4. i 5. januara 1619. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
.
195
122. 5. januara 1619. U Zagrebu. Hrvatski sabor odredjuje
tridesetnicu od strane robe
198
123. 12. februara 1619. U Beu. Austrijska dvorska komora
trai mnijenje ugarske komore tubi opine grada Za
greba, da joj je hrvatski sabor nametnuo novu dau. .
199
124. 24. februara 1619. U Zagrebu. Vjerodajno pismo hrvat
skih stalea banu Nikoli1 Frankopanu Trakomu i ka
petanu Nikoli Maleni u, koje alju kralju Ferdinandu II.
u Gradac kao svoje poslanike. . . . . . . . .
200
125. 26. februara 1619. U Beu. Kralj Matija II. poziva hr
vatsko 'slavonske stalee, dai ukinu na saboru odredjenu
novu dau opini grada Zagreba
201
126. 24. februara 1619. U Zagrebu. Hrvatski stalei mole Fer
dinanda II,, da bi u smislu svoje krunidbene diplome
ispunio obeanje uklonivi tegobe kraljevstva. . . .
202
127. 24. februara 1619. U Zagrebu. elje hrvatskih stalea
predloene Ferdinandu II. glede bana i Krajine.
. .
204
128. 4. marta 1619. U Gracu. Mnijenje ratnoga vijea e
ljama hrvatskih stalea.
. ' .
205
MONUMENTA HI.>T. XL1I1. ACTA V.
XVIIP
129. 4. marta 1619. U Gracu. Gradsko dvorsko ratno vijee
ubavijeuje kralja Ferdinanda II. svojoj raspravi
s banom Nikolom Frankopanom za njegova boravka u
Gracu
130. 6. marta 1619. U Gracu. Ban Nikola Frankopan uvje
rava kralja Ferdinanda II., da on nije na svom zemljitu
naseljivao izagnanih Senjana, a onda mu preporua
tegobe hrvatskih stalea
131. 11. marta 1619. U Gracu, patilo vijee izdaje banu Ni
koli Frankopanu i Nikoli Maleniu svjedodbu, da je u
odsutnosti kralja Ferdinanda primilo do znanja elje i
molbe hrvatskoga sabora
132. Prije 18. marta 1619. U Beu. Beko dvorsko ratno
vijee svjetuje. kralja Matiju u pogledu elja hrvatskih
stalea
133. 29. marta 1619. U Beu. Kralj Ferdinand II. pozivlje
zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia za 26. maja
na sabor u Poun
134. 24. aprila 1619. U Bosiljevu. Ban Nikola Frankopan knez
Traki pozivlje za 8. maja opinu grada Zagreba na
sabor u Zagreb
135. 26. aprila 1619. U Beu. Kralj Ferdinand II. daje Isusov
cima u Zagrebu potporu za popravak crkve sv. Katarine.
136. 8. i 9. maja 1619. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga
sabora
137. 21. juna 1619. U Zagrebu. Ban Nikola Frankopan Traki
poziva opinu grada Zagreba na sabor za 8. jula u
Zagreb.
138. 8. jula 1619. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sabora.
139. Poslije 8. jula 1619. U Zagrebu. Opina grada Zagreba
tui se ugarskomu saboru na nasilja, to ih je poinio za
trajanja posljednjih dvaju hrvatskih sabora (8. maja i
8. jula) ban Nikola Frankopan Traki
140. 10. augusta 1619. U Pounu. Kralj Ferdinand II. potvr- .
djuje, da su/zastupnici grada Zagreba uloili protest prativ i'zjave bana Nikole Frankopana, e se osjea nedu
nim i da je spreman odgovarati na njihovu tubu, budi
pred kraljem, budi pred drugim kojim redovitim sudom.
141. 12. augusta 1619. U Pounu. Palatin grof igmund Forgch nalae hrvatskim staleima, da ukinu neke svoje
zakljuke uperemei protiv gradske opine zagrebake.
142. 22. septembra 1619. U Bosiljevu. Ban Nikola Frankopan
knez Traki pozivlje za 7. oktobra opinu grada Za
greba na sabor u Zagreb
209
211
213
214
215
216
217
21S
220
220
223
230
231
233
XIX
143. 17. oktobra 1619. U Gracu. Kralj Ferdinand II. pie banu
. Nikoli Frankopanu Trakomu, da. bi trebalo s obzirom
na pogibao, to Hrvatskoj prijeti od ugarskih buntov
nika, sazvati to prije sabor.
'.
144. 16. oktobra 1619. U Zagrebu. ^Zakljuci hrvatskoga sa
bora. 145. 31. oktobra 1619. U Gracu. Kralj Ferdinand II. odgovara
poslanicima hrvatskoga sabora
146. 3. novembra 1619. U Gracu. Tajnik ugarske dvorske
kancelarije Laurencije Ferenczffy pie u ime kralja Fer
dinanda II. zagrebakom biskupu Petru Domitroviu,
krievakom kapetanu Ivanu Mellgruberu i protonotaru
Stjepanu Pataiu, da nastoje oko izmirenja izniedju
bana Nikole Frankopana i tavernika Tome Erddyja.
147. 5. novembra 1619. U Gracu. Kralj Ferdinand II. opo
minje hrvatski sabor, da zajedno s banom Nikolom Frankopanom Trakim budnu pasku posveti sigurnosti do
movine. .
. . . .
149. 13. novembra 1619. U Zagrebu. Ban Nikola Frankopan
knez Traki javlja kralju Ferdinandu II., da su palatin
grof igmund Forgch i kraeiz Gavro Betlen pozvaii
njega i hrvatske stalee na sabor u Poun, zbog ega je .
on za 16. novembra sazvao hrvatski sabor u Zagreb. .
149. 16. novembra 1619. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
150. 6. i 7, aprila 1620. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
151. (7. aprila 1620. U Zagrebu). Tegobe hrvatskoga sabora
upravljene na kralja Ferdinanda U. zbog Krajine. . .
152. . maja 1620. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae gradakom ratnom vijeu, da mu dade mnijenje tegobama
hrvatskoga sabora.
153. 14. maja 1620. U Gracu. Gradako dvorsko ratno vijee
daje svoje mnijenje Ferdinandu II. tegobama hrvat
skoga sabora od 7. aprila.
154. 16. maja 1620. U Beu. Kralj Ferdinand II. pouruje od
govor gradakoga ratnoga vijea na svoje pismo od 5.
maja u stvari tegoba hrvatskoga sabora. . . . .
155. 16. maja 1620, U Beu. Kralj Ferdinand II. stavlja zagre
bakom biskupu Petru Domitroviu do znanja, da e mu
naknadno javiti, e da li treba da'podje na sabor u Bansku
Bistricu (Beszterczebnya).
156. 26. maja 1620. U Gracu. Odbor "tajerskih stalea iska
zuje kralju Ferdinandu II. syoje mnijenje tegobama hr
vatskoga sabora zbog Krajine
234
235
237
240
241
242
244
246
249
22
253"
25$
259k
260*
XX
157. 2. jula 1620. U Beu. Odgovor kralja Ferdinanda II. na
elje i molbe hrvatskih saborskih poslanika'.
. . .
263
.258. 12. jula 1620. U Beu. Kralj Ferdinand II. poruuje hr
vatskomu saboru, da mu alje odgovor na njegove
molbe
269
159. 12. jula 1620. U Beu. Odgovor kralja Ferdinanda II. hr
vatskim saborskim poslanicima.
270
160. 12. jula 1620. U Beu. Kralj Ferdinand II. daje uputu vesprimskom naslovnom biskupu Franji Ergeljskomu. da
podje u Hrvatsku i ondj.e zapone radom srpske (vlake)
komisije.
. .
.
. 274
161. 12. jula 1620. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae Stje
panu Pataiu, protonotaru kraljevine Slavonije, da se
pridrui komisiji zbog Srba (Vlaha) u Hrvatskoj i Sla
voniji
276
162. 12. jula 1620. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja Srbima
(Vlasima) u Hrvatskoj, da e se dobrzo sastati komisija,
kojoj je zadaa da rijei njihovo pitanje
277
163. 20. jula 1620. U Bosljevu. Ban Nikola Frankopan knez
Traki pozivlje za 19. augusta opinu grada Zagreba
na sabor u Zagreb
278
164. 27. jula 1620. U Beu. Kralj Ferdinand II. trai od grofa
Tome Erddyja. da se1 vrati u Hrvatsku, da ondje pri
sustvuje saboru.
279
165. 9. augusta 1620. U Bosiljevu. Ban Nikola Frankopan tui
se kralju Ferdinandu II. na grofove Zrinske i javlja, da
je sabor, zakazan za 19. augusta, odgodio
280
166. 17. augusta 1620. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae
banu Nikoli Frankopanu Trakomu, da bezodvlano
sazove hrvatski sabor
281
167. 26. augusta 1620. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa- .
bora.
282
168. 30. augusta 1620. U Zagrebu. Ban Nikola Frankopan
knez Traki izvjeuje kralja Ferdinanda zaklju
cima hrvatskoga sabora od 26. augusta
284
169. 17. oktobra 1620. U emovcu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora

286
170. 21. oktobra 1620. U emovcu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
287
171. 23. novembra 1620. U Varadinu. Zakljuci hrvatskoga
sabora
238
172. 12. decembra 1620. U Beu. Kralj Ferdinand I!, pie bi
skupu zagrebakomu Petru Domitroviu Umirenju hr
vatskih stalea
290
XX]
173. . februara 1621. Pod Grebengradom. Ban Nikola Frankopan Traki moli zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia za pomo, da uzmogne osvojiti Grebengrad,
koga upravo podsijeda.
. . . . . . .
. .
174. 20 februara 1621. U Beu. Kralj Ferdinand II. trai od
bana Nikokt Frankopana Trakoga podrobni izvjetaj
osvojenju Grebengrada.
.
175. 8. juna 1621. U Beu. Kralj Ferdinand II. daje kao zalog
u ime zaostale banske plae banu Nikoli Frankopanu
Grebengrad u varadinskoj upaniji.
176. 15. juna 1621. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae zagre
bakom biskupu Petru Domitroviu i Jurju Kegleviu,
da uvedu bana Nikolu Frankopana u posjed grada Gre
bena
. .
178. 22. jula 1621. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja potkapetanu krievakih konjanika Matijj Gereczyju,, da alje
u Hrvatsku biskupa Ivana Telegdyja
179. 30., 31. augusta i 1. septembra 1621. U Zagrebu. Zakljiici
hrvatskoga sabora
180. 2. oktobra 1621. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae
banu Nikoli Frankopanu Trakomu, da pusti na slo
bodu Ivana Kruelja
181. 6. oktobra 1621. U Beu. Kralj Ferdinand II. prima na
znanje izvjetaj, to mu ga je podastr'o . ime hrvat
skoga sabora njegov protonotar Stjepan Patai. . <
182. 6. oktobra 1621. U Beu. Kralj Fredinand II. javlja hr
vatskom saboru, da e poslati u njegovu sredinu neke
svoje komisare, da izravnaju nastale razmirice izmedju
bana i plemstva.
183. 11. oktobra 1621. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja hr
vatskomu saboru, da mu alje' kao svoje komisare bi
skupa Ivana Telegdyja, generala slavonske krajine igmurtda Frildrika baruna Trautmaisdorfa i Pavla
.
184. 27.-oktobra 1621. U Varadinu. Kraljevski komisari: njitranski biskup Telegdy, krajiki general barun Trautmansdorf I Pa.vao Apponyi sazivljai hrvatski sabor za 1
novembra u Varadin
185. 8. i slijedeih dana novembra 1621. U Varadinu. Za
kljuci hrvatskoga sabora
186. 10. januara 1622. U Beu. Kralj Ferdinad II. pozivlje
hrvatski sabor, da posije svoje poslanike na sabor saz
van za 3. aprila u opron
187. 18. januara 1622. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja hr
vatskom saboru, da je s erdeljskim knezom Gavrom
Beithlemom i njegovim pr'ivrenicima u Ugarskoj uta
naio mir
290
291
292
295
295
296
301
302
303
504
305
307
314
315
XXII
188. 21. februara 1622. U Varadinu. Kraljevski povjerenici,
njitranski biskup Ivan Telegdy i Pavao , stav
ljaju kaptolu zagrebakomu do znanja, da odgadjaju hr
vatski sabor sazvan u Varadin za 16. februara na 14.
marta
.
189. 25. februara 1622. U Beu. Nadbiskup ostrogonski Petar
Pzmny podastire kralju Ferdinandu II. svoje mnijenje
osvojenju Grebengrada i molbi udovice Petra Drakovia
" . . .
190. 14. i slijedeih dana marta 1622. U Varadinu. Zakljuci
hrvatskoga sabora.
191. 14. marta 1622. U Varadinu. Hrvatski sabor nalae ple
mikom sucu upanije zagrebaka Krsti Mikuliu, da se
pobrine, e bi svaki velika i plemi njegova kotara po
slao pod Petrinju dva radnika. . .
192. 24. marta 1622. U Beu. Kralj Ferdnand II. javlja hrvat
skomu saboru, da< je sabor, sazvan u opron za 3. aprila,"
odgodio na 1. maja.
.
193. 21. aprila 1622. U Beu. Ban Nikola Frankopan Traki
moli kardinala Franju-Dietrichsteina, da zagovara kod
kralja Ferdinanda njegove molbe.
194. 27. aprila 1622. U Varadinu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
. .
195. Prije 10. maja 1622. U Zagrebu. Tuba hrvatskoga sa
bora protiv bana kneza Nikole Frankopana Trakoga,
podignuta pred ugarskim staleima
196. 10. maja 1622. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
197. 10. maja 1622. U Zagrebu. Hrvatski sabor iznosi kralju

Ferdinandu II. svoje stanovite u svojoj raspri s banom
Nikolom Frankopanom.
198. 5. jula 1622. U optonu. Mnijenje ugarskih kraljevih sa-vjetnika u pitanju bana Nikole Frankopana. . . .
199. 5. jula 1622. U opronu. Mnijenje ugarskih kraljevih sa
vjetnika eljama hrvatskih saborskih poslanika. . .
IV. Hrvatsko-slavonski sabori za banovanja grofa Jurja
Zrinskoga (1622.1626).
. . . . . . . .
200. 6. novembra 1622. U Welsu u Gornjoj Austriji. Kralj Fer
dinand II. nalae banu grofu Jurju Zrinskomu, da u Hr
vatskoj proglasi naredbu primanju novca . . . .
:201. 15. novembra 1622. U Varadinu. Zakljuci hrvatskoga
sabora.
.
317
318
324
325
326
327
22%8
331
334
335
336
339
341
341
XXIII
202. 17. novembra 1622. U Varadinu. Grof igmund Erddy
dosudjuje kao upan varadinski zagrebakom kaptolu
posjed Varadinskih Toplica, u kojemu ga uzee smetati
Grgur i Krsto Petli.
.
343
203. 24. aprila 1623. U akovcu. Ban grof Juraj Zrinski po
zivlje kaptol zagrebaki na sabor u Zagreb za 24. maja.
345
204. 24. maja 1623. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
346
205. 29. jula 1623. U Krievcima. Kapetan barom Ivan Wechsler izvjeuje generala grofa igmunda Fr. Trautmansdorfa otporu Srba (Vlaha) protiv hrvatskih stalea. .
349
206. 7. augusta 1623. U Beu. Kralj Ferdinand II. uzima u
zatitu Srbe (Vlahe) nastanjene u slavonskoj Krajini. .
350
207. 7. augusta 1623. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae vesprimskom biskupu Franji Erge'ljskomu, da zasada obu
stavi rad srpske (vlake) komisije.
. . . . .
351
bora.
. . . .
351
209. 10. aprila 1624. 1 Beu. Odredba kralja Ferdinanda II.
glede kovana novca u Ugarskoj i Hrvatskoj. . . .
353
210. 16. aprila 1624. U Varadinu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
354
211. 2. maja 1624. U Beu. Kralj Ferdinand II. dokida osudu
izreenu protiv Nikole Frankopana u parnici Krueljevoj
356
212. 10. juna 1624. U Beu. Kralj Ferdinand II. odgovara hr
vatskim saborskim poslanicima.
357
213. 25. juna 1624. Na gradu Samoboru. Grofovi Ivan, Stje
pan i igmund Erddy javljaju opini grada Zagreba
smrt njihova oca grofa Tome Erddyja
358
214. 23. jula 1624. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja hrvat
skom saboru, da mu alje po njegovim odaslanicima
odgovor na njegove molbe
359
215. 23. jula 1624. U Beu. Kralj Ferdinand vesprimskom bi
skupu Franji Ergeljskomu u poslu srpske (vlake) ko
misije.
. . . . . . . . . . . . . .
360
216. 4. septembra 1624. U Zagreb. Zakljuci hrvatskoga sa
bora
.360
217'. 10. novembra 1624. U Beu. Nalog kralja Ferdinanda II.
grofu igmundu Erddyju u pitanja Varadinskih To
plica.
. .
362
218. 2. januara 1625. (U Beu). Poruka kralja Ferdinanda II.
hrvatskom saborskom izaslaniku kanoniku Benediktu
Vinkoviu u pitanju srpske (vlake) komisije. . . .
363
219. 5. marta 1625. U Varadinu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
. ."
364
XXIV
220. 10. maja 1625. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae vesprimsk.om biskupu Franji ,Ergeljskoir.u, da zane s ra
dom srpske (vlake) komisije.
221. 12. juna 1625. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sabora.
222. 8. jula 1625. U Beu. Kralj Ferdinand trai mnijenje
ugarske kraljevske kancelarije, buduem radu hrvatske
komisije.
223. 10. jula 1625. U Beu. Kralj Ferdinand II. pozivlje zagre
bakoga biskupa Petra Donritrovi.i na sabor u opron
za 8. septembra
224. 27. augusta 1625. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora
,
225. 20. septembra 1625. U Wiener.Neustadtu. Kralj Ferdi
nand II. imenuje bana Jurja Zrinskoga metrom ko>njunikom
226. 21. septembra 1625. U Wiener Neustadtu. Kralj Ferdi
nand II. pozivlje zagrebakoga biskupa Petra Domitrovi'a sebi u Wiener Neustadt jo prije sastanka opronskoga sabora
227. 26. novembra 1625. (U Pounu). Nadvojvoda Ferdinand
sin Ferdinanda ., potvrdjuje hrvatskim staleima prije
svoga kruni sanja za ugarsko-hrvatskoga kralja (18.
dec.) zasebnu krunidbenu zavjernicu svoga oca.
. .
228. 12. decembra 1625. U opronu. Kralj Ferdinand II. trai
od palatina grofa Nikole Eszterhazvja savjet, kako bi
se hrvatski stalei naveli na primanje novokovanoga
novca
229. 4. marta 1626. U Zagrebu. Zagrebaki biskup Petar Domitrovi odgadja svoje pravde s opinom grada Zagreba.
230. 8. marta 1626. U.Beu. Kralj Ferdinand II. predaje voj
niku i sudako-administrativnu upravu FIrvatske za
vrijeme odsutnosti bana Jurja Zrinskogai banovcu Krsti
Mrnjaviu i protonotaru Stjepanu Pataiu. . . .
231. 10. marta 1626. U Beu. Kralj Ferdinand II. potvrdjuje
oporuku Grgura Tepeia
232. 23. marta 1626. U Varadinu. Zakljuci hrvatskoga sa-.
bora.

233. 6. aprila 1626. U Beu. Kralj Ferdinand II. stavlja do
znanja hrvatskom saboru, da e slavonska komisija (u
pitanju doseljenih Srba) dobrza zapoeti svoj rad. . .
234. 6. aprila 1626. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae Mojsiji Czirakyju, da se odazove pozivu biskupa giurskoga
Nikole Daloa, kad kao predsjednik sazove komisiju,
odredjenu na molbu hrvatskoga sabora.
. . . ..
235. 6. aprila 1626. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae Sr
bima (Vlasima) u Hrvatskoj i Slavoniji1, da se odazovu
pozivu komisije, koia e ubrzo zapoeti' svoje djelovanje.
366
367
.369
370
371
M2
373
374
375
375
376
377
378
381
382
382
XXV
236. 15. maja 1626. U Beu. Kralj Ferdinand II. imenuje grofa
igmunda Erddyja svojim savjetnikom.
.
237. 15. maja 1626. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja ugar
skoj komori, da je grofa igmiunda Erddyja imenovao
tajnim savjetnikom.
. .
237a. 20. maja 1626. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja hrvat
skomu saboru, da e za vrijeme izbivanja bana grofa
Jurja Zrinskoga zemljom upravljati grof igmund Erddy i Stjepan Patai
238. 24. maja 1626. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja hr
vatskomu saboru, da e posebna komisija pregledati
Krajinu.
240. 29. jula 1626. U katelu Denesfalva. Kralj Ferdinand II.
ukida osudu grofa igmunda Erddyja u parnici izmedju
Grgura i Krste Peth-a te kaptola zagrebakoga zbog
posjeda Varadinskih Toplica
V. Hrvatsko-slavonski sabori za banskog zamjenika a po
tom bana grofa igmunda Erddyja (1627.1639.) . .
bora
242. 10. februara 1627. U Zagrebu. Hrvatski sabor daje vje
rodajnicu svojim podanicima Benediktu Vinkoviu i
Gaparu Konjskomu.
'' . . . .
243. Poslije 10. februara 1627, Molbe hrvatskih saborskih po
slanika podastrte kralju Ferdinanda II
244. 7. aprila 1627. U Beu. Kralj Ferdinand trai od ugarskih
savjetnika mnijenje molbi hrvatskoga sabora u pitanju
popunjenja banske stolice i Srba (Vlaha) . . . .
245. 20. maja 1627. U Beu. Kralj Ferdinand II. odgovara hr
vatskomu sabora na njegove elje
246. 26. maja 1627. U Beu. Kralj Ferdinand nalae gjurskotn biskupu Nikoli Dallou, da uree roite slavon
skoj komisiji u poslu doseljenih Srba
247. 1. jula 1627. Na Cesargradu. Grof igmund Erddy po
zivlje Ladislava Kerechenyja na sabor u Zagreb za
19. jula,.
.
249. Poslije 19. jula 1627. Banovac Toma Mikuli moli pred
sjednika austrijske dvorske komore, da otjee na kralja,
e bi grof igmund Lrddy to prije bio uveden u bansku
ast
250. 10. septembra 1627. U Beu. Kralj Ferdinand II. javlja
hrvatskomu saboru, da je mir s Turcima produen. .
383
384
385
386
387
390
393
395
393
398
400
401
402
402
403
406
407
XXVI
251. 1. oktobra 1627. U Kimartonu. Palatin grof Nikola
Esterh'zy javlja hrvatskomu saboru, da je mir s Tur
cima, produen.
252. 13. oktobra 1627. U Pragu. Kralj Ferdinand III. pozivlje
komornika Franju Keglevia na svoje krunisanje za
ekoga kralja, koje e se obaviti u Pragu 25. no
vembra.
253. 15. novembra 1627. U Beu. Kralj Ferdinand II. uzima
Srbe (Vlahe), naseljene u Hrvatskoj i Slavoniji,, pod
svoju zatitu.
254. 26. novembra 1627. Na Cesargradu. Grof igmund Erddy pozivlje opinu grada Zagreba na sabor u Zagreb
za 16. decembra
255. 16. decembra 1627. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga
sabora
256. 17. decembra 1627. U Pragu. Kralj Ferdinand II. javlja
ugarskoj komori, da je Stjepana Pataia imenovao
personalom i tajnim savjetnikom
257. 10. februara 1628. U Pragu. Kralj Ferdinand II. nalae
hrvatskomu saboru, e bi prinudio itelje u Hrvatskoj,
da primaju novce kovane u Beu.
258. 23. marta 1628. U Pragu. Kralj Ferdinand II. imenuje
grofa igmunda Erddyja banom
259. 1. maja 1628. Na Cesargradu. Grof igmund Erddy
izvjeuje kralja Ferdinanda ' zatiranju hajdutva u
varadinskoj upaniji
260. 25 juna 1628. U Varadinu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora.
261. Oko 3. jula 1628. U Varadinu. Hrvatski saborski posla

nici predlau kraljevskim komisarima, kako da se rijei
pitanje Srba (Vlaha)
262. Oko 3. jula 1628. U Varadinu. Kraljevski komisari iz
nose hrvatskim saborskim poslanicima razloge, s kojih
Srbi (Vlasi) ne mogu da budu predani jurisdikciji kra
ljevine'

263. 7. jula 1628. U Varadinu. Hrvatski saborski poslanici
pobijaju razloge kraljevskih komisara i trae, da se
. Srbi (Vlasi) odmah podvrgnu jurisdikciji kraljevine. .
264. 14. jula 1628. U Varadinu. Izvjetaj lanova srpske
(vlake) komisije kralju Ferdinandu II
266. 20. jula 1628. U Zagrebu. Hrvatski sabor daje vjerodaj
nicu svojim poslanicima Gaparu Konjskomu, Ivanu
Somogyju i Nikoli Tompi
267. Poslije 20. jula 1628. Predstavka hrvatskih saborskih
Doslanika kralju Ferdinandu II
408
409
410
411
412
416
417
418
419
421
422
425
*
428
430
4.36
438
439
xvii
268. 2. augusta 1628. U Beu. Kralj Ferdinand II. palatinu
Nikoli Esterhzyju raspri izmedju bana grofa 2igmunda Erddyja i banovca Tome Mikulia.
. . . .
269. 4. augusta 1628. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae ba
novcu Tornii Mikuliu Brukunovakomu, da se okani
svadja \ zadjevica s banom igmundom grofom Erddyjem.
.
270. 26. augusta 1628. U Enzersdorfu (kraj Bea). Kralj Fer
dinand II. poruuje hrvatskomu saboru, da e se njer
gove molbe, to ih je podastro putem svojih, izaslanika,
rijeiti u kraljevskom ugarskom vijeu, koje e se sa
stati' u Beu 1. septembra
271. 27. septembra 1628. U Beu. Kralj Ferdinand II. ime
nuje svojim komisarima kod instalacije bana grofa igmunda Erddyja biskupa zagrebakoga Franju Ergeljskoga i baruna Petra Rattkaya
272. 27. septembra 1628. U Beu. Odgovor kralja Ferdinan
da II. hrvatskim saborskim poslanicima Gaparu Konj
skomu, Ivanu Somoigyju i Nikoli Tompi
i273. 23. i 24. oktobra 1628. U Zagrebu. Zakljuci hrvat
skoga sabora?.
274. 1. novembra 1628. U Zagrebu. Prepot zagrebaki Beinedikt Vi'nkovi fedaje namiru za primljeni putni troak
u Be, kao saborski poslanik
275. (1628.) Hrvatski stalei iznose razloge, s kojih dre, da
Srbi (Vlasi) treba da budu predani njihovoj jurisdikciji.
276. 19. decembra 1628. U Pounu. Palatin grof Nikola
Eszterhzy javlja, da je vrhovni oktavalmi sud, koji se
sastao 25. oktobra u Pounu, a onda vrhovni kraljevski
sud, koji se sastao 21. novembra u Pounu, dosudio one
posjede u krievakoj upaniji, to ih sada nastavaju
Srbi (Vlasi), staroj vlasteli.
277. 8. februara 1629. U Novigradu (na Savi). Ban grof igmund Erddy pozivlje opinu grada Zagreba za 21.
februara na sabor u Zagreb. .
bora.
./
279. 21. februara 1629. U Zagrebu. Hrvatski sabor moli pa
latum Nikolu Eszterhzyja, da se kod kralja Ferdinan
da II. zauzme za konano rjeenje srpskoga (vlakoga)
pitanja.
. . . . . . . .
.
.
280. 21. februara 1629. U Zagrebu. Slobotine, to ih hrvat
ski sabor stavlja u i'zgled Srbima (Vlasima). . . .
281. Oko 12.- septembra 1629. U Beu. Kralj Ferdinand javlja
hrvatskom saboru, da mu po njegovom izaslaniku prepotu Benediktu Vinkoviu alje rjeenje na njegovu
molbu
441
442
444
444
445
447
449
450
452
456
457
460
461
462
XXVIII
bora.
. . .
.
283. 14. januara 1630. U Zagrebu. Zakljuci hrvatskoga sa
bora
.
284. 24. februara 1630. U Beu. Kralj Ferdinand II. nalae
banu grofu igmundu Erddyju, na 4>dije nad tim, e bi
banski krajinici drali s Turcima mir
285. 24. februara 1630. U Zagrebu. Franjo Ergeljski, biskup
zagrebaki, izdaje u svelzi sa zakljukom hrvatskoga
sabora (od 14. jan.) proglas svetkovanju nedjelje.
.
286. 10. maja 1630. U Pounu. Odgovor kralja Ferdinanda
II. na tegobe hrvatskih poslanika sa sabora pozunskoga.
287. 12. maja 1630. U Pounu. Kralj Ferdinand daje igmun
du Kegleviu pravo obdravanja sajmova na njegovom
posjedu sv. Kri Zaretje
288. Prije 30. septembra 1630. Mnijenje (austrijske dvorske
kancelarije) rjeenju srpskoga (vlakoga) pitanja u
Hrvatskoj
289. 5. oktobra, 1630. U Regensburgu. Kralj Ferdinand podje
ljuje Srbima (Vlasima), koji se nastanie medju Savom
li Dravom, statute
' .
290. 9. decembra 1630. U Zagrebu. Ban grof Zigmund Erddy daje protonotaru i blagajniku Petru Zniki namiru,
da je isplatio ete na pokupskoj Krajini
291. 9. decembra 1630. U Zagrebu. Hrvatski sabor zagovara
kod kralja Ferdinanda II. prava Ivana Drakovia na
posjed varu.
292. 9., 10. i 11. decembra 1630. U Zagrebu. Zakljuci hrvat
skoga sabora
463
466
472
472
473
475
476
479
490
491
492
Dodatak.
293. U aprilu 1570. Predloi Vida Hallegga i Albina Ratmannsdorfa banovima Jurju Drakoviu i Frani Fran
kapanu Slunjskomu te hrvatskim staleima zbog utvrda
na Krajini.
.
294. U aprilu 1570. Ivan Banovi kapetan ivaniki, Nikola
Aiigner, kapetan zagrebaki i Ivan Herkovi pisar, iz
vjeuju (u Grac) svom pregovaranju s biskupom i
banom Jurjem Drakoviem
295. 12. marta 1574. U Zagrebu. Ban Juraj Draskovic preporua kralju Maksimiljanu Krstu Ungnada svojim
drugom.
.
296. Krajem 1577. Kralj Rudolf imenuje Krstu Ungnada
banom.
501
503
504
504
XXIX
.297. 8. aprila 1578. U Gracu. Nadvojvoda Karlo izrie imunu Kegleviu elju, da bi na hrvatskom saboru zago
varao njegove predloge
298. 5. decembra 1578. U Gornjoj Stubici. Ban Krsto
Ungnad pozivlje Matiju Keglevia na hrvatski sabor
sazvan za 21. decembra u Varadinu. ,. . . . .
299. 11. septembra 1579. U Krievcima. General Vid
Hallegg tajerskim staleiima
300. 11. septembra 1579. U Krievcima. General Vid Hallegg
nadvojvodi Karlu sastanku hrvatskoga sabora. . .
301. Oko 11. septembra 1579. U Krievcima. General Vid
Hallegg stavlja hrvatskim staleima neke predloge
Krajini.
302. 21. decembra 1579. U Zagrebu. Hrvatski sabor odgo
vara generalu Vidu Halleggu
303. 24. decembra 1579. U Krievcima. General Vid Hallegg
tajerskim staleima.
. . * . . . . '. . .
304. Prije 1. marta 1580. Predloi generala Vida Hallegga
hrvatskom saboru
305. 6. maja 1580. U Varadinu. General Vid Hallegg nadvoj
vodi Kar.lu.
306. 7. maja 1580. U Varadinu. General Vid Hallegg nad
vojvodi Karlu O' zakljucima hrvatskog sabora. . .
307. 4. septembra 1580. U Varadinu
308. 7. septembra 1580. U Varadinu
309. Oko 7. septembra 1580. U Varadinu. Predloi gene
rala Vida Halleg,ga hrvatskomu saboru
310. 6. decembra 1580. U Varadinu. General Vid Hallegg
javlja tajerskom zem. odboru sastanku hrvatskoga
sabora.
311. 7. decembra 1580. U Gracu. Instrukcija to je daje nad
vojvoda generalu Vidu Halleggu pred polazak na hr
vatski sabor od 13. decembra
312. 14. decembra 1580. Pismo generala Vida Hallegga nad
vojvodi Karlu.
. ,
313. 18. februara 1581. U Gracu. Nadvojvoda Karlo gene
ralu Vidu Halleggu
314. 14. aprila 1581. U Gracu. Nadvojvoda Karlo daje in
strukciju svojim poslanicima na hrvatski sabor, sazvan
u Varadin za 25. aprila
315. 28. jula 1581. U Batini. Ivan Berzav javlja generalu
Vidu Halleggu svoj neuspjeh na hrvatskom saboru. .
316. 29. jula 1581. U Krievcima. General Hallegg tajer
skom zemaljskom odboru
317. 17. marta 1582. U Varadinu. General Hallegg nadvoj
vodi Karlu
506
507
507
508
509
510
511
512
513
514
515
515
516
51S
519
523
523
524
529
529
530
XXX
318. 23. marta 1582, U Gracu. Nadvojvoda Karlo eli, da
se Karlu Servaciju Teuffenbachu i Vidu Halleggu, kao
poslanicima na hrvatski sabor, pridrui jo netko od
tajerskoga zemaljskoga odbora.
. . . . . .
319. 28. marta 1582. U Gracu. Nadvojvoda Karlo daje
instrukciju Servaciju Teuffenbachu i Vidu Hallegg, koje
alje kao svoje poslanike na hrvatski sabor sazvan za
1. aprila u Zagreb
,
320. 30. marta 1582. U Krievcima. General Vid Hallegg
javlja barunu Servaciju Teuffenbachu, da zbog bolesti
ne moe doi na hrvatski sabor
321. 30. marta 1582. U isagu. Barun Servacije Teuffenbach
izvjeuje nadvojvodu Karla svom putu u Zagreb na
sazvan! sabor
322. 30. marta 1582. U Bisagu. Barun Servacije Teuffen
bach javlja tajerskom zem. odboru, da se putem u Za
greb na sabor, nije sastao s generalom Vidom Halleggom.
323. 6. aprila 1582. U Krievcima. General Vid Hallegg
zakljucima hrvatskoga sabora od 1. aprila tajerskom
zemaljskom odboru.
324. 18. juna 1582. U Gracu.
325. 23. maja 1583. U Remetincu. Molba jednoga od komisara nadvojvode Karla banovcu Gaparu Drukovekomu, da bi odgodio sabor sazvan za 3. juna. . . .
326. 24. maja 1583. U Varadinu. Komisari nadvojvode
Karla mole bana Krstu Ungnada, da odgodi sastanak
hrvatskoga sabora
327. 27. maja 1583. U Gracu. Predloi nadvojvode Karla
hrvatskom saboru, sazvanom za 3. juna u Zagreb,
popravcima nekih krajikih utvrda
32S. 28. maja 1583. U Gracu. tajerski zemaljski odbor alje
nadvojvodi Karlu popis zahtjeva na hrvatski sabor, koji
se sastaje u Zagrebu 3. juna
329. 31. maja 1583. U Varadinu. General Vid Hallegg javlja
nadvojvodi Karlu, da e poi na hrvatski sabor i ondje
iznijeti nadvojvodinc elje
330. Krajem maja 1583. U Beu. elje to ih stavlja kralj
Rudolf na hrvatski sabor od 3. juna
331. 4. juna 1583. U Zagrebu. Hrvatski sabor izvjeuje nad
vojvodu Karla svom radu.
. . . . . . .
332. Oko 9. juna 1583. U Varadinu. Dalji izvjetaj gene
rala Vida Hallegga nadvojvodi Karlu svom djelovanju
na hrvatskom saboru od 3. juna
333. 9. juna 1583. U Varadinu. General Vid Halkgg izvje
uje nadvojvodu Karla raspravama na hrvatskom
saboru, odranom u Zagrebu 3. i 4. juna.
. . . .
530
531
536
537
53&
539
540
544
545
546
548
550
551
552
553
555
XXXI
334. 13. juna 1583. U Gracu. Nadvojvoda Karlo odobrava
uspjeno djelovanje generala Vida Hallegga na hrvat
skom saboru od 3. juna i daje mu uputu, kako da se pro
vedu saborski zakljuci s obzirom na Slavonsku Krajinu.
335. 25. septembra 1583. U Beu. Kralj Rudolf imenuje
grofa Tomu Erddyja hrvatskim banom
336. 27. februara 1585. U Krievcima. General Vid Hallegg
nadvojvodi Karlu ' sastanku hrvatskoga sabora. .
337. 4. marta 1585. U Gracu. Nadvojvoda Karlo trai od
.:
bana i stalea, da na slijedeem saboru pretresu neke
lanke, koje su ostavili nerijeene na prolom (16. dec.
1584.)
338. 17. marta 1585. U Krievcima. General Vid Hallegg
izvjeuje nadvojvodu Karla nekim saborskim za
kljucima.
339. 2. aprila 1585. U Jastrebarskom. Ban grof Erddy
alje nadvojvodi Karlu zakljuke hrvatskoga sabora od
11. marta
340. (29. decembra 1586.) General Vid Hallegg stavlja hrhrvatskom saboru predloge s obziirom na Slavonsku
Krajinu
, , .
341. 16. januara 1587. U Zagrebu. Viceprotonotar Mihajlo
Vurnoveki alje generalu Vidu Halleggu izvadak za
kljuaka hrvatskoga sabora od 4. januara.
. . .
342. 20. januara 1587. U Krievcima. General Vid Hallegg
alje nadvojvodi Karlu zakljuke hrvatskoga sabora od
4. januara.
343. U februaru 1587. U Gracu. Nacrt odgovora nadvoj

vode Karla hrvatskomu saboru glede medje uz Sutlu.
344. 22. septembra 1587. U Zagrebu. Hrvatski se sabor tui
karlovakomu generalu Jotu Josipu Thurnu. . . .
345. 6. oktobra 1587. U Karlovcu. Odgovor karlovakoga
generala Jota Josipa Thurna hrvatskim staleima. .
346. 6. aprila 1589. U Krievcima. General Vid Hallegg
alje nadvojvodi Karlu neke toke, koje bi trebalo pred
loiti buduem hrvatskom saboru
- .
347. 6. aprila 1589. U Krievcima. General Vid Hallegg alje
tajerskom zemaljskom odboru prijepis svoga pisma
nadvojvodi Karlu i one toke, koje se imadu predloiti
buduem hrvatskom saboru.
348. (6. aprila 1589.). Predloi generala Vida Hallegga hr
vatskom saboru
349. 11. aprila 1589. U Gracu. tajerski zemaljski odbor
daje nadvojvodi Karlu svoje mnijenje Halleggovim
tokama, to ih treba predloiti hrvatskom saboru na
orihvat
556
558
560
561
562
563
564
566
567
568
569
571
573
574
574
577
XXXII
350. 5. maja 1589. U Jastrebarskom. Ban Tomo grof Erddy
javlja generalu Vidu Halleggu, da je za 29. maja sa
zvao sabor u Zagreb
351. 8. maja 1589. U Varadinu. General Vid Hallegg pie
nadvojvodi Karlu buduem hrvatskom saboru, sazvanom za 29. maja i moli dopust
352. 15. maja 1589. U Grazu. Vjerodajnica generalu Vidu
Halleggu na polasku na hrvatski sabor
353. 15. maja 1589. U Gracu. Predloi nadvojvode Karla
hrvatskom saboru.
354. 4. juna 1589. U Varadinu. General Vid Hallegg izvje
uje nadvojvodu Karla prolom hrvatskom saboru.
355. 7. juna 1589. U Gracu. Nadvojvoda Karlo prima izvje
taj generala Vida Halfegga zakljucima hrvatskoga
sabora
356. 17. jula 1589. U Varadinu. General Vid Hallegg alje
nadvojvodi Karlu zakljuke hrvatskoga sabora od 29.
maja.
,
357. U augustu 1594. U taboru kod Petrinje. Neki se carski
savjetnici i hrvatski stalei izjavljuju (nadvojvodi Maksimilijanu) izgradnji tvrdjave Brest
358. 24. februara 1596. U Pounu. Nadvojvoda Matija obra
a se na brata kralja Rudolfa u poslu elja iznesenih
mu od hrvatskoga sabora (18. dec. 1595.)
359. 25. januara 1597. U Varadinu. Hrvatski sabor moli
nadvojvodu Matiju, da kod kralja Rudolfa i nadvojvode
Ferdinanda zagovara njegove molbe
360. 26. maja 1597. U Varadinu. Grof igmund Herberstein ubavjeuje nadvojvodu 'Ferdinanda izgradnji
Ivania s obzirom na zakljuke hrvatskoga sabora. .
361. 29. maja 1597. U Gracu. Nadvojvoda Ferdinand odgo
vara grofu igmundu Herbersteinu na njegovo pismo
od 26. maja.
362. 5. juna 1597. U Gjurgjevcu. Kapetan Matija Pichler
stavlja nadvojvodi Ferdinandu predlog, kako da se ipak
izgradi Gjurgjevaki grad, ma da je hrvatski sabor
uskratio robotu potrebnu u tu svrhu
363. 11. juna 1597. U Krievcima. Krievaki kapetan Grgur
Laibacher izjavljuje se generalu grofu Herbersteinu
izgradnji azme.
364. 12. juna 1597. U Gracu. Nadvojvoda Ferdinand trai
od grofa Herbersteina mnijenje predlogu kapetana
Pichlera glede izgradnje Gjurgjevca
578
579
581
581
585
586
587
588
589
592
595
596
598
600
601
XXXIII
365. 14. juna 1597. U Koprivnici. Koprivniki kapetan Albin
Grasswein daje generalu grofu Herbersteinu svoje mni
jenje izgradnji azme s obzirom na zakljuke hrvat
skoga sabora.
366. 15. juna 1597. U Ivaniu. Kapetan Grasswein dopu
njuje svoje pismo generalu grofu Herbersteinu od jue
ranjega dana 14. juna
367. 24. juna 1597. U Varadinu. Grof Heiberstein daje
svoje mnijenje nadvojvodi Ferdinandu izgradnji
azme, koju su traili hrvatski stalei. . . . ;. .
368. 20. oktobra 1597. U Zagrebu. Hrvatski sabor nadvoj
vodi Ferdinandu.
369. 21. oktobra 1597. U Zagrebu. Ban Ivan Draskovic ge
neralu grofu Herbersteinu raznim pitanjima s obzirom
na saborsks zakljuke.
370. 22. oktobra 1597. U Zagrebu. Ban Ivan Draskovic iz
javljuje se nadvojvodi Ferdinandu nekim njegovim
nalozima.
,
371. 24. oktobra 1597. U Varadinu. Grof Herberstein iz
vjeuje nadvojvodu Ferdinanda hrvatskom saboru,
odranom 20. oktobra u Zagrebu

372. 28. oktobra 1597. U Gracu. Nadvojvoda Ferdinand ka
petanu Frankolu tubi hrvatskoga sabora protiv nje
govih krajinika.
373. 28. oktobra 1597. U Gracu. Nadvojvoda Ferdinand
prima na znanje izvjetaje grofa Herbersteina za
kljucima hrvatskoga sabora od 20. oktobra. . . .
374. 29. oktobra 1597. U Gracu. Nadvojvoda Ferdinand
javlja banu, da odobrava zakljuke hrvatskoga sabora.
375. 5. marta 1599. U Gracu. Nadvojvoda Ferdinand alje
nadvojvodi Matiji predloge hrvatskoj Krajini s mol
bom, da % pounski sabor uzme u raspravu. . . .
376. 16. marta 1599. U Pounu. Odgovor nadvojvode Matije na tubu hrvatskih stalea iznesenih na pounskom
saboru.
377. 17. marta 1599. U Pounu. Mnijenje ugarskog dvor
skoga vijea.
378. 24. marta 1599. U Pounu. Nadvojvoda Mat'ja alje
kralju Rudolfu predloge hrvatskoj Krajini, to mu ih
je poslao nadvojvoda Ferdinand.
. . . .
. .
379. U martu 1599. U Pounu. Tajnik ugarske dvorske kan
celarije Tiburciijie! Himmelreich daje svoje mnijeaije
1
hrvatskom porezu.
.
380. 8. jula 1599. U Pragu. Kralj Rudolf rjeava molbu hr
vatskih stalea, da im se obali kontribucija. . . .
MONUMENTA HIST. XLIII. ACTA COMITIALIA.
602
604
605
608
610
612
613
615
61(5
617
618
619
621
622
623
624
III.
XXXIV
381. 14. februara 1602. U Zagrebu. Hrvatski sabor obraa
se molbom na nadvojvodu Matiju, da b' izradio kod
nadvojvode Ferdinanda, da karlovak. vojnici ne pli
jene susjednih plemia, a poinjenu m tetu da naknade.
382. 18. decembra 1603. U Zagrebu, Hrvatski sabor za
govara kod nadvojvode Ferdinanda molbu knezova
Frankopana Trakih zbog gojmerskih Srba (Vlaha).
383. Prije 28. marta 1604. U Zagrebu. Zagrebaki biskup
imun Bratuli moli nadvojvodu Matiju, da naloi banu
i hrvatskim staleima (saboru), da mu pomognu - kod
izgradnje azme, a slavonskom generalu, da ga oskrbi
strjelivom i topovima
384. 1. aprila 1604. U Pounu. Ban Ivan Draskovic izrie
dvorskom ratnom vijeu svoje mnijenje obnovi grada
azme
385. 7. aprila 1604. U Pounu. Nadvojvoda Matiia moli nad :
vojvodu Ferdinanda, da naloi zapovjedniku hrvatske
Krajine, e bi pomogao zagrebakom biskupu imunu
Bratuliu kod izgradnje i utvrdjenja azme. . . .
386. 12. maja 1604. U Gracu, Nutarnjo-austrijsko dvorsko
ratno vijee stavlja nadvojvodi Ferdinandu do znanja,
da e mu naknadno dati svoje mnijenje molbi bisku
pa imuna Bratulia.
387. 5. jula 1604. U Zagrebu. Hrvatski sabor tui se kralju
Rudolfu, da podloi Srbe (Vlahe) vlasteli, na kojih su
se zemljitu naselili.
.
388. 5. jula 1604. U Zagrebu. Hrvatski sabor tui se kralju
Rudolfu zbog poreza podlonika grada Koprivnice.
.
389. 5. jula 1604. U Zagrebu. Hrvatski sabor tui kralju
Rudolfu karlovakoga generala Vida Kisela zbog oti
manja Barilovigrada i povrijedjene jurisdikcije. . .
390. 8. oktobra 1604. U Pragu. Kralj Rudolf pozivlje nad
vojvodu Ferdinanda, da zadovolji molbama hrvatsko
ga sabora zbog Srba (Vlaha) podlonika grada Ko
privnice i Barilovia
391. 13. januara 1605. U Zagrebu. Predstavka hrvatskoga
sabora kralju Rudolfu, koju je lino preda nj donio
Vuk Drukoveki
,
392. 13. januara 1605. U Zagrebu. Hrvatski sabor moli nad
vojvodu Matiju, da bi preporuio kralju Rudolfu nje
govoga poslanika Vuka Drukovekoga
393. 17. februara 1605. U Beu. Nadvojvoda Matija preporua kralju Rudolfu molbe hrvatskoga sabora.
. .
394. U februaru u martu 1605. Nacrt kraljeva odgovora
hrvatskom saboru
625
626
627
629
630
631
631
632
633
634
635
639
640
641
XXXV
395. 28. aprila 1605. U Pragu. Kralj Rudolf odgovara hr
vatskomu saboru
396. 12. maja 1605. U Zagrebu. Ban Ivan Draskovic izvje
uje nadvojvodu Ferdinanda, da je sazvao u svrhu uni
tenja buntovnika (Bocskayevih privrenika) hrvatski
sabor za 26. maja u Zagreb
397. 13. maja 1605. U Beu. Nadvojvoda Matija oituje se
nadvojvodi Ferdinandu glede tube hrvatskoga sabora
protiv Srba (Vlaha) u varadinskoj krajini.
. . .
398. 13. maja 1605. U Zagrebu. Ban Ivan Draskovic pozivlje
krajike generale na hrvatski sabor za 26. maja.
. .
399. 27. maja 1605. U Zagrebu. General Vid Khiesl izvjeuje
nadvojvotkinju Mariju hrvatskom saboru od 26. maja.
400. U januaru 1608. Spisak pozvanika na pounski sabor
iz Hrvatske.
401. 3. septembra 1608. U Zagrebu. Hrvatski sabor svje
doi, da su zastupnici grofa Nikole Zrinskoga uloili
protest protiv grofa Nikole Frankopana Trakoga zbog
posjeda Gomirja.
402. 4. decembra 1608. U Pounu. Pounski sabor alje u
Grac neke svoje izaslanike, da se rijee prijeporna pita
nja na hrvatskoj j slavonskoj Krajini
403. 7. januara 1609. U Beu. Vjerodajno pismo kralja Matiije II. pouuskim saborskim izaslanicima kod polaska
nadvojvodi Ferdinandu zbog uredjenja pitanja na Krajini.
404. 14. januara 1609. U Gracu. Pounski saborski izasla
nici mole Ferdinanda, da privoli na uredjenje Krajine u
smislu elja hrvatskoga sabora i netom stvorenih za
konskih lanaka.
405. 14. januara 1609. U Gracu. Pounski saborski izasla
nici mole tajerske, koruke i kranjske stalee, da po
vuku svoje asnike iz hrvatske i slavonske Krajine.
.
406. 15. januara 1609. U Gracu. Odgovor nadvojvode Fer
dinanda na predstavku pounskih saborskih poslanika.
407. 15. januara 1609. U Gracu. Odgovor tajerskoga ze
maljskoga odbora pounskim saborskim poslanicima. .
408. 18. januara 1609. U Gracu. Odgovor pounskih sabor
skih poslanika na odgovor nadvojvode Ferdinanda.
.
409. 20. januara 1609. U Gracu. Drugi odgovor nadvojvode
Ferdinanda poimskjim saborskim poslanicima. . . .
410. 17. novembra 1609. U Varadinu. General na slavon
skoj Krajmi grof Trautmansdorf daje nadvojvodi Ferdi
nandu svoje mnijenje pitanju Srba (Vlaha) u Hrvatskoj.
643
645
645
647
648
649
650
651
652
654
657
660
661
662
665
667
XXXVI
411. 20. novembra 1609. Na Weinbergu. Nadvojvoda Ferdi.nand alje kralju Matiji dopis nadvojvode Ferdinanda
eljama hrvatskih stalea
412. 18. decembra 1610. U Jastrebarskom. Ban Tomo Frddy pozivlje opinu grada Zagreba na sabor u Zagreb
za 11. januara 1611
413. 30. aprila 1611. U Rimu. Papa Pavao V. odobrava
odluku hrvatskoga sabora, da se u zemlji podigne za
vod za obrazovanje sveenstva pod upravom Isusovaca.
414. -30. augusta 1614. U Linu. Odgovor nadvojvode Fer
dinanda saborskim poslanicima
415. Prije 23. jula 1624. U Zagrebu. Hrvatski sabor tui se
kralju Ferdinandu II
. . .
416. Oko 23. jula 1624. U Beu. Odgovor kralja Ferdinan
da II. na elje i tegobe hrvatskih saborskih poslanika.
417. Poslije 23. jula 1624. Izaslanici hrvatskoga sabora po
novno se obraaju na kralja Ferdinanda II.
. . .
418. 4. augusta 1624. U Beu. Odgovor Ferdinanda II. hr
vatskom saborskom poslaniku kanoniku Benediktu Vinkoviu
.
419. 6. novembra 1624. U Beu. Ferdinand II. daje lano- .
viima srpske (vlake) komisije instrukcije
420. Oko 6. novembra 1624. Razlozi, s kojih treba da se
rijei pitanje krajikih Srba (Vlaha)
421. (Oko 6. novembra 1624.) Spisak akata uinjen u ugar
skoj dvorskoj kancelariji prigodom sastanka srpske (vla
ke) komisije
422. Prije 2. januara 1625. Hrvatski saborski poslanik ka
nonik Benedikt Vinkovi moli kralja Ferdinanda, da se
to prije sastane srpska (vlaka) komisija.
. . .
423. 20. februara 1626. U Gjuru. Gjurski biskup Nikola Dallo pie zagrebakomu biskupu Petru Domitroviu zaprijekama, da se sastane srpska (vlaka) komisija. .
424. 6. augusta 1626. U Beu. Instrukcija kralja Ferdinan
da II. srpskoj (vlakoj) komisiji
425. 20. augusta 1626. U Beu. Dodatak instrukciji od 6.
augusta
,
426. 4. jula 1628. U Varadinu. Odgovor hrvatskih saborskih
poslanika kraljevimskim komisarima, kako da se rijei
pitanje krajiklih Srba (Vlaha), a tako jo druge neke
elje hrvatskih stalea
667
668
669
670
671
675
678
680
681
686
688
689
689
691
692
695
I.
HRVATSKO-SLAVONSKI SABORI
ZA BANOVANJA GROFA TOME ERDODYJA
(16081615).
MONUMENTA HIST. XLI1I. ACTA COMITIALIA V.
15. januara 1608. U Pragu.

Kralj
Radolf nalae hrvatskomu saboru, da ne trai od turopoljskih

mia jednoselaca ratne dae.
ple
Rudolphus secundus etc. fidelibus nostris reverendis, honorabilibus,

spectabilibus, magnifieis, egregiis et nobilibus universis statibus et
ordinibus regni nostri Sclavoniae, ac signanter dicatoribus et exactoribus quarumcunque taxarum seu contributionum nostrarum regalium,
in praedicto regno nostro Sclavoniae constitutis et in futurum constituendis et existentibus, praesentes nostras visuris, salutem et gratiam.
Redintegrarunt apud maiestatem nostram denuo quaerelam suam
universi nobiles unius sessionis Campi Turopoliensis retuleruntque nobis
deraisse, quod, tametsi haberent ipsi certa privilegia et libertates a
divis quondam Hungariae regibus ipsis data et collata, ac per nostram
quoque maiestatem gratiose confirmata, non deessent tamen nonnulli,
qui eadem ipsa privilegia non modo non observarent, sed potius eosdem
contra eadem in domibus seu curiis ipsorum multis damnis, iniuriis
et oppressionibus arficerent, in grave praeiudicium iurium et libertatis
eorundem ac derogamen manifestum, suplicantes maiestati nostrae
humilime, dignaremur ipsorum hac in parte indemnitati gratiose providere neque pati, ut nulla penitus fidelium suorum servitiorum miseriarumque et calamitatum perpessarum habita ratione, ita indebite a
quibusvis deinceps vexarentur, aut eo pacto privilegia ipsorum labefactarentur. Volentes igitur praelibatos nobiles de huiusmodi suis
iniseriis et calamitatibus clementer sublevare nostramque erga ipsos
innatam caesaream et regiam benignitatem declarare, eosdem in pristinis suis et antiquis libertatibus conservandos et vigore earundem
a solutionibus omnium taxarum seu contributionum nostrarum regiarum
gratiose duximus denuo eximendos ac supportandos. Quocirca, vobis
praenominatig universis statibus et ordinibus signanterque dicatoribus
e t exactoribus quarumcunque taxarum et contributionum nostrarum
regiarum in dicto regno nostro Sclavoniae constitutis et in ruturum
constituendis harum serie firmiter committimus et mandamus, quatenus
a modo imposterum nullus omnino vestrum a praedictis nobilibus
unius sessionis aliquam taxam seu contributionem quovis tempore peiere seu exigere, petique seu exigi f aut eosdem ratione nonso-
lutionis earundem in personis, bonis rebusque ipsorum quibiisvis contra

formam praemissae nostrae gratiosae exemptionis turbare, molestare
aut quovis modo damnificare praesumat nee sit ausus modo aliquali,
sed in praeiatis libertatibus suis eosdem conservare et manutenere
debeatis et teneamini. Secus non facturi. Praesentibus perlectis exhibenti restitutis. Datum in arce nostra regia Pragensi decima sexta
die mensis ianuarii anno domini millesimo * sexingentesimo octavo.
Rudolphus.
Franciscus Forgach,
cardinalis, Strigoniensis.
Himelreich.
Original s utisnutim velikim kraljevskim

nite turopoljske opine u Velikoj Gorici.
Laszowski.
peatom u arkivu
Monum. hist. nob. com. Turopolje
vol. IV,
pleme
101.103.
Pripis a tergo: Anno domini 1608. praesentes literae saeratissimae caesareae regiaequc maiestatis in generali congregatione dominorum statuum et ordinum regni Sclavoniae, in arce Zagrabiensi pro
vigesima quinta die mensis februaru celebrata, sunt exhibitae et praesentatae, ad quarum continentiam iidem status et ordines suae sacratissimae caesareae et regiae maiestati, prout tenentur, in omnibus
obediunt et obedire parati sunt, quantum ad dicam seu contributionem
suae maiestatis attinet.
Stephanus Berizlawych,
viceprothonotarius regni Sclavoniae.
2.
31. oktobra 1608. U Gracu. .

Lavantinski (gradacki) biskup Juraj Stoboeus, glavni savjetnik nadvojvode
Ferdinanda, javlja grofu Nikoli Zrinskomu,
to se misli u Gracu okrajikim Srbima
(Vlasima).
G-eorgius S t o b o e u s
laum comitem a Zrinio.
episeopus Lavantinus
ad N i c o -
Quern dignitatis vestrae negotia consecuta sint finem, breviter

exponam, cuncta agenti 1 ) iusius explicanda relicturus. De Valachis
ditioni tuae subiiciendis spei nihil. Iniquum enim putatur, u t homines,
Turcicae servitutis excutiendae causa ad nos publica fide profecti, denuo
et quidem adversus promissa servitutis iugo colla submittere cogantur.
Nee ipsi unquam ad hoc induci poterunt, quorum iam vox ubique personuit, malle se ad Turcas reverti, quam ullius imperium rusticorum
-1 T. i. onom ovjeku, koga je grof Nikola Zrinski poslao u Grac.
5
more subire, quod si fieret, quanto omnium nostrum detrimento foret,
t u ipse vides. Expertissimi enim sunt viarum, simitus quoque quam
sil varum, tam montium, hinc inde norunt exactissime, id quod iam in
Aonnullis nostrorum adversus hostem excursionibus, ipsis Yalachis duoibus, experientia magno nostro commodo didicimus. Ipsos igitur ne
turbemus, sed fidem potius datam servemus idque in lucro ponamus,
quod et ab hostibus ad nos uiscesserint et quoties ipsos arma sumere
voluerimus, parati sint suis sumptibus una nobiscum eandem fortunae
aleam subire. Portoria autem, quae dignitas tua praetendit, salva illi
erunt, dummodo ita se res habeat, quemadmodum ministri tui retulerunt. Cuius indagandae negotium quaestoribus illius loci commissum
est et simul mandatum, ne interea iuri tuo ulla fiat iniuria. Insulam
vero dignitatis tuae hoc praesertim belli tempore tanti iacimus, quanti
fieri debet antemurale Styriae nostrae, sed illius muniendae cura ad
caesarem pertinet. Serenissimus Ferdinandus litteras tuas cum insigni
commendatione ad caesarem direxit, unde propediem speramus ex
voto responsum. Scripsi longius, quae breviter dicere volui, quae si
non placent, i'ac tamen animo sapienti fortique feras omnia, ut et
des tua et morum constantia nonnullorum pudei'aciat iniuriam, qui
nuper nomen tuum nescio cuius defectionis suspicione contaminare
voluerunt, sed quae iam fere penitus resedit magno innocentiae tuae
testimonio. Poteram hoc supprimere, sed nihil te latere volui, ne tibi
in re tanti momenti deiuisse viderer. Graecii pridie Calendis novemforis 1607.
Stoboei Epistolae.
Viennae 1758,
215216.
3.
17. novembra 1608. U Gracu.

Lavantinski biskup Juraj Stoboeus, glavni savjetnik nadvojvode Ferdinanda,
pie generalu Ruprechtu Eggenberskomu, da odobrava stajalite Hrvata u
pitanju
Krajine.
Georgius Stoboeus episcopus Lavantinus
pertum Eckenbergerum generalem.
ad
Ru-
Ante triduum allatae sunt mihi Vienna tuae litterae cum adiunctis novis de comitiis Posoniensibus. Cognovi ex iis, quam i'erociant,
si non insaniant Hungari. Verum cum aestuent malevolentia, nihil
tamen in illis tam elucet, quam exscindendae religionis nostrae opera,
ad hunc scopum nervos omnes contendunt, omnia collimant consilia,
e t miseriam voto potiuntur. Nam quia novam novo regi
operam praebuerunt, nova hac ab illo mercede remunerantur. I t a rursus
exiguo pretio Christus venditur, rursus a saltantibus caput Ioannis
in disco refertur et hoc apud augustam domus Austriae lamiliam,
6
(
quae hactenus non alia fere re, quam colendae religionis catholicae studio
in tantam crevit prosapiam. Sed ut ad comitia revertar, peregrinum
multis videtur, quod statuerint gubernationem confiniorum Sclavoniae
atque Croatiae serenissimo archiduci nostro missa legatione renuntiare
nee aliis deinceps, quam nativis Hungaris committere. Ego vero, qui
communem utilitatem profiteor, si meam quis roget sententiam, omnino
concedendum illorum postulates arbitror. E t quidni? Non enim nisi
sua postulant, siquidem confinia ista ad ipsos iure pertinent et nos
ea reddituros esse proximo Viennae conventu recepimus. A t non est
illis fidendum ? U t ita sit, diffidentia nulli ius suum adimit. Si dicas:
non esse alia patriae propugnacula. Quid turn? Ilia sunt aliena. A t
extructa nostris ilia sumptibus et munita fuerunt. Contra vero sanguinem illi suum saepe fuderunt. Quid m u l t a ? Reddamus, quae sunt
Hungarorum, Hungaris et solum potius nativum, quam fundum curemus
alienum. Id profecto maiori nobis et honori et emolumento i'uerit.,
Quot hactenus sumptus, quot in ista confinia milliones profudimus?
His fines, his patriam deinceps nostram et multo quidem minori certe
summa ad versus omnes hostium insultus muniemus. Quid utilius?
Cum utilitate honor et decus congruunt. Quae sane plurimum imininuerentur, si serenissimus princeps pro rege Hungariae aaministraret
Sclavoniae atque Croatiae angulos. Qua profecto ratione non tantum
regi, sed etiam palatino et proceribus regni se permittere cogeretur,
a quorum arbitrio rex pendet. Olim caesaris nomine confinia ista administrare gloriosum erat, nunc vero minime. Sed petes: si reddendae
sunt Hungaris arces limitaneae, numquid trademus et tormenta et reliquum belli apparatum? Negabunt alii, ego vero nihil distrahendum
existimo. Quid enim illis prodessent arces vacuae? Si autem illis concedamus simul omnia defensioni necessaria, ipsi et se in omni necessitate
defendere et hostem simul a finibus nostris arcere ac distinere poterunt.
Quin eandem ob causam etiam annuum illis subsidium adversus ho
stem decernendum sentio, modo nobiscum pacem et amicitiam colere
velint. Haec scripsi, non ut quidquam definirem, sed ut in hac dubia
nostrorum disceptatione mentem tibi meam aperirem, aliter fortasse^
cum ventum ad rem fuerit, iudicaturus. Vale. Graecii 17. novembris' 1608.
Stoboei Epistolae.
Viennae 1758,
235236.
4.
5. decembra 1608. U Gracu.

Gradacko dvorsko ratno vijee podastire nadvojvodi Ferdinandu
svoje
mnijenje zahtjevima ugarskih i hrvatskih stalea s obzirom na Krajinu.
Genedigister herr.
W i e nun Eur frst. Drhlt. vom 21. novembris jtingsthin an uns
gefertigtes gnedigistes decret, weliches wir mit gehorsamber reverenz
<
7
empfangen und inhalts mit mehrerm verstanden, dahin andeutung tuet,

wasmassen die Hungerischen stand wegen ihrer bewussten zu denen
Crabatischen und Windischen grnizen habenden beschwrlichen praetensionen etliche ihres mitls zu Eur fiirst. Drhlt. in ktirze herein
abzufertigen entschlossen, also halten wir unsers tails ebenfals gehorsambist darftir, dass si ain soliches ja zwar bei denen in der durch
die jezig regierende kgl. Mt. zu Hungern, damalen gewesten guber
natoru der aldaussigen Osterreichischen lande wie auch des lands und
cron Hungern, erzherzog Mathiasen zu Osterreich, in nam en der Rm.
kais. Mt., unsers allergnedigisten herrn, und etwann kraft gehabten
volmchtigen gwalts, mit inen Hungern geschlossnen fridenspacification
und anderen inserierten zwai also 9. und 30. articl gewiss nit
unterlassen und zweifelsfrei, und wie es dann die gewisse vermuetung
gibt, die abtretung und gubernierung besagter Crabatischen und Win
dischen grnizen, oder doch wenigist die ersezung der obristen auch
haubt- und bevelchshaber mit ihrer nation zugetanen, und das dannacht
ainen weg als den andern E u r fiirst. Drhlt. sambt dero getreuen landen
erst ermelte grnizen mit derselben hlf, dargab und verlag inmassen
bisherp zu nicht gering empfindlicher erschpfung und ausmerglung
beschechen, unterhalten und inen zu fhrer gubernierung in die hend
sechen sollen, praetendiern und begern werden.
Auf das E u r furst. Drhlt. aber unser rtlich guetachten, was
ermelten Hungerischen abgesandten zu beschaid zu geben und was
gestalt iilen zu begegnen gnedigist abfordern, da wissen wir gleichwol
nit, ob E u r fiirst. Drhlt. inen Hungern oder ihrem unlngst gekrnten
knig, in dessen namen sich dann angedeute gesandten anmelden, desfals si verstndnermassen die abtretung und selbstgubernierung der
grnizen praetendiern, wie dann villeicht kain anders volgen wirdet,
ob E u r fiirst. Drhlt. inen dieselben also auf ihr ansuechen und begern,
so unbedenklich einraumben werden wellen. Und wann E u r fiirst. Drhlt.,
wie wir etlichermassen selbst praesumieren, gnedigist darein verwilligeten, so kundt es doch anderer gestalt nit beschechen oder volgen,
dann dass vorhero alles das an baiden, der Crabatischen und Windischen
grnizen, zu ross und fuess dienende kriegsvolk, wie kriegsgebreuchig,
ordenlich gemustert, abgedankt, durch Ihre kgl. Mt. oder si Hungern
bezalt, in gleichem auch E u r frst. Drhlt. und dero landen, der seit
anfang oder aufrichtung des grnizkriegsstats, sowol erpauung der
grnzheuser, als unterhaltung des seidhero daran gedienten kriegsvolks geloffne paare geltsunkosten, item dargegebne munition und
anderer damit und dabei gelittne schaden abgelegt und erstatt, und
inen sodann allererst mehrangedeute grnizen ein- und hberantwort
und gleichwol die sorg gelassen wiirde, wie und wasmassen si die
selben hinach besezen und unterhalten wiirden; dann ainmal nit
ratsamb oder tuenlich, dass ime Hungrischen knig oder den seinigen
von Eur fiirst. Drhlt. und dero landen (inmassen si auch ain soliches
gewiss nit tuen oder in dem wenigisten eingehen wilrden) ichtwas zu
hilf gegeben werden solle, vilmehr abe dahin zu gedenken ist, sein-
8
temalen wissentlich, auch die exempl und ihr der Hungern selbst
aigne cronicen dociern, dass si niemals bei ihren knigen und herrn
bestndig bliben oder ihnen zu trauen gewest, wie und was gestalt
E u r fiirst. Drhlt. sambt dero getreuen landen sich und die ihrigen
baides vor dem erz- und erbfeind christlichen namens dem Ttirken,
als zugleich inen den manaidigen Hungern versichern knnen, weliches
aber anderer gestalt nit wierdet beschechen mgen, allain man erhb
und erpau diserseits Eur frst. Drhlt. erblnder andere und neue
gegengrnizheuser, vestungen und pass. Und wann doch soliches inmassen man gwiss nit wierdet hinumb oder ein anders tuen knnen,
beschechen wierdet miiessen, so mgen sodann gestracks der getreuen
lande hiHcn und dargaben, weliche si Hungern inen etwann zugleich
neben denen vestungen einzuraumben vermainen, neben dem was Eur
Drhlt. und iren den landen si Hungern wegen des ' bishero auf oft
erhalten grnizen auf- und unterhaltung geloffnen spesa und unkosten,
vor der wirklichen abtretung und iibergebung zu erstatten schuldig,
darzuegebraeht und ungezweifelten hoffnung die lander hinnoch bsi
witem besser weder bishero versichert werden.
Ob ja wol etlichermassen darfiir u halten, wann inen Hungerischen gesandten vor der etw^n praetendierenden ein- und iiberge
bung diser Crabatisehen und Windisehen grnizen nur die verstandne
grnizbezalung, item ablegung und erstattung des unizthero darauf
geloffnen unkostens, und was inen sonsten >JU vil unterschidlich malen
in ihren hchst eusseristen nten fiir hilfen gelaist worden zuegemuet
und angedeut werde, si sich sambt ihren prineipalen gwiss aines
andern bedenken werden. So kundte doch unsers gehorsambisten erachtens nit aus dem weg sein, dass die lande, als weliche mit und sambt
ihrer armen untertanen harten schwitz und schwaiss, guet und pluet.
das ihrjge aui: das eusseriste dargestreckt, mit ihren treuherzigen wolmainlichen rtlichen guetachten, als weiln si nit zum wenigisten dabei
interessiert auch vernomben werden und E u r fiirst. Drhlt. sich volgents umb sovil desto gewisser gnedigist zu resolvieren hetten.
Sonsten haben wir die etwann zur sachen hinach tauglichen schriften, -.sonderlichst wasmassen und gestalt Eur fiirst. Drhlt. in Grott
ruhender geliebter herr vater, crzherzog Carl zu Osterreich hochseeligister gedehtnss, dise Crabatisehen und Windisehen grnizen administrationsweis iibernomben, und bei selbiger tractation allenthalben
furgangen, berait zur hand "gericht, sovil deren wir hiebei zu sechen
verhanden und zu finden gewest seien.
Und soviel wollten Eur fiirst. Drhlt. etc. Grtz den 5. decembris
anno etc. 1608.
E u r fiirst. Drhl. untertenig gehorsambiste
N. dero verordente hofkriegs wie praesident und rate.
Suvremeni prijepis . i . ratnom arhivu u Beu;
Vindica.
5.
6. ^decembra 1608. U Pounu.
Kralj Matija
II. potvrdjuje od kralja Rudolfa sankcionirane

saborske zakljuke od 5. juna 1604.
hrvatske
Nos Matthias secundus etc. memoriae commendamus tenore praesentium significantes quibus expedit universis, quod fidelis noster reverendus irater Simon Brathulich, episcopus Zagrabiensis et consiliarius
noster, nostrae maiestatis veniens in praesentiam suo ac fidelium universorum statuum et ordinum regni nostri Sclavoniae nominibus ac in
personis, exhibuit nobis et praesentavit quasdam literas sacratissimi
principis domini Rudolphi secundi etc. in duobus arcubus papyri constantes siîlloque eiusdem secreto, quo uti rex Hungariae utebatur,
in inferiori earum margine impressive communitas ac manus suae
maiestatis subscriptione roboratas, continentes confirmative in se decern
articulos per eosdem status et ordines dicti regni nostri Sclavoniae
super certis libertatibus et consuetudinibus eorundem editos. Supplicatum itaque maiestati nostrae nomine ac in persona dictorum universorum statuum et ordinum praelibati regni nostri Sclavoniae extitit
humillime, quatenus praetactas suae maiestatis fraternae literas omniaque et singula in eisdem contenta ratas, gratas et accepta habendo
literisque nostris verbotenus inseri et inscribi i'aciendo approbare, roborare et ratificare ac pro eisdem 'universis statibus et ordinibus praefati regni nostri Sclavoniae ipsorumque posteris ac successoribus universis
innovando perpetuo valituras, gratiose confirmare dignaremur. Quarum
quidem literarum tenor talis est: (Gl. ispravu kralja Budolfa od 16. ja
nuara 1608. u etvrtoj svesci ovoga djela str. 495498). Nos itaque
huiusmodi supplicatione humillima annotati episeopi Zagrabiensis pro
parte in persona annotatorum universorum statuum et ordinum dicti
regni nostri Sclavoniae, nostrae modo praemisso oblata maiestati,
regia benignitate exaudita clementer et admissa praeinsertas literas
dicti domini iinperatoris et regis Rudolphi etc. confirmationales, non
ab rasas, non cancelatas neque in ali qua sui parte suspectas, sed omni
prorsus vitio ac suspitione carentes praesentibusque literis nostris de
verbo ad verbum sine diminutione et augmento aliquali insertas et
inscriptas, quoad omnes earundem continentias, clausulas et articulos
eatenus quatenus eaedem rite et legitime existunt emanatae viribusque
earundem Veritas suffragatur, ratas, gratas et acceptas habentes approbavimus, roboravimus ratificavimusque ac pro suprascriptis universis
statibus et ordinibus saepefati regni nostri Sclavoniae ipsorumque
posteris et successoribus universis innovando perpetuo valituras gra
tiose confirmavimus, imo acceptamus, approbamus, ratificamus et coniirmamus harum nostrarum secreto sigillo nostro, quo tanquam rex
Hungariae utimur, impressive communitarum vigore et testimonio
10
literarum. Datum in arce nostra regia Posoniensi sexta die mensis
decembris anno domini millesimo sexcentesimo octavo, regnorum etc.
Ma,tthias.
Valentinus Leepes,
electus episcopus ISTitriensis.
F . Nagymihaly.
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u kr. zem: arkivu
u Zagrebu.
Uvrteno i u protokol saborskih zakljuaka (Prothocolla congregationum regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae vol. H, 131136) u
kr. zem. arkivu u Zagrebu.
Ktikuljem, Jura regni II.,
6266.
6.
17. decembra 1608. Beu.
Kralj
Matija II. nalaze gradu Varadinu,
da se imade pokoravati
grofu
Tomi Erdody ju.

Matthias seoundus etc.
Prudentibus et circumspectis etc.
Diversas supplicationes nostras de ilia controversia, quam superioribus
temporibus ratione obligationum et officiorum capitaneis vestris et possessoribus arcis ipius Varasdiensis a vobis pracstari consuetorum contra fidelem
nostrum spectabilem. et magnificum comitem Thomain Erdody de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Varasdiensis comitem ac capitaneum vestrum perpetuum, regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae
et Sclavoniae banum et consiliarium nostrum, coram caesarea et nostra
maiestate instantissime moveratis simul cum eiusdem comitis et bani
Thomae Erdody ad praetensiones vestras responsis et privilegiis in illis
articulis divorum quondam Ferdinandi et Maximiliani imperatorum ac
regum felieissimae reminiscentiae, ad instantiam maiorum vestrorum in
forma privilegii confectis ac a moderna caesarea et regia maiestate,
domino et fratre no stro observandissimo in donatione eiusdem comitis
et bani super praedictae arcis Varasdiensis et capitaneatus istius civitatis vestrae perpetuitate benigne confirmatis die septima huius mensis
sub generali diaeta Posoniensi in pleno consilio nostro Hungarico tandem
revidendas atque ruminandas benigne suscepimus accedenteque ndelium
nostrorum consiliariorium unanimi opinione praetensiones et argumenta
vestra nihil iuribus et privilegiis dicti comitis et bani Thomae Erdody
derogare posse, sed ea in sua vigorosa substantia manere ac consequenter vos, tarn in eis contenta, quam etiam alia, quae dc usu, inre
11
et consuetudine capitaneis vestris de possesoribus supradictae arcis
Varasdiensis praestare soliti estis, exhibere neque alia via et modo,
quam ordinario iuris processu contra ipsum comitem et banum attentare debere clementer comperimus ideoque in suo locO et vigore dittos
articulos relinquimus. Quapropter fidelitati vestrae et vestrum singulis
harum serie clementer et nrmiter committimus et mandamus, quatenus
acceptis praesentibus cuncta in praedictis articulis contenta atque ea
omnia modo praemisso, quae de iure, usu et consuetudine vestris capitaneis et possessoribus saepedictae arcis Varasdiensis praestare debetis,
ipsi comiti Thomae Erdody ac posteris ipsius utriusque sexus universis
cum debita obedientia et reverentia a modo deinceps futuris semper
temporibus praestare et exhibere, ne ipse comes iuxta superioris man
dati nostri die vigesima octava mensis februaru proxime praesenti
emanati tenorem, quicquam contra vos movendi occasionem habeat, quin
placide potius complectatur, absque ulla tergiversatione et praetextu
qualicunque modis omnibus debeatis et teneamini. Secus etc. Datum in
civitate nostra Vienna decima septima die mensis decembris anno do
mini millesimo sexcentesimo octavo.
Matthias
Valentinus Leepes, electus

episcopus Nitriensis.
F. Nagymihaly.
Savremeni prijepis u kr. ugar. zem. arhivu u Budimpeti;

expedit. cane. nr. 262 an. 1608.
Conceptus
7.
27. i 28. februara 1609. Zagreba.

Zakljuci
hrvatskoga sabora sazvana za 27.
februara.
A r t i c u l i dominorum et nobilium alio rum que stat u u m e t o r d i n u m r e g n i S c l a v o n i a e ex e d i e t o s p e e t a b i l i s m a g n i f i c i d o m i n i c o m i t i s T h o m a e E r d e o d y de

Monjorokerek, Montis
C l a u d i i ac c o m i t a t u s
Varas
diensis liberi
ac p e r p e t u i s u p r e m i c o m i t i s
civitatisque V a r a s d i e n s i s
capitanei similiter
perpetui,
s a c r a t i s s i m i p r i n c i p i s e t d o m i n i d o m i n i M a t t h i a e sec u n d i dei g r a t i a H u n g a r i a e etc. regis etc. c o n s i l i a r i i
necnon r e g n o r u m D a l m a t i a e , C r o a t i a e et S c l a v o n i a e
b a n i in c i v i t a t e r e g i a Z a g r a b i e n s i pro v i g e s i m a sep
t i m a et o c t a v a d i e b u s m e n s i s f e b r u a r u c e l e b r a t a , edit i t i e t c o n c l u s i MDCIX.
Quoniam propter varias regni necessitates ac commodum publicum
spectabilis magnifici domini comitis Thomae Erdeody etc. in officium
12
banatus introductio est valde necessaria eaque propter absentiam dominorum commissariorum, quos sua maiestas nondum expedivit, fieri
non potest, ideo domini regnicolae reipublicae consulentes intercedendo
sese offerunt, iussis et mandatis eiusdem domini comitis et bani, uti
iuribus regni consonis, parituros et re forte sic exigente, sub banderio
proprio castra metandos seu ad bellum regnicols convocandos eidem
domino 'bano plenariam dant authoritatem.
Ut autem sua maiestas de antelatis huius regni commissariis
tempestivius nobis provideat, ad id sollicitandum eliguntur egregii
Stephanus Patachich et Joannes Krussely cum uteris commendatoriis
ad suam maiestatem, consiliarios intimos, dominum palatinum 1 ) et alios
dominos Hnngaros, qui sedulo instabunt apud suam maiestatem, ut
praefata introductio domini bani cum sex mensium pro milite stipendio
quo citrus fiat. Tricesimam etiam Nedeolcensem pro banali milite exolvendam nomine regni sollicitabunt. Alium etiam modum certitudinis
salarii tam a sua maiestate, quam etiam domino palatino et consiliariis, omnes necessitates regni huius exponendo, diligenter expetent,
qui operam quoque dabunt, ut correctioni decretorum Posonii interesse
non intermittant, de quo ad compilatores scribendum est, quibus pro
expensis floreni hungaricales centum et quinquaginta deputantur; si
quid autem residui fuerit, post reditum regno restituent. Sic etiam de
Graecensi legatione suae maiestati et domino palatino erit scribendum,
alioquin nisi ea in parte provisum fuerit, regnurn a corona abalienare
cogetur.
Instabunt etiam iidem nuncii apud eosdem correctores decretorum
cum uteris commendatoriis ad eosdem nomine regni scribendis, ut
liberae civitates huius regni ad instar aliarum civitatum non solum
in earum libertatibus et immunitatibus conserventur, verum etiam antiqiiitus solitam vocem et suffragium habeant in regno ac in antiqua
earum libertate, in cuius continuo usu fuerunt, manuteneantur, et in
scriptum redigantur; quibus quidem nunciis eaedem liberae civitates
similiter pro expensis florenos hungaricales centum triginta quinque
aponte pro hac vice obtulerunt. Animadvertent etiam diligenter, ne
quid contra libertates regni huius vel fidei catholicae sanciatur.
Curabunt autem diligenter iidem nuncii, u t nostra moneta integre
in provinciis suarum maiestatis et serenitatis accipiatur.
Praeterea iidem status et ordines unanimi voto et consensu priores
articulos de non admittenda libertate exercitiorum in hoc regno alienae
religionis conformant; et si quispiam praedicatorum haereticorum sive
spontanee seu ope cuiuspiam in hoc regnum venerit et zizania seminaverit, praedicatorem liceat unicuique capere captumque ad dominum
banum vel episcopum dioecesk deducere, aut si aliter fieri non poterit, etiam occidere. Introductores autem talitim et transgressores
huiusmodi^conclusionis publicae puniantur poena in Tripartito contenta.
E t quia per longum silentium iurium publico statui multa incommoda fieri palam sit, per eosdem status concluditur, ut egregius
J
) Stjepan Illeshazy.
13
Christophorus Mernyawchich vicebauus ac comes in suis comitatibus
Zagrabiensi et Crisiensi more alias solito iudicia celebrare executionesque peragere ad introductionem domini bani possit. Si vero inhibitionibu-i novisque iudiciis cuipiam opus fuerit, decretum est, ut a
domino bano eiusmodi inhibitores nova iudicia et alia iuridica mandata excipiantur et solitum vigorem habeant.
Quoniam autem dica regia non per domos, ut hisce praeteritis
annis, sed per fumos, ut antiquis temporibus, iuxta constitutiones modernas Posonienses exigi debebit, 1 ) ideo in dicatores eorundem fumorum
eliguntur: in Zagrabiensi quidem et Crisiensi egregius Lucas Chernkoczy vicecomes adiunctis duobus iuratis, videlicet Petro literato
Polchich Zagrabiensis et altero Petro Zakmardy Crisiensis comitatuum
iudicibus nobilium, in Varasdiensi vero comitatibus egregii Moyses
Zaboky iudex nobilium comitatus eiusdem, adiuncto similiter iurato
Joanne Radewich, qui et solitum praestiterunt iuramentum. Qui quidem
dicatores iuxta illorum iuramentalem conscientiam diligenter omnium
dominorum magnatum et nobilium bona perlustrabunt et ad fumos
conscribent, nullis minis -aut praecibus curatis, demptis tamen curiis
nobilitaribus et nobilium familiarum residentiis. Dicabunt autem universa huius regni bona immediate usque ad confmia Caproncza, Crisium, Iwanich et ripam Colapis sese extendenda, exceptis colonis, qui
sese noviter habitandi gratia ad loca per Turcas desolata contulerunt;
qui dicatores hie in regno et non extra rationem dare tenebuntur. Si
autem ad cameram pro danda ratione ire compellerentur, extunc de
viatico illis extra salarium ipsorum ordinarium provideatur. Singulis
autem, utputa dicatoribus floreni hungaricales centum triginta sex,
iuratis autem eisdem adiunctis floreni hungaricales dodecim annuatim
solventur.
Ad reaedificationem praesidii Petrinia ex processu Pauli Schitaroczy, iudicis nobilium comitatus Zagrabiensis, a singulis quinque domibus laborator manualis unus pro dominica Reminiscere proxime 15.
futura cum securibus continuis decern diebus ibidem laboraturos de- m a r t a
putantur, quos dominus capitaneus eiusdem praesidii lustrabit ac de
absolutis laboribus quittantias dabit.
Restantiae autem dicae regiae usque dominicam Laetare proxime 29venturam in simpla, ea vero praeterlapsa in duppla penes m a n d a t a m a r t a
domini bani per vicecomites et iudices nobilium exigantur, qui quidem
vicecomites et iudices nobilium, si in tali exactione restantiarum segnes
sese aut negligentes exhibuerint, extunc dominus banus ex bonis ip
sorum per omnia oportuna remedia satisfaciendi potestatem habebit.
Statutum est praeterea, quod si quispiam dominorum magnatum
et nobilium huius regni pontes et vias, ubi haetenus, quorum incubuerit curae, usque dominicam Oculi non reparaverit, extunc in poena 32.
superinde sancita irremissibiliter puniatur. In bonis autem Zomzedwa- m a r t a
riensibus tarn nobiles, quam etiam parochi possessionati eiusmodi
pontes et vias reaedificare teneantur.
J
) 1608 (post, cor.): XIV. 5.
14
Universa etiam molendina in novis locis erecta et alia in quibuscunque comitatibus existentia, quae damnosa comprobari poterunt,
per vicecomites et iudices nobilium deleantur, conclusum est.
Conclusum est etiam, ut Turcae ab ingressu regni huius et comerciis sese abstineant, nee eos quispiam per literas suas admittere
praeter dominum banum praesumat sub nota in decretis expressa.
Protestatur dominus comes et banus contra cives liberae civitatis
Varasdiensis super inobedientia eorundem, qui debitas obligationes
et praestationes a divis quondam imperatoribus et regibus Ferdinando
et Maximiliano in certis articulis per commissarios ad instantiam eo
rundem civium adiudicatorum consignatos ac a Rudolpho secundo im
peratore similiter et rege in perennali donation e super castrum Varasdiense sibi facta 1 ) confirmatas et nuper ex pleno consilio Hungarico
a moderna regia maiestate Matthia secundo pariter confirmatas, quarum
in usu et libero ac paeifico dominio dominus comes et banus ac sui
antecessores a 40 et pluribus annis fuerunt; contra quae obliquam
quandam commissionem extra consilium Hungaricum iidem cives contra
primas regni libertates obtinuerunt, cui cum iuste non consentiat,
protestatur, se velle iuribus suis in omni loco et tempore etiam sub
salvo conductu cum inculpata tutela penes duo suae maiestatis mandata uti, postquam omni tempore liceat euilibet suo iure uti. Dantur
itaque eidem domino comiti et bano superinde testatimoniales sub
sigillo regni.
E converso quoque eadem civitas protestatur super eo, ne eos
dictus dominus comes impediat, donee commissio revideat, cui com
mission! idem dominus comes et banus, uti repugnanti primi libertatibus regni et modernis Posoniensibus articulis, non consensit.
Ad supplicationes magnificarum dominarum Annae Konzky, magbifici quondam Joannis R a t t k a y et Eufrusinae Palffy, magnifici olim
Georgii R a t t k a y relictarum viduarum, ratione videlicet invasionis bonorum eorundem Taboriensium et abactionis pecorum rerumque ablationis contra egregium Petrum Wukmanych statutum est, postquam in
hoc regno non resideat et ex provincia Styriae adductis secum exteris
nationibus sine omni via iuris praemissas violentias exercuerit, ideo
pro se fideiussores ponat, donee in sede iudicaria comitatus Varas
diensis ratione praetensorum factorum iudicialiter causa decidatur,
contra ipsum ratione praevia inchoanda; sit exemplum aliis, in regno
non residentibus, ne ex externis provinciis in hoc regnum invasiones
vel alias iniurias perpetrent. Super quo quidem decreto eaedem dominae
relictae protestantur, se velle iuribus regni inhaerere penes continentiam articuli anni 1598.2)
E converso similiter idem Petrus Wukmanych protestatur et pro
se egregios Matthiam Novak, Joannem Mamych et Greorgium Rachycb
usque ad decisionem causae fideiussores ponit. Datur autem facultas
eidem citandi praedictas dominas viduas, si quid habet contra easdem.
\) ill. Sabor, spise IV., 480482.
) Gl. Sabor, snise IV. 373.
16
Protestati sunt etiam egregii Gregorius, Joannes et Christophorus
Petheo ratione violentiarum, quas egregius Caspar Gotthall in monte
ipsorum ad castrum Bela pertinente faceret, quibus superinde protestationales literae ad petitionem eorundem conceduntur. Praefatus
etiam Gaspar Gotthall, se habere privilegia super eodem monte respondit, ae iisdem se velle uti asseruit.
Ad quaerelam praebendariorum capituli Zagrabiensis, contra Marochenses ratione non admissae connumerationis decimarum lactam,
dabit dominus banus literas praeceptorias ad id necessarias, verum
Marochenses easdem sese pacifice velle permittere conscribi promiserunt.
Ratione literarum quarundam domini comitis et bani missilium,
per Joannem Petteo, vicecomitem comitatus Varasdiensis, productarum
sibique in facto possessionis Gregorowcz scriptarum, quas egregius
Mykwlych eidem vicecomiti apertas et correctas exhibuit, decretum est,
ut idem Georgius Mykwlych pro tam audaci facinore per eundem dominum banum ad futuram regni congregatronem citetur.
Ad quaerelam dominorum capituli Zagrabiensis ratione possessionis
ipsorum Iarwn factam, dominus vicebanus penes articulum exmittitur.
Ad petitionem magnifici domini Georgii Keghlevich restantiae
annorum sexcentesimi secundi et quarti supra millesimum refexantur:
annorum vero sexcentesimi septimi et octavi per eundem solvantur,
conclusum est.
Ad quaerelam domini praelati Zagrabiensis 1 ) pro denegati sibi et
ecclesiae suae decimis, statu turn est, ut omnes domini magnates et
nobiles decimas ipsas baud gravanter connumerare permittant et decimatoribus sint auxilio.
Ad supplicationem egregii Anthonii Mykwlianycz, per dominum
generalem Carolstadiensem 2 ) devincti, tam suae maiestati regiae, quam
etiam serenissimo principi Ferdinando nomine regni scribendum. dignentur sua maiestas et serenitas clementer eidem generali committere,
ne amplius ipsum detinere, sed iudicio huius regni iuxta suas libertates sistere debeat.
Domino etiam Ioanni Draskowych ad petitionem suam dantur
commendatoriae in suis negotiis ad regiam maiestatem.
Nobilis Vincentius Perger, civis civitatis Varasdiensis, penes li
teras armales, sacrae caesareae maiestatis, 'iuxta regni decreta praestito
solito iuramento in membrum huius regni est receptus literaeque praemissae eiusdem armales per status et ordines regni acceptantur et
confirmantur. Unde etiam conclusum est, ut inposterum quoque iuxta
eadem regni decreta nemo exterae gentis seu advena libertatibus
huius regni, nisi prius solitum deponat iuramentum, gaudere possit.
Armales nobilium Matthiae Valychych et Georgii Ozwettassin in
regno publice sunt exhibitae et praesentatae, nemine contradicente
prioribus. Quantum vero ad armales Ozwetassin attinet, egregius Ge
orgius Wagych comes terrestris nobilium Campi Zagrabiensis in-">per*) Simun Bratuli.
) Vid (Veit) Khisel Freiherr zu Kaltenbrunn ( = Puine kod Liublianel.
16
sona totius communitatis eorundem nobilium solenniter eisdem eontradixit, super quo etiam protestationales a regno petiit. Dantur.
In quorum omnium praemissorum robur et firmitatem perpetuam
status et ordines regni praesentes articulos et constitutionee eorum
modo praedeclarato unanimi voto parique consensu editos et conclusos,
sigillo eorum publico communiri et obsignari fecerunt. Datum loco, die
et anno praescriptis.
Prothocolla congregat. vol. II,
67 71 hr. zem. arkivu u
Zagrebu.
8.
27. februara 1609. U Zagrebu.

Hrvatski sabor moli Gjuru Thurzo-na, da se kod kralja Mati/e II. za
uzme, e bi grof Toma Erd'dy to prije bio uveden u punu bansku vlast.
Spectabilis ac magnifice doinine amice nobis observandissime, salutem etc.
Qu$mtis in periculis liaec patria nostra moderatore et ban a
triennio destituta versetur, hand facile exprimi potest, cuius sua maiestas
aliis occupata negotiis vix recordari videtur. Banum quidem dommum
comitem Thomam Erdeody iampridem nominavit, sed de stipendio ems
banali nihil eonsiutuit, neque commissarios cum aliis ad id necessariis
et primitiis sex mensium militaris stipendii delegavit. Interim cum Turcis
ab his externis capitaneis excitatae difficultates ac ini uri ae in dies
augentur, limites regni occupantur, oppressiones viduarum, orphanorum,
nobilium ac miserae plebis tarn ab externis gubernatoribus, quam ipsis
indigenis lachrimabiles inferuntur, adiacentium provinciarum ut insoliti,
ita nimium suspecti apparatus cum aliis signis non mediocriter timendi
excrescunt. Legatio Grraecensis de restituendis libertatibus nostris prorogata nihil boni portendit, de qua quid sua maiestas cogitet, ignoramus.
Nos ita negligimur, ut non aliud expectare licet, quam ultimam gentis
nostrae destructionem. E a ne opinione celerius advolet, communi regni
intercessione praedictum dominum comitem fleximus, ut propriis sumptibus in bellicis et iuridicis, donee suam maiestatem et vestram spectabilem et magnificam dominationem cum domino palatino requisiverimus
responsumque acceperimus, regni curam susciperet. Rogamus spectabilem ac magnificam dominationem vestram, velit pro suo in patriam
et hoc regnum membrum Hungariae utilissimum candido amore apud
suam maiestatem quamprimum efficere, ut commissarii banales cum sex
mensium salario banali et aliis necessariis adveniant ipsumque dominum
comitem, in quo omnium nostrum oculi figuntur, in officium statuant ac,
ut illud appehendere commodius queat, tricesimam Nedeolcensem, exiguam
in proventibus, eius militi assignet sua maiestas et de residuo salario
certum modum ostendat; quod nisi fecerint, vacante officio nos exterminabimur, nisi aliquam aliam rationem perpetuo poenitendam iniverimus.
17
Qua de re solemniter protestamur nos tempestive suam maiestatem et
vestram spectabilem ae magnificam dominationem cum domino palatino
requisivisse, de quibus uberrime per egregios fratres nostros, Stephanum
Patachich et Ioannem Krussely, vestrae spectabili ac magnifieae dominationi nunciavinus, quibus plenam adhibeat fidem; optamus simulque
rogamus, scribat ad suam maiestatem, continuet serio traetatum cum
serenissimo archiduce Ferdinando inchoatum, alias nihil facilius erit, quam
hoc regnum a corona alienare. De his a spectabile ac magnifica dominatione vestra optatum responsum expectamus et eandem felicissime.
valere desideramus. Datum ex congregatione nostra generali Zagrabiae
vigesima septima die februaru celebrata anno domini 1609.
Eiusdem spectabilis ac magnifieae dominationis vestrae
servitores, fratres et amici
status et ordines regni Sclavoniae.
A teryo: Spectabili ac magniiico domino comiti Georgio Twrzo dc
Bethlemfalwa, libero ac perpetuo supremo comiti comitatus Arvensis.
dapiferorum regalium per Hungariam magistro ac sacratissimae regiae
maiestatis consiliario etc. domino et amico nobis observandissimo.
Original s utisnutim peatom kraljevine Slavonije u kr. ugar. zem.
arhivu u Budimpeti; Thurz leveltdr fasc. 85 nr. .
9.
27. februara 1609. Zagrebu.

Hrvatski sabor preporuuje Gjuri Thurzo-nu opinu grada
Zagreba.
Spectabilis ac magnifice domine et amice nobis observandissimc,

salutem etc.
Lachrimabundi fere exposuemnt nobis miseri oives civitatis sacrac
regiae maiestatis Montis Graecensis impositam ibi ipsis a sua maiestate.
hactenus quidem inconsuetam et ipsorum posse omnino excedentem sexcentorum florenorum Hungaricalium taxam, pro praesente videlicet anno praestandam. Cum itaque nobis minime sit obscurum, in initio foelicis Euius
regni auspicii moderaminis suam maiestatem nnllis indigere pro communi
bono augmentoque et conservatione reipublicae expensis, ipsos tamen cives
vero adpraefatam sexcentorum Hungaricalium sum mam, sed ne ad ducentos
quidem florenos Hnngaricales, quod iuxta ipsorum privilegialem bullarn
suae maiestatis antecessoribus annuatim pendere consueverant, nunc sufficientes esse ingenue confitemus, eo quod eivitas eadem, tanquam alflictihuius
regni metropolis, creberrimis regnicolarum congregationibus, celebratione
iudiciorum assiduoque dominorum magnatuum et nobilium huius regni
conventu, omnino enervata, exantlata et in ultimam usque paupertatem sit
redacta. Rogandam itaque duximus spectabilem et magnificam dominnMOMTMENTA HIST. XL1I1. ACTA COMITIAI.IA V.
18
tionem yestram, velit benignum eiusdem ciyitatis apud suam maiestatem
respectum habere, ne videlicet in postermn etiam ultra solita hactenus
taxarum tributa molestetur, et ad inextricabiliores paupertatis anfractus
inducatur, alias propter multorum discessum civium ne forte desolata
relinquat.ur. De restantiis etiam taxae. quibus superioribus his disturbiorum temporibus camerae debitores remanserant, aliquantulum benigne
relaxetur. Ad confirmandas quoque literas privilegiales suae caesareae
et.regiae maiestatis, super collectione mediae tricesimae ipsorum datas
benigne et concessas, quae ad ipsa moenia et arces ruinosas reaedifiandas deputata est. apud suam maiestatem suffragium et consensum
suum dare velit, quo pacto sub t'oelici auspicio regiminis suae maiestatis
civitas eadem, alias satis afflicta, pristinam faciem commodius imbuat et
deinceps ipsi cives suae maiestati et ipsi inelito regno Hungariae utiliores evadant. Deus spectabilem etc. Datum ex generali eongregatione
nostra in praefata regia civitate Montis Graeeensis 27 die mensis februaru
i-elebrata anno domini 1609.
Speetabilis et magnificae dominationis vestrae servitores et amici
status et ordines
regni Sclavoniae.
A tergo: Spectabili et magnifico domino comiti Georgio Turzo de
Bethlemfalva, libero ac perpetuo supremo comiti comitatus Arvensis.
dapiferorum regalium magistro et consiliario etc., domino et amieo nobis
observandissimo.
Original s utisnutim peatom kraljevine Slavonije u kr. ugar.
arkivu u Budimpeti; Thurz leveltr fase. 86 nr. 6.
10.
o. aprila 1609. U Beu.

Kralj Malija li. stavlja hanu grofu Tomi Erdodyju do znanja, da
podvrgava Srhe (Vlahe) u Ogulinu, Modruama, Brinjama i Tounju kne
zovima
Frankopanima.
Matthias secundus etc, spectabili ac magniiico comiti Thermae
Erdeody : de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Varasdiensis libero
ac perpetuo comiti, regnorum nostrorum Dalmatiae, Groatiae et Sclavoniae
bano, consiliario nostro, iideli nobis sincere dileeto salutem et gratiam.
Exposuerunt maiestati nostrae fideles nostri speetabiles ac magnifiei
Georgius, Nicolaus et Wolfgangus Christophorus de Frangepanibus, perpetui comites a Thersacz, qualiter bona ipsorum ad castra Thersacz el
Zkrad pertinentia, in isto regno nostro Groatiae existentia habita, pei
iuratum christiani nominis hostem Turcam devastata ac in nihilum redacta extitissent, et hoc tempore pacis divina allucente gratia non mediocris spes ad antiquas sedes revertendorum colonorum aceidere

-pis'set, in quibus commode eollocandis dietis exponentibus hostium tyrannide adep exteuuatis sufficientes vires defuissent, Valachi vero ,et
milites praesidiarii, qui iam pridem possessiones ac territoria praefatprum
<-omitum de Ogoliu, Modrussiam, Brinye et Towny spectantia, in praedieto-regno nostro Croatiae existentia habita, excolere coepissent, solitas
decimas et reditus non ipsis exponentibus tanquam dominis terrestribusj
.*ed locorum capitaneis praestitissent, quem admodum etiam de praesenti
praestarent, in grave damnum et praeiudicium ipsorum exppnentium
iuriumque regni derogamen manifestum, supplicantes demisse nobis,
dignaremur tibi clementer demandare, quatenus in reducendis collocandisque colonis in dietis territoriis eis auxilio adesse atque milites et
Valachos praemissas terras ad Ogolin, Modrussiam, Brinye et Towny
speetantes et alia eorum loca inhabitantes, ratione solitarum decimarum
ac proventuum, iuxta antiquas patriae leges et modernas Posonienses
constitntiones, ipsorum iurisdictioni subiicere deberes et tenereris. Cum
autem accedente opinione consilii npstri Hungarici nostrae congriiat
laiestati, iustis praemissorum exponentium iuribus benigne providere,
eosque reliquiis bonorrim ipsorum integre conservare, quo fommodius
in confirms constituti arduis suis necessitatibus occurrere queant, proinde fidelitati tuae harum serie firmiter committimus et mandamus,
quatenus acceptis praesentibus, in reducendis colonis ad dictas Thersacz
et Zkrad omni ope et auxilio adesse atque praefatorum Ogolin, Modrussiae, Brinye, Towny ac alicubivis in isto regno Croatiae Valachos et
milites praesidiaribs, quosvis eorum territoria inhabitantes, secundum praesigriatas antiquas et modernas regni sanctiones ratione solitarum decimarum et reditu um ipsis subiicere, eis omni protectione et subsidio
diligenter succurrere debeas et tenearis. Secus etc. Datum in civitate
aios'tra Vienna die quinta mensis aprilis anno domini millesimo sexiri.gentesimo nono.
Matthias.
F . Nagymihaly.
Suvremeni prijepis kr. ugar. arhivu u Budimpeti', Concep. e&pedit.

cancel, nr. 309 an. 1609.
J;
A tergo . Copia mandati regiae maiestatis de restitutione te^ritori-:
<orum et iurisdictionis bonorum familiae comitum de Frangepanibus,*
11.
21. aprila 1609. U Gracu.

Odgovor nadvojvode: Ferdinanda ugarskim. i hrvatskim poslanicima
unskoga sabora na njihove zahtjeve glede Krajine.
s po-
Die fiirst. Drhlt. erzherzog Ferdinand zu Osterreich etc., unser

genedigster herr, haben den herrn sowol ihrer kgl. wlirden in Hun/
m
gern, J ) als derselben lobliehen cron geist- und weltlichen stenden
hieher abgefertigten gesandten hiemit anfenglich sovil mit gnaen
anfuegen wllen:
Irer frst. Drhlt. ware nichts lieber und angenemberes gewest.

danneii inen herrn abgesandten noch iiber ir erst getane werbungfrderliehen besehaid zu ertailen. W a n n aber dis werk ainer sondern
wichtigkeit und nicht allain dis land, sondern auch die andern I r e r
Drhlt; frstentmben Krndten und Crain belangt, hat es in ain wolerwogne deliberation billichermassen gezogen, communicato 8'>
beratschlagt worden, und also diser geringer verzug darunten mitlaufen
miissen, welicher dann verhoffentlich ura sovil weniger verdriesslich
sein wierdet, dass die sach und deren umbstende nur d e s t o b e s a e r
dilucidiert und von des besten wegen der notturft riach erwegen wordfehi'
Und so nun Ir Drhlt. disen handl sambt Iren getreuen landen
wolmainlich consultiert, ist es nunmehr an dem, dass vvolgemelten.
herrn abgesandten, die dartiber mit gueten bedacht an jetztgenombne
resolution und erklrung (wie hiemit schriftlich und vertrstermassen
beschieht) gueter mainung communiciert und gegeben werden.
Erstlich aber ist von mehrern berichts willen krzlich emzufetett
die sonderbare notturft, weliehermassen von der Rm. kais. Mt., unsern
allergenedigsten herrn, als kunig in Hungern die administration der
Crabatisehen, Windischen und Mohrgranizen Irer Drhlt. geliebsten
nnd geehrten herrn vatern, erzherzogen Carln zu Osterreich lblichen
angedenkens, mit der Hungerisehen, Crabatisehen und Windischen
stende wissen und gueten willen aui'getragen worden, und vvie schwr
sich I r fiirst. Drhlt. seeligister gedechtniiss auch iiber vil gebrauchte
persuasiones und beschechne austrcklichen vertrstungen (derselben
jederzeit beistandige assistenz und ansehenliche stattliche reichs- und
aigne htilfen und hernach im werk gelaiste succurs zu erweisen) bewegen lassen, und solichen last auch mit gewissen conditionen, unci
nur auf gefalien und solang es zu erschwingen sein mchte, iiber sich
genomben, darbei dann Irer kais. Mt. lautene erklrung dahin gangen, nicht allein die reichs, sonder auch ihrer aigenen kimigreiche und
aller anderer lande htilfen, der geblirunden quota nach, auf disc grnizen
tunlich anzuwenden, weliches auch nach und nach beschechen, indem
aieselben davon maistes tails sambt demjenigen, was diese lander ireni
besten vermugen nach jrlichen eontribuiert (so aber wenig ausgeben
und nit erklecken miigen), vil jar nachainander erhalten werden mussten. Neben dem auch Irer Mt. die versicherung dises herzogtumb
' Steyr von der Tra an bis auf die Tonaw irer zuesag gemss obgelegen.
also dass man sich auf alien und jeden feindsfurbruch und gwalt in
kraft der kais. instruction und des darin begriffnen starken erbietens
auf die von mehr orten vertrste htilflaistungen zu verlassen gehabt.
wie dann unter andern die zwai ainige exempl, da nmblichen der
wiitende Hassan-bascha bei Sisseg so sigreich erlegt, und dann die
Krali Matiia II.
21
haubtvestiing Caniseha zu recuperiern tentiert worden (zu welichem
impressen Ir kais. Mt. vast ir ganzes veldleger zura succurriern hieherwerts geschickt) gnuegsamb bezeugen.
*
Wann nun I r Drhlt. dies alles fur sich nemben und darneben
betrachten, dass si sich jedesmals auf alle feindsgefahr und not gewissen beistndiger hlfen zu getrsten gehabt,. hergegen aber mit der
vonwegen des kunigreichs Hungern seither furgelofnen vernderungen
hoffnung nicht mehr sein kiinen, seitemal sich die reichshlf
gnzlieh abgeschnitten und von andern auslendischen oder der benaehbarten fiirsten und potentaten hillfen, ob auch dieselben frjohin zu
helfen, gar kain ^gwissheit verhanden, sonder vilmer bedenken rassen,
dass disc ire von wegen dessen lang continuierten offnen kriegs hochbeschwrlich erlittnen einfall und landsschdlichen rebeUien nicht wenig
ausgemergelte und neben den erlosehenen credit in tiefen schuldenlast
*4tecke_iden lander, zu diser weitschichtigen grnizen verrern uhterhaltung vilweniger des Tiirkischen feinds macht und schvyal abzuwenden
oder aufzuhalten fr sich selbst in wenigisten vermugen, kann leichtlich
und vernilnftig geschlossen werden, ob Irer Drhlt. ratsamb und tuelich
furf alien solle, angeregte grni zadministration, die noch Ihres in Gott
ruhenden herrn vaters sceligen ableiben an si mit ebenmssigen o.beingeferten conditionen kum ben, bei der jetzterzelten iiblen geschaffenheit nach lenger zu irer selbst und ihrer landen mehrer verderben
verer zu tragen, zu behalten und so schwre verantwortung auf sich
zu laden, bevorah, dass sich auf des unhltigen feinds zuesagenden
friden wenig oder gar nichts zu verlassen, sonder vilmer in der stteii
beraitschaft zue stehn, bei vvelichen schlechten fursehung aber ain
geringer widerstand kiindte gelaist werden. Dahero nun Ir ftirst. Drhlt.
sich rner gedaohter grnizen vilmehr zu entschlagen und dieselben
selbst zu resignirn, also dern weiter zu unterwinden, berflssige befuegte
ursaeh haben.
,
Dis aber kiinen I r Drhlt. gnedigister mainung und mit pillicher
emjjfindung unvcrmeltet nit lassen, weil soliche auf ir gedachten Hungerischen. <'rabatischen und Windischen stende anhalten und beliebung,
inen, iren weibern. Kindern und angehrigen zum pcsten, und damit
si von des erhfeinds . nnterdrekung und endlichen verderben errettet
werden iibernombne grnizen (die sonst lngst in die tyrannische
êrvitut, und von den inwohnern und irem eignen vermugen gar nit
zu erbalten wren gewest) noch bis auf gegenwertige stund mit diser
lande und der Teutschen nation treulaistenden hiilfeu, neben vergiessung maniches jedeliches Teutschen pluets. durch die gnad des allmechtigen nit allain ritterlich beschiitzt, sonder auch etliche grnizheuser und vestungen zum tail von griinen wasen erhebt, tails aber
zerschlaipte alte de castell und flecken, weliche die Windischen stndc
selbst zu pauen und zu restaurirn nicht vermocht, auf ir einwilligung,
ja fleissiges bitten, von neuem und gleichsamb von grund aufgeftiert,
iriuniert und mit aufwendung unerschwinglichen unkostens zur defeniu<vii - zuegericht und erhalten worden. Dieses ist fnrnemblich mil
22
Warasdin, Copreinit rind Ibanitsch, so das land Ste}Tr mit dem gebei
veriegt, und d aim mit derVhabtvestimg Carlstat (darzue beede lander
Krndten und Cram den unkosten contribuiert) gnuegsamb zu erweisen,
lessen geschweigehd, dass die vestung Zeng sambt andern mehr mit
munition, artellerei. besatzngen, provant und alien andern bediiritigkeit,
ausser der Crabatischen und Windischen stend zutuen, aui'recht erhalten
und von Irer Drhlt. cam erf alien nambh alte geldsummen hierzue dargeschossen und iro selbst, auch dero frstlichen person nit gespart
worden. Dass doch hindangesetzt dessen alles, anstatt der nachparlichen
wolverdienteii danksagng an jetzt iro der Teutschen nation und aulrechten, redlichen gepliet diese aui'lag (wie aus der Hungerischen
stende iibersenten credenzschreiben zu ersehen) aui'gedrungen und zuegCmuetet werden will, also wan si Hungerische nation und angehrigen
von men den Teutschen hochschdliche iniurien und schaden empfangen
und bisher heten ausstehen miissen, darumben si dami auch mit irer
erklrung dahin gehen, dass si soliehen widerwertigkelten verrer nit
gedulten, sonder die Teutschen haubt- und bevelchsleut hinweggesehaTfen, und nicht allein die gfanizheuser 'und vestungen in irer gwalt
haben, sonder auch die daraufgehrige verlag praetendirn wollen. Da doch
etliche bererter grnizheuser (ausser des grunds) niemals zu rhrem
land gehrt, inmasen dann die obangedeute vestung C a r l s t a t t v o n
grimen Wasen da vormals nichts gestanden vermeltermassen erpaut.
wie auch das von enneltem Hassan-bascha erhebte eisseriste grnizhaus Petrina dem erbfeind von dem Teutschen bluet wider abgetrungen
und vil ritterliche helden deswillen verloren worden, and weiL die
Hungerische stende hierzue den wenigisten bet'uegten zuerspruoh zu
suechen haben, knnen beriierte uhverschulte anziig und starke begem
hne verwimderung und beschmerzung nit angehrt werden. tlnd
obgleich wol si die Hungerischen stende iiirgebeii mchten, weil die
Hungerischen grmzen mit irer nation verwandten zu ersezen, so
sei es in Crabaten und Windischlnd ebnermassen zu observirn.
hat es doch mit beedem underschidlichen also Hungerischen und dann
Crabatischen und Windischen grnizen ditsials ainen weiten und merklichen absatz, dann jene von den Hungerischen stenden selbst erpaut
and mit irer aignen contribution erhalten werden; mit disen aber
erraicht es vil ainen andern weg. E s kann auch disc exemplil'icierung
um sovil weniger stattfinden, den die iibernembung der Crabatischen
und Windischen grnizen mit ihrer kais. Mt. also lauter verglichea.
dass die alda verledigten kriegsdienst und beveleh von diser Irer D r h l t .
lande getreuen mitglidern (urnb den , die gauze verlag von der
Teutschen nation daraui' geraicht wiirdet) sollen utid miigen ersezt
werden; darwider dann si die Hungern vor diesem und in so langen
j a m ainiche beschwaning - (Irer Drhlt. wissens) niemals eingewendet.
sonder vilmehr darfiir zu halten, dis alles sei mit irer begehnis und
einwilligung gehandlet und beschlossen worden.
Ungeacht aber desselben, sein si die Crabatischen und Windi
schen stene dannacht nit praeteriert noch ausgesehlossen, sonder nae.h
gelegenheit der zegetraghen vacanzen ainer und der ander bef iirdert.
wie dann der haubtman Druskoczi zur oberhauptmanshaft Petrinia 1 )
nd der oberhaubtman u Ibanitsch also ain gebfner Dalmatiner,
befurdert. bef dis sein auch liber das Wiridische kriegsvolk also die
maisten hussarh und haramien zumal auf der Crabatischen grnizen
lauter irer nation gewesene hubtleut und bevelchshaber bestelt worden,
dessen dann herr graf Peter Erdeudi, der abgestorbne freiherr von
Gregoriancz 2 ) und ander mehr geweste Uskokenhaubtleut wissentlich
zeugniss geben mchten, und danenhero kain so grosse klag der praeterirung erzwungen werden k^nn. Und ob sich zwar bisweilon diser
und jener soldat wider die geber vergriffen und verbotner insolanzen
gebraucht (wie es dann bei so lang wehrenden offnen krieg und unter
so vilen guetwilligen kpfen nit alzeit gleich und ohne beschwrung
zuegehen kann) so sein doch in gegenspil die von der Teutschen na
tion empfangne treuherzige hiilfen und cristliche' guethalten (ohn'e"
deren der noch iibrige Crabatische und Windische poden besorglich
vor vilen j a m in des erbfeinds gewalt und schwre dienstbarkeit geraten ware) nit unbillich auf die wag zu legen und dieselb nicht'solicher gestalt in genere zu ineulpiern, nach irer nachbarlichen treuwilligkeit, auch leib und guets nufsetzung so gar zu vergessen. : "
Dis alles und sonderlich der jetzigen leu! hoehobligunde geschaffenheit bewegt nun I r frst. Drhlt., sich des oftgedachten grnizweseiis
und den bis dato mit sondern nachtl ires camerguets und fur solicheii
einkomben iiber sich genombnen kriegsadministration allerdings zu
entschlage*. Inmassen si dann auch dieselb hchstgedachter kgh
wiirden in Hungerh, doch mit nachvolgenden lautern und erhblicheii
an iihe selbst billichen verdingntiss, und anderer gestalt nicht fiif
sich selbst, und ganz willig hiemit resigniert und haimbgesagt haben
wollen, dass Irer Drhlt. zugleich der billichkeit gemss derjenige unkosten- welichen si und ire lander obverstandnermassen mit vorwissen,
willen, anhalten und bitten der Crabatischen und Windischcn stende
zu verhtung ires untergangs, und damit si von dem anrainenden feind
nit gar verzert wrden, auf zuerichtung, erhbung und crpauung der
benannten und angedenten granizheuser, mit irem h a r t empfundnen
contributionen und dargaben, an- und aufgewendet, vorhero zum bernuegen refundirt, e r s t a t t e t und ergezt werde. Zu dem kann auch das
gschiitz, munition, profant und andere dergleichen kriegs- und grnizrequisit, so von Ihrer in Gott ruhenden frst. Drhlt. 3 ), dann von Irer
Drhlt. selbst, und von diesem lande nach und nach in soliche confinheuser und vestungen gelegt, dahinten in wenigisten nit gelassen werden,
weil man dessen alles auf diejenigen grnizort, so auf die ervolgte.
starke vernderung zu diser dreien landen aignen sehr notwendigen
nd'billichen versicherung auf den Teutschen poden und confinien,
J
) Vuk Drukoveki (gl. knj. IV, Index).
-) Pavao Gregorianec.
3
) Nadvojvoda Karlo.
24
von neuen erhebt und aufgeworfen werden miissen, bediirftig: und
dieses vorrates mit nichten zu entraten mit diem versehen Irer Drhlt.
und dero getreuen landen, knndten jezt specificierten kriegsgatungen,
also ir frei eignes guet mit fueg nit vor- noch aufgehalten werden.
Das aber den lobliehen Hungerischen stenden auch die auf die
Orabatische, Windische und Mhrgrnizen bediirftige kriegsverlag und
unterhaltung fiirohin jarlieh begertermassen geraicht werden solte,
kan so wol hieobverstandnen ursachen also destwegeu nit gesehehen,
dass weder von dem heiligen limischen reieh, noch von Ir kais. Mt..
noch auch andern benachbarten ainiche hlf nit zu verhoffen noch zu
gewarten, aus welichen nun laichtlich abzunemben, vvann gleich das
begem der grnizabtretung an Er Drhlt. nit gelangt ware, si doch
sambt iren lnden die resignierung der administration,proprio motu
zu tuen gedrungen wrden, seitemal ncben der vermanglenten fremden
hlfen, si die lander die weitere unterhaltung liber sich zu nemben
allerdings unstatthaft. Was si aber destwillen mit hchster bedrngnss
irer untertaiien und schwiiren anlagen bishero guetwillig dargesebossen,
sein I r fiirst. Drhlt. (unangesechen es ohne das schwrlieh erkleeken
wiirdet) auf erhebung und erhaltung und munierung der gedachten
neuen aignen praesidien, die eheist beritten werden und auf dem Teutschen poden zu der lande bessern versicherung stehen und dienstlieh
sein solten, zu verwenden bedacht, wie si dann solicitor continuirenden
dargab zu disem ende gar wol bediirfen werden.
Sovil haben nun I r fiirst. Drhlt. vorgedachten herrn abgesandten
aus erforderung der notturft zu iren und zu vorderist |folgemelter
irer prineipalen aigentlichen informierung und nachrichtung zur gnedigisten antwort und schlisslichen erklrung anfuegen sollen. sich getrsteud, wann si alles so obstelmnd recht beherzigen, si werden Irer
Drhlt. in iren wolbefuegten praetensionen gar nit unrecht geben, sondern disc ir genombne resolution fur billioh erkennen und sich derselben gemiiss solichermassen guetwillig aecomodiern, damit noch ferrer
die lang erhaltoe guete naohbarliche ainigkeit we.iterh.in gepflanzt und
alles dasjenige mit unierten genmetern und wol affectionierten willen
gedaeht und fiirgenoinben werde, was zu erhaltung der gewiinsehten
fridlichen rue, abwendung alles iibels und sonderlich weiter hindanhaltung des gemainen christenfeinds imor dienstlieh und erspriesslioh
sein mag, wqzue dann der lobliehen cron Hungern getreue mitglider
Ir fiirst. Drhlt. und dero getreue landschaften jederzeit genaigt und
begiirig erfmden solle. Und I r Drhlt. sein inen herrn abgesandten
beinebens mit frstlichen gnaden und. allem gueten.ganz wolgewogen.
[Grtz| den 27 aprilis anno etc. 1609.
Mai
Prijepis, uinjen 1620., . i kr. ratnom arhivu Beu;

1620.
Up. nie spis od 14. maja
1620.
Vindiva
*2
12.
'
18,. maja 1609. U Jastrebarskom.

Ban grof
Tomo Erddtj
poziva grad Zagreb

2. juna.
na stanak u Zagreb
Prudentes et cireumspecti et<\

Urgentibus arduis undiquaque patriae necessitatibus, postquam
diaetae generalis promulgandae desit occasio, dominos praelatos et
quosdam ex magnatibus atque potioribus nobilibus ad diem secundam
luturi mensis iunii, iam magni momenti negociis subveniendi causa, a jun
Zagrabiain decrevimus convocare. Ideo vos hortamur et pro officio nostro
mandamus, velitis die et loco in praetactis per suum specialem nuncium una nobiscum de praemissis tractandum interesse. Bene valete.
Ex,('astro nostro,Taztrebarzka 18 mai 1609.
Comes Thomas Erdeody.
A tergo : Prudentibus et circumspeetis dominis iudiei, iuratis
<?aeterisque civibus liberae regiae civitatis Montis Graecensis Zagrabiensis. amicis nobis honorandis.
Original s utisnutim peatom u arhivu Jugoslavenske akademije,
dgan'A,
Erdo-
13.
Prije 4. septembra 1609. U Pounu.

Mnijenje nepoznata elana ugarske dvorske kancelarije sastavu
skoga sabora.
poun-
Ad eomitia Ungariae generalia voari solent domini praelati, barohes, magnates et consiliarii omnes, quorum nomina et ordifiemisciunt
secretarii suae maiestatis, et maxim e Tiburtius Himelreieh. Barones
quidem et magnates, etiamsi plures essent fratres, modo divisim bona
possideant. quod nunc potissiraum in Sclavonia et Croatia fieri debet,
qui omnes et catholici sunt, et nunquam ab Austria desciverunt.
Deinde comitatus nobilium universi, non minus ex superiori quam
ex inferiori Ungaria et partibus hisce Cisdanubianis ac Sclavonia et
Croatia una cum regiis liberis et montanis civitatibus, capitula item
conventa, praepositi tarn infulati quam non infulati, qui sunt extra ca
pitula atque abbates omnes. Insuper dominae relictae viduae baronum et magnatum, et quoniam plerumque masculini et ioeminini sexus
-ata bona possident, ideo tales quoqu'e seorsim invitari consueveverunt ratione bonorum, quibus seorsim potiuntur. Praeterea iudices
26
regni ordinarii, assessores tabulae regiae ac magistri prothonotarii
singillatim advocari solent.
Demum istud quoque in more porrectum est, ut ex ordine nobilinm potiores et qui cum bonis turn iudicio et prudentia alios anteeunt, separation. aceersantur, ex quibfs, ut in personis propriis compareant, oceurrunt isti peculiariter invitandi, p a d s nimirum et concordlae
studiosi act bona ratione pollentes, quorum nomina inclusus cathalogus
dabit, in quantum in memoriam subeunt. 1 ) #
, . E x C r o a t i a e t S e l a v o n i a omnes nobiles, qui et catholici
sunt, et nullo unquam tempore ab Austria defecerunt.
,
Oeeurrunt ex iis h i :
(hristophorus Mernawehich,
.::
Ladislaus Petheo.
'''
Stephanus Berizlavich.
:.
Grregon'us Petheo etc.
Koncept kr. . zem. arhivu u Budimpeti: Acta diaetalia 1609(cancel.). Napisan je oito u oi saziva sabora, koji se sastao u
1. novembra 1609.
14.
..;'
'',
vj'-'i
4. septembra 1609. U Been.

Kralj Matija II. pozivlje pecujskoga naslovnoga biskupa Petra
via na sabor u Pozun za 1. novembra.
DomUro-
Matthias secimdus etc.

Reverende fidelis nobis dileete.
\\
Postquam dei benefieio i'asces et gubernacula regni istius nostri
Hungariae paribus tidelium nostrorum regnicolarum votis rite ac legi
time adepti sumus, nihil nobis aeque magis cordi curaeque cuit, quam
ut inclito isti regno nostro Hungariae charissimorumque subditorum
nostrorum saluti et permansioni paterno plane affectu consulere nutantemque regni statum ad felicem tandem portuni perducere potuissemus. In quo quidem ad finem dedueendo nihil uspiam iuxta suseejyfci
regiminis nostri exigentiam praetermisimus, non vigiliis, non laboribus,
sed nee etiam expensis nostris, quantum in hac publica necessitate
fieri potuit, pepercimus, sicut nee imposterum quoque quicquam in
nobis hac in parte desiderari patiemur. Quibus quidem laboribus et
vigiliis nostris exantlatis tametsi arbitrati fueramus regnum istud no
strum Hungariae nobis ad clavum sedentibus non modo in tuto ac
tranquillo collocatum, sed omnes quoque internas et externas dissensiones radicitus extirpatum iri, videmus tamen nonnullas adhuc priorum motuum et tumultuum-reliquias, passim in regno isto partibusque
-)
Izostavljena su imena ugarskih plemia.
27
ei adnexis vigere neqne easdem penitus esse evulsas atque eradieatas..
Unde ad reduendam firmiorem dei benignitate regno isti nostro Hungariae partibusque ei annexis diu desideratam tranquillitatem eiusque
/lefensionem et vestri quoque omnium permansionem pro suscepto "regiminis nostri officio generalom necessario statibus et ordinibus regni
istius nostri Hungariae partiumque ei subiectarum diaetam seu conventum ad festum Omnium Sanctorum, hoe est primum venturi mensis 1.
novembris diem anni praesentis 609. supra millesimum, in civitate
nostra regia Posoniensi clem enter indicendnm et promulgandum decre 1
vimus. Quapropter fidelitatem tuam hisce benigne hortamur et requirimus tibique harum serie firmiter committimus et mandamus, ut
sublato illo, qui irrepsit, abusu, quod duabus aut tribus septimanis
post comparere eonsueverunt, ad praefatum diem et locum certe et
indubitanter in persona propria comparere velis et debeas, qui tecum
ac caeteris statibus et ordinibus praedicti regni nostri Hungariae ibidem
arfutnris de ingruentibus quibusvis negociis, quae in proxime praeterita
diaeta ad futuram reiecta sunt, tractare deque iis etiam, quae ad publicam regni nostri quietem et tranquilitatem eiusque defensionem et
permansionem aecommodatissima videbuntur, communi voto et suft'ragio
pro vestri omnium salute et permansione certi quid in medium consulere, statuere ac bono etiam line determinare possimus ac valeamus T
peout nos quoque ad diem constitutum certo ibidem affuturi et iuxta
decretum Wladislai regis articulo 108. iuribus diaetalibus prx>cessuri
sumus. Seeus itaque i'acturus. Datum in civitate nostra Vienna ;',''
quarta die mensis septembris anno domini millesimo^ sexcentesimo nono:.
Matthias.
F. Nagymihaly.
A tergo: Reverendo Demetrio (!) Domitrowith
Quinqueecclesiensi 1 ), fideli nobis dilecto.
electo
episcopo
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u nadbiskupskom

arkivu u Zagrebu; Politicum.
Pripis: 1609. Exhibitae sunt in oppido Kraliocz 12. oetobris.
Takove su pozivnice primili i ban grof Tomo Erdody,
pojedini
velikai i kr. slobi gradovi, dok je na sabor taj puta pozivnica, bez sumnje
pomutnjom, izostala (gl. nie str. 31).
-.
15.
4. novembra 16(^9. U Zagrebu;

Zakljuci hrvatskoga sabora. sazvana za 3. novembra.
A r t i c u l i o m i n o r u m m a g n a t u m et n o b i l i u m r e g n i
Sclavoniae f e r i i s t e r t i a e t q u a r t a p r o x i i n i s p o s t i e stum
\ -) U originalu grjekom D e m e i x \ mjesto P e t r o . Petar Domitrovi bijae tada
naslovni peujki biskup i veliki prepot kaptola zagrebakoga.
28
O m n i u m S a n c t o r u m p r o x i m o p r a e t c r i t u r n in p u b l i c a
e o r u m n g r e g a t i n e p e r s p e e t a b i l e m m i i g n i f i c u m
d o m i n u m c o m i t e m T h o m a m E r d e w d y de M o n i o r o k e r e k ,
M o n t i s C l a u d i i ac c o m i t a t u s V a r a s d i e n s i s p e r p e t u u m
omitem, s a c r a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s e o n s i l i a r i u m ae
r e g n o r u m C r o a t i a e , D a l m a t i a e e t S c l a v o n i a e banuru,
in d i e t a i n ci v i t a t e r e g i a M o n t i s G r a e c e n s i s Z a g r a b i e n s i s i n anno d omini millesimo sexingentesimo nono
c e l e b r a t a, c o n e l u s i .
Postquam exedieto sacrae regiae maiestatis, domini dominiMatthiae
seeundi regis Hungariae etc., ad generalem regni Hungariae et partium
ei annexarum diaetam pro festo Omnium Sanctorum proximo praeterito
indictam nunctioK regni expedire sit neeesse, ideo reverendus et egregii
Balthasar Napuly, lector et canonicus ac viearius ecclesiae Zagrabiensis, Gregorius Petheo de Gerse et Stephanus Patachich vioeeomes co
mitatus Varasdiensis pro nunctiis eliguntur, quibus pro expensis iloreni
hungaricales quadringenti ita deputantur, ut si aliquid de suo plus
exposuerint, a regno restitutionem habebunt.
Cum autem tanta sit rei pecuniariae in regno penuria, ut, undo
non solum praescriptis nunctiis deputentur, sed etiam expensae haetenus per dominos commissarios huius et regni Hungariae pro publico
patriae bono Graetii factae refundantur, non sit, ideo communi voto
statutum est, ut a singulo fumo etiam de bonis libertinoruin regni
i_.njaj-.hae solum vice duo floreni hungaricales ad festum sancti Gregorii
' papae proxime ai'i'uturum ad manus exactorum dicae regiae contribuantur et administrentur, ex quibus et nunctiis modernis et dominis
commissariis pro expensis satisfiat, uuod superorit ad usus regni reservabitur.
De rectificatione tumorum in primitus celebranda ongregatione
deliberabitur et modus praescribetur. Interim restantiae nines quarumcunque exactionum et rationum per eos quorum interest usque ad
M. no.dominicam primam Adventus exigantiir sine poena, expost vero vice
comites per vadiationom antiquitus observatam exigant, poena pro se
reservata.
Ad tollendum abusum iurisdictionis vicecmitum decretum est,
ut singuli vicecomites in eorum duntaxat proeessibus inditia et exaetiones faciant. Quod autem hactenus indicatum et exemtum est, per
wsdem ^vicecomites etiam in. alioram viceeomitum processibus in suo
vigore permanoat.
Vicecomites etiam, qui terminos quarunicunque revisionum et
iudiciorum praeiixerimt, durante diaeta regni Hungariae ab administrando iure supersedeant; executiones tamen in eausis iudicialiter
decisis peragere possunt.
Proposuit etiam coram nobis spectabilis ac magniicus dominus
loannes Draskovich, cubiculariorum regalium per Hungariam magister
et sacrae regiaeque maiestatis consiliarius etc., qualiter proxime prae-
_JV"
teritorum disturbiorum tempore, dum ad Dravum castra Sclavoniea pro

eustodia regni consedere debuissent, x ) idem regnum sub poena eapitali
penes regiuin banderium insurrectionem deerevisset, dumque desiderato
in castris egregio Georgio Mikulych fama increbesceret eundem nova
moliri, incitare alios clandestine ad tumultus et regni perturbationem,
offitio banali, quo tunc fungeretur, communieato cum certis dominis
magiiatibus regni et nobilibus secum tunc in castris existentibus consilio, pro bono et pace publica se eundem captivasse et captivum, usque
dum perturbationes conquiescerent, servasse, nulla privati alicuius odii
nota, prout id iuramento spontaneo coram regno praestito confirmavit.
Et quia regnum quoque recognoscit, quod eonsiderato statu temporis
illius et perturbationum ad famam, quae tunc de praefato Mikulych
eireumferebatur, absetfte a castris offitio banali idem dominu.**
Draskovych pro publico bono et motu futuro comprimendo (ut timebatur) et eaptivare tunc et intertenere captivum potuit et debuit.
Ideoque eundem dominum Draskovitium idem regnum a poena, si
quam exinde incurrere posset, super huiusmodi captivatione et invasione curiae eiusdem omnino absolvit et absolutum ac immunem a
tralpa pronuneiat, super quo testimoniales etiam absolutoriales eidem
domino Draskovych sub sigillo regni dari decernuntur instructionique
nunctiorum ins eri volunt.
Petit egregius Georgius Mikulych personaliter astando praesentis
constitutionis et absolutionalium par. Datur.
Iidem nunctii regni Posoniuin electi de legatione Graecensi ratione
confiniorum regni et solutione iuxta informationem dominorum cmmissariorum Graeeensium, qui in diaeta quoque Posoniensi praesentes
aderunt, procedent.
Nunctii praescripti iter suum maturabunt et primum locum more
tmtiquitus consueto tenebunt. Diligentem curam adhibeant, ut in eadem
libertate cum regno Hungariae hoe regnum maneat, dempta religione,
quam in reliquiis huius regni liberam esse nolunt.
Postquam sua maiestas offitium banale dicto domino comiti et
bano etc. contulit et regnum tam in bellicis, quam in iuridicis accep
tavit eundem, ut plena authoritate maiestas sua praefato offitio fungi
procuret, mstabunt et antiquum banalem militem pro deservito servitio
exolvat ac de eerta futura similiter banalis militis solutione ac iura
mento solitis provideat, introducto in offitium domino bano cum band e r i c
solutione ae iuramento solitis in regno.
Palatinum pari modo cum Hungaris creari plena cum authoritate
exposcent.
Civitates liberae regni Sclavoniae ut in libertatibus suis eonserventur et voces habeant instar aliarum civitatum liberarum regni
Hungariae, iuxta postulationem. earum civitatum ibidem pro posse prornovebunt. Ecclesiastica iurisdictio de more veteri ut conservetur, effi
cient.
u Ljeti 1605.
'
Oonquerantur iideniiUiiuetii, quod pax inita cum Turcis violetur in

hoc regno per Turcas.. Abducunt enim homines et ultra fines debitos
mansiones figunt, ad bona, licet deserta regnicolarum. Ad quae mala
eomprimenda maiestas sua et regnum Hungariae provideat, vol autem
sua maiestas modum depellendi eos illinc praescribat.
Limitatio metarum inter confima Turcica et nostra ut fiat, postulent,
prout et in regno Hungariae facta est maiori ex parte.
Quodsi de locis depositionum mentio aliqua facta fuerit in diaeta,
nuncii etiam pro utilitate regni negotium istud promovebunt.
In antiquis libertatibus et privilegiis ae cortsuetudinibus ut conserventiir omnes et bona his disturbiis. per tactiosos distracta aliisquc
distributa ac collata, qualitercuiique ut lcgitimis suis antiquis dominis
restituantur, instabunt.
De taxis literarum in cancellarjjs et apud iudices ordinarios antiquus
mos postuletur.
Dica, quae in diaeta imponetur, in commodum confiniorum Colapianorum converteiida in hoc quidem regno pro dimidietate solvenda
deputari petatur.
De Valachis artieulus Posoniensis anni 1604. 1 et proxime prae2
teiiti confirmetur et executioni demandetur.
Moneta regis Hungariae in vicinis Germaniae provinciis pro pleno
accipiatur.
Iidem nuncii in negotio colonorum venerabilis capituli Zagrabiensis Kralioczensium super licentiatione suam maiestatem et regnum.
ubi opus merit, int'ormabunt statutumque est, ut si quispiam colonorum
inposterum sub licentiatione vol alias ad suam maiestatem conquestum
iuverit, ipso facto causam amittat.
(|uod vero attinet ad praetensionem nunctiorurn domini Zriny de
exeeutione contra prohibitionem, si aliqui errores in processu eontigerunt, emendentur per sedem comitatus.
De querelis ratione bonorum domini Zriny, ad mare Adriaticum
sitorum, ac de portu et salmis, quibus serenissimus archidux Ferdinandus etc. regnum privare nititur. negotium promoveant et de veritate harum quaerelarum exmittat sua maiestas commissarium proprium
et serenissimus archidux alterum, adiuncto etiam regni Sclavoniae
homine, de praescitu domini bani, et fiat informatio et inquisitio com
munis et iusta.
Negotium dominorum Loranth, Kerechiny, Ioannis loo et magni
fici domini Ladislai Pethe promoveant ac super restitutione arcis Barilowycha grad familiae Barilowych instabunt.
Ad quaerelam haeredum magnifici condam domini Ioannis R a t t k a y
de Nagy Tabor, ubi conqueruntur contra magnifici quondam domini
(reorgii R a t t k a y deeadem Nagy-Tabor relictam viduam, quod in arce
Nagy-Tabor muros arcenses perfringi curasset, et licet cratibus ferreis
patentia ilia loca clausisset. ita tamen, ut semper aperiri crates et
1
1604: XIV 14.

- 1608 (post cor.): IX.
31
exitus liber dari sine portaruiu ordinariarum apertione. possit, unde
grave et quaerulantibus et regno ipsi damnum oriri posset, tenereturque
regnum huic malo praevenire, quapropter conclusum est, ut vieecomes
Varasdiensis aperturas illas murorum et fenestras novas iterum muro
claudi praefatae dominae viduae nomine regni iubeat, qua nolente
praefati quaerulantes occludant. Si autem claudi non permiserit, in
poena mille florenorum hungaricalium, in duabus domino comiti, in
tertia querulantibus convicta sit et satisfactio de bonis eidem dominae
impignoratis fiat.
Conqueritur nobilis Michael Otrokochy contra familiam Sitomery,
quod eidem portionem maternam in bonis Sytomer dare negarent,
piapropter deliberavit regnum, u t in facie bonorum coram vicecomite
.omitatus Zagrabiensis genealogiam probet, qua probata idem vicecom.es
xcidat eidem portionem congruam et eundem in possessionem introducat universis iuridicis remediis amputatis.
'' Conqueritur civitas -Zagrabiensis contra egregium Matthiam Gereczy ratione dimissi cuiusdam malefactoris, qui cum aliis complicibus
et Turcis non ita pridem apud ecclesiam Divisionis Apostolorum, in
pertinentiis Pezerwara et hoc comitatu Zagrabiensi sitam, plura honiicidia perpetravit et res more praedonico mercatorum Zagrabiensium
abripuerit. Statuit ita que regnum, ut eundem malefactorem iterum ad
manus recipiat sub poena amissionis patjbularium iudiciumque de eo ad
instantiam quaerulantium faeiat et executionem, etde aliis fiat inquisitio.
Conqueruntur nunctii, quod regno Sclavoniae li,terae regales non
sint missae.
Postulat dominus banus, ut nuncii partes eius Posonii agant
ratione cuiusdam insulae ad 'areem Yarasdiensem pertinentis, ad quam
statui se curasset fuissetque in paoifico dominio eiusdem usque ad
annum praesentem. Hoc vero praesenti anno dominus comes a Zrinio
occupare earn fecisset ad arcem suam Chyaktornya, quae est in Hungaria. Vellet itaque dominus banus modum scire, qualiter insulam
siuam rehabere posset.
, . Nuncii domini comitis a Zrinio protestantur et dominum ipsorum
hoc anno nullam insulam occupasse, sed quae aliter possedit, inposterum quoque possidere vellet. Dominus autem banus offert se probaturum, dominum comitem occupasse ; vero nuncii domini comitis non consentiuht probae et petunt sub sigillo paria horum. Dominus banus
protestatur, neminem ibi probam prohibere posse.
Proposuit etiam egregius Gabriel Petheo contra Georgium Petheo
ratione non observatae cuiusdam deliberations regni iuxta transactionis cuiusdam poenam. Ideo deliberavit regnum poenam violationis transactiohis praefatum Georgium Petheo ex ilia deliberatione regni nonincurrisse, quia in libro articulorum regni in deliberatione non esset poena ilia
ascripta, licet tuxta recognitionales sigillatus magistri viceprothonotarii
defuncti 1 ) aliter emendatum haberet. Non enim vult regnum ex re'cogni' i Stjepan Berislavi ft izmedju 3. seDt. 1608. i 3. nov. 1609
32
tione vieeprothonotarii articulos suos et deliberationes publicas sine
praescitu suo reformari vel aliter recognosei, quam in libro publico
esset scriptum, nihilominus in quantum articulus regni eontinet, in effectum
deliberatio debet deduci, videlicet ut postquam praefatus Gabriel Petheo
iuxta eandem deliberationem dicto Georgio Petheo literas et literalia
instrumenta petita extradedit, ut Georgius quoque eidem Gabrieli Petheo
aeervos denegatos et res omnes in certo mandato specificatas, qua
denegasset, restituat in eo valore et bonitate. signanter aeervos, quo proxime praeterito anno framentum valebat, quos aeervos et res pro pienario valore viceeomes Varasdiensis cum ibi adhibendis viri ad id
idoneis aestimabit ae iuxta eandem aestimationem idem Georgius Petheo
praef'ato Gabrieli sine procrastinatione aut aliquo impedimento exolvat.
Qui si nollet necesseque fuerit, ipsemet dominus comes perpetuus
comitatus Varasdiensis etiam armata manu satisfactionem impendat.
Protestatur dominus Petrus Battkay, quod nisi patruus suus I.esuita limitationem in bonis Taborianis faeere permiserit. summainhactenus ei solutam se amplius non soluturum.
Pro illo praedonio, quod incolae eivitatis Montis Graeeensis Zmiehykla^ cura altero ibi complice in via intulit. fiat Graetii tempore
legationis futurae quaerela.
Binae armales suae maiestatis, unae pro Francisco Kowach, altera e
Matthia Ztanissa militaribus vijis in regno sunt exhibitae et publieatac
quibus nemo contradixit.
Prothocolla congr. II, 73 77. kr. zem. arkivu u Zagrebu,
16.
2. januara 1610. U Pounu.

Zastupnici grada Zagreba na pounskom saboru, Mihajlo Verni i Luka
Smoli, ulau prosvjed protiv nekih zakljuaka istoga sabora pred palatinom Gjurom
Thurz-nom.
Nos comes Georgius Thurzo de Bethlenftalwa, regni Hungariae
palatinus et iudex Cumanorum nec non de Arva et eiusdem comitatus
perpetuus comes serenissimi principis et domini domini Matthiae
secundi, dei gratia regis Hungariae, designati in regem Bohemiae,
archiducis Austriae, ducis Burgundiae etc. consiliarius et per Hunga
rian! locumtenens, damus pro memoria, quod prudentes ae circumspecti
Michael Vernyeh et Lucas Zmolchich, cives et ablegati ad diaetam
nuncii liberae regiae civitatis Zagrabiensis, coram nobis personaliter
constituti, per modum solennis protestationis, contradictionis et reclamationis nobis significare et detegere curaverunt in hunc modum: quod
prout iidem protestantes percepissent et secura cognovissent, status
et ordines praedicti regni Hungariae in praesenti eorum generali diaeta

eertos quosdam articulos (prouti idem protestantes praetenderent) antiquis earundem et reliquarum. eivitatum liberarum regiarum consuetudinibus et privilegiis ac libertatibus et immunitatibus minus conformes concepissent et in publieas regni constitutiones inservissent; et
primo quod eivitatum liberarum et montanarum libertates et immunitates servari quidem statuerunt absque tamen praeiudicio constitutionum anni praesentis et praeteriti: deinde quod contra liberam in
civitatibus liberis electionem iudicum et ofneirnm eivilium penes libertates eorundem et privilegia peculiaria longo usu habentem novum sub
multa dnorum millium florenorum eligendi modrim ex omnibus scilicet
nationibus civitates liberas inhabitantibus fiendum praescripsissent; praeterea quod status et ordines regni vecturam quoque eonfractorum tormentorum ad loca deputata et necessaria ipsis liberis civitatibus imposuissent, cum tamen alias non nisi bellica expeditionis tempore tormenta
vehere obligati fuerant; item quod pro exolutione conservatorum et
intertentione peditum, custodum scilicet sacrae regni coronae, separata
taxas ab aliis solitis taxis suae regiae maiestatis ordinarie praestandis
solvendas et praestandas conclusissent; coeterum quod ingruentibus regni
necessitatibus, dum videlicet domini praelati et barones ac nobiles [regni]
de singulis quatternis portis dicari solitis unum equitem intertenere et
locis necessariis statuere decreverunt, ipsae quoque liberae civitates eotuin
certum aliquem peditum numerum alere et sistere deberent et tenerentur:
postremo eductionem quoque vinorum ipsis liberis civitatibus in Poloniam
et alias exteras provincias interdixissent, sed Polonis duntaxat et aliis
externis nationibus regnum pro eoemendis et educendis vinis intrandi
facultas attributa esset. Quos quidem omnes praemissos articulos, quia
praefati protestantes in grave praeiudicium ac damnum et derogamen
antiquarum et usu quoque receptarum libertatum et privilegiorum ac
immunitatum eorundem protestantium et dietae civitatis liberae regiae
Zagrabiensis, reliquarum eivitatum itidem liberarum et regiarum vergere
et conclusos esse et illis se multunl aggravatos et oneratos fore sentiunt
et praetendunt, propterea iidem protestantes suo ipsorum proprio ac
dietae civitatis Zagrabiensis 1 ) nomine et in personis libertatibus et pri
vilegiis inhaerentibus iisdem omnibus praemissis articulis et conclusionibus ipsis nimis onerosis in tantum, in quantum iuribus et libertatibus
eorum praeiudicare dinoscuntur minime assentire volentes, solenniter
protestantes publiee et manifeste contradixerunt et reclamaverunt, prouti
contradicunt et reclamant coram nobis harum nostrarum' vigore et testimonio literarum mediante. Datum Posonii sabbatlio proximo post festum
Circumcision is domini anno eiusdem millesimo sexcentesimo decimo.
Lecta et correlata.
Original (djelomino oteen) s utisnutim
arkivu Jugoslavenske akademije u Zagrebu.
l
) Bilo je najprije napisano Cassoviensis,
MONUMENTA HIST. XLIII. ACTA COMITIALIA .V
palatinskim
peatom
a onda precrtano.
3
84
/
tergo pripis: 1610. Protestionales civitatis Zagrabiensis coram
domino palatino ratione quonmdam articuli per status regni Hungariae
contra libertatem liberarum civitatum. Posonii anno 1610.
1.7.
17. januara 1610. U Beu.

Kralj Matija II. javlja gradu Zagrebu, da je Ivana Drakovia
anskoga imenovao mestrom tavernikom.
Trako
Matthias etc.
Prudentes * circumspect! iideles nobis dilecti. iidelem
nostrum spectabilem et magnificum Ioannem Drascowich de Trakostian,
cubiculariorum nostrorum regalium in Hungaria magistrum et consiliarium
nostrum, praeclaras ipsius virtutes et eximia sua erga nostram
maiestatem et sacram regni istius nostri Hungariae coronam merita et
fidelissima obsequia et servitia, ab initio foelicis nostri regiminis et
antehac etiam quo vis tempore utiliter et laudabiliter praestita, ab eodem
cubiculariorum nostrorum regalium magistratu, quo hucusque praeclare
et benigna cum satisfactione nostra, functus est, ad officium magistri
tavernicorum nostrorum regalium benigne transtulimus et promovimus,
id ipsum vobis innotescere et per praesentes significare voluimus, quo
in emergentibus rebus et negotiis vestris recursum vestrum ad ilium
habere valeatis. Quapropter fidelitatem vestram et vestrum singulos
benigne hortamur vobisque clementer ae firmiter committimus et man
damus, ut dictum Ioannem Drascowich pro vero et legitimo tavernicorum
nostrorum regalium in Hungaria magi stro vestroque post maiestatem
nostram regiam indubitato magistratu tenere, habere et recognoscere,
debitum ei honorem deferre, iudicio et iudicatui illius astare et appellationes vestras- ad ipsum sedem<j[ue illius tavernicalem dirigere ac in
omnibus licitis et consuetis rebus iurisdictioni illius parere et obtemperare omnimode velitis et debeatis, executuri etc. Datum in civitatc
nostra Vienna decima septima die mensis iauuarii anno do mini millesimo
sexcentesimo decimo.
Matthias.
Valentinus Leepes
Himelreich.
A tergo: Prudentibus et circumspectis iudici, iuratis caeterisquc

universis civibus civitatis nostrae Zagrabiensis etc., fidelibus nobis dilectis.
-.;*
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u arkivu

venske akademije u Zagrebu.
Jugosla
hpod adrese: Grtz von dannen gen Agram.

Pripis: 1610. die 17 februaru praesentes literae suae sacratissimae
maiestatis, domini domini nostri clementissimi, intimatioms tavernici
nobis iudiei et senatoribus sunt exhibitae.
18.
20. aprila 1610. U Zagrebu (na Kaptolu).

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i e uli domino rum magnatum et n bi 1 i um e g n i

S e l a v o n i a e in p u b l i c a e o r u m c o n g r e g a t i o n e a d f e r i a m t e r t i a m p r o x i m a m p o s t d o m i n i c a m Q u a s i m o d o p r o x i m e praet e r i t a m p e r s p c c t a b i l e m magnificum dominum comitem
T h o m a m E r d e w d y de M o n i or k e r e k , M o n t i s C l a u d i i et
c o m i t a t u s V a r as die n sis perp etuum comitem, s a c r a e r e g i a e
maiestatis consiliariumacrcgnorumDalmatiae, Croatiae
*et S e l a v o n i a e b a n u m , p u b l i c a t a e t i n d i e t a i n a r e a c a p i tulari Z a g r a b i e n s . i c o n c l u s i anno domini m i l l e s i m o sexc e n t e s i m d e ci m .
Reverendus Balthasar Napuly, lector et canonicus ecclesiae Zagrabiensis, et egregii domini Gregorius Petheo de Gerse et Stephanus Patachieh, vieeeomes comitatus Varasdiensis, nuncii ad diaetam generalem
regni Hungariae Posonii proxime celebratam delegati, articulos in eadem
conclusos et per sac-ram regiam maiestatem conrirmatos praesentarunt,
ijuibus praesentatis et publico lectis infrascripto modo de publicis tractatnm est et conclusum.
Inprimis, si qui in hoc regno essent, qui decimas ecclesiarum
solvere non permitterent, statutum est, ut personae ecclesiasticae domi
num banum ea in re requirant pro mandato dando, cuius vi et vigore
tales decimas oomuimerare recusantes ad solutionem earum compellantur penes artieulum 17. anni 1609.
De tri cesima.ru m. decimarum et teloniorum exactione, item pontium
et viarum reparatione deque turbatorum proventuum regiorum poena
status se ad articulum 16. praeseripti anni referunt, ita ut tricesimatores et teloniatores se libertatibus regni accomodent, pontes autem,
cum sint in hoc regno admodum viles, rejstaurentur, quos, si aliqui
dominorum et nobilium contumatia dueti, intra unum mensem reparare
nollent, tales comperta mera rei veritate in viginti quinque florenis
hungaricalibus mulctentur, statim ab eis irremissibiliter per vicecomites
toties quoties exigendis, ex quibu.s vadiatoribus quarta pars eedat, reliquum in usum publicum regni convertatur dandum executoribus.
Et quia non desunt, qui malitia ducti de nocte pontes bonos destruere et tabulae ligneas ad forum asportare solent, tales manifeste
*
36
rei reperti toties qnoties~iri sex fiorenos hungarieales convicti habeantur. vero, qui telonia iiabent et percipiunt, teneantur pontes in
territorio eorum extruere iuxta constitutiones antiquas.
Ad querimoniam contra Nicolaum Flyok vicecomitem comitatus
Crisiensis super eo factam, quod ipse adiudioatorias exequi nollet et
negligeret, si id in futura sede vicebauali eomprobari potent, cum poena
in artieulis contents maneat.
Supplicandum suae regiae maiestati, ut articulum Posonieusis
diaetae 271) ad effectuxn dedueat, cum sua maiestas regia et ante
et post felicissimi sui regiminis snsceptas habenas cum serenissimo prin
cipe et domino domino Fordinando arehiduce Austriae et ex innata sua
in hosee fideles status et ordines dementia, tarn ad nostras, quain
incliti regni Hungarian instantissimas postulationes in se maxime pio
paterno plane affectu incubuerint, quo pacto nostrac quoque tantopere
collapsae libertates in pristirmm et vetustum reponerentur locum; non
deesse tamen quendam status et ordines subintelligunt, qui suarum
maiestatum elementissiinum animum ab hoc sacro proposito hactenus
retardasset et sic Posonienses constitutiones cum legatione G-raecensi elusisset. Ideo unauimi statutum est voto, si talis eommuniuin libcrtatuin
destructor eomperta rci Veritate eluxerit in publicis regni comitiis.
manus omnium statuum et ordinum in ipsum immittentur.
Perlecto articulo interpretatinis articulorum tertii et quarti constitutionis diaetae Posonieusis anni 1608. 2 ) statutum est, ut quemadmodum hactenus, ita etiam inposterum vicemdices nobilium evocationes
cum assignatione parium peragere possint iuxta articulum 29. diaetae
proximc practcritac. 8 )
Si aliqui ex regnicolis ignobiles armales cum iiobilitatione impetrarc voluerint, cxtunc commend atorias literas ad suam regiam maiestatem sufficientes impetrent.
Inter metas regnorum. Dalniatiae, Croatiae et Sclavoniac et provinciarum Stiriac et ( urniolae penes articulum anni 1587. commissio instituatur 4 ) requiraturque sua regia maiestas, ut earn fieri curet, dum com
missi oncm revidendarum Hungaricarum metarum expediri faciet.
De teloneis siecis et noviter ereetis fiat inquisitio per iudices
nobilium, et si quae reperientur, tales tollantur per eosdem deiectis
rotis.
Loca depositionum deputantur in Jastrebarzka et Zamobor ac in
civitate Zagrabiensi in Zagrabiensi, et in civitate Varasdiensi et Krapina
in Varasdiensi comitatibus, liceatque hominibus coinitatuum praedictoruin
indifferenter quocumque voluerint res eorum venales diferre aut deducere, extra regnum vero nemini, quas si quis extra praedicta loca et
regnnm deferret, in amissione earum rerum venalium defacto convictus
) Od god. 1609. (De externo milite ex Sclavoniae et Croatia amovendo et banali

authoritate restituenda").
2
) Post coroaationem".
s
) 1609.
*) (!l. moje Saborske spise IV, 20.
37
liabeatur, quas dominus banus aufercndi et pro usu publico regni convertendi habeat plenariam potestatis' facultatem.
De poena eorum, qui in itinere res venales ducentes seu ferentea
irnpedirent. in eongregatione primitus celebranda statuetur.
Confirmantur dicatores regii Lucas Chernkoczy Zagrabiensis et
Grisiensis ac Moyses Zaboky Varasdiensis eomitatuum, qui iuxta constitutiones proxime praeteritae Posoniensis diaetae pro connumeratione
nova 1 ) peragenda exirc debebunt: qui super offitiis eorum iuramentuui
praestiterunt. Dictis Lueae Chernkozy, Gregorio Jagatich in Zagrabiensi.
Stephanus Orgowan in Crisiensi, Moysi vero Zaboky, Ioanni Pwhakoczi
in Varasdiensi comitatibus, egregii sunt adiuncti iurati, qui super dicatione fide-liter peragenda iuramenta praestiterunt, quos omnes iuvare
tenebuntur indices nobilium, quisque eorum in suo proeessu. De sala rio
a regnicolis respectu laboris providebitur.
Magnificus dominus Georgius Keglyewycli de Bwsyn proposuit, se
debere capitaneatui suo Wesprimiensi invigilare et ab hoc regno diutius
abesse, ideo dum in absentia sua congregationes regni et eomitatuum
fieri contigerit, ordinavit pro nuntiis egregios Marcum Myrkoezi et
Petrum Benkowych, familiares suo primarios, ratum se promittens habiturum, quiequid nomine suo per eosdem in talibus eongregationibus
dictum aut factum fuerit, qui vota pro dicto domino eorum simul vel
divisim dabunt.
Ob respeetuin fidelium servitiorum egregii condam AVolffgangi
Drwskoezi, alias capitanei Petriniensis, haeredibus eiusdem omnes restantias dicae regiae et contributionum regni a bonis eorum cedere
dehentes, status condonant et relaxant.
Cum reverendissimus dominus frater Simon Bratulych, episcopus
ecclesiae Zagrabiensis, ad revisionem appelationum iudiciorum octavalium Eperiessiensium iuxta conclusiones publicas regni Hungariae proj'icisci debcat, non debebit idem dominus praelatus in causis contra ipsum
motis vel movendis astare et respondere eo usque, donee inde domurn
rcdierit.
Pro persequendis et capiendis vagis malefaetoribus passim per
regnum in nobilitatem miseramque plebem grassantibus praedonibus, fu
rious et latronibus conclusum est, ut in partibus Dravanis dominus
anus unum vaivodam cum quinqnaginta peditibus haramiis nomine
publico con ducat, probatae fidei virum militarem, qui ad huiusmodi
vagos malefactores publicos advigilabit eosque persequetur et eapiet
captosque eidem domino bauo pro infligenda illis poena iuxta demerita
eorum Varasdinum addueere aut mittere tenebitur. In liiis vero partibus,
si eapientur, tales ad dominum banum, ubi tunc temporis resideret, eo
vero in regno non existente, ad vicebanum mittentur. Qui quidem vaivoda cum haramiis primariam sedem in Jelekocz habeat, quos incolae
Jelekoczenses iuvare, cum opus fuerit, tenebuntur, in quibus quidem
partibus Dravanis post dictum dominum banum deputatur dominus
') 160t>: LXII (,,De nova portaram connumeratione i nstituenda etc."}
.48
Ioannes Budor eiusdem vaivodae et haramiarura superintendens eo
potissimum nomine, ut dum et quandocumque idem dominus Ioannes
Budor significaverit ipsi vaivodae tales malefactores grassari, teneantur
eo locorum ubi necessitas ad persequendos et capiendos tales malefac
tores ea celeritate, quam arduitas rei postulabit, proficisci ad insolentiam eorum latronum eoercendam et reprimendam.
In partibus autem Crisiensi et Zagrabiensi comitattium confmiorum
alii superintendentes eorum vaivodae et haramiarum constituuntur generosi domini Franciscus Orehoczi et Balthasar Wragowych. de Mariassowcz post dominum banum, qui debebunt molimina et maleiitia
eorundem latronum, qui in iisdem partibus grassarentur, ipsi vaivodae
cum celeritate intimare in eo, ut idem eo aecelerare et mala a nobilitate et misera plebe avertere debeat, quibus quidem vaivodae et haramiis viciniores dictorum locorum nobiles ut tempore necessitatis armati
opitulentur, in omnibus comitatibus indifferenter. Si possessionati huiusmodi publicae constitutioni obedire et dictos haramias requisiti iuvare
nollent, toties quoties in homagio eorum proprio convincantur, ignobiles
quoque in eorum itidem homagiis viginti quinque florenos facientes
mulctentur per dominum vicebantim et vicecomitcm Varasdiensem exigendos et art! usum publicum regni applicandos.
Quod vero ad fixos et indigenas malefactores. nobiles possessionatos et ignobiles attinet, utpote fures, praedones, homicides, raptorespubliee audentes minari neces, verberatores et opprossores nobilitatis, combustiones et similia enormia facinora: item intoxicatores, meretrices,
adulteros et strigas eorumque receptatores, conservatores et fautores
domini vicebanus et vicecomes Varasdiensis eos ex offitio citent et
iuridice convictos extraordinarie sibi iuridicis remediis amputatis sine ullo
respectu pcrsonarum poena capitis puni ant. Vagabundi autem et impossessionati nobiles similis criminis per eosdem eapiantur et puniantur
eadem poena capitis et singulis annis faciant inquisitiones de humsmodi malefactoribus domini vicebanus et vicecomes Varasdiensis. Qui
autem iuridice iam proscripti et convicti sunt, eosdem etiam iidem persequantur et capiant debita poena afticientes.
Tales autem, si forte sese defenderent in domosque includerent
domos etiam ipsas invadere et si extrema necessitas postulaverit, vide
licet si aliter capi non possent, seque armis defenderent, easdem domos
incendendi potestatem habeant, caute tarn en. ne incendium villas et
vicinos innoxios consumat.
Cum hactenus ad tot et tantos labores gravesque et multas expensas publicas negotium libertatis nostrae et restitutionis authoritatis
banalis iuxta postulationem statuum ad effectum non sit deductum.
statutum est, ut sua regia maiestas iterum per novam legationem requiratur in eo, ut se benigne super ea re resolvere et dominum banum
in officium more vetusto introducere militesque banales persolvere et
stipendia ordinare dignt'tur.
39
Nuntii destinantur domini lector Zagrabiensis 1 ) et Gregorius Petheo,
quibus instruetio dabitur et literae sub sigillo regni ad suam regiam
maiestatem.
lit autem dica regia in hoc regno exigatur, uti anno praecedenti
est exacta, bona vero, quae dicata anno superiori non essent, dicentur
per dicatores iuxta articulum Posoniensis diaetae proxime praeteritae. 2 )
Nam si iuxta eundem articulum nova connumeratio fieret, minus pecuniae
t'aceret, cum in hoc regno maior pars sit inquilinorum. Quia autem plerique nobiles conqueruntur, ipsis esse in praeteriti anni connumeratione
quasdam difficultates, quod bona commixta sint plurium, et certi nobiles
pro colonis ascripti, id dicatores conscientiose rectificent et etiam, quia
divisiones subsecutae sunt, divisi eoloni dominis suis modernis in regno
ascribantur.
Ut iudicia in comitatibus huius regni sub iudiciis octavalibus Eperiessiensibus modo consueto celebrentur et cum quaerelis viceoomites
procedant, conclusum est.
Ad solutionem praedictorum haramiarum et alias Colapinas regni
expensasque lcgatorum Viennam et Graetium proficiscentium, una cum
dica exigendi a singulis fumis floreni tres hungaricales, quorum medietas
ad sancti lacobi apostoli, altera vero medietas sancti Martini episcopi2S. juia
testa admmistrare debebitur, ox quibus conservatoribus coronae ceduntii. no\
denarios hungaricales 50.
Ad restaurationem ruinarum Petriniensium et Borkussevinae deputantur a singulis 1'umis duo laboratores pedestrcs praestandi ad duos
terminos, a quatuor vero fumis unus currus, quibus quidem laboribus
et vecturis qui praefuerint, pro eorum industry et iudicio videbunt,
quanta, quot et qualia robora lignea succidi debebunt. Veetura octo
(liebus fieri debebit, una vice pro uno termino, pro altgro altera vice.
Laboratores vero una vice unus a fumo, altera alter praestari debebunt,
semper ad dies octo continuos in labore; vecturam praestabunt processus
Schitaroczi et Polehych. Caeteri omnos manuales laboratores dabunt.
Superintendentes nominantiir dominus vicebanus, 3 ) [Gaspar] Blaswyewich
et Nicolaus Megy wrechky ; praeerimtque indices nobilium, quisque suo
processus Decima quinta maii vecturam et laborem inchoabimt. Dictis **.
superintendentibus durante labore ad singulos dies deputantur quinquaginta denarii.
Illi vero, qui ad fumos connumerati non sunt, iuxta domini bani
limitationem fortalitia Colapina restaarabimt.
Scribendum serenissimo archiduci Ferdinando ratione colonorum
et arcis Oirqnennae familiae Korechini iuxta informationem Ioannis
Bndor.
Proposuit dominus vicecomes comitatus Varasdiensis, 4 ) qualiter ipse
mandatis et deliberationibus dominorum regnicolarum satisfacere volens,
J
)
)
)
*)
9
Baltazar 'Napulv Dvornii.

1609: LXII.
Krsto Mrnjavi.
Grgur Petho.
40
inter Georgium et Grabrielem Petheo eertos acervos aestimaverit quaesiveritque a statibus, an parat a pecunia aut aliorum satisfactionem impendere deberet domino Gabrieli Petheo. E contra egregius Georgius
Mikulych et Lucas Zmolehich, procuratores dicti Georgi Petheo, ipso
praesente respondissent. literat testimoniales in eo negotio a Ioanne
Semoczi. i udice nobilium, esse sinistre extractas et adduxit eundem
iudieem nobilium, qui fassus esF^ non deessc legitimas suas literas, quia
persuasion e consortia dicti domini Gabrielis eas scripsisset, nee esse per
eundem sigillatus. Addidissent prociiratores praefati Georgii Petheo, quod
iudex esset per dominum Gabrielem corruptms et sic literas extradedisset. Ac tandem aliis hinc inde allegationibus faetis, procurator
dicti Gabrielis indicium petivisset, tarn de Uteris, quam de proeuratoris obiectione ratione corruptionis et dieeret, esse violationem
salvi eonductus. Deliberatmn itaque est iuxta toties t'atas deliberationes, solutionem aeervorum iuxta aestimationem vieeeomitis debere
fieri in parata pecunia, et pecuniis non existentibus, tandem de iuribus
possessionaribus sine ulterior! dilatione et omni praepedimento omnibusque iuridicis remediis amputatis. Index autem. quia contra se ipsuin
ipsemet fatetur, sese falsitatis accusat contra iuramentum suum et
constet testimouialiter in toto manu sua propria script-as et subscriptas
ac sigillo ciusdem obsignates, amovetur ab offitio et infamis prouunciatur. Dictus quoque Lucas Zmolchych pro verbis iniuriosis contra do
minum Grabrielem Petheo in violatione salvi eonductus convincitur in
tlorenos videlicet centum liungaricales, in duabus domino bano, in tertia
vero partibus laesae parti solvendis. Convictus in praemissa violatione
salvi eonductus non excedat domo hac, donee onus praeiatum, iuxta
veterem eonsuetudionem in similibus observatam, persolverit. Et petit
praefatus Gabriel Petheo exmissionales ad vieecomitem super executione
deliberata. quia hie cepit initium ad instantiam suam et ex constitutionibus (lominorum regnicolarum ad f'inem pervenit, cum a regni statutis
appellationes non eonsuevere.
Deputantur denuo pro rectificandis bonis (lominorum Ioannis et
(ieorgii Keglyewych iuxta priorem inter eosdem transactionem, iisdem
dominis ita exposcentibus, quam rectificationem peragent illi, qui ahtea
denominati fuerant, quibus adiungitur dominus lector Zagrabiensis 1 ) et
loco domini episcopi Zagrabiensis 2 ) substituitur dominus vicecomes Stepbanus Patachych.
Eratres Eranciseani monasteriorum sancti Leonardi sub Lipowoz
et beatae Mariae Virginia in Jaztrebarzka petunt, suos exiguos colonos
a public-is contributionibus et laboribus eximi et libertari, qui per status
libertantur. Orent igitur deum pro incolumitate regnicolarum et permansione re_'ni.
Ad aggeres Zavi in opposito Koznycze deputantur bona dominorum utriiusque comitis Erdeody Selenezensia, nobilium Campi Za') Baltazar Napuly Dvornii.
) invnn Hratnli.
A I
grabiensis, videlicet coloni et inquilini eoruin unitim, ae eapituli Zagra.

hiensis Ultrazavana, Chernkowcz, Schitarowcz. Mykssowcz. Jakussowez,
Chehy et Podotochye, item fratrum eremitarum Ultrazavana.
Admonitus est nomine publico egregius Georgius Mikulych ad
instantiam generosae dominae Annae Tompa, relietae viduae egregii
condam Christophori Bedekowych, ut illos acervos aliasque res mobiles.
quins haberet apud curiam eiusdem in possessione Gregorowcz, qui res
ponds, se eos nolle inde amovere, eo quod cum dicta domina Anna
esset in processu litis ratione eiusdem curiae. Domina petit literas te
stimonials sub publico sigillo suprer admonitione praemissorum. Dantur.
Egregius Petrus literatus Polcliych, iudex nobilium, translatus est
per resignationem iudicatus egregii Stephani Apalenich de Adainowicz
ad iudicatum suum. Egregius vero Gregorius Jagatich loco dicti Polcliych
index est constitutus, qui publiee praestitit iuramentiim. Et licet Cosma
quoque Korenzky a iudicatu sno veniam petal, manebit tamen in officio
usque ad futuram sedem eomitatiuim Crisiensis et Zagrabiensis, ubi de
sufi'iciendo illi altero iudice deliberabitur.
Proposuit per SUQS nuncios querulose magnifica domina Ana Konzky. relicta vidua magnifica condam domini Ioannis Rathkay; quod
magnifica Eufrusina Palffy, relicta olim magnifici domini Georgii Rthkay,
ad requisitioned et exmissionem domini viceeoniitis eomitatus Varasdiensis eertas controversas novas fenestras in loco minus convenienti terrae
propinquo patefactas, ex quibus castro periculum fieri posset, obstruere
et claudere nollet, pet ens eadem domina proponens. ut denuo admoneatur
dicta domina relicta per dictum vicecomitem, qui dictas fenestras tarn
late patentes et simili in loco patefactas, periculosas castro obstruat,
alioqui poena per regnum prius superinde statuta puniatur. Obstruetionis
vero terminus fiat decimus quintets dies abhinc.
Parochus sancti Ioannis de Marocha conqueritur pro denegatis
deseryitis in parochia ecclesiae sanctae Trmitatis de eadem Marocha
caponibus. durante sub plebanatu ibidem et de vino detento, ad cuius
querimoniam conclusum est, ut capones et debiti sni proventus restituantur cum vino etiara detento viginti cubulorum.
Armales cum nobilitatione Thomae Hwoych, provisori domini bani
Varasdiensis, sunt exhibifae, quarum confirmationi idem dominus comes
banus, terrestris ipsius dominus assensit ea conditione, quod si idem
gesti officii provisoratus rationom reddere non posset, liceat sibi euin
nsque ad satisfactionem non obstante dicta nova nobilitatione capere,
uti in ratione convictum instar rustici.
Exactoxes dicarum et contributionum dabunt rationes l o iulii Krapinae et diebus sequentibus.
Accipient rationes magnificus dominus Ioannes Keglyewych et
dominus lector Zagrabiensis, 1 ) item egregii domini Gregorius Petheo,
Stephanas Patachich, Gregorius Swgnetych, Mattheus Kozzo et Nicolaus
-1 Namilv Dvornii.
42
Malenych, non obstante unius aut alterius absentia, et loco absentium
poterit dominus banus substituere, si necesse iudicaverit.
Interim domini vicecomites et iudices nobilium cum extradatis
officium suum peragent. Illam tamen contribucionem ultimam, pro exlo.majapensis ordinatam, usque ad 15 maii solvant omnes sine poena. Postea
autem exigatur ad regni utilitatem convertenda et rationem dabunt de
duppla abolita poena prius constitute sex florenorum hungaricalium.
Conquesti sunt iudices nobilium, quod quidam nobiles vadiare se
non permitant nee expeditorias, si forte praetensum debitum solvissent.
ostendere vellent vicecomes armata manu etiam, cum auxilio domini
supremi comitis, si necessum fuerit, sexduplam accipiat, in duabus pro
regno, in tertia vero partibus pro se convertendam. Quod si aliqui colonorum se amisisse expeditorias dicerent, imponatur eis iuramentum, solis
eorum in personis praestandum, super eo, quod tales expeditorias habuerint, sed eas amiserint. Si iurabunt, a praemissa poena et taxa praetensa liberabuntur.
Exactores autem contributionum teneantur intra annum sic extradatas iudicibus nobilium assignare, ut cum eis circumire possint intra
annum et dent singulis annis rationes.
Conquestus est egregius Franciscus Medussoczy, qualiter liaramiae
universi regnicolarum eundem veluti solutorem in eonfiniis cepissent.
Praesentes autem vayvodae et plurimi haramiae cum sese varus modis
excusassent, dominus vicebanus quoque, prout res gesta fuisset, retulit
et quod ibi certi alii assententes ipsos haramias in id ineitarint; deliberarunt, quod ipsi haramiae inposterum si aliquid huiusmodi attentarint,
ut et solutione careant et capitis poenam subeant. Nunc autem ex
gratia illis condonatur delictum, assentiente etiam praefato Medussoczio r
dummodo nominentur incitatores, interim super absolutione literas testimoniales non habebunt.
Exactor dicae anni praesentis et solutor haramiarum eligitur nobilis Michael Vernyeh, civis Zagrabiensis, cum assecuratione tali, ut si
quocunque casu (^t ratione per eundem damnum evenerit, intrascripti
fideiussores defacto exolvant, egregii nempe domini Christophorus Merniawchych de Brezowycza vicebanus, Balthasar Wragowyeh. Stephanus
Patachych vicecomes comitatus Warasdiensis, Ioannes Bwdor, Moyses
Zaboky, Ioannes Krwssely, Ioannes Rukell, Jacobus Gasparin, Petrus
(, Nicolaus Malcmych et Georgius Perwan, qui habebit salarium
annuale llorenos centum quinquaginta hungaricales, ita ut a miseris
colonis pro quietantiis nihil accipiat.
Nobilis etiam Saranych de Kosznycza ad instantiam domini vieebani, uti magistratus in sede iudiciaria comitatuum Zagrabiensis et
Orisiensis fuerat praescriptus, qui voto omnium rationabilibus ex causis
absolvitur, et dantur ei absolutionales.
Officiales regni sint ab omnibus contributionibus cuiusvis generis
et laboribus publicis, sicuti hactenus fuerunt, exempti. Tempore autem
publicorum laborum medietate salarii praeeedentium annorum sint contenti.
43
Capitaneus equituni eorum, qui a fumis iuxta articulum anni 1610.
tempore necessitatis dabuntur, eligitur dictus dominus Gregorius Petheo.
ita tamen, ut ab octo fumis unus eques tantum detur. Civitates autem
pedites dabunt iuxta limitationem domini bani.
Id quoque conclusum est, ut singuli armales nobiles, in comitatu
Warasdiensi degentes, se domino vicecomiti Warasdiensi praesentent in
regestum publicum conscribendi. Eatenus etiam in comitatibus Zagrabiensi et Crisiensi domino vicebano et comiti comitatuum Zagrabiensis
et Crisiensis, qui taxabuntur per eosdem vicebanum et vicecomitem
Warasdiensem et taxa eorum ad solutionem dicti capitanei eonvertetur
per dominum fiendam.
Armales taxabuntur per iudices nobilium ad mandatum et limita
tionem domini bani in comitatibus Zagrabiensi et Crisiensi uti bani, in
Varasdiensi uti perpetui et liberi comitis.
Sancitum etiam est, quod exactores et solutores haramiarum deinceps
sine speciali commissione domini bani panno eosdem haramias non
solvant sub amissione officii eorum. Si vero ultronea voluntate aliquis
haramiarum ad mercatores pro panno ad solutionem stipendii dando iret
pannumque ab ipsis acciperet, tales mercatores non a regno, sed ab
ipsis haramiis solutionem urgeant.
Respeetii servitiorum domini Gregorii Petheo in diversis legationibus publicis factorum status condonant et relaxant praecedentium
annorum omnes restantias tarn dicae, quam ali arum contributionum
laboresque a bonis suis cedentes.
Cum productum sit per nuntios venerabilis capituli Zagrabiensis
quoddam scriptum, Sclavoniee factum, cum pasquillo et comminatione
invasionis eosdem dominos capitulares per Valachos, quod tendit ad
ruinam et detrimentum totius regni, statutum est, ut si talis resciri
poterit, puniatur tanquam proditor regni.
Praeterea, quia coloni Kraloczenses et Dumocenses eiusdem capituli
Zagrabiensis ab obedientia eiusdem sese subtraxerunt, apertamque rebellionem continent, eosdem iidem capitulares persequantur et capiant
per totum regnum, in quorumcumque dominorum et nobilium bonis
reperiri poterint, libere et sine impedimento.
Deinde cum suae regiae maiestatis protectionales et plenipotentiales
pro parte eiusdem capituli contra eosdem colonos nobis sint exhibitae,
omnes domini et nobiles singuli, ubi tales reperiri et capi poterunt, una
cum rebus eiusdem capitularibus et hominibus eorum adiumento sint,
idem statutum suffragetur omnibus regnicolis in similibus.
Contra protectores autem ipsorum animatoresque et consilium
dantes, salvo processu iuridico domini comitis Zriny in poena infra
denominando procedatur.
Similiter domini possessores villae Brezowycza sub castro Nagy
Kemlek conquesti sunt contra Stephanum Fortuna et Georgium Bienikium cives, quod ipsi colonos ipsorum villae praefatae similiter ad
41
rebellionem concitarun.t, suppli rati ones et t'alsas aecusationes .*
conseribendo, contra quos modo inirascripto erit proeedendum.
Pari modo contra Blasium Filippowycli ad quaerelam reverendissimi
domini episcopi Zagrabi ensis,1) quiinsimili colonorurn rebeUione Ugrensinm sollicitatorem egit in regno, procedatur, <jmi citari debebunt per
dominum banum ad primam eongregationem regni et cum iudicibus
regni ordinariis iudicetur extraordinarie et procedatur contra cos omnibus
inridicis remediis amputatis in poena capitis, qui si comparerent.
proseribantur ad pleetendum. Constat enim ex huiusmodi colonorurn
animatione insiirreetioneque semper pacem fuisse turbatam.
Quodsi imposterum etiarn aliqui reperirentur, qui, quorumcunque
dominorum et nobilium eolonos ad tales actus animarent, consulerent
aut incitarent ad rebellionem et inobedientiam (salva licentiatione et
petitione. quae est libera), in sedem comitatus sni eitentur et omnibus
inridicis remediis amputatis si probatum contra cos fuerit. poena capitis
pari modo puniantur sine ulteriori dilatione, dominus vieebanus citari
taciat illos nobiles, qui penes Valachos iuramenta praestiterunt in causa
coloni magniEci pueri Castellanffy.
Conquesti sunt (juidam domini et nobiles contra quosdarn, qui
eolonos eorum de noete abducerent vel abduci curarent. ldeo statuitur
contra tales, ut e.jtentur in primam sedem comitatimm et ibidem contra
oos procedatur. si colonos benevole restituere noluerint.
Ad litems serenissimi archiducis Ferdinand] scribendum, quod
postquam capitaueus Caproneensis, qui nuncius eiusdem serenissimi in
uteris nominatur, venit, quod nihil cum eo tractari potuit: nihilominus tamen de Petrinia traetandum censuerunt et quid conclusum sit.
perscribatur.
Quia autem ratione debiti. quod WolHgangus Homerlstill, civis
t negotiator ('iliensis in Stiria, nobilibus Jacobo Plywschak et Paulo
Mwdych ob quandam t'ideiussionem obligatur, cives Cilienses tam per
illustrissimos dominos comites Erdeodv, (|uam regnum specialibus Uteris
f'uerint requisiti. ut eos benevole contentent, alioqui de rebus et mercimoniis mercatoris eiusdem civitatis Ciliensis in Klyanecz oppido sic
dicto, praermssorum dominorum comituni in pertinentiis castri Ohazzarwara et comitatu Varasdiensi existentibus anno superior! arestatis
daretur, eosdem atflictos nobiles contcntandi plena t'acultas, quod cum
annotati cives tecerint. neque i'acere conentur. statuitur, ut iidem
domini comites Erdeodv eis iisdem de mercimonits satisf'actionem
absque ulteriori procrastinatione impendi faeiant, ex residuo vero
Caspar Blasiewych contentetur.
Ad quaerelam dminae Hester Berzay in eo lactam, quod egregius
Caspar Sissinachkv sponsum suurn quendam Pethy nimcupatum, ac riter
verberasset et captivasset, rebusque omnibus spoliasset et vestibus
exuisset, eius quoque dominae res itidem universas potentia mediante
aecepisset ct in usum suum convertisset. per status responsum publico
') ironn Hratuli.
45.
extitit, ut eadem domina suae iniurias omnes, quas praetendit, vigors
quaerelarnm iuxta novissimas constitutions regni Hungariae coram
ilicto domino vicecomite Varasdiensi prosequatur. Idem quoque Caspar
Sissinachky pari modo contra ipsam eodem processu quaerelaruin si
quid praetensionis habet, procedat, quae quidem domina cum aecusata
sit maleficiorum plurimorum, contra ipsam per vicecomitem Varasdiensein
inquisitio fiat, eidem domino vicecomiti a domino bano et comite comitatus Warasdiensis perpetuo oretenus publice commissa et demandatn
Inter alios querulantes egregius quoque Balhasar Patachych de
Zayezda contra dominam Hieronimam Gereczy, relictam viduam egregii
olim Ladislai Patachich, est conquestus, priorem suam querelani alias
superinde lactam repetendo in eo, (|uod ipsa post obitum dicti condam
Ladislai Patachych, nullam habens prolem, ad tot et tantas instantias
dicti Balthasaris Patachych aliorumque fratrum condivisionalium literas
et literalia instrumenta, factum bonorum Herkfianorum, aliorumque
fratrum concernentia, toties authentice requisita, veris et legitimis
haeredibus conservatoribus et defensoribus eormn bonorum successioneque ad ipsos derivantium redderc et restituere nollet, unde publico
nomine eidem dominae relictae iniungitur, ut ipsa universa privilegia,
literas et literalia instrumenta ad earn familiam pertinentia coram
egregio Stephano Patachych vicecomite comitatus Varasdiensis. sub
iuramento sola sua in persona praestando restituere debeat et teneatur.
Q,uoniam vero ilia controversia, i[uam tamilia condam dominae
AnnaeMyhanowych, tam ratione bonorum Pezzerwariensium cum fratribus
Gabriele et Joanne Boltynacz, quam etiam universarum rerum mobilium eiusdem Annae Milanowych defunctae sit in regno mota, satis
graves altercationes et violentias peperit. Ideo partibus benevole consentientibus statutum est, ut egregii Franciscus Medwssoczy et Lucas
Chernkoczy, vicecomites comitatus Zagrabiensis, adscitis sibi singuli
quatuor personis ad taciem loci litigiosi exeant ibidemque tam de
praemissis universis bonis mobilibus et immobilibus, (|uam etiam quibuslibet violentiis, qualitercunque per partes invicem commissis (sola
appelatione superinde in sedem vicebanalem admissa) iudicium et iustitiam facere debeant. Interim autem dissidia, inrgia et digladiationcs
partibus ipsis prohibentur hoc nostro publico decreto.
Generosus etiam Balthasar Wragowyeh de Mariassowcz, tutor
nempe magnifici pueri Joannis Castellanffy, proposuit privilegia et
quaevis alia literalia instrumenta eidem Joanni CastellaniTy cum aliis
familiae Bradachianae portionatis communia in bonis Zagrabiensi et
Warasdiensi comitatibus existentia, defuncto egregio Nicolao Sissinachky,
apud egregium Casparem Sissinachky, t'ratrem eiusdem carnalem et
uterinum haberi; quod cum idem Caspar Sissinachky coram statibus
non negasset, statutum et commissum est publice, ut ipse dicta privi
legia sub iuramento sola sua in persona praestando producat, assignanda digniori sexui eiusdem familiae, nempe dicto .loanni Castellanffy.
in eadem f am ili a masculo et annotatis tutori et generosae dominae
46
Sophiae Gereezy matri eiusdem, coram generoso Stephano Pataehych
vicecomite comitatus Varasdiensis. in termino per eundem praefigendo.
Prothocolla congreg. Tl, 7989
u kr. zem.
arhivu u
Zagrebu-
Potpisa protonotarova odnosno viceprotonotarova nema, znak da novi

viceprotonotar po smrti Stjepana Berislavia jo nije bio izabran; to
vrijedi i za saborske zapisnike od 27, febr. i 4. nov. 1609.
19.
16. maja 1610. U Gracu.

Nadvojvoda Maksimilijan Ernst pie Nikoli Zrinskomu Srbima
sima), naseljenima po njegovim primorskim
posjedima.
(Vla
An Ni cl as g r a v e n von S e r i n .
Maximilian
Ernst.
Wolgeborner liober getreuer.

haben in abwesen unseros treindlich geliebten herrn brueders
Ferdinandi. erzherzogen zue Osterreich etc. dasjenige, wesson du dicli
sowol vor deu Hungrischen als Crabatischen und Windischen stenden
under donen jiingst fiirgeloffenen rakusch-landtagen oder versamblungen.
ne.ben dome so dits orts absonderlich von irer kgl. Mt. herrn Mathiasen,
erzherzogen zu Osterreich etc. daher geschrieben worden, deiner in
Dalmatien und^ Crabaten wohnenden undertanen, denen von Crabatischen
und Zengerischen kriegsvolk, zuemal den Wallachen, allerlai ungebucr
und gewaltetigkaiten zuegefugt werden solten und dass du solche lachen under dein gehorsamb zu bringen Ijegehren tust in gehorsam
beschwrt, mit genaden angehrt und verstanen. Wie nun alspald
daraul* die ferrer notturft, was zue abwendung dergleicheu schdlichen
unhail furzuekeren notwendig, auf ain und das ander ort expediert
und dessen hchstermelte ir kgl. Mt. mit ehisten hinnach zue dero ferrer
nachrichtung erindert werden solten, also wirdest du dich damals bei
seiner liebden mehrer beschaids zu erholen, dich auch iiber das der
vorigen ergangenen genedigisten resolution beruerter Wallachenobedirung halber, ohne zweifel zu erindern wissen. Sein dir etc. Geben in
<ler statt Grz den 16. maii anno 1610.
*
Maximilian Ernst.
Na hrptu: Abschrirt des schreibes so die lurst. Drhlt. Maximilian
Ernst zu Osterreich etc. den Niclas grafen von Serin von 16. maii
1610. wegen der Wallachen zuegeschrieben.
Suvremeni
smlekek B.
prijepis u kr. ugar. zem. arkivu
u Budimpeti;
Tort,
47
20.
18. jala 1610. U Beu.
Kralj
Matija . pozivlje pecujskoga biskupa i velikoga preposta kaptola

zagrebakoga Petra Domitrovia, da bezodvlano dodje u Be.
Matthias secundus etc.

Reverende fidelis nobis dilecte.
Quum impraesentiarum praeter omnem expectationem nimis ardua
negotia emerserint, quae celerrima consultatione et expeditione indigent
et de quibus cum fidelibus consiliariis uostris Hungaris et tecum quoque
mature agere et tractare decrevimus, quapropter fidelitatem tuam benigne hortamur tibique clementer ac firmissime committimus et man
damus, aliud plane habere nolcntes, ut sine ulla mora, excusatione.
renitentia et difficultate, quibus locus nullus dari potest, ubi has literas
nostras acceperis, confestim itineri te committere et currum conscendere
atque dies et noctes festinando hue ad nos celerrime properare et ad
vigesimum nonum diem praesehtis mensis iulii certocertius hic comparere velis et debeas, intellecturus postea ex nobis, quanam de causa
t e hue evocare voluerimus. Executurus etc. Datum in civitate nostra
Vienna deeiina octava die mensis iulii anno domini millesimo sexcentesimo decimo.
Matthias.
Himelreieh.
A terg: Keverendo Petro Domitrovych. electo episcopo
queecclesiensi, fideli nobis dilecto. Cito, citissime Agramb.
Original s utisnutim velikim
arhivu u Zagrebu;
Politicum-
kraljevskim peatom u
Pripis.- 1610. 4.' augusti redditae per familiarem

dissimi praelati Thomam.
Quin-
nadbiskupskom
domini reveren-
24 augusta 1610. U Beu.

Kralj Matija II. nalae grofovima Tomi i Petru Erdodyju, Petru Drakoviu Trakoanskomu i Franji Orehovekomu, da ne gaze prava i pri
vilegija itelja mjesta Brezovice kod Kalnika.
Spectabiles et magnifici ac egregii Jideles nobis dileeti.
Expositum est maiestati nostrae nominibus in personis fidelium
nostrorum circumspectorum universorum civium et incolarum oppidi
vestri Brezovicensis gravissima cum querela, qualiter vos eosdem exponentes, postquam certas suas libertates et privilegia a nobis confirmata
accepissent ae ea in generalibus regni nostri Sclavoniae comitiis exhi-
4
, bere et publicare voluissent, medio fideiis nostri egregii Francisei Ore11. apr.hoezy circa praeteritum Paschatis tempus inopinato militari manu
hostiliter aggredi, disiici, diripi, vulnerari, captivari, vinculis distringi
ac ounctas res illorum in prapdam convert! curassetis neque tanto perculsi metu confirmata sua privilegia coram regno in comitiis publicis
producere ausi fuissent ac insuper dictus Orehoczy sacristiae illorum
claves vi abripuisset neque al) eo tempore populus christianus more suo
eonsueto sacris incumbere potuisset, sed pecorum more vivere cogeretur.
imo illius intentionis plane essetis, ut ex civili condition]' in plebeum
et rnsticum plane statum eos redigere velletis, iniuria, damno, oppressione ac praeiudicio libertatum suarum manifesto, supplicatum propterea nominibus et in personis praefatorum exponentium maiestati noatrae extitit humilime, ut ipsis tarn dire et misere oppressis de opor
tuno superinde remedio gratiose providere et aliquod miseriarum suarum
allevamen ipsis obtinere dignaremur. (Quorum humili supplicatione benigne exaudita, quum miseram plebem christianam veluti homines et
non pecora a suis dominis servari et tractari congruat neque velimus
quenquarh contra iura et privilegia sua tarn inique turbari et opprimi.
idcirco tidelitatem vestram benigne liortamur vobisque et vestrum
singulis harum serie elementer ac firmissime committinus et mandamus,
quatenus acceptis praesentibus et praemissis sic ut praefertur stan
tibus et se habentibus praefatos oppidanos vestros Brezovicens alte
ring non ita dire persequi, molestare et damnificare, sed potius uti
homines et non beluas initius tractare, ex longa et diuturna captivitate
miseros eorum cives, si qui adhuc detinentur, liberos dimittere, violenter ac indebite ab eis ablatas res omnes integre reddere, claves
sacristiae eorum abreptas, ut deo servive et sacra audire valeant.
illis restituere ac denique in iustis eorum iuribus, libertatibus, consuetudinibus et privilegiis per no str am quoque maiestatem eonfirmatis
eosdem sine renitentia et difficultate aliqua illibate et omnimode
conservare neque illis ulteriorem ad nos recurrendi et nos molestandi
ansam praebere velitis et debeatis. Exeeuturi in eo etc. Datum in
civitate nostra Vienna vigesima quarta die mensis augusti anno domini millesimo sexcentesimo decimo.
Matthias.
u Zagrebu; Acta neoacquisita.
Valentinus Leepes,
peatom u kr. zem. arhivu
A tergo: Spectabilibus et inagniiicis ac egregio comitibus Thomae

Erdeody de Moniorokerek, Montis Olaudii et comitatus Varasdiensis
perpetui comiti, regnoruln nostrorum Dalmatiae, Oroatiae et Sclavoniae bano ac consiliario nostro intimo, item Petro Erdeody de dicta
Moniorokerek, Montis Claudii similiter comiti perpetuo, ac Petro Drascovich de Trakostian et Francisco Orehoczy, possessoribus castri Kemlek.
simnl vel divisim eonstitutis etc.. fidelibus nobis dilectis.
43
22.
7. septembra 1610. Na Cesargradu.

Ban grof Tomo Erd'dy poziva opinu grada Zagreba na sabor u Zagreb
za 23. septembra.
Prudentes et circumspecti ami ci nobis Jtonorandi salutem cum
favore.
Cum non exigui laboratores in proxima generali huius regni congregatione per dominos regnicolas ad Petriniam deputati fuerint, effici
tamen nullo* potuit modo, ut omnes fortalicii iUius ruinae dissipataque
moenia illis laboribus refici et consummari potuissent, constare vero
omnibus non ambigimus, quam dolosa consilia* callidus hostis de intercipienda per ruinas illas patentes Petrinia habuerit, unde ne ex huiusmodi clandestinis machinationibus haec patriae in manifestum incidat
periculum, tempestive omnium dominorum regnicolarum unanimi voto
praefato fortalicio providere decrevimus; sunt etiam aliae regni ne
cessitates, quae non nisi communi omnium sufraggio i'oelici fine concludi possunt. His itaque de causis generalem congregationem horum
Croatiae et Sclavoniae regnorum Zagrabiam ad feriam quintam proximam post festum beati Matthaei apostoli et evangelistae, id est ad
vigesimam terciam -diem praesentis mensis septembris, promulgandam
statuimus. Itaque vos requirimus et hortamur vobisque authoritate
nostra banali committimus et mandamus, quatenus die et loco in praetactis celebrationi huiusmodi generalis congregationis per vestros speciales nuncios cum sufficienti instructione interesse et comparere debeatis et teneamini. Secus non facturi. Bene valete. Datum ex curia
nostra Nova Chazarwariensis septima die septembris anno domini 1610.
Comes Thomas Erdeody,
banus.
A tergo: Prudentibus et circumspectis dominis iudici, iuratis caeterisque civibus liberae regiae civitatis Montis G-raecensis Zagrabiensis,
amicis nobis honorandis.
grebu;
Original s utisnutim
Erdodyana.
peatom u arhivu Jugoslav, akademije u Za

23
23. septembra 1610. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga
sabora.
Artie uli dominorum s t a t u u m e t o r d i n u m r e g n i S c l a v o n i a e in p u b l i c a e o r u m c o n g r e g a t i o n e ex e d i c t o i l l u strissimi d o m i n i comitis Thomae Erdeody b a n i etc.

MONUMENTA HIST. XLIII. ACTA COMITIALIA V.
50
v i g e s i m a t e r t i a die s e p t e m b r i s Z a g r a b i a e c e l e b r a t a ,
c o n c l u s i , a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s imo d e c i m o .
Reverendus dominus Balthasar Napwly, lector ecclesiae Zagra
biensis, et generosus dominus Gregorius Petheo de Gersse, sacrae caesareae regiaeque maiestatis cnsiliarius, alias ex proxime praeterita
congregatione regni ad regiam maiestatem ratione introductions cum
antiqua authoritate in officium banatus illustrissimi domini comitis
Thomae Erdeody delegati nuncii legationem referunt, quae res cum
debito effectui mancipare necdum potuerit, iterandam legationem et
antequam nuncii expediantur, scribendum esse domino palatino, 1 ) ut tarn
apud suam sacram regiamque maiestatem, quam apud serenissimum
archiducem Ferdinandum hoc negotium promovere dignetur, status et
ordines censent. Pro mnaciis autem nonrinantur reverendissimus domi
nus episcopus Zagrabiensis 2 ) et generosus dominus Gregorius Pettheo
de Gersse: si autem ille propter recurrentem infirmitatem non posset,
extunc per dominum banum in locum eiusdem alius substituatur.
E t quia iuxta conclusionem in proxime praeterita congregatione
regni factam universi armales nobiles per integrum florenum, unius
vero sessionis per denarios quinquaginta ad intertcntionem et solutionem capitaneorum mili turn in subsidium sacrae regiae maiestatis et
regni necessitate ita cogente per regnicolas expediendos, in comitatibus
Zagrabiensi et Crisiensi ad manus domini vicebani, in comitatu vero
Varasdiensi ad manus vicecomitis comitatus eiusdem assignare debuissent, quod cum hactenus per eosdem neglectum sit, ideo statutum est,
ut tarn armales, quam unius sessionis nobiles praedictam contributionem
i. nov. usque festum Omnium Sanctorum expediant, alioquin praerogativa nobilitari careant, ita tamen, ut pauperiores, iuxta articulum sexagesimum
quintum novissimae constitutionis Posoniensis, 3 ) per praedictos vicebanum
et vicecomitem conscientiose infra et non supra praescriptam contri
butionem taxentur.
Nobiles autem unius sessionis universi Campi Zagrabiensis seu
Turopoliensis, alias turn antiquis, cum etiam modernis privilegiis ab
omnibus taxis exempti, ob benemerita ipsorum in suam patriam laudabiliter et gloriose semper praestita, per status et ordines etiam
universos ac cunctis tarn regiis quam regni ordinariis ac extraordinariis,
caiuscunque ea sortis i'uerint, taxis et contributionibus ac laboribus
a modo deinceps futuris semper temporibus eximantur et immunes
pronunciantur, in privilegiisque ipsorum universis perpetuo coniirmantur.*)
Ad continuandos labores imperfecti operis Petriniensis denuo gratuiti labores deputantur, et ad vecturam quidem roborum processus
Schyttharochy et Jagatthich destinantur, ita ut a singulis quattuor fumis
,
-) Grjuro Thurzo.
imun Bratuli.
) 1669.: LXV (De celeri in necessitate aliqua regni insurrectione, quomodo in
ea procedendum et qualiter de singulis quatuor portis unns eques bene armatus interteneri debeat").
*) Gl. slijedei broi 24.
2
3
51
curras unus ad octavum diem proxime futuri mensis octobris admmis- 8. okt
tretur, a singulo quoque curru quadraginta robora devehantur; caeteri
autem processus omnes a singulo fumo duos laboratores manuales ad
octo dies praestabunt. Processus Polchich et Zakmardy similiter ad
praescriptum octavum diem futuri mensis octobris praefatos labora- 8. okt.
tores manuales administrabunt. E x comitatu vero Varasdiensi processus
Ladislai Bovnychich decima sexta die octobris dabit manuales laboratores . okt
suos. Processus autem Fodrochy vigesima quarta octobris laboratores 24. okt
manuales praestabit. Tandem Vragowych processus et Knezych secunda 2. nov
die novembris praedictos laboratores manuales adminitrabunt, processus
vero Korenzky deputatur ad Jelekowycz pro extruendo ibidem novo
lortalitio, cui operi praeerunt superintendentes haramiarum, qui simi
liter decima sexta die octobris laborare incipient. Eximuntur bona capi- 16. 0 t t
tuli Zagrabiensis convertenda ad restaurationem castri Zyzzek. Ad
Twtwssowinam deputantur bona castri Lobor. Operi Petriniensi prae
erunt domini Blasyewich et Megiwrechky, praeterea vicecomites iudices
nobilium cum suis processibus, qui omnes solitum salarium habebunt, si
tamen interea temporis iudicia vicebanalia celebrare contingat, viceiudices nobilium supplebunt vices iudicum nobilium apud laboratores.
Pro rectiiicationis ratione domini Medossoczy. et omnium restantiaruin, quarumvis exactionum et exactoratum deputantur illustrissimus
dominus banus, si adesse poterit, sin minus, loco sui missurus alium.
Item dominus episcopus ecclesiae Zagrabiensis, 1 ) dominus Quinqueecclesiensis 2 ) et si interim dominus loannes Draskowych venerit. Idem quoque
domini Gregorius et loannes Pettheo, Stephanus Dominych, dominus
Franciscus Orehochy, loannes Krwssely, Michael Vernych et loannes
Bwdor, unius vel alterius absentia non obstante, una cum prioribus
exactoribus ratiorum, praesentibus etam ibidem capitaneis et vaiwodis
regni, acceptabunt etiam medietatem salarii in rationem domino Medossochi per regnum deputati. Locus autem erit rectiiicationis Zagrabiae prima - (lccdie proxime futuri mensis decembris, ubi etiam omnes iudices nobilium
adesse interimque inexactas restantias exigere debebunt, alias poenam
ibidem decernendam subibunt.
Dominus banus iubebit rectificationem fieri in bonis nobilium
per rectificatores, prouti antea conclusum fuit.
Status et ordines ad varias legationes et alias arduas necessitates
regni intertentionemque haramiarum contribuent nemine exempto a
singulo fumo per florenum unum et denarios quadraginta, ex qua quidem
contributione dabuntr mille floreni hungaricales patribus societatis
Jesu, offerentes se status et ordines bona quoque possessionaria com-,
petentia pro fundatione eorundem propriis comparaturos pecuniis, modo
venalia inveniantur, et interim etiam regiae maiestati nomine regni
supplicandum esse censent, pro bonis aliquibus ecclesiasticis ad collationem suae maiestatis devolvendis.
]
) imun Bratuli.
-) Petar Dom'itrovi.
52
Nobiles etiam universi unius sessionis mianimiter oi'i'enmt sesinguli per denarios quinquaginta sous patribus contributuros. Termi24. apr. nus autem erit solutionis f estum beati Georgii martyris anni proxime
161
' futuri, quam etiam modernus exactor Michael Wernych percipiet, medietatem salarii habiturus.
Ad gravissimam querelam Cosmae Korenzky, iudicis nobilium
comitatatus Crisiensis, ratione verberationis eiusdem contra Stephanum
Bogachy lactam conclusum est, u t dominus vicebanus citet praedictum
Stephanum Bogachy ad personalem comparitionem in sedem vicebanalem
primitus celebrandam eausamque extraordinarie revideat, colonos vero,
patratores scilicet facti, waivoda regni Bedekowych capiat manibusque
domini bani tradat.
Ad instantiam venerabilis capituli ecclesiae Zagrabiensis articulus
explicatur de observatione dierum festorum; eundemque status et ordines
regni potissimum de servilibus laboribus, et non de rebus utensilibus
et ad quotidianam vitae sustentationem necessariis alimentis tempore
necessitatis transvehendis intelligi volunt.
Magnificus dommus Benedictus Twrochi conquestus est, universal
suas quietantias una cum domo incendio esse absumptas. Statutum
itaque est, ut super iis contributionibus, quae usque combustionem
domus persolutae esse comperientur, quietus sit.
Generosa domina Anna Tompa, relicta egregii condam Christophori Bedekowych, iterato protestans conqueritur, quod egregius Georgius
Mykwlych acervos suos ex curia nobilitare eiusdem dominae in Greguroch
habitos existentes, toties admonitus amovere nollet, qui si in iis aliquid
damni passus fuerit, sibi imputare deberet, custodiam enim eorundem
acervorum praedicta domina in se assumere nollet.
Oonqueritur capitulum ecclesiae Zagrabiensis contra vagos colonos
t'ugitivos Kraliowchenses, qnod ipsi plurima maleficia et damna subditis
eorum inferant. Eatenus etiam Andreas Bedekowich contra suos colonos
r'ugitivos, qui in bonis Ottmich et aliorum resident. Iubetur ergo pub lice
vaiwodae Bedekowych, ut eos capiat et in vincula domino bano tradat.
In viceprothonotarium regni unanimi regnicolarum voto eligitur
egregius Stephanus Pathachych de Zaiezda, vicecomes comitatus Varasdiensis. Egregio domino Joanni Samsinoczy deputant domini regnicolac
a singulo i'umo denarios duodecim pro servitiis et laboribus hactenus
impensis et in raturum praestandis.
Quoniam compertum est, egregium Ioanem Orsich contra articulum
decimum tertium novissimae constitutionis Posoniensis 1 ) in exteras regiones turmatim indigenos milites eduxisse. ideo in proxime futuris
brevibus iudiciis vicebanalibus penes articulum praedictum dominus
vicebanus procedat contra ilium.
Ad instantiam generosi Balthasari Vragowych in causa colonorum
rolictae quondam Michaelis Konzky, providorum videlicet Syan et
-) 1609: XIII. (De poena eorum, qui lucri et stipendii cupiditate inducti, ad
externas nationes se contulerint").
53
-Janychich, statutum est, ut domina relieta peremptorium terminum ratione eorundem primo quoque tempore praefigat, alioquin per haramias
regni iidem coloni captiventur tanquam malefactores.
Ad instantiam dominorum castri Nagy Kemlek dantur commendatoriae ad regiam maiestatem ratione eorundem bonorum.
status et ordines regni praesentes articulos et constitutiones eorundem
sigillo eorum publico communire et obsignare fecerunt.
Datum loco, die et anno praescriptis.
Lecta per me Stephanum Pathachycli
viceprothono-tarium regni.
i
Prothocolla congr. II, 9094, kr. zem. arkivu u Zagrebu.

24.

Hrvatski sabor proglauje plemie jednoselce u Turovom polju
od. plaanja ratne dae i javnih radnja.
oprotenima
Nos universitas dominorum praelatorum, magnatum, baronum et

nobilium regni Sclavoniae damus pro memoria, quod nos attentis et
consideratis fidelitate, consta.ntia ac rerum militarium laudabilibus et
praeelaris gestis aliisque singularibus commendandis et efferendis honore, virtutibus universorum unius sessionis nobilium Campi Zagrabiensis, Turopolia dicti,, quibus iidem sacrae regni Hungariae coronae
legitimisque eiusdem inelitis regibus ac patriae suae ubique, potissimum
tamen contra apertissimum ct imanissimum christiani nominis hostem,
pro locorum et temporum diversitate hactenus semper et ubique summa
cum laude praediti fuisse multasque clades, sanguinum effusiones et
damna maxima percepisse, multorum divorum Hungariae regum privilegiis evidenter conspiciebantur, ob (]uae quidem insignia ipsorum merita ab iisdem quondam sacratissimis Hungariae regibus, sed et ab
invictissimo etiam et augustissimo principe domino Rodolpho secundo, Romanorum imperatore et rege nostro clementissimo, ab omnibus
et singulis taxis seu contributionibus regalibus exempti et in perpetuum
liberati esse comperiebantur. 1 ) Cum ob hoc, turn vero visis et animo
diligenti perpensis eorundem nobilium unius sessionis recens praeteritorum belli tempestatum maximis et singularibus in rebus militaribus praeclare et fortiter gestis, calamitatibusque et miseriis ab
eisdem perpessis, eosdem in praedictis libertatibus a divis et saneJ
) Gl. gore str. 1. br. L
54
tissimis Hungariae regibus ipsis et maioribus eorundem datis et privilegialiter eoncessis immunitatibus conservabimus, tuebimur et manutenebimus, immo a regni etiam. quibusvis taxis, contributionibus aut in
futurum sub quovis colore inveniendis aut excogitandis datiis sive laboribus a modo in posterum i'uturis semper temporibus exemptos, libertatos et
donatos esse voluimus, prout publico et unanimi decreto nostro eximimus,
donamus et libertamus ipsos, haeredesque et posteritates eorundem
universas iure perpetuo et irrevocabiliter decernentes omnino et gene
rali omnium consensu aprobantes, ne eosdem aut eorundem singulos
domini modernus aut i'uturi bani, vicebani, comites, yicecomites, iudices
nobilium, dicatores aut taxatores quarumvis taxarum seu contributionum,
laborumve praefecti, in futurum sub quovis praetextu taxis seu labo
rious quibusvis regiis, regni aut eomitatus onerare praesumant neve
ipsos propter nonsolutionem aut administrationem eiusmodi contribu
tionum seu laborum aut haeredes seu posteritates ipsorum universas
in personis aut febus damnificare quovis modo audendi habeant facultatem iure perpetuo et irrevocabiliter. I n quorum tidein perpetuamque
memoriam praesentes nostras in pargameno coniectas, sigillo nostro
authentico regni impendenti communitas, praefatis nobilibus unius sessionis campi Zagrabiensis, Turopolia dicti, perpetuo valituras dandas
duximus et concedendas. Datum in publica generali congregatione
nostra in area capituK Zagrabiensis die vigesima tertia mensis septembris anno domini millesimo sexcentesimo decimo.
Lecta per me Stephanum Patachich.
viceprothonotarium regni.
Original u dva primjerka, jedan na pergamenti, drugi na
papini,
s viseim odnosno utisnutim peatom kraljevine Slavonije u arkivu plemenite
opine turopoljske u Velikoj Gorici.
Laszowski,
Mon. hist. nob. commun. Turopolje vol. IV, 1031()4..

25.
4. novembra 1610. U POUDU.

Palatin
grof
Gjuro
Thurz moli kralja Matiju II,

Drakoviu, neka dodje u Be.
da nalozi
Ivanu
Sacratissima regia maiestas et domine domihe clementissime.

Fidelium etc. Quandoquidem maiestas vestra regia speetabilem
ac magnificum dominum Ioannem Draskowyeh de Trakostian, tavernicorum maiestatis vestrae regiae magistrum, consiliariuin et cubicularium Viennam evocare ignata sit, licet tarn in appellatione, quam
causis extraordinariis aliisqnie incidentibus negotiis praesentia eiusdem
esset apprime necessaria, nihilominus benigno maiestatis vestrae man-
55
dato obsecundari volens ad obsequium %e sistere non distulit. Instantibus
iam appellationibus causis maiestatem vestram demisse oro, dignetur
praelibatum dominum Draskowych mature expeditum dimittere, ut ad
futurum diem lunae (cum ad appellationum revisionem de constitutione
statuum et ordinum regni iam iuravit) praesens esse queat, ne in una
vel altera causorum revisione ob absentiam ipsius domini Draskowych
defectum patiamur. Servet deus maiestatem vestram diutissime incolumem
et feliciter regnantem. Posonii quarta die mensis novembris anno domini
MDCX.
Sacratissimae maiestatis vestrae
humilimus ac perpetuus fidelisque
servitor
comes Georgius Thurzo.
A tergo: Sacratissimo principi domino domino Matthiae secundo, dei gratia Hungariae, Dalmatiae, Croatiae Sclavoniae etc. regi,
designato in regem Bohemie, archiduci Austriae, duci Burgundiae,
marchioni Moraviae, comiti Tyrolis etc. domino domino meo clementissimo.
Original s utisnutim peatom u kr. ugar- zem. arJcivu u
peti, TrUnelmi emlekek.
Budim
26.
11. januara 1611. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i e u l i d o m i n o r u m s t a t u u m et o r d i * u m r e g n i S c l a
v o n i a e in p u b l i c a e o r u m e o n g r e g a t i o n e e x e d i c t o i l l u s t r i s s i m i d o m i n i c o m i t i s T h o m a e E r d e o d i b a n i etc.
u n e c i m a die m e n s i s i a n u a r i i in c i v i t a t e r e g i a M o n t i s
G J - r a e c e n s i s Z a g r a b i e n s i s c e l e b r a t a , c o n c l u s i a n n o do
mini millesimo sexcentesimo undecimo.
Imprimis legati ex proxima congregatione regni ad sacram regiam
maiestatem dominum nostru,m clementissimum et illustrissimum domi
num regni Hungariae palatinum, 1 ) ratione negotii officii banatus et
confiniorum regni destinati, publice legationem retulerunt et literas
tarn sacrae regiae maiestatis, quam vero illustrissimi domini palatini
exhibuerunt; de cuius negotii ulteriori prosecutione primo quoque
tempore scribendum esse domino palatino status et rdines censent.
Nuncii penes illustrissimum dominum palatinum Grraecium ad
serenissimum archiducem Ferdinandum etc. expediendi; nominantur
M Giuro Thuvzo.
56
reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis 1 ) et magntfieus dominus Petrus Draskowych etc., ex nobilitate vero dominus vieebauus 2 )
et Gregorius Pettheo.
Ad procurationem vero hospitii et rerum necessariarum pro illus trissimo domino palatino Graecium deputantur dominus viceprothonotarius regni, 3 ) Georgius Wrnoczy et Ioannes Rwkeli una cum Lucio
Calcinello administratore rerum necessariarum, qui a dicto viceprothonotario regni dependebunt.
Ad transvehendam autem avenam et vinm ad rationem illustrissimi domini palatini deputantur liberae civitates in hoc regno existentes,
ita ut civitas Varasdiensis praestet quatuor currus, civitas Zagrabiensis
duos, Caproncza unum, Crisium similiter unum; pro singulo vero
curru iloreni Renenses decern, partim in Germanica, partim in currenti
moneta dependent.
Ad varias necessitates et legationes regni, necnon exsolutionem
haramiarum ac patribus Jesuitis deputatorum mille ilorenorum status
et ordines a singulo rmno contribuunt ilorenos hungaricales sex, annihilata tamen in proxime praeterita regni congregatione ad singulum
fumum per ilorenum unum et denarios quadraginta imposita taxa,
quam nihilominus libertini et unius sessionis nobiles iuxta oblationem
illorum solvere debebunt.
24. febr
Praescriptae autem contributionis medietatem ad iestum beati
24. jun,- Mathiae apostoli, alteram vero ad festum beati loannis Baptistae
proxime i'uturum manibus moderni perceptoris, qui solitum suum salarium habebit, regnicolae administrabunt.
Confirmatur articulus de locis depositionum editus ita, ut quicunque extra loca depositionum mel et porcos maiales extra regnum
educens repertus fuerit, privetur eisdem, per quoscunque privari poterit.
Quodsi tamen aliquis regnicolarum cum extraneo aliquo mercatore
convenerit ac in loco depositionis sese praesentaverint, liceat praescriptas
res venales extra regnum educere ita tamen, ut post praesentationem
in loco depositionis rerum venalium suae maiestatis tricesimam et tributum telonii dominis terrestribus; emptor solvere" teneatur.
Insuper per status et ordines regni statutum est, ut omnis
generis moneta Polonica in his quoque partibus, prout in regno Hungariae, currat in suo valore, sub amissione pecuniae et rerum venalium.
Ad continuationem imperfecti operis Petriniensis deputantur labores eodem numero et modo in vectura et manualibus laboratoribus,
prout in praecedenti anno, exceptis bonis capituli ecclesiae Zagrabiensis
ad Zizek et Loboriensibus ad Twtwssovinam. necnon processu Orgowan
ad Jelekowcz convertendis.
Terminus autem rectificationis rationis Francisci Medossoczy et
1
) imun Bratuli.
) Krsto Mrnjavi.
3
) Stiean Patai.
2
57
aliarum restantiarum praefigetur per dominum banum, cum opportunum
tempus suae illustrissimae dominationi visum fuerit.
Statutum. etiam est, ut quicunque armalis nobilis onera regni
subire et publicis statutis ac constitutionibus parere noluerit, literae
armales eiusdem inrigorosae et invalidae simto.
Quoniam hisce superioribus diebus incolae Brezovicenses, naturales
rustici et perpetui coloni familiae Allapianae, ad eastrum eorundem
Nagy Kemlek pertinentes, manifestissime sese modernis eorundem dominis terrestribus opposuerant ac penes subreptitium quoddam a sacra
regia maiestate noviter impetratum privilegium servitutis iugum excutere satagebant, ad humillimam tamen supplicationem eiusdem iamiliae
Allapinae emanatum praet'atae sacrae regiae maiestatis statibus et
ordinibus regni sonans mandatum, statutum est, u t iuxta commissionem
suae regiae maiestatis ad i'acies praescriptae possessionis Brezovicza
nomine commissariorum exeant, generosi ac egregii Christophorus Meri-iawchych de Brezovicza vicebanus, Stophanus Patachych de Zaiezda,
viceprothonotarius istius regni Sclavoniae, Gregorius et Ioannes Pettheo
de Gersse, Ioannes Budor, Franeiscus Medossoczy vicecomes et Lucas
Ohernkoczy itidfem vicecomes comitatus Zagrabiensis, Ladislaus Boynichych iudex nobilium comitatus Varasdiensis, Petrus Polehych et
Gregorius .Tagatych iudices nobilum comitatus Zagrabiensis, Moyses
Zaboky, Petrus Zakmardy iudices nobilium comitatus Crisiensis necnon
Ioannes Samssinoczy praescriptorum comitatuum notarius, ac ibidem
tarn antiqua privilegia eorundem Brezovicensium, si quae habuerint,
quam vero suae regiae maiestatis modernam superinde factam conrmationem repetant, ac si et in quantum praescripti Brezovicenses hu
mano testimonio vel literali sufficienti .documento ibidem comprobare
poterunt, se semper et ab antiquo fuisse in libero ac continuo eorun
dem privilegiorum usu, extunc praefatam regiam maiestatem superinde
ini'prmare; sin minus autem hoc ipsum comprobare poterunt, extunc
praescriptas suae maiestatis literas confirmationales invalidate, cassare
et annihilare debeant.
Illustrissimus dominus comes Thomas .Erdeody banus etc. ac
comitatus Varasdiensis perpetuus comes etc., solenniter protestatus
est de insolentiis, violentiis ac verberationibus per cives civitatis Varas
diensis hominibus suis illatis et patratis, super quo peteret etiam literas
testimoniales et per regnum vicecomitem comitatus praescripti Varas
diensis penes articulum novissimarum constitutionum Posoniensium
super violentiis editum, 1 ) ad revisionem earundem violentiarum exmitti,
prout etiam per status et ordines regni exmittitur.
Verum ad intercessionem nobilis Ioannis Rwkelli, nuncii prae
scriptae civitatis Varasdiensis, statutum est iuxta oblationem eiusdem
Ioannis Rwkelli nomine dictae civitatis coram regno factam, ut huiusmodi insolentes et violentos praescripta civitas peremptorie iuri sistat,
admissaque solummodo unica appellatione in sedem comitatus statim
<Le convictis executionem faciat.
l
) 1609: XXIX (De violentiis et occupationibus bonoram").
58
Ad gravem querelam Andreae Bedekowych contra Petrum Otthmicb
ratione violationis publici statuti decretum est, u t idem Petrus Otthmicb.
tanquam publicarum constitutionum turbator per dominum banum
tanquam magistratum et per dictum Andream Bedekowych in primitus
celebrandam sedem vicebanalem una cum colonis suis, facti scilicet
patratoribus et colonis etiam i'ugitivis dicti Andreae Bedekowych
citetur et causa iure extraordinario revideatur, quodsi eomparuerint,
iudicium recipient, sin minus, proscribantur.
Similiter ad supplicem querelam consortis Casparis Doctorych
ratione captivitatis dicti mariti sui, per magnificam dominam Ioannis
R a t t k a y relictam iactae, statutum est, ut ad fideiussionem nobilium
Moysis Zaboky, Gregorii Sngnetych et Balthasari Patachych primo
quoque tempore dimittatur ita tamen, ut non tantum ad terminum
rectificationis rationum suarum per praedictos fideiussores, sed ad
finale,m etiam praescriptae rectificationis deeisionem in medium sistatur.
Domina auteni relicta Hattkayana competentem exigendae rationis ter
minum praeftgat et exactores rationum ex potioribus et conscientiosioribus regni nobilibus eligat.
Egregius Georgius Wrnoczy in persona i'amiliae Humzky publice
ac solennitcr protestatus est super eo, quod ex quo in retroactis temporibus portio eorundem haereditaria, tertia videlicet muri castri Greben,
ex certis causis ad desolationem pervenisset, unde eadem familia nollens
ulterius dictam portionem suam in praedicto castro desertam esse,
eandem rectificare, resarcire et restaurare ac homines suos ibidem
intertenere vellet, ob hocque spectabilem ac magnificum . dominum
loannem Draskowych, modernum possesorem portionis spectabilis ac
magnifici domini Francisci Battyany eiusdem castri Greben alios
quosvis a portione dictae i'amiliae deserti muri ipsiusque occupatione
scissarumque et aliarum petrarum eruicione, dilapidatione et interceptione publice prokibet et manifeste, inhibetque et contradicit ac sibi
superinde literas testimoniales dari petit, prouti et dantur.
modo praedeelarato unanimi voto parique consensu editos et conclusos
sigillo eorum publico communiri et obsignari fecerunt. Datum loco, die
et anno praescriptis.
.
Prothocolla congreg. II,
Lecta per Stephanum Patachych,

95-98,
kr. zem. arkivu u Zagrebu-
59>
27.

Kralj Matija nalae pemjskom biskupu i prepostu zagrebakoga kaptola
Petru Domitroviu, da podje u Presov (Eperjes) na oktavalno sudovanje.1)
Cum nihil prius aut magis in votis liabeamus, quam lit pro paterno affectu curaque et sollicitudine, qua erga istud regnum nostrum
Hungariae semper i'uerimus, omnia ea, quae ad salutem et permansionem eius spectare viderentur procurare valeamus, ac quidem ut
regni ordo bene constitutus in florentiori statu perdurare possit, inter
caetera media hane quoque aptissimam et omnino necessariam viam
et rationem esse benigne perspicimus/ ut nimirum iuris iustitiaeque
administratio iuxta leges et decreta regni diligenter promoyeatur et
observetur. Quoniam itaque a longo tempore in partibus superioribus
regni nostri Hungariae iudicia regni non sint celebrata ac etiam supe
riors anno in civitatem Eperies pro more et consuetudine ad festum
divi (Teorgii martyris pro iudiciis octavalibus celebrandis indictum 24. apt
conventum sine fructu dissolvi contigit, demandavimus spectabili ac
magnifico comiti Georgio Thurzo de Betlehemfalva, comiti de Arva
eiusdemque comitatus Arvensis comiti perpetuo, regni nostri Hunga
riae palatino, iudici Cumanorum, consiliario nostro et per regnum nos
trum Hungariae locumtenenti nostro, fideli nobis sincere dilecto, ut
dictis iudiciis octavalibus pro praefato termino feti divi Georgii iam
sensim propinquante denuo celebrandis ex officio sibi incumbente
praeese eaque omnino celebrare et peragere debeat. Ac si quidem nos
quoque fidelibus regnicolis nostris Hungaris more usitato et consueto
talia iudicia celebranda indixerimus et promulgaverimus deque illis
iam dominos praelatos et magnates ad appellationum revisionem destinatos magistros, item prothonotarios aliosque iudices regni nostri ordinarios tempestive certificaverimus, te quoque benigne hortamur et requirimus. ut pro dicto tempore et termino celebrationum huiusmodi iudiciorum debite expedire ac una cum caeteris pro appellationum revisione
destinatis regni iudicibus ordinariis praefatorum iudiciorum administra
tion! omnimode interesse debeas et tenearis ac officio tuo iuxta leges
et consuetudines patrias sedulo et diligenter perfungi contendas. Secus
non iacturus. Datum in civitate nostra Vienna die vigesima quinta
mensis ianuarii anno domini MDCXI, regnorum nostrorum Hungariae et
reliquorum anno tertio.
Matthias.
_) Uporedi zak. 61. LXX. od god. 1609.
Valentinus Leepes,
episcopus Nittriensis.
Laurentius Ferenczffy.
60
A tergo: Reverendo Petro Domitrowich electo episeopo
queecclesiensi etc. fideli nobis dilecto.
peatom u
Q,uin-
nadbiskupskom
Pripis: Exhibitae 21 martii 1611.

28.
12. oktobra 1611. U iama.

Ban grof
Toma Erdody pozivlje kaptol zagrebaki

u Zagreb za 25. oktobra.
na sabor
zakazan
Reverendi, domini vieini nobis observandissimi salutem et nostri

commendationem.
Cum multipliers gravesque regni necessitates insimul sint quasi
conglobatae, necessario regni dietam ad feriam terciam proximam ante
25. okt. festum beatorum Simonis et ludae apostolorum, quod est 25. dies praesentis mensis octobris in civitate regia Montis Graecensis Zagrabiensis
publicandam duximus. Eapropter dominationes vestras reverendissimas
autlioritate nostra banali serio requirimus et hortamur, quatenus prudentes consilio et rerum experientia praeditos e medio sui nuncios
eligere et ad praedictum diem et locum plena cum instructione de
praemissis et aliis occurrentibus regni negotiis tractaturos expedire
velint ac debeant. E t bene valeant. Datum ex curia nostra Nova
Chyehe 12 octobris 1611.
Reverendissimarum dominationum vestrarum
vicinus
A tergo: Reverendis dominis capitulo ecclesiae Zagrabiensis, dominis et vicinis observandissimis.
Original s prstenom utisnutim peatom u arkivu kaptola Zagre
bakoga; acta antiqua fasc 84 nr. 1.
Pripis: 1611 Thomas Erdody banns evocat ad congregationem regni,
29.
25. oktobra 1611. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u u m et or d i n u m r e g n i S e l a
v o n i a e in p u b l i c a e o r u m c o n g r e g a t i o n e ex e d i c t o i l l us
61
t r i s i m i d o m i li i o m i t i s T h o m a e E r d e o d y b a n i e t c . i n
civitate r e g i a Montis G-raecensis Z a g r a b i e n s i s
vigesima quinta die mensis octobris anno domini m i l l e simo sexcentesimo undecimo celebrata, conelusi.
Ad restaurationem Petriniae confiniorumque Colapianorum deputantur per status et ordines regni a singulo fumo lboratores manuales
duo ad quindecim dies, exceptis processibus Schytaroczy et Jagatych,
qui a singulis quatuor fumis unum currum quadraginta robora devehere debentes praestare tenebuntur.
Processus Thomassych una cum aliis dominorum magnatum et
nobilium Transcolapinorum existentibus bonis deputatur ad restaura
tionem confiniorum Transcalapianorum per dominum banum limitandam.
Operi autem Petrinieusi superintendet Megywrechky cum Wagych,
Colapianorum vero confiniorum labori praeerunt dominus vicebanus 1 )
cum Matthia Kralych et aliae idoueae personae per dominum banum
eligendae.
Haramiae pro custodiensis continue Colapianis intertenebuntur illo
numero, quo hactenus intertenti sunt, ita tamen, ut Drawani quoque
ad Berkwssevinam reducantur; futuro autem veris tempore, si necessitas
postulaverit, extra hos conducentur alii centum.
Literae scribendae erunt serenissimo principi archiduci Ferdinando
et inclitis provinciis serenitatis eiusdem tarn petendi subsidii ad restau
rationem confiniorum causa, quam vero ut deinceps diligentior ratio
exigatur pecuniae per eosdem ad fortificationem confiniorum deputatae,
ne posthae absque debito effectu in privatum solummodo quorundam
usum cedat, prout hactenus contigit.
Reverendissimus dominus Petrus Domitrowych, electus episcopus
ecclesiae Zagrabiensis, constitutiones modernae synodi Tyrnaviensis
statibus et ordinibus regni solenniter praesentavit, quas iidem status
et ordines regni tanquam obsequentissimi matris ecclesiae catholicae
filii benevole acceptarunt. 2 )
Idem reverendissimus episcopus protestando solenniter admonuit, praediales nobiles abbatiae suae de Topuzka, ut curias suas
nobilitares ibidem et domos colonicales desertas reaedificent et restaurent, alioquin idem dominus episcopus eadem bona cum praescitu
regiae maiestatis aliis benemeritis personis esset collaturus.
Statutum insuper est per universos status et ordines horum regnorum, ut a modo deinceps futuris semper temporibus venditio et
') Krsto Mrnjavi.
-) Sinod ugarskoga i hrvatskoga klera u Trnavi (Nagy-Szombat) sastao se poetkom au
gusta 1611. na poziv ostrogonskoga nadbiskupa Franje Forgcha, a prisustvovali su mu
i papinski poslanici. Od hrvatskoga klera bijahu prisutni: zagrebaki biskup imun
Bratuli (f sred. augusta), Franjo Ergeljski kan. zagr. i naslovni biskup vesprimski, Petar
Domitrovi, kanonik zagrebaki i naslovni biskup peujski, Ivan Telegdi, naslovni bi
skup bosanski i Juraj Otavi (Ottavcius) kanonik zagrebaki. Pozivnice, papinsko
pismo i zakljuke trnavskoga sinoda objelodanio je Isusovac P e t e r f f y , Sacra con
cilia ecclesiae romano-catholicae in regno Hungariae celebrata ab an. 1016 usque ad
an. 1734. Pars II. Posonii 1742, 194217.
62
lorizatio quarumcunque rerum veualium diebus dominicis ubi que interdicta sit et habeatur sub amissione rerum veualium, in facie fori
tamen et non alibi per dominos terrestres vel iisdem negligentibus
per quosvis -alios accipiendarum. Contra contumaces autem reverendissimus do minus episcopus eensuris ecclesiasticis utatur.
Loca depositionum relaxantur, ex quo vicinae quoque provinciae
salem et alias res huic regno necessarias inferre non denegent, ut eo
melius i us bonae vicinitatis coli et observari valeat.
Praeterea universi status et ordines regni unanimi voto statuunt
ac decernunt, ut deinceps vicecomites ratione quorumvis liquidorum
debitorum, comperta tamen mera rei veritate, ex paratis pecuniis vel
iisem non existentibus ex iuribus possessionariis debitorum creditoribus, quibusvis iuridicis remediis obstare non valentibus, plenariam
sati sf actionem impendere possint et vale ant.
Statuitur etiam, ut vicecomites in comitatu Zagrabiensi iuxta
antiquam consuetudinem in processibus ipsorum indiferenter executiones peragere et penes querelas procedere possint.
Preefigitur terminus rectificationis rationum Francisci Medossoczy
et reddendae rationis exactionis Michaelis Wernych. aliarumque veterum restantiarum vigesimus primus dies et alii immediate sequentes
proxime futuri mensis novembris Zagrabiae. Exactores autem rationum
eliguntur: illustrissimus dominus comes banus, si adesse poterit, item
reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis, 1 ) Balthasar Napwly,
lector, magnifici domini Petrus Draskowych et Ioannes Keghliewych,
generosi ac egregii Christophorus Merniawchych vicebanus, Stephanus
Pataehych viceprothonotarius regni, Gregorius et Ioannes Pettheo,
Nicolaus Malenieh, Ioannes Krwselly, Ioannes Budor, Gregorius Sughnetych, Moyses Zaboky et Matthias Kazo, ubi etiam vicecomites et
iudices nobilium sub poena per eosdem exactores rationum decernenda
comparere et de perceptis restantiis rationem reddere tenebuntur, praesentibus etiam ibidem waivodis regni.
Quoniam plurimae querelae contra Aegiptios sive Zingaros ra
tione furti exaudiuntur, ideo statuitur deinceps, ut ubicunque in furto
Zingarus deprehendi poterit, statim suspendatur, quodsi autem ex loco
delicti evaserit, in cuius ditione inventus fuerit, idem dominus ipso
facto de eodem iustitiam et executionem peremptorie administrare
teneatur.
Egregium Ioannem Semoczy, alias iudicem nobilium comitatus
Warasdiensis, propter quendam excessum in officio iudicatus, ex inadvertentia eiusdem commissum, a macula ilia per status et ordines regni
ipsi in congregatione eorum generali, in area capitulari Zagrabiae
)
1610. anno domini millesimo sexcentesimo decimo, feria tertia proxima post
dominicam Quasimodo celebrata inusta, iidem status et ordines regni,
ex quo eundem non ex aliqua malitia, sed inadvertentia et simplicitate
1-
) Petar Domitrovi.
'
praemissum excessum fecisse intelligant, perpetuo liberum atque immunem esse volunt et pronunciant.
Lecta per Stephanum Patachych,
Prothocolla congreg. If, 99101 u hr. zem. arhivu u Zagrebu.
30.

Kralj Matija II javlja zagrebakom biskupu Petru Domitroviu, da na
glas smrti brata cara Budolfa II. odgadja za 2. februara u Be sazvano vijee kraljevskih ugarskih savjetnika.
Reverende fidelis nobis dilecte. Quemadmodum optime nosti, pro
zirne elapsis diebus inter alios fideles consiliarios nostros Hungaros
pro tractandis et consultandis quibusdam magni momenti negotiis te
quoque per speciales benigni mandati nostri literas hue in aulam nostram ad i'estum Epiphauiarum domini citari et evocari feceramus. 6. jan.
Verum ubi tune inehoandam tractationem ob certas rationabiles causas
ad festum Purificationis beatae Mariae Virginis diferri contigisset, nunc 2. febr.
ex improviso perlatum est ad nos, sacratissimam imperatoriam et regiam maiestatem, dominum fratrem nostrum charissimum, fatis concessisse,1) ob cuius mortem cum nobis tanquam in inclita domo nostra
Austriaca seniori regnorum et ditionum nostrarum cura incumbat, cont'estim iter versus Pragam ingredi necessario statuimus atque et consultationi et tractationi nominato termino pro nunc usque ad celerem
deo dante isthinc reditum nostrum dilato et suspenso te postmodum
certificaturi tractationisque necessariam prosecutionem denuo resumpturi sumus, quod ita paucis tibi intimare volumus. De caetero benignam
erga te affectum gerimus. Datum in civitate nostra Vienna die vigesima
quarta mensis% ianuarii anno domini MDCXII.
t
Matthias.
Valentinus Leepes,
P. S. Quia vero ritum funeralem, ut pulsum campanarum et alias
in deftneti memoria peragi consuetas ecclessiae ceremonias in dioececi
tua iuridisdictioneque ecclesiastica peragi volumus, ut pulsum campa
narum etc. eas u t tu quoque convenienter dieque ad hoc nominato
instituas, benigne volumus.
1
) Car Rudolf II. umro je u Pragu 20. januara 1612.
A tergo: Reverendo Petro Domitrovich electo episcopo Zagrabiensi ac consiliario nostro etc. tideli nobis dilecto.
arkivu a Zagrebu; Politicum.
Pripis:
peatom u
nadbiskupskom
1612. 13. februaru.

31.
7. aprila 1612. U Novigradu.

Ban grof Toma Erddy poziva opinu grada
greb za 7. maja.
Zagreba
na sabor u Za
Prudentes et circumspecti amici nobis honorandi salutem cum

tavore.
Quoniam ob vari as easdemque graves ingruentes necessitates generalem congregationem dominis statibas et ordinibus regni huius necessario indicendam et proinulgandam esse duximus, quam etiam deo
bene propitio septima die mensis maii proxime futuri in civitate ista
libera regia Montis Graecensis Zagrabiensis celebrare decrevimus. E a
propter vobis serio commitimus et authoritate nostra banali man
damus, quatenus acceptis praesentibus huiusmodi generalis congregationis ad praetactum diem et locum per vestros homines et nuncios
cum sui'ticienti instructione comparere in mediumque dominorum regnicolarum ex officio boni civis patriae pro publico bono consulere. Bene
valete. Datum ex nostra W y w a r septima die aprilis anno domini 1612.
A tergo: Prudentibus et circumspectis iudici, iuratis caeterisque
civibus civitatis liberae regiae Montis Graecensis Zagrabiensis, amicis
nobis honorandis.
Original s utisnutim peatom u arkivu
Zagrebu;
Erddyana.
Jugoslavenske
akademije u
Pripis pod adresom: 1612 exibitae 17 aprilis.
32.
7. maja 1612. U Zagrebu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
Articuli dominorum
statuum
et o r d i n u m
regni
S c l a v o n i a e in g e n e r a l i e o r u m c o n g r e g a t i o n e ex e d i c t o
i l l u s t r i s s i m i d o m i n i c o m i t i s T h o m a e E r d e o d y b a n i etc.
in c i v i t a t e r e g i a M o n t i s G r a e c e n s i s Z a g r a b i e n s i s feria
65
secunda proxima post dominicam Misericordiae anno
domini millesiino sexcentesimo duodecimo celebrata.
c o n c l u s i.
Ad restaurationem fortalitiorum in comitatu Crisiensi erigendorum
per status et ordines regni deputantur a singulo fumo laboratores
manuales duo, ex eomitatibus quidem Zagrabiensi et Orisinsi ad dies
decern, ex comitatu vero Varasdiensi, eo quod sint remotiores, ad
dies octo.
Bona dominorum regnicolarum ultra Colapim existentia, quae
non sunt dicata, deputantur ad reparationem fortalitiorum Transcolapianorum per dominum banum denominandorum ita, ut a singulis
quinque domibus unum laboratorem manualem vel a singulis decim
domibus unum currum ad dies decern praestare teneantur.
Ad restaurationem monasterii fratrum ordinis divi Francisci, in
area capituli ecclesiae Zagrabiensis existentis, destinantur ex praeteriti
anni laboratorum restantiis .ex processu Gregorii Jagatych currus
decern et laboratores manuales viginti ad dies decern.
Laboratoribus in confiniis comitatus Crisiensis existentibus superintendentes domini Benedictus Turoczy, Franciscus Orehochy et Nicolaus
Malenich, operi vero Petrinensi et Berkussevina praeerunt domini vicebanus, 1 ) Megywrechky, Schytarochy cum vicecomitibus et iudicibus
nobilium.
Datur authoritas per status er ordines regni vicebano, ut cum
incolis in bonis Rechicza, Zaversye, Blattnicza, Sislaviehy, Jamnicza,
Kwpchina et Wcliilnicza degentibus commodo tempore praesidia propria
restaurare facere possit.
Domini status et ordines regni pro hoc anno contribuunt a sin-24. juna
gulis fumis septem florenos hungaricales in duobus terminis, tres scilicetn. nov.
floreni hungaricales ad festum beati Ioannis Baptistae, quatuor vero
ad festum beati Martini episcopi et confessoris proxime i'uturum persolvendi.
Eligitur magister lustrae haramiarum Colapianorum egregius
Gabriel Bukowachky, qui annuatim pro salario quinquaginta florenos
hungaricales habebit.
Scribendum erit nomine regni serenissimo principi archiduci Ferdinando ratione connumerationis bonorum praesidii Caproncensis et ratione Czirkwenno.
Praefigitur terminus reddendarum rationum omnium restantiarum
tam veterum, quam novarum feria sexta proxima post festum Corporis
Christi Zagrabiae, ubi omnes tam moderni, quam antiqui iudices nobi- .
Hum et exactores ab anno domini millesimo sexcentesimo secundo rati-"" JU d
onem reddere tenebuntur. Exactores autem rationum nominantur reverendisimus dominus episcopus Zagrabiensis, 2 ) praepositus capituli
eiusdem, 3 ) Nicolaus Malenych, Matthias Kazzo et (xregorius Sughnetych.
J
) Krsto Mrnjavi.
-) P e t a r Domitrovi.
3
) Franjo Erge!jski.
MONUMENTA HlftT. XL1I1. ACTA COMITIALIA V.
66
Coutirmatur articulus de locis depositionum, inter quae Klaniecz
quoque annumeratur, quodsi vero aliqui ex regnicolis eontumacia ducti
res venales prohibitas clamculare per territoria sua in exteras provincias
transmitterent, extunc convineantur in praecio huiusmodi rerum venaHum per dominum banum pro regno exigente.
Statutum est, ut imposterum penes articulum novissimae constitutionis Posoniensis de violentiis et oceupationibus editum, 1 ) vicecomites
ita procedant, quod si quae partium poenam pro se reservare et coram
suo competenti iudice prosequi voluerit, liceat ipsi.
Praeterea statuitur, ut strigas, sagas et veneftcas, ubivis in hoe
regno degentes et repertas, incolae eorundem locorum. libere captivare
et ad dominum earundem terrestrem deducere, qui easdem sub amissione patibularium pro demerito punire possint ac valeant.
Similiter eligitur in novum exactorem nobilis Matthias Posarel
iudex regiae eivitatis Zagrabiensis, qui solitum salarium habebit.
Dantur literae obligatoriae sub sigillo regni ratione debiti loannis
Zythar, duorum videlicet millium quadringentorum et septendecim florenorum Rhenensium, circumspecto Paulo Driller negociatori Viennensi:,
aQtr ita ut mediam partem praescripti debiti ad festum beati Bartholomaei
Jan. apostoli, residuam vero medietatem ad testu m Oonversionis beati Paul i
161:). proxime venturum domini regnicolae dependant.
Statuitur, ut egregius Gregorius Petheo de Gerse illos centum llorenos hungaricales, quos ex pecunia regni ad commissionem domini bani
percepit, restituat.
Egregius Michael Wernyeh, exactor contributionum regni, officio
exactoratus coram statibus et ordinibus regni publice valedixit, cui
status etiam pro fideliter in officio navata opera omni gratia et Lavore
se non det'uturos promiserunt.
Inpostermn vero exactores contributionum extradatas in regno
praesentare et sub propria domini bani vel rnagnifici viceprothonotarii
regni indices nobilium extradare teneantur.
Renovatur articulus anni praeteriti de reparatione pontium et
viarum; sic etiam inter familiam Pettheo ratione refectionis pontium
et stratarum viarum in territorio ipsorum existentium. Conclusum est,
ut particulam prati pro reparatione Plittwicze a Christophoro Pettheo
omnes fratres Pettheo communiter pro aequivalenti particula terrae
concambiare teneantur. Idem fiat etiam ratione pontis Bednye, si
neeessitas postulaverit.
Causa haeredum egregiorum condam Michaelis et loannis Herendych
ratione cuiusdam per generosam dominam Catherinam Barilowych,
egregii Thomae Zwersych consortem, praetensi debiti ad sedem iudiciariam comitatuum Zagrabiensis'et (Visiensis, ubi ventilata est, remit
titur, ita videlicet, ut annihilatis omnibus hactenus utcunque subsecutis
indirectis processibus, sedes iudiciaria vicecomitem ad comperimentum
praemissi debiti ad faciem loci exmittat, qui comperta mera rei veritate
1609 : XXTX.
67
et liquidato debito admissa tandem ad unius vel altering partis instan
tiam in sedem comitatus nnica appellatione et ibidem approbata sententia et iudicio satisfactionem etiam impendere possit.
Ad gravem querelam egregii Balthasaris Patachych contra generosam dominam Annam Hierolimam Gereczy, relictam viduam egregii
condam Ladislai Patachych, ratione restitutionis privilegiorum bonorum
Orehowycza et Graberye, per status et ordines regni statutum est, ut
dicta domina sub iuramento praemissa literalia instrumenta et privilegia vetera, praemissa bona concernentia, in sedem comitatus Varasdiensis, primitus celebrandam prodncat, alioquin annotata domina
tanquam dotalista ex praescriptis bonis et iuribus possessionariis per
dominum supremum ac perpetuum comitem comitatus Varasdiensis 1 )
excludatur et bona annotato Balthasari Patachych uti legitimo haeredi
assignentur.
Quoniam hactenus vicecomites et iudices nobilium comitatuum
Zagrabiensis et Crisiensis in generali congregatione regai ereari solebant,
deinceps quoque idem observetur, statutum est.
Ad instantiam miserabilis personae Pauli Brittwych contra Grabrielem et Ioannem Bobinecz, ratione portionis possessionariae eiusdem
Pauli Brittwych paternae, statutum est, ut egregius Franciscus Medwssoczy vicecomes cum uno iudice nobilium partibus peremptorium terminum praefigat et praemissam portionem Pauli Brittwych, quibusvis
iuridicis remediis postpositis, ex manibus dictorum Gabrielis et loannis
Bobinecz excipiant dictoque Paulo Brittwych assignent.
Similiter ad instantiam egregiorum Gregorii Sughnetych et Moysis
Zaboky ac Balthasari Patachych, lideiussorum egregii Casparis Doctorych,
dominae relictae et haeredibus magniiici condam domini loannis Ratthkay,
statutum est, ut dicta domina relicta peremptorium terminum rationis
rectiiicandae praefigat, alioquin tam praescripti rideiussores, quam vero
Caspar Doctorych a reddenda ratione eliberentur.
Lecta per viceprothonotarium regni.
Prothocolla cong. II, 102104, hr. zem. arkivu u
Zagrebu.
33.

Kralj
Matija
II.
pozivlje zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia

sabor u Pozun za 24. februara.
na
Matthias etc.
Postquam peractis ferme integri anni decursu in sacro Romano
imperio aliisque provinciis et ditionibus nostris arduis et magni mol
) Grof Tomo Erddy, sada ban.
68
menti negotiis, quorum causa nos paulo longinquius et diutius a regno
isto nostro Hungariae necessario abesse oportuit, ex dementia dei, tertio
imperiali diademate redimiti, incolumes hue reversi sumus, prima et
praecipua cura nobis fuit, ut quemadmodum confectis ilHc ex animi
nostri sententia singulis baud inutilem ilia nostra absentia regno quoque
isti nostro Hungariae in iis nimirum, quae non minus publicum et
commune eiusdem emolumentum concernere posse rati sumus, navavimus
operam, ita nunc quoque praesentes prima quam a reditu nostro naneisei
potuimus commoditate ea, quae ad bonuui et salutarem eiusdem regni
nostri statum pertinent, publica quoque et privata lidelium nostrorum
regnicolarum negotia concernunt, curanda et tractanda aggrederemur.
itaque de causa generalem universis statibus et ordinibus eiusdem
regni nostri Hungariae conventum ad dominicam Invocavit, hoc est
24. febr.vigesimum quartum diem mensis februaru anni praesentis sexcentesimi
decimi tertii supra millesimum, ad civitatem nostram Posoniensern clementer indicendum et promulgandum decrevimus, cui nos ipsi, ne quid
ea quoque in parte desit, personaliter deo dante interesse serenissimaeque imperatricis coronationem sub termino celebrandae diaetae de
more et consuetudine regni (quod pro debita notitia tibi intimari volumus.
ut tempestive praefatum adventum nostrum diebus aliquot praeveniendo
requisite et debito modo, ad apparatum pro nobis et praefata imperatrice occursu excipiendis, necessaria tu quoque pro re tua expedire et
coordinare valeas) peragere statuimus. Quapropter fidelitati tuae
harum serie clementer et firmiter committimus et mandamus, ut ad
praefatum diem sine ulla excusatione et mora Posonium venire atque
isthic cum reliquis dominis praelatis et baronibus ae nobilibus caeterisque statibus et ordinibus dicti regni nostri Hungariae de iis, quae
ad publicam istius regni nostri utilitatem, tranquillitatem florentemque
eiusdem constitutionem accommodatissima proposituri sumus, tractare
et in medium consulare ac quantum tibi patriae tuae amor cordi est.
postpositis privatis negotiis omnino hisce comitiis interesse debeas:
certus in eo existens (quod cum peracta hac diaeta regni Hungariae
confestim ad comitia imperialia, quorum terminus edictus iam etiam
apropinquat, nobis proficiscendum sit) non obstante cuiusvis absentia,
non cum iis, qui ad indictum diem, ad quern nempe nos etiam deo
dante adesse constituimus, convenerint, iuxta contenta articulorum
superinde statutorum Wladislai nempe regis, de rebus regni acturos.
conclusos et processuros. Secus itaque sub poena in generali decreto
expressa non facturus. Datum in civitate nostra Vienna die octava
mensis ianuarii anno domini millesimo sexingentesimo decimo tertio.
regnorum etc.
Matthias.
Valentinus Leepes,
69
.4 terao: Reverendo Petro Domitrowych electo episcopo Zagra"biensi et consiliario nostro etc. fideli nobis dilecto.
arkivu u Zagrebu;
Politicum.
Pripis: 1613 exhibitae prima februaru per reverendum Martinum
Antolowych, canonicum nostrum. Zagrabiensis.
Sline su pozivnice primili hrvatski stalei (sabor), ban grof Tomo
Erddy i ostali velikai. Pozivnica na opinu grada Zagreba (original)
u arkivu grada Zagreba ; depozit u kr. zem. arkivu u Zagrebu.
34.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u u m et o r d i n u m r e g n o r u m
a l m a t i a e , C r o a t i a e e t S c l a y o n i a e i n g e n e r a l i e o r u m con
gregation e e x e d i c t o i l l u s t r i s s i m i d o m i n i comitis Thomae
E r d e o d y d e M o n i o r o k e r e k e t c b a n i e t c . in c i v i t a t e r e g i a
M o n t i s ( n s i s Z a g r a b i e n s i s d e c i m a t e r t i a d i e m e n s i s
f e b r u a r u a n n o do m i n i mi l i e s im s e x c e n t e s i m o d e c i m o
t e r t i e 1 e b r a t , n 1 u s i.
Ad proxime futuram diaetam Posoniensem per sacratissimam caesaream regiamque maiestatem, domiimm nostrum clementissimum, pro
dominica Invocavit promulgatam, per status et ordines regni eliguntur
mmcii: admodum reverendissimus Balthasar Napwly, praepositus maior
et canonicus ecclesiae Zagrabiensis, Gregorius Petlieo de Gerse, sacraiissimae regiae maiestatis consiliarius et Steplianus Pathachvch de
Zaiezda viceprothonotarius regni, quibus pro expensis ordinantur floreni hungaricales quingenti.
. I n s t r u t i autem praemissis nunciis datur talis.
E x quo terminus praedictae diaetae iam prae foribus sit, praescripti nuncii iter suum ita maturent, ut in tempore adesse et literas
credentionales tarn dominis magnatibus, (juam vero suae maiestati
praesentare valeant. Deinde penes praemissas literas credentionales
oretenus etiam suae sacratissimae maiestati nomine regni humillime
supplicent, ut sua maiestas tandem aliquando inter alia sua regna et
provincias perpetuo fidelium reliquiarmn horum quoque regnorum clementem rationem habere, illustrissimumque dominum comitem Thomam
Erdeody, pef suam maiestatem electum ac denominatum banum et
alioquin de hisce regnis optime meritum, more antiquitus consueto per
suos commis&arios cum banderio regio et plenaria authoritate iuxta
70
constitutiones superioruin annorum in officium banatus introduci laeere
militemque banalem pro custodiendis coniiniis banalibus, per divos
sacratissimae suae maiestatis praedecessores usque tempus felicis regiminis eiusdem suae maiestatis intertentos, instar praedecesorum
suorum saerae memoriae benigne concludere et intertenere dignetur.
Afflictae enim et alioquin saevientium belloram turbinibus exhaustae
regnorum reliquiae, a felici suae maiestatis coronatione, cum potissimum suspirium aliquid et sublevamen praestare debuissent, supra
vires contribuere coactae sunt, ne sub istis qualibuscimque induciis
usque eonductionem premissorum militum ex praedietis coniiniis bana
libus omni praesidio destitutis, dadem aliquam et ruinam paterentuv.
Similiter apud status et ordines regni Hungariae instabunt, ut
constitutiones praeteritorum annorum de authoritate officii banalis
editae et per suam maiestatem confirmatae ac approbatae tandem debito eft'ectui mancipentur.
De dica seu contributione horum regnorum, si quid statueretur,
diligenter procurent, ut ad usum et conservationem militum Colapianorum, prout hactenus sic deinceps quoque, convertatur, neque inposterum domini nuncii nomine reliquiarum horum regnorum ab omni
suae maiestatis subsidio destitutarum ratione conservationis coronae
aliquam, contributionem orferant.
Quantum vero ad alias libertates regni et observationes pacii'icationis Bochkayanae constitutionumque subsequentium attinef. elaborandum erit, ut in eadem libertate cum regno Hungariae haec regna
maneant. ita tamen, ut nihil de catholicae romanae religionis integritate
in hisce regnorum reliquiis minuatur.
Praeterea solicite enitendum erit, ut Wallachi ditione Turcica
translatitii, iam exspirato termino libertatis ipsorum, ratione bonorum
et iurium possessionariorum, in quibus resident, iurisdietioni dominorum
terrestrium pareant iuxta constitutiones superiorum annorum et terragium penes limitationem domini bani et regnicolarum tiendum dependant.
Supplicandum autem erit suae maiestati, ut ex innata sua dementia
sub praemisso diaetae termino cum serenissimo principe arehiduce
Ferdinando de praemissis AVallachis finaliter ita concludere dignetur,
ut tam sua regia maiestas, quam sua serenitas strictissima mandata ad
generates confiniorum horum regnorum capitaneos expediant, ne ulterius
iurisdictionem in praedictos Wallachos, in territoriis dominorum regni
colarum residentes. extra militiam exerceant, \Vallachis quoque per
speciale suum mandatum demandent, ut dominis ipsorum terrestribus
pareant.
Honorarium nomine statuum horum regnorum in solennitate nuptiarum spectabilis ac magnifici domini comitis Christophori Erdeody
etc., oblatum ex contributione regni persolvatur, statutum est. Insuper
reverendissimo domino episcopo Zagrabiensi 1 ) i 11L quinquaginta florcni
-^ Petar Domitrovi.
71
hungaricales, quos in itinere dictarum nuptiarum ex pecunia regni
exposuit, relaxantur.
Status et ordines regnorum praemissorum unanimi voto deceruunt
ac statuunt, ut articuli superiorum annorum de authoritate expeditionum iuridicarum illustrissimi domini comitis Thomae Erdeody bani
etc. usque introductionem eiusdem faetarum vel fiendarum editi, con
firm entur per suam regiam maiestatem, quos perpetuo illaesos et illibatos esse volunt.
Causa egregiorum Gregorii, et Christophori Pettheo per
eosdem nuncios tam apud illustrissimum dominum comitem palatinum, 1 )
quam apud status et ordines regni commendetur et promoveatur.
Serenissimo principi archiduei Ferdinando per literas nomine
regni respondendum erit, prima data occasione regnicolas pro posse
ipsorum laboratores ad restaurationem Petriniensis praesidii expedituros.
Supplicandum tamen erit suae serenitati, ut sua serenitas etiam cum
inclitis suis provinciis tam de maiori numero militum, quam subsidio
laboratorum providere dignetur.
Dantur literae commendatoriae ratione taxae tan? ad suam
maiestatem, quam ad cameram Hungaricam penes Caproncensem et
Crisiensem civitates.
Egregius Lucas Zmolchych, in persona spectabilis ac magnifici
doeaini comitis Nicolai de Frangepanibus, solenniter protestatus est
super eo, ex quo egregius Nicolaus Malenyeh, in persona Ioannis
Antholowych, per status et ordines regni bona et iura possessionaria
Ladomercz, in comitatu Zagrabiensi existentia habita, alias sibi per
Lucium Calcinelli oppignorata et per dictum dominum Nicolaum de
Frangepanibus occupata, restitui petivisset, super quo literas testimoniales sibi dari postulavit, cui etiam dantur.
Relictae condam Ioannis Pwhakoczy, alias iudicis nobilium eomitatus Varasdiensis, relaxantur restantiae, quibus obligabatur idem
Ioannes Puhakoczy.
Deputantur decern floreni hungaricales ex contributione regni ad
subsidium lecturae claustri fratrum ordinis divi Francisci, in capitulo
ecclesiae Zagrabiensis fundati, similiter ad monasterium eorundem
fratrum in Goricza et Berdocz fundatum.
Ratio egregii Francisci Medossoczy finaliter cum ha ramus facta
reiicitur ad futuram congregationem regni. Unde creditores etiam eius
dem Francisci Medossoczy ratione satisfactionis debitorum eousque
patientiam habere debebunt.
"
Statutum insuper est, ut vicecomites et iudices nobilium penes
querelas procedere executionesque peragere valeant, usque terminum
diaetae in regalibus sua maiestatis spacificatum, exceptis tamen causis
eorum, si qui forte ad praemissam diaetam ante dictum terminum sese
ontulerint.
Egregii Gregorius Snghnetych, Moyses Zaboky et Balthasar Pa-1 (-mro Thurzo.
72
thachych, rideiussores nobilis Casparis Doctorych, coram statibus et
ordinibus regni solenniter protestantur, ex quo magnifica domina Anna
Konzky, relicta vidua magnifici condam Ioannis R a t t k a y , iuxta artieulum eorundem statuum in proxime praeterita congregatione editum,
terminum revidendarum rationum dicti Casparis Doctorych hactenus
non praei'ixerit, praemissam fideiussionem deposuerunt.
Ad gravem querelam totius communitatis parochiae sancti Michaelis
archangeli sub Komor, in pertinentiis castri Krapina comitatuque
Varasdiensi existentibus habitum, contra egregium Michaelem Mindzenthy ratione adulterii turpissimaeque vitae suae i'actae statuitur, ut
vicecomes comitatus Varasdiensis penes articulum anni millesimi sexcentesimi quarti per status et ordines regni editum et per dei/unctain
caesaream regiamque maiestatem Rudolphum secundum foelicis memo
riae confirm atum, 1 ) contra eundem Mindzenthy ratione adulterii peremptorie penes produetam attestationem communitatis aliaque testimonia
procedat. Pro verbo vero iniurioso per Greorgium Mykwlych contra
egregium Balthasarem Pathachych iudicem nobilium comitatus Varas
diensis, in causa edem publice prolato, idem Georgins Mykwlych in
emenda linguae convincitur.
Coni'irmatur articulus superiorum annorum ratione introductionis
egregii Michaelis Otrokoczy in bona et iura ipsius possessionaria
nvitica materna in Sitomer et comitatu Zagrabiensi existentia habfta,
in odio egregii Francisci Medossoczy vicecomitis comitatus Zagrabiensis
fiendae. '
Statuitur etiam, ut deinceps in sedibus iudiciariis comitatuum
eorundem non nisi iurati assessores sedeant.
Lecta per viceprothonotarium
Stephanum Pathachych.
Prothocolla congr. II, 105108, u kr. zem. arhivu u Zagrebu.
.
(13. februara 1613. U Zagrebu).

Hrvatski sabor obraa se na kralja Matiju LI. zbog instalacije grofa
Tome Erdodyja i zbog doseljeiiih Srba (Vlaha), koji bi se imali podvri
onim vlastelinima, na kojih posjedima stanuju.
Sacratissima maiestas etc.
Clementer in memoriam revocare dignetur sacratissima maiestas
vestra, quoties a foelici suo regimine tam per supplices libellos, quam
speciales inuntios nostros benignas sacratissimae maiestatis vestrae
aures humillime interpellando urgere coacti fuerimus, tam ratione inJ
) Gl. rnoie Saborske spise IV. 497 Art. 10).
73
"troductionis more antiquitus consueto in officium banatus speetabilis
ac magnifici domini comitis Thomae Erdeody, alioquin per sacram
maiestatem vestram electi et denominati bani, quam vero ratione
Valachorum in ditionibus et bonis nostris locatorum, ne videlicet aliorum quorumpiam iurisdictioni, quam dominorum ipsorum terrestrium
(extra militiam) subessent eisdemque annuum terragium penderent,
quid tamen hactenus iustissimae preces et querelae nostrae evincere
potuerint, sacratissimae caesareae maiestati vestrae dementi iudicio
ponderandum humillime relinquimus. Ne igitur, clementissime imperator,
solae reliquiae horum regnorum inter alia eiusdem maiestatis vestrae
regna et provincias dementi eiusdem benignitatis aura et subsidio
post adeptos tot regnorum fasces et gubernacula sese destitutas et
privatas merito queri possint, utpote quibus et communis iustitiae
administrate praecluditur, sine qua neque regna et imperia subsistere
neque reges commode regere valent. Iudicia etenim octavalia in hisce
regnorum reliquiis ante introductionem banalem celebrari haud possunt,
adeo ut ex omnibus maiestatis vestrae sacratissimae aliis fidelibus
subditis nobis duntaxat iustitium quoddam indictum esse videatur.
Aceedunt huic malo confinia banalia omni sacratissimae maiestatis ves
trae ope et praesidiario milite (alias per divos eiusdem maiestatis
vestrae praedecesspres foelicissimae reminiscentiae munita) destituta ac
denudata, quae nisi singulari divinae providentiae beneiicio sub isto
indutiarum nomine tutata fuissent, hostis, eisdem facili negotio occupatis ant eversis, non solum in reliquias horum regnorum, verum etiam
in vicinas provincias aditum sibi comparasset. Qua de causa sacratis
simae caesareae regiaeque maiestati vestrae, tanquam domino et natu
rali regi nostro dementi iterum atque iterum humillime supplicamus, ut
tandem inter alia sua regna' et provincias reliquiarum horum quoque
alioquin augustissimae domui Austriacae perpetuo fidelium regnorum
clementem rationem habere cum praescriptoque domino comite Thoma
Erdeody de officio banatus ncmine in hisce regnorum reliquiis ad idem
af'ficium subeundum magis idoneo existente ante foelicissimum suum ad
comitia sacri Romani imperii profectum finaliter concludere eundemque
primo quoque tempore per speci ales suos commissarios introduci facere.')
fetatus et ordines regnorum
Croatiae et Sclavoniae.
Suvremeni prijepis (priloen pismu kralja Matije 11. od 19. marta
1613.) i kr. ratnom arkivu u Beu; Vindica, Mrz 1613.
J) Po tadanjem kancelarijskom obiaju isputena je formula datiranja, no spis je
bez suiunie otoravlien sa sabora, koii se sastao 13. februara 1613.
74
36.

Hrvatski
sabor preporua kralju Matiji II. gradove Koprivnicu i Krizevce

da im se snizi odredjena taksa.
Sacratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine clementissime. Fidelium etc.

Licet non dubitemus sacratissimae maiestati vestrae miserias et
calamitates tidelium eiasdem maiestatis vestrae civitatum liberarum Caproncensis et Crisiensis benigne constare, quia tamen audita, quam visa
mala levius aecidunt, eandem sacram maiestatem vestram tidelitate
nobis incumbente de statu earundem civitatum humillime informare voluimus. Ex quo utraque praemissarum civitatum in extremis regni Scla
voniae confiniis loco antemuralis propugnaculi non solum reliquiaruni
dicti regni Sclavoniae, verum etiam inclitarum Styriae, Carinthiae et
Carniolae provinciarum constituta et continuo tarn domestico, quam
externo milite adeo occupata sit, ut tertiam partem earundem civitatum
praesidiarii milites possideant, emptis et pro se vendicatis domibus. a
<|uibus in medium civium neque taxam per cameram sacratissimae ma
iestatis vestrae eisdem civitatibiis impositam neque alias contributiones
instar aliorum civium solvere oneraque communia sufferre velint in
grave damnum earundem civitatum et praeiudicium fisci sacratissimae
maiestatis vestrae manifestum. Ne igitur tam ob praemissas causas,
quam etiam extremam paupertatem, ad quam eaedem civitates redactae,
praecipue vero Crisiensis, (juae proxime praeterito anno tema vice ignis
voragine in cinerem et favillam conversa est, rudera earundem civitatum
incolae et cives vacua destituere sedesque mutare cogantur, sacra ma
iestas vestra ex innata sua caesarea regiaque gratia praescriptis civitatibus benigne subvenire restantiasque taxarum superiorum annorum,
quarum solutioni et alioquin omnino inpares et insufficientes sunt,
clementer condonare inposterumque pro modilo virium earundem per
cameram Hungaricam easdem taxari facere dignetur. Deus ter optimus
etc. Datum ex generali congregatione nostra in civitate Montis Graecensis Zagrabiensis celebrata decima tertia die mensis februaru anno
dom in i 1613.
Sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis vestrae
humillimi ac perpetui servitores
status et ordines regnorum
Croatia et Sclavoniae.
A tergo: Sacratissimae Romanorum imperatoriae ac Grermaniao,
Hungariae Bobemiae(]ue regiae maiestati etc., domino domino nobis clomentissimo.
75
s utisnutim peatom kraljevine Slavonije u Jer. ugar. zem.
arhivu u Budimpeti; Benig. resol., prilog spisu od 27. marta 1613.
(gl. nie).
Pripis spolja: Camerae Hungaricae. Drugom rukom: Ad cameram
aulicam pro voto. Treom rukom: E x camera aulica 28 martii 1613.
Hillebrandes.
37.

Kaptol zagrebaki javlja palatinu Gjuri Thurzo-nu, da alje na pozunski
sabor kao svoje zastupnike kanonike Baltazara Napulyja i Pavla Jagustia.
Illustrissime ac exeellentissime domine, domine et patrone nobis
aeternum collendissime, salutem etc.
Mandatis sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis, velut domini nostri clementissimi, ad instar aliorum regni sui Ungariae fidelium niorem gerere optantes ad indictam Posonii publicam eiusdem
regni partiumque ei annexarum diaetae celebrationem delegavimus duos
e medio nostri, reverendos dominos Baltliasarem Napuli praepositum
maiorem et Paulum Jagustvtsch (!) leetorem, socios et concanonicos
nostros, quibus inter reliquos, maiestatis suae sacratissimae fideles istius
regni Ungariae per illustrissimam et spectabilissitnam dominationem
vestram fidem indubiam haberi demisse rogamus supplicantes humillime, ut iisdem l'ratribus uostris in negotiis et gravaminibus nostris
aures benignas exhibere non gravetur. Pro eiusdem etc. Datae Zagrabiae 19. mensis februaru anno Christi 1613.
Illustrissimae ac excellentissimae celsitudinis vestrae
humillimi servitores
capitulum ecclesiae Zagrabiensis.
A tergo: Illustrissimo ac excellentissimo domino domino Georgio
Thurzo de Bethlemt'alva, regni Ungariae palatino etc., Posonii.
Original s pritisnutim peatom u kr. ugar. zem. arkivu u
pet\ ; Thurzo leveltar fasc. 81 nr. 28.
Budim-
38.

Opina grada Zagreba preporua palatinu Gjuri Thurz-nu svoje interese
prigodom zasijedanja pounskoga sabora.
Illustrissime domine etc.
Ex edicto sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis, dom ini
domini nostri clementissimi, praesentium exhibitores concives nostros
76
ad praesentem incliti regni Hungariae diaetam nos quoque misimus,
quibus concivibus nostris ut benignas et exorabilts aures, dum eas
signanter in causa fori nostri adhue pulsare supplices ausi fuerint,
praebere dignetur, humillime vestrae illustrissimae celsitudini supplicamus. Quae causa cum ex octavis proxime praeteritis ad praesentis
diaetae terminum discutienda indicialiter prorogata dignoscatur, vestram
illustrissimam celsitudinem, veluti dominum dominum nostrum singulariter benignissimum, humillime exoramus, dignetur non nostri intuitu,
qui nunquam vel tantillum de vestra celsitudine promeruimus, sed
proprietatis sacrae coronae, cuius est ipsa summus defensor, respectu,
causam eandem nedum levari, verum etiam determinari facere, nam
coram vestra illustrissima celsitudine fide nostra Christiana asserere
possumus; omnes ferme proventus huius civitatis et taxas, quas in
cameram suae maiestatis ab annis circiter duodecim annuatim pendere debuissemus, in prosecutionem istius causae erogavimus nuncque
eidem inclitae camerae summa mi lie quingentorum florenorum obligamur. Accedit, quod propter tam graves tot annorum expensas civitas
ipsa non ut a desolatione vindicaretur, sed in dies in maiorem vergit
ruinam et ex ea cives ad bona dominorum auffugere coguntur. Quae
profecto nos mala non tantum quod ea miserabilibus oculis intueri
et pati debeamus, affiigunt, quantum quod haec antiqua moenia proprietas nimirum sacrae coronae destitui videatur, cum iam vix modus
inveniri posse videatur, quo post tot iudieiarias deliberationes in foro
nostro, cuius beneficio aliae omnes civitates persistunt, conservari possimus. Quare iterum atque iterum vestram illustrissimam celsitudinem
humillime obsecramus, ut eo affectu et gratia, qua in proxime praeterita diaeta, nunc quoque nobis adesse dignetur, ut tantarn vestrae
illustrissimae celsitudinis apud doum optimum maximum mercedem (nam
imprimis hanc civitatem sacrae coronae conservabit et postea tot miseros cives in ea a suprema paupertate sul)levabit) mereatur. Deus etc.
Datum 22 februaru anno 1613.
Illustrissimae celsitudinis vestrae
humillimi ac perpetui servitores
cives civitatis regiae Montis Graecensis.
A tergo: Illustr. d. d. corniti Georgio Thurzo etc.
Original <
.? utisnutim peatom u kr. ugar. zem. arkivu u
peti ; Thurzo levtr fasc. 74 nr. 20.
Budim
27. februara 1613. U Beu,

Austrijska dvorska komora pita ugarsku komoru, kako bi se udovoljilo
elji bana grofa Tome Erdodyja, da mu se isplati zaostala plaa.
Magnifiee, generosi ac egregii domini amici honorandi
set officiorum nostrorum oblationem.
salutem
77
Qualiter spectabilis magniticus dominu s Thomas Erdeody de
Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Warasdiensis comes et
sacrae caesareae ac regiae maiestatis consiliarius, pro restanti suo
salario banatus et equitum in aula sua intertenendorum exolvendo
aut in tricesimam Nedelcensem vel alio quopiam eo reiiciendo instet,
ex incluso eius memoriali fusius videre est. 1 )
Cum itaque caesarea maiestas praefato comiti ob certas praegnantesque causas, ut in officio suo diutius conservari possit, ipsi subventum
velit, magnificas ac generosas dominationes vestras amanter requirimus,
quomodo eidem satisfieri et an proventus tricesimae Nedeliensis ad
tempus deputari possint, nos consilio suo addito quantocius edocere
velint. Quas de reliquo etc. Datae Viennae 27. februaru anno 1613.
N. sacrae caesareae ac regiae maiestatis camerae aulicae praeses et consiliari.
A tergo: Magnifico, geuerosis ac egregiis dominis N. sacrae cae
sareae ac regiae maiestati camerae Hungariae praefecto caeterisque
consiliariis, dominis amicis honorandis.
Original s dva prstenom utisnuta peata u kr. ugar. zem.
u Budimpeti; Benignae resolutiones regiae.
arkivu
40.
U martu 1618. U
Na kraljevske
POUDU.
propozicije
odgovara pozunski
sabor medju ostalim, ovo:
Introductionem banalem, quam sacratissima caesarea regiaque

maiestas identidem adhuc superiorum constitutionum tempore se maturaturam clementer obtulerat, quam ut sua regia maiestas iuxta modernam etiam suam benignam resolutionem ante ioelicem suum ad
comitia imperialia profectum, debito effectui mancipari clementer dignetur, status et ordines supplicant; universae vero et quaevis iuridicae
expeditiones hactenus sub sigillo authentico moderni domini bani emanatae et usque ad introductionem eiusdem emanandae, nulla obstante
exceptione introductionis hactenus non factae, pro authenticis habeantur
et legitimis, statutum est.
Limitatio contributionis et subiectionis Walachorum in regnis
Sclavoniae et Croatiae in territorio dominorum et nobilium tarn regni
huius Hungariae, quam eorundem regnorum residentium, ex quo imme
diate ad iurisdictionem sacrae regni coronae et per consequens sacratissimae suae maiestati iidem Walachi spectent, refertur ad articulos
proxime praeteritorum constitutionum. E t quia legatio Graecensis, ad
quam regnicolae diversis vicibus aliquot millia florenorum exposuerunt, nullum effectum est sortita, status et ordines sacratissimae suae
*~) Sada fali.
78
maiestati supplicant, ut inter, alias per sacram suam maiestatem approbatas et confirmatas constitutiones regni huic quoque tandem clementer
satisfacere dignetur, ne inter regnicolas ac praedictos Walachos ali(]iiem tumultum perniciosum suboriri contingat, si dominis terrestribus
non paruerint.
Koncept u kr.
(cancel.).
ugar. .
arhivu
u Budimpeti;
Acta
diaetalia
41.
Prije 15. marta 1613.

General na slavonskoj Krajini barun Zigmund Fridrik Trautmansdorf moli
nadvojvodu Ferdinanda, neka ishodi kod kralja Matije, da hrvatski stalei paste Srbe (Vlahe) u dosadanjem njihovom poloaju.
Durchleichtigister erzherzog etc.
Aus beilag vernemben E u r fiirst. Drhlt., welehermassen die an
den Windischen, grnizen wohnende Wallachen von etliehen Windi
schen herrn angeioehten und inen von denselben allerlai servituten
zuegemuet und aufgezwungen werden wllen. Gleichergestalt sein mir
auch von den Wallachen unter der oberhaubtmansehaf't Creutz klagen
zuekomben, dass si der bischof von Agram durch offne mandat erfordert, si sollen erscheinen und sich als gehorsambe untertanen mit
ihme als grundherrn der dienst halber vergleichen mit angehengter
eommination, wo si soiches nit mit willen tuen warden, dass si durch
gewalt sollen gezwungcn werden. Weil aber durch dergleichen be-troungen, auftag und neuerung, da si nicht abgestelt werden solten,
leichtlich ein besorglicher aufstand unter gemelten Wallachen verursacht und erweckt warden kndte, also dass si vor den grnizcn sitzend widerumben zum feind sich begeben und den grnizcn sambt
disen hinterligenden landen, weilen si weg und steg ihnen bekant gemacht, unwiderbringlichen schaden zucrfegen mchten, also bitt Kur
t'iirst. Drhlt. gehorsambist, die geruhen bei der rom. kais. Mt. die
sach dachin zu richten, dass bemelten Windischen herrn alles ernsts
ein und obgestellt werde, damit si die Wallachen in alle weg noch
zur zeit imperturbierter und bei dem was si bishero genossen ver-'
bleiben lassen, bis villeicht mit dor hull' Gottes die grnizen dermaln
einst hinter inen - erweitert und si Wallachen eingeschlossner, als
dann desto feglicher knnen coercirt werden, sodann zeit sein vird
dergleichen zu praetendiern. E u r fiirst. Drhlt. etc.
Sigmund Fridrich herr von
Tra utmanstorf f.
Suvremeni prijepis . i . ratnom arkivu u Beu;
1613 Mrz..
Istom rukom aore vrivis: 15. martii 1613.
Vindica,
79
42.
19. marta 1613. U Pounu.
Kralj Mati ja II. trai od nadvojvode Ferdinanda
hrvatskoga sabora zbog doseljenih Srba
mnijenje
(Vlaha).
zahtjevu
Matthias etc.
Durchleuchtiger frst, i'reundlieher geliebter vetter und sohn. W a s
die Crabatisch und Windische stnde wegen der Wallachischen dri'er
und untertanen, die sich an denselben gruizen aurhalten und zu denen
sie als grundobrigkaiten ius praetendieren, strittigkaitenhinlegung abermals angebracht, haben Euer lieb gnedig und vetterlichen ersuechend,
der sachen besehaftenheit ber solche praetensionen und an welchen
^rnizen, auch in was anzal die Wallachische untertanen sich auihalten,
unter wessen dition und schutz dieselben gehrig, erkundigung einziehen
und uns rrderlichist berichten lassen, damit unter wehrendem Hangarischen landtag wir denselben stnden wegen solcher praetensionen
beschaid geben kndten. Und sein Euer lieb etc. Geben auf unserm
kniglicben schloss zu Presburg den neunzehenden martii anno im
sechzehenhundert und dreizehenden etc.
Euer lieb guetwilliger vetter und vater
Hans von Molart.
J. B. Katzenstainer.
Matthias.
A tergo: Dem durchleuchtigen herrn Ferdinanden, erzherzogen

:zue Osterreich., herzogen zu Burgundi, Steyr, Krndten, Grain und
Wiirtenberg, graven zu Tyrol und Grz, unsern freundlichen lieben
vettern, sohn und frsten. Grz. Gito, cito.
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u . .
arkivu u Beu ', Vindica.
ratnom
Pripis : 26 martii 1613.

Irer Rm. kais. Mt. hofkriegs wie auch seiner rst. Drhlt. rat,
camrer, sehlosshauptman alhie und obristen an der Windischen und
Petauischen grniz, herrn Sigmund Friedrichen herrn von und zu
Trautmansdorfi, i'reiherrn auf Negau hieriiber mit seinem bericht (was
die Wallachen belangt) zu vernemben.
9 aprilis anno etc. 1613.
80
43.

Austrijska
dvorska komora trai od ugarske uputu glede molbe gradova

Koprivnice i Krievaca.
Cives liberarum ae regiarum civitatum regni Sclavoniae, Capronczensis nimirum et Crisiensis, enumeratis varus calamitatibus et miseriis
ipsorum pro relaxatione restantiarum taxae instare ex Uteris ad sacratissimam caesaream et regiam maiestatem missis hucque ad nos
pro opinione et voto direetis cognovimus. Super quorum postulatione
nos aliud informare non possumus, quam (prout antehac quo que saepius
iam generosis et magnificis dominationibus vestris scripsimus) quod
mali exempli esset istis civibus aliquid restantiarum nomine condonare, cum reliquae eivitates relaxationem restantiarum sibi admitti
petentes ob praesentes necessitates ad patientiam liabendam et satislactionem praestandam admonitae per nos i'uerint. Ad haec cum iteratis
vicibus etiam generalem inquisitionem liberarum civitatum cuiuslibet
illarum i'acultatibus et inopia cognoscendis inchoandam suaserimus,
censeremus nunc quoque finem illius expectandum essej et ubi memoratas eivitates tanta paupertate (quantam illae allegant) premi animadvefterimus, tunc demum de eo, quidnam ipsis taxae nomine imponi aut
remitti queat, commodius generosas ac magniricas dominationes vestras
edocere valeremus. Interim autem supplicantes pro solutione restanti
arum huius camerae impendenda serio et quidem sub indignatione
suae maiestatis monendos et inducendos esse arbitraremur. Quorum
literas penes liasce remittimus.
E x consilio camerae Hungaricae
20 martii anno 1613.
Ioannes Kerekes.
A tergo: Sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis
camerae aulicae exhibendum.
Original s prstenom utisnutim peatom
Budimpeti; Benignae resolutiones regiae.
inclitae
. . ugar. zem. arkivu u
Pripis spolja: Camerae Hungaricae reddendum ea supplicantes

pro solutione restantiarum taxae ex causis allegatis serio, ut sub indig
natione caesareae maiestatis monere velit.
E x camera aulica.
27 martii 1613.
81
44.
25. marta 1613. U Ivaniu.

Martin Dobrovi, sveenik u Ivaniu, javlfa zagrebakom biskupu Petru
Domitroviu, da su Srbi (Vlasi) na njegovu (biskupovu) pismenu poruku
odgovorili, da ne e da mu plaaju desetine, jer se tako zamjerili
nadvojvodi Ferdinandu i tajerskoj gospodi.
Reverendissime domine domine pater et patrone in Christo do
'
Heri una cum domino Marco Doctorichio i'uimus apud reverendissimum dominum Simeonem 1 ), ubi praeterea interfit dominus Ioannes Peasinovich, Damianus et Paulus vaivodae cum aliquot ex
praecipuis, quibus reverendissimus dominus Simeon voluntatem reverendissimae dominationis vestrae exposuit ac perlectis illis litteris, ad
Valachos per reyerendissimam dominationem vestram conscriptis, haec
unanimes responderunt:
Se nullatenus bonae voluntati et sincero amori reverendissimae
dominationi vestrae reluctari nee posse nee debere. Verum circa desiderium suum se proprio motu nihil posse constituere, turn ne ingratitudinis incurrant notam in eo, quod tarn a serenissimo archiduce,
quam a provincialibus Styriae et ex Turcarum servitute sint educti
et annonae necessitate in principio aliquandiu sublevati, et de facto
plerique eorum gaudeant stipendio, turn ne sibimet ipsis inferant nocumentum in eo, quod si sponte ad tales, quamvis lionestas et acceptabiles condescenderent condiciones, ne tarn serenissimus archidux,
quam provinciales indignatione moti illis aufferant stipendia, quibus
ademptis magnum sentirent et honoris et utilitatis incommodum. Quare
reverendissimus dominus praelatus agat cum dominis comessariis:
quidquid enim cum ipsis concluserit, nos alacri amplectemur animo.
Hoc est responsum Valachorum, quod ab initio ex ore ipsorum
resonuit. Idcirco cum sint prompti, obtenta duntaxat sine detrimento
suo conventionis i'acultate, reverendissima* dominatio vestra apertis
procedat oculis, ne ab aliquo alio hoc interturbetur negotium. Valeat
reverendissima dominatio vestra, cui deus ter optimus maximus omnia
concedat prospera. Datum Ivanich die 251 martii.
Reverendissimae dominationis vestrae
humillimus sacellanus
Martinus Dobrovitius,
sacerdos in Ivanich.
mino.
A tergo: Reverendissimo domino domino patri Petro Domitrovichio, almae Zagrabiensis ecclesiae episcopo, abbati beatae Mariae de
Thopuska, sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliario etc. domino
domino et patrono mihi semper observandissimo. Zagabria. (!)
2
) Simeon Vratanja, srpski episkop u Marci.
MONUMENTA HIST. XLIII. ACTA V.
82
Original s prstenom utisnutim peatom u nadbiskupskom
Zagrebu; Epistolae ad episcopos Vol. 1.
arkivu u
45.
(Poslije 9. aprila 1613.). Mnijenje slavonskoga generala Zigmunda baruna Trautmansorja

htjevu hrvatskoga sabora spram Srba (Vlaha).
za
Durchleuchtigister erzherzog etc.

Gnedigister herr und landsfurst. Gemainer Windischen herren und
stand bet der Rm. kais. Mt. beschehenes Euer i'lirst. Drhlt. ilberschicktes und von deroselben mir um meinen bericht und guetachten
zudecretirtes nbringen, hab ich mit gebhrlicher reverenz empfangen.
Berichte Eur ftirst. Drhlt. gehorsambist daraui sovu, dass bei meines
anteeessoris 1 ) und meinen zeiten ein grosse anzahl der Wallachen, teils
mit gewalt aus der trkischen dition herausgei'hrt worden, teils
aui hchstgedachter Rm. kais. Mt. und Euer i'iirst. Drhlt. glauben
iiir sich selbst heraus entsprungen, sich auch noch tglich aus grosser
zu der Rm. kais. Mt. und Eur liirstl. Drhlt. tragenden devotion und
vertrauen herausbegeben. Die haben sich nun aut" den Windischen
gruizen aui etlich meil wegs vor den frontirenden heusern und vestungen gegen den l'eind (weiln man si sonst nirgents unterbringen
mgen) in den in die 80 jahr lang verwiist und d gelegenen wildniissen und wldern niedergelassen, solche unbewohnte rter ausgerait
und ihnen wonungen, wiesen und acker zugericht. Uber dise Wallachen
praetendiren nun die Windischen herren und stand iure postliminii
ein dominium und begehren si fiir bauern ihnen dienstlich und untertenig zu machen, wie sich dan herr bischof von Agram 2 ) unlengst
unterstanden, si durch oi'fene patent zu citiren mit angehengter commination, da si sich nicht willig mit diensten einstellen wilrden, durch
gewalt compellirt werden sollen. Nun ware zwar von G-ott dem allmechtigen zu wiinschen, dass die grnizen in solchem statu sich erweitert
befnden, damit einem jeglichen so von semen voreltern her dergleichen
ius zu praetendiren das seinig knte attribuirt werden, welches dan
nicht allein ihnen den herren Windischen, sondern auch den hinterligenden landen und eonsequenter der ganzen christenheit zu merklicheni
nutzen gedeien wtirde. Aber der sachen beschaHenheit und das aufnehmen des gemeinen vaterlands weisen noch zur zeit vil ein anders
aus, dan man sich nichts gewissers zu versehen, als das, so mit der
gleichen zumuetungen, wie etliche der Windischen herren, prelaten
und vom adel, angefangen gegen ihnen den Wallachen veri'ahren werden
solte, man ein aul'ruhr unter ihnen erwecken, si wider zum feind entJ
2
) Ivan igmnml baron HVrberstein (15941603.).

) Petar Dnniitrovi.
83
springe**, den grnizen und den hinterligenden landen, deren weg und
steg si ihnen bekannt gemacht, mit straifen, brennen und rauben
unwiderbringlichen schaden und das eusserist verderben zufuegen wrde,
inmassen si dan zum ftern clag und beschwerungsweis bei mir einkomen, sancte und zum hchsten protestirend, si wllen lieber ihren
tod selien und die extrema tentiren, als sich zu bauren und untertanen
maohen lassen, wi'e den dessen E u r frst. Drhlt. ieh noch vor disem
zum iternmal gehorsambist erindert. Zu deme seint si auch in ein
solche anzahl erwachsen, dass si auf begebenden aufstand mit vil
grsserer macht als ganz Windisehland aufkomen knten, wie sich dan
auch die grnizheuser, da si die Wallachen nicht mit sonderer dexteritet gubernirt und in der devotion erhalten werden solten, mehr vor
ihnen als dem offenen feind zu besorgen hetten. 1st dannenhero meinem
treu und guetnieinenden bedunken nach allermasen ratsam, den von
etlieh wenig suchenden privatnutzen dem allgemeinen heil und aufuehmen nachzusetzen und die stand in Windischland mit ihren ihnen
und dem ganzen wesen hochschdlichen praetensionen abzuweisen, bis
dermaln einst durch die genad Gottes die grnizen erweitert, si die
Wallachen eingeschlossen, besser coercirt ,und alsdan einem jeglichen
was seines rechtens sein wird, zugeeignet werden knte. Tue im iibrig e n etc.
. Euer t'rst. Drhlt. untertenigist gehorsambister
Sigmund Fridrich herr von ,
Trautmansdorff.
Suvremeni
1613 nr. 8.
prijepis
. . ratnom
arhivu
u Beu;
Vindica
Pripis: An ihr t'iirst. Drhlt. Sigmund Friderichs herren von und

2u Trautmansdorff gehorsambster bericbt.
46.
27. aprila 1613. Beu.
Kralj
Matija If. pozivlje zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia u Be

\
za 19. maja.
Matthias etc.
Intercidunt nonnulla negotia, de quibus, antequam iter in imperium
ingrediamur, cum fidelibus consiliariis nostris Hungaris mature tractare
constituimus. Unde. fidelitatem quoque tuam harum serie clementer et
firmiter hortamur ac re({uirimus, quatenus acceptis praesentibus, postpositis interim quibuslibet privatis tuis negociis, tempestive itineri accingere et ad dominicam Exaudi, hoc est decimum nonum diem imminentisw. mai
mensis maii hie Viennae in aula nostra certocertius te sistere debeas,
intellecturus postmodum pariter cum caeteris fidelibus nostris benignam
84
nostram vohintatem. Secus itaque non facturus. Datum in eivitate nostra
Vienna die vigesima septima mensis aprilis anno domini millesimo
sexcentesimo decimo tertio.
Matthias.
L. Ferenczfry.
A tergo: Reverendo Petro Domitrovich electo episcopo ecclesiaeZagrabiensis et consiliario nostro etc. fideli nobis dilecto. Cito, citissime.
peatom u
nadbiskupskom
Pripis: His excitus coaetus t'ui Ratisbonam eoncedere.

Exhibitae 9 maii 1613.
Sline su pozivnice primili ban grof Toma Erdodg i drugi
savjetnici.
kraljevi
47.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i u li d o m i n o r u m s t a t u u m e t o r d i n u m r e g n i S c i a v o n i a e in g e n e r a l i e o r u n d e m e o n g r e g a t i o n e e x e d i c t
i l l u s t i ' i s s i m i e * m i t i s d o m i n i T h o m a e E r d d d c Mon i o r , b a n i e t c . i n ci v i t a t e r e g i a l i b e r a M o n t i s
Graecensis Z a g r a b i e n s i s d e c i m a t e r t i a die mensis m a i i
a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o d e c i m o t e r t i o ce
l e b r a t a , e o n l u si.
In primi domini nuncii ex proxime praeterita regni Hungariae
generali diaeta reversi acta eiusdem diaetae, ex quo per suam maiestatem articuli confirmati nondum advenerunt, oretenus retulerunt.
Quantum ad brevis articuli Posoniensis de oecupationibus et violentiis editi1) explicationem attinet, status et ordines regni in depositione iuramentorum hactenus observatum morem consuetudinem intra
ambitum huius regni deinceps itidem retinere volunt. Praeterea intclligunt vituperia etiam inter iniurias censenda esse et pones praemissum
articulum coram vicecomitibus eodem brevi processu prosequi posse.
Dicatores in comitatu Varasdiensi eliguntur Christophorus Petheo
et Ludovicus Bedekowych, in Zagrabiensi vero et Crisiensi Gregorius
Jagatich et Gabriel Bwkowacky, qui iuxta articulum proxime praeteritae Posoniensis diaetae, 2 ) iuramento solenniter in regno deposito,
universa bona dominorum magnatum et nobilium regni iuxta conseientiam ipsorum ad fumos conscribent, exceptis bonis ultra Colapim existentibus, similiter etiam iuxta antiquam consuetudinem servitores do
minorum et nobilium militares personae cum officialibus exempti sint.
-) 1613: XXIII (Articuli praeteritarum diaetaram de violentiis et occupationibus
bonorum editi, lucidius declarantur").
2
) 1613: IX (.De connumeratione portarum dieaeque eontributione").
85
icatores autem singuli viginti quinque florenos hungaricales pro salario habebunt, qui dic&tores, Gabriel videlicet Bwkowachky, Gregorius
Jagatieh et Lud vi ens Bedekowych, iuramentum solenniter praestiterunt
i n regno, Christophorus vero Petheo iuramentum deponere coram viceprothonotario regni et praescriptum dicatoris officium subire teneatur,
sub poena centum aureorum ducatorum, per dominum banum irremissibiliter ex bonis dicti Christophori Petheo exigendorum.
Praemissi autem dicatores veteres omnes restantias penes extradatas una cum iudicibus nobilium exigere tenentur, exceptis restantiis
bonorum illustrissimi domini comitis Thomae Erdeody bani anni millesimi sexcentesimi noni, quae rcstantiae in rationem expensarum Graecensis itineris domino comiti uvertuntur.
Ratione connumerationis bonorum praesidii Caproncensis primo
requirendus erit illustrissimus dominus confiniorum regni Sclavoniae
generalis capitaneus, 1 ) quos si connumerare non permiserint, honora
rium suis maiestatibus in diaeta Posoniensi promissum 2 ) computetur in
dieam eorundem bonorum, a tot retroactis annis per eadem bona in
medium regnicolarum non solutam.
Contribuent autem pro hoc anno domini regnicolae a singulo fumo
septem fiorenos hungaricales, quorum medietatem ad festum Assumptionis beatae Mariae Virginis, reliquam vero ad i'estum beatae Catha- 1 ^ "";
rinae virginis et martyris administrare tenebuntur.
Laboratores manuales comitatus Varasdiensis praestabit ad fos~
satuni Caproncense a singulo fumo laboratores duos ad duodecim dies'
ista tamen conditione, u t dominus generalis confiniorum regni Sclavo
niae et capitaneus Caproncensis bona praesidii Caproncensis in me
dium regnicolarum connumerare et laboratores etiam gratuitos praestare
patiantur, quibus laboratoribus superintendent Gregorius Petheo et
Stephanus Grereczy cum iudicibus nobilium comitatus Varasdiensis,
qui ratione salarii habebunt ad singulum diem florenum hungaricalem
unum, et insuper eidem Gregorio Petheo a bonis suis restantiae superiorum annorum cum anni praesentis taxa relaxantur.
Comitatus autem Zagrabiensis et Crisiensis similiter laboratores
gratuitos praestabit ad reaedificationem Petrinensem, processus vide
licet Pauli Schitaroezy et Gregorii Jagatieh, exceptis bonis capituli
ecclesiae Zagrabiensis et monasterii Zamoboriensis, administrabit a
singulis quatuor fumis unum currum, qui currus quindecim robora devehere tenebuntur. Manuales autem laboratores administrabunt pro
cessus Polchych et Zakmardi, Orghovan vero ad Jelkowcz a singulis
fumis laboratores duos ad duodecim dies. Vectura autem incipietu*
secunda die mensis, iunii proxime futuri, manuales autem laboratores i-, juna
Petrinenses sexta iunii, quibus laboratoribus praeerit dominus vice- 'iuna
1
) Grof igmund Pridrik Trautmansdorf.

) 1 6 1 3 : X (Pro solennitate nuptiarum sacrae caesareae regiaeque maiestatis
etserenissimae reginae, in eongratulationem primi in medium regnicolarum adventus
honoraria ilecermmtnr" 4 ).
2
86
barms 1 ) et Franeiscus Orehoczy ac Franeiscus Medossoczv, qui solitum
salarium habebunt.
Status et' ordines regni unanimi voto statuunt et decernunt, ut
artieuli praeteritorum annorum de introductione praedieatorum haereticorum vel exercicii haereseos observentur, et potissimum in eivitate
Varasdiensi; contra secus facientes severissime animadvertatur. E t
scribatur etiam civitati Varasdiensi nomine regni, ut modernum magistratum haeretieum deponat ipso facto neque deinceps sint capaces
officiorum publicorum, quamdiu tales i'uerint, cum quibus uteris regni
destinantur commissarii egregii Gregorius Petheo et Stephanus Gereczy.
Literae renovationis armorum nobilis Julii Ohikoliu in regno
publice sunt exhibitae et praesentatae, quibus nuncii domini comitis
Nicolai a Zrino ea in parte contradicunt, ne videlicet praeiudicent reddendae rationi officialatus dicti Julii Chikwlin, qui iuramentum fidelitatis in regno deponere tenebitur.
In quorum omnium praemissorum robur et iirmitatem perpetuam
sigillo eorundem publico communiri et obsignari I'ecerunt. Datum loco
die et anno praescriptis.
Lecta per viceprothonotarium regni.
Prothocolla congreg. II, 109110, kr. zem. arkivu u Zagrebu.
48.
30. maja
1613.
Kralj Mafija II. pozivlje zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia, da ga

prati na njemaki dravni sabor.
Sacratissimae Komanorum imperatoriae necnon Hungariae et Bohemiae etc.. regiae maiestatis, domini domini nostri clementissimi no
mine reverendo domino Petro Domitrowych, electo episcopo Zagrabiensi
suaequc maiestatis consiliario, hisce benigne signirieandum: suae maie
statis caesareae atque regiae in eo benignam et omnimodam voluntatem
hane esse, ut idem dominus episeopus Zagrabiensis itineri se tempestive aceingendo riteque 2 ) necesaria procurando ad comitia imperiaa
simul cum sua maiestate caesarea et regia profeeturus non solum
legati et nuncii Hungarici munero fungatur, sed insuper in omnibus
oceurrentibus negotiis et expeditionibus cancellariam 'Hungaricam concerrientibus ad latus suae maiestatis etiam oancellarii vices subeat bmnibusque et singulis eiusdem cancellariae Hungaricae commodis, emolu
) Krsto Mrnjavi.
-) Otvoren 13. augusta 1613. u Regensburgti.
87
mentis atque. functionibus solitis potiatur, cui de cetero sua maiestas
caesarea regiaque bene propensa manet.
Decretnm per imperatoriam regiamque maiestatem 30 maii
anno 1613.
0
L. Ferenczffy.
A tergo: Reverendo domino Petro Domitrowych, electo episcopo
Zagrabiensi et suae maiestatis caesareae atque regiae consiliario, assignandum.
Original s utimutim velikim kraljevskim
orkivu u Zagrebu', Politicum.
peatom u
nadbiskupskom
49.
4. juna 1613. U Beu.

Kralj Malija II. daje Petru Drakoviu Trakoanskomu i Grguru Peto-u
vlast, da istrijebe protestantizam iz Varadina.
Matthias etc. fidelibus nostris magnifico Petro Draskowych de
Trakostian et egregio Gregorio Petheo de Gerse salutem et gratiam.
E x fide digna fidelium nostrorum relatione non sine admiratione
et gravi nostra displicentia intelligimus, esse quosdam in civitate nostra
Varasdiensi, in regno nostro Sclavoniae existente, qui in domibus
privatis pri vata haereticae pravitatis exercitia et peregrinarum religionum dogmata in isto regno nostro Sclavoniae, inde ab exordio
christanismi suscepti minus usitata (constitutes etiam quovis tandem
consilio, ex eiusdem farinae hominibus, etiam iudice primario et senatoribus nonnullis) admiserint atque in praeiudicium sanctae matris
ecclesiae et fidei catholicae etiain maiora intentare moliantur. Quod
cum mali admodum exempli esse dinoscatur neque solum orthodoxae
et catholicae fidei, sed etiam antiquis plurium seculorum regni istius
nostri Sclavoniae privilegiis et constitutionibus atque adeo etiam pacificationi Viennensi praeiudicet, antequam virus illud ulterius serpat,
tempestive pro regalis nostri officii dignitate et munere, qua scissiones
et seditionum gemma quaevis inter regnicolas nostros summopere causa
esse nolumus, oportunis modis huic malo obviare constituimus, ad quod
intentum nostrum rite exequendum, cum nullum praesentius et efficatius
remedium adesse comperiamur, quam si ab ovili domini infectis et
degeneribus animalibus amotis, tan quam huiusmodi novitiorum dogmaturn consectatores eorundemque fautores, asseclae et intertentores tem
pestive ex consortio et republica istius civitatis nostrae Varasdiensis
arceantur et amoveantur, proinde hanc commisionem rite exequendam
et debito fine terminandam vobis committentes fidelitati vestrae harum
serie clementer et Hrmissime committimus et mandamus, aliud habere
omnino nolentes, quatenus acceptis praesentibus et quibuslibet privatis
vestris etiam gravioribus negotiis postpositis habitaque inter vos mutua
88
inteligentia, quamprimum in dictam civitatem nostram Varasdiensem
venire atque ibidem ex authoritate nostra regia praesentium per vigorem vobis in hac parte plenarie concessa et attributa, pullulantis illius
mali exordiis obicem iniicere, zizanniam de medio populi christiani
iuxta constitutionem quoque istius regni nostri Sclavoniae superinde
sancitam evellere iudicemque modernum et omnes alios in praeiudicium
catkolieae religionis in dignitatibus hoc anno constitutors, nisi resipuerint
publiceque et manifeste omnibus professionem fidei fecerint et demum
de manu proprii istius civitatis nostrae Varasdiensis parochi communicaverint non obstantibus quisbuseunque eorum vel vero nomine eorundem per praefatae civitatis nostrae communitatcm vel senatum aut
aliquos quoslibet, cuiuscunque sint status et conditionis, (juarumeunque
libertatum assertione. Cum in praesenti commissionc non de libertatibus civitatis, sed conservanda fide catholica agatur, ijuam in dicto
regno nostro Sclavoniae omnimode certam teetamque et authoritate
regia nostra lnanutentam esse velimus, exauthorare et deponere modis
omnibus debeatis et teneamini. Ubi porro huic institutae et seriae
nostrae commission! aliqui sese opponendo locum dare renuerent, fideli
nostro spectabili ac magnifico comiti Thomac Erdeody do Moniorokerek,
Montis Claudii et comitatus VTarasdiensis perpetuo comiti praefatorumque
regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bano ac consilinrio nostro nee non loci illius supremo capitaneo, vigore similiter prae
sentium damns lumnimodam potestatis facaltatem in eiusmodi contuiiiaces et refractores animadvertendi, roprimendi et castigandi atque,
ubi e re videbitur. confiscatis talium bonis, in exilium tandem etiam
ablegandi et abigendi. 1 ) Secus etc. Datum in civitatc nostra Vienna
Austriae die 4 mensis iunii anno doinini 1613.
Koncept kr. ugar/ zem. arhivu u Budimpeti;
cancel, nr. 139 an- 1613.
(Jonceptus exped.
50.
20. juna 1613. U Vasvarn.

Kaptol vasvdrskl svjedoi, da su pred njime uloili zastupnici
grada
Varadina prosvjed protiv jednoga zakljuka hrvatskoga sabora od
13. maja 1613.
Nos capitulum ecclesiae Castriferrei memoriae commendamus tenore
praesentium significantes quibus expedit univcrsis, quod prudentes
circumspect! Casparus Mykeffaiway J u r a k ac Stephanus Kerechen,
cives regiae ac liberae civitatis Warasdiensis, cum sufficientibus literis
') Sa strane ondje drugom rukom dodano, ali naknadno brisano, to znai da
nije ulo u istopis: Non obstantibus similiter eorandem quibuscunque praetensionibus
aut libertatum allegationibus, quovis sub colore." Onda druga alternativa, kao nastavak
na gornje abigendi" : in contrarium dictis, i'actis vel allegatis."
89
eiusdem civitatis plenipotentionalibus, sigillo eiusdem consignatis, nobis
sonantibus, exhibitis, in suis propriis iudicis et iuratorum caeterorumque civium necnon totius communitatis eiusdem civitatis Warasdiensis
nominibus et personis, nostrum personaliter venientes in conspectum, per
modum solennis protestationis, reclamationis et contradictions in mo
dum gravis querelae nobis significare et detegere curaverunt in hunc
modum: Quomodo prout iidem protestantes percepissent ac ex fidedignis
Tiommum relationibus revera intellexissent, status et ordines incliti
regni Sclavoniae in quadam generali ipsorum congregatione ex edicto
illustrissimi ac magnifici domini comitis Thomae Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Warasdiensis perpetui comitis, regnorum Dalmatiae, Croatiae ac praefatae Sclavoniae bani necnon praetactae imperatoriae et regiae maiestatis consiliarii, in libera ac regia
civitate Montis Graecensis Zagrabiehsis pro decimo tertio die proxime
praeteriti mensis maii celebrata, certos quosdam ad instantiam certarum
quarundam personarum et delationem non solum immunitatibns, pri-,
vilegiis et libertatibus per divos quoque Hungariae reges in eisdem
donatis, verum etiam primarus viris, et personis ibidem officio et dignitate fungentibus multum praeiudicantes ac in derogamen honoris verêntes edidissent ac promulgassent, articulos easdemque inter ceteras
publicas eorundem constitutiones, articulis eorum inservissent, cuius
quidem constitutionis vigore praeiatos radiem aliosque senatorum et
iuratos cives, certas utpote personas ex ofTiciis cum maxima infamia
et dedecus eorundem in praenotata causa non citatos neque convictos
deturbare statuissent et decrevissent eiusque executionem extraneis
egregiis videlicet Gregorio Petheo de Gerse et Stephano Gereczy demandassent. E t quia dicti protestantes lmiusmodi articulos praescriptorum statuum et ordinum praenotati regni Sclavoniae non solum sibi
ipsis iuribusque eorundem nimis nocivos et praeiudicantes fore animadvertissent, verum etiam tractationibus et conclusionibus Viennensibus
contrarientur, ob hoc iidem protestantes huiusmodi constitutioni praenotatorum statuum et ordinum suprafati regni Sclavoniae antelatorum
protestantes et antiqnae libertati memoratae civitatis Warasdiensis
praeiudicantes contradixissent et reclamassent, prout contradixeruut et
reclamaverunt palam, publice et manifeste coram nobis harum nostrorum vigore et testimonio literarum mediante. Datum feriae quinta
proxima post festum beatorum Viti et Modesti martvrum ani.o domini
millesimo sexcentesiino decimo tertio.
Original s utisnutim kaptolskim peatom a arkivu kaptola za

grebakoga ; Acta antiqua fasc 9 nr 10-
90
51.
Prije 2 4 . j l a 1 6 1 3 .
Zagrebaki biskup Petar Domitrovi moli nadvojvodu Ferdinanda, da
podvrgne Srbe (Vlahe), naseljene na biskupskim posjedima, njegovoj vlasti
i da im nalozi, da mu plaaju desetinu.
Serenissime princeps et domine domine semper clementissime.
Fidelium etc.
Constat serenitati vestrae, hisce retroactis annis plurimos Valachorum dira tj^rannide Turcica per generales Sclavoniae eductos et
in finibus Sclavonicis cum libertatione duodecim annorum iuisse colloeatos. Qui quidem Valachi etiam dudum elapsis annis eorum libertationis impune et contra divinum et humanum ius, quod suadet unicuique suum reddcre, in hodiernum usque diem, in grave praeiudicium
dominorum terrestrium, bona aliorum possident, colunt et demum ex
eisdem bene locupletati sunt. Horum, si non p itior, magna tamen pars
bona ecclesiae meae Zagrabiensis occupat, quin imo domesticos quoquc
non modice et turbat et coarctat. Actum est saepius in publicis diaetis
Hungaricis de eorum subiectione dominis terrestribus et statutum, vcrum
cum gubernatio confiniorum Sclavoniae et Croatiae serenitati vestrae
incumbat, haetenus absque einsdem detcrminatione nihil plane actum
est. Sed ne diutius tandem eccelesia mea suis bonis orbata lugeat, ad
serenitatis vestrae pedes humilliine provolutus, eidem supplico, ut
intuitu divini ct humani iuris ac demum pietatis catholicae, quam orbis
christianus in screnitate vestra et admiratur et praedicat, velit aliquam
rationem inire et cum dictis Valachis ita transigere, ut cum meis agris.
prati, silvis aliisque omnibus commoditatibus non modo fruantur, verum
etiam apprime sint ditati, tandem vel clecimis praestandis vel vero
pecuniaria ali qua eaquc annua solutione meam recognoscant ecclcsiam.
Xon peto, serenissime princeps, ut more patriae servitutem subeant
et impositiones taxarum persentiant, sed adminus cum totius dioecesis
iurc divino mihi cedant decimae, vel ipsas persolvant, vel pro
eisdem mecum transigant. Nee est verendum eos seditione moturos, cum
comparata praesenti eorum et libertate et i'ortuna cum Turcica servitute, hane oecasionem veluti nobilissimam obviis ulnis sint acceptaturi,
modo securi reddantur de praemissa libertate et conventione, quam ego
et litteris meis stabilire paratus sum, nee de suae maiestatis promptissima gratia et confirmatione addubitandum puto. Neque sane novum
hoc ipsis Valachis in bonis meis degentibus videbitur, cum non desint alii eorundem generationis, qui aliis dominis terrestribus, utpote
domino bano penes Dravum, sponte simile solvant pensum et domino
Francisco Orehoczy, qui nulla ratione eosdem bona sua excolere permiserunt, nisi prius innita annual! pensione. Itaque communi suadente
iustitia illos minime reluctaturos spero, modo serenitas vestra et a uthorit-atem suam interponere et litteras mandati dare dignetur, qu d si
91
fecerit, et ruinas ecclesiae meae resartiet, et divino humanoque 1
respondebit, et pietatem suam, sicut in proprias, ita et in illam eccle* siam cumulatissime testabitur. Deus ter optimus maximus serenitatem
vestram diutissime salvam et incolumem conservet, oro, et benignum
ab eadem praestolor responsum.
Serenitatis vestrae
humillis ac devotus capellanus
Petrus Domithrowich,
episcopus Zagrabiensis.
Suvremeni
166 Juli.
prijepis
. i . ratnom
arkivu ;
Vindicar
Pripis spolja: 24. iulii 1613. Ad serenissinmm archiducem Ferdinandum, dominum dominum semper clementissimum, supplex libellus.
Petri Domithrowych, electi episcopi Zagrabiensis.
R : Eodem an herrn obristen im Windisehland.
29. iulii 1613.
52.
13. augusta 1613. U Nego vi.

General na slavonskoj Krajini Zigmund Fr. Trautmansdorf
svjetujc '
nadvojvodi Ferdinandu,
da ne podvrgne Srbe (Vlahe) zagrebakom bi
skupu ni ostaloj slavonskoj gospodi.
Durchleuohtigister erzherzog etc., gnedigister landsfurst und lierr.
E u r fiirst. Drhlt. gnedigisten bevelch, des lierren bischofs von
Agram 1 ) an E u r fiirst. Drhlt. wegen der auf den Windischen grnizen
angesessenen Wallachen beschehenes anbringen betreffend, hab ieh gehorsambist vernommen. ich nun eben in diser materi der sachen
beschaffenheit mit iiberreichung meines guetachtlichen bedunkens stum
ftermaln deducirt, also hab ich gnedigistem bevelch nach solches nochmals zu tuen nicht unterlassen sollen. Und ist, gnedigister herr, an
deme, es sein bei meines antecessoris?) und meintm zeiten ein grosse
anzahl der Wallachen tails guetwillig herus eiitsprungen, tails mit
gewalt heraus gefhrt worden, denen (weiln sonst kein gelegenheit si
zu unterhalten oder anzusetzen verhanden gewest) die in die 70 und
80 jahr lang d gelegene wildnssen und wlder vor und um die grnizheuser eingeben und zugeeignet worden. Solche ungeheuere d und
wildniissen haben si die Wallachen ausgereitet, ihnen wohnungen, acker
und wisen zu ihrer nahrung zugericht, mit dem gehorsamb aber, weiln
si vor den grnizen sitzen, heHen die wachten an den psse und wiilJ
)
2
Petar Domitrovi.
) igmund Herberstein.
92
deru versehen, und zur zeit der not, da man ilmen aufbieten tuet, den
granizen zu half wider den feind sich gebrauchen lassen, sein si mir
und meinn unterhabenden befelchsleuten untergeben. Weiln aber nun
vorzeiten ein tail des territorii, so besagte Wallachen besitzen, zum bistum Agram gehrig gewesen, practendirt anjetzo herr bischof von
Agram ein ius und si ihme untertenig zu machen, welches ich ihme
von herzen gern gnnen wolte, wo nicht nachfolgende erhebliche bedenken in acht zu nehmen. Nemblich, dass ihme herren bischof (wie
albereit beschehen) vil Windische herren und vom adel nachfolgen und
dergleiehen subiection und imposition wider die Wallachen praetendiren warden, dardurch si ihrem 1 ) ffentlichen verlauteu naeh zum
aufstand und unzweifiich zum feind wider iiberspringen, von dannen
disen gruizen und hinterligenden landen deren weg und steg si
dise lang %zeit herumb erlernet unwiderbringlichen schaden zufiiegen
wiirden. Und ob si gleieh dis extremum ein zeit lang nicht tentiren
mchten, so wiirden si doeh weder mir noch den grnizhaubtleuten
einigen gehorsamb nicht laisten wllen, sondern sich auf ihre dominos
terrestres berufen. bei ihnen aber mit * und meinen nachgesetzten
sieh entschuldigen. und sich also allenthalben des gehorsambs entschiten. Zu deme werden mit hchster miihe und sorg einstails die
besorgende ihre schdliche practiken und collusiones mit dem i'eind,
aiiders teils das friedenbrchige tschetirn, sovil sichs der milgligkeit
naeh tuen last, von ihnen verhuetet. Sollen si nun einzigc ursaeh ha ben
sich auf andere und mehr herren zu referiren, warden si ohne schau
in einem und dem anderen excediren. Zu was hochschdliche confu
sion nun und naeh sieh ziehende gefahr dis grnizwesen, da si solle
stattfinden, wilrde gesetzt werden, knnen E u r t'iirst. Drhlt. gnedigist
und hochverniinftig ermessen. Und ob es wol ein ansehen hat, als
wan die rechten dominis terrestribus in dergleiehen fallen iure
postliininii ichtwas tribuirteu, so ist doeh in disem casu salus pa
triae fr das hchste gesetz zu halten. Dannenhero ich die praetendenten jeder zeit dahin vermahnt, wie auch meine vorige Eur
turst. Drhlt. iiberraichte gehorsambste guetachten dahingestelt, dass si
sich mit solchen ihren unzeitigen practensionen gedulden sollen, bis
deromal einst durch Gottes hilf die gr-nizen erweitert und die praesidien fr die Wallachen hinaus dilatirt, und man si hierdufch desto
fueglicher im zaum und gehorsam erhalten mag, alsdan knne durch
die kais. Mt. was einem jeglichen billig angehrig sein wTird gegeben
und tribuirt werden, wie ich dan bereit zu solchem ende verschines
jahr etliche forten und scartheuser weiter hinaus aufrichten , so
mir aber von Eur fiirst. Drhlt. in bedenkung es dem friden praeiudiciren mchte, inhibirt worden.
Diese meine gehorsambste bedenken bitt Eur fiirst. Drhlt. ich
untertenigist in gnedigiste beratschlagung zu ziehen, und da si dieselben fiir bcAveglich und genuegsamb erheblich erfinden, die herren
s
) Sc. der WallaeJien.
93
praetendenten von ihrem unablssigen anhalten abzuweisen, oder aber,
da si ihren begehren statt zu tuen gedacht, zu meiner entschuldigung
und versicherung (da ins klinftig unheil hieraus entspringen solte) mir
gnedigisten gemessenen befelch destwegen zu ertailen, >welchem von
mir in allem billigem gehorsamb nachgelebt werden solle. Tue dariiber
E r fiirst. Drhlt. mich gehorsambist entpfehlen. Negau den 13. augusti
anno 1613.
E u r ftirst. Drhlt.
untertenigister gehorsambster
Sigmund Fridrich von
Trautmansdorrf.
A tergo: Dem durehleuchtigisten fiirsten und herren herren Ferdinanden, erzherzogen zu Osterreich, herzogen zu Burgund, Steyr, Crndn,.
Crain und Wrtenberg, grafen zu Tyrol und Grz, meinem guetigisten
landsfiirsten und herren.
Zu handen dcr herren hofkriegsrt.
Beu;
Original s prstenom utisnutim

Vindica, 1613 Juli.
peatom . . ratnom arkivu
.
U septembra 1613. U Linu.
Zagrebaki
biskup Petar
Ferdinanda,
Domitrovi moli po drugi put

da mu podvrgne Srbe (Vlahe).
Serenissime princeps, domine domine clementissime.

Orationum mearum etc.
nadvojvodu
Recenti memoria serenitatem vestram recolere puto, lpieinadmodum

ante discessum suae maiestatis caesareae ad comitia imporialia, hic
Lynczy ad serenitatem vestram ratione Valachorum, in territorio ecclesiae meae Zagrabiensis degentium, supplex veneram, orando humillime,
dignaretur serenitas vestra ecclesiam raeam et indemnem servare et
piis antiquorum Ungariae regum institutionibus nihil derogare, et in
eadem ecclesia mea divinum cultum in eo promovere, quatenus Valachos, meae eeelesiae bona et terras incolentes, eidem, intuitu dei et
eius iustitiae et pietatis, cuius in orbe christiano serenitas vestra
exemplar est eximium, absque quorumvis tergiversatione aut qualicunque adversa informatione obedire, per singulare mandatum ad eos,
quorum interest, iuberet' ea nempe ratione, u t praedicti Valachi, non
ut coloni ad omnes operas sese cogi lamentari possint, sed ut ex certo
aliquo annuo censu ad iudicium vel serenitatis vestrae vel proborum
virorum per serenitatem vestram deputandorum cum ecclesia mea con-
94
venirent. Nihil enim mihi dubii est, illos ultro in hane conventionem
pedibus manibusque ituros, modo per serenitatem vestram per patens
mandatum ecclesiae meae, ut par est, resignentur. E t demum quicquid
statutum fuerit, illud perpetuis successivis temporibus servandum, suae
maiestatis caesarea diplomate corroboretur. Quapropter iterum atque
iterum serenitati vestrae humillime supplico, ut in primi intuitu supradictarum causarum, adiectis etiam suarum maiestatum hie annexis
intercessionibus, dignetur ecclesiam meam iam fere labentem laceramque
et fulcire et reparare. Fiet, ut eadem sese restitutam advertens sereni
tati vestrae acceptum referat; et ego inclitae domui Austriacae, dum
vixero, tanto demissius promptiusque devota obsequia mea deferam.
Clemens a serenitate vestra expeetans responsum.
Serenitatis vestrae
humillimus ac devotus capellanus
Petrus Domitrowych,
A tergo: Ad serenissimum archiducem Austriae Ferdinandum,
dominum semper dementissimum, supplex libellus Petri Domitrowych,
episcopi Zagrabiensis.
Suvremeni prijepis
1613 November.
. i . ratnom
arhivu
Croatica,
54.
U septembru 1613. U Linu.

Zagrebaki biskup Petar Domitrovi moli nadvojvodu
Maksimilijana
brnsta, da se kod nadvojvode Ferdinanda zauzme za njegove zahtjeve.
Serenissime princeps, domino domino mihi gratiosissime.

Orationum in domino devotarum etc.
Ante aimos viginti serenissimus archidux Ferdinandus per suos
genorales Sclavoniae certos Valachos ex Turcia eduxit, cum spe libertatis per annos duodecim eosque in confiniis Sclavonicis locandos
euravit. Ex his plerique sunt in bonis mei episcopatus Zagrabiensis,
neque tamen (licet elapsis iam annis libertationis ante annos octo pene)
me pro domino terrestri agnoscere volunt, sed capitaneis praedicti serenissimi, potissimum vero domino generali Sclavoniae Sigismundo Friderico a Trauttmansdorff parent, et nihilominus non modo meis agris,
prati, silvis, aquis, vi utuntur, sed et in grave praeiudicium ecclesiae
meae me privant meis proventibus reliquosque subditos meos et coarctant et gravissimis molestiis afficiunt. E t quia ius divinum et humanum
suum cuique suadet reddere, ideo supplico serenitati vestrae, dignetur
partes suas per literas suas apud praedictum serenissimum archiducem
95
Ferdinandum interponere, quatemis intuitu iustitiae divinae et lmmanae
velit vel praedictos Valachos in bonis meis residentes mihi resignare
vel vero me et ecclesiam meam indemnem quocunque modo conservare,
ut et piorum regum piissimis fundationibus satisfiat et ego ecclesiastico muneri vestraeque serenitati, ac dmui Austriacae commodius deservire valeam. Quam gratiam ego de serenitate vestra fidelibus servitiis piisque apud deum precibus promereri studebo. Benignum expectans responsum
Serenitatis vestrae devotus capellanus
Petrus Domitrowych, electus
A tergo: Ad serenissimum principem et dominum dominum Maximilianum archiducem Austriae etc., dominum gratiosissimum, libellus
supplex Petri Domitrowych electi episcopi Zagrabiensis.
Suvremeni prijepis
1613 November.
- i . ratnom
arkivu
u Beu;
Croaticar
; ' 5 5 .
8. oktobra 1613. U Regensburgu.

Nadvojvoda Maksimilijan
Ernst moli nadvojvodu Ferdinanda, da
javio zagrebakom biskupu Petru Domitroviu, e se je on kod njega za
njegove zahtjeve zauzeo.
Durclileuchtiger fiirst etc., freundlich geliebter vetter und
brueder.
E u r lieb haben aus der beilag mit mehrerem unbeschwrt zu
vernemben, zu was ende uns der bischof zu Agram um unser erspriiessliche fi'irsclirift und freundliche interposition gegen Eur lieb in sonderbarer demuet ersuechet habe.
Wann wir nun gleichwol sein zimbliches ansuechen nit unbillichen,
sondern daraus leichtlich abnemben kiinnen, dass Eur lieb seinem stift
wissentlich etwas entziehen zu lassen nit gemaint, sondern vilmehr
dasselb nach billichkait zu schiitzen genaigt sein, also haben wir nun
ime bischoven ein solches nit verwaigern, sondern Eur lieb hiemit ganz
t'reimd-, vetter- und bruederlich ersuechen wllen, die geruhen je nachgrndlicher beschaffenhait der sachen ihme bischoven darinen etlichermassen zu erkennen zu geben, dass wir bei Eur lieb uns zu befrderung seiner rechtmessigen ansuechungen freuDdlich interponiert und
dise unsere interposition bei Eur lieb nach billichen dingen ime und
;seinem stift zu gnaden angesehen worden sei. Daran erweisen uns etc.
96
Greben zu Regenspurg den achten oetobris anno seehzehenhundert
dreizehene.
E u r lieb
dienst- und guetwilliger vetter und brueder
Maximilian.
A tergo: Dem durchleuehtigen flirsten herrn Ferdinanden erzherzogen zu Osterreich, herzogen zu Burgund, Steyr, Krndten, Crain und
Wiirtemberg, graven zu Tyrol und Grz, unsern freundlich lieben vettern
und bruedern. Wien.
Pripis:
16. decembris 1613.
Croatica 1613, November.
peatom
kr. ratnom
arhivu u Beu;
56.
10. oktobra 1613. U Regensburgu.

Kralj
Matija II pozivlje nadvojvodu Ferdinanda, da Srbe (Vlahe) na

slavonskoj Krajini podvrgne vlasti biskupa zagrebakoga.
Matthias etc.
Durchleuchtiger hochgeborner freimdlicher geliebter vetter, solm
und frst.
Wessen sich der ersame geistliche, unser rat und lieber andchtiger
Petrus Domitrowich, bischof zu Agram, wider diejenigen Wallachen, so
nunmehr vil jahr lang aut' seines bistumbs grund und boden frei und
ohne raichung ainicher gab wohnen, imtertenigist beschwrt, das haben
Eur lieb aus seinem uns berraichten suppliciern hiebei mit mehrern
f'reund- und vetterlichen zu vernemben.
wir dann wider geber ermelten bischofen von obgedachten
Wallachen nit gern verrer beschwrt sehen wolten, zu dem ganz unbillieh war, weile erselben zugelassene freisitz der zwH jahr schon
vorlangst verflossen, dass si noch liinfurters ohne subiection und raichung
ainicher gab anderer grund und boden geniessen sollen, also ersuchen
wir hiemit Eur lieb freund- und gnediglich begehrend, die geruhen die
sachen bei denen Wallachen durch guetige mittel dahin zu richten,
damit si sich der gebiier nach gegen obgedachten bischofen hinfiiro
erzaigen, dass derselb sich verrers mit fueg zuebeschwren nit ursach
hab, uns aueh hernach, wie es E u r lieb accommodiert, ausfilhrlich
beriehten. Hieran erzeigen uns etc. Geben in unser und des reichs stat
Regenspurg den zehenden octobris anno sechzehenhundert und dreizehen.
unserer reiche eto.
E u r lieb
guetwilliger vetter und vater
Matthias.
97
A tergo: Dem durehleuchtigen hoehgebornen Ferdinanden, erzherzogen zu Osterreich, herzogen Burgundi, Ste}rr, Krndten, Crain und
Wtirtemberg, graven zu Tyrol nnd Gorz, unserm freundlichen geliebten
vettera. sohn und fiirsten.
Pripis:
16 decembris 1613.
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u . . ratnom

arkivu u Beu; Croatica, 1613 November.
57.
Poslije 10. oktobra 1613. U Ivaniu.

Srbi (Vlasi) Ivanike Krajine mole generala Trautmansdorfa,
da ne
budu predani zagrebakom biskupu, ve da budu podloni samo kralju i
njegovim generalima.
Vzmoni i milostivni gospodine gospodine, nam vsim Vlakim
sinom Ivanike pokrajine premilostivni gospodin. Slube nae pokorne
i ponizne ponizno preporuanje kako naemu vazdar premilostivnomn
gospodinu.
Potom toga, na premilostivni i vzmoni gospodine, morerno po
nizno vaemu gospoctvu na znanje dati, kako smo razumili od nikili
ljudi i od gospodina Zagrebakoga biskupa, da je cesarova i kraljeva
svetlost na nas dala mandatom gospodinu biskupu, da bi nas imal pod
svoju oblast vzeti i da bi njemu imali pokorni biti, to je nam vsim
Vlakim sifoni kruto alostan glas, koteroga glasa nismo se nigdar na
dali od cesarove i kraljevske svetlosti. A kako to vzmono vae gospoctvo dobro zna, kako smo mi bili v Turskoj ruki, i eljui naega
premilostivnoga cesara i kralja i veru kransku sluiti, poeli smo
Njega svetlosti vskakati na tuliko, da su kraljeva svetlost i gospoda
tajerski orsag nas na svoju veru vzeli, da smo ostavili nae blago i
vse. to ^ koteri imal, i na njih svetlosti veru doli. I Njih su svetlost
navkup z tajerskim orsagom nas prehranili, oruje dali i vsu nau potrebou nikoliko lit, ter premilostivni i vzmoni gospodin ondanji, ni
gospodin biskup, ni nijedan ondi se javil ni, ni nam svoje vere zadal,
niti smo ga vidili. A sada, premilostivni gospodine, to ujemo, da je
cesarova i kraljeva svetlost nas tako odurila. A mi, premilostivni gos
podine, vsi jedinim zakonom govorimo, da mi pod nijedan put ne emo
toga viniti, da bismo dvakrat nevernici postali: jedno smo Turkom
neveru vinili, sada pako da bi kraljevi svetlosti, niti mi nigdar ne
emo drugoga gospodina imati ni poznati, nego kraljevu svetlost i vae
vzmono gospoctvo. Nego, premilostivni gospodine, ako nas je cesarova
i kraljeva svetlost odurila, a za nau nikakovu neveru, i ako nas da pod
oblast biskupu, tako to mi vsi jedinim zakonom govorimo, da hoemo
MONUMENTA HIST. XL1II. ACTA V.
98
ov na dom ostaviti i po kranskoj zemlji raziti se, kud komu Bog
da. A mi toga nigdar nismo timali, ar smo vsagdar bili cesarovi i
kraljevi svetlosti pokorni i gotovi smo bili polag Njih svetosti nau
glavu, dicu i marim pogubiti. I hoemo, doklam budemo ivi i
doklam budemo pod krilom Njih svetlosti, listor da nas Njih
svetlost v pravici dri, kako nam se je obealo, kada smo na
Njih svetlost veru doli. Ter, premilostivni i vzmoni gospodine, mo
limo vas, vae vzmono gospoctvo, da bi vae vzmono gospoctvo
te nae rii cesarovi i kraljevi svetlosti naprvo dali, ar mi jedno i
nigdar ne emo drugoga gospodina spoznati, nego onoga, na iju smo
veru doli i koteri je nas i nau dicu prehranu. A mi smo mislili i
vee Vlakih sinov iz Turske ruke na Njih svetlost veru dovabiti, ali,
premilostivni gospodine, ako nas Njih svetlost oduri i drugomu v ruke
d, da tako ni nam ovdi ostanka, a kamo bi njim bilo, koteri bi hotili
dojti. I mi od danas ne znamo, iji li smo, iji li nismo, doklam ne
budemo imali od Boga i od kraljeve svetlosti i od vaega gospoetva
pravice, kotera nam je obeana, kada smo van doli, da i naa dica
budu znala nad im ostanu. I v tom da smo Bogu, kraljevi svctlosti
i vaemu vzmonomu gospoctvu preporueni. I od vaega vzmonoga
gospoetva budemo milostivnoga odluka akali. L gospodin Bog da
vzmono gospoctvo zdravo i veselo ivi v mnogo let. Amen.
Vzmonoga vaega gospoetva pokorni i ponizni sluge
vsi Vlaki sini Ivanike pokrajine.
A tergo: Ponizna molba vsih Vlakih sinov Tvanike Krajine na
vzmonoga i milostivnoga gospodina gospodina naega generala Slovinske i Petrinske pokrajine.
Original s tragovima vie prstenom utisnutih peata u kr.
em. arhivu u Budimpeti; Acta particularia fasc 445.
ugar.
58.
6. novembra 1618. U Linu.
Kralj Matija II. seli, da zagrebaki biskup Petar Domitrovi i dalje jo
ostane na dvoru.
Sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis domini nostri elementissimi nomine reverendissimo domino Petro Domitrovieh, episeopo
Zagrabiensi et praefatae suae maiestatis consiliario, hisce significandum.
Benigne memoratam suam maiestatem supplici eiusdem libello intellexisse, eundem domum et ad residentiam ecclesiae suae redeundi faeltatem et licenti,am demisse postulare. Praedictam tamen suam maies
tatem cum alios ob respeetus, turn etiam ne rerum Hungaricarum
expeditiones remoram perierant, pro nunc concedere non posse. Moneri
itaque nomine iamiatae suae maiestatis ipsum doininum episcopum, ut
99
taiitisper in aula suae maiestatis perduret et commissum sibi munus
obeat, donee ab aulae cancellario, qui mandato suae maiestatis ad resi-
dentiam evocatur, responsum habitum fuerit. Eidem porro in reliquo
praedicta maiestas caesarea et regia benigne propensa manet.
Decretum per imperatorem Linczii die 6. mensis novembris anno
domini 1613.
L. Ferenczffy.
A tergo: Reverendissimo domino Petro Domitrovich episcopo Zagrabiensi et sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliario etc. assignandum.
Original s udarenim kraljevskim
velikim peatom u
nadbiskupskom
14. novembra 1613. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u um et o r d i n u m r e g n i S c l a v o n i a e ex e d i c t o i l l u s t r i s s i m i comitis domini T h o m a e
E r d e o d y de M o n i o r o k e r e k , M o n t i s C l a u d i i et c o m i t a t u s
Varasdiensis comitis perpetui, regnorum Dalmatiae,
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e b a n i a c s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e que m a i e s t a t i s c o n s i l i a r i i , in g e n e r a l i i p s o r u m congreg a t i o n e in a r c e Z a g r a b i e n s i die d e c i m a q u a r t a n o v e m b r i s
a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o d e c i m o t e r t i o l e b r a t a , e d i t i etc.
Ad literas illustrissimi domini comitis palatini, 1 ) quibus ad conventum, ex benigna suae regiae maiestatis annuentia Leuchoviae publicatum, status per nuncios invitat, respondendum erit, praemissas literas
domini palatini tarde allatas esse, qua de causa nuncios etiam debito
tempore expediri non potuisse, nihilominus extremum istius patriae
periculum, eoni'iniorum banalium insolutionem, exhaustas regnicolarum
vires, hostis vicini insolentiam et turmatas excursiones dicto domino
palatino describendum et per eundem ob clementes suae regiae maies
tatis oculos proponendum esse censentf
Similiter etiam ad literas domini Petri de Rewa, conservatoris
sacrae regni coronae deputati, ratione administrandae contributionis
excubatoribus dictae sacrae coronae deputatis, excusant se regnicolae
praemissam contributionem ad extremas necessitates banalium confiniorum
intertentionem, peditum videlicet Colapianorum conversam et erogatam
esse.
\
) Gjuro Thurzo.
. -
100
Eliguntur inquisitores taxae armaliiim et unius sessionis nobilium
# a decern annis, quantum videlicet et eui contribuerint. In comitatu
quidem Varasdiensi egregii Moyses Zaboky et Ludovicus Bedekowycfr.
in Zagrabiensi vero Ioannes Pettheo et Nicolaus Malenych, in Crisiensi
autem Franciscus Orehoczy et annotatus Nicolaus Malenych, ita vide
licet, ut praescripti inquisitores comitatus Varasdiensis in civitate Vai;i. jan. ra.sdiensi decima quinta ianuarii, comitatus vero Zagrabieiisis in civitate
6U
' Zagrabiensi praescripto similiter decimo quinto ianuarii die, comitatus
20. jan.autem Crisiensis in Reka vigesimo die proxime futuri praescripti mensis
' ianuar compareant, ubi omnes et singuli armales nobiles, quisque in
suo comitatu literas armales producere et singuli illorum iuxta proxime
praeteritam deliberationem regnieolarum unum florenum ad necessitatem
regni pro nunc solvere debebunt exceptis tamen iis5 si qui forte iam
solvissent: et sic universi armales et unius sessionis nobiles in album
regni reierantur et tempore necessitatis penes personam domini bani
persona-liter iusurgere et militare teneantur. Si qui vero contumacia
dueti in praesci'iptis locis et terminig non comparuerint, praetitulatumque florenum non solverint, deinceps non habeantur pro nobilibus
regni.
Dicam praesentis anni quicunque regnicolarum usque festum Nati. dee. vitatis domini plenarie non administraverit, ab eodem in dupla per iudices
nobilium cum vadiatione exigatur.
Comitatus Zagrabiensis et Crisiensis ad i'ortificationem Petriniae
a singulo fumo duos laboratores ad decern dies aut iuxta limitationem
domini bani a singulis quatuor fumis unum currum pro devehcndis
roboribus aptum suppeditare teneantur.
Ad fortalitium vero Zrcdichky deputatur Rechicza, Kupcbina,
.lamnicza et alia loca adiacentia.
Debi turn spectabilis ac magnifici (juondam domini Ioannis Draskow^'ch. alias bani etc., in sortem solutionis assessorum tabulae banalis
tempore celebrationis ultimi termini iudiciorum octavalium ab egregio
Luci Cancinelli contractum in rationem regni a.cceptatur.
Ad querelam egregiorum Gabrielis Bukowachky et Crregorii Jagaticli, dicatorum regiorum. contra incolas Kupchina, Rechicza, Zaversye,
Luka, Blatnicza et Sislavichy ratione armatae insurrectionis contra
praescriptos dicatores factae, statutum est, ut praemissorum incolarum
domini terrestres sub termino iudiciorum vicebanalium primitus celebrandorum Zagrabiae eosdem mri statuant et iuxta demerita illorum
sontes poenas luant. Ex quo autem haec causa publicum statum concernat, non dicatores, sed magistratus nomine egregius Nicolaus Ma
lenych contra praedictos incolas velut turbatores dicatorum et proventuum regiorum ([iierelam instituet.
Egregius Ioannes Praskoczy pro verbo iniurioso, publice contra
egregium Stephanum Domynich prolato, convincitur in emenda linguae,
centum videlicet ilorenorum Hungaricalium.
Confirmantur articuli regni superiorum annorum ratione restitutionis portionis bonorum et mrium possessionariorum aviticorum ma-
101
ternorum, egregii Michaelis Otrokoczy, in Sytomer et comitatu Zagrabiensi existente habitorum. Idoo denuo exmititur egregius Franciscus
Medossoczy, vicecomes comitatus Zagrabiensis, ad facies praemissorum
bonorum, qui universis iuridicis remediis amp u tati s portionem dicti
Michaelis Otrokoczy manibus eiusdem assignet.
Similiter ad gravem querelam miserabilis personae Pauli Brittwych
contra egregios Gabrielem et Ioannem Bobinecz statutum est, ut penes
articulum in proxime praeterita regni congregatione hac de re sancitum,
idem Franciscus Medossoczy vicecomes in termino per eundem praefigenflo exeat ad possessionem Andrassocz et Stakorocz et pertinentiarum
suarum ibidemque praescripti Bobinecz iura ad praemissa bona paterna
dicti Pauli Brittwych, si quae habuerint una cum privilegiis familiae
Brittwych sub iuramento producant. Alioquin idem vicecomes omnibus
iuridicis remediis amputatis eadem bona paterna, ut praemissum est,
dicti Pauli Brittwych eidem ipso facto restituat et resignet.
Nimcii domini Nicolai perpetui comitis a Zrinio protestantur, ne
praesens statutum quovis pacto praeiudicet iuribus ipsius domini comitis
in bonis et pertinentiis Bosiako habitis.
Literae armales Jacobi Gasparini, Martini Huzar, Ioannis Dolachky,
Georgii Mihlowych et Georgii Dragovan in regno publice praesentatae
et acceptatae sunt.
modo praedeclarato unanimi voto parique consensu editos e t conclusos,
sigillo eorundem publico communiri et obsignari fecerunt. Datum loco,
Lecta per viceprotonotarium regni.
Prothocolla congr. II,
111113, . zem. arhivu u Zagrebu.

60.
*
Polovicom novembra 1613. U Zagreba.

Zagrebaki biskup Petar Domitrovie moli po trei put nadvojvodu
dinanda, da njegove zahtjeve glede Srba (Vlaha) ispunio.
Fer
Serenissime princeps etc. domine omine clementissime.

Devotarum orationum etc.
Tertio iam ad serenitatem vestram supplex confugio, ut intuitu
divinae et humanae iustitiae, intuitu quoque zeli, quo fertur erga dei
ecclesias, dignaretur huic ecclesiae meae Zagrabiensi in eo clementis
sime succurrere, quatenus eadem divorum quondam regum piissima
largitate ac nmnificentissima largitione gaudere possit ac uti, divinusque in ea ita cultus promoveri, qualiter omnia rite et decente^ ad divinum et exorandum laudandum numen dirigi possint ac ordinari.
102
Fiet autem, clementissime domine, si iuxta lmmiles meas praemissas
supplicationes tandem demandaverit illustrissimo generali Sclavoniae, _)
ne sese in bona mea et Vallaehos in bonis ecclesiae meae residentes
intromittat, aut eos ulla ratione (ne cum ecclesia mea conveniant) impediat. dictos demum Vallaehos admoneat, imo eisdem serio et clemen
tissime mandet, ut ecclesiam meam, iuxta praemissos supplices libellos
meos, recognoscant matremque suam venerentur. Hoc mihi dubium
ullum est, clementissime domine, quin hac quoque in parte pietati christianae ac nomini suo sit serenitas vestra satisfactura, pro qua ego una
cum clero meo in hac eadem ecclesia mea, vita mea comite, deum" me
exoraturum ultro ac off promitto. Iterum atque iterum clemens
expecto responsum.
Serenitatis vestrae
fidelis et humilis capellanus
Petrus Domitrowych,
A tergo : Ad serenissimum archiducem Ferdinandum etc. supplex
libellus Petri Domitrowych, episcopi Zagrabiensis.
Suvremeni prijepis - . ratnom arhivu u ; Croatica 1613
November.
Pri pis: 14. ianuarii 1614.
61.
26. novembra 1613. U Wiener-Neustadtu.
Nadvojvoda Ferdinand moli brata nadvojvodu Maksimilijana Ernesta, da
mu izjavi svoje mnijenje zahtjevu zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia glede Srha (Vlaha)Durchleuchtiger filrst etc. Unser freundlich willig dienst etc. Freundlicher herr brueder.
W a s an uns der ehrwrdige geistliche, unser lieber andchtiger
Petrus Domitrovich, bisehove zu Agram, derjenigen AVallachen halh.
so nunmehr vil jahr lang auf seines bistumbs grund und poden frai
und ohne raiclmng einiger gab wohnen sollen, in gehorsamb supplicando gelangen lassen, uns auch flir unterschidliche wolbewegliche
intercessiones seines halb zuekomen, das haben Eur liebden aus den
beischliissen mit mehrerm unbeschwrt zu vernemen. Wann wir ihme
nun sowol wegen gemelt von hochen und ansehenlichen orten eingelangten verschreibungen, als dass wir auch sonsten seinem stift etwas
wider die gebiir wissentlichen zu entziehen zu lassen fiir uns selbsten
l
) igmund Fridrik Trautmansdorf.
103
in weuigsten nit gemaint sein, gern geholfen selien wolten, so ist hiemit
an Eur Liebden mein freundlich bruederliches gesinnen, sie geruchen
iiber sein des Agramisclien bischoven gehorsames suchen und begehrn
unsere hinterlassene kriegsrt mit ihrem berieht und rtlichen guetbedunken, auf was mitl nmblichen seinem stift am fueglichisten geholfen
werden mchte, in genaden vernemen und uns volgents selbige neben
angehengtem ihrem rtlichen wolmainen unbeschwrt berschicken und
zuekomen lassen. Und wir verbleiben Eur liebden etc. Geben in der
jNeustadtt den 26. november anno 1613.
Eur liebden
getreuer und dienstwilligister
brueder bis in statt
Ferdinand.
A tergo: Dem durchleuehtigen fiirsten herrn Maximilian Ernst,
erzherzogen zu Osterreich, herzogen zu Burgundi, graven zu Tyrol etc.
unserm freundlichen geliebten herrn bruedern.
Croatka 1613, November.
Pripisi a tergo.
peatom . ratnom
arhivu
Beu;
9. decembris 1613.
16. decembris 1613.
10. ianuarii 1614.
62
10. januara 1614. U Gracu.

Nadvojvoda Ferdinand stavlja nadvojvodi Maksimllijanu Ernestu do znanja
razloge, s kojih ne mogu Srbi (Vlasi) da budu predani oblasti biskupa
zagrebakoga.
Freundlich geliebter herr brueder.
Eur lieb bruederlichs schreiben sambt des bischofs von Agram
eingeschlossen supplication, in welcher er gehorsamst bittet, ime diejenigen Wallachen, welche sich vor 20 jahrn auf seinen giietern heuslich
nidergericht, ime aber auch gehorsam erzaigen, vil weniger die gebiierenden zins und steuern raichen wolten, zu untergeben, und sich
entgegen erboten, si Wallachen nit als pauern zu halten, sondern inen jerlichen nun ain gemessne zinsung anzuschlagen, wie
wir solches E u r lieb hierzue deputierende commissarien fur billich
erkennen wtirden, ist uns sambt denen von Irer kais. Mt. und dero
geliebsten gemahl, item unsers freundlichen geliebten herrn vetters und
brueders erzherzog Maximilian und erzherzog Leopolden deshalben fiir
ime eingeredten und beigeschlossnen interesschreibens recht worden.
Dariiber wir nit unterlassen. zumaln dise sachen zuvor noch auf der
104
pan gewest, den obristen in Windiscliland, 1 ) als unter welches district
die Wallaclien derzeit sein, um sein bericht, sowol Eur lieb uns zuegeordenten hol'kriegsrat mit seinen rtlichen guetachten zn vernemben
und Eur lieb sodann unsere bruederliche maiming zu erffnen.
Und von liaubtzweck zu reden, sei dise sache also beschaffen,
dass noch in zeit des hievor gewesten und auch des jetzigen obristen
in Windiscliland ein gewisse anzal Wallachen, tails guetwillig aus der
Tiirkei entsprungen, tails aber mit gewalt heraus entfiert, denen weilen
sonsten kain gelegenhait si zu unterhalten oder anzusezen verhanden
gewest, die in die 70 oder 80 jar lang d glegenen wildiissen *und
wlder vor und um die grnizen, darvon vor zeiten gleiclrwol ein tail
zu bistumb Agram gehrig gewest, ergeben und zuegeaignet worden,
welche ungeheuere wildnissen si AVallachen ausgereitet, inen wohnungen, acker, wiesen zu irer narung zuegerieht, mit dem gehorsam aber,
weilen si vor den grJinizen seien, die wachten an pssen und wldern
\Tersehen heHen, und zur zeit der not, da man inen aufbieten tuet.
sich wider den erbfeind gebrauchen lassen, sein si ainen obristen in
Windisehland und seinen unterliabenden bevelchsleuten untergeben
worden.
Und ob wir gleicliwol gedachten bischoi'en selbst gern vergnten,
dass er der angezognen Wallaclien, zumaln dieselben auf seinem grund
und poden wohnen, geniiessen meclite, so sein do eh hernach volgende
erhebliche bedenken gar wol in acht zu nemben, neinbliclien: und
erstlicb. da ime bischofen solches concediert werden solte, ime, wie
alberait hievor beschehen, viel Windische und Crabatische von adl
nachvolgen und dergleichen subiection und imposition praetendirn,
dardurch nun nichts anders zu verhofl'en, als dass si Wallachen. wie
si sich dann dessen audi schon expresse und offenlich verlauten lassen,
zum aui'stand und wider in die Tiirkei hinein zu entspringen verursacht wiirden, welches, da es durch si, als denen weg und steg zum
bemuegen lêkannt. fiirlehent werden solte, nit allain der grnizen,
sondern auch dem hinterligenden landen zu unwiderbringlichen sehaden
gewThre und gesetzt. Da si dises extrcmum gleich ain zeit lang oder
so gschwind mit tentierten, so wiirden si doch zu einen kiinftigen
notfall, wan man irer wider den erbfeind bediirfte, weder dem herrn
obrist oder seinen bevelchshabern ainichen gehorsamb leisten, sondern
sich jederzeit auf ihre dominos terrestres referiern. Item und was mehr,
kndten si sondern ire schedliche practiken und eollusiones mit dem
feind sowol den fridbriehigen tschetiren Aril besser fiirkeren und ge
brauchen.
Und ob sich zwar mehr beschribner bischof, wie obverstanden,
erboten, si nit als pauern zu halten, und ein mereres nit als diejenige zinsung, welche Eur lieb deputierende commissarien benennen
warden, von inen zu fordern, so ist doch entgegen zu befrehten, dass
er in terminis nit verbleiben wiirde, dann wissentlich und an tag, wie
di Hungerischen und Windischen stende ire untertanen strapazieren,
J
) Zignmnd Fridrik Trautmansdorf.
105
mid da er etwo unter men nur zvveen oder 3 etwas hart halten und
tributiern solle, were nichts gewisseres, als das dieselben die oder deren
nun etlich tausent, weiln si nur frei und amicher dienstbarkait unterworfen nit sein wollen, zum aufstand bewegen, und also am grosses
feuer und iibl anziinden und stiffen wiirden.
E s hat verrer zwar auch ain ansehen, als wen die reehten iure
postliminii dominis terrestribus in dergleichen fallen ichtwas tribuierten,
weiln aber ainen so wiehtigen casu salus patriae fur das hpchste gesetz zu halten auch das publicum bonum allerzeit dem privato fuergezogen werden solle, also were mer berierter bischof misers bruederlichen erachtens, sonderbar und zumaln dasselbe stilt und bistum ohne
das mit genuegsamber unterhaltung und einkomben fuergesehen dahin
zu vermanen, sich mit diser seiner prtension nur solang zu gedulden,
bis dermal ainst durch Gottes hilf die grnizen erweitert, die praesidien hinaus fur die Wallachen dilatiert und man si bier durch desto
fiieglicher in zaumb und gehorsamb erhalten muege, sodann kann durch
Ir kais. Mt. ainen jedlichen, was ime billich angehrig sein wilrdet
eingeraumbt werden. Anjetzo aber und sonderbar zu diser zeit, dass
man des feindes, wie vergangnes jahr mit Sibenbrgen vorgenomben
Avorden nit versichert, je ainmal nit rt- oder tuenlich um aus so
schlechten privatnuz wegen, welchen merbemelter bischof hierbei hette.
die grnizen, item die hinterligenden lande, ja die christenhait in ain
solche grosse gefahr und ungelegenheit zu setzen.
Eur lieb beinebens in den skehutz des allerhechsten empfelhend.
Grz den 10. januaru 1614.
Eur lieb
[Ferdinand].
Koncept . i kr ratnom arhivu u Beu; Groatica 161S-, November.
Pripis u poetku gore sa strane: Erzherzog Maximilian schreibt
erzherzogen Ferdinanden wegen des bischofs zu Agram pro Walla chis.
Pripis na kraja sa strane: Arehidnci Ferdinandu etc.
63.
20. marta 1614. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sahora.
A r ti u li d o m i n o r u m s t a t u u m e t o r d i n u m r e g n i S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e e d i c t o
i l l u s t r i s s i m i comitis domini domini Thomae E r d e o d v
b a n i etc., i n a r c e Z a g r a b i e n s i v i g e sima die m e n si s m a r t i i
anno domini m i l l e s i m o sexcentesimo decimo
quarto
celebrata. conelusi.
106
d fortificationem Petriniae deputantur comitatus Zagrabiensis
et Crisiensis, a singulo rumo laboratores duo ad decern dies, qui vigesima prima proxime I'uturi mensis aprilis operi manum adhibebunt,
comitatus autem Varasdiensis ad fossatum Caproncense laboratores
suos modo praemisso praestare tenebitur. Singuli autem vicecomites et
iudices nobilium cum suis processibus personaliter comparere erunt
astricti.
Ad intertentionem haramiarum Colapianorum et alias necessitates
regni status et ordines regni pro hoc anno contribuunt a singulo i'umo
llorenos Hungaricales septem, quorum medietatem ad i'estum Nativitatis
8. sept. beatissin?ae Mariae Virginis, residuitatem vero ad festum beatae Oatha25. nov.rinae Virginis et Martyris proxime ruturum administrabunt.
Statutum insupcr est, ut iuxta articulos superionim annorum reverendissinms episcopus Zagrabiensis 1 ) tanquam dioccesanus, censuris
ecclesiasticis procedat contra haeretica pravitate imbutos cives et incolas
civitatis Varasdiensis ac alios etiam regnicolas haereseos notatos.
Similiter illustrissimus dominus perpetuus comes comitatus Varas
diensis et horum regnorum banus penes benignam commissionem sacratissimae suae maiestatis, do mini nostri clementissimi, in facto pracmissi exercitii haereseos, in praescripta civitate Varasdiensi severe
procedat et contradictionem etiam nomine eiusdem civitatis in capitulo
Castriferrei coiltra publica statuta huius regni factam,2) idem dominus
banus percontetur, utrum cum consensu totius civitatis sit facta nee
non; et sic deinde ulterius contra scrhtes procedat, evocando ipsos iu
publicam congregationem regni, ubi pro demerito facti indicium recipiant.
Eliguntur legati ad sacratissimam suam maiestatem reverendis
simus dominus episcopus Zagrabiensis et Nicolaus Mallenich rationc
introductionis banalis iuxta instructionem eiusdem sub sigillo regni
dandam, quibus pro expensis ordinantur sexcenti floreni Hungaricales.
Similiter eliguntur nuncii pro futura diaeta Posoniensi admodum
reverendus Balthasar Napuly praepositus et (xregorius Petheo, quibus
concedentes expensae dabuntur.
De manifestis praedonibus, homicidis, incendiariis et latronibus
confirmantur priores articuli.
Egregius Julius Cikulin iuxta praecedentis diaetae articulum et
statuta regni, utpote hactenus extraneus existens, fidelitatis homagium
solenniter publice deposuit, protestantibus tamen nunciis dominorum comitum a Zrinio, ne praeiudicet futurae eiusdem dandae rationi.
Arma reverendissimi domini Petri Domitrowych (et agnatorum
suorum) episcopi Zagrabiensis et sacrae caesareae regiae maiestatis
consiliarii, et Demetrii vayvodae Caproncensis in regno nemine contradicente praesentata ac etiam confirmata sunt.
) Petar Domitrovi.
) . gore str. 8889 1613).
107
In quorum omnium praemissorum robur et rmitatem perpetuam
modo praedeclarato unanimi voto pari que consensu editos et conclusos
Lecta per me Steplianum Pathachych.
Prothocolla congr. II, 114115, kr. zem. arhivu u Zagrebu.
64.
7. augusta 1614. U Linu.

Kralj Matija 11. uzima u zatitu stanovnike Omike Krajine u Dalmaciji
protiv senjskih Uskoka potvrdjui im pismo kralja Rudolf a, izdana u
Pragu 3. aprila 1599.
Nos Mathias etc. memoriae commendamus tenore praesentium
signit'icantes quibus expedit universis, quod pro parte et in persona
universorum populorum et incolarum provinciae Primoriae, Gorscha
suppa et Superioris Craynae regni nostri Dalmatiae, exhibitae sunt
nobis et praesentatae in paribus quaedam mandati literae serenissimi
quondam Rudolphi Eomanorum imperatoris ac Germaniae, Hungariae,
Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae etc. regis fratris et praedecessoris nostri charissimi, quibus mediantibus praefata maiestas caesarea et regia fidelibus nostris egregiis nobilibus ac agilibus capitaneo,
vicecapitaneo. vayvodis, signiferis caeterisque militibus, equitibus et peditibus in praesidio nostro Segniensi ac eiusdem circumiacentibus nostris
coniiniis stipendia merentibus firmiter et districte praecepisse dinoscebatur, ne praedictarum provinciarum et districtuum nee non locorum
ac villarum in tenore eiusdem mandati nominating specificatorum ho
mines et incolas, in quos videlicet nullo habito pro tunc christianitatis
respectu, tanquam contra perennes christianitatis hostes Turcas excursiones fecisse aliisque violentiis, iniuriis, damnis et molestiis molestare
et aitlixisse exponebantur, peramplius saevirent eosque (quod praeteritis
temporibus omnino committebatur) hostiliter peramplius impeterent et
affligerent, tenoris inirascripti suplicatumque maiestati nostrae debita
cum instaritia extitit humiliter, quatenus nos praedictas memoratae sacrae
caesareae regiaeque maiestatis literas omniaque et singula in eis contenta, ratas, gratas et accepta habentur, confirmare et rob- dignaremnr; quarum quidem literarum tenor talis est:
Rudolphus s e c u n d u s etc. fidelibus nostris egregiis, nobilibus ac
agilibus capitaneo, vicecapitaneo, vayvodis, signiferis caeterisque mili
tibus nostris, equitibus et peditibus, in praesidio nostro Segniensi ac
eidom circumiacentibus nostris coniiniis stipendia merentibus, simul
108.
vel divisim constitutis, modernis ac futuris, salutem et gratiam. situm est maiestati nostrae denuo gravi cum querela in personis universorum incolarum et inhabitatorum villarum Sfinischia, Chuchichy,
Slime, Breszli superioris et inferioris nee nun Bast, Velico bardo,
Macar, Cotisina, Tueepy, Raasziani aliter Bachuliczy vocata, item Podgora, Vuruglia, Ottuschy, Drasznicza, Igrany, Zivogostia, Zubach, Drivenich, Chlenach, Zaostrog, Podaza, Briz, Grrenchenich, Paszichna, Lapsan,
Brystha, Poza, Jaczena, Dobrogostia, Bazina, Szternicza, Chirnochia,
superior et inferior Wydogna, Plina, Vorbicza et Grabovacz nuncupatarum provineiae Primoriae, alio nomine Craina nominata, in regno
Dalmatiae sitae, qualiter essent nonnulli vestrunv, qui non curatis tot
seriis mandatis nostris, antehac ad vos datis, in praefatam provineiam
Primoriae aliter Craina dictae pro libitu sno excurrerent ibidem que
nullo habito ehristianitatis respectu incolas illos in modum Turearum
depraedarent atque abducerent omnisque generis erudelitates in eos
exereerent, nimirum illos occidendo, dentes eis excutiendo, aures abseindendo, gravi aere pactando ac nunc Turcis, nunc christianis divendendo
aliisque diversis et exquisitis modis illis insultarent ac opprimerent iniuria,
damno et excidio ipsorum manifesto. Suplicatum propterea maiestati
nostrae nominibus et in personis eonmdem incolarum extitit liumillime,
ut ipsis super praemissis de oportuno remedio gratiose provider] dignaremur. Quorum lamentabili ac humili suplicatione clementer exaudita,
(|uum non ignoretis eiusmodi excursiones et erudelitates vobis iam saepius strictissime per,nos fuisse interdictas et vos in illis confiniis ideo'
interteneri, ut fideles christianos contra rabiem et impetum hostium
Turearum defendere, non autem opprimere ac omnibus iniuriis afficere
debeatis, prout hoc ipsum in potenim nullo modo amplius fieri aut
tolerari velimus. Q,uapropter fidelitati vestrae et vestrum singulis barum
serie firmissime denuo ac ex superabundant! comniittimus et mandamus
aliud habere nolentes, quatenus a 111 odo in posterum in praefatos incolas
memoratae provineiae Primoriae, aliter Crainia vocatae, nullis omnino
violentiis, rapinis aut crudelitatibus, quovis sub praetextu saevire neque
pecora eoi'um magna vel parva abripere et abigere aut victualia, panem
vel vinu in aliasqiie (juasvis res violenter eis auferre aut vastare nullique
hominum illius provineiae cuiuscunque sexus, aetatis et conditionis
existant, in personis, honore vel bonis ullam violentiam, dedecus, aut
damnum quoeunque nomine cessetis ulterius inferre aut adversi quid
intentart^ eosque indebite impetere et molestare, sed potius omnes et
singulos dictae provineiae Primoriae sive Crainae incolas et inhabitatores
tanquam christianos in suis sedibus et bonis quiete et pacifice residere
et habitare permittere ac contra hostes tueri, protegere et defendere
atque a praemissis vestris excursionibus, rapinis, depraedationibus tandem
penitus cessare et supersedere illasque vestris quoque hominibus ac servitoribus strictissime et omnino de quovis tempore interdicere aliosque
etiam a similibus debitis modis *compescere nee non enim Turcicum in
Makarscho habitantem cum duobus servitoribus suis Turcis durante
benigno nostro beneplacito in persona cunctisque rebus suis ac bonis
109
i
indenmem eonserVare nullisque miuriis, rapinis ac violentiis affieere, sed

quiete et pacifice ipsum cum familia. sua ibidem habit-are permittere
debeatis et teneamini secus sub gravi indignationis nostrae poena nullatenus faeturi, praesentibus perlectis, exhibenti restitutis. Datum in arce
nostra Pragensi tertia die mensis aprilis anno domini millesimo quingentesimo nonagesimo , regnorum etc.
Nos itaque praemissa supplicatione praeiatorum universorum populorum et incolarum provinciae Primoriae, Grorscha suppa et Superioris
Crainae modo praedicto facta benigne exaudita elementer et admissa
memoratas praedecessoris nostri imperatoris et regis literas, quoad omnes
earum continentias, clausula et puncta admisimus, roboravimus et confirmavimus, roboramus et pro praedictis universis populis valituras confirmamus imo denuo et de novo easdem admittimus, harum nostrarum
vigore et testimonio literarum. Datum in arce nostra Lyncz Austriae
Superioris die septima mensis augusti anno domini millesimo sexcentesimo
decimo quarto, regnorum etc.
Liber regius u kr. ugar. zem. arhivu u Budimpeti (s natpisom:
Confirmatio literarum mandati pro provinciarum Dalmatiae incolis").
65.
16. augusta 1614. U Somogyvra.

Vesprimski
biskup Franjo Ergeljski preporuca palatinu

za bana Ivana Keglevia.
Gjuri
Thurzo-nu
Illustrissime domine domine patrone colendissime. Orationum etc.

Literas illustrissimae celsitudinis vestre, ex arce sua Bittslie tricesimo proxime evoluti mensis iulii die ad me datas* luce hesterna prinram accepi, quibus ad sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis,
domini nostri clementissimi, mandatum mibi seri demandat, ut opinionem meam (postquam illustrissimae celsitudinis vestrae secundum
mentem suae maiestatis sacratissimae ex improviso dominos eiusdem
maiestatis caesareae consiliarios convocandi facultas detur) super
eo, quisnam in locum spectabilis ac magnifici cmitis domini Thomae
Erdeodi de Moniorokerek etc. ad officii et muneris banalis functionem
sufficiendus et deligendus esset, primo quoque tempore perscribere et
signifieare deberem. Quibus illustrissimae celsitudinis vestrae mandatjs,
uti par est, obteinperare eupiens, tenuem opinionem meam ita declarandam et significandam duxi. Quatuor in regno Selavoniae magnifici
viri. usu et experientia rerum* praestantes, mihi in mentem veniunt,
nimirum magnifici domini Ioannes Keglevith de Busin, (leorgius simi
liter Keglevich, praesidii Vesprimensis capitaneus, Petrus Draskovith
de Trakostan et Benedictus Turoczi de Ludbregh, quorum Petrus Dra
skovith propter aetatem suaiu iam deelinantem cuiusque officii curas et
110
niolestias pergraves, Benedictiis Turoczi ob facultatum penuriam, Gleorgius Keglevith, quia utiliori gaudet officio, banale officium in Immeros
suos assumere facile recusabunt. Magnificus tamen Ioannes Keglevith,
corporis viribus pollens, bonis stabilibus et opibus affluens, industria
ac rerum experientia sufficiens, cuius progenitores quoque eo banali
officio praefuncti fuere (si spectabilis ac magnificus dominus Thomas
Krdeodi curam et administrationem eius officii omnino detreetaverit)
commode et laudabiliter iam fato banali officio satisfacere poterit. Q,uam
opinionem meam brevibus illustrissimae celsitudini vestrae mandsito
eiusdern perscribendam duxi. QJuod reliquum est, deus etc. Datum ex
arce Simegh 16 mensis augusti, die anno domini 1614.
Illustrissimae eelsitudinis vestrae
servitor et sacellanus
Franciscus Ergheliu,
episcopus Vesprimiensis.
tergo : Illustrissimo domino domino comiti Georgio Thurzo de
Bethlenfalva, regni Hungariae palatino et iudici Cumanorum, nee non
de Arva et eiusdem comitatus perpetuo comiti ac sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis intimo consiliario et per Hungariam locumtenenti etc. domino colendissimo.
Cito (6 put), citissime (1 put).
Original s prstenom utisnutim peatom . ugar. zem. arhivu u
Budimpeti; Thurzo leveltdr fasc. 82 nr, 28.
66.
23. augusta 1614. U Linu.

Kralj Matijas II. die Nikolu Malakoczyja Susjedgradskoga u red velikaa.
Mathias etc. tibi fideli nostro Nicolao Malakoczy de Zomzedvara
salutem et gratiae nostrae regiae erga te continuum incrementum. Quuni
potestas imperatorum et regum ac principum clarissiniorum dignitas
non solum ad tuenda regna ct imperia, bonarum legum defensionem a
deo optiino maximo cnstituta, sed et fideles quoque et bonos subditos,
quorum studio, opera, lahore ac servitiis ditiones suas principes divina
oiylmatione constituere augeretjue et conservare soliti sunt, dignis praemiis, honoribus et privilegiis sedulo prosequantur et uniuscniusque virtuti convenienter respondeant, quod tametsi ex quodam debito virorum
principum officio et velati generali regnantium ordine fieri soleat, tamen
nos partim eo, part im ex nostra dementia amplioribus evehendos
honoribus et clarioribus donis condecorandos esse -putamus, qui propriis
actibus fidelibusque obsequiis et virtutum meritis caeteris praestant,
ouo nimirum ordine observato subditoram nostrorum animi veluti acri
Ill
stinilo ad praeclara virtutis, huimmitatis et immortalitatis studia procul
dubio extimulari et incitari consueverunt. Quum itaque harum rerum
eonsideratio animo nostro haereat, tu, Nieolae Malakoczy de Zoinzedvara, pro praesenti dignus nobis occurristi, quem regia nostra nmnificentia, exigentibus id praeelaris tuis meritis et virtutibus, benigne
ornaremus, utpote qui ex antiqua et bene laudata nobilium regni istius
nostri Hungariae prosapia genitus nobis commendari nieruisti niaiorumque et antenatorum tuorum, qui et domi et in militia egregia virtutuni suornm monimenta edentes et principes viros, dignos honoris
titulo, merito eonsecuti fuere eharique et accepti apud proceres et
principes viros eiusdem regni nostri habiti sunt semper, vestigiis laudal)ili conatu quoque insistens studia verae nobilitatis consequi adniteris
et rerum virtutibus deditarum aenmlum ostendis tuaeque erga nos et
augustam domum nostram Austriacam devotionis et obsequii edere volens, in aula nostra penes personam nostram manens, cura et dementi
cum satisfactione nostra studium et servitia impendisti et ex praefatorum lidelium nostrorum eonsiliariorum Hungarorum speeiali et diligenti
oommendatione inposterum etiam constanter permanere constituisse non
oI)scure cognovimus. Pro his igitur tuis meritis et servitiis modernis
et futuris te tuosque liaeredes et posteritates universas ex certa nostra
scientia motuque proprio ac ad fidelium nostrorum dominorum praelatorum, baronum et magnatum consilio ex coetu et numero nobilium
existentes in coetum et numerum praedicti regni nostri Hungariae partiumque ei sulnectarum magnatum sive baronum rubra cera in literarum
suarum obsignatione utentium recipiendos, aggregandos, annumerandos
creandosque et praeficiendos duximus volentes et praesentibus decernentes, ut tu, Nieolae Malakoczy haeredesque et posteri universi, a
modo deinceps futuris semper ac perpetuis temporibus omnibus illis
gratiis, privilegiis, honoribus. indultis, immunitatibus, libertatibus et
exemptionibus, quibus dicti regni nostri Hungariae partiumque ei subiectarum magnates et barones sive de iure sive de antiqua consuetudine
aut aliter qualitercunque utuntur et fruuntur, tam intra, quam extra
comitia et iudiqia aut alias ubivis uti, frui et gaudere literasque vestras
quascunque cera rubra instar aliorum baronum munire et obsignare
possitis et valeatis, imo recipimus, aggregamus, annumeramus creamusque et praeftcimus harum nostrarum secreto sigillo nostro, quo ut rex
Hungariae utimur, impendenti communitarum vigore et testimonio lite
rarum. Datum in arce nostra Lyncz Austriae Superioris die vigesima
tertia mensis augusti anno domini millesimo sexcentesimo decimo quarto.
Liber regius u kr. ugar. zem. arhivu u
Budimpeti.
112
67.
10. novembra 1(314. U Varadinu.
frrof Tomo Erdodg pozivlje opinu grada Zagreba na sabor u Zagreb za
27. novembra.
Prudentes et circumspecti domini nobis honorandi.
Quoniam nuneii a sna sacratissima caesarea regiaque maiestate
domino nostro ciementissimo, per dominos regnicolas ex praesenti proxima congregatione exmissi, redierint, nosqne apud eandem sacratissimam caesaream regiamque maiestatem officio banatus ex certis ratiouibus valedixerimus missionemque superinde ab eadem sacratissima
maiestate receperimus, ideo nos generalem congregationem dominis statibus et ordinibus regnicolarum necessarie indicendam et promulgandam
esse duximus, (piam etiam deo bene propitio in civitate libera regiaque
Montis Graeeensis Zagrabiensis ad feriam quintam proximam post festum beatae Catliarinae virginis et inartkyris, id est ad diem vigesimum septimum praesentis mensis novembris, celebrare decrevimus. E a
propter vos monitos esse voluimus, velint die et loco in praetaetis per
suos homines et nuncios cum suffieienti informatione comparere in mediumque dominorum regnicolarum ex officio bonorum civium patriae
pro publico consulere. Datum in arce nostra Varasdiensi 10 mensis
novembris' 1614.
Eornndem amicus benevolus
A tergo: Prudentibus et cireumspectis dominis iudici iuratisque
civibus ac toti communitati liberae regiaeque eivitatis Montis Grae
eensis Zagrabiensis, amicis nobis honorandis.
Zagrebu, Erd'dyana.
peatom u arhivu
Jugoslavenske
akademije u
68.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u um et o r d i n u r e g n i S o l a
s' o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m o n g r e g a t i o n e e d i c t o il l u s t r i s s i m i com it is d o m i n i d o m i n i T h o m a e E r d e o d i de Monio e r e , b a n i e t c . in c i v i t a t e l i b e r a r e g i a M o n t i s G r a ec e n s i s Z a g r a b i e n s i s v i g e s i m a s e p t i m a die m e n s i s novem
bris anno domini millesimo s e x e e n t e s i m o decimo quarto
c e l e b r a t a. e n d u si.
113
In primi reverendissimus dominus Petrus Domitrowych, episcopus
ecclesiae Zagrabiensis et egregius Nicolaus Malenych, ex proxime
praecedenti congregatione regnicolarum Lincium ad sacram caesaream
regiamque maiestatem, dominum nostrum clementissimum, râtione officii
et introductionis banalis delegati nuncii, benignam suae maiestatis resolutionem oretenus retulerunt. 1 )
Quia autem illustrissimus comes dominus Thomas Erdeodi, officio
banatus iam secundario foeliciter laudabiliterque perfunctus, a praefata
sacra caesarea regiaque maiestate rude donatus sit, idemque dominus
comes in praesenti congregatione coram universis statibus et ordinibus
regni praemisso officio banali publice valedixit, cui iidem status et
ordines regni pro praeclaris suis in patriam benemeritis strenueque in
officio navata opera, cum in referendo pares non sint, immortales agunt
gratias. Nihilominus petunt eundem dominum comitem, ut iuxta benig
nam requisitionem suae maiestatis idem dominus comes officio banatus
plenarie prout hactehus, eousque fungatur, donee novus banus cum banderio suae maiestatis more alias consueto publice installatus fuerit,
quod etiam idem dominus comes ob communem salutem et permansionem
dulcissimae patriae se ad tempus facturmn obtulit, modo ne sua maiestas
praemissam installationem differat.
Ut autem iidem status et ordines regni vel in aliqua parte erga
dictum dominum comitem pergratam animi ipsorum notam declarare
possint, eidem officium capitaneatus peditum regni per illustrissimos
dominos comites, filios videlicet illustrisimae suae dominationis, administrandum censuerunt praef atumque capitaneatum apud praescriptum domi
num comitem, donee videlicet dicto officio fungi voluerit, relinquunt.
B-estantias contributionum tarn praesentis, quam superiorum anno- 2. febr
rum usque festum Purificationis Beatae Mariae Virginis proxime futurum i6i5.
universi domini status et ordines regni a bonis ipsorum solvant; qui
vero usque praemissum terminum non solverint, in dupla convieti sint
et per iudices nobilium vadientur, quae dupla exactori plenarie assignetur, quinta tamen pars eiusdem duplae iudicibus nobilium pro labore
per exactorem detur, reliquum vero in utilitatem regni convertatur.
Deputantur autem exactores rationum superiorum contributionum
regni: reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis 2 ) tanquam praeses
et reverendissimus dominus Balthasar Napuly, praepositus maior et
canonicus eiusdem ecclesiae, magnificus dominus Petrus Draskowych,
Gregorius Petheo, Mcolaus Malenich, Gregorius Sughnetich et viceprothonotarius regni, 3 ) non obstante unius vel alteris absentia, qui
quidem exactores rationum, dum eis commodum tempus videbitur, termi
num perceptoribus reddendae rationi praefigent, ubi omnes perceptores
J
) Generalni Konvent" austrijskih, ekih i ugarsko-hrvatskih stalea vijeao je
na poziv kralja Matije II. u Linu od' 11. do 25. augusta 1614. ffl, 0 tom Gindely,
Der erste osterr. Eeichstag zu Linz in Jahre 1614. (Sitzuagsberichte der Phil. hist.
Olasse der Akademie der Wissenschaften. Vol. 40, str. 230 i dalje).
2
) Petar Domitrovi.
3
) Stjepan Patai.
114
et iudices nobilium cum suis extradatis comparere et rationem dare tenebuntur. E t quia exactores contributionum hactenus hi fraudem regni
plurimas restantias causare bonaque regnicolarum etiam, a quibus solutum esset, ad vadiandum iudicibus nobilium extradare soliti sint, ut
itaque huiusmodi abusus tollantur, statutum est, quodsi deinceps exactori
ultra viginti quinque florenos hungaricales expeditoriae per iudicem
nobilium tempore vadiationis, penes extradatas eorundem exactorum
fiendae, repertae fuerint, extunc idem exactor in tanta quantitate summae
pecuniarum pro usu regni et iudice nobilium modo quo supra convertendae ipso facto convictus sit.
Egregio Francisco Medossoczy exactori contributionis praeteritorum
annorum dantur expeditoriae ita tamen, ut restantias suas iudicibus
nobilium pro vadiatione extradatas tempore primitus dandae ratioms
aliorum perceptorum rectificet, de eisdemque rationem reddat.
Quoniam in regno plurimae querelae exaudiuntur eorum, quorum
praedecessores vel etiam ipsimet bona seu iura possessionaria ipsorum
aliis usque ad tempus inscripsissent et oppignorassent, huiusmodique
bona oppignorata vel quia paria literarum inscriptionalium, iniuria temporum amittentes, non haberent, vel quia centum florenos hungaricales
summa mscriptionalis excederet, a possessoribus etiam deposita inscriptionis summa, rehabere minime possent, sed cum maximo ipsorum damno et
iniuria contra divina et humana iura bonis suis carere cogerentur, universi
itaque status et ordines regni unanimi voto statuunt eg decernunt, quod dein
ceps, quicunque huiuscemodi bona sua seu iura possessionaria a se vel praedecessoribus suis pro quantacunque summa cuipiam oppignorata esse
Uteris vel humano testimonio docere potuerit, extunc possessorem talium
bonorum primo per iudicem nobilium admonere faciat cum pecuniis.
qui, si pecuniam sum levaverit, bene quidem, si vero non, extunc citetur
in primitus celebrandam sedem iudiciariam comitatus eiusdem, ubi tali a
bona adiacere dignoscuntur, ad levandam pecuniam suam producendasque literas inscriptionales vel contrarium ius probandum, quod nisi fecerit,
ipso facto vicecomes per eandem sedem iudiciariam ad faciem talium
bonorum oppignoratorum exmittatur, qui vel penes productas literas
inscriptionales (observatis tamen omnibus eonditionibus in eisdem uteris
specificatis) vel vero Uteris inscriptionalibus non existentibus penes humanum testimonium huiuscemodi bona oppignorata, quibusvis iuridicis
remediis obstare non valentibus, eisdem, quibus competere videbuntur,
restituere et assignare possit atque debeat.
Comitatus Zagrabiensis deputatur ad immittendam Colapim compendiosiori via in Zavum, penes Twren et Berzay, ita ut a singulo
fumo duos laboratores ad decern dies praestare teneantur, dum videlicet
illustrissimo domino comiti Thomae Erdeody bano commodum visum
fuerit.
Praeterea statutum est, ut bona ecclesiarum ita serviant deinceps,
ut praestent laboratores suis parochialibus ecclesiis, prout eiusdem loci
coloni domino terrestri serviunt.
115
Statutom insuper est, ut penes articulum regni ratione liquidorum
debitorum editum procuratores ita emerita sua salaria a principalibus
acquirere possint, si videlicet contrarii eisdem suis principalibus depraehensi non raisse comperientur.
Egregius Georgius Mikulych convincitur in centum florenos hungaricales pro verbo inmrioso illustrissimo domino comiti Thomae Erdeody
bano coram regno publice prolato.
Reverendissimo domino episcopo Zagrabiensi 1 ) pro labore et remsione expensarum praemissae legationis Linciensis illi centum et
sexaginta floreni hungaricales, quibus Matthiae Posarell perceptori
obligatur, ex contributione regni persolvi statuuntur.
Similiter egregio Stephano Patachych viceprothonotario regni
ratione oficii viceprothonotariatus restantiis contributionis praesentis
anni centum floreni hungaricales deputantur.
Publici homicidae, incendiarii et praedones iuxta articulos supe
riornim annorum ubique per quosvis capi possint et supremo comiti
eiusdem comitatus pro demerito puniendi tradi debeant.
Nomine generosi Nicolai Malakoczy literae sacrae caesareae regiaeque maiestatis, domini nostri clementissimi, magnii'icentiae titulum in
se contmentes, publice praesentatae per statusque et ordines regni
acceptatae sunt. 2 ) Similiter armales Jacobi Gaily wif.
status et ordines regni praesentes articulos et constitutiones eorundem modo praedeclarato unanimi voto parique consensu editos et conclusos sigillo eorundem publico communiri et obsignari fecerunt. Datum
loco, die et anno praescriptis.
Lecta per me magistrum Stephanum
Pathachych viceprothonotarium regni.
Prothocolla congreg. II, 116118. . zem. arkivtt u Zagrebu.
-) Petar Domitrovi,
) Gl. gore str. 110111 br. 66.
II.
HRVATSKO-SLAVONSKI SABOR]
ZA BANOVANJA BENEDIKTA THRCZYJA
LUDBREKOGA
6151616).
69.
16. februara 1615. U Beu.
Ban Benedikt
Thuroczy
polaze pred kraljem Matijom

i tajnoga savjetnika.
U. prisegu bana
a)
J u r a m en t u m s u p e r b a n a l i officio m a g n i f i e s B e n e
d i c t ! T h u r o c z y c o r a m s u a m a i e s t a t e 16 f e b r u a r u a n n o
1615 V i e n n a e s o l e n n i t e r p r a e s t i t u m .
Ego Benedictus Thuroczy de Lu[d]bregh, regnorum Dalmatiae,
Croatiae et Sclavoniae banus, iuro per deum vivum et eius genitricem
Virginem Mariam et omnes sanctos et electos dei, quod ego omnibus
coram me causantibus et in omni negotio, quod ad officium meum pertinebit, odio, amore, favore, timore, pree et praemio postpositis absque
cuiusVis personae, divitis scilicet et pauperis, respectu rectum iudicium,
iustitiam et executionem pro posse meo faciam officiumque banatus
per sacram caesaream regiamque maiestatem, dominum mihi clementissimum, durante eius beneplacito concessum, eius maiestati fideliter
conservabo et in omnibus ad praedictum officium pertinentibus fideliter
procedam. E t quandocunque sua maiestas officium a me repetierit,
omni occasione, difficultate, dilatione semotis, suae maiestati resignabo.
Sic me deus adiuvet etc. etc.
b)
Juramentum
eiusdem super consiliariatu
eadem
die et hora, u t s u p r a .
Ego Benedictus Thuroczy de Lu[d]bregh, regnorum Dalmatiae,
Croatiae et Sclavoniae banus, iuro per deum vivum et gloriosam dei
genitricem Virginem Mariam ac omnes sanctos et electos dei, quod
cum sacra caesarea regiaque maiestas, dominus mens clementissimus,
me in consilium suum adhibere dignata sit, amodo imposterum suae
caesareae et regiae maiestati ac succesoribus eius legitimis, scilicet
Ungariae regibus, in omnibus tidelis et obediens ero, et in quacunque
re interrogatus fuero, fidele, bonum et utile consilium dabo. Odio, amore,
timore, favore aliisque complacentiis et affectibus semotis, amicos suae
120
maiestatis caesareae et regiae pro amicis, inimicos pro mimieis habebo, consilia et secreta maiestatis suae caesareae et regiae mihi in
consilio vel per literas aut aliter qualitercunque commissa, nemini
pandam nee evulgabo. I t a me deus adiuvet, beata Virgo Maria et
omnes sancti dei.
Liber regius u kr. ugar- zem. arhivu u
Budimpeti-
70.
16. februara 1615. U Bea.

Kralj Matija II. imenuje hana Benedikta
Thuroczy ja tajnim savjetnikom-
Nos Mathias etc. memoriae commendamus tenore praesentium

significantes quibus expedit universis, quod nos attentis et diligenter
consideratis fidelitate et fidelium servitiorum gratissimis meritis fidelis
nostri magnifici Benedicti Thuroczy de Ludbregh, nunc recenter ob
egregia eiusdem in patriam merita per nos regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae creati bani, quae ipse sacrae priinum
regni nostri Hungariae coronae et deinde maiestati quoque nostrae
domi et militiae summa animi alacritate et promptitudine sedulo ac
indefesso studio fideliter, utiliter ac constanter exhibuit et impendit
ac imposterum quoque sicuti nobis de ipso benigne persuasum habemus
exhibere et impendere non cessabit, eundem itaque Benedictum de
Thuroczy de Ludbregh, uti benemeritus est, in numerum quoque fide
lium consiliariorum nostrorum Hungarorum recepimus, aggregavimus et
annumcravimus, volentes et per expressum decernentes, ut tarn consueto salario ex camera nostra Hungarica pendendo, quam vero reali
inter caeteros consiliarios nostros sessione et voto aliisque omnibus
honoribus, privilegiis, praerogativis et libertatibus, quibus caêteri fideles nostri consiliarii Hungarici utuntur, fruuntur et gaudent, uti, frui
et gaudere per omnem suam vitam possit et valeat, imo recipimus,
aggregamus, annumeramus volumusque et decernimus harum nostrarum
vigore et testimonio literarum. Datum im civitate nostra Vienna Austriae die 16 meusis februaru anno 1615, regnorum nostrorum etc.
Liber regius u kr. ugar. zem. arkivu u
Budimpeti.
71.

Kralj Matija II. javlja staleima kraljevine Dalmacije, Hrvatske i Sla
vonije, da je Benedikta Thuroczy ja Ludbrekoga imenovao banom-.
Mathias etc.
Reverende, honorabiles, speetabiles, magnifici, egregii et nobiles,
prudentes item et cireumspeeti, fideles nobis dileeti.
121
Postquam regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae
banatus orficium, quod iidelis noster spectabilis ac magnificus comes
Thomas Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudii et eomitatus Varasdiensis comes perpetuus et consiliarius noster, per certos annos magna
cum laude et benigna nostra satisfactione fideliter gessit, per eius ab
illo dimissionem, ad humilem et instantem ipsius petitionem per nos
factam, aliquantisper vacare contigit, omittere pro paterna nostra cura
et erga haec regna nostra benigna qua ducimur arfectione non potuimus,
quin de persona ad tantum orficium idonea primo quoque tempore cogitaremus, eamque ad hanc dignitatem, ut regnis nostris praefatis rite
praeesset, eveheremus. Confisi itaque in fidei constantia, prudentia
rerumque experientia et animi fortitudine ac dexteritate fidelis nostri
magnifici Benedicti Thuroczy de Ludbregh, equitis aurati et consiliarii
nostri, eidem praelibatum banatus officium durante nostro beneplacito
cum omni honore, autoritate et iurisdictione, quibus alii praedecessores
ipsius banique nostri usi et gavisi sunt, clementer concredidimus et
contulimus ipsumque pro praefatorum regnorum nostrorum bano vobis
nominamus et declaramus. 1 ) Fidelitati igitur vestrae et vestrum sin
gulis harum serie firmissime committimus et mandamus, ut ad diem et
locum vobis pro generali congregatione siVe conventu per fideles nostros
reverendum Petrum Domitrovich, episcopum Zagrabiensem et consiliarium nostrum, necnon magnificum Petrum Draskowich de Trakostian,
tanquam eommissarios nostros (quibus introductionem et installationem
praefati bani nostri demandavimus) indicenduin et promulgandum sine
excusatione et renitentia certo con venire atque rccepto ab illo debitae
fidelitatis solito iuramento, ilium pro bano nostro ac post maiestatem
nostram, pro vestro magistratu tenere, habere et recognoscere, debitum
illi honorem ac obedientiam praestare et exhibere eiusque iurisdictioni
et mandatis legitimis quovis tempore, uti fideles subditos decet, parere et obtemperare omnimodo debeatis et teneamini. Secus etc. Datum
in civitate nostra Vienna die 16 mensis februaru anno domini 1615.
Koncept u kr. ugar. zem.
cancel- nr. 597. anni 1615.
arhivu
u Budimpeti;
Concept, exped.
Pripis gore : Ad universos status regnorum Dalmatiae, Croatiae

et Sclavoniae.
Suvremeni prijepis
u nadbiskupskom
arhivu u Zagrebu;
Vjesnik zem. arhiva X, 193194. (po
) U prijepisu: nominavimns et declaravimus.
prijepisu).
Politicum.
122
72.
15 marta 1615. U Vinici.
Ban Benedikt Thuroczy moli predsjednika dvorskoga ratnoga vijea
baruna Ivana Mollarta, da mu posije banski banderij i tromjesenu plahi
za isplatu banske ete.
Illustrissime domine domine mihi multum observandissime, salutem
et servitiorum meorum debitam commendationem.
In recenti tenere memoria illnstrissimam dominationem vestram
non dubito, quam elementi resolutione sacratissima sua regia maiestas,
dominus noster clementissimus, me in offitium banatus per certos suos
commissarios introducendum et installandum Vienna expedivit. Verum
cum ex antiquo istius regni usu et consuetudine introductio banalis
absque banderio regio solenniter peragi vix possit, illustrissimam do
minationem vestram iterurn atque iterum rogatam esse volui, ut praeseriptum banderium regium per praesentium exhibitorem, deputaturn
vero trium mensium stipendium quatocitius expedire dignetur, ut cum
banderio regio primo quoque tempore iuxta observatum hactenus morem
et consuetudinem solenniter' introduci militesque banales in stationem
ipsorum dveniente stipendio delegare provinciaeque mihi traditae satisfacere valeam, quod illustrissimam dominationem vestram ob commune
bonum et amorem, quo in hane patriam Kicitur, iacturam non dubito,
cui me totum devoveo et dedico. Deus ter optimus maximus illustris
simam dominationem vestram diutissime florentissimam valere exoptate
faciat. Datum Viniczae 30 martii anno domini 1615. Illustrissimae
dominationis vestrae
servitor paratissimus
Benedictus Turoczi banus. 1 )
A ter go: Illustrissimo domino domino Ioanni a Molarth, libero
baroni in ftainekh et Drossendorff, sacratissimae caesareae et regiae
maiestatis secreto consiliario, consilii bellici praesidi, civitatis Viennensis
supremo capitaneo et camerario etc., domino mihi observandissimo.
Original, na kojem je prstenom otisnut pecat s dobro
grbom, u c. i kr. dr. arkivu u Beu; Hungarica.
sauvanim
73.
27. aprila 1615. U Zagreba.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
O r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i e o r u m c o n g r e g a t i o n e
M Ova dva Dosliednia retka nauisao ie ban B. Thurczv vlastoruno.
123
ex commission e s a c r a tissimae c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s tatis domini ipsorum clementissimi per reverendissimum
d o m i n u m P e t r u m D o m i t r o w y c h , e p i s c o p u m e c c l e s i a e Zag r a b i e n s i s etc. et s p e c t a b i l e m m a g n i f i c u m d o m i n u m
P e t r u m D r a s k o w y c h de T r a k o s t y a n , l i b e r u m b a r o n e m in
L o t t u m p e r g h , 1 ) t a n q u a m c o m m i s s a r i o s , in c i v i t a t e l i b e r a
r e g i a Montis G r a e c e n s i s Z a g r a b i e n s i s pro s e c u n d a
p r o x i m a p o s t d o m i n i c a m I n A l b i s i n d i c t a et c e l e b r a t a ,
t e m p o r e v i d e l i c e t i n t r o d u c t i o n i s in o H i c i u m b a n a t u s
s p e c t a b i l i s ac m a g n i i i c i d o m i n i B e n e d i c t i T h w r o c z y de
L u d b r e g h etc., e d i t i a n n o d o m i n i m i l l esimo s e x c e n t e s i m o
decimo quinto.
Quoniam illustrissimus comes dominus Thomas Erdeody etc. officium banatus, quo summa cum laude reliquiis horum regnorum a multo
tempore praefuit, tam coram sua sacratissima maiestate, quam in proxime
praecedenti congregatione dominorum regnicolarum publice resignaverit,
suaque maiestas ex innata sua dementia spectabilem ac magnificum
dominum Benedictum Thuroczy de Ludbregh, equitem auratum ac praefatae sacrae caesareae et regiae maiestatis consiliarium nee non regno
rum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae banum, in clictorum regnorum
banum elegerit, >per reverendissimumque dominum Petrum Domitrowych,
episcopum ecclesiae Zagrabiensis etc. et spectabilem ac magnificum
dominum Petrum Draskowych de Trakostyan etc., speciales scilicet
commissarios suos, fidelibus suis statibus et ordinibus suorum regnorum
praesentari curaverit, iidem status et ordines sacratissimae suae maies
tati, domino ipsorum clementissimo, pro paterna eiusdem cura et solicitudine, qua erga afflictas reliquias horum regnorum benigne ducitur,
cum humillima oblatione perpetuae ipsorum fidelitatis immortales agunt
gratias.
Quia tamen banderium regium pro more et consuetudine antiqua,
in installatione banali hactenus observari solita, cum stipendio militum
banalium ex certis rationibus sua maiestas ad praesentem introductionem
transmittere distulerit, licet praescriptum dominum Benedictum Thw
roczy universi status et ordines regni pro bano ipsorum agnoscunt et
iuramentum de more per eundem in parochiali ecclesia sancti Marci in
hac civitate fundata praestitum acceptant, supplicandum tamen sacra
tissimae sua maiestati per. speciales ipsorum nuncios esse ducunt, ne in
i'uturum inusitata haec banalis officii installatio antiquis ipsorum usibus,
consuetudinibus et libertatibus praeiudicet, ut praemissum banderium
regium cum stipendio banali sua maiestas primo quoque tempore be
nigne transmittere dignetur. Nuncii autem eliguntur: reverendissimus
dominus Paulus Jagwstych, lector et canonicus capituli ecclesiae Zagra
biensis, et egregius Nicolaus Malenych, qui tam apud praemissam sacram.
caesaream regiamque maiestatem negocium praescripti banderii et stipendii banalis, quam vero apud serenissimum principem archiducem
J
) Lottumpergh = Ljutome? (Luttenberg) u junoj tajerskoj.
124
Ferdinanduni reaedificationem Petriniae et aliorum confiniorum iuxta
instructionem eisdem assignandam, diligenter urgebunt, quibus quidem
pro expensis trecenti floreni hungaricales deputantur.
In officio vicebanali generosus ac egregius Christophorus Mernyawchych de Brezovicza per novum dominum banum in regno publice confirmatus est, qui et iuramentum more solito redintegravit.
E x quo autem vicecomites comitatuum Zagrabiensis et Crisiensis
officio ipsorum valedixerint, quibus pro hactenus in officio navata opera per
regnicolas gratiae actae sunt, in locum vero eorundern eliguntur alii :
loco videlicet Francisci Medossoczy Gregorius Jagatych, in locum Lucae
Chernkoczy Georgius Wrnoczy, in .oi'ficium vero Thomae Zewersich
Gabriel Bwkowachky suffectus est. Similiter Nicolao Flyak vicecomiti
comitatus (crisiensis Petrus Polchych successit, ita tamen, ut iidem
priores vicecomites causas penes querelas vigore articuli Posoniensis
hactenus adiudicatas in sede vicebanali rei'erre, easdemque executioni
mandare teneantur: si quae autem essent' in certiticatione, in eisdem
novi vicecomites ,cum nova certiticatione procedant, non obstantibus
prioribus certificationibus, quae pro irritis habeantur.
Egregii Franciscus Medossoczy et Lucas Chernkoczy pro hactenus
praestitis in officio servitiis libertantur pro hoc anno a contributione
regni.
Sigillum iudiciale illustrissimi comitis domini Thomae Erdeody,
alias bani, usque proximam congregationem regni relinquitur apud viceprothonotarium pro obsigillandis praeteriti temporis expeditionibus,
imposterum vero eodem sigillo non utatur.
Ad instantiam egregii Ioannis Samsinoczy, comitatuum Crisiensis,
Zagrabiensis et Varasdiensis notarii, status et ordines regni statuunt
et decernunt, ut semel promissum eidem per regnicolas a singulis f umis
duodecim denariorum annuale salarium per omnia oportuna remedia
etiam cum vadiatione per vicecomites et iudices nobilium extorqueatur
et in posterum annuatim ad manus perceptoris contributionis regni una
cum dica regia dependatur.
status et ordines regni praesentos articulos et constitutiones eorundern
modo praedeclarato, unanimi voto parique consensu editos et conclusos
sigillo eorundern publico communiri et obsignari fecerunt. Datum loco,
Patachych, viceprothonotarium regni.
Prothocolla congreg. II, 119120, u hr. zem. arhivu u Zagrebu.
125
74.
27. aprila 1615. U Zagrebu.

Hrvatski
sabor moli kralja Matiju JI., da bana Benedikta

dade uvesti u punu vlast.
Thurczyja
Sacratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine nobis

clementissime. Fidelium servitiorum etc.
Quod vestra sacratissima caesarea regiaque maiestas pro paterna
erga nos pietate, cura et sollicitudme spectabilem ac magnificum dominum Benedictum Turoczv de Ludbregh, virum de patria benemeritum, nobis pro bano nostro ac sacratissimae maiestatis vestrae in
hoc regno locumtenente praesentaverit, in nos paternam curam
declaraverit, eidem sacratissimae maiestati vestrae cum humillima et
perpetua fidelitatis fideliumque nostrorum servitiorum oblatione immortales agimus gratias. Verum quia solennitati illius, quae circa inau
gurationem banalis officii de more et antiqua consuetudine semper et
de necesse solita fuit adhiberi, illud maxime defuisse visum est, quod
vestra sacratissima caesarea e t regia maiestas banderium suum gium cum ordinario stipendio banali ad inaugurationem necessarium
mittere distulerit et per hoc authoritati ef dignitati banali vetustisque
nostris consuetudinibus, usibus et libertatibus tam ad defensionem
regni et confiniorum, quam ad iustitiae administrationem plurimum
sit derogatum. Ideo eodem ipso in negotio apud sacratissimam maiestatem vestram humillime obtinendo et clementer elargiendo ad sacratissi
mam maiestatem vestram praesentium exhibitores reverendum nempe Paulum Jagustych, lectorem et canonicum ecclesiae Zagrabiensis, ac generosum
Nicolaum Malenych de Korilowcz, nuncios nostros speeiales humillime
expedivimus, u t defectum praedicti officii banalis, potissimum autem
in necessariis requisitis, banderio et aliis insignibus cum stipendiario
milite primo quoque tempore in confinia, a tot annis pene deserta et
neglecta (unde maxima salus tam hisce reliquiis regni, quam vicinis
maiestatis ^vestrae sacratissimae imminet provinciis), ordinando et introducendo, praesidiorum eorundem restaurationem pro maiestatis vestrae
sacratissimae subsidio sublevando et de oportunis munitionibus bellicis et tormentis prospiciendo ac ne haec inusitata domini bani praesentatio libertatibus consuetudinibusque nostris antiquis deroget aut
praeiudicet, Yalachorum quoque dominis ipsorum terrestribus post tot
benigna et irrefragabilia maiestatis vestrae statuta resignatione caeterisque regni confiniorum et praesidiorum periculis et necessitatibus
referant et declarent humillime vestrae sacratissimae maiestati supplicantes, ut eisdem nunciis nostris fidem indubiam adhibere eosdemque
ad nos maturo optato cum responso remittere dignetur. Deus optimus
etc. Datum Zagrabiae in publica congregatione nostra 27 aprilis anno
domini 1615.
126
Eiusdem sacratissimae maiestatis vestrae caesareae et regiae

fideles et humillimi servitores
universi status et ordines
regnorum Sclavoniae et Croatiae.
A tergo: Sacratissimae Romanorum imperatoriae et Germaniae,
Hungariae, Bohemiae etc. regiae maiestati, domino nobis clementissimo.
Suvremeni prijepis (zapravo neekspedirani istopis) . zem. arkivu
Zagrebu; Acta statuum et ordinum.
.
27. aprila 1615. U Beu.

Kralj Matija If. imenuje grofa
Tomu Erd'dyja
tavernikom.
Nos Matthias etc. rex etc. memoriae commendamus etc. quod nos
benignum ac debitum habentes respectum ad praeclaram fidem constantiamque et diuturnorum ac fidelium servitiorum cunmlata et nobis
gratissima merita fidelis nostri nobis dilecti, spectabilis ac magnifici
comitis Thomae Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus
Varasdiensis supremi ac perpetui comitis et consiliari nostri, quae ipse
sacrae primum regni nostri Hungariae coronae inde a b initio aetatis suae
et deinde etiarn maiestati nostrae tam in banali suo officio (quod proxime elapsis diebus, eo quod officium illud graviores secum trahere
curas, quibus se immunem esse cupiens, quo reliquum vitae tranquilius transigere posset, nobis spontanea sua voluntate resignavit), cum
etiam in aliis diversis functionibus domi et militiae in quolibet rerum
et fortunae eventu summa semper fidei et devotionis sinceritate atque
diligentia fideliter et utiliter exhibuit et impendit, ac deinceps quoque
pari fidelitatis et constantiae laude exhibere non cessabit, eidem itaque
comiti Thomae Erdeody honorem magistri tavernicorum regalium in
Hungaria, quern ipse antea quoque imperante et regnante quondam
sua maiestate iraterna summa cum laude integro quinquenio gessit,
nunc autem per mortem et decessum magnifici quondam Ioannis Draskovich de Trakostian etc. aliquandiu vacantem, cum solito et ab antiquo consueto suo salario ac omnibus illis iurisdictionibus, honoribus,
privilegiis, praerogativis, conditionibus et authoritate, quibus hoc ipsum
officium coeteri magistri tavernicorum regalium ex collatione serenissimorum quondam Hungariae regum praedecessorum nostrorum bonae
memoriae alias usi sunt et gavisi durante beneplacito nostro, clementer dandum duximus et conferendum, imo damus et conferimus harum nostrorum vigore et testimonio literarum. Datum in civitate nostra
Vienna die vigesima septima mensis aprilis anno domini millesimo
sexcentesimo decimo quinto, regnorum etc.
Budimpeti.
127
76.
14. maja 1615. U Beu.

Kralj Matija II. pita zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia za savjet,
koga bi po smrti Nikole Istvnffyja imenovao metrom vratarom.
Matthias etc.
Reverende iidelis nobis dilecte. Quandoquidem per mortem et
decessum magnifici quondam Istvanffy de Kis-assonyfialwa etc.
baronatus officium ianitorum nostrorum regalium in isto nostro Hungariae regno vacare contigit, nosque quamprimum, ne lidelium officialium nostrorum numerus desideretur, in eius locum alium substituere
eonstituimus, antequam tamen superinde benigna nostra resolutio sequatur, ridelitatem quoque tuam requrrendam duximus eiusdem praeviam opinionen prius praestolaturi, cuinam itaque ex magnatibus praefatum honorem ianitorum nostrorum regalium magistri potissimmn
conferendum putares, per speciales tuas literas quantocius mentem
tuam et fidele votum nobis perscribere velis et debeas, executurus etc.
Datum in civitate nostra Vienna die 14 mensis maii anno domini
MDCXV.
Matthias.
A tergo: Reverendo Petro Domytrowyeh electo episcopo Zagrabiensi et consiliario nostro etc. fideli nobis dilecto.
Pripis:
Postulat
ianitorum.
Graecium Pethovia Zagrabia.

sua maiestat opinionem, cui conferri debeat
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u

arkivu u Zagrebu;
Politicum.
officiuin
nadbiskupskom
77.
4. septembra 1615. U Pragu.

Kralj Matija nalaze Nikoli i Ivanu Peasinoviu, starjeinama
Srba
(Vlaha) u Slavoniji, da se imadu staviti na raspolaganje komisiji u
pitanju Srba (Vlaha), kad se ona sastane.
Matthias etc.
Egregii fjdeles nobis dilecti. In negotio Valachorum, qui ad confinia serenissimi principis archiducis Ferdinandi, patruelis et nostri
charissimi, ad partes regni nostri Sclavoniae iisque adiacentibus locis
128
superioribus annis sedes tixerant, pro utilitate et eommodo publico
commissionem instituendam ordinavimus, cui etiam totius negotii circa
banc ipsam commissionem, utpote cuius gubernatioui et moderamini
praedicta coni'iniorum loca subsunt, directionem delatam esse voluimus,
propositis etiam et constitutis nonnullis Hdelibus nostris suae dilectionis
adiungendis commissariis. Iuxta hanc itaque nostram benignam voluntatem et ordinationem per suam dilectionem tam destinatis commis
sariis nostris, quam etiam vobis tamquam antesignani's ipsorum Vala
chorum, certum tempus et locus oportunum- prima data occasione
nominabitur, ad quern vos una cum aliis nonnullis ex communitate
Valachorum praecipuis praefato in loco comparere nostraeque eatenus
benignae voluntati et ordinationi ac serenissimi archiducis Ferdinandi,
quam sua dilcctio intercedente commissione institutura est, pro bono
publico quietiori quoque et secura imposterum vestri permansione (quatenus si quae hactenus in hocce negotio Valachorum communi difficultates et impedimenta fuerunt, tollerentur bonisque modis componerentur) vos omnimode accommodare debeatis et teneamini. Safisiacturi
etc. Datum in arce nostra regia Pragensi die 4 mensis septembris
anno domini MDCXV.
Matthias.
Laurentius Ferenezfl'y.
A tergo: Egregiis Nicolae et Iohanni Peiasinovich, Valachorum
in regno nostro Sclavoniae degentium antesignanis etc. lidelibus nobis
dilectis.
Original s tragovima utisnuta velikoga kraljevskoga peata i koncept
u kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti;
Concept, exped. cancel, nr. 754
an. 1615.
Spis bez sumnje nije nikad ekspediran i uruen
naslovnicima.
78.
26. septembra 1615. U Pragu.

Odgovor kralja
Matije II. hrvatskim saborskim poslanicima

Pavlu Jagustiu i Nikoli Maleniu.
kanoniku
Sacrae caesareae regiaeque maiestatis, domini nostri clementissimi, nomine N. regnorum Croatiae et Slavoniae (!) nuntiis pro tem
pore hie existentibus benigne intimandum.
Eandem sacram caesaream ac regiam maiestatem inter reliqua
ea etiam, quae ipsi nuntii de ordinando banderio aliisque requisitis
pro moderno domino bano, magnifico Benedicto Turoczy etc., tum vero
deputanda tam noviter conducendo, quam veteri et iam exauctorata
militi banali solutione, ratione subministrationis viginti septem
millium florenorum, ad restaurationem et erectionem praesidii Berkus-

sevina, loco residentiae pro ipso domino bano in confiniis Colapianis,
ad reprimendas quasvis hostiles molitiones commodo ac idoneo copiose
exponentes demisse petierint, benigne intellexisse atque eidem pro paterna sua cura et solicitudine, qua erga memorata aliaque ipsis adiacentia regna et provincias benigne fertur, nihil clarius aut optabilius
esse, quam ut necessitati aut inopiae eorundem, prout quaesitum, sufficienter subvenive potuisset.
Ast quia hactenus multis aliis ac inevitabilibus erogationibus remorata fuerit et adhuc sit, ita ut undique praesentes suppetias ferre
nequeat ideoqu'e sese super petitis illorum sequenti modo resolvisse.
Primo Viennam scribi debere, ut banderium conficiatur et dein
ceps commissariis solutionem adducendam ad tradendam ipsi domino
bano assignetur.
Deinde se curaturam, ut novo conducendo militi banali in praesidia deducendo stationesque et neces, varias excubias disponendo,
quamprimum fieri poterit, et adhuc ante ingruentem hyemem in parata
pecunia et panno solutio octo aut novem mensium certo praestetur.
Prout etiam tertio veteranorum eondignorum rationem et respectum
sese benigne habituram promittit.
Quarto de petitis subsidiis viginti septem millium florenorum ad
erectionem et reaediricationem praesidii Berkussevina, locum domini
bani 'residentiae commodum, sua maiestas in eo erit, ut quamprimum
adminus decern millia in eandem operam ordinet et super tricesimam
Neodelicensem exsolvi demandet et residuum intervenientibus imperii
proventibus similiter quantocius clementer conferat.
De reliquo suam caesaream regiamque maiestatem iidelibus regnicolis suis statuum Croatiae et Sclavoniae, prout etiam saepetactis
nuntiis gratia sua bene propensam esse. Signatum Pragae sub praclibatae suae maiestatis adpresso secreto sigillo vigesimo sexto septembris anno millesimo sexcentesimo decimo quinto.
Suvremeni prijepis u nadbiskupskom
arkivu u Zagrebu;
Politicum.
Pripis na ledjima:
Copia decreti camerae a.ulicae, Pragae 26
septembris, in negotiis regni Sclavoniae et domini bani extradati.
Anno 1615.
79.

Zakljuci
hrvatskoga
sabora.
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e , e d i c t o s p e c t a b i l i s a c m a g n i f i c i d o m i n i B e n e d i c t i
T h u r o c z y de L u d b r e g h , e q u i t i s a u r a t i ac s a c r a e c a e s a r e ae
MONUMENTA HIST. XL1I1. ACTA V.
130
regiaeque maiestatis consiliarii necnon praescriptorum
r e g n o r u m D a l m a t i a e , C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e b a n i etc. in
civitatc libera regia Montis Graeeensis Zagrabiensis
duodecima die m e n s i s o c t o b r i s c e l e b r a t a , anno d o m i n i m i l lesimo sexcentesimo decimo quinto, conclusi.
Quoniam iam a multo tempore iudicia octavalia ob defectum
officii banalis non sine magno dispendio regnicolarum administrari non
potuerunt, ut itaque ordinarius iustitiae cursus tandem quasi postliminio reducatur, praemissa iudicia octavalia dominus banus pro festo
-, jan. Epiphaniarum domini proxime futuro de more celebret et administret.
1
statutum est.
E t quia magister Matthias Andrassich de Novaki, prothonotarius
huius regni, vita et officio perfunctus sit, loco eiusdem unanimi regni
colarum voto eligitur in prothonotarium regni egregius magister Stephanus Patachych de Zayezda, vicecomes comitatus Varasdiensis et alias
viceprothonotarius huius regni.
Eliguntur assessores tabulae banalis : generosi ac egregii Christophorus Merniawchych vicebanus, Stephanus Patachych, prothonotarius
regni, magniiicus dominus Petrus R a t t k a y , reverendi item domini Balthasar Napuly praepositus maior, Paulus Jagustich lector, Benedictus
Vinkovych, canonici capituli ecclesiae Zagrabiensis; Gregorius Sughnetich,
loannes Samsinoczy, alter loannes Budor, Moyses Zaboky, Nicolaus
Tompa, loannes Petrichewych, Michael Wernych, loannes Petheo, Ludovicus Bedekowych et Christophorus similiter Petheo, quorum pro solario domini regnicolae a singulis iiimis denarios viginti ad festum
25. dec. Nativitatis domini proxime venturum dependent.
Contribuent autem pro hoc anno status et ordines tarn pro donativo in proxime praeteritis diaetis Posoniensibus suis maiestatibus
promisso, quam vero pro exolutione haramiarum Colapianorum a singulis
fumis florenos hungaricales septem in duobus terminis, medietatem
6. jan. videlicet ad festum Epiphaniarum domini, residuum vero ad festum
24c. mar. beati Georgii martyris persolvendum.
Restantiae autem superiorum annorum in simpla exigantur, quae
vero hactenus in dupla sunt exactae, computetur ilia dupla in futuram
contributionem illis, qui earn solverunt, quam si vicecomites vol iudices
nobilium restituere nollent, ex bonis ipsorum et iuribus possessionariis exigatur.
Ad fortificationem coniiniorum deputantur a singulis fumis duo
laboratores manuales ad decern dies ; ad Petriniam siquidem processus
Georgii Wagych, Christophori Mikulich, Thomae Appalenich et Petri
Zakmardi; ad Capronczam vero quatuor processus comitatus Varas
diensis una cum processu loannis Berdoczy, exceptis bonis dominorum
comitum Erdeodi, ad castra videlicet eorundem Selin et Novigrad pertinentibus, quae ad reaediricationem praemissorum castrorum, similiter
bonis episcopatus Zagrabiensis, quae ad fortificationem castelli Pokupzky
et bonis capituli ecclesiae eiusdem Zagrabiensis, quae ad aediiicationem fortalicii eorundem Zizek deputantur.
131
Articuli superiorum annorum ratione pontium et vi arum publica
rum editi confirmantur, ita ut quicunque abhinc decimo quinto die non
reparaverint pontes et stratas publicas, vadientur per iudices nobilium
et vicecomites more solito.
Articulum regni ratione persecutionis vituperiorum editum, status
et ordines de nobilibus personis duntaxat et non plebeis intelligi
volunt.
Ad querelam reverendissimi domini episcopi Zagrabiensis 1 ) ratione
literarum illustrissimi domini comitis palatini, 2 ) ad eundem in facto
exercitii liberae religionis in hoc rlgno admittendae datarum, statutum
est, ut nomine regni scribantur literae ad dominum palatinum admonendo eundem, ne sua illustrisima dominatio in negocio religionis
nobis leges praescribat, cum hoc regnum etiam in articulis Paeificationis Viennensis, 3 ) in sua antiqua religione intactum relictum sit.
E t alioquin reliquiae horum regnorum extra unicam Romanam catholicam veram fidem sibi a maioribus traditam et hactenus inviolabiliter
observatam, aliam non agnoscunt.
Nicolaum vero Nagy, qui sinistre eundem dominum comitem pa
latinum informare et contra publica statuta se erigere ausus est,
tanquam publicarum constitutionum regni violatorem, status et ordines
intra ambitum regni tenere et fovere renuendo proscribunt, ita ut
abhinc decimo quinto die exeat regno, alioquin elapsis quindecim diebus
universa eiusdem bona pro exolutione haramiarum confiscentur et ipse
apiatur et domino supremo capitaneo civitatis Varasdiensis pro ini'ligenda poena tradatur.
Zingari prout hactenu, sic nunc quoque proscribuntur.
Officium magistri lustrae haramiarum cessabit deinceps, pro labore
tamen hactenus praestito egregio Gabrieli Bukovachky lustratori restantiae dicae bonorum suorum anni millesimi sexcentesimi duodecimi
condonantur.
Salarium hactenus administrari solitum Gasparino apothecari
denegatur.
Praeterea statutum est, ut dominus vicebanus et Matthias Kralych,
peditum Colapianorum videlicet ductores et superintendes, singuli
illorum sub uno quolibet suo vayVodatu unum peditis stipendium et
non ultra pro so percipere possint pro labore.
Illi decern haramiae regni, qui hactenus in Jelekoucz fuerunt,
deputantur ad Tutossevinam sub signa Ztankonis vaivodae.
Privilegia i'amiliae Wraghovich apud dominam Catharinam Keczer,
relictam videlicet egregii quondam Christophori Wraghowych existentia
statutum est, ut egregio Balthasari Wraghowych, quern videlicet conservatio privilegiorum de iure regni concernere dignosceretur, praescripta
domina relicta sub iuramento coram'prothonotario, vel vero uno iudice
nobilium regni assignare teneatur et sit astricta.
) Petar Domitrovi.
-) Gjuro Thurz(').
3
) Od 23. juna 1606.
132
antur oommendatoriae penes dominuin eomitem Nicolaum a
Thersacz tarn ad sacram caesaream regiamque maiestatem, quam vero
ad serenissimum principem archiducem Ferdinand am ratione interceptionis castri eiusdem novi et iniuriarum per Yenetos ipsi illatarum.
Deputantur ex restantiis regni mendicantibus quibusdam calugeris
centum floreni hungaricales, qui manibus reverendissimi domini episcopi
Zagrabiensis 1 ) assignabuntur.
Similiter fratribus ordinis divi Francisci monasterii Varasdiensis
dica praesentis et futurorum annorum a bonis eorundem Kuchan proveniens pro eleeraosyna datur et de^jutatur.
U t autem praemissa omnia per status et ordines regnorum conclusa firma sint et per quosvis inviolabiliter observentur, domini regnicolae sigillo ipsorum publico eosdem articulos et constitutiones obsignari fecerunt. Datum loco, die et anno quibus supra.'
Patachyeh de Zaiezda, prothonotarium regni.
Prothocolla congreg. H, 121 123. kr. zem. arkivu u Zagrebu80.
novembru 1615. U Zagrebu.

Zagrebaki biskup Petar
Domitrovi obraa se u pitanja

na nadvojvodu Leopolda.
Srba
(Vlaha/
Serenissime princeps, domine domine gratiosissime. Orationum etc.

Ante annos viginti serenissimus archidux Ferdinandus per suos
generales Sclavoniae certos Valachos ex Turcia eduxit cum spe libertationis per annos duodecim eosque in confirms Sclavonicis locandos
curavit,' ex his plerisque sunt in bonis mei episcopatus Zagrabiensis,
neque tamen (licet elapsis iam annis libertationis ante annos pene
octo) me pro domino terrestri agnoscere volunt, sed capitaneis praedicti
serenissimi, potissimum vero domino generali Sclavoniae Sigismundo
Friderico a Trautmansdorff parent, et nihilominus non modo meis agris,
prati, silvis, aquis vi utuntur, sed et in grave preiudicium ecclesiae
meae me privant meis proventibus reliquosque subditos taeos et
coarctant et gravissimis molestiis afficiunt. Et quia ius divinum et
humanum suum cuique suadet reddere, ideo supplico serenitati vestrae,
dignetur partes suas per literas suas apud praedictum serenissimum
archiducem Ferdinandum interponere, quatenns intuitu iustitiae divinae
et humanae velit vel praedictos Valachos in bonis meis residentes
mini resignare vel vero me et ecclesiam meam indemnem quocunque
modo conservare, ut et piarum regum piissimis fundatioiiibus satisfiat
M Petar Domitrovi.
133
et ego ecclesiastieo muneri serenitati vestrae totique domui Austriacae
commodius deservire valeam. Quam gratiam ego de serenitate vestra
ftdelibus servitiis piisque apud deum precibus promereri studebo. Benignum expectans responsum
serenitatis vestrae
devotus capellanus
Petrus Domitrovich, electus
Trt.
Suvremeni
emlekek.
prijepis
i kr. ugar.
z'em. arhivu u
Budimpeti;
ledjima pripis istom rukom: Ad serenissimum principem et

dominum dominum Leopoldum archiducem Austriae, dominum gratiosissimum. Humillima supplicatio Petri Domitrovich electi episcopi Zao
grabiensis.
Unutra gore pripis:
november 1615.
81.
5. januara 1616. U Pragu.

Austrijska
dvorska komora izvjeuje hrvatskoga saborskoga

Nikolu Malenia isplatama hrvatskih vojnika.
poslanika
Egregie domine amice etc.

E x uteris egregiae dominations vestrae, ad nos de 14 proxirnelapsi mensis novembris editis, penitus intelleximus, qualiter is iuxta
spem nobis datam ad habitain cum veteranis multibus banalibus pertractationem ab iis non modo trium illorum postremorum annorum
stipendiorum ipsorum totalem, verum etiam de priori c[en]tum millium
florenorum s[umm]a 27 M relaxationem pro suae maiestatis
emolumento obtinuerit, quod eiusdem studium et diligentiam nos gratum
acceptumque fecimus neque immemores erimus, id ipsum data occasione, benevolentia et gratis officiis iterum rependere. Quemadmodum
et nunc dei'acto ilia 4 M tallerorum dominationi vestrae antehac compromissa gratiae nomine apud suam maiestatem procuravimus, auctionem tamen bis mule tallerorum petitorum ob nimium attritos et extenuatos suae maiestatis reditus obtinere minimc potuimus. De et super
4 M tallerorum, prout etiam ad reaedificationem praesidii Berkussevina ordinatis 10 millibus florenorum ad tricesimam Nedelicensem utriusque reiectis et designatis suae maiestatis benignas resolutiones,
quarum copiae hisce aditae sunt, expedites Viennam ad ulteriorem per
l
cameram Austriacam s
) [solnjtionem, per cognatum dol
) V originalu rupa: fali od m-ilike deset slova.
134
minationis vestrae Matthiam Malenich transmisimus, qui commissiones
ad memoratam tricesimam datas porro secum feret. Quod vero veteranis militibus post relaxatos 27 mille florenos ex restantibus 73 mil
libus medietas in instanti exsolvi debeat, illud propter solutionem mo
derno militi banali iam fiendam praestari non poterit, sicuti etiam
literae nostrae ad memoratos milites datae id non, sed hoc continent,
a die factae conclusionis 25 millia ad minus intra sex menses et reliqua summa circa finem anni in pecunia, panno et argento exsolvi
debere. Id quod dominatio vestra redditis Uteris aeque ad eos sonantibus ipsis ita significabit, sicuti et nobis curae erit, ut solutio promissa termino dicto ita praestetur. Quod vero . tractationem cum magnifica domina relicta Draskovitiana et magnifico quoque Nicolao Draskovich mstituendam concernit, ut iidem de illis 83 millibus florenis
veteris stipendii banalis, per obitum spectabilis et magnifici quondam
Ioannis Draskovich etc., mariti et parentis ipsorum, ad eos iure haereditario devolutis, tanto facilius bonam aliquam partem condonent,
literas suae maiestatis credentionales expediri, hisceque una cum pa
ribus annexas, ad assignandum egregiae dgminationi vestrae transportari curavimus, eandem iuxta amice requirentes memoratos haeredes
Draskovitianos bonis viis et rationibus omnimode inducere conetur, quo
ii de antelatis 83 millibus florenis sex, quibuss tamen sex mille florenos
Rhenenses, utpote propter f ili am Draskovichianam Posonii coenobium
ingressam, 508 cessit, ut ea hie ex ffieina solutionum aulicarum
[inter?] hoc soluti detrahendi sunt et ita 77 millibus duas tertias aut
adminus mediam partem in gratiam suae maiestatis et ad demonstran
dum demissum illorum obsequium haud gravatim remittant, residuam
contentationem in duobus terminis una cum veteranorum militum solutione certo et infallibile percepturi et expectaturi, mod negotium dominationem vestram pro sua in rebus agendis nacta experientia et
animi discretione non minus, quam cum supradictis militibus banalibus
cum sperato suae maiestatis fructu et utilitate ita transacturam minime diffidimus. De effectu vero dominationis vestrae responsum quantocius expectamus, divinae protectioni eandem de reliquo (eandem 1 )
una nobiscum commendantes. Datum Pragae ianuarii anno 1616.
P. S. Certiorem facimus dominationem vestram, affini suo Matthiae Malenych in defalcatione restantiarum militariarum exhibitarum.
quingentos florenos Rhenenses in rebus argenteis per solutorem aulicum exsolutos et reversales super 1000 florenos Rhenenses pro honorariis traditas extradatos esse, quos dictus affinis secum feret et dominationi vestrae exhibebit et assignabit. Actum 16 ianuarii anno 1616,
A tergo : Ad egregium Nicolaum Malenich literarum camerae aulicae Pragensis copia.
Suvremeni dosta oteeni prijepis
grebu; Politi cum.
l
) bis.
u nadbiskupskom
arkivu u Za
135
83.
18. aprila 1616. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u um et o r d i u u m r e g n i
S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e ex e d i c t
s p e c t a b i l i s m a g n i f i c i d o m i n i B e n e d i c t i T h u r o c z y de
L i u d b r e g h , e q u i t i s a u r a t i s a c r a e c a e s a r e a e e t r e g i a e
maiestatis
consiliarii necnon regnorum
Dalmatiae,
C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e b a n i , in c i v i t a t e l i b e r a r e g i a
Montis Grraecensis Zagrabiensis decimaoctava diemensis a p r i l i s c e l e b r a t a anno domini millesimo sexcentes i m o d e c i m o s e x t o e d i t i.
Honorarium scrae caesareae regiaeque et reginali maiestatibus
in generali diaeta Posoniensi promissum dica praesentis anni u t
dependatur, statutum est.
Restantiae laboratorum Caproncensium ex processu Ladislai
Boynichych primo quoque tempore exolvantur.
Universi processus comitatus Zagrabiensis una cum processu
Ladislai Boynichych ex Varasdiensi et Petri Zakmardi ex Crisiensi
comitatibus deputantur ad fortificationem Petriniensem, excepto tamen
processu Georgii Wagich, qui ad reaedificationem Berkusevinae iuxta
limitationem domini vicebani deputatur.
Processus autem Gabrielis Fodroczy, Stephani Knezich et quon
dam Balthasaris Patachych ex Varasdiensi, necnon Ioannis Berdoczy
ex Crisiensi comitatibus ad fossatum Caproncense destinantur, qui
omnes a singulis fumis duos laboratores ad duodecim dies praestare
tenebuntur ita, u t quarta die maii proxime futuri operi manum admoveant.
Confirmatur tamen articulus ratione laboratorum bonorum domi
norum comitum Erdeodi necnon episcopatus et capituli ecclesiae Za
grabiensis in proxime praecedenti congregatione editus.
Praeterea statutum est, ut status et ordines regni tempore ingruentis alicuius manifestae necessitatis penes dominum banum more
antiquitus consueto et superinde sancito insurgere teneantur.
Ratio restantiarum contributionum regni tam ab exactoribus,
quam vero vicecomitibus et iudicibus nobilium exigatur per niagnificum
dominum Ioannem Keglewych, utpote praesidem, et alios deputatos
feria quinta, sexta et sabbatho proximo post festum sacri Pentecostes s ' ; ' T - j
recens futurum, quicunque vero usque festum praescriptum sacri Pente- 5 8 maja
costes restantias contributionum praemissarum non persolverint, in
dupla ipso facto convicti sint et vadientur.
Vicecomites et iudices nobilium fratrum congenerationalium por
tion es simul cum sua in uno fumo inscriptas ultra unum fumum deinceps
libertare non possint, demptis tamen illis, qui sunt indivisi.
136
In negotio domini Georgii Keglewych nomine regni ad suam
caesaream regiamque maiestatem supplicatum ablegatur reverendissimus
dominus episcopus Zagrabiensis, 1 ) cui in subsidium expensarum datur
contributio bonorum dicti Georgii Keglewych praesentis anni.
Religiosis fratribus ordinis divi Pauli primi eremitae dantur no
mine regni eommendatoriae ad suam sanctitatem. 2 )
E t praeterea literae procuratoriae, iuxta antiquam consuetudinem
sub sigillo prion's generalis nomine totius ordinis emanatae, acceptantur ubique in hoc regno.
Ad gravem querelam generosae ac magnificae dominae Evae
Istvanffy, relictae viduae spectabilis et magnifici quondam domini loannis
Draskowych de Trakostyan etc. et magnifici domini Nicolai similiter
Draskowych, filii eorundem, contra spectabilem ac magnificum doniinum
Praaciscum de Batthian, ratione aestimationis raeliorationis castri Gereben
et pertinentiarum suarum publice propositam, statutum est, ut iuxta
literas transactionales coram moderno magistro prothonotario 3 ) missas,
(juaelibet partium tres personas eligat, quibus egregius Ioannes Budor
as.majapro superintendente additur, qui feria (quarta proxima post festum sacri
Pentecostes proxime futurum in praescripto castro Gereben conveniant
et ipso ac aliis immediate subsequentibus diebus praemissae meliora
tionis aestimationem ubique secundum deum conscientiose peragant.
Alioquin si memoratus dominus Franciscus de Batthyan modo praedeclarato praelibatam aestimationem peragere nollet aut non admitteret,
extunc ipso facto unus ex iudicibus nobilium ex bonis et iuribus possessionariis antelati domini Francisci de Batthyan, ubivis in isto regno
Sclavoniae existentibus et habitis, iuxta continentia praetitulatae transactionis pro introscriptis mule florenis hungaricalibus omnibus iuridicis
remediis obstare non valentibus, dictis dominae relictae et domino
Nicolao Draskowveh plenariam satisfactionem impendere possit et
debeat.
Renovatur etiam articulus Miohaelis Ottrokochy.
Literae armales nobilium loannis Bereczk, Blasii Zdolecz et
loannis ac Stephani Kramarich in regno sunt publicatae et acceptatae.
Praeterea statutum est, ut externi sive alienigenae, etiam si in
numerum eivium iuraverint et recepti sint, etpostea armales obtinuerint, seque pro nobilibus habere voluerint, extunc prius more alias
consueto in medio regni fidclitatis sacramentum deponere teneantur,
alioquin pro nobilibus nou habeantur.
Matthias Poserell et Franciscus Czunka, cives liberae regiae civitatis Zagrabiensis, vigore armalium suarum, antea dudum obtentarum,
in medio regni fidelitatis sacramentum solenniter praestiterunt.
Magnifico domino Georgio Caspari Konzky de eadem status et
ordines regni in subsidium eliberationis et emancipationis suae ex
1
2
3
) Petar Domitrovi.
) P a v a o V . (Borghese).
) Stienan Patai.
137
diutissima Turcarum captivitate contributionem universorum honorum
suorum et fratrum ipsius in hoc regno Sclavoniae existentium et habitorum per quinque integros annos orferunt et condonant.
In quorum omnium praemissorum robux et firmitatem perpetuam
status et ordines regni praesente articulos et constitutiones eorundem
die et anno praedictis.
Lecta per me Stephamim Patachyeh
prothonotarinm regni.
123125. u kr. zem. arhivu u Zagrebu.

83.
25. maja 1616. U Brandysii nad Labom.

Kralj
Mafija II. trai od zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia savjet

sazivu pounskoga sab,ora.
Matthias etc.
Reverende fidelis nobis dilecte. Multiplices tam sacri Romani
imperii, quam aliorum regnorum ac provinciarum nostrarum cura ac
sollicitudines, quibus annis proxime elapsis distenti fuimus, ut diaetam
in regno nostro Hungariae celebrari consuetam liucusque differremus,
effecere. Quia vero multa in dies emergunt eaque baud parum urgentes
hums regni nostri Hungariae necessitates, stabilita cum dei benignitate
cum Turcarum imperatore votis omnium ,expetita pace, id modis omni
bus periiciendum, ne quid desiderari patiamur, quod ad recte ordinandum ac in quiete floreque conservandum hoc regnum nostrum Hun
gariae spectare dignoscitur. Quia vero ea, quae ad publicum regni
commodum spectant, nusquam utilius solidiusque tractari solent, quam
in publicis ac generalibus regni comitiis, ubi universorum fidelium
nostrorum praelatorurn, baronum ac nob ilium votis exauditis. quae
opportuna videntur, ad huius regni nostri Hungariae eiusdemque pacis
et publicae tranquillitatis conservationem sanciuntur. Idcirco iidelitatem
tuam harum serie requirimus tibique benigne commitimus et mandamus,
ut acceptis praesentibus nostris, primo quoque tempore opinionem tuam
ad nos perscribas, quodnam commodum ac opportunum tempus celebrandae regni diaetae videatur ac caetera quae maicstati nostrae circa
banc ipsam diaetam rite significanda iudicas, perscribere velis ac debeas, facturus in eo benignam nostram voluntatem. Datum in arce nostra
Brandeiss Bohemiae die vigesima quinta mensis maii anno domini
millesimo sexcentesimo decimo sexto.
Matthias.
Valentinus Leepes,
episcopus Mttriensis.
Lanrentius Feronczffv.
138
A tergo: Reverendo Petro Domitrovich, electo episcopo Zagrabiensi
et consiliario nostro etc., fideli nobis dilecto.
Slina su pisma primili
i ostali kraljevi

kraljevskim
savjetnici.
peatom u
nadbiskupskom
84.
3. juna 1616. U Jastrebarskom.

Grof Toma Erdody, kraljevski tavernik, javlja opini grada Zagreba, da
mu je Toma Mikuli priopio nasiljima, to ih je juer anji dan (2. juna)
poinio Ivan Kruelj, pa stoga nalae, da se krivci kazne, a ugrab
ljena djevojka vrati materi odnosno bratu.
Comes Thomas Erdeodi de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Varasdiensis comes perpetuus, thavernicorum regalium magister
et eiusdem sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis consiliarius, prudentibus et circumspectis iudici, senatoribus et iuratis civibus totiquc
communitati liberae regiae civitatis Montis Graecensis Zagrabiensis,
salutem cum favore. Expositum est nobis in persona egregii Thorn a e
Mikbulich de Brokunowcz, qualiter hesterno die sacratissimae i'esti2. jnnayitatis celeberrimae Corporis Christi, ubi catholicum populum pietati
et devotioni vacare decebat, nescitur quo alieni spiritus ductu persuasuque diabolico motus Iottannes Khrusely, alias concivis vester, missis
et destinatis quam pluribus partim e medio vestri, partim aliunde precio
conducti s, partim vero servitoribus suis, in et ad domum et curiam
nobilitarem eiusdem exponentis Brokunowcz vocatam comitatuque Za
grabiensi existente habitam, armatis et potentiariis manibus, more
hostili et praedonico contra publicum status bonum irrui fecisset indeque generosan virginem Barbaram Mykwlych, sororem eiusdem expo
nentis carnalem et uterinam, sponsam vero egregii Franci sci Humszky
eidem sacrosancti matrimonii sacramento coniugatam, nullo habito respectu tam praerogative eiusdem exponentis nobilitaris, quam vero status
et conditioni dictae desponsatae virginis, eandem ibidem laniatis undique indumentis, capillis et toto corpore rapi raptamque laniatam et
dirissime praeter omnia humana, divina et sacrosancti matrimonii
iura vexatam in medium civitatis vestrae ex commissione et destina
t i o n etiam vestra (uti credi par est) in domum eiusdem propriam in
eadem civitate habitam eodem facto violenti raptus abstrahi fecisset
ibidem que eandem virginem citra omnem humanitatem, pietatem et
foedera alieni matrimonii tractasset tractarique fecisset, vobis non solum
conniventibus et consentientibus, verum etiam auxiliantibus. Nam genitricem eiusdem virginis una cum germano fratre eiusdem exponentis
supervenientem et lamentantem de eiusmodi indignissimo enormi et
139
inaiidito raptu virgineo conquerentem nee exaudissetis in conspectum eiusdem virginis admisissetis, verum eandem dominam matrem dictae
virginis immanissime et plusquam barbarica tyrannide tractassetis, in
diversas partes iactassetis indumentisque laceris et distractis opprobriose affecissetis in gravissimum eiusdem et maniiestissimum ac inauditum in hoc regno exponentis suorumque derogamen et publicum
status ac tranquillitatis damnum evidentissimum. Requisiti itaque sumus
nomine et in persona dicti exponentis debita cum instantia, ut nos
eidem circa praemissa oportunitate providere dignaremur. Quo circa
vobis harum serie firmiter authoritate nostra thavernicali, qua pleno
iure fungimur, authoritate etiam sacratissimae caesareae regiaeque
maiestatis, domininostri clementissimi, comittimus et mandamus, quatenus
avertendorum gravissimorum quorumvis tumultuum in regno forte ad
tantam indignitatem inauditi Sacinoris emergendorum, et ad salvationem
eciam civitatis istius vestrae eundem Ioannem Krusely cum universis
suis complicibus, iurisdictioni vestrae subiectis, tanquam concivibus
vestris arrestare diligenterque usque ad decisionem huius facti servare
et custodire, raptam autem virginem, visis et acceptis praesentibus,
sublatis omnibus subterrugiis, dolis aut adinventionibus, eidem exponenti
vel matri eiusdem resignare et traddere mox et defacto modis omnibus
debeatis et teneamini. Secus nullatenus facturi. Praesentibus perlectis
exhibenti restitutis. Datum in [arce] nostra Jastrebarska tertia die
mensis iunii anno domini millesimo sexcentesimo decimo sexto.
Original s utisnutim peatom u kr. ugar. zem. arhivu u Budimpeti ;
NBA fasc. 670 nr. 46 (neko u Zagrebu).
85.
16. juna 1616. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u u m et o r d i n u m r e g n i S c l a v o n i a e i n g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t io n e e x e d i c t o
s p e c t a b i l i s ac m a g n i f i c i d o m i n i d o m i n i B e n e d i c t i Thur o c z y de L i u d b r e g h , e q u i t i s a u r a t i a c s a c r a e c a e s a r e a e
regiaeque maiestatis c o n s i l i a r i i necnon regnorum Dalm a t i a e , C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e bani, in c i v i t a t e r e g i a
Montis G r a e c e n s i s Z a g r a b i e n s i s decima s e x t a die men
sis i u n i i a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o decimo
s e x t o c e l e b r a t a , e d i t i.
Ad benignas sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis, domini
nostri clementissimi, literas ad status et ordines regni ratione confirmatae tandem et stabilitae cum Turca pacis datas nomine regni pro
140
huiusmodi pia et paterna cura et sollicitudine eidem sacratissimae suae
maiestati gratiae immortales agendae erunt per literas. Praeterea insinuandae sunt modernae Turcarum excursiones contra pacta et foedus
aperto marte factae. E t ut haeo omnia et aliae necessitates regni coinmodius ob oculos suis maiestatibus et dominis bellicis consiliariis proponi possiut, spectabilis ac magnificus dominus Benedictus Thuroczy
de Liudbregli banns etc., utpote caput regni, ratione stipendii etiam
banalis et praemissarmn excursionum causa Viennam so conferat, cui
in subsidium expensarnm ex publico aerario dantur quadringenti floreni
Rhenenses.
Statutum praeterea est, quo facilius praemissis excursionibus Tur
carum vel aliqua ex parte resistatur. donee Colapis aqua excrescat, ut
ex com.' atu Crisiensi omnes unius sessionis nobiles in festo Nativian.tatis bea i Ioannis Baptistae proxime iiituro in Zredichky armati compareant et per decern integros dies ibidem in praesidiis excubias agant.
Si qui vero praescriptorum unius sessionis nobilium venire neglexerint.
pro singulis diebus quadraginta denariis convincantur et statim per
iudices nobilium vadientur, quae pecunia ad usum regni convertatur.
Similiter ex comitatu Zagrabiensi unius sessionis nobiles extra
Turopolienses, si necessitas postulaverit, insurgere modo praemisso et
in praescripto praesidio Zredichky comparere et invigilare teneantur.
Universae restantiae laboratorum comitatus Zagrabiensis destinantur ad Berkussevmam et Zredichky. qui limitationi domini vicebani
committuntur.
Ad gravem qu.erimoniam familiae Mikulich iuxta porreetum in
scriptis querelam egregii Thomae Mikulich contra Ioannem Krusell,
Michaelem Vernich et Jacobum Gasparinum ac alios complices eorundem. 1 ) statutum est, ut proxime futura congregatione regni partes una
cum introscriptis complicibus peremptorie compareant et iudicium recipiant. Interim vero in causam attractis paria porrectae querelae dantur.
Reverendus Paulus Jagustich, lector ecclesiae Zagrabiensis,
alias per regnurn ad suam maiestatem delegatus nuncius, retulit legationis acta et suae maiestatis literas missiles ad commissarios per suam
maiestatem deputatos in negotio Valachorum exaratas praesentavit,
ipiae quidem literae suae maiestatis reverendissimo Francisco Ergellio,
episcopo Wesprimiensi, una cum aliis nomine regni ad eundem exarandis transinittendae erunt.
B,everendissimus dominus episcopus Zagrabiensis 2 ) praesentavit
literas privilegiales suae maiestatis super nundinis novis in vico LatiJ. un norum, territorio videlicet areae eapituli Zagrabiensis, singulis annis
in festivitatibus sanctorum Petri et Pauli et Conversionis beati Pauli
celebrandis, concessas.
Praesentatae sunt insuper literae armales reverendissimi Benedicti
Vinkovich et fratrum suorum, item Blasii et Ioannis Czvetussich, prae') Gl. goiv br. 85. od 3. juna 1616.
2
) Petar Domitrovi.
141
terea Ioannis Matthussyeh et fratruelium suorum, insuper Ioannis Lovrekovich, quae omnes aceeptae sunt.
Lecta per prothonotarium.
regni.
Prothocolla congr. II, 126127, kr. zem. arhivu u Zagrebu86.
20. juna 1616. U Vinici.

Benedikt
Thuroczy javlja kralju Matiji II. gibanju

onda ga moli za banderij i plau banskih eta.
Turaka, a
Sacratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine mihi naturaliter clementissime. Fidelium etc.
Accepto sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis vestrae libello pacificationis ad me clementer dato de renovata et conclusa pace
cuma Ture facta, nihil magis in votis habui, quam serio edicto et benignae voluntati maiestatis vestrae sacratissimae eo, quo par est. iidelitatis et obsequendi studio morem gerere pacemque diu ac niultum
desideratam tot curi tantisque sumptibus conclusam reliquiis regnorum
maiestatis vestrae sacratissimae, quibus me maiestas vestra sacratis
sima clementissime praeesse voluit, liabito generali conventu publicare
et expressam voluntatem maies&itis vestrae sacratissimae omnibus fidelibus regnicolis suis, sub poena in pacificationis libello et Uteris man
dati denotata manifestam reddere, atque ut magis decretum maiestatis
vestrae sacratissimae pacificationis praedictae omnibus confiniariis et
utriusque ordinis militibus sub duetu meo stipendia merentibus innotesceret. confinia ipsa visitare non neglexi, licet nullo milite stipendiario, ex quo banderium adhuc nullum, nulla solutio banalis fuerit,
solum tantum meis propriis milii lateri adhaerentibus; cumque omnia
confinia perlustrando innotuisset Turcis reditus meus ex eisdem confiniis, sine mora collecto quanto maiori numero fieri potuit milite ex
confiniis, e regione confiniorum Colapianorum positis, quorum duo millia
et quingenti, uti pro certo fertur, fuerunt, fortalitium unum Zredichko
dictum non excursione, sed aperto marte una cum timpanis, vexillis et
aliis bellicis apparatibus media die aggressi ab indeque quadraginta
personas abduxere, quosdam occiderunt; qui quaesiti a nostris, quare
contra pactum foedus ista facerent, responderunt, nullam amplius esse
pacem et fidem cadere debere E t paucos ante dies ipsi Turcae dictum
142
praesidium adorsi, quorum trecenti eirciter ferebantur, quatuor milites
incaptivarunt, duos non infimae laudis trucidarunt, ex quibus abductis
cum unus reduce deo fuga sibi salutem nactus rediisset, retulit maiora
brevi eosdem molituros et patraturos, cui malo cum obviam ire sine
benigno praescitu maiestatis vestrae sacratissimae nee audeo neque.
etiam si auderem, sine banderio et milite banali insoluto possum. Maiestati igitur vestrae saeratissimae animo demisso humillime supplico,
dignetur clementer misso banderio et solutione me informare et instruere,
quo pacto et Turcis obviam ire et reliquiis istis, adeoque miserae plebi
eonfinia ipsa incolenti iam territae et plane clesparatae prospicere et
succurrere possim, nisi enim primo quoque tempore ipsi subveniatur
et spes tuendi promittatur, actum erit de mansione in confiniis ipsus
miserae plebis. Deus ter optimus maximus sacratissimam maiestatem
vestram diutissime norentissimam regnare et imperare concedat. Datum
Viniczae vigesimo die mensis iunii anno domini millesimo sexingentesimo decimo sexto.
Eiusdem sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis fidelis ac
perpetuus servitor
Benedictus Turoczi,
banus.
A tergo: Sacratissimae Romanorum imperatoriae etc.
Original s utisnutim peatom . i . dravnom
Turcica.
arhivu u Beu;
87.
4. septembra 1616.
Kralj Matija li. stavlja hrvatskim saborskim izaslanicima do znanja,
da je poslove srpske (vlake) komisije predao u kompetenciju nadvojvode
Ferdinanda.
Sacratissimae ca(esareae regiae)que
maiestatis
n o m i n e r e g n o r'um C r o a t i a e e t S c l a v ( o n i a e
ab)legatis
nuntiis praesentibus significandum.
Negotio (Valachor)um, iterato et saepius sollicitato ad eandem
maiestatem caesaream et regiam, quod tametsi existimabatur prout in
reliquis punctis sacrae caesareae regiaeque maiestatis benigna voluntas
et resolutio aecepta ruerat, sic etiam in necessa . . . . . .
quia
deelaratione per suam maiestatem edita
postulationibus et praetensionibus nomine principalium suorum exhibitis ad serenissimum. Ferd(inandum) arehiducem Austriae transmissis, comm(issione quo)que per ipsum competenter ordinanda, repetitis
id ipsum fieri debuisset. Quia
istud duntaxat in
praesenti ulterius quoque sollicitent, earn esse suae maiestatis benignam resolutionem, videlicet iisdem dominis mtnciis significandum, futuram
143
nihilominus super praetensionibus iam nunc quoque propositis expeditionem totumque illud transmissum iri praefato serenissimo archiduci
Ferdinando, cuius directioni et ordinationi iam antea quoque praefata
maiestas caesarea et regia hoc negotium delatum esse omnimode resolverat. Isthic itaque apud suam serenitatem superinde iuxta resolutionem suae maiestatis accipienda erit in hac commissione Valachensi
ordinationis ulterior modus et ratio. Cuius suae maiestatis benignae
declaration! ipsi domini nuntii sese debite accommodare fecerint. Gra
tia etc.
Expedita 4 septembris 1616.
Koncept (veoma oteen) u . ugar. zem. arkivu u
Concept, exped. cancel.
Budimpeti;
88.

Ivan Kruelj odustaje od parnice protiv Franje Humskoga nakon nje
gova oitovanja, da se odrie Barbare Mikuli, koju je zaruio protiv
njezine volje.
Nos Franciscus Humzky de Hum et Ioannes Krussely damns
pro memoria, qualiter ego Franciscus Humzky dictum Ioanem Krussely
valetudinarium, hodie accessi rogans eundem instantissime, ut condonaret mini illam causam, quam ratione illius desponsationis, quam ego
inopinate praeter meam voluntatem, a certis personis seductus, in festo
sacri Penthecostes proximi praeteritu cum nobili puella Barbara, filia22. maja
egregii quondan Greorgii Mykulych contraxeram, in foro spirituali ecclesiae Zagrabiensis per ipsum motam, ex eo, quod ego dictam puellam
eidem Ioanni Krussely in perpetuum renunctio et cedo, sicut et ipsi
puella, nee me vllo unquam tempore, iure aut quavis via, directa vel
indirecta, pro ea laborare aut litigare nee unquam pro uxore aut sponsa
agnoscere volo, me fide mea Christiana et honore obligando, turn rectis
et rationabilibus aliis de causis, cum etiam ex eo, quod ipsa dicto
Ioanni Krussely prius cum annulo fidem dedisset meque fratres et con-'
sanguinei ipsius de data fide non certificatum modo mirabili superinduxissent et seduxissent invitumque ad desponsandum non observatis
regulis concilii Tridentini in praedicta domo paterna puellae diversis
persuasionibus adegissent inopinate, ac dictam puellam ad praefatam desponsationem metu coegissent, quod vel exinde manifestum evasit,
u t reliquae praetereantur rationes, quod post dictam desponsationem
in domo praedicti Ioanni Krussely voluntarie fuisset, quodve ipsi, quod
maximum est, per certas personas fidedignas retento apud se eiusdem
annulo ad hodiernum usque diem saepius nuntiasset, se a dictis fratribus
et matre suis ad desponsandum me cum vi adactam fuisse, fidem tamen sibi
144
servasse et servare ad ipsumque, si aliter fieri non posset, solam ve
nire et matrimonium coniirmare velle. Unde me sub praemisso obligamine obligo, si vel in minimo puncto ex praedictis peccavero, quin
potias me obstringo, dicta puella vivente sine uxore manere velle,
quam praemissa quavis via in foro saeculari aut spirituali velle attentare aut ipsam unquam pro uxore vel sponsa agnoscere tanquam rem
deo exosam et ipsi Krusselio praeiudiciosam. Ego vero Ioannes Krus
sely videns tantum innocentem et bene moratum animum, eidem Francisco
Humzky praedictam causam perpetuo condono et viribus carituram
pronunctio sub praemissa poena reciproce praesentium per vigorem.
Actum in domo civili eiusdem Ioannis Krussely in libera regia civitate
Montis Graecensis Zagrabiensis extructa, die decima septima septembris
anno domini millesimo sexcentesimo decimo sexto.
L. S.
L. S.
Idem Franciscus Humzky de Hum.
Idem Ioannes Krussely.
Original s oba prstenom utisnuta peata u kr. ugar. zem. arhivu u

Budimpeti; N. JR. A. fasc. 670 nr. 47.
89.
19. septembra 1616. Varadinu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i u l i d o m i n o r u m s t a t u u m et o r d i n u m r e g n i S c l a v E i a e in g e n e r a l i i p s o r u m e o n g r e g a t i o n e e x e d i c t o
s p e c t a b i l i s ac m a g n i f i c i d o m i n i d o m i n i B e n e d i c t i T h u roczy de L i u d b r e g h , e q u i t i s a u r a t i ac s a c r a e c a e s a r e a e
r e g i a e q n e m a i e s t a t i s c o n s i l i a r i i n e c n o n r e g n o r u m D a 1m a t i a e , C r o a t i a e et S c l a v o n i a e b a n i , i n c i v i t a t e r e g i a
l i b e r a Varasdiensi decima nona die mensis s e p t e m b r i s
anno domini millesimo s e x c e n t e s i m o decimo sexto celeb r a t a , e d i t i.
E x quo sacra caesarea regiaque maiestas, dominus noster clemen"
tissimus, ad instantiam serenissimi principis arcbiducis Ferdinand 1
eertam manum haidonum, kozakonum et cathafractorum contra Venetos
per reliquias horum regnorum deduci in civitateque Varasdiensi lustrare
tacere intendat, qua de re tarn sacra caesarea regiaque maiestas, quam
vero serenissimus archidux Ferdinandus nomine regni per liter as requirendi sunt, ne suae maiestates in ista regna superiorum bellorum
calamitatibus satis attrita et alioquin contra articulum Posoniensem
externum militem inferant, verum eundem exercitum compendiosiorem
et alias consueta via per Styriae oras benigne deduci faciant.

Ingruente tamen aliqua necessitate regni in omneni eventum universi status et ordines regni a singulis fumis contribuent avenae mekt. dium corum Varasdiensem ad primum diem octobris Varasdini ad
manus egregii loannis Rukely et Gregorii Topliczay in publica domo
civitatis deponendum administrandum sub poena unius iloreni, exceptis
illis pagis, qui forte foenum administrabunt.
Similiter etiam statutum et, ut comitatus Varasdiensis ad fossatum
Caproncense a singulis fumis duos laboratores in termino per dominum
banum processibus specificaudis transmitteret per singulam personam
unam ulnam effodiendam.
Universi autem comitatus Zagrabiensis et Crisiensis deputantur
ad restaurationem Pethriniae, in termino per dominum banum specificando.
Serenissimis principibus archiducibus Ferdinando et Maximilian
scribendae erunt literae commendatoriae penes dominum Greorgium
Keglyewych.
Pro munitionibus ad confinia Colapiana per suam maiestatem
deputatis, Vienna devehendis, deputantur ex publico aerario sumptus
competentes.
Illustrissimus dominus comes Thomas Erdeody etc. per nuncios
suos solenniter protestatur super eo, quod haeredes spectabilis ac magnifici quondam Petri Erdeody et. veterem arcem Chiazarvarensem,
quae extremam ruinam meditaretur, aedificare nollent. Ideo exmittuntur
duo domini capitulares ad admonendum haeredes dicti domini Petri
Erdeody etc. ratione reaedificationis eiusdem arcis interioris et etiam
oculatae revisionis.
Querela familiae Mikulych contra Ioannem Krusely et alios com
plices suos reiicitur ad aliam congregationem regni. 1 )
Egregius Thomas Mykulych priorem querelam in regno contra
eundem Ioannem Krussely et complices suos porrectam, deposuit cum
solito onere.
modo praedeclarato unanimi voto parique consensu editos et conclusos :
Lecta per me Stephanum Patachych
prothonotarium regni.
Prothocolla congreg. , 127 128, u kr. zem. arhivu u Zagrebu-
MONUMENTA HIST.. ACTA COMITAILAI V.

-) Grl. gore str.
od 17. sept. 1616. Poslije toga sabor vie nije obnovio postupak.
10
146
90.
Zakljuci hrvatskoga saboraA r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u u m et o r d i n u m r e g n o r u m
C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m e o n g r e g a t i o n e p o s t m o r t e m v i d e l i c e t et d e c e s s u m s p e c t a b i l i s
magnifici domini quondam Benedicti Thuroczy bani etc.
in a r c e Z a g r a b i e n s i d e c i m a s e p t i m a die n o v e m b r i s a n n o
d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o d e c i m o s e x t o c e l e b r a t a,
c o n clu si.
spectabilis ac magaificus dominus Benedictus Thuroczy
etc. banus vita et officio perfunctus sit, 1 ) statutum est, ut primo
quoque tempore nuncii pro denominatione et installatione novi bani
ad sacram caesaream regiamque maiestatem, dominum nostrum clementissimum, supplicatum expediantur, qui nomine regni inprimis illustrissimum dominum comitem Thomam Erdeody* cum declaratione
rerum gestarum suarum, deinde magniiicum doJninum Ioannem Keghlewych, una cum domino comite Sigismundo Erdeody etc. ad idem officium subeundum ante alios commendabunt. Eliguntur vero in nuncios:
admodum reverendissimus Paulus Jaghustich, lector et canonicus capituli
ecclesiae Zagrabiensis, et Nicolaus Malenich de Korilowcz, quibus pro
expensis ex contributione dominorum regnicolarum praesentis anni deputantur floreni hungaricales sexingenti.
Contribuent autem pro hoc anno universi status et ordines regni
2. feb. a singulo fumo septem florenos hungaricales, medietatem videlicet ad
u. jnnaf e s t u m Purificationis beatissimae Mariae Virginis, residuum porro ad
festum Nativitatis beati Ioannis Baptistae proxime futurum sub poena
dupli, cuius quidem dupli duae partes pro utilitate regni, tertia autem
in rationem laboris vicecomitum et iudicum nobilium convertatur.
Exactor praemissae novae contributionis denominatur admodum reverendus dominus Balthasar Napuly, praepositus et canonicus capituli
ecclesiae Zagrabiensis, qui solitum salarium habebit.
Laboratores deputatos ad fossatum Caproncense comitatus Varasdiensis, ad Petriniae reaedificationem autem comitatus Zagrabiensis et
Crisiensis iuxta dispositionem domini vicebani 2 ) administrabunt.
x
) Umro je 8. novembra 1616. u Vinici, gdje je i pokopan u tamonjoj crkvi.
(..Anno 1616. Thurczi Benedek a ban meghala novembernek 8. napjn;" Petth G.,
Rvid magyar Kronika. Kassan 1753, 182. Rattkay,
Memoria regum et banorum
Viennae 1652, 187, kae da je ban nmr'o u Vinici, gdje je u crkvi i pokopan. Epitaf
sa slikom banovom sauvao se do danas i g l a s i : Regnorum tutela trium, banusque potentis Illyrii et patriae hie cura salusque iacet. Cuius si posset complecti saxea moles
virtutes, pulcher quam foret iste lapis ;'' Kuhuljevi, Natpisi, Zagreb 1891, 310 nr. 1058.)
2
) Krsto Mrniavi.
147
Contumaces et rebelles per dicatores regni connumerati et dicati,
qui hactenus in medium regni contribuere noluerunt, vadientur per
vicecomites cum subsidio haramiarum regni.
Vaivodae regni, qui superflui sunt, exauthorentur ita, ut singulus
vaivoda quinquaginta pedites habeat sub ductu suo. Sub domino autem
supremo capitaneo unus vicecapitaneus et non duo, qui peditibus praesit,
praeficiatur.
Statutum etiam est, ne haec multiplicata servitia in excubiis
Petriniensibus praestita in futurum derogent praerogativas nobilitares
nobilium regni.
Scribendae insuper erunt literae serenissimo principi archiduci
Ferdinando ratione novae fundationis Petriniensis, similiter etiam scribendum erit reverendissimo episcopo Wesprimiensi 1 ) ratione commissicnis Valachorum.
Dominus vicecapitaneus peditum regni teneatur regestum vaivodarum et peditum novo exactori primo quoque tempore dare; non
enim prius solutio eorundem incipiet, quam cathalogus eorundem praemisso exactori et solutori datus fuerit.
In quorum omnium praemissornm robur et firmitatem perpetuam
modo praedeclarato unanimi voto parique consensu editos et conclusos
de Zayezda, prothonotarium regni.
J
) Franjo Ergelj&ki.
III.
HRVATSKO-SLAVONSKI SABOR]
ZA BANOVANJA KNEZA NIKOLE FBANKOPANA
TEAKOGA
(16171622).
1.
5. aprila 1617. Pragu.
Kralj Matija imenuje kneza Nikolu Frankopana Trabkoga
hrvatskim
banom, nabraja njegove dunosti, pa mu odredjuje plau i ine banske dohotke on v e n t i o n a l i s b a n i
Sclavoniae.
Nos Matthias etc. fatemur et recognoscimus tenore praesentium,

notum i'acientes, quibus expedit imiversis, quod nos considerata et perspecta singulari industria, avita virtute ac acumine ingenii necnon fide
et constantia inque rebus praeclare fortiterque gerendis experientia,
quibus fidelem nostrum nobis dilectum spectabilem magnificuni Nicolaum de Frangepanibus, comitem perpetuum a Thersacz, pollere cognovimus, praesertim etiam respectu maiorum suorum, qui divis quondam
Romanorum imperatoribus ac Hungariae regibus sua multis modis ac
labore praestiterunt servitia, in hanum regnorum nostrorum Dalmatiae,
Croatiae et Sclavoniae, maturo statuum et ordinum consilio, creavimus,
constituimus atque deputavimus, imo creamus, constituimus ac deputamus harum vigore, ita quod praedictus comes a Thersacz partium
praedictarum banus esse, pro eo agnosci ac a quovis observari debeat
hoc nimirum modo ac rjatione, ut post nos ad consiliarios bellicos respectum suum habere et cum supremis partium istarum capitaneis eorumque vicegerentibus, praesentibus et .futuris, ac cum reliquis etiam, qui
in Hungaria rei militari praesunt ac in posterum praeficientur, mutuo
correspondere ac omnes animi et corporis vires et cogitationes in id
intendere debeat, ut vel pro se ipso ac militibus sibi subiectis vel ope
et auxilio praefatorum supremorum et aliorum capitaneorum ditionem
nostram ac partes suae fidei commissas contra Turcarum ac aliorum
quorumlibet adversariorum insultus, machinationes ac irruptiones summa
fide, cura indefesso studio custodiat. Inducias, quas nos cum prin
cipe Turcarum inivimus, candide observet hostibusque ad eas infringendas
ob spem praedae nullam plane ansam et occasionem praebeat. Vniversis et singulis cuiuscunque status et conditionis fuerint pro ratione
et exigentia officii sui ius et iustitiam aequa lance administret ac nullius hac in parte respectum et rationem habeat, sed aequitate omnia
ponderet ac iure decernat, commodum itidem nostrum promoveat, incommodum vero avertat ac debita quaevis solertis bani officia exerceat atque haec et alia, quae ipsi in posterum nos demandatufi sumus.
152
omni diligentia exequatur, prout religione praestiti iuramenti tenetur
ac is Uteris reversalibus nobis devinctus est. Ut autem oft'icium hoc
banatus eo commodius ac foelicius administrare ac obire possit, conferimus et tribuimus ei plenariam authoritam cum omnibus iuribus ac
praeeminentiis, quibus praedecessores eius iam a multis retroactis annis
usi et gavisi sunt, ac constituimus ipsi insuper trecentos equites levis
armaturae ac ducentos pedites Hungaros vel Sclavonicos ordinarie
intertenendos ac in equites singulos durante nimirum hoc pacis tem
pore quaternos, in pedites vero ternos florenos Rhenenses per mensem
persolvendos. Ipsi vero in propriam personam et recompensationem
laboris et molestiae a die futurae introductionis suae trecentos integros
florenos Hungaricales menstruos ac mensalem insuper pecuniam ad
equites singulos quinquaginta nummos Hungaricales per mensem computando ; signifero etiam ac duobus tubicinibus. uni tympanistae, vaivodis et decurionibus reliquis ea stipendia, quae alioquin in confiniis
regni Sclavoniae numerari solent. Ac ut diligentes exploratores, in quibus
plurimum in bello momenti situm est, alere et allicere possit, eidem
annis singulis, quibus quidem hoc banatus officium fungetur, sexcentos
florenos Rhenenses ac omnia quidem ex dicis et eontributionibus regni
Sclavoniae pendendis; et si quis defectus apparuerit, ei ex pecuniis
ad res bellicas deputatis per campestrium solutionum magistrum annumerari et persolvi curabimus ea ratione, ut ii quidem proventus per
speciales homines et officiales nostros exigi ac cum scitu nostro in
praesentia commissariorum nostrorum, quos quovis tempore ad id singulariter deputabimus, eidem bano ac militibus sibi subiectis in rationem
stipendii demeriti distribui ac impend! debeant, ac tenebitur itidem saepedictus banus sese cum militibus suis utriusque ordinis, quotiescunque
nobis libitum ac ipsi iniunctum fuerit, etiamsi integra solutio tunc qui
dem fieri non posset, lustrae sese subiicere ac exhibere. E contra liberam ipsi relinquimus potestatem milites pro libitu suo conscribendi
de novo, quos velit conducendi ac inutiles et inobedientes officio ac
servitiis privandi et deponendi, ita tamen, ut dies ac nomen uniuscuiusque pro evitanda suspitione per campestrem scribam rite annotetui
ac in registrum inseratur. In nostro tamen arbitrio situm erit numerum
dictorum militum pro ratione ac varietate temporum vel adaugere vel
imminuere, omnia gratiose ac bona fide fraudeque et dolo remotis,
harum nostrarum vigore et testimonio literarum sigillo et manus nostrae subscriptione munitarum mediante. Datum in arce nostra regia
Pragensi die p mensis aprilis anno domini 1617, regnorum etc.
Suvremeni prijepis u kr. ugar. zem. arhivu u Budimpeti;
exped. cancel, nr. 65 an. 1617.
Spolja pripis: luramentum solitum [bani] regnorum
Oroatiae et Sclavoniae.
Concept,
Dalmatiae.
153
92.
24. aprila 1617. U Pragu.

Kralj
Ferdinand II. daje Nikoli Maleniu nasljedno pravo vrenja prije

koga suda na njegovim imanjima po Hrvatskoj.
Nos Matthias etc., memoriae commendamus . tenore praesentium
significantes, quibus expedit universis, quod nos cum ad nonnulloriim
fidelium nostrorum humilimam supplicationem nostrae propterea factam
maiestati, turn vero attentis et consideratis fidelitate et fidelium servitiorum meritis fidelis nostri egregii Nicolai Malenich de Korilocz, aulae
nostrae familiaris, quae ipse sacrae primum regni nostri Hungariae coronae et deinde maiestati nostrae pro locorum et temporum varietate
domi et militiae fideliter et constanter exhibuit et impendit ac deinceps quoque pari fidelitatis studios et constantia exhibere et impendere
non cessabit, eo etiam respectu, quod muneris atque officii nostri regii
communis denique iustitiae interest providere, ut in regnis et provinciis
nostris, quibus divinitus praefecti sumus, pax et securitas inter fideles
snbditos nostros ubique servetur ac malefactorum et nocivorum hominum temeritas et nequitia debita animadversione compescatur, iusti vero
et innoxii commoda grataque requie et securitate perfruantur, eidem
Kicolao Malenych ipsiusque haeredibus et posteritatibus universis de
regiae potestatis nostrae plenitudine et gratia speciali id benigne annuendum et concedendum in eoque plenam facultatem dandam et attribuendam duximus, ut ipsi in territoriis et intra veras metas bonorum
suorum propriorum et non litigiosorum in quibuslibet comitatibus regni
nostri Sclavoniae existentibus habitorum ipsum bono iure concernentium, quovis nomine vocatorum pertinentiarumque eorundem, patibulum,
rotas, palos et alia tormentorum genera erigere universosque fures, latrones, plagiarios, veneficos, incendiaries, intoxicatores, incantatores.
incantatrices, homicidas aliosque quoscunque malefactores intra veras
metas ac territoria praeictorum bonorum suorum pertinentiarumque
eorundem universarum publice et manifeste depraehensos in personis
detinere et depraehensos ac detentos, prout iustitia communis et consuetudo legesque dicti regni nostri Hungariae vel Sclavoniae requirunt, secundum eorum excessus et demerita condignis poenis afficere
omniaque et singula, quae in praemissis iuxta eiusdem regni nostri
Hungariae caeterorumque regnorum nostrorum eiusdem coronae subiectorum leges atque consuetudinem fieri consueverunt facere et expedire
valeant atque possint, caventes tamen. ne malefactores eiusmodi publicos
pecuniae vel ali arum rerum causa impune dimittere praesumant, imo
annuimus et concedimus, damusque et attribuimus absque tamen praeiuditio
privilegiorum et iurium aliorum vicinorumque circumiacentiuin locorum.
Datum in arce nostra regia Pragensi die vigesima quarta mensis aprilis
anno domini millesimo sexingentesimo decimo septimo, regnorum etc.
Matthias.
Valentinus Leepes,
Laurentius Ferenezffy.
154
Original na pergament s viseim velikim kraljevskim peatom na
trobojnoj svilenoj vrpci (iniciali Nos Matthias" izradjeni su zlatnom
bojom) u arkivu Jugosl. akad. u Zagrebu.
Na hrptu pripis: .,Anno domini millesimo sexcentesimo decimo
octavo sabbato proximo post festum Assumptionis gloriosissimae Virginis Mariae ( = 16. aug. 1618) in generali dominorum statuum et ordinum regnorum Croatiae et Sclavoniae in libera regia civitate Montis
Graecensis Zagrabiensis congregatione celebrata, praesentes litterae
patibulares publicae exhibitae et praesentatae sunt.
Stephanus Pathachich de Zajezda,
prothonotarius regni.
93.

Kralj Malija II. nalaze zagrebakom biskupu Petru Domitroviu i veli
kau Petru Battkayju, da kao kraljevski komisari hrvatskom saboru pred
stave novoga bana kneza Nikolu Frankopana
Trackoga.
Matthias etc.
Reverende et magnii'ice, fideles nobis dilecti. Quoniam officmm
banatus regnorum Dalmatiae. Croatiae et Sclavoniae, quod dehmctus
nuper magnificus quondam Benedictus Thuroczy de Liudbregh etc. ex
benigna nostra collatione certo tempore gessit, postulantibus ita publicis
eorundem regnorum necessitatibus, ne videlicet cum circa iustitiae administrationem, turn vero eorundem regnorum nostrorum defensionem aliisque in rebus publicis et privatis ali quid negligatur, diutius vacare nobis
non est visum eommodum, non postrema itaque nobis cura fuit, ut
primo quoque tempore personam idoneam ad illud officium promoveremus. E t quia fidelis nostri spectabilis ac magnifici de Fran
gepanibus, comitis a Thersacz, cuius singularis fides atque in rebus
gerendis sedulitas et sufficientia iam pridem nobis perspecta est, eundem tanquam personam idoneam ac de nobis etr patria benemeritam iu
praefatis regnis nostris banum creavimus et constituimus, recepto iam hie
ab eodem super officio quoque suo banali solenni iuramento ac etiam de
caeteris requisitis eidem providentes domum expedivimus. Quocirca fidelitati vestrae benigne id deferendum et committendum duximus, ut primo quo
que tempore, observatis de more et consuetudine partium istarum in
similibus observari solitis processibus, fidelibus nostris statibus et ordinibus praedictorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae reg
norum generalem et publicum conventum indicere eisdemque benignani
hanc nostram officii banalis praedicto comiti de Frangepanibus iam
factam collationem intimare et promulgate debeatis, quatenus perspecta
et cognita per ipsos benigna hac nostra resolutione et voluntate prae-
155
dictum comitem Nicolaum de Frangepanibus universi et singuli praedictorum regnorum nostrorum regnicolae pro vero et legitimo bano
recognoscere, debitum illi honorem et obedientiam deferre et in rebus
ac negotiis publicis et privatis ad eius officium pertinentibus ipsum
requirere eiusque mandatis de iure et consuetudine regni emanandis
parere et obtemperare possint et debeant, quod sic rite per fidelitatem
vestram seriem peractae huiusmodi publicationis postmodum perscribendo exequendum erit. Secus itaque non facturi. Datum in arce nostra
regia Pragensi die vigesima quarta mensis aprilis anno domini millesimo sexingentesimo decimo septimo.
Matthias.
Valentinus Leepes,
Laurentiu s Ferenczffy.
A tergo: Reverendo Petro Domitrovich, episcopo ecclesiae Zagrabiensis et consiliario nostro, item magnifico Petro Rattkay de Nagy
Thabor etc., simul vel divisim constitutis etc., fidelibus nobis dilectis.
arkivu u Zagrebu;
Politicum.
peatom u
nadbiskupskom
94.

Austrijska komora nalae u ime kralja Matije
banu Nikoli Frankopanu Trakomu najmanje
utvrde Brkisevine.
II. ugarskoj, da isplati

5000 for. za popravak
Magnifice, generosi et egregii domini amici honorandi salutem

officiorumque nostrorum oblatione praemissa.
Cum sua caesarea regiaque maiestas, dominus noster clementissimus, ad demissam petitionem domini bani Nicolai a Frangepan,
comitis in Tersatz, ad restaurationem et reaedificationem Berkisevinae
decern millia tallerorum ex tricesima Neodelicensi persolvenda clementer deputarit, ilia vero iam durantibus modernis belli Veneti motibus vix vel cum maxima difficultate exinde desumi possit, et sic
benigne annuerit, ut ipsi domino bano interim ad hoc opus inchoandum minus quinque millia tallerorum ex proventibus vel restantiis
diversis ad cameram istam solvendis per dominationes vestras ad
quietantiam ipsius numerentur et exolvantur.
Idcirco dominationibus vestris hanc clementissimam praelibatae
suae caesareae maiestatis voluntatem significare voluimus, easdem hisce
amanter requirentes, ut omnem operam adhibeant, quatenus dicta summa
quinque ad minus millium tallerorum ex praetactis proventibus et res
tantiis, prout opus aedificii et laborantium quotidianus victus postulaverit, subministrentur et praefato domino bano, ne opus tam utile et
156
necessarium diutius ita neglectum permaneat, assignentur, prout
dominationes vestrae hac in parte sese dementi suae maiestatis voluntati accommodare noverint. Quas in reliquo etc. Datae Pragae 28 aprilis
anno 1617.
N. sacrae caes. regiaeque maiestatis camerae aulicae director et
consiliarii.
A tergo: MagniHco, generosis etc.
Original s prstenom utisnuta tri peata u kr. ugar. zem. arkivu u
Budimpeti; Benignae resolutiones.
95.

Kralj Matija II. nalaze ugarskoj komori, da stavi u teaj banu
Frankopanu Trzakomu plau tajnoga savjetnika.
Nikol1
Matthias etc.
Magnifice et egregii fideles nobis dilecti.
Siquidem nos nuper banatus regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae, per decessum magnifici quondam Benedicti
Tlraroezi de Ludbregh aliquamdiu vacans, f'ideli nostro spectabili ac
niagniiico Nicolao de Frangepanibus comiti a Thersacz conferentes ab
eodem super consiliariatu quoque, officium ipsum de antiquo ritu
semper concomitante, hie in aula nostra caesarea atqua regia solenne
iuramentum exegerimus, restat iam, ut ista camera nostra Hungarica de consueto quoque consiliariatus sallario ipsi provideatur. Quocirca
ridelitatem vestram clementer hortamur vobisque haruni serie firmiter
commitimus et mandamus, quatenus in potenim ipsi comiti Nicolao
de Frangepanibus consiliario nostro. a vigesima quarta praesentis mensis
aprilis, qua nimirum consiliariatus iuramentum deposuit, facta prius
ordinatione, ut in posterum usitatum consiliariis nostris salarium semper
currat et ex hac camera nostra Hungarica exolvatur, vos haud gravatim in eHectum deducere et disponere velitis et debeatis. Executuri
etc. Datum in arce nostra Pragensi die 28 mensis aprilis anno domini 1617.
Matthias.
Laurentius Ferenczfiy.
A tergo: Magnii'ico et egregiis N. N. camerae nostrae Hungaricae
praefecto et reliquis consiliariis etc. fidelibus nobis dilectis.
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u kr. ug. zem.
arkivu u Budimpeti; Benignae resolutiones regiae.
Pripis spolja: 12. iunii 1618. spectabili et magnifico domino co
miti Nicolao Tersacz de Frangepanibus salarium consiliariatus decernitur. Inscriptum.
157
96.
15. juna 1617. U Prag.

Kralj Matija II. nalaze biskupu Petru Domitroviu i Petru
Battkayjur
da kao kraljevski komisari predadu banu knezu Nikoli Frankopanu sve
banske gradove-, katele i utvrde.
Matthias etc.
Reverende magnifice fideles nobis dilecti.
Postquam regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae
banatum fideli nostro spectabili ac magnifico Nicolao de Frangepanibus
comiti a Thersacz benign contulerimus, superest, ut ulterius ea, quae
in apprehensione praedicti officii exequenda restarent, in effectum deducantur. Peracta itaque iuxta priorem benignam nostram vobis datam
ordinationem in publicatione praedicti bani, ipsum etiam in fortalitia,
praesidia aliaque loca immediate et ex antique- usu consuetudine
gbernationi et moderationi bani subiecta introducatis eidemque nomine
et ex mandate nostro tradatis atque assignetis. Simulque eorundom
castellorum ad banatus officium pertinentium statum et conditionem
seriatim perscribatis, quali nam videlicet reparatione quodvis castellum
indigeat, quibus bellicis instruments et munitionibus, ut sunt tormenta,
pulveres et alia requisita, instructa sint, aut quid pro competeuti
et necessaria locorum tuitione requiratur, ut ordinatam eorum consignationem habentes defectibus prospici facere possimus, nee minus relationem super damnis, quae Turcae passim in isto regno contra pacem,
excursiones nimirum et praedas faciendo egissent, habere volunms,
certis itaque et solidis documentis et probationibus, quae confirmari et
evidenter doceri possunt, conscribatis nobisque, postquam commissionem
praescriptam vobis delatam peregeritis, transmittatis. #
Tandem fideli nostro egregio Ioanni Pucz, lustrationum "scribae,
quern in lustrationis commissione iuxta instructionem illi datam expe-^
divimus, assistentiam faciatis, ut sic maiori cum dexteritate et festinatione riteque officio suo perfungi possit. Quibus in reliquo gratia nostra
benique propensi manemus. Datum in arce nostra regia Pragensi, die
15 mensis iunii anno domini MDCXVII.
Matthias.
A tergo: Reverendo Petro Domitrovych, episcopo ecclesiae Zagrabiensis et consiliario nostro, item magnifico Petro Ratthkay de Nag}?Thabor etc. simul vel divisim constitutis etc., fidelibus nobis dilectis.
u Zagrebu;
Politicum.
kraljevskim peatom, u nadbiskupskom
arkivu
158
97.
10. oktobra 1617. U Pragu.
Kralj Matija
II. pozivlje zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia na

sabor u Poun za 13. decembra.
Matthias etc.
Reverende fidelis nobis dilecte. Peractis iam hi dei beneiicio
arduis et magni momenti sacri Romani imperii caeterorumque regnorum
et ditionum nostrarum haereditariarum negotiis, quorum causa nos paulo
diutius a regno isto nostro Hungariae, nobis imprimis charissimo, necessario abesse oportuit, prima nunc et praecipua cura tenet, ut deo ita
bene iuvante propediem hine redituri in regno quoque nostro Hungariae
ea, quae ad bonum et salutarem eiusdem regni nostri statum et tranquillitatem pertinent, curanda et tractanda aggrederemur. itaque
de causa generalein universis statibus et ordinibus eiusdem regni nostri
Hungariae conventum ad festum divae Luciae Virginis et Martyris, hoc
est decimuni tertium diem mensis decembris anni currentis ad civitatem
nostram Posoniensem indicendum et promulgandum eidemque deo favente personaliter praeesse decrevi'mus. Quocirca fidelitati tuae harum
serie firmiter committimus et mandamus, u't ad diem praedictum sine
ulla excusatione Posonium venire atque illic una cum reliquis Jidelibus
regnicolis nostris publica regni nostri negotia tractare deque illis in
medium consulere et ultra diem constitutum nullatenus emanere debeas.
Secus sub poena decreti non facturus. Datum in arce nostra regia Pragensi die decima mensis octobris anno do mini millesimo sexcentesimo
decimo septimo.
Matthias.
Valentinus Leepes
A tergo: Reverendo Petro Domitrovych episcopo ecclesiae Zagrabiensis* et consiliario nostro etc. fideli nobis dilecto.
Pripis: Exhibitae 24 novembris.
peatom u nadbiskupsko
^Slini su poziv primili stalei hrvatski (sabor), ban knez Nikola

Frankopan i ostali velikai, kaptoli i kr. slob. gradovi u Hrvatskoj.
98.
6. decembra 1617. U Zagrebu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i -
159
o n e ex d e m e n t i c o m m i s s i o n e s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e
m a i e s t n t i s , d o m i n i d o m i n i i p s o r u m clem e n t i s s i m i , p e r rev e r e n d i s s i m u m d o m i n u m P e t r u m D o m i t r o w i ch, e p i s c o p u m
e c c l e s i a e Z a g r a b i e n s i s etc. ac i l l u s t r i s s i m u m comitem
T h o m a m E r d e o d y de M o n i o r o k e r e k , M o n t i s C l a u d i i et
c o m i t a t u s Warasdiensis comitem perpetuum, tavernicorum
r e g a l i u m inagistrum ac-praeiatae sacrae c a e s a r e a e regiae
q u e m a i e s t a t i s c o n s i l i a r i o s etc., t a n q u a m c o m m i s s a r i o s
in c i v i t a t e regia l i b e r a Montis G r a e c e n s i s Zagrabi
ensis pro festo beati N i c o l a i e p i s c o p i et confessoris
i n d i c t a et c e l e b r a t a , t e m p o r e s c i l i c e t i n t r o d u c t i o n i s e t
more s o l i t o i n s t a l l a t i o n s in officium b a n a t u s spectab i l i s a c m a g ni f i c i d o m i n i N i c o l a i de F r a n g e p a n i b u s a
Tliersacz, Segniae, V e g l i a e M o d r u s i a e q n e comitis etc.
anno domini millesimo sexcentesimo decimo septimo
editi.
'
Inprimis iidem domini commissarii sacrae caesareae regiaeque
maiestatis benignas literas ratione introductionis banalis statibus et
ordinibus regni sonantes praesentaverunt solenniterque praetitulatum
spectabilem ac magnificum dominum comitem Nicolaum de Frangepa
nibus etc. cum banderio regio in praemissum officium banale iuxta
antiquum ritum et consuetudinem, praestito per eundem in ecclesia
parochiali, divo Marco Evangelistae dicata, solito iuramento, introduxerunt et installaverunt, qui quidem dominns banus generosum Christophorum Mernyavchych, antiquum scilicet vicebanum, regnicolis pro vicebano suo praesentavit.
Praeterea eiusdem sacrae caesareae regiaeque maiestatis literae
regales diaetam regni Hungariae in civitate Posoniensi pro festo beatae
Luciae Virginis proxime futuro promulgantes exhibitae sunt, ad quam 13. dec
quidem Hungaricam diaetam electi sunt nuncii regni: admodum reverendus Balthasar Napuly, praepositus maior et canonicus venerabilis
capituli praefatae ecclesiae Zagrabiensis, generosi magister Stephanus
Pathachich, prothonotarius regni, et Gregorius Petheo de Gerse, praemissae sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliarius etc., quibus instructio per eosdem status et ordines conscribenda dabitur, potissimum
autem ratione electionis in futurum regem Hungariae et partium ei
annexarum, serenissimi principis Ferdinandi regis Bohemiae etc. Simi
liter etiam ratione receptionis et creationis in Hungarum illustrissimi
domini Sigismundi Friderici a Thrautmansdorif efc, confiniorum regni
huius Sclavoniae generalis capitanei, qui etiam hac de re nomine regni
per literas certificandus erit. Deputantur autem eisdem nunciis ex
proxime futura contributione regni pro expensis sexingenti floreni hungaricales
Reverendus Paulus Iaghustich, lector et canonicus praemissi
capituli ecclesiae Zagrabiensis, una cum generoso Nicolao Malenich
de Korilowcz, ad sacratissimam suam maiestatem nomine regui anno
superiore' ablegati, coram statibus et ordinibus regni seriem legationis
160
ipsorum una cum actis ox dementi resolutione eiusdem suae maiestatis
retulerunt et exhibuerunt, quibus u t tam illi per eosdem status et
ordines regni pro expensis , destinati, per eosdem ablegatos anticipati
sexingenti floreni, quam vero insuper alii ducenti floreni in recompensam laborum et expensarum eorundem ex eadem proxime futura
contributione regni exolvantur, statutum ^st.
Quoniam autem honorarium tempore coronationis tam regiae, quam
reginali maiestatibus promissum hactenus status et ordines regni ob
continuam solutionem peditum Colapianorum propter defectum militum
banalium intertentorum exolvere non potuerunt, contribuent itaque
iidem status et ordines regni tam in exolutionem eiusdem honoraru,
quam vero expensarum praemissorum nunciorum regni a singulis fumis
24. apr.florenos hungaricales tres ad festum beati Georgii militis et martyr is
sub poena dupli nullo libertino excepto persolvendos.
Restantiae vero tam praesentis, quam superiorum annorum usque
2. ftbr. iest-um Purificationis beatissimae Mariae Virginis proxime venturum
exolvantur, alioquin contumaces in dupla vadientur.
Comitatuum Zagrabiensis et Crisiensis a singulis fumis laboratores
duo ad octo dies ad restaurationem ruinarum praesidii Petriniensis
iuxta limitationcm domini bani deputantur, exceptis bonis reverendissimi
episcopi Zagrabiensis 1 ) et castrorum Selin et Novigrad, quae bona ad
eorundem castrorum utpote finitimorum fortificationem relinquuntur.
*
Pro veetura pulveris tormentarii per defunctum quondam Benedictum Tlraroczy banum, Vienna Zagrabi am usque devehi curatum, depu
tantur dominae relictae eiusdem ex contributione bonorum castri sui
Lyudbregh floreni hungaricales quadraginta.
Ad gravem querelam nobilis Pauli Hraztovzky, viceiudicis nobilium comitatus Zagrabiensis, contra egregium Gasparem Jankovych,
ratione enormium vituperiorum et insolentiarum factam, statutum est,,
ut idem Gaspar Jankovych in proxime futuram congregationem regni
per dominum banum tanquain magistratum peremptorie citetur, ibidem
ad obiecta responsurus et iudicium recepturus.
Similiter ad querelas egregiorum Ioannis Bwdor, Petri Otthmych
et Blasii Zdolecz, iudicum nobilium comitatus Crisiensis, contra Valachos magnifici Caroli Zekkel de Kewend in possesione eiusdem Bukocz
Szent Pether et comitatu iam fato Crisiensi existente habita residentes,
conclusum est, ut ad requisitionem domini bani idem Carolus Zekkel
per praescriptos querulantes denominandos Valachos suos captivari
eosdemque iuri statuere debeat, alioquin idem dominus banus praetitulatos
Valachos tanquam publicos malefactores captivari de eisdemque iudi
cium et executionem facere possit.
Nuncii illustrissimi comitis domini Thomae Erdeody etc. contra
cives civitatis liberae regiae Montis Graecensis Zagrabiensis nomine
eiusdem domini comitis solenniter protestati sunt in eo, quod licet idem
dominus comes annis superioribus sub praetextu cuiusdam exemptionis
thelonii, ab eisdem civitatensibus persuasus, certas literas privilegia le?
'1 Petar Domitrovi.
161
super non solutione telonii per cives eiusdem civitatis in bonis et ditione eiusdem domini comitis praedeclaratis civibus dedisset et contulisset,
quia tamen idem dominus comes intellexisset in aliorum etiam dominorum bonis et tenutis saepefatos cives thelonii proventus solvere, ide
idem quoque dominus comes instar aliorum dominorum et nobilium
regni in bonis et iuribus suis possessionariis a praescriptis civibus thelonium exigi facere vellet.
E converso vero iidem cives se ipsorum privilegiis gaudere et uti
velle asseruerunt.
Praeterea ad instantiam miserabilis personae nobilis Gabrielis
Chernkoczy contra agilem Gregorium Vivalovych (!) ratione invasionis
personae eiusdem nocturno tempore factae et detruncationis manus
statutum est, u t primo quoque tempore egregius Georgius Vrnoczy
vicecomes praefixo partibus ipsis brevi peremptorio termino in civitate
Zagrabiensi inter easdem partes causam praemissam revideat, qui si
comparuerit et convictus fuerit, ipso facto in vincula coniciatur, si vero
non comparuerit, proscribatur et capiatur, salva tamen utrique parti
appellatione remanente.
Lecta per me Stephanum Pathachieh
de Zayezda, prothonotarium regni.
Prothocolla congr. II, 131133, kr. zem. arkivu u Zagrebu.
99.
27.
'
decembra 1617. U Ebersorfu.
Kralj Matija

sabor u Pozun za 4. marta.
Matthias etc.
Reverende fidelis nobis dilecte. Tametsi graves multiplices
curae non solum sacri Romani imperii, verum etiam christianitatis
universae nos distinerent ai'fectaque valetudo quietem potius, quam
iactationes viae longioris requirerent, pro eo tamen singulari ac paterno affectu nostro, quo regnum istud Hungariae complexi semper
tuimus, omnibus omnino difficultatibus superatis, nostrae etiam propriae
personae (quam saepe saepius vel in apertis campis pro salute Hun
gariae periclitari voluimus) incommodis ac isrimine postposito, ut
indicto a nobis termino diaetali mature ac in tempore adesse possemus
dissuadentibus etiam medicis die prima decembris itineri nos dederamus.
Verum in ipso itinere, partim hibernis tempestatibus retardati, partim
longi itineris iactatione debilitati cum animadverteremus ad praefixum
diaetae celebrandae diem adesse nos posse, alium et quidem brevissimum terminum intimare debuimus, ad quern (ut tunc quidem sanitatis conditio promittebat) nos adesse posse omnino sperabanus. Quia
MONUMENTA HIST, XLII. ACTA COMITIALIA V.
162
vero incominoda profectionis ac adversa podagrae hiemis frigora nebulaeque et coeli inclementiae ita nos affecere, ut prorsus impossibile
sit, etiam ad hunc posterius statutum diem loco nos movere negotiis6. ; diaetalibus attendere. Idcirco duro necessitatis telo divinitus immisso
cogimur ab hoc quoque Epiphaniarum domini die ad dominicam Invo4. mar. cavit, hoc est quartum diem futuri mensis martii, ulterius diaetam pro6i . r 0 g a r e , quo tandem dei optimi munere recuperata sanitate ac resumptis
viribus magno et nostro et regnicolarum gaudio et interesse in persona
comitiis et negotiis regni istius attendere possimus. Quorcirca benigne
hortamur fidelitatem tuam, ut moram hane dilationem necessitate,
non voluntate susceptam aequo animo feras et nihilbminus eo pacto
expeditus et in promptu esse debeas, ut ad praefixum locum et terminum sine ulla excusatione et exceptione certo et tempestive comparere [possis] atque isthic una cum reliquis statibus et ordinibus dicti
regni nostri Hungariae de iis, quae ad tranquillam eiusdem regni permansionem et pacem. accommodatissima visa erunt tractare et in me
dium consulere valeas. Clementi huie nostrae voluntati et intimationi
te pro debito fidelitatis tuae satisfacturum benigne confidimus, neque
secus sub poena decreto expressa facere volumns, cui in reliquo gratia
no'stra clementer propensi manemus. Datum in arce nostra Eberstorff
die 27 decembris anno domini MDCXVII.
Matthias.
A tergo: Reverendo Petro Domitrovich, episcopo Zagrabiensi ac

consiliario nostro etc. fideli nobis dilecto.
peatom u
nadbiskupskom
Pripis: Mandatum regium et intimatio dillationis diaetae.

Isti taki poziv na grad Zagreb (original s utisnutim, velikim
ljevskim peatom) u arkivu Jugoslav, akad. u ZagrebuNa njemu pod adresom pripis;
februaru.
kra
1618 exhibitae et pra,esentatae 19
100.

Spisak hrvatskih velikaa i plemia prisutnih
na pozunskom
saboru.
C a t h a l o g u s d o m i n o r u m p r a e l a t o r u m , b a r o n u m et
m a g n a t u m , P o s o n i u n i ad d o m i n i c a m I n v o c a v i t , h o c est
4 martii. eongregatorum.
163
(Caeteris
exmissis).
Banus regni Sclavoniae. [Nikola Frankopan knez Traki].

Thomas Erdeody.
Franciscus de Batthian.
Episcopus Zagrabiensis. [Petar Domitrovi].
Episcopus Bozhensis. [Toma Balsfy].
Episcopus Sirmiensis. [Ladislav Majthenyi].
Episcopus Tininiensis. [Pavao David].
Episcopus Segniensis. [Ivan Agali].
"Comes Nicolaus' a Zrinio.
Comes Christophorus Erdeody.
Coms Stephanus Erdeodj T .
Comes Georgius a Zrinio.
Ioannes Keglevith.
Nicolaus Draskovith.
Petrus Rattkay.
Franciscus Petheo.
Nicolaus Malakoczy.
Georgius Pethe.
Nicolaus Keglevith.
Petrus Keglevith.
Original u kr. ugar.
(cancel.)
zem.
arkivu u Budimpeti;
Acta
diaetalia
101.
Prije 2. maja 1618.

Ivan Keglevi moli kralja Matiju II., da bi naloio, da se njegov brat
Juraj pusti iz zatvora.
Sacra regia maiestas, domine clementissiine.
Supplex istud memoriale per maiestatem vestram regiam clementer visum super dinturno fratris mei charissimi domini Georgii Keglovych aresto simulque eiusdem eliberatione humillime exhibeo atque
demisse supplico, quo consideratis turn maiorum nostrorum constanti
erga divam domum Austriacam servata semper fidelitate, meaque ac
dicti domini fratris mei apud maiestates vestras sacratissimas a teneris
.annis continuata alacri assistentia tollerataque hue usque praefati diuturni istius aresti mansueta patientia, eundem pristino suo honori restitutum penes clementissiman suam oblationem simulque factam intercessionem apud suam sacratissimam caesaream maiestatem, augustissime
efficere dignetur, quam maiestatis vestrae regiae gratiam ego, sed praesertim regnorum istorum status et ordines, qui se una mecum pro prae-
164
scripto domino fratre meo demisse interponunt, humillime sumus reser
vituri. Deus maiestates vestras sacratissimas longaevas conservat.
Maiestatis vestrae regiae
lmmillimus servus
Ioannes Keglewych..
Suvremeni prijepis . . dre. arhivu ;
Hungariea.
Spolja suvremeni pripis: 2 maii 1618.

102.
15. maja 1618. U Pounu.

Krunidbena
zavjernica Ferdinanda
JI.
Nos Ferdinandus etc.

Agnoscimus et memoriae commendamus tenore praesentium significantes, quibus expedit universis, quod, cum sacratissimo principi f
domino domino Matthiae, dei gratia electo Romanorum imperatori semper
augusto ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. regi, domino patrueli
et patri nostro observandissimo, benigne visum fuisset, inclito suo Hun
gariae regno partibusque eidem adnexis pro pia atque paterna sua
cura et sollicitudine de futuro rege atque successore tempestive prospicere cumque in finem ex singulari sua et paterna erga nos gratia
et amore eiusdem regni status et ordines benigne requisivisset, uti nos
in i'uturum ipsorum regem eligere, acceptare, proclamare et coronare
adeoque optime maiestatis suae caesareae . regiaefpe intentioni, quae
nonnisi in beneficium huius coronae redundare queat, sua quoque ex
parte responderc vellent, iidem status et ordines sollicitum hunc et iam
antea pluriinis occasionibus praeclarissime contestatum maiestatis suae
caesareae regiaeque affectum, uti fideles et cives patriae amantes decet,
grato animo agnoscentes eiusdem desiderio baud gravatim obsecundare
atque nos in regem atque dominum ipsorum iuxta antiquam consuetudinem in libertatem eorundem semper observatam paribus votis et
unanimi consensu rite eligero, proclamare invocatoque demum numiniis
divini auxilio feliciter etiam coronare promptos paratosque fore declaraverint, demisse rogantes, ut infrascrjptos articulos omniaque et singula
TL eis contenta, rata, grata et accepta habentes nostrumque regium
iconsensum illis praebentes, clementer acceptare, auctoritate nostra regia
approbare et confirmare atque tarn nos ipsi suo tempore benigne observare, quam per alios, ([uorum interest, firmiter observari facere dignarcmur.
Quorum quidem articulorum tenor sequitur et est talis.
165
Prima conditio.
Quod universas et singulas regni libertates, immunitates, privilegia,
statuta, iura et consuetudines simul et conclusiones tractatus Viennensis
omnesque articulos in eodem comprehensos, ita et reliquos ante et post
coronationem modernae sacrae caesareae regiaeque maiestatis in anno
millesimo sexeentesimo octavo et millesiro sexcentesimo nono editor,
in omnibus suis punctis, clausulis et articulis sua maiestas regia firmiter
-et sancte observabit, per aliosque omnes inviolabiliter observari faciet.
Secunda conditio.
Quod gravamina, si quae usque ad tempus suscipiendi regiminis
maiestatis suae qualitercunque evenerint, ea statim in initio regiminis
suae maiestatis. in diaeta primitus intra spatium sex mensium publicanda penitus toilet. Gravamina autem universorum statuum et ordinum
regni, quaecunque successu temporis sub regimine suae maiestatis
emerserint, ea in singulis diaetis, quas sua maiestas successivis temporibus pro comrnodo et necessitate regni, quo saepius fieri poterit, ita
ut terminum triennii non excedat, publicare et celebrare dignabitur
sub eadem diaeta toilet et effectuabit.
Tertia conditio.
Quod quando de rebus et negotiis regni Hungariae aut partium
ei subiectarum agetur, ea per Hungaros tractare et consultare digna
bitur iuxta articulos anni millesimi sexcentesimi octavi, nonum et de cimmn, ante coronationem editos, item anni millesimi quingentesimi
"quinquagesimi noni articulum octavum. Neque etiam supplicantes aut
causantes indigenas regni intra ambitum eiusdem occurrentes ad regimen
et iura externa reiicere, pertrahere et ablegare patietur, iuxta extrema
verba articulorum decimi et decimi sexti ante coronationem et decreti
Ferdinandi anno millesimo quingentesimo tricesimo sexto articnlo qmidragesimo primo editi.
Quarta conditio.
Continiorum vero praefecturas, capffcaneatus et alia oii'ieia, tam in
hoc, quam aliis regnis annexis maiestas sua iuxta articulum undecimum
ante cDronationem anno millesimo sexcentesimo octavo editum conferet.
Quinta conditio.
Quod pro iustitiae administratione, sine qua regna consistere non
possunt, secundum laudabilem et deo gratam in celebrandis iudiciis
antiquam. regni consuetudinem, iudicia octavalia pacis tempore tam in
superioribus, quam in inferioribus regni partibus iuxta constitutioneni
anni millesimi sexcentisimi noni. articulum septuagesimum continuo
166
celebrari faciet. E t iuxta eundem articulum tam in tabula regia, quam
appellationibus sine discretione religionis iudices fiant, neque status
et ordines regni mandatis extra terminus iudiciorum coram iudicibus
regni ordinariis vol deputatis iuri stare et ad productionem privilegiorum cogere executionesque legitimas nee per se impediet, nee per suos
officiales impediri patietur, similiter etiam illegitima iudicia et illegitimas executiones fieri non *admittet. Allegantur prikmo pro iudici
orum octavalium celebratione articulus septuagesimus anni millesimi
sexcentesimi noni; s e e u n d o , pro iuribus nobilitaris praerogativae Tri
partita partis primae titulus nonagesimus sextus, item Ferdinandi regis
anni millesimi quingentesimi quadragesimi sexti articulus trigesimus :
item articulus undecimus Pacificationis Viennensis: t e r c i o , ne mandatis
regiis iuris processus turbetur, Matthiae primi millesimi quadringentesimi septuagesimi primi anni articulus duodecimus, Maximiliani mille
simi quingentesimi sexagesimi sexti articulus vigesimus quintus, Mathiae
secundi millesimi sexcentesimi decimi tertii articulus trigesimus quartus ;
q u a r t o , ne expediantur mandata illegitima, Ferdinandi anni millesimi
(]uingentesimi sexagesimi tertii articulus octuagesimus, Mathiae secundi
millesimi sexcentesimi octavi articulus sextus.
Sexta conditio.
Quod religionis negocium inter universos status et ordines regni
in suis ac lisci bonis, item in confiniis quoque regni Hungariae militibus
Hungaris, propter regni tranquilliorem permansionem, iuxta constitutiones Viennenses et artieulos ante coronationem editos, maneat liberum,
illaesum et illibatum, ita videlicet, ut religionis cxercitium tam baronibus, magnatibus et noljilibus, quam liberie etiam civitatibus universisque statibus et ordinibus regni Hungariae in suis ac fisci bonis, item
in confiniis regni Hungariae nee non oppidis ac villis, illud sponte ac
libere acceptare volentibus ubique liberum relinquatar, nee quisquam
cuiuscumque status et conditionis existens, in libero eiusdem usu ac
exercitio religionis a maiestate sua regia et aliis quibusvis dominis
terrestribus quovis modo aut quovis sub praetextu turbetur aut impediatur.
Septima conditio.
Quod in palatini electione eiusdemque auctoritate, iurisdictione et
ofiicio iuxta articulum Viennensis Pacificationis ad tertium, item ante
coronationem edito anni millesimi sexcentesimi octavi articulo undecimo et anni millesimi sexcentesimi decimi tertii articulo septimo, Fer
dinandi regis anni millesimi quingentesimi quinquagesimi quinti articulo
primo circa finem, ac secundum formam iuramenti eiusdem palatini,
praescriptum modum maiestas sua observatura est. De banatu etiam,
quae in eodem articulo undecimo anni millesimi sexcentesimi octavi
continentur. similiter et de Valachis anni millesimi sexcentesimi quarti
167
articulum decimum quartum, anni millesimi sexcentesimi octavi articulum
nonum et anni millesimi sexcentesimi decimi tertii articulorum trigesimum nonum effectuabit.
Octava conditio.
Quandoquidem salus et permansio non modo afflicte huius patriae
tamquam clypei et antemuralis, sed aliorum quoque vicinorum regnorum
et provinciarum ex bona et secura coniiniorum provisione dependeat,
maiestas sua iuxta articulum vigesimum primum anni millesimi sexcen
tesimi octavi ante coronationem et articulum trigesimum secundum anni
millesimi sexcentesimi noni paterne confiniis providere dignabitur.
Nona conditio.
Quod civitates liberas et montanas in suis iuribus et libertatibus,
privilegiis et immunitatibus conservabit.
Decima conditio.
Quod coronam regni ex regno Hungariae nulla ex causa vel
quaesito colore, nulla etiam industria vel arte maiestas sua regia auferet aut auierri curabit, sed quod iuxta veterem consuetudinem ac libertatem ipsorum regnicolarum, per certas et de eorum medio unanimiter
ad hoc delectas deputatas persnas utriusque religionis seculares in
regno conservabit, iuxta articulum quartum ante coronationem et deci
mum sextum post coronationem anni millesimi sexcentesimi octavi et
Wladislai regis decreto in conditionibus, item eiusdem Wladislai decretorum anni millesimi quadringentesimi nonagesimi secundi articulum
tertium.
Undecima conditio.
Quod metas regni Hungariae et partium ei subiectarum non abalienabit, imo differentiae ratione metarum cum Polonis, Silesitis, Moravis
et Austriacis nee non Styris, Carinthis, Carniolis exortas ac vigentes
omni studio ac ope maiestas sua regia componet, determinabit et recuperabit.
Duodecima conditio.
Quod confoederationes cum regno Bohemiae et aliis vicinis provinciis ac Transylvaniae iuxta articulum Pacificationis Viennensis et
constitutionum anni millesimi sexcentesimi noni articulum quadragesimum secundum in suo vigore permaneant suaque maiestas eas observabit et per suos observari faciet.
168
Decima tertia conditio.

Quae de pace publica regni conservanda et bello non movendo
extraneoque milite non inducendo articulo secundo ante coronationem
in anno millesimo sexcentesimo octavo sancita fuerunt, ea sua maiestas
regia inviolabiliter observabit et per alios observari faciet.
Decima quarta conditio.

Ut intuitu sinceri erga domum Austriacam suam que. maiestatem
regiam amoris et benevolentiae gentis Hungaricae hactenus luculenter
satis declaratae, ac in futurom quoque declarandae, arces Pernstein,
Kobelsdorf, Gyncz, Forkenstein, Aysenstadt et Hornstein cum suis
pertinentiis, iam tandem interpositione, auxilio et munificentia suae
maiestatis regiae ab Austriacis gratis eliberentur et regnicolis pro
animi ipsorum gratitudine, qua d mum Austriacam atque regiam quoque
maiestatem suam prosequuntur, lemittentur, siquidem a tot retroactis
temporibus amplas satis utilitates et emolumenta exinde perceperint. Si
autem dictae arces ab Austriacis gratis non remitterentur, extunc,
deposita inscriptionis summa, ab iisdem redimentur et iuxta articulurn
septimum anni millesimi sexcentesimi octavi, item anni millesimi sexcentessimi noni articulum sexagesimum secundum iurisdictioni, legibus
et oneribus regni Hungariae praedictarum arcium pertinentiae subiaceant.
Decima quinta conditio.

Quod castrum Lublyo cum suis pertinentiis et tredecim oppida
Scepusiensia (siquidem magno cum damno et incommodo regni et regnicolarum a "Polonis possidentis, nam non solum aliquid in medium
regnicolarum contribuere nolunt, verum illatis regnicolis diversis iniuriis
ac violentiis in regni Hungariae iuri stare et in comitatibus comparerc
recusant, omnes suos conatus manu violenta impune exercendo, unde
et authoritati suae maiestatis plurimum derogare videtur) maiestas sua
regia facta interpositione apud sacram caesaream et regictm maiestatem
castrum illud cum pertinentiis et praedictis oppidis eliberare regnoque
applicare dignetur, cum non desint modi simiraam illam inscriptionis
per regnicolas deponendi.
Decima sexta conditio.

Quod milites Haidones, privilegia a sua maiestate caesarea et
regia habentes, fruantur illis, et tempore regiminis sui maiestas sua
regia eadem confirmare dignabitur.
169
Decima septima conditio.

Assecurabit quoque maiestas sua, quod vivente sacra caesarea
regiaque maiestate, domino nostro clementissimo, in nullam administrationem regni sese intromittet absque suae caesareae regiaeque maiestatis expressa ac specifica benigna voluntate regnicolarumque assensu.
Atque hae sunt conditiones, quas maiestas sua regia ante electionem suam acceptare sufficientibusque litteris suis assecuratoriis sub
verbo regio confirmare, post coronationem vero suam, tempore suscepti
regiminis, generalibus articulis inseri et publicare dignabitur. Nos itaque
praedicta universorum statuum et ordinum incliti regni Hungariae et
partium ei subiectarum supplicatione clementer admissa, pro benigna
animi nostri propensione ipsisque clementer gratificandi voluntate
praeinsertos universos articulos ac omnia et singula in eis contenta,
rata, grata et accepta habentes, eisdem regium nostrum consensum
benevolum pariter et assensum praebuimus et illos ac quaevis in eis
contenta acceptavimus, approbavimus, ratificavimus et confirmavimus,
promittentes et assecurantes status et ordines in verbo nostro regio.
quod praemissa omnia tarn nos ipsi regiminis nostri tempore observabimus, quam per alios t'ideles subditos nostros, cumscunque status et
conditionis existant, observari i'aciemus, uti vigore huius nostri diplomatis acceptamus, approbamus, ratii'icamus, confirmamus atque promittimus. In cuius fidem et testimonium litteras lias manu propria subscripsimus et sigilli nostri impressione muniri iussimus. Datum in civitate
Posoniensi die decima quinta mensis maii anno domini millesimo sexcentesimo decimo octavo.
Ferdinandus.
Leonardus Grerius.
peatom u kr. ugar. zem. arkivu u
Budimpeti.
Ovjerovljeni prijepis palatina grofa igmunda Forgdcha od 25. maja

1618. u kr. zem. arkivu u Zagrebu; Privilegia nr. 137.
Kukuljevi, Jura regni I, 289293.
103.

Palatin grof Zigmund Forgdch izdaje (na molbu hrvatskih saborskih po
slanika) ovjerovljeni prijepis krunidbene zavjernice Ferdinanda II.
Nos comes Sigisinundus Forgacli de Gymes, regni Hungariae pala
tums et iudex Cumanorum nec non comitatumn Neogradensis, Saarosiensis et de Zabolch comes sacratissimi principis domini dom ini
170
Mathiae dei gratia electi Romanorum imperatoris semper augusti ae
Germauiae, Hungariae, Bohemiae regis, archiducis Austriae. ducis Burgundiae etc. intimus consiliarius et per Hungarian! locumtenens, me
moriae commendamus tenore praesentium signii'icantes, quibus expedit
universis, quod cum sacratissima caesarea regiaque maiestas, domiims
noster clementissimus, universis tidelibus statibus et ordinibus regni sui
Hungariae pro tractandis et concludendis publicis regni negotiis tranquillum statum et securam permansionem concernentibus, generalem
diaetam ad banc civitatem regiam ac liberam Posoniensem ad domini4.marfacam Invocavit proxime praeteritam promulgare clementer dignata fuisset
ac pro innata pia et paterna erga regnum hoc atfectione et sollicita
cura primo et ante omnia de futuro rege et successore eligendo cum
eisdem fidelibus suis statibus et ordinibus regni tractare et concludere
statuisset, in eoque status et ordines benigne requisivisset, ad quam saerae caesaeae regiaeque maiestatis benignam requisitionem iidem status
et ordines matura consilii deliberatione praehabita post longos tractatus
in serenissimum principem Ferdinandum secundum, dei gratia regem
Bohemiae, archiducem Austriae, ducem Burgundiae, Styriae, Carinthiae,
Carnioliae et Wirtembergae, marchionem Moraviae, comitem Habspurgi et Tyroiis, dominum itidem nostrum clementissimum, unanimiter
consensissent. Priusquam tamen status et ordines de vetusta lege et
longa serie observata hactenus consuetudine eundem dominum regem
Bohemiae in dominum et .regem eorum liberis et communibus votis
elegissent, declarassent et pronunciassent, eidein domino regi articulos
subinsertos acceptandos, confirmandos ac per eundem dominum regem
suo tempore regiminis firmiter et inviolabiliter observandos demisse
porrexissent. Quorum humilibus postulates eadem maiestas regia be
nigne admissis dictos articulos omniaque et singula in eis contenta
acceptare, confirmare et litteris quoque suis superinde assecuratoriis
sigillo et manus propriae subseriptione roborare et tandem eisdem dominis universis statibus et ordinibus regni extradare clementer dignuta
est. Quibus extradatis et manibus nostris assignatis postularunt iidem
status et ordines, quatenus copiam seu paria earundem sub sigillo nostro
authentico in transumpto litterarum nostrarum eisdem cxtradaremus.
Quarum quidem litterarum assecuratoriarum tenor talis est:
(Gl. prediduu ispravu od 15. maja
1618.)
Nos itaque iuxta postulationem eorundem dominorum statumn et

ordinum regni praeinsertas litteras sacrae regiae maiestatis assecuratorias praesentibus litteris nostris de verbo ad verbum sine diminutione et augmento aliquali inscribi et inseri facientes sub sigillo nostro
authentico extradandas duximus et concedendas. Datum Posonii die vigesima quinta mensis maii anno domini millesimo sexcentesimo decimo octavo.
Comes Sigismundus Forgach de Grymes.
Emericus Zkolek.
171
Original s utisnutim palatinalnim
grebu; Privilegia nr. 137.
Kukuljevi,
peatom u kr. zem. arhivu u Za
Jura regni I, 289, 293.

104.
Prije 15. juna 1618.

Koncept kraljeva odgovora na hrvatske tegobe.
Vidit, legit atque diligenter examinavit sacra Hungariae Bohemiaeque regia maiestas, dominus noster clementissimus, quae status et
ordines ad ulteriorem sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis resoiutionem circa nonnula gravaminum puncta, scripto die hesterna exhibito porro movenda atque propcmenda censuerunt. Sperasset equidem
maiestas sua regia anterioribus responsis perquam clare atque dilucide
statuum postulatis atque desiderio hac in parte satisfactum fuisse, neque
ullam residuae alicuius difficultatis vel obscuritatis remoram iniici po \
tuisse pro consueta tamen benignitate et gratia sua regia, qua et statibus nulla non occasione gratineatum et negotio huic desideratum
tandem aliquando finem impositum cupit, ad eadem in subsequentem
modum mentis suae sensum clementer exponit.
Et quidem de praetensis regnorum Croatiae et Sclavoniae gravaminibus, postquam cum eorundem legatis et deputatis nomine maiestatis
suae regiae actum transactam sit, quemadmodum iidem ad status h;md
dubie retulerint, pluribus disceptare maiestas sua regia nihil riecessum
iudicat.
,
\ Koncept . i kr. dr. arkivu u Beu;
Hugarica.
Spolja suvremeni pripis: 18 iunii 1618. Responsum regis ad ulte

riorem statuum petitionem, exhibitum die ut supra.
105.
15. juna 1618.
Odgovor kralja
Matije
II. na hrvatske tegobe, iznesene na

saboru.
Ulterior resolutio
replicam statuum regni
suae caesareae
Hungariae.
pozunskom
maiestatis
ad
Quoad postulatum de supremo capitaneatu Carolstadiensi, bano

Sclavoniae conferendo et banatui incorporando, declaravit iam ante ma
iestas sua caesarea, quod a vacantibus officiis et capitaneatibus indigenae nequaquam excludi ? sed eorum quoque debita ratio haberi debeat.
172
ita etiam tam personae domini bani, quam solutionis confiniorum Sclavoniae, velut ut vocant banalium, sua maiestas condignam semper rationem habebit; de incorporatione autem ilia cum solutionem pro
vinciarum annexam habeat, non requisitis provinciis, certi quid
statui non potest, sed in proximis provinciarum comitiis poterunt
domini status Sclavoniae negotium hoc proponere. Suae maiestati erit
cordi, ut hoc negotium promoveatur. [Nunc autem quod petitur, novum
est, in quo regia maiestas sua non auditis provinciis suis haereditariis,
cum quibus praedecessores Hungariae reges peculiana pacta super hoc
puncto sanciverunt, sese resolvere non possit. Poterunt itaque hanc rem
incliti Hungariae status in conventibus provincialibus proponere, ubi
conveniens responsum sint habituri]. 1 )
Ut supremus capitaneus Sclavoniae in causa defensionem patriae
concernente suam cum bano correspondentiam et mutuam intelligentiam
habeat, aequum maiestas sua censet, atque ita deinceps quoque fieri
demandabit.
Quoad tertium, uti hactenus iudigenae non fuerunt praeteriti, ita
deinceps quoque aequalis illorum ratio habebitur. [Non excludentur,
ideoque maiestas sua inhaeret responso iam ante datol. 1 )
Consentit sua maiestas, ut Valachi do minis terrestribus vel decimam vel aliquid aliud certi iuxta limitationem commissariorum pendant,
quod ut commissarii adhuc sub hac diaeta nominandi, tempore commissionis peragendae certo effectuent, sua maiestas benigne curatura est
[Ratione Valachorum status et ordines ex anteriore responso intellexerint, maiestati suae nunquam displicuisse, imo etiamnum clementer
approbate, ut conveniente modo certi et definiti quid circa illos statu at.
Itaque spectabit ad status et ordines commissionem eo nomine expediendam sollicitare et sua quoque ex parte promovere vigeant status
commissionem apud suam maiestatem]. 1 )
Porro circa solutionem militum banalium, ut iuxta benignam suae
maiestatis annuentiam votis fidelium regnicolarum satisiiat deputatioque
summae ex tricesima Nedelczensi ad restaurationem praesidii Berkusevina destinata re ipsa effectuetur et residuum quoque eiusdem de
putati aliunde suppeditetur, maiestati suae curae cordique clementer
est futurum.
Sicut et quoad rationes super statu et qualitate dicae iis, quibus
incumbit, dandas et rectificandas, etsi ad conservandum ordinem moremque antiquitus solitum spectare viderotur, ut eaedem rationes ad
i ameram praesentarentur, si tamen ita expedire arbitrantur status et
ordines, quin ita fiat, non repugnat maiestas sua.
Contributiones tam in sacri Romani imperii comitiis, quam regnorum et provinciarum suarum diaetis annuit maiestas sua caesarea
se clementer sollicitaturam.
Koncept (2 komada) . i . drav.
l
arkivu u Beu;
) Ovo to je u zagradama, kasnije je u istopisu izostavljeno.
Hungarica-
173
106.
15. juna 1618. U Beu.
Kralj Matija nalaze hrvatskim staleima, da nagovore zemaljskoga kapetana

grofa Tomu Erdodyja na poslunost banu Nikoli Frankopanu
Trakomu,
ili da banu predade ast kapetansku.
Matthias etc.
Reverende, honorabiles, spectabiles, magnifici, egregii et nobiles,
prudentes item et circumspecti fideles nobis dilecti.
E x fidedigna nonnullorum fidelium nostrorum relatione non ' sine
displicentia intelleximus, esse nonnullos in medio istius regni nostri
Sclavoniae fideles nostros, qui, nescitur quibus dueti respeetibus, per
abusus et inconvenientias officio banatus regnorum nostrorum Dalmatiae,
Croatiae et Sclavoniae, quod nos ad instantiam atque supplicationem
vestram fideli nostro speetabili ac magnifico Nicolao de Frangepan comiti a Tersacz contulimus, eiusque authoritati et consuetae iurisdictioni se opponentes, difficultates et impedimenta suscitantes gubernationis eiusdem administrationem turbant, singulariter autem fidelis noster
speetabilis ac magnificus Thomas Erdeody de Moniorokerek, Montis
Claudii et comitatus Varasdiensis perpetuus comes, tavernicorum nostrorum regalium magister ac consiliarius noster, qui capitanei in regno
Sclavoniae officio fungens, militum confinariorum ordinationem, dispositionem et debitam solitamque obedientiam militarem, non solum contra
expressam nostram voluntatem et mandatum, sed et contra antiquum
usum et hactenus observatam consuetudinem ad se pertrahere niteretur,
per hocque ex divisione huiumodi disciplinae militaris et turbato processu exercitii authoritatis banalis, tarn in tuitione regni, quam administratione iustitiae confusiones causantur et regni 'status periculis
exponitur. Id quod nos tempestive praecavere et omnino avertere volentes, pro veteri more et consuetudine hactenus observata usum hunc
restituendum duximus, siquidem capitaneus regni et milites eidem subiecti a bano tanquam primario capite et locumtenente nostro simpliciter et citra omnem controversiam dependerint eiusdemque mandatis
ordinationi paruerint ac ob id etiam taxa regni inde proveniens ad
intertenendas eosdem milites sit conversa et ordinata. Mandamus proinde fidelitati vestrae harum serie, ut denuo factae huic nostrae intimationi et commissioni vos accomodantes, nullo pacto adversari et
resisti, sed declarationem hanc nostram vos quoque universi et singuli
agnoscentes et observantes, ut aut dictum capitaneatum officio banali,
prout hactenus quoque observatum plerumque extitit, annectetis, aut
praefatus capitaneus regni una cum militibus pro more veteri et consueto dicto bano nostro subesse eiusdemque mandatis ac ordinationi
semper obedire eundemque observare modis omnibus debeat et teneatur
Executuri in eo benignam nostram voluntatem, ritui et consuetudini.
174
istius regni nostri eatenus satisfacturi. Quos etiam secus facere nolumus gratiaque nostra caesarea et regia vobis benigne propensi manemus. Datum in civitate nostra Vienna die decima quinta mensis iunii
anno Domini 1618.
*
Spolja pripis:
arhivu u Budimpeti;
Concept, exped.
Mandatum ut se authoritati banali non opponant.

107.
Prije 17. jana 1617.

Pounski sabor na kraljev odgovor hrvatskim
tegobama.
S t a t u s e t or d i n e s r e g n i H u n g a r i a e a d s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e m a i e s t a t i s u l t e r i o r em et b e n i g n a m resolu
t i o n e m et r e s c r i p t u m c i r c a n o n n u l a p u n t a g r a v a m i n u m
p e r s t a t u s e t o r d i n e s s u a e m a i e s t a t i s . e x h i b i t a, q i i a e
pro ulteriore adhuc et elementi eiusdem resolution e
p r o p o n e n d a et e x h i b e n d a c e n s u e r u n t , d e m i s s e e x h i b e n t .
E t quidem quoad gravamina regnorum Croatiae et Sclavoniae,
quia sua regia maiestas assecurare intendit nuncios, in eo, quod cum
provincialibus tractatura sit superinde, tollereque se gratiose velle gra
vamina, ideo si sufficientes assecuratorias habere poterunt, bene quidem,
alioquin status et ordines regni porrectis prioribus suae maiestati gravaminibus eorundem regnorum inhaerent.
Quoad paragraphum contributiones", contenti sunt regnicolae resolutione suae maiestatis.
Koncept i kr. dr- arhivu u Beu;
Hungarica.
Spolja pripis (suvremeni): 17 junii 1618. Neto docniji:

Status
et ordines regni Hungariae ad caesaris resolu tionem et rescriptum circa
nonnulla puneta gravaminum.
108.
17. juna 1618. U Pourm.

Izabrani kralj Ferdinand II. izdaje hrvatskim staleima zasebnu krunid
benu zavjernicu prije svoga krunisanju za ugarsko-hrvatskoga
kralja
{1. jula).
Nos Ferdinandus secundus etc. memoriae commendamus et notum iacimus, quibus expedit universis, quod, cum nos generali congregatione inclitorum statuum et ordinum regni Hungariae et partium ei annexarum
ex edicto sacrae caesareae regiaeque maiestatis. patruelis et patris nostri
176
bservantissimi, ad quartam diem pfoxime praeteriti mensis martii in
civitate Posoniensi ultimatim promulgatae ex benigna eiusdem caesareae maiestatis voluntate praeessemus, iidemque status et ordines praedicti regni Hungariae partium ei annexarum ex singulari et paterna
suae caesareae maiestatis erga nos benevolentia et amore nos in tuturum ipsorum dominum et regem unanimi consensu rite elegissent, extune
iidem status et ordines regni certa quaedam gravamina ipsorum praefatae caesareae regiaeque maiestati, ante felicem coronationem nostram,
sub praesenti diaeta iuxta diploma eiusdem caesareae maiestatis praedictis statibus datum effective tollenda, humilime porrexissent, ex
quibus quaedam statuum et ordinum regnorum Croatiae et Sclavoniae gravamina, utpote conclusionibus Viennensibus et aliis articulis annorum subsequentium comprehensa, ad debitum efi'ectum neque
per praefatam caesaream maiestatem neque per nos deduci potuissent, ob hoc nos eosdem status et ordines dictorum regnorum
Croatiae et Sclavoniae pro dementi nostra, qua semper in eosdem
ducimur propensione, in verbo nostro regio assecuramus, nos sedulo
curaturos ac elaboraturos, ut praemissi articuli et constitutiones effectuentur, qui si ante susceptionem regiminis nostri regni Hungariae
aliquo modo in etfectum deducti non forent, nos statim tempore apprehensionis regiminis dicti regni Hungariae omnes modos et rationes
inituros et adinventuros, ut tam praetitulatae Viennenses constitutiones
et articuli in effectum. deducantur, quam vero de certo et indubitato
stipendio et restitutione coniiniorum banalium provisum sit. Interea
tamen in conferendis capitaneatibus, praefecturis aliisque ofnciis conii
niorum Croatiae et Sclavoniae aequalem indigenarum eorundem regno
rum cum provincialibus nostris rationem habituros semper atque supremis praefectis et aliis capitaneis benigne ac serio mandaturos, ne
se in iurisdictionem dominorum terrestrium et liberarum ciVitatum
intromittant. Denique Vallachos in terris statuum et ordinum praeiatorum regnorum Croatiae et Sclavoniae residentes, quos sacra caesarea
maiestas iurisdictioni dominorum terrestrium per speciales commissarios sub hac diaeta nominandos applicare et subiicere benigne promisit,
nos etiam nee per nos, nee per generales aut capitaneos coniiniorum
impediemus, quin potius litteras ad eosdem generales capitaneos statim
expediemus, ut cum primum dicti commissarii suae caesareae maiestatis
et regni ad tractatum descenderint, omnem manum suam a iurisdictione dictorum Valachorum eximant et determinationi eorundem commissariorum sese accomodent. Super quibus praemissis omnibus dictos
status et ordines regnorum Croatiae et Sclavoniae vigore praesentis
diplomatis nostri propria manu nostra subscripti et sigillo nostro muniti assecuramus. Datum Posonii decima quinta Calendas iulias ' anno
Christi millesimo sexcentesimo decimo octavo.
Ferdinandus.
Ovjerovljeni prijepis palatina grofa Zigmunda Forgcha od 23. juna

1618. u hrv. zem. arkivu u Zagrebu; Privilegia nr. 138.
176
Suvremeni prijepis u kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti,
exped. cancel, nr. 171 an. 1618. s natpisom. Par diplomatis
tibus regnorum Croatiae et Sclavoniae dati."
Drugi prijepis u saborskom zapisniku
zem. arkivu; Prothocolla congr.
Conceptus
regii sta-
od 15. novembra 1622 u kr~
Kukuljevi. Jura regni 1, 294298 i II,
8384.
109.
23. juna 1618. U Pounu.

Palatin grof Zigmund Forgdch izdaje na molbu zagrebakoga biskupa
Petra TJonritrovia ovjerovljeni prijepis zasebne krunidbene zavjernice iza
branoga kralja Ferdinanda II. od 17. juna.
Nos comes Sigismundus Forgach de Ghymes, regni Hungariae
palatinus et iudex Cumanorum nec non comitatuum Neograiensis,
Sarosiensis et de Zabolch comes, sacratissimi principis et domini
Mathiae, dei gratia eleeti Romanorum imperatoris semper augusti ac
Grermaniae. Hungariae, Bohemiae etc. regis, arehiducis Austriae, ducis
Burgundiae etc. intimus consiliarius et per Hungarian! locumtenens.
memoriae commendamus tenore praesentium significantes. quibus pedit universis et singulis, quod reverendissimus dominus Petrus Domitrovich, episeopus Zagrabiensis, beatae Mariae Virginis de Thopuzka
et saneti Greorgii de Diaky ecclesiarum abbas ac sacrae caesareae maiestatis consiliarius, cxhibuit et praesentavit nobis serenissimi principis
ac domini domini Ferdinandi Hungariae Bohemiaeque regis, arehiducis
Austriae, ducis Burgundiae, Styriae, Carinthiae, Carniolae etc., domini
similiter nostri clementissimi, litteras quasdam in papyro regali pa
tenter confectas sigilloque et manus subscriptione eiusdem serenissimi
principis ac regis communitas, petens nos debita cum instantia, quatenus nos dictas serenissimi principis ac regis, domini domini nostri
clementissimi, litteras transumi et aliis litteris nostris similiter paten
ti bus inseri et inscribi insertasque et inscriptas eidem tradere dignaremur. Earum vero litterarum tenor talis est:
(Gl. prediduu ispravu od 17. juna
1618.).
Nos itaque petitione praelibati domini Petri Domitrovich, episcopi Zagrabiensis, utpote iusta benevole admissa, praescriptas litteras
antefati serenissimi principis ac regis dominique nostri clementissimi
non abrasas, non cancellatas, sed omni prorsus suspitione vitioque
carentes praesentibus nostris de verbo ad verbum sine diminutione et
augmento aliquali insertas et inscriptas sigilloque nostro et manus propriae subscriptione communitas eidem reverendissimo domino episcopo
177
Zagrabiensi dandas duximus et concedendas. Datum Posonii sabatho
proximo ante festum sanctj Ioannis Baptistae anno domini millesimo
sexcentesimo decimo octavo.
*
Comes Sigisumndus Forgaeh de ( vines.
Emerious Zkolek.
legia nr. 138.
Kukuljevi,
peatom, u Jer. zem. arhivu u Zagrebu;
Jura regni I,
Privi-
294295.
110.
12. jula 1618. Beu.

Kralj Matija II. dozvoljava gradu Varadinu
sabora trg.
na preporuku
hrvatskoga
Xos Mathias etc. memoriae commendamu.s tenore praesentium

signitieantes, quibus expedit unive'rsis, quod cum ad nos perlatuni sit,
tideles nostros universos status et ordines regni nostri Sclavoniae pro
ximo praeteritis annis in generali eorum congregatione in civitate nostra
Zagrabiensi celebrata, nnanimi consensu et paribus votis conclusisse,
ut civitas (j[uo(]ue nostra Varasdiensis, in comitatu similiter Varasdiensi adiacens, pro publico foro niderlagh nuncupato habeatur, cum.
que hoc ipsum in bonum publicum et eiusdem civitatis nostrae emolumentum cedere dignoscatur, regiae benignitatis est iustis petentium
desideriis, quae suorum ndelium subditorum eommodis utiliter videntur
convenire, facilem praebere consensum. Proinde praei'atae universorum
statuum et ordinum dicti regni nostri Sclavoniae huiusmodi conclusioni
consensum nostrum praebentes annuimus et concessimus, ut a modo
in posterum i'uturis et perpetuis semper temporibus praedicta quoque
civitas nostra Varasdiensis pro foro publico niderlagh vocato sen loco
depositionis mellis, salis, porcorum, bourn caeterorumque pecorum et
pecudum ac aliarum quorumlibet rerum venalium eo deierendarum aut
deducendarum habeatur atque omnes et quilibet negotiatores questuramque exercentes homines, qui per praefatam civitatem nostram Varasdiensem campumque et ambitum territorio eiusdem civitatis nostrae
adhaerentem versus Pettovium in Styriam vel etiam Hungariam transituri sunt, vigore praemissae statuum et ordinum dicti regni nostri
Sclavoniae conclusionis et statuti super inde sanciti primo in memorata
civitate nostra Varasdiensi condescendere atque res omnes venules
ibidem venditioni seu commutationi exponere sicque peractis ibidem
negotiationibus expost et non ante ulterius procedendi sub poena in
articulo regni nostri Sclavoniae superinde sancito expressa ei, cui incumbit, exigenda habeant potestatis iacultatem, imo annuimus et concedimus praesentium per vigorem. Et haec volumus in foris et aliis
MONUMENTA HIST. XLUI. ACTA COMITIALIA V.
12
178
loci? publicis ubique palam facere proclamari, praesentes vero, quas
seereto sigillo nostro, quo ut rex Hungariae utiiimr. in pendenti communiri fecimus, post earum lecturam semper reddi voluinus et iubemus
praesentanti. Datum in oivitate nostra Vienna Austriae die duodecima
mensis iulii anno domini millesimo sexcentesimo decimo octavo, reg
no rum etc.
Budimpeti.
Koncept s datumom die octava mensis iulii u kr. ugar. zem. arhivu,
Concept, exped. cancel, nr. 167. 1618*
ill.
'
23. jula 1618. U Beu.

Kralj Matija II. imenuje vesprimshog biskupa Franju Ergeljshoga pred
sjednikom srpske (vlake) homisije i daje mu neke uputeE p i s c o p o W e s p r i m i e n s i.
Matthias etc.
Kecenti te meinoria tenore non ambigimus, in proxime praeterifa diaeta Posoniensi inter alias conelusiones etiarn hoc statutum est.
ut Valachi, qui superioribus annis iugum Turcicum i'erre recusantes
relietis prioribus sedibus tutioris permansionis gratia ad nonnulla regiiorurn nostrorum Croatiae et Sclavoniae loca partesque ehristianitatis
concesserant inibique domiciliis et mansionibus fixis etiam nunc commorantur, tandem. aliquando dominis ipsorum terrestribus, quorum fundos
atque terras inhabitarent. eonsignarentur iurisdictionique eorundem dominorum terrestrium subderentur. Et ne ista subiectio in grande ipso
rum Valachorum praeiudicimn tieret, conclusum est, ut medio instituendae commissionis illae difficultates tollerentur, quo imposterum
sciretur. quidnam et quantum census iidem Valachi quotannis, donee
meliora aitulserint tempora, dominis terrestribus pendere deberent et
ultra quod cogi et adigi haudque possent. Cuius quidem instituendae
commissionis te futurum praesidem eonstituentes, tidelitatem tuam clementer hortamur tibique harum serie firmiter committimus et man
damus, quatenus receptis praesentibus primo quoque tempore absque
longiori procrastinatione certificates primum de loco et termino insti
tuendae commissionis concommissariis tuis, tidelibus nimirum nostris
magnifico Francisco de Batthian, comite comitatus Soproniensis, agazonum nostrorum regalium in Kungaria magistro et consiliario nostro,
item egregiis Benedicto Pakay, personalis praesentiae nostrae regiae
in iudiciis locumtenente et itidem consiliario nostro, ac Moyse Oziraky
nec non praedictorum Valaehoruin antesignanis, et non obstante ali-
179
cuius praefatorum concommissariorum tuorum absentia, sed loco absentium aliis subrogates, in regnuni nostrum Sclavoniae te conferre atque
ibidem praefatos Yalachos iurisdietioni eorum, quorum fundo.s tenent,
quoad limitandos census et redditus annuatim per ipsos Yalachos
deinceps praestandos, tenendos et possidendos, pariter et habendos
iuxta articulum superinde in novissima diaeta Posouiensi sancitum.
tradere et assignare absque aliquali diiticultate et renitentia debeas et
tenearis. Et post hoc super hac commissione factaquc praestandorum
censuum limitatione litefas dehinc testimonials sub sigillo nostro iudiciali, apud praefatum personalis praesentiae nostrae regiae in iudiciis
locumtenentem habito, partibus ipsis extradandas volumus et iubemus.
commimi id suadcnte iustitia. Secus etc. Datum in civitate nostra
Vienna die 23 mensis iulii anno domini millesimo sexcentesimo decimo octavo.
Koncept kr. ugar.
cancel, nr. 174. an. 1618.
arhivu u Budimpeti;
Concept, exped.
112.
23. jula 1618. U Beu.

Kralj
Mafija II. daje uputu komisarima

Pdkai/ju i Mojsiji
Franji ,
Gzirukijju.
Benediktu
Matthias etc.
Egregie fidelis nobis dilecte.
liecenti te memoria tenere non ambigimus in proxime praeterita
diaeta Posoniensi inter alias conclusiones etiam hoc statutum est, ut
Valachi. qui superioribus annis iugum Turcicum i'erre recusantes, relictis prioribus sedrbus tutioris permansionis gratia ad nonnulla regnorum nostrorum Croatiae et Sclavoniae loca partesque christianitatis
concesserant inibique domiciliis et mansionibus fixis etiam mine commorantur, tandem aliquando dominis ipsorum terrestribus, ijuonmi t'undos
atque terras inhabitarent. consignarentur iurisdictionique eorundem dominorum terrestrium subderentur. E t ne ista subiectio in grande ipso
rum Yalachoruin praeiudicium tieret. conclusum est, ut medio instituendae commissionis illae difftcultates tollerentur. <|uo imposterum
seiretur, quidnam et quantum census iidem Valaehi quotamiis, donee
meliora aifulserint tempora, dominis terrestribus pendere deberent et
ultra quod cogi et adigi haudque possent. E t cum pro huiusmodi instituendae commissionis praeside fidelis noster reverendus Eranciscus
Ergelius episcopus ecclesiae Yesprimiensis locique eiusdem comes per
petuus et consiliarius noster sit denominatus. atque inter caeteros
commissionis collegas fidelitas etiam tua annumerata esse dignoscitur.
dedimus eidem commissionis praesidi in mandatis. ut absque longiori
mora de termino et loco collegis suis certitieatis. in Sclavoniam venire
180
ibidemque iuxta saucituin articulum. rem exequi deberet. tidelitatem quoque tuam clenienter liortamur tibique liarum serie firmiter committinms et maudamus, ut. dum et quando per praefatum
coniinissionis praesidem de termino locoque certificates t'ueris, te quoque.
sepositis quibuslibet interea privatis tuis negotiis, in Sclavoniam te
conferee ibidemque adliibitis mutuis curis. iuxta sancitum superinde
artieulum difficujtates inter Valaebos et t'undorum, quos iacolunt. terrestres dominos vigentcs complanare atque certain praostandorum censuum limitationem eisdeni ordinare et instituere velitis et debeatis.
Secus etc. Datum in civitate nostra Vienna die 23 mensis iulii anno
domini millesiino sexcentesimo decimo octavo.
Domino
[ a 11 h i a n i |
< P e r s o n a l i > in siinili.
I Cziraky
Koncept u kr. ugar.
j
zem.
arkivu u Budimpeti;
Concept, exped.
113.
16. augusta 1618. U Zagrebu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i u l i do m i n o r u ni s t a t u u m et o r d i n u ni r e g n o r u m
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i ipso rum c o n g r e g a t i o n e ex e d i c t i l l u s t r i s s i m i c o m i t i s d o m i n i N i c o l a i d e
F r a n g e p a n i b u s etc. e o r u n d e m r e g n o rum b a n i , in l i b e r a
regia civitate Montis Graecensis Z a g r a b i e n s i s decima
s e x t a et a l i i s i m m e d i a t e s e q u e n t i b u s d i e b u s m e n s i s a u g u s t i
e 1 e b r a t a, c o n c l u s i a n n o d o m i n i m i 11 e s i m s e x e n t e s i
decimo octavo.
Inprirnis per illustrissimum dominum banum serenissimus rex
Ferdinandu, noviter i osonii electus et cotonatus, statibus et ordinibus
regni pro futuro ipsorum rege clementissimo solenniter publicatus est.
Deinde admodum reverendisimus Baltbasar Xapuly, praepositus
Zagrabiensis et Stephanus Patachich, prothonotarius regni, ad proxime
praeteritam diaetam regni Hungariae delegati nuueii, retulerunt legationis ipsorum seriem et exhibuerunt articulos in "eadem diaeta sancitos,
cum certis duobus diplomatibus praet'ati serenissimi regis Ferdinandi,
uno regno Hungariae, altero vero statibus et ordinibus regnorum Croatiae et Sclavoniae datis, quibus quidem nunciis in ret'usionem expensarum ad priores sexcentos florenos adduntur trecenti t'lorcni hungaricales.
*
#
Cum iuxta continentias praemissarum constitutionum Posoniensium
181
nova connumeratio fieri debeat, 1 ) dicatores in eomitatibus. quidem Zagrabiensi et Crisiensi Lucas Chernkoc2y pro dicatore et pro iurato
nobile, Martinus Kupinzky ; in Varasdiensi autem Moyses Zaboky pro
dicatore et Stephanas Gereczy pro iurato nobile eliguntur, addito
eisdem in uno quoque proeessu iudice nobilium inxta formam solennis
iuramenti per eosdem coram regno praestiti et instructionem eisdem
dandam, quorum quidem conscientiosae limitacioni et solenni iuramento
committitur connumeratio fumorum. Habebunt autem singuli illorum
pro salario quinquaginta i'lorenos et bona ipsornm propria pro hoc
anno a contributione dicae duntaxat regiae exempta erunt.
Ad intertentionem vero peditum regni Colapianorum pro hoc anno
omues status ac ordines regni a singulo i'ttmo florenos hungaricales
quatuor, similiter ad exolutionem honoraru serenissimi Ferdinandi regis
a singulis lumis florenum unum, insuper ad conservationem coronae
florenum unum et ad coemptionem domus Posoniensis denarios sexaginta contribuent in duobtis terminis, medietatem quidem in festo beatiii- Martini episcopi et cont'essoris, residuum vero in festo beati Georg2. apr.
martyris et militis proxime f'uturis. Peditos autem regni tanto numero 1619deineeps interteneantur, quot videlicet praemissa contributione quatuor
florenorum exolvi possint: vaivodae superflui exauthorentur et singuli
vaivodae quinquaginta pedites sub se habeant. Vaivoda vero unus per
mensem ad caput decern duntaxat Rhenenses pro salario habebit et
unum servitorem. qui peditis munia obire valeat, intertenere possit :
secus i'acientes stipendio priventur. Deineeps autem pro exactione restantiarum in vadiatione non bona mobilia colonorum, sed ipsaemet
colonicales sessiones pro quantitate dicae per indices nobilium pro
regno occupari debebunt.
Et cum laboratores suos comitatus Varasdiensis ad fossatum Caproncense destinavit, comitatus quoque Zagrabiensis et Orisiensis a
singulo i'umo duos manuales laboratores, a quatuor vero t'umis unum
currum ad vecturam roborum ad decern dies ad restaurationein coniiniorum Petrinensium et Colapianorum praesidiorum iuxta limitation em
domini bani riendam praestabit, exceptis bonis castri Selin, quae ad
t'ortificationem eiusdem arcis relinquuntur.
Ad instantiam magniiici domini Xicolai Draskovich contra Xicolauin Pavkovich," civem civitatis Zagrabiensis, alias officialem rationarium eiusdem domini Draskovich, tunc teinporis in castro Medve degentem, ad revisionem rationis eiusdem Pavkovich deputantur:
dominus praepositus Zagrabiensis, 2 ) .Benedictus Vinkovych canonicus,
Gregorius Jagatich, Gregorius Sugnietich, Ludovicus Bedekovicb et
Christophorus Petheo, non obstante unius vel alterius absentia, loco
quorum partes alios substituere possint.
Acceptantur per regnicolas expeditoriae de dato vigesima seeunda 22 - -"na
iunii anni domini millesimi sexcentesimi duodecimi emanatae quondam
x
) 1618 : XLI (,.De modo in nova connumeratione portarum observando").
-1 Baltazar Xairalv. Dvorniei.
182
domini loauiiis Draskovieh sub propria Feliciani ratione trecentoruin orenorum in exolutionem assessorum baualium per praedietum
dominum Ioanncm Draskovieh datorum.
Ad instantiam magnifici domini Ioannis Keglevich contra dominam
relictam spectabilis ac magriiiici quondam domini Benedicti Turoezy
ratione eertae eontributionis bonorum castri Lobor per praefatum olim
dominum Benedietum Turoezy perceptorem, statutum est, ut coram imo
iudiee nobilium eomprobetur dominum Benedietum Thuroczy aceepisse
praefatam eontributiqnem, si comprobari potorit, solvat domina relieta
sin minus eadem bona Loboriensia exolvant praemissam dicam regni.
Similiter etiam de aliis similibus fiat idem mdicium.
Ad instantiamhaeredum magnifici quondam domini Xicolai Istvanfly*)
contra cives Zagrabienses ratione expeditoriarum per eameram Hungaricam pro trecentis llorenis datarum statutum est. civitatem Zagrabiensem expeditorias in specie debere producere et restituere haeredihus
Nicolai Istvanffy. alioquin eadem civitas aut tunc temporis iudex civitatis persolvat praescriptos trecentos florenos hungaricales.
Praeterea statutum est, prout antea sic deinceps quoque eoneinatores haeretici in regnum per quosvis non inducantur, alioquin
iuxta praecedentium annorum artieulos contrafaeientes puniantur, protestantibus dominis comitibus a Zrinio.
Ad ([uer<dam civitatis Varasdiensis contra relictam Stephani lladovich iudicis nobilium ratione pereeptionis taxae, anni domini niillesimi
Leu. sexcentesimi decimi septimi per eundem Radovich perceptae et exaetori
non administratae, statutum est, ut pro percepta pecunia ex bonis dieti
Stephani Raovich satisl'actio impendatur per unum iudicem nobilium
comitatus Varasdiensis eivitati Varasdiensi, super quo protestatur egregius Ioannes Budor in persona eiusdem relictae, eandem neque esse
eitatam neque teneri rcspondere neque absque revisione iuris quicquam
dare, velle.
Deputantur autem exactores rationum reverendissimus dominus
episcopus, 1 ) dominus banus, dominus Ioannes Keglevyeh, praepositus 2 )
et lector Zagrabiensis _) et similiter.praepositus Chasmensis, prothonotarius regni,*) Gregorius Petheo, Gregorius Sugnyetieh, Ioannes Budor
et Xieolaus Malenich, qui tam ab exactoribus, quam vero iudicibus
nobilium et vicecomitibus, iuxta anni superioris constitutionein. rationem exigant non obstante tamen unius vel alterius absentia.
Ad (]uerelam egregii Francisci Petheo contra magnificam dominam
Marianam Alapy, magnifici quondam doniini Petri Draskovieh reliftam
viduam, ratione bonorum rerumqu'e mobilium quondam Gabrielis Petheo
*) Nikola Istvanffy umr'o je 1. aprila 1615. u Vini ci, gdje je i pokopan: jo
danas nalazi se tue grobna nm ploa s natpisom (gl. u u 1 j e v i , Natpisi u Hrvat
skoj i Slavoniji, 309).
') Petar Domitrovi.
2
) B a l t a z a r Napuly.
3
) Pavao Jagusti.
4
) Stjeuan Patai.
183
et Susannae Revay, consortia eiusdem, ad fideles manu dietae dominae
Marianae Alapi et domini quondam Petri Draskovich una cum puella
Ursula datarum, statutuni est, tit easdem res eadem domina suo tem
pore sub iuramento coram prothonotario regni producere teneatur,
interim vero pro extradata anni 1615 bona eiusdem Francisci Petheo lew.
non vadientur, donee expeditoriae exactoris apud dictam dominant in
reposito habitae non revidebuntur.
Kuchari in Gradecz reverendissimi domini epis.copi Zagrabiensis
ad tres i'umos dicati, ex quo miserabiles personae in eonfmiis esse
dignoseantur, ideo absolvuntur a contributionibus regni.
Proseribitur Franciseus Fliok, prout proscriptus est etiam in
Hungaria, et sic etiam alii omnes in comitatibus regni HungariaC
proseripti.
Destinantur commissarii ex parte regni penes eommissarios- eaesareae maiestatis in negotio resignationis Valachorum dominis terrestribus
illustrissimus dominus banus, magniiiciis dominus Ioannes Keglevych,
dominus praepositus Zagrabiensis, 1 ) mgister prothonotarius, 2 ) Gregorius
Petheo, non obstante imius vel alterius absentia et vieebanus regni, 3 )
ad quorum quidem expensas destinantur ex parte regni ducenti floreni,
reliquum vero suppeditare tenebuntur Valachorum domini terrestres.
Denique iidem universi status ac ordines regni pro futuro emolumento eorundem concluserunt, ut a singulis fumis mixturae seilieet
milii et siliginis per unam quartam Zagrabiens.em eontribuant et ad
nianus iudicis iuratorum civium et communitatis civitatis Zagrabiensis
ad lestum Omnium Sanctorum proxime liituruni administrent, quod - nov.
quidem frumentum eadem civitas pro sale aci utilitatem regni convertendo permutare et eundem salem mensibus proxime futuri anni. maio
videlicet, iunio et iulio, ad rationem regni vendere teneatur, ita nimirum, ut intra tres praescriptos menses nullus regnicolarum aut exter-
norum pro usu proprio vel subditorum suorum externum salem indtieere sub poena amissionis mercium et iumentorum, in duabus quidem
ad regni, in tertia vero partibus ad vadiantis visum convert endorum,
ausit.
Praeterea quoniam articulus de loeis depositionum inellis Crapinae
et Varasdini superioribus annis in nullam regni, sed privatorum quorundam utilitatem sancitus sit, ideo annihilatur, statutuni est, verum
ut deineeps omnes regnicolae a singulis vasis mellis tarn propriae
allodiaturae, quam emptitiis per denarios 50 in utilitatem regni convertendis in loco tricesimae proximo solvant hominibus ad id destinatis,
a qualibet autom sarcina mellis unius equi solvatur per denarios decern,
ab olei per denarios 10, a salis per denarios 8, a irumenti per dena
rios 4, a paunigrisii 4, a singulis vero bobus per denarios 40, ab equis
sive vetulis sive iuvencis per denarios 40, ab una vaeca per denarios
1
2
3
) Baltazar Xapuly.
) Stjepan Patai.
) Krsto
Mi'njavi.
184
25. a singulo porco per denarius 8, ab ove vero vel cap per denarios, ab una cute boviiia per denatfios 4, a curru frumenti per deiiarios 32, excepta tamen in praemissis et protit haetenus sic deinceps
quoque libera permanente alodiatura dominoruni magnatum et nobiliuin
regni.
Ad instantiam familiae Berzaianae iuxta deliberationem sedis iuridiciariae comitatus Yarasdiensis ratione rectificationis bonorutn impignor at rum et aliarum eontravorsiaruin inter eaudem familiam, factum
bonorum eiusdem tangentis, exmittitur similiter in hoc comitatu Zagrabiensi G-regorius iagatich vicecomes.
Destinantuf ad componendas controversial inter dominos Konzkv :
revetehdiss'imus dominus episcopus Zagrabiehsis 1 ) magister Stephahs
Patachicli, dominus lector,2*) Grogorius Sugmetich, (-rregorius Petheo,
Ludovicus Bedekovich, Tliomas Mikulyeh, non obstante unius vel alterius
absentia, salva acquisitione poenae violentiarum, verum duutaxat ra
tione rectificationis arcis et bonorum inter eosdem ffatres fiendae fiat
complanatio et rerum mohiliuin.
Statutum etiam est. ut in causis domini bani ratione prosequtitionis li([uidorum debitorum. jiraesertim autem contra familiam Mogorych movendae, penes artkulum Sclavonicum procedatur. niandatum
autem ad instantiam eiusdem domini bani sub sigillo regni expediatur
ad iinura vieecomitem comitatus Zagrabiensis.
Publicatae sunt egregii Nicolai Malenicb patibulares literae, 3 )
contradicentibus episcopo Zagrabiensi, capitulo Zagrabiensi, domina
Anna Maria ab Aynkeren, relicta vidua domini Nicolai de (xregoriancz.
tota familia Erdeodiana et Rattkayana, domino Keglievich ac tota
nobilitate campi terrestris Turopoliensis, quod videlicet iidem protes
tante* in bonis et iuribus ipsorum possessionariis praemissas patibtilares cxercere mimine permittent.
E x quo Graspar lankovych ratione verberationis nobilis Pauli Hraztovzki, viceiudicis nobilium comitatus Zagrabiensis, per dominum banum
tanquam magistratum citatus sit in praesentem congregationem regni
neque comparnerit, ideo nisi comparuerit in proxime futura congregatione regni, statim proscribatur et per eimdem dominum banum, ubiennque poterit, capiatur.
Egregius Ioannes Petriehevieh de Miketincz, familiaris magnifici
domini Nicolai Draskovich de Trakostyan, in persona eiusdem domini
sui contra magnificam dominam Mariannam Alapy relictam viduam
magnifici quondam domini Petri similiter Draskovich, utpote dotalistam.
natnralem autem tutricem magnifici pueri (raspari ex pfaefato domino
et rnarito suo suscepti quefitlose proposuit, qualiter dicta domina Marianna Alapy dotalista existens, universa privilegia et literalia instru
menta familiae Draskovichianae factum bonorum castrorum Trakostyan
et diruti Kainennicza in comitatu Varasdiensi existentiuiu habitorum
x
) Petar Donritrovie.
) Pavao .lagustu'.
3
) (41. gore br. 92 od -2-1. aprila 1617.
2
18S
concernentia, alias per eundem dominum Nicolaum Draskovich et dominatn Evam Istli vanity, matrem eiusdem, praetitulato ([iiondam Petro
Draskovich tanquam rratri seniori tradita, 1 ) contra decreta regni et
potissimum contra novissimam constitutionem Posoniensem 2 ) apud se
detinerent, neque eadem post mortem et decessum dicti domini et
mariti sili antelato Xicolao Draskovych ntpote fratri seniori, cui
videlicet conservatio huiustnodi privilegiorum competeret, assignare
vellet, solenniter in eo protestatus est, ut liceat sibi contra eandem
doininam dotalistam vigore praemissi articuli Posoniensis novissimae
constitutionis contra dotalistas alienorum privilegioruni detentrices
editi, procedere. Uncle status ac ordines regni praenominatam dominam
Mariannam Alapy nomine eorundem statuum ac ordinum de praemissonifli privilegiorum restitutione medio unius iudicis nobilium regni
ex superabundant! admonendam esse censont, quae si dicta privilegia
restituere noluerit, liceat dicto Nieolao Draskovich vigore praescripti
articuli Posoniensis contra dictam dominam. dotalistam procedere.
Lecta per prothonotarium regni.
Pfothoeolla congreg. If, 134130, . zem. arkivu u Zagrebu.
.
'28. augusta 1618. U Beu.

Meskripti kralja Maiije II. u poslu srpske (vlaske) komisije i pouti, zak.
cl. XXXII
:1618.
a)
A d r e v e r e n d i s s i m u m d m i n u m V e s p r i m i e n s e m.
Matthias etc.
Fideli nostro reverendo Francisco Ergelio, episcopo Vesprimiensi
locique' eiusdem comiti pcrpetuo et consUiario nostro. salutern et
gr a ti am.
Heverende fidelis nobis dilecte.
Recenti te memoria tenere haud ambigimus in proxime praeterita .diaeta Posoniensi artieulo trigesimo secundo statutmn esse, ut
tandem iuxta praecedentium etiam annorum constitutiones universi Valachi in confiniis et limitibus praedictorum regnorum nostrorum Croatiae et Sclavoniae degentes ex iurisdictione et potestate quorumvis
capitaneorum nostrorum confiniariorum eximantur ac dominis terr.estribus, quorum fundos, terras et dominia incolunt, consignentur iurisdictioni(|ue ipsorum plenariae per certos commissarios subdautur,
-) Gl. ..Sabor, spise-1 IT. 137140 (1. maja 1584.)
'-) 1618: LXl (..Qualiter nrocedendum contra dotalistas" ctc.j
18G
quorum cum tit praeses iiieris denominatus. Pro eo lidelitateni mam
clementer hortamur tibique harum serie firmiter praecipientes comniittimus et mandamus, (|iiatenus aeceptis praesentibus primo quoque tem
pore et absque ulterori procrastinatione, certificatis primum de loco et
termino mstituendae eommissionis concommissariis t u i s , . m praecitato
articulo simili specificatis, fidelibus nimirum nostris magnifico Fran
cisco de Batthyan, comite eomitatus Soproniensis, agazoniim nostrorum
regalium magistro et consiliario nostro, egregiis item Benedicto Pakay,
personalis praesentiae nostrae regiae in iudiciis locumtenente, consi
liario itidem nostro, ac Moyse Cziraky nee non antesignanis praedietorum Valaehorum et per eos uuiverso praedeclarato populo valachorum, non obstante alieuius praei'atorum concommissarioruni tuorum.
absentia, sed authoritate tibi per artieulum attributa, loco absentium
aliis subrogatis, in praedicta regna nostra Croatiae et Sclavoniae illico
te conferre atque ibidem ctmctos praefatos Valaclios ex iurisdietione
ac potentate praemissorum nostrorum capitaneorum praesidiariorum
exemptos plenariae iurisdictioni et dominio dominorum terrestrium,
quorum rondos terrasque et territoria ac limites tenent et incoltmt,
cum omnibus ipsorum pertinentiis, utilitatibus, emolumentis, iruetuositatibus et obventionibus quibuslibet, tenendos, possidendos pariter
et habendos, iuxta tenorem praeallegati articuli trigesimi seeundi, tradere, subiicere et assignare plenoque ipsorum dominio subdere cum
dietis tuis concommissariis vel aliis m locum eorum .modo. (pio supra,
substitutis absque omni difficultate, dilatione ac praetensione quavis
modis omnibus /lebeas et tenearis. Et postbaec super ista commissione
literas delaine testiinoniales sub sigillo nostro iudieiali. apud praetatum
personalis praesentiae nostrae regiae in iudiciis locumtenentem babittim..
partibus ipsis extradandas volumus et iubemus. eommuui suadente
iustitia. Seeus etc. Datum in civitate nostra Vienna die vigesima oetava
mensis augusti anno domini 1618.
'
I) .
A d a e t e s n mm issarios
s il i u ni.
in si m i l i r in a m i s-
Matthias etc.
Magnifice etc. Egregie etc.
Meminisse bene poteris, te quoque inter caeteros eommissarios.
(|iii in regnis nostris Croatiae et Sclavoniae universos degentes Yalaclios ex iurisdietione et potestate praesidiariorum capitaneorum nos
trorum sunt exempturi plenariae|ue iurisdictioni et dominio domi
norum terrestriuni, quorum fundos territoriaque et dominia incolunt,
restituturi, in generali articulo trigesimo seeundo diaetae Posoniensis
proximae praeteritae i'uisse denominatum. Pro eo lidelitatem tuam cle
menter hortamur tibique harum serie firmiter praecipientes committimus
et mandamus, quatenus, dum et quandocunque per tidelem nostrum
187
Franciseum Ergeliuni, episcopum Yesprimiensem looique eiusdem coinitem. perpetuum et consiliarium nostrum, istius eommissionis prae siem, superinde extiteris certiftcatus, sine ulla inorae intercessione
citraque omnem dirficultatem et excusationem te in praedicta regna
nostra consequenterque locum conferre et in termino comparere ac universain praedietam gentem Valacham manibus et iurisdictione annotatorum capitaneorum nostrorum praesidiariorum iuxta praeallegatum
artieulum' trigesimum secundum praemissorum dominorum terrestrium,
quorum fundos et dominia quavis ratione incolunt, plenariae ac omnimodae iurisdictioni et dominio cum omnibus ipsorum pertinentiis, utilitatibus, emolumentis, fructuositatibus et obventionibus quibuslibet subiicere et assignare tenendos, possidendos pariter et habendos modis
omnibus debeas et tenearis. Datum ut supra.
)
A d c a p i t a n e o s < n f i n i u m r e g n i 8 1 a v n i a e.
Matthias etc.
Fidelibus nostras niagnitieis, egregiis, nobilibus item et strenuis,
supremo et aliis universis cunctorum praesidiorum et confiniorum no
strorum regni nostri Sclavoniae capitaneis, 1 ) vicecapitaneis et quibusvis
praesidiariis officialibus, quoeunque mimere militari fungentibus, tarn
i'uturis quam praesentibus, simul vel divisim constitutes, salutem et
gratiam.
Quia superioribus temporibus capitanei praesidii nostri Caproncensi extra omnem usci nostri regii et regni utilitatem bona eiusdem
loci possedissent, subditosque et colonos a debita praefati regni nostri
iurisdictione, oneribus dieisque nostris regiis et consuetis contributionibus solvendis gratuitisque laboribus praestandis ac decimis ecclesiae
dei pendendis, instar aliorum regnicolarum nostrorum subtrahere avertereque violenter praesumpsissent et nonnulli praeter praedictos etiam
capitaneos Oapro.ncenses reliquorum praesidiorum capitanei in bona et
iurisdictionem dominorum terrestrium et liberarum eivitatum sese immiscere et immittere decimasque denegare pari ratione ausi extitissent.
ideo in proxime praeterita diaeta Posoniensi articulo trigesimo tertio
statutum extitit, ut si qui ex praedictis officialibus istorum eonfimorum.
nostrorum quempiam ex praemissis excessibus perpetrare praesumpserit,
officii sui periculum patiatur. Ne itaque constitutionis praedictae tenor
vos et vestrum singulos lateat neve legisque huius ignorantiam post
factum pro subsidio et retugio habere valeatis, et quilibet suo iure sub
felici regimine maiestatis nostrae cum satisfactione potiatur: vobis et
vestrum singulis earn non modo clementer intimandam, verum etiam
firmissime praecipiendo committendum esse duximus, quatenus aeceptis
praesentibus a modo deinceps tarn praet'atos universes subditos anno') Sa strane'.
Infra acl (Toatieos capitaneos ponatur regni nostri Croatiae".
188
tati praesidii Caproncensis, quam. aliorum loeorurn et praesidiorum
nostrorum in praedicto regno nostro Sclavoiiiae existentium aut eisdem
locis quosvis proximos aceols a iurisdictione et potestate regni solita, multo minus dioa nostra regia aliisque contributionibus gratnitis
item laboribus ae oneribus quibusvis quemadmodum nee a praestatione
decimaruui ecclesiae dei. uti praemittitur, subtrahere aut avertere vosque in quaevis bona et iurisdictionem dominorum terrestrium ac libe
ralnim eivitatum sub perioulo amission! oificioruin vestrorum ullo pacto
dimmittere debeatis aut sitis ausi. Communi etc. Secus etc. Praesentibus perlectis etc. Datum in ctvitate nostra Vienna die 27 mensis
augusti anno domini 1618.
d)
A d c a p i t a n e o s n f i n i r u m r e g n i a t i a e.
Matthias etc.
Fidelibus etc. Xoveritis in proxime praeterita diaeta Posoniensi
articulo trigesimo tertio generalitet' sancitum extitisse, tit si quispiam
praefectorum aut alterius conditionis ex istis continiis nostris Croaticis
sese in bona quaevis aut iurisdictionem dominorum- terrestrium immiserit subditosque quosvis eorunt a solita iurisdictione et oneribus regni
consuetis eorundemque dominorum terrestrium subtrahere attentarit,
poenam amissionis officii experiatur. Xe itaque vigor huius legis vos
ant quospiam vestrum peramplius latcat et unicuique nostra augustali regnante maiestate, quod suum est. tribuatur neque nobis postea
praedictae constitutionis ignorantia suffragan queat, pro eo vos et
vestrum singulos clementer liortamur vobisque harum serie firmiter
praecipientes connnittimus et mandamus, quatenus acceptis praesentibus eognitaque ex eadem praemissa legali sanctione nullus ex vobis
a niodo deinceps in quaevis bona iurisdictionemque dominorum terres
trium aut quosvis subditos et colonos ipsorum sese immittere aut
ipsos subditos a debita, ut praefertur. iurisdictione et oneribus qui
busvis regni aut praedictorum dominorum terrestrium sub poena in
praedicto articulo sancita debeat aut praesumat. Communi etc. Secus
etc. Praosentibus perlectis etc. Datum ut supra.
Koncept u Jer. agar. zem.
arkivu
u Budimpeti;
Concept, exped.
115.
28. augusta 1618. U Beu.

Kralj
Matija II. nalae Ivanu i iSikoU Peainoviu, poglavicama

skiJt Srha, da se komisiji stave na raspolaganje.
Matthias etc.
Strenui fideles
nobis dilecti. Postquam in proxime
slavon-
praeterita
>
diaeta Posoniensi per generalem determinatum sit articulum, 1 ) ut cimeti
Valaehi in regnis nostris Croatiae et Sclavoniae degentes ex potestate et
iurisdictione capitapeorum nostrorum in istis cont'iniis nostrjs praesidentium exempti et eliberati dominorum terrestrium, quorum ditiones terrasque et iimites ineolunt, plenariae tandem iurisdictioni dominioque pleno
subdantur, quod nos per certos commissarios nostros. praesidcm fidelem
nostrum reverendum Franciscum JKrgelium episeopum Wesprimiensem locique eiusdem comitem perpetuum et copsiliarium nostrum effectuanduin
esse et ad i'inem perducendum benigne decrevimus. Pro eo lidelitati vestrae,
tanquam in eonimiis Sclavonicis residentium Valachorum primoribus et
praeeipuis capitibus, haruin serie- clementer et firmiter eornmittimus
et mandamus, quatenus aeceptis hisce praesentibus nostris praedietos
universos Valachos in Sclavonieis, uti praemittitur, coniiniis habitantes,
ita informare et inducere debeatis, ut ipsi sine ulla excusatione aut reclaraatione aut omnes et singuli aut eorum delegati, dum et quandocunque
per praedietos commissarios aut praesidein ipsorum praedictum episeo
pum fuerint primores eorundem Valachorum requisiti, in loco et termino
per ipsos praefigendis coram eisdem commissariis demisse eomparere
ipsorumque deliberationi, determinationi ac finali conclusioni iuxta alias
etiaiii literas nostras patentes ad ipsos et praet'atum episeopum prae
sidcm commissionis direetas obtemperare obedireque sint obstricti ac
obligati. Nee secus feceritis. In reliquo gratia nostra vobis -bene propensi manemus. Datum in civitate nostra Vienna die vigesima octava
mensis augusti anno domini millesimo sexcentimo decimo octavo.
Matthias. '
Valentinus Leepes,
cpiscopus Nittriensis-'.
A tergo . Streuuis Ioanni et Nicolao* Piassinovych etc. simul vel
divisim constitutis etc. fidelibus nobis dilectis.
arhivu u Zagrebu;
Politicum.
Prema tome to se ovo pismo nalazi u nadbiskupskom
se, da ovo nije nikad urueno Peasinoviima.
nadbiskupskom
arkivu, ini
116.
20. oktobra 1618. U Beu.

Kralj Matija II. javlja vesprimskom biskupu Franji Ergeljskomu,
obustavlja- dalje djelovanje srpske {vlake) komisije.
da
Episcopo Vesprimiensi Francisco Erghelio.

Matthias etc.
Ad commissionem illam, quae in proxima regni nostri Hungariae
-) 1613: . (,,De commissione ratione Valachorum iuxta constitntiones prae.)edentiuin armorum instituenda").
190
diaeta Posonii celebrata, super negotio Valachorum, in nounullorurn
fidelium nostrorum regnicolarum Sclavoniae loca residentiae habentium.
destinata literat, fidelitatem titam tanquam praesidem comminissionis
eonstitutum. reliquos concommissarios certificare, ut pro peragenda
commissione conveniant. maiestati nostrae expositum est. Caeterum
quoniam in arduis et magni momenti rebus et negotiis, non minus pu
blicum statum et saerae regni nostrae coronae emolumentum concernentibus, commissionis collegam, utpote fidelem nostrum magnilicum
Franciscum de Batthyan, hue ad aulam nostram venire necessum sit,
neque eius absentiam modernus rerum status, ut ferat relicta officii
et function.s suae provineia aliorsum eoncedcret reliquisque itidem
concommissariis ad hoc negotium Valachorum aliae commissiones peragendae incumbant, eapropter fidelitati tuae id ipsum serie praesentium intimare voluimus simulque iniungere, uti pro nunc a praedicta
commissione exequenda supersedere debeas, tantisper videlicet, dum
alia publica regni negotia, ad quae procuranda eommissionis huius
collegae destinantur et mandata nostra iam acceperunt, perficiantur ac
intra aliquod alium breve et coinpetens tempus ex benigno praescitu
nostro et annuentia eadem eommissio vigore publici regni statuti assumi
et peragi possit. T)e (]uo quidem benigno nostro mandato et volimtate
tam destinatos eommissionis collegas, quam caeteros quoque interessatos, si" qui bus id intimare necessum fuerit, tempestive certificare
non omittes, ut ii quoquc in alio tempore ad sistendum sese commissionique ipsi citra defectum aceommodare valeant. In reliquo* etc.
Datum in civitate nostra Vienna die 20. mensis octobris anno domini
1618.
Koncept kr. ugar. zem. arhivu
cancel, nr. 264 an. 1618
u Budimpeti;
Concept, exped.
117.
29. oktobra 1G1S. U Bea.

Kralj Matija javlja banu Nikoti Franhopanu Trackomu, da je djelo
vanje srpske (vlaske) komisije do dalje odredbe iz vanih razloga obustavio.
regni Sclavoniae.
Matthias etc.
Spectabilis magnifies fidelis nobis dilecte.
Posteaquam nos commissionem ilia n, de negotio Valachorum
regni nostri Sclavoniae, super quo in proxima regni istius nostri Hungariae diaeta per status et ordines deliberatum fuerat, ob arduas et
magni momenti causae nonnihil dii'ferendam et prorogandam esse
praesidi eommissionis iniunxerimus earn que posthae ex benigno praescitu
et annuentia nostra nonnisi resumendam esse velimus, ne medio tem
pore, dum certi quid per instituendam commissionem in dicto negotio
191
coiitituatur et iura quoramvis per publieam et communem revisionem
liendam deeernantur, a dominis terrestribus, in quorum nimirum fundis
et ditionibus eondescenderunt, quippiam committatur, quod vel prosecutionem commissionis in posterum turbare aut perplectere possit,
ant alias statui publico ineommodare deberet, fidelitati tuae harurn
serie firmiter demandandum esse duximus, ut omnibus et singulis absque
alia procrastinatione et mora intimari facias nostroque nomine et authoritate serio iniungas, ut ab omni obligatione onereque servitutis aut
contributionis ab iisdem exigendae abstineant atque tempu s praescriptum. dum instituenda commissio perficiatur, patienter ipsi quoque praestolentur, quod sic rite et quantocius per fidelitatem tuam exequutum
esse volumus et mandamus. Ac in reliquo etc. Datum in civitate nostra
Vienna die 29. mensis oetobris anno domini 1618.
Koncept u kr. ugar. zem. arhivu
u Budimpeti',
Concept, expcd.
118.
31. oktobra 1618. L Bosiljevu.

Ban Nikola Frankopan knez Traki pozivlje zagrebakoga
Baltazara Napulga, da kod povjerenstva izaslana zbog uredjenja
Srba (Vlaha) zastupa interese kraljevine Hrvatske.
prepota
krajikih
Admodum reverende domine etc.

Znamo, da se. vaa milost spominjate, kako je v spraviu orsag
med drugemi za komiara nomine regni v onoj vlakoj komisiji vau
milost odluil, ter pokihdob sada jesmo od gospodina biskupa list prijeli, v kom nam na znanje daje, da hoe cesarove svitlosti komiari.
ako ne prvo. jo stanovito 12. dan novembra na mesto ili katel go
spodina biskupa Dombra ili Dubrava ki se zove na tu komisiju dojti,
kako ste morebiti vaa milost stoga prvo nas certifleati, zato lioteli
smo vau milost ex officio obnajti i opomenuti, da biste vaa milost
peronum pri toj komisiji bili i na dobro vsega orsaga pasku vzeli i
pomonik bili. da bi se reeni Vlasi iz oblasti capetaneorum externorum
oslobodili ter pod oblast bili i retitovali se regno et dominis terres
tribus, razumivi se z gospodinom biskupom i z ostalemi komiari. A
mi tamo zboga naega betega, koga i sada trpimo, ne budemo mogli
biti. Polag toga, kako je orsag dvisto dukat na potroak imenovanim
esarovim komiarom odluil, za to drugoga nismo znali requirovati,
nego vau milost, ki ste exactor regni et perceptor contributionum, da
biste vaa milost za to providuvali i na koliko se tih dvisto dukat tenduje, na potroak njim ordinuvali. Ne ino. Bog vau milost zdravo
dri. Datum ex Bosiljevo ultima oetobris 1618.
Amicus benevolus
Nicolaus Frangepan
comes a Tersacz.
192
P. S'. J a bili rad, pokihdob ovi harmiari ne htie se obeati,
onu daciju orsaku pobirati, a med tim vriinenom orsagu je kvar, a ja
sam nemogu doli v Zagreb pojti za to se dogovoriti, i ne znam ka
kovi ljudi, na ke bismo to dugovanje mogli naruiti, i kadi bi kili
mestih prilino te dae pobirati. Za to da biste vaa milost z gospo
dinom biskupom i z ostalemi, ki v tom experientiju imaju, dogovorili
se, kadi bi nam dobro i koje ljudi postaviti, ki bi reenu dau pobirali ter onako, kadi bi mi poznamenovano poslali, bili ja njih nomine
regni z li strni obnaal i plau njim s toga odluil, da bi reenu dau
od sih dol) zbirali, za tovorniki vsaki dan prohode, ki nitar ne
plaaju.
A tergo: Admoduni reverendo domino Balthasari Napulv, praeposito maiori ecelesiae Zagrabiensis.
Original s prstenom utisnutim peatom u nadbiskupskom arhivu u
Zagrebu; Epistolae vol. CXLI nr. 3. Starine XXV,
222223.
119.
10. novembra 1618. U Szentgyrgyu (Svati Jur) kod Pouna

Ugarska se komora obraa na austrijsku zbog publiciranja novih zakon
skih lanaka ubiranju poreza na hrvatskom saboru.
Haud ita. pridem per proprium huius eamerae cursorem artienlos
diaetales regnorum Sclavoniae, Dalmatiae et Oroatiae statibus et ordinibus communiter, nec nou dominis praelatis, baronibus, magnatibus
et liberis civitatibus separatim inscriptos transmiseramus cum diligent!
requisitione ad spectabilem et magniticum dominum oomitem Nicolaum
Tersaehki de Frangepanibus, praedictorum regnorum banum, ut is dietorum regnorum statibus et ordinibus generalem conventum indicaret,
memoratos articulos publicaret, novam connumerationem portarum in
comitatibus maturari authoritati sua banali iuberet omniaipie ilia promoveret, quae ad exactionem promissi publici subsidii facerent et neeessaria essent. Verum ad partem informati intelleximus praemissum
conventum neque dum indietum et transmissos articulos in praesens
publieatos debito eiHectu carere, opereque praecium esse, ut tarn suprafatus dominus banus, quam et alii in partibus illis cum authoritate
aliqua commorantes benignis sacratissimae eaesareae et regiae maiestatis, domini nostri clementissimi, mandatis monerentur ac iuberentur,
non solum publicationem articulorum diaotalium maturare, sed et in
aliis quoque negotiis in praemisso conventu occurrentibus fidem atque
industriam ipsorum testari, quae fiscum suae maiestatis regium quoque
modo concernere possent.
Quem in finem hie terna mandata concipi fecimus et generosis ac
magnificis dominationibus vestris per peculiarem cursorem misimus, ab
193
eisdem amice petentes, ilia in caneellaria Hungarica aulica ocius expediri
ac per suam maiestatem statim subscribi facere et nobis pro ulteriori direcfione ad dominum banum, 1 ) dominum Thomam Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudii ac comitatus Varasdiensis perpetuum comitem
etc. et magnificum Stephanum Patachich de Zaiesda, regni Sclavoniae
jDrothonotarium, ocius remittere velint. Quod si autem intra septimanam
expeditio maturari non poterit, extunc ipso hue remisso maturetur et
per postam Graecensem Krapinam et inde Zagrabiam egregio Ioanni
Krusel, directori causarum regalium et sacrae regni Hungariae coronae
fiscali dirigantur, ne per huiusmodi omissionem fisco suae maiestatis
regio quippiam ibidem deesse possit. Adest enim nobis eiusmodi homo,
qui mandata ista ex aula reportanda expectat, secum in Sclavoniam
deferet et quoque praesentabit, cuius profectionem tam propter publi
cum bonum, quam et commodum suae maiestatis promotam cuperemus.
In reliquo etc. E x Sancto Georgio 10 novembris anno 1618.
N. sacratissimae caesareae ac regiae
maiestatis camerae Hungariae consiliarii.
A tergo: Generosis ac magnificis dominis N. domino directori
caeterisque sacratissimae caesareae ac regiae maiestatis inclitae camerae
aulicae consiliariis etc. dominis patronis nobis observandissimis. Vienna.
Original s dva prstenom utisnuta peata u . . komorskom
; Ungar. Landtage.
arhivu
120.
20. novembra 1618. U Somogyvru.

Vesprimski biskup Franjo Ergeljski javlja zagrebakom biskupu Petru
Domitroviu komisiji sastavljenoj u svrhu raspravljanja pitanju Srba
(Vlaha).
Reverendissime domine, frater observandissime, salutem et meorum
servitiorum commendation em.
In commissione Valachorum quantopere reverendissima dominatio
vestra et iuxta opinionem meam turbetur, ex Uteris eiusdem, per Casparem
Kralich datis, accepi. Mederer certe libenter dolori reverendissimae
dominationis vestrae, si possem, sed hoc in mea potestate non est
situm. Postremum sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis, domini
nostri clementissimi, mandatum, eius commissionis suspensivum, ad me
datum, describendum curavi et meis Uteris inclusum decima quarta
mensis praesentis per servitores meos ad reverendissimam dominationem vestram tiansmisi, qui easdem Varasdini domino Ioanni Kuskoczy,
praediali episcopatus Zagrabiensis, ad reverendissimam dominationem
vestram transferendas tradiderunt. Eo turn aliquantulum valetudinarius
idem caesareae maiestatis mandatum non satis ruminando forte illud
J
) Nikola Frankopan Tracki.
MONUMENTA HIST. . ACTA COMITIALIA V.
13
194
revendissimae dominationi vestrae perscripserjam, quod alium terminum
peragendae commissioni essem praefixurus, sed nunc peritius easdem
caesareas literas considerando me absque benigno praescitu et annuentia
maiestatis caesareae illud facere nequaquam posse comperio; istis enim
verbis id sua maiestas mandat: .,Eapropter fidelitati tuae id ipsum
serie praesentium intimare voluimus simulque iniungere, uti pro nunc
a praedicta commissione exequenda supersedere debeas, tantisper vide
licet, dum alia publica regni negotia, ad quae procuranda commissionis
huius collegae destinantur et mandata nostra iam aeeeperunt, perivieiantur, ac intra aliquod aliud breve et competens tempus ex benigno
praescitu nostro et annuentia eadem commissio vigore publici regni
statuti assumi et peragi possit". Accedit quod (juidani non postremus
vir Vienna ad me scribat isthaec verba.
P. S. occasione, quod dominus Benedictus Pakay, personalis
praesentia, milii superinde scripserit, reverendissimae dominationi vestrae
brevibus significandum esse duxi, suam maiestatem ad reverendissimam
dominationem vestram expeditionem fieri demandasse et etiam factam
esse, quibus intimatur a sua maiestate reverendissimae dominationi
vestrae, ne in commissione Valaehorurn pronunc procederet, i mo praeter
lioc iniunctum esse a sua maiestate domino bano, ut interim a dominis.
quorum territoria inhabitant, ad nullas praestationes compellantur nominetjue et authoritate suae maiestatis hoc mterdieat. E t liaec pro
noticia reverendissimae dominationi vestrae aperienda censui. Ex quibus
tarn caesareis quam aliis scriptis colligo, manus milii esse ligatas
ne in hoc negotio iuxta priora mandata procedere possim, illud quoque
coniicio esse aliquem, qui hoc reverendissimae dominationis vestrae
negotium turbet et impediat.
Quo in negotio ea mea est opinio, ut reverendissima dominatio
vestra a sua maiestate caesarea aliud excipiat mandatum, quo iniungatur,. ut iuxta priora suae maiestatis caesareae mihi et aliis dominis
coneommissaris transmissa mandata procedere debeamus. Dominum personalem ac alios dominos consiliarios et tabulae regiae iuratos assessores pro rcvidendis ([uibusdam causis per illustrissimum dominum palatinum vocatos esse audio, me autem et dominum Battliiaui in hac
Yalachiana commissione existimans versari, non vocavit. Nova ad
reverendissimam dominationem vestram perscribenda habeo nulla.
Quid in negotio commissionis Valachianae reverendissima domi
natio vestra sentiat, cuperem reverendissimae dominationis vestrae
opinionem habere. His reverendissimam dominationem vestram quam
felicissime valere exopto. Datum ex arce Simegh die vigesima nona
novembris anno domini 1618.
Reverendissimae dominationis vestrae
addicttissimus
servitor et frater
Franciscus Erghelius
episcopus Aêsprimensis.
195
A tergo: Reverendissimo domino Petro Domitrovich episcopo
eeclesiae Zagrabiensis et sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliario etc., domino et fratri observandissimo.
Original s prstenom utisnutim peatom u nadbiskupskom arhivu u
.Zagrebu; Epistolae ad episcopos vol. I.
121.
4. i 5. januara 1619. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r ti 1 i d o m i n o r u m st a t u um e t orinum regnorum
C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e e d i c t o i l l u s t r i s s i m i c o m i t i s d o m i n i N i cola i
de F r a n g e p a n i b u s a T h e r s a c z e t c . e o r . u n d e m r e g n o r u m
b a n i i n l i b e r a r e g i i. v i t a t e M o n t i s G e n s i s Z a g r a b i e n s i s ( p i a r t a e t q. u i n t a d i e b u s m e n s i s i a n u a r i i, a n n o
domini m i l l e s i m o sexcentesimo decimo nono celebrata,
e d i t i.
E t primo quidem illustrissimus dominus banus literas sacrae
caesareae regiaeque maiestatis, domini ipsorum clementissimi, utpote
ratione non publicationis articulorum proxime praeteritae diaetae Posoniensis et non celebrationis in hoc regno generalis congregationis, ad
se datas, statibus et ordinibus regni producit. Ad quas quidem literas
nomine regni sacratissimae suae maiestati rescribendum erit, ilia omnia
per eundem dominum banuin iam antea rite debito modo peracta esse
neque suam maiestatem fidem adhibere debere hae in re sinistre informauti cuivis susurroni.
Similiter idem dominus banus produxit alias etiam eiusdeni li
teras praefatae sacrae caesareae regiaeque maiestatis in negotio dilatiouis rcsignationis Valachorum dominis terrestribus, ad eundem do
minum banum datas. C'ensent itaque status et ordines regni unanimi
voto, apud suam maiestatem iuxta constitutiones tarn proxime praete
ritae, quam praecedentium diaetarum Posoniensium serio pro resignatione
dictorum Valachorum tam per literas, quam nuncios ipsorum, reverendissimum videlicet Benedictum VinkoM^ych, archidiaconum Kamarcensem et canonicum ecclesiae Zagrabiensis ac Petrum Gall instandum
esse, quibus pro expensis illi ducenti floreni hungaricales, qui erant
destinati in subsidium expensarum commissariorum Valachorum, deputantur.
Quia aut em egregius Ioannes Kruselj", director causarum regalium
et fiscalis sacrae regni coronae, in nledio regnicolarum in praesenti
<'ongregatione sedere voluisset, ideo status et ordines regni iuxta anti-
196
qmim usum consuetudinem dicti regni Hungariae fiscum regium
generalibus eongregationibus eorundem interesse pati hand voluerunt.
Deinde dicatores regni porrectam seriem novae connumerationis
fumorum in libellis publice produxerunt, quia tamen plurimi regnicolarum in praemissa connumeratione rectificationem exposcant, ideohuiuscemodi querulantes in scriptis praetensiones suas regno porrigent.
Illustrissimus dominus comes Thomas Erdeody etc. ofticium capitaneatus peditum regni medio egregiorum Gregorii Sugnietich et Lueae
Zmolchych familiarium suorum statibus ac ordinibus regni resignavit
et super fideli administratione ac resignatione eiusdem officii literas
testimoniales sibi dari postulavit.
Qui quidem capitaneatus per eosdem status ac ordines regni illustrissimo domino bano collatus est, ita ut duos sub se capitaneos,
unum videliset viceUanum1) tanquam emeritam personam, et alternm
dominum comitem Woligangum Erdeody constituat.
Adiicitur ad priorem illam sex fiorenorum et sexaginta denariorum contributionem pro intertentione haramiarum Colapianorum trans
iiorenus, ita ut quinque hungaricales tarn hoc quam aliis subsequentibus annis ad intertentionem trecentorum .duntaxat peditum
regni et non ad alias necessitates convertendi solvantur.
Bona in continiis Colapianis situata, quae hactenus in medium
regnicolarum contribuerunt, deinceps quoque contribuant, quae vero
hactenus non solverunt, neque de praesenti quict[uam pendant.
Ad 1'ortificationem praesidiorum (ôlapianorum, praesertim autem
ad erectionem realis i'ortalitii Petrinensis status ac ordines regni a
singulo fuino duos laboratores ad quindecim dies, ex comitatu autem
Zagrabiensi vecturam in tempore per dominum bamim pracfigendam
et limitandam praestabunt.
Unius vero sessionis nobiles et armales ad requisitionem domiiii
bani tam pro custodiendis praemissis laboratoribus, ([uam vero tempore
necessitatis defendendis vadis Colapianis insurgere tenebuntur sub poena
(ûadraginta denariorum a singula persona pro quolibet die per vadiationem extoripiendorum.
Similiter universi status ac ordines regni tempore urgentis alicuius necessitatis ad requisitionem dicti domini bani a singulis fumis
unum pixidarium peditem administrabunt. Tempore autem aperti belli
more alias consueto penes banderium suae maiestatis et dictum domi
num banum sub poena in constitutionibus superiorum annorum expressa
insurgere tenebuntur.
Licet idem illustrissimus dominus comes et banus indicia octa6. jan. valia pro festo Epiphaniarum domini proxime futuro celebranda promulgaverit, ad instantissimam tamen universorum statuum et ordinum
regni intercessionem de praesenti termino eadem iudicia in alium, festi
25,juia.videlicet beati Jaeobi apostoli proxime affuturi, transtulit, quae etiam
iudicia idem dominus banus more solito universis statibus et ordinibus
regni publicavit. Electi sunt autem in assessores tabulae banalis ex
l
) Krsto Mrniavi.
197
magnatibus magnificus dominus Petrus Rattkay, ex ecclesiasticis domini reverendi Balthasar Napulv praepositus, Paulus Jagustych
lector, Benedictus Vinkovych archidiaconus Kamarcensis, canonici capituli ecclesiae Zagrabiensis, vicebanus, 1 ) prothonotarius regni, 2 ) Gregorius Petheo vicecomes comitatus Yarasdiensis, Gregorius Sugnietich,
Ioannes Budor, Moyses Zaboky, Gregorius Jagatych, Ludovicus Bedekovych, Ioannes Petrichevych, Ioannes Samsinoczy, Nicolaus Tompa,
Georgius Yrnoczy, Lucas Chernkoczy, Petrus Gall, Petrus Sporarych,
et Stephanus Gereczy, ita ut loco absentium vel demortuorum do
minus banus alios substituendos habeat facultatem, quibus pro salario
diurno deputantur a singulis fumis denarii viginti, ad festum Nativitatis beati loannis Baptistae proxime futurum sub poena dupli solvendi.24. juna
Ad exactionem dacii^sive publici census regni, in proxime praeterita congregatione sanciti, in comitatibus quidem Varasdiensi et Crisiensi, pro superintendente eligitur egregius Matthias Vlassich, in comitatu autem Zagrabiensi egregius Lucas Chernkoczy. qui substituant
personas idoneas in singulis tricesimis, vel aliis locis necessariis, qui
praescriptum proventum regni iuxta limitationem statuum ac ordinum
exigant et praescriptis superintendentibus administrent.
Conqueritnr reverendissimus dominus episcopus ecclesiae Zagra
biensis 3 ) contra capitaneos praesidiorum Ivanichensium et Crisiensium,
quod manifeste in iurisdictionem bonorum ecclesiae eiusdem sese immittere non vereantur., et potissimum ex eo tempore, ex quo literas
sacratissimae suae maiestatis ratione resignationis Valachorum et nonintromissionis sese in iurisdictionem bonorum dominorum regnicolarum
eisdem praesentari curaverit, quae insolentiae tam praetitulatorum capitaneorum, quam aliorum, tam in confiniis huius Sclavoniae, quam Croatiae regnorum degentium, suis maiestatibus nomine
universorum statuum regni serio etiam cum protestatione defensionis
inculpatae tutelae proponendae erunt.
Solutionis restantiarum contributionis regni tam trium florenorum
hungaricalium praecedentis anni, quam vero medietatis modernae novae
taxae praefigitur terminus festum Purificationis beatae Mariae Virginis 2. tebr.
proxime venturum.
Dabunt autem rationem exactores contributionum, vicecomites et
iudices nobilium, de restantiis et contributionibus proxime futuro lunae . -an
et aliis immediate sequentibus diebus.
E x capitulo Zagrabiensi vel Chasmensi deinceps quaevis literae
sub sigillo eorundem capitulorum emanentur per lectorem, vel in ab
sentia sua alium in digniori officio constitutum subscribantur.
A bonis defuncti quondam domini Benedicti Thuroczy, alias horum
regnorum bahi, restantiae contributionum regni quarumyis in simplo
acceptentur.
J
2
) Krsto Mrnjavi.
) Stjepan Patai.
) Petar Domitrovi.
198
Pontes et stratas viarum intra decimum quintum diem reticiant,.
quorum interest, sub poena in articulis sancita, si autem indices nobilium negligentes fuerint in vadiatione contumaciuui, extunc iidem indices
nobilium per supremos comites vadientur.
Protliocolla conr/r. II, 140142, u Jer, zem. arkivu u Zagrebu.
122.

Hrvatski sabor odredjuje tridesetnicu od strane robeNos universitas dominorum statuuin et ordinum regnorum Croatiae
et Selavoniae damns pro memoria, quod cum nos in generali congregatione nostra ex edicto illustrissiini comitis domini Nicolai de Frangepanibus a Thersacz, Segniae, Vegliae Modrussiaeque comitis perpetui,
sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis consiliarii ac praescriptorum regnorum bani, in libera regia civitate Montis Graecensis Zagraliiensis decima sexta et aliis immediate sequentibus dicbus mensis
'augusti proxime praeteritis celebrata, publiea regni negotia tractantes,
inter alia pro publico bono et emolumento huiusce patriae unanimi
voto statuimus ac decrevimus, ut scilicet deinceps omnes regnicolae
a singulis vasis mellis, tarn propriae alodiaturae, quam emptitiis denarios quinquaginta ad utilitatcm regni convertendos in tricesima proximiore solvant ho minibus ad id destinatis.
A qualibet item sarcina mellis unius equi solvantur denarii decern.
Ab olei denarii decern.
A salis denarii quatuor.

A frumenti denarii duo.
"*
A panni grisii denarii sedecim.
A singulis vero bobus solvantur denarii quadraginta.
Ab equis sive vetulis sive iuvencis denarii quadraginta.
Ab una vacca denarii viginti quinque.
A singulo porco solvantur denarii sex.
Ab ove vero vel capra denarii duo.
Ab una cute bovina denarii tres.
A curru frumenti denarii sedecim.
Ab uno curru salis solvantur denarii octo.
Rxcepta tamen in praemissis et prout hactenus sic deinceps
([uoque libera permanente alodiatura dominorum magnatum et nobilium
regni, ita videlicet, ut nullus sub poena amissionis praescriptarum
rerum, niercium et iumentorum suorum, -in media, quidem ad regni,
in altera vero media partibus advenientis usum convertendorum
199
hanece constitutionem nostram violare et infringere ausit. Quam (juidem
publicum nostram constitutionem in praesenti etiam generali eongregatione nostra ratam, sartam, tactam ac in omnibus partibus horum regnorum publicandam et sub praeseripta poena in eadem constitutione
nostra sancita per omnes et singulos inviolabiliter observandam unanimi voto statuimus ac decrevimus.
Cuius quidem publicae obventionis supremi exactoratus officii
praefecturam egregio Lucae Chernkoczy contulimus, ita ut in Zagrabiensi comitatu, in locis tricesimorum vel teloniorum ad exigenuarn
praemissam obventionem idoneas personas constituere habeat i'acultatem.
Datum in praerhissa generali congregatione nostra in libera regia civitate Montis Graecensis Zagrabiensis sabbato proximo post festum
Circurncisionis domini cclebrata anno eiusdem millesimo sexcentesimo
decimo nono.
Lecûm et extradatum
,
per regni prothonotarium.
Original s utisnutim peatom kraljevine Slavonije u arhivu
nar. muzeja u Budimpeti; temeljna zbirka.
madar.
123.

Austrijska dvorska komora trai mnijenje ugarske komore tubi opine
grada Zagreba, da joj je hrvatski sabor nametnuo novu dau.
Generosi et egregii domini auiici honorandi salutem etc.
Qua ratione apud sacram caesaream regiamque maiestatem. dominum nostrum clementissimum, cives civitatis Montis Graecensis Za
grabiensis contra status et ordines regni Sclavoniae propter erectum in
eivitate foro ibidem novum quoddam vectigal et exactionem tributi
insolitam inque praeiudicium et derogamen iurium, privilegiorum et
libertatuni damnum sacrae coronae regiae vergentem conquerantur
atqne ut sua maiestas caesarea et regia memoratis statibus et ordinibus
luatenus ab huiusmodi vectigalis seu tributi exactione in medio eorundem ac foris et nundinis ipsorum supersedeant neque eos in anti(j[uis
lil>ertatibus, consuetudinibus et usibus suis a divis quondam regibus
Hungariae ipsis collatis impediant, vel impedire praesumant, sed tales
collectas alibi extra civitatem et eius territorium prout volunt exigant,
clementer committere dignetur, demisse instent, ex incluso penitus
intelligere poterunt.
Idcirco dominationes vestras hisce amanter requirimus de uegotio
hoc debitis in locis inquirere et nobis deinde super audita petitione
supplicantium opinionem et votum suum transmittere ne graventur.
200
prout bene iacere noverint. Quas de reliquo etc. Datum Viennae 17
februaru anno 1619.
N. sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis cainerae aulicae
director et consiliarii.
A ter go: Generosis et egregiis dominis N. sacrae caesareae ac
regiae maiestatis camerae Hungaricae consiliariis dominis amicis honorandis. Prespurg.
Original s dva prstenom utisnuta
u Budimpeti; resol. regiae.
peata u kr. ugar. zem. arhivu
124.
Vjerodajno pismo hrvatskih stalea banu Nikoli Frankopanu

i kapetanu Nikoli Maleniu, koje alju kralju Ferdinandu II
kao svoje poslanike.
Trakomu
u Gradac
Sacra regia maiestas, domine domine nobis clementissime. Fidelium etc.

Postquam sacram maiestatem vestram regiam salvam et incolumem
Graecium advenisse intelleximus, spectabili et magnifico domino Nicolao
de Frangepanibus a Thersacz, Segniae, Vegliae Modrussiaeque comiti
perpetuo ac sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis consiliario et
horum regnorum bano, alias ex mandato sacratissimae maiestatis, domini etiam nostri clementissimi, ad sacram regiam maiestatem vestram
proficiscenti, quaedam ardua reliquiarum horum regnorum negotia, turn
apud sacram regiam maiestatem vestrain nomine nostro proponenda et
tractanda, turn etiam aliqua apud inclitos maiestatis vestrae provinciales
ducatus illins Styriae peragenda commisimus, cui generosum et egregium Nicolaum Malenych de Korilocz, praefatae sacratissimae caesareae
regiaeque maiestatis certorum equitum banalium capitaneum adiunxirniis, sacram maiestatem vestram humillime rogantes, ut iisdem nunciis
nostris benignas aures et ridem adhibere reliquiarumque horum regno
rum et alioquin iam in extremo periculo constitutarum instar augustissimorum praedecessorum, potissimum autem t'elicis reminiscentiae gloriosissimi sacratissimae maiestatis vestrae progenitoris paternam curam
habere dignaretur. Quam gratiam ubi in iustis nostris petitionibus
a maiestate vestra regia, uti speramus, impetrabimus, humillime constantem fidelitatem, quam naturalibus regibus nostris, praedecessoribus
sacrae maiestatis vestrae et inclitae domui Austriacae semper illibatam
exhibuimus, sacrae nmiestati vestrae et augustis haeredibus eiusdem
perpetuo inviolatam ac debitam subiectionem conservaturos humillime
offerimus. Deus ter optimus maximus sacram maiestatem vestram nobis
201
et toti reipublicae christianae diutissime felicititer regnantem conservet.
Datum in libera civitate Montis Graeceasis Zagrabiensis vigesima
quarta die mensis februaru anno domini MDCXVIIII.
Sacratissimae maiestatis vestrae fideles subditi
Universi status et ordines regnorum Croatiae et Sclavoniae.
tergo: Sacratissimo principi et domino domino Ferdinando,
Hungariae et Bohemiae regi, archiduci Austriae, duci Burgundiae, Styriae, Carinthiae et Carniolae etc., comiti Tyrolis et Groritiae etc., do
mino domino nobis clementissimo.
Original s tragovima
Beu; Ungar. Landtage.
utisnuta
peata . . komorskom
.
arhivu
125.
26. februara 1619. Beu.

Kralj
Matija "II poziva hrvatsko-slavonske stalee, da ukinu

odredjenu novu dau opini grada Zagreba.
na
saboru
Mathias etc. fidelibus nostris reverendo, honorabilibus, spectabilibus,

magnificis, egregiis, nobilibus, prudentibus item et circumspectis statibus et ordinibus dictorum regnorum nostrorum Croatiae et Sclavo
niae, simul vel divisim constitutis, salutem et gratiam. Expositum est
maiestati nostrae-nominibus et in personis fidelium nostrorum- prudentum et circumspectorum iudicis et iuratorum caeterorumque universorum civium civitatis nostrae Montisgraecensis Zagrabiensis, qualiter
vos superior! proxime elapso anno in generali congregatione vestra
certum quoddam teloneum seu vectigal, per externos negotiatores et
alios' quosvis homines, qui pecora et certas res intra limites dicti regni
nostri Sclavoniae emptas, ad alienas provincias efferrent et abigerent,
pendendum noviter erexissetis et instituissetis, idque nedum intra ipsos
terminos ipsius regni nostri Sclavoniae passim aut in certis locis, verum
etiam in medio foro et liberis nundinis praefatae civitatis nostrae Za
grabiensis exigendum et percipiendum decrevissetis. Cum autem constet, iam ab olim praefatos cives eiusdem civitatis nostrae antiquis privilegiis per divos quondam Hungariae reges, praedecessores videlicet
nostros piae reminiscentiae, ipsis concessis, etiam super certo in medio
ipsorum per eosdem percipiendo teloneo seu vectigali semper usos
fuisse et gavisos, nolumus omnino nos quoque hac noviter per vos
coepta erectione telonei seu vectigalis eosdem cives nostros ipsorum
antiquis libertatibus, consuetudinibus et teloneo privari aut negotia
tores et alios quosvis homines in medio foro, nundinis ac territoriis
saepefatae civitatis nostrae dupplici exactione vectigalis contra mani
festa generalis regni nostri Hungariae decreta onerari et aggravari.
202
Cum autem nos ex suscepti regiminis nostri officio quemlibet fidelitmt
nostrorum in suis libertatibus, iuribus et privilegiis conservare et tueri
veli'ms, pro eo fidelitati vestrae et vestrum. singulis harum serie firmiter com mittimus et mandamus, quatenus acceptis praesentibus et
rebus sic tit praefertur stantibus et se babentibus, prorsus ac omnino
ab exactione et perceptione huiusmodi telonei seu vectigalis per vos,
at praemissum est, noviter errecti et instituti in medio foro, nundinis
ac territorio dietae eivitatis nostrae Zagrabiensis desistere et superse
dere ac supersederi facere, neque eos ullo pacto in ipsorum privilegiis,
libertatibus, usibtis ac consuetudinibus turbare aut molestare, quin potius eosdem conservare et defendere debeatis et teneamini. Seeus nulla
rationo facturi, Pr.aesentibus perlectis exhibenti restitutio. Datum in
civitate nostra Vienna Austriae die vigesima sexta mensis februaru
anno domini millesimo sexcentesimo decimo nono, regnorum etc.
Matthias.
Valentinus Leepes,
Laurentius Perenczffy.
Original s utisnutim kraljevskim
(sada smjeten u kr. . arkivu).
peatom u arkivu grada

Klai, Statut grada Zagreba
Zagreba
Budimpeti.
9091.
126.
24. februara 1619. U Zagreba.

Hrvatski stalei mole kralja Ferdinanda II., da bi u smislu svoje kru
nidbi ne diplome 'ispunio obeanje uklonivi tegobe kraljevstva.
Sacra regia maiestas, dornine domiue clementissime. Fideliimi etc.
Post plurimas sacratissimae eaesareae regiaeque maiestatis publicas
regni Hungariae on titu ti ones et decreta ad proposita certa gravamina
nostra sub proxime Posonii eelebrata diaeta et foelicissima maiestatis
vestrae sacratissimae in regem Hungariae coronatione, accessit eiusdem
maiestatis vestrae de certis articulis et punctis nobis fidelibtis maies
tatis vestrae sacratissimae adimplendis regium emu assecuratione di
ploma, de- cuius satisfaction ut dubitare nefas, ita dilation e adimpletionis nocivttm animadvertimus, in distributionibus enim et eollocationibus ofiiciorum et praecipuarum praefecturartim eonfiniorum nostrorum,
quamvis occasiones benemeritas e medio nostri personas ex aequo
promovendi in promptu sint, nee iustae petitionis nostrae nee maies
tatis vestrae sacratissimae indubitatae assecurationis effectum consequimur, vacat praefeetura sive generalatus Carolstadiensis, vacant officia
203
rapitaneatiram Caprocensis et Segniensis, quae ut fidelibus et domesticis natione nostra Croatiea et Sclavonica eonferantur, ac exiu.de
sacro maiestatis vestrae regiae diplomati satisfiat, supplicamus Jiumillime, quo in negocio et aliis duabus ad conservationem publici boni
necessariis conditionibus inclitos etiam status et ordines maiestatis
vestrae regiae ducatus Styriae ex officio bone vicinitatis debito modorequisitos liabemus.
Pericula vero et praesentissimum exitium, quod ex ruina collapsorum praesidiorum Colapianorum nobis et adiacentibus propinquis
maiestatis vestrae regiae provinciis imminet, nisi et tempestive subleventur et milite exiguo banali soluto 6t - contentato refocillentur
munitioneque tormentorum et bellicorum apparatuum iuventur et Petrinia primum, deinde adminus Berkisevina et Zredichko restraurentur,
evitare propter continuas hostiunl impressiones modum non videmus.
Et quia maiestati vestrae regiae iam pridem innotuit confmia eadem
Colapiana domini bani iurisdictioni subiecta et a tot retroactis annis.
nescimus qua mala sorte et infortunio nostro neglecta ad extensionein
quindecim prope miliarium tantam ruinam subiisse, ut vix locus ad
excipiendos milites excubitores reperiatur, pro residentia vero banalis
dignitatis et personae nullum omnino supersit idoneum praesidium: et
quamvis sacratissima caesarea et regia maiestas ad fortifieationem
praesidii et fortalicii Berkisevina certam pecuniae summam clementissime promiserit et in parte ex tricesima Nedelcensi levandam deputaverit, inde tamen propter perpetuus istos occurrentes tumultus parum
aut nihil omnino expectandum.
Eapropter maiestati vestrae regiae supplicamus lmm.il.lime, ut
tractatum cum capitulo Zagrabiensi de concambio castri et bonorum
ipsorum Zizek, intra confluenta Zavi et Colapis et in iurisdictione
eiusdem domini bani siti, inire eosdemque alibi aequivalentibus bonis
clementer contentare ac locum praetactum pro residentia domiifo bano
assignare dignetur.
Caeterum maiestas vestra regia benigne in memoriam revocare
dignabitur, qualiter tarn sacratissima caesarea, quam vestrae regiae maiestates ad nostras liumillimas et legitimas supplicationes Vallachorum
in fundis, dominiis et praediis nostris residentium iurisdictionem nobis
sine ulterior! procrastinatione reddere et restituere de manibusque et
potestate capitaneorum confiniariorum eximere benigne decreverint et
scripto promiserint, cuius quidem oblationis et datae expectation] s
optatum finem etiam ad praesens avide praestolamur; et quamvis intelligamus maiestatem vestram regiam per capitaneos et modernos bo
norum nostrorum possessores in eo sincere informari, si praedieti Vallachi nobis resignarentur, confestim occasionem ad Turcas transfugiendi
locaqne habitata deserendi aucupaturos, qua in parte nos vicissim sacratissimae maiestati vestrae obligamus, nos eum modum et ordinem
in gubernio ipsorum Vallacliorum inventuros et observaturos, ut non
solum ad liostem non profugiant, sed ut in fideli et utili etiam oonfiniorum et regni defensioni ac opera conserventur, perseverent et no-
304
biscum de facili et tollerabili censu citra omnem oppressionem conveniant, dum modo capitaneorum variae exactiones et tributa cessent
et a sous dominis regnicolis iuxta ineundas et per maiestatis vestrae
eommissarios limitandas conditioner dependeant. A maiestate vestra
regia clemens et optatum responsum expectamus.
Eiusdem sacratissimae maiestatis vestrae regiae
humillimi et fideles servitores
status et ordines regnorum
Suvremeni prijepis
Landtag e.
i . komorskom
arhivu
u Beu;
Ungar.
127.
:24. februara 1619. U Zagrebu.

-Zelje hrvatskih
stalea predloene kralju

Krajine.
Ferdinandu
II. glede hana i
Puncta aliqua, quae fere omnia dominis nuneiis regni

s u a e m a i e s t a t i p r o p o n e n da, i n s t r u c t i o n i e o r u m i n s e r t a
e t p e r d o m i n u m b a n u m in p r o x i m e p r a e t e r i t a Q u a d r a g e
s i m a 1 ) a b s en t e s u a m a i e s t a t e d o m i n i s c o n s i l i a r i i s a r c a n i s
p r o p sita et suae m a i e s t a t i V i e n n a m p r o r e s o l u t i o n e transmiss a fuerunt
1. De restitutione officii banalis et eius authoritatis in quantum
fieri poterit, et siquidem ex neglectu officii banalis et incerta solutione
militum eiusdem hoc regnuin magnum incommodum praesertim in eo
experiatur, quod insolutos milites in confiniis aut suis stationibus banus
eontinere nullo modo possit. Inde evenit, ut naturales hostes etiam
tempore hoc foederis pacis per passus aut transitus incustoditos et ob
paucitatem militum desertos in dictis confiniis irrumpant, praedas et
excursiones in visceribus regni quoque facere et istas reliquias, si magno
numero aliquando inopinate bis vel ter cxcurrerint, pessumdare possint.
Ideo ut sua maiestas caesarea et regia ad avertenda talia pericula
iuxta praedecessoris sui benignam caesareae maiestatis Matthiae foelicissimae recordationis scripto factam provisionem ex aliqua suarum provinciarum certam solutionem pro dictis multibus banalibus ordinare,
et si hoc tempore alius non inveniretur modus, ad minus tricesimam
Sclavoniae illam Nedelcensem eo deputare, unde forsan vix media
pars solutionis bano et suis militibus fieri posset et illas ordinationes
et provisiones aliquas ab aulica camera privatorum etiam externorum
hominum illinc amovere et ad cameram vel quaestum videlicet remittere,
a
) To iest 24. februara 161 .
205
is turn autem proventum in hoe regno pro communi bono nostrae pa
triae relinquere velit.
2. Cum neque banus aliquam residentiam in coniiniis habeat
neque vel unus locus in eisdem confiniis sit, ubi saltern capitaneus
tute aut commode manere possit, ideo ob hunc defectum neque ordo
bonus vel disciplina militaris servari possunt, cogeretur quoque miles
gregarius diligentius excubare, si aliquod fortalitium liaberetur reale
et sic multa damna et depopulationes Turcarum praepedirentur. Itaque
ut sua maiestas pro aliquali habitatione securiori bani in confiniis
castrum Zizak a venerabili capitulo Zagrabiensi pro aliis aequivalentibus ecclesiasticis bonis in suis provinciis alicubi commutare et dictum
locum alias in confiniis banalibus situm pro officio hoc banali applicare
velit, et ut saltern ilia 10 millia florenorum dudum deputatorum ad
exstructionem fortalicii Berkisevinae ex aliquo certo loco ordinarentur,
quatenus vel ad minus unus capitaneus in confiniis continuo maneret.
instandum.
3. Ut sua maiestas caesarea iuxta suum diploma Vallachos in
terris regnicolarum habitantes regno et dominis terrestribus restituere
velit, cum domini regnicolae inter sese iam, ne iniuste aggraventur, sed
tollerabilis census illis imponatur, dominis terrestribus pendendus et
illi regno in defensione confiniorum quoque servire possint. eonvenerint,
prouti dominatio vestra reverendissima antea sufi'icientem in eo puncto
habet informationem.
4. Ut de Petriniae fortificatione et solutione illorum militum melius
providerent, quales violentias et damna capitanei aliqui Germani regnicolas contemnendo faciant, id dominationi vestrae reverendissimae melius
no turn est.
5. Ne in patria nostra indigenae idonei ab officiis tarn maioribus,

quam minoribus in confiniis excludantur, sed etiam generalatuum (
aliorum capitaneatuum officia nostris regnicolis sicuti provincialibus suae
maiestatis aequaliter conferantur, iuxta diploma suae maiestatis petendum est.
Koncept u arhivu kaptola zagrebakoga;
nr. 6. Depozit u hr. zem. arkivu u Zagrebu.
Acta antigua fasc.
83
Spolja pripis: Puncta ex parte regni Ferdinando 2<^> regi proposita circa officium bani, confiniorum solutionem, castrorum in quibus
banus et capitanei constanter manerent, erectionem etc.
128.
4. marta 1619. U Gracu.

Mnijenje ratnoga vijea eljama hrvatskih
Durehleuchtigister
landsfttrst.
grossmechtiger
knig,
stalea.
gnedigister. herr
und?
2 6
Eur kgl. wilrde bericliten wir gehorsamist, dass der ban in Win
dischland, herr Niclas von Frangipan, grave zu Tei\saz, neben andern,
davon Eur kgl. wilrde in ainem andern schreiben gehorsamiste erinerung beschehen, in -ah we sen Eur kgl. wrde mit iiberraichung beiligunden an dieselb gehorsamist gestelten und von den Windischen und
Crabatischen stenden ausserden credenzschreibens schriftlich supplicando,
wie auch mit melirer weitletiriger miindlieher ausfiiehrung angebraeht,
welcher gestalt gedaclite stende in nachvolgunden puncten beschwri
zu sein vermainten und hieriiber bei E u r kgl. wiirde gnedigiste rentedirung und wendung gehorsamist zu erlangen verhofi'en.
Als dass si erstlichen unter den zu Pressburg gehaltnen landtag
gnedigist vertrstet und mit ainem diplomate furgesehen worden, dass
in zuetragenden fhlen und vaeanzen der mbter und kriegsbeveleh an
der Crabatischen und Windischen grni zen, sowol derselben nation
taugliche subiecta, als aus disen E u r kgl. wiirde erblanden sollen befuerdert werden, welcher effect aber bis dato noch in suspenso verbliben. Weiln aber diser zeit das obriste ambt in Crabaten, wie auch
die hauptmanschaft zu Copreinitz und Zeng vaeirten, bten si Eur kgl.
wilrde genedigisten resolution gemss, solehe vaeanzen aus ihrer nation
zu ersetzen.
Am andern interim si in ihrem suppliciren, miindlieh aber mit
grosser austiierung, dass das Windischland, so sonst die banisehe grnizen genennt werde, von Carlstatt bis naeh Iwanitsch, als zwischen
den fliisseii der 8 und allerdings devastirt, ])loss und often,
destwegen zn ihrer und diser darliinder ligimden landen, St'eyr und
Grain, ain versieherung t'urzunemen und zwee heusser oder vestung,
nemblieh Berkiseviua und Zredi(eh)ko zu erpauen.
Petrina audi daneben mehrers fiirzusehen und zu erhben, seitemaln der situs als besehafTen, dass an ainer seiten es so podenlos
sandig und ainen solehen reisigen grund, dass was man ain gauzes
jabr paut, gleieh straggs in ainem halben jahr wider einfailen und in
hauien ligen tue.
Drittens seie ain grosse notturft, dass ain ban, als von ihrer
kais. Mt. nachgeseztes haubt in Windischland und Crabaten, an ainem
solehen glegnen ort sein residenz habe, damit- er umb und umb sein
aehtung haben und so wol wegen des erbfeinds wachtsames aufmerken,
als diejenigen seinem banat-ambt untergebne stend und inwohner in
gebiierender ordnung, unter deme auch der schuldige gehorsamb gegen
dern in Hungern regierunden kgl. Mt. angedeut etc. erhalten mge,
dahero das ort und sehloss Sissek die bequemist glegenheit und deswegen mit dem capitl zu Agram nicht unbillich, sondern ganz notwendig
ware, ainem wechsl zu treffen, also, dass Sissek fiir aines bans residenz
erhandlet, das capitl aber mit andern geistlichen guetern contentirt und
vergniiegt wiirde.
.Viertens und lestlich, dass die ihrigen , -lche sich in
Crabaten und Windischland heiislichen angesetzt und von etlichen
jahren hero daselbst hetislich wolmen, denen jenigen als der landstende
207
mitglidem, aut welcher grand si ihre heser, traidpau und unterhaltung
haben, rnit der iurisdiction und dem gehorsam unterworfen, und von
der haubtleut gebiet eximirt warden, angesehen, 1 ) dass die imtertanen
des lands von solchen Wallaehen mit rauben und allerlei benden
muetwillen vil unglegenheit gedulden miissten, welche aber die grimdobrigkeiten in bessern, dock gezimenden gehorsamb erhalten, ja mit
und gegen denselben solche mitl gebrauchen wolten, dass si, wie man
sonst davon vermueten wllen, gwiss nicht von ibren guetern zu ent oder dem land und der christenheit zu sehaden, wider zum
erbi'eind als profugi zu entfliehen. sondern vilmehr diserseits bei der
ehristenheit zuezusetzen und selbige "zu defendiru ursach hetten mit
mehrern.
Uber disen, gnedigister knig und herr, des banus getanen furtrag,
.so mit mndlicher langer narration besehehen, in supplieiren aber was
krzlicher begrifiten, haben wir die sach in beratschlagung genommen.
Seitemalen wir aber kainen bevelch gehabt, auch. Eur kgl. wrde selbst
von disem anbringen niohtes gewusst, ihme herrn ban in specie kainen
beschaid geben kndten, sondern dahin laut einschluss ilmo beantwortet.
dass wir discs alles an E u r kgl. wiirde der notturft nach gehorsamist
wolten gclangcn lassen, von dero er odcr vilmehr die stnde selbst,
dero gencdigsten resolution zu erwarten.
Damit wir nun aber solch tmscrn bericbt und rtlicli-guctachtcn
gehorsamist und schuldigermassen erffncn, so erachten wir im ersten,
was die ersetzung der vacirunden officien jetzt oder kiml'tig belangt:
seitemalen E u r kgl. wiirde ihnen, stenden, solche vcrtrstung auch dariiber ain assecuratiou gegeben, dass es dabei verbleiben und si dessen
noch also in genere vertrstet Averden, und damit solches in effectu
erfolge und sie die stndc aus vilen erhblichen ursachen nicht disgustiert werden, weilen in dieser zeit die haubtmaiischaiten Zcng und
Coprainitz vaciren, dass nach gestalt und glegenheit an ain und andern
ort der haubtman Meillgraber und haubtman , und an derselben
statt erkandte und tauglichc subiecta aus der Crabatischeu und Windischen nation zu solchcn haubtmauschaften mi'ichten furgenommen werden.
Das vacirund obristambt in Crabaten aber, aul' andere als E u r
kgl. wiirde angehrige und geborne landleut und untersssen zu transeriren, kndten wir aus inehrcrlei bedenken nicht raten.
Soviel am andern die begerte erpauung zwoer vestung zwischen
dem fliissen der Sau und Culp, als von Carlstatt bis gen Iwanitsch
belangt, da ist wissentlich, dass solche revir odcr tractus die banische
grnizen gennent wierdet und gehrt immediate den Windischen stnden
zu versorgen, inmassen. si sich auch dessen selbst allzeit crboten haben.
dahero si zu volziehmig desselben zu vermahnen, in disem , dass
ihnen von der rm. kais. Mt. dreissigist zu Nedelicz zu restaurierung
der obgemelten zwoen vestung Berkisevina und Zredi[tsch]ko ain gcwisse summa gelts, ]a wie herr ban miindlich referiert, auf die aine
-) T. j . olmgesehen.
208
27 M, die ander ( = 10.000) taller gnedigist gewilligt, aber bishei
nicht mehr als 1000 fl. empfangen, da kndten E u r kgl. wilrde si vertrsten, bei der rm. kais. Mt. alien vleiss frzukehrn und anzumahneu,
damit ihnen in disem so ihnen verstrstet worden, von ihrer kais. Mt.
miigliehiste assistenz ervolgen, sie aber auf diser ilirer grnizen, welche
sie zu versehen sich erboten, das ibrige aueh nicht unterlassen sollen.
Sovil Petrinia belangt, so auch unter disen punkt gehrig, ware
ihnen stenden anzudeuten, obgleichwol solches ort immediate auch
unter die banische grnizen gehrig und si dieselb zu versichern und
erhalten schuldig, so hetten doch E u r kgl. wiirde zu ihrer der benachparten als Windischer und Crabatischer stende mehrern trost und sublevirung dise vil jahr herum sovol mit haltung des dort bestelten
kriegsvolks, item munition und jhrlichen gepeuen und nachbesserung
vil dargewendet und spendirt, welches dann unwidersprechlich denen
inwohnern in Crabaten und Windisehland zur versicheruug geraiche
und damit si die gnedigiste guete affection weiters spiiren. So solle
auch noch dises jahr mit muglichsten pan und resercirung dessen, so
am guetigisten nicht gefeirt, sondern alsbald die zeit zu anstellung
der arbait widerum verhanden, fortgeschritten werden, doch dass sie die
stende, als die es am maisten betrifft, mit ihrer untertanen hili' und
robat dises notwendige werk und paubesserung gleichfals befurdern
helfen wolten.
Sovil die begerte erhandlung der vestung Sissek belangt, seitemalen
solches E u r kgl. wtirde tragenden kriegsadministration nicht angehrig,.
sondern die rm. kais. Mt. darunter zu disponiren haben, so wren si
daselbsthin zu weisen.
Wie dann der letzte punkt wegen der Wallachen, damit dieselben
denen grundherrschaften mit dem gehorsam submittiert werden wolten,
gleichsfals far die kais. Mt. als des landaigentumsherrn gehrig. dahin
si stende gleicherweis zu beschaiden, sonderlich auch weiln zu vergleichung diser praetension berait zu Pressburg ain commission verordnet
worden, dass solche verordente commission nochmals getrieben und
unter handen genummen, welche urn sovil desto mehr fruchten wUrde,
weiln sich die stende erbieten, si die Wallachen mit der robat nit zu
beschwren, sondern auf solche mitl zu gedenken, damit si von ihren
grtinden zu weichen kain ursach haben sollen. Welches Eur kgl. wiirde
wir gehorsamist berichten und derselben tins dabei untertenigist be
vel chen sollen. Grz den vierten tag marbii anno sechzehenhundertneunzehen.
N. Eur kgl. wiirde alhie hinterlassne geheime rate und hofkriegsprsident.
A tergo: Dem durchleuehtigisten grossmchtigen frsten und herrn
herrn Ferdinanden dem andern zu Hungarn und Behaimb knigen,
erzherzogen zu Osterreich, herzogen zu Burgundi, Steyr, Krndten,
Crain, AViirttenberg, Ober- und Niederschlesien, markgraven im Mren.,
209
Ober- und Niederlausitz etc., graven zu Tyrol und Grz etc. unsern
gnedigisten herrn und landsftirsten.
Original s tri prstenom utisnuta peata u . i . komorskom arkivu
; ngar.
Landtage.
129.
4. marta 1619. U Graca.

Gradsko dvorsko ratno vijee ubavjesuje kralja Ferdinanda II. svojoj
raspravi s banom Nikolom Frankopanom za njegova boravka u GracuDurchleuchtigister, grossmechtiger knig, genedigister herr und
landsiiirst.
Als gestriges tags der rm. kais. Mt. etc. rat und ban im Windisckland, herr Niclas von Frangipan grave zu Tersaz sich erstlich
bei herrn obristen hofrnaister und hernach mir angemeldet, mit diser
erinnerung, dass von der rm. kais. Mt. er bevelch empfangen bei
Euer kgl. wrden sich gehorsambist einzustellen, haben wir uns an
heut der zusammenkunrt und was ime herrn ban in abwesen Euer
kgl. wiirden frzuhalten (doch auf vorgehende wolermelten herrn obris
ten hofrnaister des herrn von Eggenpergs, als der gleich nach dem
friiemahl noch gestern verraist, beschehene communication) verglichen
und ine herrn ban fr uns beschiden. Der hat sich nun alsbald entschuldiget, dass er aus dem kaiserlichen bevelch noch sonsten nicht
vernemen knden, zu was zeit Euer kgl. wiirden ins land ankommen
oder wider daraus verraisen wiirden. Und weilen ime die kaiserlich
citation gleichsfalls etwas spt zuekommen, habe er sein rais anch nicht
ehender maturiren knden und destwegen um gnedigiste verzeihung
gebeten und von uns Euer kgl. wiirden gnedigisten willen und bevelch
zu vernemen begert. Darauf wir ine beantwort und stark adhortirt,
dass Euer kgl. wiirden er alsbald nachraisen und von dero selbst den
flirhalt vernemen solte. Darauf er abermals iurgewend,- wie schwrlieh
und hart er von haus, zumal ainen solchen zimblich weiten weg um
des erbleinds so ftern strfen und tschatiern 1 ) willen, dass auch ungeacht des werenden fridens anstand nicht underlassen werde, abkommen kndte, zu deme er berait ain halbes jar hero mit dem viertglichen fieber und leibsschwachhait beladen seie, dass ime das raisen
gar iibel zu statten komme. Wann aber die sach ain drei wochen
hinum anstand erdulden, wolte er noch sehen, wie er dise rais anschicken mchte. Neb en weiterer andeutung, wann es um kainer andern
ursach als etwo deren von Zeng bandisirten Usgoggen willen zu tuen,
da habe er sein entschuldigung der rm. kais. Mt. selbst gehorsambist
schriftlich tiberschickt.
-) e t o v a t i .
14
210
&
Auf dises nun haben wir ime herrn ban weiters zu verstehen
geben, weilen er zum raisen ze der zeit so iibel disponirt seie, so
werde Euer kgl. warden ine desto lieber gnedigist fiir entschuldigt halten
und haben darauf des kaiserlichen bevelchs inhalt wegen abschafftmg
der Zenger ab seinem gebiet, ime nach lengs und der notturft uaeh
frgehalten, ilber welches er dann mit langer ausfuehnmg uns zu ver
stehen geben und hoch contestiert, dass er ainichen Zenger in seinem
gebiet gar nicht aufhalten tue und das er disfals bei der rom. kais
Mt. ungleich angeben werde, wolte alle seine gueter, da es anderer
gestalt sich befinden solte, zur straf verloren haben, weniger seie nicht.
dass in des herrn graven von Serin gebiet und schloss zu Priwir dergleichen leut und bandisirte Zenger verhandeu und durch seinen verwalter, der Budatschko genannt, aufgehalten werden, welche Zenger
fur seine des ban gueter oder bisweilen gar darauf nur zum rauben
und stelen, ime unwissend und haimblich kommen, aber sobald er inen
nachstelt, sich widerum auf das Serinisch gebiet begeben, hette soichen
leuten hievor im Weintal 1 ) nachstellen lassen und sie daraus vertribeii.
wie dann noch sein bevelch, wann seine leut ainen betreffen, sie denselben niederhauen oder erschiessen sollen. So hette er auch gemelten
grafen von Serin oftermals vermahnt, dass er in seinem gebiet dergleichen nit aufhalten und ain solch verantwortung ime nicht aufiaden
solle, seie aber aus verursachung des gemelten Budatscko, der den Zengern favorisiert, nicht zu werk gerichtet worden. Item ain ainigeu
diener, als die kaiserlichen herrn commissarii zu exequierung der IKwussten Venedigischen fridensarticl in Friaul gewest, hette er gehabt,
mit welchem gedachter Budatschko in zwitracht geraten, der seie an
geben worden, als obe er ain bandit von Zeng ware,- welches aber
nicht gewest, aber doch auf solches durch den herrn von Harrach weggeschafft worden, den hab er straggs aus seinem gebiet allerdings
beurlaubt und bandisirt, und befinde sich derselb dieser jetziger zeit in der
Venediger selbst aignen diensten. Und was dergleichen mehr und weitleufig er herr ban furbracht, dass ime ungleich beigelegt werde. dass
sich obgemelte Zenger auf seinen guetern oder under ime befinden,
wie er dann auf unser begern sein entschuldigung selbst zu Euer kgl.
wrden handen schriftlich zu tuen sich erboten und hieneben verwahrter
ligt, welches E u r kgl. warden wir also gehorsambist referirn wllen.
Die werden nun bei solcher beschaffenhait bei der rm. kais. Mt die
sach dahinzurichten wissen, damit, ungeacht diser des herrn bans obgehrten entschuldigung, so wol ime, als dem grafen von Serin mit
allem ernst von irer kais. Mt. nochmals auferlegt werde, dass weder
sie, noch die irigen, ainichen bandisirten Zenger weiter nicht aufhalten,
sondern straggs aus iren schlssern, mrkten und gebiet bandisiren und
wegschaffen. Da aber solche weiter aufgehalten oder protegiert, sollen
die receptatores in gleichmssige straf als eben die bandasierten personen selbst gefallen sein. Und kndte Uber das auf solche Zenger
T. i. Vinodol.
211
ain benante taglia geschlagen werden, solcher gestalt, dass derjenige,
so ainen solchen bandisierten in dem district, daraus er bandisiert
worden, lebendig oder tot bekommen und zu handen bringen, ime solche
taglia alsbald ervolgen solle. Zum fall aber dises ernstliche mitl und
verordnung auch nicht fruchten oder wrkung haben wolte, dass sodann hchstermelte I r kais. Mt. Euer kgl. warden gnedigist zueliessen
und erlaubnuss gben, soviel zu verordnen, damit durch gemelten herrn
ban und zugleich den obristen ambtsverwalter in Crabaten auf gedachte
bandasierte Zenger gestraift und dieselben zur gebiirenden straf gebracht wiirden. Und wir tuen Euer kgl. warden uns zu dero kniglich
und landsfurstlichen gnaden gehorsambist bevelchen. Grz den vierten
martii anno etc. sechszehenhundert und neunzehendten.
Euer kgl. wrden
i
untertenig gehorsambiste
N. dersoselben alhie hinderlassene gehaimbe rate und hofkriegspraesident.
A tergo: Dem durchleuchtigisten grossmechtigen fiirsten und herrn
herrn Ferdinand^n dem andern, kunigen zu ^ Hungern und Bohaim,
erzherzogen zu Osterreich, herzog zu Burgundi, Steyr, Krnten, Crain
und Wierttenberg etc., marggraven in Mrhen etc., graven zu Tyrol
und Grz etc., unserm, genedigisten herrn und landsfrst.
Original s tri prstenom utisnuta peata u . i . komorskom arkivu
; Ungar. Landtage.
Pripis iz vana: Ad consilium bellicum urn fuerderlich guetachten.
Per imperatorem 11. martii 1619.
Ispod peata drugom rukom:
Includatur imperatori.
130.
6. marta 1619. U Graca.

Ban Nikola Frankopan uvjerava kralja Ferdinanda II., da on nije na
svom zemljitu naseljavao izagnanih Senjana, a onda mu preporua tegobe
hrvatskih stalea.
Durchleichtigister grossmechtiger knig etc., genedigister herr.
Eur kgl. Mt. sein meine treugehorsambiste dienst jeder zeit berait.
Aui deroselben gnedigisten bevelch hab ich micli hieher auf Grz
in gehorsam verfiegt mit hoHnung Eur kgl. Mt. alhie noch anzutreffen
und derselben weitern gnedigisten bevelch gehorsambist zu vernemben,
dann auch in namen der lblichen Crabatischen und Windischen stand
etliche mir anbevolchne ire beschwerpuncta E u r kgl. Mt. gehorsambist
anzubringen. Dieweilen ich aber, welich.es mir zwar laid, Eur kgl.
212
'Mt. alhie versaumbt und der zeit persnlich hinaus auf Wien zu deroselben zuraisen mir sonderlichen darum beschwerlichen, dass ich wegen
des viertglicken fiebers mit welichem ich fast ain halbes jahr laider
behaft nit wol am leib constituirt bin. Derohalben habe in Eur kgi.
Mt. abwesen ich deroselben hinderlassenen herrn geheimen rten die
mir anbevolchne sachen angebracht, dagegen ich von denenselben sovil
verstanden, dass frnemblich E u r kgl. Mt. mich darum herausbegert.
Dieweil ich solichermassen durch jemand angeben worden, wie das zu
Novi in meinem markt oder guetern ich denen bandisirten und ausgeschafften Zengern underschlaif gestattet und wohnungen aldort eingeben
hette sollen.
Und wiewol ich noch vor drei monaten sowol an ir kais. als Eur
kgl. Mt. darauf ausfierlichen mein gehorsambiste verantwortung, dass
sich soliches kaineswegs befindet, getan, so kann ich aber nicht wissen,
ob dasselb mein gehorsambistes schreiben E u r Mt. zuekomen sein mechte,
oder nit. Will aber Eur kgl. Mt. nochmalen gehorsambist versprochen
haben, dass seithero des mit der herrschaft Venedig geschlossenen
vertrags und liber die Zenger publicirten bando ich auf meinem guetern
weder zu Novi noch anderstwo nicht einigen derselben weder eingelassen noch alda sicherhait gegeben, und also sich kainer in meinem
markt Novi oder meinen guetern aufhalten tuet, sondern die graven
von Serin haben irer etlich in ir gschloss oder markt Bribir mit weib
und kind eingelassen, teils aber vor den markt daselbst ir aufendhaltung haben. Und dieweilen dass selbig ir gschloss bei zwen pixenschuss
von den meinigen weit, kann ich nicht darfr, dass si etwo auf meinem
grund bisweilen in fiirgehen komben, dann ich aldort nicht selbst wohne
auch alclort irentwegen kain aigne guardi oder wacht halten kann. Daher
villeicht die fama, dass si sich zwischen meinen und des graven von Serin
gschloss aufhilten, mir aber dits orts unrecht beschiht, dan wann die
graven von Serin gemelten bandisirten Zengern in iren gschloss, nicht
also underschlaif liessen, wiirden si gar nit auf meinem grund komen,
ich auch irentwegen ain bessere ruhe haben. Und ist zu erweisen, dass als
ich vernomben, dass sie sich in meinem wald daselbst aufgehalten, inen
durch meine leit nachstellen und si zu zwai malen vertreiben lassen, wie
auch, gott sei mein zeug, ich vil lieber sehen wolte, dass kain solicher
Zenger, auch von denen andern die nit bandisirt sein, nio zu meinen
porten zuelendet noch in meinem markt daselbst hinein komen tet, dann
ich iretwegn schaden genueg erlitten. Und were also contra rationem,
dass ich noch dergleichen raber oder schedliche leit auf meinem
gueteru cinwurzen lassen und wider Irer kais. und Eur kgl. Mt. verpot
intertenirn solte, weliches mit wahrheit niemand wieder mich in diesem
fall beibringen wierdet. Und da si etwo ins kimftig, weliches mir unwissend, auf meinem gnmd in denselben mhrgebrg haimlichen komen,
bin ich wol zufriden, dass man inen nachstellen und si bekomen mechte
destwegen Eur kgl. Mt. den sachen ohne massgebung gnedigist zu tuen
wissen. Im brigen bitte in namen wolgedachter Crabatischen und
Windischen stand Eur kgl. Mt. ich gehorsambist tiber die ire ange-
213
brachte beschwerpuncta um genedigiste gewerliche resolution und erledigung deroselben zu gnaden mich beinebens gehorsambistes vleiss
empfelhend. Grz den sechsten martii anno etc. 1619.
E u r kgl. Mt.
gehorsambister diener
Nicolaus von Frangepan
graf zu Thersacz.
A tergo: Dem durchleichtigisten grossmechtigen ftirsten und herrn
herrn Ferdinanden dem andern, knig zu Hungern und Bhaim, erzherzogen zu sterreich, herzogen zu Burgundi, Steyr, Krndten und
Crain, graven zu Tyrol und Grz, meinem genedigisten herrn.
Original s prstenom utisnutim peatom . komorskom arkivu
Beu; Ungar. Landtag .
Pripis iz vana: Ad bellicum um lurderlich guetachten.
Per imperatorem 11. martii 1619.
131.

Hatno vijee izdaje banu Nikoli Frankopanu i Nikoli Maleniu svje
dodbu, da je u odsutnosti kralja Ferdinanda primilo do znanja elje i
molbe hrvatskoga sabora.
Von dern zu Hungern und Behaim kgl. warden herrn herrn Ferdinandi, erzherzogen zu Osterreich etc., unsers gnedigisten herrn und
landsiurstens, alhie hinderlassnen und anwesenden herrn gehaimben wie
auch hoikriegspraesident und rten der rm. kais. Mt., unsers allergnedigisten herrn r a t und ban in Windischland, herrn Niclasen von
Frangipan, graven zu Tersacz, und herrn Nicolao Malenych de Korilocz, seinen zuegeordneten, als von den Windischen une Crabatischen
lblichen stenden deputirten abgesandten freundlichen anzuzeigen, si
hetten, was sie in abwesen I r e r kgl. warden sowol schriitlich als miindlich in underschidlichen puncten, als die ersetzung der jetzt und
kiinftigen vacirenen kriegsmbter und bevelch, restaurierung der devastirten banischen grnizen zwischen Carlstatt und Iwanitsch, wie
auch Petrinia, also auch aine residenz fiir den herrn ban, darzue das
schloss und vestung Sissek von dem capitl zu Agram durch wechsel
zu erhandlen und letstlichen die im Windischland angesidelten Wallachen
uenen herrn und landleuten als deroselben grundobrigkeiten undertenig
zu machen betreffend angebracht nach notturft angehrt und vernomben.
Hierauf nun solche, sie herrn abgesandte, erinnert sein, dass sonder
zweifel Ire kgd. warden unter irem alhie sein nicht gedacht, dass der-
214
gleichen anbringen etwo furkommen solten, dann da sie dieses vermaint
oder erinnerung gehabt, wiirden sie nit underlassen haben, vor ire in
aufbruch gemessnen bevelch und volmacht dits orts inen herrn gehaimben und hofkriegsrten zu hinderlassen. Dieweilen sie aber hierinnen
kainen gwalt oder volmacht haben, so knden sie auch hieriiber ainichen
gewissen beschaid nicht ertailen. E s wllen aber gedachte herrn gehaime und hoikriegspraesident und rate nit underlassen, die sachen
inmassen dieselb auch richtig und daran gelegen Irer kgl. warden mit
einschliessung ires schriitKchen anbringens und was darzue gehrig
hchstervente Ir kgl. wiirden alsbald nottiirftiglich gehorsambist zu
berichten, von dero dann sonder zweifel sie herrn abgesandte oder die
lblichen stende selbst in ainem und andern gebiirende resolution zu
erwarten und sie sich darauf nun irer gelegenhait nach wider zu haus
begeben mgen. Sovil inen in ireundschaft hiemit angedeut wirdet.
Ex consilio serenissimi regis arcano 4. martii 1619.
Koncept
u . i kr. komorskom
arkivu
u Beu;
Ungar.
Landtage.
132.
Prije 18. marta 1619. U Beu.

dvorsko ratno vijee svjetuje kralja Matiju u pogledu zelja
stalea.
hrvatskih
Allerdurchleuchtigister grossmechtigister Romischer kaiser.

Allergnedigister herr. Invermelts der bandisierten Zenger halber,
lass der gehorsambist hofkriegsrat in ain und anderm bei der nach
dem sibenden martii angestelten deliberation und drauf gerichten expe
dition allerdings verbleiben und dieselb in kain punkte zu verbessern
waiss; so schliesset er ebenfals mit demjenigen, so Ihrer kgl. wiirden
gehaimber rat und kriegspraesident Iro einraten in sachen Ire kgl.
wiirden und in Iro administration uuterhabende land betreffent.
W a s aber die brige der Crawatischen stend postulata anlangen
tuet, als die permutatio Sisek mit dem capitl um andere gueter, dieses
ist ain land sachen, und aber ntig; wrde demnach bei Irer kais. Mt.
stehen, disfals mit dem capitl zu Agram handlung pflegen und alsdann
das schloss Sisek zu des bans residenz zu deputirn, Berkisevina zu
erpauen und Nedalicensi tricesima den pauuncosten zu verschaHen
ist, ain resolvirte und in des Hungerischen landtags 31-isten articl in
truck ausgangne und publicirte sachen, das ware zu exequirn und der
earner drob zu halten anbevolchen.
Der Wallachen halber, dermal ainstem sich aus diem immerdar
werunden stritt und disputat herauswinden, ware des jngsten Hunge
rischen landtags 32-isten articls inhaltende commission ins werk zu
richten und deme gemss die commission anzustellen und alien glimpfen
215
zu gebrauchen, sonsten seitemaln die Wallachen mechtig und in der
atizal stark und ber das land sein, unglegenhait von inen zu gewerten
sein inchte. Und tuet sich der gehorsamiste hofkriegsrat aller gehorsamist empfelhen.
Eur rm. kais. Mt.
1
alleruntertenig gehorsamiste
hofkriegsrat.
Koncept . i kr. kom. arkivu u Beu; Ungar. Landtage.
Vani pripisi. Der rm. kais. auch zue Hungern und Bhaim kgl.
Mt., unserm allergnedigisten herrn, von deselben hofkriegsrat in untertenigisten gehorsam zu bergeben.
Drugom rukom: Ad cameram aulicam. Die solle sovil die permu
tation Sissek betrifft mit dem capitl zu Agram alspalt tractirn und
hernbch furderlich beriehten. In sonderheit aber auch, damit Berkisevina zur banalischen residenz resolvirtermassen aus den Netelithen
dreissigist unverzogentlich erpaut werde, sollen si ernstlichen verordnen.
Per imperatorem 18 martii 1619.
133.
29. marta 1619. Beu.

Kralj Ferdinand
II. pozivlje zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia za

26. maja na sabor u Pozun.
Ferdinand us secundus etc.

Beverende fidelis nobis dilecte. Posteaquam ex dei praepotentis
et optimi maximi, cuius nutu etWrbitrio cuncta gubernantur, elementi
dispositione sacratissimam caesaream regiamque maiestatem Matthiam,
dei gratia eleetum Bomanorum imperatorem ac Germaniae, Hungariae,
Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae etc. regem, archiducem
Austriae etc., patrem et patruelem nostrum observandissimum foelicis
recordationis, ex hac fluxa et caduca vita decedere contigit, hadquaquam
intermittendum esse duximus, ut e tristi hoc suae maiestatis excessus
casu fideles nostri regnicolae certificarentur, quos etiam tanquam fideles
suae maiestatis subditos debito cum doloris sensu memoriam eiusdem
prosecuturos haudquaquam dubitamus. Quoniam yero post decessum
suae maiestatis tmice hoc nobis incumbere agnoscimus, ut regni gubernatione in nos devoluta nihil eorum intermitti pateremus, quae
ad conservationem, permansionem et bonum commune regni pertinere viderentur, earn ob rem fideles nostros universos status et ordines
fidelitatis, devotionis et subiectionis nobis debitae, pro quorum nimirum quiete et tranquillitate nos vicissim pro suscepti regiminis mu-
216
nere clementer et paterae solliciti esse desinimus, quamprimum

commonefacere voluimus. Porro cum in initio apprehensionis gubernationis regni rerum modernarum statum et conditionem id exigere perspiciamus, ut de negotiis regni publicis, conservationem et permansionem
eius concernentibus, cum Hdelibus no'stris statibus et ordinibus deliberemus, generalem regni diaetam per nos indicendam et publicandam
determinavimus. Earn itaque ad termjnum et tempus tanquam maxime
opportunum et commodujn ad festum sanctissimae Trinitatis, hoc est
26.majavigesimum sextum diem futuri mensis maii labentis anni, in civitatem
Posoniensem (cui volente deo personaliter interesse decrevimus) universis
statibus et ordinibus eiusdem regni nostri Hungariae et partium ei subiectarum indiximus et promulgavimus. Quare fidelitati tuae harum
serie firmiter committimus et mandamus, ut ad praefatum diem sine
ulla excusatione Posonium venire atque illic una cum reliquis dominis
praelatis et baronibus ac nobilibus caeterisque statibus et ordinibus
dicti regni nostri Hungariae de iis, quae ad publicam regni eiusdem
nostri utilitatem pacemque et tranquillitatem accommodatissima videbuntur, tractare et in medium consulere, postpositisque privatis negotiis
omnino hisce comitiis interesse debeas. Secus sub poena in generali
decreto expressa non facturus. Datum in civitate Vienna die vigesima
nona mensis martii anno domini MDCXIX.
Ferdinandus.
Laurentius Ferenezfiy.
A tergo: Reverendo Petro Doinitrovich episcopo ecclesiae Zagrabiensis et consiliario nostro etc. fideli nobis dilecto.
arkivu. u Zagrebu; Foliticum.
Pripis: Exhibitae 7 maii.
u arhivu Jugoslav, akad. u Zagrebu.
Pripis: 1619 maii 8.
peatom u
nadbiskupskom
peatom za grad
Zagreb
Sline su pozivnice primili hrvatski stalei (sabor),, ban grof

Frankopan, ostali velikai i kr. slob. gradovi u Hrvatskoj.
Nikola
134.
24. aprila 1619. U Bosiljevu.
Ban Nikola Frankopan
knez Tracki pozivlje za 8. maja opinu grada

Zagreba na sabor u Zagreb.
Prudentes et circumspecti domini, amici nobis honorandi, salutem.

Posteaquam certiores a fidedignis facti sumus, sacratissimam
217
regiam maiestatem, dominum nostrum clementissimum, generalem diaetam universis statibus regni Hungariae Posonii indicendam et quiêm
ad dominicam sanctae Trinitatis, quae 26 maii est, promulgand a m
eonstituisse, ita ut in dies regales suae maiestatis literae superinde
expectentur, quam ob rem, ut et nuncii regni hums eo maturius deputari et tempestive cum sufficienti informatione ablegari possint, tuetiam propter alias urgentes huius regni necessitates communemqu 6
statum et alia confinia haec desolata concernentia negotia visum nobis
fuit, generalem congregationem universis dominis statibus huius regni
ad feriam quartam post dominicam Rogationum, quae est 8 dies iuturi
mensis maii, Zagrabiae in civitate regia et vestra celebrandam indicere, vos ex officio requirentes, velint praescripto die ad antelatam
congregationem in dicta civitate regia et vestra fiendam nuncios suos
sufficienti cum instructione mittere, ut ea, quae pro salute patriae et
publico bono magis utilia videbuntur, cum reliquis dominis statibus in
medium consulere possint. Eosdem de cetero feliciter valere desideramus. Datum in arce Bosilievo die 24 aprilis anno 1619.
Prudentium et circumspectarum dominationum vestrarum
amicus benevolus
comes Nicolaus Frangepan,
banus.
A tergo: Prudentibns et circumspectis, iudici et iuratis civibus
liberae regiae civitatis Montis Graecensis Zagrabiensis, amicis nobis
honorandis.
demije u Zagrebu,
peatom u arkiou Jugoslavenske aka

135.
26. aprila 1619. Beu.

Kralj
Ferdinand
II. Haje Isusovcima u Zagrebu

crkve sv. Katarine.
potporu
za
popravak
Ferdinanus secundus et.

Egregii fideles nobis dilecti. Benigne vobis significamus, nos reverendis patribus societatis lesu, in collegio Zagrabiensi degentibus, ad
demissam ipsorum petitionem pecuniam illam, quam nobis fi'leles status
et ordine- regni nostri Sclavoniae in nuperrima Posonii celebrata diaeta
honoraru loco a singulis fumis submisse obtulerunt, ad accoinodandum
e t construendum pro memoratae societatis usibus templum. divae Catharinae ibidem pro tempore desolatum, quautacunque ilia sit, de Sclavo
niae tamen tantum honorario intelligendum, beuigne applicasse et contulisse.
Ac proinde vobis hisce clementer et iam mandamus, ut apud
perceptorem vobis subiectum debito modo ordinetis, quatenus supra-
218
dictum honorarium in Sclavonia quantocius eolligere studeat et deinde
patribus illis societatis lesu collegii Zagrabiensis ad quietantiam solitam infallibiliter numeret et exolvit, prout bene facere noveritis.
Executuri etc. Dabantur in civitate Vienna vigesimo sexto die mensis
aprilis anno millesimo sexcentesimo decimo nono, regnorum etc.
Ferdinandus.
Ad mandatum domini regis proprium.
Gundacker herr von Polhaimb.
A tergo : Egregiis N. camerae nostrae Hungariae consiliariis, fidelibus nobis dilectis.
Original s utisnutim peatom u kr. ugar. zem.
peti; Bcnignac resol. rcgiae.
arhivu u Budim
Potpis spolja: 1. maii 1619. Honorarum regium regnorum Sclavoniae, Dalmatiae et Croatiae reverendis patribus societatis lesu Zagrabiae degentibus decernitur.
Data commissio ad dicatores comitatuum Zagrabiensis, Varasdiensis et Crisiensis.
136.
8. i 9. maja 1619. U Zagrebu.

Zakljuci hrvatskoga saboraA r t i u 1 i d o m i r u m e t n b i 1 i u m a 1 i r u m ijoe s t a u um r d in u m regnorum Croatiae et Sclavoniae i n
g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e , ex edicto i l l u s t r i s s i m i
c o m i t i s d o m i n i N i c o l a i de F r a n g e p a n i b u s a T h e r s a c z
etc. e o r u n d e m r e g n o r u m b a n i in l i b e r a r e g i a c i v i t a t e
Montis G r a e c e n s i s Z a g r a b i e n s i s o c t a v a et nona diebus
m e n s i s m a i i a n n o d in i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o d e
c i m o n n e 1 e b r a t a, e d i t i..
Inprimis regales serenissimi principis domini domini Ferdinandi
26. majasecundi Hungariae et Bohemiae regis, generalem diaetam Hungaricam ad
dominicam Trinitatis proxime futuram in civitate Posoniensi promulgatam indicentes ac statibus et ordinibus regni sonantes exhibitae sunt.
Electus itaque est pro hac vice ex magnatibus illustrissimus dominus
comes et banus in praecipuum nuncium ad exponendas et tractandas
necessitates confiniorum et alia regni gravamina coram sua rnaiestate. Ad
diaetalia autem tractanda destinantur magister Stephanus Patachych,
prothonotarius regni, et Gregorius Petheo, vicecomes comitatus Varasdiensis, cui quidem prothonotario ex restantiis praesentis dicae more
antiqnitus consueto deputantur centum floreni pro hac vice. Ad expensas
autem praemissorum nnnciorum deputantur mille Rhenenses ex mo-
219
derna contributione regni, ita ut quingenti domino bano, quingenti autem
reliquis duobus assign entur.
Ad fossatnm Caproneense ad instantiam illustrissimi domini generalis confinioruni regni Sclavoniae deputantur tres processus: ex comitatu videlicet Crisiensi processus Zdolecz, ex Varasdiensi autem
Gasparis Prenar et Ioannis Semoczy, reliqui vero universi processus
comitatuum regni ad restauratioriem Petri uensem et confiniorum Colapianorum ad quindecim dies in loco laborandum. Vectura autem fiat
iuxta limitationem domini bani ex propinquioribtis tamen processibns.
Conclusum insuper est, quod deinceps, quicunque statuta dacii
sive proventns publici snperiori anno ad utilitatem regni exigenda decreta interturbaret, ipso facto in poena potentiae centum florenorum
hungaricalium et refusione damni ad rationem fisci regni convictus sit
et per unum iudicem nobilium regni omnibus iuridicis remediis ampu
tates ex bonis eiusdem mobilibus aut immobilibus satisfactio fiat toties
quotles etiam in civitatibus regni.
Ad instantissimam supplicationem Ioannis Jemrichevych, Blasii
Novak et Ioannis Vedmych per civitatem Zagrabiensem sine iusta
causa captivatorum statutum est, ut ipso facto dimittantur.
Requirendus erit nomine statuum dominus generalis capitaneus
Styriae ratione colonorum fugitivorum in Styriam.
Praeterea ad humillimam supplicationem Gregorii Tepecliych,
Petri Panpetrych, Blasii Czvetussich et aliorum complicum eorundem
statutum est, ut in negotiis ipsorum cum civitate Zagrabiensi habitis
per compulsorias attestatio libere in praemissa civitate exigatur, quibus
etiam ad suam maiestatem regiam nomine regni commendatoriae in
negotio ipsorum dantur.
Insuper Michael Vernych, iudex praemissae civitatis Zagrabiensis,
manifeste se constitutionibus regni opponendo in congregatione verbis
publice prolatis et civitatis publicas portas occludendo ac armatam
manum hominum in portis intertenendo, in salvi conductus violatione
publico regnicolarum voto condemnatus est.
Iudicia et executiones usque dominicam Trinitatis proxime fu-26. maja
turam, terminum videlicet praesentis diaetae, suspenduntur; si tamen
diaeta fuerit prorogata, iudicia quoque suum sortiantur effectual.
Ad instantiam familiae Sitomerii in causa Ottrokoczy denuo exmittitur Gregorius Jagatych, vicecomes comitatus Zagrabiensis, ad rectificandum iuxta continentias articulorum superiorum annorum superinde
editorum, ita tamen, ut interea temporis possideat bona per vicecomitem sibi executa idem Ottrokoczy.
In Hrussowcz domini comitis Wolffgangi Erdeody defalcatur fumus unus.
Lecta per prothenotarium regni.
Prothocolla conyr. 77, IIS144,
kr. zem. arkivu u Zagrebu-
220
137.

Tracki poziva opinu grada

za 8- jula u Zagreb.
Zagreba na sabor
Prudentes et circumspecti amici nobis honorandi, salutem.

Notum esse vobis non ambigimus, Bohemicam insurrectionem in
dies augeri et propius serpere in tantum, quod etiam Viennam cum
sua maiestate, rege nostro, obsidione cingere ausi sint. Ne autem ipsa
nostra patria ex improviso per maiorem adhaerentiam aliorum quoque
vicinorum etiam obruatur, neve naturalis hostis occasione tali arrepta
istas reliquiae patriae nostrae invaderet, praecavendum tempestive
quantum fieri poterit. Ideo ut collatis in unum votis et de regni conservatione et suae maiestatis dignitate tuenda, quantum in nobis esset,
pro viribus et fidelitate nostro regi legitimo debita certi quid statueremus et inimicis nobis insidiantibus communiter coniunctis viribus
occurrere mature possemus, necessarium plane arbitramur, generalem
dominis statibus et ordinibus hums regni conventum ad diem 8. mensis
proxime futuri iulii hie in libera regia civitate. Zagrabiensi indicere et
promulgare. Pro officio nostro vos requirimus et hortamur, ut in dicta
civitate Zagrabiensi die praescripto'per nuncios vestros comparere et ea,
quae pro salute et permansione communi accomodatissima et utiliora
videbuntur, in dicta congregatione consulere velint. Quos de caetero
etc. Datum in eadem civitate Zagrabiensi die 2 1 . iunii anno 1619.
Dominationum vestrarum
amicus benevolus
comes Nicolaus Frangepan.
A tergo: Prudentibus et circumspectis N. N. iudici caeterisque
iuratis assessoribus regiae civitatis Zagrabiensis etc., amicis nobis honorandis.
Original s prstenom
Zagrebu.
utisnutim
peatom u arkivu
Jug osi. akad. u
Pri pis: 1619. iunii 27.

138.
8. jula 1619. Zagrebu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u u m ac o r d i n u m r e g n o r u m
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e e d i c t o i l l u s t r i s s i m i c o m i t i s
d o m i n i N i c o l a i de F r a n g e p a n i b u s a T h e r s a c z etc. b a n i
221
in c i v i t a t e Z a g r a b i e n s i o c t a v a die m e n s i s i u l i i c e l e b r a t a , e d i t i a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o d ecimo nono.'
Inprimis praescriptus dominus banus proposuit statibus et ordinibus regni de mittendis suppetiis sacrae regiae maiestati contra perduelles suos, in quo puncto iidem status ac ordines regni sese resolverunt, quod si per suam maiestatem regiam requisiti fuerint et necessitas
ipsa postulaverit, eosdem. pro modulo facultatutn suarum non defuturos
avitae ipsorum gloriae et fidelitati.
Interea vero temporis renovatur articulus praecedentis congregationis de modo exercituandi statuum ac ordinum regni necnon unius
sessionis nobilium editus.
Et quia diaeta Hungarica Posonii iam inchoata esse inaudiatur,
domini deputati regni nuncii iter suum primo quoque tempore maturabunt, quibus
instructio
more solito sub sigillo regni ratione infrascriptorum gravaminum
dabitur.
1. Eisdem nunciis diligenter instandum erit, ut authoritas et officium banale iuxta superiorum annorum constitutiones et modernae suae
maiestatis regium diploma in pristinum statum restituatur, pro residentiaque banali aliquis commodus praesidiarius locus deputetur.
2. Ut sua regia maiestas iuxta benignam oblationem suam in
collatione tam maiorum quam minorum officiorum generalatuum et capitaneatuum hunc modum servare clementer dignetur, ut una medietas
huiusmodi omnis generis officiorum indigenis, altera vero dominis provincialibus (3rermanis conferatur.
3. Ut Valachi dominis terrestribus quoad certum censum fundi,
regno vero quoad militiam et iurisdictionem iuxta constitutiones regni
restituantur.
4. Ut confinia banalia, cum omnino desolata sint, cum subsidio
suae maiestatis restaurentur stipendiumque militum banalium in aliquem certum locum, unde miles indubitate exsolvi possit, deputetur, ac
denique pecunia pro reaedificatione praesidii Berkusevina, per maiestates
suas clementer deputata, exsolvatur.
5. Ne capitanei confiniorum in bona dominorum terrestrium iuxta
articulos superiorum annorum sese immittere, prout hactenus factitatum
est, in vilipendium constitutionum publicarum necnon suarum maiestatum expresissimorum mandatorum derogamen, quae eisdem et authentice praesentata et per eosdem accepta sunt, quovis modo sub poena
in articulis sancita praesumant. Similiter ut pedites Germani ex arce
Varasuîensi iuxta easdem constitutiones regni educantur, elaborabunt.
E t querelas regnicolarum contra praemissos confiniorum capitaneos,
praecipue autem reverendissimi episcopi Zagrabiensis 1 ) contra Ivanil
) i*etar Domitrovi.
222
ciensem et Crisiensem ac illustrissimi comitis domini Thomae Erdeody
contra Caproncensem capitaneum coram statibus ac ordinibus regni pro
ponent et apud regiam maiestatem diligenter urgebunt.
'
Praeterea iidem status ac ordines regni ex quo in perceptione
contributionis publicae plurimas fraudes per exactores, vicecomites et
iudices nobilium committi animadvertant, ideo statuunt ac decernunt,
ut intra decimum quintun^diem omnes vicecomites et indices nobilium
quaslibet restantias exactori sub poena dupli administrare teneantur,
alioquin pro eadem dupla dominus banus bona et iura possessionaria
eorundem ipso facto occupari pro regno facere possit et valeat. Sic
etiam contributio praecedentis anni usque praemissum quindecim dierum
terminum sub praemissa poena dupli per regnicolas administretur.
Laboratores, ad restaurationem Petriniae destinatos, tam currules.
quam manuales qui hactenus praestare neglexerunt, tales in termino
per dominum banum et loco praefigendo a singulis quatuor fumis currum unum sub poena in articulis statuta administrare teneantur.
Denique ad querelas plurimorum regnicolarum contra unius sessionis nobiles vel potius ignobiles, qui precio conducti quosvis facinorosos manifestissimos fures, praedones ac homicidas deposito penes
eosdem in expurgatione eorundem iuramento eliberare consueverunt,
statutum est, ut eiusmodi manifestissimi duntaxat periuri, nobiles vel
ignobiles, in sedem iudiciariam eiusdem comitatus, ubi bona habuerint,
ratione periurii citentur ibidemque comperta rei veritate sententia infamiae contra eosdem pronuncietur.
Contra autem omnis generis malefactores publici articuli superiorum annorum renovantur. Similiter etiam, ut Zingari, in quorumcumque dominio deprehendi possint, libere capiantur et ad fossati Caproncensis laborem transmittantur.
Postremo ad instantiam magnifici domini Draskovych de Trakostyan iuxta articulum proxime praecedentis congregationis regni ad
admovendam denuo generosam dominam Marianam Alapy, relictam
viduam magnifici quondam domini Petri Draskovych de Trakostyan,
ratione assignationis privilegiorum familiae Draskovychianae, dicto do
mino Nicolao Draskovych tanquam fratri maiori nato, sic etiam ratione
restitutionis rerum mobilium apud eandem infideli deposito existentium
haeredum egregii quondam Gabrielis Petheo, exmittitur nomine regni
egregius Matthias Vlassych iudex nobilium comitatus Varasdiensis.
Proihocolla congreg. IT, 145147,
kr. zem.
arkivu u Zagrebu.
223
v
139.
Poslije 8. jnla 1619. U Zagrebu.

Opina grada Zagreba tuzi se ugarskom saboru na nasilja, sto ih je
poinio za trajanja posljednjih dvaju hrvatskih sabora (8. maja i 8. jula)
ban Nikola Frankopan
Tracki.
Illustrissimi, reverendissimi, reverendi, spectabiles, magnifici, generosi, nobiles, egregii, prudentes item et circumspecti domini domini
et patroni nobis semper gratiosissimi.
Humilium et perp.etuorum obsequiorum nostrorum demissam commendationem. Extremis exacerbati persecutionibus lachrymabundi ad
pedes illustrissimarum, reverendissimarum etc. dominationum vestrarum
provolventes cogimur conqueri et exponere, quo pacto spectabilis ac
magnificus dominus Nicolaus Tersachki de Frangepanibus ab initio
statim apprehensionis officii sui banalis nullo unquam tempore a nobis
rninina disciplicentia, quin potius summis obsequiis et reverentiae
cultu acceptis cum egregio JSTicolao Malenych procuratore nostro conductitio omnes suos conatus cogitationesque eo direxerit, ut nos diver.sariim iniuriarum mole gravaret. Gregorium enim Tepechych, coriarium,
invasorem officii iudicis et Petrum Pampetrych, olim notarium, complicem eiusdem, per commissionem defunctae sacrae caesareae regiaeque
maiestatis, regis et domini nostri terrestris, proprio motu emanatam
iuxta praelibatae civitatis nostrae priores constitutiones et iura per
reverendissimum dominum episcopum Zagrabiensem illustrissimumque
dominum comitem Thomam Erdeody, tavernicum, speciales suos commissarios iurisque peritos, per eosdem sibi adscitos, ob gravissima et
ferme in liberis civitatibus inaudita patrata facinora infamia perpetua
notatos proscriptosque et bannitos, in suam protectionem (qui alioquin
iuxta officii sui exigentiam ubique in sua iuri-dictione in tales debita
ultione secundum etiam decreta regni, par. 3., tit. 32, Pari modo nobiles" etc.1) deberet animadvertere) recepit, contra art. 9, Sigis. deer. 3.2)
dictamque commissionem et sententiam cum nova et'salutari reformatione status civitatis nostrae per praefatam caesaream maiestatem privilegialiter in perpetuum confirmatam annihilare et cassare contendit,
contra Ferd. anni 1556. art. 23. Ac legum" etc.3) praetitulatosque proJ
) T. j . W e r b e w c z , Tripartitum Pars III., titulus 32-, 4. Pari modo nobiles
et alii ad hoc specialiter privilegiati omnes malefactores per eos et in territorio ipsorum
deprehensos atque captos punire quidem et secunduui illornm demerita necare possunt" etc.
2
) T. j . zakonik kralja igmunda od 5. augusta -1405. l. I X . : .Proscriptos aut
perduelles hemo ad se recipere ausit sub poena criminis notae".
3
) T. j . zakonik kralja Ferdinanda I. od 25. januara 1556. 61. XXIII.: Rebelles,
inobedientes, pacis turbatores, literarum et mandatorum regiorum contemptores puniantur".
224
scriptos in exemplum aliorum pro quibusdam hac in parte subsidiis
supplicantes ex sua aula caesarea etiam ad informationem illustrissimi
domini comitis palatini debita repulsa affectos in aliorumque facinorosorum exemplum toto vitae suae tempore eadem infamia contaminatos stertere eadem caesarea maiestas clementer voluit testibus illustrissimo reverendissimoque domino cancellario et generoso domino
secretario Hungarico.
Utque nihil, quod intentionis suae et antefati Nicolai Malenych
fuisset, praetermisisset, propria sponte nullo authore iudice ad annihilandam et elidendam praedictam reformationem in civitate nostra
libera tavernicali nonnullos ex incolis et etiam civibus conditionis minoris ac simplicioris nee non etiam inquilinis ad instantiam eorundem
proscriptorum non alio tempore, quam dum ipse stipatus milite regni
ex confmiis adducto civitatem ingressus fuisset terroremque nobis incussisset, attestationem colligi fecisset, numquid talis et talis in prae
dictam commissionem et reformationem consensisset et num cum con
sensu eorum fuerit confirmata commissariorum sententia et reformatio,
quasi plebs et non magistratus reipublicae tractaret negotia, quorum
multitudine habita populus contra primores concitaretur.
Ubi pro maiori claritate adiungimus, etiam antea eosdem proscriptos cum quibusdam compulsoriis in eadem civitate nostra coepisse
eadem de re attestationem colligere, sed nos legitime non admisisse
ex eo, quod ad instantiam talium proscriptorum ex civitate nostra nulla
inter nos posset esse legitima inquisitio vel ttestatio uti fomentum
seditionis, ob quod iusserat idem dominus banus subito eum, qui no
mine nostro prohibuerat, capi, alioquin nobilem etiam et capitaneum
civitatis nostrae.
Item, cum circa festum sacratissimi Pentecostes ad comitia sua
aaj
' banalia celebranda in civitatem nostram venisset, 1 ) quasdam tres personas, quae ex praedicta attestatione sumpta occasione se seditiosas
exhibuerant, legitime per magistratum incarceratae fuerant, subito per
vicecomitem2) severe sub poena notae infidelitatis, uti videre est ex istis
testimonialibus sub litera A. 3 ), iniunxit, ut statim eliborcmus, a quo nos
audientiam pro excusatione et informatione petentes turpiter sumus
passi repulsam, tandem per nonnullos cum nos excusassemus, id citra
laesionem privilegiorum libertatis nostrae fieri haud posse, praeberetur
enim occasio aliis sub protectione banali non modo fovendi, sed etiam
saepius excitandi seditiones et tumultus et quaevis malefacta patrandi.
quod omnia iura et ipse deus vetat; nihilominus coacti, ne nos nota
iuxta comminationem suam feriret proque libitu in vita persequeretur,
eosdem dimisimus.
Quin imo egregius Michael Vernych, iudex noster ingrediens domum diaetalem, visis ibidem praedictis proscriptis armatis, quos do1
) Sabor od 8. i 9. maja.
) Juraj Vurnoveki (TJrnczy), podupan zagrebaki.
) PriieDisu niiesu prilozi Driloeni.
2
3
225
minus banus in viljpendiutn commissionis et confirmationis sententiae
ac ordinatipnis suae maiestatis secum adduxerat, allocutus fuisset
eundem dominum banum: Ecce cpnspiciuntur hie isti proscripti armati
stare, qui iuxta sententiam deberent capi". Ulico exurgns dominus
banus, astantibus sibi iisdem proscriptis, mox nullis admissis allegatipnibus aut inridicis defensionibus notam inficfelitatis defendendo proscriptos eidem Michaeli Vernych de iure loquenti inflixit, prout ex
sentpntia hac sub litera B. elucescit, quasi in ipsis comitiis uno aut s. i a.
altero die. durantipus, ultra florenos Hungaricales centum quispiam ob
verba indecentia posset condemnari docentibus id quotidianis exemplis,
quanto minus is, qui de iure loquitur, condemnari debeat. Qui Vernych,
nisi in templum parochiale repenter confugisset et per reverendissimum
dominum Zagrabiensem claves templi acceptae fuissent, subito ibidem
medio tumultuariorum militum confiniariorum per ipsum dominum ba
num adductorum miserabili nece mactatus fuisset, per quos usque ad
tertium diem idem templum eircumdari fecit, qui alioquin dominus
banus semper desertis in summoque discrimine relictis confiniis, quod
nullus dominorum banorum fecit, educit militem regni et suae maiestatis
contra Ferdinandi anni 1553. Soproniensem articulum 5. civitatisque
plateas adimplet, portas custodiendas adimere nititur, claves repetit
asserendo, se esse proregem et suam esse civitatem, quoties in ilia
diaetam celebrat, qui sui domini et regis proscriptos contra praecitata
iura regni palam tuetur. E t non modo in foro res venales, utpote panem et alia comestibilia, verum etiam in domibus tam infra, quam
extra civitatem in suburbio civitatis contra Ladislai anni 1454. arti
culum 8., Matthiae decreti 3. articulum 21., Matthiae decreti 4. arti
culum 15., Vladislai primi decreti articulos 16 et 17, Ferdinandi anni
1552. articulum 14. in fine . Si vero milites" ac aliis bonis nobilium
iidem milites impune diripiunt, homines caedunt, domos invadunt, quod
de ipsis hactenus inauditum extitit, in quos, toties per nos, aceusatos,
nunquam animadvertere voluit, prout illustrissimus dominus comes
Thomas Erdeodi tempore sui capitaneatus et banatus christiane et pie
animadvertebat omnesque magni illi heroes, sui praedecessores, utpote
a memoria nostra magnus ille comes Nicolaus a Zrinio, magnus comes
senior Petrus Erdeodi, Christophorus Ungnad, dominus comes Thomas
Erdeodi, Ioannes Draskovych et omnes alii praedecessores, viri bellicosissimi potentissimique, vicini alias maiori ex parte et commetanei
nostri, qui controversias quidem nobiscum legitimas ratione metarum
et aliorum intercedentium habuerunt, nunquam tamen nos in libertate
turbarunt. quemadmodum modernus dominus banus ad maritinas partes
procul a nobis habitans, tanto rancore et odio nos premit et affligit
nulla sibi ad hoc causa vel occasione data.
Item cum dominus banus octava mensis iulii non ob aliud dubio s. juia
procul, quam ut id, quod iam pridem conceperat, effectu ipso in claram
deduceret lucem, comitia adductis turmis militum confiniariorum celebrasset, praedictum Michaelem Vernych, personam nobilem legitimumMONUMENTA HIST. XL1I1. ACTA COMITIALIA V.
15
226
que iudicem nostrum, ad praesentia comitia delegatum nuncium, sequenti
immediate die Posonium profecturum, 1 ) introductis praedictis militibus
oppletaque milite civitate in foro publico intra moenia civitatis nostrae
pacifice, nulli quippiam mali faciendo nee sibi quippiam simile evenire
posse formidando, constitutum, caterva eorundem militum saevientium
sub suo et praesentis diaetae generali salvo conductu, proscriptis apud
dominum banum tuto, nobis vero innocentibus periculoso, nulla legitima sententia aut deliberatione condemnatum eo fine, ne ipse domini
bani et Nicolai Malenych praemissa facta hie coram inclitis statibus
et ordinibus regni exponeret, contra divina et humana iura cum praedicto Nicolao Malenych apprehendi fecit. Qui milites eundem ibidem
ac in itinere vinctum ducendo despoliarunt vestesque in tabernis depotarunt ac nudatum ad solitudines confiniorum deduxerunt omnemque
saevitiain in ipsum crudeliter exercuerunt, qui etiam num in solitudinaria captivitate aut existit aut etiam extinctus est, cum flebili eiulafu non modo uxoris liberorumque ipsius, sed totius civitatis lamentabili terrore. Quern dum vinctum duxisset, reverendus dominus episcopus
Zagrabiensis cum nonnullis aliis nobilibus obtestabantur eundem do
minum banum, sineret ipsum legitime non condemnatum et si cuipiam
quopiam debito obstringeretur, ipsi de facto parata in pecunia pro
eodem essent numeraturi, qui partim su consensu id non fieri, partim
aliis verbis iisdem intercessoribus repulsam dedit. Quomodo quaeso
milites facerent sine eius assensu et mandato, qui praeter iussionem
ipsius tanquam capitanei non auderent- faucibus Turcarum deserta relinquere confinia et in cives impune saevire. Si vero eos compescere
nequit, iudicent incliti status et ordines iuxta antiquas et modernas
constitutiones regni, quid tales mereantur.
Quam dispar domini bani iustitiae administratio in se est, praedictum enim Nicolaum Malenych, qui Valacho quodam substituto in
egregium Petrum Gall in foro nostro, cernentibus potioribus magnatibus et nobilibus regni sub eiusdem bani salvo conductu, proscriptis
alioquin tuto, uti dictum est, nobis autem exitiali, sclopetarium globum
explodi subitoque equo ex composito subministrato aufugi curavit et
ipsemet nudo ense cum magna caterva eundem Petrum Gall, signata fronte
cruce, agressus fuisset cumque per magnates in flagranti deprehensus
iuxta titulum 9. partis I. 2 ) capi postulabatur, illico idem Malenych se
de facto iudicio staturum coram eodem domino bano et regnicolis,
modo ne capiatur, obtulerat, prout idem dominus banus in iudicio de
facto recognovit, noluit iudicare, immo neque postea in subsequenti sua
diaeta iuxta deliberationem suam et ad mandatum praedefunctae maiestatis caesareae instantiamque sui fisci regii et antelati Petri Gall voluit
debito termino levare causam, sed iam in fine discessus fatigatorum
) Pounski je sabor sazvan bio za 26. maja (gl. gore br. 133), no otvorea je tek
7. juna ; zakljuen pako 13. augusta.
2
) T. j . Werbewczyjeva Tripartita (De quatuor privilegiatis et praecipuis no
li ilium libertatibus" 4 ).
227
regnicolarum et hoc pacto summario abscessu liberavit eundem, uti videre
est ex processu superinde emanato, qui Malenych portas nostras pro
necessitate civitatis claudi non permisit, sed eius custodes ponderosa
clava percussit et alioquin continuo concives nostros tam intra, quam
extra muros civitatis saepissime pulsari et lethaliter verberari fecit.
Deinde servitor fratris eiusdem domini bani, domini videlicet
Volphgangi Tersachky, in iisdem comitiis sub salvo conductu explosit
globum ante portam civitatis nostrae in capitaneum nostrum Georgium
Mihlovych, alioquin nobilem, quem accusatum digitoque demonstratum
et personam ignobilem neque iudicare neque incaptivare, multo minus
condemnare voluit, sed bene concives nostros in istis testimonialibus,
specificatos sub litera C, quarto die ante eandem diaetam contra omnia 5. juia
decreta et anni praeteriti articulos 60. et 68.1) citari fecit, quorum
aliqui nisi fugae beneficio sibi consuluissent, furia forte militari capti
et forsan misera nece extincti fuissent, praemisso legum patriae summo
contemptu.
Addimus, quod articulum condiderit, ut quicunque externorum quidpiam etiam in nostra civitate tempore publicarum nundinarum nostrarum et forizationis emerit, exactoribus iisdem militibus haramiis grande
vectigal pendere debeat, contra Ferdinandi 1543. articulum 26., item
Posoniensis 1546. articulos 50., 51. gravissima et inaudita sub poena
demandavit, uti patet ex articulo banali sub litera D, quod quo deveniat, nemini constat, quod utpote antiquis privilegiis non modo nostris,
sed totius regni Hungariae aureis libertatibus tricesimisque suae maiestatis derogativum turbativumque et nocivum (siquidem civitatis ob
raritatem turbationemque nimiam externorum hominum soliti census
minuuntur) defuncta caesarea maiestas patenti mandato inhibuerat,
iubens benigne, ne citra praeiudicium civitatis vetustae nova tributa .
exigant, quo spreto respondit, nos sinistram fecisse expositionem, uti
patet ex responsione contradictionem in se complectente, dorso mandati
adscripta et in eodem articulo poena adiuncta. Inquilinos quoque quosdam nostros, qui a fundatione civitatis nostrae ob multos respectus
nullius bani tempore dicati extiterunt, dicari fecit.
Alia quoque nos gravissima premit querela, nam egregius Georgius Vrnoczy, praedialis reverendissimi domini episcopi Zagrabiensis
et vicecomes comitatus eiusdem, ad instantiam nobilis Michaeli Svaztovych aliter Wlahovych pro quandam executione, quam nos ad strictissimum praefatae caesareae maiestatis duoque praefati domini comitis
Thomae Erdeody, tavernici, mandata exequi curaveramus contra personas singulares in hac querela praedicti vicecomitis manu subscripta
et transmissa consignatas contra omnia decreta, utpote Sigismundi decreti 3. articulum 11. et decreti 2. articulos 4., 8., 12. etc. et
etiam anni 'praeteriti 2 ) articulum 60. tanquam reoccup'atores in causam
') Art. 60 : 1618 (.Articuli brevis processus super violentiis renovantur; iidemque ad liberas quoque civitates extenduntur); art. 6: 1618 (.Evocationes ad diaetam
tamquam inconsuetae tolluntur et invigorosae pronunciantur").
2
) T. j . 1618.
228
attraxisset, quem nos, postquam nomine collectivo non fuissent evocati,.
nee intra moenia immisimus nee coram eodem iuxta praecitatos articulos istos in causam attractos comparere permisimus, ipse tamen vel
ex ignorantia legis, quae alias in eo praesupponi hand deberet, cum
sit satis literatus et gnarus legum patriae, vel alio affectu ductus ad
partem indicium contra easdem personas et etiam praesentem direetorem absentem a regno, nee quidpiam ibidem deiacto possidentem,
tulisset sententiam, quae dubio procul in comitatu quoque eodem modo
confirmabitur, uti cursus rerum eoepit vigere et executioni demandari
curabitur, cum suprema violatione publicarum constitutionum et perpetua abolitione libertatum nostrarum.
Fiebant olim quoque apud nos nonnulla similia absurda, quae
tamen praedicti illi heroici et illustres viri domini bani, memores of
ficii sui, in sanctitate et iustitia praesidentes ad instantiam partis
laesae huiusmodi inconvenientia tollebant, et quia praesentem do minu m
banum in nos odio sumrna nostra et liberorum nostrorum iactura ferri
experiamur, de praemisso casu eundem convenire ausi minime sumus.
Videant, quaeso, calculentque diligenter illustrissimae reverendissimaeque etc. dominationes vestrae imprimis, quid sit officium banale, quaeve
eius munia Ferdinandi constitutionum Sclavoniae Crisiensium anni 1538.
articulo 9., Ferdinandi anni 1536. articulo 50., Ferdinandi 1563. arti
culo 29., quod iuramentum, qualis iustitiae administrate comperient
profecto, banum in liberis civitatibus intra moenia civitatis nihil
habere, quod nos multiplicibus privilegiis defacto edocere sumus pa
rati, mito minus iurisdictionem tollere aut nota eosdem contaminare,
proventus ipsorum et regis novis taxis turbare contra generalia decreta et libertatis regni Hungariae, quibus ipse subiectus est, ad
observandum et non contemnendum, cum unus status non debeat opprimere alium contra tot privilegia et articulos de conservandis in libertate civitatibus sancitos.
Quare supplicamus humillime illustrissimis, reverendissimis etc.
dominationibus vestris, dignentur benigne efficere, ut illustrissimus dominus comes palatinus excellenti et plenipotentiaria sua authoritate
illustrissimis dominis comitibus Thomae Erdeodi Nicolaoque et Georgio
a Zrinio patenti mandato simul vel divisim constitutis iniungat, quatenus dictum Michaelem Vernych iudicem, si adhuc superstes manet,
etiam levatis regni gentibus mox in libertatem asserant illosque haramias iudicium subituros coram eisdem simul vel divisim constitutis capiant, ne eis deinceps quo vis authore maior saeviendi praebeatur facultas, cum impunitas criminis grande sit incentivum peccandi. Ipse
autem dominus banus una cum praedicto Nicolao Malenych directore
suo in praemissis de praedictis publicarum constitutionum violationibus turbationeque, proventuum regiorum oppressione, alienae iurisdictionis usurpatione t reliquis supradictis statim sub hac diaeta
coram illustrissimo domino palatino et iudicibus regni ordinariis
vel si commode fieri non poterit, in primi octavis vel brevibus
aut generalibus comitiis regni Hungariae vel certe aliqua extraor-
229
din aria revisione summarie et peremptorie respondeant. Sententiam
quoque Vrnoczianam debita ea poena iniuncta, uti publicis constitutionibus contrariantem, articulariter annihilari faciant, quemadmodum et articulum ilium banalem contra privilegia liberarum civitatum
et nostra super novo et intolerabili vectigali conditum annihilent; insuper inquilinos etiam civitatis a taxa eliberent et taxas ab eisdem
acceptis restitui faciant; notamque contra praedictum Michaelem Vernych latam, tanquam ipso iure nullam cassent et perpetuo viribus carituram pronuncient. Nicolaum autem Malenych, capitaneum et directorem domini bani, comnmnemque onnium procuratorem ab officio
capitaneatus deponi militibusque, quibus nos affligit, destitui ac personae militari Turcas armis insecuturae et non cives afflicturae conferri clementer curent. Ut tandem uxores et liberi nostri a terrore,
planetu et continuis lachrymis nosque extremo discrimine vitae tarn
intra, quam extra moenia civitatis nostrae cervicibus nostris imminente eliberemur dulcique duleissimae patriae libertate cum inclitis
statibus et ordinibus frui valeamus. Protestantes interim coram illustrissimis, reverendissimis etc. dominationibus vestris, nos nulla ratione
posse pati, ut tempore istius domini bani possint comitia in civitate
nostra celebrari, alioquin supplicamus perquam demisse, ut in solitudine potius per suam maiestatem, rusticam subituri conditionem, collocemur, quam amplius eiusdem banatum et in civitatem ingressum pati
valeamus. Super quibus omnibus ab illustrissimis, reverendissimis do
minationibus vestris clementissimum expectamus responsum.
Illustrissimarum, reverendissimarnm, spectabilium ac
magnificarum etc. dominationum vestrarum humillimi
4
et perpetui servitores
senatus et communitas olim liberae regiae civitatis
Montis Graecensis Zagrabiensis, iudice in captivitate
banali existente et iam forte misere extincto.
Spolja: Ad illustrissimos, reverendissimos, spectabiles ac magnificos etc. dominum palatinum caeterosque inclitos status et ordine
regni Hungariae
humillima suplicatio
senatorum et eomraunitatis olim liberae regiae civitatis
Montis Graecensis Zagrabiensis.
Suvremeni prijepis
Starine XXV,
u arhivu Jugoslav, akademije u Zagrebu.1)
230235
(s rjavim datumom
1622).
>) Pored svega uloena truda, nijesam mogao nai originala ni u jednom budimnetanskom ili bekom arkivu.
230
140.
10. augusta 1619. U Pounu.

Kralj Ferdinand II. potvrdjuje, da su zastupnici grada Zagreba uloili
protest protiv izjave bana Nikole Frankopana, e se osjea nedunim i
da je spreman odgovarati na njihovu tubu, budi pred kraljem, budi pred
drugim kojim redovitim sudom.
Nos Ferdinandus secundus etc. memoriae conimendamus etc., quod
cum in praesenti generali congregatione statuum et ordinum regni nostri
Hungariae partiumque ei subiectarum Posonii celebrata egregii Ioannes
Krussely, causarum nostrarum regalium director et sacrae coronae dicti
regni nostri Hungariae fiscalis, et Christophorus Godda, tavernicorum nostrorum regalium vicemagister, ipse siquidem Ioannes Krussely director
noster nomine fisci nostri regii, Christophorus vero Godda nomine et
in persona lidelis nostri spectabilis et magnifici comitis Thomae Erdeooy
de Moniorokerek etc., nuncios ablegatus, prudentes et circumspectos
fideles duntaxat nostros Jacobum Gasparini seniorem iudicem et Georgium Mihlovych senatorem et capitaneum liberae regiae civitatis nostrae
Montis Graecensis Zagrabiensis cum certa querela in querulosa quadam
supplicatione super multimodis violentiis et afflictionibus, quibus eosdem
cives et civitatem nostram, fideles nostri, spectabilis et magnificus
Nicolaus Tersachky de Frangepanibus, regnorum nostrorum Dalmatiae,
Croatiae et Sclavoniae banus ac consiliarius noster, ac alter egregius
Nicolaus Malenych, turbassent et molestassent ac etiam iudicem ipsorum,
fidelem videlicet nostrum Michaelem Vernych incaptivari f'ecissent coram
iisdem statibus et ordinibus simul in frequenti consessu et congregatione
eorum constitutis una cum fideli nostro egregio Benedicto Pakay, per
sonalis praesentiae nostrae regiae in iudiciis locumtenente et consiliario
nostro ac magistris protonotariis et assessoribus, tabulae nostrae re
giae simul considentibus die secunda mensis currentis praesentassent
exhibitaque praedictae civi,tatis nostrae antelata supplicatione declaratisque multimodis excesibus et factis antefatorum Nicolai Tersachky
bani nostri et alterius Nicolai Malenych petiissent a praedictis fidelibus nostris iudicium super praemissis poenamque de antet'atis bano
nostro et Nicolao Malenych, quam supplicationem cum certa ob alia
ardua dicti regni nostri Hungariae negotia integre eo die perlegere
atque quippiam certi tunc temporis de ea decernere minime potuissent, in aliudque tempus distulissent, tunc postea praefatus Nico
laus Tersachky, banus noster, die datarum praesentium coram iisdem
statibus et ordinibus ptaefati regni nostri Hungariae praedictoque Be
nedicto Pakay personalis praesentiae nostrae in iudiciis locumtenente,
magistrisque protonotariis ac assessoribus tabulae nostrae regiae eprsonaliter constitutis, sponte et libere vivae vocis suae oraculo paemet publice dixisset, intellexisse se minus recte tarn per mmciosa lnat
231
latae civitatis nostrae, quam etiam directorem nostrum, praefatumque
comitem Thomam Erdeodi tavernicum nostrum medio praedicti vicetavernici sui (cui alioqui ex officio liberarum civitatum nostrarum tuitio
incumberet) accusari, ratione quarum querelarum cum se innocentem
affirmasset postulassetque, ut dum et quandocunque aut maiestati nostrae
placuerit, coram iudicibus regni ordinariis, aut cum sibi et partibus
adversis fidelis noster spectabilis ac magnificus comes Sigismundus
Forgach de Grhymes, praefati regni nostri Hungariae palatinus et locumtenens etc. terminum praefixerit, coram eodem palatino et locumtenente
nostro iudicibusque regni ordinariis compariturum directorique et tavernico ac antefatis civibus nostris aliisque quibusvis ratione praemissorum
ultro responsum et cuncta praedicta querelarum puncta minus vera
esse probaturum sibique exinde iniuriam factam ostensurum compromisisset et benevole obligasset, etiamsi partes adversae super praemissis
silerent. Super quo compromisso et obligamine dicti bani contra ipsum
compromittentem nuncii praedictae civitatis nostrae ac praedictus di
rector noster et vicetavernicus ibidem astantes superiusque postulata
iterum repetentes et postulantes coram dicta personali praesentia nostra
et regnicolis nostris in dicta congregatione generali constitutis facta,
pblice et manifeste solenniter in idem consentientes sunt protestati,
super qua quidem protestatione eorundem directoris nostri et vicetavernici ac nunciorum antelatae civitatis nostrae praesentes literas nostras
sigillo nostro iudiciali communitas eisdem protestantibus dandas esse
duximus et concedendas iurium eorundem ad cautelam. Datum Posonii
durantibus dictis comitiis regni nostri Hungariae in festo beati Laurentii
martyris anno domini millesimo sexcentesimo decimo nono.
Lecta et correlata per me Benedictum
P a k a y personalis praesentiae in iudiciis
locumtenentem et consiliarium
sacrae regiae maiestatis.
Original s utisnutim kraljevskim peatom u arhivu grada
depozit u . zem. arhivu u Zagrebu.
Spolja pripis:
Zagreba;
Compromissum domini bani.

141.
12. augusta 1619. U Pounu.

Palatin grof Zigmund Forgach nalae hrvatskim staleima, da ukinu
neke svoje zakljuke uperene protiv gradske opine zagrebake.
Comes Sigismundus Forgach de Ghymes regni Hungariae palatinus,
iudex Cumanorum nec non comitatuum Neograd, Saaros et de Zabolcs
comes, serenissimi domini domini Ferdinandi secundi, dei gratia Hun-
232
gariae, Boliemiae, Dalmatiae, Croatiae et Sclvoniae regis, arcliiducis
Austriae, ducis Burgundiae, marchionis Moraviae, comitis ktyrolis etc.
intimus consiliarius et per regnum Hungafiae locumtenens, reverehdissimo, reverendisque, spectabilibus ac maghiricis, egregiis, nobilibus,
prudentibs item et circtimspectis universis dominis statibus et rdinibus regni Sclavoniae salutem et officiorm nostrorm commendatinem.
Noverint dominationes vestrae reverendissima, reverendae, spectabiles ac
magnificae etc., quomodo hoctierna die cum generosus Benedictus Pakay,
praefatae regiae maiestatis personalis praesentiae in iudiciis locumtenens
et consiliarius, cum certis dominorum regnicolarum dicti regni Hurigariae in nostrum tnquam in praesentibus comitiis plenipotentiarii cutn
facultate regia, specialiter delegatis pefsonis conspectum venissent et
quosdam articulos nomine eorundem statuum et ordinum in eadem
diaeta per ipsos factos et decretos nobis praesentassent, ac inter caeteras ipsorum deliberationes earn etiam serio nobis declarari voluissent,
qualiter libera regia civitas Montisgraecensis Zagrabiensis in suis vetustis et modernis libertatibus, et praesertim in casibus illis, in quibus
spectabilis ac magnificus dominus Nicolaus Tersachky de Frangepanibus
banus praedictam civitatem in eiusdem libertatibus molestare, cives et
personas singulares in diaetam suam suo et totius regni nomine citare,
ob unum aut alteram etiam iuridicum verbum nota iafidelitatis plectere,
proscriptis civitatis liberum in civitatem ingressum facere, nova vectigalia in eadem externis imponere, inquilinos in medium civium taxam
regiam contribuentes, in medium etiam regni dicare dicamque exigi
facere, per magistratum damnatos eliberare, notam minitari et alia
plurima gravamina eisdem civibus imponendo, nonnulis in suum favorem
adscitis aggravare coepisset. Pro eo dominationibus vestris reverendissimae, reverendis, spectabilibus, magnifieis etc. authoritate nostra plenipotentiaria, qua in absentia suae maiestatis pleno iure fungimur, firmiter praecipientes committimus et mandamus, quatenus acceptis prae
sentibus, praesertim vos, domine bane, in praedicta civitate nulla vectigalia a quibuscunque quovis tempore exigi facere, iuxta etiam proxime
defunctae sacrae caesareae maiestatis regis et domini eorundem terrestris,
sine cuius consensu novum vectigal imponi non potuisset, notam illam
banalem, contra iura regni adversus egregium Michaelem Vern^^ch
latum, quemadmodum et domini regnicolae dicti regni Hungariae earn
pro nulla esse reputarunt, vos quoque pro nulla habere; praedictos
inquillinos nunquam dicare, quin potius ablata restituere; nulla statuta
contra antelatam civitatem, alias per se ipso facto invalida, condere,
sed magistratum ipsius iuxta privilegia liberarum civitatum prioresque
et nuperrimas per dominos commissarios praefatae sacrae caesareae
maiestatis, ad id specialiter deputatos, eiusdem civitatis constitutiones
et reformationes per eandem caesaream maiestatem in perpetuum privilegialiter confirmatas et etiamnum coram nobis occasione supplicantium in ultima reformatione proscriptorum in pleno consilio Hungarico
approbatarum et sancte debere permanere deliberatarum, uti, frui, vivere, iudicare et exequi permitti facere, ac insuper vel in praedicta
233
civitate amplius diaetam non celebrare, et nullo asu haramias introducere aut in minimo eosdem cives et magistratum in sua iurisdictione,
gubernatione iudiciisque molestWe aut quibusvis, tam per suae maiestatis praedictos commissarios, quam eundem magistratum iudicialiter
condemnatis patrocinium vel favorem exhibere eosdemque in praeiudicium tot articulorum regni fovere, cum ex tali favore non aliud, quam
ipsa seditio, tumultus, inobedientia et alia inconvenientia oriatur, modis
omnibus debeatis et teneamini ac quilibet vestrarum dominationum
debeat et teneatur, ut praefatorum dominorum regnicolarum deliberationi, communi iustitiae, alterius iura laedere vetantis, ac legibus regni
satisfiat. Secus non facturi. Praesentibus perlectis exhibenti restitutis.
Datum in civitate Posoniensi die duodecima mensis augusti anno domini millesimo sexcentesimo decimo nono.
Comes Sig'ismundus Forgach de Gymes.
Emericus Zkolek.
Original s utisnutim peatom u arhivu Jugoslavenske akademije
Zagrebu.
Klai, Statut
97-98.
142.
22. septembra 1619. U Eosiljevu.

knez Traki pozivlje za 7. oktobra opinu grada

Prudentes et circumspecti domini et amici honorandi, salutem et

amicitiam paratam.
Peracta satis tranquille diaeta generali Posoniensi et exhilerati
novis acceptis, snam maiestatem, dominum nostrum clementissimum, ad
summum fastigium imperatoriae dignitatis eommunibus sacri Romani
imperii electorum votis ascendisse, sperabamus tandem insurrectiones
et motus praesertim Boliemorum eo citius extinguendos et regna sacratissimae caesareae maiestatis paci et tranquilitati restituenda fore.
Interim non expectata alia et quidem satis tristia adferuntur nova.
Gabrielem nempe Betthlem, alias principem Transilvaniae, adiunctis
sibi Turcarum et Tartarofum auxiliariis copiis, hostiliter regnum Hungariae invasisse, Cassoviam occupasse et Posonium versus, nescitur
qua intentione, properare. itaque eiusmodi insurrectiones et motus
etiam nos et patriam hanc nostram inopinate obruere vel vicinus et
naturalis hostis quoque ne fraudulenter opprimere possint, vobis omni
bus pro viribus praecavendum et tempestive, qualiter istis immihentibus periculis obviandum, conferendum erit. Ideo ut eommunibus votis
pro patriae conservatione et permansione nostra, sepositis, si quae
234
e.ssent, simultatibus et privatis affectionibus, penes fidelitatem sacratissimae caesareae et regiae maiestati debitam consulere et certi quid
unanimiter statuere possimus, pro officii nostri exigentia omnibus dominis statibus et ordinibus huius regni generalem congregationem ad
7 futuri mensis octobris in civitate regia Zagrabiensi indicendum censuimus, vos hortando et ex officio requirendo, ut dictae congregationi
per nuncios suos interesse velint, quo ea, quae ad conservationem no
strum omnium et salutem patriae coinmodissima videbuntur, in mediam
consulere possint. Quos de caetero bene valere optamus. Datum in arce
nostra Bosilievo 22 septembris anno 1619.
amicus benevolus
Comes Nicolaus Frangepan.
tergo: Prudentes et circumspectis viris iudici caeterisque senatoribus liberae regiae civitatis montis Graecensis Zagrabiensis, amicisnobis honorandis.
Original s prstenom utisnutim peatom u arhivu Jugoslavenske aka
demije u Zagrebu.
Starine XXV,
223224.
143.
17. oktobra 1619. U Gracu.

Kralj Ferdinand II. pie banu Nikoli Frankopanu Trakomu, da bi
trebalo s obzirom na pogibao, to Hrvatskoj prijeti od ugarskih buntov
nika, sazvati to prije sabor.
Fcrdinandus etc.
Spectabilis ac magnifice fidelis nobis dilecte.
Invalescente ferocia et invasione factiosorum et rebellium in par
tibus regni nostri Hungariae, ne quid insperato istis quoque regni Sclavoniae partibus accideret, proxime elapsis diebus fidelitatem tuam
submonuerainus, quatenus advigilares et pro officii tui exigentia ea,
quae ad defensioaem pertinerent, tempestive procurares. Quia vero
itinere imperii hue Graecium reversi intelleximus, ipsosmet etiam in partes
Cisdanubianas irrupisse et populabundos quaquaversum grassari metuendumque sit, ne progressibus habitis audaciores facti, etiam partes
Sclavoniae invadere attentent. Rerum itaque statu et periculorum gra
vitate poscente necessarium omnino videmus, ut non solum pro tutandis
finibus, officio tuo banatus subiectis, defensionis praesidia procurentur,
verum etiam ad propulsandos et persequendos hostes arma expediantur.
Contendendnm proinde tibi erit, ut ex dictamine officii tui confestim
233
qua poteris potentiori manu in omnem eventum promptus et paratus
esse possis ac etiam, si necessarium fore acceperis, statibus et ordinibus Sclavoniae conventum generalem quantocius indicere et de defendendis istis partibus propulsandisque hostibus deliberare et certi quid
statuere haudquaquam intermittes nosque de successu expeditionis huius
confestim informare debebis. E t in reliquo etc. Datum in civitate nostra
Graecensi die 17. mensis octobris 1619.
Koncept kr. ugar.
cancel, nr. 247. an. 1619.
zem.
arhivu u Budimpeti;
Concept,
exped.
144.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A c t a g e n e r a l i s c o n g r e g a t i o n i s stat.uum ac ordinum
r e f i i o r u m D a l m a t i a e , C r o a t i a e et S c l a v o n i a e ex e d i c t o
i l l u s t r i s s i m i d o m i n i c o m i t i s N i c o l a i de F r a n g e p a n i b u s
e t c . b a n i , i n s u a t a m e n ob a d v e r s a m v a l e t u d i n e m a b s e n
tia praesidente reverendissimo domino domino Petro
D o m i t r o v y c h e p i s c o p o Z a g r a b i e n s i dec i m a s ex t a d i e
mensis octobris editi, anno domini millesimo sexcentesimo decimo nono.
E t primo quantum ad primum pimctum propositionis praenominati domini bani ratione insurrectionis contra perduelles suae maiestatis
attinet, iidem status ac ordines regni unanimi voto statuunt ac decernunt, ut omnes domini praelati et possessionatae ecclesiasticae personae, barones, magnates, nobiles ; armales et unius sessionis personaliter insuper ab uno quoque fumo unum pixidarium peditem, ac
praeterea a singulis quatuor fumis unum armis bene instructum equitem
penes banderium suae caesareae regiaeque maiestatis et illustrissimum
dominum banum vel forte in absentia eiusdem, si per adversam vale
tudinem in castra descendere non posset, penes illustrissimum dominum
comitem Sigismundum- Erdeody etc. tanquam comitatus Varasdiensis
supremum comitem insurgere et ad primum diem proxime futuri mensis
novembris in possessionem Semocz mittere et venire debeant et teneantur.
Quodsi autem aliqui ex praemissis dominis praelatis, magnatibus
et nobilibus regni contumacia ducti absque legitima excusatione in
praescripta castra penes banderium praefatae suae maiestatis venire
neglexerint, extunc tales domini praelati, magnates singulis diebus in
decem florenis hungaricalibus, possessionati vero nobiles in tribus, unius
autem sessionis et armales nobiles in uno similiter floreno a prima die
lustrationis per dominum banum vel suas ^vices gerentem fiendae, con-
236
victi sint ipso facto et habeantur. Quae quidem poena sive mulcta pro
utilitate duntaxat regni medio vicecomitum vel iudicum nobilium quibusuis iuridicis remediis amputatis ex bonis mobilibus et iuribus possessionariis huiusmodi contumacium usque ad finem dissolutionis castrorum
deputando, exigatur, exceptis tamen hac in parte personis dominorum
comitum a Zrini, qui in vicinitate fiuvii Dravi residentes regno in
excubiis utiliorem operam navare poterunt.
Sic et liberae civitates iuxta antiquum earundem morem exercituare teneantur, ad invigilationem autem et defensionem confiniorum
Colapiniorum relinquitur penes dominum vicebanum regni spectabilis ac
magnificus dominus Wolffgangus Erdeody cum haramiis regni, quibus
adduntur pertinentiae Zizek, Novigrad. Dussicza episcopi et portio castri
Selin bonorum eiusdem WolfTgangi Erdeody, sic autem, ut ingruente
forsan extrema necessitate ad requisitionem domini bani idem do
minus comes cum praedictis haramiis et gentibus in subsidium domini
bani et aliorum statuum regni venire teneantur.
Quoniam comitatus Soproniensis, Castriferrei, Zaladiensis et Wesprimiensis pro imploratione mittendarum suppetiarum per speciales
suas literas status ac ordines regni requisiverint, itaque iisdem comitatibus nomine statuum eiusdem regni ex instruetione, publice protnonotario data, rescribendum erit.
Praeterea ingruente tarn manifesto periculo et necessitate regni
ad sacram eaesaream regiamque maiestatem, tanquam regem et domi
num ipsorum clementissimum, iidem status ac ordines regni speciales
suos ablegatus destinant: reverendissimum videlicet dominum episcopum
Zagrabiensem 1 ) et prothonotarium regni, 2 ) qui inprimis nomine eorundeni statuum congratulabuntur ascensioni fastigii imperialis suae maiestatis perpetuoque tarn erga divos quondam legitimos Hungariae reges
ac inclytam domum Austriacam observatam fidelitatem suae sacratissimae maiestati humillime offerent, in praesentique extrema necessitate
tarn a praefata sua maiestate, quam ab inclytis haereditariis provinciis
eiusdem opem et suppecias ferri ac denique gravamina statuum tot publicis constitutionibus singularique diplomate suae maiestatis ad effec
tual deduci promissa penes commendatorias literas domini palatini 3 )
effectui mancipari petent, quibus quidem nunciis pro expensis trecenti
noreni hungaricales ex restantiis contributionum regni apud mantis
domini praepositi exactoris habiti, eidem vero domino praeposito per
exactores novi dacii sive contributionis regni restituendi et refundendi
deputantur.
Denique ut rationi restantiarum contributionum regni aliquando
finis imponatur, omnes exactores, Michael videlicet Vernych, N. Posarell et dominus praepositus Zagrabiensis, 4 ) vicecomites ac universi
J
)
)
3
)
4
)
Petar Domitrovi.
Stjepan Patai.
Grot igraund Frgch.
Baltazar Narrnlv Dvornii.
237
indices nobilium Varasdini coram domino bano et aliis iam delegates
rationum exactoribus decima et sequentibus diebus proxime futuri . nov
mensis novembris peremptorie rationem dare et sub poena in constitutione regni sancita statim praemissas restantias solvere teneantur.
De contribution autem noviter imponenda idem status ac ordines
regni sese nullatenus resoluturos statuunt, antequam pedites sive haramiae regni, qui in publico foro liberae civitatis huius Zagrabiensis
nobilem Michaelem Vernych, iudicem eiusdem civitatis, ceperunt, tan-
quam stipendiarii regni in proxime futura generali congregatione recepto iudicio puniantur.
Interimque praemissis conclusis et statutis, licet praefato reverendissimo domino episcopo Zagrabiensi officio praesidis valedieente et
reclamante, iidem tamen status ac ordines regni, tarn proprio motu,
quam intervenientibus etiam uteris praeceptoriis illustrissimi domini
cmitis palatini regni Hungariae, tanquam plenipotentiarii suae maiestatis, praenominatum Michaelem Vernych in praecedenti congregatione
regni, utcunque in violatione publici salvus conductus convictum et
condemnatum a praemissa convictione et poena liberum ac immunem
esse volunt et pronunciant.
148150,
u hr. zem. arhivu
Zagrebu.
145.
31. oktobra 1619. Gracu.

Kralj Ferdinand
II. odgovara poslanicima hrvatskoga sabora-
Sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis et domini domini

nostri clementissimi, reverendissimo domino Petro Domitrovych epi
scopo Zagrabiensi et praefatae suae maiestatis consiliario, egregio item
Stephano Patachych, prothonotario regni Sclavoniae, ab universis statibus et ordinibus regnorum Croatiae et Sclavoniae ad praefatam suam
maiestatem expeditis nunciis et legatis praesentibus significandum.
Eandem suam maiestatem puncta et articulos illos, quos nomine principalium suorum exhibuerunt, ac super iis benignam suae maiestatis
resolutionem et declarationem edendam demissa cum instantia supplicarunt, benigne intellexisse seseque superinde sequenti modo clementer
resolvisse.
De authoritate quidem banali sarta tectaque atque integra conservanda annuit benigne sua maiestas, ut si qui excessus forte et
inordinati processus admissi fuissent, in posterum emendentur curaturamque esse suam maiestatem, ut quemadmodum ante assumptum regni
gubernamen bani authoritatem integram esse voluerit, sic etiam pronunc
238
regia authoritate plene consecuta non minus id ipsum praestetur beniguamque sese rationem habituram offert, ut ipsi fideles status et
ordines bene gnari temporum modernorum statu de suae maiestatis
dementi voluntate et dispositione contend fiant.
De residendia vero eiusdem bani, ut pro bono regni locus residentiae ordinaretur in arce Zyzek, multum commodare censet sua
maiestas assentiturque, ut capitulo ecclesiae Zagrabiensis in permutationem alia bona, quae reditus et utilitates praedieti praesidii
adaequarent, conferrentur. Quia tamen in praesentiarum commoditas
permutationis talium bonorum vix alias habeatur, quam ut in Hungariae partibus, dum aliquod eiusmodi benefieium ecclesiasticum vacare
contigerit, in hanc rationem per suam maiestatem ipsi capitulo conferretur, tantisper itaque, dum eiusmodi vacantia obtingat, sua maiestas
praestolandum esse censet.
Sicut benigne recordari dignatur sua maiestas diplomatis sui regii,
iisdem statibus et ordinibus concessi, ac proinde de capitaneatuum praefecturis conferendis sua maiestas benigne se declarat, ut et ipsi regnicolae indigenae futuris temporibus, dum loca talia vacare contigerit,
ad capitaneatus et alias praefecturas promoveantur, nihil in se desiderari passuram, prout etiam in praesentiarum supremi capitaneatus
officium in praesidio Segniensi magnifico [Joanni Gasparo] Konzky
clementer conferre dignata fuit.
De Vallaeliorum negotio commissionem semel destinatam, sed ob
varias incidentes causas et impedimenta suspensam et delatam primo
quoque tempore peragendam esse. Renovanda proinde esse mandata
ad deputatos commissarios^ et ad mteressatas personas expedienda, qui
restitutione dominis terrestribus facta, congruo aliquo censu vel pensione, prout pro aequitate magis expediens comperietur, certi quid determinent. Dabuntur quoque ex consilio bellico aulico nomine suae
maiestatis mandata ad capitaneos, praefectos, officiales, et huic resolutioni suae maiestatis sese omnino accommodent, ne ulterius dilationibus prosecutio commissionis turbetur aut differatur.
Quodsi certis ex respectibus commissarios iam ante destinatos
censerent ipsi domini ablegati minus commode aut opportune talem
commissionem perficere posse, sua maiestas contentam se esse declarat,
ut aliis per ipsos dominos legatos nominandis et proponendis suae maiestati commissariis ea-provincia deferatur.
Ut modus solutionis stipendii seu salarii banalis et militum banalium certus aliquis constituatur, curatura est sua maiestas per ea
rn erae et proventuum regiorum perceptores, tempore quo Neostadium
vel Viennam paucos post dies concessura erit. Sic etiam de aedificatione arcis Berkisevina modum adinventura est ordinaturaque, ut pro
defensione regni necessariae expensae ad hoc quoque per camerae offi
ciales deputentur. Inhibebitur etiam confiniorum capitaneis, qui nonnullos
tractus terrae multorum iugerum usurpasse et in iurisdictione dominorum terrestrium in praeiudicium dominorum fundi sese ingessisse et
colonos eorundem gravibus mulctis et castigationibus angariare di-
239
cuntur, ut et a violentiis ac usurpationibus talium fundorum seu iugerum terrae dominorum terrestrium imposterum abstineant. Cognoscent
vero domini legati ex paribus decreti pro inhibitione ordinanda domino
generali confiniorum Sclavoniae ex bellica suae maiestatis expeditione
auliea nomine suae maiestatis danda.
Quoniam autem de domini comitis Thomae Erdeody mille quingentorum iugerum terrarum arabilium per capitaneos Caproncenses occupatarum specialiter mentio habeatur, ordinationem fieri deman davit
sua maiestas, ut duae personae per ip.sum dominum comitem et etiam
per dominum generalem duae aliae ad hoc revidendum et determinandum nominentur, per quos revisione locorum facta et comperto rei
statu rebus, ut exponitur, stantibus restitutio fiat.
Super eductione praesidiariorum illorum militum Grermanorum'
penes arcem Varasdiensem manentium, habita iam informatione a domino
generali capitaneo de securitate illarum partium, numne fortalitio et
partibus illis satis sufficienter de defensionis praesidio provisum sit,
quod nimirum tarn ob vicinitatem hostis aperti Turcae, quam ob turbulentum statum modernorum temporum motusque passim vigentes,
loca talia confiniis adiacentia munienda potius quam denudanda esse,
censet itaque benigne ex loco illo mansionum iam statim minus tuti abduci posse, cum et alias exiguum illud praesidium non in corpore
arcis, sed extra muros tali quidem in loco, ut necessarium et magni
momenti propugnaculum sint tales aggeres, pro ipsius quoque civitatis
Varasdiensis ac totius illius tractus securitate, recolendo hoc loco tristium et periculosorum illorum eventuum casibus, qui.nuper ex defectu
eiusmodi praesidiorum tarn in superiori, quam aliis partibus regni
Hungariae acciderunt, sedatis tamen et pacatis huiusmodi turbis et ab
hostium Turcarum insidiis bene assecuratis partibus illis regni, datura
est tunc sua maiestas operam, ut ipse dominus comes Erdeody de
suae maiestatis dementi superinde resolutione edenda contentus fiat.
In reliquo etc.
Per sacram caesaream regiamque maiestatem Graecii Styriae die
ultima mensis octobris anno domini 1619.
Suvremeni prijepis i koncept u kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti ;
Concept, exped. cancel, nr. 249 252 an. 1619.
Na suvremenom prijepisu pripis spolja: Par decreti suae maiestatis
pro dominis legatis Sclavoniae. G-recii 1619.
240
146.
3. novembra 1619. LI Gracu.

Tajnik ugarske dvorske kancelarije Laurencije Ferenczffy pie u ime
kralja Ferdinanda JI. zagrebakom biskupu Petru Domitroviu, krievakom kapetanu Ivanu Mellgruberu i protonotaru Stjepanu Pataiu, da
nastoje oko izmirenja izmedju bana Nikole Frankopana i tavernika Tome
Erd'dyja.
u otri clementissimi nomine reverendissimo domino Petro Domitrovych,
episcopo Zagrabiensi et praefatae suae maiestatis consiliario, magnifico item Ioanni Mellgrueber, colonello et supremo capitaneo praesidii
Crisiensis ac sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis consiliario
bellico, nec non egregio Stephano Patachych regni Sclavoniae prothonotario, praesentibus significandum. Posteaquam post felicem ex partibus imperii suae maiestatis reditum innotuerit suae maiestati, certas
quosdam difficultates et differentias varus ex causis et occasionibus,.
superioribus temporibus exortis, inter ndeles suos spectabiles ac magnificos comitem Nicolaum Frangepan de Thersacz, regnorum suae ma
iestatis Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae banum, ac comitem Thomam
Erdeody de Moniorokerck, perpetuum Montis Claudii et eomitatus Varascliensis comitem, tavernicorum regalium in Hungaria magistrum, ac
eonsiliarios, vigere, cupiens benignc sna maiestas, ut ndeles sui subditi
et regnicolae ditiouum suarum, potissimum vero proceres et primarias
otnciormn dignitates in regno suo gerentes, concordi potius voluntate
et mutuo consensu sese invicem prosequentes fovendae pacis studiosi
existerent, quam ut diversitatibus aliquibus animi eoruin in varia se
parati, exinde qualitercunque cum privatim turn publice communi rei
ineommodaretur vel vero perturbatione quavis negotia regni publica
impedita debito cnrsu et administratione destituerentnr, id quod et gubernationi suae maiestatis negotium facessere et etiam in nocumentum
status regni exinde praeiudiciosum (|iiid emergere posset. Velle proinde
et mandare suam maiestatem, ut praefati domini episcopus Zagrabiensis
et supremus capitaneus Crisiensis nec non prothonotarius regni Scla
voniae, tanquam mandataru et cominissarii suae maiestatis, ad hoc specialiter delegati, primo quoque tempore memoratos dominos banum et
Thomam Erdeody ad locum aliquem partibus ipsis commodiorem et
magis oportumim ex benign a suae maiestatis volimtate et speciali
mandato convocent eosdemque nomine suae maiestatis diligenter hortcntur, ut depositis discrepantiis illis, quae qualitercunque inter eos
hactenus emersae vigere potuerunt, pro benigna suae maiestatis complacentia et sinceritatis eorum studiis, erga suam maiestatem hactenus
declaratis rursum in bonam et mutuam intelligentiam redire atque hoc
pacto ad concordiam animis eorum adductis (id quod grata cum satis-
241
factione sua maiestas secuturum confidit et benigne expectatura est)
ipsam exhilarare possint sublatisque etiam alienationibus eiusmodi, hoe
potissimum tempore negotiorum publicorum statui, turn qui ab hostibus,
turn etiam aliis adversariis intentari posse metui debent, quam op time
consulturi sunt officiisque et mu.niis publicis banalibus aliisque 4 partes
ipsae debite ac cum profectu et utilitate regni defungi poterunt, prouti
quidem istorum uberiorem declarationem ipsis partibus proponendam
et explicandam sacratissima caesarea regiaque maiestas coram ipsis
commissariis benigne committcre dignata est. Porro peractae huiusmodi
commissariae compositionis seriem dicti domini commissarii suae maiestati postmodum perscribere non ommittent. Quibus in reliqua gratia
et dementia sua caesarea et regia benigne propensa manet.
Per sacram caesaream regiamque maiestatem, Graecii Styriae
die 3 novembris anno domini 1619.
A tergo: Reverendissimo domino Petro Domitrovych episcopo
Zagrabiensi, sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliario, magnifico item Ioanni Melgrueber colonello et supremo capitaneo praesidii
Crisiensis et praefatae suae maiestatis consiliario bellico, necnon egregio StephanQ Patachych regni Sclavoniae prothonotario assignandum.
peatom u
nadbiskupskom
147.
5. novembra 1619. U Gracu.

Kralj Ferdinand . opominje hrvatski sabor, da zajedno s banom Ni
kolom Frankopanom Trackim budnu pasku posveti sigurnosti domovine.
Ferdinandus secundus etc.
prudentes item et circumspecti, fideles nobis dilecti.
Expeditis negotiis illis, quorum conficiendorum causa hie in aula
nostra fidelem nostrum spectabilem ac magnificum Nicolaum de Frangepanibus, comitem a Thersacz, regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae
et Sclavoniae banum et cnsiliarium nostrum, commorari volueramus,
ad res regni istius publicas^ pro officii sui exigentia gubernandas et
moderandas eundem remisimus. Porro benigne fidelitatem vestram requirendam esse duximtis, ut moderni temporis fluctuantis ratione habita
ea, quae ad patriae charae conservationem et communem permansionem
pertinere videbuntur, penes praefatum regni banum (super quibus qui
dem eidem specialiter modum et ordinem etiam nobis coram referendam
praescripsimus) prompte expedire ac praestare contendatis. Confidimus
MONUMENTA HIST. XLHI. ACTA COMITIALIA V.
16
242
vero vos pro constantia vestra et fidelitate, quas hactenus sincere declarastis nosque de eo benignam satisfactionem habemus, non secus in
posterum quoque pari studio et alacritate ea, quae ad maiestatis nostrae caesareae et regiae dignitatem tutandam iuriumque sacrae regni
coronae antiquas item laudatasque libertates et consuetudines conservandas fore comperientur, omnibus necessariis praesidiis praesto futuros. Facturi in eo rem, a maiestate nostra clementer agnoscendam,
patriae communis protegendae et limitum eiusdem conservationi salutarem et fidelibus nostris regnicolis indigenisque pro securo et tranquillo statu summopere proficuam. De nostra vero erga fideles nostros
status et ordines paterna cura et sollicitudine praesidioque et tutela
omnimqda bene sibi polliceri volumus. Quibus in reliquo etc. Datum
in civitate nostra Graecensi Styriae die quinta mensis novembris anno
domini MDCXlX.
Koncept u kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti;
nr. 362 an. 16 (!).
Concept, cancel.
Suvremeni prijepis u kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti;

exped. cancel, nr. 275 an. 1619.
Concept,
148.
IB. novembra 1619. U Zagreba.

Ban Nikola Frankopan knez Tracki javlja kralju Ferdinandu II, da
su palatin grof Zigmund Forgdch i knez Gavro Bethlen pozvali njega
i hrvatske stalee na sabor u Poun, zbog je on za 16. novembra
sazvao hrvatski sabor u Zagreb.
Imperatori Ferdinande
Sacratissima caesarea et regia maiestas, domine domine mihi
Postquam Graetio hue Zagrabiam appulissem, reperi tarn a do
mino regni Hungariae palatino, quam a Betlehemo ad me et dominos
status et ordines huius regni datas literas, in quibus ad indictam generalem congregationem instantis termini, videlicet festi sancti Martini
episcopi et confessoris, comparendum citamur, quarum Betlehemi mihi
scriptas maiestati vestrae in specie transmitto.* Unde cum domino
*J Pozivnice na bana Nikolu Frankopana nijesam nigdje mogao nai, no ona
je bez sumnje bila doslovno suglasna s onom, kako nam se sauvala na neke ugarske
velikae:
Gabriel dei gratia princeps Transilvaniae etc.

Ulustris ac magnifice domine et uti frater nobis observandissime,
salutem etc.
243
-episcopo Zagrabiensi et aliis quibusdam potioribus, qui aderant regnioolis habito consilio, supranominatis universis dominis statibus et ordi
nibus huius regni ad 16 praesentis mensis novembris generalem congregationem propter plures occurrentes necessitates hie Zagrabiae
promulgari, ubi maiestatis vestrae sacratissimae oretenus mihi iniuncta
mandata, ne quispiam videlicet fidelium maiestatis vestrae ad hane
indictionem Posonii compareat, proponam, quamvis id ipsum iam hucusque potioribus significavi et ut omnes in officio et fidelitate contineantur, pro viribus elaborabo. Verum ad conciliandas uniones animorum et praecavendas distractiones opinionum utile et necessarium
fore estimarem, ut sacra maiestas vestra speciales literas eo in negotio
ad terminum praenominatum dictis statibus et ordinibus huius rej,ni
transmitteret et eosdem, ut tam ad resistendum rebellibus, quam cuQuam iustis iisque arduis necessitatibus coacti pro assertione restaurationeque publicae libertatis gentis Hungariae bellicam hanc
expeditionem susceperimus, aliquot iam antea publice et privatim conscriptis uteris nostris sat superque omnibus intimavimus. Deo autem
duce et auspice quanta hactenus quamque admirabili prosperitate pro_gressi simus, res ipsa, nobis tacentibus, quotidie ostendit. Quo autem
citius ac certius de tranquilla tutaque permansione regni huius Hun
gariae provideretur, placuit illustrissimo domino comiti Sigismundo
Forgaczi de Gymes, praescripti regni Hungariae palatino, ut iuxta
leges patriae regnique decreta in absentia regiae maiestatis authoritate
sua palatinali omnibus regni Hungariae statibus et ordinibus generalem
diaetam in hac civitate Posoniensi celebrandam ad diem undecimum
mensis novembris, festum videlicet sancti Martini episcopi confessoris.
promulgaret. E x cuius itidem do mini palatini placito nos quoque illustrem ac magnificam. dominationem vestram fraterne monendam hortandamque voluimus, ut pro complanandis praeveniendisque omnibus
lis gravaminibus et offensis, quibus et nos in foedere Transsilvanico
semper animi pendentes haerebamus et status Hungarici pleni querelis,
pleni acerbitatibus premebantur, in ista Uberrima diaetalium comitiorum
celebritate ad diem et locum praenotatum sine ulla mora et excusatione coinparere, et quod maxime e re omnium fuerit, cum reliquis
dominis praelatis, baronibus, magnatibus et nobilibus caeterisque sta
tibus et ordinibus praedicti regni Hungariae in medium consulere atque
decernere velit. Hiis magnificam dominationem vestram illustrem diu
foeliciter valere ex animo cupientes. Datum in regia ac libera civi
tate Posoniensi die 20. octobris anno domini 1619.
Illustris ac magnificae dominationis vestrae benevolus
Gabriel, princeps.
Simon Pechy,
cancellarius.
Caspar Beoleony.
Up- sukladne pozivnice na grofa Emerika
u Trtenelnii tr 1879, 240241.
Thurz-na i Franju
244
stodienda propria confinia contra naturales hostes pro viribus sibi ipsis
non deessent, clementer hortaretur. Praeterea, cum per potiores ex
regnicolis admonitus fuerim et maiestati etiam vestrae constet, residuas
ho rum regnorum partes a tot retroactis annorum curriculis pene oppressas et adeo debilitatas, ut magnae alicui potentiae hostium per se
resistere non possint, propterea viribus suis diffidunt, nisi maiestas
vestra sacratissima militem aliquem stipendio conductum nobis adiunxerit, ideo ad omnia evitanda pericula, quae fortuito ex mutatione
rerum evenire possent et ad firmandos ac devinciendos magis animos
regnicolarum atque clandestinas molitiones (si quae forte orirentur)
comprimendas, necessarium plane videretur, ut maiestas vestra sacra
tissima adminus duobus aut tribus millibus militum pro hoc statu rerum et conservatione istarum partium (quibus oppressis per hostes aut
occupatis, potissimum haereditariis adiacentibus sacratissimae maiestatis
vestrae provinciis manifesta immineret ruina) mihi conducendis, in hoc
regno clementissime subvenire, inter quos, si possibile esset r Germanorum duo aut tria vexilla coniungere clementer dignaretur, quorum
militum opera in omni occasione vel locis castrorum maiestas vestra
sacratissima uti posset, Varasdinum quoque pro tempore ut aliquo
Germani militis praesidio muniretur, utile iudicarem. Certa fama quoque
ad me perlatum est, Betlehemum, postquam audivisset, me cum regni
colis contra eum castra parare, nunciasse: Diite bano Sclavoniae, quod
si i lie cum suis Sclavis mihi se opposuerit, brevi me bassam Boznensem cum valido exercitu in illas partes, qui eos retrahet et omnes in
excidium redigat, expediturum. Hisce me gratiae maiestatis vestrae
caesareae humillime commendo et ut deus sacratissimam maiestatem
vestram caesaream diutissime salvam et florentem conservet, precor.
Datum Zagrabiae 13 novembris anno domini 1619.
Sacratissimae caesareae maiestatis vestrae
humillimus et fidelis servus
Nicolaus Frangepan,
comes a Tersaz.
Suvremeni prijepis u arhivu Jugoslav, akademije u ZagrebuStarine XXV,
225226.
149.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
Acta g e n e r a l i s c o n g r e g a t i o n i s s t a t u u m ac rdin u m r e g n o r u m C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e e x e d i c t o i l l u-
'245
s t r i s s i m i d o m i n i d o m i n i c o m i t i s N i c o l a i d e P a n <,r ep a n i b u s a T h e r s a c z etc. e o r u n d e m r e g n o r u m b a n i in
l i b e r a r e g i a c i v i t a t e M o n t i s G r a e c e n s i s Z a g r a b i e n pi s
d e c i m a s e x t a die m e n s i s n o v e m b r i s anno domini milles i m o sexcentesimo decimo nono c e l e b r a t a editi.
Inprimis praesentatae sunt per illustrissimum dominum bamim*
litterae illustrissimi domini comitis palatini 1 ) et Gabrielis Bethlehem
Transylvaniae principis ad comitia generalia Posonii ad festum diviunov
Martini episcopiper eundem promulgatae invitatoriae.
E converso autein aliae literae sacratissimae caesareae regiaeque
maiestatis, domini domini nostri clementissimi, productae sunt, in quibus
sua maiestas fidelibus statibus ac ordinibus regni clementer demandat,
ne in praemissam congregationem Posoniensem nuncios suos expedire
ex rationibus in eisdem uteris declaratis praesumant, quin potius per
peculiares litteras suas praemissae congregationi ipsorum nuncium remittant.
Ad quas quidem sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis lit
teras status ac ordines regni sacratissimae eiusdem maiestatis suae
benignae commissioni (prout par est) humillime obtemperantes, per speciales ipsorum litteras et nuncium domino comiti palatino sese resol
vent, cai quidem nuncio competentes expensae ex publico novo censu
regni dabuntur.
Praeterea ad custodiam vadorum Dravanorum destinantur pro
cessus comitatus Varasdiensis et ex Crisiensi comitatu processus Zdolcz,
ita ut singuli processus ordine ad praemissam vadorum custodiam a singulis
fumis per unum bene armatum pixidarium ad octo dies continue in loco
persistendos transmittant, quibus praeerunt magnificus dominus Georgius
Xeglyevich cum domino Gregorio Petheo vicecomite comitatus Varas
diensis. Incipit autem processus Preaar, ita ut abhinc octavo die in
oppido Pethrianecz compareant; postea vero processus Wlassych sequetur, quern comitabitur comitatus Fodroczy, demam processus Semoczy et Zdolecz. Ingruente tamen subitanea aliqua necessitate omnes
vicini magnates, nobiles et armales una cum civibus civitatis Varas
diensis dictis gentibus sive excubiatoribus ad requisitionem praemissorum
superintendentium praesto esse teneantur.
Ad intertentionem autem trecentorum Colapianorum haramiarum
regni a singulis fumis status ac ordines regni pro hoc anno contribuent florenos quinque, quorum persolutioni primus terminus praefigitur
festum Epiphaniarum domini, secundum vero festum Nativitatis beati ..
Ioannis Baptistae.
24. juna
Exactor autem novae dicae praemissae constituitur egregius Petrus
Gall, qui solitum salarium habebit.
Reverendus vero Balthasar Napuly, contributionum praeccdentium annorum exactor, pro restantiis honoraru suarum maiestatuin,
in exsolutionem haramiarum per eundem datis, ex restantiis conservationis coronae domino bano refusionem faciat.
:
) Grof igmund Forgch.
246
Ad fortificationem Petriniae processus comitatuum Zagrabiensis
et Crisiensis iuxta limitationem domini bani destinantur et iudicia per
vicecomites et iudices nobilium in regno, nisi generalis insurrectio fuerit
vel aliqua bellica expeditio obstiterit, celebrentur.
Ad instantiam dominae relictae spectabilis ac magnifici domini
Benedicti Thuroczy et Gasparis Gottal exmittuntur egregii Gregorius
Petheo vicecomes, Matthias Vlasych et Gabriel Fodroczy, iudices no
bilium comitatus Varasdiensis, nee non Stephanus Keczer, unius tamen
vel alterius absentia non obstante. Ad revisionem molae cuiusdam in
fluento Plitvicza de novo per eundem Gasparem Gotthal extructae,
utrum videlicet nociva sit, nee non bonis dominae Thurocziamae, quae
quidem revisio per eosdem delegatus arbitros, nisi partes contentae
fuerint, in futura congregatione regni referri debe-bit.
Ultimatim praesentatae sunt litterae armales nobilis Petri Thurchych, provisoris castri Varasdiensis, nulloque contradicente acceptatae.
de Zayezda, magistrum prothonotarium
regni.
Prothocola congr. II, 151153, u kr. zem. arhivu u Zagrebu.
i
150.
6. i 7. apri'.a 1620. U Zagrebu.
Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i e u l i d o m i n o r u m s t a t u u m et o r d i n u m r e g n o r u m
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i e o r u m
congrega
t i o n e ex e d i c t o i l l u s t r i s s i m i d o m i n i co-mitis N i c o l a i de
F r a n g e p a n i b u s a T h e r s a c z etc. b a n i in c i v i t a t e r e g i a
M o n t i s G r a e c e n s i s Z a g r a b i e n s i s s e c u n d a e t t e r t i a feriabus p r o x i m i s post d o m i n i c a m l u d i c a anno d o m i n i
millesimo sexcentesimo vigesimo celebrata, conelusi.
Inprimis visa praesenti necessitate regni et imminentium periculorum iliade(!) status ac ordines regni ultra contributionem priorem huius
anni domini terrestres pro hac vice tam pro eonductione novorum cen
tum haramiarum Colapianorum, quam vero pro expensis nunciorum
ad suam maiestatem et comitia osoniensia expediendorum, contribuent
a singulis fumis, nullis libertinis exceptis, duos florenes hungaricales,
i.maja.ad primam diem maii exactori solvendos.
Similiter armales nobiles a singulis uteris armalibus ad sublevandam modernam necessitatem regni per unum florenum, ad fetum
juna Nativitatis beati Ioannis Baptistae exactori administrandum, sub poena
amissionis praerogativae nobilitaris ipsorum solvere teneantur, ante
247
praemissam tamen depositionem annotati floreni singuli illorum, in eomitatibus quidem Zagrabiensi et Crisiensi vicebano, in Varasdiensi
vero eiusdem comitatus vicecomiti sese praesentare et in regestum aliorum nobilium conscribi facere debeant.
Praeterea tam ratione sublevandorum gravaminum, quam aliarum
necessitatum regni expediuntur ad sacram caesaream regiamque maiestatem egregii Nicolaus Malenych et alter Nicolaus' Tompa, quibus
pro expensis deputantur floreni hungaricas ducenti.
Similiter ad futura comitia Hungariae destinantur pro nunciis
regni egregii Petrus Gall et Thomas Mikulych, quibus ad expensas
deputantur quingenti floreni hungaricales; si tamen eosdem nuncios
ulterius extra expectationem statuum regni in legatione ipsorum manere et plus exponere contingeret, iustae eorundem expensae ex aerario
regni eisdem refundentur, instructio autem eisdem sub sigillo regni
dabitur.
Restantiae laboratorum Petriniensium praeteriti anni statim post i. apt
ista feta Paschalia secundum limitationem domini bani administrentur.
Ac insuper post tempus messis vel ante universi status ac ordines
regni duabus vicibus a singulis fumis ad fortificationem confiniorum
regni singulis vicibus totidem laboratores a singulis fumis, quot vi
delicet praeterito anno praestiterunt, sese administraturos obtulerunt,
ex quibus processus Prenar, Semoczy et Pomper ad fossatum Caproncense deputantur.
Sic etiam Valachi in comitatu Crisiensi iurisdictioni statuum et
ordinum regni subiacentes ad praemissum fossatum Caproncense instar
aliorum Valachorum, sub potestate capitaneorum habitorum, per dominos terrestres tamen ad eundem laborem cogendorum, destinantur.
Qui quidem ad suam maiestatem delegati nuncii primo et ante
omnia status regni excusabunt, de quadam contra suam maiestatem- in
pr xime praeterita Posoniensi diaeta nomine huiusce regni per quendam blateronem facta expostulatione ac domini bani indigna diffamatione, cui etiam nomine regni dabuntur testimoniales super innocentia
sua de sibi ibidem false obiectis.
Praeterea' ad querelas plurimorum nobilium regni contra fugitivos
colonos ipsorum ad novas colonias in confiniis quorundam dominoruin
magnatum, nobilium et liberarum civitatum ad libertatem sese clancularie conferentes, statutum est, quod imposterum tales fugitivi coloni
a tribus integris annis computando (cum propter metum iudicum nobi
lium eosdem accedere et penes articulum arestare non possint) ex loco
viciniori per iudices nobilium a dominis terrestribus vel officialibus
eorundem non obstante eo, quod penes articulum talem fugitivum colonum
iudex videre neque arestare potuerit, repetantur, qui quidem iudices
nobilium, post lactam huiusmodi repetitionem, ad decimum quintum
diem in eodem loco viciniori sive commodiori terminum restitutionis
talis coloni fugitivi cum familia et rebus suis praefigat; quem si idem
dominus terrestris aut officialis suus modo praemisso non restituerit,
248
vel forte talis officialis iuramentum non deposuerit super eo, quod
tempore praemissae primae repetitionis praetensus colonus fugitivus
non fuerit in terra praetensa domini sui, extunc ipso facto dominus
terrestris talis officialis pro singulo fugitivo colono in trecentis fiorenis hungaricalibus sit convictus, de quibus quidem trecentis florenis
hungaricalibus idem iudex nobilium universis iuridicis remediis amputatis ex rebus mobilibus vel iuribus possessionariis talis domini ter
restris executionem facere teneatur.
Ad querelam egregii Marci Wolffgangi Pernar publice propositam
indirectus quidam processus per egregium Gregorium Jagatich vicecomitem tanquam substitutum iudicem in persona illustrissimi comitis
domini Thomae Erdeody etc. hisce diebus in castro Selin celebratus,
tanquam contra praerogativam nobilitarem indirecte institutus, cassattir.
Ordinaria tamen iuris via memorato domino eomiti contra praefatum
Marcum Pernar, tanquam nobilem personam procedendi non praecluditur, protestantibus nihilominus et contradicentibus nunciis praedeclarati domini comitis Thomae Erdeody.
Similiter ad querelam loannis Zeverchych contra Casparem Jankovich ratione binariae invasionis et depraedationis domus suae nobilitaris factae, statutum est, ut idem Caspar Jankovich nomine regni
peremptorie citetur ad proxime futuram generalem congregationem
regni, ubi etiam peremptorium iudicium recipiat.
Exmittuntur per regnum egregii Georgius Vagich et Thomas
Appalenych, iudices nobilium comitatus huiusce Zagrabiensis, ad inquisitionem authorum motus et insurrectionis rusticorum Ztubicensium,
sub praetextu persecutionis et captivationis strigarum excitati. Quidam
puteni Zvedercz colonus haeredum magnifici domini quondam Nicolai
de Gregoriancz per eosdem dominos terrestres vel officiales eorundem
puniatur iuxta convictionem iuridicam semel contra se prolatam.
Interpretatur articulus de nobilibus indigenis possessionatis malefactoribus, per status et ordines regni iam antea editus, tali modo,
quod videlicet sub nomine huiusmodi malefactorum tales intelligi debeant, qui saepius perpetrato aliquo scelere accusantur et non de siinplici aliqua violentia vel verberatione' prout etiam neque causa loannis
Kovachioczy cum Jtadovich quadraret ad praemissum articulum, sed
eaedem partes de iniuriis sibi illatis invicem alia iuris via procedant.
Idem tamen Ioannes Radovich pro iniurioso verbo contra praedictum Ioannem Kovachioczy publice prolato in emenda linguae, cen
tum videlicet florenorum hungaricalium, convincitur.
Ad querelam loannis Suberay contra Gabrielem Bukovachky
ratione quorundam bonorum Belehich, in superiori Volavie per eundem Ioannem Suberay dicto Bukovachky inscriptitiorum, exmittuntur
egregii Gregorius Jagatich vieecomes et Georgius Vagich iudex nobi
lium comitatus Zagrabiensis in eo, u t peremptorium terminum in facie
loci partibus praefigant et repetitis a partibus litteris quibusvis inscriptionalibus; et si quae posteriores capituli ecclesiae Chasmensis repertae
fuerint, eas in suo vigore relinquant, priores vero omnes ad summam
249
pecuniae in fassionc praemissa capituli Chasmensis referant. Meliorationem quoque secundum praetactas litteras aestiment et deposita
summa capituli cum aestimatione bona praescripta eidem Suberayo
restituant. Similiter etiam ratione triginta quinque quorundam florenorum in rationem taxae regni per Bukovachky ut praetenditur datorum, iudicium faciant et executionem.
Dantur commendatoriae ratione exemptionalium G-eorgii Flaysinan.
Prothocolla congr. II, 153 ~15, kr. zem. arkivu u Zagrebu.
151.
(7. aprila 1620. U Zagrebu).

Tegobe hrvatskoga
sabora upravljene na kralja

Krajine.
Ferdinanda
II.
zbog
Inter alia statuum et ordinum regnorum Croatiae et Sclavoniae

gravamina, quae modo per suos Viennam ad suam caesaream maiestatem destinatos nuntios proposuerunt, sunt et sequentes articuli:
E t quoniam nedum dominus banus ullum locum residentiae, postquam Turcae in eiusmodi angustias istas reliquias redegerunt in con
finiis, ubi Jute ille vel saltern unus capitaneus suus interdum commode
manere atque in aliquo bono ordine milites continere posset, habeat,
.sed nee gregarii milites propter collapsa et desolata praesidia in locis
suis persistere po-sint, ideo status et ordines, prout et antea, ita etiam
nunc maiestati vestrae sacratissimae supplicant humilime, ut castrum
Sisak, in commodissimo nempe pro residentia banali loco inter confluentia
Zavi et Colapis situm, a venerabili capitulo Zagrabiensi per aequivalentem aliquam bonorum ecclesiasticorum, prouti modo non desunt, in
provinciis maiestatis vestrae sacratissimae Styriae et Carniolae commutationem recipiatur et pro praefata banali residentia assignetur. Istud
autem cum pro bono publico et custodia confiniorum expetatur ipsique
domini canonici aequaliter omnes illos reditus de bonis ipsis praestare
ac constitutionibus dominorum provincialium instar aliorum obedire
tenerentur nee maiestati vestrae sacratissimae molesta neque inclitis
statibus provinciae Styriae et Carniolae aliquid ab aequitate aliena ista
permutatio videri debet.
Sed nee Petriniae quidem restauratio eodem in loco aut in citeriorem ripam translatio negligens, cum is locus Turcis vel maxime
obstaculo esse videatur, partim quod ipsorum opera primum a fundamentis erectum illud fuerit praesidium et multae inde strages, clades,
incendia ef bella . eruperint, partim quod vicinum et exterminativum
videatur confiniis ipsorum ad flumen Wnam positis. Quantum enim
250
ex istius solius Petriniae loci, antea ignoti et duorum dumtaxat
annorum possessione, nos quidem damni cum potioris partis regni
devastatione acceperimus. Maiestatis autem vestrae, quantos in recuperationem loci eiusdem sumptus profuderint, facile ob oculos
eiusdem temporis memoria collocabit, unde superatis terminis huius
regni Styria et Carniola fumare et nobiscum easdem calamitates sentiscere coeperant. Pernecessarium itaque censemus praestdmm istud non
solum opera gratuitorum laborum nostrorum, sed vicinarum etiam ma
iestatis vestrae pecuniariis auxiliis simpliciter erigere et militum aliquo etiam augmento certisque stipendiis contra hostium (quos in dies
experiuntur) insultus et machinationes promunire. E t quia inter reliqua
praesidia banalia in decursu nempe Colapis et vicino Sisii(I) praesidium
istud situm sit et antiquitus semper is locus banalibus confiniis subiectus fuerit et alias regni banus istius praesidii curam habere debeat,
ut deinceps quoque pro ulteriori et maiori patriae bono meliorique
ordine in confiniis et diligentiori custodia officio banali subiiciatur
iidem status et ordines humilime supplicant.
Quod autem propter spem nostram officia militaria tarn maiora,
ut generalatuum, quam minora, ut capitaneorum et eorundem vicesgerentium, iuxta benignam maiestatis vestrae sacratissimae nobis scripto
factam oblationem regnicolis nostris aequaliter, uti provincialibus ma
iestatis vestrae sacratissimae in confiniis horum regnorum non conferantur (prouti officium generalatus Carolstadiensis, quod post felicissimam maiestatis vestrae sacratissimae in regem Hungariae inaugurationem bis vacare contigit, non nostris indigenis, cum alioquin personae
idoneae nobis non desunt, sed exteris collatum fuerit, rationem et
causam sufficientem non videmus, cum de iure gentium nullibi terrarum
indigenae in patriae suae solo ab huiusmodi officiis excludantur
nosque non lucri in tan turn gratia, sed magis pro patriae nostrae
vicinarumque provinciarum et coniugum et liberorum salute fortunarumque nostrarum ac bonae honestaeque famae conservatione officia
ista militaria expetamus. Merito itaque, ut maiestas vestra sacratissima, deposita omni, si quae fuit concepta, diffidentia, vigore sui di
p l o m a t s regnicolis nostris perpetuo sibi fidelibns aequaliter sicut et
provincialibus maiestatis vestrae sacratissimae sine ullo discrimine praescripta tam maiora, quam minora officia militaria in hisce confiniis
benigne conferre dignetur, humilime postulamus.
Praeterea clementer recordari maiestas vestra sacratissima potest,
nos saepius maiestati vestrae sacratissimae humilime conquestos fuisse,
qualiter generales et capitanei confiniorum Valachos, in regno isto et
fundis dominiorum regnicolarum degentes, non sine totius regni et dominorum restantium gravi iniuria possiderent eosdemque a iurisdictione
regni omnino abalienarent ac pro libitu suo in fundis nostris sibi
subditos facerent. Qui Valachi cur hactenus regno incorporati dominisque terrestribus penes sacratissimae maiestatis vestrae clementem
promissionem hue usque non sint resignati et restituti, aliam causam
non videms, nisi forte nobis contrarias vel potius sinistras eorum
2S1
praefectorum et eapitaneorum proprii hicri et privati commodi gratia
maiestati vestrae sacratissimae faetas informationes, videlicet quod nos
eosdem Valachos rusticabilibus oneribus subiicere et laboribus aggravare vellemus per hocque in Turciam profugientibus illis causam preberemus, sed in eo etiani talem inter se status et ordines, qualem
maiestatis vestrae sacratissimae hoc scripto humilime declarare voluimus, modum adinvenire, videlicet inprimis postulamus demisse, ut omnino ipsi Valachi a potestate eapitaneorum eximantur regnoque incorporentur ac dominis terrestribus, quo ad ius fundi et terragii ratione
certi census et quo ad reliquam iurisdictionem et modum exercituandi
regno et domino bano subiiciantur, quae cum neque iisdem Valachis
onerosa neque maiestatis vestrae sacratissimae gravis videri debet po
s t u l a t e . Ideo maiestatis vestrae sacratissimae humilime supplicamus,
ut tandem praescriptorum Valachorum regno ac domino bano ratione
iurisdictionis et exercituationis subiectionem, dominis autem terre
stribus pro fundo et terragio ratione certi census penes tollerabilem
maiestatis vestrae sacratissimae et iustam commissariorum limitationem
medio iam vel semel destinatorum vel aliorum commissariorum finali
executioni demandare dictisque Valachis, ut huic iustae et tollerabili
limitationi modis omnibus obtemperare debeant et teneantur, per eos
dem commissarios serio clementissime iniungere dignetur, cum et nos
ad defensionem desolatorum. confmiorum nostrorum contra incursiones
hostium quoque eiusmodi hominibus indigeamus offerentes nos, eum
cum dictis Valachis modum et ordinem in omnibus inituros et servaturos, ut ipsi iam inN maiestatis vestrae sacratissimae et regni fidelitate,
quam penes iustitiam in nostris statutis et pactis conserventur neque
oneribus graîoribus aut rusticalibus opprimantur.
Praeterea ex quo aliquoties dominus Thomas Erdeody comes tarn
apud nuper defunctam felicis recordationis caesaream, quam maiestatem
vestram sacratissimam per suos et regni nuncios demisse institerit, ut
ex eiusdem domini comitis arce Varasdiensi, loco utpote iudiciorum
eiusdem comitatus consueto et a confiniis remoto, exigua ilia militum
Germanorum manus ibidem vel parum vel nihil prorsus proficua ac
necessaria educeretur et maiestas vestra sacratissima benigno responso
petitioni ipsius anuerit, u t ex dicta eiusdem domini comitis arce Va
rasdiensi praenarratos milites Germanos educere clementer dignetur
maiestati vestrae sacratissimae humilime supplicamus.
Quae omnia cum maiestas vestra sacratissima non solum aequitati
et iustitiae consona (uti non dubitamus) agnoverit publicisque sanctionibus et decretis approbaverit sacroque diplomate suo in effectum deducere promiserit, nee ffidelitas et constantia nostra aliud mereant, sed
uberiorem etiam maiestatis vestrae sacratissimae identidem pro certa
promissorum finali effectuatione et executione demisse supplicamus, ut
iam tandem votis potiti promissorum fructum et clementiam maiestatis
vestrae sacratissimae efficaciter sentianms. Si vero maiestas vestra
sacratissima praeter spem nostram praemissis calamitatibus, quas in dies
magis experimur et extreme periclitantibus rebus nostris ad tot humi-
252
li mas instantias nostras clementer sub venire renuerit, necessitate compellente (ne instar animantium ratione expertium pereamus) coram deo
et maiestate vestra sacratissima solemniter protestamur. Quod nos de
ulteriori nostra posterumque nostrorum quietiori conservatione iustis
rationibus aliter prospicere et consulere cogemur. Cuius gratiae caesareae regiaeque et dementi protectioni nos humilime commendamus.
Sacratissimae caesareae et regiae maiestatis vestrae
humillimi et fideles subditi
universi status et ordines regnorum
Suvremeni prijepis, priloen pismu kralja Ferdinanda II. od 5. maja
1620. i Jer. ratnom, arhivu u Beu: Vindica, Mai 1620.
152.
5. maja 1620. U Beu.

Kralj Ferdinand
II. nalae gradackom ratnom vijeu, da mu dade mni

jenje tegobama hrvatskoga sabora.
Ferdinand etc.
Ehrwrdiger frst, andchtiger auch edl und liebe getreue. Demenach die Crabat- und Windische landstnd durch ire hiehero zu uns
abgeordnete gesandten') under anderen landsbeschwrungen auch beigefuegte puncten, so unsere drinige lnder betreffen, angebracht und
um dero gnedigiste erledigung gehorsambist angelangt und gebeten, also
bevelchen wir euch hiemit gnedigist, dass ihr die solige also bald mit
zu euch ziehung des Windischen obristen in reife und fleissige beratschlagung ziehen und uns sodan darber euch gehorsambiste rtliche
mainung, was gestalt ainist disen beschwerden gnzlichen abzuhelfen
und die gedachte stand der billigkeit nach beschaiden werden mchten,
fiirderlichist zukomen lassen sollet. Hieran volziehet ihr. etc. Geben
in unser statt Wien den fnften maii anno sechzehnhundert und zwainzigisten etc.
Ferdinand.
I. Baptista Verda.
Ad mandatum sacrae caesareae
maiestatis proprium
Caspar Frey.
A tergo: Dem erwrdigen frsten, andchtigen auch edlen und
unsern lieben getreuen N. unsern zu Grtz hinterlassnen gehaimben
auch hofkriegsprsidenten und rten, sambt und sonders. Grtz.
Nikola Maleni i Nikola Tomoa.
253
Pripis:
Praesentirt 9 maii 1620.

arkivu u Beu; Vindica, Mai 1620.
peatom u . ratnom
153.

Gradacko dvorsko ratno vijee daje svoje mnijenje Ferdinandu
gobama hrvatskoga sabora od 7. aprila.
. te
Euer kais. Mt. allergnedigistes schreibeu vom . dits sambt der

Crabatischen und Windischen stnde abschriftlich beigeschlossenen gravaminen, die herinige drei lande, Steyr, Krndten und Crain betreffend,
haben wir mit gehorsambister reverenz empfangen und zu schuldiger
vollziehung dessen, was uns auferlegt worden. Weiln der Windische
obrist 1 ) sich damals auf der grniz befunden, ihme alsbalden dieselben
um sein rtliches guetachten zugeschickt, welcher auch damit gehor
sambist einkomben, also E u r kais. Mt. aus beilag litera A allergnedigist und mit mehrerem zuvernemben.
Wie wir uns nun dessen gehorsambist wol zu erindern [wissen],
dass die Crabatischen und Windischen stnde noch vor mehrmals und
letztlich mense octobris verschinen 619 jahrs, in all darin begriffenen
postulatis der notdurft nach beschaiden waren, auch damals unsers
wissens mit E u r kais. Mt. in sachen genombenen allergnedigisten re
solution gehorsambist acquiesciert, also ist sichs gleich etwas zu verwundern, dass sie anjetzo, ebeu zu der zeit, da si Eur kais. Mt. mit
andern merklichen unglegenheiten hochverfangen wissen, solche grava
mina mit dergleichen annectirten unzimblichen commination von neuen
auf die pan bringen. Haben zwar den concept jetzt beriierter kais.
letzten resolution bei der herinigen hof- und kriegsregistratur nachsuchen lassen, damit wir uns mit unserm voto desto sicherer darauf
zu funtiern hetten, ist aber nit zu finden, und halten wir gehorsambist
darftir, dass der Hungerische secretari, so dise resolution expetirt,
dieselb nach Wien werde gefhrt haben, von, welchem sie umb mehrer
sicherhait will en nochmaln kan abgefordert und mit diesem unserm
gehorsambisten guetachten confrontiert werden/
1. Zur haubtsachen zu schreiten, begehrn mehr gedachte Crabatische und Windische sfande das schloss Sisek, damit dasselb von
dem capitl zu*Agram durch auswechslung so viel gueter in Steyr und
Crain erhandelt und dahin des bans im Windischland residenz stabiliert wiirde. Dabei tuet der Windische obrist die gehorsambiste anl
) igmund Fridrik Trantmansdorf.
254
deutung, dass vor niemals ain knig in Hungern die officiates regni
mit dergleichen suechenden residenz versehen miiessen, seie auch res
mali exempli et consequentiae; vorweilen das banat so viel lange jar
ohne state residenz bedient worden, mge es noch also anstehen. E s
haben aber Eur kais. Mt. sie, Crabatische und Windische stnde, unsers gehorsambisten nachsinnens in diesem punct hievor allergnedigist
beschieden, dass beide lande, Steyr und Crain, der cron Ungern nit
incorporiert, und sie bedenken haben wiirden, ihrer landsfreihait zuwider so viel gaistliche gueter ihrem mitl entziehen zu lassen. E s knne
auch E u r kais. Mt. ohne vorwissen und consens ihrer pbstlichen hailigkeit in dergleichen abalienation nit willigen, darzue es die praelaten
selbst im land nit wiirden komben'lassen. Da aber fuegliche glegenhaiten in Hungern furfielen und sie so viel gueter dafiir benenn'en
wiirden, mit welchen solcher wechsl beschehen kndte, wllen E u r kais.
Mt. gern aller miiglichkeit nach das ihrige darbei tun, damit bemeltes
schloss Sissek von den capitl zu Agram erhandelt und ihnen Crabatischen und Windischen stnden pro residentia banali eingerambt werde,
darbei es unsers gehorsambisten erachtens billich verbleibt.
3. Am andern bitten die Crabatischen und Windischen stende,
die festung Petrinia aintweders zu restaurieren oder zu iibersetzen und
der banalischen iurisdiction zu undergeben. Vergleicht sich der Win
dische obrist sowoln der translation also auch der iurisdiction halber,
da nur ain ersame Steyrsche landschaft mit ihren treuherzigen dargaben secuntieren. Darbei aber sein zwai sachen in billiche obacht
zu nemben : erstens ob solche translation nit wider die mit dem Tiirken
geschlossene capitulation streite, und da dem also, durch was mitl auch
solche Ubersetzung ins werk zu richten. Obwoln nun in der capitulation,
artieulo nono, dise verba formalia begriffen, r u t arces in suis antiquis
locis liceat cuilibet parti reparare et fortificare, de novo autem castra
et castella edificare haud liceat", sein wir doch der gehorsambisten
maiming dass dise ftirhabende ubersetzung der festung Petrinia darunder nit wol knne vestanden werden, alldieweiln man mit solchem pau
nur besser ins land und ditsseits der Culp hereinrlickt, und der alte
situs dagegen ruiniert und verlassen wiirdet. Die mitl aber solch haus
zu erheben, sein dise: erstens die landrobat, darzue sich die Crabati
schen und Windischen stnde ultro gehorsambist anerbieten; am andern,
dass ain ersame Steyrsche landschaft zu solcher translation beYaits
3000 flor. gewilligt; die knnen pro nunc diesem gepeu appliciert, nach
und nach ain mehrern hilf impetriert werden, und ist allain an deme,
dass man auf vorgehuhde reife beratschlagung sich des situs halber
aigendlich entschliessen und vergleichen. Dass aber mehrbesagtes haus
Petrinia des Windischen bans iurisdiction soil undergeben werden, ist
ain neues postulatum, dann dasselb hievor, sowoln ais Prest (so gegeniiber ligt), dem banat niemals underworfen gewest. Wie dem alien
aber, weiln Eur kais. Mt genedigistes wissen tragen, dass vast kain
land zu unterhaltung dises hauses contribuieren will, dadurch, und in
vermanglung der reichshilfen, Eur kais. Mt. iiber 200.000 flor. in schul-
255
denlast eingerunnen, Wolten wir gehorsambist nit widerraten, da die
Crabatischen* und Windischen stand e sich der underhaltung des hauses
erbieten, dass ihnen zugleich die iurisdiction eingeraumbt werde, und
damit sie E u r kais. Mt. gnedigiste willfhrigkait um sovil mehrers
gehorsambist zu verspren, mchte man ihnen gnedigiet andeuten, Eur
kais. Mt. wllen zwar nit underlassen die herinige lande Steyr, Krndten und Crain von ainer zeit zur andern zu ersuchen, damit sie mithilflich das ierige bei disem haus tuen, allain dass Eur kais. Mt. sich
.auf ain gewisse quotta, zumaln sie selbsten dise hilf erst bei denen
volgungen landtgen zu ersuchen nit binden lassen knnen, das aber,
was die lande bewilligen, solle der vestung treulichen appliciert werden.
3. Drittens urgiern die Crabatischen und Windischen stnde die
hohen und niedern bevelch auf denen grnizen, sowoln ihrer nation,
als dieser dreien lande, Steyr, Krndten und Crain indigenis aequaliter
zu conferieren; wie dann die obristen in der Carlstatt seit der E u r
kgl. Mt. kniglichen crnung in Hungern zwaimal vacierunt, sie aber, 26. juna
die Crabaten und Windischen, jedesmals praeteriert worden, und pro
fundamente huius werden von ihnen dise baide behelf allegiert: erstens
dass in alien landen gebruchig, dass die innlndischen in ihrem vaterland denen auslndischen vorgezogen werden, am andern, Eur kais.
Mt. vigore diplomatis ihnen die genedigste vertrstung getan, dass sie
von solchen mbtern nit sollen excludiert werden. Diser punct wrdet
vom Windischen obrist etwas wenigs berilert und referiert sich allain
auf die vorigen handlungen von denen Crabatischen und Windischen
stnden, ihme unwissend vor disen beschehene transmissiones. Betreffend aber das erste argument, das sie furgeben, die mbter sollen vielmehr denen indigenis conferiert werden, will man gern gestehn, was
die landofficia belangt, dass dem also, und ist ihnen dits orts anher
[kein] eintrag beschehen, sondern alle landofficia, als der ban, viceban,
mester, 1 ) vicemester, 2 ) span, 3 ) vicespan 4 ) und dergleichen landofficia
mehr, nur durch ihre nation wrklichen ersetzt. Aber mit denen officien militarien, und da die underhaltung nit von denen inwohnern
selbst, sondern anderwerts beschicht, hat es ain grossen absatz, und
ist vil mehr aller orten nur das widrige zu sehen. Zu geschweigen
anderer exempl, will man allain de praesenti reden und sich denen
jetzigen leuf accomodiern, dann wissendlich, da E u r kais. Mt., der
knig in Spanien, der grossherzog von Florenz und andere potentaten
hilf herauschicken, sie ihre obriste, haubt- und bevelchsleut nur selbst
darzu verordnen. Bei denen wolbestelten rebus publicis in Niderland
und andera orten, wiirdet gleicher modus observiert. Wie dann in belgerung Ostende, als der knig in England denen stnden succurriert,
nur er selbst die obristen iiber sein volk bestellt und ist damals selbige vestung von ainem Englnder guberniert worden. Das aber an
!
)
)
)
*)
2
T. j . magister prothonotarius regni.

Mag. viceprothonotarius r.
upan.
Poduoan.
256
anderu sie, Crabatische und Windische stnde, auf das kais. diploma
fundiern, haben wir dasselb litera abschriftlich hiebeisehliessen
wollen. Und ist zwar weniger nit, dass man ihnen die bevelch auf
denen grnizen einznraumben versprochen, aber nit die bezahlung, so
Eur kais. Mt., wie oben gehorsambist vermeldt, bei defoselben getreuen gehorsambisten landen, Steyer, Krndten und Cram, von ainer
zeit zur andern selbst gnedigist suechen muess. Und mchte den Crabatischen und Windischen stnden bei diesem punct angedeutet werden,
dass wie besagte drei lande, Steyr, Krndten und Crain, die zahl- und
underhaltung der grnizen bernomben, man sich allerdings dahin verglichen, so lang von denen in Steyr die Windische, und von denen in
Krndten und Crain die Crabatische und Meergrnizen underhalten
wiirdet, auch die officia durch ihre landsmitglider sollen ersetzt werden,
daraus nun Eur kais. Mt. nit schreiten knnen und seie es auch volgunde zeit bis auf die Potschgawerische rebellion darbei verbliben,
und eben durch dis mitl die cron Hungern defendiert worden. Wie
dann sie, Crabatische und Windische stnde, dagegen dis gehorsambist
zu erwegen, da diser drei landen hilf etwa ins knftig expiriern solten,
nur sie dessen zu entgelten und die last ihnen obligen wiirde. Zum
fall aber je sie, Crabatische und Windische stnde, die underhaltung
der grnizen ber sich zu nemben gedenken, und diser herinigen landen
hilf nit bedorftig sein wiirde, seie man erbietig aufweisen die mitl,
wie sie solche underhalten wollen, und dan vorhergehnde gebhrliche
traetation und vergleich, ihnen die grnizen allerdings zu cedieren und
einzuraumben. Sonsten haben sich eben die Crabatischen und Windi
schen stnde wegen ersetzung: der grnizbevelch gewiss im wenigsten
zu besehwren ursachen, dann auf der Crabatischen und Meergrnizen
sein volgunde vestungen und heuser: Carlstatt, Ogolin, Osteria, Madrusch, Gomerie, Slun, Touin, Crisanizthurn, Hoysitsch castell, Warilovitsch, Scrad,. Zeng, Ottoschaz, Prosor, Prindl und Ledenitz. Zu
Carlstatt ist zwar Gotttrid von Stadl freiherr obrister, dagegen obristleutnambt daselbst graf Wolf Christoph von Tersatz, nit weniger haubtman zu Ogolin, Osteria, Madrusch* und Gomeria; zu Slun ist Iwan
Mallagruditsch, zu Touin Octavio Paner, zu Crisanizturn und Hoy
sitsch castell Caspar Jankowitsch, zu Warilowitsch Georg Semblitsch,
zu Scrad Christoph Thadiolowitsch. Wie dann auch under denen 100
husarphrden die 2 haubtmanschaften dem graf Peter Erdeudi und
Orsitschen, und noch der Mresniza alse woiwodschaften der Crabati
schen nation undergeben. Zu Zeng ist Georg Caspar Kuntzki, zu Otto
schaz und Prosor der Semenitsch, zu Prindl Caspar Staresinitz, zu
Ledenitz Peter Wagnoritsch. Sein der vestungen und heuser ausser
der husarhaubtmanschaft und woiwodschaften in allem sechzehn, darunter mehrers nit als drei haubtmanschaften: Carlstatt, Touin und
Otoschaz mit Teutschen, die ilbrigen dreizehen mit ihrer nation besetzt. Auch eben under disen dreien zu Carlstatt der graf von Tersatz
als obristleutnambt bestellt und die ganzen grnizen vicecommandiert.
Auf der Windischen grniz ist zwar ein Teutscher, Sigmund Fridrich
257
von Trautmansdorf, obrister, so aber ain angenombener landman in
Hungern, und obwoln die vier haubtmansehat'ten Copreiniz, Creuz,
Ibanitsch und Sanct Georgen mit Teutschen besetzt, sein dagegen die
heuser und haramienhaubtmansehaften alle der Crabatischen nation.
Daraus genuegsamb erscheinet, dass denen Crabaten und Windisehen
wenigist die zwei, und den Teutschen nit wil der dritte tail der bevelchen eingeraumbt, und sie Crabatisehe und Windische stnde mit
fueg sicli nit zu beschwren, als ob sie von denen grnizbevelchen
ausgesehlossen und praeteriert warden.
4. Dass sie aber, und zum vierten. nochmaln darauf tringen, damit
die in Crabaten und Windischland heuslich und auf ihren grunden
angesessene Wallachen ihrer jurisdiction allerdings undergeben warden,
will der Windische obrister gehorsambist darzue nit raten, zumalen
er vergewist, da die Wallachen soleher undergebung avisiert, sie zuni
feind entspringen und dadureh die verhrung des Windischlands, z u
sambt tails Steyr und Grain, verursachen mchten. So hetten auch die
wenigisten, ausser des bisehofs zu Agrani, zu denselben ainich reehtmssige praetension, dann von der zeit an, als die grund, darauf die
Wallachen anjetzo sesshaft, desoliert worden, nun mehr in die 90 jar
verfiossen, darunder die maisten geschlechter, so solche gueter possediert, mit tod abgangen und per defectum seminis ad regiam eameram
devolviert, also das Eur kais. Mt. von recht und billigkait wegen solche
gueter wem sie wllen, et conselpenter aueh denen Wallachen, zu
verleichen hette. Es ist aber sowoln dem Windisehen ban .als denen
stnden selbsten unverborgen, dass auf der Cral)atischen grnizen vil
hundert AVallachen sich vor disem befunden, so eben diser ursach
wegen, dass man sie denen dominis terrestril)us undergeben wollen,
die grnizen verlassen, wie dann auch bei jtmgster installierung des
jetzigen Crabatischen bristen mit denen zu Gomerie deswegen tractiert worden, aber nichts zu erhalten gewest, und sie sich lieber der
christenhait verziechen, als den Windisehen undergeben wollen. Und
dieweiln man vernimbt, dass dits orts maistens der bischof interessiert, also ist sichs etwas zu verwundern, urn das die geistlichen hievor, je und alweg zu besserer imderhaltung der grnizen ihre zehend
denen profiantverwaltern um ain leidenlichs gelassen, dass sie anjetzo
selbsten der grnizen condition nit zu melioriren, sondern nur zu deterioriren gedenken. Wann dann Eur kais. Mt. sich allergnedigist zu
erindern, das under vorigem Hungerischen landtag in disem punct auf
ain commission geschlossen, als Mrllen wir uns mit den Windisehen
obristen gehorsambist dahin vergleichen, dass solche commission ehist
effectuiert und die AVallachen als welche per forzam ainmal nit zu
zwingen in der guete dahin persuadiert wilrden, ob sie denen grundherrschaften etwas in recognitionem dominii raichen tten, in militaribus aber werden sie Wallachen in allweg mit den gehorsamb auf
die obristen und haubtleut, wie von alters herkomben, zu weisen sein.
. Dann zum fiinften wollen auch die Crabatischen und Windisehen
stnde, dass E u r kais. Mt. die Teutsche besatzung zu Warasdin eduMONUMENTA HIST. XLIII. ACTA V.
17
258
cirn solle. Seitmaln aber die niederlag daselbst, von alien profiant,
und dis das nchste haus gegen der Tiirkischen confin, so auf dergleichen auskumbende feindsnot den ersten anstoss leiden wiirde, also
knnen wir nebens den Windischen obristen darzu gehorsamst nit raten,
zumaln auch graf Erdeudi sein sehloss fiir sich selbst, und die soldatesca allain under herum in dem ort, was ain ersame landschaft in
Steyr erpaut. quartiriter ligt und ihme ainichen eintrag tuet. Da auch
die Crabatischen und Windischen stnde es mit Eur kais. Mt. und
denen hinderligunden landen treuherzig und guetlich mainen, sollen
sie vilmehr bei disem geschwinden und gefhrlichen kriegsleuf und
besorgunden einfall der Hungerischen rebellen, die besterkung diser
besatzuug, als dass dieselb herausgenomben werde, begeren. Schliesslich dass oft und vil erholte Crabatische und Windische stnde sich
dergleichen unzimblichen comminution quoad non obtento fine proposito et necessitate compellente (ne instar aminantium rati one expertium pereant) de ulteriori et quietiori conservatione sibi posterisque
suis iustis rationibus aliter prospicere et consulere decreverint" gebrauchen, naben sie gevviss die wenigiste ursach, sondern vil mehr Eur
kais. Mt. und deroselben getreuen gehorsambisten landen zu danken,
die si mit ihrem schwais und bluet mit solchem eifer defendiert, und
ist nit zu zweifeln, da die drei lande, Steyr, Krndten und Cram, zu
ihrer selbst aignen defertsion im land dergleichen spesa angewendt, dass
sie die ansehlichste vestung hetten damit erpauen und ihr land selbst
versichern mgen, sie aber Crabatische und Windische stnde dem
feind vor lngst in rachen komben wren.
AVollten Eur kais. Mt. etc. Grtz den 14 maii 1620.
N. geheimbe und kriegsrte.
Koncept . . ratnom arhivu u Beu;
Vindica, 1620.
Lopai: Spom. hrv. Krajine I I , 9499 (veoma netono).

154.
16. maja 1620. U Beu.

Kralj Ferdinand II. pouruje odgovor gradackoga ratnoga vijea na svoje
pismo od 5. maja u stvari tegoba hrvatskoga sabora.
Ferdinand etc.
Ehrwrdiger frst, andchtiger auch edle liebe getreue. Ir werdet
euch gehorsambist zu erinnern wissen, wasmassen wir eiich vom fnften
dis etliche der Crabatischen und Windischen landstend uns durch iro
alhero abgeordnete gesandten 1 ) bergebne landtagsbeschwerpuncten
l
1 Nikola Maleni i Nikola Torapa.
259
limb eur rtliehes guetbedunkens gnedigist zugesehickt. Wan wir uns
dan ans erheblichen ursachen iiber die gravamina gern mit ehistem
resolvieren wolten. also bevelhen wir euch hiemit abermalen gnedigist
und ernstlich, dass ir uns eur in sachen abgefordertes rtliehe guetachten ohne verzug und sobald es immer mglieh zukommen lassen
sollet. An deme volziehet ir etc. Geben in unserer statt Wien den
seehzehenten maii im seehzehenhundert zwanzigsten etc.
Ferdinand.
I. Baptista Verda.

maiestatis proprium
Caspar Frey.
A tergo: Dem erwiirdigen fiirsten, andchtigen auch edlen und

unsern lieben getreuen N. unsern zu Grtz hinterlassnen gehaimben
auch hofkriegspraesidenten und rten, sambt und sonders. Gratz.
Pripis : Aufzuehoben 19 maii 1620.
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u . . ratnom
m-kivu u Beu; Vindica, Mai 1620.
155.
16. 1620. LT Bea.

Kralj Ferdinand II. stavlja zagrebakom biskupu Petru Domitroviu do
znanja, da e mu naknadno javiti, e da li treba da podje na sabor u
Bansku Bistricu (Beszterczebnya).
Ad quaesitum per literas reverendissimi Petri Domitrovich episoopi Zagrabiensis etc. super eo, utrum ad diaetam Novisoliensem pro
dominica Rxaudi eidem proficiscendum sit, 1 ) sacrae caesareae regiaeque3i. maja
maiestatis, domini nostri elementissimi, benigna resolutio et declaratio
est: Quandoquidem praefata sua maiestas ante paucos dies specialem
honiinem suum ex aula tanquam internuntium ad ipsum principem ablegaverit et inter reliqua puncta, de quibus pertractandis commissioneni
accepit, specialiter de his quoque duobus punctis iniunctuin extitit, ut
nomine suae maiestatis tractet ac proinde expectandum esse tantisper,
dum rescriptum peractae expectationis ab internuntio suae maiestatis,
quod intra paucos dies futurum est, accipiatur, quo habito, non intermissura est sua maiestas, quidnam per ipsum episcopum ea in parte
fieri velit, tempestive certificare, cui benignae suae maiestatis intimationi sese accomodare sciet. Eundem in reliquo gratia et dementia sua
caesarea et regia benigne prosequitur.
J
j Ovaj je sabor sazvao knez Gavro Bethlen.
260
Per aacram caesaream regiamque maiestatem Viennae 16 inen'sis"
mail anno 1620.
Laurentius Ferenczft'y.
A teryo: Reverendissimo Petro Domitrovieh episcopo Zagrabiensi
et:sacra caesareae regiaeque maiestatis eonsiliario etc. assignandum.
Original s utisnutim veliki) kraljevskim
arhivu u Zagrebu; Poiiticum.
peatom u
nadbiskupskom
156.
26. maja 1620. U Graca.

Odbor tajerskih stalea iskazuje kralju Ferdinandu II. svoje mnijenje
tegobama hrvatskoga sabora zbog Krajine.
m
Allerdurchleuchtigister, grossmchtigister Roinischer kaiser.
Allergenedigister herr und landsfrst. Aut' Euer kais. Mt. allergenedigisten beveleh ist von deroselben alhie li inter! as snen anseehli. majachen herrn gehaimben und herrn hofkriegsrten uns vom zehenden dits,
neben derjenigen bei E. kais. Mt. von denen Crabatischen und AVindischen stnden eingebrachten unterschiedlichen gravaminum ein decret
mit diem gesinnen zuekommen, dass wir darber unser rtliches guetachten eheist soviel miiglichen der sacben wichtigkeit nacli erffnen
wolten. Wie nun aber jetztangezogene gravamina unterschiedliche punct
in sich halten, deren tails sonderliehen die abtretung der grnizen,
item die ersezung der hohen bevelchen mit iliren nationsgenossen beriirn tun, dise mateyie aber der wichtigkeit aueh ihrer nach sich ziehenden hochpraeiudicirlichen consequenzen willen noch anno 1601) dureh
die vou denen drei gesambten landen verordenten aussehuss mit denen
von der cron Ungarn danials abgesandten oommissarion ad longum disputiert und si utiter andern den 27 aprilis bemeltes jahrs, wie abscbriftlich hiebei zu sehen, 1 ) dahin beschiden worden, weiln nemblichen E.
kais. Mt. als aueh derselben geliebster herr vater lioehseeligen angedenkens, auf ihro der Crabatischen und Wmdischen stende anhalten
und bitten zu verhuetung ihres untergangs und damit si von dem anrainenden feind nit gar verzehrt warden, zu aufrielitung und erpauung
der jetzigen noch vor augen stehenden grnizheuser mit ihren hart
entfindenden contributionen und dargaben liber die massen merklich
viel spendiert, das demnaeh soldier unkosten vorhero zum bemiegeh
refund! ert und erstattot werden solte.
Zu deme kiindte aueh das gesehi'itz, munition, proviant und andere dergleichen kriegs- und grnizrequisita, die sowol vou E. kais_
i) Grl. eore str. 1924
261
Mt. selbst, als aueh vdu disen landen nach uud nach in solche continheuser und vestungen geben und gelegt worden, ahinden im wenigisten
<nit gelassen werden, weiln man dessen alles auf diejenigen grnizort,
so auf die ervolgende starke vernderungen zu diser dreien landen
iuignen und sekr notwendigen und billichen versicherung auf den Teutsehen poden und confinen von neuem erhebt und aufgeworfen werden
mssen, bedrftig "und solehes verrats gar mit nichten zu entraten,
auch dieses alles E. kais. Mt., als ihr frei aignes guet, aueh mit fueg
mit - no eh aufzuhalten sein wiirde. Darbei aber si Hungarische abgesandte nit quiescirt, sondern sich dahin verlaufen lassen, dass si
winter dem damals vorgestandnen Hungarischen landtag ihr partes bei
deme jngst gewesten knig in Hungarn Matthia seeligister gedechtiiiiiss die sach bestes fleisses dahin richten wolten, auf das die grnizkriegsadministration E. kais. Mt., als damals Euer fiirst. Drht., nicht
weniger als weilend derselben in Gott ruhenden herrn vatern seeligen
angedenkens besehehen, angttragen und solches inter regni constituitiones ordenlieh einverleibt wurde. Jedoch solle es nicht allain bei
a mo vi rung der Teutschen haupt- und bevelchsleut verbleiben und solche
vernderung ohne verzug fiirgenommen werden, sondern auch des bans
dignitet in seinem vorigen stand gebracht und ihme vor dem obristen
die disposition und der commando in kriegssachen gelassen werden.
Weiln aber soleher iurschlag E. kais. Mt. damals nit annemblich gewest, si auch denselben ohne verlegung ihrer frstlichen existimation
nit acceptirn knnen, sein si Hungarische abgesandte auf vorige sub
dato den 27. apxilis anno 1609 ihnen gegebene schriftliche resolution
de novo gewisen und dessen alles so dann vor hchstgedachte kgl.
warden sub dato den 30. octobris bemeltes jahrs, dahin si dann solche
tractation voin april an verzogen ad longum, erinnert worden, bei deme
es dann bishero, ungeachtet si, Windische stend, bis weiln was widriges zu tentirn vermaint, auch also verbliben.
Dessen aber ungeachtet sein si wie anfangs gedacht unlengst bei
E. kais. Mt. mit unterschiedlichen beschwrungen und tails sehr unzimbliehen begehren einkoinmen, in deme nemblichen E. kais. Mt. ihnen
fur derselben ban im Windischland von dem capitl zu Agrain das
sehloss Sissek zu a iner residenz erhandlen und anstat dessen ihnen andere
in Steyr oder Grain gelegene gueter darfiir geben sollen, Petrinia erjwuen, mit mehrerm volk besetzen und dem banat incorporirn, item auf
den ihnen ihrem frgeben nach angehendigten revers zu dem generalat
und denen oberhaiiptmannschaften allain ihre patrioten und keinen
Teutschen zu nemen, die vor disem herausentsprungene Wallachen
ihnen zu ihrem gehorsamb unterzugeben und schliesslichen dem herrn
Tomasen Erdeudi das sehloss Warasdin mit ausfuehrung der darin
.ligeuden Teutschen guard'i einzuraumben, widrigesfalls protestierend, dass
si ihnen auf andere weg rueh zu schaffen gezwungen sein wrden.
..
Wic nun <lis<' gesambto einer ersamen landschaft in , Steyr

vicl weg zu sehr hohem praeiudicio geraichende punkt der begehren-
262
den volziehung halben auf ainen von ihnen beriihmten und desthalberr
in handen habenden revers fundiert, von deme aber weder uns, denen verordenten, noch denen andern landstnden in specie aigentlich nichts bewusst, auch niemals darber, ungeachtet der hohen wichtigkeit, zu rat
gezogen worden, also wissen wir auch an jetzo und gleichsambt post
vulneratam causam davon nichts zu reden oder in saehen, es ein
ganze landsehaft concerniert, ohne deroselben praeiudicio hierinen auch
sonders nichts zu raten. Da wir aber dessen glaubwtirdige abschrift
haben wtirdeii, wolten wir sod ami gesambt unser gehorsamiste maiming
zu erffnen nit entgegen sein.
Inmitels aber hierin unser gehorsambiste maiming (jedoch ainer
erbareh landsehaft allerdings unvergriffen) allein discurrendo zu entdeeken, vermainen wir, dass der Crabatischen und Windischen stende
erstes begehren, dem ban ein aigene resideuz und einkommen zu verschaffen, sehr ungereimbt sei, indeme si nemblichen anstatt des schlosHes
Sissek mit dargebung anderer giiter aus dem land Steyr oder Crain ihr
territormm zu erweitern und entgegen den Teutschen das ihrige zu entziehen, und also hiedurch zu arrotirn gedenken, derwegen si dann von
solehen ihreni unzimblichen begehren auch billich allerdings abgewisen
werden knnen.
Im andern ist zwar die erpauung der vestung Petrinia, seitemaln
-.denen gesambten dreien landen daran nit venig gelegen, ein sehr notwendiges , wie dann auch bei heurigem landtag zu solchem ende
aiberait etlich tausent gulden darzue deputiert und ausgeworfen werden.
Ob aber solche besatzung ihrem, der Windischen, begehren nach mit
mehrerer mannschaft gesterkt und ihnen supplieanten zu ihrem banat
besserer authoritet halben mit der lande nutz und sicherhait zu untergeben, und die dargeben auch weiters, wie bis dato, beschechen ervolgen
werden konnen, wissen wir derzeit hie von nichts gewisses zu disenriern.
Im dritten punct aber, die ersetzung des generalats und der oberhau])tmanschaften mit ihren patrioten betref'fend und si solches an jetzo
\Tigore reArersaliuin zu \Tolziehen begehren, ist uns demselben eontract, gemeldt, nichts bewusst, zumal auch die mit anfangs vermelte anno 1609. f'urgangne handlung dits orts viel ein anders mit sich
bringt, davon sich dann ein ersame landsehaft in Steyr, und vermuetlich
auch die andern beede lande, so damals ire gwaltstrager gleichfals
zugegen gehabt, nit geen wiirden tringen lassen, wie dann auch sonderlichen die landtglichen grnizbewilligungen allain zu disem ende lieuriges jahrs zu raichen besehlossen worden, so lange solche grnizen in
der Teutschen disposition verbleiblich sein.
Wegen untergebung derjenigen vor disem herausentsprungenen lachen, wiirde zwar ihr, der Windischen stende, begehren, seitemaln
diejenigen durch die Wallachen ausgereute und an jetzo mit fruchtbarem
nutz possedierende geter ihnen angehrig gewest, etlicher masscn, jedoch
auf gwisse mitl und weg zu wilfahren, in alweg aber sich aigentlich
vorhero zu erkundiiren sein. was srestalt si duch weilend herrn von Her-
263
berstain seeligen aiifangs herausgefhrt worden, welches dann alles durch

vermitlung ainer commission, so vor disem alberait auf der pahn gewest,
ins werk mchte gezogen werden.
Schlsslichen aber die rumung des schlosses Warasdin und abfuehrung der darin ligunden Teutschen guardi betreffend, ist solche einlosierung vermuetlich nit ohne sonderbare ursacb, auch mit rat ainer erbaren
landschaft furkehrt worden; da es nun solte zu wiirklicher herausnenmng
derselben gelangen, wiirde unsers erachtens solehes alles nicht weniger
der sachen wlchtigkeit halben vorhero in all weg mit denselben zu communicirn sein.
Betreffend aber ilir der Crabatischen und Windischen stende angehengte weitaussehende protestation, wissen E. kais. Mt., wie hiemit
gehorsambist si wolten dannoch dieselbe in solche wacht nemen, damit
si disen getreuen landen nicht etwo zu schaden komme.
Welches deroselben wir hiemit jedoch in allweg, wie vorgemeldt,
ainer ersamen landschaft hierinen im wenigisten vorgriffen pro interim
gehorsamist allain discurrendo referirn und deroselben nns zu kais. und
landsfrstlichen gnaden untertenigist bevelehen wllen. Grtz den 26 mail
anno 1620.
Euer kais. Mt. alleruntertenigist gehorsamiste
ainer ersamen landschaft des herzogtums Steyr verordente.
tergo: Ihrer Rm. kais. auch zu Hungarn und Bhaimb kgl.
Mt. etc. herrn herrn Ferdinando dem andern, erherzogen zu Osterreich
etc. unsern allergenedigsten herrn und landsfiirsten allergehorsamst zu
iibergeben.
Original . i kr. ratnom arhivu u Beu; Vlndica, Mai
1620.
Pripis: Zu hauden deroselben hinterlassnen herrn gehaimben und

herrn hofkriegsrten. *
13 junii 1620 ist hievor mit ainem guetachten expetiert.
157.
2. jula 1620. U Beu.

Odgovor kralja Ferdinanda
II. na elje i molbe hrvatskih

slanika.
saborskih po
Sacratissima caesarea regiaque maiestas et dominus, dominus noster clementissimus, fidelium suorum universorum statuum et ordinum
regnorum suorum Croatiae et SclaAoniae humilima supplicatione per
egregios Nicolaum Malenich de Korilocz et alterum Nicolaum Thompa,
tanquam speciales eorum nuncios ad suam maiestatem ablegatos eidein
2(U
porrecta, intellectis clementer et sut'ficienter i is punctis, quae iidem status
et ordines proposuenint benignamque eius resolutionem expctiveruut, pro
elementi gratia et paterna affectione, qua erga ipsos semper fertur, cupiens etiamnum circa proposita puncta, quantum uspiam temporis ratio
admitteret, ipsis statibus et ordinibus provisum esse modo subsequent!
benigne sese declarat.
E t quidem sua maiestas omnibus gravaminibus iam pridem oportuiiuin remedium adinvenisset eaque sustulisset, nisi in ipso statim ac(juisiti regni Huugarici limine rebelliones et tumultus isti tam horribiles
orti fuissent, quam ob causam sua maiestas hactenus maiorum gravaminuin ansas contra regnum Hungariae, quam ipsi subditi viceversa
praetendere possunt, habere manifestum est. Et licet regna Croatiae et
Sclavoniae, quae in fidelitate sua laudal)iliter constantes permanserunt.
omnem mereantur caesaream regiamque gratiain, quia tameii apud alios
et potiorem regni partem debilitatum obsequii debitum regiaih labefactavit obedientiam, redduntur omnia media, qiiibus praesentibus Ivi sce
gravaminibus medela afferri possit, difficiliora.
Nihilominus tainen, ut regnorum Croatiae et Sclavoniae status suae
maiestatis gratiam et beuignitatem etiam in praesenti rerum omnium
difficultate inagis agnoseant et experiautur, conabitur, quautum turbatae
reipublicae status concedit, eos gravaminibus suis sublevare cum hac
gratiosa oblatione, ut quod hoc tempore fieri non potest, futuro cotiipositis his turbulentiis procurabitur.
Et primo quidem, quod status praedicti scriptum suae maiestati
exhibitum ea cum protestatione concludant, quod nimirum, si maiestas
sua sacratissima praeter speni ipsorum praemissis calamitatibus, quas
in dies magis experiuntur, clementer subvenire renuerit. necessitate
compellente, ut aiunt, de ulteriori sua posterumque suorum quietiori
conservatione aliter prospicere et cousulere cogentur, cum talis protestationis intempestivae ulla subsit causa et retroactis annis a suae maies
tatis province's haereditariis contra vim potentis hostis Turcae tantorum
cum sumptuum liberali impensione et sanguinis effusione defensi fueriut,
sua maiestas nunquam credidisset eos modo praesertim tam calamitoso
tempore turbatoque reipublicae statu rerum confusione. ob quam
omnia gravamina complanari mini me posse ipsimet perspiciunt. eiusmodi protestationis extreinos terminos. utpote rem nonnisi malarum
consequentiarum, eidem sacratissimae caesareae regiaequc maiestati proposituros fuisse, sua tamen utens benignitate clementer commonitos esse
vult, ut in potenim ab huiusmodi intempestivis protestationibus sibi
abstinendum omnino proponant.
Ad rem itaque ipsam quod attinet, cum paucos ante menses, nempe
proxime elapso mense octobri anni praeteriti millesimi scxcentisiuu decimi noni, iisdem super articulis et modo reproduces gravaminibus sta
tibus sen eorum (Iraecium destinatis nunciis data fuerit resolutio, quam
etiam cum satisfactionc acceptatam fuisse constat, quandoquidem ab
illo toto tempore res et conditio regni Hungariae in meliorem statum
26
mutatae fiierint, quin imo onirics calamitatos et difficultates, quae
ob praesentem regnorum rebellionem, oongrua etiam negotiorum regni
administratione interturbata, suam maiestatem tantopere molestant, maiores in dies redditae fiierint, speravisset utique status praesenti re rum
conturbatione melius considerata praedictae aeceptae resolutioni acquiesc.ere atque vel in praesentiarum saltern ab ulteriori molestia abstinere
debuisse.
De officii banalis gradu et dignitate sarta et tecta conservanda
inxta benignam oblationein sua maiestas etiamnunv clementer annuit.
ut si qui exeessus superiornim temporum decursu in praeiudicinm aiithoritatis et dignitatis ipsius irrepsissent vel inordinati processus admissi
fuissent, ne exinde regno per vicinum hostem Turcam incommodari
possit. omnino emendentur, deque securitate istarum partium prospiciatur. Quod ut eo commoditis in effectum doducatur, dabitur in man
dates suae maiestatis eommissuriis, qui ad ncgotia Valachorum comporienda expedientur, nt diligenter cognoscant et suae maiestati specifier
d e i i s informationem dent, si qua in re authoritas banalis, qua praedecessores moderni bani usi sunt, imminuta sit, curabiturque a sua raaiestate, nc qua in re a praedecessorum vestigiis defiectatur.
Ad illam petitioncin statuum circa residentiam eiusdem bani, ut
pro bono regni locus residentiae in arce Sissek destinaretur, prout postulatum hoe suae maiestati non improbatur, ita operani datura est agique curabit cum capitulo Zagrabiensi, ut illam arcem pro bani residentia cedant aliaque bona in regno Hungariae in commutationem accipiant,
4um nimiruin per aliquam vacantiam talia bona sese of't'erent. Nam quod
proponitur, ut pro ilia dicto capitulo consignentur in permutationem
bona aequivalentis valoria in Styria aut Carniola, habet hoc maximas
et insuperabiles plane difficultates; nam praeterquam quod illae provinciae omnino sunt separatae a regno Hungariae eiusque partibus talesque permixtiones tanquam res novae et hactenus inusitatae difficilime
suceeseuin habere possunt. Neque vero quispiam etiam privatus, sive is
ecclesiasticus sive secular is sit, bonis et beneticiis suis cessurus existimandus est, maxime cum ad hoc desint etiam aliae solemnitates a iure
requisitae, ut]ote sumnii pontiticis consensus, approbatio ac similes,
quae eiusmodi bonorum ecclesiasticorum alienationes et permutationes
necessario requirunt, ut interim de difficultatibus et gravaminibus, quae
banc ob causam a provincialibus Styriae et Carniolae oinni dubio
procul cum hoc illorum ])rivilegiis repugnare indubitatum sit, excitarent,. taceatur. Cogitandum tamen relinquitur ipsis statibus, quod et
suae maiestati suggerere poterunt, si quem modum haberi posse censerent superandi supradictas ratione permutationis in Styria vel Car
niola faciendae difficultates. Interim si in partibus regni Hungariae,
uti et in eodem regno aliqua sese permutationis talium bonorum occasio (quam ipsi status investigare satagent) obtulerit, sua maiestas,
quantum in ilia situm ftierit, negotium iuxta desiderium statuum gratiose promovere pollicetur.
2m
Circa restaurationem praesidii Petrinia vel in alium oportuniorem
locum translatione, quod simul etiam banatus iurisdictioni et imperio
status subiici petunt, sacratissima caesarea regiaque maiestas clementer
reputat, quod uti translatio toti patriae et reipublicae non solum propter
amissionem totius ulterioris tractus, qui citra fluvium Cupam iacet. et
multa alia, quae in dies oriri possent, incomnioda et detrimenta perieulosissima foret, ita etiam, cum in pacis capitulationibus cum Turea
conclusis articulo 9. contineatur expresse, ut arces in suis antiquis locis
liceat cuilibet parti reparare et fortificare, dc novo autem ca'stra et
castella aedificare non liceat, facile, imo certa daretur ansa et occasio
conquerendi non solum de foederis violatione, sed pacis ruptione et
aperti belli illatione, ideoque ad hanc statuum propositionem pro renim
eonditione suae maiestati condescendere consultum non est, ut interim
omittatur, nullam hoc tempore iniri posse rationem, ut tanta vis pe
cuniae cogatur, quae novo ex fundamentis castro erigendo sufficiat.
Verum tamen restaurationem dicti loci Petrinia sua maiestas omnino
demandatura est, illaque tria millia tlorenorum, quae in proxime habitis
comitiis proceres ducatus Styriae eiusmodi ruinosis castris applicanda
destinarunt, huic soli applicabit et aliis proxime futuris comitiis maiora
pecuniarum subsidia in hunc finem impetrare procurabit, modo etiam
status ipsi regnorum Croatiae et Sclavoniae, prout se ultro offerunt,
partibus suis in conferendis ad hoc opus operariis satisfaciant. Quantum
ad illud membrum huius puncti, ut nempe banatui subdatur, attinet,
licet res sit nova plane et insolita, nihilominus, si ipsi status praefatum Petriniae castrum et praesidiarios illos milites suis propriis impensis et contributionibus sustentare et ipsis de necessariis providere
volunt, sua maiestas non solum hoc illis gratiose concedere, sed etiam
singulis annis in omnibus comitiis a Styriae, Carinthiae et Carniolae
provinciis pro meliori militum sustentatione et commoditate nova auxilia et subsidia procurare, et ut dicto loco certo applicentur, serio
demandare haud dedignabitur, licet ad certam aliquam annuam summam,
cum tales contributiones a libera et mera provinciarum procerumque
volimtate dependeant, sua maiestas sese adstringere nequeat.
Similiter quod ad illud statuum postulatum pertinet, ubi petunt,
ut sibi officia generalatuum seu supremorimi capitaneatuum cum aliis
minoribus officiis militaribus in confiniis dictorum regnorum Croatiae
et Sclavoniae sine discrimine tain regnicolis, ijuam Styriae, Carinthiae
Carniolaeque indigents aequaliter distribuantur, ita ut deinceps huiuscemodi tarn maiora quain minora officia una regnicolis, altera vero me
dietas vicinis provineialibus Germanis conferatur, sicut sua maiestas
benigne recordatur concessions suae iisdem statibus et ordinibus factae.
ita etiam dicti status revocare in memoriam et perpendere secum debebunt, quantum iam in hoc illis ' satisfactum extiterit. Nam ({uod ad
regni officia et munera publica 1 ) attinet, illis solis ea imiversa collata
sunt. Quod vero ad militaria, licet res cum illis, ratione eorum, qui
M Koncevt
ima v>olitiea.
267
solutiones praestant, longe aliter se habeat, nihilominus tamen illi plurimis einsmodi pro nunc in finibus Croatiae et Sclavoniae praesunt
militaribus offieiis et praefecturis, nam Carolstadii generalis locumtenens baronis de Stadl est comes a Thersacz, qui simul plerasque alias
obtinet praefecturas. Ita etiam capitaneatui praesidii Segniae praesidet
regnicola Ioannes Gasparus Konyski liber baro, ut taceatur de aliis
officiis militaribus in iis obtentis.
Circa illud, quod in omnibus aequalitate observata alternative
semper officia distribuenda siut, perpendendum relinquitur ipsismet statibus,
quam rationabiles difficultates exurrecturae indigenis provinciarum suae
maiestatis adiacentium, ut a consueta liberali contributione remittant,.
quam hactenus a multis retroactis annis ingenti pecuniarum vi erogata,
in defendendis et sustentandis hisce limitibus, castris et praesidiis, id
quod cum primi in conservation em et permansionein istarum regni
partium redundavit, continuarunt. Sua maiestas vero haud quaquami
assequitur (moderno praesertim rerum statu pensitato), qualiternam provinciales disponendi smt, ut porro substantiam ipsorum in hoscc usus
erogare pergentes hacce qualicunque promotione personarum nationis
suae privari debeant. Quodsi tamen ipsi status regnorum Oroatiae et
Sclavoniae medietatem pecuniae, quae in alendis militibus et tutandis
finibus necessario requiritur, annuatim, ad instar ducatuum Styriae Oarinthiae et Carniolae, contribuere volent, habita superinde eorum declaratione, sua maiestas operam datura est, obtinebitque a praedictis provinciis praetensam aequalem officiorum, praefecturarum militarium
distributionem. Interim nihilominus data vacantiarum occasione, pro
locorum et personarum qualitate et exigentia sua maiestas illis testatum
redditura est, quantum illonim beneficia ac commoda prom vere iisque
regia sua gratia gratificari intendat.
De Valachorum negotio cum suae maiestatis intentio onmino sit
huic longae coritroversiae ac qnerelis finem imponere, commissionem
semel destinatam in odo onmino ad effectum deducendam mandabit.
Proindeque monebit consilium Hungarieum, ut statim certas personas
idoneas pro commissariis suae maiestati denominent et proponant,
tales nimirum, qui immunes et liberi sint ab omni suspicione ob affinitatem vel consanguinitatem aut quemcunque alium respectum partibus
addictos esse posse, diemque certum et oportunum constituant, imibus
pariter suos ex Styria adiunget commissarios expeditis mandatis et aliis
requisitis necessariis, tain ad futuros commissarios, quam alios ad com
missionem huismodi intervenire debentes, (jûatenus pro rei exigentia
consilio quoque bellico intimatione facta, nullis dilationibus prosecutio
huius commissionis impediatur et differatur.
Super eductione praesidiariorum milituin Germancrum in arce Varasdiensi manentium ipsiusque arcis eonsignatione ab ipso comite
Erdeodi petita sua maiestatas se gratiose resolvit: quod licet tarn
suae maiestati, generali Sclavoniae ipsique provinciae Styriae, quae in
publicum belli usum munitiones et annonam inibi asservare solet, sum-
268
mopere ineommodum futurum sit, nihilominus ut ipsi eomiti Erdeodi
ea in parte satisfiat, sua maiestas ordinatura est, ut praefati praesidiarii
educantur ipsaque arx eomiti consignetur. E contra vero sacra caesarea regiaque maiestas dictum comitem non solum in avita fidelitatis
et devotionis eonstantia erga inclitam domiuii Austriacam sincere sem
per contestata permansurum, sed etiam ne ob hanc praesidiario.ruin
militum migrationem dictae arci et castro aliquod detrimentum in perniciem patriae obtingat, sedulo fideliterque curaturum, sicut et publica
necessitate postulante. futuris temporibus, ingruente videlicet hostili ,
pro communi patriae et ditionum christianitatis defensione sine difficultate et renitentia eiusmodi praesidiarios per ipsum comitem admittendos esse benign? cont'idit et sperat.
Quod vero ad reliquas eorum petitionee a camera auliea atque
consilio bellico dependentes attinet, ab iisdein super omnibus, quantum
praesentium temporum conditio patitur, resolutionem suae caesareae
regiaeque maiestatis separatim accipient intelligentque.
In reliquo autem, quemadmodum sacratissima caesarea regiaque
maiestas fidelibus suis stations et ordinibus praefatorum regnorum
suorum Groatiae et Sclavonie omni gratia et dementia- demonstrationil)us in posterum etiam benignam suam affeetionem et inclinationem
offert, ita etiam de avita fidelitate et eonstantia fidelium suorum erga
snam maiestatem eiusque inclitam domain Austriacam deinceps quoque
contestanda benigne cont'idit, nee minus etiam ipsis nuntiis clcmeiiter
propensa manet.
Per sacram caesaream regiamque maiestatem,
Yiennae die 2 meiisis iulii anno domlni 1620.
Laureati us Fercnczffy.
Original s velikim
Hungarica.
kraljevskim
peatom
. i . ark ivu Beu;
Na hrptu: ,, Egregiis Nicolao Malenicli de Korilocz et alteri Nicolao

Thompa ad , caes. regiamque maiestatem a statibus et ordinibus reg
norum Croatiae et Selavoniac ablegatis nunciis assignandum".
Koncept u kr. ugar. zem. arkivu
u Budimpeti;
Concept exped-
Pripis spolja : Hierauf' die expedition auf Graz an die herrou gehaime rt zu befurdeni und (lessen abschrift einzuschliessen zu derselben
nachrichtung.
269
158.
12. jula 1620. U Beu.

Kralj Ferdinand
II. poruuje hrvatskom saboru, da mu alje odgovor na

njegove molbe.

prudentes item et cireumspecti fideles nobis dilecti.
Quos ad nos e medio vestri transmiseratis nuntios vestros, fideles
nobis dilectos egregios Nicolaum Malenich de Korilocz et alterum Nicolaum Thompa de Horzowa, ad peragenda certa negotia regnorum
istorum nostrorum ( r o a t i a e e t Sclavoniae, eosdem rursum benigna nostra
resolutione ipsis assignata expedivimus, tametsi ob conditionem mo
derni temporis motibus passim in regnis et ditionibus nostris vigentibus nonnihil diuturnioris morae interlapsum fuerit, id quod incommodis turbulenti status adscribi debet. Neque it'fidimus fidelitates
vestras hoc ipsum iniquioribus temporum conditionibus attributuras et
nihilominus de benigna nostra erga regna ista nostra nobis cumprimis
chara et quorum conservationis ac permansionis cura singulorum nos
tangit, vos obsequenter contentos futuros et avitae maiorum vestrorum
erga praedecessores nostros augustae domus nostrae Austriacae nionarchas reges vestros omni occasione tidelitatis ac devotionis vestigia
laudabiliter prosecuturos. Persuasum plane nobis esse statuant, haudquam aliqua in parte culpae notam vobis per nos adscriptam fuisse,
sed neque suspicio animo nostro iniecta fait, quasi querelarum in pro
ximo nonnullorum regnicolarum Ungarorum conventu contra dignitatem
et authoritatem maiestatis nostrae compilatarum et propositarum autores extiteritis, quin potius de tidelitatis et sinceritatis studiis atque
constanti integritate benigne hactenus contentos fuisse, neque deineeps
quoque alienum aliquid sperare proposuisse, non aliud de tidelis nostri
nobis dilecti bani regnorum istorum per eundem criminatorem t'alsum
calumniosa insimulatione statnentes, curam ea de re habendam commissuri, ut de bac audatia et temeritate cognoscatur ac de iniuriosa
minusque iusta incusatione citra voluntatem vel mandatum vestrum
facta impertinenti dilatione suo tempore patrator animadversiouem sentiat. Porro cum praefatis nunciis fidelitatum vestrarum, potissimum
autem circa statum motuum praesentium, nonnulla etiam coram refe
renda commiserimus, de iis ex relatione ipsorurn fusius benignam
voluntatem nostram intellecturi estis. Vobis vero in reliquo etc. Datum
in civitate nostra Vienna die 12 mensis iulii anno domini millesimo
sexcentesimo vigesimo.
[Ferdinandus].
Suvremeni prijepis u kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti;

ex tied, cancel, nr. 184 an. 1620.
Concept,
270
159.
12. jala 1620. U Beu.

II. hrvatskim
saborskim
poslanicima.
Sacratissima caesarea regiaque maiestas et dominus dominiu?

noster clementissimus fidelium suorum universorum statuum et ordinum regnorum suorum Croatiae et Sclavoniae humilima supplicatione
per egregios Nicolauin Malenicli de et alteram Nieolaum Tompa
de Horzowa, tanquam speciales eorum nuncios ad suam maiestatem
ablegatos, eidem porrecta, intellectis clementer et sufficienter iis punctis.
quae iidem status et ordines proposuerunt benignamque eius resolutionem expetiverunt, pro dementi gratia et paterna affectione, qua erga
ipsos semper fertur, cupiens et iam nunc circa proposita puncta, quan
tum uspiani temporis ratio admitteret, ipsis statibns et ordinibus provisum esse modo subsequenti benigne sese declarat.
Et quidem sua maiestas omnibus gravaminibus iam pridem opportunum remcdium adinvcnissct caque sustulisset, nisi in ipso statini
acquisiti regni Hungariae limine rebelliones et tumultus isti tarn horribiles orti fuisscnt, quam ob causam sua maiestas hactenus maiorum gravaminum ansas contra rcgnum Ungariae, (j_uam ipsi subditi viceversa
praetendere possunt, habere manifestuin est. Et licet regna Croatiae et
Sclavoniae, quae in fidelitate sua laudabiliter constantes permaiiseruiit,
omnem mereantur caesaream regiamque gratiam. quia tamen apud alios
et potiorem regni partem debilitatuin obsequii debitum regiam labcfactavit obedientiam, redduntur omnia media, quibus praesentibus hisce
gravaminibus medela afferri possit, difficiliora.
Nihiloniinus tamen, ut regnorum Croatiae et Sclavoniae status suae
maicstatis gratiam et benignitatem etiam in praesenti rerum omnium
difficultate magis agnoscant et experiantur, eonabitur, quantum turbatae
reipublicac status concedit, cos gravaminibus suis sublevare cum hac gratiosa oblatione, ut quod hoc tempore fieri non posset, futuro compositis
his turbulentiis procurabitur.
Et primo quidem quod status praedicti scriptum suae maiestati
exhibitum ea cum protestatione coiicludant, quod nimirum si maiestas
sua sacratissima praeter spent ipsorum praemissis ealamitatibus, quaa in
dies magis experiuntur, clementer subvenire renuerit, necessitate compellente ut aiunt de ulteriori sua posterumquc suorum quietiori conservatione alitor prospicere et consulere cogentur, cum talis protestationis
intempestivae nulla subsit causa, et retroactis annis sua maiestas sacra
tissima ante felicem etiam in regem Hungariae eoronationem confiniis
illis modis omnibus turn per se et haereditarias provincias suas, turn
per defunctam nupcr sacratissimam caesaream regiamque maiestatem
subvenire studuerit et serenissimus quondam princeps et dominus do
minus Carolus archidux Austriae, srenitor suae maicstatis sacratissimae
271
feiicissimae recordatioms pro regno illo tutando, conservando etam pliando gummas euras et sollicitudines susceperit, infinitis sumptibus coactos
ex varus nationibus exercitus in Croatiam expediverit, praesidium Carolstadt a fundamentis erexerit, alia etiam plurima praesidia reaedificari
impositis militibus ordinatisque certis stipendiis procuraverit et toto hpe
pleu'o tumultibus seditionibus, et rebellionibus tempore sua maiestas sacratissima indenmitati ipsorum pie et paterae prospectum esse voluerit.
Ad rem itaque ipsam quod attinet, cum paucos ante menses, nempe
proxime elapso inense octobri anni praeteriti 1619., iisdem super articiilis
et modo reproduces gravaminibus statibus sen eorum Graecium destinatis
nunciis data fuerit resolutio. quam etiam cum satisfactione acceptatam
fuisse constat; quandoquidem ab illo toto tempore res et conditio regni
Hungariae in meliorem statum mutatae non fuerint, quin imo omnes calamitates et difficultates, quae ob praesentem regnoruin rebellionem congrua etiam negotiorum regni adininistratione interturbata suain maiestatem
tantopere molestant, maiores in dies redditac fuerint, speravissct utique
status praesenti rcrum conturbatione melius eonsiderata, praedietae acceptae resolution! acquiescerc atque vel in praesentiarum saltern ab ulteriori molestia abstinere debuisse.
De officii banalis gradu et dignitate sarta et tecta conscrvanda iuxta
benignain oblationein sua maiestas etiam nunc clementer annuit, ut si qui
excessus superiorum temporum decursu in praeiudiciimi authoritatis et
dignitatis ipsius irrepsissent vel inordinati processus admissi fuissent, ne
exinde regno per vicinos hostes Turcam incommodari possit, omnino
emendentur deque securitatc istarum partium prospiciatur. Quod ut
commodius in effectum deducatur, dabitur in mandatis suae maiestatis
commissariis, qui ad negotia Vallachorum componenda expedientur, ut
diligeuter cognoscat et suae maiestati speeifi.ee de iis informationem dent,
qua in re authoritas banalis imminuta sit curabiturque a sua maiestate,
qua in re a publicis constitutionibus et suae maiestatis diplomate
denectatur.
Ad illam petitionem statuuin circa residentialn eiusdem bani, ut pro
bono regni locus residentiae in arce Sizek destinaretur, prouti postulatum
hoc suae maiestati non improbatur. ita opcram datura est agique curabit
cum capitulo Zagrabiensi, ut illam arcem pro bani residentia cedant aliaque bona in regno Vngariae in commutationem accipiant, dum nimirum
per aliquam vacantiam talia bona sese offerent. Nam quod proponitur,
ut pro ilia dicto capitulo consignentur in permutatiouem bona aequivalentis valoris in Styria aut Carniola, habet hoc maximas et insuperabiles
plane difficultates; nam praeterquam quod illae provinciae omnino sunt
separatae a regno Hungariae eiusque partibus, talesque permixtiones tanquam res novae et hactenus inusitatae difficilline successum possunt, neque vero quispiam etiam privatus, sive is ecclesiasticus sive secularis sit bonis et beneficiis suis cessurus existimandus est, raaxime cum
ad hoc desint etiam aliae solennitates a iure requisitae, utpote summi
pontificis approbatio ac similes, quae eiusmodi bonorum ecclesiasticorum
272
alienationos ct permutationes necessario roquirunt; ut interim de difficultatibus et gravaminibus, (juae hane ob eausam a provincialibus Styriae
et Carniolae omni dubio procul cum hoe illoruin privilegiis repugnare
indubitatum .sit, exeitarent, taccatur. Cogitandam tamen relinquitur ipsis
statibus, (piod et suae maiestati suggerere poterunt, si (juem modum haberi posse eenserent superandi supradiotas ratione permutationis in Styria
vel Carniola faciendae cKfficultates. Interim si in partibus regni Vngariae
uti et in eodem regno aliquas esse permutationis talium bonorum occasio
(quam ipsi status investigate satagent) obtulorit, sua maiestas quantum
in ilia situm fuerit negotium iuxta desiderimn statuum gratioso p r o m o
vere pollieetur.
Circa restaurationeni praosidii Petrinia vel in alium oportuniorem
locum translatione, quod simul etiarn banatus iurisdietioni et imperio
status subiici petunt, sacratissima caesarca regiaque maiestas cleincntcr
reputat, quod uti translatio toti patriae et rei publicae non solum propter
amissionem totius ulterioris tractus, qui citra fluvium Cuppam iaeet, et
multa alia, quae in dies oriri possent, ineommoda et detrimonta periculosissima foret, ita ctiam cum in pacis capitulationibus cum Turca conclusis articulo 9 continental' expresse, ut arces in suis antiquis loci a
liceat cuilibot parti reparare et fortificare, de novo autem eastra ct castella aedificare non liceat, facile, i mo certa daretur ansa ct occasio
conquercndi non solum de foederis violatione, sed de pacis ruptione et
apcrti belli illatione, ideoque ad hane statuum propositioncm pro rerum
conditione suae maiestati condescendere consultum non est; ut interim
ommittatur nullam lioc tempore iniri posse rationem, ut tanta vis pe
cuniae cogatur, quae novo ex fundamentis castro erigendo sutf'ieiat.
Verum tamen restaurationem dicti loci Petrinia, sua maiestas omnino
demandatura est, illaque tria millia tiorenorum, quae in proximo habitis
comitiis proceres ducatus Styriae eiusmodi ruinosis castris applicanda
destinarunt, lmic soli applicabit, et aliis proximo futuris comitiis maiora
pecuniarum subsidia in nunc finom impctrarc procurabit: modo ctiam
status ipsi regnorum Croatiae et Selavoniae prout sese ultro offerunt
partibus suis in conferendis ad hoc opus opcrariis satisfaciant. Quan
tum ad illud membrum huius puncti, ut nempc banatui subdatur, attinet,
licet sua maiestas utili praesidiorum suorum ordinationi et meliori dis
position! semper intenta sit nee aliud expetit, quam ut citra praciudicium tam fidelium suorum Croatarum ct Sclauorum, quam haeredita-.
riarum aliarum inclytarum provinciarum suae maiestatis eaesareae ct
regiae Styriae, Carinthiae et Carniolae utrisque ex aequo satisfiat.
imprimis eorundcm provincialium suorum comitiis rem publico patriae
bono et defensioni confiniorum magis congruentem et necessariam amplectendam, paterae promovere non intermittet.
Similiter quod ad illud statuum postulatum pertinet, ubi petunt. ut
sibi officia generalatuum seu supremorum capitaneatuum cum aliis minoribus officiis militaribus in confirms dictorum regnorum Croatiae et
Sclavoniae sine discrimine tam regnicolis quam Stjriae, Carinthiae-
273
Carniolaeque indigenis aequaliter distribuantur ita, ut deinceps humsmodi tam maiora, quam minora officia una regni lis, altera vero me
dietas vicinis provincialibus Germanis conferatur, sicuti sua maiestas
benigne recordatur concessionis suae iisdem statibus et ordinibus factae,
ita etiam dicti status revocare in memoriam et perpendere secum debebunt, quantum iam in hoc illis satisfactum extiterit et de praesenti
eisdem gratificari intendat, ac inposterum etiam accepta~ per legitimas
vacantias officiorum militarium conferendi occasione pro locorum et
personarum qualitate et exigentia sua maiestas sacratissima in fideles
suos gratiam suam testatam reddere illorumque beneficia et commoda
promovere, ac caesarea et regia dementia sua ipsis adesse non praetermittet.
De Vallachorum negotio cum suae maiestatis intentio omnino sit
huic longae controversiae et querelis finera imponere, commissiouem semel
destinatam modo omnino ad effectum deducendam mandabit, proindeque
monet, ut statim certae personae idoneae pro commissariis suae maiestati denominentur et proponantur, qui de censu et terragio dominis
terrestribus pendendis cum Vallachis et dominis teriestribus componant.
Ad ipsos autem dominos generales et capitaneos literae quamprimum
iuxta vim diplomatis expedientur, ut ipsi omnem manum, potestatem et
iurisdictionem, quam hactenus in Vallachos exercuerunt, eximant
eamque iuxta compositionem in dominos terrestres transferant. Ad Val
lachos autem aliae literae (prout antea etiam factum est) exarentur,
ut ipsi ad benignam suae maiestatis sacratissimae voluntatem sese
conforment et medio dominorum commissariorum cum dominis ipsorum
terrestribus conveniant, et in quibus conventum fuerit, se accommodando obedientes declarent. Ubi ipsis commissariis benigne demandabitur, ut terras a possessione Jelekvcz spectabilis et magnifici comitis
Thomae Erdeody etc. avulsas et ad praesidium Kapronczam occupatas
iuxta priorem etiam suae maiestatis sacratissimae benignam resolutionem comperta rei veritate restituant, nee huius commissionis executio
ullis dilationibus impediatur aut differatur.
Super eductione praesidiariorum militum Germanorum in arce Varasdiensi manentium ipsiusque arcis consignatione ab ipso comite Er
deody petita sua maiestas se gratiose resolvit, quod licet tam suae
maiestati generali Sclavoniae ipsique provinciae Styriae, quae in pu
blicum belli usum munitiones et annonam inibi asservare solet, summopere incommoduni futurum sit, nihilominus ipsi comiti Erdeody ea
in parte satisfiat, sua maiestas ordinatura est, ut praefati praesidiarii
educantur ipsaque arx comiti consignetur. E contra vero sacra caesarea
regiaque maiestas dictum comitem non solum in avita fidelitatis et devotionis constantia erga inclitam domum Austriacam sincere semper
contestata permansurum, sed etiam ne ob hane praesidiariorum militum
migrationem dictae arci et castro aliquod detrimentum in perniciem
patriae obtingat, sedulo fideliterque curaturum, sicut et publica neces
sitate postulante futuris temporibus, ingruente videlicet hostili vi, pro
MONUMENTA HIST. XL1I1. ACTA C0M1TIALIA V.
18
274
communi patriae et ditionum christianitatis defensione sine ditficultate
et renitentia eiusmodi praesidiarios per ipsum comitem admittendos
j esse benigne confidit et sperat, ipse comes admitere tenebitur.
Quod vero ad reliquas eorum petitiones a camera aulica atque
consilio bellico dependentes attinet, ab eisdem super omnibus, quantum
praesentium temporum conditio patitur, resolutionem suae caesareae regiaeque maiestatis separatim accipient intelligentque.
In reliquo autem quemadmodum sacrae caesareae regiaeque maies
tatis fidelibus suis statibus et ordinibus praefatorum regnorum suorum
Croatiae et Sclavoniae omni gratiae et clementiae demonstrationibus
imposterum etiam benignam suam affectionem et inclinationem offert,
ita etiam de avita fidelitate et constantia fidelium suorum erga suam
maiestatem eiusque inclitam domum Austriacam deinceps quoque contestanda benigne confidit. Nee minus etiam ipsis nunciis clementer propensa manet.
Per sacram caesaream regiamque maiestatem
Viennae die 12 mensis iulii anno domini 1620.
A tergo (rukom L. Ferenczffy-a):
Egregiis Nicolao Malenich de Korilocz et alteri Nicolao Thompa
de Horzowa, ad sacram caesaream regiamque maiestatem a statibus et
ordinibus praefatae suae maiestatis regnorum Croatiae et Sclavoniae
ablegatis nuntiis etc., assignandum.
Drugom rukom: Regni Sclavoniae ablegatis sonans decretum et
eorum replica ac nonnulla ratione. Valachorum. Decretum pro dominis
nuntiis regni Sclavoniae.
nr. 445.
Acta
particularia
160.
12. jula 1620. U Beu.

Kralj Ferdinand II. daje uputu vesprimskom naslovnom biskupu Franji
Ergeljskomu, da podje u Hrvatsku i ondje zapone radom, srpske (vlake)
komisije.
Reverende fidelis nobis dilecte. Optime tibi constare non ambigimus, qualiter praedefuncta sacra caesarea regiaque maiestas, dominus
patruus paterque et praedecessor noster colendissimus felicissimae re
cordations, in generali diaeta in anno domini sexcentisimo decimo oc
tavo supra millesimum Posonii celebrata, simul cum universis statibus
275
et ordmi'bus regini post varias et diversas tractationes statuerit, ut Valachi, qui superioribus annis iugi Turcici tyrannidem ferre pertaesi relictis sedibus propriis tutioris permansionis causa ad noimulla regnorum
nostrorum Croatiae et Sclavoniae loca partesque christianitatis concesserant
inibique domiciliis et mansionibus positis etiamnum commorantur, tandem
aliquando sublatis difficultatibus, dominis eorum terrestribus, quorum territoria inhabitant, plenariae eorundem iurisdictioni restituerentur. E x quo
ista restitutio citra grande dominorum terrestrium et ipsorum Valachorum
praeiudicium fieret, unanimi regnicolarum voto constitutum esse reperitur,
illam medio instituendae commissionis, cui fidelitas tua praeses futurus
declarabatur, determinandam et bono modo finiendam esse, in articulo
eiusdem diaetae trigesimo secundo sancitum esse dignoscitur, relicta tibi
vigore eiusdem articuli tali potestate, ut non obstante unius vel alterius
designatorum commissariorum absentia, in locum absentium potestatem
;substituendi haberes, quam quidem declaratam commissionem dum huciusque ob incidentes interea causas neutiquam peragi potuisse intelligamus,
hine nos, pro commoditate fidelium regnicolarum nostrorum, earn tamquam
jpostliminio reassumendam et effectui mancipandam bonoque modo finiendam decrevimus. Quocirca fidelitatem tuam clementer hortamur tibique
barum serie firmiter committimus et mandamus, quatenus acceptis praesentibus, sepositis privatis tuis negotiis, mox et de facto de termino et
loco peragendae commissionis collegas tuos in citato articulo specificatos, fideles nempe nostros magnificos Franciscum de Batthian, comitem
comitatus Soproniensis, agazonum nostrorum regalium magistrum, item
Moysem Cziraky nee non egregium Benedictum Pakay, personalis nostrae
jyraesentiae regiae in iudiciis locumtenentem, consiliarios nostros, qui, si
commode praescriptae commissioni interesse non poterunt, extunc in locum
eorundem fideles nostros magnificos Christiphorum Banffy, praesidii nostri
Nempty capitaneum ac consiliarium nostrum, Nicolaum Draskovich de
^Trakostyan, cubicularium nostrum et Petrum Rattkay de Nagy Thabor
et egregium Stephanum Pathachich, praefati regni nostri Sclavoniae prothonotarium et tabulae nostrae regiae assessorem adsciscere, sed et antesignanos praefatorum Vallachorum certificare teque in Sclavoniam conferre
ibidemque, si praefati commissarii nostri comparuerint, cum eisdem, sin
minus vigore articuli loco absentium alios, nulla tamen prorsus ratione
interessatos substituere, sicque rebus recte dispositis, ordinatisque et conclusis praefatos universos Vallachos iurisdictioni dominorum terrestrium,
quorum fundos incolunt, restituere limitatisque terragio redditibus et censibus per eosdem Vallachos imposterum ratione fundi, quern incolunt,
solvendis et praestandis, donee commodiora alluxerint tempora, quibus
eisdem regnicolis utilior dubio procul occurret occasio, tradere, assignare, perpetuo tenendos, possidendos pariter et habendos sine ulla cuiuspiam difficultate, molestia, dilatione, subterfugio quovis, penes sancitum
articulum totam rem componere sicque demum pro futura cutella ambarum partium eiusmodi deliberatione ordinationeque et determinatione
litteras vestras sub sigillis' vestris partibus ipsis modis omnibus extra-dare debeatis et teneamini. Quibus peractis defectus etiam circa officium
276
dignitatis banalis, hactenus quoquo modo introductos realiter cognoscere
et super eo etiam puncto nos publicis constitutioiiibus et diplomatibus
accomodare possimus, nobis fideliter rescribere debeatis. Praeterea certae
quaedam terrae a possessione Jellekovcz dicta et ad fidelem nostrum
spectabilem ac magnificum comitem Thomam Erdeody de Moniorokerek,
Montis Claudii et comitatus Varasdiensis comitem perpetuum etc. pertinentes, avulsae et ad praesidium Kaproncza occupatae esse dicuntur.
hanc quoque controversiam uno contextu per vos revideri, complanari
compertaque rei veritate restitui volumus et mandamus. Nee secus feeeris. Datum in civitate nostra Vienna die duodecima mensis iulii anno
millesimo sexcentesimo vigesimo.
Ferdinandus.
Valentinus Leepes
electus archiepiscopus Colocensis.
Suvremeni prijepis
particularia fasc 445.
u kr. ugar. zem. arkivu
u Budimpeti;
Acta
Prijepis pisma, upravljena na vesprimskoga naslovnoga biskupa Franju

Ergeljskoga, uvrten je i u saborske spise od 15. novembra 1622.; u kr,
zem. arkivu u Zagrebu, Prothocol. congr. . 2723.
Kukuljevi
Jura I,
296297.
161.
12. jula 1620. U Beu.

Kralj Ferdinand II. nalae Stjepanu Pataiu, protonatoru
kraljevine
Slavonije, da se pridrui komisiji zbog Srba (Vlaha) u Hrvatskoj i Sla
voniji.
Egregie fidelis nobis dileete. Optime tibi constare non ambigimus,
qualiter praedefuneta sacra caesarea regiaque maiestas, dominus patruus
paterque et praedecessor noster colendissimus felicissimae recordationis,
ih generali diaeta in anno domini sexcentesimo decimo octavo supra
millesimum Posonii celebrata, simul cum universis statibus et ordinibus
regni post varias tractationes statuerit, ut Valachi, qui superioribus annis
iugi Turcici tyrannidem ferre pertaesi, relietis sedibus propriis tutioris
permansionis causa ad nonnulla regnorum nostrorum Croatiae et Sclavoniae loca partesque ehristianitatis concesserant, eandem aliquando sublatis
difficultatibus iurisdictioni dominorum terrestrium restituerentur. Ex quo
ista restitutio citra grande ipsorum Valachorum praeiudicium fieret, unanimi regnicolarum voto constitutum esse repetitur, illam medio instituendae eommissionis, cui fidelis noster reverendus Franciscus Ergely, epis-
277
opus Vesprimensis locique eiusdem comes perpetuus et consiliarius noster,
vigore articuli trigesimi secundi eiusdem anni constitutus praeses esse
dignoscitur. Et huic quidem praesidi serio iniunximus, ut postpositis
privatis suis negotiis absque ulla cunctatione iter maturare.de terminoque et loco reliquos suos collegas certificare hancque commissionem
effectuare deberet. Quocirca fidelitatem tuam clementer hortamur tibique
harum serie firmiter commitimus et mandamus, quatenus acceptis praesentibus, ubi primum per praefatum instituendae commissionis praesidem de loco et termino certificatus fueris, confestim te itineri accingere hancque difficultatem cum caeteris concommissariis tuis complanare
et iuxta tenorem citati articuli ipsos Valachos iurisdictioni dominorum
terrestrium. quorum fundos incolunt, restituere debeatis et teneamini.
Secus non facturus. Datum in civitate nostra Vienna die duodecima
inensis iulii anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo.
Ferdinandus.
Valentinus Leepes
eleetus archiepiscopus Colocensis.
Laurentius Ferenezffy.
A tergo: Egregio rnagistro Stephano Patachych regni nostri Scla
voniae protonotario etc. fideli nobis dilecto.
Pripis:
terrestrium.
1620. De restitutione Valachorum iurisdictioni dominorum
u Zagrebu; Politicum.
kraljevskim
peatom u nadbiskupskom
arkivu
162.
12. jula 1620. U Beu.
Kralj Ferdinand II. javlja Srbima (Vlasima) u Hrvatskoj,

dobrzo sasiuii komisija, kojoj je zadaa da rijei njihovo
da e se
pitanje.
Ferdinandus secundus etc. fidelibus nostris universis Valachis et

'eorum antesignanis, in praedictis regnis nostris Croatiae et Sclavoniae
degentibus, salutem et gratiam.
Noveritis qualiter praedefuncta sacra caesarea regiaque maiestas,
dominus patruus paterque et praedecessor noster colendissimus felicissimae recordationis, in generali diaeta in anno domini sexcentesimo
decimo octavo supra millesimum Posonii celebrata, articulo trigesimo
secundo simul cum universis regni statibus et ordinibus post diversas
tractationes statuerit, ut nos tandem universique et singuli vestrum
potestate et iurisdictione capitaneorum praesidiariorum in istis confiniis nostris Croatiae et Sclavoniae existentium exempti et eliberati
plenariae iurisdictioni dominorum terrestrium, quorum fundos, terras
278
territoriaque et limites inhabitaretis, restitueremini ac ipsos pro vestri
terrestribus et legitimis dominis more consueto recognosceretis idquemedio instituendae commissionis bono modo ordinandum et determinandum sancitum fuisse. Quae quidem commissio siquidem ex eo toto>
tempore ob incidentes causas ad finem debito modo perduci hactenus
neutiquam potuerit, nos pro communi bono illam reassumendam et
effectui mancipandam decrevimus ac fideli nostro reverendo Francisco^
Ergelio episcopo Vesprimiensi locique eiusdem comiti perpetuo et
consiliario nostro, tanquam ad id vigore articuli constitute praesidi,
sedulo iniunximus, ut quam primum sublatis hucusque vigentibus difficultatibus vos iuxta praefatum articulum a iurisdictione capitaneorum
confiniorum exemptos et restitutos statuta commissione in vestri
restitutione eisdem regnicolis plenaria iurisdictione fienda effectuaret, et
vestrum singulis harum serie firmiter praecipientes committimus et
mandamus, quatenus, dum et quandocunque per praedictum episcopum
Vesprimiensem tanquam huiusce instituendae commissionis praesidenb
aut cum, quem ipse subtituerit, nos aut primores et antesignani vestri
de loco et termino peragendae commissionis certificati extiterint, cuncti
vos aut ii, quos e medio vestri elegeritis, in loco et termino certo certius coram commissariis nostris comparere ipsorumque determinationibus,
deliberationibus et finalibus inter vos et praedictos dominos vestros;
terrestres conclusionibus fiendis vos accomodare omnimodamque obedientiam et submissionem praestare ac deinceps ea omnia et singula
in singulis punctis et clausulis, quae per saepe dictos eommissarios
nostros deliberata, determinata finaliterque conclusa extiterint,, sine ulla
reclamatione, excusatione aut renitentia demisse servare et praestare
modis omnibus debeatis et teneamini. Secus etc. Praesentibus etc. Da
tum in civitate nostra Vienna Austriae die duodecima mensis iulii
anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo.
Ferdinandus.
Suvremeni prijepis
particul. fasc. 445.
Valentinus Leepes,
u kr. ugar. zem. arhivu
u Budimpeti;
Acta
163.
20. jula 1620. Bosiljevu.

Ban Nikola Frankopan knez Tracki pozivlje za 19. augusta opinu grada
Prudentes et circumspecti domini etc.
Postquam nonnulla magni momenti negotia publicum' regni statum concernentia occurrunt, quae prudenti consulatione dominorum sta-
279
tuum magnopere indigerent, earn ob rem universis dominis statibus
huius regni Sclavoniae generalem conventum indicere eundemque decimo nono et alio immediate sequentibus diebus proxime venturi mensis augusti in ista civitate Montis Graciae celebrare statuimus, ad quem
etiam terminum nuncios huius regni a sacratissima caesarea regiaque
maiestate, domino nostro clementissimo, ad gravamina publica resolutione accepta venturos intelleximus. Pro eo vos hafum serie hortamur
vobisque authoritate nostra banali committimus et mandamus, ut praescriptis diebus in medio dominorum statuum comparere debeatis et de
iis, que pro salute et publico patriae commodo magis utilia videbuntur,
tractare et in medium dominorum statuum consulere velitis. Secus non
facturi. Datum in arce Bosilievo 28 iulii 1620.
amicus benevolus
A tergo: Prudentibus et circumspectis dominis N. et N., iudici
et senatoribus liberae regiae civitatis Montis Graecensis Zagrabiensis,
amicis nobis honorandis.
Original s prstenom utisnutim peatom u arhivu Jugoslavenske
demije u Zagrebu.
aka
164.
27. jula 1620. U Beu.

Kralj
Ferdinand
II. trai od grofa Tome Erddyja, da se vrati u Hr

vatsku, da ondje prisustvuje saboru.
Comiti Thomae
Erdody.

Literas fidelitatis tuae 25 ie mensis iulii ad nos datas grdtanter
accepimus atque ex iis promptissima fidelitatis obsequia nobis oblata
benigne intelleximus. Nee est, quod de tua erga nos sinceritate fidelibus
servitiis constanter ad finem usque declarandis aliquando dubitemus,
scientes et te et maiores tuos nobis et antecessoribus nostris debita
semper praestitisse fidelitatis obsequia. Grata utique nobis fuisset praesentia tua, sed cum praesentis temporis conditio rerumque urgentissima
necessitas aliud suadeant, gratissimum nobis accidit, te in Sclavoniam
ad conventum regnicolarum, ex commissioae nostra indictum, celeriter
rediisse, ubi, ut pro communi bono optime quaeque in medium consulantur atque ut hosti in tempore occurri possit, miles quo fieri po-
280
terit maiori numero, armatus, lustratus a Dravum constituatur, fidelitas tua efficiat. De reliquo etc. Datum in civitate nostra Vienna die
27 mensis iulii anno domini 1620.
u Budimpeti;
Concept- exped.
165.
9. augusta 1620. U Bosiljevu.

Ban Nikola Frankopan tui se kralju Ferdinandu II. na grofove Zrinske
i javlja, da je sabor, zakazan za 19. augusta, odgodio.
Sacratissima caesarea et regia maiestas, domine domine mihi
Non sine magna admiratione intellexi, maiestatem vestram sacratissimam caesaream et regiam, comitibus a Zrinio ad sinistram illorum
informationem, non auditis meis rationibus, contra me brachium suum
dedisse, eisdemque potestatem concessisse, ut me meis bonis exuerent
et spoliarent. Cum ego in nulla unquam causa contra comites eosdem
iudicialiter sim convictus, nee hoc fidelia servitia tarn pro me, quani
maiores meos inclitae domui Austriacae cum maximo bonorum dispendio et iactura praestita meruerunt, ut ad talem simplicem instantiam maiestas vestra caesarea faciem clementiae et gratiae suae a me
averteret, cum in nulla unquam re contra maiestatem vestram sacratissimam me deliquisse sciam.
Alterum est, quod iidem comites a Zrinio cum nonnullis suae
farinae hominibus ad mortem mihi inferendam certo conspiraverint
(prout ex fidedignorum hominum litteris audio), utque hoc maturius
perficiant, in conventum hunc, quern dominis huius regni statibus ad
decimam nonam diem istius mensis augusti penes mandatum maiestatis
vestrae sacratissimae indixi, cum magna armatorum Hungarorum manu
dicuntur venturi, ut mihi intentatam mortem inferant. A qua Hunga
rorum multitudine et alii regnicolae metuunt, ne potioribus regni in
hoc conventu oppressis regnum in potestatem Bethlemi deveniat.
Quam ob rem ego saluti patriae et meae consulere cupiens et volens praescriptum conventum distuli ipsemet ad maiestatem vestram sacratissimam sine mora properaturus, sperans maiestatem vestram sacratissimam meorum malevolorum querelas mihi benigne declaraturam, ul
eisdem ad comprobandam innocentiam meam (cui multum confido) respondere possim. Nam et sic de magnis huius regni negotiis maiestatem
vestram caesaream personaliter adire cogor. In reliquo me sacratissimae
caesareae et regiae maiestatis vestrae dementi gratiae et protectioni humillime commendo. Datum ex arce Bosiliewo 9 ausrusti 1620.
281
A tergo.' Sacratissimae Romanorum caesareae ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. regiae maiestati etc., domino meo clementissimo.
Original s utisnutim (prstenom)
zeja u Budimpeti; temeljna zbirka.
pea! arhivu
magj. nar. mu
166.
17. augusta 1620. Bea.

Kralj
Ferdinand
II. nalae banu Nikoli Frankopanu Trakomu,

odvlano sazove hrvatski sabor.
da bee-
D o m i n o bano.
Spectabilis ac magnifice, fidelis nobis dilecte.
Binas fidelitatis tuae literas sub diverso dato hisce diebus ad nos
datas accepimus, ex quibus tarn ea, quae de necessitate confiniorum publicoque bono promovendo, quam etiam ilia, quae ratione proprii sui
negotii cum eomitibus Zrinianis intercedentis deque proposito hue Vieimam
veniendi scribat, benigne intelleximus.
Cum autem pro praesenti rerum constitutione et tumultuoso reipublicae statu tibi pro nunc regno excedere haud quaquam expediens
esse videatur, fidelitatem tuam olementer hortamur ac iuxta serio etiam
committimus, quatenus intermissa suscipiendi itineris intentioue in regno
to continere atque domi ingruentibus necessitatibus debito modo consulere nobisque bonam operam navare contendas, quin etiam, si casu hucusque loco movisses, confestim pedem revocare atque ad residentiam
tuam reversus sine mora regnicolis conventum indicere nobisque per li
teras terminum eiusmodi indicti conventus significare velis ac debeas.
Nos siquidem edocti de conventus vestri termino, certos commissarios
nostros isthuc mittendos decrevimus, per quos tam de necessitate con
finiorum, quam etiam proprio tuo negotio uberius agemus et etiam subveniemus. Interim autem curaturi sumus, ut quamprimum militum banalium caeterorumque confiniorum nostrorum solutio cum effectu ordinetur.
Tuam autem intimtionem praestolaturi de caetero gratia et dementia
nostra tibi benigne propensi sumus. Datum in civitate nostra Vienna
die decima septima mensis augusti anno domini MDGXX.
Koncept i distopis u kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti;
exved- cancel, nr. 227 an. 1620.
Concept,
282
167.
Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i u 1 i g e n e r a l i s n g r e g a t i n i s u n i v e r s o r u m sta
tu u m ac o r d i n u m r e g n o r u m C r o a t i a e et S c l a v o n i a e
edicto illu s t r i ssimi d o m i n i d o m i n i c o m i t i s N i c o l a i de
F r a n g e p a n i b u s a T h e r s a c z e t c . b a n i i n l i b e r a r e g i a vitate Montis Graecensis Z a g r a b i e n s i s vigesima sexta
et a l i i s i m m e d i a t e s e q u e n t i b u s d i e b u s ni e n s i s a u g u s t i
celebratae, conelusi anno domini millesimo c e n t e s i m o
vi g e s i m o .
Inprimis egregii Nicolaus Malenich cum altero Nicolao Tompa
nuncii ex proxime praecedenti congregatione regni ad sacram caesaream regiamque maiestatem, dominum dominum nostrum clementissimum,
ablegati in forma libelli suae maiestatis benignam resolutionem ad gra
vamina ipsorum cum aliis etiam Uteris eiusdem suae maiestatis missilibus exhibuerunt. 1 )
Praeterea ex parte eiusdem sacratissimae caesareae regiaeque ma
iestatis reverendissimus dominus Leonardus episcopus Laventinus 2 ) et
spectabilis ac magnificus dominus Gothfridus Sthodler(I), confiniorum regni
Croatiae generalis capitaneus, nomine autem inclytae provinciae Styriae
magnificus dominus Georgius Galler de Suambergh etc., deputati commissarii, penes credentionales apud universos status ac ordines praescriptorum regnorum institerunt, ut iidem status ac ordines bene ponderato periculoso praesentis temporis statu insultus ingruentium hostium
tam a se, quam vicinarum provinciarum Styriae, Carinthiae et Carniolae
cervicibus, coadunatis viribus, pro *avita ipsorum gloria et fidelitate
propulsare non intermittant. Et quia iidem status ac ordines in hisce
undequaque saevientium bellorum turbinibus communi hosti communibus
et consociatis armis et viribus resistendum esse ducunt, ut intelligant
unius salutem et permansionem ex alterius pendere, volentes de praemissarum inclytarum Styriae, Carinthiae et Carniolae provinciarum auxilio, promptitudine et erga se affectu in futrum etiam ingruente quavis
necessitate certi et securi esse, opere pretium esse ducunt, ut haec
regna cum praenominatis Styriae, Carinthiae et Carniolae provinciis
mutuam unionis et certe confederations devinctionem ineant (salvis
tamen semper authoritate, iuribus ac praerogativis tam modernae sa
cratissimae caesareae regiaeque maiestatis, tanquam* legitimi regis Hun1
) To je spis od 12. jula 1620. (br. 159.),'dok se spis od 2. jula 1620. (br. 157.)
ima smatrati neekspediranim istopisom. poredjenjem lasno je konstatovati promjene=
u mladjem spisu spram starijega.
2
) Leonard Stobboeus, gradaki biskup.
28
gariae, quam aliorum legitimorum regum Hungariae ac sacrae eiusdem
regni coronae aliisque universis libertatibus, legibus ac privilegiis horum regnorum illaesis et in suo vigore permanentibus), ad quam quidemi
confoederationem et coadunationem tractandam et ineundam ad easdenL
provincias destinantur nomine praemissorum universorum statuum ac;
ordinum horum regnorum reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis, 1 ) necnon iUustrissimi comites dominus Nicolaus de Frangepanibus etc. banus et dominus Thomas Erdeody, vel in eiusdem absentia
dominus comes Sigismundus Erdeody, generosi item ac egregii magister
Stephanus Pathachich prothonotarius regni, Gregorius Petheo et Georgius Vrnoczy, quibus instructio cum plenipotentia agendi, tractandi et
concludendi sub sigillo regni per eosdem status ac ordines publice confecta, data et assignata est. Habebunt autem iidem domini plenipotentiarii ex aerario regni pro expensis mille florenos hungaricales, et si
quid ultra exposuerint, eisdem refundetur.
Confirmatur et renovatur articulus praecedentis congregationis de
generali insurrectione penes banderium suae maiestatis contra quosvis
ingruentes hostes fiendae, addito hoc, quod a singulis fumis non unus,
sed duo pixidarii pedites expediatur. In extrema vero necessitate viritim insurgere teneantur omnes status ac ordines regni sub poena
praemisso articulo specificata, ita videlicet, ut eadem poena pro perso
nali noncomparitione dominorum magnatum et nobilium regni non a
personis, sed a fumis singulis, a magnatibus quidem pro singulis diebus, a singulis fumis per decern florenos hungaricales, a nobilibus autem
a singulis fumis per tres florenos hungaricales modo in praedicto arti
culo declarato extorqueatur. Pro pixidario autem pedite et equite non
comparente singulis diebus pro singulo unius floreni mulcta accipiatur.
Quicunque autem armales nobiles non comparuerint, hoc ipso facto
nobilitarem praerogativam amittant.
Liberae civitates pariformiter iuxta' antiquum eorundem modum<
et consuetudinem exercituare tenebuntur.
Interea autem temporis ad defensionem confiniorum Colapianorum
relinquitur, prout antea, dominus comes Wolffgangus Erdeody cum vicebano regni, quibus adduntur bona castrorum Selin et Novigrad cum
universis bonis ultra Colapim existentibus, hactenus non dicatis, necnon
bonis castri ZizekDeinde quicunque dicam regiam seu contributionem regni hactenus
impositam non persolvermt usque festum Exaltationis sanctae Crucis 14. sept,
proxime venturum, extunc statim elapso praemisso termino in poena
dupli convicti sint et habeantur.
Statuitur etiam, ut exactores dacii regni sequenti die post praemissum festum Exaltationis sanctae Crucis coram reverendo praeposito Zagrabiensi 2 ) et Petro Gall exactore ec Gregorio Jagatych compareant et rationem de perceptis reddapt. alioquin iidem exactores.
l
) Petar Domitrovi.
-) Baltazar Naprtlv.
284
convincantur ipso facto. In futuros praefectos autem dacii eiusdem regni
sufficiuntur, in comitatu Varasdiensi quidem Moyses Zaboki, in Zagrabiensi autem Laurentius Drenocy.
Destinantur ad Jellekocz quinquaginta pedites Colapiani pro persequendis malefactoribus, quorum vayvoda dependentiam post dominum
banum habebit a domino Gregorio Petheo;
Denique renovatur articulus de commissariis regni ad resignationem Vallachorum destinatis, et loco defunc i domini loannisKeglevich
dominus Georgius Keglevich deputatur.
Ad lamentabilem querelam egregiorum Petri et Fabiani Polchich
ratione depraedationis dom us nobilitaris eorundem statutum est, ut
egregii Gregorius Petheo cum kStephano Gereczy, tam dominis terrestribus, quam officialibus den ominandorum praedonum, et iisdem etiam,
qui eorundem intertentores et fautores vel depraedatarum rcrum perceptores et occultatores fuissent, peremptorium terminum praefigant et
comperta mera rei veritate reos pro demeritis iuridice pumant, damnificatis autem, in quantum fieri poterit, satisfactionem impendant.
Denique ad intercessioncm generosi Christophori Merniavchich,
vicebani regni, respectu et antiquorum eiusdem emeritorum servitiorum
residuum illud trecentorum septuaginta quatuor florenorum hungaricalium debitum, quo videlicet egregius Michael Vernich, alias contributionum regni perceptor, tempore datae rationis suae debitor remansisset,
status et ordines regni eidem vicebano, ita ut interessatos quoque
haramias regni hac in parte contentos reddat, obtulerunt et donaverunt.
Postremo ad instantiam praenominatorum spectabilium ac magnificorum dominoruni Gotthphridis Sthodler, confiniorum, ut praemissum
est, regni Croatiae generalis capitanei et Georgii Galler de Suampergh,
respectu ipsorum et praeclarorum tam in haec regna, quam in inclitam
provinciam Styriae benemeritorum, eosdem haeredesque ipsorum in
horum regnorum vera et legitima commembra (praestito per eosdem
publice solito iuramento solenniter) unanimi voto et consensu benevole
receperunt et acceptaverunt.
Prothocolla congr. II, 157 160, kr. zem. arhivu u Zagrebu.
Kukuljevi, Jura regni 11, 7577.
i
168.

Ban Nikola Frankopan knez Trzacki izvjeuje kralju Ferdinandu
kljucima hrvatskoga sabora od 26. augusta.
za
Sacratissima caesarea regiaque maiestas etc.

Maiestati vestrae sacratissimae demisse sisrnificare volui, quod in
285
hac iam peracta diaeta per me iussu maiestatis vestrae ad 26 currentis -.
mensis indicta universi domini status et ordines tam ex me, quam
maiestatis vestrae sacratissimae et inclitae provinciae Styriae dominis
commissariis intellecta propositione neve sibi ipsis deesse viderentur,
unanimi voto et consensu contra quemvis hostem a singulis fumis bonorum suorum duos pedites, a quatuor fumis unum equitem, ingruente
vero maiori necessitate, a singulis domibus unam personam mittere.
Ipsi vero magnates et nobiles penes maiestatis vestrae sacratissimae
banderium me cum personaliter in castra descendere seque, quoad posse
suum unitis viribus in fidelitate maiestati vestrae debita perseverando*
defendere et tueri decreverunt.
Quia tamen hanc suam exiguam manum magnis et copiosis hos
tium turmis et agminibus insufncientem adeoque etiam contra modernorum adversariorum' existentes conatus invalidam esse agnoscunt,
communi consensu cum maiestatis vestrae sacratissimae haereditariis et
inclitis provinciis Styriae, Carinthiae et Carniolae mutuae defensionis
foedus, si bonis modis et conditionibus fieri posset, inire non renuerent, ut sic communi hosti communibus viribus validius resistere valeant, quam mentem et animum suum praenarratis dominis commissariis
declararunt, prout ex eorundem commissariorum relatione maiestas
vestra uberius intelligere poterit.
,
'
Quantum vero
*)
me maiestas vestra binis suis benignis litteris ratione moderni temporis
habita dehortatur, lubens maiestatis vestrae mandatis morem geram.
Verum cum gravia sint negocia conservationeni huius patriae concernentia et tales quaedam diflicultates, quae transferendis litteris commode
concredi non possint, sed necessario oretenus maiestati vestrae referre
et tractari coram debeant, maiestatem vestram sacratissimam demisse
rogo, ut post aliquod dies (ordinatis tamen per me .hie prius regni
rebus), milii ad se maiestas vestra veniendi et proficiscendi facultatem benigne concedere dignetur. Si tamen certo de invasione hostium in has
partes interim constabit, me non ex regno, statim sed in castra conferam.
Servitor meus a maiestate vestra veniens attulit quidem contrarium
illi Zriniano mandatum, sed tamen quandam umbram prae se ferens,
eum illud mandatum Zrinianum totaliter non annihilet (quod maiestatem
vestram sacratissimam benigne facturam sperabam), sed solummodo suspendat, iure tamen cassari debebat, cum manifestum sit causam ipsam
adhuc in lite penere. In reliquo me maiestatis vestrae sacratissimae
caesareae et regiae dementi gratiae et protectioni humillime commendo.
A maiestate vestra sacratissima ad praemissa benignum expectans responsum. Datum Zagrabiae 30 augusti anno 1620.
*) Prenisko odrezan, pa stoga propao redak na drugoj strani.
286
A tergo: Saeratissimae Romanorum imperatoriae ac Germaniae,
Hungariae, Bohemiae etc. regiae maiestati etc., domino mea clementissimo.
Cito, cito, cito, citissime, Viennam.
Original s utisnutim (prstenom) peatom u magj. nar. muzeju u Bu
dimpeti; temeljna zbirka.
169.
17. oktobra 1620. U emovcu.

Zakljuci
hrvatskoga
sabora.
A c t a g e n e r a 1 i s c o n g r e g a t i o n . u n i v e r s o r u m s t at u u m ac o r d i n u m r e g n o r u m C r o a t i a e e t S c l a v o i i i a e i n
p o s s e s s i o n e S e m o w c z in c a s t r i s p e n e s b a n d e r i u m s a c r a e
c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s ex e d i c t o i llu s t r i s s i m i
c o m i t i s N i c o l a i de F r a n g e p a n i b u s etc. b a n i d e c i m a sept i m a d i e m e n s i s o c t o b r i s , a n n o do m i n i m i l l e s i m o sexcentesimo vigesimo constitutorum, celebratae.
Et prim praesentatae sunt literae sacrae caesareae regiaeque ma
iestatis, domini domini nostri clementissimi, in quibus paterne admonet
universos status ac ordines, ut Hungaros factioni Gabrielis Bethlemy sub
ductu magnifici Francisci de Battijan in partibus cis Danubianis debstcchantes, tanquam perduelles, coniuiictis viribus cum exercitu eiusdem
caesareae maiestatis invaderent, quod quidem iidem status ac ordines
regni ad contestandam avitam fidelitatem suam omnibus legitimis regibus ipsorum hactenus perpetuo illibate observatam libentissime sese
viritim facturos offerunt. Verum sacratissima sua maiestas paterno suo
iudicio dementissime considerare dignetur, quodsi iidem status ac ordines
vacuam omni praesidio patriam reliquerint, praesertim cum universi
confiniarii per dominum generalem capitaneum confiniorum huius regni
Sclavoniae ad Rakispurgum. Styriae educti sint, quidnam interim a vicino hoste, qui in celeritate spem ponit, reliquiis horum regnorum ex
alia parte contingere possit, quibus per hostem (quod deus avertet) occupatis vicinae etiam haereditariae saeratissimae suae maiestatis provinciae
subsi'stere baud possent. Supplicant itaque iidem status saeratissimae
suae maiestati, ut sua maiestas hac promptitudine et alacritate fidelium
statuum pro nunc, donee maiores externae auxiliares copiae advenerint,
contenta esse dignetur, quatenus duntaxat ab incursibus hostium haec
regne in fidelitate suae maiestatis illaesa per eosdem status conservari
possint.
287
Et quia a castrensibus variae iniuriae ac violentiae miserae plebi
in dies inferantur, ob inopiam comeatus, quod ne inposterum fiat, victualia modo infrascripto aestimantur et appretiantur:
avenae metreta Varasdiensis una, vendatur denariis
20
musti pinta Varasdiensis denariis
6
vini veteris pinta Varasdiensis denariis
10
libra carnis denariis
2
anser denariis
12
capo denariis
8
A singulo autem fumo in campo Varasdiensi, a monasterio Lepaglavensi incipiendo usque praesidium Caproncense, duos choros avenae,
et ex una metreta tritici vel siliginis coctum panem in castra transmittere ad vendendum teneantur.
Praeterea praesentis anni contributionis restantias quicunque usque
octavum diem ab hinc computando non solvent, extunc ipso facto in
dupla convincatur.
Denique illi quingenti Renenses floreni, quos ex stipendio banali
egregii Mcolaus Malenich cum altero Nicolao Tompa, alias nuncii regni
Viennae, pro expensis acceperunt, ex moderna contributione regni dependantur domino bano et stipendiariis suis.
Prothocolla congreg. II, 160162, kr. zem. arkivu u Zagrebu.
170.
21. oktobra 1620., U Semovcu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A c t a c o n g r e g a t i o n i s e o r u n d e m s.tatuum ac or din um
r e g n i in p r a e s c r i p t i s c a s t r i s S e m o c z i a n i s s u b b a n d e r i o
s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s e x i s t e n t i s vig e s i m a p r i m a die o c t o b r i s anno d o m i n i m i l l e s i m o sex c e n t e s i m o v i g e s i m o e d i t a.
Universitas nobilium regni Sclavoniae in praemissis castris in Semocz positis, ex edicto illustrissimi domini comitis Nicolai de Frangepanibus etc. bani congregata, unanimi voto sanxit et conclusit, quod
deinceps in perpetuum seorsim in singulis congregationibus regni ad
instar nobilium regni Hungariae consedere et regni publica negotia ac
propositiones sacrae caesareae regiaeque maiestatis, domini domini nostri
clementissimi, et etiam domini bani tractare et concludere velit, ea
potissimum de causa, quod in generalibus regni congregationibus per
ipsos dominos magnates nulla ratio praerogativae nobilitaris nobilium
regni habita fuerit, sed plurimi nobilium regni, et quidem ex potioribus, in iisdem congregationibus in honore laesi fuissent, quod etiam
288
hodie contigisset. Si autem quis huic constitutioni contrairet eique
obtemperare nollet aut non curaret, extunc ipso facto in perpetua ho
noris amissione convincatur, nee ratione quorum vis negotiorum contra t
quemvis lite agere, omnes autem contra talem possint et valeant.
Siquis tandem cuiuscunque conditionis existens ratione huiusmodi
conclusionis vel vero extra viam ordinariam iuris turbationis quovis sub
praetextu, aperte vel occulte, aliquem nobilem impediret, extunc eundem tota nobilitas regni tueri et defendere teneatur sub amissione
honoris ut supra.
Singulis vero nobilium huiusce articuli paria sub sigillo nobilium
regni dominus prothonotarius regni, qui ob aegritudinem nunc abest,
dare uebeat, quem inscribat etiam in album regni et sigillo eodem
muniat.
Prothocolla congreg. II, 162163,
kr. zem. arkivu u Zagrebu.
171.
23. novembra 1620. U Varadinu.

i
Zakljuci
hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i in g e n e r a l i c o n g r e g a t i o n e e o r u n d e m s t a t u u m a c o r d i n u m r e g n o r u m C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e feria secunda proxima ante festum beatae C a t h a r i n a e

V i r g i n i s et M a r t y r i s i n c i v i t a t e r e g i a V a r a s d i e n s i a n n o
d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o v i g e s i m o e d i t i.
E t primo quidem ad benignam sacratissimae caesareae regiaeque
maiestatis, domini domini nostri clementissimi, tam per peculiarem
legatum suum, reverendissimum videlicet Stephanuni Seniey, canonicum
et [lectorem] capituli ecclesiae metropolitanae Strigoniensis, quam medio
dominorum commissariorum nomine eiusdem maiestatis factam requisitionem in eo videlicet, ut nobilitas iuxta antiquum morem in generalibus congregationibus cum domino bano regni et aliis dominis magnatibus simul unam sessionem haberent, eadem praemissa nobilitas per
peculiares suas literas et nuncios, egregios videlicet Thomam Mikulych
et Franciscum Greguroczy, requiret praemissam sacratissimam suam
maiestatem ac informabit.
Quantum -vero ad subsidium eidem sacratissimae suae maiestati
per regnicolas promissum attinet, cum iidem regnicolae praemissum
subsidium penes auxiliares, copias confiniorum horum regnorum et inclytarum provinciarum Styriae, Carinthiae et Carniolae sese missuros
promiserint, nunc quoque non aliter, quam cum iisdem subsidiis antelatum subsidium mittendum esse, ad unius duntaxat mensis spatium,
ducunt et offerunt, modo mature per dominum banum certificentur.
289
>
Ad intertentionem vero haramiarum regni universi status ac

ordines contribuent pro hoc anno a singulis fumis per sex florenos
hungaricales ita, ut una directa medietas ad festum Purificationis bea- 2. febr
tae Mariae Virginis, altera vero ad festum Nativitatis beati Ioannis 24. jun
Baptistae proxime venturum sub poena dupli, ad usum duntaxat regni
convertenda solvatur, ita tamen, ut illi centum haramiae ultimatim per
regnicolas conducti ad custodiam Dravi statim ordinentur et conducantur.
Tempore autem ingruentis alicuius necessitatis iuxta priores constitutiones regni de insurrectione editas ad domini bani requisitionem regnicolae sese accomodare teneantur.
Exactores praemissae novae contributionis eligutur: in comitatu
quidem Varasdiensi egregius Stephanus Gereczy, in Zagrabiensi et Crisiensi autem Ioannes Petrichevych.
Praedeclarata autem contributio regni ad nullos alios usus praeter
solutionem haramiarum per eosdem exactores ad cuiusvis commissionem
convertatur.
Praemissis vero centum haramiis, qui in excubiis Dravanis erunt,
$raeerit praeannotatus Stephanus Gereczy post dominum banum.
Ad legationem Graecensem ad inclytos status ac ordines ducatus
Styriae ratione aedificationis Petrinensis et aliorum gravaminum, destinantur ex nobilibus egregii Nicolaus Malenych cum Georgio Vrnoczy,
vel si ipsemet illustrissimus dominus banus hunc laborem subire voluerit. Ad quam quidem utramque legationem expensae ex publico dacio
regni administrabuntur.
Similiter egregio Wolffgango Merniawchych, tanquam vicecapitaneo haramiarum regni, computatis illis viginti quinque florenis Renensibus, qui domino parenti suo in eodem officio existente fuerunt
deputati, triginta Renenses floreni ad mensem ex praesenti contributione solvendi destinantur.
Ad restaurationem Petrinensem comitatus Zagrabiensis et Crisiensis, excepto processu Pomper, ad fossatum vero Caproncense totus
comitatus Varasdiensis cum processu Pomper iuxta priores constitutiones ad limitationem domini bani suos laboratores administrabunt.
Ad querelam egregii Nicolai Malenych, contra relictam dominam
Greguranczianam ratione certarum violentiarum sub praesentibus castris eidem illatarum factam, statuitur, ut vicecomes comitatus Zagra
biensis, non obstante etiam futura castrorum aliqua indictione, iuxta
porrectam sibi querelam penes articulos Posonienses procedat.
Statuitur denique, ut deinceps quicunque castrensium regni extra
eiusdem diei necessarium foenum, avenam, panem, galinas et anseres,
alias res violenter a misera plebe acceperit, ut penes querelas medio
vicecomitis procedi possit contra tales violentos.
"
,
Prothocolla
congreg. II, 163165, u kr, zem. arhivu u
Zagrebu.
19
290
172.
12. decembra 1620. U Beu

Kralj
Ferdinand
II. pie biskupu zagrebakomu Petru Domitroviu

izimirenju hrvatskih stalea.

De tentanda interceptione arcis Greben qualemnam ordinationem
fideli nostro regni istius nostri Sclavoniae bano dederimus et certam
aversionis periculorum isti regno imminentium curam habendam iniunxerimus, ab eodem copiosius intellecturus es. Porro gratam satisfactionem de fidelitatum vestrarum sollicitudine et providentia in assecurandis regni rebus babemus, quod consilia et modos prospiciedi periculis
nobis tempestive una cum bano suggesseritis.
Quoad dissensionum compositionem, quae inter regnicolas obortae
sunt, pleniorem casus notitiam tam fidelis nostri honorabilis Stephani Senniey, archidiaconi Geomoriensis et canonici ecclesiae metropolitanae Strigoniensis, quam etiam nunciorum, quos e medio regnicolarum
ad nos destinatos intelleximus, relatione accepturi sumus, rebus demm
plene cognitis, id quod optimum et a re regni et regnicolarum futurum
videbitur, statuturi sumus. Interim dabis operam, ut concordia et pax,
mutuaque bona mtelligentia inter regnicolas servetur, gratia et dementia
nostra caesarea et regia tibi in reliquo benigne propensi manentes.
Datum in civitate nostra Vienna die duodecima mensis decembris anno
domini millesimo sexcentesimo vigesimo.
Ferdinandus.
Valentinus Leepes,
A tergo: Reverendo Petro Domitrovich episcopo ecclesiae Zagrabiensis et consiliario nostro etc. fideli nobis dilecto.
u Zagrebu; Politicum.
kraljevskim
peatom u nadbiskupskom
arkivu
173.
5. februara 1621. Pod Grebengradom.

Ban Nikola Frankopan Traki moli zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia pomo, da uzmogne osvojiti Grebengrad, koga upravo podsijeda.
Reverendissime dom-ine amice observandissime, salutem etc.
Ex prioribus meis hine ad dominationem vestram reverendissimam
exaratis intelligere dominatio vestra reverendissima potuit, quo in statu
291
hie versemur, et quas difficultates in occupatione istius arcis sentiaamus. Et quia arx natura loci munita facile expugnari nequit, famaque
percrebescit, Batthianium numerosas militum copias coactas habere
easque in sucursum praefatae arcis propediem advolaturas, dominationem vestram reverendissimam magnopere rogo et nomine sacratissimae
caesareae et regiae maiestatis moneo et hortor, velit mihi in subsidium, quo maiori numero potest, homines suos quamprimum mittere;
nam scit domimatio vestra reverendissima, "hoc non meum, sed suae
maiestatis negocium esse, et nisi rebus nostris prospexerimtts, praesertim cum flumen Dravi frigore concretum ubique hosti pervium sit,
vereor, ne non hostium furorem experiamur. Quod dominatiovem ve
stram reverendissimam facturam confido. In reliquo eandem bene vaJere cupio. Datum ex praesidio sub Greben fundato 5. februari 1621.
Iteverendissimae dominationis vestrae
servitor et amicus paratus
A tergo: Reverendissimo domino Petro Domitrovich, ecclesiae Zagrabiensis episcopo, beatissimae Mariae Virginis de Topuzka abbati ac
sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis consiliario etc., domino
et amico observandissimo.
Original s prstenom utisnutim peatom u nadbiskupskom
Zagrebu; Epistolae ad episcopos Vol. L
arkivu u
174.
20. februara 1621. Beu.

Kralj Ferdinand
II. trai od bana Nikole Frankopana

drobni izvjetaj osvojenju Grebengrada.
Trackoga po
Ferdinandus etc.
Relationem fidelitatis tuae de intercepto castro Greben ex Uteris,
9 labentis mensis februaru ad maiestatem nostram datis, benigne intelleximus, cuius obsidionem et interceptionem tametsi minus oportunam
tibi nuper insinuandum duxerimus ob impedimenta et incommoditatem,
quarum temporis moderni varia ratio fiet, nihilominus, ut conservationi
eius debite prospiciatur, a fidelitate tua de conditione circumstantiarum
praedictum locum cTmcernentium ulteriorem informationem expectaturi
sumus, uti ordinationes-requisitus porro in dicti loci et limitum adiacentium usum, conservationem et defensionem tempestive et commode
demandare posimus. Gratia etc. Datum in civitate nostra Vienna die
2 0 februari 1621.
292
cancel, nr. 33 an. 1621-
u Budimpeti;
Concept, exped.
175.
8, juna 1621. Beu.

Kralj Ferdinand II. daje kao zalog u ime zaostale banske plae banu
Nikoli Frankopanu Grebengrad u varadinskoj
upaniji.
Nos Ferdinandus secundus etc. memoriae commendamus tenore
praesentium significantes quibus expedit universis, quod cum compertum sit, iios fideli nostro spectabili ac magnifico comiti Nicolao de
Frangepanibus, comiti perpetuo a Thersach ac Segniae, Vegliae Modrusiaeque, regnorum nostrorum praefatorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bano ac cubiculario et consiliario nostro, tarn ratione emeriti
sui stipendii banalis, quam etiam exolutionis, per ipsum centum equitibus praetorianis eiusdem custodiae commissis factae, ac etiam haidonibus et decurionibus nee non duorum mensium stipendio per ipsum
banum nostrum in parata pecunia militibus nostris numerato, sed et
consiliaratus salarii sui ratione iuxta subductas cum eodem per fidelem
nostrum egregium Petrum Sutter, consiliarium nostrum et solutorem
bellicum, hie in aula nostra caesarea superinde legitimas rationes quadraginta tribus millibus ac centum et nonaginta una florenis Rhenensibus
et viginti cruciferis mansisse et esse debitores. Vlcntes igitur eundem
banum nostrum ob eximiam et praeclaram illius fidem et sincerae fidelitatis integritatem aliaque illius merita et nobis gratissima obsequia,
quae ipse sacrae primum dicti regni nostri Hungariae coroâe et deinde
maiestati nostrae cum alias turn etim in hisce tumultibus ac etiamnum
durantibus intestinis seditionibus laudabiliter et benigna cum satisfactione nostra exhibuit et impendit, de supradicta debiti summa certuni
et securum reddere, totalem et integram arcem Greben .simul cum
cunctis suis pertinentiis et attinentiis, in regno nostro Sclavoniae comitatuque Varasdiensi existentem habitis, quae alias magnifici Francisci
de Batthyan praefuisse, sed ex eo, quod idem Franciscus de Batthyan.
licet consiliarius noster fuerit, oblitus tamen iuramenti fideique et fidelitatis suae, quibus ipse nobis tanquam legitimo et coronato Hungariae.
regi et naturali suo domino obstringebatur, superiori anno tunc demum,
cum iam plerosque alios patratae perfidiae et rebellionis ante continuatae poenitentia correptos videre erat, factioni Bethlenianae adhaesit
atque nunc iam caeteris regnicolis ad fidelitatem et debitum obsequium
nostrum frequentiori numero dietim revertentibus, ille nihilominus hostilia quaeque moliens, terminos quoque amnistiae rebellibus nostris
datos, saepius iam transgressus in sua praevaricationis contumacia
ulterius quoque mordicus perseverare intendit, unde crimen laesae maiestatis et notam perpetuae infidelitatis omniumque bonorum. suorum
293
amissionem de iure et consuetudine praedicti regni nostri Hungariae
incurrissc dignoscitur. Quare praefatae quidem areis Greben, armis ad
debitum obsequium nostrum per eundem banum, comitem utpote Nicolaum de Frangepanibus, re lactae, eo tempore certum et reale do
minium possessionem continuantes. eadem arx ad nos sacramque
regni nostri Hungariae coronam consequenterque collationem nostram
regiam devoluta esse perhibetur, simul cum cunctis suis utilitatibus et
pertinentiis, quibuslibet terris scilicet arabilibus, cultis et incultis, agris,
prati, pascuis, campis, foenetis, silvis, nemoribus, montibus, vallibus,
vineis, vinearumque promonthoriis, aquis, fluviis, piscinis, piscaturis,
aquarumque decursibus, molendinis et eorundem locis generaliter vero
'quarumlibet utilitatum et pertinentiarum suarum integritatibus quovis
nominis vocabulo vocitatis, sub suis veris metis et antiquis limitibus
existentibus, ad eandem arcem caeteraque bona ad illam pertinentia de
iure et ab antiquo spectantibus et pertinere debentibus, simul etiam
urn omnibus machinis bellicis et rebus artelariis, bombardis ac falcoiietis, barbatis, pulvereque tormentario, globi et aliis arcis illius mumitionibus et attinentiis praefato comiti Nicolao de Frangepanibus haeredibusque et posteritatibus ipsius universis in praefata quadraginta
trium millium ac centum et nonaginta unius norenorum Rhenensium et
viginti cruciferorum summa titulo pignoris dandam et inscribendam
duximus tali sub conditione, quod nimirum dictus banus noster ipsiusque haeredes et posteri praefatam arcem Greben simul cum universis
bonis et pertinentiis in et pro praedicta summa tamdiu pignoris titulo
"tenere et possidere valeant atque possint, quoad eidem vel eisdem de
praetacta inscriptionis summa vel in parata pecunia vel aliis aequivalentibus bonis plenarie et. integre per nos vel successores nostros legitimos Hungariae reges satisfactum fuerit. Quandocunque autem eadem
arx redimenda foret, tenebitur idem comes Nicolaus Thersaczky illam
simul cum omnibus attinentiis et munitionibus secundum mventarium
absque ulla dilatione nobis remittere et resignare hoc etiam addito,
quod si casu quo praefatus comes ex dicta arce hoc potissimum turbulento tempore exturbaretur vel eadem ex manibus suis quovis modo
eriperetur, nos memoratique successoresque nostri vel paratis pecuniis
vel vero aliis aequivalentibus bonis eundem comitem pro suo debito
contentare debebimus et tenebuntur assumentes praeterea in nos haeredesque et successores nostros legitimos, videlicet Hungariae reges,
praefatum comitem Nicolaum de Frangepanibus ipsiusque haeredes in
quieto et pacifico saepedictae arcis Greben eiusdemque bonorum et
pertinentiarum suarum dominio ac possessione infra tempus redemptionis
eiusdem contra quosvis legitimos impetitores, causidicos et actores propriis nostris et fisci nostri regii laboribus, sumptibusque et expensis
tueri et conservare velle, imo inscribimus, impignoramus hypotecamus-que et assumimus harum nostrarum secreto sigillo nostro, quo ut rex
Hungariae utimur, in pendenti communitarum vigore et testimonio literarum. Datum in civitate nostra Vienna Austriae die octava mensis
aunii anno millesimo sexcentesimo vigesimo primo, regnorum etc.
294
cancel, nr. 145 an. 1621. <
u Budimpeti;
Concept* exped.
Liber regius na istom mjestu.
',
176.
15. juna 1621. Beu.

Kralj
Jurju
Ferdinand II nalaze zagrebakom

Kegleviu, da uvedu bana Nikolu
Grebena.
Domino
v i h.
Zagrabiensi
biskupu Petru Domitroviu i

Frankopana u posjed grada
episcopo
et G e o r g i o
Kegle-
Ferdinandus etc.
Reverende et magnifice fideles nobis dilecti.
Siquidem nos arcem Greben, in regno nostro Sclavoniae habitam,
fideli nostro speetabili ac magnifico comiti Nicolao de Frangepan, comiti perpetuo a Thersacz ac Segniae, Vegliae Modrussiaeque, regnorum
nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bano consiliarioque et
cubiculario nostro, vigore aliarum literarum nostrarum inscriptionalium
superinde emanatarum in certa pecuniae summa redemptiliter dedimus
et inscripsimus ipsumque banum nostrum reali dominio praefatae arcis
Greben bonorumque ad illam pertinentium potiri velimus, ôbis tamquam hoc in negotio deputatis commissariis .nostris hane installationis
et assignationis provinciam deferendam duximus. Quocirca fidelitatem
vestram clem enter hortamur vobisque harum serie firmiter commitimus
et mandamus, ut prim quoque tempore in praefatam arcem Greben
venire ipsumque banum nostrum in realem possessionem eiusdem installare bonaque universa istu pertinentia illi assignare et per ipsum in
potenim possidenda relinquere, sed et ex vicinis de valore et qualitate bonorum eorundem Grebeniensium diligentissime ibidem indagare
et inquirere tempore appraehensionis eiusdem arcis, quantum frumenti
et vini aliarumque rerum mobilium ibidem repertum ac ex illis hucusque quid consumptum et quid adhuc prae manibus haberetur, consignare et addito voto vestro ea omnia ad nos perscribere debeatis. Pariformiter etiam res artelarias omnes globosque et pulveres, tormenta
l
) et in quanta qualitate sint, inventare, ad nos pers[cribere
n]on intermittetis. Caeterum casu, quo alter vestrum ad hanc commissionem peragendam rationabili de causa proficisci prohiberetur, loco
absentis idem banus noster alium quem voluerit eligere poterit. Quod
per vos ita in effectum dari cupientes, de caetero benignum erga vos
gerimus affectum. Datum [in civitate nostra Vienna] 15 iunii 1621.
') Izderano u originalu.
295
Koncept (djelomino oteen) u kr. ugar. zem. arkivu u
Concept, exped. cancel, nr. 147 an. 1621.
Budimpeti
177.
22. jula 1621. U Beu.

Kralj Ferdinand II. javlja zagrebakom biskupu Petru Domitroviu, da
alje u Hrvatsku kao svoga komisara njitranskoga biskupa Ivana Telegdyja.
Ferdinandu secundus et.
Reverende fidelis nobis dilecte. Expedite- per nos in partes regni
istius nostri Sclavoniae fideli nostro reverendo Ioanne Thelegdy, episcopo Nittriensi locique eiusdem comite perpetuo et eonsiliario nostro,
dedimus in commissis fidelitatem tuam quoque compellandi et de nonnullis tecum confereudi, cuius relationibus tanquam nomine nostro proponendis uti fidem facias et simul pro sinceritate tua benignae intentioni nostrae t e accommodes, clementer hortandum esse duximus; confidimus vero te promptitudine officiorum tuorum id praestiturum, ut et
elementi expectationi nostrae respondeas et promotionis publici boni,
quod nos intendimus, cupidum esse declares. Cui nos in reliquo benigne propensi manemus. Datum in civitate nostra Vienna die vigesima secunda mensis iulii anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo primo.
Ferdinandus.
A tergo: Reverendo Petro Domitrovich episcopo Zagrabiensi et
eonsiliario nostro etc. fideli nobis dilecto.
nadbiskupskom
178.
22. jula 1621. Beu.

Kralj
Ferdinand II. javlja potkapetanu krizevak'ih konjanika

Gereczyju, da alje u Hrvatsku biskupa Ivana Telegdyja.
Matiji

Egregie fidelis nobis dilecte. Expedito per nos in partes regni
istius nostri Sclavoniae fideli nostro reverendo Ioanne Thelegdy, epis
copo Nittriensi locique eiusdem comite perpetuo et eonsiliario nostro,
dedimus in commissis fidelitatem tuam quoque compellandi et de non-
296
nullis tecum conferendi, cuius relationibus tanquam nomine nostro proponendis uti fidem facias et simul pro sinceritate tua benignae intentioni nostrae te accommodes, clementer hortandum esse duximus;
confidimus vero te promptitudine officiorum tuorum id praestiturum,
ut et dementi expectationi nostrae respondeas et promotionis publici
boni, quod nos intendimus, cupidum esse declares. Cui nos in reliquo
etc. Datum in civitate nostra Vienna die vigesiina secunda mensis iulii
anno domini millesimo .sexcentesimo primo.
Ferdinandus.
A tergo: Egregio Matthiae Gereczy fideli nostro nobis dilecto.
slavenske akademije u Zagrebu.
kraljevskim
peatom u arkivu
Jugo
179.
30., 31. augusta i 1. septembra 1621. U Zagrebu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
Acta generalis congregationis universorum statuum

a c o r d i n u m r e g n o r u m C r o a t i a e et S c l a v o n i a e e x e d i c t o
i l l u s t r i s s i m i c o m i t i s d o m i n i d o m i n i 1ST i 1 a i d e F r a ng e p a n i b u s etc. b a n i p r o t r i g e s i m a et a l i i s d u o b u s diebus i m m e d i a t e s e q u e n t i b u s mensis a u g u s t i in anno
d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o v i g e s i m o p r i m o i n ci
vitate libera regia Montis Graecensis Zagrabiensis
e l e b r a t a.
Inprimis ad benignam requisitionem sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis, domini domini ipsorum clementissimi, medio reverendissimi domini Ioannis Thelegdi episcopi Nitriensis locique eiusdem
perpetui comitis etc. et illustrissimi comitis domini Thomae Erdeody
de Moniorokerek etc., commissariorum eiusdem maiestatis suae, ratione
separationis universitatis nobilium a coetu dominorum magnatum in
consessu generalium congregationum horum regnorum factae, idem status
nobilitaris in scripto se humillime resolvit, annectendo contra praetitulatum dominum banum querelas et gravamina sua, cum quibus quidem
gravaminibus ad eandem sacratissimam maiestatem suam generosus magister Stephanus Pathacich de Za}êzda prothonotarius regni pro finali
sublatione et remediatione 4eorundem a statibus ac ordinibus regni expeditur. Ad quas quidem querelas et gravamina ubi sacratissima maiestas
sua ex innata sua dementia sese bedigne resolverit iisdemque remediata
fuerit, ipsa quoque nobilitas in praemisso secessionis negotio sese d e
menti eiusdem sacratissimae maiestatis suae requisitioni accomodabit.
Praeterea etiam ad clementem requisitionem eiusdem sacratissimae
caesareae regiaeque maiestatis medio annotatorum dominorum commis-
297
sariorum de mittendo auxilio suae maiestati statutum est, quod status
:ac ordines regni cum domino bano penes coufiniarios suae maiestatis,
confiniorum videlicet horum regnorum Sclavoniae et Croatiae, et sufficientes auxiliares copias haereditariarum provinciarum Styriae, Carinthiae et Camiolae suae maiestatis, ex ista tamen parte' Danubii in
subsidium sacratissimae suae maiestatis propriis suis expensis ad unum
mensem promittunt se ituros (nisi praesens aliquod periculum regno ab
hostibus immineret), quo quidem uno mense expleto liberam habeant
abeundi facultatem, ita tamen, ut sufficiens custodia pro regno ad limitationem domini bani et regnicolarum in congregatione generali in castris fienda relinquatur.
Deinde visa necessitate et periculoso statu praesentis temp oris generalem insurrectionem omnium statuum ordinum iuxta praecedentis
anni constitutionem ad fluvium Dravi, ubi prima necessitas postulaverit,
ad publicatorias praefati domini bani status ac ordines decernunt.
Pro custodia tamen confiniorum Colapianorum dominum vicebanum
et dominum comitem Wolffgangum Erdeody cum servitoribus suis nee
:non processu Georgii Vagich cum bonis castri Ozell et centum peditibus regni reliquit.
Capitaneum vero peditum regni, quos idem regnum conducere et
exsolvere solet, propter nimiam dissolutionem eorundem peditum et varios excessus imposterum praecavendos, idem regnum spectabili ac magnifico domino comiti Sigismundo Erdeody, iuxta antiquam eundem capitaneatum Jibere conferendi facultatem, contulit.
Usque praemissam tamen generalem insurrectionem, ad fluvium 8. sept
Dravi fiendam, ad festum Nativitatis beatae Mariae Virginis proxime
futurum a singulis fumis per unum pixidarium bene instructutn ad
excubias dicti fluvii Dravi domini regnicolae expedient, quibus praeerit
annotatus dominus comes Sigismundus Erdeody, tanquam supremus
comes comitatus Varasdiensis, ad cuius quidem requisitionem tempore
ingruentis necessitatis eiusdem comitatus domini magnates et nobiles
tarn in personis, quam viritim etiam usque adveutum illustrissimi do
mini bani insurgere et praesto esse teneantur, eundem autem dominum
comitem in praemisso officio suportabunt domini vicecomes eiusdem et
Stephanus Grereczy ac Christophorus Pettheo cum iudicibus nobilium.
Restantias contributionis proxime praeteritae universi status ac 8. sept
ordines ad festum Nativitatis beatae Mariae Virginis proxime futurum
solvere teneantur, alioquin statim elapso praedicto termino penes extrada tas in dupla vadientur cum uteris praeceptoriis domini bani per iudices nobilium, illi tamen trecenti floreni hungaricales ex bonis haeredum
magnifici quondam domini loannis Keglewych ad legationem comitatus
Varasdiensis ad sacram caesaream regiamque maiestatem institutam
dati, per regnum acceptantur in rationem.
Insuper tarn ad exolutionem praetitulatorum peditum regni, quam
alias necessitates et legationes eiusdem regni status ac ordines
nullo libertinorum excepto a singulis fumis per unum florenum hunga-29. sept
ricalem ad festum beati Michaelis archangeli proxime futurum contribuent.
298
E x quibus praeannotato reverendissimo domino Ioanni Thelegdi
quadringenti floreni Renenses pro honorario, annotato vero magistro
prothonotario Stephano Patachich ex dacio regni similiter floreni Re
nenses trecenti pro expensis deputantur.
Statutum etiam est, quod si quis nobilium deinceps in generalibus
congregationibus regni alterutrum iniuriosis vel minus honestis verbis
affecerit, ipso facto in homagio suo, centum videlicet florenis hungaricalibus soli laesae personae cedentibus convictus sit et aggravatus.
Dantur literae commendatoriae sub sigillo regni ad sacram caesaream regiamque maiestatem domino corniti Wolffgango Erdeody,
Georgio Vrnoczy, Ioanni Pathachych, necnon universis in captivitate
domini Battiani ex hoc regno existentibus. Similiter venerabili capitulo
Zagrabiensi ad suam sauctitatem commendatoriae dantur.
Postremo ad gravem querelam generosae dominae Susannae Voykovich ratione cuiusdam aurei torquis sive balthei, centum aureos continentis, quem dicta querulans cum defuncto marito suo Michaele Zaboky impignorasset pro quinquaginta florenis hungaricalibus egregio
quondam Michaeli Voykovich et Margarethae Draskovych consorti suae,
quem quidem baltheum dicta domina Margaretha Draskovych postmodum inscripsisset magnifico quondam domino Ioanni Rattkay, idem
vero dominus Ioannes R a t t k a y cum domina Anna Konyzky consorte
sua postea magnifico Nicolao Malekoczy cum alio argento pro maiori
summa pecuniae impignoras-et; et sic dicta querulans praemissum
baltheum suum etiam deposita summa pecuniae rehabere non posset.
Statutum itaque est, ut dicta domina Anna Konyzky cum praemissa
summa pecuniae quinquaginta florenis hungaricalibus, pro quanta vi
delicet fuisset dictus baltheus appignoratus, ex parte querulantis admoneatur per unum iudicem nobilium, coram quo si dicta domina
relicta Rattkayana pro maiori summa pecuniae dictum baltheum oppignoratum per dominam Margaretham Draskovych comprobare poterit,
extunc ilia superfluitas summae ad ipsos quinquaginta florenos per
haeredes vel swccessores annotatae dominae Margarethae Draskovych
adimplere tenebitur. Dicta vero domina Anna Konyzky recepta sua
pecunia baltheum a domino Malekoczy redimere et dominae querulanti
assignare tenebitur.
Gravamina praemissorum statuum ac ordinum regnorum Croatiae et Sclavoniae.

Quoniam sacratissima Romanorum imperatoria ac Germaniae,
Hungariae, Bohemiaeque regia maiestas, dominus dominus et rex noster
clementissimus, per speciales suos commissarios, reverendissimum vi
delicet dominum Ioannem Thelegdi episcopum Nitriensem locique eiusdem
perpetuum comitem ac illustrissimum comitem dominum dominum Thomam Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Varas-
299
diensis perpetuum comitem, ordinis sacri Salvatoris equitem, taver
ni corum regalium per Hungariam magistrum atque eiusdem sacratissimae
caesareae regiaeque maiestatis consiliafium, iideles suos subditos, universos videlicet status ac ordines regnorum Croatiae et Sclavoniae, pie,
sane et paterne requirere dignata est in eo, quod ex quo anno proxime
praeterito universitas nobilium dictorum regnorum a statu dominorum
magnatum in publico consessu generalium congregationum regni sese
segregaverit, ut iuxta hactenus observatum morem et consuetudinem
iteruin ad pristinum cum magnatibus unitum consessum rediret extremaeque periclitanti patriae communibus et unanimis votis reconcili ati
subvenirent.
In primi itaque praemissi universi status nobilium dictorum reg
norum eidem sacratissimae suae maiestati, tanquam domino regi ipsorum
clementissimo, fidelia ipsorum servitia summa cum fidelitatis subiectione et devotione humillime offerunt aguntque gratias immortales, quod
inter tot alias totius christianae reipublicae gravissimas curas et solicitudines ex innata erga fideles suos subditos pietate paterna et benignitate his quoque perpetuo fidelium regnorum suorum reliquiis,
alioquin in summis calamitatibus positis, clementem rationem habere
dignata est.
Ad quas siquidem tarn salutares ac pias sacratissimae suae ma
iestatis requisitiones medio praetitulatorum dominorum commissariorum
humillime se resolvent.
Non dubitat quidem eadem nobilitas fuisse aliquos, qui praemissam secessionem eorundem nobilium a consessu magnatum lactam, apud
sacratissimam suam maiestatem in sinistram partem aperte interpraetari veriti non sint, quod sacratissima sua maiestas de fidelibus suis
subditis (qui praeter avitam et a maioribus suis sibi per inanus traditam fid em in deum et fidelitatem in legitimos reges ipsorum nihil
magis cordi habent) ne tenuissima quidem suspicione concipere dignetur.
Eadem enim nobilitas nullo malo fine, sed pro conservatione libertatis
suae et avertendo maiori periculo, iam tandem sese peculiari sessione
sequestrari coacta fuit, nam in unita sessione et congregationibus generalibus regni, nulla ratio publici salviconductus, nullus honor, nulla
praerogativa nobilitaris, nee ulla libertas vocum observabatur, imo
expresse et specifice magnates in non placitis verbis iniuriosis, eomminatoriis et dehonestatoriis in nobiles etiam primarios invehebantur,
quas iniurias pro praesenti tempore turbato cum nobiles diutius ferre
non possent, ne quid peius ex longiori patientia sequeretur, maluerunt
separata sessione in conservando regno et debita constantique fidelitate suae maiestatis consilia habere. Quicquid tamen ad publicum
bonum et permansionem patriae ac contestandam fidelitatem suae ma
iestatis pertineret, id non aliter, nisi cum iisdem dominis magnatibus
unanimi voto parique consensu statuere parati essent.
E t licet praemissa satis gravia legitimaeque separationis rationes
sufficientes essent, fuisset tamen spes reditus ad unitatem consessus,
nisi postea in dies graviora, praesertim a domino bano tentata et per-
:300
"acta fuissent potissimum tam contra publicas libertates et privilegia

regni, quam privatas, ubi videlicet idem dominus banus contra antiquam libertatem et privilegia divorum Matthiae primi et Ladislai regum
Hungariae felicissimae recordationis hanc hactenus per omnes dominos
banos illibate observatam huic regno Sclavoniae concessam liberam
eligendi prothonotariorum libertatem, apud quos de iure et vetusta
consuetudine tam sigillum regni, quam iudiciale banale interteneri soleret, evertere conaretur per manifestissimam eiusdem sigilli iudicialis
repetitionem a moderno magistro Stephano Patachych prothonotario
huius regni, alias persona benemerita de tota patria, qui trium banorum
tempore ofl'icium prothonotariatus laudabiliter gessisset ac varus vicibus
magni momenti legationibus perfunctus fuisset et alioquin tabulae suae
sacratissimae regiae maiestatis iuratus assessor existeret, medio egregii
Georgii Vrnoczy, alias vicecomitis comitatus Zagrabiensis, per eundem
dominum banum ex privata solumodo iniuria factam comminando. Quod
nisi ipso facto idem magister dictum sigillum iudiciale annotato domino
bano remittat, eundem dominum banum alium graviorem dicto protho
notario modum adinventurum, nempe patentibus suis per totum regnum
publicari intendisse expeditionem omnem sub praescripto sigillo iudiciali
per eundem prothonotarium peragendam cassare velle. Quod quidem
idem dominus banus sine manifestissima publicarum libertatum ac privilegiorum regni violatione laesioneque integrae famae et existimationis
praeannotati prothonotarii regni et non domini bani. prout praetenderet,
quern ipse neque deponendi neque creandi haberet potestatem, facere
mimine potuisset
Deinde praecipuis ex nobilitate personis, sed et ex statu magnatum,
quorum fidelitas et in sacratissimam caesarem regiamque maiestatem et
in patriam merita toti regno constant, in aliquot Uteris tam ad sacratis
simam maiestatem, quam ad praefatum illustrissimum dominum comitem
Thomam Erdendi etc. datis ex solo praeconcepto quodam rancore et
odio manifestissimam labem perduellionis aspergere intendit, quod tamen
in moderna generali congregatione regni idem dominus banus publice
interrogates comprobare minime potuit.
Praeterea cum praesidia banalia, ubi stationes suas miles banalis
pro excubiis regui habere deberet, totaliter iam neglecta extremaeque
desolationi obnoxia sint, adeo ut nisi eisdem praemissis collapsis prae;sidiis aliorum banorum laudatissimae memoriae magna diligentia et
solertia in propriis personis ipsorum ibidem assistendo exstructis et aedificatis aliter provideatur, brevi verendum, ne de universo campo
Thuropoliensi et tractu Zavi actum sit.
Cum praesertim ilia etiam aliquot millium florenorum hungaricalium summa pecuniae, quae per sacratissimam caesaream maiestatem ex
benigna eiusdem gratia ad restaurationem praemissorum confiniorum
banalium Berkussevinae, potissimum ex tricesima Nedeolcensi collata
et iam per dominum banum a liberie etiam civitatibus in aliqua parte
percepta esset, in hodiernum usque diem ad eos, quos deputata fuisset,

usus, minime fuisset conversa, sed per eundem domimim banum retineretur.
Deaique proxime praeterito authumno, tam tempore castrorum ad
Dravum positorum civitati liberae regiae Varasdiensi vicinaeque nobilitati ex inordinata dissolutione ordinis militaris liberaque praedandi facultate, semota omni impunitate, quam vero tempore obsidionis Grebenensis, quantum damni et caedium miserae plebi, miseriae et calamitatis regnicolis illatum sit et in hodierum usque diem omnibus regni
statibus per milites banales et Colapianos inferatur, ex varus damnificatoribus, lachrymarum plenis supplicibus libellis, praesentibus annexis,
videre licebit.
Prout insuper tempore castrorum Dravanorum in civitate libera
Varasdiensi, sic tempore excubiarum confiniorum banalium idem dominus
banus sibi militibusque suis in civitate regia Zagrabiensi sedem fixisset, imo non in confiniis, instar aliorum banorum, lustrationem militum banalium, sed in territorio eiusdem civitatis cum maxima iniuria
et damnis miserorum civium, prout ex supplici libello eiusdem civitatis
pateret; peregisset.
_ '
de Zaiezda, magistrum
Prothocolla congreg. II, 166174, u kr. sem. arhivu u Zagrebu.
180.
2. oktobra 1621. Beu.

Kralj Ferdinand
II. nalae banu Nikoli Frankopanu

pusti na slobodu Ivana Kruselja.
Trakomu,
da
Ferdinandus etc.
Tam ex litteris fidelitatis tuae, quam ex informatione aliorum
innotuit maiestati nostrae superioribus non ita diu praeteritis diebus,
egregium loannem Krussely, fiscalem et causarum nostrarum directorem,
mandato et commissione tua captivatum et in arcem Greben abductum fuisse. Cuius facti circumstantiam quid causae subfuerit, ut comprehendi et vinctus abduci debuerit, nolentes, ut vos lateat, aonec uberiorem infomiationem superinde habeamu, ne ulterior aliqua in eum
animadversio per quoscunque instituatur vel iuris forma aut aliquis
processus punitionis contra personam eius assumatur, omnino abstineri
volumus. Unde fidelitati tuae harum serie benigne et firmiter committimus mandantes, quatenus praefatum loannem Krussely, qualitercunque
et ad quorumvis instantias comprehensum et incarceratum, et vinculis
302
solvi facere et liberum dimittere neque per quosvis molestias et nocendi
potestatem ac facultatem eidem facere velis et debeas, multo minus
punitione et poenae irrogatione qualicunque contra eundem procedi permittas et permitti facias. Quem ea in parte secus facere nullatenus volumus. Gratiaque nostra etc. Datum in civitate nostra Vienna die 2
mensis octobris anno domini 1621.
u Budimpeti;
Concept, exped.
181.

Kralj Ferdinand II. prima na znanje izvjetaj, to mu ga je podastr'o
u ime hrvatskoga sabora njegov protonotar Stjepan Pataci.
nostri clementissimi nomine egregio Stephano Patachych de Zaiezda,
regni Sclavoniae prothonotario, assessori tabulae regiae et a statibus ac
ordinibus regnorum Croatiae et Sclavoniae ad suam maiestatem ablegato
nuncio benigne significandum. Posteaquam in publicis illis negotiis sta
tuum et ordinum regnorum suae maiestatis Croatiae et Sclavoniae, quae
nomine principalium suorum penes credentionales literas, ad eandem
suam maiestatem directas, sese clementer resolverit, contenta est, ut
posteaquam iam in audientia dimissionis benignam et uberiorem suae
maiestatis erga res regni istius coram ex ipsamet sua maiestate intellexerit eaque statibus et ordinibus referenda commiserit accepta expeditione literarum ad eosdem status et ordines datarum, sese ad principales suos recipiat, qui etiam declarationem suae maiestatis coram pro
dementi intentione et satisfactione eiusdem copiosius pro dexteritate
sua referre sciet. Clementem nimirum suam maiestatem regnorum istorum
et fideliunT suorum regnicolarum curam habituram, remediaturam inconvenientiis, quibus a moderno regni bano gravari exposuerunt, neque
commissuram, ut aliquis statuum in eorum privilegiis turbetur, porro
de eorum fidelitate et promptitudine nihil suam maiestatem dubitare
benigneque confidere expectation! "de ipsis conceptae ita responsuros,
ut gratiam suae maiestatis grati tuine, devotion e et constanti fidelitate
demeriti eSse videantur suae caesareae regiaeque maiestatis benigne
cognoscat, praefato vero nuntio gratia et dementia sua clementer propensa manet.
Per sacram caesaream regiamque maiestatem,
Viennae die sexta mensis octobris anno
domini 1621.
Laurentius; Ferenczffy.
303
Adresa: Egregio Stephano Patachych de Zaiezda, prothonotario
regni Sclavoniae, tabulae regiae assessori et a statibus et ordinibus
regnorum Croatiae et Sclavoniae ad suam maiestatem ablegato nuntio
assignandum".
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od #. novembra 1621.
u kr. zem. arkivu u Zagrebu; Proihocolla congreg. II, 179180; kod
toga ima ova primjedba: Paria decreti sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis nomine mermorato prothonotario a denominatis statibus
a c ordinibus regnorum Croatiae et Sclavoniae ad suam maiestatem able
gato nuncio, dati et porrecti".
182.

Kralj Ferdinand II. javlja hrvatskom saboru, da e poslati u njegovu
sredinu neke svoje komisare, da izravnaju nastale razmirice izmedju bana
i plemstva.
B?everende, honorabiles, spectabiles, magnifici, egregii et nobiles,
prudentes item circumspecti, fideles nobis dilecti. De querelis et
gravaminibus, quas praesentibus isthinc commissariis nostris in gene
rali vestra congregatione turn verbo, turn scriptis, turn etiam postmodum
per nuncium vestrum egregium Stephanum Pathachych e medio vestri
ad maiestatem nostram expeditum, de statu et conditione moderna
regni et vestra repraesentatis, ex relatione eorundem benigne et sufficienter intelleximus. E t quidem non sine displicentia inaudimus periculosum hunc istorum regnorum nostrorum statum ob domestica et intestina dissidia potius quam aperti alicuius hostis machinationes exortum
esse, quibus quidem, utpote nonnisi exitiosorum eventuum fomentis, uti
modus statuatur et simul partes regnorum istorum tutae reddantur,
remedia idonea tempestive omnino et serio adhibenda constituimus
atque earn ob rem absque procrastinatione certos commissarios nostros
in medium fidelitatum vestrarum expedituri sumus, quibus quidem
circa ea, quae praemisso modo maiestati nostrae repraesentata fuere
et etiam publicam regnorum istorum et vestram omnium salutem ac
tranquillum statum concernunt, modum praescripturi sumus. Porro praefatum nuncium vestrum ocius praemittendum duximus, ut de benigna
ac paterna erga fidelitatem vestram cura et propensione nostra, quae
modernis necessitatibus vestris succurrere et a quibusvis adversitatibus
tregni statum vindicare intendimus, certos et securos reddens, vos
quoque debiti officii et avitae fidelitatis, quam et praedecessores vest r o s et vosmet ipsos illibatam et integram hactenus semper conservasse
304
testatum est, commoner!eremini dignitatisque nostrae tuendae et patriae
communis ab adversariorum factionumve dolosis quibusvis machinationibus vos quoque studiosos et zelosos vos exhiberetis, de qua quidem
constanti sinceritate et fidelitatis studiis nos dubitare nolumus.
Circa quae omnia benignam nostram inclinationem ac propensionem
coram per maiestatem nostram expositam pluribus referet idem nuntius vester, ad cuius relationem nos remittimus interim, dum per subsecuturos nostros commissarios intra paucos dies in medium fidelitatum
vestrarum expediendos tarn quoad publica, quam privata negotia necessaria commissione instructos de dementia nostra et paterna vestri cura
plenius et uberius informemini, quibus in reliquo gratia et dementia
nostra caesarea et regia benigne propensi manemus. Datum in civitate
nostra Vienna die sexta mensis octobris anno domini MDCXXI.
Ferdinandus.
Valentinus Leepes,
Adresa: Reverendis, honorabilibus, spectabilibus, magnificis, egregiis et nobilibus, prudentibus item ac circumspectis regnorum nostrorum.
Croatiae et Sclavoniae universis statibus et ordinibus etc. fidelibus nobis
dilectis.
*
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 8. novembra 1621.
u kr. zem. arkivu u Zagrebu; Prothocolla congr. II, 177178; kod toga
ima ova primjedba; Paria literarum praefatae caesareae regiae maiestatis ad status ac ordines praemissorum regnorum Croatiae et Scla
voniae per annotatum generosum Stephanum Patachych, prothonotarium
eorundem regnorum, tanquam delegatum nuntium jpsorum, ab eadem.
maiestate caesarea et regia deportatarum".
183.
11. oktobra 1621. U Ben.

Kralj Ferdinand II. javlja hrvatskom saboru, da mu alje kao jsvoje ko~
misare biskupa Ivana Telegdyja, generala slavonske krajine
Zigmunda
Fridrika baruna Trautmansdorfa
i Pavla .
Reverende, honorabiles, magnifici, egregii et nobiles, prudentes
item et circumspecti, fideles nobis dilecti. Expedivimus in medium fide
litatum vestrarum fideles nostros nobis dilectos, reverendum Ioannem
Thelegdi, episcopum Nitriensem locique eiudem comitem perpetuum, ac
spectabilem ac magniflcos Sigismundum Fridericum a Trauttmanstorff,.
liberum baronem in Gleichenbergh, Negau, Burgau, Taczenbach, se-

cretum consiliarium nostrum, camerarium, arcis Graecensis et confiniorum regni Sclavoniae ac Petriniae supremum capitaneum, Paulum Apony
de Nagy-Apon, consiliarios nostros data et praescripta eidem benigna
ordinatione, ut iuxta instructionem commissionemque miunctam muniis
et delegato officio rite perfungantur, quoniam vero benignae nostrae
intentionis est, ut publicae tranquillitati et regni istius statui bono
publico consulatur, clementer fidelitates vestras requirendas duximus,
ut praedictos commissarios nostros, siquidem fidelem nostrum spectabilem ac magnificum Nicolaum de Frangepanibus comitem a Thersach,
aliquantisper pro nunc penes personam nostram hie in aula nostra
manere benigne volumus, neque munia officii istius ex absentia per
eum exequi possunt, ea qua par est et condecet promptitudine suscipere munia et functiones sibi delegatas obire ac in emolumentum vestrum omnium adeoque totius regni facilitate et obsequio nobis debito
ordinationibus eorum et moderaminibus iuxoa delegatam iisdem provinciam vos accomodare velitis et debeatis, ut et benignae requisitioni
nostrae vos obsequenter accomodasse intelligamus et directionis nostrae
praescripta iidem commissarii nostri absque defectu et difficultatum
ullarum* impedimento exequi valeant. De quorum sinceritate et constanti
erga maiestatem nostram fidelitate ac bonum patriae promovendi studio
huic benignae nostrae requisitioni ac mandato fidelitates vestras accomodaturas confidimus, ulteriorem benignam nostram vobis coram exponendam voluntatem ex praefatorum commissariorum nostrorum relatione
acceptaturi. Quibus in reliquo gratia et dementia nostra caesarea et
regia benigne propensi manemus. Datum in civitate nostra Vienna die
undecima mensis octobris anno domini MDCXXI.
Ferdinandus.
Valentinus Leepes, electus

archiepiscopus Colocensis.
Adresa: Reverendo, spectabilibus, magnificis, egregiis ac nobilibus,
prudentibus item ac circumspectis regnorum nostrorum Croatiae et Scla
voniae universis statibus et ordinibus etc. fidelibus nobis dilectis".
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 8. novembra
1621. u kr. zem. arkivu u Zagrebu', Prothocolla congr. II, 180181;
kod toga ima ova primjedba: Paria credentionalium praefatorum dominorum sacratissimae suae maiestatis commissariorum".
184.
27. oktobra 1621. U Varadinu.

Kraljevski komisari: njitranski biskup Telegdy, krajiki general barun
Trautmansdorf i Pavao Apponyi sa ivlju hrvatski sabor za 1. novembra
u Varadin.
Nos Ioannes Thelegdi, episeopus Nitriensis locique eiusdem comes
perpetuus, Sigismundus Fridericus a Trauthmonstorff, liber baro in
20
306
Glaihenpergh, Negaw, Burgaw et Toczepoch, confiniorum regni Scla
voniae generalis et arcis Graecensis supremus capitaneus, necaon Paulus
Appony de Nagy Apon sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis
consiliarii etc. atque ad status et ordines regnorum Croatiae et Scla
voniae cum sufficienti plenipotentia delegati commissarii etc. egregio
Christophoro Mikulych, iudici nobilium comitatus Zagrabiensis, salutem
et amicitiam paratam cum honore.
Quoniam sacratissima caesarea regiaque maiestas, dominus dominus et
rex noster clementissimus, non sine displicentia quadam intellexit intestina
horum regnorum dissidia ac controversias, quae praemissis statibus
potissimum cum spectabili et magnifico domino Nicolao de Frangepanibus, perpetuo comite a Thersacz etc. tanquam bano intercedunt, ex
quibus quidem intestinis odiis ac dissidiis hoc potissimum perturbatissimo rerum statu, cum omnia vicina regna et provincias popularis
flamma misere depascatur, *ne huic quoque catholico et fideli suae ma
iestatis regno idem eveniat, clementer et paterne mature praevenire
volens, eadem sacratissima maiestas sua nos utpote plenipotentiarios suos
ad salubriorem et pacatiorem statum hancce patriam reducendam et
stabiliendam cum plenaria instructione benigne expedivit, cuius quidem
sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis benignam mentem cum non
aliter inciitis statibus et ordinibus horum regnorum, quam in generali
congregatione eorundem exprimere valeamus, eapropter ex praemissa
benigna suae sacratissimae maiestatis voluntate praeannotatis universis
statibus et ordinibus horum Croatiae et Sclavoniae regaorum generalem
congregationem ad octavum et alios immediate sequentes dies proxime
futuri mensis novembris in hac regia libera civitate Varasdiensi indicendam et promulgandam nomine et authoritate praemissae caesareae
et regiae maiestatis statuimus. Quare vos authoritate nostra, nobis hac
in parte per praedictam sacratissimam suam maiestatem attributa," hortamur et requirimus, ut de praescriptis termino et loco praemissae ge
neralis congregationis annotatorum statuum et ordinum horum regnorum
universos dominos magnates et nobiles in processu vestro existentes
more alias consueto certificare eisdemque nomine praefatae sacratissimae
caesareae regiaeque maiestatis, domini domini et regis nostri clementissimi, committere, ut praelibatae generali congregationi personaliter interesse benignamque ac clementem eiusdem sacratissimae suae maiestatis
mentem et voluntatem a nobis intelligere velint, ex officio vobis incumbente debeatis ac teneamini. Secus etc. Praesentibus etc. Datum in praescripta regia civitatae Varasdiensi in vigilia beatorum Simonis et Iudae
apostolorum anno domini millesimo sexceatesimo vigesimo primo.
Ioannes Telegdinus,
Sig. Frid. baro de
Paulus Apponi
Trautsmanstorff.
de Nagy Appon
A tergo: Egregio Christophoro Mikulych, iudicii nobilium comi
tatus Zagrabiensis.
Original s tri prstenom utisnuta peata (pod svakim
arhivu Jugoslav, akademije u Zagrebu-
potpisom) u
307
Osim ovoga nalaze se u isto>n arhivu j'o dva originala istoga sa
draja (mutatis mutandis), i to jedan na opinu grada Zagreba, a drugi
na Grgura Drukovekoga, kojemu je sada adresa otpala.
Na ledjima toga treega originala pripis: Litera de antio 1621 per
aesareos plenipotentiaries cuidam Gregorio Druskoczi scripta, in qua
idem citatmr compariturus ad componendas dissensiones regnum inter et
(Comitem banum vigentes.
185.
8. i slijedeih dana novembra 1621. U Varadinu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i c u ' l i d o m i n o r u m s t a t u u m ac o r d i n u m r e g n o Tum*Croatiae et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i c o n g r e g a t i o n e
i p s o r u m e x e d i c t o d o m i n o r u m , r e ve re nd i s s i m i I o a n n i s
T h e l e g d i e p i s e o p i N i t r i e n s i s l o c i q u e e i u s d e m perpetu i comitis et illustrissimi Sigmundi Friderici a
T r a u t m o n st r f f l i b e r i b a r o n i s in N e g a w , B u r g a w , Glain e n p e r g h et T o c z e n p o c h , c o n f i n i o r u m reg*ni S c l a v o miae g e n e r a l i s et a r c i s G r a e c e n s i s s u p r e m i c a p i t a n e i a c
m a g n i f i e i P a u l i A p p o n i de N a g y - A p p o . n e t c . s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s p l e n i p o t e n t i a r i o r u m comm i s s a r i o r u m in c i v i t a t e l i b e r a regia V a r a s d i e n s i p r o
octava et a l i i s i m m e d i a t e s e q u e n t i b u s d i e b u s m e n s i s
novembris anno domini millesimo s e x c e n t e s i m o vigesimo p r i m o celeb rata, editi.
Inprimis generosus magister Stephanus Pathachych de Zaiezda,
prothonotarius horum regnorum Croatiae et Sclavoniae, alias ex proxime
praecedenti congregatione eorundem regnorum ad sacratissimam caesaream regiamque maiestatem delegatus nuncius retulit in negotio gravamimum, statuum ac ordinum horum regnorum eidem sacratissimae
suae, maiestati contra spectabilem et magnificum dominum comitem
Nicolaum de Frangepanibus etc. banum humillime praesentatorum, seriem suae legationis una cum uteris et decreto suae maiestatis.
Similiter praenarrati domini commissarii praesentarunt sacratis
simae caesareae regiaeque maiestatis literas credentionales simul et
plenipotentiales cum annexis propositionibus eorundem dominorum commissariorum, in quibus quidem sacratissimae suae maiestatis Uteris
fidelibus statibus ac prdinibus suis eadem sacratissima maiestas sua
-clementer demandat, quod ex quo praenarratum dominum Nicolaum de
Frangepanibus etc. banum, pro nunc aliquantisper in aula sua caesarea
manere voluerit- neque munia officii banalis per eum ex absentia exe-
308
qui possint, ut praenarratos dominos commissarios ad capessenda gubernacula regni tanquam delegatus plenipotentiarios recipere muniaque
et functiones ipsis delegatas obire, ad emolumentum totius regni faci
litate et obsequio, sacratissimae suae maiestati debito, ordinationibus
eorum et moderationibus iuxta delegatam iisdem provinciam iidem status
ac ordines sese accomodare velint et debeaift, quos quidem sacratissimae
suae maiestatis plenipotentiarios commissarios universi status ac ordines
iuxta benignam commissionem maiestatis suae ea qua par est reverentia acceptant et pro plenipotentiariis commissariis agnoscunt.
Verum cum praetitulatus dominus banus tantum abest, ut ad
priora gravamina et querelas statuum ac ordinum contra se in proxime
praecedenti congregatione regni et oretenus propositas et suae maiestati
in scriptis transmissas sese accomodasset aut emendasset, ut finita praemissa generali congregatione multo maiora contra libertates et praerogativam nobilitarem pcrpetrasset, qua de causa iidem status ac ordines
prim et ante omnia de tollendis totalite.r gravaminibus ipsorum et
substituendo alio novo bano modo infrascripto medio eorundem dominorum commissariorum sacratissimae suae maiestati humillime injercedere voluerunt.
Resolutio
s t a t u u m o r d i n u m r e g n o r u m C r o a t i a e et S e l a v o n i a e
adpropositiones illustrissimorum
dominorumsacrae
c a e s a r e a e regiaequ*e m a i e s t a t i s commissariorum.
Fideles status ac ordines regnorum Croatiae et Selavoniae inprimis
intellecto a generoso magistro Stephano Patachych de Zaiezda prothonotario horum regnorum et ad sacratissimam caesaream regiamque maiestatem, dominum dominum et regem ipsorum clementissimum, ex
proxime praecedenti generali congregatione delegato nuncio eiusdem
sacratissimae maiestatis suae benigno et plusquam paterno in reliquias
horum regnorum affectu, praesertim ubi saeratissima maiestas sua in
negotio gravaminum et querelarum horum regnorum contra spectabilem
et magnificum dominum Nicolaum de Frangepanibus etc. banum humil
lime propositarum sese et per speciales suas literas et per eundem nuncium clementer resolvisset eisdemqe gravaminibus re ipsa remediaturam
benigne obtulisset, prout etiam sine mora reverendissimum dominum
Ioannem Thelegdi episcopum Nitriens'em locique eiusdem perpetuum
comitem et illustrissimum dominum Sigismundum Fridericum a TrauthmonstorfF liberum baronem in Negaw, Burgaw, Grleichenpergh et Toczenpoch, confiniorum huius regni Selavoniae generalem et arcis Graecensis supremum capitaneum, praeterea magnificum Paulum Appony de Nagy-Apon,
consiliarios et plenipotentiarios commissarios suos in praemisso gravaminum
et querelarum negotio et ad capessenda gubernacula horum regnorum ad
eosdem fideles status ac ordines benigne ablegasset, pro qua quidem
sacratissimae suae maiestatis tam pia et tanto principe in suos fideles
309
subditos digna benignitate ac dementia paternaque cura et solicitudine
universi status ac ordines praefatorum regnorum fortunas, aras, sanguinem et vitam ipsam cum constanti fidelitatis ipsorum debita oblatione
sacratissimae suae maiestati bumillime perpetuo vovent ac dedicant
praeiiarratosque eiusdem sacratissimae maiestatis suae plenipotentiaries
ooimnissarios cum debita reverentiam (ut par est) acceptant.
Verum cum tantum absit, ut memoratus dominus banus tot manifestissimis querelis regnicolarum et publice in proxime praemissa praecedenti generali congregatione ipsorum coram eodem verbis propositis et
sacratissimae suae maiestati in scriptis transmissis de se aliquam futurae emendationis et cum statibus ac ordinibus regni instar aliorum banorum gloriosissimiae reminiscentiae debitae accordationis spem dedisset,
quod statim finita praemissa generali ^congregatione nobilem Ioannem
Krusselium, sacrae regni Hungariae coronae fiscalem et directorem cau.sarum regalium etc., in dicta causa inauditum, absque ulla iuris et iustitiae forma, ex solo praeconcepto odio et rancore, quod videlicet virginis
Erdeodianae, per eundem dominum banum repudiatae, causam in foro
spirituali coram capitulo ecclesiae Zagrabiensis defendisset, ex eodem iudicio descendentem dirissimis verberibus et vulneribus affectum vinctum
in castrum suum Greben transmisisset, quern ipsemet paulo post insecutus
cum carnifice miserabiliter torqueri et supra onmem tyrannidem excruciari fecisset, inquirendo per eundem carnificem in vitam etiam quorundam magni nominis virorum sacratissimae maiestatis suae fidelium subditorum. Quem quidem Krusselium sacratissima maiestas sua ex innata
sua dementia et benignitate (licet antea crimine laeae maiestatis notatum)
per strictissima sua mandata et decreta dicto doniino bano manumittendum et emancipandum commisisset, idem tamen Krusselius ita afflictus
et excarnificatus in hodiernum usque diem contra apertissimam suae ma
iestatis voluiitatem in tam dirissima captivitate servaretur, ut nullus neque
corporis, neque animae curandae gratia etiam ex religiosis ad ipsum admitteretur adeo, ut ianr in desperationem ipsam prolapsus certo feratur,
quod quidem factum omnem barbaricam tyrannidem superare videtur.
Sed et aliis praecipuis nobilibus personis idem dominus bairas mi
ll itari assuetus fuisset, prout expressissime in manu sua scriptis Uteris, ad
.egregium Gabrielem Bukovachky, vicecomitem comitatus Zagrabiensis, in
negotio arestati caballi cuiusdam datis, et Stephano G-ereczy, exactori contributionum comitatus Varasdiensis, nisi pedites regni, qui arcem suam
Greben custodirent, contributione comitatus exsolveret, quod eosdem pe
dites regni ad domos et curias nobilitares utriusque illorum expedire
vellet, prout certis etiam nobilibus personis bona haereditaria ipsorum
occupasset.
Quemadmodum etiam nobiles personas, conductitios stipendiarios,
regni vaivodas, sine praescitu eiusdem regni, sub frivolo quodam praetextu, neque citatos neque iuris ordine convictos captivari et non secun
dum iura ac consuetudmem patriae, sed medio sultezy 1 ) Carolstadiensis
-1 Sultezius = njem. Schulteiss.
310
pro libitu suo contra eosdem i us ibi defacto pronunciari fecisset, qui
tamen etiam in ipso qualicunque iure tanquam insontes eliberati essent
Verum certa stipendia non solum eorundem vaivodarum, sed el
aliorum gregariorum peditum, quos status ac ordines regni propria pecunia ad defensionem patriae intertenerent, partim idem dominus banus,
partim vero certi capitanei sui pro se ipsis levassent, iidem vero pedites
pannosi et fame epecti, ob subtracta ipsis stipendia in defensione confiniorum officis ipsorum satisfacere minus possent, quibus ut ademptum
stipendium ex rebus mobilibus vel iuribus possessionariis ipsorum, qui
praemissa stipendia pro se ipsis convertissent, vigore articuli regni per
vicecomites ut refundantur, regnicolae dignum esse ducunt et statuunt,
praesertim cum iidem conductitii pedites regni, tam pro se, quam pro
peditibus banalibus (qui omnino nulli aut* pauci sunt) in praemissis confiniis banalibus perpetuas excubias agere debeant et neque praemissus
dominus banus in stipendia ipsorum, alias ex contributioue reliquiarum
horum regnorum illis solvcnda, ali quod ius habuerit.
Ut interim taceantur praetitulata confinia banalia, quae tempore
aliorum banorum nostra memoria fuerunt ex fundamento aedificata, adeo
esse collapsa, ut vix miles in eisdem stationem suam habere, ne dum
hosti ingruenti resistere possit.
Accedit pulveris tormentarii et aliarum munitionum extremus defectus, quam quidem munitionem cum sufficienti pulvere tormentario ad
instantiam fidelium statuum ac ordinum, licet sacratissima maiestas sua
non ita pridem ad eadem confinia banalia una cum haud contemnenda
summa pecuniae ad aedificationem praesidiorum Berkussevinae et Littavaiiich clcmenter administrae fecerit, sed quonam haec omnia idem do
minus banus extra destinatos per maiestatem suam usus coiiverterit,
nescitur.
Quae licet omnia cum prioribus querelis et gravaminibus statuum
et ordinum horum regnorum, sacratissimae maiestati suae iam humillime
praesentatis, per eundem dominum banum contra manifestissima iura,
privilegia ac hbertates horum regnorum, quae ille observare strictissimo
iuramento astrictus fuisset, perpetrata sint, hoc ipsum tamen, certe gravissimum et intolerabile, ubi" videlicet idem dominus banus non solum
primarias familias huiusce patriae, verum etiam totum comitatum Varasdiensem, qui praeeipims est horum regnorum, manifestissimae perduellionis insimulasset et accusasset, super qua quidem sinistra et minus vera
dilatione sua universitas eiusdem comitatus Varasdiensis cum tota familia
dominorum comitum Ercodi, sic etiam dominus Georgius perpetuus
comes a Zrinio solenniter protestarentur, ut suo tempore causam praemissam contra annotatum dominum banum cum poena talionis prosequi
possint.
Quare cum tam ex praescriptis, quam praecedentibus et aliis etiam
infinitis gravaminibus ac rationibus inter status ac ordines horum reg
norum et ipsum dominum banum intestina odia ac dissidia tam alte ra
dices fixe runt, ut nullus sit modus neque ratio amplius cum ipso con-
311
veniendi, sacratissimae maicstati suae, tanquam domino et regi ipsorum
clementissimo, iidem fideles status ac or dines iterum at que iterum humillime supplicant: et quemadmodum caetera universa sua regna ac
provincias cum summa dementia et iustitiae moderatione administrat, ita
hoc quoque perpetuo fidele ac catholicum regnum per talem banum gubernare et administrare dignetur, qui memor officii et iuramenti sui
privilegia, libertates ac immunitates fidelium regnicolarum non ita temere
vjolare praesumat, sed illibate conservet, qui cum fidelibus statibus ac
ordinibus non capitales inimicitias, sed mutuum amorem, pacem et concordiarn colat, et se tanquam caput a membris am ari patiatur, qui iuxta
exigentiam officii sui praesidia banalia non ad extremam desolationem
venire permittat, sed collapsa etiam restaurari curet et in eisdem illos
quingentos milites banales, quos Asua maiestas solvit (qui iam admodum
pauci sunt) integre in suis stationibus conservet, penes quern denique
non solum pro defensione et conservatione regni in avita fidelitate sa
cratissimae maiestatis suae, verum etiam data occasione extra terminos
etiam regni universi status ac ordines sub felicibus auspiciis sacratissi
mae maiestatis suae fortunas, sanguinem et vitam ipsam effundere non
dubitent.
Atque haec sunt, quae ' status et ordines regnorum Croatiae et
Sclavoniae ad propositiones praetitulatorum reverendissimi domini Ioannis
Thelegdi episeopi Nitriensis locique eiusdem perpetui comitis et illustrissimi domini Sigmundi Friderici a Trautthmonstorff liberi baronis in Negaw,
Burgaw, Gleichenpergh et Toczenpoch, confiniorum huius regni Scla
voniae generalis et arcis Graecensis supremi capitanei, praeterea magnifici Pauli Appony de Nagy Appon, consiliariorum etplenipotentiariorum
commissariorum, unanimi voto et consensu praesenti scripto respond ere,
hoc ipsumque scriptum sacratissimae caesareae regiaeque maiestati,
tanquam domino et regi ipsorum clementissimo, medio eorundem dominoruin commissariorum cum demissa et effectiva ipsorum intercessione
praesentare superin deque primo et ante omnia optatum clem ens ac
benignum responsum expectare humillime voluerunt. Datum in generali
congregatione eorundem statuum ac ordinum regnorum Croatiae et Scla
voniae in civitate libera regia Varasdiensi pro die octava mensis novembris celebrata anno domini millessimo sexcentesimo vigimo primo. s. nov
Quo quidem scripto saepefatis dominis plenipotentiariis commissariis praesentato, iidem status ac ordines regni pro communi bono et
permansione patriae infrascriptos articulos statuerunt:
E t primo quidem ad propositionem eorundem dominorum com
missariorum iidem domini status ac ordines ratione publicationis mo"netae statuunt ac decernunt, ut quemadmodum in vicinis provinciis
quaevis imperialis moneta curreret, sub eodem valore in ambitu quo
que horum regnorum sub amissione rerum venalium accipiatur.
Deinde quoniam sacra caesarea regiaque maiestas praesidium
Petriniense, quod extremam ruinam minatur, . vel" in priori, vel vero
in alio idoneo loco ex fundamento aedificari facere benigne intendit, proinde ,
312
ad propositionem eorundem dominorum commissariorum pro videndo
et eligendo eiusdem praesidii commodo loco penes illustrissimum dominum confiniorum huius regni Sclavoniae generalom capitaneam et
suae maiestatis ad id delegandos commissarios eliguntur ex parte horum
regnorum reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis cum praeposito Zagrabiensi, 1 ) magnificus Petrus Rattkay, Gregorius Petheo,
Stephanus Gereczy et Nicolaus Megiurechky.
Quantum vero ad subsidium regni pro praemissa nova erectione
Pethriniensis attinet, iidem status ac ordines, prout antea, sic et nunc
quoque (cum pecunia parata auxilio esse non possint) laboratores pro
modulo facultatum suarum administrabunt.
Interim ad Petrinenses indagines deputantur comitatuum Zagra
biensis et Crisiensis (extra processum i omper, qui Dravae advigilabit) illi omnes processus, qui pro hoc anno laboratores non administrarunt.
Ad reaedificationem vero fortalitii Pleter deputantur bona castri
Selin.
Ad fortificationem similiter episcopalis praesidii Pokupzky depu
tantur bona eiusdem episcopatus Zagrabiensis.
Pro revisione autem Colapianorum confiniorum et conscriptione
ac inventatione munitionum in eisdem existentium expediuntur egregii
Nicolaus Tompa et alter Nicolaus Megiurechky.
Praeterea ad custodienda vada Dravana deputantur ducenti haramiae regni, quos dominus capitaneus regni eodem cum sufficienti
vicegerente suo ablegabit, quibus quidem peditibus exactores statim
stipendium numerabunt.
Tempore vero ingruentis necessitatis alicuius (quod deus avertat)
universi status ac ordines regni ad requisitionem praemissorum domi
norum commissariorum, non obstante unius vel alterius absentia, iuxta
priorem limitationem regnicolarum personaliter insurgere et penes alterum ipsorum militarem sub poena in eisdem articulis constituta teneantur.
E t quia plurimi regnicolarum contributionem regni hactenus administrare ad destinatos terminos neglexerunt, ideo statutum est, ut
omnes ordines regni praemissas contributiones praecedentis anni usque
e. dec. ad festum beati Nicolai Confessoris et Episcopi exactoribus solvant.
alioquin contumaces elapso ipso festo per iudices nobilium penes extradatas et praeceptorias regni in dupla ad regni necessitatem convertenda
vadientur.
Praeterea cum hactenus capitaneus regni nullos exploratores habuerit, sine quibus confinia persistere haud possunt, ideo ad intertentionem
eorundem deputantur ex dacio regni ad singulos annos centum noreni
Renenses, quod quidem dacium regni, cum omnino utile statibus ac ordinibus videatur, in comitatu autem Zagrabiensi discordiae sint inter exac!
) Baltazar Naoulvi.
313
tores, Iâurentium videlicet Drenoczy et Georgium Mattuz, ideo ex quo
Drenocium iidem status ac ordines regni constituerint in exactorem,
eundem modo etiam in praemisso officio conformant. A Georgio vero
Mattuz exigent rationem reverendus dominus praepositus agrabiensis, 1 ) Thomas Mikulych, Gregorius Sugnetych et Michael Vernich,
qui deinceps a praemissa exactione cessabit. Interea camera nomine regni
requirenda erit de faciliori modo exactionis praemissi dacii medio tricefiimatorum.
Articulum de liquidis debitis editum status ac ordines propter plurimofe excessus sic intelligere deinceps volunt, ut posthac prius appellatio transmittatur in sedem iudiciariam comitatus et revideatur et sic
postea executio subsequatur.
Pro expensis Viennensibus Casparis Barilovych nonaginta quinque
floreni hungaricales depuntatur ex contributione regni per unum florenum
x bonis castri Krapina et Chaszarvara solvi debendi. Similiter prothonotario regni pro honorario deputantur ex dacio . regni trecenti floreni
hungaricales.
Praeterea ad sustentationem equorum dominorum commissariorum
deputantur sexaginta plaustra foeni et centum metretae avenae ex aerario
regni persolvenda.
Pro iniurio>o verbo per magniflcum Nicolaum Draskovych egregio
Michaeli Boynichych in regno publice prolato, idem Nicolaus Drasko
vych in emenda linguae, centum videlicet florenos hungaricales ipsi soli
laesae parti cedendos, omnibus iuridicis remediis postpositis ex bonis
immobilibus, vel parata pecunia per unum ex iudicibus nobilium persolvendum convincitur.
Praesentatae sunt literae privilegiales sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis pro parte consortii sive cehae sartoriae civitatis Varasdiensis, in eo videlicet, ne deinceps pro alienis debitis arestari possint
in regno, quae acceptantur. Iudex tamen praemissae civitatis externis
creditoribus absque delatione et tergiversatione satisfaction em impendere
teneatur imposterum.
Postremo praetitulatus illustrissimus dominus Sigismundus Fridericus a Trautmonstorff, liber baro in" Negaw, Burgaw, Gleichenpergh et
Toczenpoch, confiuiorum regni Sclavoniae generalis et arcis Graecensis
ac praesidii Pethriniensis supremus capitaneus, sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis secretus consiliarius etc. ob praeclara eiusdem domi
militiaeque, praesertim vero in reliquiae horum regnorum cumulatissima
merita ab universis statibus ac ordinibus praefatorum regnorum ultro,
sponte ac benevole in verum et legitimum membrum ac concivem horum
regnorum (deposito per eundem publice coram statibus ac ordinibus ac
praeallegatis sacratissimae suae maiestatis reliquis plenipotentiariis commissariis solenni iuramento) cum summa congratulatione receptus et
acceptatus est.
Patachych de Zaiezda, prothonotarium regni.
l
) Baltazar Naulv.
314
Prothocolla congr. II, 175190, . . arhivu Zagrebu.
Kukuljevi, Jura regni 77, 7782.
186.
10. jaouara 16 :2. U Beu.

Kralj Ferdinand
II. pozivlje hrvatski sabor, da posije svoje poslanike

sabor , sazvan za 3. aprila u Sopron.
na
Ferdinandus etc.
Reverende, honorabile, spectabiles, magnifici, egregii ac nobiles r
prudentes item circumspecti, fideles nobis dilecti.
Cum nos inde ab initio felicis inaugurationis nostrae nihil magis
aut prius in votis habuerimus, quam ut inclitum olim et florens Hungariae regnum, nunc iam tarn hostili furore, quam etiam assidua domestica
iactatione enervatum, quo iterum pristino nitori restituoretur, in optata
pace et publica tranquillitate conservassemus, hinc exortos etiam et
praeter omnem nostram expectationem in eodem regno nostro Hungariae ante triennium suscitatos intestinos motus pro innata nobis pietate
et dementia plus quam paterna, publicae saluti in hoc consulere cupientes,.
maluimus per transactions media sopire, quam salutem et perman.sionem
eiusdem regni in discrimen coniicere. Sublatis itaque tandem per pacificam compositionem dissensionibus, quo commodior regni status per nos
ordinari ac in optata quiete conservari possit, generalem universis statibus et ordinibus eiusdem regni nostri Hungariae partiumque ei subieci. apr. tarum diaetam ad dominicam Quasimodo, hoc est tertium diem secuturi
mensis aprilis anni praesentis sexcentesimi vigesimi secundi supra millesimum, ad civitatem nostram Soproniensem clementer indicendam et
promulgandam esse duximus eique, deo propitio, in propria nostra per-:
sona praeesse decrevimus. Quare fidelitati vestrae harum serie clementer
ac firmiter committinus ac mandamus, ut ad diem praefatum sine ulla
excusatione Sopronium certos ex vobis nuncios vestros, pacis unitatisque
studiosos, mittere, qui illic una cum dominis praelatis, magnatibus ac
nobilibus caeterisque statibus ac ordinibus dicti regni nostri Hungariae
partiumque ei subiectarum de iis omnibus, quae ad ulteriorem et publicam eiusdem regni nostri tranquillitatem et permansionem accomodatissima videbuntur, tractare et in medium consulere, postpositisque privatis negotiis, omnino iisdem comitiis interesse debeant. Secus sub poena
decreti non facturi. Datum in civitate nostra Vienna die decima mensis
ianuarii anno domini MDCXII.
Terdinandus.
Valentius Leepes,
315
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 14. marta
u kr. zcm,. arkivu u Zagrebu; Prothocolla congr. II,
192-193.
1622.
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom ove pozivnice na

adresu magnifico Francisco Keglevith de Buain, dapifero nostro" etc.
u arkivu Jugoslavenske akademije u ZagrebuOvaki su poziv dobili jo i ban, ostali velikai i biskupi te kr. slob.
gradovi.
187.

Kralj Ferdinand II. javlja hrvatskom saboru, da je s erdeljskim knezom
Gavrom Bethlenom i njegovim privrzenicima u Ugarskoj utanaio mir.
Reverende, spectabiles, magnifici, egregrn et nobiles, prudentes
item et circumspecti fideles nobis dilecti. Nihil nobis unquam magis in
optatis fuit, quam a deo optimo eommissa nobis regna et provincias
quiete et paate gubernare, occulto tamen dei iudicio evenit, ut in ipso
regiminis nostri primordio, nullam nos motibus causam praebentes, tot ac
tarn variae perturbationes bellorumque discrimina exorta fuerint magnisque populorum cladibus sedari potuerint. Cum autem alieni nos semper
ab intestinis hisce cladibus fuerimus ac miseratione, innoxiae plebis inducti pacem bello praetulerimus, ne regnum nostrum Hungariae, satis
alioquin ob vicinitatem potentissimi hostis attritum ulterius porro tarn a
nostro, quam ab adversante exercitu attereretur, quietem ac salutem po
pulorum nostris commodis praeferendo, pacem cum principe Transilvaniae et Hungaris ipsi adhaerentibus conclusimus. Id vero fidelitatibus
vestris idcirco per commissarios nostros publicatum voluimus, ut illis
quoque depositis, si quae hucusque viguissent, animorum dissensionibus
publicae quietis ac tranquillitatis fructum uberem percipiatis. Si quae vero
discordiarum semina etiamnum inter vos superessent, ea tempore generalium regni Hungariae comitiorum facile deo propitio sopiri ac componi
poterunt, quibus in reliquo gratia et dementia nostra caesarea et regia
semper benigne propensi manemus. Datum in civitate nostra Vienna
die 18 mensis ianuarii anno domini MDCXXII.
<_.
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 14. marta 1622u kr. zem. arkivu; Prothocolla congr. II, 11192.
316
188.
21. februara 1622. U Varadinu.
Kraljevski povjerenici, njitranski biskup Ivan Telegdy i Pavao ,
stavljaju kaptolu zagrebakomu do znanja, da odgadjaju hrvatski sabor
sazvan u Varadinu za W. februara na 14. marta.
Reverendi domini et amici nobis observandissimi, salutem et offieiorum nostrorum eommendationem.
Licet generalem inclitorum statuum ac ordinum horum regnorum
congregationem ad decimum sextum praesentis mensis diem in hac civitate regia Varasdiensi ex benigna sacrae caesareae regiaeque maiestatis,
domini domini nostri clementissimi, annuentia publicaverimus, quia tamen
ob interceptum castrum Greben et exinde subortos quosdam tumultus
pro eodem termino praemissa congregatio commode celebrare minime
potuerit, quapropter ut fti hac parte et benignae sacratissimae caesareae
maiestatis voluntati satisfiat et occurrentibus necessitatibus horum reg
norum consulatur, et denique, ut advenientibus forte regalibus Uteris diaetam Hungaricam publicantibus nuiicii regni mature eligantur, generalem
universorum statuum ac ordinum horum regnorum congregationem ad
decimum quartum et alios immediate sequentes dies proxime futuri
mensis martii in ista civitate libera regia Varasdiensi publicandam et
celebrandam decrevimus. Quare reverendas dominationes vestras nomine
quidem nostro requisitas, authoritate vero praenominatae sacrae* caesa
reae regiaeque maiestatis serio admonitas esse voluimus, ut ad praefixum generalis congregationis locum et diem speciales nuncios vestros
transmittere, medio quorum clementem sacratissimae suae maiestatis mentem et voluntatem intelligere velint. Quas et feliciter valere exoptamus.
Datum in praescripta civitate Varasdiensi vigesima prima die februaru
anno domini 1622.
Reverendarum dominationum vestrarum servitores et amici
electus episcopus Nittriensis,
Paulus Appony.
A tergo: Reverendis dominis N. et N. capitulo ecclesiae Zagrabiensis etc. dominis et amicis nobis observandissimis.
Original s dva prstenom utisnuta peata u arkivu. kaptola zagreba
koga ; Acta antiqua fasc. 84 nr. 1.
317
189.
Nadbiskup ostrogonski Petar Pzmny podastire kralju Ferdinandu
II.
svoje mnijenje osvojenju Grebengrada molbi udovice Petra Drakovia.
Sacratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine clementissime. Fidelium et devotorum servitiorum etc.
Bmas maiestatis vestrae sacratissimae literas, primas quidem die
decima septima labentis mensis februaru civitate JRottenman, alteras
vero vigesima tertia die itidem nunc currentis mensis in Merzuschlogh
datas, die hesterna, hoc est vigesima quarta februaru, simul accepi,
quibus partim negotium interceptae in Sclavonia arcis Greben, partim
libelli supplices viduae Petri Draskovith inclusa fuerunt. Accurate itaque
utrumque negotium consilium Ungaricum expendit, demissam opinionem suam maiestati vestrae sacratissimae transmittit.
Quantum itaque ad interceptam arcem Greben attinet, licet ad
authoritatem spectare videretur, ut absque cunctatione, vis vi statim repelleretur, eo potissimum respectu, quod publicata iam in regno pace,
invasio ilia attentata et peracta fuerit, ad evitanda tamen alia incommoda, quae ex armorum strepitu emergerent, praesertim cum pax nuper
conclusa necdum consolidata sit, et commissarii maiestatis vestrae in
potestate Batthianii versentur, armis agendum non videtur, praesertim
cum ex Uteris commissariorum in Sclavonia existentium liquido non
constet, cuiusnam instinctu Turkovich ille, qui per servitores domini
bani lacessitus esse scribitur, interceptionem illam perpetraverit. Unde
expediens videretur, si maiestas vestra sacratissima dominis commissariis, nunc in Sclavonia constitutis, hanc rem ulterius indagandam demandaverit (!). Turkovich autem ille, tamquam persona privata, iuxta
leges regni, pro demerito puniri poterit, atque ut ea de re commissarii
consultationem instituant cum primariis viris Sclavoniae, iniungendum.
Proinde satius yideretur, ut maiestas vestra sacratissima alias rationes
ineat contentationis domini bani, quam armis recipere arcem, quae ex vi
capitulationum Batthianio restitui debuisset, etiam absque hac interceptione. Ut autem haec interceptio arcis, post pacem initam facta,
iure mediante castigetur, omnino consultum erit. Ideoque iniungendum
et illud commissariis, ut modos ac rationes, quibus id fieri debeat, accurata consultatione praemissa, maiestati vestrae perscribant. Rustici porro
ipsi in Greben, praesidiariis iuramento obstricti, habita cum dominis
commissariis mutua intelligentia, per dominos generates capitaneos, placide sopiendi erunt.
Praeterea ad dominum Eszterhazy maiestas vestra scribere dignabitur, quatenus ipse suo nomine Batthianio factum hoc exprobret,
quod contra pacis capitulationes arcis interceptionem admiserit. E t nisi
violatarum conditionum pacis castrique intercepti culpam ad se trahere
velit, ut omnia rite et ordinate nant, arcem illam remittat et per maims
318
eorundem commissariorum resignationem restitutionem ibi fiendam
expectet. Aut si ad hoc induci non posset, ut saltern per literas, ad
maiestatem vestram dandas, sese excusaret semetipsumque humiliando
super commissis veniam peteret. E t hoc quidem ipse dominus Eszterhazy ex authoritate commissionis sibi impositae facere poterit.
Supplicationem porro relictae dominae viduae magnifici quondam
Petri Draskovich quod concernit, siquidem ad unius partis instantiam
executio admitti non solet, nisi audita quoque parte adversa, iniungendum igitur a maiestate vestra videretur supremo comiti Varasdiensi, ut
iuxta brevissimum processum, de violentiis editum, iuris ordine iustitiam supplicanti impendi faciat. Et haec ad benignum maiestatis vestrae
eacratissimae mandatum, ex consilio Hungarico submittens de reliquo
me gratiae eiusdem demisse commendo. Datum Viennae die vigesima
quinta mensis februaru anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo
.secundo.
Maiestatis vestrae sacratissimae
humillimus capellanus
archiepiscopus Strigoniensis.
Original s prstenom utisnutim peatom . ugar. zem. arkivu u
Budimpeti; Literae archiepiscoporum nr. 9.
190.
14. i slijedeih dana marta 1622. U Varadinu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
*
A r t i c u l i u n i v e r s o r u m s t a t u u m . ac o r d i n u m r e g n o r u m
' C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e in c i v i t a t e r e g i a V a r a s d i e n s i p r o d e c i m a q u a r t a
et a l i i s i m m e d i a t e s e q u e n t i b u s d i e b u s m e n s i s m a r t i i
anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo secundo
c e l e b r a t a e d i t i.
Primo per praenominatos dominos commissarios exhibitae sunt statibus ac ordinibus regni binae sacratissimae caesareae regiaeque maies
tatis, domini domini et regis ipsorum clementissimi, literae, quarum utrarum
tenor talis est, (gl. gore br. 186 i 187). Quibus quidem utrisque humillime
intellectis, iisdem fidelibus statibus ac ordinibus regni laetissimo stabilitae
ac confirmatae tandem pacis hungaricae nuncio nihil gratius aut exoptabilius accidere potuisset. Ubi vero eadem sacratissima sua maiestas quasvis privatas dissensiones atque discordias ad proxime futuram regni
Hungariae diaetam reiiciendas esse benigne intimat, iidem quoque status
huiusmodi paternae suae maiestatis admonitioni ac voluntati humillime
acquiescentes, universa gravamina et querelas ipsorum tam priores, quam
319
hisce superioribus diebus eidem sacratissimae suae maiestati nomine
huiusce regni contra spectabilem ac magnificum dominum Nicolaum de
IVangepanibus, perpetuum comitem a Thersacz etc. banum humillime
porrectas (de quibus adhuc nullam resolutionem habere potuerunt) in
praemissa generali Hungarica diaeta per modum publicae querelae medio
delegatorum nunciorum suorum generosorum, videlicet Gregorii Petheo
*de Gherse, vicecomitis comitatus Varasdiensis, Thomae Mikulich de
Brokwnowcz et Petri Spolarich proponenda et serio tam apud sacratissimam caesaream regiamque maiestatem, quam status ac ordines regni
Hungariae urgeuda esse volunt et statuunt. Illudqtie omnino eisdem
nunciis regni enitendum et efficiendum esse committunt, ut sub eadem
diaeta alia idonea persona pro bano denominetur et praeficiatur,
quo tam ob praemissa suae maiestati porrecta gravamina, quam vero
interea temporis inauditum contra Ioannem Krusselium, alias directorem
caufarum regalium et sacrae regni Hungariae coronae fiscalem, nobilem
autem civem patriae huiusce per eundem dominum banum iustitiarmm
scilicet regni contra omuem iustitiae et aequitatis formam perpetratum
casum nullatenus ulterius praenominati bani indirectum gubernium ac
tyrannidem tollerare possint aut velint.
Quibus quidem nunciis infrascripta instructio sub sigillo regni tam
de publicis, quam privatariim supplicantium personarum negociis dabitur.
Pro expensis autem eorundem nunciorum ex praecedenti contributione unius floreni hungaricalis deputantur floreni hungaricales sexcenti,
quodsi tamen amplius aliquid forte in protractione diaetae competenter
xposuerint, id per regnum eisdem refundetur.
Ad intertentionem haramiarum regni universi status ac ordines
sponte et benevole a singulis fumis per sex hungaricales florenos, medietatem videlicet ad festum sanctissimi Corporis Christi, residuum26. maja
vero ad festum beati Michaelis Archangeli sub poena dupli contribuent.29.eept.
Laboratores ad refectionem ruinarum Petriniensium universi pro
cessus comitatuum Zagrabiensis et Crisiensis,, excepto processu Pomper,
duos manuales laboratores vel vecturam, prout antea, administrabunt.
Comitatus autem Varasdiensis una cum processu Pomper similiter
duos laboratores a singulo fumo iuxta publicatas regni per processus
administrabunt.
Bona autem dominae Gregurianczianae castri Zomzed currules
laboratores fratribus capucinis Zagrabiensibus vecturam administrabunt.
Ad fundationem vero novi praesidii Petthriniensis universi status
ac ordines regni de novo extra proxime destinatos laboratores ad duodecim dies in loco laboratores continuandos ad decimum quintum diem 15.
proxime futuri mensis maii sub poena a singulo fumo laboratores, pro ma-auna quidem die per denarios quinquaginta extorquendos, exceptis bonis
prothonotarii regni, omnes status ac ordines transmittere debeant, cum
quibus iudices nobilium cum suis processibus aderunt.
In Zagrabiensi et Crisiensi comitatibus praescriptos laboratores
iustrabit egregius Christophorus Mikulich, iudex nobilium comitatus Za-
320
grabiensis, in Varasdiensi autem egregii Franciscus Puhakoczy et Ga
briel Fodroczy.
Praetitulati tamen laboratores ad limitationem termini per dominum
generalem huius regni Sclavoniae expediendi erunt.
Ratione vero reparationis viarum publicarum deputatur prothonotarius regni, qui iudices nobilium, si qui in officiis suis negligentes fuerint, vadiabit in bonis mobilibus.
Porro cum de rebus aureis et argenteis ac aliis mobilibus oppignoratitiis variae controversiae sint in regno, quomodo redimi et eliberari
debeant a depositariis praesertim non existentibus uteris aliquibus impignoratitiis, statutom itaque est, ut huiuscemodi res mobiles oppignoratae eadem plane via et processu redimi et recuperari possint ac de
beant, qua bona haereditaria oppignorata iuxta articulum huius regni
Sclavoniae. Quae si per depositaries non producerentur neque restituerentur, extunc pro valore rerum earundem mobilium, sufficienti tamen
testimonio vel iuramento partium, recuperando ex parata pecunia vel
bonis mobilibus et immobilibus, vendibilibus et fructuosis depositariorum,
vicecomes quibusvis iuridicis remediis obstare non valentibus admissa
duntaxat unica appellatione in sedem iudiciariam comitatus damnificatis
plenariam satisfactionem impendere debeat et teneatur.
Quoniam praeterea multae querelae instituantur contra mercatores
huiusce patriae, qui res mercimoniales vendere charo precio, pecuniam
autem viliori accipere solerent, ideo imposterum sub ammissione rerum
mercimonialium universas res mercimoniales pro antiqua moneta in eodem
precio, prout antea, pro nova vero moneta prosequi altero tanto precio
vendant. Secus facientes autem institores vel abscedant regno, vel vero
merces amittant ipso facto.
Tallerus autem et aureus ducatus iuxta valorem pro tempore et
incrementum suum, instar novae monetae negoeiatoribus pro mercibus
detur.
Denique cum Georgius Mattuz, aliter Czinoberzky, ends civitatis
regiae Zagrabiensis, alias dacii regni exactor, in exactione eiusdem dacii
ftorenis hungaricalibus trecentis et ultra per deputatos statuum ac ordinum regni rationum exactores sit convictus, ideo ex eisdem illos centum
ftorenos Rhenenses ad exploratores Turcicos deputatos domino capitaneo
regni, reliquos vero ducentos florenos hungaricales domino Gregorio
Petheo vicecomiti comitatus Varasdiensi s idem Georgius Mattuz una cum
uxore sua etiam cum detentione personae ex rebus mobilibus et immobilibus
ipsorum in territorio dictae civitatis existentibus, per iudicem eiusdem
civitatis et exactores rationum omnibus iuridicis remediis amputatis compellendum dependere et persolvere teneatur, iidemque iudex cum exac
toribus rationum superinde executionem facere sint astricti. Pro verbis
autem iniuriosis praenominatis per regnum deputatis exactoribus prolatis
coram vicecomite suo modo requiratur.
Deputantur ducenti floreni hungaricales reverendissimo domino
321
episcopo Nitriensi 1 ) ad expensas, exquo ad suarn maiestatem proficisci
instituerit; et si quid in suffectione alterius bani apud suam maiestatem
effecerit, bene quidem, sin minus, praemissa constitutio et instructio in
omnibus suis punctis et clausulis pro rato et firmo habeatur, nunciique
suo tempore penes eandem instructionem ad diaetam Hungaricam mature
proficiscantur.
Ad instantiam spectabilis ac magnifici domini Georgii perpetui
comitis a Zrinio ratione redemptionis quorundam bonorum suorum in
Zelina Szent Mikloss egregio quondam loanni Budor pro quodam annulo,
ut praetenditur, oppignoratorum statutum est, ut idem dominus comes
vigore articuli regni de redemptione bonorum oppignoraticiorum editi
penes inscriptionales proeedat.
Nuncii dominorum comitum Sigismimdi, Petri, Wolffgangi, Nicolai
et Thomae iunioris Erdeody protestantur de Uteris quibusdam suae maiestatis, ex quibus manifeste appareret, dominum comkem Nicolaum de
Frangepanibus, alias banum, eosdem dominos comites Erdeody diffamasse
et detulisse apud suam maiestatem super eo, quod videlicet iidem do
mini comites annotato domino bano insidias mortis struxissent, de qua
quidem diffamatione et suspicione universos ac singulos coram toto regno
publice interrogassent et admonuissent, quod si quispiam aliquid huiuscemodi ex regnicolis vel audivisset vel sciret, publice proferre deberet,
quod exquo in toto regno comprobare neque invenire potuit* super eo
etiam iterato protestarentur et sibi literas testimoniales sub sigillo regni
dari petunt.
Similiter tam dominus comes senior Thomas, quam vero Sigismundus et alter Thomas iunior Erdeody et relicta domina Gregoriancziana
una cum multis aliis nobilibus protestantur de multis violentiis et damnis
ipsis in nupera expeditione per dominum Wolffgangum Tersachky et
eiusdem complices stipendiaries illatis.
Ad instantiam generosi Gregorii Druskoczy ratione extructionis
cuiusdam molae per egregium Ladislaum Petheo de Gherse in fluvio
Bednie penes Ztasnocz noviter erectae, quae nociva esse perhibetur,
exmittuntur penes articulum regni egregii Georgius Buziakovich subvicecomes et Franciscus Puhakoczy, iudex nobilium comitatus Varas
diensis, cum certis eligendis per easdem partes arbitris ad revisionem
eiusdem molae nocivae; cuius revisionis totalem seriem ,in primitus celebranda sede iudiciaria comitatus Varasdiensis referre debebunt et penes
eorundem deliberationem praedicta mola destrui debebit.
Ad revisionem etiam molae egregii Andreae de Rudellis in fluento
Plitviczae, quae adeo erecta esse dicitur, ut vadum in via publica, Ka
meni moszt dicta, ob perpetuam inundationem aquarum inhabile reddiderit, iidem subvicecomes et iudex nobilium destinantur.
x
) Ivan Telegdy.
MONUMENTA HIST, XL1I1. ACTA COMITIALIA V.
21
322
Instructio
e o r u n d e m s t a t u u in o r d i n u m p r a em i s s o r u m r e g n o r u m
C r o a t i a e e t S 1 a v n i a e p r a e n o m i n a t i s g e n e r o s i s Gr r eg o r i o P e t h e o d e G h e r s e v i c e m i t i c o m i t a t u s V a r a s d i e n s i s , T h o m a e M i k u l y c h de B r u k o n o c z e t . P e t r o Spol a r i c h e-tc. d e l e g a t i s i p s o r u m n u n c i s a d p r o x i m o f u t u r am
r e g n i H u n g a r i a e S o p r o n i e n s e m d i a e t a m d a t a et as s i g u at a.
Inprimis praemissi nuncii iter sum mature accelerabunt et penes
credentionales literas regni sacratissimae caesareae regiaeque maiestati,
domino domino ipsorum clementissimo, vel locumtenenti eiusdem ac aliis
magnatibus de more sese praesentabunt afflictumque et desperatum
liuiusce patriae statum diligenter enucleabunt et commendabunt.
Deinde locum in regno soli turn, prirnum videlicet votuin pro authoritate huiusce patriae tuebuntur, ita ut catholica religio, prout hactenus
non sine singulari divinae providentiae afflatu in hisce regnis inconcussa
permansit, imposterum quoque illibate conservetur:
Praeterea contributio horum regnorum de veteri lege et consuetudine non alio quam ad intertentionem haramiarum Colapianorum eonvertatur.
In aliis negotiis vero publicum bonum, libertatem et permansionem
patriae concernentibus cum reliquis statibus ac ordinibus regni Hunga
riae pro maturo ipsorum iudicio iidem nuncii conveniant.
Praeterea cum iam annus controvertatur, exquo status ac ordines
horum regnorum sacratissimae caesareae regiaeque maiestati, domino
domino ipsorum clementissimo, tarn per speciales nuncios, quam supplices
libellos ipsorum contra spectabilem ac magnificum dominum Nicolaum
de Frangepanibus, perpetuum comitem a Thersacz etc., alias banum, et
indirectum ac intollerabile ipsius gubernium graviter conquerantur, supplicantes humillime sacratissimae suae maiestati, ut ob respectum constantissimae fidelitatis ipsorum alium talem banum et gubernatorem illis
praeficere dignaretur, qui haec regna in iustitia et aequitate administraret in antiquisque ipsorum privilegiis, libertatibus ae immunitatibus
conservaret suaque maiestas per speciales literas ad status ac ordines
horum regnorum datas huiusmodi quasvis privatas dissensiones ac discordias ad proxime futuram regni Hungariae diaetam reiiciendas esse
benigne voluerit, praenominati itaque nuncii regni praescripta universa
gravamina et querelas tarn sacratissimae suae maiestati porrectas, quam
postmodum subsecutas contra annotatum dominum comitem Nicolaum de
Frangepanibus etc. per modum publicae querelae in diaeta diligenter
proponant et serio instent, ut sub eadem diaeta alia idonea persona pro
bano per suam maiestatem denominetur et praeficiatur, alioquin finaliter
iidem nuncii solenniter protestabuntur, quodsi annotatus dominus Nicolaus de Frangepanibus etc. iterum cum officio banali remittatur, eosdem status ac ordines regni neque in generalem congregationem ad pu-
323
blicationem ipsius venturos, neque contributionem aut laboratores ad confinia
praestaturos, neque denique cum ipso in castra ingruentis alicuius nesessitatis tempore descensuros, imo si deinceps rancore suo contra publicam libertatem et iura regni quippiam attentaret et aliquid adversi
ipsi contingeret, id non statibus et ordinibus regni, sed sibi ipsi imputare
-deberet. Interim vero, ut prothonotarius horum regnorum sub sigillo
regni apud eundem habito, expeditiones iuridicas peragere possit et teneatur, quae pro authenticis habeantur, instabunt.
Postea egregii Ioannis Krussely, alias directoris causarum regalium
ac scrae regni Hungariae coronae fiscalis, nobilis autem civis patriae,
inauditum casum exaggerabunt, et eiusdem innoxii ac in coelm clamantis sanguinis profusi vindicem poenam per status ac ordines Hunga
riae deliberandam, totam videlicet seriem captivationis, vulnerationis,
torturae et carnificinae ac mortis ipsius historice ob oculos ponentes
sollicitabunt, neque ut generalis gratia sive amnistia omnium violentiarum
inclitis statibus ac ordinibus regni Hungariae per sacratissimam suam
maiestatem data in hasce partes regni attrahi possit, effectuabunt.
Denique cum non solum certas praecipuas nobiles personas horum
regnorum, verum etiam illustrissimas familias Erdeodyanam et Zrinianam,
et denique totum comitatum Varasdiensem dictus dominus Nicolaus de
Frangepanibus etc. manifestae infidelitatis arguisset et apud sacratissi
mam caesaream maiestatem sinistre detulisset, ideoque annotati nuncii
hoc ipsum vel publice probari vel poenam talionis inhVigi efflagitabunt.
Similiter in causa quadam illustrissimi domini Greorgii perpetui
comitis a Zrinio contra familiam dominorum comitum a Thersacz iudicialiter iam decisa, verum exequi non permissa, in qua bracchium re
gale etiam intercessisset pro executione eiusdem bracchii regalis; frustra
enim fierent iudicia, nisi debitae executioni demandarentur, instabunt.
Sicut negotium familiae Megiurechky cum Jelachich ratione occupationis et per eundem dominum banum violentae detentionis castelli
ipsorum Lithovanich promovebunt; imposterumque ut in sedibus iudiciariis comitatuum pro violentiis contra futuros banos per querelas vel
alio solito iuris processu procedatur, elaborabunt.
Sic etiam generosum Ladislaum Kerechiny de Kanyafeolde ratione
intertentionis solitorum stipendiariorum per suam maiestatem in praedieto praesidio ipsius Kanyafiilde (alioquin finitimo) et reaedificatinis
eiusdem praesidio commendabunt.
Deinde ne in confiniis Carolstadiensibus in dominio dominorum co
mitum a Zrinio vel aliorum, sic etiam in confiniis regni Sclavoniae in
possessione regnicolarum educillum vini per capitaneos vel praesidiarios
milites deinceps impediatur, effectuabunt.
Ultimatim controversias magnifici domini Casparis K o n y z k y contra
imagnificum dominum loannem Melgreber, relictae magnifici quondam
Petri Draskovich con.tra magnificum dominum similiter Draskovich et e contra si desiderabitur, Michaelis Mindzentii et haeredum
quorum contra reverendissimum dominum episcopum Zagrabiensem et
324
Gregorium Jagatich, Francisci Gregoroczy ratione bonorum demortul
patruelis sui, ut iure vel per compositionem decidantur, promovebunt,
prout etiam civitas regia Zagrabiensis pro relaxatione restantiarum praeteritorum annorum et iterum recuperanda tricesimae pensionis immunitate recommendabunt.
Denique iuxta publica pacta eliberationem nobilium Georgii Patachich, Sigismnndi Orehoczy et Komornik, in captivitate per spectabilem
ac magnificum dominum Franciscum de Batthian contra eadem pacta
etiamnum detentorum, diligenter urgebunt.
Lecta per Stephanum Patachich,
191.
14. marta 1622. U Varadinu.

Hrvatski sabor nalae plemikom sucu upanije zagrebake Krsti Mikuliu, da se pobrine, e bi svaki velika i plemi njegova kotara poslao pod
Petrinju dva radnika.
Nos universitas dominorum statuum ac ordinum regnorum Croatiae
et Sclavoniae egregio Christophoro Mikulitth, iudici nobilium comitatus
Zagrabiensis, salutem cum favore.
Noveris, quod nos in praesenti generali congregatione nostra in civitate libera regia Varasdiensi pro decima quarta die mensis martii
celebrata inter caeteras ordinationes et constitutiones nostras id quoque
concluserimus: ex quo tota moles aggerea praesidii Petriniensis collapsa
sit, ut ad novam fundationem et erectionem eiusdem praesidii Petri
niensis universi status ac ordines regni nullis libertinis exceptis a sin
gulis fumis duos laboratores manuales ad duodecim dies ab illo die, qua
ad locum statutum ad laborandum venerint, computando, in proxime
futuro mense maio, cum videlicet sacrae caesareae regiaeque maiestatis
domini domini nostri clementissimi et inclitae eiusdem provinciae Styriae commissarii una cum nostris ad fundationem praemissi novi prae
sidii Petriniensis advenerint, administrare debeant ac teneantur sub
poena quinquaginta denariorum Hungaricorum in constitutione regni a
singulo neglecto laboratorum pro singulis diebus exigente sancita.
Cum autem iidem deputati domini commissarii ad secundum diem pro
xime futuri mensis maii ad praescriptam novam fundationem Petriniensem Petriniam venire operique manuum adhibere omnino statuerint, pro
eo tibi harum serie committimus, quatenus iuxta exigentiam officii tui
omnes dominos magnates et nobiles in processu tuo existentes requirere
eisdemque vigore praemissae generalis constitutionis nostrae committere.
325
ut ad pretactum secundum diem maii proximo futurum a singulis fumis
duos robustos laboratores manuales ad praedictum novum opus Petriniense ad duodecim dies transmittere debeant et administrare sub poena
in artieulis regni eonstituta, tuque cum eisdem laboratoribus descendere
eisdemque diligenter in laborando invigilare debeas ac tenearis. Secus
etc. Praesentibus etc. Datum in praenominata generali congregatione
nostra loco et die quo supra anno domini millessimo sexcentesimo vigesimo secundo.
Lecta et extradata per prothonotarium
regni. Idem.
A tergo: Egregio Christophori Mikulych iudici nobilium comitatus
Zagrabiensis.
Original s utisnutim peatom kraljevine
Slavonije u arhivu
Jugo
192.
24. marta 1622. U Beu.

Kralj
Ferdinand II. javlja hrvatskomu saboru, da je sabor, sazvan

Sopron za 3. aprila, odgodio na 1. maja.

Reverende, honorabiles, spectabiles, magnifici, egregii ac nobiles,
prudentes item circumspecti, fideles nobis dillecti. Sublatis nuper per
pacificam compositionem intestinis regni nostri Hungariae tumultibus,
praecipua statim cura nobis fuit pro publica regni tranqulitate primo
quoque tempore universis statibus et ordinibus generalem diaetam indicere. Huic celebrandae diaetae terminum tertium diem mensis aprilis'
praefixeramus, quern cum ob vehementes aquarum exundationes et alia
praesentis temporis incommoda, praesertim quoad remotiores comitatus
et partes, brevem fore intelligamus, quo vel in hoc fidelibus regnicolis
nostris apprini43 consulatur, pro celebrandis comitiis primum diem post
futuri mensis maii praefiniendum esse constituimus. Indictam itaque iam
et promulgatam diaetam in suo alioquin loco et vigore relinquentes fidelitatem vestram clementer hortamur vobisque harum serie firmiter
committimus et mandamus, quatenus nuncii vestri, sed et caeteri omnes
isto regno nostro Sclavoniae et Groatiae ad diaetam per regales literas nostras specialiter iam evocati tempestive et quidem ante praefatum primum diem maii Sopronii compareant, ibidem adventum nostrum
ad indictum diem omnino futurum praestolaturi, quo absque longiori de
hine temporis iactura confestim die negotiorum tractatio inchoari et
etiam conclusio votive subsequi possit. De caetero benignum et pater-
326
num erga vos gerimus affectum. Datum in civitate nostra Vienna die
vigesima quarta mensis martii MDCXXII.
Ferdinandus.
Valentinus Leepes,
Suvremeni prijepis uvrten u saborski, zapisnik od 27. aprila
u kr. zem. arkivu u Zagrebu; Prothocolla congr. II, 201202.
1622.
Ovaki su otpis primili jo i ban, ostali velikai, biskupi i kr. slob.

gradovi.
193.
21. aprila 1622. (J Beu.

Ban Nikola Frankopan Tracki moli kardinala Franju
Dietrichsteinay
da zagovara kod kralja Ferdinanda njegove molbe.
Illustrissime ac reverendissime princeps et domine domine mihi
colendissime, salutem etc."
Illustrissima celsitudo vestra literis sacrae caesareae regiaeque
maiestatis cum hisce meis eidem exhibendis intelliget, qualiter praefata
caesarea maiestas benigne se resolverit, quod pro ilia liquidi debiti
summa, pro qua titulo pignoris arcem (xreben a sua maiestate inscriptarn et obligatam habni, aequivalentibus in Moravia per illustrissimam
celsitudinem vestram nominandis bonis me contentare vellet. Et quamvis
cum dictis suae maiestatis literis ipsemet ad illustrissimam celsitudinem
vestram veniendi eidem que servitii mei ofticia exliibendi animum liabuerim, quominus tamen hoc facere potuerim, veniam mihi illustrissima
celsitudo Vestra impertire meisque id arduis curi et repentino hine
propter instantem diaetam Hungaricam (ad quam ex Croatia venire
debebo) diseessui adscribere velit, magnopere illustrissimam celsitudinem
vestram tarn per praesentes quam earundem exhibitorem rogaus, quatenus
habito respectu fidelitatis meae tideliumque servitiorum maiorum meorum cum gravi bonorum suorum iactura augustissimae domui Austriacae
praestitorum dignetur mei patrocinium in se gratiose assumere suoque
f'avore et authoritate, qua prae caeteris apud suam maiestatem caesaream pollet, hoece negotiurn meum suae maiestati talia
bona quamprimum nomiiiare non gravetur, quibus ego non solum pro
praescripti debiti summa (quae in literis ad illustrissimam celsitudinem
vestram datis ad quadraginta vel circiter quiquaginta millia florenorum
sese extendere intiinatur), sed etiam pro damnis in servitiis suae ma
iestatis acceptis et expensis factis cum eodem debito ultra septuagintk
millia florenorum se extendentibus sine ulteriori dilatione contentari
327
possem. Quam illustrissimae celsitudinis vestrae gratiam et patrocinium
servitiis meis promer.eri contendam, ab eadem ad praemissa benignum
responsum praesentium latori assignandum obnixe postulans. De caetero dens etc. Datum Viennae 21 aprilis anno domini 1622.
Illustrissimae ac reverendissimae celsitudinis vestrae
servitor paratissimus
Nicolaus comes de Frangepanibus.
A tergo : Illustrissimo ac reverendissimo principi et domino domiix) Francisco sanctae Homanae ecclesiae tituli sancti Sylvestri in
Campo Martio praesbyteri cardinali a Dietrichsthain, episcopo Olumucensi, capellae regiae in Bohemia comiti necnon sacrae caesafeae regiaeque maiestatis intimo consiliario etc. domino et patrono mini colendissimo.
Original s tragom prstenom utisnuta
hivu u Beu; Grosse Korrespondenz 21b.
peata u . . drzav.
ar
27. apr. 1622.

194.
27. aprila 1622. U Varadinu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A c t a u n i v e r s u m s t a t u u m r d i n u m r e g n o r u m
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e in c i v i t a t e r e g i a Var a s d i e n si v i g e s i m a s e p t i m a
d i e m e n s i s a p r i l i s e x e d i c t p r a e t i t u l a t o r u m do m i n o r u m
c o m m i s s a r i o r u m e l e b r a t a a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e c e n t e s i m o v i g e s i m o sec undo.
Inprimis domini commissarii literas sacratissimae caesar<eae regiaeque maiestatis de prorogata regni Hungariae diaeta praesentarunt
tenoris infrascripti (gl. gore br. 192). Quibus quidem intellectis iidem
status ac ordines praeordinatos iam nuncios ipsorum iam data eisdem
instructione ad praenorninatum terminum praesto esse volunt. Interim
vero ad inquisitionem torturae carniiicinae et mortis egregii Ioannis
Krussely, alias directoris causarum regalium etc., quomodo, videlicet
qualiter, per quos, quibus mediis et ex quorum nutu vel commissione
patrata sint, exmittuntur per status ac ordines regni: admodum reverendus Ambrosius Jazkay, prothonotarius apostolicus et canonicus
Zagrabiensis, egregii Christophorus Mikulych Zagrabiensis et Petrus
Kasnar Crisiensis ac Franciscus Puhaboczy Varasdiensis comitatuum
iudices nobilium, nee non Stephanus Megyurechky, qui totam seriem
huiusmodi inquisitionis, in quantum pro hoc tempore peragi poterit,. sub
328
sigillis et subscriptione manuum ipsorum praeinsertis nunciis regni dare
debebunt.
Porro cum in regno pecora pro vili exotica moderna moneta a rusticis etiam caro praecio per viciinos provinciales coempta adeo educantur, ut vix iam carnes bovinae venaje in regno reperiri queant, ob
hoc status ac ordines eductionem e regno bovum et vaccarum sub ammissione eorundem interdicunt.
Ad exactionem rationum contributionum proxime praecedentis anni
deputantur praepositus Zagrabiensis, magister prothonotarius, cantor
Zagrabiensis, Gregorius Sughnetych, Nicolaus Thompa, Ludovicus Bedekovich, qui in termino ipsis commodo rationem exigent.
Generoso Gregorio Petheo vicecomiti comitatus Varasdiensis tanquam nuncio regni illos ducentos florenos hungaricales in proxime praecedenti congregatione ex restantiis dacii regni apud Georgium Matthuz
habitos deputatos, egregii Stephanus Gereczy et Ioannes Pettrichewych,
exactores contributionum regni ex eadem contributions regni, ut solvant, statutum est.
Similiter deputantur ad mensem illi triginta Khenenses floreni,
quos generosus Wolffgangus Mernyavchych tanquam vicecapitaneus haramiarum regni habebat, egregiis Matthiae Kralych et Wolffgango Jelachich modernis vicecapitaneis.
Exmittitur Caspar Plenar iudex nobiliuin ad restitutionem colonorum Stephani Radovych in nupera congregatione regni per egregium
Ioannem Sissinachky ab egregio Ioanne iuniore Semoczy iudice nobilium
redemptorum in Lestakocz.
195.
Prije 10. maja 1622. U Zagreba.

Tuba hrvatskoga sabora protiv bana kneza Nikole Frankopana
koga, podignuta pred ugarskim
staleima.
Irac-
Coram inclytis statibus et ordinibus huius regni Hungariae non

sine gravi querela iniurias a dicto domino bano acceptas referre ac
pro earundem sublatione ad eosdem status et ordines confugere cogimur,
siquidem libertas regni publica una omnium sit eaque per dictum do
minum banum multimode ultra alios ipsius excessus in his potissimum
violata est.
E t primo quidem cum praesidia banalia, ubi stationes suas miles
pro excubiis regni habere deberet, usque adeo per dictum dominum
banum neglecta extremeque desolata sint, ut nisi eisdem mature aliter
229
provideatur, brevi verendum, ne de universo campo Turopolensi et tractu
Zawi actum sit; siquidem et summam illam pecuniae aliquot millium
florenorum similiter et contribution.es liberarum civitatum regni Sclavoniae per sacram caesaream regiamque maiestatem ad instaurationem praedictorum confiniorum benigne concessam et ordinatam in
certa sui parte dictus dominus banus levavit eamque lion in restaurationem praefatorum confiniorum, ex quibus salus et permansio regni
pendet, sed in usus suos proprios convertit, unde ruina et desolatio
maxima ex parte dictorum praesidiorum banalium subsecuta est.
Item qualiter in anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo
tam tempore castrorum ad rippam Dravi positorum civitati liberae regiae 1620
Varasdiensi vicinaeque nobilitati ex inordinata dissolutione ordinis militaris liberaque praedandi facultate, semota omni impunitate, quam vero
tempore obsidionis Grebenensis multum damni et caedium miserae plebi
miseriaeque et calamitatis regnicolis illatum sit, ita ut etiam coloni egregii
Casparis Gothal aliquot per milites dicti domini bani interfecti et trucidati fuerint, sed et certorum nobilium virorum Stephani Gereczy , et
Gabrielis Bukovachky curiarnm et personarum invasionem ac rerum
dirreptionem per homines suos institiiendam etiam per literas periculose minitatus est, ita et familiarum Jellachicli et Megyurechky bona seu
iura possessionaria ipsorum Lithovanich vocata in comitatuque Zagrabiensi existentia habita annis superioribus praeter v omnem viam iuris
occupavit, occupataque possidet etiam de praesenti. E t cum in generali
regni diaeta de huiusmodi occupatione bonorum conquesti fuissent,
eisdem tale responsum dedit, videlicet ut ius producant super ipsorum
bonis gravi, iniuria eorundem.
Sed neque his contentus in anno domini millesimo sexcentesimo 1619
decimo nono egregium Michaelem Yernytth, eo tunc iudicem civitatis
liberae regiae Zagrabiensis, in dicta civitate regia per homines et mi
lites suos comprehendi et captivari captumque ex civitate regia, quo
ipsius placuisset voluntati abduci, nullo habito praerogativae nobilitaris
liberae regiae civitatis respectu, curavit.
Praeterea in anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo primo 1631
in dicta civitate Zagrabiensi certos vayvodas regni nobiles contra libertatem patriae comprehensos adducto Germanico iudice, sultezio, Germanico iure iudicandum statuit.
Officium deinde prothonotariatus regni Sclavoniae, quod ex privilegiis divorum quondam Ladislai et Matthiae regum Hungariae felicissimae memoriae hactenus semper regnicolae pro arbitrio suo personae
benemeritae libere contulissent, idem dominus comes a Thersacz, banus
existens, evertere intentasset, dum videlicet manifestissime medio vicecomitis sigillum iudiciale banale ab egregio Stephano Patachich etc.,
moderno prothonotario regni et tabulae regiae assessore, alias persona
benemerita, ex privato duntaxat rancore, quod scilicet pro suo palato
vel libitu contra iura et libertates regni secum non consensisset, remitti
sibi postulasset, minitans, nisi remitteret, se per patentee suas omnem
330
expeditionem, sub eodem sigillo iudiciali emanatam, cassaturum et annihilaturum.
Postremo qualiter dictus dominus banus, summus iustitiarius in
hisee partibus existens, egregium Ioannem Krusselium, directorem causarum regalium et sacrae regni Hungariae coronae fiscalem, commembrum autem nostrum, contra omnem iuris et iustitiae formam, videlicet
non citatum, non exauditum, non condemnatum ex solo praeconcepto
odio et rancore, quod videlicet virginis Erdeodianae, per eundem dominum banum sine omni legitima causa repudiatae, causam in foro
spirituali coram capitulo ecclesiae Zagrabiensis defendisset, ex eodem
iudicio descendentem, positis insidiis, dirissimis verbefibus et vulneribus
affectum, captivari et vinctum in castrum Greben deduci, ibidemque in
career em detrudi et statim tertio die cum carnifice eodem domino bano
personaliter astante et ipsum carnificem adhortante in eculeum iteratis
vieibus usque ad perfractionem scalarum trahi curasset, sicque per huiusmodi torturam in vitam et fidelitatem magni nominis, alias integerrimae famae magnatum et nobilium regni cum carnifice inquisivisset et
percunctatus fuisset, et cum eodem die pro palato suo nihil a dicto
Krusselio contra conscientiae dietamen extorquere potuisset, sequenti
die ingentem novam ad torquendum scalam reparare et dicto Krusselyo ob ocjilis ponere cum carnificeque denuo ita iam excruciatum et
enervatum ad eculeum trahi curare velle denunciasset, nisi pro suo libitu
ad interrogata responderet. Cuius quidem novae futurae torturae metu
idem Krusselius perculsus omnia, quaecunque idem dominus banus interrogasset et interrogari fecisset, ratificasset; imo -e ipsum unum ex crucifixoribus Christi Salvatoris (si ita vellet idem banus) fuisse non negaturum respondisset, modo amplius ne excarnincaretur. Quae tamen
omnia paulo post coram certis religiosis personis, tempore sumptionis
videlicet venerabilis sacramenti, solemiiter protestando et strictissime
eosdem religiosos adiurando et obtestando, ut hoc ipsum testatum
redderent toti regno, quod videlicet omnia ilia, quaecunque ad inter
rogata domini bani contra diversas innocuas personas ob nimii cruciatus
et torturae formidinem fateri coactus fuisset, falsa et violenter extorta
essent, ab eodem appellando eandem causam suam ad horrendum
tribunal dei, quern quidem Krusselium sic vulneribus et in eculeo per
carnificem enervatum et excarnificatum idem dominus banus, ne ad
strictissima quidem sacrae caesareae regiaeque maiestatis mandata et
commissiones, quibus saltern ut subditus obtemperare debuisset, emancipare et dimittere voluisset, quin potius eundem tarn strictissimae
custodiae mancipari curasset, ut neque ad exulcerati et opera manuum
tortura totaliter destituti corporis refectionem quisquam saecularium,
neque ad curandam animam. quisquam religiosorum adinissus fuisset,
donee videlicet ita misere volneribus, fame et media periclitantem ac
ferme ob extremos cruciatus in desperationem devenienteni transfuga
quidem Ognian vocitatus, servitor ciusdem domini bani ex Bozilliensi
sua arce, studio in praescriptam arcem Greben deductus et ad hoc su-
331
bordinatus, reserato per castellanum carcere, traiecit, praescripto tandem
transfuga servitore ubere et impune ex praemissa arce una cum rebus
suis eodem unde venerat exeunte, cuius quidem Krusselly innocuus et
tam crudeliter supra omnem tyrannidem hactenus inaudito in regno casu
effusus atque in coelum ipsum clamans sanguis qualemnam vindicem
poenam expostulet, iudicent status ac ordines.
Petunt itaque status et ordines praefati regni Sclavoniae, ut intellecta et acceptata ipsorum publica querela contra saepefatum dominum
Nicolaum comitem a Thersacz banum, uti violatorem legum patriae,,
turbatorem pacis et praerogativae nobilitaris oppressorem publice animadvertere in ipsumque communi statute hactenus contra tales ferri
solitq serio decernere; atque in ipso etiam aliis pro communi libertatis
securioris permansione exemplum cum effectu statuere dignentur, quam
statuum et ordinum incliti regni Hungariae iuste ferendam opem perpetuo promereri studebunt.
Eorundem statuum et ordinum incliti regni Hungariae
servitores, fratres et amici
status ac ordines regni Sclavoniae.
*
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 10. maja 1622u kr. zem. arkivu u Zagrebu; Prothocoa conqr. II. 208210. s pri
mjedbom: Paria publicae querelae per generosos Gregorium Petheo de
Gerse, Thomam Mikulich et Petrum Spolarieh, ablegatus regni Sclavo
niae, nomine statuum eiusdem regni ad inclitos status ac ordines regni
Hungariae in generali diaeta Hungarica Soproniensi contra spectabilem
ac magnificum do'minum Nicolaum a Thersach eto. banum porrectae
anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo secundo".
196.

Zakljuci
hrvatskoga
sabora.
A c t a g e n e r a l i s c o n g r e g a t i o n i s s t a t u u m ac o r d i n u m
r e g n o r u m C r o a t i a e et Sclavoniae per r e v e r e n d i s s i m u m
dominum P e t r u m D o m i t r o v i c h episcopum Zagrabiensem
e t c . ex c o m m i s s i o n e s a c r a t i s s i m a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e
m a i e s t a t i s ad d e c i m u m d i e m m e n s i s m a i i Z a g r a b i a m promulgatae anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo
s e u n d o.
In primi annotatus dominus reverendissimus episcopus Zagrabiensis
praesentavit quasdam literas sacrae caesareae regiaeque maiestatis, do
mini domini nostri clementissimi etc.. eidem domino episcopo sonantes,
in quibus sua maiestas fidelibus suis statibus ac ordinibus regni benigne
332
intimandum esse voluit, ut controversiae, quas quaedam privatae personae cum domino Nicolao de Frangepanibus, utpote bano, haberent,
non in futura publica generali regni Hungariae diaeta proponerentur,
sed sua maiestas finita praemissa generali diaeta per certos commissarios
suos eadem universa gravamina et controversias iure extraordinario revideri et determinari facere vellet.
Status itaque ac ordines dictorum regnorum tam praemissis pro
duces, quam vero prioribus suae maiestatis, decima octava proxime praeteriti mensis ianuarii ad universos status ac ordines regai datis clementibus uteris humillime intellects et bene ruminatis, communi omnium
voto se resolvunt ex iteratis gravaminibus nomine universorum. statuum
ac ordinum horum reguorum sacratissimae suae maiestatis humillime
porrectis, suam maiestatem benigne intelligere potuisse, praeinserta gra
vamina et controversias non inter privatas aliquot duntaxat personas, sed
inter universos status ac ordines regni, utpote quorum generalis libertas
laesa fuisset, controverti. Ideoque eosdem status ac ordines regni in
aliquos iudices commissarios suae maiestatis, qui praemissam controversiam iure extraordinario deciderent, contra manifesta iura et decreta
regni minime consensuros, verum se prioribus eiusdem suae maiestatis
clementibus Uteris accomodaturos et iuxta continentias earundem uni
versa praeinserta gravamina et difficultates in proxime futura regni
Hungariae diaeta, ubi videlicet omnes iudices ordinarii et status regni
futuri essent, medio delegatorum nunciorum suorum iuxta instructionem
ipsis iam antea per eosdem status ac ordines datani proposituros illincque optatum finem et relevamen dictorum gravaminum suorum praecise
expectaturos, super quo nomine regni suae maiestati scribendum etiam
esse ducunt, neque praemissum dominum comitem Nicolaum de Fran
gepanibus pro bano amplius recognoscere volunt.
Praeterea licet nova fundatio et erectio praesidii Petthriniensis in
proximis praecedeutibus congregationibus regni ad praesens tempus destinata fuerit, ob varia tamen obstacula et difficultatem annonae eandem
status ac ordines regni in aliud commodius tempus differe coguntur.
Verum interea temporis pro custodia eiusdem praesidii deputautur
ad singulos menses ex haramiis regni Colapianis quinquaginta, ex nobilibus vero unius sessionis regni similiter quinquaginta, ita ut alternatim continuo centum regni personae praemisso praesidio intersint.
Superadduntur nunciis regni centum viginti floreni hungaricales
ex dacio regni apud Drenoczy habito.
n i u d autem dacium regni, quod apud Buzilio(l) 1 ) adusum Nicolai do
Frangepanibus bani per substitutos homines eiusdem iam ab aliquot
annis collectum est, vigore articuli regni de liquidis debitis editi per
vicecomites repetatur et regno refundatur.
Ad instantiam generosae dominae Margarethae Babonosych, relictae viduae egregii quondam Balthasaris Patachich, ratione captivationis
-1 Bosilievo.
333
colonissae suae Margarethae, consortis providi Jacobi Meglich, coloni
ipsius, per egregios Franciscum, Petrum et Stephanum Humzky, Georgiino Blasevich et Nicolai Zelniczey, captivatorum et ad fideiussionem
nobilis Matthiae Jursich, viceiudicis nobilium comitatus Varasdiensis,
exmissi, statutum est, ut idem viceiudex a praemissa fideiussione liber
ac enodatus sit et habeatur, annotatum vero colonum praedicta domina
Margaretha Babonosich tanquam domina terrestris iuri statuat et praescriptos captivatores pro violentia hire requirat.
Similiter ad instantiam egregii Nicolai Megyurechky exmittuntur
egregii Georgius Vrnoczy vicecomes et Thomas Appalenich iudex no
bilium comitatus Zagrabiensis ad aestimationem valoris tecturae reaedilicationis alioquin ruinosi castri Pezery in dicto comitatu Zagrabiensi
existentis per eundem Nicolaum Megyurechky in portionibus aliorum
fratrum condivisionalium in eodem castro habitorum factae, ita ut idem
N\colaus Megyurechky easdem portiones libere possidere possit, donec
pro expensis per eosdem fratres pro rata portione unius cuiusvis per
eosdem vicecomitem et iudices nobilium limitanda contentatus fuerit
quoad plenum.
Denique cum pulveris tormentarii et plumbi per suam maiestatem
ad instantiam et necesitatem regni benigne collati sub custodia Georgii
Mattuz aliter Czinoberzky hie Zagrabiae existentis certus numerus nesciatur per regnicolas medio certarum deputatarum personarum, egregiorum videlicet Nicolai Topli chky, iudicis nobilium comitatus Zagrabiensis,
Michaelis Vernich et iudicis eiusdem civitatis Zagrabiensis Gasparini,
idem pulvis tormentarius et plumbum diligenter inventata et conscripta
sunt' in hunc modum :
Primum frustum
plumbi facit libras centum et quinquaginta.
Secundum frustum plumbi facit .libras centum septuaginta duas.
Tertium frustum
facit
centium sexaginta tres.
Quartum frustum
facit
centum septuaginta novem.
Quintum frustum
facit
dueentas quadraginta quatuor.
Sextum frustum
facit
centum quinquaginta.
Septimum frustum
facit
centum quinquaginta.
Octavum frustum
facit
centum quadraginta.
Nonum frustum
facit
centum quadraginta tres.
Praeterea eiusdem plumbi in tenuiori massa sex frusta.
Pulveris tormentarii unius quantitatis duae lagenulae pineae, quarum in una ad duos palmos, in altera vero ad unum palmum defectus erat.
Tertia lagenula maior quercina, quae similiter ad duos palmos
deficiebat.
Quarta lagenula pinea pl,ena.
Quinta lagenula maior quercina similiter plena.
Sexta lagenula pinea, maior plena.
Bombardae vero, vulgo zakalos 1 ) vocatae, viginti septem.
-1 Szakalos = barbata (szakal mad. znai brada).
334
Quae omnia praemissa ad fideles manus praescriptorum iudicis et
iuratorum pro custodia per eosdem status sunt tradita.
Prothocolla congr. II, 203206, kr. zem. arkivu u Zagrebu197.

Hrvatski
sabor iznosi kralju Ferdinandu

. svoje stanovite u svojoj
raspri s banom knezom Nikolom
Frankopanom.
Sacratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine

clementissime. Fidelium servitioruni etc.
nobis
Non sine magno dolore ac consternatione animorum intelleximus,

clementissime imperator, tarn ex Uteris sacratissimae maiestatis vestrae
ad reverendissimum dominum episcopum Zagrabiensem etc., decima
septima die proxime praeteriti mensis aprilis datis, quam ab eodem
domino episcopo, sacratissimam maiestatem vestram in negotio gravaminum ac querelarum nomine statuum ac ordinum liorum regnorum
contra spectabilem ac magnincum dominum Nicolaum de Frangepanibus,
perpetuum comitem a Thersaez, alias banum, iteratis vicibus sacratis
simae maiestati vestrae humillime porrectarum, ita esse informatam,
quod videlicet praemissa gravamina et querelae non inter status ac
ordines, sed nonnullas duntaxat horum regnorum personas et annotatum
dominum comitem Thersaez controvertantur. E t ideo sacratissimam ma
iestatem vestram certos commissarios finita proxime futura
fiungarica
diaeta benigne expedituram, qui praemissam controversiam ac grava
mina, iure scilicet extraordinario (attributa illis hac in parte plenaria
authoritate) decernant ac definiant. Interim vero contra eundem domi
num Nicolaum de Frangepanibus in instanti regni Hungariae diaeta de
praemissis gravaminibus et querelis nostris nee privato nee publico
nomine a nobis quicquam moveatur. Sperassent quidem fideles status
ac ordines apud sacratissimam maiestatem vestram se plus crediti, quam
unam singularem personam habituros. Verum ut hie quoque scrupulus
ex persuasione dicti domini Nicolai de Frangepanibus etc. evellatur,
in pLaesenti frequenti generali congregatione nostra ex edicto sacratis
simae maiestatis vestrae per eundem reverendissimum dominum episco
pum Zagrabiensem promulgata, ab infimae conditionis nobilibus incipiendo usque ad omnes magnates tarn ecclesiastici, quam saeeularis ordinis et nullo penitus ex universis statibus ac ordinibus contrarium
votum ferente omnes uno corde et ore sacratissimae maiestati vestrae,
tanquam domino et regi nostro clementissimo, humillime supplicamus,
ut in manifestissimum praeiudicium iurium et libertatum regni huiusmodi inusitato extraordinario iuris processu per aliquos commissarios
335
fiendo contra decreta regni et sacratissimae etiam maiestatis vestrae
tempore felicis inaugurations suae editum articulum decimum quartum,
qui huiusmodi iura extraordinaria ap.erte praecludit, ne nos fideles status
ac ordines aggravare dignetur, quin potius, cum et nos et ipse dominus
Nicolaus de Frangepanibus debitam iustitiae administrationem expostulemus, sacratissima vestra maiestas iuxta benignas alias suas literas, decima
octava ianuarii ad universos status ac ordines horum regnorum clementer datas,' in quibus quarumvis horum regnorum discordiarum semina tempore generalium regni Hungariae comitiorum sopienda et componenda esse benigne intimat, quibus nos qupque, uti par fuit, iam antea
accomodantes, certos delegatus nostros ad eandem diaetam Hungariae
expedivimus, ubi cum fidelibus suis statibus ac ordinibus regni Hunga
riae, qui iura et libertates regni tenent, in eadem diaeta Hungarica,
ubi solummodo huiusmodi iura extraordinaria decern, possunt ac solent,
in negotio praescriptorum gravaminum ac querelarum nostrarum benigne
statuat ac decernat, quo una et altera partium postmodum absque ulteriori sacratissimae maiestatis vestrae impetitione ac molestatione contenta esse debebit. Deus ter optimus maximus sacratissimam maiestatem
vestram toti reipublicae christianae diutissime florentissimam eonservet.
Datum in generali congregatione nostra in civitate Zagrabiensi decima
die mensis maii celebrata anno domini millesimo sexcentessimo vigesimo secundo.
fideles ac humillimi subditi
Status ac ordines regnorum
Suvremeni prijepis uvrten u zapisnik saborski od 10. maja 1622.
u kr. zem. arkivu u Zagrebu; ProthocoUa congr. . 20620S uz ovu
biljeku: Paria literarum regni in eodem negotio ad sacram caesaream
regiamque maiestatem
datarumu.
198.
o. jula 1622. U Sopronu.

Mnijenje ugarskih kraljevih savjetnika u pitanju bana Nikole
Opinio consilii
b a n i . 5. i u l i i 1622.
Hungarici
super
negotio
Frankopana.
domini
In negotio domini bani opinio dominorum consiliariorum Hungarorum est:

Nunciis regni Sclavoniae intimandum esse, differendum censere
maiestatem vestram negotium istud certis rationibus atque ea de
336
causa patienter praestolandum esse ipsis quoque a benigna maiestatis
vestrae resolutione, quam ixta demissam ipsorum instantiam abs que
longiori dilatione durante adhuc praesenti regni diaeta editura erit maiestas vestra, de eaque status et ordines regni Sclavoniae contenti fu
turi sunt.
Facta interim tali ordinatione per maiestatem vestram, ut in per
sona dominus banus quantocius advocatus, per medias personas insinuative moneretur, ut (quod iam antea quoque eum fecisse constat)
licentiam et dimissionem ab officio banatus a vestra maiestate postularet. Habebit hicce modus bonam speciem, qua et maiestatis vestrae
authoritas et ipsius existimatio non laedetur: mora siquidem et duratio
alicuius temporis, quo ab officio discedat, permansionem ipsius in officioprae se feret.
Koncept . i kr. dravnom arkivu u Beu;
Hungarica.
199.
5. jula 1622. U Sopronu.

Mnijenje
ugarskih
kraljevih
savjetnika eljama
poslanika.
hrvatskih
saborskih
Super punctis sacrae eaesareae regiaeque maiestati circa statum

regni Sclavoniae scripto suggestis consilii Hungarici demissa opinio est.
Quantum ad prothonotarii electionem et quod idem dicam contra
publicas regni constitutiones ex bonis suis non praestat, de utroque
habetur scripta lex, videlicet in decreto Maximiliani imperatoris Posoniensi anno 1574 art. ., cuius verba sunt haec : Quoniam autem in
regno Sclavoniae vicebanus, viceprothonotarius et vicecomites, iudices
nobilium et eorum vicesgerentes dicam regiam ex quadam consuetudine
in bonis ipsorum detinuisse dicuntur, deliberatum est, ut si maiestas sua
praedictis vicebano, viceprothonotario, vicecomitibus, iudicibus nobilium
e t eorum vicesgerentibus sua salaria dari iusserit (quae illis hactenus
reddita fuisse negant) eo sint contenti et dicam regiam e bonis suis
administrent. Si. vero salarium eis non reddetur, extunc dica bonorum
suorum eis cedat, cum ilia vix centum florenos in toto facere dicatur u .
Quod privata authoritate externae rationis homines in regnicolas
Sclavoniae cooptent, praeiudiciosum est. Nam cum regnum Sclavoniae sit
incorporatum regno Hungariae, consequenter recepti in regnicolam Scla
voniae, fiunt participes iurium regni Hungariae ; qui autem in Hungarum
recipitur, stricto iuramento obligari debet. Praeterea receptio fit nonnisi
ad commendationem regis apud status et ordines regni factam. Proinde
ut hoc ipsum emendetur et in futurum evitetur, videtur consilio Hungarico negotium hoc per insinuatorium memoriale a sua maiestate sta-
337
tibus et ordinibus reprnesentaudum esse, ut superinde statuatur: ne derogetur authoritati suae maiestatis, eonsuetudini et simul abusus tollatur.
Quantum ad illud punctual, ubi dicitur banum praetendere sese
obligatum non esse ad iuri tandom durante officio banali, cum nemo
ibi iudex esse possit, llabet tamen alium competentem iuicem, coram
quo conveniri, iuri stare et iudicium recipere tenetur.
Sopronii die mensis iulii 1622.
Koncept . i kr. dr. arhivu u Beu; . Na ledjima su
vremeni pripis: Opinio eonsilii Himgarici super punetis regnum Sclavoniae concernentibus.
MONUMENTA II1ST X.LIII. ACTA 11 V.
22
IV.
HKVATSKO-SLAVONSKI SABORI
ZA BANOVANJA GROFA JRJA ZRINSKOGA
(16221626).
200.
6. novembra 1622. U Welsu u Gornjoj Austriji.
Kralj
Ferdinand
II. nalaze hanu grofu Jurju Zrinskomu,

proglasi naredbu primanju novca.
da u "Hrvatskoj
Ferdinandu* etc
Spectabilis ac lnagnifice fidelis nobis dilecte.
Transmittimus fidelitati tuae praesentibus inclusa paria benignarum
patentium nostrarum literarum, quas iterate et etiam tertio de aeceptione
monetarum cusionis nostrae publicamus, ex quibus causae et rationes, oh
quas id fieri necessarium eensuerimus, uberius intellecturus es. Coeterum
uti in dietis publicatoriis et patentibus uteris nostris iniungimus mani
feste communi reipublicae statui ex renitentia et difficultatibus indigenartun. potissimum auteni istius regni nostri et eonfiniorum Selavoniae
plurimum incommodari, iis ut tempestive obvim eatur, iitilitate publica
omnino id requirente, fidelitati tuae haruin serie benigne committendum
esse duximus. ut iuxta continentias praetactarum literarum nostrarum
patentium passim et ubique locorum in regnis et ditionibus nostris officio
banatus subiacentibus ex officio tihi incumbenti debitam ordinationem
instituas, ne privatoram lucro partielari inliiantium facto exorbitantiae
admittantur, unde publico statui et potissimum eonfiniorum conservationi
incommodetur, quod omnino. nisi modus ea in parte statuatur. secuturum
esse expectari debet, id quod iuxta content edicti nostri serio et sub
poenis in contrafacientes statuendis per fidelitatem tuam execution] demandandum esse duximus. Cui in refiquo etc. Datum in civitate nostra
AVels Austriae Superioris die 6 mensis noveml)ris anno domini 1622.
Koncept kr, ugar.
zem.
arkivu u Budimpeti;
Concept, exped.
201.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A cta g e n e r a l i s c n g r e g a t i o n i s d o m i n u n t m s t a t u u m
o r d i n u m r e g n o r u m C r o a t i a e e t S e l a v o n i a e e p u b 1 ic a t i o n e r e v e r e n d i s s i m i d o m i n i P e t r i D o m i t r o vicli, epis e o p i Z a g r a b i e n sis, t a n q u a m s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e
m a i e s t a t i s liac in p a r t e d e l e g a t i c o m m i s s a r i i , i n c i v i t a t e
l i b e r a r e g i a Y a r a s d i e n s i pro decima q u i n t a die m e n s i s
342
n o v e m b r i s , t e m p o r e v i d e l i c e t i n t r o d u t i on is e t i n s t a l l a
t i o n s in o f f i c i u m b a n a t u s illu s t r i s s i mi c o m i t i s d o m i n i
d o m i n i G r e o r g i i p e r p e t u i c o m i t i s a Z r i n i o, e q u i t i s a u r a t i
p r a e f a t a e s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s cubi ni a r i i e t c o n s i l i a r i i a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m v i g e s i m s e u n d c e l e b r a t a e.
Posteaquam sacra eaesarea regiaque maiestas tandem iidelium suoruni statuum ac ordinum liorum regnorum tot tantisque <|uerelis contra
speetabilem ac magnificum dominum eomitem Nicolaum de Frangepanibus, alias liorum regnorum banum, erectis in pr&ecedenti generali regni
Hungariae Soproniensi diaeta diligenter ponderatis et clementer exauditis, praefatum illu.strissimum dominum Greorgium perpetuum eomitem
a Zrinio oh excellenteni eiusdem indolent et maiorum suorum immortalia
in totam ehristianani rempublicam merita in futuruni horum regnorum
banum clementer elegerit, eundem itaque praenominatus reverendissimus
dominus episcopus Zagrabiensis, tanquam eiusdem eaesareae regiaeque
maiestatis commissarius, universis dominis statibus et ordinibus horum
regnorum solenniter una cum banderio regio imprimis praesentavit tandemque in monasterio fratrum ordinis divi Francisci, in honorem beati
loannis Baptistae sacrato, idem dominus comes more solito sacrameni6. nov.turn iuramenti praestitit. Quibus rite peractis sequenti die domini nuncii
regni ad praecedentem diaetam regni Hungariae ablegati seriem legatiunis ipsorum cum articulis eiusdem diaetae retulerunt et praesentarunt,
ac insuper speciale illud diploma praefatae caesareae regiaeque maiesi7.junatatis tempore felicis inaugurationis suae statibus ac ordinibus liorum
regnorum datum, una cum aliquot commissariis Uteris ratione resigna12. iuiationis Vallacliorum dominis ipsorum terrestribus restituerunt et exhibue(na -runt, cuius quidem regii diplomatis tenor talis est: (gl. gore In*. 8.
gjp str. 174 i br. 160 str. 274).
skoga\
Quibus quidem litteris perlectis et horum continiorum generali ac
aliis eapitaneis praesentibus et tandem ad alia privilegia regni in conservatorium reponi decretis, ad subsidium expensarum praedictorum
dominorum commissariorum Valachorum ducenti illi floreni liungaricales.
iam antea per regnuin oblati, manibus reverendissimi domini episeopi
Zagrabiensis ex dacio regni dari decernuntur.
Porro ad intertentionem haramiarum Colapianormu et exolutiouem
honoraru reginalis maiestatis nee non etiam pro exsolutione stipendii
conservatoris coronae, universi status ac ordines regni a singulis tumis
per septem florenos liungaricales in duobus tenninis usque festum Nati2* junavitatis beati loannis Baptistae proximo i'uturum sub poena dupli conT623. tribuent.
Loco autem modernorum exaetorum contributionum regni. loannis
scilicet Petrichevich in Crisiensi et Zagrabiensi, egregii Greorgius Vrnoczy,
in Varasdiensi vero comitatibus Christopliorus Petheo substituuntur.
Praeterea praenominati nuncii regni ad diaetam Huiigaricani Soproniensem ablegati publice conquest] sunt, quod praetitulatus dominus
34H
comes Nieolaus a Thersacz hisce diebus contra seriein legationis ipsorum

et autlioritatem etiam .otitis regni quandam collateralem attestationem
medio qualimncunque personarum, capituli scilicet (Jhasmensis et regii
hominum, hinc inde per regnum ab asseclis suis collegisset, protestantes
solenniter super eo et interrogates publice ab universis stati bus ac
ordinibus, num aliquis ipsorum tempore ablegationis eorundem nuneiorum
et datae ipsis per regnicolas sub sigillo regni instructionis contrarium
votuni eidem instructioni dedisset, ut in praesentia iam denominati novi
domini bani publice fateantur.
Verum quia praescriptam instructionem regni iteratis vicibus in
diversis congregationibus publicis, antequam iam fati nuneii expediti ftiissent, publice perlectam sieque publico nomine annotatis nunciis datam
esse omnes regnicolae, qui tunc interfuere, reeognovissent. super quo
literas testimoniales ab eodem domino novo bano sub sigillo authentic^
banali ipsis dari expetiissent.
Deinde ad continiiationeni fossati (Japroneensis totus comitatus
Varasdiensis cum processu Orghovan ex Orisiensi. ad restaurationein vero
ruinaruin Petthriniensiuin comitatus Zagrabiensis et Crisiensis iuxta
limitationem annorum praecedentium laboratores in termino, per dominum banum specificando, sub poena in articulis sancita praestabunt.
Denique ut omnis generis moneta caesarea, in patentibus sacratissiinae caesareae regiaeque maiestatis speeificata, sub poena ammissionis
mercium ubique accipiatur, statutum est. Et nihiloininus deputantur in
in coinitatu quidein Varasdiensi generosi Gregorius Petlieo de Gherse.
Balthasar Wraghovyeh, Gabriel Gubasoezy et Georgius Blassevych, in
Crisiensi autem Franciscus Orehoczy, in Zagrabiensi vero Thomas Mikulich cum Drenoczy, qui vendiciem merci iniustae et non acceptionis
praescriptae caesareae monetae invigilent. secusque tacientes in mercibus
venalibus puniant. Cuius quidem vadiationis una directa pro ipsis vadiatoribus, alia pro dominis terrestribus, ubi vadiati fuerint, tertia autem
pars pro regno convertantur.
Prothocolla congr. II. 214216 u kr. zem. arhivu u
Zagrebu.
202.
17. novembra 1622. U Varadina.

Grof Zigmund Erdody dosudjuje kao upan varadinski
zagrebakom
kaptolu posjed Varadinskih Toplica, u kojemu ga uzee smetati Grgur
i Krsto Petho.
Nos coines Sigismundus Erdeody de Monioi-okerek, Montis Claudii
et comitatus Varasdiensis comes perpetuus saerae caesareae regiae
que maiestatis cubicularius, memoriae comendamus tenore praesentium
H44
signifieantes quibus expedit universis, qualiter reverendi domini Benedictus Wvnkovich cathedralis et Ambrosius Iazkai Dubicensis archidiaconi et canonici ecelesiae Zagrabiensis ac in praesenti generali congregatione regni Slavoniae(I) Varasdini celebrata venerabilis capituli ecelesiae
praedietae Zagrabiensis nuncii ad comitia delegati anno et die infra
annotate, ubi non solum in praesentia nostra, sed etiam coram statibus
et ordinibus hums regni Sclavoniac sirnul constitutis percepiesent, quod
generosus dominus Gregorins Petheo de (xerse, vicecomes comitatus
Varasdiensis, ac itidem generosus dominus Christophorus Petheo de eadem
(lerse per subditos eiusdem capituli Zagrabiensis in Toplicza in dicta
comitatu Varasdiensi existenti commorantes temporibus proxiine praeteritis transact is sibi aliquam iniuriam factam fuisse praetendissent ac
ideo coram statibus et ordinibus regni Selavoniae in eorum generali
congregatione hodierna die Varasdini sirnul constitutis indicium in sede
comitatus Varasdiensis coram nobis veluti coram comite eiusdem comitatus t'iendum ac celebrandum in praeiudicium dicti venerabilis capituli
ac suorum iurium expetivissent iidem tandem nuncii praedicti capituli
Zagral)iensis nominibus et in personis eiusdem capituli Zagrabiensis turn
coram regno sirnul hodierna die Varasdini constituto. turn etiam coram
nobis privatim veluti comite huius comitatus Varasdiensis protestati
sunt super eo, quod videlicet praetactum venerabile capituluin Zagrabiense a iustis suis iuribus, privilegiis et immimitatibus et eorundem
perpetuo ac continuo usu, ratioue praesentium aut aliarum quarumvis
praetensionum nullatenus recedere vellet, sed si quispiam contra praedictos eiusdem capituli subditos aliquam legitimam praetensionem haberet,
extunc ubi idem venerabile capitulum debitis niodis requisitum fuerit,
iuxta sua privilegia et immunitatos. item leges et consuetudines laudabiles patriae paratum erit unicuique aliquid legitime contra subditos suos
praetendenti indicium et iustitiam administrare ac debitam superinde execu
tion em (servatis de iure servandis) comperta rei veritate impendere vel per
suo impendi curare. Protestati etiam sunt super eo iidem praedicti nuncii.
quod licet nuper praefixissent suosque subditos iuri stare curassent, ipsi
tamen aetores in termino ad instantiam eorum praet'ixo minime comparuissent, qua de causa, dato et non concesso. etiam si quid praetensionis contra
eosdem habuissent, iuxta tamen tritam hanc iuris regulam (actore non
comparente reus absolvitur) ab impetitione eorundem absoluti essent, si
quis autem dominorum ordinariortim iudicum aut aliquis magistratu
contra iura, privilegia, imnmnitates eiusdem capituli Zagrabiensis ac usiim
perpetuum et continuum in administranda iustitia in bonis suis et oxercenda iurisdictione in subditos suos aliquod indicium facere intenderit
aut attentare praesumeret, huiusmodi intentioni, attentationi et praesumptioni idem venerabile capitulum per suos praedictos nuncios, uti coram
universi regno publice. ita etiam coram nobis privatim contradixit ac
quenilibet aliquid horuni in praeiudicium iurium suorum attentare v<>lenteni, cuiuscunque sit status et conditionis, modi's et viis omnibus iuridicis inhibet. inhibuit. ac tandem super praemissa protestatione, contradictione et inhibitione literas testimoniales sub sijrillo nostro authentico
:545
iuriimi suorum futura pro eautela idem capitulum medio prae4ietoriim
suorum nunciorum et eoncanonieorum ibi dari expostulavit. quas et
dandas eidem duxiums. prouti et dedimus praesentes in mea Varasdiensi anno millesimo sexcentesinio vigesimo seeundo die decima
septima mensis novembris sub sigillo nostro et manus propria subseriptione einanatas.
Comes Sigismundus Erdodv.
Original s prstenom utisnutim peatom u kaptol, arkivii u
Acta aniiqua fasc. 1 nr. 33.
Zagrebu;
203.
24. aprila 1623. U akovcu.

Ban grof Juraj
Zrinski
pozivlje kaptol zagrebaki na sabor u Zagreb

za 24. maja.
Admodum reverendi domini amiei nobis honorandi salutem etc.

Servitiorum nostrorimi oblationem.
Cum hactenus srenralem comn-egationcin doininis stations ac ordinibus regni commode indicere miniine 'potuerimus, exigentibus tandem
varus necessitatibus patriae eandem ad vigesimum quartum diem proxime futuri mensis inaii in civitate regia libera Montis Graecensis Zagrabiensis promulgandam j_'t celebrandam (deo bene propiti ) decrevimus.
(ûapropter reverendas dominationcs vestras ex officio nostro banali.
quo fungimur. requisitas ef rogatas esse voluimus, ut praenominatae
generali congregatioui regni in praescripto tennino et loco personaliter
adesse in mediumque aliorum dominorum statu um ac ordinum regni pro
publico bono et permansione patriae consulere non graventur. Quas de
caetero foeliciter ut valeant desideramus. Datum ex arce nostra Cliaktornva in feto beati Georgii militis et martvris anno domini millesimo
sexcentesimo vigesimo tertio.
Korum reverendarum dominatipnum vestrarum
servitor et amicus
Georgius comes a Zrenio. 1 )
l)anus.
A tergo: Admodum reverendis doininis X. N. capitulo
Zagrabiensis etc. dominis amicis nobis lionorandis.
Original s tragom prstenom utisnuta peata u arkivu
kaptola; Acta antiqua jasc. 84 nr. 1.
-1 Juraj Zrinski esto se vlastoruno o v a k o
potpisuje.
ecclesiat
zagrebakoga
346
Isto taki poziv na opinu grada Zagreba (original)
goslavenske akademije u Zagrebu. Pripis nad adresom:
exhibitae.
u arhivu Ju
1023. 3 mali
204.
24. maja 1623. U Zagrebu. .

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
t
A r t i u l i d o m i n o m m s t a t u um o r d i n u m r e g n o r u m
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e i n g e n e r a l i i p s o m m c o n g r e g a t i
on e i d i o t u i l l u s t r i s s i m i o m i t i s do m i u i d o m i n i Geo r g i i p e r p e t u i m i t is a Z r i ni . e q u i t i s a u r a ti. s a c r a t i s simae caesareae regiaeque maiesttis u b i u 1 a r ii et
consiliarii necnon praeniissorum r e g n o r u m D a l m a t i a e .
C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e b a n i , i n ci v i t a t e r e g i a l i b e r a
M o n t i s G r en s i s Z a g r a b i e n s i s v i g e s i m a q u a r t a d i e
men sis maii anno domini m i l l e s i m o s e x e e n t e s i m o viges i m t e r t i e 1 e b r a t a. e d i t i.
Lnprimis ad propositionem illustrissimi domini bani ration fortificationis confiniorum banalium, potissimum autem Capronczae et Petrinae praesidiorum, statutuni est. ut omnes restantiae laboratorum in
proxime praecedenti eongregatione destinatorum ad decimum quintum
diem proxime futuri mensis iunii ex Zagrabi ensi et Crisiensi Petriniam,
ex Yarasdiensi autem eomitatibus Capronczam sub poena vadiacionis
administrentur.
Qnibus tandem absolutis iterum de novo iidem eomitatus Zagra
biensi et Crisiensis, excepto processu Orghovan, ad restaurationem Petrmiae iuxta limitationem et certifieationeni domini vieebani, eomitatus
vero Varasdiensis cum dicto processu Orghovan ad egerendam duntaxat terram fossati Caproncensis et non alia minus necessaria peragenda, a singulis tumis per duos laboratores prout nntea administrabunt.
Quoniam hoc dubio et periculoso pacis tempore varii runwres de
hostium macbinatione circumferantur, ideoque statutuni est, ut tempore
necessitatis ad requisitiouem domini bani omues domini praelati et possessionatae ecclesiasticae personae, baroues, magnates, npbiles, armales
et unius sessionis personaliter ac insuper al) uno quoque fumo unum
pixidarium peditera ac praeterea a singulis qnatuor tumis ununi armatum bene iiistructum equitem penes banderium suae caesareae regiaeque
maiestatis et illustrissimum dominum bairam sul) poena in artieulis
regni annorum millesiini sexcentesimi decimi noni et vigesimi sancita
msursrere et mittere teneaiitur.
347
Praeterea ut tandem Yallaehi iuxta benignam eommissionem sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis et constitutiones diaetarum Hungaricalium per delegatus ad id suae maiestatis commissarios resignentur,
cum et alioquin contra dominos confiniormn eapitaneos plurimi nobilium
et magnatum conquerantur, quod nova vectigalia inter Vallachos erexerint, ueque ab eisdem pecudes, pecora vel frumentum sine permissione
ipsorum et persolutione gravis census quibusvis vel ipsis etiam dominis
terrestribus illorum emere permittant, quin potius huiusmodi res venales
ipsimet pro se vili prccio coemant et chariori vendant, scribendum itaque
nomine regni reverendissiino domiiio episcopo Vesprimiensi, 1 ) tanquam
praemissae commissionis praesidi, ut cam dominis collegis suis primo quo
que tempore descendant et provinciae hac in parte ipsis delegatae satisfaciant. In quorum expensaruin subsidium oblati per regnum dueenti reui hungaricales ex dacio regni deputantur, cum reliquas eiusdem
commissionis expcnsas reyerendissimus domiuus episcopus Zagrabiensis
in se ipsum assumpserit tali conditione, ut in praedictis Vallachis interessati in oiimein f'ortunae eventum eundem de omnibus expensis, pro
portione illorum. contentare debeant et teneantur.
Moneta eaesarea iuxta publicationem eiusdem caesareae regiaeque
maiestatis per regnum ubique accipiatur, alioquin universae res venales
Imiusmodi pecuniam non acceptantis libere diripiantur. Limitatio rerum
venalium cum earundem superintendentibus in praeeedenti congregatione
faetae anniliilatur.
Loco demortui Georgii Vrnoczy, exactoris contributionum Zagrabiensium et Crisiensium, substituitur egregius Christophorus Mikulicli.
Exactores autem contributionum regni inposterum singuli illorum
pro salario centum tlorcnos hungaricales habebunt ita tamen, ut ipsimet
penes extradatas suas sub propria prbthonotarii regni emauandas procedere, restantiasque exigere et non iudicum' nobilium debeant.
Modernae vero restantine contributionum per' indices nobilium et
vicecomites penes extradatas ipsorum prothonotario regni deferantur ac
per eundem ad usum regni convertantur.
Si quia vero imposterum colonum pro regni dica non persoluta ad
rationem regni oceupatum reoeeupaverit, ipso facto in poena occupatioiiis
toties, quoties in centum scilicet tiorenis hungariealibus. ad utilitatem
regni convertendis, convictus sit et aggravatus.
Bona praesidii Capronczensis per deputatas personas primo quoque
tempore revideantur et conscientiose dicentur, sicut etiam bona episcopatus Zagrabiensis Luppoglav ad duos fumos sint dicata.
Illi autem tres fami inquilinortim castri Varasd, cum praeter fun los
domorum nihil terrarum arabilium. habeant, annihilantur.
Privilegia regni primo quoque tempore per dominum praepositam
capituli ecclesiae Zagrabiensis, 2 ) magistrum prothonotarium, 3 ) Thoman Mi') Franjo Ergeljski.
-) Baltzar Napnly Dvornici-.
3
1 Stienan Patai.
:-)48
kulich et Ioannein Samsinoczy perlustrentur et regestrentur petentibu'sque regni col is paria earundein sub sigillo regni extradentur.
Ad querelam capitaneoruni et vay vodani in regni contra stipendia
ries pedite's, qui videlicet solutione percepta sine venia proiugissent,
statutuni est, ut quicunque huiusmodi pro fugom in. haramiarum pedituni
usque octavum diem ad suam statiouem reversi non fuerint, tales statim
ad reqtiisitionem vavvodae vel vicecapitanei sui domini terrestres ipsorum captivare et praemissis vavvodae vel viceeapitaneo iure militari
puniendos transmittere debeant et teneatur. alioquin per eosdem vayvodas
et vicecapitaneos iibique libere capi et puniri possiut.
De captivatione publicorum malefactorum, homicidarum scilicet.
furiuni et latronum et iudicialiter proscriptorum, renovantur articuli superiorum annorum ita scilicet, ut eosdem eomperta rei veritate in Za
grabiensi quidem egregii Thomas et Christophorus Mikulich cum Georgio
Vagicli iudicc nobilium, in Crisiensi vero Stephanas Gereezy vicecomes
et Franciscus Orehoczy, in Varasdiensi antem comitatibus Gregorius
Petheo vicecomes et Georgius Blaseievich cum aliis sibi adiimgendis,
ubique libere capere et iudicialiter couvictos debita poena affieere possint.
Praeterea cum praemissum dacium regni haetenus in liac quoque
eivitate libera regia Montis Graecensis Zagrabiensis exigi solitum sit,
quod solummodo ex regno etferendis et inferendis rebus mobilibus in
limitationes regni partibus percipi debeat, itaqne statutuni est, ut inposterum praescriptain dacium regni non in praedieta eivitate Zagrabiensi,
sed in aliis limitaneis locis oportunis, iuxta articiiluni regni superinde
sancitum, exigatur.
Ad gravem querelam nobilis loannis Herachicb contra magniticum
dominum Petrum Rathkav de Xagy Tabor ratione variarum violentiarum oeeupationis bonoruui et captivationis eiusdem superindeque coaetivae cuiusdam fassionis extorsionis, statutum est, ut idem Joannes Hera
chicb contra dominum Petrum Rattkay vel penes querelam vigore articuli
l'osoniensis procedat vel eundeni in sedem iudieiariam comitatus Varasdiensis primitus celebrandam pereinptorie citet iureque de omnibus
sibi illatis iniuriis et violentiis contra eundem dominum Petrum Rath
kav agat.
Similiter ad instantiam illustrissiini domini bani in njegotio inscriptionis pro trecentis integris talleris bonorum suorum Zelina Zent Miklos.
in comitatu Zagrabiensi existentium, pro vili quodain annul per illustrissimum dominum comitein Xicolaum perpetuum comitem a Zrinio
egregio quondam Ioauni Budor, tunc temporis tamiliari suo factae, sta
tutuni est, ut contra relietam et haeredes eiusdem quondam Ioannis
Budor in sede iudiciaria comitatus Zagrabiensis iure ratione eiusdem
inscriptionis et annuli idem dominus banns procedat.
Dantur eommendatoriae civibus Oaproncensibus et Crisiensibus ad
sacram Caesaream regiamque maiestatem iuxta porrectos supplices libellos eorum.
349
Kenovatur articulus superiorum aimorum de resignatione bonorum
et iurium possessionarium Petri Bosak iii eomitatu Zagrabiensi existen
tium ita, ut vigore huiusee eonstitutionis egregius Ioannes Petrichevich
vieecomes comitatus eiusdem # praetitulata bona et i ura possessionaria
annotati Petri Bosak quibusvis iuridicis remediis obstare non valentibus
ex manibus alienorum eximat et ipsi tanquam vero haeredi assignet.
dacio regni ad vestitum fratrum ordinis divi Fraiieisei monasterii Zagrabiensis deputantur tloreni lmngaricales quinquaginta.
Denique ratione rerum mobilium haeredum egregii quondam Gabrielis Petheo apud dominam relictam magnifici quondam domini Petri
Draskovich in reposito existentium exmittuutur magister prothonotarius
regni et viceeomes comitatus Varasdiensis. 1 ) coram quibus praetitulata
domina easdem universas res mobiles et privilegia in termino per eosdetn
praefigendo ipsis. quorum intererit et quibus adiudicabitiu*. restituere et
resignare del eat et teneatur.
Lecta per Stephanum Patachieh,
magistrum prothonotharium regni.
Prothoeolla congr. II, 217220 u kr. zem. arhivu u Zagrebu.
205.
29. jula 1623. L Krievcima.

Kapetan barun Ivan Wechsler izvjeuje generala grofa Zigmunda
Fr.
Trautmansdorfa otporu Srba (Vlaha) protiv hrvatskih stalea.
Hocli und wohlgeborner lierr grav etc.
Erindere ich meinen ge))ietenden herrn generalen, dass die Wallachen zu Poitsclikia ein zusammenkunft gehalten und das kaiserliche
mandat, so wol des bischot's von Vesprim als des principalcommissarien schreiben ffentlicb verlesen lassen. Was fr ein tumult, geschrei
und iibel wort geredt worden, wie ich bericht worden. ist nicht zu
schreiben: haben also bald 3 finger aut'gereckt und geschworen. dass
sie eher alle miteinander sterben wollen, ehe sie sich wllen den plaften
oder anderen untergeben, und alsobald geschlossen, dass ein jeder von
einem haus ein gulden in groschen geben soil ihren abgesandten so sie
zu l r Mt. hinauf abfertigen wollen zur zehrung, audi verboten. dass
interim kain Wallach, kainen acker umbauen solle, bis sie ein aigentliche bessere resolution von l r Mt. haben werden, wo aber nicht, so
wllen sie ihnen selbst herren suchen, die ihnen gefallen werden. Und
begehren weder des bischofs noch der Windischen edleut grttnd gar
in den wenigisten nicht. Sie werden auch dise tag zu meinem gebiten2
) Grgur Peth.
35(>
den herrn generalen desgleiehen ilire abgesandte abfertigen. Es will
auch keiner zu den commissarien aut' Warasdin erseheinen, sondern
sagen, haben ilmen die kais. commissarien was anzuzeigen, so sollen
sie auf die grnizen zu ilmen kumben.
Gestern kumb ein gefangner heraus, der zaigt an, dass dcr f'eind in
starker praeparation was wiehtiges zu tentieren seie. W a s dasselbige aber
sei, oder auf welche grnizen er sich wenden werde, das ki'inne man
bis auf dato nicht wissen. Der bassa aus Bossen, der erwarte allein
den Piaschinovitsch von der Porten : der hat deni bassa anzaigt. dass
40 huser Wallaclien guetwillie hinera sich begeben wollen. Wie das
gmaine gsehrei, so soil der Piaschinovitsch beg zu Zernik werden,
weilen der Swetazki gestorben. Dureb das mittl verhorten sie also die
Wallaehen widerumb an sich zu l)ringen. sonderlieh weilend er beg
auf Bossega von Tiirkisehen kaiser begelirt, den Wallaclien melirere
freiheit zu geben, als sie vor der zeit gehabt. Ich waiss wohl. dass
man das alles bei den Windischen nicht glaubt, aber mit hchsten
sehaden der grnizen werden sie solches erfahren und vvird soliches
alsdau zu spt sein zu remediren. Creuz den 29 julii 1623.
Hans Wechsler.
Suvremeni prijepis- n Hajer. zem. arkivu u Gracu', Kr'ieqmkten-
206.
7. augusta 1628. Beu.

Kralj Ferdinand
JI. uzima u zatitu Srbe (Vlahe)

skoj Krajini.
Valachis regui
Ferdiliaudus etc.
nastanjene u slavon
Selavoniae.
Strenui et agiles tideles nobis dilecti.

Supplicem libellum. quein communitatis nomine omnium Valachorum inhabitantium extremas partes Selavoniae ad inaiestatein nostram
direxjstis, regia clementia aeeepimns et instantiam demissuimjue postulatum vestrum in eo nimiruni, ubi et proteetionom ac elientelam vestri
a nobis imploratis et sirnul ndem constantiamque deinceps quoque sin
cere et tideliter vos eulturos offertis ac spondetis, benigne intelleximus.
l)e quorum observaiitia et debito obsequendi studio clementer eoutenti
reddimur, defensiouis vero vestrum omnium sicuti- et aliorum tidelium
nostrorum regnorum et provineiarum nostrarum curam gerimus, earn
ratiouem inituri sumus, ut tutae et securae mansioni vestrae peroptime
prospeetum esse queat neque in sedibus domiciliis, quas inhabitatis.
indebite a quibusvis turbemini ant oneremini. Vobis autem vicissim
351
incumbet subdita promptitudine erga maiestatein nostram benigiiasque
ordinationes nostras, quas per of'ficiales nostros et magistratus in istis
partibus constitutos moderamur, prompte vos accomodare et ndelitatem
constantiamque firma voluntate contestari et exhibere. Id quod ad praefatum supplicem vestrum libellum rescribendum esse duximus vobisque
etc. Datum in civitate nostra Vienna die 7 mensis augusti anno domini 1623.
Koncept u kr. ugar.
cancel- nr. 227 an. 1623.
zem.
u Budimpeti;
Concept, exped.
207.

Kralj Ferdinand II nalae vesprimskom biskupu Franji
Ergeljskomu,
da zasada obustavi rad srpske (vlake) komisije.
Episcopo Wesprimiensi Francisco
Erghelio.
Ferdinandus etc.
De Valachorimi tumultuatione et perniciosis consiliis ac intentione ipsoruin hactenus crebrius inform abamur, iam vero ex propria
ipsorum eclaratione. quam per supplicem eorum libellum repraesentarunt, aliisque manifestis documentis certitudinem rei experimur, funestum casum consecuturum, si pro nunc commissio tibi delegata peracta fuerit, quod ut aArertatur, iusta ratio et publici status interesse
suadet. Eapropter fidelitati tuae denuo intimandum esse duximus, uti
ab executione praefatae commissionis desistas, et quod temporis et
rerum status commode et absque periculo fieri dictaverint, in posterum
benigna ordinatione et praescripto nostro assumere debebis. Cui nos
in reliquo etc. -Datum in civitate. nostra yienna die 7 mensis augusti
aiino domini 1623.
Koncept u kr. ugar.
cancel- nr. 229 an- 1623-
zem.
arkivu u Budimpeti;
Concept, exped-
208.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i c u l i u n i v e r s o r u m s t a t u u m ac o r d i n u m regnorum
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e , in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a -
352
t i n e e e d i t i l l u s t r i s s i m i m i t i s do m i n i d o i n i i i i
Gr e r g i i p e r p e t u i m i t i s a Z i n i e t c . b a n i i n i v i t a t e
M o n t i s G r a e c e n s i s Z a g r a b i e n s i s p r o deoinva d i e m e n s i s
o e t o b r i s in a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o ' v i g e s i i n o t e r t i 1 a t a, e d i t i.
Status (irdines praemissorum regnorum Croatiae et Sclavoniae
literas credentionales sacratissimae cacsareae et regiae maiestatis. do
mini domini ipsorimi clementissimi, ab illustrissimo domino domino eomite Sigismundo Friderieo in Tratithmonstorff, libero barone in Negaw.
Burgaw, Grleinehpergh (!) et Toczenpoch, confiniorum regni Sclavoniae ge
nerali et arcis Graecensis supremo capitaneo neenon eiusdem caesareae
et regiae maiestatis intimo consiliario etc., tanquam delegato eiusdem
maiestatis commissario. ea qua debuerunt reverentia aceeperunt atque
intellexerimt. Et quoniam iidem status ac ordines regni bactenus etiam
pro fidelitate sacratissimae suae maiestatis fortunas, sanguinem et vitam
ipsam eifundere nou diibitarunt, sic deinccps quoque contra quemvis
tam naturalis quam domcstici hostis insultum personaliter pro viribus
penes illustrissimum dominum banum insurgere parati sunt, supplicantes
tamen medio eiusdem domini commissarii sacratissimae suae maiestati
humillimc. ne tempore ingruentis alicuius belli eonfiniaris miles e
regno, prout liacteuus faetitatum est, edueatur, sed coniuuctis viribus
et armis una cum continiariis et Vallaehis commuui hosti resistatur et
de tormentario pulverc ac plumbo. [uorum in hisce partibus propter
monetam maxima caritas est, ut mature provideatur. Denique moneta in
antiqua liga cudatur et ad horum regnorum confinia pro stipendio demittatur, cum impossibile sit haec regna et confinia moderna nova moneta
(quae in nulla extera regna et provincias extrudi valcat, sed in hisce
duntaxat regnis, necessum est ut remaneat) conscrvari et consistere
posse.
Similiter literas illustrissimi'comitis domini domini Stanizlai Thurzo
de Bettlemliemialva(!). regni Hungariae palatini etc., ratione generalis
insurrectionis illustrissimus dominus banus praesentavit.
Undc universi status ac ordines regni iuxta articulos superioris
diaetae Soproniensis et alias constitutiones huius regni superinde novissime editas tempore ingruentis alicuius. apertae necessitatis generaliter
insurgere prompti paratique sunt viritim.
Ad custodienda autem confinia Oolapiana interea reli(puuntur bona
castrorum Novigrad et Zizek penes dominum vicebamim.
Ad continuationein vero fossati Caproncensis universi status ac
ordines a singulis fumis per duos laboratores administrabunt more consueto in termino per dominum banum praefigendo.
Connumeratio bonorum praesidii Caproncensis pro nunc diftertur
ad bencplacitum regni vel vero connumerationem aliorum bonorum dominorum regnicolarum in similibus confiniis existentium.
Ad instantiam reverendissimi domini Petri Domitrovich, episeopi
Zagrabiensis, pro sehola pauperum Viennensium viginti quinque boves
e regno educi permittuntur.
353
Qui ad invigilationem mercatorum super vemmdatione quarumvis
rerum venalium per regnum destinati fuere, nullam hactenus rationem
dedere de perceptis; ideo aeceptabitur ab eisdem ratio per admodum
reverendissimos dominos Balthasarem Napuly praepositum et Benedictum Vinkovich cathedralem et canonicos capituli eeclesiae Zagrabiensis,
necnon egregium Gregorium Sugnetich.
Statutum praeterea est, ut bona haeredum familiae Bosak, in comitatu Zagrabiensi existentia, sororibus nobilis quondam Petri Bosak,
quem videlicet in executione eorundem bonorum egregius Stephanus
Domianich vulnerasset, ex quo vulnere mortuus etiam esset, per egre
gium Ioannem Petrichevich vicecomitem, omnibus iuridicis remediis
abscissis, primo quoque tempore restituantur, alioquin dominus banus
validiori manu restituat dicta bona.
Prothocolla congr. II, 220222 u kr. zem. arhivu u Zagrebu.
209.

Odredba kralja Ferdinanda
II. glede kovanoga novca u Ugarskoj i

Hrvatskoj.
Ferdinandus secundus etc. fidelibus nostris universis et singulis

reverendissimis, reverendis, spectabilibus, magnificis, egregiis, nobilibus,
strenuis, agilibus, dominis praelatis, baronibus, comitibus, vicecomitibus,
capitaneis, vicecapitaneis, centurionibus, decurionibus, militibus, item
tricesimatoribus, teloniatoribus, institoribus, mercatoribus ac quemvis
questum exercentibus civitatum, oppidorum et villarum magistris civium, iudicibus et rectoribus, civibusque et incolis, cunctis
etiam aliis cuiuscunque status et conditionis subditis nostris, sed et
aliis externorum regnorum, provinciarum et ditionum hominibus, commercia emptionum, venditionum aut aliorum quorumcunque pactorum
ac contractuum exercentibus. quos videlicet infrascriptum tangeret
et concerneret quovismodo negotium, salutem et gratiam. Quod
cum ad evitandas et praecavendas varias confusiones et discrepantias, quae circa cursum et valorem monetarum pro tempore usualium emergere possent, optimum rati simus, ut generali et publico
edicto constitutum eorum precium, praesertim autem quarum monetarum
cusio recenter hisce temporibus in bona liga udi coepta fuerat, determinatus valor decerneretur, ne videlicet exoticae, et adulterinae mo
netae (quod circa usum monetarum evenire solet) indifferenter irrepant
et praeterquam quod confusionem in preciis rerum et erogandi rationibus causent, etiam communibus reipublicae interesse damna et praeiudicia levia irrogent, quocirca harum patentium benignarum literarum nostrarum publice et manifeste divulgatum et constitutum
23
354
clementer decernimus, ut imperialis seu solidus tallerus cuiuscunque
tandem cusionis non tamen adulterinus aut aliter qualitercunque vitiatus.
sed quorum usus et cursus in- imperialiarumque ditionum nostrarum provinciis pro nunc habetur in Hungarico floreno uno et medio, hoc est
denariis centum et quinquaginta aestimetur. Id quod ad omnium et
quorumvis notitiam intra ambitum istius regni nostri Hungariae, tam
externorum, quam indigenarum cuiuscunque status, gradus et conditionis hominum praesenti publico et patenti nostro promulgatorio edicto
pervenire volumus, qui etiam omni oportunitate, quibus praedictae formae monetam solidorum seu imperialium tallerorum erogare aut percipere occasio sese praesentaverit, haud quaquam pluris aut vero minoris in omni erogatione aut vero perceptione pro quibuscunque tandem
mercibus et rebus uti et expendere debebunt et tenebuntur. Similiter
etiam grossos illos denariorum seu nummorum quinque, prout et minutam monetam vulgo denarium appellatam et in libera regiaque nostra
civitate Posoniensi in meliori liga in beneficium et commoditatem regnicolarum ex benigna nostra ordinatione hactenus cusam et etiam in posterum cudendam, expendendam et acceptandam benigne et serio decer
nimus. Id quod harum serie publico iuri ea in parte prospectum esse
volentes manifestamus et publicum facimus edicimusque et decernimus
nee quempiam sub poena et debitis ac severis animadversionibus secus
facere volumus. Datum in civitate nostra Vienna Austriae die decima
mensis aprilis anno domini millesimo vigesimo quarto, regnorum etc.
Ferdinandus.
Stephanus Sennyey,
electus episcopus Vaciensis.
Laurpntius Ferenczffy.
arkivu; Acta publica fasc. 1 nr. 5.
peatom u kr. ugar. zem.
210.
16. aprila 1624. U Varadinu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i u n i v e r s o r u m s t a t u u m ac o r d i n u m r e g n o
r u m C r o a t i a e et S c l a v o n i a e i n g e n e r a l i i p s o r u m cong r e g a t i o n e e d i c t o i l l u s t r i ssim i comitis domini domini
G e o r g i i p e r p e t u i c o m i t i s a Z r i n i o etc. b a n i in c i v i t a t e
l i b e r a r e g i a V a r a s d i e n s i p r o d e c i m a s e x ta die m e n s i s
a p r i l i s in a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o v i g e
s i m o q u a r t o c e l e b r a t a , e d i t i.
Ad propositionem et admonitionem illustrissimi domini bani ratione reaedificationis confiniorum statutum est, ut omnes status ac ordines
355
regni ad quartum diem proxime futuri mensis maii (exceptis processibus
Stephani Orghovan, Martini Mersany et Stephani Radovich, qui ad fossatum Caproncense destinantur) ad fortificationem praesidii Petrinensis
more alias consueto a singulis fumis duos laboratores manuales, a quatuor vero fumis unum currum iuxta limitationem domini vicebani administrent sub poena unius floreni pro singulo laboratore per iudices
nobilium ad rationem regni persolvenda.
Praeterea iidem status ac ordines ad intertentionem haramiarum
Colapianorum ac persolutionem conservatorum coronae regni pro hoc
anno contribuent a singulis fumis per septem florenos hungaricales.
Exactores autem praemissae contributionis eliguntur, in Varasdiensi quidem egregii Caspar Gotthal, in Zagrabiensi autem et Crisiensi
comitatibus Christophorus MAulich.
Exigetur ratio restantiaruni superiorum annorum contributionum et
dacii regni in termino per illustrissimum dominum banum praefigendo,
cui praeerit reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis et idem illustrissimus dominus banus, prothonotarius regni, praepositus Zagra
biensis, 1 ) Gregorius Petheo, Thomas Mikulich, Ludovicus Bedekovich
et alii per eosdem deputandos adsciscendi.
Denique tam rati one resignationis Valachorum et aliorum gravaminum regni, quam vero variarum insolentiarum et violentiarum per
capitaneos praesidiorum Caproncensis et Crisiensis familiae dominorum
comitum Erdeody, civitati Caproncensi, Ladislao Orehoczy, relictae do
mini Petri Draskovich ac aliis nobilibus illatarum, delegantur nunci
regni ad sacratissimam caesaream regiamque maiestatem magnificus
dominus Caspar Konzky de eadem et admodum reverendus do
minus Benedictus Vinkovich, cathedralis et canonicus capituli ecclesiae
Zagrabiensis, necnon egregius Thomas Mikulich de Brokunowcz.
Destinantur insuper per status ac ordines regni egregii Thomas
Mikulich, Nicolaus Tompa, Gregorius Druskoczy, Ioannes Kovachoczy
cum prothonotario regni in eo, ut primo quoque tempore per totum
regnum universas res venales conscientiose limitare et aestimare debeant,
quae quidem limitatio aut aestimatio nomine et sub sigillo regni per
civitates liberas et fora bebdomadalia medio iudicum nobilium proclamari et publicari debebit, cuius transgressores ipso facto in amissione
rerum venalium et contumaces in mulcta centum florenorum hungaricalium per eosdem limitatores vel homines ipsorum ad id deputandos per
omnia oportuna remedia, medietatem quidem pro regno, aliam vero medietatem pro se ipsis convertenda.m exigendam convincantur.
Ad querelam egregii Stephani Radovich, iudicis nobilium comitatus Varasdiensis, contra Stephanum Sailer ratione verberationis et
vituperiorum eiusdem iudicis nobilium statutum est, ut citetur idem
Stephanus Sailer in sedem iudiciariam comitatus Varasdiensis et peremptorie iudicium recipiat ita, quod, si poenam ad octavas reiicere voluerit
x
) Baltazar Napnly umr'o je jo 29. marta 1624.; poslije toga izabran je prepotom Beneikt Vinkovi.
356
iudex nobilium, bene quidem, si vero in comitatu acquisiverit, extuuc
in trecentis norenis hungaricalibus in sede iudiciaria convincatur. E t
executio ex rebus mobilibus vendibilibus vel iuribus possessionariis
fructuosis dicti Stephani Sailer pro parte duntaxat laesae personae iudicis nobilium peragatur. Idem autem iudicium impendatur aliis etiam
iudieibus nobilium regni in simili easu.
Prothocolla congr. II, 222223 kr. zem. arhivu u Zagrebu.
211.
2. maja 1624. U Bocu.

Kralj Eerdinand
II. dokida omdu izreenu protiv Nikole Frankopana

parnici Krueljevoj.
Ferdinandus secundus etc. fidelibus nostris egregiis et nobilibus

Christoplioro Memiavehich de Brezovieza, regni nostri Selavoniae vieebano nec non Zagrabiensis et Crisiensis comitatuum eomiti, vicecomitibus item iudieibus nobilium et iuratis assessoribus sedis iudiciariae
praedictorum comitatuum simul vel divisim eonstitutis salutem et gratiam. Expositum est iam secundario maiestati nostrae nomine et in
persona fidelis nostri spectabilis et magnifici Nicolai de Frangepanibus
a Thersacli, Scgniae, Yegliae, Modrussiaeque comitis perpetui, aulae
nostrae consiliarii bellici. cubicularii et colonelli nostri, qualiter superioribus temporibus non ita diu praeteritis fidelis noster spectabilis et
magnificus quondam comes Thomas Erdeody etc. ipsum exponentem
ratione captivationis et in captivitate detentionis nobilis quondam Ioannis Krussell etc. in sedem iudiciariam praedictorum comitatuum Zagra
biensis et Crisiensis evocare fecisset iusque et iuris administration em
a vobis tanquam praedictorum comitatuum iudieibus ordinarris habere
voluisset. Quia autem in causa et facto praedicti Ioannis Krussely no
mine totius regni istius Selavoniae consequenterque vestri omnium in
generali regni nostri Hungariae diaeta in libera civitate nostra Soproniensi celebrata coram maiestate nostra ac universis statibus et ordinibus praedicti regni nostri gravis querimonia contra dictum exponen
tem facta fuisset, ob quod speciali mandato nostro, ne dictus exponens
iudicaretur ac in facie comitatus aliquibus iudiciorum oneribus aggravaretur, nobis et quibusvis aliis tanquam in facto isto interessatis interdixissemus, et licet huiusmodi mandatum nostrum per testimonium
fidelium nostrorum honorabilium capituli Zagrabiensis vobis legitime
praesentatum fuisset, vos tamen eidem testimonio capitulari nullum
responsum dedissetis neque a causa supersedissetis iu praeiudiciuin eiusdem exponentis et mandati nostri manifestum, supplicatum itaque extitit maiestati nostrae nomine et in persona praefati exponentis debita
357
cum instantia humillime, quatenus eidem circa praemissa de oportuno
iuris remedio gratiose providere dignaremur neque pateremur ipsum
iustis suis iuribus destitui ac in competent! processu indebitaque iuris
convictione aggravare. Cum autem in una eodemque causa iudicis et
aceusatoris officio nemo fungi possit aut debeat, pro eo praefati exponentis supplicatione admissa et exaudita fidelitati vestrae denuo et quidem ex superabundant! firmiter committimus et mandamus, quatenus
acceptis praesentibus et rebus sic ut praefertur stantibus et se habentibus, in memorati Ioaimis Krussel causa coram vobis contra aimotatum exponentem mota, ad ulteriorem usque benignam resolutionem
nostram de competentia iudicis edendam ad quorumlibet instantiam reassumere, discutere vel iudicare aut aliquam aggravationem facere superinde,
executionem peragere velitis et praesumatis, quin illam totaliter a iudicatu vestro reciicere competentisque iudicis per nos deligendi tribunali
discutiendam et adiudicandam relinquere nee de hoc nostro superinde
mandato ex certa nostra scientia et cognitione emanato sub gravi
indignationis poena disputationem admittere aliqualem debeatis et teneamini, sed et id, si et in quantum hactenus processissetis totum vanum, cassum et invalidum, iuribusque destitutum, tanquam per incompetentes iudices actum esse volumus. Secus nullatenus facturi, prae
sentibus perlectis exhibenti restitutis. Datum* in civitate nostra Vienna
die 2 mensis maii anno domini 1624.
Liber regius kr. ugar. . arkivu u
Budimpeti.
212.
10. jun 1624. U Beu.

Kralj Ferdlnad
TI. odgovara hrvatskim saborskim
poslanicima.

nostrj clementissimi nomine ad praefatam suani maiestatem per status
et ordines regnorum Croatiae et Sclavoniae ablegatis nunciis benigne
significandum.
Praelibatam sacram caesaream regiamque maiestatem benigne intellexisse ea, quae nomine praefatorum regnicolarum tanquam principalium suorum penes credentiouales literas supplicemque eorundem
libellum eidem suae maiestati demisse repraesentarunt, quorum postulatum et praetensio siquidem alia quoque loca et particulares personas
concernunt, a quibus interest suae maiestati, antequam sese benigne
resolvere dignetur, informationes et notitiam habere proindeque aliquod
temporis spatmm mterlabi necesse sit, dum informationes eiusmodi
reportentur. Idcirco benigne ^suam maiestatem ipsis nunciis significare
et velle, uttantisper, dum memorata requisita informationum habeantur.
358
patienter moram tolerent et ulteriorem benignam suae maiestatis resolutionem praestolentur. Quibus in reliquo etc.
Per sacram caesaream regiamque maiestatem
Viennae die 10 mensis hmii anno domini 1624.
Koncept u kr.
facs. 445.
ugar.
zem.
arhivu
u Budimpeti;
Acta
particul.
213.
25. juna 1624. Na gradu Samoboru.

Gro/ovi Ivan, Stjepan- i Zigmund Erd'dy javlja/ju opini grada
smrt njihova oca grofe Tome Erddyja.
<
Zagreba
Prudentes et circumspecti domini ami ci nobis honorandi, salutem

et nostri commendationem. Conditiones et status totius generis humani
quales quamque instabiles sint, ex quotidianis et multifariis mutationibus
ac necessitudinibus tam omnium aliarum rerum sublunarium, quam
hominum ipsorum, non est, qui ratione pollens animadvertere non po
test, qiiibus eosdem'omnes arcana dei praepotentis et naturae dispositio subiectos esse fecit et patitur, quod etiam in illustrissimo quondam
domino comite Thoma Erdeodi de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Varasdiensis comite perpetuo, sacratissimi ordinis Redemptoris
equite, tavernicorum regalium per Hungariam magistro ac sacratissimae
caesareae regiaeque maiestatis consiliario, genitore nostro charissimo,
qui divinis legibus ac verarum virtutum operationibus patriaeque bono
ac sacratissimorum Romanorum imperatorum et regum suorum sincerae
fidelitati semper et in omnibus sese accomodasse dignoscitur, die deeima
septima mensis ianuarii proxime praeteriti luctuosissime ac amarissime
nobis gemebundis common stratum est, in qua die idem dominus parens
noster propter labilem huius vitae statum sui morbi extremum grava
men animosissime perferens toto sacerdotali officio peracto ac divino
sacrificio audito more suo continuo observare solito omnibusque sacrosanctae orthodoxae ecclesiae necessariis sacramentis rite susceptis e
vivis discessit. Cuius examine corpus iam nihil aliud exposcit, quam
ut honorifice moreque christiano in terrae sinum deponatur. Cui piae
depositioni peragendae ex communi voluntate diem vigesimum nonum
mensis iulii proxime futuri Zagrabiae in alma ecclesia cathedrali sancti
Stephani regis locoque exoptato destinavimus. Quare prudentes et circumspectas dominationes vestras rogamus, velint die vigesima septima
praetacti mensis iulii circa tempus vespertinum in arcem hanc nostram
Zamobor certos e medio sui ablegatus transmittere, ut inde praefatum
corpus in liberam regiam Montis Graecenis Zagrabiensis civitatem ve-
359
strana sequenti et ad antefatam ecclesiam subsequenti immediate diebus
comitentur ac funeralia opera et obsequia exhibeant. Facturae in eo
deo rem gratam amicitiae dignam ac nobis luctuosis gratissimam, quam
eisdem laetioris gratitudinis officio repromereri studebimus, De reliquo
prudentes et circumspectas dominationes vestras diutissime et felicissime
valere desiderantes. Datum in praefata arce nostra Zamobor 25 iunii
1624.
Prudentium et circumspectarum dominationum vestrum
amici benevoli
Comes Ioannes Erdeodi.
Comes Stephanus Erdeodi.
Comes Sigismundus Erdeodi. 1 )
ti
A tergo: Prudentibus et circumspectis dominis iudici et senatoribus

caeterisque iuratis civibus liberae regiae civitatis Montis Grraecensis
Zagrabiensis amicis nobis honorandis.
Pripis:
1624 iulii 12.
Original s tri prstenom utisnuta peata u arhivu Jugoslavenske

demije u Zagrebu;
Erd'dyana.
aka
214.
23. jula 1624. U Bea.

Kralj Ferdinand
II. javlja hrvatskom saboru, da mu alje po njegovim

odaslanicima odgovor na njegove molbe.
Ferdinandus etc.
Reverende, honorabiles, spectabiles, magnifici, egregii et nobiles
fideles nobis dilecti.
Fidelitatum vestrarum ablegatos ad maiestatem nostram nuntios
penes credentionales fidelitatum vestrarum literas benigne exaudivimus
in iis, quae penes supplicem libellum nomine vestro nobis exposuerunt, clementer intelleximus eosdem itaque pro rerum et temporis conditione qualinam cum gratiosa nostra resolutione remisimus, ex intimata
eisdem resolutione et declaratione nostra, id, quod repraesentaturi sunt,
cognoscetis, ad quorum relationem nos benigne remittimus ac in reliquo
de fidelitatum vestrarum sinceritate et avita fidelitatis constantia obsequioque in posterum etiam benigne confidentes vicissim de gratia et
dementi erga vos affectu atque protectione nostra securos esse volumus.
Quos etiam benigna etc. Datum in civitate nostra Vienna die 23. mensis
iulii anno domini 1624.
-1 Sva su tri Dotpisa vlastoruna.
360
arhivu u Budimpeti;
Concept- exped.
215.
23. jula 1624. U Bea

Kralj
Ferdinand
vesprimskom biskupu Franji Ergeljskomu u poslu srpske

(vlake) komisije.
Ferdinandus etc.
Qualiternam nos in negotio illo commissionis in regno Sclavoniae
instituendae resolverimus, ex paribus benignae nostrae declarationis per
decretum fidelium nostrorum Sclavoniae et Croatiae ad maiestatem nostram ablegatis nunciis intimatae uberius intellecturus es. Id quod pro
notitia tibi tantisper (dum reliqua expedienda ad- earn commissionem
requisita expedientur tibique postmodum submittentur) perscriptum esse
voluimus, ut praeparatoria ilia, quae in decreto innuuntur, medio tem
pore commodius disponere et una cum coeteris commissionis eius collegis expedire valeas, quos singulos per peculiares mandati nostri literas,
ut cum fidelitate tua mutuam intelligentiam habeant et suo tempore
requisitioni veluti commissionis praesidi ex commissione et ordinatione
nostra se accommodent, clementer commisimus. In caeteris particularitatibus, praedictam commissionem concernentibus, vos ad instructions tenorem et ulteriorem cleineiitem nostram tui requisitionem vos remittimus.
Tibique in reliquo etc. Datum in civitate nostra Vienna die 23. mensis
iulii anno domini 1624.
fasc
Koncept
445.
kr. ugar.
zem.
arkivu u Budimpeti:
Acta
particul.
216.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i u n i v e r s o r u m s t a t u u m ac o r d i n u m regnorum
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o g r e g a tione edicto i l l u s t r i ssimi comitis domini d o m i n i
G-eorgii p e r p e t u i c o m i t i s a Z r i n i o etc. b a n i in c i v i t a t e
l i b e r a regia Z a g r a b i e n s i pro q u a r t a die m e n s i s septemb r i s in anno d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o v i g e s i m o
q u a r t o celebrata. editi.
361
Primo ex proxime praecedenti congregatione ad sacram caesaream
regiamque maiestatem delegati nuncii regni publice praesentantes sacratissimae suae maiestatis benignas literas credentionales ad eosdem nun
cios sonantes una cum aliis privilegiis regni seriem legationis ipsorum
retulerunt; quia tamen paria instructionis suae maiestatis in negotio
resignationis Valachorum dominis novis commissariis datae minime
reportassent, cuius tenorem scire maxime regno interesset, ideoque pro
extrahendis tam praemissae instructionis paribus, quam vero aliis ad
eandem commissionem necessariis, denuo Viennam expeditur adinodum
reverendus Benedictus Vinkovich, praepositus maior et canonicus
capituli ecclesiae Zagrabiensis, cui pro expensis deputantur ex pecunia
haramiarum ducenti floreni hungaricales.
Deinde laboratores destinantur," ex comitatibus quidem Zagrabiensi et Crisiensi ad erectionem fortalitii Berkussevina, ex Varasdiensi autem ad fossatum Capronczense more alias consueto sub poena
in proxime praecedenti congregatione sancita.
Reddendae rationi restantiarum, contributionum et dacii regni terminum praefiget illustrissimus dominus comes et banus exigetque rationem tam a perceptoribus superiorum annorum, quam vicecomitibus
e t iudicibus nobilium una cum reverendissimo domino episcopo Zagrabiensi,') prothonotario regni, 2 ) Gregorio Petheo, Thoma Mikulich, Nicolao
Tompa, Ludovico Bedekovich et aliis per eundem dominum comitem et
banum convocandis vel substituendis.
Pecora superioribus annis ob mutationem et vilitatem monetae e
regno pelli prohibita, cum moneta pristinam ligam et valorem sortita
sit, in vicina regna et provincias abigi libere permittuntur.
Statutum insuper est, ex quo nulla legitima de causa plurimi
magnatum, qui maiorem partem regni possident fructusquo et utilitates
eiusdem percipiunt et pro communi permansione in medium consulere
deberent, sese a congregationibus regni abstrahant, ut imposterum, quicunque magnatum huiusce regni sine iusta et rationabili excusatione
sese a praemissa generali congregatione regni absentaverit, extunc ipso
facto in birsagio decretali, in hoc regno videlicet ducentos florenos hun
garicales faciente, convictus sit, quos dominus banus pro tempore constitutus in duabus sibi, in tertia vero partibus prothonotario regni pro
labore cedentibus per se vel medio eiusdem prothonotarii ex bonis
mobilibus et immobilibus huiusmodi sese absentatis magnatis, vigore
duntaxat praesentis decreti, quibusvis iuridicis remediis obstare non
valentibus exequi possit ac teneatur.
Ad querelam generosi Gregorii Petheo, vicecomitis comitatus Varasdiensis, contra magnificum Carolum Christophorum Konzky factam
in eo, quod legibus et iudiciariis deliberationibus ordinariorum iudieum
huius regni minime obtemperare vellet, deliberatum est, ut contra huius
modi contumaces nobiles vel magnates, contra quos omnia iura clamant.
1
) Petar Domitrovi.
) Stienan Patai. .
362
in posterum procedatur iuxta tripartiti secundam partem titulum sexagesimum octavum.
217.
10. novembra 1624. U Beu.

Nalog kralja Ferdinanda II. grofu Zigmundu
Varadinskih
Toplica.
Erd'dyju u
pitanju
Ferdinandus secundus etc. fideli nostro spectabili ac magnifico

comiti Sigismunô Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus
Varasdiensi comiti perpetuo et camerario nostro salutem et gratiam.
Expositum est maiestati nostrae nominibus et in personis .fidelium nostrorum honorabilium capituli ecclesiae Zagrabiensis, qualiter in anno
domini millesimo sexcentesimo vigesimo secundo, die videlicet decima
septima mensis novembris, in generali statuum regnorum nostrorum Sclavoniae et Croatiae congregatione Varasdini celebrata fideles nostri
egregii Gregorius Petheo vicecomes comitatus Varasdiensis et Christophorus itidem Petheo querelam quandam adversus certos subditos dicti
capituli Zagrabiensis in Toplicza et dicto comitatu Varasdiensi commorantes in praesentia ipsorum regnicolarum deposuissent deponendoque
in eo institissent, ut articulus singularis per eosdem regnicolas conderetur, cuius vigore tu tanquam supremus comes antelati comitatus Va
rasdiensis in arce tua Varasdiensi praedictos subditos dicti capituli
Zagrabiensis super praetensione querulantium iudicare ac post iudicium
statim parti querulanti de illis nulla admissa appellatione executionem
impendere posses, et cum nuncii antefati capituli Zagrabiensis protunc
in dicta congregatione existentes animadvertissent articulum talem ad
instantiam dictorum querulantium non solum in praeiudicium generalium
et communium iurium, verum etiam contra privata sua privilegia et
iurisdictionem propriam scribi et condi, huiusmodi articulo reclamassent
reclamandoque te veluti comitem a tali iudicatu penes talem articulum
faciendo modis legitimis inhibuissent, protestantes iidem nuncii super
eo nomine dicti capituli Zagrabiensis veluti suorum principalium, quod
nimirum iidem principales ipsorum a iuribus communibus suisque privilegiis et iurisdictionibus, in quorum perpetuo et continuo usu fuissent,
recedere nullatenus vellent, offerentes nihilominus nominibus et in per
sonis dictorum suorum principalium unicuique aliquid legitime praetendenti, idem capitulum contra dictos et alios subditos suos ius et
iustitiam administare ac debitam superinde executionem servatis de iure
servandis et comperta mera rei veritate impendere parati fuissent, si
modo dicti querulantes eosdem exponentes superinde requisivissent, sed
363
nee antea ipsi querulantes, actores utpote existentes, pro actione in
termino ab eisdem exponentibus praefixo comparuissent, supplicatum
itaque extitit maiestati nostrae nominibus et in personis praefatorum
exponentium debita cum instatia humilime, quatenus eisdem de opor
tuno remedio gratiose providere dignaremur neque pateremur eosdem
ratione suorum colonorum contra publica regnorum statuta et iurisdictiones omnibus et singulis dominis terrestribus communes et usitatas ad
ius et tribunal insuetum attrahi permittere. Cum autem iusta petenti
sit denegandus assensus contraque publica regnorum statuta partieulares sanctiones irritae sint nosque pro suscepti regiminis nostri
officio universos et singulos fideles nostros in suis antiquis privilegiis,
ut usitatis longoque usu approbates consuetuditinibus conservare et manutenere semper intendamus, pro eo fidelitatem tuam clementer hortamur tibique narum serie firmiter committimus et mandamus, quatenus
acceptis praesentibus et rebus sic ut praefertur stantibus et se habentibus, ne praedictos saepefatorum exponentium subditos Topliczenses
contra iura communia et solitas omnium dominorum terrestrium iurisdictiones, secundum praefatum conditum partialem articulum ad instantiam dictorum querulantium aut aliorum quorumvis iudicare, multo minus
executionem aliquam facere praesumas, quin publicis regnicolarum libertatibus ita efflagitantibus dictos querulantes ad ius ordinarium remittere et relegare velis et debeas, communi suadente iustitia et pu
blicis regnorum decretis sic dictantibus. Secus etc. Praesentibus etc.
Datum in civitate nostra Vienna die decima mensis novembris anno
domini millesimo sexcentesimo vigesimo quarto.
Ferdinandus.
Stephano Sennyey,
Original s utisnutim velikim kraljevskim peatom u arkivu kaptola
zagrebakoga, Acta antiqua fasc. 1 nr. 33.
Pripis na ledjima: 1624. 14. decembris. Praesens mandatum suae
sacratissimae caesareae et regiae maiestatis domini domini clementissimi
mihi comiti Sigismundo Erdeody de Moniorokerek comiti perpetuo Montis
(/laudi et comitatus Varasdiensis praefataeque suae maiestatis caesareae
et regiae camerario in arce mea laztrabarska praesentatum est, cui de :
misse obtemperare servatis de iure servandis paratus sum.
Idem comes
Sigismundus Erddv.
218.
2. januara 1625. (U Beu).

Poruka kralja Ferdinanda II. hrvatskom saborskom izaslaniku
kanoniku
Benediktu Vinkovim u pitanju srpske (vlake) komisije.
H o n o r a b i l i B e n e d i c t o V i n k o v i e h p r a e p o s i t o e t can o n i c o e c c l e s i a e Z a a r r a b i c n s i s e t s t a t u u m r e s r n i S c l a v -
364
n i a e ad suam m a i e s t a t e m a b l e g a t e n u n c i o etc. a s s i g n a i i d u m.
Sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis nostrae, domini nostri
clementissirni, nomine honorabili Benedicto Vinkovich, praeposito maiori
et canonico ecclesiae Zagrabiensis, significandum.
Praefatam suam maiestatem ulteriorem demissam instantiam no
mine principalium suorum ratione commissionis Sclavoniae factam benigne intellexisse. Habuisse vero negotium illud in accurata et dementi
deliberatione proque necessitate ac requisito eius clementer se resolvisse inhaerereque declarationi factae commissionem nimirum ordinatam
prosequendam esse, ubi ea singula, quae controversiam aut difficultatem
aliquam habitura essent aut complanatione et directione indigerent, debito modo secundum instructionem commissariis datam moderanda et
exequenda erunt ac proinde [prae]fatum praepositum nomine principa
lium suorum statuum regni Sclavoniae sollicitantem ad ea remiti. De
qua dementi suae maiestatis iterata declaratione etiam principales suos
edocere et certificare poterit. E t quidnam porro faciendum supersit. ordinationem conventus et certificationis interessatorum de loco et tempore
a commissionis praeside accipere debebit. Cui in reliquo etc.
Per suam caesaream regiamque maiestatem
die 2 mensis ianuarii anno 1625.
Koncept u kr. . arkivu u Budimpeti;
nr. 2 an. 1625.
219.

Zakljuci hrvatskog/a saboraA r t i c u l i u n i v e r s o r u m s t a t u u m ac o r d i n u m regnorum
C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i ipsorum congregat i o n e e d i c t o i l l u s t r i s s i m i c o m i t i s d o m i n i
domini
G e o r g i i p e r p e t u i c o m i t i s a Z r i n i o etc. b a n i in c i v i t a t e
l i b e r a r e g i a V a r a s d i e n s i p r o q u i n t a die m a r t i i in a n n o
d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o v i g e s i m o q u into celeb r a t a, e d i t i.
Prirao admodum reverendissimus dominus Benedictus Vinkovich.
praepositus Zagrabiensis, ex nupera congregatione regni ad sacram cae
saream regiamque maiestatem delegatus nuncius retulit seriem suae legationis, praesentavit literas cum instructione in negotio resignationis
Valachorum ad reverendissimum dominum Nicolaum Dallos episcopum
Iauriensem, tanquam praesidem commissionis aliosque commissarios datas,
365
cui quidem praeposito centum floreni Renenses, quos ultra datas

sibi expensas erogavit, ex pecunia haramiarum regni restituantur.
Similiter conservatoribus coronae deputati sunt ex moderna contributione regni quingenti hungaricales floreni primo quoque tempore
Posonmm transmittendi.
Restantiae laboratorum per iudices nobilium intra octiduum do
mino bano in scriptis transmittantur, quas laboratorum restantias, nisi
primo veris tempore iuxta publicatas domini bani administraverint, extunc ipso facto per iudices nobilium iuxta constitutiones regni vadientur.
Insuper praestabunt novos laboratores domini regnicolae, comitatus
quidem Zagrabiensis cum processu Petri Kasnar ad fortificationem confiniorum Colapianorum, ex comitatu vero Varasdiensi procesus Petri
Baxay, Matthiae Wlassich et Stephani adovich ad fossatum Capronezense, processus autem Martini Merssany et Petri Piszachich ad renovandas indagines praesidii Zent G-eorgywara et reparationem castellorum Vyrye ac Zyghetecz, quo etiam deputantur Valachi sub iurisdictione
dominorum regnicolarum in eodem processu degentes.
Statutum insuper est, ut ad explosiones tormentorum in confiniis
viciniores procesus statim viritim insurgere et quo necessitas postulaverit,
ad resistendum hosti properare teneantur.
Praeterea cum reginalis maiestas honorarium per dominos xegnicolas sibi promissum ad reaedificationem conflagratae ecclesiae sancti
Stephani regis deputaverit, neque domini regnicolae absque aliqua speciali contributione ad manum pecuniam habeant, ideoque' in exsolutionem praemissi honoraru dacium regni ad triennium eidem ecclesiae
conferunt.
In civitate Zagrabiensi quidam hactenus inconsuetus census, a venali frumento per civitatenses exigendus, totaliter per regnicolas tollitur
et annihilatur, iniuriatisque iure agere liceat contra cives eiusdem civitatis.
Protestati sunt nuncii illustrissimorum dominorum comitum Ste
phani et Sigismundi Erdeody contra magnificum dominum Nicolaum
Draskovich et spectabilem ac magnificam dominam Elizabetham, simi
liter Erdeody, consortem eiusdem, quod videlicet castrum Zamobor vio
lenter invasissent et efiracta domo thezauraria certas res mobiles eorundem
paternas multorum millium florenorum valoris extulissent et apud se
reservarent.
E converso nuncius dictorum domini Nicolai Draskovich et dominae comitissae Elizabethae Erdeody, consortis eiusdem, solenniter
protestatus est, quod praescriptum castrum Zamobor dicti domini sui
violenter non invasissent, sed vigore collationis et celebratae fassionis
eorundem dominorum comitum portiones in dicto castro apprehendissent.
Nihilominus tamen dictus dominus comes Sigismundus Erdeody cum
armata manu et haramiis regni in praescripto castro Zamobor annotates
dominum Nicolaum Draskovich et dominam comitissam Elizabetham
366
Erdeody consortem suam obsedisset, portionemque tam suam, quam

memorati domini Stephani Erdeody, sed et reverendissimi domini Ioannis
Erdeody contra semel factam collationem et fassionem ipsorum occupasset occupativeque teneret.
Ad lamentabilem querelam relictae et filii egregii quondam Georgii
Vagich per egregios Gabrielem et Ladislaum Bukovacky interempti, et
aliorum etiam nobilium regni statutum est, ut in causis huiusmodi homicidiorum dominus vicebanus 1 ) et vicecomes comitatus Varasdiensis
severe procedant iudiciaque comitatuum ad minimum per annum, tenia
vice celebrent, et ubi in primitus celebranda sede iudiciaria huiusmodi
homicida praemissa legitima citatione proclamatus fuerit, et sive paria
actionis extraxerit, sive non, tertio tamen die ab huiusmodi proclamatione sub iisdem brevibus iudiciis ad meritum facti respondere teneatur,
non suffragante eidem aliqua prohibita vel alio iuridico remedio praeter
unicum novum per nonvenientiae.
Porro eliguntur vicecomites loco defunctorum, Ioannis quidcm Petrichevich Christophorus Mikulich, loco vero Gabrielis Bukovachky in
Zagrabiensi, in Chrisiensi vero comitatibus loco Stephani Gereczy Ca
spar Gothal suffectus est. Item in iudices nobilium Sigismundus Domianich loco Christophori Mikulich, Petrus Piszachich loco Stephani Orghovan, Petrus Vagich loco Georgii Vagich parentis sui subrogati sunt.
Ad exigendas rationes omnium restantiarum, contributionum et dacii
regni ac ponendam insuper rationem cum lacobo de Zollar, quantum
videlicet haramiis regni solverit, eliguntur domiuus praepositus Zagrabiensis, prothonotarius regni, Nicolaus Tompa et Thomas Mikulich, non
obstante unius vel alterius absentia.
Similiter etiam ad limitandas omnis generis merces deputantur:
Gregorius Petheo, Gregorius Druskoczy, Nicolaus Tompa, Ioannes
Kovachioczy, Ludovicus Bedekovich, Thoma et Christophorus Mikulich
una cum civitatum liberarum nunciis.
'Prothocolla congr. II. 224226 kr. zem. arkivu u Zagrebu.
220.
10. maja 1625. U Beu.

Kralj
Ferdinand II. nalae vesprimskom biskupu Franji

da zacne s radom srpske (vlake) komisije.
Ergeljskomu,
Ferdinandus etc.
everende fidelis nobis dilecte.
Optime recordaberis, qualiternam executionem et effectuationem
commissionis illius regni Sclavoniae turn ratione Valachorum, quam alio0 Krsto Mrniavi.
367
rum negotiorum idem regnum concernentium iteratis vicibus demandaverimus, in ea tamen hactenus necdum processum fuisse intelligimus.
Ne itaque oportunitas temporis pro peragenda commissione idonea negligatur et ob dilationem denuo ulterius iustantiam apud maiestatem nostram faciendi regnicolis occasio praebeatur, fidelitati tuae clementer
committendum duximus, quatenus iuxta praescriptam nostram ordinationem in instructione comprehensa in prosecutione executionis dictae
commissionis absque omni mora debitam rationem ineas, ut ea quantocius inchoari queat, data notitia tam commissionis collegis, quam etiam
status regui Sclavoniae interessatos requirendo, de termino temporis et
loci ubinam conveniendum et qualiter executio maturari quaeat. Scripta
ad hoc negotium commissionis requisita fidelitati tuae exhibenda nuntio
regni, honorabili Benedicto Vinkovich, praeposito maiori ecclesiae Zagrabiensis, assignari feceramus. Rescriptum autem tuum expectaturi
sumus, quo nimirum pacto processum executionis institurus sis. Gratia
nostra tibi etc. Datum in civitate nostra Vienna die 10 mensis maii
anno domini 1625.
Koncept u kr. ugar.
cancel, nr. 124. an. 1625.
zem.
arhivu u Budimpeti;
Concept, exped.
221.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
Acta generalis congregationis universorum stat u u m ac o r d i n u m r e g n o r u m C r o a t i a e et S c l a v o n i a e

e d i c t o i l l u s t r i s s i m i c o m i t i s d o m i n i d o m i n i G e o r g i i perp e t u i c o m i t i s a Z r i n i o etc. bani in c i v i t a t e l i b e r a r e g i a
Z a g r a b i e n s i p r o d u o d e c i m a die m e n s i s i u n i i c e l e b r a t a e
i n a n n o d o m i n i m i l l e s i m o v i g e s i m o q u i n t .
Primo ex quo varii rumores sub hoc dubiae pacis tempore de
Turcarum intentionibus circumferantur, ideo statutum est, quodsi, quidpiam per Turcas intentatum fuerit, iuxta priores articulos penes illustrissimum dominum banum ad primam requisitionem eiusdem viri tim
insurgere teneantur omnes status et ordines regni.
Deputantur ad reaedificationem ruinosorum Colapianorum praesidiorum illustrissimus dominus comes Sigismundus Erdeody etc. capitaneus haramiarum regni etc. cum domino vicebano, qui serio laboratoribus invigilabunt.
Ad commissionem Valachorum finaliter peragendam et deputatos
commissarios deducendos deputantur ex contributione regni anni praesentis mille noreni hungaricales tam pro expensis, quam honorariis ad
368
maims reverendissimi domini episcopi Zagrabionsis 1 ) dandi, quos tamen
mille florenos hungaricales, ubi ad effectual deducta fuerit commissio.
domini terrestres Valaehorum restituere ae refundere tenebuntur.
Ad eosdem autem dominos eommissarios ex regno Hungariae educendos egregius Stephanus Laczkovich, eui pro expensis depntantur noreni hungaricales sexaginta ex praecedenti contributione.
Contribuent autem pro hoc praesenti anno status et ordines" regni
a singulis fumis per florenos hungaricales septem ad intertentionem haramiarum Colapianorum et expensarum commissariorum. Primus autem
terminus solutionis erit, medietatis videlicet praemissae contributionis,
festum Nativitatis beatissimae Mariae Virginis. alter vero terminus festum
bcati Martini episcopi proximo venturum.
Restantias laboratorum quicunque non administraverint, in deputatis
ipsorum praesidiorum locis iuxta articulos regni vadientur.
Exactores imposterum non in dupla exigant restantias, sed pro labore suo a singulo fumo per florenum hungaricalem pro se ipsis una cum
restantiis exigant.
Ad gravem querelam unius sessionis nobilram ratione exactionis
teloniorum ab eisdem hine inde per regnum contra praerogativam nobilitarem et libertates ipsorum solitorum statutum est, ut imposterum
ab huiusmodi unius sessionis nobilibus licet pauperibus, cum propria
tamen allodiatura quaestum I facientibus, secundum antiquam praeroga
tivam nobilitarem quorumvis teloniorum et tricesimarum ac daciorum
solutio minime exigatur : si qui vero contumacia dueti contrarium fecerint,
extunc penes querelas vigore articuli Posoniensis super violentiis et
actibus potentiariis fundati, coram vicecomite iure requirantur et ipso facto
in poena potentiae et refusione damnorum ac rerum ablatarum convinc an tur.
Ex quo reverendissimus dominus Petrus Domitrovich, episcopus Za
grabiensis, coram statibus et ordinibus regni publice solenniter protestatus
esset in eo, quod generosus Ladislaus Orehoczy quosdam tres colonos
suos, providos videlicet Stephanum Feressa, Petrum Breschicli ac alterum
Petrum Sobak aliter Dernchich ad possessionem Cliubincz in provincia
Dombrensi, pertinentiam castri Gradecz et comitatu Crisiensi existentem
habitant,* fugitive sese recepisse praetenderet eosdemque vigore articuli
cuiusdam regni Sclavoniae medio iudicum nobilium repeteret, praemissa
autem possessio Chubincz esset in confiniis, in medio videlicet Valaehorum
et magis in potestate capitanei Crisiensis, quam eiusdem reverendissimi,
neque praeinsertos colonos tutum aut possibile sit ad indicium compellere aut captivare dictn revereiidissimo; ideoque dedisset licentiam, ut
eosdem colonos, quibuscunque modis poterit, idem Ladislaus Orehoczy
tanquam suos fugitivos comprehendere et captivare possit, ubicunque
deprehendi poterunt, offerendo insuper se idem dominus reverendissimus,
quod si modum captivandi habere possit praeinsertos colonos per hol
) Petar Douiitrovi.
369
mines suos se captivaturum et nianibus saepefati .Ladislai Orehoczy
assignare curaturum, unde praemissi status et ordines regui praenotatam
protestationem et oblationem memorati reverendissimi domini episcopi
tanquam iustam et legitimam approbassent et ratifieassent.
Protestatur venerabile capitulum Zagrabiense contra nobiles Turopolienses, exquo solvere decimas neque arendare velint, quod nisi cum
eodem venerabili capitulo de praemissa arendatione conveniant, idem ve
nerabile capitulum easdem decimas aliis sit arendaturum.
Ad instantiam egregii Thomae Mikulich in causis quibusdam inter
eundem Thomam Mikulich velut in causam atractum et egregium Christophorum similiter Mikulich, ut actorem in proxime praecedenti sede
vicebanali, tempore videlicet mortis et exequiarum filioli eiusdem Thomae
Mikulich, ventilatis et decisis, statutum est, ut ex praemissa ratione
executio earundem causarum usque ad futuram sedem vicebanalem primitus celebrandanv et in eadem sede liceat eidem Thomae Mikulich saniorem petere in causis praemissis deliberationem et aliud etiam iudicinm,
si quidem ita sedi vicebanali videbitur. superinde recipere.
Substituuntur egregii Ludovicus Bedekovich et Gabriel Gubassoczy
cum prothonotario regni ad vadiandos negligentes iudices nobilium, qui
in suis processibus vias reparare non fecerint.
Lecta per Stephanum Patachich de Zayezda,
Prothocolla congr. II. 227229 kr. zem. arhivu u
Zagrebu.
222.
8. jula 1625. U Beu.

Kralj Ferdinand
trai mnijenje ugarske kraljevske kancelarije buduem

radu hrvatske komisije.
Cancellario.1)
Ferdinandus etc.
In quo tardiore [statu] versetur negotium commissionis Sclavoniae,
inclusis uteris praesidis intellecturus es uberius. Qualiter itaque prosecutio commissionis instituenda et ulterius prosequenda sit, et quid circa
suggesta puncta considerationes particulares nobis ordinandum videatur, tuam et quos viciniores habere poteris consiliarios cohvocando
eorumque sententiam et opinionem mature transmittendam expectaturi
sumus, ut ea, quae ulterius demandanda forent, ipsi praesidi tempestive
iniungere possimus. Gratia nostra etc. Datum in civitate- nostra Vienna
die 8. mensis iulii anno domini 1625.
j _ _
si.
i lDOfi',
-) Stjepan Sennyey, biskup vacki.

24
370
Koncept u kr. ugar. zem. arhivu u Budimpeti;
cancel- nr. 176. an. 1625.
Concept, exped-
223.
10. jula 1625. U Beu.

Kralj Ferdinand

sabor u Sopron za 8. septembra.
Ferdinandu secundum etc.

Reverende fidelis nobis dilecte. Q,uam paterna cura et sollicitudino incliti nostri regni Hungariae, postquam ad sacrum eiusdem diadema regiaeque maiestatis fastigium dei praepotentis beneficio, a quo
omnis potestas derivatur, pervonissenms, saluti tiorontique ipsius permansioni prospicere et consulere intenderimus, noii dubitamus t'ideles
nostros reguieolas aequa tratina apu'd sese reputaturos, nos nihil iiv nobis
desiderari passos fuisse. quae ad elementem gubernationem, solertem
provisionem, diligentemque conservationem dicti regni nostri spec-tare
videbantur. Hinc est quod optatam pacem et publieam tranquillitatem
rebus omnibus anteferentes non solum motus illos intestinos denuo
suscitatos, quibus christianitatis ditiones proximis quoque temporibus
perturbabantur, placidjoribus j)otius transactions mediis sopitos et compositos esse voluerimus, veruni etiam pacem cum Turea tandem ratit'ieatam et stabilitam reddiderimus, nullis parcendo quavis tandem occasione ac quantumvis gravibus. onerosis et maximis cm impensis suseeptis
curis et sollicitudinibus. Illud post haec omnia in beneficium fidelium
nostrorum regnicolarum superesse rati, ut pro confirmandis assecurandisque rebus regni (in quietam conditionem dei beneficio revoeatis)
pertraetandisque public-is et eommunibus ncgotiis. ut omnia eo comiuodius
iiant, generalem regni diaetam indiceremus. quani quidem universis statibus et ordinibus eiusdem regni nostri Hungariae partiumque ei subieetarum ad festum Nativitatis beatissimae Virginis Mariae, hoc est octavum
diem mensis septembris anni praesentis sexcentesimi vigesiini quinti supra
niillesimum, in liberam civitatem nostram Soproniensem olementer indieendam et promiilgandam esse duxiinus eique deo propitio in propria nostra
persona praeesse decrevimus. Quocirca fidelitati tuae harum serie clementer
ac firmiter committimus et mandamus, ut ad praefatum diem sine ulla
excusatione et mora Sopronium venire atque illic una cum reliquis dominis praelatis, baronibus, magnatibus et nobuibus caeterisque statibus
et ordinibus dicti regni nostri Hungariae et partium ei subiectarum de
iis omnibus, quae ad publieam eiusdem regni nostri pacem. quietem et
tranquillitatem ipsiusque defensionem accommodatissima videbuntur, tractare et in medium consulere postpositisque privatis negotiis omnino hisce
comitiis interesse debeas. Secus itaque aub poena in generali decreto
371
expressa faeturus. Datum in eivitate nostra Vienna die decinia mensis
iulii anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo quiuto.
Ferdinandu.
Stephanus Sennyey,
'
- Laurentius Ferenczft'y.
A tergo: Reverend Petro Domitrovich episoopo Zagrabiensi et
corisiliarip nostro etc., fideli nobis dilecto.
arkivu u Zagrebu i Politicum.
Takova dva poziva (originali) na Franju i igmunda
Kcglevia
u arkivu Jugoslavenske akademije u Zagrebu.
-.24.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i u 1 i u n i v e r s o r n m s t a t u u m ae r d i n u m e g u m
a t i a e e t S 1 a v n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m e o n g r e g a t i o n e e<dict<) i 11 u s t r i s i m i m i t i s d o m i n i
domini
( org-i i p e r p e t u i c o m i t i s a Z r i n y o e t c . b a n i i n e i v i t a t e
l i b e r a r e g i a Z a .gr a bi e n s i v i g e si m a s e p t i m a a u g u s t i i n
anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo quinto
el e b r a ta e d i t i .
Primo regales sacratissimae eaesaneae regiaeque maiestatis generalem diaetam hungarieam in eivitate Soproniensi promulgatam reprae.sentantes ad status et ordines regni son antes et directaae praesentatae
sunt, ad quain quidem diaetam Hungaricalein in nuncios regni communi
omnium voto eliguntur admodum reverendissimus dominus Benedictus
Vinkovich praepositus Zagrabieusis ac generosi agister Stephanus Patatych de Zayezda prothouotarius regki Sclavoniac et (iregorius Petlieo
de Gerse vicecomes comitatus Varasdiensis, quibus pro expensis deputaiitur sexcenti floreni hungaricales moderna contributione regni numerandi. Instfuctio vero per reverendissimiim domiuum episcopum Zagrabiensem, reverenduin praeposituin Zagrabiensem et magnificuin
Casparem Konzky ac egregios Tompa cum Thoma Mikulich,
tanquam delegates per regnum personas, quam primtun conficienda iisdein
nunciis sub sigillo regni assignabitur.
Deindc ad contributionem regni priorem, florenorum videlicet hungaricaliuin sex, ad exsolutionem utpote haramiarum Colapianorum impo
sition, superadditur florenus hungaricalis unus, ad expenses nimirum
praemissorum nunciorum ad diaetam Soprouicnsem deputatoruiu et sumptus
372
similiter eommissionis Valachorum mille florenos faciens. quam quideni:
contributionem cum nobiles Christopliorus Mikulich et Caspar Grotthal,
praeeedentis anni eontributionis exactores, exigere omnino renuant et alii
etiam regnicolae toties publice in regno siiigillatim requisiti pro publico
bono id oneris in se assumere tergiversentur, generosus magister Stephanas
Pataehich regni prothonotrms, licet officii sui occupation} bus varie distractus sit, nihilominus tamen amore patriae et communis boni ergo,
banc quoque provineiam in se suscipere non est gravatus, ut saltern allis
quoque in inserviendo patriae facem praeferet et stimulvim addere posit,
ita tamen, ut praomissam contributionem regni in toto septeni floreno
hungaricales facientem ad primuni vel secundum terminum administrare
debeant et sint asstricti Reeusantes ve.ro ipso facto vadientur.
Praeterea cum illustrissimus dominus comes Georgiusa Zrinyo etc.
banus certis de eausis coram sua maiestate se officio suo valedixisse
referat, a regno quoque veniam accipiat. Eidem igitur pro fideliter et
bene administrate haetenus provineia per status et ordines regni ingentes
aguntur habenturquc gratiae. Interim tamen placuit regnicolis sacratissinnim etiam caesaream regiamque maiestatem p_er peculiares nuncios superindo requirere, ut eadem maiestas sua caesarea cum pracmisso domino
bano tractare in officioque eundem diutius retinerc dignetur.
Porro ad no vain fundationem Petriniensem delegantur eommissarii :
reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis, 1 ) magnificus Caspar
Konzky ac generosi Christopliorus Merniawchich vicebanus et Thomas
Mikulich. Laboratores autcm ducentoe illuc antea petitos et postmodum
destinatos dominus vicebanus ad terminum per illustrissimuin dominum
confiniorum regni Sclavoniae generalom praefigendum ordinabit.
Deinque reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis quendam
cathalogum dacii regni, quomodo videlicet praemissum dacium regni a
divcrsis rebus in regnum inferendis et e regno effereudis imposterum
exigi debeat, praesentevit, qui cathnlogus sub sigillo regni et propria
prothonotharii extradetur.
Prothocolla congr. II, 229230 kr. zem. arkivu u
Zagrebu.
225.
20. septembra 1625. U Wiener-Neustadtu.

Kralj
Ferdinand
II. imenuje bana Jurja Zrinskoga metrom
konjusnikom
Nos Ferdinandu secuudus etc. memoriae conimendanius tenore

praeseiitimn significantes quibus expedit universis, quod nos debitum
habentes respectum ad illa multiplicia et fideiia constanterque exhibita
!
1 Petar Domitrovi.
373
.servitia fidelis nostri spectabilis ac magnifici eomitis Georgii a Zrinio
regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bani eonsiliarii
.et camerarii nostri, quae idem sacrae inpriinis regni nostri Hungariae
coronae ac deinde maiestati nostrae inde a foelicis regiminis nostri tem
pore summa fide, constantia, integritate ac benigna cum satisfactione
nostra exhibuit et impendit exhibereque et impendere imposteruin quoque
uon cessabit, honorein baronatus magistri agazonum in regno nostro
Hungariae per mortem et decessum magnifici quondam Francisci de
Batthian, commitatus Soproniensis supremi eomitis et eonsiliarii nostri,
vacantem cum solito et ab antiquo consueto eius sallario ac cum omni
bus illis iurisdictionibus, conditionibus, autoritate, praerogativis et honoribus, quibus coeteri magistri agazonum ex collatione serenissimorum quon
dam Hungariae regum, praedecessorum nostrorum foelicium reeorda, alias usi et gavisi, eidem coniiti Greorgio a Zrinio dandum duximus
-et conferendum, imo damns et conferimus harum nostrarum vigore et
testimonio literarum. Datum in arce nostra Neostadiensi archidueali
-Austriae die vigesima mensis septembris anno domini 1625.
Budimpeti.
Na istom mjestu dolazi jo jednom doslovce ista isprava s datumom

-23. sept. 1625.
226.
2 1 . septembra 1625. U Wiener Neustadtu.

Kralj Ferdinand II. pozivlje zagrebakoga biskupa Petra Domitrovia
sebi u Wiener Neustadt jo prije sastanka opronskoga sabora.
Ferdinandus secundus -etc.
.
Requisiveramus superioribus temporibus iidelitatem tuam hine ,-stadio, quatenus tempestive te Sopronium, locum videlicet pro publica
generali regni diaeta destinatum, contulisses, quatenus isthine commodius
ad requisitioneni nostram adesse potuisses. Quoniam itaque praesentia
tidelium nostrorum consiliariorum Hungarorum opus habeamus, quibuseum de nonnullis negotiis regni, diaetam concernentibus, ante inchoationem eiusdem benigne consultandum esse duximus, clementer te hortamur,
quatenus ad ultimam diem praesentis mensis septembris hie Neostadii
comparere non omittas, ad queni terminuin reliqui (prnque eonsiliarii
nostri, ut praesto sint, per benignas mandati nostri literas coinmisimus.
Tibi vero in reliquo gratia nostra benigne propensi manemus. Datum in
arce nostra benigne propensi manemus. Datum in arce nostra archidu
eali Neostadiensi Austriae die vigesima prima mensis septembris anno
Domini MDCXXV.
Ferdinandus.
Stephanus Sennyey.
electus archiepiscopus 4Vaciensis.
Laurentius Ferencztf'v.
,374
A tergo: Reverendo Petro Domitrovich, episeopo Zagrabieiisi, eonsiliario no stro etc*, tideli nobis dileeto. Cito, cito. eito, eito.
peatom u
nadbiskupskom
Pripis: Allatae Zagrabiae 30. septembri-*.
227.
26. novembra 1625. (I! Pomiu).

Nadvojvoda Ferdinand, sin Ferdinanda IL, potvrdjuje hrvatskim staleima
prije svoga krimisanja za ugarsko-hrv niskog a kralja (18:. dec-) zasebnu
krunidbenu' zavjernicu svoga oea.
Nos Ferdinandu arehidux Au striae etc. memoriae eonimendamus
etc., quod cum nos in generali con redati one inelytorum statuum et ordiniim regni Hungariae et partium ei annexarum ex edicto saeratissimae
eaesareae regiaeque maiestatis, domini et progenitoris nostri charissimi,
in civitatc Sopronieusi indieta et eelebrata, ex singulari et paterna suae
eaesareae maiestatis erga nos annuentia. per eosdem status et ordines
in futurum ipsorum dominum et regem unamini consensu, rite eleeti luissenuis, extunc per eosdem status et ordines supplicatum. nobis extitit in
eo, quod cum dictus dominus et genitor noster cliarissinius speci ale di
ploma suum regiuni statibus ac ordinibus regnorum Croatiae et Selavoniae super eertis iutroseriptis gravaminibus ipsorum eomplanandis et effeetuandis Posonii in anno domini 1618 clementer dedrsset, ut si forte
introscripta gravamina idem dominus genitor noster carissimus tempore
felicis sui regiminis in aliqua sui parte ad effectum dedueere non posset,
nos statim tempore apprehensionis felicis regiminis dicti regni Hungariae
onmes modos et rationes inituros, ut introscripta gravamina (in quantum
nou forent effectuate) eomplanare et efteetuare dignareniur. TJnde nos
praemissae petitioni praedictorum statuum ac ordinum benigne annueutes,
eosdem in verbo nostro1) assecuranuis ea omnia nos complanaturos et
etiectuaturos, si quae sub felici regimine domini et progenitoris nostri
indulgentissinii eoniplananda et effectuanda remauerent, super quibus
praemissis eisdem statibus ac ordinibus praesentes et manu nostra subseriptas et sigilli nostri impressione munitas elargiti simus. Datum i n 2 ) . . .
Koncept . i kr. dr. arkivu u Beu,
Hungarica.
Na hrptu suvremeni pripis istom rukom, kojom su gore navedeni ispravak

i dopunjak uinjeni: 26 nov-1625. Formula asseeurationis exhibita sere*) Iza toga slijedila je rije ref/io, ali je onda precrtana drugom rukom.
*) OJ manu nofttra ilrugom rukom; datum jo nije ispisan.
375
missimo archiduei Ferdinando Ernesto de gravaminibus regnorum Cratiae et Sclavoniae eomplanandis". Drugi pripis istom rukom kao i sam
koncept: Assecurationes statuum et ordiimrn regnorum Sclavoniae et
Croatiae".
Kukuljevi,
Jura regni I, 298 (s rgjavim datumom
1622).
228.
12. decembra 1625. U Sopronu.

Kralj Ferdinand II. trai od palatina grofa Nikole Eszterhazgja savjet,
kako se hrvatski stalei naveli na primanje novokovanoga novca.
Praesehtibus inelusus supplex libellus domini comitis Sigismundi
Friderici eomitis a Trautmanstorft' spectabili ac magnifico domino comiti
Nieolao Eszterlias, regni Hungariae palatino etc., transinittitur, ut cnm
magnae confusiones emergant in partibus regni Sclavoniae in aceeptione
monetarum, quamobrem potissimum autem confinarii delectus et incommoda sentire debent,. non sine detrimento ipsorum etiam eonfmiorum,
ideirco tcmpcstive sua maiestas remedium adhibere volens, benigne vult,
quatenus earn rationem ineat, prout quidem necessarium et oportunum
visum fuerit, etiam statuum et ordinum regni communi sententia et deereto modus praeseribatur, ne in derogamen publici et communis iuteresse in aceeptione pecuniae difficultatem faciant ipsi Sclavoniae regnieolae, id quod caeterae regni partes non faciunt. Ceterum qualiter et
quidnam eonclusum fuerit, suae maiestati per eundem oininum palatiiium
scripto repraesentandnm erit, ut tempestive postmodum Ordinationes
demandari queant.
Per sacrain maiestatem Sopronii die
12 mensis decembris anno domini
1625.
Laurentius Ferenczft'y.
Koncept u kr. ugar. zem. ' arhivu
u Budimpeti;
Concept, exped.
229.

Zagrebaki biskup Petar Domitrovi odgadja svoje pravde s opinom grada
Zagreba.*
Nos Petrus Domittrovych. dei et apostolieae sdis gratia episeopus
ecclesiae Zagrabiensis. beatae Virginis Mariae de Thopuzka abbas com-
376
niendatarius, praepositus de Saagh et sacratissimae caesareae regiaeque niaiestatis eonsiliarius, damus pro memoria et recognoseimus per praesentes.
quod nos bonae vicinitatis colendae intuitu aliis certis ac rationabilibus de causis universarum causarum. litium et eontroversiarunv ratione quorumcumque praetextuum contra iudicem, cives et totam om
nium tatem liberae regiae civitatis Montis Graeeensis per praedecessores* nostros felicis recordationis praedictae Zagrabiensis eccle.siae
episcopos aut per nos motoruin aut movendarum ac in tabula regia
coram personalis praesentiae in iudiciis locumtenente ac aliis iusticiariis
regni in octavalibus ac aliis terminis agitatarum aut agitandarum,
ventilationem, agitationemque pro praescnti solum celebrationis brevium iudiciorum octavalium. ad dominicam Invocavit proxime praeteritam anni duutaxat praesentis infra denotati indictae, termino suspenderimus atque distulerimus, irriitum atque nullius omnino firmitatis fore decernentes, si quid in praesenti praemisso brevium iudiciorum
octavalium termino nomine et in persona nostra agi, fierive et cpneludi
(juomodolibet contingeret contigissetque hactenus contra praedictos eives
et civitatem ]\Iontisgraecensis, in causis pariter ut praemissum est unirelsis. liarum nostrarum vigore et testimonio literarum mediante. Datum
Zagrabiae in arce nostra episcopali feria quarta Quatuor Temporum pro
lama post dominicam Invoeavit praedictam anno domini millesimo sexecntesiim vigesiino sexto.
Idem Petrus Domittrovvyeh.
Original s utisnutim peatom u arhivu
Zagrebu.
Jugoslavenske
akademije u
230.
8. marta 1626. U Beu.

Kralj Ferdinand JI. predaje vojniku i sudako-administrativnu
upravu
Hrvatske za vrijeme odsutnosti bana Jurja Zrinskoga banovcu Krsti
Mrnjaviu i protonotaru Stjepanu Pataiu.
Ferdinandus etc.
Spectabilis ac magnifice, [egregie] tidelis nobis dilecte.

Posteaquam benigne nos declaraArimus, quod personam ridelis nostri
spectabilis ac magnifici eomitis Greorgii a Zrinio, regnorum nostrorum
Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bani, agazonum nostrorum regalium
magistri et (lonsiliarii nostri, eundemque ad alia servitia nostra pro nunc
obeunda constituerimus, unde ad aliquod temporis spatium ipsum abesse
necessum erit. Ne interim regnuin istud Sclavoniae et partes vicinae,
quae nimirum gubernationi et admmistrationi banali subiaeebant, tam in
iis, quae ad negotium militare, quam etiam politicam administration em
377
speetareiit, defectum aut detrimentum aecipiant. tidelitati tuae benigne
deferendum et demandandum duximus, uti solertem earum rerum curam
et necessariam vigilantiam adhibeas, in iis nimirum, quae praefataruni
partium directioni deservirent. Idem ipsum etiam iniunximus fidelibus
nostris egregiis Christophoro Mernyavchich vicebauo et Stephano Patachich.
istius regni- Sclavoniae magistro prothonotario, ut ipsi quoque ex man
date nostro rebus attendant. Quocirca requiritur, ut pro hoc munere
debito perfungendo mutuant quoque invicem correspondentiam et intellectuni habeatis et quod in beneficium publicum vergere animadverteritis,
mutuis auxiliis et consiliorum suggestione promoveatis. Porro si quid
emergeret, de quibus nos quoque requirere deberetis, id tempestive et
maturato ut faciatis clementer volumus. Tibique in reliquo etc. Datum,
in eivitate nostra Vienna Austriae 8 mensis martii anno domini 1626.
cancel. 57. an. 1626.
arhivu u Budimpeti;
Concept, exped.
Sa strane: Christophoro Mernyavehicn vieebano. In sitnili mutatis

mutandis Stephano Patachich.
231.
10. marta 1626. Beu.

Kralj Ferdinand
II. potvrdjuje oporuku Grgura
Tepeia.
Nos Ferdinandu etc. lnemorie commendamus tenore praesentium

significantes quibus expedit universis, quod pro parte et in persona
devotorum et religiosorum patrum ac fratrum aliorumque infrascriptoruin
legatariorum et piorum locorum, exhibitum est nobfs et praesentatum
testamentum quoddam Gregorii Tepechich, civis et inbabitatoris olim
regiae liberaeque civitatis Montis Graecensis Zagrabiantis in regno
nostro Sclavoniae adiacente, in forma libelli conscriptum subscriptione
notarii ipsum testamentum conscribentis loco nimirum testatoris aliisque quinque sigillis testium advocatorum impressive et chyrographis
coram consignatum*, quo mediante idem quondam Gregorius Tepechich
de bonis et rebus suis certain dispositionem fecisse dinoscebatur, supplicatumque est nobis praefatorum legatarioruum et locorum piorum nominibus et in personis, ut idem testamentum ac omnia et singula in eodem
contenta ratuni gratum, et accepta habentes acceptare, roborare, approbare ratificareque ac pro iisdem legatariis valiturum confirmare dignaremur. Nos itaque accepta humilima supplicatione pro parte praefatorum
legatariorum nominibus et in personis, nostrae modo quo supra porrecta
maiestati regia benignitate exaudita et admissa praescriptum testamenturn non abrasum, non cancellatum nee in ali qua sui parte suspectum,
sed omili ^rorsus vitio suspicione carens in ea nimirum parte qua
378
suprascriptis legatariis et locis piis specialiter et generaliter legata facta
exprimuntur et specificantur ac praesentibus Uteris nostris de verbo ad
verbuni inserta et inscripta sunt, aeceptavimus, approbavimus, roboravimus, ratifieavinras ac pro praefatis legatariis innovando valituras gratiose confirmavimus, quorum quidem legatorum dispositio sequitur in
nunc niodum :
Najprvo ostavljam hie moje siromakem deakem varokem, kojem
neka bude tutor gospodin biskup njih gospodstvo i knez Vagi. Zatem
toga im ostavljam melin i vinograd pod tija red zato, da se iz mojega
roda bude vuil jedan deak prez nikakove plae ovde. Ostavljam pa
troni Jeuvitom marof i vrt, koga sam [od| Prekrikoga kupu. Item
ostavljam pod Gornjim Prekrijem lozu i oneh hungar. fl. 50, koje me
|je| pokojni Kruelj v testamentomu, kada su ga muili, zapisal. i loja
takaje funtov osamdeset. Patroni .Jeuvitom ostavljam dve blazine i dva
vilahna, neka za moju duu Boga mole. Ostavljam na svetu Catharinu
dvadeset zlateh dukat, penice trideset kvart. Item ostavljam na tu
imenuvanu cirkvu iz oneh penez, koji su bili pri Dominku: dve sto i
dvadeset ranjkov: olja jedan cent, giolca (?) finoga jedan darap. 1 ) Item
ostavljam iz. oveh etiri sto ranjkov (koji su bili pri Dominku), na
svetu Mariju Kapucinom osamdeset ranjkov i jedan cent olja. Item na
sveti Franc ranjko-v osamdeset. Item ostavljam na sveti Marko jedan
cent olja, na Boje Telo pet sreberneh lic. Item ostavljam na svetu
Margetu jedan cent olja. Zemlje, koje Stabe krivo i nepravedno dri tri
oranja, ostavljam na svete Margetc ceh. Ostavljam na sveti Mihalj dva
suda vinska.
Imo acceptamus, approbamus, roboranius, ratificamus ae pro prae
fatis legatariis valituras gratiose confirmamus, harum nostrarum vigore
et testimonio literariim. Datum in eivitate nostra Vienna die decima
mensis martu anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo sexto, regnorum nostroruni Romani septimo, Hungariae et reliquorum octavo, Blhemiae vero anno'nono.
Liber reglus u kr. ugar. zem. arhivu u
Budimpeti.
232.
23. marta 1626. U Varadina.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i do m i n o r u m s t a t u um o r d i n u m r e g n o r u m
C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a
t i o n e e e d i t i 11 u s t r i s s i m i d m i n i G e r g i i p e r p e t u i
m i t is a Z r i n i e t c . b a n i in e i v i t a t e l i b e r a r e g i a V a r a s d i e n s i v i g e s i m a t e r t i a d i e m e n s i s m a r ti i d o m i n i a n n o
l
) Darap == mad/., darab = komad. ,
379
m i l 1- 8 i m o s e - n t e s i m o vi g e s i mo s e x t o 1 e b r a t a , e d i t
e t c n 1 u s i.
Inprimis domini uuneii, ad proxime praeteritam regni Hungariae
diaetam Soprouiensem nomine regnicolarum expediti, seriein legationis
ipsorum retulerunt eiusdemque diaetae articulos, sigillo et subscriptione
saerae eaesareae regiaeque maiestatis roboratos, praesentarunt.
Deinde ad fundationem novi praesidii Petriniensis deputati sunt
conimissarii: reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis et spectabiles ac magnifiei domini comes Sigisimmdus Erdeody etc., Nicolaus
Malakoczy et alter Nicolaus Thuroczy etc. ac Caspar Konzky neciion
generosi et egi4egii magister Stephanas Patachich protbonotarius, Christophorus Merniavchich vicebanus regni, Gregorius Petheo vicecomes comitatus Varasdiensis, Thomas Mikulich et Nicolaus Megiurechky.
Ad qiiam quidem novam plantationem Petriniensem a singulis
fumis dno laboratores binario numero illuc praestandi destiiiantur, exemptis processibus egregiorum Martini Merssauy, Stephani Radovicb Va
rasdiensis et Petri Pizachich Crisiensis comitatuum iudicum nobilium,
({ui pro prima duntaxat vice ad fossatum Capronczense, pro altera vero
ad praeinissum praesidium Petriniense noviter" aedif'icandum ordinantur.
Ad exaedificandum vero f'ortalitium Viriae relegantur pro hac vice
dominorum regnicolarum Valacbi in comitatu Crisiensi eommorantes,
qui instar aliorum Valachorum sub capitaneatu praesidii Capronczensis
existentes iam fati fortalitii labores suscipere debeant et sint adstricti.
Determinare etiam vdluertmt status ac ordines regni, ut a modo
imposterum omnes et singuli offieiales regni a bonis suis dicam regiam
per eosdeni status ac ordines imponendam instar aliorum regnicolarum
administrent. Similiter etiam labores regni praestare teneantur. con ten ti
consuetis salariis ipsorum.
*
bed'quia generosus magister prothonotarius Stephanus Pathatieh,
quoad offieium protbonotariatus hac in parte privilegiatus sit, ultro tamen
amore patriae a sustinendis eommunibus oueribus regni bona sua exempta
esse nolit; et alias etiam nullum certum a regno salarium habeat, ideoque deputantur eidem singulis annis pro salario ex publica contributione
regni centum floreni bungaricales : similiter etiam domino vicebano regni
centum.
Praeterea cum illustrissimus dominus banus ex hoc regno ad servitia suae maiestatis cum exercitu ad imperiale bellum profecturus sit,
ne igitur per absentiam suam in administratione officii banalis aliquid
emergat incommodi, interea temporis, donee videlicet eundem dominum
banuni regno abesse contigerit, illustrissimum dominum comitem Sigismundum Erdeody etc. loco suo denominandum et suae maiestati proponenduni duxit.
Et quoniam ad resignationem Valachorum tandem post multas
cura continuasque apud suam maiestatem sollicitationes conimissarii
ordinati instructioque iam confecta, sed necdum extracta sit, ut itaque
eadem instructio Valachica extrahatur, aliaeque certae necessitates regni
i
380
complanentur, expeditur ad eandeni suanl maiestatem sacratissimam admodum reverendissimus Benedictus Vinkovich praepositus Zagrabiensis,
cui pro expensis floreni lmngaricales centum et quinquaginta, insuper
pro honorario centum floreni hungaricales ex restantiis Thomae Appalenich ct aliorum iudicum nobilium numerandi ordinantur, vel ex iu. tura dica.
Eliguutur iuxta articuluni Soproniensem rerum mercimonialium
praecii aestimatores ac limitatores magnifici domini Caspar Koyzky et
Nieols Malakoczy, generosi item magister prothonotarins regni, 1 ) Gregorius Dfuskoczy, Thomas Mikulich cm regiarum Varasdiensis et Za
grabiensis eivitatum nunciis.
Caeterum ad intercessionem statuum ac ordinum provinciae Carniolae ratione interdictionis salis et per quendam Italum coemptionis
scribendum suae niaiestati, ut iuxta priorem u sum et consuetudinem sal
ubere educatur, vendatur et ematur. Nee dissimiliter eadem sua maiestas caesarea requirenda efit, ut mitteldingh in oppido Bresecz tollatur.
Ad querelain egregii Ladislai Mikulich et eonsortis eiusdem statutuni est, ut literas inscriptionales ratione bonorum Ladomerez, depo
sitee inseriptionis suinmae, egregius Matthias Poserel restituat.
Ad querelam similiter illustrissimi domini comitis Sigismundi
Erdeody contra cgregiurn Georgium Barbely (!), aliter Ballogh, ratione
invasionis quarundam terrarum et acceptionis decimae ac applicationis
ad bona egregii Casparis Gotthal in Kottinak, conclusum est, ut idem
dominus comes penes querelam dictum Georgium Borbely rcquirat coram
egregio Thoma Appalenieh, tanquam substitute iudice loco Casparis
Gotthal vieeeomitis comitatus Crisieneis.
Ut autem emeritum salariuni excellentissimi Danielis Rosoinbergeri, doctoris medici huius regni. tandem exsolvatur, deputantur eidem
sexcenti floreni Rhenenses ex restantiis egregii quondam Georgii Vrnoczv.
qui mille et centum fiorenorum Rhenensium regno liquido debitor remansisset, ita videlicet, ut relicta et haeredes eiusdem Georgii Vrnoczv
praemissos sexcentos florenos Rhenenses, medietatem quidem ad festum
24. -apr. saiicti Georgii Militis et Martyris. alteram vero medietatem ad festum
20. aug. saneti Stephani regis proxime venturum annotato domino doetori pro
hactcnus emerito suo nomine regni persolvant; reliquum vero debiti idem
regnum eommiseratione ductum eidem relietae et orphanis Vrnoczianis
relaxat. Quos quidem sexcentes Morenos Rhenenses uno vel altero termino in praescripto, nisi eadem relicta et haeredes Vrnocziani solvere
voluerint, extunc solummodo pradsentis statuti medio unius vieeeomitis
vel vicarii reverendissimi domini episcopi Zagrabiensis (ex quo bona
etiam praedialia annotatus quondam Georgius Vrnoczy habuerit) ex bonis
et iuribus eiusdem possessionariis fructuosis ubivis in hoc comitatu
Zagrabiensi existentibus pro valore praemissorum sexcentorum fiorenorum
Rhenensium occupari et manibus dicti doctori assignari possint et dex
) Stjepan Pataei.
381
beant per ipsum tarn diu tenendum vel alteri pro eadem sumina pecu
niae per eundem inscribenda, donee eisdem satisfactum fuerit quoad
plenum quibusvis iuridieis remediis obstare non valentibus. Deinceps
vero status ae ordines regni praemissum dominum doetorem cum priori
salario suo intertenere recusant.
Prothocolla congr. II, 231233 kr. zem. arhivu u Zagrebu233.

Kralj Ferdinand II. stavlja do znanja hrvatskomu saboru, da e sla
vonska komisija (u pitanju doseljenih Srha) dobrza zapoeti svoj rad.
Ferdinandus secundus etc:
Reverende, honorabiles, speetabiles. magnitici, egregii et nobiles.
rideles nobis dileeti.
Quae maiestati nostrae tam in uteris ad nos datis demisse perscripsistis, quam etiam per lionorabilem Benedictuin Vinkovieh, praepositum maiorem et canonicum ecclesiae "Zagrabiensis, nunciastis in negotio
commissionis Sclavoniae suscipiendae et prosequendae, ex relatione eiusdem clementer intelleximus. Ad constituendum itaque pacatiim statum
in partibus istis ac ut ordinationibus nostris ea in parte iteratis vicibus
factis et pro executione commissionibus datis, votoque regnicolarum satisfieret, pro nunc quoque delegatis commissariis nostris persecutionem
commissionis iniunxiinus. Non dubitanms, quin superinde ab ipso com
missionis praeside, fideli riostro nobis dilecto reverendo Nicolao Dall'os,
episeopo Iauriense locique eiusdem comite perpetuo ac consiliario nostro,
de tempore nimirum et loco aliis requisitis. quatenus partes interessatae sese accomodare possint, intimationem accepturi estis. Non dubitamus etiam fidelitates vestras in hoc negotio commissionis eo pacto
exhibituras esse, ut de obsequiosa acconiodatione vestra mandatis et
ordinationibus nostris declarata benigne contenti reddamur et publico
regni bono et permansioni communi consultum esse queat. Quibus etiam
in reliquo etc. Datum in civitate nostra Vienna die sexta mensis aprilis
anno MDCXXVI.
Ferdinandus.
Stephano Sennyey,
electus episcopus Vacziensis.
Laurentius Ferenzcffy.
. Koncept kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti;
Concept, exped..
cancel, nr. 95. an. 1626.
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 8. jula 1626. u.
zem. arkivu u Zagrebu; Prothocolla congr. II, 234253.
Kukuljevi: Jura regni I, 305.
382
284.

Kralj Ferdinand II. nalae Mojsiji Czirakyju, da se odazove poziva bi
skupa gjurskoga Nikole Dalloa. kad kao predsjednik sazove kom isiju,
odredjenu na molbu hrvatskoga sabora.
Ferdinandus seeundus etc.
Magnifice fidelis nobis dilecte.
Posteaquam pro commissione ilia i u regno Sclavoniae ltabenda benignc nos statibus et ordinibus regnorum nostrorum Sclavoniae et tiae iam etiam pro ea complenda supplieantibus resolverimus, ut eftectui
mancipetur eaque de causa designato per nos praesidi commission is fidelissimo reverendo Nicolao Dallos. electo episcopo Iauriensi. locique eiusdem comiti perpetuo ac consiliarid nostro aliosque quoque commissionis
eollegas adiunxinms. e quorum numero te quoque delegimus, requiritur
proinde, ut iuxta benignam ordinationem nostram de tempore et loco
per praesidem certificatus te expedias atque ad locum terminumque. quae
desiguabuntur, temet sistere debeas. Negotiorum station et in iis proce
dendo modum ex iis. quae turn in instructione vel alias postmodum
per maiestatem nostram iniungentur, quae nimirum ad maims ipsius
praesidis transmissuri sumus, intelliges. quibus etiam fce debite accomodare scies. Tibique in reliquo etc. Datum in eivitate nostra Vienna die
6 mensis apriliis anno domini 1B26.
Ferdinandus.
Steph.au us Sennyey. eleetus
episcopus Yaciensis.
Laurentius Ferenczfly.
Koncept uinjen na osnovu neekspedirana istopisa od 23. jula 1624.
[Ispravljeno u 16. decembra 1624. onda brisano] u kr. ugar. zem. arkivu
u Budimpeti; Concept, exped. cancel, nr. 93 an. 1626Spolja: Magniiico Moysi Cziraky de Dienesfalva. consiliario nostro
etc. fideli nobis dilecto,
Doslovno isto taki konceqt na adresu: Egregio Bonedicto Pakay
personalis praesentiae nostrae regiae in iudiciis locumteneuti et consi
liario nostro etc. fideli nobis dilecto" (na istom mjestu nr. 94. an. 1626).
235.

Krai] Ferdinand II. nalae Srbima (Vlasima) u Hrvatskoj i Slavoniji,
da se odazovu pozivu komisije, koja e ubrzo zapoeti svoje djelovanje.
Ferdinandus seeundus etc.
Fidelibus nostris universis Valachis et eorum antesignanis in praedictis rearnis nostris Oroatiae et Sclavoniae degentibus, salutem et gratiam.
383
Siquidem siiperioribus temporibus praedeftmeia sacra caesarea regiaque maiestas, domhms patruus paterque et praedecessor noster colendissimus fbelieissimae recordationis, in g-enerali diaeta in anno domini
sexcentesimo decimo octavo supra millesimum Posonii celebrata, articulo
trig'esimo secundo simul cum universis regni stations et ordinibus post
diversas transactiones de vobis quoque statuerit idque medio iiistituendae
oonunissioms bono modo ordhiandum et determinanditm sancitum fuerit.
quae qui'dem commissio siquidem ex eo toto tempore, partim ob motus
in regno vigentes, partim vero alias ob incidentes eausas ad finem debito rnodo perduci hactenus neutiquam potuerit, nos pro communi bono
illam reassumendam et effectui mancipaudam decrevimus ac fideli nostro
reverendo Nicolao Dallos episcopo, Iauriensi locique eiusdein comiti perpetuo ac consiliario nostro tanquam ad id constitute praesidi. iniunximus,
ut commissionem sublatis difficultatibus, quae negotium ulterius adlmc
remorari possent, effectuaret et determinaret. Pro eo fidclitati Vestrae et
vestrum singulis harum serie firmiter praecipientes committimus et man
damus, quatenus dum et quandocmnque per praedictum episeopuin Iauriensein tanquam huiusce instituende eommissionis praesidem vos aut
primores et antesignani vestri de loco et termino peragendae eommis
sionis certificati extiterint, cuncti vos, aut ii. quos e medio vestri eligeritis, in loco et termino certo certius coram commissariis nostris comparere ipsorumque ordinationibus iuxta praescriptum instructionis per
maiestatem nostram iisdem datae vos obsequenter accommodare debeatis
et teneamiui. Secus etc. Praesentibus etc. Datum in civitate nostra Vienna
die sexta mensis aprilis anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo
sexto.
Ferdinandus.
Stephanas Scnnyey,
electus episcopus Iauriensis..
Laurentius Ferencztty.
Koncept (na osnovu neehspedirana
. ugar. zem. arhivu u Budimpeti;
an. 1626.
cistopisa od 18. decembra 1624)

Concept, exped^. cancel, nr. 96
23.
1. maja. 1626. U Beu.

Kralj Ferdinand TI. imenuje grofa igmunda
Erdcdyja
svojim savjetnikom.
Nos Ferdinand secundus etc. memoriae commendamus etc., quod

nos attentis et consideratis tidelitate et ndelium servitiorum meritis
fidelis nostri spectabilis ac magnifici coinitis Sigismundi Erdeody de Moiiiorokerek etc., quae ipse sacrae primum regni nostri Hungariae coronae, deinde maiestati nostrae pro locormn varietate temporumque et
occasionum exigentia fideliter et prompto animi studio exliibuit et im-
384
peudit inposterum quoque sicuti nobis de ipso benigne persuasum
habemus instar laudatissilnorum progenitoruin suorum omni sineeritatis
et alacritatis zelo exhibere et impendere non cessabit, eundem itaque
comitem Sigmundum Erdeody in numerum fidelium consiliariorum nostrorum Hungaricorum recepimus, aggregavimus et annumeravimus, volentes et per expressum decernentes, ut tam eonsueto salario ex camera
nostra Hungarica pendendo, quam reali inter eaeteros consiliarios nostros sessione et voto aliisque omnibus et singulis honoribus, privilegiis,
prerogativis et libertatibus, quibus caeteri - fideles nostri consiliarii
Hungarici utuntur, fruuntur et gaudent, uti, frui et gaudere per
suam vitani possit et valeat, imo recipimus, aggregamus, annumeramus
volumusque et decernimus liarum nostrarum vigore et testimouio literarum. Datum in civitate nostra Vienna Austriae die decima quinta
inensis anno domini millessimo sexeentesimo vigesimo sexto, regnorum etc.
Ferdinandus. ,
Steplianus Seimyey,
Original s utisnutim kraljevskim, peatom u arkivu
Erddyja fasc. i. nr. 92.
grofa
Sandora
237.
15. maja 1626. U Beu..

Kralj Ferdinand II. javlja ugarskoj komori, da je grofa
Erdodyja imenovao tajnim savjetnikom.
Zigmunda

Magnifici et egregii fideles nobis dilecti.
In numerum tidelium consiliariorum nostrorum Hungarorum fidel'em nostrum spectabilem ac magnifieum comitem Sigismundum Erdeody
de Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Varasdiensis supreinum
ac perpetuum comitem et camerarium nostrum, nos admittentes et rocipientes hoc ipsum vobis quoque per praesentes intimandum et significandum voluimus, quo imposterum dicto comiti Sigismundo Erdeody in
occnrrentibus expeditionibus et solitus consilariatus titulus apponatur et
consuetum etiam aliis consiliariis salarium illi quocûe ex proventibus
istius camerae nostrae Hungaricae pendatur et solvatur, quod vos i t a
ordinare et disponere noVeritis. Quibus de caetero etc. Datum in civitate
nostra Vienna Austriae die decima quinta mensis maii anno domini
millesimo sexcentesimo vigesimo sexto.
Ferdinandus.
Stephanus Sennyey,
38
A terc/o: Magnifieo et egregiis N. N. praefeeto eaeterisque camerae nostrae Hungaricae 'consiliariis etc. fidelibus nobis dilectis. Posonium. .
Original s utisnutim kraljevskim peatom . ugar. zem.
u Budimpeti;
Benignae resolut. regiae.
arkivu
Pripis oko adrese.: Praesentatae 26. maii 1626.
27.
20. maja 1626. U Beu.
Kralj Ferdinand II. javlja hrvatskomu saboru, da e za vrijeme izbi
vanja, hana grofa, Jurja Zrinskoga, zemljom upravljati grof Zic/mund
Krddy i Stjepan Patai.
Ferdinandu secundus etc.
Reverende, lionorabiles, speetabiles, magnifici, egregii et nobiles
f'ideles nobis dilecti.
CVmstare fidelitatibus vestris non ambigimiis, qiialiter iuxta beiiignam ordinationem et mandatum nostrum fidelis noster nobis dilectus
spectabilis ac magnificus comes Greorgius a Zrinio, regnorum nostrorum
Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae banus, ad certum temporis inter^ in alia functione, quam ol'ficium banale exigeret,-occupari debere,
unde etiam absens existens, ne interim regni negotiorum rite administrandorum cura atque etiam necessaria defensione et vigilantia destituatur, certas personas, qui ea interim rite gubernanda et dirigenda
attenderent et advigilarent, Adeles nempe nostros spectabilem ac magniticum comitem Sigismundum de Erdeod," perpetuum Montis Claudii
et comitatus Varasdiensis supremum comitem ac consiliarium nostrum, egregium Stepbanum Patachich de Zaiezda, praefati regni
nostri Sclavoniae protlionotarium designavimus. Id quod ad notitiam
quoque fidelitatum vestrarun? serie praesentium pervenire voluimus.
ut eatenus vos benignae ordinationi nostrae accommodaretis ipsosque
pro talibus substitutis officialibus nostris praefatum intra tempus
emansionis praefati bani agnoscere ac in iis, ij[uae regni publicum bonum et interesse concernerent fidelitatesque vestras requisituri essent,
cum ipsis convenire mutuamque ac bonam intelligentiam habere velitis
ac debeatis. Potissimum autem in casu .ingruentiae et necessitatis, si
periculum alicuius liostilitatis aut irruptionis in regnum ingrueret et
urgens necessitas exigeret, ut pro defensione patriae defensandaque ab
hostilitate arma sumenda et expeditiones suscipiendae essent, id ad requisitionem praedicti comitis Erdeodi pro salute publica permansioneque
regni et omnium vestrum modo quo meliori et utiliori fieri compertum
MONUMENfA HIST. XL11I. ACTA COMITIALIA V.
25
88
fuerit et gravitas periculi ac neeessitas ostenderit, vos expedire direetionique ac moderationi eius absque renitentia et difficultate accommodare non intermittatis. Id quod amore patriae et propriae salutis cura
a vobis exigente confidiinus, nos quoque optimorum civium patriae
officio et munere vos defuncturos esse. Quibus in reliquo etc. Datum
in civitate nostra Vienna die vigesima. mensis maii anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo sexto.
Ferdmandus.
,
Laurentius Ferencztty.
A tergo: Reverendo, honorabilibus, spectabilibus, magnified, egregiis et uobilibus. prudentibus item et eircumspectis regimrum nostrorum
Croatiae et Sclavoniae universis statibus et ordinibus etc. fidelibus
nobis dilectis.
Original s utisnutim velikim kralj, peatom u arkivu Jugoslavenske
akademije u Zagrebu.
Pripis (spolja): Ilegia intimatio de anno 1626 t0 ad status et
ordines Croatiae de eoniissa cura neo-otiorum re^ni coniiti Sigmundo
Erdeodio et Stei)liano Patacbich in absentia bani Zrinv. Pr decore familiae.
Drugi pripis (mladji): fasc. 498 . 9. arehivo comitum Patachich.
Concept,
exped.
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 8. jula 1626. u

kr. zem. arkivu u Zagrebu; Prothotolla congr. II, 234.
238.
24. maja 1626. U Beu.

Kralj
Ferdinand
II. javlja hrvatskomu saboru, da e posebna

pregledati
Krajinu.
komisija
Ferdmandus secundus etc.

Reverende, honorabiles, speetabiles. magnifici, egrcgii et nobiles,
nobis dileeti.
Inter reliqua adminicula et media, quibus status publicus et regnorum ac provinciarum iura ditionesque sarta ac tecta conservantur et
tranquillitas securitasque paratur, non postremum locum habere de confiniis peculiaris cura haud ubie reputari debet, potissimum vero iis in
locis, ubi et hostis circumiacet, isque eiu's sit naturae et instituti, quae
experientia ipsa de ipsis conocet. trt merito de securitate exigua asse-
387
euratis proinitti possit. Hine est, quod in bonum regui istius nostri
Sclavoniae et ditionum adiaeentium defensionem et conservationem nos
quoque aniinum intendentes in etiam parte, quantum uspiam temporis
moderni conditio ferret, operam et subsidium impendi facercinus. Ordinavimus proinde inter eaeteras confiniorum necessitates per certos commissarios nostros perlustrandas, ut etiam de restanratione et iortilicatione praesidii Petriniensis singularem curam assuinerent et perlustratione
indagationeque necessitatum habita absque dilationibns longioribus de
applieatione mauimm ad requisitas operas quautocius debita media- et
ordinationes instituerentur. Id quod ad fidelitatum vestrarum quoque
uotitiam venire voluimus, ut et salutis permansionisque regni istius nobis
curam esse agnosceretis et simul pro parte vestra quoque in beneficium
vestrum. si qua opus foret et regni quoque communis assistentia requireretur, id pro emolumento et bono proprio et publico, prompte atque
alacriter praestare baud quaquam gravaremini. Qttqd quidem de fidelitatibus vestris nobis benigne pollicemur. Quibus etiam in reliquo etc.
Datum in civitate nostra Vienna vigesima quarta mensis maii anno
domini MDCXXVI.
Ferdinaiidus.
Tjaurentius Ferencztiy.
Koncept kr. ugar.
tancel. nr. 140 an. 1626.
zem.
arhivu u BudimpetiI;
Concept- expecl.

kr. zem. arkivu, u Zagrebu; ProthocoUa congr. TI, 235286.
Kukuljevi,
Jura reg-ni I, HOH.
8. jula 1626. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
t i u 1 i d o m i n o r u m s t a t u u m r d i n u m g n r u ni
C r o a t i a et S c l a v o n i a e i n g e n e r a l i on g r eg- a t i o n e e or u n d e m e d i u t o il lu s t r i s-si mi d o m i n i om i t i s S i g- i sm n u d i E r d e d d e M i t . s a t i s s i m a m
c a e s a r e a m r e g i a m q u e m a i e s t a t e m , in a b s e n t i a i l l u s t r i s simi d o m i n i Geo r g i i p e r p e t u i c o m i t i s a Z r i n i o etc. bani,
s u b s t i t u t i p r a e m i s s r u m r e g n r u m a d m i n i s t r a t o r i s in
c i v i t a t e libera r eg i a Z a g a b i e n s i t a v a die m e n s i s
i u 1 i i a n n o do m i n i m i 11 e s i in s e x e n t e s i m v i g e s i m
s e x t o c e l e b r a t a, e d i t i et on lu si.
Ante omnia admodum reverendus dominus Benedictus Vinkovicli praepositus Zagrabiensis ex nupera congregatione ad sacram
caesaream regiamque maiestatem delegatus nuncius ternas suae males-
388
tatis
gore
(gl.
gore
praesentavit literas, quarum quidem primarum tenor talis est (gl.

od 20. maja str. 385). Aliarum vero literarum cursus sic se habet
6. apr. str. 381). Ppsteriorum autem series est huiusmodi (gl_
od 24. maja str. 386).
Deinde exquo generosus quondam Christophorus Mernyavchich de
Brezovicza, vicebanus regni Sclavoniae ac comitatuum Orisiensis et Zagrabiensis comes, vita et laudabiliter gesto officio functus esset, ideo
per eundem dominum banum egregius Thomas Mikulich de Brukonocz
in ofticium vicebanale per speciales ciusdem literas denominatus et
suffectus praestitorjue prius coram regnicolis solenni iuramento ab iisdem
aceeptatus est.
Quoniam autem certi suae sacratissimae maiestatis et provmeiarum
Styriae, Carinthiae et Carniolae commissarii ad fundationem novae Petriniae delegati sunt, igitur ex parte etiam horum regnorum eliguntur
pro commissariis: reverendissimus dominus Petrus Domitrovich episcopus Zagrabiensis, illustrissimus ac magnitici comes Sigmundus Erdeody
de Moniorokerek, alter comes Nicolaus cum comite similiter Thoina
Erdeody de dicta Moniorokerek etc., Caspar Konzky et alter Casparus
Ratkay, Nicolaus Tburoezy, Franciscus Keglevich, novus vicebanus 1 )
2i. juia. egregii Nicolaus Megyurechky et Jankovicli, qui vigesiina prima die mensis iulii Petriniae comparebunt, cuius quidem novae Petriniae delineationi
quo citius manus imponantur. bona castrorum Zizek, Novigrad et Selin
cum Dusicza a singulis utpote eorundem bonorum fumis duo laboratores deputantur.
Ad excipiendos autem suae' maiestatis caesareae regiaeque in ne~
gotio resignationis Valachorum delegates commissarios destinantur reverendissimmus dominus episcopus Zagrabiensis et egregius Michael
Dersenich.
Porro ad fossatum Caproncense processus egregiorum Stephani
' Radovich. Martini Mersany et Petri Pizachich solitos laboratores administrabunt. Reliqui autem omnes procesus ad novam aediiicationem
Petriniensem ordinantur. Restantiae quoque laboratorum praeteriti anni
ad extruetionem templi Societatis Jesu, reliquae vero in processu Vagich
habitae fratribus Capueinis deputantur.
Praeterea cum generosus magister Stephanus Patachich de Zayezda,
regni Sclavoniae prothonotarius, exajitoratus officium contributionis anni
proxime praeteriti, nullo ex regnicolis subire volente publici duntaxat
boni promoventis ergo sponte in se assume exit haramiasque regni
Colapianos, quadrigentas videlicet et quindecim personas ad decern integros menses simul et semel panno et parata pecunia persolverit, ac
insuper ex eadem contributione sexcentos florenos hungaricales nunciis
regni, ad diaetam Hungaricam Soproniensem expeditis, conservatoribusque
sacrae regni Hungariae coronae centum florenos hungaricales assign averit universisque vicecomitibus et iudicibus nobilium regni, tarn pro
labore, quam salario satisfecerit, adeo ut exitus contributionis sumniam
) Tomo Mikuli.
389
longe superaverit, praemissoque exactoratus officio, cum et in aliis regni
occupatus sit negotiis, valedixerit, jdeoque in praodictum exactoratus of'fieium egregius Petrus Znika venerabilis capituli Zttgrabicnsis iuratus
notarius suffectus est. Contribuent anteni praemissi status ac ordines
regni ad intertentionem haramiarum regni et solutionem conservatoruin
sacrae regni Hungariae coronae a singulo fumo per fiorenos himgarieales septem et denarios quinquaginta, cuius contributionis medietatem
.ad sancti Miehaelis Archangeli, aliam vero medietatem ad Nativitatis 2. sept
do mini festa proxime ventnra administralnmt, ex qua quidem contri-25. dec
butione praenarratis sacrae regni rlungariae coronae conservatoribus
deputantur tloreni lmngaricales quingenti.
Caeterum ad instantiam illustrissimi domini cqinitis Sigmundi
Erdeody de Moniorokerek. Montis Claudii et comitatus Varasdiensis comitis perpetui etc. ratione administrationis et perceptionis per reverendum Casparem Yerbanovich proventuum bonorum. castri Selin, tem
pore videlicet domini reverendissimi quondam domini Ioannis similiter
Erdeody etc. episcopi Agriensis etc., fratris videlicet annotati domini
comitis Sigmundi Erdeody etc. exmittimtur ad inquisitionem egrcgii
Nicolaus Megiurecliky vicecomes et Sigismundus Domyanich iudex nobilium comitatus Zagrabiensis.
Insuper ad instantissimas querelas egregiorum Antkoni Sztoborkovich ut accusatoris et Siinonis Bratulieh velut incusatoris invicem
publice in regno propositus, alias reverendissimi domini episcopi Zagra
biensis praediales, statutum est, ut ex denominatione et sutfectione in
iudicem per eundem reverendisimuin episcopum Zagrabiensem ibidem
coram regno facta egregius Ludovicus Bedekorich cum aliis arbitri
iudicibus per praemissas partes aequali numero convocantur in temiino
competent! per eundem iudicem praetigendo universas causas, lites, violentias et controversias per easdem partes vel homines ipsorum invicem
liactenus quovis modo et praetextu patratas et ex eisdem qualitereunque
facta .iudicia et subsecutas convietiones atque executiones peremptorie
.secundum iura- et libertates regni revidere et diligenter ruminare super
iisque finale indicium ferre atque executionem facere admissa duntaxat
^xtra dominium unica appellatione per unam '1 alteram partem in
praesentiam sacrae caesareae regiaeque maiestatis personalis praesentiae
et in iudiciis locumtenentis forte fiendis debeat et'teneatur. Si vero
.aliqua partium intra praemissum revisionis iuridieae terminum aliquas
violentias, invasiones et potentias alteri intulerit per se vel per servitores suos comperta rei veritate, talis violentus ipso facto non obstante
praerogativa nobilitari, si quidem in bonis praedialibus per denominatum
reverendissimum doininum episcopum Zagrabiensem vel homines eiusdem,
si vero in aliis regni partlbus deprehendi poterit, tunc medio vicebani
capiatur et iuridice puniatur.
Ad querelam magnifici Oasparis Rattkay de Nagy Thabor naturalis tutoris magnifici pueri Petri ex magnifica quondam domina Catharina Draskovich consorte sua suscepti, ratione restitutionis rerum mobiIium eorundem querulantium, in repositum magnificae dominae Marianae
890
Alapv, relictae viduae pectabilis ac magiiifici condam domini Petri
Draskovich etc. datarum, exmittuntur generosi magister prothonotarius
regni et Nicolaus Tompa etc., coram/ quibus praetitulta domina praenarratas res mobiles annotates querulautibus tanquam t'idele depositum
in termino per eosdem praefigendo restituere et assignare teneatur, alioquin ex bonis et iuribus possessionariis eiusdem dominae Marianae
Alapy etc., pro valore earumdem rerum mobilium iidem exmissi memoratis querulantibus quibusvis iuridieis remediis obstare non valentibus
plenariam satisfactionem impendere possint, debeant et teneantur.
Denique ad instantiam generosi Gregorii Petheo de Gerse, vieeeomitis comitatus Varasdiensis, respectu divers orum lab orum et legationmn in negotio regni exantlatorum, illos centum et decern florenos
hungaricales, quos videlicet i am vicecomes ex processu egregii quondam
Stepbani Radovich ex vadiatione dupli medio egregii Matthiae Wlassieh
percepisset. status ac ordines regni totaliter relaxant et condonant.
Lecta per Stepbanum Patachich,
protbonotarium regni.
Prothocolla congr. IF, 23S2HS u kr. zem. arhivu u Zagrebu240.
29. jula 1626. katelu Denesfaiva.

Kralj Ferdinand II. ukida osudu grofa Zigmunda Erd'dyja u parnici
izmedju Grgura i Krste Peth-a te kaptola zagrebakoga zbog posjeda
Varadinskih
Toplica.
Ferdinandu* secundus etc. i'idelibus nostris egregiis et nobilibus
iudicibus nobilium et iuris assessoribus sedis iudiciariae comitatus Va
rasdiensis simul vel divisim constitutis saluteni et gratiam. Kxpositum
est maiestati nostrae nominibus et in personis 1'idelium nostrorum honorabilium capituli ecclesiae Zagrabiensis, qualiter in anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo secundo die deciina septima mensis novembris in generali itidem fidelium nostrorum statuum et ondinum regnorum
nostrum Sclavoniae et ('roatiae congregatione in libera ac r.egia civitate
nostra Varasdiensi celebrata fideles nostri egregii Gregorius Petheo
vicecomes antedicti comitatus Varasdiensis et Christopliorus similiter
Petbeo quandam querelam adversus eosdem exponentes et certos subditos
eorundem in bonis ipsorum Toplicza vocatis et praetacto comitatti Va
rasdiensi eommorantes in praesentia ipsorum regnicolarum deposuissent
deponendque in eo institissent, ut arti cuius singularis per eosdem regnicolas conderetur, cuius vigore fidelis noster spectabilis ac magnificus
iSigismundus Erdeody de Monyorokerek, Montis Claudii et praedicti istius
comitatus nostri Varasdiensis perpetuus comes, camerarius et consilia-
391
rius noster, in aree Varasdieusi sua praedictos subditos memoratorum
exponentium super praetensione iamtatorum querulantium iudicare ae
post indicium statim parti querulanti de illis nulla admissa appellatione
impendere posset et valeret. Quamvis autem nuncii praefatorum expo
nentium pro tunc in dicta congregatione constitute animadvertentes articulum talem, ad instantiam dictorum querulantium non solum in praeiudicium generalium et comiimnium legum et iurium regni, verum etiam
contra privata sua privilegia et iurisdictionem propriam scribi et condi
nominibus eorundem exponentium veluti suoruni principalium liuiusmodi
articulo reclamassent reclamandoque dictum comitem a tali iudicatu penes
praedictum articulum administrando modis legitimis inhibuissent, super
eo etiam, quod iidem expouentes a iuribus coinmuuibus suisque privilegiis et iurisdictionibus, in quorum continuo et perpetuo usu f'uissent,
recedere nullatenus vellent, protestati fuissent, insuper tain praefatis querulantibus, quam aliis quibuscunque aliquam praetensionem habentibus
eosdem exponentes ex parte dictorum et aliorum subditorum suorum ius
et iusticiam ac debitam superinde executionem servatis de i ure servando
impensuros obtulissent, prouti iidem actores pro actione instituenda in terniino ab eisdem exponentibus ad instantiam eorundem iuxta eonstitutiones
regni competenter praetixo minime comparuissent. Cum a litem nuncii
eorundem exponentium ipsorum protestationibus nihil ef'ficere ne([ue
praefatos status antedictorum regnorum nostrorum Sclavoniae et Croatiae
a praescripto statuto generalibus et eommunibus iuribus privatisque privilegiis et iurisdictionibus regnicolarum aperte repugnante dimovere potuissent eundemque comitem iidem expouentes vigore eiusdeni indirecti
et inconsueti articuli, ad instantiam saepefatorum actoruin contra eosdem
exponentes et dictos subditos eorundem Topliczenses proeedere velle certo
intellexissent. ob hoc huiusmodi indirect) inusitatoque proecssui obviare
iuribusque et praerogativis ipsorum iminunitatibus de iure prospicere
volentes ad maiestatem nostrain humillime confugientes certas a nobis
mandati nostri literas praeeeptorias patenter sub sigillo nostro indicia! i
et authentico emanatas eidem comiti sonantes et directas, pro sui parte
inipetrassent easdemque penes alias literas similiter nostras exhibitorias
medio testimonii fidelium nostrorum hon<rabilium capitull eeclesiae Chasniensis debito tempore exhibere et praesentare procurassent, quaruni vi
gore ipsi veluti comiti saepedicti istius comitatus vestri Varasdiensis, hoc
et id iniunctum fuerat, quatenus idem praedictos iamfatorum exponentium
subditos Topliczenses contra iura communia etsolitas omnium dominorum
terrestriuni iurisdietiones secundum praefatum conditum partialem arti
culum ad instantiam dictorum querulantium aut aliorum quorumvis
iudicare multo minus exequutionem aliquam facere non praesumeret, quin
potius communi iustitia publici sque decretis et regnicolarum libertatibus
ita efflagitantibus dictos querulantes ad ius ordinarium remittere et relegare debuisset, idem tainen, nescitur quibus ductus considerationibus.
liuiusmodi legitimis maiestatis nostrae commissionibus et mandatis plene
et precise obtemperare et satisfacere minime voluisset, prout nollet etiam
de praesenti, sed vos pro revisione eiusdeni negocii in sedem suam iudi-
392
ciariam avertiri (!) mandatumque nostrum praescriptum in dubiuiu voare
exainini vestro subiicere saepefatosque exponentes simul et praescriptos
subditos eprum Topliczenses in sui praescntiam sedemque suam iudiciariam pertraliere iudicareque et damnincare vellet et niteretur in grave
praeiudieium et damnum dictorum exponentium subditorumque suorum
et contemptum ac vilipendium praenotati legitimi mandati nostri mauifestum. Supplieatuin itaque extitit maiestati nostrae nomine et in per
sona praelibatoruin exponentium debita cum instantia in eo quani hurnillime, quatenus eisdem superinde" de oportuno et condigno iuris remedio
gratiose provider vosque ut ad intiinationem publicationemque et voeationem antefati comitis Sigismundi Erdeodi, si forte adhuc penes saepetactum insolitum articulum pergere intenderet. in sedem eiusdem iudiciariam
hac in parte minime accedere nullamque eidem assistentiam praebere, quin
potius praetitulatos querulantes ad iura regni communia solitum nempe
cursum iuris relegare velitis et debeatis, vobis clementer demandare dignaremur. Cum autem iusta petentibus nun sit denegandus assensus contraque
publiea regnoruin statuta particulares sanctiones irritae habeantur nos que
pro suseepti regiminis nostri officio universns et singulos fideles nostros
in suis antiquis privilegiis usitatis longoque usu approbates consuetudinibus conservare et manutenere semper intendamus. pro eo fidclitatibus
vestris harum serie firmiter praeeipien.de commitimus et mandamus, qua
tenus aceeptis praesentibus et praemissis sic ut praefertur stantibus et
se habentibus, quod si praelibatum comitem Sigismundum Erdeodi contra
tenorem praedeclarati mandati nostri penes praememoratum articulum
indirectum proeedere velie animadverteritis ad intimationem publicationem
que et vocationem eiusdem ad sedem ipsius iudiciariam minime prof'icisci
multamque in iudicatu praenotato eidem assistente praebere, veruin vosmet a tali inusitato legibusque regni inanifestissirne contrarianti iudicio
a])strahere et abstinere dictoque aetores et querulantes ad praescriptum
ius ordinarium relegare et dirigere debeatis et toneamini, commuui suadente iustitia. Secus etc. Praesentes etc, Datum in eastello Dyenesfalva
feria quarta post festum beati Jacobi apostoli anno dumini
millesimo sexcentesimo vigeaimo sexto.
Leeta et correlata.
Original s utisnutim kraljevskim sudskim pecatatom u arhivu za
grebakoga kaptola; Ada antigua fasc. 1 nr. 33.
Spolja pripis: 1H-.2 die 5 augusti praesentes literae praeceptoriae
suae saeratissimae maiestatis nobis capitulo ecclesiae Chasmensis cum aliis
eiusdem exhibitoriis nobis sonantibus exhibitae sunt et praesentatae. Gregorius (xorjanzki lector et canonicus capituli Chasmensis.
Dalji pripis (drugom rukom): Anno 162. die 1 septembris tarn ilia
Petheo cedit causae introscriptac proseeutioni.
V.
HEVATSKO-SLAVONSKI
SABORI
ZA BANA ZAMJENIKA GROFA ZIGMUNDA

ERDODYJA
(16271639).
241.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A c t a d m i n r u m s t a t u u m r d i n m r e g n r u m t i a e et S e l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o n i m c o n g r e g a t i o n
e d i c t o i l l u s t r i s i m i e o m i t i s d o m i n i d o m i n i S i g i s n m n d i
E r d e d d e i r o k e r e k, M n t i s C l a u d i i m i t a t u s
7 a s d i e n s i s p e r p e t u i m i t i s, p r a e m i s s r u m r e g n r u m
s u b s t i t u t e b a n i in c i v i t a t e M o n t i s G r a e c e n s i s Zagrabiensis d e c i m a d i e m e n s i s f e b r u a r u in a n n o d o m i n i millesimo
s e e n t e s i m v i g e s i m s e p t i m o e 1 e b a t a.
Idem illustrissimus dominus comes Sigisnmndus Erdeody etc. ex ([uo
per sacram caesaream rcgiamque maiestatem, dominum dominuin ipsorum
clenientissimum, in absentia nuper dcfuncti illustrissimi domini domini
quondam Georgii perpetui eomitis a Zrinio,1) alias bani, saltern usque ad
reditum eiusdem substitutus banus fuerit, praemissae substitutioni 1dixit publice. Qua de causa pro petendo et, subrogando uov< bano in
locum dcfuncti ablegantur nuncii regni ad praemissam sacram caesaream
regiamque maiestatem admodum reverendus Benedictus Vinkovich
praepositus maior capituli ecclesiae Zagrabiensis et magniticus Gasparus
Konzky, sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliarius, piibus pro
expensis deputantur floreni hungaricales ducenti, ultra quos, si ali(iuid
ex proprio erogaverint, per regnum refundetur eisdem.
Praeterea- cum ruinosnm Petriniense fortalitium necessario de novo
extruendum sit, inclytaeque vicinae provinciae Styria, Carinthia et Carniola requisitos sumptus ex parte ipsarum tarn pro ereetione fortalitii,
quam vero intertentione praesidiarii militis subniinistrandos prorniserint,
ne status etiam ac ordines regni sibi ipsis deesse videantur, a singulis
portis duos laboratories ad decern dies, incipiendo in proximo verno tem
pore, ad praemissum opus Petriniense admiiiistralmnt sub poena in articulis sancita.
instantiam dominorum lmncioruin inclitarum proviuciarum Garintliiae et Carniolae deputatur processus Xicolai Toplichky ciun universis bonis Ozaliensibus ad restaurationem ruinosorum confiniorum generalatus Carolstadiensis.
1
1 erot' Juraj Zrinski unir'o je nenadano 1 8 . dec. 1626. a Pounu.
396
Deinde cum multae querelae circumferantur, tarn in hue regno,
qiiam in vicinis provineiis de excessibus exactorum novae impositionis sive
dacii reg'ni, ideoque status ac ordines praemissum novum vectigal regni
sive exaction em deponunt et annuitant.
Insuper cum tectum seholarum eollegii Zagrabiensis Societatis .fesu
plane ruinosum sit, coutribuent ad reparationem eiusdem tecti ex propria
bursa a singulis f'umis universi status ac ordines regai denarios duodecim hiingaricales. (jiius in singulis processibus iudices nobilium sub
poena dupli usque ad festum sacri Penthecostes proxime futurum exigere
:23. majatenel)untur.
Generosus Stephanus Patachich de Zaiezda prothouotariiis hums

regni Selavoniae cum aniore patriae et publici boni promotione ductus,
perceptoratum contributionis regni anui 1625 proxime praetereti (quern.
alii omnes in se assuniero recusabant) ultro susceperat, publico in scripto
dedit rationem exaetoratus sui et extra decern mensium solutionem haramiarurn, quos in panno et pecunia exolvit, ac illos quoqiie sexcentos
florenos hiingaricales, quos nuncii.s regni ad diaetam Soproniensem expeditis assignavit. Praeterea custodibus coronae et domino praeposito ZagTabiensi pro ret'usione expensarum ducentos et quadraginta florenos
hiingaricales impendit, denique extra omneni vicecomitum, iudicum no
bilium et suam solutionem ex solo lucro panni .haramiis in solutionem
dati. duo millia et centum florenos hiingaricales utilitatis regno faetae
dedit in rationem.
/
Porro ad expeusas commissionis Vallaehieae ex eadem coutributione deputati sunt illi ducenti floreni hiingaricales, quibus illustrissimus
dominus conies Sigismundus Erdeody a bonis suis Crapinensibus liquido
tenetur. Similiter etiam centum illi floreni huugarieales, quos egregius
Gasparus Gottall anticipavit et percepit. ex eadem eontributione ab ali
quot regnieolarum bonis iuxta obligatorias suas. Sicut etiam (|iiingenti
floreni hiingaricales ex lucro panni haramiis per inodernum exactorem,
egregium Petrum Znikam in solutionem anni proxime praeteriti 162b'
distributi ad eiusdem commissionis expeusas per regnicolas deputantui'.
Statutum etiatn est, ut brevia iudicia cornitatuum Crisiensis et
-Zagrabiensis per vicebanum regni vacante etiam officio banali celebrari
possint.
Ad solennem protestationem illustrissimorum dominorum comitum
iStephani et Sigismundi Erdeody etc. dantur literae testimoniales sub
sigillo regni contra revorendum Gasparum Verbanovieh. canonicum
capituli ecclesiae Agriensis in eo, qualiter se publice in regno ultro obtulerit, ad reddendam rationem de uuiversis proventibus castri Selin a se
perceptis, dum videlicet penes reverendissimum quondam dominnm Ioannem Erdeody, episcopum Agriensem, praemissa bona gubernasset.
Kestantiae laboratorum et contributionis anni proxime praeteriti ab
universis bonis generosi quondam Ohristophori Merniavchich, alias vicebani regni, ob praeclara eiusdem in patria merita condonantur relictae
ac haeredibus eiusdem.
397
Ad gravem querelam reverendissimi fratris Joannis Zaieez, fratrum
OL'dinis divi Pauli primi eremitae prioria generalis etc., tam suo, quam
totius ordinis nomine, coram statibus ac ordinibus regni contra spectabilem ac niagnificum comitem dominum dominum Petrum Erdeody de
Moniorokerek etc. ratione interemptionis certi cuiusdam ipsorum subditi
et eorundem quarundam rerum violenter ablatarum maritimarum et alios,
etiam nonnullos nobiles regni, qui praemissi ordinis varias violentias
intulissent et indies etiam ab huiusmodi iniuriis inferendis ordini min ine
cessarent, deposita statutum est.
Quod licet prafatus ordo iuxta antiqua sua privilegia et hactenus
observatum usum ac consuetudinem, instar aliorum praelatorum et convontuum complufium, contra huiusmodi violentos in criminalibus etiam
causis medio temporalis vicarii, saecularis videlicet personae, agere et
procedere possit coram competent! SIKJ iudice. quod etiam nunc per
status et ordines regni contirmatur. Si tanien praememoratus ordo contra
huiusmodi violentos. praesertim in criminalibus causis, vel etiam aliis sibi
illatis iniuriis, per praetitulatum vicarium suum temporalem agere et ])i*ocedere nollet, extunc magistratus ex officio sibi incumbente contra tides
potissimum homicidas et violentos more alias consueto litem intentare et
procedete possit ac teneatur.
Demum licet in proxime praecedenti generali congregatione regni
ad instantiam et querelas egregiorum Anthonii Zteborkovich et Simon is
Bratulich, invicem publice in regno propositas, alias reverendissimi domini episcopi Zagrabiensis praediales, idem reverendissimus dominus
episcopus Zagrabiensis in eadem congregatione egregium
Bedekovich vicarium et radiem cum certis aliis arbitris per praemissas
partes aequali numero convocandis pro finali revisione et determination e
universarum causarum controversiarum earundem partium cohstituisset,
idemque Ludovieus Bedekovich in termino per eundem praefixo ad discutiendas et determinandas iudicialiter inter easdem partes universas
causas et lites cum certis aliis iudicibus arbitris convenisset, quia tamen
tam ex protestationibiis dictarum partium, quam vero memorati episcopi
Zagrabiensis coram eodem depositis ulterius procedere minime potuisset.
verum easdem partes iterum in praesentiam generalem congregationem
nostram remisisset, quibus protestationibus visis status et ordines regni,
nolentes se tam in iurisdictionem dicti reverendissimi episcopi Zagra
biensis immittere, <juam ^ praedialium suorum iuribus derogare,
easdem partes ad suum competentem iudicem remittunt.
Denique per status ac ordines regni excellentissimus dominus Pustus
a Spada, alias sacrae caesareae regiaeque maiestatis medicus doctor, pro ordinario huiusce regni doctore ac medico conductus est, cui iidem status
ac ordines regni pro annuali salario a prima die proxime praeteriti
mensis ianuarii incipiendo . ducentos florenos hungaricales ex contributione
rt^gni sese soluturos promittunt. Pro deducenda vero suppellectile ac rebus.
8
eiusdem centum fiorenos Rhenenses eidem offerunt per egregium Potrtim
Znikam exact rem moderirani exolvendos.'
Lecta per protlionotarium regni.
Prothocolla congr. II, 239242, kr. zem.
arhivu u Zagrebu.
242.

Hrvatski
sabor daje vjerodajnicu svojim poslanicima Benediktu

i Gaparu Konjskomu.
Vinkovim
Sacratissima caesarea regiaque maiestas. domine domiue nobis clementissime.

Perpetuo fidelium servitiorum etc.
Ardua quaedam et publica cum certis qaibusdam necessitatibus
eomunem statum et permansionem istitis. patriae concernentia negdtia
pracsentium exhibitoribus, admodum videlicet reverendo Benedict Viiikovich. praeposito maiori et canonico ZagrabiensL ac magnifico dominis
Caspari Konskv de Konschina, sacratissimae maiestatis vestrae cousiliario,
oreteims demisse referenda concredidimus. Quapropter sacratissimae maiestati vestrae liumilime supplicamus. iit eadem maiestas vestra saeratissima praefatos nuncios nostros solum clementer exaudire, verum
etiam pro paterno in reliquiae horum regnorum aflfeetu eosdem cum dudum
optato et benigno responso clementer dimittere dignetur. Eandem maiestatem vestram foelicissimo de liostibus triumphantem toti reipublicae
eliristianae diutissime Horentissimam valere exoptantes. Datum generali
congregatione nostra in civi tate libera regia Montis Graecensis Zagrabiensis decima. die mensis februaru celebrata anno domiui 1B27.
Eiusdem sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis vestrae
perpetui fideles ac bumiliini servitoros

status et ordines regnorum (Voatiae et
Selavoniae.
Suvremeni prijepis u kr. zem. arhivu u Zagrebu;
ordinum.
Acta
statuum et
24o.
Poslije 10. februara 1627.

Molbe hrvatskih sab&mkih poslanika
podastrte
kralju Ferdinandu
TI.
Saeratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine nobis ele

menti ssime.
399
Noverit vestra sacratissima maiestas, qualiter divina pro vi dentin
illustrissimum dominuni comitem sanetae recordations Georgium a Zrinio,
.regnorum Sclavoniap et Croatiae banum, officii suis gloriose fuctuui, ex
hoc seculo in coelestem patriam evocaverit, qui utinam et sacratissimae
vestrae maiestatis et patriae nostrae adhuc viveret, ex animo equidem
optaremus, post cuius decessum cum praemissorum reliquiae regnorum
praesidem, vulgo banum dictum, habere debeant, qui post maiestatem
vestram sacratissimam autoritatem eiusdem eadem regeret et adminis
trated Cuius constitutio posteaquani in potestate et arbitrio vestrae sacratiss imae maiestati consistat, eandem fideles status et ordines humilliine
orant, diguetur sua caesarea atque regia maiestas ex paterna erga reliquias horum regnorum cura et propensione primo quoque tempore cum
plenaria autoritate ordinario item salario et numero stipendio militum
idoneam personam pro praeside, vulgo bano dicto, denominare et praeficere, et quidem talem, quae indigena, pacis et iustitiae anians, quae
armis et opibus. tarn domi, quam militiae labantibus patriae rebus caeteris magis succurrere communeque bonum promo vere denique regnicolis ' grata esse possit.
In memoriam pariter vestra sacratissima maiestas benigne revocare
potest, qualiter super negotio et commissione Valachorum instructio iam
sit formata, et praesidi eiusdem commissionis ad eifectuandum extradata.
quae cum non sit adhuc ad effectum perducta, demisse etiam iidem fi
deles status et ordines vestrae sacratissimae maiestati super eo quoque
supplicant, dignaretur dictae commissionis praesidi ac caeteris suis concommissariis denuo cleinenter demandare, ut iidem terminum ad prosecutionem et executionem praetactae commissionis praetigerent ac iuxta
benignam vestrae sacratissimae maiestatis voluntatem memoratam commissionem tandem aliquando ad finem optatum autoritate vestrae sacra
tissimae maiestatis deducere satagerent.
Haec sunt, augustissime imperator rex noster clementissime,
quae fideles status ac ordines dietorum regnorum vestrae sacratissimae
maiestatis per nos veluti per suos nuncios pro nunc intimare ac pro
eorum effectuatione humillime supplieare necessario duxernnt, super quibus cunctis ab eadem vestra sacratissima maiestate non solum benignam
resolutionem, sed etiam peroptatam effeetuationem demisse expectamus.
Eiusdem vestrae sacratissimae maiestatis
humilimi subditi
fidelium statum ac. ordinum
Sekwoniae et Croatiae nuncii.
Suvremeni prijepis . . arkivii. Zagrebu;
ordinum.
Acta
statuum et
400
244.
Kralj Ferdinand trai od ugarskih savjetnika mnijenje molbi hrvat
skoga sabora u pitanju popunjenja banske stolice i Srba (Vlaha).
Ferdinaudus etc.
Spectabilis ac magnifiee fidelis nobis sincere dileete.
Reverende in Christo fidelis nol>is sincere dileete.
Fideles nostri status et ordines regnorum nostrorum Sclavoniao
et Croatiae qualiter maiestatem nostram demissa cum instautia requirant
tam de liominatione et coiistitutione bani post decessimi spectabilis ac
magnifici comitis a Zrinio etc., quam etiam de Valachis, qui partibus
ditionum illarum incolunt, praesentibus inelusis Uteris suppliei
libello eoruudem statu um et ordinum intellecturi estis uberius. Qua de
re fidelitati vestrae notitiam dandam esse voluimus. medio tempore interuuntios et ablegatus eorum hie in aula nostra commorari facientes, quatenus aute edendam benignam nostram declarationem et resolutionem
vestram quoque opinionem utroque in negotio habeamus. Quoad officii
banatus collationem, nun dubitamns, quin perspeetum habeatis propter
bsentiam defuneti quondam comitis (reorgii a Zrinio per substitutionem
designatum fuisse pro interim fidelem nostrum comitein Sigismundum
EJrdeody de Monyorokerek eundemque liucusque munere perfunctum
esse, (|uos quidern ob respectus ratione eollationis praedictae dignitatis
in personam ipsius nos etiamnum propensos esse.
Quoad commissionem prosequendam in negotio Valaehorum, ea ut
ettectuetur, etiamnum benigne intendimus, caeterum ne ob idoneorum
enmmissariorum defectum eiusmodi commissionis etfectuatioui remora
iniiciatur, substituto in locum ])rioris praesidis commissionis fidelis nostri
reverendi Nicolai Dallos, episcopi Iauriensis etc., altero reverendo Paulo
David, episcopo Quinqucecclesionsi etc., in locum fidelis nostri magnifici Moysis Cziraky, personalis praesentiae nostrae in iudiciis locumtenentis etc., qui tractatui cum Turcis liabendo interesse debet, utrum
subrogandum esse existimatis ex nominatis maiestati nostrae personis
cgregiuin nimirum Franciscum 8zentehazy ; personalis praesentiae nostrae
in iudiciis locumtenentis pr.ithonotarium et Franciscum de Batthvan.
administratorem bonorum praefati quondam comitis a Zrinio, super quo
subita vestra quoque opinione pro expeditione ablegatorum ad nos nuntiorum clementer resolutionem nostram edituri sumus. Ac in reliquo etc.
Datum in civitate nostra Vienna die 7 mensis aprilis anno domini 1H27.
Koncept u kr. dravnom arkivu u Budimpeti;
nr. 121 an. 1627.
Spolja pripis: alles das zur sicherheit.
401
245.
20. maja 1627. U Bea.

Kralj Ferdinand
II. odgovara hrvatskomu saboru na njegove elje.

prudentes item et circumspecti, fideles nobis dilecti.
Ea, quae penes credentionajes vestras literas ad maiestatem nostram
datas nuncii fidelitatum vestrarum, reverendus Benedictus Vinkovich,
praepositus maior ecclesiae Zagrabiensis. ac magnificus Casparus Konzky "de Konschina, consiliarius noster, nomine vestro, tarn constituendo
bano, sicut etiam commissioue illa de Valachorum negotio ac aliis nonnullis publicis causis nomine vestro repraesentaverunt, benigne ac sufficienter intelleximus. Ac quidem quoad officium banatus, benigne nos in
personam fidelis nostri spectabilis ac magnifici comitis Sigismundi Erdeody
de Moniorokerek, perpetui Montis Claudii et comitatus Varasdiensis supremi comitis ac consiliarii nostri, benigne resolvimus, quem etiam fidelitatibus vestris per praesentes literas nostras praesentamus, banumque
regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae nominamus et
constituimus volumusque, ut observato rite et more in similibus alias
quoque observari consueto ipsum suscipiatis ac pro vero, legitimo ac
indubitato bano agnoscatis, eidem in omnibus, quae ex requisito talis
officii sibi incumbentis ordinaverit commiseritve, morem genere ac obtemperare debeatis.
In negotio autem commissionis prosequendae, ut ea quam primum
oportuno et idoneo tempore instituatur, necessarias expeditiones fieri
demandavimus easque ad manus praesidis eiusdem commissionis fidelis
nostri reverendi Pauli David, episcopi Quinqueecclesiensis et c.onsiliarii
nostri, medio praefatorum nunciorum vestrorum direximus, habet is in
mandatis, ut fidelitates vestras suo tempore de loco et termino exequendae commissionis certificet. Caetera, quae ad hoc requisita fuerint, ab
ipsomet intellecturi. Quibus vos in reliquo etc. Datum in civitate nostra
Vienna die vigesima mensis maii anno domini MDCXXVII.
Ferdinandus.
Koncept u kr. ugar. zem. 'arkivu
u Budimpeti;
Concept,
exped.

kr. zem. arkivu u Zagrebu; Prothocolla congr. II, 245246.
MONUMENTA HIsT. XL1I1. ACTA COMITIALIA V.
26
402
246.
26. maja 1627. Beu.

Kralj
Ferdinand nalae gjurskom biskupu Nikoli Dallou, da uree ro

ite slavonskoj komisiji u poslu doseljenih Srba.

Qualiternam in prosecutione et effectuatione commissionis Scla*vonicae ratione Valachorum ac aliorum quoque particularium nonnullorum negotiorum indigenarum eiusdem regni nos benigne resolverimus.
serie expeditionis totius ac instructionibus cum praesentibus tibi
assignandis intellecturus es. Superest, ut oportuno ac commodiori tem
pore anni (post peractum modernum tractatum cum Turcis susceptum,
siquidem alter commissariorum. praefato tractatui interesse debet) negotium prosequatur. Quocirca te benigne hortamur, ut de requisitis dispositionum idoneam rationem ineas, atque tam in nominatione diei et loci,
quo conveniendum foret, cum partibus convenias indicto tam commissariis, quam regno vel etiam caeteris interessatis tempore prosequendae
commissionis, quatenus tempestive comparere possent, ne exinde defectus aliquis contingat et obex prosequendae et effectuandae commis
sionis aliquatenus causetur. Caeterum pro ingruentia etiam durante
prosecutione commissionis, de quibus nos informare fuerit necesse, id
ommittendum non erit. Cui nos in reliquo etc. Datum in civitate nostra
Vienna die vigesima sexta mensis maii anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo septimo.
Ferdinandus.
Stephanus Sennyey, electus
episcopus Vaciensis.
Spolja: Reverendo Nicolao Dallos, electo episcopo Iauriensi locique eiusdem comiti perpetuo et consiljario nostro etc., fideli nobis
dilecto.
Koncept (zapravo ispravljeni istopis od 6. aprila 1626.) u kr. ugar.
. arkivu u Budimpeti; Concept, exped. cancel, nr. 164. an. 1627.
247.
1. jula 1627. Na Cesargrau.

Grof Zigmund
Erdody pozivlje Ladislava na sabor u Zagreb

za 19. jula.
(
Generose domine, amice nobis honorande. Salutem etc.

Posteaquam dominos nuncios huius regni Sclavoniae a sua sacra-
403
tissima caesarea et regia maiestate, domino domino nostro clementissimo,
peracta eorumdem fideli legatione reversos esse certo nobis constet, ideo
dominis statibus et ordinibus ad decimam nonam diem praesentis mensis
iulii proxime futuram in libera regia civitate Montis Graecensis Zagra
biensis general em congregationem indicere eandemque celebrare consultum fuit. Quam ob rem generosam dominationem vestram requirimus
eique authoritate nostra delegati bani .committimus et mandamus, ut in
praefato loco et termino comparere ibidemque tanquam bonus patriae
civis pro publico bono in medio aliorum dominorum et nobilinm con
sul ere possit atque valeat. De caetero eandam feliciter valere cupientes.
Datum in arce nostra Chazarvar 1 iulii 1627.
Generosae dominationis vestrae
amicus benevolus
Comes Sigismundus Erdeody.
A tergo: Generoso domino Ladizlao Kerecheny de Kaniafeold etc.
domino amico nobis honorando.
Original
Zagrebu.
s utisnutim
peatom u arhivu
Jugoslavenske
akademije
19. jala 1627. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
Acta
d o m i n o r u m s t a t u u m ac o r d i n u m r e g n o r u m
C r o a t i a e t S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e e d i c t o i llu s t r i s s i m i d o m i n i d o m i n i c o m i t i s
S i g i s m u n d i E r d e o d y de M o n i o r o k e r e k , M o n t i s C l a u d i i
ac comitatus Varasdiensis perpetui comitis, praemissorum r e g n o r u m s u b s t i t u t i bani, in c i v i t a t e M o n t i s
Graecensis Zagrabiensis decima nona mensis iulii in
anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo septimo
tcelebrata.
In primi admodum reverendus Benedictus Vinkovich, praepositus maior' et canonicus ecclesiae Zagrabiensis, ac magnificus Gaspar
Konzky de eadem, ex nupera generali congregatione ad sacram cae.saream regiamque maiestatem, dominum dominum ipsorum clementissimum,
pro substituendo novo bano delegati nuncii retulerunt seriem legationis
suae una cum Uteris eiusdem sacratissimae suae maiestatis, in quibus
eadem sacratissima sua maiestas clementer resolvit se in personam praenotati illustrissimi comitis domini domini Sigismundi Erdeody etc., pro
qua quidem suae maiestatis benigna gratia status ac ordines regni immortales agunt gratias. Verum cum banderium et alia ad installationem ba-
404
nalem requisita desint, eidem denuo per specialem nuneium ipsorum.
generosum videlicet Thomam Mikulich de Brokunovcz vicebanum regni,
humillime supplicandum esse ducunt, quatenus ad praemissam installationem praefati domini novi bani necessaria requisita sacratissima sua
maiestas primo quoque tempore expedire facere clementer dignetur; cui
quidem nunoio pro expensis deputantur ex contributione regni ftoreni
hungaricales ducenti. In refusione vero expensarum in proxime praecedenti legatione erogatarum, praetitulato domino praeposito floreni Rhenenses centum, domino autem Caspari Konzky floreni Rhenenses du
centi quinquaginta.
Praeterea cum iuxta constitutionem Soproniensis diaetae proxime
praeteritae nova connumeratio portarum in hisce regnis hactenus peragi
minime potuerit, quae necessario ut fiat, statutum est et in comitatu
quidem Varasdiensi eliguntur pro dicatoribus egregii Stephanus Megyurechky et Franciscus Greguroczy, in comitatibus autem Zagrabiensi et
Crisiensi egregii Gabriel Chernkoczy et Thomas Appalenich, qui solenniter iuxta depositum ipsorum iuramentum et conscientiae dictamem universa dominorum regnicolarum bona et iura possessionaria dicabunt,
habebunt autem hactenus consuetum ipsorum salarium.
Porro iuxta conclusionem Soproniensis diaetae cum in omnibus
comitatibus regni limitationem universarum rerum venalium in comitatu
Zagrabiensi et Crisiensi deputantur magnificus Nicolaus Malakoczy de
Zomzedvara etc., dominus vicebanus regni, x ) Ludovicus Bedekovich, Christophorus Mikulich iudex cum duobus iuratis civitatis Zagrabiensis aliisque sibi adsciscendis idoneis personis ita videlicet, ut iuxta limitationem
ipsorum omnes quaestores, mercatores et artifices mechanic! in eisdem
comitatibus res suas mercimoniales vendere teneantur sub poena ducentorum florenorum hungaricalium irremissibilium per dominum terrestrem
fori illius, ubi per aliquem quaestorem contraventum fuerit,. exigendorum,.
in una quidem pro se, in altera pro iniuriata, in tertia autem. pro regnopartibus convertendorum.
Similiter in comitatu Varasdiensi. iuxta nuperam limitationem in
congregatione eiusdem comitatus factam quaestores et artifices mechanici res suas vendere et extradare teneantur sub praememorata poena,
et si iudex alicuius civitatis vel oppidi aut aliquis dominorum terrestrium fori eiusdem, ubi praesens constitutio transgressa fuerit, praetactam
executionem ducentorum florenorum facere nollet, extunc ex bonis et
iuribus possessionariis huiusmodi iudices vel communitates aut domini
terrestres, in comitatu quidem Varasdiensi dominus supremus comes, in
Zagrabiensi vero et Crisiensi dominus vicebanus regni toties, quoties per
centum florenos hungaricales executionem facere possint et teneantur,
modo praedeclarato convertendam.
Deinde omnes status ac ordines regni pro hoc anno ad exolutionem
peditum Colapianorum et alias necessitates regni contribuent a singulis
fumis sex florenos hungaricales, medietatem quideni ad festum sancti
!
) Toma Miknli.
405
Martini episcopi et confessoris, residuum vero ed festum Purificationis 11.
beatae Mariae Virginis proxime fturam, ita ut videlicet exactor qua- 2 ||
tuor menses in parata pecunia, sex vero in panno praeallegatis haramiis exolvat, unde computato etiam lucro praetacti panni facile praescripti hiiramiae tandem exolvi poterunt et occurrentibus etiam necessitatibus regni facilius subveniro.
Denique ad novam fundationem et erectionem praesidii Petriniensis,
prout antea, sic nunc etiam deputantur a singulis fumis laboratores duo
ad decern dies per totum regnum, exceptis bonis Sissiensibus, quae convertuntur ad aedificationem eiusdem praesidii Sissiensis, necnon bonis
dominorum Orehoczy in Comitatu Grisiensi existentibus, quae ad reaedificationem diruti monasterii fratrum ordinis sancti Francisci in civitate
Crisiensi fundati assignantur.
Similiter etiam fratribus Capucinis ex processu Appalenich decern
currus in subsidimn erectionis ipsorum monasterii Zagrabiensis deliguntur.
Insuper ad articulum nuper publice in regno editum de fugitivis
colonis ad confinia regni transeuntibus additur, ut pari ratione contra
huiusmodi fugitivos colonos, qui in montibus et silvis novas colonias et
residentias fecerint neque facile iudicibus nobilium demonstrari pssunt,
iuxta tenorem articulorum sicut cum iis, quid ad confinia regni transfugerunt, procedatur.
Grenerosus Thomas Mikulich de Brokunovcz, vicebanus regni et
coinitatuum Crisiensis et Zagrabiensis comes, proposuit et obtulit in prae- ,
dictis comitatibus, quibusvis contra se iure agere volentibus coram uno
vicecomite dictorum comitatuum iuri stare et e converso contra alios
iure agere velle, prout etiam statutum est. Non dissimili modo generosus
etiam Gasparus Grottall de eadem, comitatus Crisiensis vicecomes, coram
uno ex vicecomitibus comitatus Zagrabiensis contra alios ' iure procedere
et contra se agentibus respondere teneatur, decretum est.
Magnificus dominus Ioannes Baptista Muskon, liber baro, solenniter
in regno iuramento homagii deposito, in numerum regnicolarum et civein
patriae receptus est.
Familia Istvanffiana publice admonet reliquos fratres suos congenerationales, ut penes constitutiones regni Hungariae portiones ipsorum
in castro Vinicze ruinosas restaurent, nisi vigore praemissarum constitutionum poenam incurrere veiint. Pari ratione domini possessores astri
Crapina super impetratione a saeratissima sua maiestate literarum
armalium vel quarumlibet exemptionalium et libertationum subditorum
et rusticorum. ipsorum sine praescitu et commendatione ipsorum forte
factarum vel fiendarum iuxta constitutiones articulorum Soproniensis
diaetae solenniter protestando contradicunt.
Dantur commendatoriae literae magnificis dominis Nicolao Keglevich et Sigismundo Rattkay ad serenissimum principem Transylvaniae
euntibus. Similiter etiam egregius Matthias Kralich, alias captivus, saeratissimae caesareae regiaeque maiestati per status et ordines regni
406
commendatur, cui ex publica contributione regni in exolutionem lytri
ipsius deputantur floreni hungaricales ducenti ex proxime futura regni
contributione per exactorem exolvendi.
Lecta per . Stephanum Patachich de Zaiezda,
Prothocolla congr. 11, 242246 kr. zem. arkivu u Zagrebu.
249.
Pi slije 19. jula 1627.
Banovac Toma Mikuli moli predsjednika austrijske dvorske komore, da
utjee na kralja, e bi grof Zigmund Erdody sto prije bio uveden u
bansku cast.
Illustrissime domine domine colendissime.
Servitiorum etc.
Dominationem vestram illustrissimam in primi rogatam esse volui.
ne mihi vieio vertat, quod per scriptum etiam sim molestus. Negocium
enim, de quo supplico, et offieium dominationis vestrae illustrissimae
seeum ferunt istas molestias. Tentata enim tocies audientia coactus sum
scripto dominationi vestrae illustrissimae necessitatem rei intimare. Duplicem supplicem libellum in proxima audientia suae maiestati sacratissimae, domino nostro clementissimo, humillime exhibui, unum nomine
statuum et ordinum regni Sclavouiae, nimirum in eo, siquidem maiestas
sua sacratissima in personam illustrissimi domini comitis Sigismimdi
Erdeodi etc. pro officio banali sese benigne resolverit et de hae sua
dementi resolutione fidelibus suis statibus et ordinibus regni Sclavoniae perscripserit. Id tamen offieium nee idem dominus comes Erdeody,
neque eundem dominum comitem regnum in banum suscipere potuissent
neque possent sine legitimes requisitis, videlicet tympano, baltheo, banderio, conductione in integrum 300 equitum et 200 peditum lustratione
et solutione eorundem. Alterum libellum supplicem nomine meo proprio ratione debitae solutionis pro officio capitaneatus. Itaque cum
omnino nollem esse dominationi vestrae illustrissimae aliquo saltern
modo molestus, obsecro dominationem vestram illustrissimam, ut habita
praesentis etiam temporis ratione, nondum in effectum deducta cum
Turca pace, cum nee idem dominus comes Erdeody offieium banale
tanquam sine requisitis susceperit neque ego, qui illius regni vicebanus
sum, in confiniis banalibus adsim, metuendum fore, ne quod publicum
damnum tam illud suae maiestatis sacratissimae perpetuo fidele regnum,
quam vero vicinae provinciae a vicino hoste in hoc ancipiti casu persentiscant, velit me quantocius cum optato in praemissis postulatis res-
407
ponso expedire, quod et spero iuxta eiusdem dominationis vestrae illustrissimae oblationem brevi in effecturn iri. Ab eadem dommatione vestra
illustrissima responsum expectabo et benignum et optimum. Eandem etc.
Eiusdem dominationis vestrae illustrissimae
se'rvus perpetuus
Thomas Mikulich, vicebanus.
Suvremeni prijepis u kr. ugar.
fasc. 18 nr. 11.
arkivu u Budimpeti;
Acta
Spolja: Ad illustrissimum dominum dominum abbatem, suae maiestatis sacratissimae secretum consiliarium eiusdemque camerae aulicae
praesidem, dominum dominum mihi colendissimum.
Supplex memoriale Thomae Mikulich vicebani.
250.
10. septembra 1627. U Beu.

Kralj
Ferdinand
II. javlja
hrvatskomu
produen.
saboru, da je mir s

Reverende, h6norabiles, spectabiles, magnified,
prudentes item et cireumspeeti fideles nobis dileeti.
Turcima
egregii et nobiles,
Quanta cum sollicitudine paternaque cura diligentia inde ab

initio ex divina dispositione suscepti regiminis regni istius nostri, Hungariae de conservatione et optima constitution eiusdem saluteque populi asserendo, non parcendo ullis laboribus et etiam moli profusionis
impensarum conatum et operam impenderimus, palam esse et fidelitates
vestras quoque, dum ea, quae temporibus concitatorum motuum, quam
in pacis tractatibus perferenda et curanda erant, recoluerint, experimento didicisse perspectissimum habemus, cui benigno nostro proposito
et affectui insistentes, salutis publicae curam neutiquam deponentes etiam
pacem cum Turca non sine incommodo regnicolarum haud dubie a tanto
tempore haerentem et dubiam dei beneficio constabilivimus, sed nec
contenti his duntaxat commodis regni emolumento consul turn pro vi sum
esse, etiam in hac profectione nostra in imperii partes arpud sacri Ro
mani imperii ordines caeteraque regna et ditiones nostras, ea procurare,
quae pro hoc eodem regno nostro oportuna et proficua futura cognoverimus, in proposito et intentione habemus. Cuius quidem profectionis
nostrae vos quoque ante discessum nostrum certiores reddere voluimus,
ut eo amplius benignitatis et affectus nostri paterni sollicitudinem et
curam omnimode nos testata reddere velle agnoscatis, id ipsum luculenter
et expert! vos quoque eo pacto accomodetis, ut in sinceritatis et fidelitatis
408
obsequio vos continentes id agatis et curetis, quatenus concordiam
invicem foventes, omnis aversitatis et periculorum fomenta in medio
istius regni praecaveantur et penitus tollantur, cuius quidem ut etiam
fidelis noster regni nostri Hungariae palatinus, ad quem utpote ordinarium regni magistratum in hae absentia nostra vos remittendos esse
duximus, commoneat et hortetur, iniunximus. Quo quidem fidelitatis
vestrae officio ac devotione clementiam gratiamque nostram demerituros
vos sciatis, et patriae quoque et nationis emolumento optime consul
turos esse, persuasum habere debeatis. Quibus in reliquo etc. Datum in
civitate nostra Vienna decima die septembris MDCXXVII.
Ferdinandus.
Stephanus Sennyey,
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 16. decembra
1627. u kr. . arkivu u Zagrebu; Prothocolla conr/r, II, 250251.
1. oktobra 1627. U Kimartonu.

Palatin grof Nikola
.i
Esterhdzy javlja hrvatskomu

s Turcima produen.
saboru, da je
mir,
Reverendissime, spectabiles, magnifici, generosi, egregii ac nobi les

domini domini observandissimi, salutem etc.
Optatae pacis cum Turca conclusae [nuntium] nunquam non potuimus non
mittere inclito dominationum vestrarum statui et universitati, quae utique
magnis laboribus curaque sollicitudine et impensis sacratissimae im
primis caesareae ac regiae maiestatis, domini domini nostri clementissimi, et
deinde fidelium suorum ministrorum est in effectum perducta, ita speramus earn gratanter a dominationibus vestris acceptum atque adeo
reverenter quoque habitum iri intimaque animorum concordia fovendam
et nutriendam. Caeterum et illud velint hae occasione dominis statibus
significandum, suam maiestatem caesaream ad solennem inaugurationem
filii sui, domini et regis nostri clementissimi, in regem Bohemiae Pragam his diebus profectam indeque brevi in imperium ad reliquias
motuum sedandas pacemque qua commissae devinctae sibi gentes a tot
saevis bellorum minis respirare possint, profecturam. Quid porro sit
officii dominationum vestrarum in hae suae maiestatis absentia et quae
benigna eius superinde hortamenta, testimonio est clemens mandatum
suum, quod inclitis statibus dominationum vestrarum hisce transmisimus
annexum. Etsi vero nihilominus veniat in mentem dubitare nobis, quam
dominationes vestras atque adeo totum ilium suum inclitum statum
benignissimae suae maiestatis adhortationi sese conformaturas, puta-
409
vimus tamen etiam non nihil officii liostri interesse, ut easdem ad
omnia, quae tranquillum reipublicae statum conservant, sectanda diligenter adhortaremur, promittentes reciprooe, quicquid in nobis viri um
ae industriae fuerit, reipublicae suae quam studiosissime impendendum.
De caetero eisdem felicia cuncta apprecantes. Datum Eisenstadii prima
die octobris anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo septimo.
Reverendissimae, spectabilium etc. dominationum vestrarum
servitor amicus paratissimus
Comes Meolaus Esterhazy
de Galantna.
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 16. decembra
1627. u kr. zem. arkivu u Zagrebu ; Prothocolla congr. II, 251252.
252.

Kralj Ferdinand KL pozivlje komornika Franju Keglevia na svoje
krunisanje za ekoga kralja, koje e se obaviti u Pragu 25. novembra.
Ferdinandus tertius etc.
Magnifice fidelis nobis dilecte.
Posteaquam sacratissima caesareoregiaque maiestas, dominus et
genitor noster clementissimus, in earn paternam descendit sententiam,
ut in regem Bohemiae inauguraremur simulque pro solenni illo coronationis actu vigesimam quintain proxime advenientis mensis novembris diem statuit, idcirco tibi hisce perbenigne mandamus, ut te hue
in memorati regni metropolim conferas, praedicto inaugurationis actui
intersis et munus tuum praesens exequaris, uti optime facere noveris.
Manentes tibi in reliquo gratia nostra regia propensi. Datae- Pragae
decima tertia die mensis octobris anno millesimo sexcentesimo vigesimo
septimo et regni nostri Hungariae secundo.
Ferdinandus.
W. Fenckl.
Ad mandatum serenissimi
domini regis proprium,
, A. de Miscin.
A tergo: Magnifico Francisco Keglevich de Buzin, camerario nostro
etc. fideli nobis dilecto.
kraljevskim
peatom u arkivu
Jugo
410
253.
Kralj Ferdinand
II. uzima Srbe (Vlahe), naseljene u Hrvatskoj

voniji, pod svoju zatitu.
i Sla
Nos Ferdinandus secundus etc. memoriae commenamus tenore

praesentium significantes quibus expedit universis, quod nos clementer
considerantes dignitatis* et eminentiae regalis fastigii, ad quod dei praepotentis nutu et dispositione nos quoque constitutos esse agnoscimus,
id cum primi curae et sollicitudini incumbere, ut regna et ditiones
populosque ibi subditos ea lege et gubernatione moderari satagat,
quatenus et salutem populi constabiliendam ibi maximopere cordi fuisse
constare possit et tutamen limitum ditionum suarum longe lateque pro
possibilitate propagare adlaborasse. Hine est quod nos quoque inde
ab initio regiminis et guberuationis nostrae, quo regni istius nostri Hungariae et regnorum ditionumque eiusdem sacrae regni coronae subditorum habenas moderandas suscepimus, eorum quoque mediorum et
adminiculorum procurandorum curam haud quaquam nobis deponendam
existimavimus, uti etiam regnorum nostrorum Croatiae et Sclavoniae
iniuria temporum per hostes Turcas non solum multis cladibus attritorum et vastatorum, verum etiam potiori ex parte in servitutem ibi
subiugatorum securitati et tranquillitati, quam optime prospectum esse
potuisset, unde etiam ad instar suarum maiestatum quondam Rudolphi
secundi et Mathiae similiter secundi, ftomanorum imperatorum et regum
Hungariae, praedecessorum nostrorum felicis recordationis, qui nimirum
nationi Valachorum, dum sub certis ductoribus et antesignanis ex ditionibus Turcarum emigrarent ac in domiciliorum loca, quae pro nunc in
partibus Sclavoniae et Croatiae iiicolunt, collocarentur, peculiaribus gratii&
et favoribus prosecuti fuerunt, sub quorum etiam clientela et protectione absque quorumvis impetitione et turbatione hactenus permanserunt.
Nos quoque considerantes et expertum plane habeutes dictam nationem
Valachorum, militarem eorum operam, excubandoque et vigilias agendo,
quae pro bono et emolumento partium illarum et etiam locorum confiniariorum (inde a tempore emigrationis et condescensionis in sedes ac
domicilia, quae etiamnum incolunt) exhibuerunt et impenderunt, etiam
communi reipublicae christianae rebus non nihil commodi attulisse, cupientes deinceps quoque tam regno isti Sclavoniae adiacentibus par
tibus securiori et tranquilliori permansioni et etiam communi statui
ditionum sacrae regni nostri Hungariae coronae optime consultum esse,
non secus ac praelibati praedeeessores nostri benigne inclinamur, uti
imposterum pariter absque cuiusvis impedimento ac impetitione non
secus, quam hactenus in sedibus et domiciliis secure permanere possint,.
utpote quorum clientelam et directionem nobismet clementer reservandum
esse duximus, ita nimirum, ut a quoquam alio, quam maiestate nostra
411
aut vero successoribus nostris, legitimis scilicet regibus Hungariae, mo
deration em et directionem accipiant et agnoscant, a nobisque futuris
temporibus praefectum seu gubernatorem pro beneplacito nostro nominandum et constituendum, aut per successores nostros nominandos et
constituendos, a quibus nempe dependentiam habeant iisdemque subiectionem et obedientiam praestare sineque quoruinvis iniuria, laesione,
dammfieatione aut quavis molestiae illatione vitam ducere debeant,
prouti etiam nos quoque de secura et tuta permansione ipsorum in
ditionibus sacrae coronae, ubi nempe domicilia et sedis mansionem
susceperunt, clementer prospecturi ipsosque superinde assecuratos reddituri 'gumus, ut quiete et tranquile degere possint in partibus quidem ditionum ad ius sacrae regni nostri coronae fiscumque nostrum
regium per caducitatem aut alium quemvis titulum devolutorum ac
spectantinm ex peculiari indulto et concessione nostra, aliorum vero
regnicolarum, qui ius haereditarium in territoria eiusmodi habere dignoscerentur, per commutationem aut alias contentationes per nos iisdem proprietariis et dominis terrestribus impendendas. In quorum
omnium fidem et documentum quoque assecuranda et affidanda premissa natione Valachorum, quae in debita consuetaque ac hactenus constanter declarata fidelitate et obsequio iuxta necessitates exigentiam
fuisse et permansisse maiestati nostrae commendata extitit, eademque
natio postmodum etiam pari obsequio constantiaque ac fidelitate alacri
studio perdnrare debebit ac obligata erit, praesentes literas nostras
secreto et authentico sigillo nostro, quo ut rex Hungariae utimur, impendenti communitatis dan das duximps et concedendas. Datum in civitate
nostra Vienna die decima quinta mensis novembris aimo domini millesimo êxcentesimo vigesimo septimo, regnorum nostrorum etc.
Ferdinandus.
Stephanus Sennyey,
episcopus Vesprimiensis.
Laurentius FerenczfFy.
Budimpeti.
Czoernig, Ethnographie der sterr. Monarchie II, 364365.

Lopa.H, Hrv. krajiki spomenici I I , 142143.
254.
26. novembiM 1627. Na Cesargridu.

Grof Zigmund
Erdody pozivlje opinu grada Zagreba na sabor u Zagreb

za b>. decembra.
Prudentes et circumspecti domini, amici nobis honorandi. Salutem etc.

Ardua huic regno ingruentia negotia aliaeque oportunitates, quae
412
statum concernent eiusdem, nos urgent atque monent, ut generalem
incliti hums regni congregationem dominis statibus et ordinibus pro 16
uie proxime futuri mensis decembris isthic in libera regia civitate
nostra Montisgraecensis Zagrabiensis instituendam et celebrandam pufolicemus. Ad quam quia operae ^praetium est, ut universi domini mag
nates et nobiles regni concurrant atque confluant, prudentes et circumspectas dominationes vestras requirimus et hortamur atque eisdem
authoritate nostra qua fungimur delegati bani committimus et mandamus,
quatenus eaedem dominationes vestrae in praefato loco et termino inter
caeteros dominos magnates et nobiles per ablegatus suos nuncios comparere non intermittant, qui ibidem nuncii vestri consultando praedictis
regni necessitatibus prospicere et bonum huius patriae publicum conatibus suis promovere adlaborabunt, quod facturi non dubitamus. Datum
in arce nostra Chazarvara 26 novembris 1627.
Prudentium et eircumspectarum dominationum vestrarum
amicus benevolus
Comes Sigismundus Erdeody.
A tergo: Prudentibus et circumspectis dominis iudiei et senatoribus caeterisque iuratis eivibus liberae regiae civitatis Montisgraecensis
.Zagrabiensis etc. dominis amicis nobis honorandis.
Pripis:
1627 novembris peimltima.

demije u Zagrebu; Erddyana.
peatom u arhivu Jugoslavenske aka

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A c t a d o m i n o r u m s t a t u u m ac o r d i n u m
reguorum
Croatiae et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a t i o n e e x e d i c t o i l l u s t r i s s i m i d o m i n i d o m i n i c o m i t i s Si^ i s m u n d i E r d e o d y de M o n i o r o k e r e k , M o n t i s C l a u d i i et
comitatus Varasdiensis comitis perpetui, praemissor u m r e g n o r u m b a n i a c s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m ai e s t a t i s c o n s i l i a r i i et c u b i c u l a r i i e t c . i n c i v i t a t e Mon
t i s G-raecensis Z a g r a b i e n s i s d e c i m a sexta mensis decem
b r i s in anno d o m i n i m i l l e s i m o s e n t esimo vigesimo
septimo celebrata.
Primo generosus Thomas Mikulych vicebanus regni ex proxime
praecedenti congregatione ad sacram caesaream regiamque maiestatem
ratione debitae introductionis et installationis banaHs deputatus nuncius.
413
retulit se in negotio solutionis et stipendii militum novorum banalium nihil
obtinere potuisse propter imminentes imperiales expeditiones bellicaset ingentes suae maiestatis quotidianos sumptus, sine quo quidem stipendio. cum ihtroductio banalis debito modo peragi nequeat, status ac
ordines regni denuo apud eandem sacratissimam suam maiestatem medioablegati ipsorum, magnifici videlicet domini Casparis Konyzky, eiusdern
sacratissimae suae maiestatis consiliarii etc. serio instandum esse ducunt
pro necessariis ad introductionem et installation em banalem requisitisprimo quoque tempore expediendi, cui in sortem expensarum deputantur
ex moderna contributione regni ducenti floreni hungaricales.
Supplicandum insuper sacratissimae suae maiestati iidem status a c
ordines esse censent, ne videlicet deinceps sacratissima sua maiestas
iuxta eontenta articulorum regni Hungariae fldeles status ac ordinesregni commissionibus aliquibus gravare dignetur.
Praeterea cum regiae liberae civitates huiusce regni, Varasdiensis
videlicet et Zagrabiensis, per divos quondam Hungariae reges fundatae
et ad reaedificationem murorum, propugnaculorum et fossatorum amplissimis bonis et colonis sint dotatae, instandum erit apud eandem
suam maiestatem per eundem dominum ablegatum pro certis commissariis,
qui praemissarum civitatum neglectas ruinas videre et de hactenus perceptis quibusvis proventibus et obventionibus rationem exigere ac tandem
de futura provisione earundem civitatum aliquid certi statuere de omnibusque praemissis sacratissimam suam maiestatem vel cameram Hungaricam informare possint.
Deinde universi status ac ordines regni iuxta proxime peractanx
dicationem v et novam connumerationem fumorum contribuent pro hoc
anno a singulo fumo per sex florenos hungaricales, medietatem quidem
ad festum Purificationis beatissimae Mariae Virginis, residuum vero ad 2. febr.
diem Cinerum proxime futurum, ad man as moderni exactoris, Petri vi- 17 febr
delicet Znika, assignandos.
Bona praesidii Caproncensis, ex quo hactenus in medium reguicolarum minime contribuerint, licet per dicatores modernos ad undeeim
fumos dicata sint, nihilominus tamen neque ad futuram novam dica
tionem ad intercessionem illustrissimi domini confmiorum huius regni
Sclavoniae generalis capitanei ad sex fumos duntaxat connumerantur.
Porro per eosdem status ac ordines regni statutum est, ut in pro
xime futura installatione novi bani vel publica congregatione regni
sigillum iudiciale defuncti prioris bani per prothonotarium regni referatur
et more alias consueto publice dissecetur; interim vero iuxta antiquum
usum fassiones, quae coram eodem prothonotario vivente eodem bano
celebratae fuissent, fideliter expediantur et obsigillentur.
Reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis protestatur solemniter contra egregium Simonem Bratulych, quod videlicet eundem tam
coram sua maiestate caesarea, quam illustrissimo domino comite palatino diffamaverit in quadam causa. captivationis suae, ut liceat sibi contra
praedictum Bratulych agere et se de obiectis purgare. Ac insuper ad
instantiam universorum statuum regni offert se idem reverendissimus.
414
dominus episcopus iuxta priorem suam oblationem, - quatenus idem Bratulych eligat sibi unum ex regnicolis, qui nomine vicarii eiusdem domini episcopi revideat universas causas et controversias hactenus inter
praedictum Bratulych et Aritonium Ztoborkovich. tanquam praediales
nobiles, motas et qualitercumque iudicatas ultro citroque revideat et
.adiudicet. Et siquidem aliqua partium eius quoque iudicio contenta esse
inoluerit, provocet causam eandem in praesentiam sacratissimae caesareae
regiaeque maiestatis personalis praesentiae in iudiciis locumtenentis tali
conditione (alias enim dictae ecclesiae suae privilegio praeiudicaret), ut
idem quoque dominus personalis praesentiae non aliter, nisi in persona
dicti reverendissimi episcopi praemissam provocationem et appellationem
revideat et diiudicet adiudicatamque et finaliter decisam pro sui exequutione omnibus iuridicis remediis amputatis priori substituto vicario
iudici transmittal Quia autem liuiusmodi paternae et spontaneae oblationi quoque dicti reverendissimi praetitulatus Simon Bratulych non
acquievisset, ideoque idem reverendissimus superinde solenniter publico
coram praedictis statibus iterato protestatus fuisset, literasque testimoniales iurium suorum pro cautela sub sigillo regni sibi dari postulasset,
quas eidem iidem status ac ordines regni dandas duxerunt et concedendas.
Exmittuntur vicecomes comitatus Crisiensis ad instantiam egregii
Stephani Domianich et haeredum egregii quondam Balthasari Britthvych,
tanquam patronorum ecclesiae sancti Dionisii, quatenus idem vicecomes
penes literate vel humanum testimonium bona et iura possessionaria
eiusdem ecclesiae e manibus quorum vis modernorum possessorum eximat
quibusvis iuridicis remediis obstare non valentibus et praemissae eccle
siae applicet.
Demum statutum est!, ut tarn Turopolienses, quam alii uniyersi unius
sessionis nobiles iuxta antiquam consuetudinem tempore evidentis alicuius
necessitatis ad custodienda Colapiana confinia insurgere teneantur.
Porro egregius Ioannes filius egregii quondam Adami Herkffy de
Zaiezda querulose proposuit, qualiter annis hisce proxime praeteritis.
dum idem querulans una cum fratre germano suo Adamo, tunc superstite, iam ,vero defuncto, in puerili ac pupillari ipsorum aetate extitissent,
bonaque et iura ipsorum possessionaria avitica paterna, in possessionibus
Vidocz cum curia nobilitari ibidem existente, Chresnievo, Ladincz, Budiszlancz, Senth Ille et Zaiezda omnino in pertinentiis castri Zaiezda et
hoc comitatu Varasdiensi existentibus habitis, in puerili, ut praemissum
est, et pupillari ipsorum aetate gubernanda et possidenda apprehendissent,
extunc egregius Ioannes Laczkovich, affinis ipsorum, eosdem varus pollicitationibus et blandimentis ad se demulcendo praescriptas universas
ipsorum portiones possessionarias una cum curia nobilitari a praescripto
querulante et praedicto fratre suo ex certa annuali arenda ad triennium
ad se perqepisset, tutellamque ipsorum pupillorum in se assumpsisset,
utque in praescriptis bonis intra praemissum tempus triennii per sorores
vel affines eiusdem querulantis propinquiores non exturbaretur unam
vel aliam ehartam albam, wulgo biancham, sub chyrographo eorundem
415
pupillorum extraxisset in hune finem, ut confectis aliis Uteris in alia

forma et diversis conditionibus sese contra praetitulatas sorores et affines
-eorundem pupillorum intra praemissum tempus triennii tueretur ac defenderet, interimque eodem querulante cum exiguis illis reculis et pecunia in abrogata illa et annulata moneta ibi per eundem loannem
Laczkovich in sortem praescriptae arendae datis, in exteras regiones
proficiscente, idem loannes Laczkovich, immemor plurimaram oblationum et pollicitationum suarum, contra officium boni et iusti tutoris,
super easdem albas aliter et aliis conditionibus ac alio fine literas fundasset, quibus se non contra praetitulatos affines et sorores (ut praetendebat), sed inmediate contra eundem querulantem, elapso iam dudum
ipso triennio arendae, defenderet etiam de praesenti praemissorum bonorum utilitatem et proventus percipiendo. Ac insuper eodem queru
lante, ut praemissum est, in exteris et longinquis regionibus degente, sub
termino arendario praefati triennii idem loannes Laczkovich, tutor existens, contra deum et officium, ut praemissum est, boni et iusti tutoris,
bona eorundem pupillorum totaliter sibi appropriare volens, annotato
Adamo, fratri germano eiusdem querulantis, tunc superstiti. iam vero
defuncto, diversas reculas sub praetio inaudito et aliquam summulam
praescriptae annulatae pecuniae obtulisset ab eodemque literas novas
super portione eiusdem sub magna summa pecuniae valorem ipsius portionis superante inscriptionales excepisset, quibus se similiter in praemissa
portione defuncti fratris sui defenderet, in grave praeiudicium et damnum
iusdem querulantis valde magnum. Idem querulans inclitos status ac
ordines regni humillime petens, ut sibi secundum deum et eius iustitiam
in iustis suis iuribus praesto esse dignarentur, dominumque vicecomitem
-comitatus Varasdiensis cum uno vel altero iudice nobilium ad faciem
loci exmittere ad revidendas et calculandas tam praemissas literas arendatorias, quam alias per praemissas partes producendas, factoque computu, tam illorum, quae prat dictus loannes Laczkovich se supra praescriptam
triennalem arendae summam tanquam tutor, ut praemissum est, ad eosdem
erogasse, comprobare poterit, quam vero fructuum et utilitatis bonorum
ipsorum supra praescriptum triennalis arendae tempus per eundem perceptorem praetitulata avitica bona eiusdem querulantis manibus eiusdem
assignent. Cum autem idem querulans iustum postulet, exmittuntur per
eosdem status ac ordines regni generosus Gregorius Petheo de Gerse,
vicecomes comitatus Varasdiensis, una cum egregio Matthia Vlassich,
iudice nobilium eiusdem comitatus, ad praemissa peragenda et iudicialiter determinanda ac tandem quibusvis iuridicis remediis obstare non
valentibus debitae executioni demandanda, admissa duntaxat appellatione
in sedem iudiciariam comitatus Varasdiensis extra dominium praemisso
rum bonorum.
Protestatur magnificus Casparus, filius magnifici quondam Petri
Draskovich de Trakostyan, contra magnificum loannem, filium alterius
Ioannis similiter Draskovich de Trakostyan, ratione venditionis vel inscriptionis certorum bonorum et iurium possessionariorum in Zvarcza,
aequali iure eundem protestantem cum praetitulato Ioanne Draskovich
416
concernentium, ut liceat sibi suo loco et tempore pro praescriptis bonis
agere.
^
Dantur literae commendatoriae nomine et sub sigillo regni ad sacram caesaream regiamque maiestatem, vel ad summum etiam pontificem.
Similiter etiam egregio Ioanni Voykovich.
Pariformiter quoque commendabitur negotium generosi Ladislai Kerechini ratione incolarum et subditorum suorum oppidi Czirkveno illustrissimo domino comiti confiniorum huius regni Sclavoniae generali
capitaneo.
Ultimatim praesentatae sunt literae sacratissimae suae maiestatis et
illustrissimi domini comitis regni Hungariae palatini de conservanda et
tbvenda pace Turcica (gl. gore br. 250 str. 407 i br. 251 str. 408).
Lecta per Stephanum Patachich de Zaiezda,
prothonotarium regni Sclavoniae.
Prothocolla conyr. II, 246252 kr. zem. arkivu u Zagrebu.
256.
17. decembra 1627. U Praga.

Kralj
Ferdinand II. javlja ugarskoj komori, da je Stjepana

imenovao personalom i tajnim savjetnikom.
Patacia

Magnifice et egregii fideles nobis dilecti.
Quandoquidem nos benigne consideratis meritis, sufficientia fidelitatisque erga maiestatem nostram integritate fidelis nostri egregii Stephani Patachich de Zaiezda etc., personalis praesentiae nostrae regiae in
iudiciis locumtenentiale officium, quod nimirum per mortem magnifici
quondam Moysis Cziraky de Dienesfalwa consiliarii nostri hactenus vacabat, eidem clementer contulerimus, penes idemque officium in numerum
etiam fidelium nostrorum consiliariorum Hungarorum eundem recepimus
atque rtione eiusdem consiliariatus etiam certum salarium ex ista camera
nostra Hungarica pendi consuetum ipsi quoque pro more et consuetudine
rectificari et numerari velimus, ndelitati vestrae per hocce intimatorium
mandatum id ipsum insinuandum committendumque benigne duximus.
Gratia et dementia etc. Datum in arce nostra regia Pragensi die decima
septima mensis decembris anno domini MDCXXVII.
Ferdinandus.
A tergo: Magnifico et egregiis N. N. praefecto et caeteris camerae
nostrae Hungaricae consiliariis etc. fidelibus nostris dilectis.
Original s utisnutim kralj, peatom u kr. ugar. zem. arkivu u Bu
dimpeti; Benignae resol. regiae.
417
257.
10. februara 1628. U Pragu.

Kralj Ferdinand II. nalae hrvatskom saboru, e bi prinudio
i
Hrvatskoj, da primaju novce kovane u Beu.
S t a t ih u s e t o r d i n i b u s r e g n o r u ni D a l m a t i a e .
.et S c l v o n i a e .
Ferdinandus etc.
itelje u
Croatiae
Reverendi, spectabiles, magnifici, egregii, nnbiles, prudentes item

et eircumspeeti, fiueles nobis sincere dileeti.
Non sine displicentia .intelligimus, nonnullos vestrarum partium
inculas priviti et proprii commodi aut quaestus gratia monetam cusionjs
nostrae Viennensis acceptare nolle, unde non misera tantum plebs opprimitur, sed et confiniariis militi bus ingens damnum emergit, vicinis quoque provinciis non exigua confusio in re niercimoniali oritur, authoritas
autein maiestatis nostrae vilipendio haberi videtur. Ne autem eiusmodi
exeessus in damnum publicum et maiestatis nostrae laesionem vergentes
eonniventia nostra ulterius serpant, fidelitates vestras benigne requirendas
duximus, quihus etiam firmiter ac serio committimus, ut nou tautuiu
\ r iennensem cusionis nostrae monetain, sed et aliam quorumcunque regnormn et provinciaruni uostrarum sub auspiciis maiestatis nostrae cusam
iuxta valorem siiuin acceptare minime ausint recusare. Si qui vero secus
facere praesumpserjnt, tarnquam mandatorum nostrorum contemptores a
iudicibus ordinariis regnorum nostrorum habeantur. Prout etiam ad iorem firmitatem caesarei et regii nostri mandati vigore sajtem praesentium authoritatem et facultatem concedimus omnibus et singulis maioribus
et minoribus iustitiae administratoribus, lcgitimis videlicet et ordinariis
iudicibus, prout etiam in conTiniis eorundem capitaneis, ut si quos depraebenderint a termin dierum quatuordecim, posteaquam praesens mandatum nostrum coram tidelitatibus vestris perlectum fuerit, praefatas cu
sionis nqstrae monetas et maxime Viennensem acceptare nolentes, liberuni
sit iisdem omnes taljum merces confiscare ac iuxta regni constitutiones
ex illis disponere et insuper tales maiestatis nostrae indignationis poenam
se incurrisse noverint. Quibus de caetero etc.
Pragae 10 februaru 1628.
Koncept kr. ugar.
cancel- nr. 34 an. 1628.
zem.
arkivu
MONUMENTA HIST. XL1II. ACTA COMITIAL1A V.
u Budimpeti;
Concept, exped.
418
258.'
23. marta 1628. Pragu.
Kralj
Ferdinand TI. imenuje grofa Zigmunda
Erd'dyja
hanom.
Nos Ferdinandus secundus etc. fatemur et recpgnoscimus tenore

praesentium notum facientes quibus expedit universis, quod nos considerata et perspeeta singulari industria, virtute et acumine ingenii, nec
non fide et constantia, quibus spectabilem et magnificum fidelem nobis
dilectum comitem Sigismundum Erdeody de Moniorokerek etc. pollere
cognovimus, respeetii etiam maiorum suorum, qui divis quondam Romanorura impcratoribiis ac Hungariae regibus sua multis modis ac lahore
praestiterunt servitia, in ban um vegnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae
et Sclavoniae maturo statuum ac ordinum consilio creaviinus, constituimus ac deputavimiis, uti etiam de praesenti crtamus, constituimus et
deputamus, ita quod praedictus comes Erdeody partiumque praedictarum
banus esse, pro eo agnosci ac a quovis observari debeat, hoc nimirum
modo ratione, tit post nos ad consiliarios bellicos respectum suuni
lud.ere et cum spremis partium istarum capitaneis eorumque vicegerentibus modernis et futuris ac cum reliquis, et qui in Hungaria rei militari
rnaesunt ac imposterum praeficientur, mutuo corresponded ac omnes
aeimi et corporis vires et cogitationes in id intendere debeat, ut vel pro
in ipso ac multibus sibi subiectis Vel ope et auxilio praefatorum sujirescorum. ac aliorum capitaneorum ditionem nostram ac partes suae fide i
pommissas contra Turcarum ac aliorum quorumlibet adA'ersariorum insultus.
machiriationes ac irruptiones summa fide, cura indefesso studio custodiat, inducias, quas nos cum principe Turcarum inivimus, candide observet
hostibusque ad eas infringendas ol) spem praedae nullam plane aiisam
ac occasicmem praebeat.
' Universis et singulis cuiuscunque status et conditionis fuerint pro
ratione et exigentia officii sui ius et iustitiam aequa lance administret
ac nullius in parte respectum et rationem habeat, sed aequitate
omnia ponderet ac iure decernat. commodtiin itidem nostrum promoveat.
incommodum vero avertat ac debita quaevis solertis bani officia exereat atque haec et alia, quae ipsi impost(>rum nos demandaturi sumus,
omni diligentia exequatur, prout religione praestiti iuramenti tenetur
e is Uteris reverersalibus nobis devinetus est.
U t auteni oficium hoc banatus eo comiuodius et felicius faciliusve
administrare ac obire possit, conferimus ac tribuimus ei plenariam
authoritatem cum omnibus iuribus et praeeminentiis, quibus praedecessores eius iam a multis annis usi et gavisi sunt, constituimus ipsi insuper trecentos equites levis armaturae ac duce'ntos pedites Hungaros
ve Sclavonienses ordinarie intertenendos ac in equites singulos durante
nimirum hoc pacis tempore quaternos, in pedites vero ternos florenos
Rhenenses per mensem persolvendos. Ipsi vero in propriam personam
et recompensationem laboris et molestiae a die futurae introductionis
419
suae trecentos integros florenos Hungaricales menstruos ac mensalera
insuper peemiiam ad equites singulos quinquaginta niimmos Hungaricales
per mensem coinputando, signifero ac duobus tubicinis, uni timpanistae. waiwodis et dacurionibus reliquis ea stipendia, quae alioquin in
confiniis regni Sclavoniae numerari solent, ac ut diligentes exploratores,
in quibus plurimum in bello momenti situm est, alere ac allicere possit,
eidem annis singulis, quibus quidem hoc banatus officio fungetur, sexcentos florenos Rhenenses et omnia quidem ex proventibus et contributionibus regni Sclavoniae pendendis et si quis dcfectus apparuerit. ei a
pecuniae ad res bellicas deputatis per campestrium solutiontun fnagistrum
a numerari et persolvi curabimus ea ratione, ut ii quidem proventus per
speciales homines ac officiales nostros exigi ac cum scitu nostro in
praesentia commissariorum nostrorum, quos quovis tempore ad id singuiariter deputabimus, eidem bano ac militibus sibi subiectis in rationem
stipendii demeriti distribui ac impendi debeant; ac tenebitur itidem saepedictus banus sese cum militibus suis utriusque ordinis. quotiescunque
nobis libitum ac ipsi iniunctum fuerit, et si iutegra solutio tunc'quidem
fieri non posset, lustrae sese subiicere ac exhibere. E contra liberain
ipsi relinquimus potestatem milites pro libitu suo conscribendi de novo,
quos velit, conducendi ac inutiles et inobedientes officio ac servitiis privandi et deponendi, ita tamen, ut dies ac nomen uniuscuiusque pro vitanda
suspicione per campestrem s crib am rite annotetur ac in registrum in- '
seratur. In nostro tamen arbitri situm erit numerum dictorum milituin
pro ratione ac varietate temportim vel adaugere vel imminuere, omnia
gratiose ac, bona fide fraudeque et dolo remotis, harum testimonio litterarum sigillo et manus nostrae subscriptione munitarum, quae datae
sunt Pragae vigesima tertia martii millesimo sexcentesimo vigesimo octavo,
regnorum etc.
Ferdinandus.
Rambaldus, Malti comes.

maiestatis proprium.
Ioannes Fridericus Vischer.
Original s utisnutim kralj, peatom u arhivu grofa Sandora

df/ja u Moni/orkereku fasc 3 nr. 0.
Erd-
259.
1. maja 1628. Na Cesargradu.

Grof
Zigmund
Erddy
izvjeuje kralja Ferdinanda
hajdusiva u varadinskoj upaniji-
zatiranju
Sacratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine clementissime.

Fidelitati etc.
420
Benignas maiestatis vestrae sacratissimae literati humillimc pcreepi

et intellexi, qualiter maiestas vestra sacratissima ex fidedigna eompluriuni
relatione in partibus regni huius maiestatis vestrae Selavoniae, signanter
autem in comitatu Varasdiensi insultus, praedonia et caedes malefactorum
adeo invaluisse, ut praetereuntes vieinarum provmciarum populi, nonnisi
sufticienti comitiva tipati, in regnum venire et e regno abire possint, pereepit.
Quorum scelerum punitione etiam ad instantem spectabilis etmagnifici domini
comitis Sigismundi Friderici a Trauttmonsdorfl, confiniorinn regni Selavo
niae generalis, tarn apud me, quam regnum hoc ex mandate maiestatis
vestrae sacratissimae factam aecusationem posthabita et ex eo, quod neinpe
personae nobilitaris praerogativa gaudentes nonnisi ordinario iuris proeessu conventi et convieti puniri comprehendique possent, nonnullos
maiores depraedandi sumpsisse auimos ex similique impunitatis licentia
nobiles Sigismundum et Georgian! Palffy cum suis complicibus doiuum
subditi baronis cuiusdam in Styria niultis abinde sublatis rebus depraedasse ipoliasseque maiestas vestra sacratissima mihi clementer persoiibere
voluit. Quantum autem ad huiusmodi viarum publiearuin in comitatu supradieto Varasdiensi grassatores et praetereuntium turbatores attinet, investigandorum eorum gratia regnum hoc maiestatis vestrae saoratissimae
certos ad id idoneos saios destinaverut inilites. qui iuxta commissioner
regni proeedentes nullos deprehendere poterant: capti tamen erant aliqui
per quosdam hie doniiuos et in eustodiam coniecti, ex quibus postea poenae
eos maneiites iudieialitcr sumptae sunt. Cum autem iidein latrones insidias sibi per milites regni structas et etiam alioruin undequaque in sua
facta animadversioncm intellexissent, a sceleribus sese retraxeraut tantaetpie grassationes eorum metu insidiantium sibi militum regni conaopitae
erant. Verum omnia haee praedonia et caedes, quae in campo Varasdiensi vel sunt commissu vel eommittuntur. ea ex insula Murakez venientiuin latronum malitia solent fieri, quos etiam nominatos. quia in
regno Hungariae habitare constaret, ineaptivaudi et de eis poenas suniendi iui'isdictionis meae non esset. Qui autem praedonium et invasionem
domus praefati sudbiti in Styria. utpote Palfly uterque, cum suis coinplieibus connniserunt. illorum id attentantium maior pars stipendiarii
milites eonfiniorum dicti regni Selavoniae sub praefato domino eomite
generali extiterunt. a quo nonnullos eorum in earceres eoniectos esse
relatum est. qui luentne poenas pro dementis uec ne, id mihi non con
stat. Sigismundus vero Palfly cum Petro Topai in Hungariain commisso
praedouio statim profugerunt; alter vero Palfly, utpote Georgius, domi
sese continet. nihllominus ego utrumque TalfFium iuxta consuetudinem
huius regni, uti nobiles personas in regno bona possidentes, statim post
factum negotium citare curavi. super quorum perpetratis sceleribus celebrato iudicio, quicquid ius et iustitia faciendum statuerit. debito modo.
uti etiam maiestas vestra sacratissima clementer iubet, execution! quantocius demandare curabo. Petrus autem Topai, quia et profugisset et in
hoc regno nulla bona possideret, citari non poterat. qualiter autem in
hoc regno ex eo. uti pro fugo in Hungaria latitante et nihil hie possidente, iustitiae complementam exequeretur. morfus non invenitur. Imno-
421
sterum autem functus hoc officio banali. ut similes inalefactor um insultus
x regno extirpentur, praedoniaque et insolentiae latronum grassantium
tollantur et prorsus eradieentur, eo magis et seduliorem narabo operant.
"Sorvet dens etc. D a t u m in arce Kaiserspergh 1 maii anno 1628.
Sacratissimae maiestatis vestfae caesareae et regiae
huffiillimus et fidelis servitor
comes Sigismundus "Erdeody.
A tergo: Sacratissimae Bo in an oru m etc.
Original s tragom u crveni vosak utisnuta peata, u kr. ugar. zem.
arhivu u Budimpeti;
Trt. emttkek B.
360.
2b. juna 1628. U Varadinu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A c t a d o m i n o r u m s t a t u um d i n Um r e g n o r u m roat i a e e t S e h l a v o n i ae(!) i n g e n e r a l i i j) s o r t u n eo n g r e g a t i o n e ,
e x e d i e t o i 11 u s t r i s si m i
rfomini
d o r a i n i c o m i t i s Sigism u n d i O i * d e o d y ( h d e Mo or o k r e , M o n t i s CI a u d i i et
c o m i t a t u s V a r a s d i e n s i s c o m i t i s p e r p e t u i , p r ac m i s s r u m
r e g n o r u m b a n i ac s a e r a e c a e s a r c a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s
n s i l i a r i i e t c u b i u l a r i i e t c . i n a r c e V a r a s d i e n s i v ii ^ c s i m a q u i n t a d i e i u n i i i n a n n o do m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t s i m v i g c s i n u i o c t a v o e 1 e b r a t a.
Ex quo sacra caesarea regiaque maiestas, dominus dominus noster
elementissimus, ex innata sua regia gratia et benignitate tandem ad restitutionem dominis terrestribus secundum benignmn sutim regium di
ploma et superiorum annoruin articulos regni Hungariae Vallachos in
confiniis horum regnorum residences expedire clcmenter dignata sit,
cidem sacratissimae suae niaiestati status ac ordines regni cum perpetua
obligation e fidelitatis suae 4posteroruinque suorum immortales agunt grat i a s ; qui quidem commissarii, utpote reverendissimus dominus Paulus
David, episcopus Quinqueecclesiensis etc. ac gencrosi Stephanus Patacliich deZayezda. prothonotarius huiits'ce regni Sehlavoniae(!) et praefatae
.saerae caesareae regiaeque maiestatis personalis praesentiae in iudiciis
locumtenens et consiliarius etc.. necnon Franciscus de Battyan, guber
nator bonorum orphanorum comitum Zrinianorum etc., cum praemissae
commissioni ipsorum iam terminum praefixerint statusque ac ordines
regni ad excipiendos et tractandos praenominatos commissarios. reverendissimum quondam dominum Petrum Dornitrovich. episcopum Zagraibiensem, cum sufficieutibus expensis delegaverint, idem tamen reveren-
422
dissimus fatali quodam casu in praeparatione rerum ad praefatam commissionem necessariarum in Varasdiensi oivitate, dum oceuparetur in
fossato eiusdem civitatis, miserabiliter suffocatus est. 1) Ideoque loco eius
dem iidem status ac ordines illustrissimum dominum dominum com item
Sigismundum Ordeody(!) banum etc. una cum praenominato prothonotario
regni eligunt, quibus pro expensis mille floreni . Rhenenses deputantur
partim ex priorum constitutionum deputatione, partim vero ex contri' butione proxime futura bonorum praelibati domini bani.
E x parte autem regni pro commissariis eliguntur penes praefatum
illustrissimum dominum dominum banum magnificus Caspar Konzky <le
eadem, praefatae. sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliarius e t c
et admodum reverendissimus dominus Benedietus Vinkovich, praepositus,
ac Ioannes Szomody(!) canonicus Zagrabiensis necnon generosi Nicolaus
Tompa, Thomas et Christophorus Mikulich, Petrus Piszachich et Gabriel
Chernkoczy, unius vel alterius absentia non obstante, qui instructioni a
statibus regni eisdem dandae sese accomodabunt.
Deinde cum sacratissima sua maiestal per aliquot seria sua mandata monetam grossorum Viennensium modernae cussionis in hi see quoque
regnis, prout in aliis, currere et acceptare clementer demandat, ideoque
per status et ordines regni statuitur, ut quicunque eos non acceptaverint,
res illorum venales ipso facto amittantur et secundum praeteritorum
articulorum contenta puniantur.
Postremo cum generosus Stephanas Pathachich ex prothonotario
horum regnorum per sacram caesaream regiamque maiestatem in per
sonalis praesentiae suae regiae in iudiciis locumtenentem et consiliarium
eooptatus sit, idemque prothoiiotarius in praesenti eongregatione nostra
eum declaratione diversorum officiorum ac munerum suorum, a iuventute
sua in hoc regno landabiliter gestorum, a praemisso prothonotariatus
officio publice veniam acceperit sigillumque regni resignaverit. cui pw
praemissos status ac ordines regni pro amore patriae tot exantlatis la
hori bus et hactenus praestita fideli opera gratiae publico nomine actae
sunt ac insuper in recompensam laborum ac servitiorum suorum, duleissimae patriae hactenus impensorum et imposterum quoque (uti sibi certo
pollicentur idem status) in sublimiori officio praestandorum, universa
bona ac iura possessionaria eiusdem, tarn haereditaria quam oppignoratitia in hoc regno Schlavoniae(!) habita, ab omnibus contributionibus ac
laboribus regni vita eiusdem durante idem status eximunt et libertant.
261.
Oko 3. jula 1628. U Varadinu.

Hrvatski
saborski poslanici predlau kraljevskim komisarima.

rijei pitanje Srba (Vlaha).
kako da ae
D e m i s s a do mi n o r u m s t a t u u m et d i n um r e g n i [Sci aM 20. inna 128.
423
v q i i i a e ] , u t s e s e i 11 u s t r i s s i m i d o m i n i e o m m i s s a r i i s u p e r
p u n t i s i n f r a s r i p t i s b e n i g n e r e s o l v a n t - , - p o s t u l a t i o.
Quantos et quam diuturnos labores quantasque expensas inclyti
status et ordines horum regnorum Croatiae et Sclavoniae in sollicitatione
hac, ut Valachi iisdem cum plena iurisdictione resignarentur, posuerint,
illustrissimis doininis commissariis multis explicare, cum ipsis peroptime
notum sit, minime necessarium est. Quorum tantis laboribus. praecibus
expensisque benigne visis et consideratis, eo tandem, cum augustissimus
felicis recordationis imperator Matthias, turn sacratissima caesarea regiaqne moderna maiestas. ut Valachi cum omnimoda iurisdictione praefatis
statibus et ordinibus regni restituerentur, clemehter inclinati fuerunt.
prouti haec omnia saeris diplomatibus, saeris ipsorum verbis firmatis,
dccretis et articulis per regnicolas coram illustrissimis dominis vestris
elarissime contestata sunt. Verum cum inclyti status et ordines post
inultas ipsorum requisitiones hesterno primum die per ablegatos suos
apud illustrissimas dominationes vestras illud. ut si quid iiistructionis seu
informationis a sua sacratissima maiestate, quod a sacro diplomate, deeretis et articulis deviaret, haberent, id eisdem illustrissimae dominationes
vestrae insinuare dignarentur. obtinuerint, ex eisdem ablegatis domini
status et ordines dominationes vestras illustrissimas ipsis certa pnncta
iiistructionis sacratissimae caesareaa regiaeque maiestatis perlegisse, quae
et dominationes vestrae illustrissimae ne lato quidem ungue excedere
vellent neque possent et quae praefatis sacro diplomati, decretis et arti
culis plurimum contrariarentur, intellexerint, potissimum autera, quod
cadem sacratissima maiestas iurisdictionem militarem ipsorum Valachorum apud dominos generales et oapitaneos sartam tectamque. prout et
hactenus, relinqueret et solum qualem talem civilem dominis statibus
et ordinibus restitueret. Haec cum domini status et ordines hesterno
die ex ablegatis. nudius autem tertius cum ex admonitione iliustrissimarum
dominationum vestrarum per ipsos de subiectione cum Valachis tractatiun
fuisset, ex eisdem. quod iisdem duobus dominis servire uon sit possibile,
at illi. cui sacratissima maiestas illos cum plena iurisdictioue reliquerit,
promptos esse et paratos ad obedientiam intellexerint, inter haec duo.
cum sua sacratissima maiestas militarem iurisdictionem apud dominos
generales et capitaneos relinquat. civilem autem regnicolis restituat. ubi
manifesto ipsorum Valachorum duos dominos esse oporteret, et i psi duos
aguoscere nolint, inclyti status et ordines sacratissimae caesareae regiae
que maiestatis commissariis. ut, quid tandem in commissione praesenti ipsis
demandata fuerint, et quid ipsis regnicolis excqui velint. eisdem exiguo
scripto declarare dignarentur, demisse supplicant, et ab eisdem optatum
expectant responsum, quibus in reliquo iidem status et ordines obsequia
oificiosa deferunt.
*
Illud adhuc inclitis statibus et ordinibus adnotare dominationibusque
vestris illustrissimis significare placebat, quod si dominationes vestrae
illustrissimiae secundum articulos ac diploma suae maiestatis resignationem Valachorum cum pi en ari a iurisdictione restituere promiserint. vol
424
modum aliquem, cui sese status et ordines citra damnum libertatumque
suarum ac sacrae regni Hungariae coronae praeiudicium accomodate pos
sent, ostenderint, petita per dominationes vestras illustrissimas ac postu
lata privilegia, status et ordines vitro producturi sunt, ita tamen, ut
fiscus aut quispiam alter productorum privilegiorum paria nee petere nee
obtinere valeat, sed neque dominationes vestrae illustrissimae eadem ad
praesens iudicfere queant, quia praemissa leges et eonsuetudines patriae
vetarent.
Modus autein. quo status et ordines commode et tranquille Valachos
et confinia, in quibus iidem resident, p e r s e regi, gubernari et possideri
posse iudicant, ex annexo praesentibus scripto eundem dominationes
vestrae illustrissimae. intellecturi sunt, cui, ut se accomniodent, obnixe
easdem rogant. Qui etiam ad motiva dominationmn vestrarum illustrisssimaruin iisdem statibus et ordinibus primo tractationis initio scripto proposita paulo post responsuin daturi sunt.
Prilog ovom spisu.

M o d u s , q u o c u m t r u n q u i l i t a t e p a t r i a e , q u e to d o m i n i c o m m i s s a r i i s c i r e d e s i d e r a b an t, V a l a eh i p e r d om i s r e g n i 1 a s p o s s i d e r i p o s s e n t , Otendittif.
Promissa est regnicolis plenaria iurisdictio. qtlae dttntaxat civilom.;
criminalem et militarem complectitur. Civilis dubio procul admittitur.
qua adtnissa criminalem quoque admitti oportet. Nam qua mothodo regnicolae iura civiliter admmistrarent. eadem inethodo possent et crirninaliter. leges enim patrias utrobique prae oculis habefent. Si civilia regnicolae. criminalia eapitanei ourarent, esset id valde . Valaohis
propter indicium, sed et 4egum disparitatem.
Perferre etiam non possent Valachi. ut propter delictn tarn hie, quain
ibi punirentur ; contingero namque posset quaiidoqile. ut alter iudicum
ad iustanciam accusatoris puniret. alter vero veliiti inagistratus plecteret
eundem pro eodem delicto, quod tollerabile non esset. Ob id inter ipsos
etiam regnicolas et capitaneos occasione administrations huiusmodi iudiciorum necessum esset continua iurgia. odia, dissensiones ac perpetuas
simultates intercedere. cum evidenti Valachorum oppressioue, sed et cum
magno patriae periculo. Accedit etiam, quod externi nequeaut iudicare
indigenas iuxta diplomata regia et alias inhiefas sanctiones publicas
et decretales per suam maiestatem et praedeoessores suos approbatas.
Et aliis legibils iisdem caUtuin est. tie eapitanei confiniorum sub amissione officiorum suortttn in iiinsdiotionem dominorum tcrrestriuin sese
intromittant anno 1628.
Militarem vero adniinistrationom regnicolae conimissuri sunt personue
medio sni idoneae. Is residebit propc loca per Valachos inhabitata et
munus sibi cominissum tain ipsemet. quam per suos substitutos diligenter
curabit.
Dependentiam u domino bano liabebit. Correspoudentiara vero mutuam cum dominis capitaneis continioruin iuxta teinporis et necessitatis
exigentiam colet ])i*o salute patriae.

Vel hie vel vero alter in vicinio .similiter Valachorum residens in
mre dicendo Valachis praeerit, (jui ex ordinatione regni et iuxta leges
patriae iura administrabit, et per suos substitutes faciet administrari. Al>
eo tameu. et ab iis recursus erit ad dominum banum. qui causas eiusmodi extraordinarie non observatis terminis octavalibus revidebit. quoties
usus feret.
Dominis regnicolis pfaesCriptus modus vel optimus visus est, quern
et dulcissirhae patriae et sibi profieuum fiituruni iudicant, cui. ut se
etiam illustrissimi domini commissarii accominodrent. officiose rogant. Alioquin si sese eidem accomodate vel iiolent, vel non possent. sicut hac
tenus, ita et inposterum nil utilitatis ex terris siiis sese regnicolae percepturs sperarent. nam sub praetextu iurisdietionis militaris. quam sib i
capitanei vellent reservatam. otnnem aliam eodem tenore sicut hactenus
ad se traherent. Imo etiam subditi dominorum regnicolarum pro more
hactenus solito profugerent, quos pari ratione sub praetextu eodem iuris
dietionis militaris iidem domini capitanei in confiniis detinerent. neque
unquam aliquis dominorum terrestrium iuxta leges patrias talem profugum colonum ex confiniis reducere posset, id quod et hactenus oinhino
intolerabile Visum est regnicolis. et in posterutn futurum esset multo
intolerabilius.
Suvremeni
fasc. 737.
prijepis
u tajer-
zem. arkivu
u Gracu;
'*
Kriegsakten
Lopasi: *Spom. hrv. Krajine I I . 143 14o. (s vise
pogrjeaka).
262.
Oko 3. jula 1628. U Varadinu.

Kraljevski komisari iznose hrvatskim saborskim poslanicima
razloge,
$ kojih Srbi (Vlasi) ne mogu da budu predani jurisdikciji
kraljevine
M t i va q u a e d a m p e r commissar ios s e a e s ea e
eg i a e q u e a i e s t a t i s in n e g t i V a l a c h o r u m i n e l j t i
s t a t i b s et o r d i n i b u s r e g n o r m C r o a t i a e et S c l a v o n i a e
a u t e i n s t i t u t u in c u m p r a e d i t i s V a l a c h i s t r a c t a t u m p
ni m u n i b o n o t p e r m a n s i o n e r e g n o u m e r u n d e m p r op s i t a.
1. In memoriani revocare dignentur domini regnicolae praeteritorum temporiim ante egressum' ex Turcia Valachorum miseraWlem horum
regno rum statum, cum videlicet non solum modernae coloniae eorundein
Valachorum desertae et densissimis gylvi obsitae, etiam to ti us
fere comitatus Crisiensis inhabitabilis. et comitatuum Zagrabiensis et
V.irasdiensis praecipua pars latrociniis et exeursionibus praedictorum
426
Valachorum adeo infestati fuere, at pervagatis totius regni montibus et
observatis ubique viarum aditibus. vix ex uno loeo in alium seeurum
trausitum habere potuerint, quin etiam usque ad Carniolae et Styriae
tines penetraverint, illincque saepius per medium hums regni clancularie
praedam et miseram plebem in eaptivitatem deduxerint.
2. E eonverso ponaut ob oculos modernum huiusce patriae facilem [statum |. E x ([) eniin praemissi Valachi ad fidem modernae imperatoriae ac regiae
maiestatis et confiniorum horum regnorum generaliuin capitaneorum ex
Turcia edueti, et in vastissimis sylvis atque locis ab octuaginta et ultra
annis desolatis in vicinis Turcarum confiniis pro antemurali confiniorum et
horum regnorum ad excipiendos hostium primos insultus et; praecavendas
excursiones collocati sunt, considerent. quot fortalitia in visceribus hostium
opera duntaxat illorum ex fundamente- aedificata, confinia in quantum pi'opagata, quanta in super accessio et melioratio horum regnorum facta,
quot novae coloniae tam nobilitares, (mam plebeiae in abditissimis montium ac sylvarum reeessibus (ante ob excursiones Valachorum imperviis)
crectae, quam late patentes extirpaturae et vinearum novae plantaturae
in donsissimis sylvis et montibus propagatae et denique non solum in
visceribus regni, sed ipsis etiam continiis quam tuta. seeura et pacata
sint omnia, adeo ut vix unica clandestina hostilis excursio in hasce partes
penetrare queat. quam praedicti Valachi suis excubiis continue noctes
diesque cum ducentis illorum personis (et quidem gratis vigilias agentibus) non satisfaciant, investigent et insequantur, in tantum, ut etiam
aliquando per huiusce clandestinas excursiones aliquid damni. maiori cum
ex parte ipsis Valachis, qui a fronte hostium sunt, raro vero ipsis regnieolis inferantur.
3. Porro, si pro vote dominorum regnicolaruni et praotendentiutn
immutandus erit inodernus status Valachorum, duo sunt media et modi,
quibus iidem Valachi ad-aliquam Iraiusmodi iunovationem deduci debeant,
persuasione scilicet et violenta adactione. Si tractates cum illis instituatur. cum gens ista ratione mininie dueatur, sed suspectas habeat omnes
eonditiones, verendum est, repulsam tam commissarii, quam vero regni colae et praetendentes patiautur. quod an contra authoritatein suae caesareae ac regiae maiestatis et in derogamen existimationis horum regno
rum futurum sit, iudicent.
4. Sed dato etiam si dicti Valachi ratione terragii promittant ali
quid se soluturos (cum et alias raconstantissimi sint, et ea minime praestent. verum more gentis ipsorum ex una soli tuine in aliam se transfera t).
quis coget illos ad promissa praestanda. cum debita obedientia auferatur
a eonriniorum capitaneis.
5. Futurae essent perpetuae lites, querelae ac controversiae. saepius
etiam armis dirimendae, ratione distinctiouis limituin ac metarum diversorum dominiorum, cum vix aut ne vix quidem iam sciantur limites
possessionum.
6. Et sic denique neque confiniorum capitanei possent aut deberent
de ipsorum confiniis rationem dare, cum circumadiacentium Valachorum
427
debita obedientia (quae in cnservaiione eonfimoram necessario requiritnr) nulla futura esset,
7. Quod si .autem cum, praedictis Valaehis bono' modo eonvenire
non poterit, necessario adhibenda erit. quia facile in vicinam Turciam
profugient, unde non solum haec regna, verum etiam vicinas provincias
consuetis ipsorum clanculariis excursionibus ac latrociniis (cum sint om
nium viaruni et semitarum istarum partium gnari) infestabunt, adoo, ut
non solum modernae. ipsorum sedes, sed vicini quoque dominorum regnicolarum pagi atque plurima nobilium domicilia, nunc in alta pace degentia, ad pristinam desolationem redigantur et ubi que viarum aditus
suspecti ac infesti reddantur.
8. Casu vero, quo Valachi tam suis, quam suoruin consanguineoruni
in Turcia degentium armis, vel ipsorum Turcarum etiam se opposuerint.
quomodo iisdem resistendum erit, quia confinarii viribus et numero
impares sunt, cum et alias maior pars ipsorum ex Valaehis constet. Vires
vero regni an sufficiant, bene considerent, quae nisi suffecerint, restabit.
ut externus miles in subsidium adducatur. Quantum vero iliadem nialorum secum trahat moderna insoluta et dissoluta militia, ex quo nondum
sunt experti domini reguicolae. discant a vicina Hungaria et aliis exteris provinciis. hactenus cum maximo ipsarum malo tot bellorum turbinibus exagitatis.
/
9. Denique cum finis ])elli anceps et dubius sit. si aliquo modo to ta
gens Valachica, quae per totius Bosnae c<jnfinia latissiine patet et natura
aviditate praedae facile allicitur, coniunctis Turcarum viribus. insurgat et
(quod deus avertat) superior evadat, in quantum periculum. et utinam ne
in extremum excidium, tta haec patria inducatur ob exiguam lucelli
spem, cum universorum Valachorum sedes mille et ducentas domus non
superent. perpendant.
10. Etiamsi armis eosdein deviucamus, desolatas tamen omnes illorum
colonias. et forsftan totum regnuin per insolentiam extend militis et hostium insultus habebimus. unde sua maiestas amissis in confiniis gratuitis
Valachorum excubiis quintuplo milite augere ac continue intertenere debebit. Unde autem stipendium illis subministretur. viderint.
His itaoLue praemissis et aliis maioribus etiam, quae evenire possent,
periculis l)ene perpensis et consideratis sacrae casareae regiae maiestatis
commissarii ex officio ipsis incumbente inclytis statibus ac ordinibus praemissorum regnorum, nee non etiam dominis praetendentibus ante inituin
cum praelibatis Valaehis tractatum syncere consulere voluernnt, siquidein
sartam tectamque et ab o'mni periculo securam hancce patriam ipsorum
esse velint, ne aliquam cum praetaetis Valaehis iimovationem facere in
tendant.
' .
Verum exemplo divi imperatoris Ferdinandi primi, qui huiusmodi
Valachos sive Uskokos in limitibus Carniolae in diversarum personam in
tam ecclesiasticarum, quam saecularium ditionibus collocaverat, eosdemqne fundi dominos eontentaverat, ita, ut hi quoque unicuique praetendenti pro bonis ad se vel familiarn suam pertinere legitime coniprobau-
428
(lis satisfiat. instabunt iideln eominissarii apud saeratissimain aesateaih
regiam maiestatem Immillime, ut quemlibet pro valore bonomm suorufn
legitime, ut praemissum est. ad se pertinere comproborandWuhi vel
aeqilivalentibus bonis vel parata pecunla benigne contentare dignetur,
cum et alioquin fiscus regius in praetactis Valachorum eoloniis plus
iuris sacram regni eoronani, quam dominos praetedentes habere asserat.
Hoe modo fiet, ut et dornini practendehtes contend reddantur et cont'iniis sine gravibus suae maiestatis ac vicinaxhi prvinciarum expensis
bene provideatur, et ipsi Valaclii sine omni solutione perpetuus exeubias
in confiniis agere, ipsa confioia ulterius propagare et tenipore culusvis
necessitatis patriae vi ritini insurgere et coniuncfis ctim regnieolarum atque'
conimioriun vifibtta gratis militate teneantur, ac denique regna haecce
in florido suo statu et alta pace ac tran qui Hitate ab omnibus exeursionibus hostium secura eonsorventur.
.
Suvremeni
fuse 7H7.
:
prijepis
stajer. zem.
arhiva u Gracu ;
Krieusakten
Spom. hrv. Krajine 11. 146148.

263.
7. jula 1628. L Varadinu.

Hrvatski saborski poslanici pobijaju razloge kraljevskih
da se Srbi ( Vlasi) odmah podvrgnu jurisdikciji
komisara i trae,
kraljevine.
R e p l i e a t i o p t e s t a t i d o in o r u d i n u m
e g ti i S c l a v o n i a e p e r d e p u t a t o s e o r u n d e m a l i o s _g ni c o l a s i b i d e m p r a e s e n t e s . n o d o m i n i 1628. 7. i u l i i
V a r a s d i n i f a c ta.
Fosteaquam doinini commissarii ante praemissa Valacborum resignationem a statibus et ordinibus iurisdictionem in Valachos praetendentibus expostulant, ut privilegia sua coram iisdem commissariis super
praetensionibus et acquisitionibus suis producerent, nunciantes iisdem, quod
secundum instmetionem ibi datam Valaclios resign at uri esse, promittentes
prius eosdem ad aliquam tolerabilem pensionem dominis terrestribus
dandam inducere, i ta tamen ut iidem Valachi in civilibus a iurisdictioiie
eorundem dominoruin, in bellicis autem sive militaribus a iurisdictioiie
<lominorum generalium et capitaneorum conf'iniariorum dependentiam habebunt. status et ordines praemissa audientes. ac ad eadem replicantes.
sequentia iisdem dominis commissariis intimant. Quod si doinini commis
sarii secundum articulos sequentes. et quidem articulum 14. anni 1604.
item art. 9. anni 1608, item art. 39. anni 1613, item art. 32. anni 1618.
item iuxta ten orem diplomatis sacrae caesareae regiaeque maiestatis Po.sonii in anno 1618 - ac etiam decroti eiusdem anno 1620 emanati. Va-

lachos ipsos statibus et ordinibus veluti dominis terrestribus cum plenaria iurisdiftione tam in civilihus et cnminalibus, quam etiam militaribus
habenda restjtuere, ac omnem , potestatem et iurisdictionem do
mini generates et capitanei confiniorum Sclavoniae et Croatiae a tentione
et possessione praedictorum Valachorum iuxta eontinentiam praemsertorum articvilonun, item praedjcti diplomati eximere velint ipsoque facto
parati sint, oxtuije iidem status et ordiues veluti domini terrestres privilegia sua super bonorum suorum et Valachorum in iisdem residentium
aequisitione parati sunt essentque coram commissariis producere ac praesentare, ita tamen, ut i'iscus aut quispiam alter paria oorundem' nee
petere, nee obtinere valeat, sed neque domini commissarii eadem privilegia hjdicare pro tempore queaut, quia leges et consuetudiiies patriae
praemissa vetarent. Aiioquin nisi plenaria iurisdictioue tam in civili
et criminali, quam etiam bellicis iuxta articulos, diploma ac decretum
suae maiestatis supra citatum iidem domini commissarii restituere Valachos promiserint, omnemque manum ac potestatem a iurisdictioue Va
lachorum praefati domini generales et capitanei exemerint. status et ordines veluti domini eorundem Valachorum terrestres ad productionem privilegiorum ad praesens sine praevia resignationis ac restitutionis promissione eondescendcre nequeunt ex rationibus sequentibus, tuni quia iuri
suo. articulis videlicet, diplomati decreto supra citatis, derogarent ac
praeiudicareiit ab eisdem recedendo, turn quia ex iurisdictioue tali bipar
tite plurima sequerentur incoimnoda, item iurgia, odia ac damna contin ua orirentur, quae etiam ipsimet Valachi praesentiunt, ac ideo aiunt,
se duobus dominis servire non posse. Accedit, quod iidem Valachi contenti videntur esse, plenariam in illos iurisdictionem domini terrestres
babeant, quae res exinde patet, quia cum domini commissarii lie
modo subiectionis et possessions eorundem Valachorum cum iisdem
in tractatum coiidescendissent, Valachi tam in tractatu, quam post finitum tractatum clamarunt, se non posse duobus dominis. cum exemti et
liberati fuerint, uno illi, quern ipsis sua maiestas ostenderit, servire ac
obedire parati sunt. Sua anteni sacratissima maiestas commissionem
praesentem ideo clementer instituit ac dominis modernis commissariis
benigne demandavit, at praedictos Valaehos iurisdictioni plenariae domi
norum terrestrium secundum articulos et diploma suum subiieiant.
manibus dominorum generalium et capitaneorum eximant, seque per talem
subiectionem ac exemptionem unum ilium dominum, cui parati sunt ser
vire ac obedire, dominos videlicet terrestres regnicolas, illis assignent ac
demonstrent. quod ut faciant domini commissarii, ftdeles status et ordiues
iterate orant. Si autem instructione adhaerentes id efficere recusaveriut.
iidem fideles status et ordines protestantes suam sacratissimam maiestatem viis et modis legitimis iam extra comitia, quam tempore comitiorum
proxime effuturorum. super resignatione Valachorum cum plenaria iurisdictione fienda toties ab eadem sacratissima maiestate per articulos.
diploma et decretum pramissa, ob praeinsertas rationes per suos
humiJIime requisituri sunt. TJbi autem domini commissarii statibus et
ordinibus nunciassent. se videlicet iuxta instructionem per eorundem nun-
430
i
cios a sua maiestato ailatam procedere. nullamque iisdetn iniuriam inferre, ominantes forte, quod in earn tarn status et ordines, quarn nuncii
eorundem in cunetis artioulis et clausuli.s consensissent, scient domini
commissarii, nee status et ordines. nee etiam eorundem nuncios ullo unquam tempore in earn consensissc, in quantum videlicet artioulis supra
citatis, diplomati decreto suae maiestatis praeiudicaret. sed potius reelamasset, ut patet ex replica nuntii anno domini 1624. die 28. decembris Viennae suae maiestati porrecta, cuius origo etiam nunc cum
reliquis cancellaria Hungarica reposita vel eerte dominis commissariis
praes'entibus cum reliquis literalibus instruments ad praesentem commissionem spectantibus tradita extaret.
Quod si domini commissarii ad praedictam petitionem ac requisitionem condescendere nolint, ant non possint, ad reliqua gravamina elfectuanda procedere dignentur. iidem status et ordines obnixe orant.
Suvremeni
fasc. 737.
prijepis
Hajer. zem. arkimi
u Gracu;
Kriegsakten
Lopai: Sponi. hrv. Krajine II. 148--150.
264.
14. jula 1628. U Varadinu.

Izvjetaj lanova srpske (vlake) komisije kralju Ferdinandu
II.
Sacratissima eaesarea et regia maiestas. domino domine nobis ele

ment issime.
Posteaquam ad demissam statuum et ordinum s regni Sclavoniae
instantiam sacra maiestas vestra negociitin Valachorum aliorumque nonnullorum gravaminum regnicolarum partium earum per certam commis
sionem iustituendam cognoscere atque complanare ad eamque provinciain
obeundam nos veluti speciales commissarios superioribus diebus destinare
perbenigne dignata fuerit, nihil magis in votis habuimus. quam et mandatis vestrae maiestatis. uti semper tenenmr paratique snmus satisfacere
et earn commissionem bono fine terminare. Quo studio dueti, capta praesentis temporis oceasione, in quod tan quam magis commodum ex ipsorummet regnicolarum voluntate totius negocii re visio differenda fuerat.
nihil ultra morati commissionem earn aggressi sumus, de cuius initio,
progressu et fine sacram maiestatem vestram, quod solum supererat,
hisce brevibus informare demisse voluimus.
Nosse itaque dignetur maiestas vestra sacratissima, posteaquam ad
jun. diem 27. proxmie praeteriti mensis iimii ad civitatem vestrae maiestatis
regiam ac liberam Varasdiensem, diem videlicet et locmrLconventus nostri,
per me Paulum David, episcopmn Quinqueecclesiensem et huius coin-
431
missionis ex dementi vestrae maiestatis annuentia praesidem, pr"aefixum
et nominatum simul convenisseinus, praehabitis prius de modo inchoandorum tractandorumque negoeiorum mutuis eonsiliis in primi domini.s
regnicolis diem tertium . praesentis iulii diximus, ut simul conve- jub.
nirent, benignam maiestatis vestrae voluntatem nostraeque commissionis
eontinentias ex nobis coram audituri. Quo adveniente dictisque regnicolis
in domo senatoria hums. loci frequenti numero congregatis eosdem accessimus atque praemissa seria in publipo consessu exhortatione, quatemis
in praesentis commissionis tractatu consilia et actiones eorum non tam
ad privatorum commoda, quae saepe dainna et ruinam publicique status
turbationem secum trahunt, quam bonum salutemque patriae magis dirigerent idque agerent, unde securitas regno et publicus status in optata
pace longaeve conquieseat, in quam rem certa quoque puncta motiva
scrip to comprehensa, ut videre est, hie sub litcra A eisdem exhibuinuis,1)
quid e contra et ipsi nobis scriptotenus praesentarunt, sub litera B. patet. 2 )
. Sed minime contenti eo script! responso , per nuntios quoque suos
et partium interessatarum cum instantia postularunt, ut primum et
ante omnia universa loca mansionum Valachalium ipsis regnicolis cum
plenaria iurisdictione tam bellica, quam civili, ante videlicet productionem
documentorum iuxta articulos praeteritorum aunorum et contenta diplomatis vestrae maiestatis remittantur et per nos restituantur omnemque
iurisdictionem et potestatem a praedictis Valachis tam doniinus generalis,
<ptam caeteri confiniarii capitanei in perpetuum' eximerent et superinde
i])sos regnicolas Uteris propriis sigillis firmatis assecurarent. Verum intempestivam et inconvenientem hanc eorum postulationem esse omnem
que processum commissionis nostrae ex instructionis nobis datae praescripto et ordinatione pendere et iuxt earn actiones quoque nostras
progressuras replicavimus iuxtaque siquid praetensionis haberent, iura
t. documenta eorum producerent, postulavimus, itatamen ut donee productiones privilegiorum fierent, interea animi Valachorum bonis et placillis rationibus probarentur et ad obedientiam dominis terrestribus praestandam dispouerentur, quo in negocio cum utrinque conventum fuisset, ut ad
I'ertum diem hue Varasdiuum potiores ex Valachis convocarentur, tandem ad
diem quintum praesentis per nos ipsis praefixum convenerunt, cum quibus pri- 5. jU]a
mum validis quibus potuimus rationibus et persuasionibus ipsi multum egimus
et postquam nihil efficere potuimus, adduximus illos in praesentiam
quoque regnicolarum, ubi praesentato ipsis Valachis mandato vestrae
maiestatis eiusque serie prolixe declarata monuimus etiam regnicolas, ut
solimet agerent cum illis -et pro libitu ad concordiam et obedientiam
ibi praestandam inducere eos tentarent idque eo fine egimus, quo suspicio tolleretur, si quid em capitaneos confiniorum in causa esse praetendebatur, quominus Valachi dominis teriestribus subiiciantur. Sed et eo
pacto neutiquam ad aliquam pensionem solvendam induci, nee aliud ab
illis responsum obtineri potuit, quam quod nolint duobus dominis servire neque dominos terrestres agnoscere, verum in obsequio Germauorum
x
) Svi prilozi sada fale, ali to je oito spis tampan gore pod brojem 252.
-1 Oito spis tampan pod br. 251.
m
et mori et vivere vellent, siquidein ip.si ad annuentiam maiestatis ves
trae et assecurationem dominorum generalium ad eas partes venissent
et illie consedissent. Nichilominus saeram maiestatem vestram adire humilimeque requirere propterea vellent et qualiter vestra maiestas de
ipsis benign sit dispositura. elementi eiusdem mandatu et voluntati pa
rati sunt se aecommodare.
Sed ueque nos in hoc pertinaoi eorum response acquievimus, quip
capientes pro aliqaa regnieohirum eontentatione in eertam conditionem
cos adhuc pertrahere, substituimus porro nonuullos locurntenentes eapitaneorum tills alias familiares, qui ctiam eonarentur diccos Valachos vel
ad aliquant tollerabilem an imam solutionem scu pensionem dominis terrestribus in recognitionem iuris proprietarii pendendam inducere et persuadere, ad quern tractatum patieos se ipsos praesentcs neque a suis
principalibus super informationcm habere responderunt, verum ut id
ad cos referre et cum ipsis pertractare possint, brevem sibi terminum
conccdi postularunt, (piem ctiam illis sex dieruin concessimus.
Dnm igitur in banc dilationem negocium reiicitur, interea denuo
domini ragnjeolae per ablegatus suos interveniunt, qui sollicite eategoricum responsum a nobis adurgebant, rescirc ante productionem Kterarum
. cupientcs. an velimus bona regnicolaruin interessatoruin seu praetendentium secundum contenta articuloruin et diplomati restituere et quo
modo. Nobis autcm replieantibus secundum instructionem maiestatis ves
trae per ipsosmet regnicolas praesentatam restitutiouem futuram, modo
prius iura sua practensa literalibus documentis ad horam pomeridianam
secundam, quae illis propterea per uos f'uerat nominata, condoceant. De
qua productionc nomine etiam fisci maiestatis vestrae tain coram nobis,
qu'am sicpefatis regnicolis sole n niter pi'otcstando propositum cxtitit. quod
nisi ad praet'ixum diem ])roduccrent domini praetendentes, ab ulteriori
iurium suorum hac brcvi via acquisition e reiicerentur et ad solitum
nrdinarium iuris proccssum relegarentur, interea autem universa bona
per Valachos condescensa maicstati vestrae fiseoque eius regio relinquerentur. Quo inteileeto ulterius iidem regnicolae institerunt, ut productio
7. juia litcrarum in horam septimam crastini diei, id est diem septiinum eiusdem iulii, dift'erretur : haberent enirn res magni momenti, quas ante postulatam productionem nobis proposituri essent.
Cunque in earn ijiioque postulationem consensissemus, 11011 modo
nulla documenta super praetensis iuribus produxerunt, quin diversum a
postulatione nostra et fisci seriptuni sub litera et aliud sub D his
oppositum exhibueruut, in quorum posteriori modum et rationem pracscriberc visi sunt, qualiter Valaehi per saepius dictos regnicolas possideri possint, quibus his duobus replicant etiam ad motiva nostra lactam
sub litera F addidcrunt. 1 )
In his itaque ultro eitroque disceptationibus dum diutius negocium
vertitur et domini interessati ad productionem iurium suorum tot instantiis sollicitati et admoniti fuissent, ultimatim resolverunt se, posteaquam
!
) Oito spis tampan gore pod br. 253.
433
iuxta articulos et diploma maiestatis vestrae bona per Valachos possessa ipsis, prius non restituereutur, ad productionem quoque literarum
et documentorum accedere nee possent nee vellent, si quidein frustranea
esset omnis productio, ubi nulla sequeretur bonorum restitutio, sed
solenniter protestando iterum ad sacram maiestatem restrain recurrere
velle dixerunt. Nichilominus tamen spectabilis ac lnagniiicus dominus
comes Christophorus Banff}, tavernicorum regalium magister necnon
eomitatus Zaladiensis supremus comes et vestrae maiestatis consiliarius,
volens iura sua palam testata reddere, produxit coram nobis literas donationales autenticas primi Matthiae et Wladislai regum Hungariae cum
earum statutoriis super arce Soplioncha et varus possessionibus in comitatu Crisiensi habitis, familiae quondam Banffy collatis, in quibus
possessiones quoque Ossek et Iwanch inter alias, quae nunc a Valachis
incoluntur, specificatae habentur, contra quas fiscus maiestatis vestrae
et longaevi temporis proseriptionem ante condescensionem Valachorum
interventam praetendit et ad probationem competentiae praetensionis
deductionem genealogiae per rectam lineam usumque habitum ducti postulavit. Item egregius Paulus Ugrinovich. legitimus procurator magnifici Stephani filii illustrissimi domini comitis Esterhazy de Galanta. regni Hungariae palatini, ex generosa et magnifica quondam
domina Ursula Dersffy, filia magnitici olim Nicolai Dersff}^, priore vero
consorte sua progeniti, exhibuit literas testimoniales statuum et ordiimm regni Sclavoniae super eo, quod castella Topolocz et Hovische -
fuissent quondam familiae Dersffianae; sed et contra has productas te- ,
stimoniales excipiendo fiscus allegavit, non esse suffieientes, quia.familia
Dersffiana in sexu masculino iam defecisset, ex productis vero testimonialibus manifestum minime evaderet, quod ea bona sexum etiani faemineum concernuissent, igitur eidem fisco regio magis competerent. In
persona quoque familiae Czyraky productae erant antiquae literae donationales quondam Matthconis bani super castello et oppido Zlobochina,
quas, quia praeter alia requisita debi.tis etiam statutoriis destitutae erant,
idem fiscus tanquam invalidas reiici postulavit.
Post quarum literarum productionem cum mult&e aliae producerentur, volentes loca etiam praecipua quaedam et mansiones Valachorum
in quibus habitarent iuxta instructionem maiestatis vestrae nobis datam
perlustrare et videre, devenimus die nona praesentis ad praesidium ves- o. juia
trae maiestatis Caproncense ibique contrversiam quoque, quae inter
spectabilem ac magnificum dominum comitem Sigismundum Erdeody
banum et milites quosdam stipendiaries Dernenses, ratione quarundam
terrarum extirpaticiarum ipsius domini Erdeody et familiae suae in territorio possessionis eorum Ielekocz vocate vertebatur, ex eo, quod de illis
terris solum decimani solvebant, is autem, quia sine praescitu et concessione eius terras illas extirpassent, eas omnino pro se rehabere volebat,
ita composuimus, ut praedictae terrae extirpaticiae apud praenotatos ,
milites Dernenses deinceps quoque maneant, decimas tamen ex illis annuatim solvant. Si quas autem terras arabiles colonicales iidem praesidiarii occupassent, easdem comperta rei veritate remittere teneantur, pari
MONUMENTA JUST. XLI1I. ACTA COMITIALIA V.
28
434
modo et civium Caproncensiuni differentiam. quorum terras similiter
extirpaticias Valachi in pagis residentes occupassent, ut eosdem cives
contentarent, accomodavimus. ,
11. juia
Illinc recta ad praenominatos Valachos tendentes die 11 venimus
, ad Rovische eo fine etiam, ut resolutionem eorum et responsum, pro quo
sex dierum terminum illis concesseramus, uti superius dictum est, habeamus. quid nimirum in recognitionem dominii per singulos annos praestare vellent, quod hie quoque iteratis vicibus et rationibus. quibus poteramus, persuadere diligenter enitebamur. Qui licet satis frequentes et
quidem bene armati omnes illic in patenti campo convenerant, equites
quidem quadringenti circiterl pedites vero ad tria prope millia cum vexillis sedecim. nullum taraen, ati expeetabamus, responsu,m ab eis accepimus' praeterquam. quod deb ita cum instantia nos petebant. uti illos apud
maicstatcm vestram saeratissimam commendatos redderemus, quatenus
maiestas vestra dignaretur in praesenti eos conditione et immunitate
conservare et in tutelam suani clementer reeipere. potissimum eo etiam
respectu, quod gratis serviant, exeubias praeter stipendiaries et extra
castella singulis diebus treeenti eorum faeiant, ab irruptioiie hostili re'gnum ea parte tutentur. castella tredecim pro securitate comniodiori c^x
fundamentu erexerint, deinceps quoque ad omnem neeessitatem ingruen^
tem parati sunt gratis in quibuscunque partibus servire et vitam etiam
ipsam eum fortunis penes fidelitatem vestrae maiestatis profundere. Cum
igitur a iuventute magis arma tractare didicissent. nulla ratione condescendere vellent, ut dominis terrestribus sese subiiciant et censum vel
minimum solvant. In quo propositi) A'identes eos ita obstinatos, ut tranquillitati patriae et communi securitati consuleremus. ne indispositos et
; male contcntos relinqueremus. placatis primo animis eorum, ad ulteriorem
vestrae maiestatis resolutionem, quam et ipsi obtestati sunt, hoc negocium distulimus, unde de statu eorum omnia quaeque bona sperare eos
iussimus.
His ita compositis eodem die Crisium civitatem itidein maiestatis
vestrae liberam pervenimus atque illic etiam querelas et differentias.
(ptiae inter cives et capitaneum loci eius ratione militum Germanorum
co'ntroverte])antur, qui nimirum domos et fundos civiles inter eos habentes taxam regiam soh r ere et iurisdictioni eivium ratione fundi subesse
nolebant, ita disposuinras, ut deinceps tarn taxam regiam in medium
civium solvant, quam iurisdictioni ipsorum ratione fundorum et bonorum
civiliuin subsint eadem ratione, ne capitaneus dicti loci vicecomitem et
iudices nobilium in processibus et executionibus iuridicis quorumcunque
nobilium ulio modo impediat nee se in iurisdictionem tarn praedictae
civitatis, quam circumiaeeiitium magnatum et nobilium contra manifestos
articulos regni immittat, conclusimus.
i2.jnia
Tandem die 12 iulii abinde Varasdinum remeavimus atque gra, vamen domini Erdeody de praesidio militum Germanorum in arce Varasdiensi collocatorum assumpsimus. quo in negocio diligenter ipsi repraesentaArimus, quanti sit periculi, potissimum si in his continuis motibus
et r icissitudinibus regnorum et provinciarum, unde ruina ingens et illas
43
involvere posset, milites Germani ex dicta arce educantur, quanta animorum alienatio vicino.rum comprovincialium, qui haec confinia pecunia.
munitionibus et omnis generis victualibus summa cum diligentia intertenent et procurant, praeterea, quod nulli essent ei oneri, quin potius
co'mmodo et utilitati, cum ipsi Germani excubias agant, locum tue-n-,
tur et ab intertentione et solutione propria gratis eum supportant.
Ad quam admonitionem nostram quid responsi dederit, patet ex
rescripto hie sub litera F adnexo. E t quia conditioner in eo expressae nimis praeiudiciosae et incongruentes authoritatiqne maiestatis
vestrae derogaiites nobis videbantur. expetivimus ab illo sufficientes re
v e r s a l s et cautionem, ut, si successu temporis periculum hostile accideret,
obligaretur praesidiarios milites Germanos rursus in arcejn admittere.
Licet quidem reversales super eo dare recusarit, ut diffidentiae ansam
averteret, si quando periculi magnitudo (quam deus clementer cavere
dignetur) postulaverk, pollicetur tamen in eo casu praesidii Germanici
in praelibatam arcem receptionem, adiuncto hie scripto sub litera G.
Quoad querelas vero -et gravamina per particulares personas apud
maiestatem vestram depositas de varus iniuriis, damnificationibus, caedibus, item vulnerationibus et ea peius, quae per Valaehos etiam ex commissione et mandato capitaueorum in confiniis constitutorum patrata
praetenduntur, siquidein loca revidere et reambulari per nos non licebat '
multumque temporis ad id componeudum requirebatur. ea omnia certis
personis aequali numero per partes convocandis iure mediante revidenda
commisimus. qui iuxta leges regni iudicium et iusticiam inter partes in
termino brevi per praesidein egregiuin Gregorinum Kuskoczy, eapitaneum
maiestatis vestrae in Sancto Georgio a nobis designatum praefigeiido adininistret et debitam exequutionem faciat.
Denique in persona episcopi Zagrabiensis ratione bonorum episcopalium praepositus Zagrabiensis 1 ) IB praesentis produxit privilegia super -8- j - l a
bonis episcopalibus, in quibus partim Valaclii, partini Sclavi residerent,"
et exhibuit scriptum de iisdem bonis hie sub H appositum. Ita pater
rector etiam collegii societatis Jesu Zagrabiensis praesentavit ratione prae[>ositurae eorum Glogovnichensis scriptum sub I, supplieantes maiestati
vestrae sacratissimae humilime, ut maiestas vestra ea qua afficitur erga
ecclesias dei pietate, bona ilia episcopalia et praepositurae dignaretur.benigne restitui mandare.
Ut autein maiestas estra sacratissiina locorum etiam, in quibus
Valachi sedem posuerunt, aliquam noticiam habere possit, exhibemus cum
praesenti relatione consignation em pagorum tain sub capitaneatu Caproncensi et Crisiensi, quam Ivanichensi existentium sub litera K.
E t haec erant clementissime imperator, quae ad maiestatis vestrae
clemens mandatum de liac commissione Valachorum humilime referenda
habuimus. Datum 14 iulii 1628.
taulus David.
Sig. Frid. comes a Trautmanstorff'.
Stephanus Patachich.
F. de Batthyan.
) Benedikt 7.
436
Suvremeni prijepis u kr.
particularia fase. 445.
ugar.
zem.
arhivu u Budimpeti;
Actw
265.
20. jula 1628. Zagrebu.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i d m i n u m s t a t u u m e t o r d i n u m r e g n i S c i av . o n i a e i n g e n e r a l i i p s o r u m d i a e t a e x i n d i e t i l l u s t r i s i m i d m i n i m i t i s S i g i s m u n d i E r d e d d e M n i or ,
M o n t i s C l a u d i i et c o m i t a t u s V a r a s d i e n s i s c o m i t i s p e r petui, sacrae c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s c u b i c u l a r i i
et c o n s i l i a r i i ac r e g n o r u m D a l m a t i a e , C r o a t i a e et S c l a
v s n i a e b a n i e t c . in l i b e r a r e g i a c i v i t a t e M o n t i s G r r a e e i a e
i n a n n o d m i n i m i 11 e s i in s e x e n t e s i m o c t a v o d i e v ig e s i m a iulii, conclusi.
Quoniam . commissio saerae caesareae regfaeque maiestatis super
resignatione Valachorum, bis superioribus diebus intentata, etfectui mancipata non est. dominique commissarii ex parte sua super ems interruptione suam caesaream maiestatem baud dubie essent informaturi, operae
praecium visum est, ut status et ordines ex parte quoque sua sacram
maiestatem caesaream informent et dictam resignationem effectuari sollicitent, ad quam legationem peragendam magnificus dominus Caspar
Konzky, suae maiestatis consiliarius, reverendus Ioannes Somagi, archidiaconus de Vaska et canonicus Zagrabiensis, ac egregius Nicolaus Tompa
eliguntur. Qui tam supradictam resignationem gentis Valachicae, quam
alia regni negotia iuxta instructionem ipsis dandafn sollicitabunt ac super
aliis quoque. negotiis in instructione specificandis consilium Hungarieum
ac illustrissimos dominos com item palatinum 1 ) et archiepiscopum Strigoniensem 2 ) ihformabunt eaque ipsis commendabunt. Pro expensis autem
eisdem dominis ablegatis fioreni hungaricales trecenti et quinquaginta
ordinantur. In quas expensas magnifici domini Caspar Draskovych cen
tum et quinquaginta, Nicolaus Mallakoczy tantundem et Caspar Konzky
quinquaginta florenos subministrabunt ex proxime futura regni contri
bution e sese de bonis suis superinde contentaturi.
Ad instructionem formandam et concipiendam illustrissimus do
minus banus, reverendus dominus Benedictus Vinkovich, praepositus
Zagrabiensis, magnifici domini Petrus Rattkay et Nicolaus Mallakoczy,
reverendus Jacobus Capronczay archidiaconus Bexin et canonicus Za
grabiensis, item egregii Petrus Spolarich, Petrus Znika et Gabriel Chernkoezy ac supranominati domini ablegati deputantur, qui ^liora quarta
pomeridiana ad dominum banum convenient.
-) Nikola grot Esterhzy.
2
) Petar Pzmany.
Domini status et ordines excellentissimum dommum Dominicum

Uranioli Iustinopolitanum, philosophiae et medicinae doctorem, pro ordinario regni medico cum antea solito annuali stipendio recipiunt.
Quoniam in superiori commissionis Valachicae tractatu sertae dignitariae et graves personae a regno ad tractatum eundem destinatae
per quendam e medio regnicolarum apud dominos commissarios, nescitur
cuius conspirationis sunt incusatae, ideo statutum est, postquam personae
praedictae a regno ad talem tractatum designatae fuere, totiusque regni
praesentiam repraesentarunt, ut talis delator et calumniator, si cognitus
fuerit. a publieis regni diaetis et tractatibus posthac abstineat, prout et
alii omnes, in quos deinceps huiusmodi vitii notam eecidisse fuerit compertum.
De morte reverendissimi piae recordationis episcopi Zagrabiensis
Petri Domitrovieh inquisitio fiat per testimonium capituli Chasmensis et
unum'iudicem nobilium comitatus Varasdiensis, *) quos ne quispiam turbare aut impedire intentet, civitas Varasdieusis eisdem assistentiam ordinare et dare teneatur.
Articuli hactenus uper malefactoribus editi renovantur et domini supremi comites, vicecomites iudices nobilium ac nobiles liberum spanatum
habentes admonentur serio, ut sese articulis hactenus superinde editis per
omnia accomodare et in tales malefactores serio animadvertere teneantur
sub poena in articulis constituta.
. Statutum est etiam, ut civitas regia Montis Graeciae carnifici intra
sua moenia domum gratis ordinet, quam et promisit et se viginti quinque
cubulos vini eidem quotannis daturam sponte obtulit. Salarium ^ eius
.annuale erit florenorum Rhenensium octoginta ex regni contributione
ipsi administrandorum. Civitas an tern praedicta semper de persona tale
pro vid ere tenebitur.
Ad querelam egregii Peti7 Pizachich, qui nimirum furem quendam
iudicialiter condemnatum per relictam Poiatych ex arce Perzewara violenter dimissum esse conqueritur, statutum est, ut egregius Thomas Apailcnich, iudex nobiliuni comitatus Zagrabiensis, admoneat eandem, ut praedictum furem iteruin in locum detentionis, unde ipsum dimisit. reponat
sub poena in decretis sancita, et alioquin si praefato Pizachich alteri
cuipiam dainni aliquid intulerit, id praefata vidua Poiatich solvere teaieatur.
Quoniam egregius Petrus Spolarich se in legatione regni ultra datas
sibi expensas de propriis centum et sexaginta sex florenos hungaricales
^xposuiese dicit, ut eidem centum tantum propter monetae disparitatem
restituantur, statutum est.
Contingere consuevit, ut nonnulli regnicolae non curato salvo conductu dietas regni publicas interturbare, invicem sese verbis inhonestis
.afficere, vituperare et minari, publiceque se ad duellum provocare non
-) Biskup Petar Domitrovi ubijen je 28. jula u opkopima varadinskoga grada.
;Ka/log nije poznat (up. tom F a r i a t i . . sacr. Vr, 431).
438
vereantur, ideo statutum est, ut nullus dominorum aut nobilimn ad publicas regni congregationes armatus sub amissione eorundeni armorum
ingredi praesumat. In violatores autem salvi conductus posthac dbminus
banus iuxta leges patrias animadvertere non intermittat.
Ad supplicationem Ioannis Bereczk, qui haramias regni pro anno
uiillesimo sexcentesimo vigesimo sexto ad menses quatuor panno solvit,
statutum est, ut ex lucro fiorenos Renenses ducentos regno numeret,
reliquum autem haetenus per regnum eidem impositum relaxatur. Quoniam autem exactor se pro anno suprascripto idem lucrum et amplius
ad regni necessitates exposuisse, id sibi ex proxime futura contributione
regni refundet.
*
Quoniam pontes passim per regnum destructi ex incuria habentium telonia non aedificantur, ideo exmittuntur iudices nobilium ad vadiandum, ut in ilorenis duodecim pro singulis pontibus destruetis et
reaedificari neglectis vadiationem ex portionibus negligentiuin posthac
faciant, duabus partibus regno, tertia vero vadiatoribus cedentibus. Quod
si autem iudices nobilium suo functi non fuerint officio, extunc egregii
Ludovicus Bedekovich Varasdiensi et Christophorus Mykulich Zagrabiensi et Crisiensi in comitatibus ipsos iudices nobilium in eadem quantitate })ecuniae. vadiabunt.
Prothocolla congr. II, 255258 kr. zem. arhivu u Zagrebu-
266.
20. jala 1628. LI Zagrebu.

Hrvatski sabor daje vjerodajnicu svojim poslanicima Gasparu
Ivanu Somoggju i Nikoli. Toinpi.
Konjskomu-
Sacratissima caesarea regiaque maiestas.

Fidelitatis et fidelium etc.
Quanta cum diligentia nostra cum restitutioriis Vallachorum dominis terrestribus in confiniis reguorum Sclavoniae et Croatiae degentium, turn alia gravamina et difticultates nostrae ut debito effeetui manciparentur, per nos apud maiestatem vestram sacratissimani et praedecessores suos felicis recordationis sollicitata sint. sacratissima maiestas
vestra clementer meminisse dignetur. Et licet ut tarn restitutio Valla
chorum nobis cum plena iurisdictione fieret, quam alia gravamina et
difficultates nostrae tollerentur, maiestas vestra sacratissima paterne
haetenus sese resolvent commissionemque super eo clementer ordinaverit,
pro qua eiusdem saeratissimae maiestatis vestrae paterna et elementi
pura et gratia eidem debito fidelitatis homagio obstricti sumus, nihilominus tamen ex quo eadem commissio ad ilium quern nos optamus fi-
439
nem deduci nequiverit, maiestati vestrae sacratissimae iterato easdem
difficultates nostras tam in negocio restitutionis Vallachorum. quam aliorum gravaminum effectuandorum medio magnifici domini Caspari Konzki,
maiestatis vestrae sacratissimae consiliarii, reverendi Ioannis Somogi,
archidiaconi de Vaska et canonici ecclesiae Zagrabiensis, et generosi
Nicolai Tmpa, ablegatormn nostrorum, humillime proponere eidemque
maiestati vestrae sacratissimae, ut easdem difficultates nostras et gra
vamina universa tandem iuxta sacrum suum diploma, artieulos superinde
editos et decreta complanare et effectuare clementer dignaretur, supplicare debemus. Quibus ut maiestas vestra sacratissima in omnibus, quae
ex parte nostra fidelium maiestatis vestrae sacratissimae subditorum
proposuerint, fidem indubiam benigne adhibere velit, eandem hurriillime
oramus, Maiestati vestrae etc. Datae Zagrabiae ex publica congregatione
nostra ibidem celebrata 20. iulii 1628.
humillimi fideles servitores ac subditi
status et ordines reguorum maiestatis
vestrae sacratissimae Croatiae et Sclavoniae.
Suvremeni prijepis
et' ordinum.
u kr.
zem. arhivu u Zagrebu;
Acta
statuum
267.
Poslije 20. jula 1628.

Predstavka
hrvatskih
saborskih poslanika kralju Ferdinandu
JI.
Sacratissima caesarea regiaque maiestas, domino domine clementissime.

Fidelitatis ac fidelium obsequiorum nostrorum in gratiam sacratis
simae maiestatis vestrae humillimam subieetionem.
Etsi maiestas vestra sacratissima luculenter satis beuiguam gratiam
suam, quam plane patemam erga fideles suos regnorum Croatiae et Sclavo
niae status et ordines gerit, reddiderit contestatam cum, iisdem regiiis concordi
omnium reguicolarum desiderio illustrissimum doniinum comitem Sigismuudum Erdeodi cum authoritate banali praefecerit, nihilominus tamen cum ob
dilatain lmcusque eiusdem in eodem officio inauguration em plurima eaque gravissima tam ratione rei militaris, quam vero ratione administrationis iurium
incommoda pertlerint, nequiverunt intermittere, quin ad sacram maiestatem vestram medio nostrum supplices accederent, ut posteaquam sacratissima
maiestas vestra eis de bano benigne et secundum desiderata eorum vota
providere dignata sit, dignaretur etiam difficultates, incommoda ac pericnla omnia, quae eos ob non peractam hactenus eiusdem bani iuaugu.Tationem manserunt atque adhuc manent, matnrata eadem inauguratione
440
arcere ab iis, removere et penitus tollere, praeter id enini, quod miles
banalis ob non soluta hactenus stipendia ad operas militares pro salute
patriae navandas non modo solito segnior sit. verum et morem gerere
recuset, quod praesidiorum banalium loca, stationes et speculae necessario praesidio destitutae nihil praeter ruinam redoleant, quod iura ac
eorum administratio hac potissimum tempestate ibi necessaria sileant
quodque reuiedia iuris obtineri inibi nunc nequeant,. cum evidenti
gravi indigenarum atque incolarum omnium incommodo ; evenit etiam,
ut egregius quoque Thomas Mikulich ex non peracta installatioue doniini bani contra euudem ratione officii vicebanalis sese erigeudi occasionem sumpserit. In quo quidem negotio cum universi regnicolae partes
illustrissimi doinini bani et quidem veluti capitis sui et personam ibi
niaiestatis vestrae prae se ferentis tuendas atque conservandas merito susceperint, pari ac uniformi consensu recognoscentes hane circa officium
vicebanale ratione constitutionis ac amotionis authoritatem omnes
ordine dominos banos a saeculo et ultra illibatam semper retinuisse.
Intelligamus autem praedictuni Thomam Mikulich a sacratissima maiestate vestra decretum ac mandata obtinuisse. quibus fretus nitatur in
praedictuni vicebanale officium ac in integram eiusdem adininistrationem
sese immittere in expressam authoritatis banalis diminutionem, sed et
praeter comnmnem omnium regnicolarum sensum. Ob id. sacratissimae
inaiestati vestrae nomine eorundem statuum humillime supplicamus,
dignetur sacratissima luaiestas vestra tuni aequitatis, quam iidem regni
colae ac dominus banus prae se feruiit intuitu, turn vero eorum. quae tam
ipsi regnicolae, quain vero tota Erdeodiana familia maiestati vestrae
sacratissimae et augustissimae domui Austriacae iideliter et industrie aliquando impenderuiit ob respeetum clementer medio decreti aut mandati
sui annuere, ut quoad praedicti domini bani inauguratio de more et
voto regnicolarum peragatur, ab omni omnino administration officii vi
cebanalis meinoratus Thomas Mikulich abstineat. Futurum enim est. ut
sic tain autlioritati banali, quam per eiusmodi privatam inferiornim et
temporaneorum magistratuum insinuationem et praetensionem labefactari
atque convelli dedecet, consulatur. quam vero humillimis atque instantissimie regnicolarum precibus anres faventes ac benigue praebeantur, eontroversia emum haec omnis debito ac optato postmoduin fine posthabitis
strepibus coneludatur. Nam et alioquin cum regnicolae defensionem do
mini bani ac uuthoritas banalis eommuni hoc in negotio nomine susceperint, confidimus, sacram inaiestateni ve3tram plus aequissimae communitatis totius postulationi, quam privatne alicuius^ praetensioni delaturam.
Caeterum cum confinia etiam banalia nonnisi sacratissimae ma
iestatis vestrae dementi ope, auxilio ac subsidio refici, restitui ac extrui
possint, prouti etiain emerita militiae banalis stipendia nullam praeter
sacratissimae maiestatis vestrae impensas spem habeant, supplicant
humillime sacratissimae maiestati vestrae praedicti status et ordines,
dignetur maiestas vestra sacratissima pro salute non modo eorum rernorum. verum etiam vicinarum aliarum sacratissimae maiestatis ve-
441
strae provinciarum labantibus illis eonfiniis tam restaurationis, quam
solutionis remedio opportune ac elementer snbvenire.
Et, maiestas vestra sacratissima, cum ratione restitutionis quo que
Vallachorum, qui in regnis Croatiae et Sclavoniae consederunt, commissionem nuper benigne dignata fuerit instituere, domini vero commissarii iuxta expressam sacratissimae maiestatis vestrae voluntatem ac
dispositionem in decretis, articulis diaetalibus et sacro suo diplomate
comprehensam praedictam praedictorum Vallachorum restitutionem peragere nequaquam voluerint, regnicolae autem nonnisi iuxta praescripta
publicarum constitutionum et praedictam sacratissimae maiestatis vestrae
benignam voluntatem restitutionem eandem acceptare potuerint possintque etianmum, in eo etiam sacratissimae maiestati vestrae humillime
supplicant iidem status, quod postequam_ in negocio illo nihil supersit
aliud, quam ut Vallachi per regnicolas iuxta clarum ac pium publicarum
sanctionum tenorem apprehendantur et possideautur, maiestas vestra sa
cratissima dignetur benigne in eo quoque annuere, ut regnicolae domi
nium eorumdem Vallachorum iuxta praemissa apprehendant ipsi; pollicentur autem regnicolae, se apprehension em illam citra tiimultum aut strepitum, damnum aut praesens futurumve aliquod periculum
peracturos.
Avitam autem officii aut dignitatis banalis anthoritatem atque iurisdictionem plenariam, uti et reliquorum dictorum regnorum gravaminuni maiestati vestrae sacratissimae nomine eorimdern regnorum iam
antea satis et saepe declaratorum complanationem, sperant iidem status
et ordines maiestatem vestram sacratissimam debitum ac optatum ad
eflectum primo quoque tempore clementer deducturam. A sacratissima
maiestate vestra benignam ad praemissa resolutionem expectantes precainur maiestati vestrae sacratissimae vitam, victoriam, felicitatem.
humillimi servi
nuiieii regnorum Croatiae
et Selavoniae.
Suvremeni prijepis . ^. zem. arkivu; Acta
particularia
fasc. 445.
Spolja : Ad sacratissimam caesaream atque regiani maiestatem humillima supplicatio nuntiorum regnorum Croatiae et Selavoniae.
268.

Kralj Ferdinand II. palatinu Nikoli Esterhzyju raspri izmedju
grofa Zigmunda Erddyja i banovca Tome Mikulia.
Ferdinandus etc.
Spectabilis ac magnifiee fidelis nobis sincere dilecte.
bana
442
Tarn ex iis, quae fidelis noster egregius Thomas Mikulich de Brokunocz vieebanus per supplicem libellum et annexa scripta repraesentavit, tam etiam ex uteris fidelitatis vestrae ad nos ea de re datis cum
displicentia intelleximus, controversias eiusmodi et oppositiones adinvicem
cum fideli nostro spectabili ac magnifico comite Sigismundo Erdeody
de Moniorokerek per maiestatem iiostram nominato bano. vigore, quod
quidem factum cum non solum mali exempli et etiam reipublicae et
publico regni interesse praeiudicium adferre potest, sed etiam ex discrepantia et non existentibus personis talibus, quibus et iuris iustitiaeque
administratio incumberet vel vero officio non fungentibus et iniuriis
mutuo inferendis et facinoribus, quae ex intermissa debita animadversione et castigatione cum communi pernicie incrementa sumere assolent,
licentiosius quaeque enormia perpetrandi occasio ct commoditas panditur,
nuda et laesa divina bonitas et supremi magistratus neglectus merito in
vindictam et poenam provocatur infligendam. Cum itaque officii et nraneris nostri regii rationem a nobis id efflagitare agnoscamus, talibus
inconvenientiis et exorbitantiis tempestive et oportunis mediis obviandum
esse, id nimirum iuxta . . . . opinionemque vestram negotium plenioris
consilii nostri Hungarici deliberaturi primo quoque tempore habendi
subiiciatur, clementer assentimur. Id benigne ordinandum esse duximus
constituentes (ne videlicet interim iustitiae administrandae usitatus
eursus intermittatur et laesae. iniuriatae -damnificataeque partes lentorum et iniuriantium libidini obnoxii permaneant) ([uatenus dictus Thomas Mikulich in officio vieebanatus integra cum iurisdictione et plena cum facultate persistat illudque sic administret. ut^
functioni eiusmodi muneris et officii exigentiae absque inipedimento
cuiuspiam satisfacere possit et debeat. Q,uocirca si aliquatenus tidelitatis
vestrae quoque assistentia opus haberet. ut eidem ea in parte non desitia, benigne vos hortamur, intellecturi estis anteni ex annexis paribus
benignarum nostrarum ad eundem comitem dataruni, qualitor et ad
concordiam reducendam cl-ementer commoneamus et ut ob privatas discrepantias publico regni statui incommodare nolit, id ipsum, ut iidelitas
vestra ex lnandato et admonitione nostra ut faciat, clementer volumus.
Ac vobis in reliquo etc. Datum in eivitate nostra Vienna die 2 mensis
augusti anno domini 1628.
A tergo: Paria literarum ad comitem palatinum datarum.
Suvremeni prijepis u kr. ugar.
publico, fasc. 20 nr. 72.
arkivu u Budimpeti;
Ada
269.
i. augusta 1628. Beu.

Kralj Ferdinand II. nalae banovcu Tomi Mikuliu
Brukonovakomu,
da se okani svadja i zadjevica s banom Zigmundom grofom
Erdodyjem.
S a c r a ti s s i m a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s e t
d o m i n i d o m i n i n o s t r i c l e m e n t i s s i i m i n o m i n e e g r e - g i . .
443
T h o m a e M i k u l i c h d e B r o k u n o w e z, r e g n i S c l a v o n i a e v i
c e b a n c o m i t a t u u m Z a g r a b i n s i. s e C r i s i e n s i s om i t i , p r a e s e n t i b u s si g n i H c a n d um.
Praefatam suam maiestatem tam ex demissa supplicique expositione eiusdem, quam etiam aliorum nonnullorum fidelium suorum informatione non sine displicentia intellexisse, inter ipsummet et spectabilem
ac magniiicum comitem Sigismundum Erdeodi de Moniorokerek, perpetuum Montis Claudii et comitatus Varasdiensis supremum comitem,
sacrae caesareae regiaeque maiestatis consiliarium [et regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae banum], superioribus temporibus differentiae
et controversias obortas ruisse, unde non solum discrepationi eiusmodi
scandala privata et indebiti processus ac facta consecuta" sunt, verum
etiam ex intermissa .pro requisito officii et magistratus vicebanalis iurium eonsueta administratione etiam publicae rei incommodatur ac per
hoc occasio et ansa praebetur et regnicolis sibi invicem iniurias et danma
inferendi. et etiam ob intermissam iuxta leges et statuta in sontes ae
eulpabiles animadversionem mutuo sese licentiosius prosequi et infestare.
Quae omnia cum non solum, uti praemittitur, inter privatas personas.
simultates et alias inconvenientias fomentant, verum etiam status rei
publicae convellitur et facile, nisi tempestive remedium fiat negotio, in
maiorem ac maiorem perniciem ac graviorem regni iacturam prolapsus^
generari potest. E t quidem huiusmodi impertinentiis sua maiestas sacratissima obviare Arolens, necessaria mandata tam ad spectabilem ac mag
niiicum regni Hungariae comitem palatinurn dare et simul praelibato
bano per speciales mandati Hteras eonmiittere dignata est, quatenus nequaquam obstare valentibus talibus privatis discrepantiis ac inaequalitate status publicus rite et pro requisito eousuetudineque vetusta ac
hactenus semper u si tata prosequatur: mandare proinde benigne et firm iter
ipsis vicebano, ut non obstare valeute quavis tandem aversione ant discrepantia, quae quomodolibet im'icem *iguissent, ad benignam usque
suae maiestatis resolutionem ulteriore.m sese domum conferre debeat
suoque ministerio officiorum sibi incumbentium munia pro requisito ma 7
gistratus illius vicebanalis peragat et administret, et medio tempore,
quo suae maiestatis, "uti praemissum est, resolutione ac ordinatione secuta nihilominus iuris et iustitiae administratio pro publico regnicolarum
beneficio more consueto decurrat et observetur. Qua in re benignae
suae maiestatis voluntati et omnimode ordiuationi ac mandato debite
satisfiat, de caetero ipsi vicebano gratia et dementia sua benigne propensa manet.
Viennae 4. augusti 1628.
Koncept kr. ugar.
zem- arhivu u Budimpeti;
Concept,
exped.
444
270.
26. augusta 1628. U Enzersdorfu (kraj Bea).

Kralj Ferdinand II. poruuje hrvatskomu saboruy da e se njegove molbe,
Mo ih je podastro putem svojih izaslanika, rijeiti u kraljevskom ugarskom
vijeu, koje e se sastati u Beu 1. septembra.
S a c r a t i s s i ina e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s e t d o mini d miu i n st i 1em e n t i s si m i nomine m a g n i f i
Caspari Konzky, praefatae suae maiestatis consiliario.
lion o r a b i l i i t e m l o a n n i S o m o g y , c a n o n i c Z a g r a b i e n s i e t
e g r e g i N i 1 m p a, s t a t u t u u m e t o r d i n i i m r e g n r u
C r o a t i ae e t S c l a v o n i a e ad d i c t a m su a m m a i e s t a t e m able
g a t e s n u n c i i s , p r a e s e n t i b u s s i g n i fi e a n d u m .
E a quae nomine principalium suorum per demissimi supplieem libellum et etiam viva voce repraesentarunt, benigne et sufficienter intellexisse. quibus quidem in negotiis clemens suae maiestatis declaratio
talis est:
Quoniam nimirum aliorum quoque regna et ditiones suas coneernentiuin negotiorum consultandorum et boni status publici ergo consi
lium suum Hungaricum plenum ad diem vigesimum primum proxime
sequentis mensis septembris hue Viennam evocaverit, ipsuin autem comitem Sigismundum Erdeody utpote consiliarium una adesse voluerit,
ad tempus illud puncta quoque propositi distulisse, quo adveniente sua
maiestas curam habere dignabitur, uti pro conditions et qualitate declaratorum negotiorum ea, quae requisita neeessariaque videbuntur, pro voto
et satisfactione tidelium statuum et ordinum clementer sese resolvat. Qua
benigna suae maiestatis volu ritate et declaratioue sic iutellecta praefati
nuncii sese accomodare et ulterius negotia sua disponere scient. Quibus
in reliquo etc.
Per sacram caesaream regiamque maiestatem in
castro Enzerstortf' die 26 mensis augusti anno
domini lt)28.
Koncept kr.
nr. 638 an. 1628.
ugar. zem.
arkivu u Budimpeti;
Concept, exped-
271.

Kralj Ferdinand II. imenuje svojim komisarima
grofa Zigmunda Erdodi/ja biskupa zagrebakoga
baruna Petra Battkaya.
Ferdinandus etc.
kod instalacije bana

Franju Ergeljskoga i
<
lustallationem in ofl'icium et dignitatem banale in t'idelis nostri
spectabilis ac magnifici comitis Sigismimdi Erdeody de Moniorokerek,
Montis Claudii et comitatus Varasdiensis perpetiti comitis ac cainerarii
et consiliarii nostrij pro bono publico quamprimum peragi facere decernentes, eam proviiiciam tibi et fideli uostro magniiico Petro Rattkay de
Nagy Tabor deferendam duximus, fidelitatem tuam clementer hortantes,
tibi harum serie firmiter committimus et mandamus, quatenus acceptis
praesentibus habita mutua intelligentia cum praefato Petro Rattkay
(ad quern etiam hoc nomine scripsimus singillatim) primo quoque tem
pore statibus et ordinibus istius regni nostri Sclavoniae generalom conventum promulgare in eoque praefatum comitem Sigismundum Erdeody
banum nostrum, recepto ab eodem debitae fidelitatis solito iuramento et
servatis in talibus de more servandis consuetudinibus in oi'ficium suum
banale rite investire et installare velitis et debeatis, vel in absentia
unius aut valetudinis discommoditate praepediti alter vêstrum velit ac
debeat, exoluturus in eo benignam et seriam voluntatem nostram. Cm
de reliquo etc. Datum in civitate nostra Vienna Austriae die 27. mensis
septembris anno dom ini 1628, regnorum etc.
Episcopo
Zagrabiensi.
In simili Petro quoque

Koncept u kr. ugar.
Rattkay.
zem. arhivu u Budimpeti;
Concept,
exped.
Spolja: Pro domino R a t t k a y : earn proviuciam fideli' uostro reverendo Francisco Ergelio electo episcopo Zagrabiensi et consiliario nostro
ac etiam tibi deferendam duximus.
Episcopo
Zagrabiensi.
272.

Odgovor kralja Ferdinanda II. hrvatskim saborskim poslanicima
Konjskomu, Ivanu Somogyju i Nikoli Tompi.
Gaparu
S a c r a t i s s i m a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s e t dom i n i d o m i ni n o s t r i c l e m e n t i s s i m i n o m i n e m a g n i f i c o Cas p a r i K o n s k y d e K o n s c h i n a , s a c r a t i s s i m a e c a e s a r e a e re
g i a e q u e m a i e s t a t i s c o n s i l i a r i o , h o n o r a b i l i I o a n n i Som o g y , c a n o n i c o e c c l e s i a e Z a g r a b i e n s i s et N i c o l a T o m pa,
r e g n o r u m C r o a t i a e et S c l a v o n i a e a d p r a e f a t u m su am
inaiestatem ablegatis
nunciis,
praesentibus
signific a n d u m.
446
Benigne suam maiestatem recordari eorum, quae super ioribus temporibus nomine et in persona statuum et ordinuni praefatorum regnorum
proposita fueraut eaque ad conventum consilii Hungarici clementer distulerat, quibus quidem iam praesentibus et super propositi punctis votis
et opinionibus ipsorum hal)itis ac intelleetis benigne sese deelarare et
resolvere dignata est.
Installatio quidem bani ut e^peditis requisites et necessariis pro
iustallatione quantocius peragatur, iam ordinasse eommissariosque, (jui
installation em peragant, norninasse et ut execution i man dent, commisisse.
Ratione differentiae, quae inter ipsum banimi et vicebanuui oborta
fuerat, suam maiestatem etiamnum in eo esse et inhaorere priori suae
declaration!, ut ipse vicebanus officio vieebanatus perfungatur in eoque
persistat tantisper, dum futuri bani iam denominati installatio peragatur,
quando nimiruin officialium mutatio fieri eonsuevit, ubi integrum erit
vel variare officiales aut vero confirmare.
Ratione restaurationis contmiorum banalium et stipendiorum pro
militibus banalibus exolutionis utriusque negotii benignam curam habituram esse suam maiestatem ordinationesque debitas omnino suscepturam
esse, ut et confiniorum per commissarios primo quoque et oportuno
tempore perlustratione facta etiam restaurationis idonea media sucipiautur. Prout et stipendiorum statu solutionis benignam curam habitura
est, id quod forte hactcnus iniuria temporum et aliis ex impedimentis
fieri minus commode poterat. Haeeque negotia tanquam bellicae expeditionis ad consilium bellicum directum esse.
In negotio Valachorilm ne cuiuspiam iuribus derogetur, tain vide
licet sacrae coronae et fisci regii, tjuam etiam particularium personarum
ius dominii terrestris praetendentium, non esse alium inodum, quam ut
eo modo, utpote securiori procedatur, nempe ut coram iudieibus regni
ordinariis tempore futurorum iudiciorum octavalium praetendentes iura
sua proferant, quibus revisi.s et pro legitimes et \agorosis compertis,
auditis etiam iurilms et rationibus interesse fisci per directorein causarum regalium proponendis, ut regnieolae debitant contentationem et
satisfaetionem liabeant, sua maiestat clementer factura est. Q,uorum <pîdem Valachorum elientelam et directionem sua maiestas sibimet reservando gubcrnationem quoque ipsorum uni lidelium suoruni pro beneplacito concreditura et commissura est.
Ratione avitae banalis authoritatis restitutionis, quantum quidem
temporis moderni ratio et status regni patitur, pro bono regni et regnicolarum sua maiestas sese clementer resolutura est.
Tandem quo ad gravaminum complanationem pariter dum sua ma
iestas vel generatim a regnicoli^ aut etiam peculiariter a privatis requisita fuerit, pro conditione gravamiuis cuiuslibet clementer provisura est,
ut tarn ab iniuriis, quam etiam damnis et nocumentis vindicentur.
Atque haec erant, quae praeliljata sua maiestas per praefatos nun-
447
cios principalibus ipsoruni repraesentanda esse voluit, quibus etiam in
reliquo gratia et dementia sua benigne propensa manet.
Per sacram caesareain regiamque maiestatem
Viennao die 27. mensis septembris anno domini 1628.
Suvremeni prijepis u arhivu kaptola zagrebakoga;
_fasc. 83 nr. 6. Deposit ii kr. zem. arkivu u Zagrebu.
Acta
antigua
273,
23. i 24. oktobra 1628. U Zagrebu.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
n 1 u s i n e s o m i n o r u m s t a t u u ni e t r d i n u m g n o r u m D a l m a t i a e , C r o a t i a e et S c l a v o n i a e in g e n e r a l i
i p s o r u m c o n g r e g a t io n e ex i n d i c t o re v e r e n di s s i m i o
ni in i F r a n c i s c i E r g h e l i i e p i s c o p i Z a g r a b i e n s i s e t c . e t
m a g n i f i c i d o m i n i P e t r i R a t k a y de N a g T h a b o r , s a c r a
tissimae caesareae regiaeque maiestatis commissarior u m , in l i b e r a r e g i a e i v i l a t e M o n t i s G r r a e c i a e v i g e s i m a
t e r t i a et v i g e s i m a q u a r t a d i e b u s m e n s i s o c t b r i s i n a n n o
do m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o v i g e s i m o octavo celebrata, faetae.
Praefata die vigesima tertia mensis octobris illustrissimus doininus
comes Sigisniundus Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudii et comit^tus Varasdiensis comes perpetuus, sacratissimae caesareae regiaeque
maiestatis cubicularius et consiliarius ac regnorum Dalmatiae, Croatiae
et Sclavoniae banus, necnon confiniorum Colapianorum praedicti regiii
Sclavoniae generalis capitaneus, in officium bauale cum debita solennitate, clenodiis et requisitis banalibus est installatus.
Tandem . antelata die vigesima quarta praedicti mensis octobris
eadem illustrissimo domino bano pro vicebanali officio inagnificum dominum Casparem Konzky, praedictae itidem sacratissimae caesareae et
regiae maiestatis consiliarium, proponente, domini regnicolae vicebanum
non e medio magnatum, sed ex ordine nobiliuin innuente privilegio
superinde liabito constitui debere pro primo responderant. Nihilominus
eundem dominum Caspareni Konzky pro vicebano (accepto ab eadem
iuramento solito) acceptarunt, ea sub cautela, ut praedictis privilegiis
super officio vicebani habitis haec constitutio magnatis in vicebanum
nihil unquam derogare aut praeiudicare possit.
Proponente similiter eadem domino bano pro officio viceprothonotariatus regni egregios Petrum Spolarich, Petrum Znyka, Christophorum
448
Mikulich et Gregoriiun Jagatieh, domini regnicolae collatis suffragiis
et votis calculatis praedictum Petrom Znyka in viceprothonotariuin regni
(aecepto similiter ab ipso iurainento solito) elegerunt et constituerunt.
His modo praemisso peractis per ablegatus ad sacratissiniam caesareani regiamque maiestatem reverendum videlicet Ioannem Somogy,
archidiacomuu do Vaska et cauonicum Zagrabiensem, praefatum domiimm vicebanum et generosum dominum Nicolaum Tompa de Horzova
facta est peractae legationis ipsorum relatio.
Post liaec conclusum est, ut iisdem dominis ablegatis expensae
per exaetorem dicae praedicto videlicet domino vicebano aurei decern et
talleri viginti quinque, dominis vero Somogy et Tompa illi flore ni
hungaricales centum, quos ab ogregio Petro Znyka pro expensis lega
tionis mutuos acceperant, refundantur.
In negotio Vallaehorum reverendus dominus Beuedietus Vinkovich,
praepositus maior et canonious Zagrabiensis, in expensis reverendissimi
domini episcopi Zagrabiensis et egregius Sigismundus Domianich in
expensis regni (cui floreni hungaricales quinquanginta per egregimn
Georgium Petrichevyeh in sortem contributionis t'uturae a bonis suis
anticipative numerandi sunt) ordinati ad octavas Ppsonienses.
Contributio taxae a singulis fumis per florenos hungaricales quinque est indicta, cuius persolutionis primus terminus festum Purificationis
gloriosae Virginis Mariae, alter vero festum saneti Georgii anni millesimi sexcentesimi vigesimi non proxime venturi eonstituitur. Notariales
vero pro hac vice ob angustiam temporis non exigentur.
Ut intra regnorum istorum ambitum moneta tarn Viennensis, qiiam
vetus bona ( promiscue etiam pro taxa haramiali aceeptetur,
statutuin est.
Pro Petrinia laboratores gratuitos domini regnicolae suppeditabunt,
ubi et in quantum eis primo vere commodum fuerit, sic et pro Caproncza.
Nunc autem pro Petrinia ad convehendos asseres ex processu iudicis
nobilium Vagich, ex bonis Selin, Zizek, Nowgrad et Dusicza currus
triginta pro decern continuis diebus ordinantur.
Ut Matthias Racz, egregii quondam Ioannis Petrichevich gener,
quia ab egregio Paulo Gyongiosy non modo non expleto iuxta conventionem servitii intervallo, verum etiam gravibus praefato domino suo
illatis damnis ac rebus eiusdem secum ablatis profugisset, atque ab id
intra ambitum liorum regnorum latitare, ab omnibus ac ubique intra
istorum regnorum ambitum capi libere atque magistratibus consignari
queat ac debeat, veluti per regnicolas publice in hac congregatione proscriptus, statutum est.
Statutum est etiam, ut haeretici nulli unquam in hoc regnum recipi queant aut in eo sedes figere, bona vel domos emendo, unde et
emptio talis eis vetita sit.
Ut nobiles armalistae, quorum videlicet bona non dicantur, Usque
ad festum Nativitatis domini proxime venturum, quilibet coram vicecomite illo, in cuius processu comoratur, literas suas armales producere
449
teneantur et aureum unum singuli in subsidium exsolutionis haramiarum
eidem vicecomiti consignare, alioquin nisi produxerint et, uti praemissum
est, singuli singulos aureos consignaverint, non liceat eis imposterum
uteris eiusmodi armalibus in regnis istis quavis occasione uti. Similiter
et ecclesiarum praediales, quorum bona non dicantur, per, vicarios temporales numerentur et aureus a singulis in usum praemissum exigatur
et exactori ssignetur. Huic conclusioni reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis (quoad praediales) personaliter suo ac successorum
suorum nomine solenniter protestando contradixit. Similiter et ablegati
capituli Zagrabiensis, videlicet Ioannes Somogy et Iacobus Capronczay,
eiusdem capituli et ecclesiae Zagrabiensis nomine sunt protestati et contradixerunt.
Pro patribus Societatis Jesu collegii Zagrabiensis in subsidium erigendarum scholarum imposita est contributio a fumo per denarios vigiuti,
ita ut haec contributio non a colonis, sed a dominis illorum ex propriis
eorum bursis numeranda exigatur. A qua quidem pensione nullus omnino
censeatur esse immunis, prout nec officiales regni, vel nobiles unius
sessionis aut armalistae.
Restantiae curruum pro patribus Capucinis per iudices nobilium

administrentur.
Scribendum est nomine regni ad provinciales Styriae contra Tatempek ratione exactionum a nobilibus in nundinis Zvete Gore fieri solitarum ac aliarum iniuriarum eisdem nobilibus in praedictis nundinis
illatarum.
Generoso Tompa commendatoriae in genere ad suam maiestatem et consiliarios dari debere committuntur. Similiter et pro egregio
Ioanne Voykovich ad suam maiestatem in genere dandae commendatitiae.
De molendino per Ivanicensem capitaneum erecto conclusum est,
ut idem capitaneus super destructione eiusmodi molendini requiratur.
Q,ui si illud requisitus non destruxerit, extunc per regnicolas destruatur,
ex quo in damnum non mediocre et praeiudicium dominorum regnicolarum sit erectum.
Lecta per Petrum Znika,
Prothocolla congr. 259260 kr. zem. arkivu u Zagrebu.
274.

Prepot zagrebaki Benedikt Vinkovi izdaje namiru za primljeni
troak u Be, kao saborski poslanik.
putni
Ego Benedictus Vinkowich, praepositus maior ecclesiae Zagra

biensis, praesentium per vigorem fateor, quod ego ab egregio domino
450
Petro Znika, viceprothonotario et exactore regni Sclavoniae, florenos
ducentos ex taxa regnicolaruin ordinaria acceperim, ex quibus imam
partem, florenos videlicet octoginta, ipsi domini regnicolae in supplementum et restitutionem expensarum mearum occasione legationis ad
suam maiestatem caesaream in negotio eorundem regnicolarum anno
proxime praeterito 1627 factae, residuos vero florenos centum viginti
pro alia legatione anno praesenti 1628 ad octavalia iudicia ad dominum
palatinum et reliquos ordinarios iudices in negotio regnicolaruin suscepta deputatos et ordinatos, perceperim. Super quorum ducentorum
florenorum plenuria perceptione eundem praedictum dominum exactorem
quietum et absolutum praesenti chyrographo sub propriis emanato
reddo. Zagrabiae prima novembris anno domini 1628.
Idem Benedictus Vinkowich,
praepositus Zagrabiensis.
demije u Zagrebu.
peatom u arhivu Jugoslavenske aka
27S.
(1628).
Hrvatski
stalei iznose razloge, s kojih dre, da Srbi (Vlasi)

budu predani njihovoj
jurisdikciji.
treba da
R a t i o n es, q u a e V a l a c h o s r e g n i c o l i s
restituendos
evincunt.
P r i m a . Quod Valachi in territorio regnicolarum resideant.
2. Quodsi capitaneis licuit hactenus uberes fructus ex Valachis
percipere, qui nihil omnino in Valachos aut territorium, quod Valachi
incolunt, iuris obtinent, aequissimum est, ut regnicolae quoque veluti
legitimi fundi illius domini utilitatem ac proventus ex fundo proprio
percipiant imposterum.
3. Regnicolae fuerunt, qui Valachos eduxerunt et in locis illis locaverunt, nam cum iuxta normam legum patriarum banus in regnis illis
tarn in re militari, quam alias primatum prae caeteris obtineat, quis
inficiabitur eductionem illam Valachorum merito eius temporis bano ,ac
regnicolis attribui, veluti quibus et lex ratione primatus suffragabatur
et quorum copiae caeteris in expeditione ilia maiores erant.
4. Etiamsi fuissent Valachi per externos educti, quia tamen locati
sunt in territorio regnicolarum; qui in alieno aedificavit non sibi aedificavit."
5. Quod cum ex nonnulis praediis, terris ac pagis, inter Valacho
rum domicilia nunc habitis, ante adventum quoque Valachorum regnicolae
utilitates percepissent, fuissent etiam ex reliquis percepturi locatis inibi
nostratibus, si Valachi eo non migrassent; igitur aequissimum est, ut
illud commodi a Valachis quoque habeant.
451
6. Si territorium illud regnicolis nunc negetur, et avitum et multo
sanguine partum, quis unquam imposterum esse poterit alicui animus
avita bona recuperandi ac a tyrannide Turcica vindicandi terram christicolis debitam, si recuperatis cruore fuso et ibi alias etiam debitis
bonis eum privari ac alienigenam potiri opporteat.
7. Valachos regnicolis tradi oportet, quia toties promissi sunt, ut
p a t e t diversis regiis decretis. .
8. Quia etiam per statuta publica assensu regum firmata iussi
unt saepius restitui.
9. Quia diploma et verbum regium eos regnicolis tradi volunt, quod
et sacrosanctum est, et tandem eliberari debet. Secus autem nequit
eliberari, quam si Valachi regnicolis subiiciantur, ita uti petuntur et
promissi sunt.
,
10. Qui Turcico iugo praemuntur, dominis quoque terrestribus ipsis
Turcis annuentibus parere coguntur. Valachi autem quasi in sinu nostro,
u t nostra bona nobis invitis nullo iure ast etiam nobis iniurii(?) possideant.
11. Cum inter Valachos plures eommorentur nostrae nationis ho
mines, quam sint ipsi Valachi, et ii antehac regnicolis fuerint parere
moliti, sed nunc cum maxima regnicolarum iniuria per capitaneos sub
communi Valachorum nomine possideantur, uti illos a legitima regnico
larum iurisdictione avellere fuit iniquum, ita aequum erit hos una cum
illis eidem regnicollarum iurisdictioni advertere ac subdere.
12. Plurimas etiam atque plane amplius intolerabiles iniurias, quibus capitanei regnicolas per Valachos et occasione Valachorum afficere
consueverunt, tollere per huiusmodi resignationem erit consultissimum
ad avertenda, quae isthinc oriri possent, pericula. An autem non sint
iniuriae hae et an tolerabiles sint ? Quod in confiniis nobiles personae
aeque ac ignobiles vel plebei in carceres coniiciantur, quod verberibus
diris excipiantur et vituperiis turpissimis, quod vulneribus afficiantur,
quod in itineribus publicis spolientur et mulctentur, quod pagi integri
ac alia regnicolarum territoria in dies occupentur, quod ii, quia antea,
regnicolis paruerunt, parere nunc prohibeatur, quod integri pagi nobilium unius sessionis inibi constituti cogantur cum Valachis subesse capitaneis, quod iudices nobilium ad pagos et nobiles huiusmodi iuxta
officii sui exigentiam accedere non permittantur, quod viceiudex nobi
lium sit palam et turpiter fustigatus, quod in nobilium foenilibus sint
quotannis pascere soliti, ita ut falcari ea foenilia pro usu eorum nobi
lium nunquam queant ac etiam quod in illis ipsis nobilium foenilibus,
si propria eorundem nobilium iumenta deprehendantur, soleant intercipi
et non secus dimitti aut restitui, quam extortis prius muneribus aut
mulctis, denique quod regnicolarum bona ac villae direptae, aedes ibi
dirutae aut igne absumptae, subditi vero caesi sint non semel etc. Hae
autem omnes iniuriae cessabunt, si Valachi regnicolis paruerint.
13. Confinia quoque ilia securiora sunt futura, si Valachi aut alii
in territorio illo regnicolarum . . . . . .1)
) Nastavak fali, otprilike 4 strane.
452
Interim eum quoque timrem iis incusserunt praefecti, quod si
regnicolis paruerint, nulla imposterum officia aut stipendia sint in praesidiis habituri, sed timor hie vanissimus est, nam stipendia et munia
ea eiusmodi sunt, ut necessario per nostrates aut Valachos sint tenenda
atque obeunda, non autem per externos cum propter ipsa munia, turn
propter disparitatem stipendiorum.
Suvremeni prijepis
particularia fasc. 445.
. .
ugar.
arhivu u Budimpeti;
Actot
276.
19. decembra 1628. U Pounu.

Palatin grof Nikola Eszterhzy javlja, da je vrhovni oktavalni sud, koji
se sastao 25. oktobra u Pounu, a onda vrhovni kraljevski sud, koji se
sastao 21. novembra u Pounu, dosudio one posjede u krievackoj
upaniji, to ih sada nastavaju Srbi (Vlasi), staroj vlasteli.
Nos comes Nicolaus Esterhasi de Galanta perpetuus de Frakno,
regni Hungariae palatinus et iudex Cumanorum, comitatuum Soproniensis,.
Zoliensis et Beregh supremus comes sacratissimi principis et
domini domini Ferdinandi secundi dei gratia electi Romanorum imperatoris semper augusti et Germaniae, Hungariae, Bhemiae, Dalmatiae,
Croatiae, Sclavoniae etc. regis intimus consiliarius et per Hungarian*
locumtenens, memoriae commendamus tenore praesentium significantes
quibus expedit universis, quod postea quam praetitulata sacratissima
imperatoria regiaque maiestas, dominus noster clementissimus, assiduis
et devotis fidelium suorum dominorum statuum et ordinum praedictorum
regnorum Hungariae, Croatiae et Sclavoniae supplicationibus, tarn suae
maiestati, quam sacratissimis olim dominis imperatoribus et regibus.
praedecessoribus suis foelicis -reminiscentiae, humillime porrectis, clementer inclinata, de et super statu et conditione Valachorum illorum. qui
in territoriis diversorum dominorum, praelatorum, baronum et nobilium
in dicto regno Sclavoniae, in comitatu Crisiensi, adiacentibus consedisse, sibique residentias f'ixisse, dignoscantur in earn se benigne resolvere
dignata est sententiam, ut ii, qui eiusmodi territoria per dictoe Valachos
occupata et exculta ad se pertinere praetendunt, sub praesenti termino
2i. okt. generalium iudiciorum octavalium, octava die festi beati Lucae Evangelistae proxim praeteriti per suam maiestatem hue Posonium indicto,
literas et literalia instrumenta, privilegiaque et documenta, factum eorundem territoriorum tangentem et concernentem, proprietatemque et domi
nium illorum ad se pertinere docentia et comprobantia, coram nobis ac
nonnullis dominis praelatis et baronibus, suae maiestatis consiliariis, iudicibus, item regni ordinariis magistrisque prothonotariis, et regni nobilibus. sedis iudiciariae suae maiestatis iuratis assessoribus, una nobiscum
453
hie futuris producere debeant, nosque iis visis et examinatis de et super
adiudicatione eorundem territoriorum, statuque et conditione dictorum
Valachorum finalem possimus ferre et faeere deliberationem, determinar
tionem et sententiam. Tandem feria tertia proxima post festum beatae si. nov
Elizabethae, quae incidit in vigesimum primum diem recens evoluti mensis
novembris nobis una cum praenotatis dominis praelatis et baronibus, iudicibus
item regni ordinariis magistrisque prothonotariis et iuris assessoribus in
revisionibus et discussionibus causarum extraordinariarum pro tribunali
sedentibus et constitutis. admodum reverendus dominis Benedictus Vinkovich, iuris utriusque doctor, sacrae theologiae licentiatus, praepositus
maior et canonicus ecclesiae Zagrabiensis, nee non reverendissimi ordinarii eiusdem ecclesiae Zagrabiensis in spiritualibus vicarius, et cau
sarum auditor generalis, et egregius Sigismundus D.omianich, praedictorum regnorum Croatiae et Sclavoniae nuncii, cum sufficientibus dominis
statuum et ordinum eorumque regnorum litteris credentionalibus nostram personaliter venientes in praesentiam, post copiosam literarum
et literalium instrumentorum, privilegiorumque et variorum documen
toruni, antiquorum nempe ac ob eiusmodi antiquitatem venerandorum,
omnique suspicione carentium, regestorum et urbariorum productionem,
'postularunt a nobis debita cum instantia, ut nos iisdem visis et perlustratis, de et super eorundem territoriorum iis, ad quos de iure
pertinent, restitutione, ipsique regno Sclavoniae redintegration e, iurisdictioneque sacrae huius regni Hungariae coronae subiectione, adeoque
ipsorum etiam Valachorum tam in civilibus quam militaribus rebus
futura condicione et statu providere vellemus. Nos itaque una vcum
praememoratis dominis praelatis et baronibus, iudicibus item regni ordi
nariis magistrisque prothonotariis et iuris assessoribus nobiscum in
examine et discussione productorum privilegioruni et documentoruni
simul existentes, reiectis primum nonnullorum super quaedam bona
factis praetensionibus et documentis minus sufficientibus, assumpto diversis vicibus eorundem maturo accuratoque consilio et sana deliberatione deprehendimus, et comperimus infra nominandas possessiones de
iure ad eos, qui iam nominabuntur. pertinere: ad episcopatum Zagrabiensem possessio sive districtus Dombro, sive Dobrowa cum pagis
Bohonin aliter Bholin, Verhowlian aliter Marinkowo zelo, Zekowcz.
'Parusowcz, Markowcz, Korithno, Fwka, Zaberdye, Gyurgyewcz olim.
nunc Gjurgek aliter Zlowenczi, Thochenik, Veszelkowcz olim, nunc Venekowcz aliter Dragichewo szelo, Hegen, Bolcz, Kebel, Wksincz, Lubena, Lemes, Szent G-yrg vulgo Zwethi G-yurg cum Czubinczy et Lemessevo, Kapolna \rulgo Kapela, item altera Kapolna, Jâbianocz ; praeterea
possessio sive districtus Gsasma cum castro et oppido eiusdem nominis.
et castellis Garicz et Gymhech aliter Bofsijlewo,1) nee non Zerdahell vulgo.
Zredicza et Narth. oppidis, et villis: Zischau, Zloboda, Gradchina, Deres
Glogh, Remetincz, Pokana. Insuper tota insula Ivanicli appellata, complectens in se pagos partim de facto etiam per episcopum Zagrabi en sem
') Naime dananje Bosilievo.
454
possessos, partim vero per Valachos occupatos, nimirmn oppidum SanctaeCrucis in Obed cum pagis numero octodecim, intra ambitum eiusdem.
insulae adiacentes; denique tres villae sive pagi Bregh, Zent Laszlo*
et Komarnicza. Ad archiabbatiam sancti Martini sacri montis Paimoniae :
castellum Oporowcz cum pertinentiis abbatiae de Bela. Ad praepositum
et capitulum Chasmense vetus Chasma cum pagis Bienik, Piczulincz,
Glogowcz et castellum Zwibowcz, excepto praesidio moderno, cuius administratio ipsos praepositum et capitulum non concernit. Ad collegium>Zagrabiense patrumSocietatis Jesu: praepositura Glogo[wni]chensis cum pagisCosmae, Ponich, Vissumerye, Prodencz, Sidovina, Drube et Druze. Item
Desenthina et Terstenik, in cuius quidem Terstenik territorio, quia cives
Crisienses aliquid occupasse asseruntur, iidem superinde iure convenire
debebunt. Ad praeposituram de Thrie, quam, ad praesens venerabile
capitulum ecclesiae Castriferrei tenet,' totalis pagus Apatowez. Porro
quamvis familia Dersffi de bonis et iuribus suis possessionariis in dicto
regno Sclavoniae sitis nulla potuit producere privilegia, exquo ea in
disturbiis non ita diu praeterlapsis in castello Lakompagh, in comitatu
Soproniensi, per hostes interrepto interiissent, quia tamen domini status et
ordines praedicti regni Sclavoniae peculiaribus ipsorum uteris authenticis recognitionalibus id ipsum attestarentur, sed et ex Uteris metalibus
per alios dominos et nobiles dicti regni Sclavoniae, eiusdem familiae
Dersffi bonorum vicinos et commetaneos, productis id ipsum eliceretur,
regestum vero vetustissimum super dica regia olim conscriptum expresse
contineret, haec, quae sequuntur bona ad eandem familiam Dersffi olim
de iure pertinuisse, nempe villicatus Zela, suppanatusFarkassevina, vaivodatus Zopelincz cum villicatu Konzka et possessio Zent Benedek ac Topolowcz, oppidum item Heche, vulgari autem idiomate Rovische. Ad dominum comitem Christophorum Banffi, et consequenter familiam Banffianam :
totale castrum Koploncza(?) aliter Soploncza nuncupatum, simul cum cunctis
oppidis et villis ad idem spectantibus, in dicto comitatu Crisiensi situm,.
item Orbowa et Zent Marthon cum pertinenciis in eodem comitatu
adiacentibus et in privilegiis superinde coram nobis in specie productis,
nominatim et ad longum recensitis. Ad familiam Kerecheni portiones in
possessionibus Markowcz, Ladmincz, Vitkowcz, Sabnicza et Hegen circa
ecclesiam beatae Mariae virginis in eadem Hegen fundatam, Z(weti)
Ivan, Blasewschina, Bothowschina, Thomasowcz, Lowrenchewcz, Badanowcz et Bresancz, telonium in dicta Vitkowcz erectum, et vadum sive
portum in fluvio Velike. Ad familiam Greczy possessio Grecz et
Cheznicza. Ad familiam Kuthkoczi possessio Xabnicza, Blezvat et terrae
in Miletincz. Ad familiam Crregorianiczy totalis possessio Gregoriancz.
Ad familiam Saffaricz de Sivecz possessio Zibinich aliter Sivecz. Ad
familiam de Miketincz Spiranecz, Poly ana et Obres. Ad familiam Konzky
Zent Domankos Bankowcz, Nebosowcz, &^, Vrasia Goricza,
Pongrachowcz, Merghincz, Tomodowcz et Meztincz, item Konscliicza. Ad
familiam Golecz possessio Mergyatkowcz. Ad familiam Chigaiiich pos
sessio Marenkowcz. Ad familiam Thompa de Horzowa curia nobilitaris
in eadem Horzowa existens et possessiones. totales Markowcz, Jaksahida,
455
Konachowcz, Bedachowcz, Brezowlian, Pathak, Pikutaheg et Hegenowa
curia nobilitaris in Begetincz alias Hotowa, ac altera curia nobilitaris
in Temerie alias Filipowcz, item possessiones Bogarosowcz, Blata et
Matesowcz. Ad familiam Budor de Budrowcz possessiones Bwdrowcz
praedicta et Veszelowcz, ac possessiones in Temerie, Filipowcz, Ivanowcz
et Blatcze, Samsenowcz, Poson, Egyedovchina, Bliznaf, Lasovschina
aliter Lasovcz et Jalsowcz aliter Ugrovchina. Ad familiam Praschoczy
totalis possessio Praschowcz et portiones in possessionibus Dolelancz,
Bagoyecz, Tomasowch, Chubincz, Barlabasowcz, Sabnicza, Z(weti) Ivan
et Prikray. Quibus quidem sic cognitis et deprehensis nos una cum
iisdem dominis praelatis et baronibus, iudicibus item regni ordinriis
magistrisque prothonotariis et iuris assessoribus circa restitutionem prenominatarum, atque in posterum etiam nominandarum possessionum
talem, quae sequitur, fecimus determinacionem, ut nimirum memorata
imperatoria et regia maiestas pro sua innata dementia et iustitia per
certos dominos comissarios ad in propediem ordinandos praenotata
universa et singula territoria in tantum, in quantum nempe eadem a
praenominatis legitimis dominis eorum terrestribus adeoque a iurisdictione sacrae regni Hungariae coronae avulsa abalienataque esse
dignoscuntur, et dominio usibusque dominorum capitaneorum praesidiariorum utcunque deserviunt, reliquo praedicti regni Sclavoniae corpore instar aliorum eiusdem regni membrorum incorporare, redintegrareque, et tam ipsos Valachos, quam Sclavos eiusmodi avulsis territoriis
residentibus a iurisdictione et potestate eorundem capitaneorum eximi,
exemptosque eiusdem regni legibus et contributionibus publicis submittere; quibus peractis eosdem universos et singulos districtus, pagos,
possessiones et praedia, in quantum quidem eadem ad praesens etiam
antiquis nominibus vocitantur, in quantum vero mutatis nominibus nuncupantur, comperta per inquisitionem testium eius rei gnarorum antiqui
nominis mutationem et novi agnominis impositione una cum praetactis
Valachis et Sclavis ibidem residentibus, universis item et singulis obventionibus et contributionibus praedictis dominis generalibus et capitaneis hactenus per ipsos praestitis praenominatis legitimis eorum dominis et familiis, ac heredibus et posteritatibus suis universis omni eo iure, quo ad
ipsos vigore praetactorum privilegiorum et documentorum pertinere di
gnoscuntur, utenda, fruenda, tenenda, possidenda pariter et habenda
tradere et assignare. Quantum denique ad eorundem Valachorum militarium dependentiam attinet, in tantum imperio et directioni domini bani
in eodem regno constituti.vel autem alterius idonei et bene meriti indigenae
ab eodem domino bano dependentis, et cum dominis capitaneis confiniorum mutuam bonamque intelligentiam habentibus subiicere, cuius quidem
resignationis et redintegrationis tempore coram iisdem dominis comissariis ,
si que forte extra praerecensitos dominos praelatos, barones et nobiles, nee
non religiosi utriusque sexus, ecclesiae, item parochiales et filiales sese
in dicto comitatu Crisiensi bona aliqua modo praemisso a se abalienata
sive literali sive sufficienti humano documento ad se pertinere comprobaverint, visum est, ut sua sacratissima maiestas illis quoque bona et iura
456
ipsorum possessionariorum modo praemisso restitui facere dignetur. Quibu.s
quidem obventionibus et contributionibus ad foeliciora usque pacataque
regni tempora annotatae familiae dominique terrestres contenti esse teneantur, neque ipsos Walachos et incolas ad maiora praestanda compellere praesumant. Super qua quidem determinatione et deliberatione nostra
ex benigna suae maiestatis annuentia (ut praemissum est) subsecuta
praesentes litteras nostras testimonialos extradandas duximus et concedendas. Datum in libera ac regia civitate Posoniensi, feria secunda proxima post dominicam tertiam Adventus, ultima scilicet die generalium
iudiciorum, octavi diei festi beati Lucae Evangelistae. anno domini millesimo sexcentesimi vigesimo octavo.
Comes N. Ezterhasi.
Ioannes Nizky.
Original s utisnutim peatom palatina grofa Nikole Eszterhzyja

. . arkivu u Zagrebu; Acta commissionum.
277.
8.. februara 1629. U Novigradu (na Savi).

Ban grof Zigmund Erd'dy pozivlje opinu grada Zagreba za 21. februara
na sabor u Zagreb.
Prudentes et circumspecti domini amici honorandi. Salutem etc.
Sunt nonnulla hoc regnum concernentia negotia, quae dominis regnicolis proponenda essent, turn etiam ex quo reverendus dominus Benedictus Vinko wych, praepositus Zagrabiensis. ex legation e in facto Va lachorum peracta redierit, ad quam ex eodem per dominos status et
ordines huius regni mtelligendam operae praetium duximus dictis dominis
statibus et ordinibus horum regnorum Croatiae jet Sclavoniae geneialem
congregationem pro die 21 huius men sis februaru Zagrabiae simul convenire possent, dominationes quoque vestras requirimus et hortamur; ac
nihilominus authoritate nostra banali, qua fungimur, vobis committimus
et mandamus, quatenus pro praefato termino, dicta videlicet die 21 liuius
mensis, Zagrabiae regui commodis prospecturi legationisquae peractae seriem ex memorato domino praeposito audituri, per nuncios suos comparere omnino studeant et velint. Eosdem de caetero feliciter valere cupjentes. Datum in arce nostra Vywar die 8 februaru 1629.
Dominationum vestrarum
amicus bene volu s
comes Sigismundus Erdeodi,
banus.
457
A tergo: Prudentibus et circumspectis dominis iudici, senatoribu-s
caeterisque iuratis civibus liberae regiae civitatis Montis Graecensis Zagrabiensis, amicis nobis honorandis.
Zagrebu; Erd'dyana.
peatom u arhivu Jugoslavenske
akademije u
278.

Zakljuci hrvatskoga sabora.
A r t i u l i d o m i n o r u m s t a t u u m e t o r d i n u m r e g n i Sclav o n i a e i n g e n e r a l i i p s o r u m n g r e g a t i o n e e x i n d i c t o
i l l u s t r i s s i m i d o m i n i c o m i t i s S i g i s m u n d i E r cl e d de
M o n i o r o k e r e k , M o n t i s C l a u d i i et c o m i t a t u s V a r a s d i e n s i s c o m i t i s p e r p e t u i , s a c r a t i s s i m a e c a e s a r e a e et re
g i a e m a i e s t a t i s c u b i c u l a r i i , ac r e g n o r u m D a l m a t i a e ,
C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e b a n i n e c n o n c o n f i n i o r u m Col a p i a n o r u m r e g n i S c l a v o n i a e s u p r e m i c a p i t a n e i , i n li
b e r a r e g i a c i v i t a t e M o n t i s Graeciae die vigesima prima
m e n s i s f e b r u a r u i n a n n o m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o vi
g e s i m a n o n o c e l e b r a t a , c o n cl u si.
Reverendissimus dominus Benedictus Vinkovich, praepositus et
canonicus ecclesiae Zagrabiensis, ac egregius Sigismundus Domianich
ad proxime praeteritorum octavalium iudiciorum terminum Posoniuni in
negotio Valachorum ablegati, acta suae legationis retulerunt. E t quia
praedictus dominus praepositus pro resolutione domini palatini et sedis
iudiciariae tabulae regiae in praedicto negotio Valachorum in scripto
extradata, quindecim talleros in specie expedi1;ori se dedise diceret,
ideo iidem talleri ibi per exactorem dicae restituendi committuntur.
Illustrissimo domino palatino literae nomine regni in negotio Va
lachorum scribendae esse decernuntur, ut sua illustrissima dominatio
iuxta spontaneam et - benevolam suam oblationem, exmissionem domi
norum commissariorum eo in negotio apud suam maiestatem promovere
dignetur. Placeret autem dominis regnicolis, si pro commissariis illustrissimus dominus archiepiscopus Colocensis et dominus suae maiestatis
in iudiciis personalis praesentiae locumtenens pro feto sancti Georgii 24. apr
proxime futuro destinarentur. Per alias etiam literas praedictus dorninus
palatinus super nova erectione, fortificatione et praeeidiis munitione fortalitiorum in Croatiae et Sclavoniae regnis per Turcas facta erit informandus.
Exigente miserae plebis praesente fafnelicosa afflictione statutum
est, ut omnibus et singulis ex omni parte, unde quis voluerit et poterit,
frumentum inducere liberum sit et licitum, et per totum regnum pro
458
arbitrio vehere et precio quo poterunt dare et vendere, non obstante
praetensione civitatis Varasdiensis, quae non sine praeiudicio regnicolarum eiusmodi venditores per triduum retinere consuevit, quod imposterum si vel dicta civitas vel quispiam civium, aut alius quiscunque
fecerit, is toties quoties in centum norenis hungaricalibus convictus sit
ipso facto, quos irremissibiliter exigendi vicecomes comitatus Varasdien
sis plenariam habebit authoritatem. Qui autem contra praemissa peccantem
detulerit, tertiam partem eiusmodi birsagii pro se toilet, duabus reliquis
pro necessitatibus regni remanentibus.
Literae dominis Christophoro Banffy et Francisco Battyany regni
nomine erunt scribendae, ut frumentum in hoc regnum libere permittant
invehi, alioquin regnum suam maiestatem superinde esset requisiturum.
Mensurae vini et frumenti veteribus et iustis mensuris civitatis
Montis Graeciae per totum regnum debebunt conformari, cui etiam domini magnates et nobiles, qui proventus frumenti et vini a subditis suis
exigunt, eidem mensurae se accomodabunt, reformando scilicet regesta,
quantum mensura Zagrabiensi constituere posse reperientur, u t in eius
modi proventibus nulla diminutio vel augmentum, sed mensurae duntaxat conformitas efficiatur. Mensuras autem eiusmodi reverendissimus
dominus praepositus Chasmensis et viceprothonotarius x ) sigillo ferreo
regni signabunt, qui autem huic determination! publicae ad festum sancti
Georgii proxime venturum se non conformabunt, in amissione rerum venalium convincantur, quas domini terrestres singuli in bonis suis exigent,
iis vero nolentibus vicecomites et iudices nobilium id muneris subibunt.
Vectura mellis extra fines regni ipsis regnicolis sub amissione eius
modi mellis prohibetur, sed illud Varasdini, Crapinae et in Zamobor,
locis scilicet depositionis per dominos regnicolas destinatis deponent.
Transgressores vero per omnem eos deprehendentem libere vadiari po
terunt.
Quia familia Petheo telonia sub Bela et Ivancz seorsim et separatim
exigere consuevit, quod utique contra iustitiam militat, ideo una rota
sub Bela et alia in Ivancz relinquitur. Reliquae autem per iudices no
bilium deiici committuntur, quas familia praedicta Petheo sub ammissione telonii exigere ut non praesumat, statuitur. A rota vero relicta
non nisi unum grossum ab uno curru et unum denarium similiter ab
equo uno exigent. Et sic in aliis, si quae tellonia in regno taliter multiplicata reperientur, foret faciendum.
Quoniam per forizationem, quae diebus dominicis exerceri consuevit,
divinus cultus non parum negligitur et impeditur, ideo articuius aim i
millesimi sexcentesimi undecimi undecimus superinde editus renovatur
ita tarn en, ut commestibilia diebus etiam dominicis peractis divinis ven
dere liceat.
Statutum insuper est, ut privilegia aliaque instrumenta negocia
regni concernentia relegantur et regestrentur, ad quorum lectionem et
l
) Petar Znika.
459
regestratinem reverendissimus dominus episcopus Zagrabiensis, 1 ) item
reverendi domini praepositus Zagrabiensis 2 ) et Chasmensis, Ioannes Somogy.
Jacobus Capronczay nec non domini vicebanus, magisier viceprothonotarius regni, Nicolaus Thompa, Christophorus Mikulich, Sigismundus
Domianich, Gabriel Chernkoczy et Ioannes Ruchich deputantur, qui in
termino per dominum reverendissimum praefigendo ad id muneris convenire eadem privilegia regestrare, non obstante unius vel alterius
absentia, debebunt.
Domino generali confiniorum regni Sclavoniae3) literae scribenda&
esse decernuntur, ut nimirum molam per dominum capitaneum Ivanicensem in magnum vicinorum detrimentum aedificatam curet destrui, alioquin regnicolae earn evertent.
Postquam dominus vicebanus et comitatuum Zagrabiensis et Crisiensis comts se coram suis vicecomitibus, omnibus contra se procedere
volentibus, responsurum offert, ideo et ipse contra quos voluerit, similiter
coram suis vicecomitibus in causis propriis procedere poterit, qui in
appellationis revisione unum ex vicecomitibus substituet idemque substitutus cum tota sede iudiciaria sub sigillo suo et aliorum vicecomitum
et iudicum nobilium literas exmissionales ad execution em peragendam
extradabit.
Ad querelam dominorum comitum Stephani et Wolffgangi Erdeody
contra venerabile capitulum Zagrabiense ratione firmationis et munitionis
Savi factam partes compromiserunt se amicabiliter superinde tractaturas;
si concordare poterunt, bene quidem, sin minus, -communis iustitia eos
dirimet. Interim autem utraque partium ad praedictum usque amicabilem
tractatum ab opere cessabit.
Ad supplicationem patrum Societatis Jesu statutum est, ut bmnes
iudices nobilium huius regni in suis processibus a dominis magnatibus
et nobilibus viginti a singulis fumis bonorum suorum denarios ad aedilicationem scholarum collegii Zagrabiensis deputatos ad festum usque
sancti Greorgii proxime venturum exigere et patri rectori dicti collegii
Zagrabiensis administrare teneantur, qui vero ad eundem terminum beati
Greorgii persolvere neglexerint, ab eis iudices nobilium in dupla hoc
ipsum exigant.
Patribus etiam Capucinis bona Brezoviczensia familiae Allapy ultra
Savum et Berislavich pro vectura deputantur, qui integris quinque diebus
in termino per dominum viceb.anum praefigendo vehere debebunt.
, ,
Lecta per Petrum Znika,

Prothocolla congr. II, 261263 u kr. zem arhivu u Zagrebu.

') Franjo Erg el j ski.
) Benedikt Vinkovi.
) Grof igmund Fridrik Trautmansdorf.
460
279.
Hrvatski sabor moli palatina Nikolu Esterhdzyja, da se kod kralja Fer
dinanda 11. zauzme za konano rjeenje srpskoga (vlakoga) pitanja.
Illustrissime domine nobis semper colendissime.
Longo sermone illustrissimam dominationem vestram super negocio
Vallachorum informari debere non existimamus scientes certo, nou mi
nus, illustrissimae dominationi vestrae totum huius negocii processum.
quam nobis esse cognitum. In prima nainque gentis Vallachicae ad ora.s
huius regni eductione nulla partium et metarum nostrarum abalienatio
contra nos fienda proponebatur, sed Vallachis certum tempus, quo mansionem suam stabilirent, praefixum fuerat, hoc autem elapso iurisdictioni
dominorum terrestrium subesse deberent, ad quod et ipsi Vallachi sponte
condescenderant consensumque praebuerant. Nos itaque eiusmodi exemptionis tempore praeterlapso sacratissimas caesareas et regias maiestates
sibi in regimine succedentes, imprimis foelicissimae recordationis Rudolphum secundum, tandem Matthiam secundum, quin et modernam suam
maiestatem, dom;nos nostros clementissimos, per ablegatos nostros tam
xtra comifia, quam etiam tempore comitiorum humillime superinde requisivimus atque dictae caesareae ac regiae maiestates (non aliter. quam
ut patres patriae nostrae regesque et dominos clementissimos decuisset)
clementer sese superinde resolvissent demissaequc supplicationi nostrae
benigne et paterne aimuissent atque hanc suam gratiam articulis, decretis et diplomatibus stabilivissent. Quod dum nonnulli erga patriam
nostram minus affecti animadvertissent, non pepercerunt labori, ut om
nibus excogitatis modis hanc Vallachicam restitutionem et iustitiae executionem non modo prolongari et in dies diferri facere, sed omnino
impedire conati sunt, quod et effecerunt non sine gravi damno nostro
atque praeiudicio sacrae regni coronae metarumque nostrarum abalienatione. Unde nos toties iteratis vicibus ad praedictas suas sacratissimas
maiestates recurrere atque spatio viginti quinque annorum et ultra hanc
rem solicitantes multa exponere plurimum laborare adacti sumns, in tantum, quod si aliquam suae sacratissimae maiestatis alicuius provinciae
haereditariae partem desiderassemus, earn respectu fidelitatis nostrae, tantorum etiam laborum et expensarum intuitu nos obtinere potuisse sperassemus, multo autem magis Vallachos nos iure optimo concernentes.
Et quoties suae sacratissimae maiestates se hoc in negocio clementer
resolvissent, totics illis, qui magis utilitates proprias, quam ea. quae
essent communis iustitiae, curabant, non defuerunt modi ct argumenta,
quibus suarum sacratissimarum maiestatum gratiam, dum evertere non
potuerunt, saltern diiferri et prolongari satagebant. Quae res dum ultimum
ad ordinarios regni iudices ad cognoscendum, si quid iuris super nostris
46t
praetensionibus haberemus, reiecta fuisset, iidem domini iudices ordinarii
viso iure nostro atque sacro verbo et diplomationibus regiis consideratis
aliud nihil, quam resignationem Vallachorum superesse iustissime iudicaruht. Quamobrem illustrissimam dominationem vestram demisse
rogatam esse voluimus, ut penes exigentiam officii et iuramenti sui
suas hoc in negocio partes apud modernam sacratissimam maiestatem
interponere gratiose dignetur, ut tandem aliquando iustitiae dei, articulis regni, decretis et diplomatibus atque dominorum iudicum ordinariorum sententiae satisfiat, ne possessio Vallachorum per alienigenas, ne etiam avulsio haec metarum patriae nostrae nobis penitus
damnosa sacrae regni coronae diutius praeiudicet nobisque damna et
dictis alienigenis inconvenientes utilitates ulterius contra iura pariat.
Speramus autem non solum eandem illustrissimam dominationem vestram
ex officio suo palatinali, quo iurisdictionem et metas sacrae coronae
regni Hungariae tueri tenetur, sese apud suam sacratissimam maiesta
tem pro parte nostra interposituram, verum etiam eandem suam ma
iestatem veluti dominum nostrum clementissimum turn ex paterno affectu,
quo erga nos veluti filios suos humiles et fideles afficitur, turn ex dictamine iustitiae veluti regem nostrum iustissimum visis articulis regni,
decretis item et diplomatibus suis atque sententia dominorum ordinariorum iudicum consideratis confidimus petita gratiose nobis concessuram. His illustrissimam etc. Datae Zagrabiae ex generali congregatione
nostra die 21. februaru 1629.
Illustrissimae dominationi vestrae
obsequiis addictissimi
A tergo: Illustrissimo domino domino comiti Nicolao Ezterhassy
de Galantna, regni Hungariae comiti palatino etc. etc. domino nobis colendissimo.
Suvremeni prijepis . em. arhivu u Zagrebu;
ordinum.
Acta statuum et
280.

Slobotine, ih hrvatski sabor stavlja u izgled Srbima
(Vlasima).
s e V l a k i sinove orsagu dobrovoljno pridadu,

od'or saga slobodu h o t e ovakovu imati:
N a j p r v o , na tlaku ne budu hodili i za kmete ne budu drani.
D r u g o , gospode zemalskoj ono budu davali, to su dosehdob
generalu i kapitanom davali, ali ono, kako se [sa] zemalskum gospodum
drugem putem pogode.
462
T r e t i . pomo med orsag spodobnu [vojsku], na orsaku i svoju
obrambu i slobodu, onak da budu davali, kako se s orsagom pogode.
e t r t i , gospode zemalske polag slobode njihove da budu pokorni,
P e t i , to se vojskuvanja dostoji, vu tom da budu podani gospo
dinu banu ali onomu orsakomu gospodinu, koga gospodin ban s orsagom
skupa postavi, tako da on od gospodina bana bude imal posluh imati.
S e s t i , da Vlaki sinove zevsema budu orsaki kotrigi, ter da
s orsakemi pravdami ivu.
S e d ' m i , da ta pogodba neka bude obstojea polag cesarove svetlosti tablae i octav" Pounskeh dokonanja.
Ad suam maiestatem ablegatur dominus praepositus Zagrabiensis 1 )
in negotio Valachorum, cui pro expensis ordinantur floreni hungarieales
ducenti, quos ex taxa venerabilis capituli ecclesiae Zagrabiensis accipiet.
Suvremeni prijepis uvrten u saborski zapisnik od 21. februara
u kr. zem. arhivu u Zagrebu; Prothocolla congr. II, 263.
1629.
281.
7
Oko 12. septembra 1629. U Beu.

Kralj
Ferdinand javlja hrvatskom saboru, da mu po njegovom izaslaniku

prepotu Benediktu Vmkoviu alje rjeenje na njegovu molbu.
Ferdinandus etc.
Reverende, honorabiles, spectabiles, magnifici, egregii et nobiles
fideles nobis dilecti.
Quae nobis fidelis noster venerabilis Benedictus Vinkovich, eccle
siae Zagrabiensis praepositus maior, nomine et in persona fidelitatum
vestrarum praesentes credentionales literas, etiam demissum vestrum supplicem libellum maiestati nostrae exhibendo exposuit, clementer iutelleximus. Pro cuius quidem internuntii expeditione atque ad fidelitates
vestras remissione qualemnam super beiiigna nostra declaratione per
decretum sibi intimatum resolutionem acceperit, ex ipsius relatione non
minus uberius, quam etiam ex intimatorio benigime resolutionis nostrae
decreto cognituri estis. Nos nimirum pro dementi erga fideles nostros
status et ordines inclinatione, qua conservation! regni et permansioni
eorundem paterna cura affectu intendimus, etiam negotii Valachorum
clementem rationem habituri neque intermissuri sumus ad demissam instantiam vestram, ut pro necessitate et bono tarn conservationis regni,
quam etiam ut particulurium et interessatorum regnicolarum iuribus conM Benedikt Vinkovi.
463
sulatur, pro necessitate causarum (id quod in praesentiarum gravioribus
rei publicae christianae causis dirigendis intenti, impedimur et aliis publicis regni quoque Hungariae, unde salus et permansio sic et communis
tranquillitas dependet, negotiis moderandis, occupati avocamur), ut iuxta
benignas ipsis statibus et ordinibus factas declarationes et resolutiones,
quae pro negotio causarumque conditione ac qualitate oportuna et necessaria fuerint, procuranda ordinentur. Id quod fidelitatibus vestris pro notitia de dementi nostra resolutione habenda benigne intimatum esse
voluimus. Ac vobis in reliquo etc. Datum in civitate nostra Vienna die
[12?] mensis [septembris] anno domini 1629.
Koncept u kr. ugar.
zem. arkivu
u Budimpeti;
Concept, ecped.
282.

Zakljuci
hrvatskoga sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u u m et o r d i n u m r e g n i S c l a
v o n i a e , e d i c t o i l l u s t r i s s i m i d o m i n i d o m i n i c o m i t i s
S i g i s m u n d i E r d e o d y de Moniorokerek, M o n t i s C l a u d i i
et c o m i t a t u s V a r a s d i e n s i s p e r p e t u i c o m i t i s , r e g n o r u m
D a l m a t i a e , C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e bani, ac s a c r a e caes a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s c u b i c u l a r i i et c o n s i l i a r i i
necnon confiniorum Colapianorum regni S c l a v o n i a e
s u p r e m i a p i t a n e i, i n g e n e r a l i e o r u m c o n g r e g a t i o n e
f e r i a s e c u n d a p r o x i m a p o s t festum b e a t o r u m Simon is e t
I u d a e a p o s t o l o r u m i n c i v i t a t e Z a g r a b i e n s i ac i n a n n o
m i l l e s i m o s e x c e n t e s i m o v i g e s i m o n o n o c e l e b r a t a , c 1 u s i.
Quoniam admodum reverendus dominus Benedictus Vinkovicli,
praepositus maior et canonicus ecclesiae Zagrabiensis, in negotio Valachorum ac aliorum regni negotiorum nomine statuum et ordinum regni
superioribus diebus ad suam maiestatem sacratissimam ablegatus fuerat,
idem a praefata caesarea et regia maiestate rediens legationis suae seriem retulit, ac primo in praescripto negotio Valachorum duo benigna
eiusdem sacratissimae maiestatis decreta, unum de dato Viennae nona
mensis augusti, alterum de dato duodecima mensis septembris, post
haec missiles eorundem deeretorum explicatorias literas eiusdem caesareae et regiae maiestatis produxit. Tandem quia idem reverendus do
minus Benedictus Vinkovich annotates Valachos libertatem aliquam, aut
vero ex his, in quib*us resident, fundis alio translationem apud suam
sacratissimam maiestatem sollicitare revera intellexisset, in eo etiam
puncto coram illustrissimo domino comite palatino contradictionem solenniter factam de dato Viennae Austriae octava septembris produxit.
464
Item quia saepefata sua sacra maiestas certum subsidium ad reaedificationem Berkyssewinae iam dudum clementer ordinaverat, ex eodemque spectabilis et magnificus dominus comes Nicolaus a Thersacz, olim
banus, ex tricesima Nedelicensi duo millia et florenos hungaricales septingentos extraxisset, ac expost quoque eadem sacra caesarea et regia
maiestas ex camera Graecensi duo millia florenos Rhenenses et restantias liberarum civitatum Zagrabiensis et Varasdiensis ad reaedificationem
praetactam benigne ordinaverat certaque aliis regni ablegatis decreta
anno" millesimo sexcentesimo vigesimo (quae idem comes Tersachky
banus existens ad sese recepisset) dederat, ad repetitionem proinde
priorum duorum millium et septingentorum florenorum hungaricalium
ac praemissorum aliorum duorum millium Rhenensium et restantiarum,
vel superinde decretorum et literalium instrumentorum apud eundem
cqmitem habitorum, egregii Christophorus Mykwlich, vicecomes comitatus
Zagrabiensis, et Caspar Jankowych, capitaneus, cum sufficienti ipsis
danda instructionc ablcgantur.
Ad restaurationem fortalitiorum in confiniis Colapianis a quolibet
fumo ad decern dies laboratores duo, pro vectura vero processus egregii
Thomae Apalenich et Petri Vagich ad sex dies iuxta limitationem illustrissimi domini bani ordinantur. Restantiae autem eorundem laboratorum
praeteritorum temporum comitatus Varasdiensis et Zagrabiensis, dempto
processu egregii Thomae Apalenich, ad praesidium Petriniensem deputautur.
Quia famelico praeterlapso tempore dominorum magnatum et uobilium bona valde desolata sunt, ita, ut ad ordinariam taxam haramialem miserabiles subditi solvendam non sint sufficientes, ideo etiam iam
eadem taxa haramialis per florenos hungaricales quinque, pro primo
i9.maaquidem termino festi Purificationis beatae Mariae Virginis et sequenti
' sacratissimi Penthecostes sub poena priori unius floreni solvenda indicitur.
Domini status et ordines regni miserabilem ex desolatione bonorum
suorum statum suum diligenter considerantes, cui qua ratione consuleretur, sequentem ordinaverunt modum, ut quilibet dominorum praelatorum, magnatum et nobilium, liberarum civitatum, praedialium, episcopatus et capituli, abbatiarum et conventuum, ex propriis eorum bursis,
singuli a singulis ' fumis per florenos hungaricales tres, armalistae vero
singuli singulos florenos tres: unius demum sessionis nobiles et praediales bona non habentes a singula domo florenum unum, in grossis
a. febr. Graecensibus Viennensibus ac talleris et aureis pro festo Purificationis
beatae Virginis sub poena dupli contribuent, a qua quidem contributione
etiam offciales regni exempti non habebuntur, cuius pecuniae exactores.
generosi Nicolaus Thompa supremus tricesimae Nedelicensis exactor et
Georgius Petrichewych eliguntur, quae per eosdem in unum congregata
in regno produci debebit. Vadiatores vero in contumaces in singulis processibus iudices nobilium, in liberie autem civitatibus iudices ipsorum et
in Campo Turopoliensi comes ipsorum deputantur, qui si huic officio satisfacere nollent, extunc iudices nobilium sicut alios vadiabunt.
465
Statutum insuper est, ut a modo deiuceps futuris semper v temporibus venditio et forizatio quarumeunque rerum venalium (demptis comestibilibus, pane videlicet, obsonio, vino et fructibus arborum, quae
peractis divinis vendi poterunt) diebus dominicis ubique interdicta sit et
habeatur sub amissione rerum venalium, in facie tamen fori et non alibi
per dominos terrestres vel iisdem negligentibus per quosvis alios accipiendarum, celebrationibus autem nundinarum maiorum suis diebus
salvis perriianentibus. Contra contumaces reverendissimus dominus praelatus Zagrabiensis censuris ecclesiasticis utatur. Parochi vero sese tempori
et populi necessitatibus ita conforment, ut divina usque ad decimam
antemeridian am horam peragere et perficere possint.
Ratione haereticorum renovatur articulus anni 1628, ne videlicet
in hoc regnuin recipi queant, aut in eo sedes figere, bona vel domos
emere valeant, sub amissione eorundem bonorum pro regno conficandorum. Pro cuius artiuli executione praefatus reverendissimus dominus
episcopus, tanquam pastor fidelis populi, invigilabit, cui etiam illustrissimus dominus banus bracchio saeculari, si necesse fuerit, auxilio erit.
Ad querelam venerabilis capituli Zagrabiensis ratione decimarum
iuxta antiquam consuetudinem dari solitarum Campi Turopoliensis in'
frumento et vini in promonthorio Zenth-Katalin et ibidem vicinis aliis
promonthoriis" statutum est, ut a modo easdem iuxta antiquam consuetu
dinem domini terrestres arendent, vel vero si arendare noluerint, extunc
quilibet eorum hominem suum, qui banalis ab antiquo dicitur, cum decimatore capituli per bona sua exmittat per eundemque suos subditos
solitas decimas praestare compellat, quodsi nullum praemissorum domini
terrestres praestare voluerint, dominus banus ad instantiam eiusdem ca
pituli cum consensu et permissione eiusdem decimabit.
Pro futuro quoque festo Epiphanirum domini celebratio octavarum
conclusa est, et pro assessoribus tabulae banalis eliguntur magnifici, gen ero si et egregii Caspar Konzky vicebanus, Petrus Znika, qui unanimi
dominorum regnicolarum voto, ex quo hactenus viceprothonotrii officio
functus fuisset, in prothonotarium eligitur, Petrus Rattkay, Nicolaus Mallakoczy, reverendi item Benedictus Vinkowych, praepositus maior eccleiae Zagrabiensis, Jacobus Kapronczay, loannes Somogy, canonici eius
dem ecclesiae Zagrabiensis, Nicolaus Thompa, Gregorius Jagatych,
Ludovicus Bedekowych, Christophorus Mykulych, Georgius Petrichewych,
Petrus Sporarych, loannes Ruchych, Paulus Laczkowych et Sigismundus
Domianych, quibus consuetum salarium regni exactor de contributione
regni suppeditabit.
Egregio Ioanni Samsinoczy, comitatuum regni notario anno supe- 6. jan
riori abrogatum salarium a singulo fumo denarii duodecim restituitur.
Ratione eductionis mellis renovatur articulus proxime praecedentis
diaetae et pro magistro stateare seu ponderatore Krapynae loannes
Baynczeille, Christophorus Ballagowfch Zamoborini, Varasdini Caspar
Mykeffalway eliguntur, qui super fideli officii sui administratione coram
vicecomitibus iuramentum praestabunt et pro labore a quolibet centenario cruciferos duo's aecipient.
30
466
E x quo egregii Christophorus Mykwlych, Caspar Gottall vicecomites, Sigismundus Domianych et Petrus Pizachych iudices nobilium ad
revidendum, an per capitaneum Ivaniciensem extructa mola in fluvio
Czernecz vicinis accolis damnum inferat, in superiori diaeta exmissi,
eandem plurimum eisdem accolis damni inferre referant, ut eadem mola
per dominum banum destruatur, statutum est.
Demura quia honorarium reginalis maiestatis pro aedificio sancti
Stephani regis per eandem eiem ecclesiae donatum necdum sit solutum ,
ad foeliciora temporu solvendum dilatum est.
Prothocolla congr. II, 264267 kr. sent, arhivu u Zagrebu.
283.

Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i c u l i d o m i n o r u m s t a t u um ac o r d i n u i n r e g n o r u m
C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e i n g e n e r a l i e o r u m n g r e g a t i o n e ,
e x e d i c t o i l l u s t r i s i m i d o m i n i c o m i t i s S i g i s m u n d i E rd e o d y d e M o n i o r o k e r e k , M o n t i s G l a u d i i et c o m i t a t u s V a rasdiensis comitis perpetui, sacrae caesarea r e g i a e q u e
m a i e s t a t i s c u b i c u l a r i i e t c o n s i l i a r i i a c r e g n o r u m D al
m a t i ae, C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e b a n i , n e c n o n c o n f i n i o r u m
C o l a p i a n o r u m r e g n i S c l a v o n i a e s u p r e m i c a p i t a n e i in
libera regia civitate Montis Graeciae die decinia quart a
mensis i a n u a r i i in anno d o m i n i m i l l e s i m o s e x e n t e s i m o
tricesimo celebrata, conclusi.
Ad articulum quintum aimi millesimi sexcentesimi vigesimi quarti
(qui etiam nunc renovatur) de poena libere et sine legitima causa publicam seu generalem regni congregationem negligentium dominorum
magnatum editum additur, ut articulus is sese extendere dignoscatur
non in solos dominos magnates, verum etiam in liberas regias civitates.
Nuncii ad diaetam hungaricam Posoniensem nominantur et eliguntur :
reverendus dominus Ioannes Somogy, archidiaconus Vaska et canonicus
ecclesiae Zagrabiensis, item generosi Nicolaus Thompa Varasdiensis et
Christophorus Mykwlych Zagrabiensis comitatuum vicecomites, necnon
Gabriel Chernkoczy, comitatuum regni notarius, ex quibus vigore arti
culi Soproniensis anni 1625. inter dominos magnates sedem et vocem
est habiturus praefatus Christophorus Mykwlych, quibus omnibus pro
expensis floreni hungaricales octingenti ordinantur, quorum quadringentos
magnificus dominus Nicolaus Mallakoczy ac alios quadringentos magni-
467
ftcus dominus loannes Baptista Muskon nurnerabunt per dominimi exactorem, postea ex taxa regni refundendos.
Instructionen vero pro nunciis coram illustrissimo domino bano
-component magnifiei domini Caspar Konzky vicebanus et Nicolaus Mallakoczy, item reverendissimus dominus Benedictus Vinkowych, praepositus
Zagrabiensis, praeterea generosi Petrus Znika prothonotarius regni ac
praedicti omnes nuncii et Georgius Petrichewych, qui apud illustrissimum
dominum banum hodie ad horam tertiaui pomeridianam convenient.
Negotium Palffy cum Varasdiensi civitate in instructione nunciorum
inserendum, ut in comitiis Hungaricis per eos propouatur et iuxta libertates regni et nobilium regnicolarum promoveatur.
Articulus sextus anni millesimi sexcentisimi vigesimi noni de fori.zatione diebus dominicis vetita editus per archidiaconos authentice sub
regni sigillo a domino prothonotario in tot exemplaribus, quot paroehiales
ecclesiae habentur, extrahatur et publicetur, singulis exemplaribus. singularum parochialium ecclesiarum valvis affixis. Similiter et interdicti
seu ecclesiasticarum censurarum per reverendissimum dominum episcopum
an refractarios infligendarum, exemplaribus iisdem valvis affixis, parochis
vero iniungendum erit, ut sese tempori et populi necessitatibus ita conforment, ut divina usque ad decimam antemeridianam horam peragere et
perficere possint.
Ratione aggerum ad ripam Zavi ,e regione Schytariewo necessariorum concluditur, quod posteaquam illinc damna plurimis inferri non
levia con tin gat, qui aggeres in pluribus etiam aliis locis ponere consueverunt. ubi Sch3^tarocienses eis auxilio esse recusant, ut deinceps tarn
bo se regione Schytario aggeres, quam vero alios etiani ipsi Schytarocienses una cum aliis ponere ac reficere, atque in ponendis et reficiendis
.auxilio esse debeant, alioquin quoties toties moniti neglexerint, per aliquem iudicem nobilium comitatus Zagrabiensis ratione cuiuslibet laboratoris pro quolibet die in singulis denariis quinquaginta, sive sint coloni,
ive nobiles, colonos ibi non habentes, mulctentur.
Grenerosus dominus Petrus Znika, magister prothonotarius regni,
pro praedicto officio prothonotariatus solitum et solenne iuramentum pu praestitit.
Egregius item Gabriel Chernkoczy in notarium comitatum regni
Varasdiensis, Zagrabiensis et Crisiensis communi regnicolarum consensu
*et unanimi voto electus est, qui etiam ratione officii sui praedicti so
litum et solenne iuramentum publice deposuit.
Ad illustrissimi domini bani dispositionem gratuiti laboratores in
mi tatu Varasdiensi integrorum processuum Stephani Radovich et Stephani Kyss, iudicum nobilium, pro hac vice convertendi decernuntur,
in quorum compensationem illustrissimus dominus banus in aliquo regni
fortalitio restaurando proprios colonos sese adhibiturum obtulit.
168
Instructio
p e r s t a t u s e t o r d i n e s r e g n o r u r o a t i a e. e t S 1 a v n i a e
in g e n e r a l i e o r u m c o n g r e g a t i o n Z a g r a b i a e d i e d e c im a
q u a r t a i a n u a r i i a n n o do m i n i m i l i e si m s e x c e n t e s i m o
t r i c e s i m o c e l e b r a t a o r a t o r i ! ) us s u i s ad P o s o n i e n s e r a
generalom regni Huilgariae d i a e t a m pro feto Purifi
c a t i o n i s g l o r i o s a e V i r g i n i s M a r i a e p r o x i m e af fu t u r o
p r o m u l g a t a m d e s t i n a t i s a b l e g a t i s. d u n t a x a t r e v e r e n d i s s i m I a n n i S m g a r c h i d i a c o n o de V a s k a et c a n o n i c o Z a g r a b i en s i , g e n e r o s i s a c e g r e g i i s N i c o l a T l i o m p a
d e H o r s z o w a , v i c e c o m i t i c o m i t a t n s V a r a s d i e n s i s, h r is t o p h o r o Mi u 1 i h d e w n z v i c e c o m i t i ni i t a t u s
Z a g r a b i e n si s et G a b r i e l i C h e r n k o c z y , i u r a t o n o t a r i o com i t a t u u m p r a e d i c t i r e g n i S c l a v o n i a e , d a t a et c o n s i g n a t a .
Nuncii seu oratores praedicti iter suum ita disponant. ut comitiis
Posonieiisibus mature interesse possint, ut videlicet post exhibitas suae
maiestatis propositioiies gravaminum propositioni ac effectuationi operam
suam opportune ac in tempore efiicaciter impendere queant.
Porrectis credentionalibus uteris adnitantur, ut ex veteri praerogativa horum regnorum et landabili consuetudine haeteims inconcusse
observata solitum locum et voem primam retineant, adiecto quod eorum
unus vigore articuli 61. Soproniensis anni 1625. locum pariter ac vocem
inter dominos magnates non intermittat obtinere singulis consessibus.
Quod cum peculiari dei benignissimi beneficio in regnis his rides
orthodoxa sancte ac inviolabiliter hucusque perstitisse dignoscatur, adhibebunt nuncii peeuliarem etiamnum operam, ut iisdem in regnis religio
eadem catholica illibate impoSterum quoque observetur et conservetur..
Aureas demum regni Ilungariae et horum regnorum libertates et
articulos superinde editos tuebuntnr, conservabunt et manutenebunt, nequo
in aliquo se ab illis anioveri patientur praeter unicum religionis negotium, in quo id potissimum curabunt, ut catholica Romana religio syncere promoveatur. libertates et iura ecclesiastica restituantur ac observentur, praesertim vero in regnis istis catholicis.
Gravamina universa horum regnorum et regnicolarum diligenti opera
proponent et promovebunt, ac imprimis ratione eorum singulorum tain
dominos proceres, quam vero comitatuum nuncios singillatim et in genere edocebunt ac informabunt orantes eosdem, ut posteaquam regna
haec sint eiusdem sacrae coronae, ii quoque gravaminum horum amotionem
non graventur publico nomine perurgere, ac in efiectum quoque deducere.
Et cum inter praedicta gravamina primum sibi locum vindicet
Valachorum restitutio, in id incumbent nuncii, ut ncgotium hoc inclytis
statibus et ordinibus regni Hungariae rite declaretur. Adducent igitur in
medium articulos publicarum constitutionum superinde firmissime sancitos, resolutiones caesareas ac regias seu decreta et promissa, diplomata
469
lam modernae sacrae caesareae regiaeque maiestatis, quam serenissimi
regis Ferdinandi tertii, demum literas adiudicatorias tabulae regiae
rationum multiplicium et motivorum centuriam penes secundam et septimam conditiones saeri diplomatis per sacram caesaream regiamque maiestatem modernam statibus et ordinibus regni Hungariae concessi, unde
instantissime et summa contentione adnitentur nuncii, ut penes praedicta
adminicula, promissa, obligationes ac iura praedicti Valachi in regnis istis
coostituti, sub hac adhuc diaeta dominis eorum terrestribus, in quorum
duntaxat territorio resident, cum plena iurisdictioiie restituantur, vel vero
.si id propter efficaces forte rationes fieri sub hac diaeta non posset, ut
vigore articuli, qui superinde ad instantiam nuncioruni condi debet, per
illustrissimum dominum palatinum Hungariae, vel cui is id muneris
commiserit, statim finita diaeta hac restitutio, traditio, assignatio ac
executio ilia omnino ac infallibiter peragatur.
Avitam authoritatis banalis iurisdictionem a mari x^driatico usque
ad Dravum fluvium restitui postulabunt vigore articulorum superinde
onditorum et conditionis septimae praedicti diplomatis, ut videlicet ba
nalis authoritas et iurisdictio in 'omnia omnino horum regnorum loca et
praesidia incolasque et praesidiarios quoscunque non modo in re militari, verum etiam in administratione iuris et iustitiae iuxta leges regni
sese extendere dignoscatur effective, atque ii iurisdictioni huiusmodi subesse ac parere' teneantur. Adnitendum etiam erit, ut in articulo de re.stitutione in integrum officii banalis edendo a'dnectatur et id, ut dominus
banus in iudiciorum tam ordinariorum, quam extraordinariorum celebratione iuxta veterem horum regnorum morem et privilegia superinde habita sit frequens et assiduus.
Et cum non modo horum regnorum. sed et vicinarum suae maies
tatis haereditariarum provinciarum salus et permansio ex confiniis quoque banalibus et milite eorum dependeant, cum reliquae circumcirca
munitiones parum prodesse videantur, si earum in medio hostili immanitati aditus pateat, dabunt operam ablegati, ut et restauratio eorundem
confiniorum maturetur et miles confinia ilia custodiens stipendia sua
opportune habere -possit
Reliqua graamina ex ordine tam vetera, quam nova subnectent
atque eorum complanationem urgebunt ex articulis, decretis, iuribus,
>diplomatibus ac signanter ex conditione secunda et septima diplomatis
praefati.
Ut miles Germanieus ex arce et civitate Varasdiensi adhuc sub
diaeta hac educatur.
\
U t terrae ad Jellekowcz illustrissimorum dominorum comitum Er>deody pertinentes ac ad praesidium Caproncense per capitaneos eiusdem
loci occupatae nee non sylva glandifera in Raszinia eorundem domi
norum comitum, per modernum Caproncensem capitaneum occupata, statim
restituantur.
470
Quoniam autem illustrissimus dominus generalis confiniorum regni
Sclavoniae1) tempore commissionis Valaehicae Varasdini, praeside reverendissimo domino Paulo David, quaedam verba in derogamen regui
cadentia protulit, ideo contra eundem publice querela facienda.
cum egregii Sigismundus et .Georgius Palffy de Kapolna vigore
articuli Posoniensis de brevi processu super bonorum occupationibus ac
aliis violentiis editi, coram domino vicecomite comitatus Varasdiensis
contra communitatem civium liberae regiae civitatis Varasdiensis certam.
litem moverint ac intentaverint atque superinde deliberationes quoqueiudicialiter pro se obtinuerint, cives vero seu communitas praedictae
civitatis iudiciarias eas deliberationes eludere satagentes ad illustrissimum
dominum comitem palatinum Hungaria recurrerint cum sinistris, importunis atque perniciosis informationibus, delationibus et querimoniis, proinde dabunt o#peram nimcii, ut de serie negocii huius illustrissimum do
minum palatinum 2 ) ingenue edoceant.
In anno quoque domini 1628. magnificus dominus Ioannes Gwliellmus Galler, capitaneus Ivanicensis, irrequisito domino ordinario Zagrabiensi ac penitus inscio in bonis episcopalibus Ivanicensibus in decursu
fluvii Chernecz erectis altis aggeribus violonter molendinum quoddamt
trium vel quatuor rotarum cum magno vicinorum damno erigendum curavit, de qua iniuria tarn ipse dominus praelatus Zagrabiensis, 3 ) quam.
reliqui domini regnicolae apud illustrissimum dominum generalem querelam fecissent damnaque ex dicto molendino subditis regnicolarum.
emergentia oculata revisione per commissarios suos iidem, domini regni
colae revidissent, dicti tamen domini, generalis et capitaneus Ivanicensis,
ad instantiam regni molendinum illud nocivum et violenter erectum tollere noluerunt, sed bona episcopatus dictus dominus capitaneus pro se
occupavit, diebus singulis regnicolarum bonis ingentia damna inferendo..
Deinde in anno proxime praeterito 1629. domini regnicolae pro
commodo et utilitate sua constituerunt, ut in toto regno SclavoniaeZagrabiensi mensura frumentum et vinum mensuraretur et venderetur,
cui statute dominus episcopus Zagrabiensis inhaerendo in possessione sua
Breghy, a praesidio Ivanicense medio fere milliari distante, vinum suum
mensura Zagrabiensi (pintam scilicet decern denariis) vendendum curavit,
qua de causa praesidiarii milites Germani Ivanicenses stationibus suis relictis ad dictam possessionem egressi de annuentia praefati capitanei
Ivanicensis vinum praedictum, quod in eadem Breghy vendebatur, totum
violenter nullo praecio persoluto ebiberunt.
Duo commissarii, videlicet Henricus Paradaisar Carniolus et alter
quidam Hallecar Carinthus, qui per suam maieetatem Segniam ad lustrandum militem missi i'ueie, immemores commissionis suae (cum de re
praesenti in commissione nihil habuerint) illustrissimo domino comiti
Nicolao de Frangepanibus etc. literas parum vel nihil boni considera-) igmund Fridrik grot' Trautmansdori.
-) Grof Nikola Esterhazy.
) Franjo Ergeljski.
471
;ionis aut aestimationis in se continentes scripserant committentes eidem
jomiti,ut ipse certum molendinum suum, quod ante annos octo in bonis
Frangepanicis ad litus maris in loco Sernownicza') vocato aedificaverat
3t semper pacifice possederat, cuidam Georgio Achellbergero Germano
3ederet et resignaret, quod si ipsemet comes sponte non faceret, ipsi caaitaneo Segniensi essent demandaturi, ut ille Achellbergerum manu potenti cum militibus in dominio dicti molendini manuteneat, quod et
fecerunt.
Tandem in anno 1624. certi Valachi de Bukewye et a Sancto
jreorgio sub capitaneatu Crisiensi ad curiam nobilitarem egregii Georgii
Vlyndszenty, Spyranecz vocatam, irruissent ipsique eidem vestes et anna
nibi violenter accepissent, ipsumque si domi reperissent, mactassent,
;andemque ex nemoribus Spyranecz eiusdem Georgii Myndszenty et
iliorum fratrum suorm condivisionalium plus quam centum et triginta
porcos saginatos accepissent et abegissent, ac dominis capitaneo et vice:apitaneo, vayvodis e t . bohmaystero 2 ) ex eisdem portionem dedissent,
jui' postquam coram dominis regnicolis querelam superinde fecisset, sta;usque et ordines regni dominum generalem 3 ) per suas literas amicabiiter superinde requisivissent, nihil nisi minas, quibus liodie etiam Georrium Myndszenty territant, obtinuissent, ad haec dominus capitaneiis
Urisiensis colonos eiusdem querulantis et aliorum inibi comportionatorum
id convehenda sibi ligna cogere et adigere non cessat, qui anno quoque
praesenti cuidam eolono eiusdem querulantis duo iugera siliginis per
ilios eiusdem colonos demeti et pro se accipi fecisset.
Pari quoque ratione praesidiarii Petrinienses Germani trecentos
;riginta sex porcos saginatos nobilium Campi Turopolya ex-communi
jorundem sylva violenter abegerant et in usus proprios converterant,
[ui siquidem nobiles Turopolienses licet multum fatigati, totum fere
)recium dictorum porcorum exposuissent, tandemque cum difFieultate
iteras obligatorias magnifici domini Friderici Wetter etc. super iisdem
)orcis persolvendis obtinuissent, nunquam tamen easdem literas obligaorias ad hunc u'sque diem possent effectuare non sine gravissimo damno
>t praeiudicio suo.
Caeterum nihil praetermittent ablegati eorum, quaecunque ad conlervationem patriae, libertatum eius et ad boni communis promotionem
)ertinere animadverterint, etiamsi ea in instructione hac specifice non
brent expressa, eorum enim omnium et singulorum tarn, quae hie adnoata sunt, quam quae non sunt adnotata, sive ea inter gravamina nunerari debeant, sive inter alia publica negotia locum sibi vindicent, diigens ac sedula prudensque et utilis pertractatio ablegatorum induatriae,
agacitati et prudentiae creditur ac committitur.
Lecta per me magistrum Petrum
Znika, prothonotarium regni Sclavoniae.
Prothocolla congr. , 268274 u kr. zem. arhivu u
') rnovnica, sjeverno od Senja (kod Ledenica).
*) T. j . Wachtmeister.
3
) Grof igmund Fridrik Trautmansdorf.
Zagrebu.
472
284.
Kralj Ferdinand TI. nalaze banu grofu
nad tim, e banski krajinici
Zigmundu Erdodyju, da
drali s Turcima mir.
bdije

Spectabilis ac magnifice sincere nobis dilecte.
Perlatum ad nos est, confmiarios curae tuae commissos fere quotidie extra confinia vagari, obvios Turcas infestare, spolia auferre, pecora
abigere aliasque insolentias quam plurimas exercere, ut verendum sit, ne
Turcae iniuriam ibi illatam vindicare satagentes tnrmatim in confinia
nostra maximo subditorum detrimento erumpant.
Cum itaque iuxta tenorem anteriorum mandatorum nostrorum omnimoda ac seria voluntas nostra sit. ut confinia quieto statu subsistant
neque per eiuscemodi excursiones ulla hostilitatis aut offensionis ansa
a nostris praebeatur, clementer a te postulamus, ut eius rei accuratam
inspectionem habeas, in deliquentes severe animadvertas, maiores autem
officiales inobedientia depraehensos nobis aut, consilio meo bellico denuncies omnique studio ac vigilantia evitaris, ut eiuscemodi insolentiae,
deinceps penitus omittantur mandatoque huic nostro serio plene satisfiat,
rem in eo muneri tuo condecentem facturus, cui de reliquo etc. Datae
in civitate nostra Viennensi die vigesima quarta mensis februaru anno
millesimo sexcentesimo trigesimo, regnorum etc.
Ferdinandus.
Ad man datum sacrae caesareae
Iohannes Christ. Lebel.
Iohannes Georgius Pucher.
A tergo: Spectabili ac magnifico comiti Sigismundo Erdeody de
Moniorokerek, Montis Claudii et comitatus Varasdiensis perpetuo comiti,
regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bano, camerario,
consiliario nostro etc. fideli nobis dilecto.
\
Original s utisnutim kraljevskim peatom u arkivu

Erddyja u Monyorkereku fasc. 3 nr. 94.
grofa
Sandora
285.

Franjo Ergeljski, biskup zagrebaki, izdaje u svezi sa zakljukom hrvat
skoga sabora (od 14. jan.) proglas svetkovanju nedjelje.
Nos Franciscus Erghelius dei et apostolicae sedis gratia episcopus
Zagrabiensis, beatissimae Mariae Virginis de Thopozka abbas common-
473
datarius sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis consiliarius etc. universis et singulis Christi fidelibus, ecelesiasticis et secularibus cuiussvis status, conditionis et sexus in dioecesi hac nostra
Zagrabiensi existentibus, praesens edictum nostrum lecturis vel saltern
tenorem eiusdem auditurjs, salutem in domino et felicitatem perpetuam.
Inter execranda publiea delicta in hac dioecesi nostra Zagrabiensi vigentia, quibus iram et digna dei flagella experimur, non postremum
illud est,wquod diebus dominicis, quos divina .maiestas per seipso consecravit, servitiis divinis magna ex parte neglectis, servilibus, operibus.
maxime vero forizationi toto conatu vacatur. Ut autem domino illo die
magis (quam hactenus) serviatur, apud dominos regnicolas Sclavoniae et
Croatiae instituimus, ut forizationem, praemissa mala ex magna parte
causantem, perpetuis futuris temporibus diebus dominicis tollerent, quam
et praemisso suo articulo sustulerunt relinquentes nobis, ut contra contumaces iuxta authoritatem nostram censuris ecelesiasticis uteremur,
quibus et utimur, et in primi interdicto, quod sacramentorum usum,
divina officia ac sepulturam ecclesiasticam prohibet; tandem si quis
aut dominorum terrestrium aut subditorum ausu temerario interdictum
tale (quod ubi etsi promulgatum fuerit) non curaverit, censuram maiorem, excommunicationem videlicet (ter prius monitus et non resipiscens) experietur. Hortamur autem singulos Christi fideles nostrae
curae pastorali commissos, ut post trinam praedicti regni articuli
et huius nostri edicti publicationem per7 parochos factam, et dicto regni
articulo et hmc nostro edicto ad promovendum cultum divinum ac animarum suarum salutem satisfacere satagant, ne indignationem dei in se
provocent et nos ad dictas eerisuras denunciandas sua contumacia conpellant. Datum Zagrabiae in solita nostra residentia sub sigillis regni
et nostro dominica Reminiscere anno millesimo sexcentesimo trecisimo.
Franciscus Erghelis,
4
Original s utisnutim obim peatima
Jugoslav, akademije u Zagrebu.
286.
u arhivu
(biskupa i sabora)

II. na tegobe hrvatskih poslanika sa sabora

pounskoga,
A n n o d o m i n i 1630 d i e l O m a i i
venturegni.
lecta
replica
in
con-
Sacratissima caesarea regiaque maiestas etc., dominus dominus

noster clementissimus, gratissimam satisfactionem habuit, quod fideles
474
status et rdines inclyti huius regni Hungariae benignis et paternis
eiusdem suae maiestatis hortamentis et inquisitionibus admissisis obsequentissimam fidelitatem declarantes, praemissa omni temporis iactura in
regni negotiis publicis pro commodo et tranquilitate eiusdem tractandis
ulterius procedentes scriptum nomine universorum statuum exhibereaccelerarunt. Ad quas quidem res prouti angusti temporis ratio et negotiorum diversarumque occupationum multitudo ferebat, super eiusdem
scripti punctis in subsequentem modum clementer sese resolvere
dignata est.
_ .
__ __.)
De negotio Valachorum complanando nihil per suam maiestatem

intermissum esse constat, cum et commissiones diversas ordinaverit et
etiam revisionem per regni comitem palatinum celebrari fecerit.
Pro complimento autem executionis et effectuationis suae maiestati
ordinatum est certos commissarios, qui iustis praetensionibus partium
interessatarum satisfacturi sunt, ita tamen, ut iidem Valachi nihil aliud
dominis terrestribus exhibeant, quam quod an tea solvebant capitaneis r
quo etiam tempore si fiscus ei in parte aliquid iuris et praetensionis
habuerit, liberum esse debebit ea quoque pro acquisitione iuris sui agere.
Porro siquidem dicti Valachi in confiniis constituti sunt et hostium
incursionibus expositi, ne vicinia coniinia cum regni partium manifesta
iactura aut amissione periculo exponi sinantur, in expeditionibus bellicis
directionem ipsorum sua maiestas sibimet reservare dignatur, quibus etiam
pro temporibus ratione uti oportunum est et communi statui utile compererit, ductores et praefectos assignatura.
De banali authoritate manere debere articulum regni, si autem in
particulari aliquid difficultatis interveniret, requisita sua maiestas cle
menter offert defectibus et difficultatibus remedium adhibitura esse.
De iis autem quae nomine statuum Sclavonie et Croatiae praeterea
superesse adhuc commemorantur negotia, necdum effectura sua maiestas
requisita talium regnicolarum difficultates benigne complanare non intermisisset. Ea autem, quae in genere de iniuriis per capitaneos derogatis
commemorantur, nominatim et specifice ubi et per quos facta sint, ma
iestas sua scire desiderat, clementer offerendo, quod comperta rei veritate
condigna castigatione errores emendabit.
Koncept . i kr. dr. arhivu u Beu;

') Izostavljemo je ono to se ne tie Hrvatske.
Hungarica.
475
287.
.
12. maja 1 6 8 0 . U
Kralj Ferdinand
"
"
'
'
'
POUDU.
daje Zigmundu Kegleviu pravo obdravanja

na njegovom posjedu sv. Kri Zaeretje.
sajmova
Nos Ferdinand secundus etc. memoriae commendamus etc., quod

nos cum ad humilimam supplicationem et instantiam fidelis nostri magniiici Sigismundi Keglewith de- Busyn etc., nostrae propterea factam
maiestati, turn vero pro utilitate et commodo regni istius nostri Sclavoniae ac civium populorumque et incolarum in circumvicinis locis degentium, ad possessionem ipsius Sigismundi Keglewith, Zachretye aliter
Sanctam Crucem vulgo Zvety Kriss appellatam inque comitatu Varasdiensi existente habitam, ternas nundinas seu fora annualia libera,
primas quidem in festo Inventionis sanctae crucis, secundas vero dominica proxima post festum sancti Bartholomei apostoli immediate sequenti,
tertias porro in festo Exaltationis sanctae crucis aliisque diebus ipsas
festivitates praecedentibus et immediate sequentibus ad id necessario
aptis et sufficieiitibus omni anno, item forum hebdomadale ' singulis
diebus dominicis in qualibet hebdomada omni sub iisdem libertatibus
et praerogativis, quibus nundinae seu fora annualia, libera scilicet et
hebdomadalia, liberarum civitatum nostrarum aut oppidorum et villarum celebrantur, perpetuo celebrari duximus gratiose annuendum et
concedendum, imo annuimus et concedimus praesentium per vigorem absque tamen praeiudicio nundinarum sen forerum annualiunx
liberorum et ahorum quorumcunque locorum circumvicinorum. Quocirca
vos universos et singulos mercatores et institores ac forense homines
et viatores quoslibet harum serie assecramus, affidamus et certificamus,
quatenus ad praedictas nundinas seu fora annualia scilicet et hebdoma
dalia libera per nos ad praefactam possessionem Zachretye seu Sanc
tam Crucem nuncupatam modo praeminsso perpetuo celebrari commissas
et concessa cum omnibus mercantiis et bonis vestris libere f secure et
absque omni pavore seu formidine personarum rerumque et mercantiarum vestrarum veniatis, properetis et accedatis peractisque ibi negotiationibus vestris omnibus ad propria aut quae malueritis loca redeatis,
salvis semper personis et rebus vestris sub nostra protectione et tutela
speciali permanentibus. Et hoc volumus in foris et aliis locis publicis
ubique palam facere proclamari. Praesentes vero, quas secreto sigillo
nostro, quo ut rex Hungariae utimur, impendenti communiri fecimus,
post earum lecturam semper reddi volumus et iubemus praesentanti..
Datum in civitate nostra Posoniensi die duodecima mensis maii anno
domini millesimo sexcentesimo trigesimo, regnorum nostrorum etc.
Original na pergameni, s koje je neko na svilenoj vrpci visio kralj*
peat, koji sada fali, u arkivu Jugosl. akademije u Zagrebu.
476
Pripis: Anno domini millesimo sexcentesimo tricesimo die nona
mensis decembris praesentes literae suae maiestatis in generali congregatione dominorum statuum et ordinum Croatiae et Sclavoniae regnorum
Zagrabiae celebrata exhibitae sunt et praesentatae nemine contradicente.
Petrus Znika,
magister prothonotarius regni
Sclavoniae.
288.
Prije 30. septembra 1630.

Mnijenje (austrijske
dvorske kancelarije) rjeenju

pitanja u Hrvatskoj.
srpskoga
(vlakoga)
Allergndigister kaiser und herr.

Nachdeme E. kais. Mt. von denen jenigen Wallachen, welclie sieh
bei dreissig jaren hero auf denen Windischen grnizen zwischen der
Saw und Dra nidergericht und numehr wegen irer angewachsnen grosses
anzahl gleichsamb zue einer starken vormaur derselbigen grnizen gegen
den anrainenden Turken worden sein, etliehe von inen verfasste statuta,
nach welchen sie hjnfiiro leben und vermittels derselben von denen
durch sie beklagten betrangntissen der uf disen grnizen sich befiindenden oberhaubtleuten, welche bis dato mit ihnen mehrern tails gleiehsam ihres gefallens hochbeschwerlicher weis verfahren sein, entldiget
werden mchten, undertnigist berraicht, desgleichen auch absonderlich
von E. kais. Mt. Windischen obristen ein special verfassung der gleichen statuten fiir dise Wallachen gehorsamist iiberschickt worden.
haben zwar E. kais. # Mt. die sachen an dero zu Graz hinderlassne
gehaimbe und Inner-Osterreichische hofkriegsrt umb furderlichist gutachten hineinremittirt. Sintenmaln aber dieselbige ohne erffnung anderwertigen guetachtens ir mainung allain auf ein kiinftige commis
si on gestellt und darzue den herrn bischofen zu Lavant. item K.
kais. Mt. Inner-Osterreichischen hofkriegsprsidenten Georg Galler
freiherrn, grafen Carl von Ssrurau, desgleichen Thoman Mikulitsch, gewesten viceban in Windischland, vorgeschlagen und entgegen die anwesende Wallachen alhie soliche commission fiir suspect, verlngerlich und
nachtailig angezogen, so haben E. kais. Mt. uns durch decret dero allergnedigisten befelch dahin zaekommen lassen, weiln E. kais. Mt. in bedenkung, dass an stabilir und aufrechterhaltung dieser Wallachen denen
hinderligenden grnizen und Steyrischen landen sehr hoch und vil
gelegen, sich gleich alhie mit aller ehistem Liber besagt ir bittlich anbringen genedigist zu resolviren gemaint, so sollten die jetztbemelte
in baiderlei form berraichte statuta umbstndig und fleissig ersehen
und erwegen, und sodan E. kais. Mt. unser gehorsamist rtlich gut-
47
achten so weit erftnen, was gestalt die bemelte Wallachen hierunder
(gestaltsam E. kais. Mt. genedigist genaigt) solchermas&en zu trsten
und'zu contentirn sein mchten, damit sie ihrer bitt, so weit mglich
gewert und dardurch dem gemainen christlichen vaterland zu bestem
in irer bis dato erzaigten treu und eifer an denen obbemelten grnizen
bestndigelich erhalten werden mchten.
Waim wir nun in gehorsamister volziehung diser E. kais. Mt.
allergndigisten verordnung ermessen, dass die stabilirimg der Wallachen
zwar liaubtschlichen an. irer mglichisten contentirung in denen gehetnen
statutis erwinden tue, benebens aber weder die statuta noch die Walla
chen selbsten in kainem ruhigen bestand erhalten werden mgen, wofer
nicht am mal auch wegen des grunds und orts, wo sie sich nidergelassen ein richtigkeit gemacht wrdet. Dan E. kais. Mt. allergenedigstes
wissen tragen. dass underschidliche Ungarisch, Crabatiseh und Windische
stand sich fr die grundherrschaften discr vor disem d gewesten und
anjetzo von denen Wallachen bewolmten grnd eingeben und gleich wie
E. kais.'Mt. denen Wallachen expresse allergenedigist versprochen, dass
sie si in der ruhigen possess mantenirn wollen, also sie auch den besagten angebnen grundherrschaften in denen Ungarischen landtagen Has
austrckliche knigliche wort ertailt, sie wegen irer hierunder habenden
praetensionen so weit sie dieselbige liquidiren werden, gnedigist zu con
tentirn und inen anderwertige satisfaction zu geben, also das notwendigelich baiderseits auf die mantenirung des gegebnen kniglichen Worts
zu gedenken und sonderlich gleich fr dis mal umb soviel mehr. weiln
anjetzto von denen Wallachen in ainem besondern articul under andern
auch in specie gebeten wirdet, dass man inen aigentliche limites ihrer
wohnungen und drfer ausziehnen und also die possessionen der inhabenden griind perpetuiren wolle, also dass Avofer das geschehen, wie es
dann numehr nicht wol anderst sein kann und cntgegen denen interesiten grundherrschaften nicht auch ihrerseits ein satisfaction gegeben
wiirde, E. kais. Mt. selbsten allergenedigist erachiten knnen, wie vilfeltige und unaussgliche behelligungen und tgliche beschwerden sie
wilrden anzuhren haben.
Und in deme dann das wesen jetziger zeit in deine bestehet, dass
E. kais. Mt. noch vor disem dem herrn palatino in Ungarn genedigisten
befelch geben, dass er die hierunder vermaintlich interessirte parteien
mit iren praetensionen und privilegien vernemen und sodan E. kais. Mt.
iiber ain und anders sein nachrichtlichen bericht mit gutachten zuekommeii lassen solte, er aber die parteien nicht allain veniommen, sonder
praeter sacratissimae maiestatis vestrae mandatum de facto mit der iudicatur dartiber verfahren und einen jeden gleichsamb was er nur
angezaigt und also iiber die 380 drfer, da doch von denen Wallachen
nur bei 50 bewohnt sein, hin und wider durch decision wiircklich zuerkennt, darbei der handel in solche grssere weiterung kommcn, dass nur
vil mehr der praetendenten als griind und boden verhanden sein, so
waren wir der gehorsamisten doch unmassgeblichen maiming, dass E .
478
kais. Mt. hierunder die von der Ungarischen liofexpedition berait jngstlichen beratschlagt und vorgeschlagne ratsamiste remedirung- mit .aller
ehisten zu werk setzen und nemblichen, weiln des herrn palatini furgangne iudicatur und erkantnlissen ohne schmeleruug seiner existiination
nicht wol mgen umbgestosen und fiir unordenlich procedirt erclrt
werden, anstat dessen das njittel einer revisionscommission fiir- die
hand nemen, dieselbige etlichen olminteressirten wohlerfahrnen treuen
und fursichtigen commissarien, welche sonderlich des Usci i us treulich
in acht zu nemen wissen, genedigist auftragen und sie mit mehrer umbstndiglicher ausfiihrung furnemblich dahin instruiren lasseu mchten,
dass sie in namen E. kais. Mt. die privilegia aller praetendenten fiir
sich erfordern und ainem jedwedern begern solten. was gestalt si
sich zu denen furweisenden privilegien und zu denen geschlechter und
familien, aufweliche die privilegia gestellt sein, legitimirn mgeh. Darauf sich dann der Ungerischen hofexpedition raainung noch unzweitiich
betinden wrde. dass nicht allain der wenigiste tail seiu legitimation
zu denen furgebrachten privilegien und familien beweisen, sondern aucli
die wenigiste grand und gueter von denen Wallachen besessen und in
E. kais. Mt. gewalt seien, sondern sich viel mehrers in den partialis
Turcae subiectis betinden, desgleichen audi underschidliche griind, ob
si schon von denen Wallachen possidirt werden. jedoch gleichwol nicht
denen praetendenten zustndig, sondern E. kais. Mt. per caducitatern et
defectum seminis vel alios titulos iure regio haimbget'allen seien, also
dass die maiste praetendenten sich fiir sich selbsten zu ruhe begeben
und von iren anforderungen aussetzen miissten. Und weilen im iibrigen
ausser des tumbcapituls zu Agram und des Banffy hierunder gar vvenig
andere parteien rechtmssige weis ichtwas werden zu suchen haben, so
mchte durch die coinmissarios mit disem interessirten etwo auf kiint'tige
flligkeiten tractirt oder inen sonsten wenigist mit versicherungen mglichiste satisfaction ertailt, der herr palatinus aber als welcher nun audi
mit dergleichen praetensionen furkommen, mit dexteritet dahin erinnert
und vermant werden, dass er durch sein anfordern die stabilirung der
Wallachen nicht hinderstellig machen, sondern dieselbe mit guetwilliger
bequemung dem gemainen yaterland zum besten vilmehrers belurdern
helfen wolle.
Suvremeni prijepis u kr. ugar. . arkivu u Budimpeti;
Acta
particularia fasc. 445.
Pripis spolja: Per extractum dem herrn Ungarischen hofkanzlern
zuezustellen. Und weilen Ire kais. Mt. iro das mittel der hierin vermelten revisionscommission iiber die privilegien und documenten kraft
deren von dem herrn palatino in Ungern underschiedlichen parteien die
angezogen grand und poden zuerkendt worden, gnedigist gefallen lassen,
also dass solche revisionscommission mit ehistem allerdings gehorsamist
geratnermassen solle ausgefertiget und wrklich volzogen werden. Diesem nach so wollen Ire kais. Mt. gnedigist, dass er herr hofcanzler die
sachen wegen der commissarien, welchen selbige commission am ratsam
479
xmd sichersten aufgetragen werden mchte. noch vor seinen verraisen
von hinen Irer kais. Mt. mit guetachten gehorsamlich furbringen.
Per sac. caes. regiamque maiestatem.
Ratisbonae ultimo septembris
anno 1630.
Caspar Frey.
289.
5 # oktobra 1630. U Regensburgu.

Kralj
Ferdinand
podjeljuje Srbima (Vlasima), koji se nastanie

Savom i Dravom, statute.
medju
Nos Ferdinandus secundus etc. memoriae commendamus tenore

praesentium significantes quibus expedit universis, postquam ineffabili
dei optimi maximi munere ad maiestatis nostrae culmen sublimati reipublicae gubernacula gerimus, nil unquam antiquius chariusve habuimus,
quam ut providentiae nostrae studia in ea praecipue conferamus, quae
ad christianitatis augmentum stabilimentumque cedere, ac cunctis ditionibus et populis, qui clementiae et sceptrorum nostrorum pariunt imperio,
quoquo modo utilia esse possunt. Unde cum tota Valachorum communitas, quae ex antecessorum nostrorum divae memoriae Rudolphi seoundi et Mathiae, Romanorum imperatorum et Ungariae regum, eoncessionibus et gratiis iam a triginta abhinc annis in partibus regni nostri
Sclavoniae inter Savum et Dravum domicilium habuerunt, nuper a nobis
otiam singulari nostrae successorumque nostrorum legitimorum Ungariae
regum protectionis et directionis diplomate donati fuissent, nos iam ulteriori benignitatis nostrae cura, turn ipsorum Valachorum turn totius
ohristianitatis commodo et tranquillo ac securo statui et conservation!
in aliis quoque, quae a benigna directione nostra dependent, utiliter prospectum esse cupientes, eidem Valachorum communitati inter praedictos
Savum et Dravum commoranti,. sequentes legum et statutorum articulos,
quorum norma in posterum vitam ducant et gubernantur, secundum
praesentem rerum statum et conditionum clementer concedendos"et sanciendos praescribendosque duximus; ut nimirum regna ditionesque no
strae contra infensissimos christiani nominis Turcos ac alios hostes non
minus egregia et fideli huius populi militari opera ac fortitudine, quam
certarum etiam tramite, atque in legum, quorum observatione inter eosdem Valachos tarn in toga quam in sago iuxta iustitiae et disciplinae
incrementa vel maxime omnipotentis gratia et benedictione fructifere- conciliari, ac bene christianoque more recte vivendi ratio salutaliter conservari possit, tanto magis ac firmius munirentur obvallenturque. Quorum
quidem articulorum tenor talis est.
480
De Magistratibus.
Art i c u i u s
primus.
Cuilibet pag'o Valaehorum. inter dictos fluvios Savum et Dravum

habitantium, sims sit iudex sive knesius, vir scilicet ad id proprius,
officii obeundi sufficiens et idoneus, qui statuto ad id tempore mense
nimirum aprili ante festum sancti (ireorgii a sui pagi communitate pro
uno anno eligatur et electus generali ad ipsius notitiam significetur.
Articulus
secundus.
Quemadmodum universa Valacliorum communitas in trium eapitaneorum supremorum, nimirum Crisiensis, Caproncensis et Ivanicensis
distrietibus commoratur, ita quoque in quolibet capitaneatu separatini
eligatur et constituatur surrrernus iudex, vir peritus legunique patriarum
gnarus. qui una cum octo assessoribus iudiciis in suo districtu praesideat
ac universas causas et controversias secundum praesentia statuta cognoscat
et decidat. Electio autem iudicis et octo assessorum in vel circa festum
sancti Georgii eo fiat modo, ut nimirum omnes knesii sui districtus una
cum duobus vel tribus senioribus vel iuratis ex unoquoque pago in certoeiusdem capitaneatus loco conveniant ibique iudicem et octo assessores
per districtus sui capitaneatus rite eligant, qui iudices et assessores ita
in quolibet capitaneatu electi generali proponantur et ab eo nomine
nostro, nullis legitimis obstantibus causis, confirmentur, aut si quae legitimae causae obstare viderentur. illae statim nobis significabuntur. Sin
gulis autem annis iidem supremi iudices tempore et modo quibus dictum
est, per knesios et seniores pagorum in quolibet capitaneatu liberi a officio
removebuntur, vel si ita visum fuerit idque patriae commodum et utilitas
suaderet, in eodem officio .relinquantur et a generali memorata ratione
denuo confirmabuntur.
Articulus
tertius.
In delictis publicae tranquillitati et utilitati contrariis atque aliis

etiam criminalibus poenam sanguinis inferentibus, knesii delinquentes abs
que mora comprehendere et capitaneo supremo sui districtus ad manus
profosii tradere teneantur. Interim autem supremus iudex cum suis asses
soribus statim causas cognoscat, ut idem delinquentes cum talis delicti et
criminis rei iudicati fuerint, ad regimen bellicum transmittantur ibique,
servato iuris-ordine non in pecunia vel bonis, sed solum in corpore, vel
opere publico vel aliis suppliciis puniantur.
Articulus
q u a r t u s.
In lenioribus autem knesii reos carceri includant, donee vel ab

ipsis idonea eaveatur 1 tempus iuris dicendi apropinquet et tunc iudicio sistantur. ac contra eos servatis de iure servandis procedatur.
481
A r t i c u l u s q u i n t u s.
Knesiorum muniis non solum illud incumbet, tit in suis districtibus
cunctarum numerum domorum et familiarum nee non omnium capitum
virilis sexus, decimum sextum aetatis annum excedentium, exacte sciant
eumque utrumque numerum in cathallogo descriptum habeant, sed et ut
nnusquisque patrum familias eosdem masculos annum 17 excedentes in
suis domibus alant et solicitae curae habebunt.
Articulus
sextus.
Si quis ex Turcia vel aliunde transmigrans sub hoc vel illo capitaneatu sedem figere voluerit, id cum praescitu supremi capitanei fieri
necesse est. Sin autem Valachus, qui iam semel in aliquo loco sedem
fecit vel alias ibi legitime, commoratus est, domicilium in eodem capitaneatu mutare velet, id ut cum solo supremi iudicis, assessorum et
knesii praescitu fiat, sufficit.
Articulus
septimus.
Knesii summa vigilantia et studio omnia delicta et maleficia praecavere conabuntur, quod si vero quispiam ex iis de praevaricatione et
collusione cum reis in quocunque delicto iiidicialiter convictus fuerit et
tunc supremus iudex et assessores talem knesium tanquam infamem
officio movebunt iuxtaque ob ipsum factum pro eius qualitate mulcta
merita afficient, vel si enormitas delicti poenam sanguinis mereri iudicabitur, ad regimen bellicum transmittent, alio interim idoneo viro in
'locum legitime subordinate.
Articulus
t a v u s.
Tenebuntur insuper knesii advigilare, ut lures quamprimum eapiantur et profosio suo assignentur. Res autem furto ablatae apud iudicem supremum deponantur et ibi servatis de iure servandis suis dominis restituantur.
Articulus
n n u s.
Omnia conventi'cula et congregationes extra eas, quae pro eligendis

knesiis, iudicibus et assessoribus modo, quo supradictum est, legitime
celebrabuntur, in universum sub poena vitae interdictae sunt. Si quas
autem necessitas aegerit, ex permissu generalis instituantur.
Articulus
decimus.
Juramentum autem iudicum, assessorum et knesiorum per deum vivum

et per gloriosam dei genitricem Virginem Mariam et per omnes sanctos
et electos dei in articulos praemissos concipiatur, addito insuper, ut proMONUMENIA HIST. XL11I. ACTA COMITIALIA V.
31
482
mittant se.deo, christianae reipublicae, nobis et successoribus nostris,

legitimis Ungariae regibus, generali et supremis capitaneis fidem et obedientiam exhibituros, omnia reipublicae pernitiosa et bonis moribus contraria revel'aturos et quoad omnibus et singulis coram se causantibus
absque cuiusuis personae, divitis scilicet et pauperis, exceptione omnibusque prece, praemio, favore, amore et odio postpositis et remotis, prout
scilicet secundum deum et eius iustitiam cognoverint, iustum et verum
iuditium iustitiam atque executionem in omnibus rebus facient pro suo
posse/ Sic ipsos deus adiuvet et omnes sancti.
De iudiciis.
Articulis
primus.
Omne iudicium una cum supremo iudice et octo assessoribus Valachis,

ut supra nominatum est, iuratis, consistere debet, quibus insuper notarius
et ipse iuratus adiungatur, unius autem vel duorum assessorum absentia
iudicium non impediat; et si iudex supremus' ipse iudiciis interesse nequeat, ipsius loco proximus in ordine assessor praesideat.
Articulus
secundus.
Iudicis officium sit, una cum assessoribus dies iudiciales praefigere,

ita tamen, ut termini citationum et evocationum ultra quindecim dies
non excedant, semper autem tertia citatio peremptoria sit.
Articulus
tertius.
Reus in causam attractus ad actoris instantiam in ius vocetur, tuncque respondere non teneatur, nisi rite et legitime citetur.
Articulus
quartus.
Reus si tribus vicibus per litteras iudiciales sive birsagiales citatus

non comparuerit, contra eum in contumaciam procedatur et actori finale
iudicium et iustitia administretur ipseque contumax in expensas condemnetur.
Articulus
quintus.
In citationibus pro primo sigillo quinquaginta denarii Ungaricales.

pro secundo dupplum et pro tertio triplum solvatur, ita ut causa finita
et decisa haec birsagia in duabus partibus pro iudice et assessoribus et
in tertio pro parte victrici exigantur.
483
Articulus
sextus.
Nullae exceptiones dilatoriae praeter impedimenta legitim admittantur de caetero etiam processus in omnibus summarius sit et sine
strepitu et figura iudicii ordinarii observetur adeoque factum ut merita
rei duntaxat simpliciter et de piano considerentur et secundum allegata
et probata iudicentur. Finaliter autem decisiones et sententiae in casibus.
qui in istis statutis specificati non sunt, secundum regni iura ferantur.
Articulus
septimus.
In testimoniis deponendis non more Sclavonic in alterius animam

iurabitur, sed quilibet seorsim de visu et scitu examinatus iuramento
testabitur; quis autem melius probavit, iudicis et assessorum erit determinare.
Articulus
octavus,
Julius ad iuramentum praestandum nisi ieiunus adinittitur.

A r t i c u l u s n o n us.
A sententia iudicis intra decendium sic ad generalem appellare fas
esto, quod si non fiat, elapsis fatalibus sententia transeat in rem iudi.catarn, appellans autem appellationem suam intra unum mensem intro-ducere intra duos alios menses prosequi obligatus sit; alterutro enim
non ita observato, appellatio pro deserto habeatur et sententia executionem sorciatur, et qui male appellaverit, in expensas damnabitur.
,
Articulus
decimus.
Sententiae, ubi nullae appellationes interpositae fuerint, elapso deimo die per kiiesios vel unum ex assessoribus executioni demandentur.
Q,ui autem parere recusaverint, secundum qualitatem delicti puniantur,
vel etiam, si enormitas resistentiae id ita meruerit, ad regimen bellicum
remittantur, procedente nihilominus executione.
De rerum dominio.
Articulus
primus.
Cuilibet pgo vel oppido sui certi limites determinentur.

Articulus
secundus.
Si quis 'de frumento adhuc in agris existente, vel de aliis rebus

mobilibus cum alio convenerit emptorque hoc duobus vel tribus testibus probare poterit, contractus validus esto.
484
A r t i u 1 u s e r t i u 8.
Qui autem domos uti etiam agros vel alios fundos vendere aut
oppignorare aut quocunque alio titulo et quacumque de causa aliis dare
voluerit, id ut coram knesio et duobus vel tribus testibus faciat necesse
est. alias contractus nullam vim habeto.
A r t i u 1 u s (] u a r t u s.
Cuilibet, si t'undum suum aliter adire non potest, per agrum vicini
sui consueto tempore eundi vehendique ius esto, seel quantum fieri po
tent, vicini agro ab ipso parcatur.
Art i cuius
q u i n t us.
Si quis rem suam alteri ad certum tempus oppignoraverit illeque

tempore ellapso debitum non solvent, tunc ad instantiam creditoris de
redimendo pignore per knesium admoneatur, et nisi id intra tres menses
fecerit, pignus per eundem knesium et duos vel tres seniores pagi estimetur et de eo creditoribus debitum. cum eo. quod interest, exsolvatur,
residuum vero domino pignoris restituatur.
A r t i u 1 u s s e t u s.
Rebus alienis contra pactum vel voluntatem sui proprietarii cum
damno eiusdem utens, eidem proprietario pro arbitrio iudicis secundum,
iustam damn i aestimationem satisfacere teneatur.
t i u 1 u s
septimus.
Testamentariae dispositiones coram knesio et quatuor vel quinque

testibus fidedignis, aut coram sacerdote et. duobus vel tribus itidem fidedignis testibus celebrentur, adhibito tamen semper notario vel loco ipsius
duobus aliis testibus legitimis.
!
A r t i u 1 u s t a v u s.
Patre familias absque liberis defuncto, maior natu frater vel proximus agnatus una cum vidua relicta familiam gubernet. Quod si vero
defunctus iuxta viduam liberos quoque reliquerit, ipsa vidua una cum
tutoribus vel curatoribus familiae praesit et iunior liberorum cum reliquis, nullo sexus discrimine habito, ex aequo ad haereditatem admittatur.
Articulus
non us.
Boves, equos, vaccas, oves, capras, porcos, ac frumentum.

omnis generis cuilibet Valachorum, sicut aliis regnicolis intra et extra
capitaneatos sui districtus, secundum legitimam regni consuetudinem ac
485
regia decreta, observatis observandis praestitisque praestandis, pro libitii

vendere et emere,' inducere et educere liberum et permissum sit.
De delictis privatis et publicis.

Arti cuius
primus.
Omne furtum, cuius pretium triginta vel effectione simul commissa

viginti florenos hungaricales non excedit. a iudicibus supremis vinculis
vel opere publico puniatur.. Maiora autem furta commitentes ad regimen
bellicum mittantur, ibi non pecuniariis poenis, sed suppliciis corpori infligendis coercendi.
A r t i u 1 u s u D d u s.
Ita etiam si quis secunda vel tertia vice in furto deprehensus sit
atque eiusmodi furta duabus 1 tribus vicibus commissa quadraginta
florenos excedant, et ipse ad regimen bellicum in corpore poenas soluturus transmittatur.
Articulus
tertius.
Si quis violenta manu alteri quidpiam surripuerit vel abstulerit, ille

raptum cum damno illato restituat, nee non quatuor vel pro arbitrio
iudicis plurium, sed ad summum decern florenorum Ungaricalium poenam l u a t ; si vero insuper aliquem etiam absque lethali laesione percusserit vel vulneraverit, ei pecuniaria mulcta maior, sed ad plurimum sedecim floreni solvendi sint; attamen si reus utroque casu pauperioris
sit conolitionis, vel ob enormitatem delicti alias id ita videatur, is carcere aut opere publico aut alia eiusmodi animadversione astigetur.
A r t i u 1 u s q u a r t u s.
Si cuiuspiam iumenta vel animalia alteri damnum fecerint, illud
damnum per vicinos aestimetur et ab animalis domino sarciatur, ac
interim damnum passo liberum sit ipsum animal, quod damnum fecit,
donee sibi satisfiat, retinere.
Articulus
q u i nt us.
Si quis vero alterius animalia post aestimationem et damn! compensationem adhuc detinuerit, ad id quod interest tenebitur.
Articulus
sextus.
Si quis alterius iumenta noxam commitentia ex malitia verberaverit

vel occiderit, is animalium domino, compensate prius quantum ipse noxae
passus sit, damnum refundat et nihilominus ob malitiam pro qualitate
facti puniatur.
48fJ
Ar t i u 1 us septimus.
In rixis et tumultibus, qui cum sanguinis profusione fient,
quinque vel etiam pro arbitrio iudicii plures, sed ad smmum octo florenos Ungaricales ac laeso expensas et damna nee non chyrurgo debitam
mercedem olvat. In aliis vero, quae absque sanguinis effusione vibratis
gladiis, sola percussitme, ad vibicum signa vel alio insolqntiori modo
committentur, florenos Ungaricales medium aut integrum florenum, aut
ad summum etiam quatuor pendat ; ansam quoque talium rixarum et
tumultuum praebentes singuli medium vel ad summum tres florenos Un
garicales solvant, ita tamen, ut in arbitrio sit iudicii reos iam dictarum
mulctarum vice, sicut in tertio articulo pro qualitate personae vel facti,
aliis in corpore suppliciis afficere.
Articulus
t a v s.
Post tales autem rixas et tumultus, etsi laesa pars ob suam ofiensionem nullam ad iudicem conferret quaerelam, nihilominus tamen contra
reos, si iudicio ob enormitatem facti ita videbitur. ex officio erit inqui
rendum ac pro qualitate facti erit procedendum.
A r t i c u l u s n n s.
Fornicarii manifesti, uti et ipsae fornicariae, vinculis in pane et
aqua per aliquot dies vel opere publico puniantur. Adulteri vero et raptores regimini bellico iudicandi ac etiam in corpore castigandi subiiciantur.
Articulus
d e i in u s.
Inobedientes filii vel etiam gravius in parentes peccantes a "iudi

cibus pro gravitate facti carcere vel similibus suppliciis coerceantur, vel
etiam. si delictum iudicibus ita enorme videatur, ad regimen bellicum
transmittantur; si autem levior sit filiorum culpa, contra illos. absqueparentum accusatione iudicialiter non procedatur.
Articulus
n d e i m s.
Pecuniariae mulctae .pro iudicum et caeterorum officialiumi sal ari i s-aliisque iudicii expensis applicentur.
Articulus
duodecimtis.
Profosio ab incarceratis et arrestatis personis in posteruira non ultra

viginti quinque denarios exigere permissum sit.
487
De re militari.
Articulus
primus.
Qui ex Valachis stipendia meret, iuri militari, ut reliqui nostri stipendiarii in omnibus subsint et sua munia fideliter obeant, quod et de
reliquis intelligendum, qui licet stipendia non habeant, nihilominus militaria munia "obeunt et eorum respectu immunitate donati sunt.
Articulus
secundus.
Vayvodae sint militares viri illibatorum morum et vitae integritate

praediti ac quovis suspitionis vitio carentes; si tamen casu quocunque
in alicuius criminis genere suspecti haberentur vel etiam de malefactis
accusati fcrent, causae tales coram capitaneo vel vicecapitaneo ac suis
offieialibus militaribus, inter quos semper aliquot et ad minimum tres
vel quatuor vayvodae sint, examinentur et prout visum fuerit, rei vel
poena merita per eosdem afficiantur. vel ulterius ad regimen bellicum
dirigantur.
Articulus
tertius.
Eadem ratione si vayvodae quempiam ex suis haramiis alicuius

delicti reum vel accusatum habuerint, id ipsum etiam capitaneus vel
viceeapitaneus cum offieialibus militaribus et vayvodis iudicialiter examinent, et si delictum levius fuerit, in reos pro qualitate animadvertant,
in gravioribus autem eosdem ad regimen bellicum transmittant.
Articulus
q u a r t us.
Ita etiam caeterae eiusmodi lites omnes et controversiae, fundos ac

alia bona immobilia non concernentes. quae inter vel contra vayvodas
et haramiales aliosque omnes salariatos milites motae fuerint, praescripta
ratione cognoscantur et dirimantur. Quae autem circa fundos aliasque
res iramobiles orientur, eae solis iudicibus et assessoribus subsint decidendae.
Articulus
quintus.
In vayvodarum uti etiam vexilliferorum aliorumque officialium demortuorum vel etiam iudicialiter ab officiis depositorum loca alii benemeriti per communitatem generali commendabuntur.
Articulus
sextus.
Salaria et stipendia a vayvodis haramialibus militibus solventniet distribuentur iuxta modum et consuetudinem antiquam.
488
Articulus
septimus.
Cum vero tota Valachorum communitas rebus potissiinum bellicis

ac militaribus vacet, ob idque singularibus.privilegiis gaudeat, ideo omues
et singuli ipsorum sive stipendiarii sint, sive non, ad secandum desertum
et sylvas inter Savum et Dravum singulis annis, relictis tantum in munitionibus vigilibus sufficientibus sint obligati, ut nimirum eo labore
Turcis et inimicis omnis ad ilia loca aditus et in christianos impetus
inter cludatur.
Articulus
t a v u s.
Similiter castela in suam defensionem cxtructa aut adhuc extruenda

suis laboribus coadiuvabunt.
Articulus
n ii u s.
Insidias et machinationes suspectas fideliter ad nos vel generalem

nostrum deferent.
Articulus
decimus.
Ad fines patriae in omnibus tfibus capitaneatibus, ne ullus christiani nominis hosti pateat aditus, praeter salariatos milites etiam caeteri cuncti Valachi stipendio carentes suis sufficientibus semper excubiis
et vigiliis tueri ac custodire obligati sint.
Articulus
u n d e i m u s.
Quocumque autem tempore, quod deus clementer avertat, qui dam

impetus aut suspicio maioris momenti oriretur, ex omnibus omnino capi
taneatibus. quotquot inveniuntur. Valachi, imo ipsa iuventus decimum
octavum annum excedens. ad Tureas et hostes coniunctis viribus omni
ex parte cum vitae et sanguinis etfusione propulsandos subito erunt pa
rati adeoque militaribus signis ad hoc per generalem deputatis excitati,
inter duas vel ad summum tres horas cum omni bellico apparatu semper
ad minimum sex vel septem millia militum Valachorum in unum locum
congregabuntur, donee et qui longius distant, praecepto signo accurrere
seque cum illis coniungere vel alio, ubi necessitas id requisiverit. secun
dum generalis dispositionem convolare possint.
Articulus
duodecimus.
Si contra hostem extra provinciam ducentur absque stipendio in

partibus Turcae subiectis per quatuordecim dies, in aliis vero provinciis
per octo dies castra generalis sequentur, quibus elapsis, ut reliqui stipendia accipient.
489
A r t i u 1 8 t d i m u s.
Et quia pauci stipendiarii inveniuntur plurimaque pars salario caret,
generalis noster illis omnibus utriusque conditionis. prout hacteims moris
fait, plumbum pro conficiendis globi et pulverem tormentarium ad sufficientiam suppeditabit.
Quapropter omnibus et singulis nostris ministris et officialibus

aliisque subditis et fidelibus cuiuscunque status, gradus, conditionis, vel
praeeminentiae' existant, praesertim vero regimini nostro bellico nee non
praesentibus ac futuris confiniorum regni nostri Sclavoniae generalibus.
necnon supremis capitaneis caeterisque omnibus militaribus officialibus
nostris hisce benigne ac serio committimus atque mandamus, ut praefatam Valachorum coinmunitatem inter Savurn et Dravum commorantem
secundum clementem nostram et successorum nostrorum, legitimorum
Ungariae regum, voluntatem praescriptis legum statutorumque artieulis
quiete et absque omni *molestia, impedimento et perturbatione uti. frui
et gaudere sinant illosque in eisdem manuteneant atque defendant et
nihil contra eorum tenorem et continentiam attentent aut faciant, aut ab
aliis quovis modo attentari et fieri permittant, quatenus nostram suecessorumque nostrorum indignationem ac poenam gravissimam evitare luerint, harum testimonio litterarum manu nostra propria subscriptarum
et sigilli nostri appensione munitarum. Datum in nostra et sacri imperii
civitate Ratisbonae die quinta octobris anno domini millesimo sexcentc.simo trigesimo. regnorum etc.
Ferdinandus.
Ad man datum sacrae caesareae
Iohannes Bapt. liber baro
Casparus Frey.
de AYerdenburg.
Schmidt von Greitfenau.
Original ovoga vanoga spisa ili jo nije nadjen ili je
izgubljen.
Najbolji tekst, po kojem je ovaj priopen, uuvan je u Liber

u kr. ugar. zem. arkivu u Budimpeti.
regius
Prijepisa ima mnogo, pri/je svega u kraljevskim potvrdama 1642.

(Ferdinanda III.), 1659. (Leopolda I), 1708. (Josipa I) 1755. (Marije
Terezije) u c. i kr. i ratnom arkivu, Kanzleiakten.
Tue ima i stari
njemaki prijevod.
Jedan stari prijepis ima i u kr. zem. arkivu u Zagrebu;
Societ. Jesu fasc. VI nr. 81.
Acta coll.
tampom objelodanjen je esto, ali nikad jo bez veih ili manjih

pogrjeaka. Up. Czoernig, Rtnographie II. 365372: Kukuljevi, J u r a
490
regni I. 308318; Vanicek, Militrgrnze I. 410420
Vitkome, Spomenici (Glasnik II. odjel) vol. III, 2541.
(nepotpuno);.
290.

Ban grof Zigmund
namiru
Erddy daje protonotaru i blagajniku Petru

da je isplatio ete na pokupskoj
Krajini.
Zniki
Nos comes Sigismundus Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudii

et comitatus Varasdiensis comes perpetuus, sacrae caesareae regiaeque
maiestatis cubicularius et consiliarius ac regnorum Dalmatiae, Croatiae
et Sclavoniae banus, nee nori confiniorum Colapianorum regni Sclavoniae
supremus capitaneus, notum facimus per praesentes, quod egregius magister Petrus Znika. prothonotarius et exactor contributionum regni Scla
voniae ex eiusdem regni contributione anni millesimi sexcentesimi vigesimi noni omnes stipendiaries eiusdem regni Cplapianos, capitaneos
videlicet, vayvodas et haramias, qui regni praedicti stipendia meruerunt,^
pro sex integris mensibus, pro duobus siquidem pro festo Purificationis
beatissimae Virginis Mariae, pro quatuor vero circa festum beatae Margarethae virginis et martyris proxime praetoritum iuxta commissionem
nostram plenarie persolvit ac insuper capitaneos cum eorundem locis et
vayvodam egregium Wolffgangum Krysanych cum tribus itidem locis
suis pro reliquis quoque quatuor mensibus, hoc est in toto eosdem ca
pitaneos et vayvodam cum locis eorundem pro decem integris mensibus,
secundum itidem nostram commissionem sine defectu persolvit. super
qua siquidem persolutione eundem exactorem quietum et omnimode absolutum facimus. Datum in libera regia civitatc Montis Graeciae feria
secunda proxima post dominicam secundam Adventus domini anno eius
dem millesimo sexcentesimo tricesimo.
Comes Sigismundus Erdeody,
banus.
grebu.
Spolja pripis:
den. 40.
peatom u arkivu
1*>29. Expeditoriae
Jugosl.
domini
bani
akademije
super
u Za
fi.
7098
491
291.

Hrvatski sabor zagovara kod kralja Ferdinanda II. prava Ivana Draskovia na posjed Svaru.
Sacratissima caesarea et regia maiestas etc.
Fidelium servitorum etc.
In memoriam sacratissimae maiestati vestrae humillime voluimus
revocare, qualiter sacratissima maiestas vestra his superioribus temporibus pro parte egregii Athanasii Georgiczaei contra spectabilem et magnificum dominum Ioannem Draskowych de Trakosthyan praetextu bonorum Szvarchya in hoc regno Sclavoniae et comitatu Zagrabiensi existente illustrissimo domino comiti Sigismundo Erdeody de Moniorokerek,
bano etc. vigore exoleti cuiusdam articuli, nimirum vigesimi sexti in
decreto sexto Matthiae primi comprehensi, inusitatum et extraordinarium
quendam modum. non solum in praeiuditiuin praedicti domini Ioannis.
Draskowych, sed et in commune regnicolaruni incommodum vergentem
ac etiam contra leges patrias novissimarurn constitntionum, utpote articulos anni millesimi sexcentesimi quarti articulum decimum septimum,
anni millesimi sexcentesimi decimi octavi articulum decimum quartum
et anni millesimi sexcentefimi vigesimi secundi articulum secundum et
conditionem quintam contraque consuetum iuris et iustitiae cursum militantem peragendum per literas suas praeceptorias clementer demandaverat. Qui siquidem illustrissimus dominus bauus mandatis sacratissimae
caesareae et regiae maiestatis vestrae humiliter obtemperando, easdem
literas praeceptorias non sine gravi praeiudicio praefati domini Ioannis
Draskowych iurisque ordinarii et consueti derogamine executioni demandavit. Quapropter sacratissimae maiestati vestrae humillime upplicamus,
dignetur consueti iuris processus legumque praecitatarum novissimarurn
constitutionuin et fidelium suorum tranquillitatis et publici commodi debitum respectum habere praedictoque domino bano in causa eadem con
stitute iudici clementer demandare, ut idem ab ulteriore in causa eadem
processu supersederet et praedictum dominum Ioannem Draskowych ad
producenda iura sua, iuxta praetactum articulum primi Matthiae regis,
alias exoletum non cogeret, jquoadusque in proxime futura regni Hungariae diaeta causae praesentis difficultates proponantur dictusque articulus Matthiae regis cum novissimis legibus praeallegatis reconcilietur
ac in eadem causa aliisque similibus, qualiter procedendum sit, determinetur. In reliquo etc. Datae Zagrabiae ex generali congregatione nostra
die nona decembris anno domini 1G30
.
fideles humillimique servitores
status et ordines regni Sclavonia.e.
Suvremeni prijepis u kr. zem. arkivu u Zagrebu;
ordinum.
Acta statuum
et
492
292.
.9., 10. i 11. decembra 1630. U Zagrebu.
Zakljuci hrvatskoga
sabora.
A r t i u l i d o m i n o r u m s t a t u u m e t o r d i n um C r o a t i a ,
et S c l a v o n i a e r e g n o r u m i n g e n e r a l i i p s o r u m c o n g r e g a
t i o n e n o n a et d u a b u . s i m m e d i a t e , s u b s e q u e n t i b u s d i e b u s
m e n s i s d e c e m b r i s in a n n o d o m i n i m i l l e s i m o s e x c e n t e
i mo t r i c e s i m o e x i n d i c t o i l l u s t r i s s i m i d o m i n i c o m i t i s
S i g i s m u n d i E r d e o d y de M o n i o r o k e r e k M o n t i s C l a u d i i
e t c o m i t a t u s V a r a s d i e n s i s c o m i t i s p e . r p e t u i , s a c r a e a es a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s c u b i c u l a r i i et c o n s i l i a r i i ,
r e g n o r u m D a i m a t i a e, C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e b a n i e t
confiniorum Colapianorum regni Sclavoniae
supremi
c a p i t a n e i , in l i b e r a r e g i a c i v i t a t e - M o n t i s G r a e c i a e c e l e brata, conclusi.
Primum et ante omnia reverendus dominus Ioannes Somogy, eanonicus Zagrabiensis et archidiaconus Camarcensis et egregius Gabriel
Chernkoczy seriem legationis ipsorum in diaeta Posoniensi praesenti
anno celebrata peractae retulerunt.
Pro expeditionibus commissioms Valachicae extrahendis ad illustrissimos dominos palatinum 1 ) et cancellarium Hungariae 2 ) destinabit
illustrissimus dominus banus3) personam idoneam cum sufficient! instruetione et congruis expensis ex taxa regni.
De contributione trium lioreiiorum Hungaricalium, ex propriis dominorum regnicolarum bursis fienda, articulus anno proxime praeterito
1629. superinde conditus renovatur et in locum demortui exactoris generosi quondam Nicolai Thompa constituitur egregius Ludovicus Bedekowych. eius exactioni comitatu Varasdiensi assignato. Crisiensi et Zagrabiensi comitatibus pro domino Petrichevych remanentibus. Terminus
vero exactioni seu depositioni praemissorum trium fiorenorum praefigitur
festum Sancti Georgii proxime venturum, hoc tamen ad praemissum
articulum addito, ut summa ilia capitalis integra semper conservetur.
sed solummodo pro occurrentibus necessitatibus regni ex lucro seu interesse illius summae erogationes ac dispositiones fiant.
Ad celebranda octavalia iudicia pro demortuis assessoribus magnifico quondam domino Petro Rattkay magnificus dominus Paulus Rattkay.
pro generoso quondam Nicolao Thompa egregius Gabriel Chernkoczy
denominantur; et statuitur, ut tempore celebrationis praemissorum iudiciorum defectum unius aut alterius assessqris illustrissimus dominus
-) Grot' Nikola Esterhzy.
) Stjepan Sennyey. biskup vacki.
) Grof igraund Erddy.
2
3
493
baiius supplere et alios loco illorum substituere possit, iuramentum vero
solitum assessores, qui necdum praestiterunt, in ingressu iudiciorum eorundem praestabunt, non obstante eo, quod in proxime celebratis iudiciis
vicebanalibus egregius Gabriel Chernkoczy iuratus notarius commitatuurn
regni Sclavoniae usque ad finem perseverare et deliberationes calamo excipere ac authenticare nequiverit legitima eundem perurgente necessitate,
sed generosus dominus prothonotarius regni in mimere praedicto vices
praefati notarii obiverit, conclusum est per regnicolas, ut idem notarius
comitatuum praedictus iudicia eadem 'expediat. Similiter et expeditiones
demortui notarii praedecessoris sui extradet.
In causa magnifici domini Casparis Konzky vicebani etc. contra
familiam Praschioczy, exmissio ex sede vicebanali proxime praeterita
decreta confirmatur, videlicet, ut egregius Gregorius Jagatych, vicecomes
comitatus Zagrabiensis, loco egregii Casparis Gotthall, vicecomitis comi
tatus Crisiensis (postquam hie se in causa ilia interessatum esse fateatur) exmissionem illam peragat.
De aureo uno per quemlibet armalistam pendendo in anno domini
1628, praeterito conditus articulus per status et ordines ita declarator, ut
armalistis eiusmodi in iudicio vel extra iudicium praerogativa nobilitaris
suffragari in regnis istis nequeat usque ad illud tempus inclusive, quoadusque aureum ilium non deposuerint, deposito autem aureb, liceat eisintra pariter et extra iudicium eiusmodi privilegiis uti.
Psteaquam vicecmites Zagrabiensis et Crisiensis comitatuum officia
sua coram regno resign assent, in locum egregii Christophori Mykulych
egregius Georgius Petrichevych, in locum vero egregii Nicolai Megywrechky egregius Georgius Malenych in officium vicecomitum comitatus
Zagrabiensis suffecti sunt. Egregio Gregorio Jagatych in officio viceco
mitis Zagrabiensis, item egregio Caspare Gtthall in officio vicecomitis
Crisiensis comitatuum, connrmatis, hoc declarato, quod tempore officiorum praedictorum vicecomitum, in quorum locum alii suffecti sunt, motarum causarum relationes, determinatarum vero executiones non per priores, sed per eos, qui eis suffecti sunt, peragi debeant. Iudices vero
nobilium dictorum Zagrabiensis et Crisiensis comitatuum ad aliam usque
diaetam regni primitus celebrandam in officiis sunt confirmati.
De contributione in exsolutionem haramiarum uniformiter a bonis
universorum regnicolarum etiam officialium pendenda anno domini 1626
die 23 mensis martii Varasdini conditus articulus renovatur et ut firmissime imposterum observetirr, deeernitur, a gratuitis tamen laboribus
officialium regni bona exempta esse censeantur.
Nova contributio pro solutione haramiarum regni per florenos hun
garicales sex a singulis fumis imposita pro hoc anno 1630 et determinatum, ut praeter praemissos florenos hungaricales sex a singulis fumis
turn in subsidium salarii assessorum o*ctavalium, tunc ad occurrentes alias
necessitates singuli viginti quinque denarii exigantur, quibus quidem
exactionibus terminus primus feria quarta Cinerum. secundus vero fe-5. marta
stum sacrae Pentecostes proxime affuturum constituti. Exactio autem s juna
494
ilicae regni non penes regesta, sed penes schedas dicatorimi fieri deineeps debeat.
Inter magnificuin dominum lulium Cliikulin et egregium Tbbinam
Apalenych ratione occupati coloni in bonis Zomzedwara controversiam
sub termino futurorum octavalium iudiciorurn dominus prothonotariu.s
regni revidebit et determinabit.
Quia nonnulli regnicolarum colonos suos, per exautorem dicae rejg-ni
ob non solutam eandem dicam ex determinatione regni occupatos. non
soluta eadein dica pro se occupare atque iterum occupatos iterum reoccupare in vilipendium constitutionum regni non verentur, ideo statutum
est, ut talis occupator poenae fiorenorum hungaricalium centum, reoecupator vero poenae fiorenorum hungaricalium ducentorum toties quoties
subiaceat. Et de iisdem exactor regni pro tempore constitutus propria
authoritate sine omni iuris processu executionem (posteaquam poenae
eiusmodi duae partes in emolutrentum regni et tertia pars exactori cum
executoribus cedent) impendere possit.
Pro rectificatione fumorum in bonis Biztricensibus et sub Ostercz
magnifici domini Petri Keglewych et generosi Ladislai Petheo, egregii
Georgius Petryclievych et Stephanus Domyanych destinantur.
Ratione molendini. per Ivanicensem capitaneum in grave regni
colarum detrimentum erecti, per peculiares literas nomine regni requiratur illustrissimus dominus generalis eonfiniorum regni Sclavoniae, ut
posteaquam suae quoque illustrissimae dominationi fidedigno testimonio
probatum sit, molendinum illud valde perniciosum esse, sua dominatio
illustrissima velit demandare domino possessori eiusdem molendini, qua. fehr, tenus illud usque ad festum Purificationis gloriosae Virginis Mariae proxime venturum destrui ac demoliri totaliter faciat, alioq*uin evoluto illo
termino ipsimet regnicolae demolitionem illam suscepturi sunt atque peracturi. In negotio quoque Budor nomine regni idem dominus generalis
per literas est requirendus.
Restantiae gratuitorum laborum sub poena antea superinde conclusa
exigantur et praestentur. Processus egregii Thomae Apallenich, iudicis
nobilium comitatus Zagrabiensis, omnes restantiae pro monasterio Capucinorum Zagrabiensium destinatae.
Quia cum gravi animi eorum dolore intelligunt regnicolae, plurima
Christi parochialiuin etfilialium ecclesiarum bona ac reditus, quae et quos
pietas fidelium deo antea ieaverat, per nonnullos regnicolas occupata
et usurpatos esse, ideo unanimi consensu statuunt, ut vicecomites comitatuum huius regni quilibet in suo procesu habeant vigore huius constitutionis plenariam authoritatem ad iristantiam parochi vel archidiaconi
vel vero domiiji episcopi facta in facie loci inquisitione et partibus interessatis de termino tali et inquisitione instituenda certificatis ilico et
sine omni ulteriori procesu iuridico bona seu redditus eiusmodi ab anno
domini 1592 occupata et usurpatos comperta mera rei veritate et inqui
sitione, vel alias ex privilegiis seu instrumentis aliis literalibus ecclesiis
.talibus statim et de facto exequendi et restituendi omnibus iuridicis
495
remediis praeclusis praeter imicam appellationem, qua uti extra, domi
nium licebit, per ecclesias vero parochiales non intelligantur ecclesiae
cathedrales, abbatiarum et praepositurarum. Et bona ecclesiarum ante
praedictum 1592 annum occupata ad ordinarium iuris processum remittuntur.
Aeditui quoque parochialium ecclesiarum de perceptis ecclesiae
rebus et bonis vel non reddunt rationes. vel si reddunt, satisfactionem
tamen superinde, si convincantur, nolunt impendere; ideo statuitur, ut
per dominos terrestres ad rationes reddendas archidiaconis locorum et
satisfactionem impendendam compellantur; et si domini terrestres id negligant, possint id iudices nobilium quilibet in suo processu satisfactionem
debitam super talibus aedituis ipso facto impendere.
De vetitu diebus dominicis exercitio fori articuli antea editi in
effectum deducantur.
Quod si egregius Thomas Iwanovych usque ad proxime venturum
festum Paschatis per illustrissimum dominum comitem Wolffgangum 20
Tersachky de Frangepanibus, generalem Carolstadiensem, certas expeditorias literas super bis mille florenis, quemlibet per cruciferos septuaginta
computando, sibi traditas, vel vero in iisdem Uteris contentos praedictos
bis mille florenos eidem illustrissimo domino comiti non assignaverit,
liceat demum elapso praedicto termino eidem domino comiti praefatum
Thomam Iwanovych, veluti conductum suum in eo negotio solicitatorem
ct servitorem, capere et capi facere.
Quod cum spectabilis et magnificus dominus Ioannes Draskovych
regnicolis debita cum instantia significasset, causam, quam contra se
egregius Athanasius Georgiczaeus ratione bonorum Zuarcha movisset. non
modo in privatum ipsius domini Draskovych, sed et in commune regnicolarum praeiudicium vergere, posteaquam extraordinario atque inusitato
iuris ordine vigore duntaxat veteris exoleti articuli 26. in decreto sexto
Matthiae primi comprehensi et vigore mandati contra novissimas leges et
articulos regni, utpote anni 1604. articulum decimum septimum, anni 1618.
articulum decimum quartum et anni 1622., articulum secundum et condi
tion em quintam contra consuetum iuris et iustitiae cursum mota atque
agitata esse dignosceretur, orando demisse regnicolas, quatenus apud
sacratissimam caesaream atque regiam maiestatem per peculiares literas
suas humillime intercederent, ut sua sacratissima maiestas dignaretur
illustrissimo domino bano in causa ilia per suam maiestatem iudici constituto clementer committere, quatenus sua illustrissima dominatio ab
ulteriori in causa ilia progressu supersederet. Et praedictus dominus
Draskowych ad producendum iura sua intra anni spatium vigore praecitati veteris Matthiae primi articuli extra solitos iuridicos terminos non
cogeretur, quoad in proxime affutra regni Hungariae diaeta summae
causae praesentis difficultates non proponerentur atque ibi statueretur
conciliatis illi veteri articulo cum novissimis legibus atque constitutionibus, quomodo in hac et similibus causis iuris ordine procedendum
deinceps esset, cui quidem praedicti domini Draskowych postulationi, uti
49H
aequit-ati eonsonae regnieolae benevole' cousenserunt et petitas ad suam
maiestatem intercessorias literas iuxta praemissum tenorem publico no
mine exarandas decreverunt. egregio Luca Zmolehych, praedicti egregii
Athanasii Georgyczaey procuratore. nomine principalis sui praemissis
omnibus contradicente.
Ad exigendas rationes a domino moderno regni prothonotario et
exactore contributionum regni,1) item ad ineundam rationem cum hara8 deputati reverendissimus dominus episcopis Zagrabiensis, 2 ) dominus
praepositus.3) dominus vicebanus.4) Ioannes Somdgy, Ludovicus Bedekovych, Gabriel Chernkoczy, Ioannes Ruchych et Georgius Petrichevych,
non obstante unius aut alterius absentia, qui iuxta datas et calculatas
rati ones expeditorias domino perceptori daturi sunt. Similiter et haramiis
super restantiis testimoniales iuxta initam cum iis rationem. Interim iudiees nobilium restantias omnes exigant et praeicto domino exactori
praesentent, alioquin, quod non fuerit per eosdem exactum, id ipsis
iudieibus nobilium solvere incumbet.
Vicecomites de caetero processus suos non nisi pure descriptos et
sub propriis illorum sigillis et subscriptionibus ad evitanda litigantium
incommoda extradent et in sede comitatus tempore relationis producanL
Ratione byrsagiorum iudicialium seu convictionum pro portione
iudiciaria cedentium inter dominos comites et vicecomites dividendorum.
regnieolae hanc methodum observari debere de caetero statuunt, ut vi
cecomites totius illius birsagii seu convictionjs pro portione iudiciaria
cedeutis, prouti videlicet cum causantibus super eiusmodi convictioue
transegerint, teneantur ratam medietatem domino suo comiti consignare.
Licebit tamen semper ante executionem causantibus super totali causa
concordare, et si non concordarent, tali casu ratione praemissae convictionis cum vicecomite ratione portionis iudiciariae transigere.
Causam lamiliae Hromchych aliter Millos contra egregium Stephanum Magyarady illustrissimus dominus ban us extraordinarie praevia
legitima citatione et certificatione in termino per suam illustrissimam
dominationem praefigendo iudicialiter revidebit. Pari ratione et causam
nobilis puellae Susannae Myhanowych contra i'ratrem eiusdem Casparem
Mychanowych idem illustrissimus dominus banus revidebit.
Dominae viduae generosi quondam domini Stephani Pathachych
nomine regni scribendum. ut regesta exactarum rationum restantiarum
( regni superiorum annorum, (juae piae memoriae domino Patachych
reverendus dominus Ioannes Somogy consignaverat, primo quoque tem
pore domina prothonotario regni5) transmittal
Illustrissimus dominus banus et comes ac Varasdiensis civitatis
capitaneus ad restituenda privilegia et literalia instrumenta universa
')
)
)
4
)
5
)
2
Petar Znika.
Franjo Ergeljski.
Benedikt Vinkovie.
Gapar Konjski.
Petar Zninka.
497
egregii Georgii Samsynoczy, quae noverca einsdem apud se retinet,
eandem dominam et filium ipsius, modernum scilicet iudicem Varasdiensem, compellat et quoties non paruerint illustrissimi domini bani iussis,
toties in singulis centum florenis hungaricalibus per eundem dominum
banum puniantur, ex quo cum evidenti iurium praedicti Samsinoczy
periclitatione privilegia ilia et alia literalia instrumenta detineantur.
Ad evitandas indebitas vadiationes statutum est, ut ratione debitorum
domini terrestres requirantur primo, et si domini terrestres liquidato
prius coram se debito satisfactionem impendere recusaverint, extunc
liceat creditoribus debitorem talem, vel si is haberi nequeat, loco illius
alium praemissis tamen legitimis requisitionibus vadiare.
Cum regnicolae pharmacopolam quoque cum medico doctore proprium et peculiarem tenendum atque conducendum esse decreverint, ideo
egregium Jacobum Gasparini, civem Montis Graecensis, pro praedicto
pharmacopola cum annuo florenorum hungaricalium quadraginta salario
conducunt, ita, ut teneatur pharmaca pro usu regnicolarum necessaria
recentia et proficua semper habere et tenere.
Decernunt regnicolae, ut ad instantiam magnifici domini Petri Keglevych coram iudice Varasdiense et vicecomite comitatus Varasdiensis
cum relicta vidua condam Jacobi Salar ratione argenti per eundem do
minum Keglewych oppignorati et aliarum invicem praetensionum ratio
denuo fiat, cassata absolution e dictae viduae per iudicem Varasdiensem
contra dominum Keglewych pronunciata.
Lecta per me magistrum Petrum Znika,
prothonotarium regni Sclavoniae.
Prothocolla congr. 77, 275280 u kr. zem. arhivu u Zagrebu.
MONUMENTA HIST. XL1I1. ACTA V.
32
DODATAK
293.
aprilu 1570. 1 )
Predloi Vida Hallecka i Albina Batmannsdorfa banovima Jurju Drakoviu i Frani Frankapanu
Slunjskomu te hrvatskim staleima zbog
utvrda na Krajini.
Den herren banen und stnden der erzaigten guetwilligkait, die
daun inen selbst zu hgster wolfart geraicht, die profand in die gentige flegken Windischer grnizen umb bare bezalung darzugeben, mit
sondern fleiss ze danken; versechenlich beede herren ban werden iren
ambt nach olichen treulich nachsezen und hierinen kaines, er sei hoch
oder niders stands, verschxmen, dann je vil rtlicher. dass ainer, als
land und leut schaden leiden muessen.
Wie dem gepeu Copreiniz, als den furnembisten haubtflegken, daran
nit allain Windischland, sondern vil meren anrainunden landen gelegen.
zu helfen?
Warasdiner ganze spanschaft und was neben der Thraa, ob das
gleich in der spanschaft Kreuz gelegen, zu dem gepeu Copreiniz zu deputieren, mit den iibertail Kreuzer spanschaft Kreuz und die umbligunden gentigen scartheuser zu versehen. ze pessern und zuegerichten.
Agramer vllige spanschaft, sambt den Crabatischen stnden; dieweil nicht verm el dt, dass die Crabatischen stnde an an der ort ier hilf
und robat laisten sollen, mag sambt der volkreichen insel Culp und Sau,
gleichwol dieselb insel auch in Agramber spanschaft gerechnet, wol erklegken, dass Hrastowicza erpaut werden mag; ob gleichwol Hrastowiza nit in kleiner gefar, so ist doch Hrastowiza gegen Copreiniz derzeit
nit zu vergleichen aus ursach, dass das Windischland aus Hrastowiza,
nachdem es ausserhalb Agram zwoi schifreiche wasser hat, will der
Oder geschweigen, als die Culp und Sau, nit sobald zu verderben kumen mag.
Copreiniz ist aber laider wegen der verlust Siget, Bobotscha, erpauung
Bartsch, da die feind ir schiffung so sie zuvor zu Ossegk gehabt steen
haben, und den stark anrainunden besetzten ttirkischen haus Brezenza,
da die feind den wasserstrom Traa innenhaben, in hoher und grosser
gefar.
-) Up. ove Sabor, spise" III, 288 i dalje.
502
Aus Copreiniz, das der genedig Gott verhueten welle, nit allain
das ganz Windischland bis gar an die Sau, sonder auch die fruchtpar
insel Muer und Thraa, land Steyr enthalb und herdishalb des wasserstroms Traa, ohne ainichen widerstand eingenommen und verderbt
werden mag, welches alles die Rm. kais. Mt. etc., frst. Drhlt. erzherzog Carl zu Osterreich und die lblich landschaft aus Steyr allergenedigist, genedigist und vterlich bedenken, nit allain beede, -als die
Windische und Crabatische grnizen, mit schwren unerschwinglichen
kosten alles kriegswesens erhalten, sonder audi alle jar ain anseclienliche summa pargelts bewilligen, dargeben und laisten, wie darm die
Rm. kais. Mt., frst. Drhlt. und lbliche landschaft aus Steyr inhalt
und yermug der beratschlaguiig des gepeus Copreiniz ain ansechliche
summa "gelts deputiert. Nachdem aber solich gepeu ohne statliche landrobat der Windischen stnde, die dan gar fueglich, so gedachte stnde
anderst ir verderben von sich wenden wellen, beschehen mag, nit vortgesetzt werden kan, so vermanen wir beed im namen der Rom. kais.
Mt., Ier fiirst. Drhlt., unsern allergenedigisten herrn, unserer person aber
gar vleissig pittund und protestando anzaigend, dass vilgedachte stande
ir verderben nit allain ires geliebten vaterlands. sonder auch der anraihunden lande vterlich und treuherzig bedenken wellen und aufs wenigist die obbegerte ganze Warasdiner spanschaft, den ganzen boden neben
und bei der Traa zum gepeu Copreiniz allain deputiern, dan wol zu gedenken. dass der Warasdiner spanschaft gen Hrastowiza, dieweil es so
weit eutlegen, kain robat tuen werde, den bertail Kreuzer spanschaft
aber gen Kreuz und den anrainenden fast genetigen scartheusem, deren
man durchaus nit entperen kan. anzulegen.
Iwanitseh als den schliissl des wasserstroms Sau gar nicht auszuschliessen, sonder wol zu erwegen, wie wir dan fast gern vernomen,
dass die herrn ban und stnde, die aussteende robat zu laisten mit ernst
verschafien, auch die pretter. so nun lange jar zu Bosiakowina gelegen,
zu bedekung Iwanitseh hinunter zu fueren verordnet worden. noch vil
iner versechenlich vilgedachte stnde werden disen genetigen haubttlegken
und schliissl des wasserstrombs Sau noch mit vil merer robat zu hilf
komen und widerumben aufhelfen.
Was der beschwrarticl wegen des liaubtman zu Copreiniz und
derselben schlossundertanen betrifft, steet die vernderung in unser macht
nicht, die stnde aber wellen suliches, wie inen stnden dan den verschihen sommer von mir Veiten von Hallegk zu antwort erfolgt, an Ir
Rm. kais. Mt. in undertainigkait gelangen ; zweifelsone die Rm. kais.
Mt. werde sie allergenedigst beantworten und volgt gar nit, dass dardurch dergleichen haubtgepau, daran nit ainein sonder merern landen
gelegen, verhindert und die stnde deren wolfart an merern tail an Co
preiniz gelegen, ier hand abziehen und davon undern wolten.
i
Veit von Hallegk.
A. v. Ratmanstortf.
Koncept u tajer. zem. arkivu u Grazu;
KriegsaMen.
503
294.
U aprilu 1570. 1 )
Ivan Banovi kapetan ivaniki, Nikola Aigner, kapetan zagrebaki i
Ivan Herkovi pisar, izvjeuju (u Grac) svom pregovaranju s biskupom
i banom Jurjem Draskoviem.
Relatio was wir Hanns Pannobitsch, haubtman zu Iwanich, Niclas
Aigner haubtman zu Agram und Hanns Herkowitsch mustersehreiber,
auf der edlen und gestrengen ritter herrn Veiten von Halleg zu Razenegg, Rm. kais. Mt., auch fiirst. Drhlt. rat, obristenleutenant und herrn
Alban von Ratmansdorf zu Sturmberg, einer ersamer landschaft zu Steyr
kriegsrat, zu Agram bei den herrn bischof als ban in abwesen gemainer
landtagsversamblung Windischer stnde, das gepeu Copreiniz und anderer
anligunden profiant nothalber vermug-unserer gehabten instruction haben
zum an dermal ausgericht.
Der herr bischof zu Agram, ban etc., hat sich erpoten, auf Eur
Hrl. getone danksagung und ermanung der deputierten aussteunden pro
fiant halber furderliche execution und ausrichtung zu tuen.
Was aber den haubtflegken Copreiniz und die robat, so darzue von
den stnden Warasdiner und Kreuzer spanschaft soil gelaist werden,
belangt, hat der herr bischof nit allain unser in der instruction begriffne
hgste leindsgefahr und kiinftigen unrat mit merern circumstantiis describiert, sondern auch denselben fr sich mit merern amplificiert, die
sachen aufs pest und hgst erwegen, aber an der wendung sein unvermugen anzeigt, mug auch seiner person halber wenig oder vil bei den
Windischen stnden, es sei ler Rm. kais. Mt. ernstlicner bevelch, nichts
fruchtbars furnemen; beger auch nicht anders. dann das ler Mt. Iere
getreue landleut der Windischen stnde derhalben zusamen erfordern,
jenen ier vorsteundes ilbl (so ihn aus unachtsamer paufelligkait dises ortfiegken mchte begegnen) durch allergenedigiste bevelchschreiben oder
andern mittel lassen furtragen und notturftiglich anzaigen, darbei wel
or seiner person halb neben Eur Hrl. darzu geordente gesandte seinen
muglichen fleiss furwenden, auf dass alles hgstes vermugens auf pest
gericht werde.
Eur Hrl. gehorsambe diener
Hanns Pannobitsch.
Niclas Aigner.
Hanns Herkowitsch.
Suvremeni prijepis u stajer. zem. arkivu u Gracu.
) Tip. ove ,Sabor, spise" III, 288 i dalje.
504
295.

Ban Juraj Draskovic
preporua kralju Maksimiljanu

svojim drugom.
Krstu
Ungnada
Saeratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine clementissime. Orationum ac fidelium servitiorum etc.
Nuper maiestas vestra saeratissima dignata iuit mihi significare,
se velle mihi sub praesenti dieta aliquem collegam nmiiiare. Cum autem
intelligam dominum Christophorum Vngnad praefecturae Agriensi valedixisse, existimarem, quod ipse commode huic officio praefici posset,
nam et humanitate et liberalitate et rei militaris pericia eum praestare
scio. Itaque maiestati vestrae sacratissimae humilime supplico, dignetur
ipsum ad hoc officium promovere. Deus eternus maiestatem vestram etc.
Datum Zagrabiae 12. martii 1574.
fidelis sacellanus ac servitor
El. Colocensis.
A tergo: Sacratissimae caesareae regiaeque maiestati etc. domino do
mino meo clementissimo etc. ad proprias manus. Cito, cito, citissime.
Original s utisnutim peatom . i . dr, arkivu u Beu;
Hun-
garica.
296.
Krajem 1577.
Kralj Rudolf imenuje Krstu
Ungnada
banom.
Rudolph etc.
Bekennen ffentlich mit diem bestallbrief und tuen kund allermeniglichen, nachdem wir den erwlirdigen unsern lieben, andchtigeii
[herrn Georg] von Draskowicz, erzbischofen zu Colocz und bisehofen zu
Agram, dan auch den edlen unsern lieben getr'euen Caspern Alapi von
Nagkemlek, unsere ban in Crabaten und Windischland, auf ir embsig
gehorsamst ansuchen und bitten aus den dar Lib er angefiihrten ursachen
mit gnaden erlassen, und unser getreuer landleut und undertanen N. der
gemainen stand gedachter baider land notturft erfordert, solches anibt
eehist widerumb zu ersezen, dass wir darauf den eelichen wandel, auch
die guete erfahrung und bestendigkeit, darin wir den edlen unsern lieben
getreuen Christof Ungnaden freiherr zu Sonnek erkendt, genediglich wargeimmben und betrachtet, und derhalben auch aus sondern srenediiieu
505
vertrauen, so wir in sein person stellen, und mit zeitlichen rat gemainer
stende in Hungern, Crabaten und Windischland, ine zu solehen banambt
furgenomen und verordnet haben. Tuen das auch wissentlich in craft dits
briefs, mainen und wollen, dass er von nun an unser ban in Windisch
land und Crabaten sein und von menigelich darflir erkent, geehrt und
gehalten werden solle, als und der gestalt. dass er vor alien dingeu auf
uns, unsrer geliebter son der wenn wir das regiment diser unser lande
jederzeit bevelchen werden, sein aufsehen haben. Und naehfolgends mit
den edlen unser lieben getreuen Hannsen von Auersperg freiherr zu
Schnberg, der Crabatischen und Veiten von Hallegg zu Razenek. un
serer statt der Windischen grenizen baider orten obristlaitenanten. gleichfalls auch mit denen so zu Hungern unser kriegswesen dirigiren werden.
guete correspondenz halten. Auch zugleich fur sich selbs Und neben sol
ehen unsern obristenleutenanten und haubtleuten unser dition und ortflegken vor der feind ein und tiberfall getreulich und nach eusseristeu
vermugen schzen und verwahren helfen. Und in unfridens zeiten aber
zur unrue und emprung mit nichte kaine ursach geben. Ja auch inner
landes dem armen als dem reichen und dem reichen als dem armen,
und als geniglich gleiches recht und gleichen schuz mittailen und entggen in alien unsern nuzen und frumen betrachteii. Den schaden aber
wahrneu und wen den, und sonst auch alles tuen solle und wlle, was
ainem getreuen gehorsamen ban zu tuen wol gebert und zuesteet,
und ime kUnftiglich mit merern furgeschrieben und bevolchen werden
mchte, wie er sich dann mit seinem aid hierzue verpunden hat. Herzue
wollen wir ime drei hundert geringe pfrd und zwei hundert Hungerische oder Windische knecht ordinarie unterhalten, und auf jedes pfrd
vier gulden, und auf jeden knecht drei gulden Rainisch. Ime aber auf
sein leib um der sorg, mche und arbait willen, so er tragen wird.
jedes monat drei hundert gulden Ungerisch und dariiber das geprauchig
tafelgelt vom jeden pfrd vierzig Ungarisch pfening, item auf den fendrich, so das haubtpanier fiiren wlirdet, ainen Ubersold, und sonst auf
zwen trum[p]eter, ainen heerpaukner. vier fuessknechtwaida und ire rottmaister die yorteil, wie es an der Windischen grnizen der gemaine
prauch ist. Uber das wollen wir auch ime jrlichen und jedes jars, besonders so lang er in disenambt sein und bleiben wird. auf kundschaften
sechs hundert gulden Rainisch, alles aus den Windischen anschnitten
und taxen ausrichten und bezalen lassen, also das soliche anschnitt und
tax durch unsere aigne leit eingenumen und mit unsern vorwissen auch
in beiseiii unserer sondern comissarii auf ine, unsern ban. und seine
undergebene kriegsleut widerumb verwendt, und so was daran abgehen
und mangeln wiirdet, dasselb aus unserm kriegszalambt widerumb erstattet
werden. Und solche sein des ban selbs leibsbesoldung und tafelgelt,
gleichfals auch der kriegsleut und vortelspersonen soviel sich auch jeder
zeit bennden wirdet, die gedient haben besoldung und iibersoldte, sambt
dem kundschaftgeld, von den tag an ins ambt eingesezt und dergestalt
.zu dienen anfangen wirdet, angehen. Hierum soil ermelter unser ban
schuldig sein. sein undergebnes kriegsvolk zue ross und fuss, so oft wir es
506
begeren werden, da gleichwol nit vllige zalung vorhanden, mustern zu
lassen. Dagegen lassen wir ime zue, solche kriegsleut an- und aufzunemben, nemblich den ungehorsamen oder untauglicben zu erlauben und
entgegen andere zu bestellen, nach ainer ordentlichen verzaichnuss, wan
jeder geurlaubt oder bestellt worden. Herwiderumb aber solle in unser
macht auch sein, die ganz anzal zu merern oder, zu mindern, nach geiegenhait das die zeit und luft werden erleiden mgen, alles genediglichen etc.
Geben in unserer statt Wien 1 ) . . .
Koncept . i kr. ratnom arhivu u Beu;
Kanzleiakten
VFI, 26-
Nadvojvoda Karlo izrie Simunu Kegleviu elju, da na

saboru zagovarao njegove predloge.
hrvatskom
297.
Carolus dei gratia archidux Austriae, dux Burgundiae etc., comes

Tyrolis etc.
Magnifice spectabilis sincere nobis dilecte.
Ea, quae nunc a statibus huius regni Sclavoniae, imprimis ad vestri
omninum salutem ac securitatem, scriptis nostris ad vos Uteris plane
gratiose requirimus, id tu ex ipsis nostris uteris intelligere poteris ; et
quoniam certo nobis constat, te ea nostra postulata prae aliis maxime
promovere posse, ideo his nostris seorsim te plane etiam clementer requirere voluimus, promas tantum de tua erga patriam charitate, erga
sacrani caesaream ac regiam maiestatcm fide nee non erga liberos tuos
am ore, et erga nos observantia promo veas una cum aliis id tarn salutare et tarn proficuum negotium, quantumcunque tibi possibile fuerit,
sacrae caesareae ac regiae ^maiestatis et nostram perpetuo bene gratam
voluntatem in eo executuru . Datae in civitate nostra Grracz VIII. die
aprilis anno MDLXXVIII.
Carolus.
Ad mandatum domini archiducis propriuin.
I. Wetter.
AVolfg. Schranczer.
A tergo: Magnifico, spectabili, sincere nobis dilecto Simoni Khegliovieh de Bussin, sacrae caesareae maiestatis consiliario et capitaneo.
Zagrebu.
l
) Datum niie isrjisan.
peatom u arkivu Jugoslavenske
akademije
507
l
298.
5. decembra 1578. U Gornjoj Stubici.
Ban Krsto Ungnad pozivlje Mafiju Keglevia na hrvatski
za 21. decembra u Varadinu.
sabor sazvan
Magnifice domine et amice nobis observandissime. salutem et officiorum nostrorum commendacionem.

Quoiiiam arduissima instant regni negotia lestumque Epiphaniarum
domini, terminus iudiciorum regni octavalium cum prae foribus
sit, opere pretium duximus, ut generalem congregationem dominis regnicolis praescriptorum regnorum Croatiae et Sclavoniae ad festum sancti
Thomae apostoli proxime affuturum in civitate regia Varasdiensi pro tractandis praemissis negotiis et necessitatibus regni et confiniorum indiceremus, ab de aliis quoque. quae ad apparamenta iudiciorum ipsorum octa
valium et dicam regiam spectant, cum ipsis dominis regnicolis publice
tractare et concludere valeamus. Quare vestram magnificam dominationem
rogamus, imo authoritate officii nostri eandem requirimus diligenter, ut
vestra magnifica dominatio personali ter die et loco praemissae generali
congregationi regni penes nos in medio aliorum dominorum regnicolarum
pro tractandis praemissis negotiis regni modis omnibus praesentem se
exhibeat, quod vestram magnificam dominationem facturam credimus. In
reliquis eandem foeliciter valere optamus. Datum in Felseozthwbycza
in profesto sancti Nicolai episcopi anno domini 1578.
Christophorus Wngnad,
comes, baro et banus etc.
A tergo: Magnifico domino Matheo Keglyewich
domino et amico nobis observandissimo.
Zagrebu.
de Bwsyn etc.
peatom u arhivu Jug'oslavenske akademije u

299.
11. septembra 1579. U Krievcima.

General Vid Hallegg tajerskim
staleima.
Wolgeboren, gestreng gebietend gonstig herrn. Eur Hrl. sind meine

bevlissne und willige dienst jederzeit bevoran. Was der frst. Drhlt. ich
gehorsamist schreiben tu, was auch in komender versamblung und landtag
zu Agram, so den 20. oder 21. gehalteii werden soil, der grenizen ze
508
guten firzebringen. hab Eur Hrl. icli einze.jjcblie.ssen nit unterlassen vvellen.1) Mich derselben alles vleisz bevelhend, Kreuz den 11. septembris
anno 79.
Eur Hrl. jederzeit dienstschuldiger
Veit von Hallekh.
A tergo: Denen wolgeboren gestrengen, edleii und vesten herren
herren N. der lblichen landschaft in Steyr verordenten, meinen gnstigen und gebietunden herren in Graz. Cito, cito, citissime.
Original s utisnutim peatom u stajer. zem. arkivu u Gracu.
300.
11. septembra 1579. L Krievcima.

General Vid
Hallegg nadvojvodi
Karlu
sastanku
hrvatskoga
sabora.
Durchleuchtigister erzherzog. gnedigister herr.

Eur frst. Drhlt. sind meine gehorsamste untertenigiste phlichtigiste dienst allermuglichistes vleiss bevoran.
Eur fiirst. Drhlt. erindere ich gehorsamist. dass gestern den 10.
ir zween, ainer von Dubiza unterhalb Castanoviza, der andere aber von
Ceruik unter des berges von Pakeriz in Bosncr sanssaggtumb, zu mir
kamben und beede gleichlautend anzaigten, das.s der beglerberg noch
zu Sofia seie, und wie sie vermuten mugeu, dieweil die Rm. kais. Mt.
und Eur fiirst. Drhlt. hier in Krobaten nicht anders furnemen, als die
befestigung pauen ; dieselb befestigung auch wol tief im land gelegen
seie. Beglerbeg, wie es auch die b.se zeit nit wol geben tt. werde aut'
dismal nit fortriiken.
Dieweil, wie ich verstanden, den 20. oder 2 1 . d. Mts. abermals zu
Agramb ein landtag und versamblung Windischer und Krobatischer
stnde gehalten werden solle, obwohl Eur fiirst. Durhlt. rate und commissarii in gedachten landtag im nameti Eur fiirst. Drhlt. und fir sich
selbs was firbringen werden, will ich doch nit unterlassen fir mich sellis
diese eingeschlossne articl, betreffend die A\rindische grenizen. den
stnden firzebringen. Eur fiirst, Drhlt., meinem genedigsten herrn, tu ich
mich gehorsamist und undertenigst bevelhen. Kreuz den 11. septembris
anno 79.
Veit von Hallekh.
An die fiirst. Drhlt.
Koncept napisan od samoga Vida
u Gracu.
) SI. br. 300.
Hallegga ti stajer. zem.
arkivu
509
301.
Oko 11. septembra 1579. U Krievcima.

General Vid Hallegg stavlja hrvatskim staleima neke predloge, Krajini.
Verzaichnuss etlicher notwendiger artiel diser
W i n d i s h e n g r a n i z e n , so j e t z t k u m b e n d e n l a n d t a g u n d
v e r s a m b l u n g C r a b a t i s c h e r u ud W i n d i s c h e r s t n d e d e n
20. d e r 21. g e g e n w i e r t i g s m o i i a t s s e p t e m b r i s z u A g r a i u
fu r zu b r i n g e n.
Dieweil man zu Copreiniz mit dem gepeu numehr stark aufkumben, die fiirst. Drhlt. und ein ersame landschaft in Steyr dasselb
gepeu mit grossen costen diese jahr he^ramb fortgesetzt, also dass zu
einer pasteyer gegriffen worden und derselb plaz darzue allerdings aufgerissen. Und aber die taglohner und arbeiter aus mangel und abgang
der profiant nit zu bekumben sind, und kumbenden alle eusseriste gefalir umb svil desto besser verlmet werde, eribrdert die hchste
notturft, dass die ber beschehene und verrichte landrobat, noch die
darzue gewilligte robat, wie herr Jacob Zppel freyherr und herr Georg
Wayler, haubtinan zu Pettau in den landtag zu Agrm commissarii
warn, vollzogen, die landrobater mit notturftiglicher profiant zu der
robat ankumben, der berschlag gemacht, wieviel derselben handrobater
sein miigen ; und da die gewilligte anzal nit erklegklich, noch ain mehrere anzal handrobater gewilligt wrde, damit die befestigung Copreiniz
sovil muglich angeunden winter desto sicherer verbleiben mlige.
Mit vleiss nachzusuechen, welche ir gewilligte robat, auf die deputierten ort Copreiniz, Kreuz und Ibanitsch, nit vollzogen. dass dieselben zur volziehung mit ernst darzue gehalten werden, und nach dem
die nit erklegklich, noch ain sterker anzal gewilligt werde.
-, Wie leider die verschanzt kirchen Worboaz sambt melirern tail
des ganzen flegken, zu ostern verschinen durchs schdlich Johanniisfeuer in grand ausbrennen, wie hoch und viel an denselben flegk gelegen, also, dass der pass den feind dardurch in das voll land zu rauben
ganz offen, ist menniglich bewusst.
Und ob gleichwol die frau von Eberau oder derselben erben widerumb zu pauen gewilligt, auch wie ich vernimb. derohalben zu liilf
desselben gepeus mit einer starken anzal irer undertanen befreiet worden,
ist doch nichts fruchtbarliche? erpauet worden; derowegen der frauen
von Eberau und derselben erben zuezusprechen, auch mittl und weg
furzunemben, damit dasselb wol gelegen ort, so vil muglich erpauet und
zuegericht, dass das besoldt volk darin verbleiben mag und den feind
zu sein vortail nit so gar offen stee.
Auf das nun lange und vil jar die beratschlagung geben, das wolrelesne ort Dumbraa eresren der Tschaschma widerumb zu erheben und
510
zu erpauen, welches durch die fiirst. Drhlt., da es nit ander gepeu
verhindert, dis jar beschehen, und das hlz winterszeiten und bei truknen
wetter am fueglichisten und bequembsteu allhin zu pringen, will die
notturft erfordern, dass bei trukner zeit der vorrat von holz dahin
gebracht und eingeunden fruehling dasselb gepeu desto zeitlicher ins
werk gericht werden mag. Wie hoch dasselb ort Dumbraa detn ganzen
Windischland nutzlieh sein mag, ist jedem bewusst.
So wird audi den lbliclien stnden bewusst sein, mit was stattlichen kriegsvolk die fiirst. Drhlt. vor der zeit dise jar als ferten, und
sonderlich heuer, die ganze Windische grnzen gesterkt, und an Irer
fiirst. Drhlt. und derselben getreuen landen unerschwinglichen unkosten
mit nichte erwinden lassen, sondern vil mehr kain unkosten, er sei wie
gross er wjle, sparen und treuherzig und vterlich zu erhaltung des
armen Windisch und Crabatland dargeben; und sich aber lauter befind, da nit mit profiant bei den stnden und herrn grafen von
Seryn ain sundere guete ordnung furgenumben, also das von den
stnden und herrn grafen von Seryn aus der insel Muer und Traa
allerlei profiant und furnemblich in die haubtflegken Copreiniz, Kreuz
und Ibanitsch zufiieren, durchaus nit allain nit gespert oder verpoten
werde, sonder vil mer in ganzen lande, ausser was sunst jeder auf
den kauf in die flegken von freien willen fueret, ain anschnitt gemacht werde, in gedachte haubtflegken ain starke anzal allerlei pro
fiant zu legen, wie hierin hchstgedachte fiirst. Drhlt. sambt der loblichen landschaft in Steyer an- inen auch nicht erwinden lassen werden.
Dan ausser dass das kriegsvolk an iren geordenten stellen gar nit
verbleiben werden klinnen, dan es find sich, Gott lob, dass die von
geistlichen und herrnstnden, auch furnembe vom adl, noch vil altes
getraid haben, welches in die granizflegken umb zimblich pfening
zu geben menniglich auferlegt werden solle.
Wie auch darneben ain hohe notturft sein will, ordenliche rechnung zu nemben, ob nit noch ain ausstendiger rest der fertigen an
dise Windische graniz gewilligten profiant zu finden, dass derselb
erlegt und richtig gemacht werde, und welche profiant an die Win
dische graniz gewilligt, an ander ort nit verfiiert oder verwendt werde.
Veit von Hallekh.
Originalni
koncept stajer. zem. arkivu u Gracu.

302.

Hrvatski sabor odgovara generalu
Vidu
Halleggu-
Generose et magmifice domine amice nobis observandissinifc.

lutem etc.
Sa-
511
Literas dominationis vestrae, generose et magnifice domine, cre
d e n t i a l s , nobis in personam egregii domini Ioannis Herkffy etc. seriptas,
nee non etiani quosdam artieulos nomine serenissimi principis domini
domini Caroli archiducis Austriae, domini nostri clementissimi, per
eundem dominum Ioannem Herkffy nobis scripto propositus, ea qua
decuit observantia accepimus et intelleximus. Sed quia pro praesenti
coDgregationis nostrae termino nil nisi de diligendis et expediendis ad indicta proxime per sacram caesaream maiestatem, dominum similiter nostrum
clementissimum, comitia Posoniensia nunctiis et oratoribus nostris per
nos exstitit tractatum, exindeque alia occurentia negotia per nos ad
aliam congregation em nostram generalem exhinc proxime in hoc regno
celebrandam distulerimus et reiecimus, proinde tempore talis congregationis generalis nostrae vestra generosa et magnifica dominatio sive
ipsamet personaliter cum uteris credentiae ipsius serenissimi archiducis,
sive vero per ipsum Herkffy, vel alium, qui videbitur, voluntatem
suae serenitatis coram nobis proponore poterit, ubi nos ad benignam
suae serenitatis requisition em nosmet humiliter resolvemus. Haec voluimus
dominationi vestrae generosae et magnificae significare, quam feliciter valere
optamus. Datum in civitate Montisgraecensis Zagrabiensis in festo beati
Thomae apostoli, secunda videlicet die praedictae congregationis nostrae ge
neralis, anno domini 1579.
Generosae et magnificae dominationis vestrae
additissimi amici
universitas dominorum magnatum et
nobilium regnorum Croatiae et Sclavoniae.
A tergo: Generoso et magnifico domino Vito ab Hallek, sacrae
caesareae et regiae maiestatis consiliario ac supremo confiniorum regni
Sclavoniae capitaneo etc. domino et" amico nobis observandissimo.
Suvremeni prijepis u tajer. zem. arhivu u Gracu.
303.
24. decembra 1579. U Krievcima.

General Vid Hallegg tajerskim
staleima.
Wolgebrn, gestreng, gebietend gonstig herrn. Eur Hrl. etc.

Wie ich wol bei sorg gehabt, also ist es beschehen, dass in der
jezigen versamblung zu Agram nichts gehandlet worden, als dass gesandte zu den generallandtag gen Presspurg erkiest, wie Eur Hrl. aus
clarer abschrift der stnde mir gegebner antwort sehen 4ind vernemben
mge. Gesandte sind herr Caspar Allappi, brobst zu Agramb, 1 ) vice-) Petar Hereinedki.
512
prothonotarius 1 ) und Caspar Drusskoczy vicegespaii der spanschaft
Warasdin. Von den herrnstnd weder aus Krobaten noch Windischland
ist ausser des Casparn Allappi kain anderer zu Agramb gewest, weliches dem herrn ban seer missfelt.
Eur Hrl. tu ich mieh alles vleiss bevelchen. Kreuz den 24. december
anno 79.
Eur Hrl. jederzeit dienstbevlissener
Veit von Hallek.
A tergo: Denen wolgebornen, gestrengen. edlen und vesten herren,
herren N. ainer ersamen landschaften in Steyer verordenten. meinen gunstigen und gebietunden herren. Graz.
peatom u tajer. zem. arhivu u Gracu.

304.
Prije 1. maja 1580.

Predloi generala Vida Hallega hrvatskom
saboru.
V e r z a i c h n u s s e t l i h e r no t w e n d i g er a r t i k l
diser
W i n d i s c h e r g r a n i z e n . so j e z t k u m b e n d e n l a n d t a g u n d
v e r s a m b l u n g W i n d i s c h e r und C r a b a t i s c h e r s t n d e den
s o n t a g C a n t a t e zu W a r a s d i n f u r z u b r i n g e n .
1. Dieweil man zu Copreiniz mit dem gepeu numehr stark autkumben. die fiirst. Drhl. und ein ersame landschaft in Steyr dasselb
gepeu mit grossen kosten die jahr herumb tortgesetzt, also dass ausser
der wall ein pasteien zimblichermassen aufgefiiert, und zu der andern
gegriffen werden solle, und aber die taglohner und arbeiter aus mangel
und abgang der profiant nit zu bekumben sind, sonderlich aber die fuehr
zum pursten schlahen der pasteien, von kain art als von der landrobat zu nemben, erfordet die hohe notturf, dass allerdings ausser der
iertigen hand und viehrobat, noch ein stattliche vieh und handrobat
bewilligt werde.
2. Mit vleiss nachzusehen, welche ir gewilligte robat auf die deputierten ort Copreiniz, Kreuz und Ibanitsch nit vollzogen, dass dieselben
vollzielmng mit ernst darzue gelialten werden, und nachdem die nit
erklegklich, noch in sterkere anzal, in derselben jeden flegken gewilligt
werde.
3. Aut' dass nun lange und vil jahr die beratschlagung geben das
wolgelegne ort Dumbraa, gegen der Tshaschma, widerumb zu erheben
und zu erpauen, welches durch die frst. Drhlt., da es nit ander gepeu
verhindert, dis jahr beschehen. Weil es aber allein an der holzfuehr
und ander handrobat manglen tuet. werden die lbliche stnde. sonder) Ivan Petrievi ort Miketinca.
513
lich aber der herr bischof zu Agramb und das ganz capitl daselbst zu
ermahnen sein, dass die neben den stnden mit holzfuehr und aller
anderer robat si eh auf das sterkst angreitTen.
4. So wird auch den lblichen stnden bewasst sein, wie das
kriegsvolk mit der profiant schwrlichen zu erhalten, und auch so vil,
dass zu besorgen, dass gedacht kriegsvolk, eben aus mangel der pro
fiant, der grnizen nit beiwohnen wird knnen. Was aber fiir verderben
den land daraus entsteen, das der gndig Gott verhueten wlle, ist menigelich bewusst. Dieweil aber furkumbt, dass noch etliche herrn und
prelaten in schbern vil getraids haben, wird dise ordnung furzunemben
sein, dass dasselb getraid ausgetroschen und dem kriegsvolk, dieweil
dieselben mit der fuehr nit aufkumben mag, in die flecken gefiiert und
umb ain billichen pfenning verkauft werde, dan sonst die 'flecken allain
der profiant halber in grosse gefahr gestellt werden.
5. Wie darneben ain hohe notturft sein will, ordenliche rechnung
zu nemben, ob nit noch ein ausstendiger rest der fertigen an dise Windische grnizen gewilligte profiant zu finden, dass derselbig erlegt und
richtig gemacht werde, und welche profiant an die Windische grnizen
gewilligt, an ander ort nit verfiiert oder verwendt werde.
6. So wird auch in sonderheit bei den stnden wegen profiantfuehr in die grnizflecken, dass dieselb von den sttten Warasdin,
Kreuz, Agram und Copreiniz, item auch von den spanschaften, je zuweilen ohne gelt, und wo dasselb nit erklegklich, umb ain zimblichen
wird gefiiert. Dan dieweil ohne dass die profiant gar teuer erkauft und
noch darzue die fuehr so hoch-bezalt werden muess, knndte man durchaus nit gefolgen; und kost sunderlich die fuehr gen lbanitsch vil mehr,
als die profiant wert ist, wird der herr bischof von Agram darob sein
muessen, dass die undertanen die profiant von Wyssag, wo nit gar
umbsunst, doch umb ain laidlichen pfenning gen lbanitsch ftieren; aus
Warasdien kan die gen Wyssag gebracht werden, die undertanen um
lbanitsch in ander weg; nit der robat, so zu aignen nuz beschiecht,
zu verschonen ; dieweil under denselben undertanen vil haramia sind,
beschicht es gar billich.
Dieweil Wurbowz von neuen zimblichen erpaunt ist, ist es derzeit ausgelassen worden.
Veit von Etallegk.
Koncept u stajer. zem. arhivu u Grazu.
i
305.
6. maja 1580. U Varadinu.

General Vid Hallegg nadvojvodi
Karlu.
Durchleutigister erzherzog, genedigister herr. Eur frst. Drhlt. etc.

Eur frst. Drhlt. hab ich hievor gehorsambist erindert, wasmassen der herr ban die Windische und Crabatische stnde den ersten
MONUMENTA HIST. XL11I. ACTA COMITIALIA V.
33
514
gegenwertigs monats hieher berueft, darzue aber kain ainichen von
herrnstand erschinen. Ich hab diese artikl, so eingeschlossen, eingelegt
und die in vollziehung zu bringen vleissig angehalten, aber nichts
anders erhalten mgen, als dass die stnde die restanten der robat
gewilligt, welches gar wenig bringen wird. Die versamblung hat allain
den suntag gewert und mehrer tail betroffen die clagen, so die von
Warasdin, Samobor und zuforderst die von Agramb, so bei der Rm.
kais. Mt. etc. und den Hungerischen stnden zur Pressburg so stark
Uber den herrn ban getan. Viceprotonotarius 1 ) hat mir gewilligt den
Beschluss diser zusambenkunft schriftlichen zuezustellen, darauf ich
verhart, welches aber noch nit beschehen, sonder gestragks anhaimbs
verraist; alspald mir aber dieselb schrift zuekumbt, will ichs Eur fiirst.
Drhlt. in undertnigkeit tiberschigken.
s. maja
ban ist noch jetzt ertag verschinen in Hungern verraist,
dan er kumbenden suntag in seiner grossen rechtshandlung zu Neutra
sein muess.
25. juia
Jacobi sollen die octava zu Agram im capitl angehen. 1st zu
verhoffen, es mchte von der Rm. kais. Mt. ein landtag ausgeschrihen
werden; vor gedachter zeit ist des herrn ban ankunft nit zu erwarten.
Von versamblungen, so allain von den ban, und nit der Rm.
kais. Mt. selbst ausgeschrieben werden,' ist wenig nuz und fruchtbarkeit zu verhoffen. Eur fiirst. Drhlt., meinem gendigisten herrn,
tue ich mich gehorsambist und undertnigist bevelchen. Warasdin
den 6. maii anno 80.
Veit von Hallegk.
An die fiirst. Drhlt.
Koncept u tajer. arkivu u Gracu.
306.

General Vid Hallegg nadvojvodi
Karlu
zakljucima
hrvatskog
sabora.
Durchleuchtigister erzherzog, gendigister herr. Eur fiirst. Drhlt. etc.

Gestern ist mir der landtagsbeschluss, so den ngstverschinen
suntag Cantate allhie gehalten worden, zuekumben, darbei aus Cra
baten niemand, auch von herrnstand weder aus disen Windischland
noch Crabaten jemand zugegen gewest, dan der tag des landtags inen
ires furgebens nach zu eilend gewest. Wie E u r fiirst. Drhlt. ich des
landtags halber nit erindern mugen, gedachten beschluss Eur fiirst.
Drhlt. ich gehorsambist iibersenden tue.
Ivan Petrievi.
516
Sovil den efsten articl anlangt, dass die oberhaubtleut nit vleissige
achtung auf vollziehung der robat gegeben haben sollen, hat es wol ir
ambt erfordert, aber die stnde haben aus ihren mittl personen verordnet, als gen Copreiniz Pethew Laszlo, Kreuz Symon Keglewitsch,
Ibanitsch im tumherrn und vierte richter. Pallier sind in jeden flecken
gedrdnet worden und hat an vleissigen vermalmen nicht erwunden, ist
auch den haubtleuten kein schuld zuzumessen.
Betreffend der burger zu Copreiniz clag, ist zu Copreiniz in jezt
beschehener musterung von den inwonern daselbst kein clag wider die
Teutschen pfrd einkumben; wie dieselb ir clag noch beihanden, so ist
auch den bilrgern bevohlen worden, dass si gen Warasdin nach verrichter
musterung fur die herrn commissarii erscheinen sollen, zugegen auch
haubtman Globizer sein wiirde, welches si aber nit getan und furgeben,
dass sie des feindes halber, wie dan die kundschaften gangen, dass der
feind ein rennen ergehen lassen wolte, zur selben zeit nit erscheinen
mchten, wie ir schreiben, so ich gleichesfalls bei handen hab, ausweist,
und die herrn commissarii irer ankunft nit erwarten milgen ; nicht desto minder aber ist dem haubtman Globizer durch mich bevolhen worden,
dass er den bilrgern ainichen unbefuegten gewalt nicht zuefugen oder
gestatten solle, wie auch menigelich bevolhen worden, sich fur schaden
zu hueten, auch nit underlassen, den biirgern im namen der Rm. kais.
Mt. und Eur filrst. Drhlt. ernstlich aufzuerlegen, dass si sich aller gebuerlicher gehorsamb verhalten sollen, welches ich den stnden in
jeziger versamblung notturftigelich vermeldt, und si der clagen halben
also darpei beruchen lassen.
Eur fiirst. Drhlt., meinem genedigisten herrn, tue ich mich gehorsambist und undertnigist bevelhen. Warasdin den 7. maii anno 80.
Veit von Halleg.
An die fiirst. D r h l t .
Koncept u tajer. zem. arkivu u
Grazu.
307.
4. septembra 1580. U Varadinu.

General Vid Hallegg javlja nadvojvodi Karlu, da e se po svoj
prilici 21. septembra sastati u Zagrebu sabor hrvatskih i slavonskih
stalea.
Koncept u tajer. zem. arkivu u Gracu.
516
308.
7. septembra 1580. U Varadina.

General Veit von Hallegg javlja nadvojvodi Karlu iz Varadina,
dass der landtag Windischer und Krabatischer stnde am S. Mathustag, das ist den 21. d. mts., im capitl zu Agram gehalten werden
solle", i da e onamo poslati povjerenika, da stavi razne zahtjeve za
obranu Krajine.
Koncept u tajer. zem. arkivu u Gracu.
, 309.
Oko 7. septembra 1580. U Varadinu.

Predloi generala Vida Hallegg a hrvatskom
saboru.
Verz ai chn u s s e t l i c h e r n o t v v e n d i g e r a r t i c l
diser
W i n d i s c h e n g r a n i z e n , so j e z t k u m b e n d e n l a n d t a g u n d
v e r s a m b l u n g C r a b a t i s c h e r und W i n d i s c h e r stnde,
d e n 21. g e g e n w i e r t i g s m o n a t s S e p t e m b e r z n A g r a m
f u r z u b r i n g en.
*
Dieweil man zu Copreiniz mit dem gepeu numehr stark aufkumben,
die fiirst. Drhlt. und ain ersame landschaft in Steyer dasselb ge
peu mit grossen kosten dise jahr herumb, furnemblieh aber dise zwei
jahr, dermassen fortgesetzt, also dass neben andern gepeuen ain pasteien
fast aufgefuert und zu der andern stark gegriffen und gearbeit wird, und
jetzo an stegken fueren zu den purstenschlahen mangeln tuet, die taglohner und arbeiter, aus mangel der profiant teuter und schwr zu bekumben, erfordert die hohe notturft. dass die stegken unverzogenlieh
gefert und alle ausstendige landrobater, so in alien landtagen gewilligt,
vollzogen, die landrobater, sowol mit vieh und handrobater, mit notturftiger profiant ankumben. Und dieweil ein solich stark werk mit den
taglhnern nit sobald erhebt, bei den geschwinden feind aber die gepeu
so vil miiglich zu fuerdern, kan gar nit umbgangen werden, noch so vil
hand und viehrobat aufs neu, als dise zwei jahr beschehen, zu verwilligen
und dan bis solich gepeu vollend, darin zu continuiren.
Mit vleiss nachzusehen, welche ir gewilligte robat auf die deputierten ort Copreiniz, Creuz und Ibanitsch nit vollzogen, dass dieselben
zu vollziehung mit ernst gehalten werden, denen auch so von den stnden
zu dergleichen robat ir aufsehen zu haben veordnet, mit ernst zuezureden, dass si sich vleissiger, als bieshero mit ausgebung der extradaten
erzaigen, und der arbeit mit mehrern vleiss beiwohnen. Und nachdem
517
Creuz fast ringsumb eingefallen, dass noch ein toppelt so vil als fertig
landrobat und mehrer teil handrobat. dieweil man deren mehr als viehrobat notturftig gen Creuz verwilligt werde ; solches mues gleichesfalls
gen Ibanitsch mit vieh und handrobat beschehen.
Auf das nun lange jahr die beratschlagung geben, das wolgelegne
ort Dumbra gegen der Tschaschma, widerumb zu rheben und erpauen,
welches durch die ffst. Drhlt.. da es nit ander gepeu verhindert, dis
jahr beschehen und das holz zu winterzeiten und bei trugknen wetter
am fueglichisten und bequemblichisten allhin zu bringen, will die notturf erfordern, dass diesen winter der vorrat von holz allhin gebracht
und kumbenden fruehling dasselb gepeu desto zeitlicher und fruchtbarlicher ins werks gericht werden mag. Im. fall aber j e zu den gepeu
Dumbra nit gegriffen, so kann nit umbgangen werden, sich umb den
haubtflecken Creutz desto stattlicher anzunemben. auf das nit Dumbra
darauf man sich verliess nit erpauet. Creuz aber dermassen zu drmbern
gieng, dass den feind in die hend kmbe und dem land, das der gndig
Gott verhuetten wlle, daraus unwiderbringlicher schaden ervolgen mchte.
Dieweil man auch befindt, das Denrya die vorwacht zu den haubt
flecken Copreiniz, an den ort, da es jezo ist, nit besteen kan und das
wasser mehr als halb hinweggeschwembt, und man aber ein besser ort
gefunden, da gedacht castell besser stehen und mehr vortails mit
wasser und andern gehaben mag, auch solch ort an jezo durch der
fiirst. Drhlt. obristen paumaister ausgestegkt werden, will die notturft
erfordern, dass der tractus von hie Warasdin, Schemoaz, Martinavaz,
Ludbreg und alle drfer neben der Traa bis gar gen Dernya zur solchen gepeu veordnet und verschafft werden. Wie gleichermassen fiir ein
" hohe notturft angesehen werden, wegen der marthalossen unaufhrlichen
straif, das d castell Poganaz widerumb zu erheben, dan was fur schad
aus dsteung desselben castells dem land mit wegfuerung der armen
leut unaufhrlich beschiecht, ist menigelich bewusst; dero wegen ein
hohe notturft, dass zu erhebung desselben castells gegriffen und ein hand
und viehrobat aus Creuzer spanschaft, von Wyssag anfahend ab und ab
nach den gepilrg, darzu auch Rakoaz zu gebrauchen, darzue deputiert
werde; dieweil dasselb castell der Warasdiner Tpliz, den tumherrn von
Agram zuegehrig, fast nutzlich, mugen auch derselben undertanen zu
dergleichen robat gebraucht werden.
So wird auch den lblichen stnden bewusst sein, mit was stattlichen kriegsvolk die fiirst. Drhlt. dise jahr die ganze Windische granizen gesterkt und an ir frst. Drhlt. und derselben getreuen landen
unerschwinglichen uncosten gar nicht erwindern lassen, sondern vil mehr
kein uncosten, er seie wie gross er wlle, sparn und sich aber lauter
betindt, da mit profiant bei alien den stnden nit guete ordnung furgenumben, der furkauf mit wein und andern bei den stnden nit eingestellt und dass nit ein jeder undertan und hatfdelsman, es seie wein,
getraid und anders, frei in die flecken zu fileren macht haben wird,
dass das kriegsvolk unangesehen der richtigen bezahlung, an iren geordneten stellen nit verbleiben werden kimnen.
518
Dero halben, der haubtpunct, dass die pass allenthalben aus Hungern durch die insel Muer und Traa und ganz Windischland frei, off'en
*und keineswegs gespert, auch bei den herrn und vom adi bei iren armen
leuten der furkauf gnzlichen eingestellt und jeder das sein frei zu verkaufen und umb ain zimblichen pfening und wert zu hantiern macht
habe. Nachdem es sich auch befindt, das (Gott lob) bei den geistlichen und herrenstand noch vil getraids, das der fltrst. Drhlt. zu
profiantierung der haubtflegken Copreinizz, Creuz und Ibanitsch ain
anzal getraids ohne gelt gegeben werde, darber die lbliche stnde
iren einnehmer haben miigen.
Wie darneben ein hohe notturft sein will, ordenliche' rechnung
zu. nemben, ob nit noch ein ausstendiger rest der fertigen vor zwei
jaren an dise Windische granizen gewilligter profiant zu finden, dass
derselbe erlegt und richtig gemacht werde, und welche profiant an
dise Windische granizen verwilligt, nit an andere orf verfuert oder
verwendt werde.
So wird auch in sonderheit bei den lblichen stnden wegen
der profiantfuehr in die granizflecken, dass dieselb von der stadt Wa
rasdin und Agram, wie auch etwas von Kreuz und Copreiniz, je zuweilen ohne gelt, und wo dasselb nit erklegklich, umb ain zimblichen
wert gefiiert; dan dieweil ohne das die profiant gar teuer erkauft
und noch darzue die fuer so hoch bezalt, knte man durchaus nit
gefolgen. Und ko^t sonderlich die fuehr gen Ibanitsch vil mehr als
die profiant wert ist, t wird der herr bischof von Agram zu vermahnen sein, dass ""die untertanen von Ibanitsch die profiant von Wyssag
gen Ibanitsch, wo nit gar ohne gelt, doch umb ain laidlichen wert,
gelegt werde. Aus Warasdin kan gedachte profiant gen Wyssag ge-t
bracht werden; der undertanen zu und umb Ibanitsch in ander weg.
Mit der robat, so zu aignen nuz beschicht zu verschonen, dieweil
under denselben undertanen vil besoldter haramia sind, beschicht es
gar billich.
Veit von Hallegk.
Koncept u tajer. zem- arhivu u Gracu.
310.
6. decembra 1580. U Varadinu.

General
Vid Hallegg javlja
tajerskom zem. odboru sastanku

skoga sabora.
hrvat
Wolgeborne gestrenge, edle, veste, gebietende, gonstige herrn. E u r

Hrl. sind etc.
Gestern bin ich in erinderung komen, dass ein zusamenkunft der
Windischen stnde am tag Lucia zu Agram gehalten werden solle,
519
darin aber anderes, wie mir der vicespan schreibt, nicht tractirt
werden, als dass gesandte zu den grossen landtag gen Pressburg, so
sich in gegenwirt der Rm. kais. Mt. den tag Trium Regum versameln solle, erkiest und die zerung darauf angeschrieben.
Die Rm. kais. Mt. begern zu gedachten lanttag gen Presspurg
ansehliche, erfarne und fridliebende personen. Ich wil ein weg als
den anderen nit unterlassen, bei den Windischen stnden zu Agram
um profandfuern und anderes was der grnizen zu guten komen mag,
zehandln, und E u r Hrl. wisshaft zemachen, denen ich mich aller vleis
bevelchen tue. Warasdin den 6. decembris anno 80.
E u r Hrl. jederzeit dinstbevlissner
Veit von Hallekg.
*
tergo: Denen wolgebornen, gestrengen, edlen und vesten herrn
herrn N. einer ersamen landschaft zu Steyer verordenten, meinen gonstigen und gebietunden lierren.
Original s utisnutim peatom u tajer.' zem. arhivu u Gracu.
311.
7. decembra 1580. U Gracu.

Instrukcija
sto je daje nadvojvoda Karlo generalu Vidu Ilalleggu

polazak na hrvatski sabor od 13. decembra.
pred
Carolus etc.
I n s t r u c t i o pro egregio nob-isque d i l e c t o V i t o ab
H a l l e g , s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s ac n o s t r o
consiliario, s u p r e m o q u e Sclav oniae c o n f i n i o r u m capit a n e o , ad b a n u m et s t a t u s r e g n o r u m C r o a t i a e a c S c l a v o n i a e e o r u n d e m q u e i n d i c t a m ad d i e m h u i u s d e c i m a m
t e r t i a m c o n g r e g a t i o n e m g e n e r a l e m in Z a g r a b i a d e p u t a t o legato nostro, iuxta quam res sibi commissas ibi
dem p r o p o n e r e t r a n s i g e . r e q u e d e b e a t .
Et initio quidem, cum praefatus legatus noster, statuto vel priore
die eo venerit, uti etiam dare operam debebit, quo tempestive illic esse
possit, in tali ipsorum regnicolarum conventu, praenominatis bano ac
statibus praesentatis simul adiunctis credentionalibus Uteris nostris, ad
ipsos propterea emanatis, gratiam nostram singularem meliori qua poterit forma commendare et haec sequentia proponere noverit.
Ipsos minime latere et propriis oculis cernere quantopere nobis,
sicuti antea semperque, ita ab eo potissimum tempore, ex quo grave
hoc onus confiniorum Croatiae ac Sclavoniae administrationis a sacratissima caesarea maiestate, domino et ex fratre nepote nostro carissimo,
520
in nos suscepimus, eorundem confiniorum rei bellicae gubernatio atque
adeo pro viribus custodia et conservatio contra communem' totius
christianitatis hostem haereditarium Turcam non parcentem, nostris fideliumque provinciarum nostrarum quantum vis non levibus incommoditatibus, impensis ac sumptibus pene inaestitnabilibus curae fuerint et sint
efiamnum, unde factum, ut non solum novum illud in Croatia propugnaculum Carolostadiense nuper ex cespite erigi, post etiam illud ipsum,
nee minus alia aedificia Sclavonica quoque, videlicet Capronzeuse, pro
posse nostro prosequi ac continuari faciamus, verum etiam clementer
decreverimus, deo largiente ista omnia uti perfici, ita quoque alia adhuc
castella et fortalitia in confiniis Sclavonicis iuxta habitant super illis iam
antea maturam exactamque deliberationem, nimirum Derniam, quod ipsum
ob* modernum malum situm loci et fiuvium proximum transponendum
esse, deinde Pogancz, praecipue autem Dombra, pro principali confmio,
una cum templo S. Orucis aliquanto melius in locum Iwanich, quod ad
certum durabilemque statum tarn facile redigi non potest, nee non Prodawich, de novo otius quam primum saltern fieri poterit, construi ac
aedificari, etiam G-ofniz1) restaurari facere, atque hoc modo sperandum
sit, si praedictis manus ita adhibebitur et propugnacula ista extruentur,
deinceps quoque necessario praesidio, atque aliis ad id pertinentibus firmabuntur, non tantum inde hostibus confidentius occurri, sed etiam fines
exteriores magis assecurari posse, quod omnes sani considerare facile
possunt et debent.
Quia vero ista omnia et quae nos cum praefatis fidelibus nostris provinciis intertentione stipendiariorum, communitione et commeatus suppeditatione utrorumque confiniorum annuatam non exiguam summam facientem
quamvis, ut dictum, magna incommoditate expendimus, nee minus posthac
continuare cogitamus, regnorum Croatiae et Sclavoniae praenorninatis
statibus ac universis regnicolis illis potissimum emolumento sint, atque
ad ipsorum ulteriorem conservationem et securitatem spectent cedantque.
Nos quidem sicuti omnino aequum ducimus, ita etiam benigne nobis
persuasum habemus, ipsosmet status ac regnicolas propositum nostrum
pro ipsorum permansione totis viribus coadiuturos et sicuti antehac
aliquoties non sine laude ab ipsis factum, optimam ac extremam pro
ipsorum posse operam obsequenter prompteque praestituros esse.
Proinde nos ipsum banum statusque hisce gratiosissime requirere
ac petere, ut perpensis his omnibus et pluribus praedictis, ad praefatorum ceptorum propugnaculorum proficuam et sufficientem conserva
tionem aliorumque aedificiorum inchoandorum aggressum et perfectionem
de novo sufficientem laborum gratuitorum numerum tam vecturarum et
curruum, quam operariorum obedienter decernere promittereque, et cum
in uno aut altero loco operi manus adhibebitur, iumenta, simul etiam
laboratores cum sufficienti comeatu eo expedire, et sic singuli officium
suum praestare et transigi facere velint, attamen non more hactenus
recepto, secundum tempus ac dies, sed ad numerum et mensuram ro-) G fniz =
Gownicji =
Gumnik, danas Bosiljevo kraj azme.
521
borum, lignorum vecturarum, ac .terrae ulnarum (quas ulgo claffter vocant) prout cuiusque loci necessitas in specie postulaverit, et legatus
noster praesens bano ac statibus pluribus oretenus declarare poterit.
Talesque labores gratuitos officiarii nostri ad aedificia deputati, semper
pro cuiusque loci exigentia subordinare noverint.
Quod si banus aut status existimarent, labores istos novos gratuitos
ad praetacta loca et aedificia in specie distribuendos et locorum cuilibet
certum numerum vecturarum ac laboratorum destinandum esse, id nobis
quoque non displicebit, sed penes ipsius bani et statuum exquisitum iudicium esto.
Verum hoc forte non faciendum videbitur ad Carolostadie nsem
structuram quicquam operae polliceri ac praestare ideo, quod ea finita
et passibus hostilibus circum occlusis et assecuratis, quemadmodum
propugnaculi huius, siquidem ad illas partes hosti liber transitus relinqui
non debebat, erectio intermitti nullo modo potuit, omnis hstilis vis et
potentia tanto magis inferius trans Colapim, sicuti non multo ab hinc
tempore ibidem damnum contigit, se convertere ac exserere posse pertimescendum sit, "quae res ut praecaveri possit, hoc proximum efficacissimumque erit remedium, ut ibi quoque passus ac semitae omaes ad
Colapim debite observentur et custodian tur, quod quidem facilius fieri
nequit, quam si, uti saepius iam monuimus, banus et status tria castella
Bresth, Litowamch ac Zreditchky iuxta delineationem antea factam, nosque ad instantiam bani, si tempus ita postulaverit, architectum una cum
fabris lignariis eo expedire et mittere curabimus, quo otyus et melius
construi in illaque exercitum banalem, qui ex equitum et peditum quingentis constare dicitur, locari. Turn ipsi status etiam totidem ex proprio, prout dei beneficio facultates non desunt, interteneri curent, nee
non universi ubique, perinde nos cum fidelibus nostris provinciis, totis
viribus ac serio in id incumbant et evitantur, quo dulcis haec patria in
communi ubique locorum debito modo, in quantum fieri potest, defen di ac conservari queat.
Cum vero status hoc tempore ad fortalitium Carolostadiense nullam
aliam contributionem vel suppeditationem impendere vellent, tunc commissarius noster in eo incumbet, ut status illos gratuitos labores cis Co
lapim constitutos eo ad aedificia Carolostadiensia deputent et conferant.
Sic quoque ipse banus et status modum et viam invenire ac serio
efficere velint, ut restantiae laborum gratuitorum, in prioribus aliquot
ipsorum conventibus promissorum, iam tandem efficaciter praestarentur
et exequerentur, qut> ipsae aedificationes passim tanto magis promoveri
possent.
Similiter etiam cum episcopus ac capitulum Zagrabiense, cuius bona
ibi constituta hactenus pro communi illius confinii defensione cum nostro
Mjapitaneo fideli generali barone Weikarto ab Aursperg, si hostis christiani nominis irruerit, nullam communicationem auxilii praestiterint,
exinde saepe accident, quod plerique hostes penes dictorum ecclesiasticorum bona, videlicet Topulska, Pokupsky, Strazich, Wonich et Sveti
522
Kyrin praeterierint damnum intulerint, igitur omnino neccessarium
erit, ut praenominati ecclesiastici diligenter admoneantur et eo redeantur, ut ab ipsis pro defensione illonim locorum non solum bene ordinata custodia adhibeatur, verum etiam cum dicto nostro generali capitaneo fidelis ac patriae grata communicatio intentionum hostilium fiat,
ut eo commodius loci defendantur ac bostibus resistatur. Et hactenus
de primo huius instructionis membro.
Ut autem secundo cum praedictis aedificiis unius atque alterius
loci tanto fortius progredi queat et reliqui operarii nostri, mercede conducti, sicuti praesidiarii, necessarium victum, qui sane in hac caritate
annonae difficulter comparatur et insuper etiam damnum non exiguum
in comeatu pati necesse sit, eo facilius habere possint, nos ipsos status
amplius etiam perbenigne requirere, velint hac in parte quoque, quan
tum oneris nos et fideles provinciae nostrae in annonae comparatione
et distributione praesidiariis nostris sustineamus, nee tamen adhuc varus
incomrnoditatibus praepediti, prout necesse esset, sufficientes simus, paulo
altius attendere magisque affici, et ut iusta aliqua frumenti et anonae
quantitas ad utraque confinia gratis elargiatur ac contribuatur, super quo
ipsimet ut solent proprios suos perceptores conducere et ten ere noverint.
U t sic etiam in reliquo pro paratis pecuniis hac in parte tanto
comodius res agi possit, non solum transitus seu passus omnes pro evectione adaperire omnibusque pro cuiusque commoditate ad confinia frumentum, vinum et alia quoque victualia advehendi liberam facultatem
concedere, verum et perniciosum ilium morem praeemptionum, quae caritatis causae sunt, omnibus in locis prohibere et prorsus tollere
velint, quo tarn milites, quam annonae magistri necessitatem iusto praecio
impetrare et bonam mercem habere possint, ita non minus diligenter erit
perquirendum, an non forte concessa ante biennium annona, quid solvendum adhuc restet, ct si quid reperiretur ac revera restaret, curandum
efficiendumque, quo talis restantia conquiratur et sic simul cum nova
hac summa ad locum suum perferatur ac deveniat.,
Caeterum ac tertio in re frumentaria in utrisque confiniis non
exigua haec quoque quaerimonia, caritas et impeditio cum magno dispendio ex vectura provenit, status autem in hac quoque plurimum prodesse possent, ut causa communis commodi neutiquam negligere deberent, ideoque velint etiam tantum praestare, nee parvum aliquod incommodum adeo magni facere, videlicet certum numerum vecturarum de et
ad praecipuas domos locaque annonaria gratis promittere, tum vero, si
gratis vectura praestari non poterit, noster commissarius eo intentus sit,
ut quanti mensura frumenti (vulgo cubuli vocati) pro spacio milliaris vehi
et persolvi debeat, competenti praecio instituatur.
Praedicti vero labores gratuiti, comeatus, subsidia una cum v e c
turi eo modo distribuendi essent, ne regnicolae et ipsorum coloni con
finiis propinquiores vel remotiores et praesidiis longinquitatis causa tan
turn gravarentur.
523
Postremo cum iam dictus banus et status ad propositas sibi has
nostras benignas petitionee cum benevolo optatoque responso, quod quidem ab aequitate, uti nobis clementer pollicemur, diversum non expectamus, obedienter se declararmt, e contra de nobis certo sibi statuere
debebunt, nos cum fidelibus provinciis nostris, vicissim ipsos non destituros vel deserturos, sed ubique intertentione praesidiariorum, promotione
comeatus ac aedificiorum omnibus viribus, non minus quam antehac,
maxime vero tempore administrationis nostrae multivarie factum benigne
et fideliter erga ipsos exhibituros esser
E t haec sunt praecipua capita, quae mernoratus noster consiliarius
et legatus in congregation e praefata generali nostro nomine proponere
tractareque et desuper pro bono optatoque responso instare, idque adepta
cum relacione actorum suorum nobis quam primum transmittere humiliter debet, executurus in his omnibus etc. Grz die 7. decembris anno 1580.
Koncept . i hr. ratnom arhivu u Beu; Kctnzleiahten
VII, nr. 15*
312.
14. decembra 1580.

Pismo generala
Vida Hallegga nadvojvodi
Karlu
u kojem mu javlja, da j e ban Krsto Ungnad sabor, sazvan na dan sv.

Lucije (13. dec), odgodio na dan sv. Tome (21. dec). No na tomu se
saboru ne e raspravljati, ve samo birati poslanici za Pounski sabor.
peatom u lajer. arhivu u Gracu;
Kriegsahten.
313.
18. februara 1581. U Gracu.

Nadvojvoda
Karlo generalu Vidu
Halleggu.
Carl von Gottes genaden erzherzog zu Osterreich, herzog zu Burgundi etc. grave zu Tyroll etc.
Getreuer lieber. Naclidem wir von der Rm. kais. Mt. etc., unserm
genedigisten geliebten herrn vettern, unlngst irindert worden, wie im
Windischland durch den ban ain particularversamblung der sthde, dene
auch der Hungerische canzler beiwohnen solle, alda krzlich solle gehalten werden, wir aber, als dir unverborgen, etliche sonderbare grniznotturften alda anzubringen hetten,' so bevelchen wir dir hiemit genediglich, dass du dein fleissige nachfrage, wan und wo der landtag solle
gehalten werden, fiirderlichen anstellest und uns dessen nit allain ehist
524
zu unserer n a ch rich tu ng. dan wir dich neben ainem von unserm hof
aus mit instruetionen und andern notwendigen sehriften dahin abzufertigen gedenken, gehorsamblich berichtest, sundern auch ob noch etwas
merers, als hievor aiizubringen seie dein gehorsamb ratlich guetachten
daneben unsaumblich zuerkomben lassest. Daran erstattest du etc. Wir
seind dir etc. Geben in unser statt Graz den achtzechenden tag februaru
anno ainundahtzigisten.
Carolus.
Ad mandatum domini
arehiducis proprium.
Gotfrid Breyner.
A n h e r r n V e i t e n v o n H a 11 e g g .
Koncept u tajer. zem. arkivu u Gracu;
Kriegsakten-
314.

Nadvojvoda Karlo daje instrukciju svojim poslanicima na hrvatski sabor,
sazvan u Varadin za 25. aprila.
Carolus dei gratia archidux Austriae etc.
I n s t r u c t i o p r o m a g n i f i c i s e t e g r e g i i s n o b i s q u e dil e c t i s fidelibu.s S e r v a t i o et C h r i s t o p h o r o l i b e r i e b a r o n i b u s a T e u f f e n b a c h i n M a y e r h o f e n, n s i l i a r i i s n o s t r i s
b e l l i c i s e t c . et V i t o ab H a l l e g k s a c r a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s ac n o s t r o c o n s i l i a r i o , s u p r e m o q u e SclaYoniae confinium capitaneo simulque Michaele Rindsm a u l c o n s i l i a r i o n o s t r o ad b a n u m et s t a t u s r e g n o r u m
C r o a t i a e a c S c l a v o n i a e e o r u n d e mq u e i n d i c t a m ad d i e m
nuius mensis aprilis vigesimam quintam congregation em g e n e r a l e m i n W a r a s d i n o d e p u t a t i s l e g a t i s n o s t r i s ,
i u x t a quam res sibi commissas ibidem p r o p o n e r e transigereque debeant.
Primo cum praefati nostri legati es pervenerint, illi bano statibusque regnicolarum, praesentatis simul credentionalibus nostris uteris ad
ipsos propterea emanatis, gratiam nostram singular.em meliori qua poterunt forma commendare et haec seqentia "proponere noverint.
Ipsum domirmm banum et status minime latere et propriis oculis
cernere, quantopere nobis sicuti antea ita inposterum semperque et ab
eo potissimum tempore, quo tam grave et quasi importabile hoc onus
confiniorum Croatiae et Sclavoniae administrationis a sacra caesarea regiaque maiestate, domino et ex fratre nepote nostro charissimo, in nos
suscepimus eorundemque confiniorum rei bellicae gubernatio atque adeo
pro viribus custodia et conservatio contra communem christiani nominis
525
hostem infensissimum Thurcam non parcentem nostris fideliumque provinciarum nostrarum quantumvis non levibus impensis ac sumptibus pene
inaestimabilibus nobis curae fuerint. Exinde factum, ut non solum, quod
extruenda castra et frtalitia essent, verum etiam hostibus illis tyrannicis
quomodo resistendum divino adiuto auxilio, quotidie cogitemus.
Quum vero dubium non sit, quin praenominatus dominus banus
et status pro innato et singulari in rempublicam christianam et patriam
affectu et amore omnia ilia, quae ad regnorum Sclavoniae et Croatiae
commoda, foelicitatem et securitatem spetare videntur, praestituri sint
nosque et nostrae provinciae hactenus talem de illis spem conceperimus,
ut exinde aliud nihil coniici potuerit, qua, quod patriae causa etiam imposterum quantum ad defensiouem attinebit, matura deliberatione praesto
erint.
Igitur praedicti nostri delegati commissarii meliori quae potuerunt
forma status regni nostro nomine fideliter adnionebunt, ut consideratis
his omnibus huic afflictissimo Croatiae ac Sclavoniae regno iam iam
ruinam minari auxilio adesse velint, nam timendum, si hoc ipso temporis
spacio res in effectum non perducatur, omnia ilia loca in peiora et plane
ad interitum ruitura.
Inter media autem, quibus fulciri res poterit, potissimum ilia sunt,
ut videlicet absque ulla cunctatione statim hac aestate castellum vel
fortalicium quoddam Bresth in earn formam sicuti ilia a magnifico fideli
nobis dilecto Francisco a Poppendorff, consiliario nostro bellico et structufarum supremum magistro, in mense septembris anni septuagesimi
noni lineamentis distincta est, restauretur.
Similiter et penes vadum Zrediczki opus esset castellum construi
in eo loco proclivi, ubi dicto anno septuagesimo nono delineatio facta
fait, ex quo traiectus fluvii tantum bombarda manuali defendi facile
posset. Cum vero statibus grave visum fuerit et praetendere possent, se
non satis sufficientes fore unico anno tot restaurationes in effectum perducere, tunc in id incumbendum erit, ut hoc tempore tantum parvum
castellum in earn fere formam et amplitudinem ut Rechicza recta penes
vadum fluvii cxtruatur.
Deinde etiam quia sacra caesarea maiestas castellum Lytovanich
benigne eo deputavit, ut dominus banus ibi residere et degere debeat,exinde necessitas postulat, ut illud castellum amplificetur et in earn for
mam redigatur, uti in praesentia ipsius domini bani priori anno septua
gesimo nono delineatio facta est.
Inter alia etiam constat in civitate Zagabria aliquot machinas bellicas, partim sacrae caesareae maiestati, partim vero ciyitati pertinentes,
existere, de quibus ad praefata ilia castella pars aliqua collocari et ad
defensionem confinii adhiberi necesse esset.
Ut igitur cum praedictis aedifieiis unius atque alterius loci eo
citius progredi possit, rogandi et obtestandi sunt status regni, velint hac
in parte ipsimet considerare, uti ilia aedificia ad ipsius regni et omnium
526
iiicolarum defensionem, salutem et incolurnitatem spectare videntur, ita
illi contributiones et suppeditationes suas ad illa impendere minime recusare debere, his denique extructis opus erit, ut ipsi status in his castris et locis illis circa fluvium Colapim. ad custodiendos vados, quorum
ultra viginti sunt, ducentos equites trecentosque pedites penes banalem
cxercitum ex propriis sumptibus, prout facultates dei beneficio. illis non
desunt, interteneri curent.
Nee minus etiam hoc praestent, ut tam banalis, quam statuum
cxercitus continue ibi permaneant, denique universi status perinde ac
nos cum fidelibus nostris provinciis totis viribus ac serio in id incumbant et enitantur, quo dulcis haec patria in communi ubique locorum
debito modo quantum fieri poterit defendi ac conservari queat.
De ulteriore autem ripa Colapis arcibusque ad illam partem, utpote
Topulska et aliis usque ad Carolostadium existentibus, ipsimet status sciunt,
quomodo se res habet, nam si Topulska conservanda est, opus etiam erit,
ut praesidiariis militibus munietur; si vero absque custodia ita relinquitur, timendum, ne hostes illic facile praeterire ac toti districtui irrecuperabilem damnum inferre queant.
Ut autem praesidiarii tam in Croatiae, quam Sclavoniae regnis necessarium victum, qui sane in hac caritate annonae difficulter comparatur et insuper etiam damnum non exiguum in commeatu pati necesse
sit, eo facilius habere possint, nos ipsos status amplius et perbenigne
requirere, velint hac in parte quoque quantum oneris nos et fideles provinciae nostrae in annonae comparatione et distributione praesidiariis
nostris sustineamus, nee tamen adhuc varus incommoditatibus impediti,
prout necesse esset, su,fficientes simus paulo altius attend ere magisque
affici, ut ad utraque confinia aliqua frumenti quantitas ex futurae messis
tempore gratis elargiatur et contribuatur.
Ut sic etiam in reliquo tant commodius res agi possit, curandum
est, ut perniciosum ilium morem praeemptionum, quae caritatis causae sunt,
omnibus in locis prohibere et prorsus tollere velint, quo tam milites,
quam annonae magistri necessitatem iusto praecio impetrare et bonam
mercem habere possint.
Ita non minus in re frumentaria in utrisque confiniis non exigua
haec quoque quaerimonia, quod caritas et impeditio cum magno dispendio
ex vectura provenit, status autem in hoc quoque plurimum prodesse
. possent, ut causa communis commodi certum numerum vecturarum de et
ad praecipua loca annonaria gratis promitterent; turn vero si omninp
gratis vectura praestari non poterit, nostri commissarii eo intenti sint,
ut quanti mensura frumenti (vulgo cubuli vocati) pro spacio miliaris vehi
et persolvi debeat, competenti praecio instituatur.
Neque intermittendum erit status regnorum hisce gratiosissime re
quire et petere, ut gratuitos labores, quos anno septuagesimo nono ad
aedificia Brest et Zreditski conferre promiserunt, una cum nova quadam
gratuiti laboris pollicitatione, tam ad ilia, quam ad reliqua Sclavoniae
confinia, videlicet Kapronczam, Crisium, Iwanich et Dernia, collocare
527
velint. Attain en necesse erit, ut talis modus gratuitorum laborum observetur, nee more hactenus solito ad numerum dierum vel temporis, sed
potius ad numerum mensurarum, roborum, lignorum et virgultarum vecturarumque et terrae ulnarum, prout cuiusque loei necessitas postulaverit,
utpote exempli loco, qui per sex dies vectura laborare tenetur, illi currui
duodecim stipita arborum in longitudine XVIII vel X X ulnas continentia
imponi et imputari, vel pro dictis arboribus X X currus oneratos virgultis advehi debere. Similiter et pro sex diebus manualium laborum,
quatuor cubitales ulnas (vulgo caffter vocatas) terrae effodere, quoque
reducatur, ex hoc net, ut miseri coloni rem melius et citius perfecturi,
neque ita misere vires amissuri sint.
-,
Quod superest, nostri commissarii diligenter recordari velint, ut
tarn banum, quam status regnorum Croatiae ac Sclavoniae de his fideliter admovere, ac sedulo et alta mente in animos illorum imprimere,
idoneisque persuasionibus eo ducere velint, quamvis arbitrentur hoc no
strum propositum non solum grave, verum etiam apud regnicolas impetrare impossibile videri, tamen e contra consideratis omnibus circumstantiis, singulatim vero historia Constantinopolitana, ubi -divitias cumulasse, nee ad conservatio nem urbis colocasse, nimis sero tandem poenituit, omnes sana mente praediti fateri necesse est, si talia onera non
usque adeo intollerabilia subeunda recusarint, minime dubitandum quin
totum illud regnum dulcissimae patriae in interitum ac denique immanissimi hostis manus plane redacturum fore, utrum igitur consultius
omnes vires ad defensionem patriae extendere an volens sciens una
cum suavissimis uxoribus et liberis in potestatein tyranicam incidere,
penes cuiusque prudentis iudicium esto.
Minime dubitandum est, quin statibus regni haec nostra propositio et petitio contribution is pecuniariae ad extruenda ilia castella mira
et quasi aliena auditu futura sit. Illis hoc modo respondendum erit,
omnibus satis superque notorium esse, nos et nostros avos proavosque carissimos, sustinendis his gravissimis oneribus 50 annos, omnes
vires et nervos provinciarum et regnorum nostrorum ita exhausisse, ut
ineffabile sit, quantum numerum hominum, quantamque summam pecu niae ad ilia confinia contulisse, ibique adhuc omnia sepulta iacere. Nihilominus etiam inposterum et usque extremum agon em. nos cum nostris
fldelibus provinciis omnia ilia pro viribus praestituros, si e contra status
regni vires suas et facultates coniunxerint.
Quod si ita unanimiter sua vota ad conservationem patriae dederint ac facultates suas contulerint, sperandum omnino deum. optimum
maximum regnum illud Croatiae et Sclavoniae contra communem hostem immanissimum per plurimos annos salvum et foelix conservaturum.
Neque locus datur, ut ilia omnia ad comitia Posoniensia differantur,
nam timendum, quod totus ille tractus ruinosus interea periturus sit,
quod eo amplius denique deplorandum esset, cum sanis consiliis in tem
pore non obtemperatum sit. Etiamsi vero dicta ilia comitia propediem
celebratura, huic regno quid profutura non videmus, cum ex illis par-
528
tibus Hungariae exiguum et quasi nullum omnino auxilium expectandum
sit. Cum igitur periculum in mora sit neque ulla cunctatio hac in re
admittitur, serio et constanter operi ut accingatur, summa necessitas
postulat.
Procul dubio est, saepedicti status regni hoc movebunt. Cum decretum sit, Hrastoviziam solo aequare ac diruere, ut sumptus ad defensionem castelli Bresth et fluvii Colapis conferantur, quibus obviandum,
lianc dirutionem ea ex causa fieri, quod non sint sufficientes sumptus
ad conservandos praesidiarios in tam multis regni Croatiae confiniis,
ut per quodam impossibile huic petitioni non morigerandum, nam antequam castellum Bresth plenarie et absolute extructum fuerit, debet su
perior arx Hrastoviziana una cum Gradacz et turri Stenchaz praesidiariis munita permanere, quibus consideratis, non exigui sumptus eo
requiruntur; cum vero, ut dictum est, aedificatio castri Bresth absoluta
fuerit ac denique consultum videbitur, ut ilia nominata superior arx
Hrastovizia destruatur, nos benigne eo recordabimur, ut ex illis sumptibus, quoad fieri poterit r aliquo modo subveniatur.
Ad ilia omnia in bonum finem spectantia non importunum esset
adiumentum, si domi'ni Erdeodii et omnes alii naves habentes, qua&
schaykas vocant, versus Bresth et ilia loea in fluvium Colapim conferrent, exinde secundum omnium hominum sanum iudicium, si talis
saluberrimus ordo per flumina per terras in effectum perducatur, ac
cum capitaneo nostro versus Carolostadium continua communicatio intentionum fiat, ac alter alteri omni exigente necessitate fideliter et con
stanter auxilium praestet, consequenter affirmandum, non solum tractum
ilium inter Savum et Colapim una cum arce Syssegk a quotidianis
hostium incursionibus et insultibus satis defensum, verum etiam hostibus Thurcicis ultra Wham necessario recedendum fore.
Et haec sunt praecipua capita, quae memorati nostri consiliarii
et commissarii in indicta congregatione statibus regni omnibus melioribus quibus poterunt persuasionibus et emphasibus nostro nomine proponere tractareque debent, et haec omnia his potissimum argumentis
confirmare, totius regni salutcm, securitatem et ipsum caput in hoc
situm. In contrario vero, si videlicet haec nostra saluberrima monita
non acceptantur, nihil aliud qnam intra infoelicis patriae amplexus iugulantes hostes et quotidian as incursiones et devastationes, miseros
mortales in perpetuam captivitatem et servitutem una cum uxoribus,
et liberis abducentes ac denique totius regni imiserrimum deplorandumque
interitum expectandum esse. His vero omnibus incommodis ut tempestive provideatur, solum hoc medium superest, ut potiores, antequam
ad publicam sessionem et tractationem perventum fuerit, meliori qua
poterunt forma oretenus plenius informentur.
In reliquis saepedicti nostri consiliarii et commissarii pro ipsorum
prudentia ac deliberatione saniore rem tractabunt, et desuper pro bono
optatoque responso instare idque adeptum, cum relatione actorum suo-
529
rum nobis signit'icabunt. Executuri in his omnibus etc. Data in civitate
nostra Gracz die decimo quarto aprilis anno etc. octuagesimo primo.
Carolus.
Ad mandatum domini archiducis
prop riu m:
Poppendorf.
Original s utisnutim peatom nadvojvode Karla u . .
arhivu ; Kanzleiakten VII, nr. 16-
ratnom
Bio.
28. jala 1581. U Batini.

Ivan javlja
generalu
Vidu Halleggu svoj neuspjeh na

saboru.
hrvatskom
Edler gestrenger etc. Icb tue E. H. / wissn, dass ich nach

bevelch E. H. die saelien liab furpraeht vor den hern ban und der
landschaft von wegeii der gepai Ivvanisch, Crayz, Koprayniz und Dernye, und von wegen der profant, aber die landschaft kan jezo hiohst
geben Veder auf Koprainiz noch Dernye, pis .sie das castell Zredichki
auf der Kwlp nit pauen. Gott ist mein zeug, dass ich genuegsam hab
gehandlt mit der landschaft, dass sie hetn was geben, aber sie sprechen,
es ist nit muglich, dass sie sovil knen, als auf ein wol pauen [von
nten] etc. Datum Watina*) den 28. julii 81.
E H. dienstwilliger
Ianus Berzay.
Izvana : Dem edlen und gestrengen ritter hern Veitn von Hallck,
Ir frst. Drhlt. ratn und obristn auf der Windischn granizn, meinem
gunstigen und gebietunden lieben hern.
akten.
peatom u tajer. zem. arkivu u Gracu;

*
316./
Kriegs-
29. jula 1581. U Krievcima.

General Hallegg tajerskom zemaljskom
odboru.
General Veit von Halleg pie den herren der landschaft in Steyer
verordenten", da je 22. jula bila u Zagrebu ein versamblung der
Krabatischen und Windischen stnde" kuda je on poslao kao svoje povje
renike, den Pannobischen und Hansen Bersei", koji medjutim nijesu
nita postigli.
peatom u tajer. eni. arkivu u Gracu;
Kriegs-
akten.
*) T. j . Batina.
34

317.

General Hallegg nadvojvodi
Karlu.
General Veit von Hallegg javlja nadvojvodi, da j e ban Krsto

Ungnad den Jandtag komenden sontag Iudica, das ist den ersten tag
aprilis, zu Agram zehalten publiciert".
Suvremeni prijepis u tajer. zem. arhivu u Gracu;
Kriegsakten.
318.
23. marta 1582. U Gracu.1)

Nadvojvoda Karlo eli, da se Servaciju Teuffenhachu i Vidu Halleggu.
kao poslanicima na hrvatski sabor, pridrui jo netko od tajerskoga ze
maljskoga odbora.
Die fi'irst. Drhlt. etc., unser genedigister herr, lassen ihro den durch
die herrn einer ersamen landschaft alhie verordenten furgeschlagnen
herrn Servatien freiherrn von Teuffenbach und obristen Windisclier grnizen2) zu abgesandten zum Agramisehen landtag gnedigist gefallen. Ihre
fiirst. Drhlt. erachten aber nicht um die weg. sondern gleichsam ain
unvermaidenliche notturft zu sein, dae mehrern ansehens wegen ilmen
herrn abgesandten ainer aus ihrem der herrn verordenten miti adiungirt
und zuegeordnet werde. Inmassen danu derselben gnediger bevelch hiemit
ist, dass Hirer fiirst. Drhlt. beruertcr verordenter so, wie gemeldt, neben
den andern dahin abzufertigen, alsbald namhaft gemaeht und die instruc
tion, welche si hiemit zu empfahen und nach der vernembung wider an
gelirunden ort neben angehestem ihrem rtlichen guetbedunken zu iibergeben, auf ihne und volgunds zur gewndlichen fertigung gericht werde.
Und werden sie herrn verordenten die sachen allenthalben zu sovil inehrers
zu hefurdern wissen. weilen der termin numehr kurz und ferrer ainiche
zeit zu verlieren ist. Es beschicht etc.
Grrz d e n 23. m a r t i i 82.
Suvremeni prijepis u tajer. zem. arhivu u Gracu; Schuber 185.
-) tajerski zemaljski odbor predloio je jo 20. marta nadvojvodi Ferdinandu, da
se na predstojei hrvatski sabor odaalju zbog krajikih posala kao poslanici (abgeordnete) barun Servacije Teuffenbach i general Vid Hallegg (koncept u tajer. zem. arkivu
u Gracu).
2
) Vid Hallegg.
531
Ve sjutradan 24. marta odgovara tajer. zem. odbor nadvojvodi
Karlu i kae, da bi nezgodno bilo izaslati nekoga iz njegove sredine,
ve budi ivanikoga kapetana Ivana Banovia (Panowitz), budi krizevackoga kapetana Ivana Herkovia (Herkowitseh), welcher lateinisch und
Winaisch . ferrer auch zu dergleichen landtagen oft gebraueht worden"
(ibidem).
Hl 9.

Nadvojvoda Karlo daje instrukciju Servaciju Teuffenbachu i Vidu Halleggu,
koje alje kao s-ooje poslanike na hrvatski sabor sazvan za 1. aprila u
Zagreb.
.
'
'
Carl e t c
I n s t r u c t i o n auf den e d l e n im u n s e r e l i e b e n g e t r e u e n
S e r v a t i e n f r e i h e r r n v o n T e u f f e n b a c h zu M a y e r h o f e n ,
u n s e r n h o f k r i e g s r a t und V e i t h e n von H a l l e g h , Rm. k a i s .
Mt. e t c . a u c h u n s e r n r a t u n d o b r i s t e n a u f d e r W i n d i s c h e n
r i i n i z e n , als u n s e r e zu d e m b a n u n d s t i i n d e n in C r a b a t e n
u n d i n d i s h 1 a n d a u f d e r s e 1 b e n d e n e r s t e n n e g s t k i i n f t i g e n m o n a t a p r i l i s g'een A g r a m a n g e s t e l t e n
landtag
f u r g e n u m b n e a b g e s a n d t e n , w a s ilire w e r k u n d v e r r i c h t u n g aid rt sein soli.
Und nemblich wann si unsere rate und gesandten auf bestimbten
oder nocli den vorgehenden tag daselbst zu Agram ankumen, wie si sich
dann .in albeg also zeitlich alhin zu verfuegen, so sollen sie gedachten
ban und stnden in solcher ihrer versamblung neben berantwortung beiligunden an si gefertigten credenzschreibens unsere statt zum besten verruehmen und volgends anzaigen.
Ihnen seie ganz unverborgen und shen aucli genuegsamblich vor
augen, mit was sondern ongelegnen stendigen ernst und eifer wir uns
und unsere getreue numehr liocherschpfte lande, wie hievor und albeg,
also aucli furnemblicli die zeit hero, seit wir den schwren administra
tion slast beider Crabatischen und Windischen grnizen von Irer kais.
Mt. bernomben, beruerter grnizen kriegswesen und also muglichister
schutz und rettung vor allgemeinem erbfeind unsers christlichen
namens und glaubens dem Tiirken, unverschont unserer selbsaignen
und beruerter unserer getreuer lande merklichen ungelegenhait, wrklichen zuetueiu* und unermesslichen uncostens obgelegen uud anbevolchen
sein. Daher auch nit allain die neu vesten Carlstat in Crabaten
neben dem castel Waytschewar (ungeacht solches castel in Irer kais, Mt.
versorgung und zu der Hungerischen grnizen gehrig) von grnem. wasen
erheben, volgunds auch dieselben sowohl die Windischen grnizgebeue,
532
sonderlich zu Copreiniz, Dernia, Sanct Georgen schloss und audere tiecken mit grossen uncosten muglichist prosequiren und fortsetzen lassen.
sondern auch gnedigist eutschlossen sein, wie damit alter orten vermitls
gttlicher gnaden bis zur volstndigkeit zu continuiren. Also auch noch
die andern heuser und castel auf beruerter Crabatiscjien und Windischen
' grnizen, sonderlich das von Ibanitsch hinauswerts ligunde Heiligc Creuz
und den wachthurm Gofnicz1) sambt der Zasma, der alberait hieruniben
gehaltnen zeitigen beratschlagung nach, weilen je die restaurirung Iba
nitsch seines bln situs und ander wissentlich erscheinender baut'lligkeit
willen nicht fr rtlieh befunden wrdet, ehist und so bald es imer mag
besehehen, erweitern, erbauen und verhacken. auch die jetzt alda zu
Ibanitsch vorliandne besazung hinflir in beriiertes Heil. Creuz trahsferiren
zu lassen.
Dass also zu dem Allmechtigen zu hoffen, hierunter alleiithalben
wrklich fortgesetzt und diese heuser der notdurt't nach mit besazung
und anderwerz furgesehen, dem feind so wol trstlicher widerstand daraus getan, als die frontiren merers versichert sollen werden mugen. wel
ches dann von meniglich vernunftigelich zu ermessen.
So aber dises alles so wol auch dasjenige^ so wir und obernielte
imsere getreuen lande in underhaltung des besoldten kriegsvolks, munierung und profiantierung angezeigter baider grnizen. welches sich jrlich nit
auf ain so geringe summa erlauft, gleichwol mit grosser unglegenheit,
gehrt, dabei amvenden. furnemblich ilmen den Crabatischen und
Windischen stnden sambt den ihrigen unwidersprechlich zum besten
auch wol empfindliehen schutz und erhaltung angesehen. und gar nicht
in abred zu stellen ist. dass sider die Carlstat zu bauen angefangen,
die heuser Jasterwersko, Okitsch. Samobor, Wukobina und derselbe gauze
tractus gegen Agram werts, und nicht weniger durch erbauuug Coprainitz, Weitschewar und Kerestur. die denselben enden verhandne revier
ziemblicher massen versichert yrorden, darumben wir nun wie fr ganz.
billich halten, also auch uns unzweifenlich versehen, dass sie bei soldier
ihrer selbs und des geliebten vaterlands beschirmung und erhaltung, so
wol es etwo mermalen vor dem besehehen, auch ir bestes und eusscristes sovil inen muglich guetwillig erweisen werden in erwegung. dass
je weder in uns, unserer getreuer lande. noch auch der stude selbs
gewalt und vermugen nicht steet, dem feind in weiteni feld zu begeguen
und iine notwendigen widerstand zu tuen, daher j a um sovil merers von
nten sein will, sich muglichist dahin zu befleissen und zu bearbeiten,
damit die furnembisten graniz und ortflecken befestigt, erbaut und mit
notwendiger besatzung, item proviant und munition furgesehen werden.
Seie demnach an ernenten ban und die stnde unser gnedigistes gesinnen,
dass sie hierauf in gesambte treuherzige beratschlegung Ziehen, alle umstend.mit fleiss erwegen und ir wolmainund ratlich guetachfen, ob nemblien fr ermeltes in grund ganz pafllige Ibanitsch. auf welches flecken restaurirung ain merklicher uncosten geen wiirde, da?s hievor
l
) Gamnik (Bosiljevo kod azme).
533
angezogne davor ligunde Heil. Creuz zu erbauen nnd zu befestigen, und
die jezig Ibanitscherische besatzung dahin zu transferireu, weil unsers
gnedigen erachtens dureh erbauung beruertes Heil. Creuz, wachtturm
G-oinitz und der Zasma verhackung. der darhinderligunde tractus merers versichert und ain merer erdtricli herbeigebracht, oder was im widrigen in sachen zu tuen oder zu lassen sein wrde. erffnen wolten,
und noch ruetherzijrer erwgung dessen alien und merern, als hieobbegriffen volgunds auf beruerter bereit angefangnen vesten Carlstat und
Copreiniz fruchtbarlicher continuirung und dernach vorhebenden gebeu
Heil. Creuz und Grofnitz ins richtung, audi der Zasma ver
hackung. von neuem ain ergbige hilf und Starke anzahl robat, so wol
von fuehren und wiignen. als handarbeiter, und nemblich geen Heil. Creuz
diejenig robat, so vor disem auf Creuz und Ibanitseh, weilen je dieser
baiden flecken bln situs und baufiilligkeiten willen fur ratsam gar nicht
befunden wrdet. ainichen sonderbaren namhaften uncosten, sonderlicb
geen Heil. Creuz anzuwenden. und es allain an deme ain genuegen sein
.wiirdet. dass denocht nach und nach die besserung alda aus dem dahin
deputierten paugeld beschehe unbedenklich und guetwillig bewilligen. Dann
j e nur diser bau und verhackuiig der Zasma nicht allain beruerteni
tlecken Creuz. sonderu auch derselben ganzen cireumferenz und tractus
unwidersprechlieh zu nicht geringer versicherung geraicht und man zum
gebeu an aincm und dem andern ort griffen wirdet, ihre zug und hand
arbeiter mit notdurftiger profiant darzue abordnen und jeder sein gepr
getreulich laisten und verrichten lassen ; jedoch aber solche robat urn
merern befurderung und wenigern der armen lent und untertanen belestigung. auch gewinnung der zeit willen, inmassen zu Zakmar. Erla, Canisa. Carlstat und andern grenizgebeuen beschehen, die fuehren nach
anzahl und mass der baum und erdarbeit, nach der schicht oder elafter
zu rerstehn, vollstrecken. wie es dann aines jeden orts notdurft in sonderhait erfordert und dieselb abteilung mit rat unserer bauofficier und
ir der stiinde darzue verordente officialn beschehen wilrde mugen.
Hiebci mchte etwo gleichwol bedenklieh fallen, auf Carlstat ainiche
bauhilf darumben zu 'bewilligen und zu laisten, dass waim diesell) vesten
volstndig aufgebracht und der pass darumben gesperrt und versichert.
wie d,ann ebon diesell) vesten da anders dem feind sein freier pass deren
orten hie und wider nit gelassen zu erbauen keines wegs umbgangen
word en mugen, sich des feinds schwal und maeht sovil mer dniden
iiber die Culpp zu besorgen sein miiesste.
Disem aber furzukehrcn ist discs das niigste, notwendigste und furstandigstc miti, dass die pass daselbs an der Culpp durch den bail' und
die stiinde auch der notdurft nach versichert und bewehrt werden, wel
ches dan fueglicher nit mag beschehen, als wann si die drei castel, nemblieh Brest, Litowanitsch und Zreditschi, welche beraits ausgestckt, auch
an Zreditschki, vernemben ain gueter aiifang gemacht, je eheiider
je beser erbauen. und wie das banisch kriegsvolk darin legen, also auch
si die stiinde zu merern bestiirkung noch ain ergbige anzahl kriegsvolk
534
zu ross und. fuess, es ware durch anrichtung der eontinuen oder andern
ihren beAvussten und gebrauchigen mitln in aigner bestallung. so si's,
vermugens halber von gnaden Gottes noch tucn kundten, unterhalten
und sich sametlich allethalben, und unsere getreuen lande besten eufers und ernsts bearbeiten und bemehen, auf das also das geliebte vaterland in gemain aller orten schuldiger pflicht nacli zuin muglichisten besehtzt und defendiert Averden muge, und sonderlich sollen
si unsere rt und gesandten auf bewilligung der robat von denen guetern
so jenseit der Culpp und in Crabaten gelegen, da je sonsten am mere-res
bei inen den stnden dahin geen Carlstat nicht zu erhalten ware, stark
dringen.*)
Wie dan weiter er der ban und si die stand unsernt wegen bestens
dahin zu erniahnen sein wtirden, den mitln und wegen nachzudenken
und dieselben ernstlicb furzukeliren. damit die etwo noch befindende
ausstndc an der hievor durch si in unterschidlichen landtagen l)e\villigten
robat auch wttrklich richtig gemacht, gelaistet und verriehtet Avilrden,
auf dass man selbenfals allenthalben um sovil Aveiter gelegen kilndte,
fr ains.
Damit aber am andern mit obberuerten gebeuen an ainem und an
dern ort sovil sterker i'urzusehreiten, dann diejenigen werkleut und arbeiter, so in sonderbarem uncosten dabei besolden, ire unterhaltung,
so wol das kriegsvolk die notdurftprofiant, mit welcher bei jeziger
teuerung ganz sebwarlioh aufzukumen und noch darber ain unermesslicher verlust mucss beschehen, desto lcichter gehaben mugen, seie unser
gnedigistes ersinnen ferrer, der ban und die stande wolten auch selbenfals Avas Avir und unsere getreue lande in profiantirung der besatzungen
fur ainen grossen last tragen, dardurch dann imierhalb zwai jaren
an der profiant um dass zu des kriegsA'olks verschonung und damit nur
dasselbe an iren ausgezaigten stellen Arerbliben, der furgelofnen immasslichen teuerung und missratung Avillen, dieselb nicht gestaigt Avorden.
ber 18 M. Rain, schulden gelitten, Avelches denn unsers gnedigen errachtens
ains teils ires mitls, so an diser Windisehen grnizen sedirt oder son
sten der orten beguetet sein, ain guetes Avissen tragen sollen, und doch
allerhand ungelegenheiten halber der notturft nach nicht gevolgen kund
ten, treulich beherzigen. Und Aveilen als uns furkumbt denacht ain star
ker vorrat von alierlai (ge)traid Arorhanden, so wol es etAvo fter hievor
beschehen, ain ergbige anzahl auf baiue grnizen gratis bewllligen und
dargeben, darilber sie Avie geAvondlich ire aigno einnember zu bestellen
und zu halten, jedoch Avlirden solche einnember merer richtigkeit wegen
ordenlicho raitung darilber halten. sich durch die protiantmaister um jedwederc ihnen erlegende proAnant mit gefertigten scheineii vcrsicliern und
uns alsdann solche neben A-ermelten raitung zuekomen lassen sollen.
Auf dass auch im iibrigen um pare bezahlung diz orts desto fueglicher aufzukumben, dass si nit allain alle pass zur durchfuehr ffnen.
*) Poslije toga je u konceptu precrtana stavka, koja.kae, da je gradnjom
lovca pritejen ve dozvoljeni troak za gradnju Sv. .lakova (Gaza).
Kai-
die verb t aufheben und menigelich seiner'gelegenheit nacli in die besezungen (ge)traid, habern, und was merers dergleichen elber zuefueren lassen, sondern aueh den schdlichen furkauf, dureh Avelchen das
liebe getraid aintweder im Avert und kauf erhcht oder aber um derglei
chen verbot willen gar nit furzubringen gewesen, aller orten ernstlieh
ab und einstellen, auf dass so wol das kriegsvolk, als die profiantmaister
die notdurft in ainem leidenlichen wert erlegen und ain guetes pnwort
gehaben mugen.
Dem gemainen grniz und kriegswesen wilrde furs drit auch nicht
wenig mit disem. erschliesslichen geholfen sein, die im Windischland gelegenen zehent gegen richtiger raihung des bestimbten bestaudgelds darzue gezogen und gebraucht Aviirden. Dieweilen dann der bischof
und das capitl alda zu. Agram derselben (ge)traid und weinzehent an rner
orten nicht wenig haben und doch die maisten durch privatpersonen
von ihnen bestanden werden, so wrden unsere rt und gesandten mit
obbemelten geistlichen, an welche si hienebens ain sonderbares credenzschreiben zu empfahen, alles angelegnen fleiss handlung pflegen und
unsernt Avegen dahin ersuechen sollen, dass si uns nemblich beruerte (ge)traid und Aveinzehent zu profiantirung des kriegsvolks gegen raichung
des bestimbten bestandgelds oder arenda. so wol es auf der Hungerischen grnizen gebrauchig, guetwillig ervolgen und durch un&ere pro
fiantmaister fexnen lassen wolten; und unter andern mag eben gegen
ihnen in warunder tractation dises zur motif furgewendet Averden, wie
nemblich ausser derselben zehent bei den spren jaren sonsten das kriegs
volk schwerlich zu profiantiren oder die grnizen also lenger zu erhalten,
sondern alles wesen desto mer gesprt wrdet, deme dch durch angezogene zehent hoffentlich etwas und zimblicher massen erschiesslich furkumben Averden kndte. Derowegen wir uns zu ihnen um sovil merers
gnediglich versehen wolten, seitenmalen si je sonsten privatpersonen
ausgelassen und doch billich das gemaine wesen in disem fall den vorzg
haben und in albeg bedacht. werden solle, si werden uns dahero um.
sovil merers zu wilfahren genaigt sein, in massen wir uns dan unzwei-'
fenlich vergewissern und versehen, dass si diese und ain merere hilf
and vortl diesen erschpften grnizeu zu behuet und noch lngern erhaltung gerne gnnen.
So dann auch zum.vierten bei profiantierung baider griinizen nicht
die wenigiste beschwr, teuer und verhinderung sambt grossen verlust
der fuehren halben, Avelche gemainigelich berzelt und in drei oder rierfachen geld bestelt werden mssen, ervolgt, der ban und die stnde aber
hierunter auch so wol ergbige guete hilf tuen kilndten, als si's gemaines
bestens willen nit unterlassen sollen, so wolten. si dabei etwas brigs
auch mit ansehen, und nemblich ain anzahl profiant in die grnizheuser
gratis fueren lassen und im brigen ain ntzliche guete ordnung auf
den centen, quarten geAvisse mass oder wagenschAvr und meil dahin
anriehten, damit unsere proviantmaister und ihre untergebne, die notturft
fuehrer, sreen ainer leidenlichen belohnung jedesmals bekuml)en und
odio
den unerschwinglichen verlust dock etlichcrmassen verhueten muên.

Und obwol or dor ban und stnde unter irem in monat aprilis verwiclmen 81-isten jahrs zu Warasdin gehaltenem landtag sich gegen unsern
damalon alda gehabten gesandten dahin erklrt, dass man nemblich die
notdurft fu ehren gegen leidenlicher bezahlung von den funtertanen gehaben wiirde kiinden, so hat sich doch die obvermeltc unordnung selbenfals befundeh, derwegen dami si die gesandten auf angedeute gemcssne
tax und ordnuiig am sovil sterker dringen, und sich mit ainer solchon
antwort nicht abweison lassen sollen. wie wir tins wol hieranf zu ihnen
sambt und sondorlieh aut* dieses miser rcehtmssig, billieh und notzwingend succhen und begehren ainer wilfahrigen antwort und erclrnrig
unzweifcnlich versehen. welches docli alios furnemblioh zu des vaterlands
versicherung angesehen. Also ist sich im widrigen nichto gowissens, als
das bald volgunden verderbens und so ires selbs, als welche den
freund und t'eind am nochsten gesessen, als dor grnizen untergangs zu
befehren. Derowegen da si die stand die sachen wogen irer sondorbareui
vil nach sich ziehenden wichtigkeit um so vil eiferiger zu gemuet tueren
und dieses in alb eg in acht nemben sollen. dass uns und unsorn
getreuen land on im tall sio das ihrig allor mugliehkeit nach so wol als
wir das unserig bishero treuherzig golaist, tuen wrdoii. muglich sein
werde, init unsern dargebenden vorlagon weiter zu eontinuiren oder die
weitschichtigen vilbedrftigen grnizen solcher gestalt. sonderlieli weil
wir uns numehr auf das eusserist angriffen und erschpft, noeh longer
vor dem drohendon verderben und untergang zu orhalten.
Dieses seind boihiufig die haubtpunkt so obermelte unsore rate und
gosandto beim anirezaigten landtag von unserent wogen an und farbringen,
auch um guote ergbige antwort anhalten ; wanii si audi diesolb erlangt,
uns sambt irer gehorsamblicher relation zuefurdern in ainen und andorn,
auch weilen os ihnen von hie ans ihr so gar gemossen nicht furgeschriben
werden mag, unser und unserer lande. auch dor grnizen notdurft ihren
beiwonenden orkandten vcrstand nach zum beaten betrachten und bedenken sollen. Davon boschieht etc.
Grz don 28. martii 82.
Koncept . i kr. ratnom
arhivu u Beu;
Kanzleiakten
VII, 21.
320.
30. marta 1582. U Krievcima.

General Vid Hallegg javlja barunu Servaciju Teuffenbaehu, da zbog bo
lesti ne moe doi na hrvatski sabor.
,
Wolgeborner freiherr, mein sonder gon s tiger vortrauter freundlicher
liol)er horr und brueder. Dein herrn sein etc.
Der fiirst. Drhlt. ote, nieines genedigston herrn. beveleh sambt dos
herrn sehreibon habe ieh in diser stand empfaiuren und alios betref-
537
fend den landtag" zu Agram nach lengs yerstanden. War mi** audi
nichjs liebers, als dass ich der filrst. Drhlt. etc. genedigisten bevelcli,
wie es dan von mir in albeg untertenigist beschehen. auch anjezo gehorsanibist volziehen mclite ; hab mich audi unangesehen, dass ich mich
noch zu Warastin tibl empfunden, desto zeitlicher hieher yerfuegt, dass
ich desto eher zu Ajrram ankumen htte mgen. So ist aber mein schwachait von tag zu tag grosser worden, dass ich mir aus dem zimer gar
mindert hin getraue. Bitte also den herrn ganz vleissig, der herr welle
mich nit allain fiir sein person meines aussenbleibe'n entschuldiget haben,
sonder auch bei der filrst. Drhlt. gehorsambist entschuldigen.
Denen dreien haubtleuten, als Pannowitsch, herrn Castelanffi und
Berscy Januschen, also die alle drei in der Windischen sprach erfahrn
sein, hab ich bevolchen, dem herrn aufzuwarten und des herrn bevelch
in albeg zu volziehen. Tue mich dem herrn etc. Creuz den 30. martii
anno etc. 82.
,,
Des herrn jeder zeit dienstbetiiessener
Yeit von Hallegk.
v
(Adresa): Dem vvulgebornen herrn herrn Servatien von Teuffenpach
freiherrn zu Mayerhofen. Rm. kais. Mt. und J first. Drhlt. hofkriegsrat.
meinem gunstigen sonderns freundliehen vertrauten lieben herrn und
bruedern.
Suvremeni prijepis a stctjer. zem. arkivu u Gracu.
f .
m\.
30. marta 1582. U Bisagu.
Barun
Servacije Teuffenbach izvjeuje nadvojvodu Karla

Zagreb na sazvani sabor.
svom putu u
Durchleuchtigister erzherzog etc. Genodigister fi'irst und herr.

Eur fi'irst. Drhlt. haben den, herren ol)risten der Windischen granizen Veiten von Hallegg und mich mit etlichen notwendigen artiklen
zu der Chrawat und Windischer stnde landtag, so auf den 1. aprilis
zu Agram ze halden angestellt. genedigst verordent. Dari'iber ich gestcrn,
da ist den 29. tag martii, zwischen acht und neun uhr vormittag zu
Warasdin ankumen des verhoffens, gedachten herrn obristen alda anzudreffen. S'o er aber den 27. zuvor auf Creuz verraiset, hab ich alsbalt
und zur stund Eur frst. Drhlt. genedigistes bevelchschreiben dahin gen
Creuz iibersehickt, ihm herrn obristen daneben angemeldet, dass ich mich
wegen des eilent angestellten landtags keineswegs sumen wolle, sondern
alsbalt gegen Agram werde den weg fur die hand nemen, um sovil desto
mehr er herr obrister sich auch dahin furderen solle. Wie ich dann noch
538
gestern abents auf Remetinz geraiset und heut um 10 uhr hielier gen
Wissag gelangt, gnzlich verhoffent, gedachten herren obristen entweder
alda anzudreffen oder aber, dass sich alsbalt von Creuz erheben wolle,
gewissheit zu vernemen darttber, nun gieich die stund herr Stefan. Castelamphi, hauptman iiber 50 husarisehe pfert, mit. ofternentes herrn
obristen schreiben, so Eur frst. Drhlt. ich hiemit gehorsamist einschliesse,
hielier kumen, darin zu vernemen, dass er obrister seiner schwaeheit
halber daliin gen Agram nit erscheinen mge. Nun haben Eur frst.
Drhlt. genedigist zu erwgen, ein ersame landsehaft in diser handlung weder aus den herren verordenten noch anderen landleuten jemants
hieher nit abfertigen wollen. auch herr obrist also mit schwaeheit lieladen, dass mir soliche wichtige sachen allein ze handlen gamz schwr
und bedenklich fallen . So ich aber meiner gehorsamister und treuherziger pflicht nach nichts an mir erwinden lasse, hab ich niehrgedachten herren obristen nochnials schriftlieh ersueht, wenn sich etwa
heut .oder morgen, ehe man die landtagtractation anfacht, seine schwa
eheit durch Grottes segen zur- besserung schicken wtirde, dass er sich
unverzogentlich gen Agram verfuegen welle, damit wir aller sachen. so
tins iri der gegebnen instruktion anbevolchen, noturftiglich unterreden
und bei den stnden etwas fruclitparliches erhandlen mchten; im fall
aber sein schwaeheit [sich| so bald nit linderen wiirde. also dass er
lierr obrister zu gedachtem landtag nicht erscheinen mge, will ich fiir
mein person damit nur die uotweudigisten artikl den stnden aufs beste
eiiigebildet werden und nit gar unangebrachter verbleiben, mich von hie
aus alsbalt erheben und morgen zeitlich mit verleichung gttlieher hilf
dahin gelangen, daselbst alien mugliclien tieiss anwenden, damit etwas
wirkliches und fruchtbarliches verriclitet moge werden. AVeliehes alles
Eur fiirst. Drhlt. etc. Datum Wissag den 30 martii etc.
Eur fiirst*. Drhlt.
untertenigister. gehorsamist diener
Servacien von Teuffenpaeh
zu Maverhoffen.
Suvremeni prijepis Hajer. zem- arhivu u GracuOvo su pismo primili
u Gracu do znanja
3. aprila
(ibidem).
322.
30. marta 1582. U Bisaga.

Barun Servacije Teuffenbach javlja tajerskom zem. odboru, da se putom
u Zagreb na sabor, nije sastao s generalom Vidom Halleggom.
Wolgeborne. edle, gestrenge, gonstige herrn. Eur Hrl. etc.
Und gib denselben hiemit zu vernemben, dass ich gestern zwisehen
8 und 9 uhr vormittag geen -asdin ankomen. So ich aber alda den
539
herrn obersten 1 ) nicht angetroffen, hab ich ime die fiirstliclien bevelch
alsbald auf Creuz zuegeschickt und ich alsbald zum abent bis gen Hemetinz geraist, hernach heut bis hieher gen Wissag gelangt, verhoffent,
den herrn obersten alhie oder zu Agram zu tinden. Was massen aber
mit ime herrn obersten die sachen seiner .schwachait halber gechaffen,
das haben Eur Hrl. hieneben, so wol auch was der fiirst. Drhlt. ich
darauf gehorsambist zugeschriben, aus den einschliessen gonstigelich zu
vernemben. Und were in allweg meinen geringen guetachten nach ein
sondere notturft gewest, dass Eur Hrl. aus dero mittl jemand hieher
verorndt hetten. Sovil an meiner person gelegen ist, will alien muglichisten vleiss zu fruchtbarlicher verrichtung nicht underlassen, weliches
ich hernach Eur Hrl. mit mehrern berichten will. Zu derselben gonst
etc. Datum Wissag in eil den 30 martii anno 82.
Eur Hrl. dienstbefliessner
Erasmus Teuffenpaeh
zu Mayerhoffen.
" A tergo: Den wolgebornen. edlen und gestrengen herrn X. einer
hochlblichen landschaft in Steyr verorndten, meinen iusonders gonstigen
herrn. Cito, cito, cito, citissime. Grates.
peatom u tajer. zem. arhivu u Gracu.

323.
6. aprila 1582. U Krievcima.

General Vid Hallegg zaklju&ima hrvatskoga sabora od 1. aprila ta
jerskom zemaljskom odboru.
Wolgeborn, gestrenge etc.
Eur Hrl. hab ich hievor vermeld, dass ich meiner schwacheit halben
zu den landtag geen Agram, wie gern es von mir sonst beschehen ware,
nicht erscheinen mugen. Xicht desto minder aber hab ich ausserhalb der
instruction/ so die frst. Drhlt. durch herrn Serfazien von Teuffenpaeh
freiherrn, hofkriegsrat, heruntergeschickt, i'i'ir mich selbst diese nebenligunde artikl, 2 ) diewcil ich genuegsamb wissen gehabt, dass die Windische und Krabatische stnde derzeit auf neue gepeu nit geen warden,
eingelegt. W a s aber so wol auf der frst. Drhlt. gnedigist begern, also
|
Vid Hallegg.
) Pod natpisom' .Verzaichniss etliclier notwendiger artikl diser Windischen gritnizen, so jetzkumenden landtag und versambhmg Windischen und Krabatischen stnde,
so den sontag ludica dises 82. jars zu Agram gehalten, ausgeschriben worden, den
stnde iurzebringen", nalazi se ovei spis u tajer. zero. arkivu n Gracu (Schuber 185),
no ne sadraje u bitnosti nita drugo, to i instrukcija nadvojvode Karla od 28. marta;
stoga je ne priopujem.
2
540
auf meine geringe verzaichniiss gewilligt worden, haben Eur Hrl. aus
klarer abschrift der landtagshandlung zu verncmben.
Die versamblete stande haben durch den grossprobst zu Agram
Peter Hereschinzi, angeunden bischof zu Tnin, mndliclien gnuegsam zu
versteen gcben und publice anzaigen lassen, ob man gleich replieiren oder
triplicieren werde, dass die stnde docli ferrer durcliaus nit geen. soudef
vil mehr furgeben, es sei solche bewilligung l)er ihr vermugen. Wel
ches alles Eur Hrl. ich wisshaft machen und unterdienstlichen bevelchen
wcllen. Creviz den 6. aprillis anno 82.
E u r Hrl. jederzeit dienstschuldiger
Veit von Hallegk.
A tergo: Den .wolgebornen. gestrengen, edlen und besten herm etc.
Original s tragom utisnuta
peata u stajer. zem. arhivu u Gracu.

324.
18. juna 1582. U Gracu.1)

Cal von Grottes gnaden erzherzog zu Osterrcieh etc.
I n s t r u c t i o n filr d i e e d l e u u n d u n s e r e 1 i b o u g e t r e u e n
J o b s t J o s e p h g r a f u n d f r e i h e r r n von T h u r n u n d zu C r e u z ,
e r b l a n d h o f r t i a i . s t e r in C r a i n u n d e r b m a r s c h a l c h e n d e r
f U r s t l i c h e n g r a f sch a f t G-rz, o b r i s t e n a u f d e r O r a b a t i s e h e n g r n i z en, u n d G e o r g e n v o n Co la u s g e n a . n t W a l t z ler, a u c h u n s e r n r a t . a m e r e rn u n d h a u b t m a n zu P e t t a u . 2 )
a 1 s t i n s e n zu d e m b a n u n d s t n d e n i n C r a b a t e n u n d W i n d i s c h l a n d a u f d o r s e l b en a u f s o n t a g J o a n n i s B a p t i s t a e ,
d a s i s t d e n v i e r u n d n z i g i s t e n d i z m o n a t s , 3 ) g e e n
A g r a m a n g e s t e 11 e> n l a n d t a g f u r g e n u m b e n g e s ao d t e n,
W a s i r e e r b u n d v e i h t u n g a 1 d r t s e i n s o l 1 e.
Anfangs ist unsern rten und gesandten hievor gehorsamblich
unverborgen, aus was beweglichen ursachen wir auf des neekens Hrastowiz und der baider alda verhandnen schlsser sambt den andern darzuegehrigeu casteln gnzlichen verspreng und einreissung wolbedachtlich geschlossen, und dass soliches urspringlich daher geflossen, dass nmblich solicher flecken nicht allain in hoehsten abschlaipf geraten, und
da die notwendig restaurirung wider beschehen solte. ausser welicher
*) Ova je instrukcija najprije koncipirana s datumom 19. maja, od koje se sa
uvao suvremeni prijepis u stajer. zem. arkivu u Gracu. Na variante upozorit u u bi
ljekama.
2
) Stariji koncept nainjen je . t u r Servatien freilierrn von Teui'fenpach zu Mayefhoffen, unsern hofteriegsrat" i za grota Jobsta Josipa Thurna.
3
) Stariji koncept ima: aut sontag Exaudi. das ist den 27. diz monats scil).
maii.'O
541
dock sicli der flecken kaineswegs in die leiig erhalten mchte, ain merklicher und unerschwingliclier unkosten laufeu. Und doch derselb wenig
der darhinder ligunder refier, sonderlich Crabatischer grnizen, um seines
Liblen situs willen, weilen der feind jedesmals unvermerkt und unverliindert dero von Hrastowiz, durch die der orten zu beiden seiten verhandne tiefe, wldige und unbewohiite tler und grben kumen und
seinen durchschlaipf auf das voile land zue haben kan und mag, ni'itzen
wi'irde, sonder auch jahrlich auf das alda haltende kriegsvolk ain merklicher unkosten laufen, welicher uns und unsern getreuen land en j e ainmal
um das wir sonsten auf die in unsere administration iibernumbne vilbedlirftige unerstettlgte grhizen mit unsern allainigen dargaben ferrei
nicht zu gefolgen unerschwinglich fallen tuet, welche einreissung auch
gewisslichen alberait, und zwar noch vor gueter zeit, wiirklich gevolgl
ware, da uns Ire Mt. etc. darunter ainen stilstand zu halten mehrmals
nicht so ganz gnedigist ersuecht hetten.
Und wann dann eben obangezogner landtag darumben ausgeschriben
worden, dass neben anderm auch von disem und andern naclifolgunden
punkten traitirt und gehandlt werden sollc, so ist hiemit unser gnediger
bevelch, dass wann si. unsere gesandten, auf bestimbten oder noch den
vorgeenden tag dahiu geen Agram ankumeu, sie sich dann in albeg
also zeitlich alhin zu veriuegen. si gedachtem, ban und stnden in solicher irer \'ersamblung neben berantwortung beiligunden an si gefertigten credenzschreiben unsere gnad zum besten verruehmen und ihnen
volgunds dises alles mit statlicher und gnuegsamer ausfuerung furtragen
und danebes unsernt Avegen lauter entdecken weilen. Ob wir uns ja gnedigelich nicht ungenaigt wissen, Hrastowiz' (Avelches doch. wie vorgemelt, nicht allain zu des darhinter lignnden lands versicherung. sider
des schedlichen verlusts des wasserstrombs der Una und daranstossenden
heuser. als Serin, Gvosdanski, Busin, Casin, Ostroschatz. Brekovitz und
ander inehr castell, im wenigisten gentzt oder auch hinfuro ni'itzen oder
furtragen kan, sondern auch laider dahin geraten, dass auch das kriegs
volk darinnen nicht sicher sich furs tor um ir notturit wasser wagen
drfe) in unserm aignen uncosten wie bishero gleichwol mit unserm und
beruerter unserer auf den grund ersaigerten lande vast beschwrliChen
ungelegenhait beschehen, auch hinfro zu unterhalten. So sei aber uns
soliches je lenger zu tuen unmeglich, derwegen wir uns den angezognen
ursahen mit der ainmal geschlossnen einreissung. olme verlierung der
wenigisten zeit, wiirklich furschreiten und die besatzung herausnemben
lassen muessten.
\Viirden dan ihr, der ban und stnde. an si unsere gesandten, der
Hrasiowitzischen besatzung in ihre castell Brest, Litowanitsch und Zredizki transferirung halben ichtes mueten und begern. werden si darauf
inen hinwider mit deme begegnen sollen, wir alberait sechs falkonet und aller zuegehorung sambt etlich dopplhaggen, pulver und
blci inen den stnden bewilligt und hinab an die confin lifern lassen,
und es je "ainmal an deme, dass eben soliche Hrastowizische besatzung
darumben abgetan werde. Weilen wir mit der darauf bedurftige n vorlag,
S42
wie hievor verstanden, nicht gerolgen kundten, so wollten wir uns gnedigelich zu ihnen versehen und vergwissen, si werden dieses alles also
zu gehorsamen dank von uns auf und annemben, und uns ditz orts wider
die unmuglichkait ferrer niehts zuemueten oder aufdringen, sondem sich
guetwillig zu rue begeben und mit derselben castellbesetzung auf andere
gelegenhaiten, die ihnen zwar von den gnaden G-ottes nicht mangelten.
bedaeht sein wolten. Inmassen daun unsers tails kain furstndigers
und bequembers mitl wissen. er werde dann das banische sowol aueh
ihr der stnde selbs aignes in besoldung haltendes kriegsvolk, seitemalen dasselbe ohne das ainiche gewisses ausgezaigtes ort irer stten
verbleibung nicht hette und sich jeziger zeit allain in iren aignen heusern und wolmungen aufhalten tte, in soliche drei castell gelegt und
daritmen erhalten. Dann auf ainen solichen fall wurde er der ban, sonderlich da er oder sein bevelchshaber bei sein kriegsvolk die state residenz und wohnung zu Litowanitsch, weliches Hire kais. Mt. ihme ban
vor der zeit hierzue auszaigen lassen und bewilligt hette, nicht weit
ziehen diirffen und ki'indte dem feind auf ainen solichen fall sein lusher
gewohntes t'agliches straifen durch ilme ban unberuertes kriegsvolk.
weliches inner wenig stunden zu ihme stossen kann, statlich Arer>vehrt
und die pass und fuert an der Culpp aueh mehrers vertaidigt werden.
Zu dem so hette er der ban neben der stnde aufbot aueh die Carlstatt
zum pfortl, und wann er anderst mit dem obristen alda in Crabateu in
gueter correspondenz stiinde, wilrde es ihme dannen aus anmuglichster
zuespreng und hilnaistung auf ainen erforderenden notfall aueh nicht
manglen, dass also gnzlich zu hoffen, da si angezognes ir kriegsvolk
hrrig und volliger anzal an beruerien orten erhalten. dass sich die
Tiirken hinfiiro so fursetzlich nicht, als laider bisher beschehen, iiber
die Culpp wagen werden diirffen.
Dise und alle andere zur sachen dienstliche motiva, werden unsere
rate und gesandten hin wider mit aller beschaidenhait einwenden und
lezlich mit diem beschliesseu, dass wir den ban und stiinde hiemit gnedigist ersuehen, damit si uns und unserer ausgesaigerten lande mit derlai
unertraglichen begeren verschonen und uns weiter destwegen niehts zue
mueten wolten, angesehen, dass uns hievor allenthalben aufs hchste und
eusseriste dermassen augriffen und alles dasjenig wilrklich gelaist und
furkert, was nun imer zu erschwingeu muglich gevvest, also das es je
ainmal in unserm vermugen nicht seie ain. solichen last ferrer auszusteen und zu ertragen.
Ware dann sach, dass er der ban und stiinde darber replicirten
und die einreissung Hrastowitz nicht concediren , so mugen unsere
rate das vorgeende mit kurzem widerholen und es bei deme. das^ uns
nmblichen Hrastowitz dergestalt bisher beschehen, ferrer in unserm
unkosten zu erhalten weder erschwinglich oder muglich seie bewenden
lassen, fiir ains.
Der ban und stnde werden aueh zum andern in albeg bestes dahin
zu ermahnen sein, damit si das castel Brest bewilligtermassen noch disen
543
sumer gewissliclien aufbauen und die sachen darumben in ainiche verrere verlengerung ziehen wolten, weilen am tag, was und wievil inen solich castel. wans erbaut und mit notwendiger besatzung versehen, nutzen
und furtragen wierdet.
Weilen dann am dritten obermeltem unserm obristen alda in Crabaten hievor geliorsamblich unverborgen. wie die feind zwischen Carlstatt
und Stanisclmiak des alda verhandnen dicken walds halber bishero am
maisten herdurch gestraift, halten gestossen und schaden getan, soliches
aber konftig durch dises allainig mitl vielleiclit wol zu verhueten sein
wiirde. Da mimblich bei Carlstatt unterhalb der neuen brilggen die Corana bei beruerten Avald dnrcli ain graben gegen Kamensko Averts gefiilirt
oder aber derselb wald verhackt, das solclie tractus dardurch niclit Avenig
versiehert und verwahrt sein Aviirde. So Avellen demnacli unsere rt und
gesandten sich muglichist dahin bearbeiten und darunter alle dienstliche
persuasiones furwenden, ob si von dem ban und stnden ain ergebige
robat. so wol von handarbeitem als fueren. niclit allain dahin, sondern
auch zu gebau der Carlstatt erlangen nicliten. Und da" j e ain melirers
bei ilmen niclit zu erhalten. so si doch dahin zu behandlen, dass
si doch nur die enthalb der Culpp in Crabaten noch verhandne untertanen an bemelte baide ort ain ergebige fuer und handrobat zu laisten
bewilligen wolten, und soliche bewilligende robat ivierdet unser obrister
alda in Crabaten an baide ort zum niitzlichsten anzulegen wissen.
Letzlichen so haben ATilgedachte unsere rt und gesandten aus nebenligundcr instructionsabschrift unter nr 1 geliorsamblich zu sehen, Avas
>vir dem ban und stnden unter jimgstem irem alda zu Agram. gehaltnem
landtag durch unsern hofkriegsrat Servatien freiherrn ^ Teuffenbach
proponiren und furtragen lassen und dann aus irer landtagsantAvort, nr. 2.
ferrer zu A'-ernemben, AAras si darauf allenthalben fiir robat hiniiber auf
die Windisch grnizen zu laisten beAvilligt. So aber, Avie solicher ihr
landtagsbeschluss ausAveist, die maisten articl ohne frucht abgangen und
damalen bei ilmen den stnden nichts erschliesslichs oder ausgebigs er
halten Averden mugen, stellen hiemit zu unserer rate und gesandten
discretion und bedenken ob si beruerte unerledigte articl all oder nur
tails, sonderlich die gentigisten, dem ban und stnden unter jetziger irer
versamblung wider neuem fur und anbringen Avellen. Sonderlich
aber ist in albeg niclit zu unterlassen zu der Zasma auf der Windisch en
granizen Arerhackung, dann auch etwas Avider restaurirung S. Georgen
schloss, alda jilngst abgeloffener tagen das dachwcrk eingangen, an Avelclien baiden orten eben ilmen den stnden und den geliebten vaterland
treflich hoch und vil gelegen, Avidermalen ain ergbige hand und fuerrobat zu bewilligen zu begeren, auf dass doch soliche A^crpackung und
die Avidererhebung des daches AVO muglich jetzt alspald und noch disen
sumer Aviirklich an die hand genomben Averden mchte.
Und dises sein also beileufig die haubtpunct, so obermelte unsere
rate und gesandten beirn angezaigten landtag von unserent Avegen an
und furbringen. auch um guete ergebige antwort anhalten, A\rann si auch
544
dfeselb erlangt, tins sambt irer gehorsambist relation zuefurdern sullen.
bescliiht etc. Geben in uhser statt Grz den 18 tag junii 1 ) anno
etc. im zwaiundachtzigisten.
Koncept i kr. ratnom
arhivu u Beu;
Kanzleiacten
VII,
22.
Spolja pripis: Cleiben soli dises alspald in lateinisclie sprach transferiren tind daraus die lateinische vor diesem auf den herrn von Teuffenbach gestelte instruction zum einschliessen abscbreiben lassen. Faoetur
18 iunii 82.
Carl*).
325.
23. maja 1583. U Remetincu.

Molba jednoga od komisara nadvojvode Karla banovcu Gaparu
veckomu, da odgodio sabor sazvan za 3. juna.
Drusko-
G-enerose ac egregie v domine et amice nobis observardissime. Sa

lute etc.
Ex Uteris vcstrae generosae ac egregiae dominationis ad magniticum dominum Vituni ab Hallek, generalein horuni coniiniorum Sclavonicarum capitaneum, vigesima prima huius mensis datis intelleximus.
qualiter vestra generosa ac egregia dominatio generalem congregationem
ad tertiam diem mensis iunii publicare faciat. Cum serenissimus
archidux Austriae, dominus noster clemcntissimus, una cum suis provinciis liactenus niagnos sumptus ad tuenda confinia exposuerit necessitasque requireret. ut suae serenitati, quae iam propter adversam valetudinem in Austriani profecta sit, prius indicetur, ut possit eadem necessitates
confiniorum tuendorum statibus regni proponere atque ab iisdem statibus
regni proficuum auxilium impetrare. Quapropter vestram generosam et
egregiam dominatiouem nomine suae screnitatis requirimus, nostro vero
amice rogamus, ut quoad fieri poterit, congrcgatio ilia gratis prorogetur,
nam in tam brevi temporis spatio, quo et sua serenitas militibus Iiorum
confiniorum solution em exhibet, omnia necessaria propouenda perfici non
possunt. Expectantes a vestra generosa ac egregia dominatione benevolum
responsum. quam bene valere exoptamus etc. Datum in Remetinetz 23 maii
anno 83.
A tergo: Copi. An lierrn viceban vregen des Windischen landtags,
so an den 3. junii angestellt.
Maj nr. .
-) Stariji koncept: neunzelienden tag maii.
*) Vlastoruni potpis nadvojvode.
Vindica 1583,,
545
326.
24. maja 1583. U Varadinu..
Komisari
nadvojvode Karla mole hana Krstu Ungnada,

stanak hrvatskoga sabora.
da odgodi na
Wolgeborner freiherr, insonstens gonstiger herr ban.

Dem herrn seind unsere-etc.
Und geben ime hieneben zu vernemben, als die fiirst. Drlilt. erzherzog Carl zu Osterreich, unser genedigister herr. kurzvorsehiener zeit
uns zur musterung und bezalung des aut' diser Windisehen graniz die-'
nhnden kriegsvolks gnedigist abgefertigt, haben wir gestern underwegs,
sowol auch alhie in Warasdin, von underschiedlichen personen verstanden,
wie der herr l>;ui ainen general landtag der Crahatischen und Windisehen
standen aut' den 3. jetztkunftiges monats jimii zu Agram zu kaltenausschreiben lassen. Dieweil nun aber der herr han sieh wol zu efin_
dern, wie hoch und embsig die fiirst. Drlilt. sanibt dero getreuen land
sehaft iro die def'ension diser armen graniz und was derselben zu gueten
geraichen mugen. angelegen, auch was grossen unerschwinglichen tincoS*ten bishero sie hierauf gewendet. soliehes auch liinfiiro ohne zweilel
zu anzaigen gnedigist gesinet sein wierdet. also erfordert die notturft,
dass solieher eilend ausgeschribner landtag hchsterncnter Irer fi'irst. Drhlt.
billich wissenhaft sci. damit dieselb durch dero abgesandte den herrn.
tmd stiinden, was zu verrer erhaltung dieser betrangten graniz not wend \ .
anbringeii, auch von denselben eine ergebige hilf und zuesetzung erhandlen und erlangen mugen.
Hierauf in namen mehrhchsternennter Irer fiirst. Drhlt. unser
ersuehen und fr unser person dienstlich bitten, weiln. wie ob vermeldt.
der bestimbte tag des landtags kurz ist, der herr welle uns unverzogentlich bcrichten. ob jetztgedachter ausgeschribner landtag der fiirst.
Drhlt. durch den herrn angekundet worden sei. Wover es aber nicht
beschehen, so vvollen in Ire fiirst. Drhlt. namen den herrn ban wir nochmals ermalmt und fur unser person gebeten haben, damit er gemelten
landtag auf ein verrer zeit prorogire, damit die fiirst. Drhlt. Ire hochstobligunde notwendigkait zu erhaltung der Crahatischen und Windisehen
graniz den Crabatischen und Windisehen stnden furzubringen sieh gne
digist entsehliesseii muge. Warasdin den 24. maii 83.
A tergo: Copi. An herrn ban wegen des gen Agram auf den 3.
juni dis 83- jahrs angestellten landtag.
Suvremeni prijepis (koncept?)
Vindica 1588, . 6.
. . ratnom
arkivu
Pripis: Die conn ni ssarien auf der Windisehen granizen

den ban um erstreckung des Windisehen landtags.
ersuchen
35
41)
:^27.

Predloi
nadvojvode Karla hrvatskom saboru, sazvanom za 3- juna

Za<jre1>, popravcima nekih krajikih utvrda.
V e z a i h n s s e 11 i li e r n t w e n d i g e r a r t i 1 d i e p a uf l l i g k a i t d e r f l o o k e r W i n d i s c l i e r g r a n i z e n , so d e n
Windiscken
u n d r a b a t i s oh. e n s t n d e n in j e t z a u s g c s c k r i b n e m l a n d t a g d o n d r i f t on j tin i i zii A g r a m
furzu1) r i n g o n g a r n i t u m b g a n g e n m u g o n w o r d on.
Dio stnde werden sick gar wol zu orindorn baben. was an S a n c t
G e o r g e n s o h l o s s . als dem eusseristen flecken gologon und wie oftmals donsolbon zu bessern, dass dor ' dots feinds gwalt nook longer
erhalten wordon mckte, angekalten und alle notturften ausfuerlieh erzelt.
Dieweil daun die pruggen dasclbs dermassen abkumben, dass kain profiant. deron man gar nit entraten kan, binein gologt werden mag, aueh
sonst niemand aus und einkuinen. und aber solicke pruggen olmo ainer
starkon landrobat gar niclit gemacbt wordon mag. erfordert dio not, dass
soliclio pruggen durcb dio landrobat zuogoriobt. dor rest auob an den
zaun. dor ferten nit vollendet bat mugen wordon. gar zu vollondon und
zu schliessen und sonst dermassen don iiecken zuezurickten, damit dio
haramia otwas siclierer als jezo bescbeben darin verbloiben mugen.
C o p r e i n i z . Dieweil wogen der nou aufgoi'uorton pastoin und audi
sonst das tor gegen S. Georgen scbloss gar abgerissen werden muoss
und dasselb tor von nouom gemaurt. dami borait ziogl im vorrat
soind. und aber an dor kalcbi'uer mauglon tuet, und diosolb fuer von
nindert borzunombon als allain von der landrobat. kan gar nit umbgangen
werden. von don stnden dergleichen fuer zu begem, und sonderlieb der
kaloh ' Appatowao albin gebracht werde, wie audi sonst ain notturft.
ain anzal liandrobater. die zwo angofangnon pastoin reolit zu veri'ertigen
zu bewilligen. ain sondere notturft ist.
u z. Wie gefbrlicb niobt allain Poschega und Fakriz. son der
auob ganz Ikissen donsolbon necken zuesozt, ist den lblichen stndon
unvorborgon. Und aber diso robat. so gewilligt wordon, bei dor grossen
sclieuebliclieu oinfallung dor wall und porten gar unorkleklicb. soind zu
disen dos Matthe Diaken processus noob dor process dos Korenski an dor
Traa und ain proeessus aits Agramor spansebaft, dieweil die Creuzei
spansebaft ain volk gar arm ist und in odung komben, alles bandrobator.
zu vcrordnen; versebeiidlicb die stande wordon in ansolumg, dieweil Creoiz
im mitterspil ligt und in fridlichen jaren vast ir baubstatt gewest, biorinnen alio treu hilf zu orzaigon kain bodonkon baben. Was alior an Creuz
den ganzen Windiscken land mit dom bcbston gologon. baben die standi
woislieb zu erwe_ren.
547
I b a n i t s e h . Wie die herrn dor fiirst. Drhlt. und der hochlblicben landsehaft in Steyer commissari anjezo den augenschein eingenomben,
ist befunden worden. dass Gott lob ,durch die stnde ain guete arbait
verricht. Dieweil es aber noch nit gar beschlossen and sich aufs plochhaus aldort il oder wenig nicht nit zu verlassen, aucli nimer zn bessern
ist. wie daim den Teutschen kneehten bevolchen worden. (lass sie sich
in den tiecken ziehen sollen, ist in albeg derselb tiecken zu schliessen
und wo der eingang ins schloss ist. am e^ von ainen starken von holzwerch ain pastein dizmals aufzufueren. Und damit das guet wereh so
erbaut worden nit erf aule, ist ain notturft. dass dasselb mit der landrobat allenthalben verziniert und bedeekt, dann sonst alle arbait vergebens
angewendt worden. ware, audi dem haubtman aldort bevolchen worden.
dieweilen noch ain paugeld zu handen. er alsbald zu der bedeekung
greifen solle und sovil das paugeld erstreckt, verdecken lassen, weliches
aber gar nit erklccklich, derhalben die stnde sieli sterker angreifen
muessen.
W a r a s d i n . Wasmassen das eloster Warasdin durch feucrsnot
ganz und gar verwuest worden. ist den stenden mehr als zuvil bewusst.
Xachdein aber hievor die protiant darinnen erhalten worden. und anjezo
kain ort in ganz Warasdin ist. darin man profiant legen und erhalten
mchte, ist Ir fiirst. Drhlt. etc. gnedigist gesint. zu zueriehtuug etlicher
profiantksten und andern in eloster in die zwai oder drei hundert gulden
dai'zugeben. doch dass die Windischen stnde gleichesfals ir hilf erzaigen
und Ir fiirst. Drhlt. vergwisst sein, dass dieselb verpauung am eloster,
zu versteen die profiantkaaten, hochgedaehter fiirst. Drhlt. und der hochlblichen landsehaft in Steyer erblich verbleibe und darzue niemands
ander kain ins habe.
Allen restanten der ausstndigcn landrobat tieissig nachzusuchen
und wo der befunden. denselben treulich zu lassen und hierinnen nie
mands zu verschonen.
Xachdem. Gott lob. das (ge)traid wol geraten, solle den stndeii nit
sehwer fallen, der fiirst. Drhlt. ain anzahl waizen und korn umbsonst
darzugeben. geen Warasdin, Oreuz und Ibanitseh zu legen und allain
der granizen zu guetem zu erholen. dariiber die stende ire aigne eiiinember haben mchten und davon ordenliche raitung zu tuen.
Wie beschwrliehen auch die proti ant fuern zu erlangen und wie
mit unerschwinglichen uncosten dieselb zu bezalen, ist in albeg in beratschlagung zu ziehen. Wie doch derselben beschwrlichen uncosten
abzuhelfen. daim wol zuweilen die fuer mehr als das so darauf gefuert
costeii tuet, wie dann so wol die fiirst. Drhlt.. als ain ersame hochlb"
liche landsehaft in Steyr, etliche wenig j a r und gwis iiber vier, nit vi*
tausent gulden allain an der profiantfuer verloren und in schaden k u u r
ben. will gschweigen was auf die proflantofficier auflaufen tuet : der
balben kan den stenden gar nit beschwrlich fallen, sondern ist vie! mehr
billicdi und ree.ht. in bedenkung dass aller uncosten auf bede der Windischen und Crabatischen griinizen allain von der fiirst. Drhlt. und der-
548
selben getreuen landen herniessen tuet. dss alle profianiner hini'uran.
wo die hin aut* die gruniznecken von nten, ohne ainiche bezalung
derselben gefuert; wie dann die stende die atistailung aller vermelten
protiantfuern in don spanschaften und stetten zu tuen werden wissen
und sicli hierinnen so gehorsamist imd treulieh erzaigen. dass nit allain
die frst. Drhlt. und ain hochlbliche landschaft m Steyr. sonder auoli
die umbanrainunden lande sehen und wi'klieh spren mugen, vvie hoeh
ilmen ir aigne wolfart and weib und kinder angelegen.
Beschliesslicheii, dieweil die stende gnugsamblich wissen, vvie beschwrlieh sich die Marthaloseu in die Windischen wlder legen, wie
grossen schaden die auch tuen, die ursacli dass die Martholosen, so sich
in Ungern gesezt, widerumb zuruckkumben und man j e mit den besoldten haramieii imd kriegsvolk nit gevolgen kann: erfordert die liehste
notturft. dass, wie zuvor etlich malen beschehen, die stende zu verhuetung der wlder im Windischland 150 liaramia von neuen aufnemben
und erhalten, wo nit lenger, dock nur allwieder sich der Marthalosen
straif so gefahrlieh zu besorgen.
Allerhckstgedachte fUrst. Drhlt. versehen sich gnedigist. die stende
werden den grossen uneosten. so Ir fiirst. Drhlt. und derselben getreuen
lande mit huckster beschwr angewendt und weiter also zu ertragen
unmuglich, treuherzig zu genuiet fueren und alle dise punct und artiel
zu verwilligen durchaus kain bedenken haben und hchstgedachte fiirst.
J)rhlt. oft wolgedachten stenden jederzeit mit sondern gnaden gewogen sein.
Dieweil auch lezliehen hoch von mVten, dass die geiahrliehen wlder
und pass allenthalben verhackt. nachdem es die ertahrung gibt, was nuzbarkait dergleichen verhackungen mit sich hriugen. seind soliche verhackung in albeg an den fluss Tschasma. Grlogowaz, Werbozer wald. tun
Copreiniz und andern orten furzunembeu.
A tergo: Das original ist Hirer fiirst. Drhlt. naeh Laxenburg eingesehlossen worden. 28 maii 83.
nr. .
Vindica 1583,
328.

tajerski zemaljski odbor alje nadvojvodi Karlu popis zahtjeva na hrvatski sabor, koji se sastaje u Zagrebu 3. juna.
Durchleuehtigister er/.herzog. gnedigister herr.
Als ich Servati freiherr von Theuffenbaeh und mein .mitcommissari
(neben dein herrn obristen Windischer srrnizen) die beschehne aussclirei-
549
bung des Wiudischen landtags geen Agram auf den dritten nehstknftigen monats junii noeli dauiden zu Warasdin erinnert worden, hat uns
obbenenten gehorsamist fur gu'et angesehen. denjenigen articln. so den
stnden alda im Windischland in beruerter ihrer besamblung der Wiu
dischen grniz wegen fur- und anzubringen sein mehten, alles vleiss
uachzudenken, und dieselben in beiligunden verfass zu bringen. weliche
verzeiclms ich erneuter von Theuffenbach zu gestriger meiner wideralherkonft den andern Eur frst. Drhlt. hofkriegsraten, meinen mitverwohnten. fargebracht und mit ihuen in weitere imtertenigiste beratschlagung zielien helfen, darauf wir samentlichen dises fr den nchsten
weg zu sein gehorsamist geaehtet. Weil je die augezognen baubtmangl.
so wol bei den gebauen, als in den andern vermelten saehen. ausser and
ohne ihr dor stnde zuetuen under spriesslicher hilf'laistung nieht zu
wenden und sovi] . muglich zu recht zu bringen sein. dass derwegen
ernente stiinde alles angelegnen vleiss ersuecht warden, damit sie ninblieh die in gedachtem verfass vermelte robat zu den Windischen grnizgebeuen und die ander in specie angedeute hilf urn sovil unbedenklieher heriiber auf die Windiseh grnizen guetwillig bewilligeu und laisten
wolten. vveilen doeh furnemblieli soliches alles nur ihnen und den ihrigen
zum besten und in (lessen unterlassung zu merklichen, unwiderbringliehen
nachtl und sehaden. ja endlichen untergang und verderben geraiehen
wiedert. Jedoch mcliten Eur ftlrst. Drhlt. mehrern der saehen crhebung
willen nicht allain mehrangedeute specialverzaichnss mit diesem ersuechen Hirer kais. Mt. einschliessen. dass sie nmblieh die notturft darauf
dureh ihre auf beruerten landtag abfertigene commissarien, dem ban
und den stnden mit bester und uinbstndigister ausfuerung anbringen
und umb erwitnschte erledigung, zum anhebigisten bei ihnen anhalten
lassen wolten. sondern es kndte unsers untertenigisten erachtens auch
nicht sehaden. ungeaeht wir die andern bede kriegsrt. nmblich der voni
Thurn und Peuseher, hievor soliches fiir uimotwendig gehalten. wann
gleich Eur fiirst. Drhlt. den von Hallegg zu vilgedaehten stnden, als
welicher denselben vor andern annemblich und ain guet gehr bei ihnen
hat, mit credenzsehreiben und andern notturften auf bestimbte zeit abfertigten und die saehen auch fiir sich selbs anhbigist so'licitiret und urgiret : jedoch wierdets an ainem und dem andern ort allenthalben umb
sovil mehrers guete schleunige befurderiing bedrfen. weil die zeit tiahend
und gleich nur noeh etlieh we nig tag auf beruerten landtag iibrig sein.
Daruber sich nun Eur fiirst. Drhlt. gnedigist zu entschliessen wissen,
dero wir uns gehorsamst tuen bevelchen. Datum Grz den achtundzwainzigisten tag mail anno etc. im di-eiundachtzigisten.
Eur fiirst. Drhlt. imtertenigiste gehorsamste
X. derselben verordente hofkriegsrte.
A tergo: Dem durchleuchtigisten fi'irsten und herrn Carl erherzogen zu Osterreich etc. Laxenburir Cito. cito. cito. eitissime.
(>
Original s tri prstenom utisnuta peata i kr. ratnom

u Beu; Vindica 158'i, Mai nr. 6".
arhivu
Ovaj je izvjetaj stigao u Laxenburg 30. maja, te je sjutradan od

nadvojvode Karla rijeen u predloenom smislu ; generalu Hafleggn izdana
je na adresu slavonskih stalea vjerodajnica (ibidem).
329.

General Vid Hallegg javlja nadvojvodi Karlu, da e povi na
sabor i ondje iznijeti nadvojvodine elje.
hrvatski
Diirchleuehtigister erzherzog, gnedigister herr.

Eur fiirst. Drlilt. sinci meine eto.
Eur t'i'irst. Drlilt. werden genedigist wissen. das der herr ban 1 ) ain
allgemeine versamblimg beeder Windischer und Crabatischer stende den
dritten tag jezteingeeuden monats junii zu Agram ausgeschrieben. Und
ob Ich wol in untertenigkait verhofft, Eur fiirst. Drlilt. warden vvegen
allerlei notdilrften der grenizen gesandte genedigist zu gedaehter ver
samblimg veroi'dnet und abgefertigt haben, dieweil ieli aber bishero davon nichts nit hren oder vernemen mugen, die zeit aueh gar an der
hand ist, sieh sobald kaines landtags zu getrsten. und aber in ahveg.
sonderlich die grosse paufelligkait der grenizfleeken erfordert, lass dieselben sovil muglicli erliebt und gebessert, und sonst was dein kriegswesen zu guetem kommen mehte erhandlet, bin ieli willens, morgen true
micli zeitlicli ^ Agram zu erlieben, aldort verliarren, was Eur fiirst.
Drhlt. gnedigist verschaffen oder furbringen lassen wolten. In fall mir
aber je von Eur fiirst. Drhlt. nichts zuekme und die guete gelegenhait
nit verabsaumbt. bin ieh willens, etliche durch micli verfasste punet und
artiel, so ich Eur fiirst. Drhlt. hofkriegsrat herrn Servatien f'reilierr von
Teuffenpach aingehendigt. dem herrn ban und stndeii furzuhringeii und
bestens fleiss zehandlen. dainit soliche punct und articl zu wurklieher
volziehung gebracht. Hab Eur fiirst. Drhlt, ich untertenigist zu wissen
machen wellen. und tue micli etc. Warasdin den lezten maii im dreiundachzigisten jar.
Eur fiirst. Drhlt. untertenig gehorsa mister
Vcit von Hallegh.
A tert/o: Dem durchleuchtigisten fiirsten und herrn ('ari. erzherzogen zu Osterreich etc. Graz. Cito, cito. eito.
Vindica 1583, Mai nr. 6.
-) Krste Ungnand.
peatom
u c. i kr. ratnom
arhivu u Beu,
Sol
380.
Krajem maja 1588. U Beu.

Zelje to ih stavlja kralj
Rudolf na hrvatski sabor od 3- juna.
Auf bevorsteenden landtag- in Windischland soil vor Ir Alt. wegen

angebraeht und bei den Windisehen stnden erhandlet : nemblich
am mehrere robat auf Copreiniz, sonderlieh aber auf die drei neuen
castell iunerhalb der Culp Brest. Litowanitsch, Zredizky, daneben aueb
auf Oreuz, welches gar paufellig ist, dann daselbst der wall bei der
porten, so man geen Gradiz raisen will, an zwaien orten sehr eingefallen.
dieselb pastein am egg gegen Gradiz und liabanay 1 ) werts fast alle eingangen, der wall auf und auf bis zu- der pastein gegen Cuseharaz 2 ) und
widerumben herab zu der porten gegen Gross-Camnigg.3) da dun herbst
versehinen von den kriegsvolk und inwohnern ain prustwr gemacht
worden, der halbe tail der prait und dick des Avails auf und auf einge
fallen, dann das liolz, so noch vor etlich und zwainzig jaren eingelegt
Avorden, so den wall gehalten, alles im grand erfault, zu driimern gangen
und die erden hinach gefallen, wie auch der iiberrest am wall und pa
stein von der Camnigger porten und gar zu den kire.hen tgliehs und
stundliehes einfallens zu besorgen.
So sein die zwo porten also geschatfen, dass man mit trueknem
fuss zu jeder porten kunien mag, die ain gegen Camnigg in grand er
fault, die ander von geringen zimerholz erbaut, also dass si beede mit
starken plechern aufgestossen mgen werden.
Demnoeh werden die Windisehen stende irem erbieten nach ain
Ubrigs tucn und sowol zu beruert ais anderer Windisehen grenizfleeken
restaurirung und erpauung ain ergebliche robat von fueren und arbeitern umsonst bewilligen und -diescll) zu rechter zeit laisten lassen, und
solches am sovil mehr, weil es furnemblich den stenden in Windisch
land und irem untertanen zu nuz und versieherung geraichen tuet.
Zum andern, dass si auch far das continuum ain mehrere anzahl
volks und zum wenigisten die zwaihundert fuesskneeht, welche si zu
verhuetung der pass an der Gulp unter dcm herrn Casparn All ge
halten, noch fort bezahlen und uiiterhalten, und die dem ban alda, als
dem die Versieherung derselben landort furnemblich obligt, bergeben.
Weil an dem castell Sissegg den stenden im Windischland sowol
den anrainenden landen Steyr und Grain sovil gelegen. dasselb aber auf
clise weis wie das vom eapitl unterhalten etVvo nit zum sicheristen versorgt und versehen ist, sollen die stende jetzo auch beratschlagen und
ir guetbedunken geben, wie und mit was guetern daselbst oder in Huu-) Rabanay Rabana Rawony =
) T. j . Guerovae.
) T. j . Veliki Kalnik.
Havno.
52
geni. weil das alles am corpus, ain auswexl beschehen : das eapitl gleich\v(l zu Agram . ambt daselbst verriehten, ire einkumen und
unterhaltung a'ber anderst woher liabeu. and dis ort Sissegg sambt seinem
eiiikumen fair die kais. Mt. einzogen, dureh dem ban oder jematid andern den Ir Mt. dab i wilrden stellen. alda aus dem einkumen besetzt,
verseben : und besser dann ain zeit herumb beschehen. veraorgt and also
derselb gam tractms untor aines baubts administration gebraelit werden
mchte.
Dann sollen audi die stcnde beratschlagen, ob Hrastowiza vor erliebung der drcien neuen castellen Brest. Litowanitscli und Zredischky, und
ehe man ain gwisshait. wolier dieselben ort ir notturftige bcsatzung
werden haben, abzureissen. Item da die abreissuncr besehicht, ob die besatzung so darinnen gewe.st, nutzlicher anf dise jetzbemelte ort und versichernng der Gulp oder auf Carlstat, daliiu die Hirst, Drhlt. erzherzog
Car] die zu transferi ren bedaebt. gelegt solle werden, und wie auf denselben fall lirastowitz solle geholfen and verseben werden.
A tergo : Der Rm. kais. Ît. begem an den Agrambiseken landtag,
so den 3. dieses monats gehalten worden.
Suvremeni prijepis . i kr. rednom arhivu u Been ; Vindiea
1583,
Med nr. (i.

331.
Hrvatski sabor izvjeuje nadvojvodu
Karla svom radu.
Serenissime princeps. domino domine nobis semper gratiosissime.

Servitiorum nostrorimi etc.
In praesenti eongregatione nostra generali, ex edieto domiui. bani
hie in eivitate regia Zagrabiensi celebrata, ad pias et paternas proposieiones. turn sacrae eaesareae maiestatis, domini nostri clementissimi, per
dominant banum. quam etiam vestrae serenitatis per dominum Vitum ab
Hallek, coutiniorum Selavoniensium generalom eapitaneum, nobis pracsentatas et exhihitas, ea. quae ad fortificationem et munitionem locormn
finitimorum pertinent, pro viribus nostris (nt par orat) praestanda gratuito labores obtulimus. quod vestra serenitas ex artieulo constitution^
nostrae publieae superinde edito, praetentibus incluso, lueide et gratiose
intelligere dignetur.
Reliqua vero negotia regni propter absentiam potiorum nonnullorum dominorum niaguatum, in hoc regno bona liabentium, ad futuram
similem generalem congregationem nostrum pro vigesima secunda die
__. jula futuri mensis iulii. id est termini festi beatae Mariae Magdalenae pro-
55a
xime futuri, per dominuni banuni ad hane civitatem regiarn nobis praesentibus publieatam coneludenda distulimus, super quibus serenitatem
vestram humillime certificare voluimus.
Et dum finitis confiniorum necessitatibus alia negocia nostra privata tractassemus. praefatus dominus banus simul et magniflcus dominus
Petrus Rattkav e medio nostri in nostrain exsurgentes praesentiam contra
egregium dominum Ioanem Globyczar, eapitaneum serenitatis vestrae
Capronczensem, gravem coram nobis proposuerunt querelam, quain serenitas vestra ex articnlo publicae eonstitutionis nostrae praesentibus incluso gratiose intelligere poterit. Supplieamus itaque serenitati vestrae
unanimq voto demisse, ut praemissam publieam constitutionem superinde
lactam generoso anirno acceptare et observare dignetur, super qua quidern querela dicti domini bani et domini Petri Rattkay a vestra serenitate generosum expectamus responsum. Quam deus etc. Datum Zagrabiae -i die mensis iunii. seeundo scilicet die congregationes nostrae.
anno douiiui 1583.
Serenitatis vestrae humillimi et obedientes servitores
universitas dominorum et nbilimn
aliorumque statuurn et ordinum
*
A ten/o: Serenissimo principi domino domino Carolo, dei gratia
archiduci Austriae etc. Graz. Cito. cito. cito.
Original s utisnutim sabor<kim peatom (t. j . kraljevine
. i . ratnom arhivu u Beru; Vindica 1588, Mai nr. 6.
Pripis:
7. julii 83 ft. j . dan kad je pismo
zaprimljeno
Slavonije)
Gracu).
332.
Oko 9. juna 1588. Varadinu.

Dalji izvjetaj generala Uda nadvojvodi Karlu svom
vanju na hrvatskom snboru od H. juna.
djelo
Am tag Maria Magdalena, das ist den 22 julii 83. solio widerumben zu Agram ain landtag gelialten werden. aber merer tail darumben.
dass die furnemesten, als lierr graf Serin, herr Budiany, herr Nadastv. Radkv Peter. 1 ) Caspar Draskovvitscli und Istvanphy ir contribu
tion zu uuterhaltung dor 2(H) laiidharamien an dor Gulp nit erlegt, audi
hinfro liicht darauf raichen vvellen. Daraus ervolgt. dass gedaclitenharamien etliche monat ausstendig verbliben. denselben ausstand die liaramia von Casparn Allapy. als der si angenumen. ersuclien wellcn. Derl
) T. i. Petar Rattkav.
554
halben lioiT ban und die stende, so jetzo zu Agraru beisamen gewesen,
beschlossen und wellen, dass dieselben herrn persondlieh zu dem landtag
erscheinen. 1 ) dieweil doch hierinnen ire gesandten was ontliolies zu
sehliessen nit macht haben: aber je nit, so solle mit plinderung derselben herrn guetern fortgegangen werden. Mitlerzeit und bis man sich
vergleicht. so wol des ausstands, als ob dieselben 200 haramia. darauf
dio Rm. kais. Mt. stark noch ferrer zuehalten dringen, gehalten wrden
odor nit, solle Caspar Allapy no oh ir haubtman verbleiben. Volgeiids
vermug dor Rm. kais. Mt. eingelegten articl dem herrn ban. so die
erhalten, llbergeben werden.
Mit dargebung dor profiant ohne gelt, haben die stende, dieweil
die arbeiter ir proviant selbs mitbringen muessen, anjetzo expresse niehts
willigen mugen, doch denselben articl zu verzaiolmen und in kumenden
landtag furzebringen bevolehen worden. Mitlerzeit aber ist bevolehen.
dass den vorigen proviant halben ordenliche raitnng, wo die hin vervvendt, genummen. Und don ausstand so nooh sterker sein meehte, mit
ernst abzufordern und zu erlegen. Grleiche mainung hat es auch mit der
proviantfuer. Und erkennen herr ban und die stende fur unbillicb. dass
die fuern so teuer gestaigert; geen darauf umb. dass die fuer nach den
meilen der wert gemacht werden solle.
Wie der articl des eloster Warasdin halber furkumeu, dasselb zu
don proviant zuezeriehten. hat herr ban vermoldt, dass or Irer fiirst.
Drhlt. zu Laxenburg angebraeht und ain ort im schloss da ain provianthaus zuezeriehten, auszaigen welle. Bei dem oloster ist grand gcnueg,
so d steet und ain gross provianthaus erbaut werden mag. Diewoil sich
ohne das auf die mauer nit vil und fast gal* nicht zu verlassen. dieweil
dieselb dermassen verbrunen, dass si wenig* tragen mag. wie die herrn
cornmissarii und paumaister den augenscbein eingenummen.
Der Windisch anschnitt ist von jedem rauch der kais. Mt. ain
taler und zu erhaltung der 200 haramien. villeicht die in lengern dionst
verbleiben, von jedem rauch 2 taler. das also von jedem ranch 3 taler
bringen tuet.
Auf die grosse clag so liber don Globizer beschohen. babe ich geantwurt, dass mir solcho clageu schwer . anzuln'iron. bab audi ain zeit
berunib von dergleichen schaden nicht hren mugen. Weniger seio es
nit. dass beileuhg vor zwaien jahren, und sonderlioh von dem herrn
ban bei Euer fiirst. Drhlt. clagen Liber den Globizer einkumen : dasselb
alios seie mit dem herrn ban verglichen worden. (lessen herr ban gestendig gewest: or Globizer kume aber demselben seinen erbieten nit
nach und falie imerdar andere hndl a n ; dass ich solches ob dem also
im namen Kuer turst. Drhlt. mit ernst abstellen welle, und dass or zu
belaidigung des herrn ban. herra Radky und anderer benachparter
gueter das besoldt kriegsvolk durcbaus nit brauchen solle: da es aber
u Naime na sabor od 22. iula.
ooo
befunden, solle derselb dienstman nieht allain seines dienstes entsetzt,

sondern darzue mit anderer emstliehen straf gestraft werden.
Veit von Hallekh.
Original, priloen predjanjem izvjetaju generala Vida
u c. i kr. ratnom arhivu u Beu; Vindica 1583, Mai nr. 6.
Hallegga
333.
9. juna 1583. U Varadinu.

General Vid Hallegg izvjeuje nadvojvodu Karla raspravama na hrvat
skom saboru, odranom u Zagrebu 3. i 4. juna.
Durchleuchtigister erzherzog, genedigister herr.
Euer frst. Drhlt. sind meine etc.
Wie Euer fi'irst. Drlilt. ich von den letzten jngstabgeloffnen mai
gehorsamist erindert, dass ichmicli zu dem landtag geen Agram, so den
dritten ditz ausgeschriben worden, verfuegen wolte, also ist es von mir
besehehen, dass ich den andcrn tag discs monats zeitlich geen Agram
gelangt und alsbald mein vertreulichc nachfrag bci dem lierrn viceban 1 )
und viceprothonotario 2 ) gehabt. was fiir articl von der Rom. kais. Mt.
den stenden furzebringeh einkumen, die solches bei dem herrn ban angebracht und herr ban mir ain extract des kaiserlichen begerns, den
Euer fttrst. Drhlt. ich untertenigist einschliessen tue mit A 3 ), zuegestelt.
Da ich aber gesehen. dass mit dergleichen articln den Windischen grenizHeeken nit allerdings geholfen und nit erfragen mugen, dass von Eur
fi'irst. Drhlt. was einkumen oder jemads von Euer ftirst. Drhlt. erwarten
mugen, habe ich die punct und articl, so Euer ftirst. Drhlt. hofkriegsrat
herrn Servazien freiherrn von Teuffenpach ich zuegestelt. dem herrn ban
und stenden furgetragen*, die sowol herr ban als die stende guetwillig
angenommen. Euerer ftirst. Drhlt. halber habe ich ftlr mein person sovil
vermelt. dass diesclb derzeit in Iron landen nit sein und etwan dise
versamblung am ausschreiben zu kurz gewest; sonst wrden Euer fllrst.
Drhlt. nit unterlassen haben, von derselben hochlblichen hof aus gesandte zu dergleichen versambhingen abzufertigen. Gedachte articl haben
herr ban und die stende alsbald in die beratschlasrung gezogen, die bevvilligung darauf ervolgt, wie Euer fttrst. Drhlt. hieneben genedigist mil
B. zu sehen,4) gleichesfals werden Euer ftirst. Drhlt. genedigist vernemen,
was ain ander landtag gehalten wirdet. mit .5)
r
)
j
)
*)
5
)
2
Gapar Drukoveki.
Ivan Petrieevi.
Up. gore spis pod br. 330.
Ovaj spis sada fali.
Vu. slijedei spis br. 334.

Dieweil danu. genedigister herr, ain statlicho laudrobat aut" niehr
flecken gewilligt. welches in vil j a r e n nit beschehcn, and der ain palliermaister Andree Maderno zu S/ G e o r g e n schloss und Copreiniz gcnueg zetuen haben wirdet. erfordert die not. dass noch ain pallier herun terverordent. zu versteen so l a n g die arbait geweren tuet, dann sich
Z e u g w a r t m i t seinem ainbt entselmldigen tuet. Die robat, so vvol mit
vragu als liandrobatern, wirdet a m t a g P e t r i Pauli iren anfang maehen.
dass a u d i pauzalmaister dessen mit ainem a n d e r n sich darnach habe zu
richten ain wissen habe, vvie s o l d i e s von etliehen tagen h e r r n Servazien
freiherrn von Teufienpach ich wisshal't g e n i a e h t . Er pauzalmaister m a g
auch. nachdem ain grosse anzal wgen von hie umb geen Copreiniz und
r
S. Georgen schloss geen werden. schintl und anders zu den gebei S. Geor
gen von nten geen S. Georgen schloss fueren lassen. Mit d e m h e r r n
viceban will ich guete cor raspon denz haben, damit die robat ordenlich
angel'uert werde. In die andern flecken kan die robat derzeit noch angefiiert, geen S. Georgen schloss a b e r dieweil die gefar daselbs am
grssten und mit dem k r i e g s v o l k s t e r k e r v e r w a c h t werden muess.
aut' ain mal angestelt werden. E u e r frst. Drlilt. etc.. AYarasdin den
neunten t a g junii im 8 3 j a r .
E u e r fiirst. D r h l t . untertenig gehorsamister
Veit von Hallekh.
Post scripta. Genedigister herr. 1st
schreiben sambt den eingescblossen articln
hieher kumen und |nach| Agram erlangt, wie
dann mit der bewilligung am m o n t a g den
am erchtag fnie alles besclilosseu worden.
E u e r fiirst. Drhlt. genedigist

allercrst dcn 2 j u n i i g a r spt
alle sachen berait besclilosseu ;
ganzon tag fortgehandlet und
A ten/o:
D e m diirchleuehtigisten t'iirsten und h e r r n herrn Carln
erzherzogen etc. Grz. Cito, cito. cito. Z u m handen irer fiirst. Drhlt.
%
hnfkricgsratpresidenten.
peatom
Vindica 1583, Mai nr. .
Pripis:
. .
1 1 . j u n i i S3 (t. j . toga je dana
ratnom
pismo
arhivu
zaprimljeno
Beu;
u G-racu).
. 13. junii (S3 (zacijelo nadvojvodi u Luxemburg).

334
13. juna 1583. Gracu.

Nadvojvoda Karlo odobrava uspjeno djelovanje generala Vida Hallegga na
hrvatskom
saboru od 3. juna i daje mu uputu, kako da se provedu sa
borski zakljuci s obzirom na Slavonsku
Krajinu.
Carl etc.
W i r haben dein untertenigistes schreiben s a m b t den nebensiiberschickten Agrumisehen landtagsbeschliissen und was denselben anhengig,
oot
9. seheinenden monats wol euipfangen und daraus die dmvh die

Crobatischen und Wmdischen stnden beschehene robatbewilligung t'iir
die auf beruerter Wmdischen grnizen verhandene pauflligen fleeken
gnedigist verstanden, wie wir nun von ihuen den stnden solche gesehehene bewilligung, nicht vveniger aucli die darunter gehabte unverdrosssne
fleissige bemuehung und zu ihr der grnizen lengerm aufrechterhaltimg
tragenden eifer von dir zu soudern gnadeii vermerken. Also wirdet es
unsers gnedigisten ermessens anjezo furnemblich an den gelegen und
sieb ausserist dahin zu bearbeiten sein. damit angezogne robat. wie solche
die stnde ganz treuherzig gewilligt. also aucli dieselb wurkliek gelaist
und den flecken mit gueter furstendiger ordnung zum niitzlichsten angewendet werde. Und ist darauf der bauzalmaister Adam Sehrampft alspald allier erfordert und ime zu seiner ankuft bevolehen worden. sich.
gestracks von liinein aus nach Krndtn zu erheben. alda um ain anzahl
pretter und notwendigen pauzeug, damit in dergleiehen notturften vermanglung die robat nicht gesaumbt oder hmderstllig gemacht werde,
zu bewerben und wan er damit aufkumben, sich volgunds getracks mit
beruertem zeug nach der grnizen zu befurdern, sonderlich aljer zu den
vorigen drinden verhandnen zimerleuten, aucli noeh. andere acht oder
zehen oder sovil deren von lioten, anzunemben und dieselben bei den
grnizflecken. sonderlich aber zu St. Greorgen sehloss zu gebrauchen.
Erniahnen dich auch hiemit gnediglich bevelchend, dass du nicht allain
mit dein viceban unter aut'mahnung der untertanen guete correspondenz
halten und ihuen den untertanen notwendige begleitung, damit si solclie
robat sieher laisten und verrichten mugen, zueordnen, sondern dir aucli
selbst alles wesen unsern in dein person gestelten gnedigisten vertrauen
nach zum besten an und obgelegen sein lassen und in sum ma alle sachen dahin anschicken und ordnen wellest, obdoch derselben abgeschlaiften
Windischen grnizen und denen hie und wider verhandnen pauflligen
flecken mit angezogner robat etlichermassen geliolfen und noch den deni
willen des allmchtigen nocli lenger von des feinds gewalt aufrecht
erhalten werden mchten. Und ist in deme (lurch dich ganz recht und
wol beschehen. dass du dich vor unserer resolution erwartung, welche
wir dir zwar lieber ehender zueget'urdert, da wir anderist des angezognen
landtags ausschreibung und haltung zeitlicherc erinerung vorher geliabt
hetten. gven Agram verfuegt und gedachten stnden der grnizen not.
gefahr und hchsten blstand, so mit so statlicher ausfuerung fur die
augen gestelt; dann da es allain bei ihrer kais. Mt. zimblieh. kidil gnueg
gestelter und ubergebner proposition verbleiben sollen. were unsers gne
digisten erachtens bei weitem dise robat nicht gevolgt. sondern man hette
sich an ainein vil wenigerii ersettigen und beschlagen lassen miissen. -"
Wofern die mauerung der tor zu Creuz fur ain notdurft gehalten.
so werden die derzue bediirftigen ziegl nur im graben alda zu schlagen
und zu brennen. und der kalch mit negsten uncosten dahin zu bringen
sein. Sonderlich aber war dein wesen in vil weg vest, nuz und t'urstendig.
wann zugleich auch durch dise bewilligte landrobat dasjenig gehoiz-, so
man zu aines neuen provianthauses erbau und zuerichtung von nten
VODI
558
gesclilagen und geen Warasdin gelegt vverden kiidte, welches danu da
es rmr imer anderst fueglieh anzuschicken keineswegs zu unterlassen ist.
Und damit nun in angezogner gewilligter landrobatlaistung desto
bessere ordnuug observirt und sovil muglich alle unordnungen abgesehnitten werden, sein wir gnedigist entschlossen, unsern pauinaister, den
Vintra. sambt noch ain pallier von hinen hinab zu schickeu. Inmassen
dann gedaehtem Vintra. als der einschluss ausweist, solches zu seiner
naehrichtung heraidt wisshaft gemacht, und darunder die notturft aube'01 worden ist. nichts desto wediger aber solst du ainen als den
andern wegs den Cordulo gegen des bewussten verwilligten monatsulds
passierung bei solicker robal neben den obberuerten baiden pauspersonen
flir ainen pallier gcbrauchen, vvelcher verrichtang er dan audi inn sovil
weniger zu erlassen. weil er solches zu tuen unsern negst danideu gewesten commissarieu selbst zuegesagt, und er auch ausser seines diensts
verabsaumbung fueglich gar wol anschicken mag. daher dan auch sein
furgewendte eutselmldigung mit tins nicht erheblich seiu kan.
Welches wir dir aut" beruertes dein schreiben zu genedigister antwort bin wider ant'uegen wellen. Und es beschieht etc. Uriiz den 13.
junii 83.
N. hinderlassne hofkriegsrt.
An h e r r n V e i t e n Hallegh.
Koncept i kr. ratnom arhivu u Beu ; Vindica
1583, Mai nr. <>.
25. septembra 1583. U Beu.*^

Kralj Rudolf imenuje grofa
Tomu Erdodijja hrvatskim
hanom.
Nos Rudolplms etc. fatemur et reeognoseimus tenore praesentium

notuni facientes quibus expedit universis, quod nos eoniderata et perspeeta singulari industria. virtute et acumine ingeuii neeuou tide et constantia, quibus tidelem nobis dileetum speetabilem ac magnificum Thomam Erdeodi pollere cog'novimus. praesertim etiain respeetn parentis
sni. qui praedecessoribus nostris. divi quondam Romanorum imperatoribus ac Hungariae regibus, sua multis inodis ac lahore praestitit servicia et eodem officio functus est. in banuin regnorum nostrorum Croatiae
ac Sclavoniae maturo statiium ac ordinum consilio creavimus. constituimus ac deputamus harum vigore. ita quod praedictus Thomas Erdeodi
partium praedictarum banns esse, pro eo agnosci et a quo vis observari
debeat, hoc nimirum modo ratione. ut ante omnia ad nos ac post nos
ad vicegerentem nostrum seremssimum archiducem Austriae Ernestum,
*') Up. moie Sabor, spise" IV. 109.
559
priiicipem et fratrem nostrum dilectum. ac alios, quibus admmistrationem
regiminis pro varietate et o.ccasione temporum demandaverimus. respeetum
suum habere et cum supremis partium istarum capitaneis, praesentibus
et futuris, ac cum reliquis etiam, qui in Hungaria rei militari praesunt
ant in postermn praeficientur, mutno correspondere ac oinnes animi et
corporis vires ac cogitationes in id intendere debeat ut vel pro se ipso ac
militibus vel ope et auxilio praefatorum supremorum ac aliorum eapitaneorum ditionem nostram ac partes suae tidei commissas contra Turcarum ac aliorum quorurnlibet adversariorum nostrorum insultus ac irruptiohes summa fide et indefesso studio custodiat, inducias, quas cum principe
Turcarum inivimus aut inposterum inituri sumus, candide observet hostibusque eas infringendi ob spem exiguae praedae nullam plane causam et
oecasiouem praebeat, universis et singulis cuiuscunque status et conditionis fuerint. ratione officii sui ius et iustitiarn aequa lance administret
ac nullius hac ex parte rationem et respeetum habeat, sed aequitate
omnia ponderet ac rare decernat, commodum itidem nostrum promoveat,
ineommodum vero avertat ac debita quaevis solertis bani officia exerceat atque liaec et alia, quae ipsi inposterum torsitaii perscribentur, omni
diligentia exequatur, prout religione praestiti iuramenti tenetur ac nobis
ad id devinctus est. Atque ut officium hoc banatus eo commodius ac
foelicius administrate ac obire possit, conferimus ac attribuimus ei plenariam auctoritatem cum omnibus iuribus ac praeeminentiis. quibus
praedeeessores eius pristini bani iarn a multis annis usi ac gavisi' sunt.
Ac constituimus ipsi praeterea trecentos eqnites levis armaturae ac
ducentos pedites Hungaros 1 Sclavonicos ordinarie intertenendos ac in
equites singulos quaternos, in pedites vero ternos Horenos Rlienenses
per mensem persolvendos. Ipsi vero in propriam personam et recompensationem laboris ac molestiae trecentos florenos Hungaricales menstruos
ac mensalem insuper pecuniam ad equites singulos quadraginta numos
Hungaricales per mensem computando, signifero etiam uni ac duobus
tibiciniltus. uni tympanistae, waivodis et decurionibus reliquis ea stipendia.
quae alioquin in continiis regni 81 numerari solent. Ac ut dili
gentes exploratores. in quibus pliirimum momenti situm est. alere ac
allicere possit, eidem annis singulis, quibus quidem hoc banatus officio
fungetur, sexcentos florenos Jlbenenses ac omnia quidem ex dicis et
contributione regni Sclavoniae pendendis. Et si (mis defectus aparuerit,
eum e pecuniis nostris ad res bellicas deputatis per campestrium solutiouum magistrum annumerare et persolvi curabimus ea ratione, ut ii
quidem proventus per speciales liomines et officiales- nostros exigantur
ac cum scitu nostro in praesentia.eommissariorum nostrorum. (juos quovis
tempore ad id singulariter deputabirnus. eidem bano nostro ac militibus
sibi subiectis in rationem stipendii demeriti distribuantur ac impendantur.
Atque haec solutio in propriam personam et mensalis pecuniae, sicut et
reliquorum militum a die futura introductions et lustrae suae inchoabitur. Ac tenebitur itidem saepedictus banus noster sese cum militibus
suis utriusque ordiuis, quociescunque nobis libitum ac ipsi iniunctum t'uerit,
etiamsi integra solutio tunc quidem fieri non possit, lustrae sese subiicere
560
exhibere. contra libcram ipsi relinquimus potestatem milites pro
libitu suo conseribendi de novo. quos relit eonducendi ac inutiles et inobedientes officio ae servitiis privandi et deponendi. ita tamen, ut dies
umuscuiusque pro vitanda suspieione ordine annotetur ac in
regestrum perscribatur. In nostro tamen arbitrio situm e,rit, numerum
militum pro ratione ac varietate temporum vel adaugere vel imminuere, omnia graciose ac bona tide frau deque et dolo remotis harum testimonio literarnm sigillo ac maims nostrae subscriptione munitarum.
quae datae sunt in civitate nostra Vienna . . .
Koncept . i kr. ratnom
arkivu u Beu;
Kanzleiakten
VII,
24.
Pripis na poetku: 2o. septembri.* anno 83. Viennae.

Drugom rukom neto nie: Description pro domino David Ungna
17 martii 84.
336.
27. februara 1585. U Krievcima.

General Vid Hollegg nadvojvodi
Karlu
sastanku
hrvatskoga
sabora.
Durchleuclitigister erzlierzog. gnedigister herr.

Euer fiirst. Drlilt. etc.
Obgleichwol die publicierung und ausscbreibung noeh nit beschehen,
so verstee icli docli, dass herr ban die Windische und Krabatische stende
den zehenden jezt eingeendes monats marcii gen Agram zusamenberuefen
will. Solle merers tails von wegen des aussteendeu haramie-gelts, so an
der Culpp gehalten, tractiert vverden. Doeli ware es meines gehorsamisten bedenkes nutzlicli, dass von Euer fl'irstl. Drhlt. die Windischen stnde
gnedigist durch derselben bevelcb ersuecht und vermand, die articl so in
itmgster zusamenkunft den sechzehenden decembris abgeloffnes vierundaclitzigisten jahrs. betrefi'end diese Windische grenizen. dariu auch die
pauflligkait des neckens St. Georgen, so underlichen vermeld, eingelegt
und unerledigt, die stnde noch in iren henden haben. in getreue beratschlagimg zu ziehen. Wie Euer furst. Drhlt. den alien gnedigist zu tuen
wissen werden, micli derselben etc. Datum Kreuz den siben und zwainzigisten tag februaru anno im 85.
Euer fiirst. Drhlt. untertenigister und gehorsamister
Veit von Hallekh.
Postscrlptum. Gnedigister herr. Dieweil in den jungst eingelegten
ausgelassen worden die zwo singerin und sechshundert kugeln, so noch
in den Krabatisclien zug aus Warasdin gen Agram gefuert worden, und
noch zu Agram steen. darzue ein aigner pixenmaister mit monatlich acht
561
gulden gehalten, so in ander weg zu gebrauchen oder erspart werden
mchte, widerum gen Warasdin durch die stnde zu fueren, auch in Euer
fiirst. Drhlt. gnedigisten bevelch den stnden zu vermelden.
Suvremeni prijepis . . ratnom arhivu u Beu;
Mrz nr. 7.
findica
1585
337.

Nadvojvoda Karlo trai od bana i stalea, da na slijedeem saboru
pretresu neke lanke, koje su ostavili nerijeene na prolom (16. dec. 1584.).
Reverende, venerabiles. devoti, spectabiles, magniiiei, nobiles et
egregii sincere nobis dilecti fideles.
Equidem minime ambigere voluinus, vos adhuc recenti memoria
tenere, qualiter sub proxime praeterita vestra generali congregatione in
civitate regia Montis Graecensis Zagrabiensis die deciraa sexta decembris anno oetuagesimo quarto celebrata, articuli aliquot confinia utraque
Croatica et Sclavonica concernentes nostro nomine vobis sint in memoriam producti ex risque quidam nimiruni de muniendis Sclavonicis confmiis laceris, Caproncza, arce S. Georgii, oppido S. Crucis ac lignea arce
in Iwanicli certis in constitutione superinde facta et ad nos perlata cxpressis de causis usque ad secuturam proximam congregation em indiscussi permanserint. et vero eorundem praenominatorum eonfmioruni
extrema necessitas requirat, ut restauratio et fortificatio primo quoque
tempore instituatur et re ipsa tiat. Proinde vos hisce admodum gratiose
exhortantes Eequirimus, ut articulos illos omissos in hac praesenti vestra
congregatione, ad decimam diem huius fienda, de qua quidem nobis tardiuscule relatum est, denuo in consultationem assumere et citra ulteriorem dilationem ita super illis decernere vosque adeo promptos declarare velitis. quemadmodum ipsa rei necessitas postulat et nobis
benigne persuasum habere vestrumque in iuvanda et conservanda patria
singulare probatuinque studium ac officium commendatum gratumque
agnoscere volumus. Praeterea cum sub expeditione proxima Croatica duo
tormenta maiora, singerin germanice nominata, et sexcenti globi ex Warasdino Zagrabiam. ubi adhuc sine usu iacent, sint devecta et ideo Warasdinum reduci debeant," similiter gratiose petimus, ut tormenta ilia et
globos medio certarum gratuitaruin vecturarum Warasdinum revehi facere velitis. Responsum optatum a vobis expectantes. In reliquo vobis
etc. Datum in civitate nostra Greczii die quarta martii anno oetuagesimo
quinto.
Adresa (sa strane): Reverendo, venerabilibus, devotis, spectabilibus.
magnificis, nobilibus ac egregiis N. bano universitatique statuum et ordinum regnorum Croatiae et vSclavoniae sincere nobis dilectis fidelibus.
3fi
562
Koncept . i .
nr. 7.
ratnom
arhivu u Beu;
Vindica
1585,
Mrz
Pod istim datumom, (i na istom mjestu) ima jo i koncept pisma

nadvojvode Karla generalu Vidu Halleggu, u kojem, prihvaa misao nje
govu, izreenu u pismu od 27- februara fgl. br. 336).
338.
17. marta 1585. U Krievcima.

General
Vid, Hallegg
izvjeuje nadvojvodu
zakljucima.
Karla
nekim "saborskim
Durchleuchtigister erzherzog, gnedigister herr. Euer frst. Drhlt.

sind meine etc.
Ob mir gleichwol der herr ban geschrieben, dass er herr ban Euer
fiirst. Drhlt. die tractation und verrichtung zu Agram. desjetzigen abgeloffnen landtags verfertigter zueschicken welle, hab ich doch nit unterlassen sollen. Euer frst. Drhlt. derselben articl clare abschrift in untertenigkait zu ilbersenden. Merers hat ber vieissige handlung nit erhandlet
mugen werden. als dass hieher [nach] Kreuz noch i'iber die beschelme
bewilligung. so noch nit ins werk komben. ein processus Mathias Pizatschisch. und gen Copreiniz auch ein processus als Cosman Korenski
von nenen erhandlet werden. In die articl. so Euer furst. Drhlt iiberschickt. ist nit einkomben. dass liber die zwaihundert haramie. so an
der Kulpp gehalten. noch sechzig von neuen anzunemen bewilligt worden,
wie berait von jedem rauch zu unterhaltung derselben sechzig haramie
ein halber taler angesclmitten worden. Aus disen sechzig haramie sind
funfundzwainzig zu verhuetung Camniker geptirg,1) zAvainzig Medweder
geprg bei Agram. die zuweilen auch zu Bosiakowina sein solten, und
f unfzehen die strassen Hotschur. da man von kloster Lepaglawina (!) durch
die klammen gen Agram rais, die strassen und wald zu versichern austailt und geordnet worden. Die in verschinen herbst gewilligte und unvolzogne robat wirdet dise tag angefuert.
W i e Euer frst. Drhlt. jetzt bald zwaimal auf einander untertenigist gebeten, dis kriegsvolk Windischer grnizen mit ein ergabigen
furlehen gnedigist zu gedenken, also bitte Euer frst. Drhlt. ich nochmals
gehorsamist. wegen gnedigister bemuessigung meines schweren bevelchs
ehiste und gnedigiste resolucion zuekomben zu lassen, wie ich mich dann
kaines andern untertenigist versehen tue, als das Euer frst. Drhlt. mich
nit allain ganz genedigist erlassen werden, sonder auch mit der abfertigung deromassen so gnedigist erzaigen. dass ich und die meinigen mich
- T. i. Kalnik.
dessen zu erfreien haben werden. TJnd trie Euer frst. Drhlt. etc. Datum
Kreuz den 17 tag niarcii anno im 85.
Euer ftirst. Drhlt. untertenigister und gehorsamister
Veit von Hallegh.
P. S. (vlastoruni Halleggov rukopis). Gnedigister herr. Hab ieh
verstanden, dass Mertt 1 ) Scharfinger, haubtman Uber die Teutschen kneclit.
zu Weitschewar mit tod verschieden.
A tergo: Dem durchleuchtigisten hochgebornen frsten und lierrn.
herrn Carln erzlierzogen etc. Grz. , cito, ci to. Zu han den Irer 1'iirst.
Drhlt. hof kriegsratpresidenten.
Original s utisnutim peatom . . ratnom
Vindica 1585, Mrz nr. 7.
arkivu
u Beu ;
Pripisi: 24. martii 85 (t. j . po svoj prilici dan, kad je ovo pismo
zaprimljeno u Gracu).
Drugom rukom: Die ftirst. Drhlt.. unser gnedigister herr. lassen
die lierrn verordenten alhie in Steyr mit comunizirung diz nochmalen
ganz gnedigist vermahuen. dass si doch bedacht sein und verordnung
tuen wolten, damit den hoclmtigen kriegsvolk das hierin angezogne
lehen ohne lengern aufzug geraicht werde. Dann da die sachen diz orts
in noch merere Arerlangung gezogen werden solte, haben wolgedachte
herrn verordenten selbsten leichtlich zu ermessen, zu was beschwerlichen
ende bei diem des kriegsvolk hchster entlussung es tglichen gelangen
wrde.
27. martii anno 85.
Mathias Bach.
339.
2. aprila 1585. U Jastrebarskom.

Ban grof Erdody alje nadvojvodi Karlu zakljuke hrvatskoga sabora od
11. marta.
Serenissime princeps ac domine domine mihi clementissime.
Servitiorum meorum etc.
Quae status et ordines regnorum Croatiae et Sclavoniae in proxima
generali congregatione decimo die praeteriti mensis marcii Zagrabiae celebrata concluserint, serenitas vestra publicis eorum articulis, praesentibus Uteris adiunctis, clare intelliget. Supplico serenitati vestrae humillime,
dignetur sese serenitas vestra ad has statuum et ordinum publicas constitutiones benigne resolvere ac accommodare, potissimum vero super eo.
J) Mertt = Martin.
564
ubi de rectiticatione metarum atque incaptivatione nobilium occupationeque bonorum violenta tractatum est velitque dominum supremum capitaneum Carlstadiensem ab eiusmodi illieita audaeia cohibere. Talis enim
incaptivatio nobilium et occupatio bonorum non solum libertatem regni,
sed etiam authoritatem regiam officiumque meum banale laedit. Super
quibus omnibus status et ordines a serenitate vestra benignam resolutionem atque optatam relationem in brevi expectant. Hiis me nieaque
servitia etc. Quam deus etc. Datum Jaztrebarzka secunda die aprilis anno
octuagesimo qninto.
Serenitatis vestrae humillimus atque ndelis servitor
Thomas Erdeody comes et banus.
A tergo : Serenissimo principi domino domino Carolo archiduei
Austriae.
Original 8 utisnutim peatom . ratnom
Vindica 1585, Mrz nr. 7.
Pripis (od ruke nadvojvode Karla):
geben. 1). aprilis 85.
8. aprilis 1585 (t. j . dan kad je
vojvodinom dvoru).
arhivu
Den herrn kricgsriiten zu ilberovo pismo zaprimljeno
na
nad-
340.
(29. decembra 1586.)

(*eneral Vid Hallegg
stavlja hrvatskom saboru predloge s obzirom na

Slavonsku
Krajinu.
V e r z a i li u s s e t l i c h e r a r t i 1 so j e t z t k o m e n d e n l a n d
t a g zu A g r a m , w e l c h e r d e n son t a g na eh dem n e u e n j a r
e i n g e u n d e s 87. j a r s , d e n W i n d i s eh en u n d K r a b a t i s c h e n
s t n d e n z u A g r a m f u r z u b r i n g e n.
Erstlichen: ausser der bei hundert haramia, so an der Culpp gehalten werden, zu defendierung des Windischen lands - und derselben
geferlichen den geprg noch ain hundert zu halten, inmassen dis jar
beschehen.
Zu verhackung der geferlichen iurt und pass an der Tschasma und
andern orten ein neue anzal arbaiter zu deputieren. Und dieweil wegen
der infection das closter Lepaglava, die herrschaften Trackenstein und
AViniza ir arbait mit verhackung der Tschasma nit vollkomenlich verrichten haben knen, dass derselb ausstand vllig verricht Averde, danu
was das verhacken fi'ir nutz bringt, ist menigelichen bewusst und hat
auch jetzo (dott lob), wie das Tilrkisch heer herfahren gewest, nit wenig
gfenutzt. weliches auch hinfuran mit tri'ittlicher hilf zu verhoffen.
Dieweil gen Ibanitsch ein anzal pam1) gefiiert und aber noch merers von nten, dass zu dergleichen holzfuer gen Ibanitsch von neuen
ein anZal wgen und handarbaiter, so das holz aushacken und zuerichten
mugen, verordent, und das zerissen Ibanitsch einsmals erpaut werden
mechte.
Dieweil es die hchste notturft erfordert, die zbo2) porten alhie
Kreuz zu mauern, wie berait darzue etlich kalchgrueben geprent und
auch ein anzal ziegl verfertigt worden, weliches alles. sowol das kal ehprennen, als aufrichtung des zieglstadls und ofen, nit klein uncosten genumben, und numer zben prantziegel jeden pro dreiundzbainzig tausend
ziegl haltund, geprent. ist ein notturft, dass ein sonderbare fuer zum
kalch hieher zu fueren. sowol auch zu dem holz zum zieglprennen, nachdem noch ein starke anzal ziegl geprent werden mlisse. zu deputieren.
Dann die gewilligte holzfuer zum zieglprennen ist zue zurichtung der
pden zum Dombro gebraucht worden, damit die wacht diesen weiter verbleiben mag, wie auch pretter zu bedekung dises turns gemacht worden
und mit erster gelegenhait, wan die wiermb etbas ein wenig anstet, bedeckt werden muess.
Dieweil auch ein anzal pm zu dem turn Dombro den somer verschienen gefuert worden, und aber nit erklecken tuet. dass merer holz
darzue gefiiert und der turn in eil umbfangen werden kann. damit horig
auf diesmal zbainzig oder dreissig haramia zur wacht aldort verbleiben
mugen, bis der gnedige gott sein gttliche gnad verleicht, dass aldort
ein sterkes gepeu furgenumben werden mag.
C o p r e i n i z . Dieweil es fast ein stark und gross gepeu ist. noch
ein starke anzal handrobater dahin zu deputiern. dann ein klein volk
aldort gar nit erkleckt.
Wie es auch die notturft erfordert, vleissig nachfrag zu haben,
welche ire gewilligte robat dies jar in ein und andern, vermug der fcrtigen bevvilligung. nit verrieht, dass dieselb nochmals in volziehung kombe.
Dieweil den verschinen somer an dem fiecken S. Georgen schloss
nichts nit gepessert worden, dan man denselben process, so zu dem gemelteni fiecken verordent, gen Copreiniz transferiert, auf dass die ge
willigte robat gen Copreiniz nit erkleckt. sonderlich mit kalchfueren. dass
die zbo gmauerten porten aldort allerdings verfertigt worden, wird zu
erpaung und restaurierung gedachtes fiecken S. Georgen. auf das wenigist ein processus jetzt von neuen zu deputiern sein.
Wie es auch ein notturft erfordert,' der gnetigen scartheuser: HeiHgen Kreuz, Topoloaz, Cirquena und S. Peter nit zu vergessen und dem
herrn bischof von Agram zu vermanen, damit Gradez, welches sogar
eingefallen, dass die haramier ferrer nit sicher darinen bleiben mugen,
widerum restauriert und gebessert werde, darzue auch ein sondere robat
von den stnden zu verordnen, dan wie hoch Graez den feinden in
J
) T. j . Bume.
-) . j . zwei.
>)
augen gelegen, hat es die erfahruiig geben, wie Schbasbar(?) bascha in

Bossen fur Gradec gewest
')
So wellen auch die lblichen Windischen und Krabatischen stnde
ein auzal proviant in die grniziiecken der fl'irst. Drhlt. zu gnedigen
gefallen ohne geld bewilligen, darilber die Windische stiinde ire aigne
einnember haben mugen. dan man sonst mit der proviant nit gevolgen mag.
Schliesslichen hab ich zu mehrmaln vermeld. wie die Warasdiner
mit irem gepeu zu defendierung der statt so gar nachlssig sind, dass
kein einiche streichwehr nit zu gebrauchen und sonst alles ber ein
haufen feld, so dock (Gott lob) aldort nit allein ein starke manschaft ist,
sender darzue vil untertanen, haben gedachte von Warasdin tnit ernst
dahin zu halten, damit sie sich mit dem gepeu besser als bis hero beschehen angreifen und der schwre und grosse uncosten. so die Rm.
kais. Mt. Ferdinand hoehseligister gedcehtnss, Ir i'rst. Drlilt. und das
lblich land Steyer angewend, nit so gar ohne alle i'rucht, gar schimpflich und den ganzen land scliedlich abgee. So find es sich auch. dass
ein ort an der prustwehr alhie Kreuz wegen des fertigen grossen langwirio-en regen und schnee einfallen will, .weliehes aber noch mit ein
leichten zu wenden ist. wird auch ein sondere notturft sein. dass daselb
ort gebessert und rostauricrt werdc.
Veit von Hallekh.
Koncept Uajer. zem. arhivu u Grazu;
Schuber 185.
341.

\lceprotonotar
Mihajlo Vumovecki alje generalu Vidu Hallegyu

zakljuaka hrvatskoga sabora od 4. januara.
izvadak
Grenerose et magnitice doniine et patrone graciosissime.

Post servitiorum meorum etc.
In maximis et "urgentissimis negociis sub isto octavali iudiciorum
termino constitutos articulos dominorum regnicolarum sub sigillo necdum
comode conticere potui, niliilominus ea omnia, quae pertinent ad ista
Sclavonica continia in ipsa congregatione ordinata et conclusa mitto generosae et magnificae dominationi vestrae, ut interim, donee commoditas
temporis permiserit. in ordinem relitpios redactos sub sigillo vestrae generosae et magnificae dominationi mittendos praescriptis conclusionibus
modum et finem ordinare atque etiam de personis idoneis, qui iuxta
]
) Ovom rijeu svrava stranica: oito je. da dalji organiki nastavak
(ot-Drilike 4 strane").
sada fali
567
vestrae magniticentiae dispositionem et ordinationem laboribus et vecturis
ipsis statutis diebus advigilare possint, tempestive providere dignabitur.
Scio etenim, dum articulos ipsos perlustraverit, nihil in eis magnificentiae vestrae displicere posse.
Cum autem plurimae forent restantiae tam roborum, quam etiam
pedestrium laboratorum anno superiori ad ipsa loca finitima per dominos regnicolas deputata, quae publice sunt iterum dari decreta ad ea loca.
itaque vestra generosa et magnifica dominatio a dominis laboratorum
et vecturarum praefectis accipiat rationem ac penes huiusmodi racionem
restaucias ipsas unicuique iudicum nobilium in extractu mittere velit,
quo etiam ipsas restancias cum modernis decretis tam laboribus quam
vecturis plenarie eo administrare debeant, quo magis commodum visum
fuerit vestrae magniticentiae. Si vero in aliquo praemisorum taediosum
videretur vestrae magniiicentiae, brevi scripto suo requirat me atque si
alicubi quaevis difficultas irrepserit, earn pro posse explicare possim.
Vestrae generosae et magnificae dominationi, quam deus etc. Zagrabiae
IB die ianuarii anno 3 587.
(-enerosae ac magnificae dominationis vestrae deditissimus ac per
petuus
viceprothonotarius regni.
Suvremeni prijepis . . ratnom arhivu u Beu;
Febr. nr. 3-
Vindica
1587.
Spolja: Paria literarum prothonotarii regni ad magnificum et generosuni dominum Vitum ab Hallek etc. sac. caes. regiaeque maiestatis
consiliarium et generalem Sclavoniae capitaneum datarum.
Pripis (rukom generala
10. ianuarii 87. -
Vida Hallegya):
Prae?entatae Kreuz den
342.
20. januara 1587. U Krievcima.

General Vid Hallegg alje nadvojvodi Karlu zakljuke hrvatskoga sabora
od 4- januaraDurchleuchtigister erzlierzog, gnedigister herr.
Euer fiirst. Drhlt. sind mein etc.
Euer fiirst. Drhlt. tibersende ich hiemit gehorsamist die articl, so
jetzt den vierten gegenwurtigs monats in dem landtag zu Agram beschlossen und mir gestern zuegeschickt worden. Und dieweil die ainImndert haramia in den geferlichen wldern wegen der Marthalosen straif
in diesen Windischland ausser der zwai hundert haramia, so an der
Oulpp hiirrig gehalten. ferrer zu erhalten furgenomhen und besehlossen.
568
wierdet also der Windisehen stnde bewilligung nit weniger sein. al.s
ferten. Zugegen der Rm. kais. Mt. abgesandter und hofkriegsrat Erasm
Praun .
Euer flirst. Drlilt. etc. Datum Kreuz den 20 januaru anno im 87.
Euer fiirst. Drhlt. untertenigister gehorsamister
Veit von Hallegh.
A tergo: Dem durchleuchtigisten lioehgeboren fiirsten und herrn,
herrn Carln erzherzogen etc. Grz. Cito, cito, cito.
Zu handen Hirer fiirst. Drlilt. hofkriegsratpresidenten.
23. januaru 87 ft. j . dan kad je ovo pismo u Gracu
zaprimljeno).
Vindica 1587, Febr. nr.
peatom i kr. ratnom
arkivu
Beu;
'3.
343.
U februaru 1587. U Gracu.

Nacrt odgovora nadvojvode Karla hrvatskomu saboru glede medje uz Sutlu.
Verrer und dieweil die fiirst. Drlilt. erzlierzog Carl, ir gnedigister
lierr, dem herrn ban durcli bevelcb gnedigist auferlegt, dass er die bewussten strittigen confin allain zwischen dem Christopli Raizen und sein
castell Zreda, so zu Steyr gelegen. und dann den schloss Grossen Thabor, so im Windischland und weilend lierrn Petern Radkay verlassnen
und erben gelirig. durch absonderliche personen bereiten lasseii
.solle: ob nun gleichwol gedachter lierr ban denselben geborsamblich
naehzukomben gesiinnet. so will dueli solches denen stndeu etwas bedenklich und besclnverlich fallen. Darumben. si die stnde zu vorigen ihren landtgen dahin geschlosseu und Ir Drhlt. untertenigist gebeten. dass sein fiirst. Drhlt. denselben absonderliche cominissarien aus
denen Stevrischeh landleuten ehister muglichait naeh darzue verordnen,
abfertigen und derselben personen nambhaft machen lassen gnedigist
geruehen wollten, damit si die stnde die irunden gleichsfalls dessen
erindern und darzue abordneu mchten. baider tail commissarien.
so dann nit allain gedachte des Ratz und Petern Ratkav, sondern
auch die andern im vorigen irem landtagschluss angedeutc strittige
confin bereiten und also durcli solche commissarien die missverstnd
und zwischen denen parteien gmuetlich vergleichen und verabschieden tten, audi die deraus ervolgunden weitleufigkaiten und son
dern nachtailigkaiten verhuet Avrden.
Inmassen dann ernente stnde fr diesmal dasselb ir gehorsambs
verlangen hiemit widerumben erholen underteniges vleiss bittend. Ir
fiirst. Drhlt. wellen dise und vorige ire verlangen gnedigist zu iromuet
569
fueren und deuselben nach die commission und bereitung anstellen und
verrichten, und gebetnermassn den stnden beschaid zu irer nachriehtung ervolgen lassen,
dann der ban wider den offeiitlicheii gemeinen landtagsehluss auf
hchstgedachter Irer Drhlt. bevelch dise particularrevision oder bereitung
zwischen dem Ratz und Petern Radkay verlassnen wittib und erben anzustellen und verrichten zu lassen nit befuegt.
N. die andern eonfinen werden aus denen vorigen land(tag)schlii.ssen

als von vier, ftliif und 86-ist jaren zu sehen sein, und ist kain kriegssachen, sondern von hof aus jederzeit expediert, audi durcli unsere herrn
nie kain vorbedenken begert, viel weniger geben worden.
Koncept . i kr. ratnom arhivu ; Vindica 1587, Febr.nr.
3.

Hrvatski
se sabor tui karlovakom
r/eneraln Jostu Josipu
Thurnu.
Generose et magnifice domine. amice nobis observande. Salutem etc.

Vestra noverit generositas et magnifica dominatio. quod cum nos
in praesenti generali congregatione nostra, ex edict o sacratissiinae caesareae et regiae maiestatis, domini et principis nostri clementissimi. hie
celebrata. fuissemus constituti atque tam suae maiestatis, quani etiam serenissimi archiducis Caroli certa negotia traetare et expedire habuissemus,
spectabilis et magnificus dominus conies Thonnis Erdeody, suae sacratissimae maiestatis consiliarius ac horum regnorum banus. eandem nostram exurgens in praesentiam gravi cum querela nobis significare cu
ra vit. quomodo et qualiter his non ita diu praeteritis temporibus certi
subditi vestrae magnificentiae. neseitur quorum ducti consilio, egregium
olim Andream DespothoAvich, iudicem uobilium huius comitatus Zagrabiensis, apud domum et curiam suam nobilitarem liostiliter aggressum,
nece miserabili interfecissent. de ijuo licet vestram magnificentiani idem
dominus banus requisivisset, ut de huiusmodi homicidiis dominatio vestra
iudiciuin et iusticiam impedisset, quod se eadem etiam facturam obtulisset. quod tamen hactenus neseitur quibus de causis praestitum non
fuisset. Eodem domino bano, vix hac querela finita, certi nuncii specta
bilis et magnifici domini comitis Georgii a Zrinio. suae maiestatis sacra
tissiinae consiliarii et capitanei, contra vestram magnificentiani graviter
sunt conquesti coram nobis super eo. quod dominatio vestra quandani
domum et curiam eiusdem domini comitis a Zrinio nobilitarem, apud
pontem isthic Carolstadiensem extructam, funditus disiecisset et quo voluisset, abduxisset, in vilipendium libertatis huius regni et iurium ipsius
domini Zrinii praeiudicium ac damnum valde magnum. Xoliilis etiam
Georgius ZAvarachky. 8 huius comitatus. eadem ratione contra
570
vestram niagnifieentiara lamentabatur. quod certas terras ipsius. ibidem ad
Oarolstadium sitas, dominatio vestra easdem oceupatas teneret, nec eas ad
nostram etiam requisitionem suamque supplieationem sibi restituere voluisset, damno ipsius manifesto. Supplieaverunt iidem querulantes nobis
debita cum instantia, ut superinde praefatae sacratissimae caesareae ac
regiac maiestati ac dominis et regnicolis regrii Hungariae in futura dieta
suae maiestatis Posoniensi per nostros oratores contra dominationem ve
stram magnificam tamquam libertatum et immunitatum huius regni violatorem et legum nostrarum per divos quondam reges et principes
imperatores ac suam quo que maiestatem clementer confirmatarum et
approbatarum contemptorcm publice supplicare curaremus, ne scilicet
huiusmodi contra libertates nostras indigna facta sua maiestas inulta sineret. imo nos in antiquis libertatibus tamquam rex et imperator Hunga
riae et partium ei adiectarum contra omnes, praesertim tales, qui spretis
iuribus nostris omnia pro arbitrio sno perpetrarent, elementer defendere
dignaretur. Quorum petitionibus tamquam iustis non potuimus non aquiescere oratoribusque nostris ad praefatam dietam in hac congregatione
nostra iam deputatis superiorem claram informationem in hoc ipso negotio daremus. nihilominus prius tamen vestram generosam et magni
ficam dominationem tanquam dominum et amicum nostrum de his omnibus
per pendentes literas nostras requirere et admonere voluimus, ut in primi
dominationi vestrae statute uno competenti et certo termino ex parte
praefatorum hoinicidarum eidem domino bano, vel etiam in absentia sua magnificentiae ipsius vicebano, quem in hoc regno sua magnificentia cum plena
authoritate posuit, si suae magnificentiae intra aliquod breve tempus hinc
abesse contigerit, suffectus est iudicium et iusticiam eiusque complementum administrare. Terras praeterea annotate Georgio Zvaraehki praefatas restituere. domum etiam et curiam uobilitarem memorati domini
comitis a Zrinio reaediftcare. vel rationem demolitionis et disiectionis
suae nobis perscribere deberet, dictante iuris ordine certain sibi vestra
magnificentia persuadens nos suam sacratissimam maiestatem de his
omnibus per dictos oratores nostros requisitum, si iudicium ex parte
dictorum homicidarum faeere, si terras praeseriptas remittere, si denique
dietam domum disiectam reticere et rcaedificarc vel aliter iustam superiorum rationem reddere reeusaverit, de quibus omnibus a vestra magni
ficentia et magnifies dominatione primoque tempore expectamus responsum. ut superius dictis oratoribus nostris, quod saltern banc relationem
expectabunt, claram informationem dare possimus. In relicjuo etc. Datum
in civitate regia Montis Graecensis Zagrabiensis feria secunda in festo
beati Mathei Apostoli et Evangelista e. ultimo scilicet die congregationis
nostrae anno domini 1587.
Generosae et magnificae dominationis vestrae fratres et amici
universitas dominornm et nobilium
statuum et ordinum regnorum
Suvremeni prijepis . . rat arhivu u Beu : Croatica 1587,
nr. 12.
571
345.
6. oktobra 1587. U Karlovcu.

Odgovor karlovakoga generala Josta Josipa Thurna hrvatskim
staleima.
Salutem et servitiorum meormn cdmmendationem.

Generosi ac magnifici domini. Magnificentiae et dominationis vestrae
literas generali dominorum eongregatione ad me scriptas, quarto die
mensis currentis accepi, quibus me ad quorundam iniquam aeeusationem,
libertatum regni Croatici et'Sclavonic! turbatorem et leguru immunitatumque per divos quondam reges et imperatores suamque caesaream maiestatem clementer. confirmatarum et aprobatarum eontemptorem noii
solum incusatis, sed et caesareae maiestatis defensionem contra me, quod
spretis iuribus vestris omnia pro arbitri agam, per oratores vestros
imploraturos significatis. Quamvis autem importuaas horum (querelas
absque omni ex famae et authoritatis meae dispendio silentio praeterire
potuissem. tamen ut magnificentiae et dominationes vestrae liquido
cognoscant, summam mihi fieri iuiuriam, ad querelas eorum, quod
iniustis accusationibus me molestant, brevissiine respondebo.
Primo: Spectabilis et magnificus dominus comes Erdewdy. suae
sacratissimae maiestatis consiliarius et regnorum Croatici et Sclavonici
banus, coram eongregatione magnificentiae et dominationis vestrae queritur. quod praeteritis temporibus quemdam meorum subditoruin Andream
Despotowyeh. iudicem nobilium comitatus Sagabriensis, apud domum
suam hostiliter aggressuin, interfecissent, de quo licet antea etiam per
dominum banum admonitus. hactenus tamen iure contra homicidas
sum progressus. Orat igitur, ut statute competent! iusticiam administrare
velim, quod cum iustum et aequum sit, nunquam recusavi. Quod hac
tenus vero non est effectum, inde accidit, quod iam multis variisque negotiis quotidie obrutus commodum tempus ad banc causam cognoscendam
adipisci non potui. Quemadmodum igitur eo semper animo fui, innocentes
contra violentorum iniurias defendere et contumaces legitima poena coereere, sic quoque promitto, me. quam primum delectus equituin habitus
et stipendia militibus integre soluta fuerint. diem certain domino barro
vel ipsius vicem gerenti indicturum, quo haec causa legitime cognoscatur
et quod ius et aequitas postulat, sedulo agatur.
Ad. alteram, de quo accusor, quod nimirum domum magnifici do
mini comitis Georgii a Zrinio prope pontem suae serenitatis extructam
disieci. et in vilipendium libertatis regni Croatici magnumque domini
Zrinii damnum abduxi, respondeo, hoc meo nee consilio nee authoritate
factum, sed serenissimi archiducis Caroli. domini et principis mei clementissimi. Postquam noster serenissimus archidux maturo consilio perpendit. ex vicinitate huius aedificii multa incommoda oritura, aliquoties
mihi adhuc praesenti et in absentia mea locum meimi tenenti, severis-
572
sinie mandavit, ut aedificium illud demoliretur. Quod tamo semper distulimus. nee opera ad suae serenitatis maudatum perfecimus, donee tan
dem generosus dominus Georgius a Gera, suae serenitatis commissarius.
integra potestate et authoritate mitteretur, per quem destructio aediuin
facta est. Convenit igitur, ut causae et rationes demolitionis et disieetionis
hums domus, a serenissimo arehiduce nostro potius (piam a me requirantur et procul dobio sua serenitas satis graves rationes reddet, quibus
generosus ac magnificus dominus comes Georgius a Zrinio acquieseet.
Tandem quod etiam uol)ilis Georgius Zwarachky. vicecomes coniitatus
Zagrabiensis. in congregatione magnificentiae et dominationis vestrae
conquestus est, quod aliquas terras, quas ad Carolopolim habet. occupaverim,
easque ad eius supplicationem restituere noluerini, ingenue tateor, me, quod
et ijualesnam hi agri sint. prorsus ignorare, nee antea a quoquam de
illorum restitutione solicitatum. si sil)i quod damni in agris a me illatum
existimat. ante me convenire. detrimentiim aeceptum exponere et restitutionem petere convenisset, quam ad magnificentiam et dom i nation em
vestram hoc negotii detulerit. et vel ablatos agros restituissem. vel alio
modo ipsi satisfecissem. Promptus nam et paratus adhuc sum. modo
damnum, de quo quneritur. ostendat. quod iustuin et aequum est. efficere.
he aliquid, de quo merito conqueratur, Iiabeat. Propterea magnificentias
generosas et egregias dominationes vestras oro. ne facile ad cuiusvis que
relas male de me sperare, turbatorem pacis et iuris vrestri eontemptorem
publice accusare velitis. sed potius cogitare et perpendere, quod periculo
corporis et facultatum iura et immunitates horum regnorum pro viribus
defendere et sedulo pro publicis commodis horum regnorum invigilare
nunquam cessaverim, nee in posterum. quicquid regni totius et magnifi
centiae et dominationis vestrae commodum et authoritatem augere potest,
intermissurus sum, sed potius, ut me vestris rebus fautorem et amplificatorem cognoscatis, studiose semper facturus. hac sj)e et fiducia concepta.
magnificentiam et dominationes vestras parem fidelitatis et amoris atfectum erga me gestaturas. Atque haec ad literas magnificentiae et domi
nationis vestrae respondere volui. gratias magnificentiae et dominationi
vestrae meritas agens, quod aeeusatoribus meis fidem no.n statim adhibentes, priusquam ad suam caesaream maiestatem hae accusationes prolatae
sunt, responsum et excusationes meat* petierunt et expectarunt obnixeque
rogo. ut hoc breve quidem. sed solidum responsum aequo animo accipiatis et suspitione contemptus et turbationis vestrae iuris et immunitatis
liberetis, quod magnificentias vestras facturas existimo, quemadmodum
nee dubito, quod dominationes vestrae in posterum me, honoris noininibus seu titulis, quibus a caesarea maiestate suaque serenitate afficior.
dignabuntur. Quod restat, magnificentias et dominationes vestras in divinam protectionem committo feliciterque valere eupio. Scriptae Ciirolopoli sexto oetobris anno 87.
Sincerus magnificentiae et dominationis
vestrae amicus
[Justus Josephus Thurn etc.]
An d i e s t n d e.
573
Suvremeni prijepis u c. i kr. ratnom arhivu u Beu; Croatica 1587,
Oktober nr. 12.
Prijepis pisma hrvatskih stalea i svoj odgovor njima poslao je
potom 8. oktobra 1587. general Thurn nadvojvodi Karlu (ibidem), koji
uze generalov izvjetaj 14. oktobra (u Gracu) do znanja (ibidem).
3-.

General Vid Hallegg alje nadvojvodi Karlu neke toke, koje bi trebalo
predloiti buduem hrvatskom saboru.
Durchleuchtigister erzherzo<>\ jmediy-ister herr.
Ener fiirst. Drhlt. siud etc.
Euer fiirst. Drhlt. tibersende ich hieinit gehorsambist etliohe artiol,
so iii kommenden landtag den herrn ban und Windischen und Crabatischen stnden zu Agram. oder wo der gehalten, dessen aussehreiben
Euer fiirst. Drhlt. ich alspald untertenigist eriiideru will, furzupringen
seiu werden und was nun Euer ftirstl. Drhlt. <i'enedi<Hst addirn wllen,
oder zum abgesandten erkiesen, steet es zu derselben genedigisten gefallen.

Dieweil, genedigister herr. der viceprotonotarius, das ist Michael Vrnoczy.
sich in landtagen nit wenig bemehen tuet. auch im aufmahnung der
landrobat nit wenig zu tuen hat. und Euer fiirst. Drhlt. zu deren jederzeit gehorsambist und treulichen sich anpieten tuet. deuchte mich nit
aus dem weg zu sein, ob ime ain trinkgeschir urn vierzig oder fnfzig
gulden Reinisch vereert werden mochte : diser uncosten kndte aus den
uncosten des paugelts genomben werden. Warhaftig es wiirde nit ohne
frucht angewend, dieweil an ime nit wenig gelegen. Wie Euer fiirst. Drhlt.
dem alien gnedigist zu tuen vvissen werden. und ich mich derselben ge
horsambist und untertenigist bevelchen tue.
Kreuz den 6 aprilis anno 89.
Euer fiirst. Drhlt.
untertenigister gehorsambister
Veit von Hallekh.
An d i e f i i r s t . D r h l t .
Vlastoruni pripis Halleggov, u kojem trai, da se topovi i municija
otpreme na Slavonsku
Krajinu.
Koncept u stajer. zem. arkivu u Gracu; Schuber 185.
Suvremeni prijepis, ali bez Halleggova pripisa, ima i kr. ratnom
arkivu u Beu; Vindica 1589. Avr. nr. 5.
574
847.

General Vid Hallegg alje tajerskom zemaljskom odboru prijepis svoga
pisma nadvojvodi Karlu i one toke, koje se imadu predloiti buduem
hrvatskom saboru.
Wolgeborn, gestrenge, edl, veste, gtinstige und gebietunde herrn.
Euer Herri, sein etc.
Was der ftirst. Drhlt. ich untertenigist schreibeii tue, hab Euer
Herrl. ich einzuschliessen nit unterlassen sollen, so berschick ich derselben auch etliche verfasste articl dieser Windischen grnizen, so im
den Windischen landtag dem herrn ban und den stnden furzetragen.
Euer Herri, meinen gunstigen etc. Datum Kreuz den 6. aprilis anno 89.
Euer Herri, jederzeit dienstpfiichtiger
Veit von Hallekh.
A tergo: Denen wolgebornen, gestrengen, edlen etc. Grrz. Cito.
cito, cito.
Schuber 185.
peatom
u tajer.
zemalj.
arkivu
Gracu.
Pripis: Praesentatae 8. aprilis 89.

348.
(6. aprila
1589.J.
Predloi generala Vida Hallegg a hrvatskom
saboru.
Warasdin.
Nachdem und gleich an der furnembsten pasteien im schloss Wa
rasdin, bei den eiiifiuss, wegen der grossen wasserguess, so etlicli jar
anainander gevert, der graben derselben enden so gar sich angellet.
dass man mit trucknen fuess zu derselben pasteien und polwerch, und
gleich wo das gschiitz steet, komen mag. will die hohe notturft erfordern. dass derselb letten allerdings durch die Warasdiner ausgefuert und
das schluss, weliches sambt der statt mit grossen uncosten der furst.
Drhlt. und derselben getreuen landschaft in Steyer erpaut und mit besatzunsr versehen, dardurch pesser verwart werde.
575
Copreinitz.
Gen Copreinitz. dieweil anjetzo wo das schloss gestanden das polwerch und cortina zu erpauen ain starker anfang gemacht, kan nit um<rang;en werden, ain mehrer land und sonderlieli handrobat als ferten
bescheen zu verwilligen.
S. Georgen schloss.
Dieweil der fiecken zu S. Georgen scliloss zu driimmern geet, was
aber fur ain gntig ort und gegen den feind, sowol gegen Ungern als
sonderlich Presenza 1 ) und Bobotscha, als Windischland niitzlich gelegen,
und gen Copreinitz die vormauer ist. will die notturft erfordern, dass
zu pesserung soliches zauns ain fuerrabat gewilligt. Obgleicli wohl vor
zweien und dreien jarn ain anzahl holz alhin gefiihrt worden, so ist doch
soliches holz alles zu der porten am necken und dreien nutzlichen wachtheusern, so ausserhalb des fleckens steen und verwacht. dass die feind.
wie zuvor bescheen, nit so nahent zu den flecken komben mugen. vor
ferten und verschienen sommer verpraucht worden.
Kreuz.
Wegen des grosseu regenwetter, so etlich jar anainander und lurnemblich den verschienen herbst und november gewert, ist die prustweer an dem wall, wie auch der wall an mer orten zu Kreuz versert
worden und eingangen. Und aber dieselb prustweer und der wall widerum restaurirt werden miissen, so anderst grosser schaden und gefar
verhuet, ist ain holie notturft, dass ausserhalb der kalhfuer dieweil die
ander porten aufzumauern. ain anfang dies jar gemacht wrdet. auch
ain handrobat erhandlet und gewilligt wtlrde.
Cirquenna.
Auf Cirquenna, wie zuvor beschehen, der frauen Bradatschin und
Ceretschini gueter zu deputiern.
Dombro.
Was fur ain niitzliches und gelegnes ort Dombro ist, wie auch
herr ban und die lblichen stnde noch vor etlichen jarn dasselb ntzlich
ort widerum zu erheben bei der frst. Drhlt. angehalten, ist tinnot weitleufig zu erzelen. Dieweil soliches den stnden berflssig beAvusst und
aber von der frst. Drhlt. vor zweien jarn mit ainer neuen besatzuns;
versehen worden, und noch sterker fursehung bescheen mchte. da man
anderst sehen kann, dass auch stnde das jenig tuen, daran Ir fiirstl.
Drhlt. gnedigist gar nit zbeifeln, und sonderlich dieweil es gutes tail;
x
) T. j . Breznica fmagj. Berzenczej.
576
zu ainer bei'estigung erhebt, ist gar nit auszusehen. sonder und furnemblich anjetzo das castel vobtendig auszupauen, dan so es anjetzo verlassen wllrde. bei den grosen vortail, so nunmehr zugericht, wer es ntitzlicher, der anfang ware nie bescheen, dami die feind dardurch mer
gesterkt und beherzigt wrden.
Ibanitsch.
Gen Ibanitsch nachdem der anfang mit der neuen pasteien an dem
sehloss gemacht und das sehloss her nit weiter besteen, sonder stndlichen einfallen, wirdet ain neuer vich und handrabat zu deputiern und
hierin gar nit zu feirn, sonder zeitlich darzue zu greifen soin.
Landharamia.
Wasmassen die schedlicheii Martholoseii sie nit mindern. sonder von
tag zu tag sterker einfallen, wie es laider jerlichen und nunmehr heuer,
dass die so stark und ohne underlass straiten, desgleichen in vielen
jara nit bescheen. vi'illig vier hundert landharamia zu underhalten.
Profant.
Der t'rst. Drhlt. gratis ain auzahl profant zu verwilligen in ansehung. dass Ir fiirst. Drhlt ain unerschbenglicher (!) uncosten nit allain
mit underbaltung des kriegsvolk, sonder auch profant, municion und
patigeld sambt derselben getreuen landen ob Ir tragen.
Windisch aufbot.
So erkennen Ir fi'irst. Drhlt. mit gnaden. dass sich und sonderlich
die spnschaft Warasdin den geferlichen versehinen kalten winter, dar
dureh die Muer und Traa, desgleichen bei menschengedenken nit be
scheen, iiberfrorn. dardurch nit allain S. Georgen sehloss, Copreinitz, No
vigrad und Dernya, sonder auch der ganz tractus gegen Warasdin und
das Warasdiner veld in grosser gefar gestanden, wie dan die feind zu
mermaln ber das eis gesetzt, doch (Gott lob) widerum jederzeit abgetriben worden, mit musterung der spanschaft und auch schickung etliches
aufpots volks gen Copreiniz und Jelekoaz so guetwillig erzaigt und
versehen sie Ir Drhlt., dass zu geferlichcii zeiten und gelegenhait der
geferlichen kundschaften, solich aufpot sowohl auch im ganzen Windischland hinfiiro treulichen beschchen wirdet, wie auch das besoldt kriegs
volk zuer zeit der not der feinde versamblungen und geferlichen kund
schaften den herrn ban und Windischen aufpot sovi el ohne entplssung
der rtecken immer bescheen kan, treuer hilf erzaigen und den herrn ban
zuespringen sollen, dardurch mit (gttlicher derleihung) sonderlich so der
feind vernimbt, dass dergleichen guete correspondenz gehalten, abgeschreckt und von seinem bsen furnemben genzlichen abgehalten werden mas:.
577
Restanten und landrobat.

\
Beschliesslichen, dieweil ohne zweiri noch voriertige und fertige

restanten der gewilligten robat verhanden sein, wirdet herr ban und die
stnde seinen tragenden ambt nach, und dieweil soliches zu erhaltung irer
selbs, gueter und weib und kinder geraicht, sambt der neuen gewilligten
landrobat in die volziehung zu richten, durch die comites, vicecomites
und virtlrichter mit ernst verschaffen; dass auch die extra data durch
ban und die stnde darzue erkiesen, ordenlichen gegeben und verzaichnet
werden, so muegen auch die handrobater als gen Copreiniz und wohin
die deputiert, desto zeitlicher anziehen, dieweil die reverenter zu melden
mit dem viech, dass daselb noch machtlos seie, kain ausreden haben.
Veit von Hallegh.
Koncept u stajer. zem. arkivu Grazu; Schuber 185. Cistopis
. i kr. ratnom arkivu u Beu; Kanzleiakten VII, 31.
Ove je predloge po tom 11. aprila' po savjetu gradakoga
vijea odobrio nadvojvoda Karlo (ibidem).
ratnoga
349.
11. aprila 1589. U Graca.

tajerski zemaljski odbor daje nadvojvodi Karlu svoje mnijenje Halleggovim tokama, to ih treba predloiti hrvatskom saboru na prihvat.
Durchleuchtigister erzherzog, gnedigister herr und landsftirst.
Aut" Euer ftirst. Drhlt. gnedigistes decret haben wir beiligund des
obristen Windischer und Weitschwrischer grniz. herrn Veithen von
Hallegk zu Razenekh, riters. schreiben sambt den eingeschlossnen articln, so den Windischen stnden in negstem irem landtag von Euer
furst. Drhlt. und beruerter grnizen wegen sollen proponiert werden,
gehorsamist ersehen. Und bennden erstlich jetztgemelte landtagarticl der
notturft nach erwogen und aufs papier gebracht, dass wir in namen einer
ersamen landschaft nichts wissen zu addiren und si demnach durch herrn
obristen angezognen Windischen stan den mit eifer und angehenkter gedrungnen protestation zu vorstehunder negsten gelegenhait fueglichist knnen furgetragen und inen dahin eingebildet werden, dass si ires vaterlands.
weib, kind, hab und gueter. und der abscheulichen grossen not und gefahr. darinnen si sament vom grausamen erbfeind her furnemlich stecken,
wie sich wolte gezimen besser wahrnmen, zur defension sich sterker
angriffen und den ganzen hechstschwrlichen last Euer furst. Drhlt und
dero erschepften landschaft in Steyr so gar nicht auf dem hals verbleiben liessen. Also und weil bemelter herr obrist den viceprotonotaMONUMENTA HIST. XLIII. ACTA COMIT1AL1A Y.
87
578
riura das Windiseken lands ruembt. dass er hierzu guete officia kiinne
praestiren. und ein verehrung bei im was nuzes sulle wiirkeii, so mecliteu
Euer fiirst. Drhlt. ime ein trinkgeschier von vierzig gulden, inmassen
er herr obrist ratet, gnedigist verekren lassen. welches lierr obrist kunt
praesentiren und muesste im die erstatung des werts, da es etwan daniden erzeuget oder herlich, zu negster kriegszalung beschelien.
Was ferner belanget die munition, so hinab solle geschickt werden,
befinden wir, dass zeugwart Conduto auf ditsmal allein sovil pulver und
plei begert. welches am wert mehrers. dan das heurige munitionsdeputat
ist, antrifft: wir sein aber mit schierister hinablieferung eines furlehens
den nodi fiiiifundzwainzig centen zeug und fimfzehen centen kurntpulver
sambt aditzig centen plei in abschlag angeregtes heurigen munitiondeputats fortzuschicken bedacht. damit man wider aut" ein zeit zimliehes
auskommen haben solle. Und mohten auch etlich grosse stuck auf
redern von Warasdin genommen, und an andern granizorten, da man
derselben am guntigisten bedarf, mit des herrn obristen rat und guetbedunken transferiert werden. Darduroh wtlrden die neugegossnen stuck
auf ein andere zeit gespart. Wolten Euer frst. Drhlt. wir etc. Oraz
den ailften aprilis anno 89.
Pûer fiirst. Drhlt.
untertenig und gehorsamiste 4
N. einer ersamen
landschaft
ties herzogtums Ste} r r verordente.
A tergo: Irer fiirst. Drhlt. erzherzog Carln zu ()sterreich etc. Zu

handen deroselben herrn hofkriegsrte.
Original prstenom utisnutim peatom . i kr. ratnom arhivu u
Bebu; Vindica 1589. Apr. nr. 5.
.
5. maja 1589. U Jastrebarskom.

Ban Tomo grof
Erd'dy javlja generalu Vidu Halleggu,

maja sazvao sabor u Zagreb.
da je
za 29.
Edler, ffestrenjrer ritter und herr. sonders gonstiger und freundlicher lieber herr \ r ater. Dem herrn sein etc.
Will meinen herrn freundlich zu wissen tuen, dass ich auf deu 29.
tag diz ainen landtag zu Agram zu halten den stenden ausgeschrihen.
Derhalben ist an dem herrn mein hoclifreundlichs bitten, der herr wolt
mit dem Juriza Slaoj ewitsch, des Juro way da son. als derselben gebiet unterworfnen verschaffen, dass er zu bestimbten 29 tag werendes
monats maii also gewisslichen zu Agram erscheine, dass man mcht
sehen we_ren seinen sachen, und des armcn Migalischen peinigung unrl
79
schmach, dan er vil mer gepeiniget wird wegen des Juriza purgschaft,
als seiner schezung. Bin gueter hoffnung, der herr wird als ein hocbverstendiger aus christlicher lieb des Migalischen uuschuldiges leiden beherzigen und dem vorbemelten Juriza verschaffen, dass er in beriirten
landtag erscheine. dass ainst der sachen und irrung ain end geschafft.
Dass mir der herr am jiingsterschinen S. Georgentag sein hilf der kriegs- 24 aPr
leut von Ibanitsch hat zuegeschickt, ich sag dem herrn vleissiglich dank.
Will solches in dergleichen falln um meinem herrn vatefn verdinen.
Verhoff wan es von nten tuet, der herr wird mir widerumben mit sol
dier hilf beispringen. Daneben mieh etc. Datum Jastrebarski den tag
maii anno 89.
Des herrn dienstwillig
Thomas Erd(ewdy), come*
Montis Claudii. banus.
A tergo: Dem edlen, gestrengen ritter herrn Veiten von Hallek
zum Ratznek, Rom. kais. Mt. auch filrst. Drhlt. erzherzogen Carls zu
Osterreich rat und obristen auf den Windischen und Weitschawarischen
grnizen, meinem gnstigen und freudlichen lieben herrn vatern. Cito.
cito, cito, cito, citissime.
Original s utisnutim peatom . ratnom
Vindica 1589, Apr. nr. 5.
arhivu u Beu ;
Prims (rukom Halleggovom). Praesentatae den 7 mai. Vom herrn ban.
351.

General Vid Halleg pie nadvojvodi Karlu buduem hrvatskom saboru,
sazvanom za 29. maja i moli dopust.
Durchleuchtigister erzherzog, gnedigister herr.
Euer fiirst. Drhlt. sind etc.
Euer fiirst. Drhlt. erindere ich gehorsambist, dass ich gestern ain
^schreiben vom herrn ban empfangen, darinnen vermeldt wirdet, dass
der landtag Windischer und Krabatischer stnde den 29. dises monats
zue Agram gehalten wirdet. Die restanten gen Copreiniz haben aus
diser ursach bishero noch nit anziehen muegen, dass Hanns Kezer,
ainer vom adi. dem die stnde sein aufsehen auf die arbaiter zu haben
bevohlen, mit tod verschiden und die register bei seiner wittib nit zu
finden sein, wie auch haubtman Globitzer darum kain wissen hat. dass
die Warasdiner manschaft den negsten sontag Exaudi hieher erfordertu.maja
umb hierin ain richtigkeit zu finden, wie Euer fiirst. Drhlt. wegen des
580
Windischen landtags aus des ban, swol auch der restanten ihalber aus
des vicespan, Warasdiner manschaft schreiben mit A. und B.1) genedigist sehen und vernemben muegen.
So werden Euer fiirst. Drhlt. sich genedigist zu erindern haben,
wasmassen ich durch Kuer frst. Drhlt. hofkriegsrt und herrn verordenten im Steyer, wie mit mir \vregen weiterverpleibung in mein bevelch
gehandlet worden, gehorsambist gepeten, auch erhebliche iibersachen
angezaigt, dieweil ich nun ber dritthalb j a r zu meiner armatei im Krnten
nit sehen muegen, dardurch ich nit allain in schaden geraten. sondern
noch grosses schadens zu besorgen, mir zu den meinigen zu sehen auf
ain monat in Krnten zu raiseu erlaubniss zu geben. Dieweil dann zu
verhofTen, nachdem das verehrgelt an des tiirkischen kaisers Porten
gefuert und aldort merer handlun; beschehen mcht; und was die feind
jetzo eer als die ire ross aufs gras spannen, nit tuen, es mchte von
grossen heer etwas stil sein. die restanten der arbaiter auch ins werk
gericht. der Windische landtag, davon in mein gehorsambisten schreiben
meldung beschioht. furiiber, und da gleich im landtag, wie zu verhoffen,
was gewilligt, jederzeit nahent ain monat anstet. dasselbig in die
volziehung kombt, Kuer fiirst. Drhlt. wllen mir genedigiste erlaubnis
geben, dass ich den fiinften tag kommendes monats junii zu Clagenfurt
ankomben muege. dan da soliches nit bescheen solle, wiirde ich haftig in grossen unwiderpringlichen schaden gelait, des Euer fiirst.
Drhlt. mir genedigist nit giinen warden.
Bin also von Euer fiirst. Drhlt., deren ich mich gehorsambist und
undertenigist bevelchen tue. genedigister antwort erwartund. Warasdin
den 8 mail anno 89.
Euer fiirst. Drhlt.
undertenigister gehorsambister
Veit v. Hallegh.
A tergo: Dem durchleuchtigisten hochgebornen fiirsten und herrn
Caroln erzherzogen etc. Zu handen Irer fiirst. Drhlt. hofkriegsratpresidenten.
Original s utisnutim mlatom
. . ratnom
arhivu
Nadvojvoda Karlo udovoljio je 12. maja molbi Halleggovoj

Ovo nismo sada fali.
Beu;
(ibidem)
581
352.

Vjerodajnica generalu
Vidu Halleggu na polasku na hrvatski
re d e t i n a 1 e s 1 i t e r a e p r o i p s o l e g a t o
11 e g h e t c .
sabor.
domino
a 1)
[Carolus etc.|.
Reverendissime, reverendi. venerabiles ae devoti uec non speetabiles, magnifici, egregii ae nobiles sincere nobis dilecti fideles.
Expedivimus denuo ad congregationem generalem vestram praesentem exhibitorem harum nostrarum literarum, magnificum nobisque
Melem dilectum Vitum ab Hallekh, sacratissimae eaesareae regiaeque
maiestatis ac nostrum consiliarium et in continiis Sclavonieis et Weychawariensi generalem. tanquam legatum nostrum, cum eertis articulis
utraque Croatica et Sclavonica confinia. imo vosmet ipsos ac vestros coneementibus. prout ab ipso eadem oretenus et ex ipsis articulis vobis in
medium exhibendis uberius cognoscetis. Proinde vos universos et singulos
harum tenore benigne requirentes petimus et adhortamur. ut eidem le
gato nostro non solum plenam et indubiam fidem adhibere, sed etiam
in reliquo pro vestro in communem afFlictamque patriam laudato studio
et amore officioque super articulis taliter vos resolvere ac declarare velitis, prout idem rei necessitas postulat et de vobis benigna nobis spes
est, exhibituri in eo rem nobis gratam. vobis ac patriae necessariam et
utilem erga vos universos et singulos gratia nostra, qua vobis clementer
propensi sumus, recognoscendam. Datum in civitate nostra. Graez die 15
maii annorum octuagesimo nono.
Koncept . i kr. ratnom arkivu u Beu;
Pripis:
Vindica 1589, Apr. nr. .
Hievon abschrift fiir den Hallegg.
Factum.
853.

Predloi
nadvojvode Karla hrvatskom
saboru.
Articuli super q u i b u s d a m nec-essitatibus u t r a q u e

c o n f i n i a C r o a t i c a e t S c l a v o n i c a n c e r n e n t e s n o m i n e
s e r e n i s s i m i a r c h i d u c i s C a r o l i e t c . in c o n g r e g a t i o n e ge
n e r a l i s t a t u u m et o r d i n u m r e g n o r u m Dalmatiae, C r o a
t i a e et S c l a v o n i a e Z a g r a b i a e a d d i e m 29 m a i i i n d i c t a
p u b 1 i e p r o p o n e n d i e t e x p e d i e n d i.
582
Inprimis serenissimus princeps dominus dominus Carolus, archidux Austriae etc., dominus noster elementissimus, bano caeterisque statibus ac ordinibus inclitorum regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae
in hoc eonventu congregatis, singulis universis, suam benignam
gratiam et clementem favorem offert.
Caeterum non diffidit sua serenitas. praesentem congregationem regnicolarum ideo indictam esse et celebrari, ut in ea de rebus arduis ac
negotiis dictorum regnorum atque etiam conlmiorum agatur et quae ad
conservationein earundem spectent, consulantur et decernantur.
Exinde mota etiam sua serenitas pro suo erga renipublicam christianam atque adeo haec ipsa suae fidei et administration! commissa
utraque confinia Croatica et Sclavonica singulari affectu et sollicitudine
banum, status et ordines hisce denuo admodum clementer paterneque
requirere et admonere voluit, ut diligenter attentis et examinatis omnibus
singulis circumstantiis confinibus istis. imo siuguli sibimet, uxoribus
et liberis ac bonis suis mature et totis viribus debito remedio consulere
ac subvenire satagere velint. perinde hueusque pro possibili sua offieia
praestitissent.
Carolostadium.
Primo itaque ad munitionem Carolostadianaui, in Croatia primariuui propugnaculum, pro reparatione aggeris illius, qui ob intenstun et
continuum frigus undiquaque disruptus et cavernosus est factus, in super
etiam alias eius confinii necessarias restaurationes et utilitates, non tantum
restantias priores, si quae essent, verum etiam de novo iustum aliquem
numerum gratuitorum laborum et vecturarum decernere ac prima quaque
occasione plenarie eo administrari facere. ne fossa aggere repleatur et
sic t'ortalitiuin illud tantis importantibus et tantis sumptibus suae serenitatis et oiusdem provineiarum extructum, ulterius hostium direptioni
pat eat.
Warasdinum.
Deinde pro confinibus Sclavonicis cum praecipuum propugnaculum
arcis Warasdiensis apud illuviunx propter crebras illas aliijuot annorum
exundationes et pluvias continuas sic debilitatum in eo. quod fossa ibidem
gleba usque adeo sit repleta, ut absque madefactione pedum illuc ad
aggerem et raurum usque, ubi sup eri nip sita habentur tormenta. pateat
accessus, necessitas postulat, ut gleba illa e fossa denuo eximatur per
civitatis incolas et ita arx, quae una cum civitate maximis suae serenitatis et provinciae Styriensis extructa et praesidio firmata est, ad ])ristinum bonum station et securitatem redigatur.
Caproncza.
Ad reparation em similiter Capronczae, ubi antebac arx fuit. pro
propugnaculo et cortina plenarie extruendo opus erit maiori aliqu, quam
ante annum, srratuiti laboris et potissimum manualis numero.
583
S. Georgii arx.
Quia etiam eonfinium S. Georgii extreme laboret et interitum minetur illudque commodissimum i'ortalitium sit adversus liostem tam ex
parte Hungariae contra Presenzam 1 ) et Boboczam, quam versus Sclavoniam et Capronczam. quasi antemurale existat, proinde necessarium omnino erit. ut vecturae eo gratis fiendae ad reparation em saepimenti iterum
secernantur, nam etsi inde a triennio certus numerus roborum illuc fuerit
advectus, tamen ilia omnia ad erectionem portae et trium excubiorum
ibidem usurpata ac insumpta iuerunt, ne hostibus tam facilis accessus, ut
ante biennium factum, pateat.
Crisium.
Ob frequentes pluvias, quae ab aliquot annis fuerunt. praeeipue vero
proximo autumno et mense novembri durarunt, moenia ad vallum, sic
etiam vallum ipsum Crisii debilitatum adeo est et ruinae illae primo
quoque tempore reficiendae, ideo pcrneeessarium erit, ut extra calcis
vecturam. cum porta altera muro conficienda sit. operae quoque manuales
ea compromittantur et praestentur.
Cirquenna.
Ad Cirquennam, prout hctenus factum,
Xerechini bona deputanda erunt.
dominae
Bradaehini
et
Dombro.
Quam commodus locus et situs sit Dombro, domino bano ac ipsis
inclytis statibus cognitum est. qui etiam pro restauratione illius confinii
praefatam suam serenitatem iam antea humiliter petierunt eoque sua
serenitas ante praesidium imposuit et suis sumptibus adhuc
intertenet, prout amplius aliquod praesidium iiiduceretur, si domini regnicolae auxiliatrices manus admoverent, quemadmodum sua serenitas ipsorum offibio illos quoque hac in parte satisfacturos clementer non ambigit.
maxime quia potior eius confinii pars iam sit extructa; propterea non
desistendum a coepto opere tam utili ac necessario, sed illud 4totaliter
communiendum ac perficiendum erit. nam alioquin satius fuisset primo
intermissum opus tale fuisse, quam sic boeptum imperfectum hostibus
pro ludibrio denuo relinqui.
Iwanich.
Cum in Iwanich propugnaculum novum penes arcem extrui coeptum
sit, et ideo arx diutius consistere nequeat. sed per horas ruinam minetur,
opus erit, ut iumentales et manuarii labores gratuiti de novo eo decernantur et tempestive expediantur.
') T. j . Ereznica (magj. Kerzencze).
584
Haramiae.
Quod plagiarii Turcici sen Marthalosi
et damna plurima inferant quottidie, palam
quentius incurrant. quam praeteritis aliquot
ipsa efflagitat, ut excubiatores haramiae illi
teneantur.
non deficiant, sed acrescant

est, et nunc hoc anno freretro annis, ideo neeessitas
quadringenti deinceps inter-
Commeatus.
Porro quia sua serenitas et provincia Styriensis solutione militum
praesidiariorum, equitum. et peditum, comparatione annonae, munitionum
et aedificiorum in confiniis utrisque Croaticis et Sclavonicis ingentes
sumptus quotaifnis continue faciat, vicissim dominis regnicolis minime
grave esse debebit frumenti bonam quantitatem gratis hoc anno contrihuere eamque ad loca finitima convehi facere.
Insurrectio comitatuum.
Admoduni gratum etiam suae serenitati fuit, quod intellexit, qualiter comitatus praecipue autem Warasdiensis proxime elapso hyeme congelatis ubique aquis et ipsis fiuviis Mura et Dravo, quod hominum memoria non contigit et ex eo frigore nimio non solum confiniorum S.
Georgii arcis, Caproncza, Novigrad et Dernya, verum etiam totus tractus
Warasdinum versus cum campo et planicie Warasdiensi in magno pericul extiterint, quod hostes aliquoties glaciem transgressi. tamen dei
benignitate semper repulsi fuerunt, lustratione et missione subsidii militaris comitatuum ad Capronczam et Jelekoacz. tarn prompte sese exhibuerint nee minus deinceps quoque idem omnes comitatus alacriter praestituros, simili aliqua necessitate einergente. plane sua serenitas benigne
confidit et sibi pollicetur ac Aricissim dominus banus, status et ordines a
sua serenitate eiusque militibus praesidiariis bonam correspondentiam et fidele auxilium quocumque tempore necessitatis expectare
velint, ut sic coniunctis viribus hosti irrumpenti obviam iri et eiusdem
pernitiosae machinationes averti possint, quo percepto hostes tanto magis
domi suae in officio continebuntur et absterrentur.
Restantiae laborum.
Postremo cum procul dubio de gratuitis laboribus ac vecturis priorum annorum restantiae supersint, dominus banus, status et ordines ex
officio et quod illae contributiones ad conservationem ipsorummet nee
non suorum bonorum. uxorum et liberorum pertineant, huiusmodi restantias omnes, una cum novis gratuitis laboribus in praesenti congregatione
compromittendis plenarie exigi et ad loca deputata praestari per comites,
vicecomites et iudices nobilium severe demandare velint. Et ut extradata
per certos ad id deputandos ordinai-ie consignentur et dentur, prout etiam
585
manuarii laboratores ad Capronczain vel aliorsum, quo sunt deputati, nunc
refectis iumentis facilius ad suos labores gratuitos sine exeusatione expediri ac transmitti.
Et quoniam praelibata serenitas haec omnia ex paterno animo singularique studio ac cura iuvandi et conservandi haec suae administrationi commissa utraque confinia Croatica et Sclavonica provenire contestetur, vicissim eadem sibi de banc inclitisque statibus et ordinibus
dictorum regnorum omnino pollicetur, quod super his articulis in praesenti
generali congregatione taliter deliberabitur' et constituetur. qualiter id
praesens rerum status publicus summe requirit et secus sua serenitas
solenniter protestatum ac sine omni culpa, si quid sinistri ex neglectu
horum articulorum acciderit, esse vult. In reliquo sua serenitas ipso bano,
statibus et ordinibus inclitorum regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae gratia sua clementer propensa est et gratum optatumque responsum superinde propediem benigne expectat. Datum in civitate metropoli
tStvriae Graecz die 15 mail anno octuagesimo nono.
Koncept . i kr.
nr. 5.
ratnom
arkivu
u Beu;
Vindica
1589,
Apr.
Pripis na poetku: N. die articl 2 mal zu stnden abzuschreiben,

das ain fiirn ban und die stnde, das an dere aber fur den von Hallegg,
und sollen baide sambt dem credenzsclireiben gedachtem von Hallegg
eingeschlossen und zuegeschickt werden.
354.

General
Vid Hallegg izvjeuje
nadvojvodu
saboru.
Karla prolom
hrvatskom
Durchleuchtigister erzherzog. genedigister herr.

Euer fiirst. Drhlt. sind etc.
Euer fiirst. Drhlt. erindere ich gehorsambist. dass ich von dem
Agramischen landtag widerumb hieher komben. Die stnde haben ain
zimbliche robat gevilligt, wie Euer filrst. Drhlt. aus den extract genedigist sehen und vernemben muegen. Es kan auch darmit ain guete
arbeit verricht werden. Sowohl die neue landrobat als die restanten wer
den den ersten augusti anzuziehen mit ernst verschafft werden. Aus
grossen gescheften so der viceprotonotarius gehabt hat, hah ich die ar
ticl veriertitrter nit bekomben mue_ren. sie sollen mir aber stundlichen
58G
geschickt werden; will ich Euer frst. rhlt. alspald undertenigist liberschieken. Dieweil zue aufmauerung der ain port en zu Kreuz die zeit
schier etwas kurz ist, ist auf dismal kein landrobat drauf deputiert
worden. Nachdem dieselb porten von holzwerch noch etwas stark ist,
kan die das jar hiimmb noch gar wohl verbleiben, and so dann ziegl
and kalch in vorrat ist, mag komenden freling desto zeitlicher darzue
gegriffen werden, dann diese porten mit ausrauinbung des grunds und
andern vielmehr mehe als die verfertigte porten bedrfi'en wird. Die
restauration aber des walls und prustwahr muss aus den deputierten
paugelt beschehen, darzue paid gegriffen wirdet. Ausser dieser neuen
bewiffigten landrobat auf Dombro, hat herr bischof von Agram noch vor
acht tagen ainhundert arbaiter alhien geschickt. Ob sich gleichwol herr
bischof von Agram, herr Caspar Draschkovitsch und Castellanphi bemiieht. ob ain profaut gratis bewilligt hat muegen werden, es hat aber
nit auf dismals geen wllen, sonderlich dieweil man nit sehen kan, wie
sich die fexung noch anlassen wirdet. ich aber von herrn ban, herr
bischof von Agram und etlichen andern verstanden, so werden sich die
oetava am der heilijren dreikmg tao- anfahen, wie die auch nunmehro
publiciert worden, mag dieser articl mit der profant wiederumb
werden. Die anzahl der landliaramia hat auch auf dismal nit gemehrt
nmegen werden, dieweil man inen noch ain grossen rest schuldig ist,
und man mitl und weg suecht, dass die vllig bezalt muegen werden,
wie diesen dreihundert haramia ain neues haubt furgestelt worden, als
nmblich Gregorianiz Stefan, dass sie vleissiger als bishero beschehen,
dienen sollen. zweihundert auf die Culpp beschiden und ainhundert "in
die Windischen wlder wesren der .refrlichen Martholosenstraif.
Euer frst. Drhlt.. meinem gnedigisten herrn, tue ich mich etc.
Warasdin den 4 junii anno 89.
Euer fiirst. Drhlt.
undertenigister geliorsambister
Veit von Hallekh.
tergo: Dem durchleuchtigisten hochgebomen fuersten und herrn
Oaroln erzherzogen etc. Cito, cito, cito.
Zu handen Irer fiirst. Drhlt. hofkriegsprsidenten.
Original s utisnutim peatom .
Vindica 1589. Apr. nr. 5.
Pripls: 6. .junii 89.
ratnom
arkivu
7. juna 1589. U Gracu.

Nadvojvoda Karlo primci izvjetaj generala Vida Hallegga zakljucima
hrvatskoga sabora.
Wir haben aus deinem undertenigem berichtschreiben vom 4 dits
und (lessen einschluss ernedierist ansrehort und verstanden. dass dennocht
587
ain zinibliche robat voa deu Crabat- und Windisclien stnden jngstlich
bewilligt worden. Wie nun solche bewilligung oline zweifl durch dich
nit wenig befurdert und erhalten \yorden, also wirdest du dir die saehen auch ferrer bestens angelegen sein lassen, damit solche robat be
willigt. massen nit allain gelaistet, sondern auch n den grnizfiecken
niizlich angewendet werde. Und wir wellen iin ilbrigen die verfertigten
articl nnlang von dir erwarten. Wolten wir dir zu gnedigen recepisse nit
verhalten. G-rcz den 7 junii anno 89.
A n b r i stfen i m W i n d i s li 1 a n d.
Koncept . i kr. ratnom arhivu u Beru; Vindiea 1589, Apr. nr. 5.
35o.
17. jula 1689. 0 Varadinu.

General Vid Hallegg alje nadvojvodi Karlu zakljuke hrvatskoga sabora
od 29. maja.
Durchleuchtigister erzlierzog genedigister herr.
Euer t'iirst. Drhlt. sind etc.
Euer fiirst. Drblt. tibersende ich gehorsambist die verfertigten articl
des ji'mgst gehaltnen landtag zu Agram. Es ist, dass die nit eer hieher
kornben, indem ain iibersehen beschehen, dass viceprotonotarius die bei
ain diener, so er gen Presspurg geschickt, soliche articl alhie zu lassen
noch im monat junio aufgeben, der diener ist aber fortgeraist und gedachte articl mit sich gen Prespurg aus iibersehen gefiiert, aldort sich
(lessen allererst erindert und widerumb zurckgebracht, \vie Euer fiirst.
Drhlt. aus sein des viceprotonotarii sehreiben genedigist sehen muegen.
Und solle geviss an starker und vleissiger vermahnung nit erwindeu,
damit die landrobat den ersten augusti gewiss anziehen.
Euer fiirst. Drhlt. etc. tue ich mich etc. Warasdin den 17 julii,
zehen uhr vormittag anno 89.
Euer fiirst. Drhlt. untertenigister gehorsambister
Veit von Hallekh.
P. S. Grenedigister herr. Hab Eur Drhlt. ich hievor untertenigst erin
dert. dass ich dievveil anjetzo bei den Windischen stnden kain bewilli
gung der profant zu erlangen gewest, von herrn bischof von Agram,
herrn ban, grossprobst und viceprotonotarius dahin gewisen worden, dieweil Trium Regum die octava zu Agram angehen werden, dass
fiirst. Drhlt. zu derselben zeit gedachter profant halber nochmals gnedigiste
andeutim_r tuen sollen.
588
A tergo: Dem durchleuchtigisten hochgebornen filrsten und herra
herra Caroln erzherzogeu etc. Grtz.
Zu handen Irer fiirst. Drhlt. hofkriegsratpresidenten.
Original s utisnutim peatom . .
Pripis:
ratnom
arhivu u Beu,
19. julii 89.

357.
U augustu 1594. U taboru kod Petrinje. 1

Neki se carski savjetnici i hrvatski stalei izjavljuju (nadvojvodi Maksim ilijanuj izgradnji tvrd jave Brest.
Serenissime princeps ac domine doinine nobis clenieiitissiuie.
literis vestrae serenitatis, ad status et ordines buius regni datis,
nobis, qui pauci adsumus. in facto munitionis Brezth medio spectabilis
et magnifici domini bani exhibitis, eiusdem benignant volutantem et
commissionem humiliter intelleximus. Quo in negocio omni verborum
prolixitate posthabita. atque his, quae ad rei pondus et energiam attinent. in medium assumptis, humilime replicamus status et ordines regni
labores oblatos summa et promptissima animorum alacritate per suos
colonos administrare esse paratos. Supplicamus tamen serenitati vestrae,
tanquam domino nostro clementissimo. dignetur militibus in literis sere
nitatis vestrae denotatis ad eustodiendos laboratores ex praesidiis quoque
Carolostadiensibus et Sfclavonicis. dum tempus deservit. sine mora auxiliarios attribuere. ut labores ipsi tam commodissimo tempore, quod postea frustra expectabimus, continuari et promoveri possint. Nam alias
sciat serenitas vestra. ipsos laboratores. etiam si cruentis gladiis compellantur. non ituros. Manifestum enim est, Turcani, qui iain paratus
expectat, statim tam laboratores. quam illos, qui pro praesidiariis nominati sunt, invasurum et in fugarn conversurum, postquam miiites ex confiniis nullos adesse intellexerint. Jamque passa Boznensis cum eius begis
unitus est et begum Zigetiensem erga se venturum expectat quod si
dudum florens adlmc et integra soli saltern bego Boznensi.
qui iam passa factus est. sola sine aliis subsidiis resistere non potuit.
multo minus profeeto nunc, quum iam animani agit et in extremis laborat. Veremur autem (utinam falsi vates simus), ne e con verso Turca
isto adhuc autumno vel Petrinia una cum Hrastovicza cursum reparet.
vel in Berkusseviiia munitionen adhue per Hazzan passam excogitatani
extruat et adhuc hoc anno non solum Sclavoniae, sed ipsi quoque Carniolae extrenum excidium erigat.
J
) [. moje Sabor, spise" IV. 312 i clalie.
589
Pro militibus suae maiestatis banalibus serenitati vestrae unaminiter
demisse supplicamus, ut ipsorum stipendia persolvi curet. Adeo enim
per tantam iusolutionem veluti propriis sedibus pulsi et eiecti sumptibus
sunt exhausti, ut ad praedictam munitionem erigendam eundi animum
non polliceantur, quin potius a domino bano veniam omnes acceperint,
quibus nisi solutione per vestram serenitatem prospectum fuerit, sine
dubio laboratores praedictos non sunt comitaturi.
Ad haec omnia a vestra serenitate clemens et benignum expectamus responsum.
Eiusdem serenitatis vestrae humilimi servitores
eonsiliarii sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis
ac certi ex statibus atque ordinibus reliquiarum regni
Sclavoniae nunc hie praesentes.
Suvremeni prijepis i . ratnom arhivu u Beu; Croatica 1594,
. 43.
Spolja: Humilis et supplex replicatio statuum, reliquiarum
Sclavoniae ad s c i p t u m vestrae serenitatis.
regni
Fripis (suvt wieni) zgora: Augustus 1594.

358.
24. februara 1596. U Pounu.

Nadvojvoda Matija obraa se na brata kralja Eudolfa u poslu
iznesenih mu od hrvatskoga sabora (18. dee. 1595:).1)
elja
Allerdurchleuchtigister grossmchtiger Rmischer kaiser.

Eur Iimischen kais. Mt. sein etc.
Grenedigister geliebter herr und brueder. Eur kais. Mt. haben a us
beiverwahrtem einschluss mit A. rnit mehrer genedigist zu vernemen.
was die stand im Windischland in etliehen disen Hungerischen landtag,
alles wegen merer besetzung zu ross und fuess des hauses Petrinia, dann
erhebung ainer neuen statt dishalb der Gulp bei Petrinia iiber, und bestllung aines neuen generaln in Crabathen nd Windischland etc. bei
mir angebracht und um befurderung und commendation an dieselbe gebeten; ich inen aucb, als der diser orten kain disposition hat, sonder
jiieselbe, wie auch andere fursehung nur von Eur volgen uems.
in antwort ervolgen lassen.
Sovil nun anfangs die rechte furstehung, bestllung und besetzung
Petrinia betrifft, da ist aus abschrift des beschaids mit . lauter zu ver
nemen. dass sich so wol unser freundlicher lieber vetter erzherzo<r Fer"
. Sabor, spise" IV. 334335.
590
dinand zu sterreich, als auch die land Krndtn und Craiu mehrers
tails- und vast aller hlfen, contribution und zuesprungs entzielien. dagegen aber alle fursehung, sonderlich der zalung Eur Mt. dalier aufschieben wllen, als wann die grniz immediate dem banambt unterworfen, daher auch ferrer volgt, dass alle bestllung Eur Mt. allein
obligen soli. Diem, stritt und last aber zu begegnen und abzuhelfen. war
ich'der gehorsamben mainung, Eur Mt. sollten irer liebden als obrister
herr mit etwas authoritet und glimpfen wol einbilden und zu versteben
geben. wie jetzt Carlstatt, Slun und zuvor Wihitsch, Tresnik, \vie auch
Zeng, Ottoschaz und andere liber die Gulp gelegue rter. immediate under
den obristen in der Carlstatt gehrig gewest und zum tail noch sein,
also und nit anderst lig auch Petrinia enthalb der Gulp, und soil billich
von ime obristen in Crabaten geschlitzt und vertdigt, so wol auch von
beeden landen Krndtn und Grain, wie andere Crabatische ort enthalb
der Gulp, mit bezalung versehen werden. Daneben haben ir liebden und
die land sich selbs zu erindern und Eur Mt. si dahin zu weisen, wo
Wihitsch in Eur Mt. gwalt und hand gebliben. dass die jenigen ort, so
dem feind abgetrungen worden, aus Wihitsch hette geschiitzt und defendirt. j a es hette auch die besatzung selbs zu Wihitsch, wie an andern
orten mer vor den pergsttten geschehen, nur weiters gegen den feind
gelegt und nichts dest minder von gemelten landen versehen und bezalt
werden muessen. aus welchem ferrers zu ersehen, wie Wihisch, Tresnik
und Repitsch. wo die in Eur Mt. ban den gebliben, oder da auch die
besatzung hinauswerts gelegt worden, von den landen albeeg die zalung
gehabt hette. also solleii Ir Durchlaucht und die land billich unbeschwrt
sein, auch an dis ort Petrinia, als das ngst gelegen. daran zwar auch
den landen sovil gelegen, die bezalung, fursehung und versicherung
ohne Eur Mt. entgelt guetwillig ervolgen zu lassen, zumaln bewusst
ist, dass den landen mit verlust Wihitsch ain mrkliche statliche
ersparung, die sich weit ilber dreissig tausent gulden verlaufen soil,
in handen gebliben ist. Nit weniger ist bewisst. was den Windischen
stnden gegen Agram. den Steirischen gegen Crain und den Crainerischen gegen Carlstatt und Medlingen erhaltung dises haus gelegen. weil
dasselbe ngst enthalb der Gulp in nit geringer gefahr und also gelegen
ist, dass der feind, wan er sich der orten samblt, vast in ainer viertl
stund ber die vilfeltige furt an der Culp auf dies herwertige land setzen,
und da er etwas gewalt hat, sein rennen und rauben auf zwai oder 3
ort anstllen kan. Daher ja alle dise drei lander um sovil mehr ursach.
aufs wenigist die hiilf und fursehung dis rts von den hinderligunden
grnizheusern, so jetzt mit eroberung Petrinia weniger auszustehen. herzunehmen und dahin zu dest besserer versicherung anzuwenden. Dabei
sich I r liebden und die land noch dessen zu erindern, dass mit erobe
rung Petrinia der pau und erhebung Brezt, wie auch die besatzung daselbs, darauf inen doch ain mrkliches erlaufen muessen, erspart worden,
welches inen jetzt alles zusambt der Wihitischen ersparung in handen
bleibt, si auch daher um sovil mehr ursach haben, sich dises orts
anzunemen. also dass disem alien nach, Eur Mt. wol ursach haben. diser
591
sachen selbs mehrers genedigist nachzugedenken, sich dariiber zeitlichen
zu entschliessen und .sich ainer gewissen richtigkait allerhand bestllung
und notturften dis ofts mit irer liebden und land, zu verhuetung ferrers
disputats und hengenden gefhrlichen unbestllung, zu vergleichen. Dann
da Eur Mt. mit disen und dergleichen erhblichen motiven und persuasionen disfals nichts erhalten sollten, so wiirde volgen und ohne zweifel
von irer liebden und den landen gleiche behelf eingewendet werden, wo aueh
Costanawiz. Krup, Wihitsch und andere ort kiinftig mit Gottes half
erobert wiirden, dass Eur Mt. solche ort gleichsfals mit neuem uncosten
wrde versehen mssen, welches aber aller vernunft zuwider und
obgemeldt den landen billich dise fursehung obligen will, zurnaln weil
Eur Mt. zuvorn mit hineinordnung 'des Weidnerischen fndls das ierig
tun. so sunsten billich bei andern hohen unerschwinglichen obligen den
landen oder doch irer liebden selbs obligen wolt. Hientzwischen hab ich
ir liebden selbs audi zuegeschrieben. wo si und die land bis zu Eur
Mt, genedigisten resolution bei mehrer versicherung Petrinia nichts tun
wolten, dass si dannocht underdessen des von Eggenperg und Francoll
reiter, verstanden wirdet, dass an der fuetterung. sonderlich urn
Hrastowiza, nit mangl sein soil, si ohne das auch zu Agram bei richtiger
bezahlung vergebentlich verligen milssen, hineiu nach Petrinia verschaffen
wolten. welches Eur Mt. selbs auch genedigist tuen mchten.
Die erhebung der statt (wie si die nenen) oder neuen besatzung
dishalb der Kulp, wirdet bei disen verweigerungen und weil sich die
land der gestalt der fursehung Petrinia entziehen. mehrers nachgedenkens und beratschlagung bedurffen und wo es je darzue kumen soil, ftirnemblich vorher des situs, der hiilfen. pauuncostens, der landrobat und
anderer mer notturften halb, mit irer liebden und den landen zu ver
gleichen und zu entschliessen sein; auf dismal war das ngst und furnembist, weil man aines Hussarwars zu unterbringns der pfrd und
reiterei ngst in Petrinia bedurftig, und von den Windischen stnden
selbs anregung darauf getan wirdet. handlung furzunehmen. ob und ain
hlilf und robat, so wol von den Windischen stnden, als auch den an
dern landen hierzue erliandlt. und also solch werk eheist fortgesetzt
wiirde, darzue mchten si die stand villeicht auf ain ilbriges. da jezt
der pau Brezt unterlassen wirdet. zu bewegen sein.
Sunst vernimb ich auch von andern orten, dass der beg, davon
die stand in den letzten articl melden. ain beraus schdlicher mensch
sein soil; ich hab gleichwol auf der stand gehorsames begern unsei'm
freundlich lieben bruedern erzlierzog Maximilian derwegen zuegeschrieben,
stehe aber im zweifel, was ir liebden zu tun gesunen sein mchten.
Hielte derwegen selbs fr guet, -wie ich dann Eur Mt. gehorsambst
darum bitte, weil er je ain so schdlicher mensch sein soil, bei dem sich
zu seiner erledigung mehrers iibels und jamers zu versehen, E u r Mt
wollen ir liebden selbs dahin vermahnen, disen Turggen wo nit gar hinzuriehten, doch sein erledigung und freilassung aufs wenigist aufzuziehen.
dem allem Eur Mt. selbs mehrers nachzugedenken und aines und das
592
auder ins werk zu richten wissen werden, dero inich zu gnaden und
bruederlichen Imlden gehorsambes fieiss bevelchend. Geben zu Prespurg
den vierundzwainzigisten tag februaru anno im sechsundneunzigisten.
Eur Rm. kais. Mt. gehorsamer brueder
Matthias.
David Ungnad, freiherr.
Adam Huebner.
A tergo : Der Rmischen kaiserlichen auch zu Hungern und Behemb
ktfniglichen Mt.. meinem genedigisten geliebten herrn und bruedern Prag.
rito. cito, cito.
Original s utisnutim peatom
financija u Beu; Ung. Landtage.
u arhivu
zajadnikoga
ministarstva
359.
25. januara 1597. U Varadinu.1)

Hrvatski sabor moli nadvojvodu Matiju, da kod kralja Rudolf a i nad
vojvode Ferdinanda zagovara njegove molbe.
Servitiorum nostrurum etc.
Non viribus humanis, sed dei singulari dementia post innumerabiles sacrae caesarae regiaeque maiestatis, domini nostri clementissimi,
ac vicinarum provinciaruni expensas. Petrinia e mauibus Turcarum anno
1595. recuperata, reliquiae afflieti regni Sclavoniae non postremam eliberationis patriae spem haberent, nisi illud unicum Sclavoniae ac Styriae, Carinthiae et Camiolae propugnaculum Petrinia magna incuria
negligeretur, oscitanter custodiretur et nullius nisi huius afflieti regni
laboribus fortificaretur. Ab eo enim temporis decursu recuperata
est, sub cuius tutela protectione esset, an scilicet sub maiestatis suae
caesareae vel serenissimi archiducis Ferdinandi, nihil certi conclusum esse
videmus, ac ideo militum cam eustodientmm et defendentiurn exiguus
vix Grermanorum et nostrae nationis quadringentorum peditum numerus.
Capitaneus vero cum suis centum equitibus archibuscris, ut plurimuni
Zagrabiae eommorans, is quantae sit defensioni, quis ignorat. Quae negligentia ac provisionis dilatio magno Petriniae periculo ac manifesto
sunt excidio. Etsi eius fortificatio per subditos nostras magnis inpensis
et laboribus hoc anno proxime praeterito a singula porta laboratores
centum et viginti praestando diligentissime incepta sit, impossibile tainen
est. ut illud opus maiori ex parte imperfectum et fossato carens a nobis
solum ad debitum finem deduci queat. Nam insuper et cis Colapim ex
eiusdem opposito, aliud fortalitium in arcis et pontis Colapini (qui iam
l
) Upr. moje ..Sabor, smse" IV. 358361.
5V>3
bona initia sumpsit) custodiam ac defensionem, ut exigatur, omnine est

necessarium, quia secus arx ilia, potissimum vero obsidionis impressionis tempore (ut nuper experti sumus) probe defendi non potest.
Accedit ad hoc, princeps serenissime, Oolapina confinia banalia
ab arce ipsa Scisciensi Carolstadiunl usque ad octo et ultra milliaria
sese extendere et vadorum transitus, ac fortaliciorum multitudinem eisdem
coniiniis inesse, ut Hraztilnicza, Sciscium, Drenczina, Hergowichi. Neboian, Gore, Lithowanich, Pleter, Farkasicha grad. superior et inferior
Berkwsevina, Sisinczi, Pokupzki, Zrediichki, Gradecz. Sislavichi ac Dunaricha zlap ac alia quam plurima, ex quibus quidem fortaliciis pars
restaurari est coepta, pars maior et potior per Turcas in cineres redacta,
quae sine sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis ac vicinarum
provianciarum Styriae, Carinthiae et Carniolae auxilio, dempta ctiam
arce Petrinia, ut erigantur. custodiantur et defendantur a nobis et militibus banalibus. trecentis nimirum equitibus et ducentis peditibus non
bene solutis, magno Turcarum praesidio in Koztainicza, Zrin. Gradisky,
Jezenovac et Novi existente, non est possibile.
Additur etiam nostris miseriis non exigua calamitas. quod magniiicns dominus Ioaimes Sigismundus ab Herberstain, confiniorum Sclavoniae generalis capitaneus, more inconsueto et in nostris partibus inaudito,
universorum dominorum et nobilium campi Varasdiensis et totius tractus
Dravi possessiones et colonos arcliibuseris sub suo generalatu ccrta stipendia a dominis Styriae percipientibus divisit et tributarios fecit, oninis
generis victualia ab eis extorquendo ac tempore expeditionum onerarios
currus et equos invitis dominis abducendo, civitati quoque regiae Varasdiensi, Caproncensi et Crisiensi pro arbitrio suo non modo dictus do
minus generalis, sed et capitanei sub eo militantes. imperant ac eosdeni
certa victualium tributa solvere compellunt.
Dominus quoque Gregorius Labuhar, praesidii Crisiensis,capitaneus.
militibus sub se "existentibus licentia data, tam nobilium quam colonorum
in vicinio praedicti praesidii Crisiensis commorantium," vina et alias res
diversas manu violenta rapit. Neque Francoliani archibuseri, stationibus
in ch r itate Zagrabiensi fixis ac suis Petrinensibus derelictis, eiusdem
civitatis incolis ac subditis capituli Zagrabiensis ex more ipsorum consueto, damna adferre et in eos quavis violentias exercere cessant.
Saepius etiam serenitati vestrae per nos supplicatum extitit, ut
residuitas illius summae decern millium Horenoruni Hungaricorum, ab
inclito regno Hungariae anno nonagesimo secundo nobis oblata, a dominis
deputatis et domino Ilyeshaczy ad manus domini Istwanffy, hums regni
deputati, iam tandem consign aretur, et quoad plenum solve retur, quod
equidem neque in praesentem usque diem factum esse serenitas vestra
credat.
.,
Proinde serenitati vestrae humillime supplicamus, demisse orantes,
dignetur serenitas vestra cum sua maiestate sacratissima ac serenissimo
archiduce Ferdinando concludere, sub cuius protectione ac tutela illud
unicum nostrum et vicinarum provinciarum antemurale deinceps foret.
38
594
easque rationes inire, nt Petrinia capitaneo digno et possessinato, militum equestris et pedestris ordinis sufficient, et continuo praesidio ac
ea fortificacione quam necessario requirit, gaudere possit; labores enim,
quos arx Petrinia et alia eiiumerata Colapiua fortalicia exigunt, nos et
subditi nostri eontinuis bellorum motibus, cuiitributionibus, laboribus, personalibus msurrectionibus, Turcarum,, oppressionibus, militum depraedationibus ac temporum iniquitatibus fracti. extenuati atque in extremam
paupertatem redacti praestare nulla ratione possumus.
Ut autem Colapiua banalia confinia tam serenitati vestrae, quam
maiestati sacrae clarius innotescant, serenitatem vestraui oramus. dignetur
screnitas vestra apud suam maicstatem efficere, quo ea per speciales
suos commissarios revideat et perlustrct rnilitesqne banales. qui in vasta
solitudine sine continua solutione stationes observant, meliori modo, quam
hactenus solvere dignetur.
Xe autem miseriis ac calamitatibus nostris mala superaddantur, se
renitatem vestram quam humilime oramus. velit tarn magnifier. domino
loanni Sigismundo ab Herberstain, generali confinioruni Sclavoniae, quam
domino Giegorio Labahar, capitaneo praesidii Crisiensis, et Danieli
Francol seriis mandatis committere et serenissimum archiducem Ferdinandum requirere, ut a praemissis violentiis abstineant; si enim Turcis
relictis paternis aedibus tributarii unquam esse coloni nostri voluere,
haud convenit, ut christianis ea lege sint obstricti.
'Pecuniae quoque partem restantem, quae a statibus regni Hungariae in defensionem huius afnicti regni oblata fuit, ut dicti domini de
putati domino deputato nostro numerent. screnitas vestra dignetur com
mittere, demisse oramus.
In eo quoque serenitate vestrae supplicanius humilime, dignetur
serenitas vestra tam apud maiestatem caesaream, (juam apud serenissi
mum principem dominum dominum archiducem Maximilianum instare.
ut Erdegli beghus, nunc Posonii in captivitate detentus, qui nostras
magnopere \'astat oras et strages caedes<[ue maximas edidit, aut e vita
(quod consultius esset) tollatur, aut perpetuis carceribus mancipetur; eo
namque eliberato et in propriis existente dubium non est, quin longe
maiora nos afflictum regnuin incommoda accipiamus.
Atque haec sunt de quibus a maiestate sua caesarea et vestra
serenitate clemens responsum expectantes, humilime requirere necesse
habuimus maiestatilms vestris clare indicando miserias et necessitates
nostras, opem et auxilium implorando, vel hoc potissimum tempore,
quo Idriz passa Papensis ea conditione per Turcarum caesarem in
passam Boznensem est creatus, ut Petriniam expugnet ac imperio suo
subiciat.
Vestrae serenitatis humilimi servi
universitas dominorum et nobilium
aliorumque statuum regni Sclavoniae.
Izvana : Exhibitae 4 martii 1597.
Suvremeni prijepis . i . ratnom arhivu ; Croatica 1602,
Mrz. 5.
595
360.

Grof Zigmund Herberstein ubavjesuje nadvojvodu Ferdinanda izgradnji
Ivania s obzirom na zakljuke hrvatskoga sabora.
Durchleuehtigister erzherzog, gnedigister herr und landsfiirst. Euer
fUrst. Drhlt. etc. sind etc.
Vom vorgestrigen dato babe Euer fiirst. Drhlt. ich gehorsambist
berichtet, weilen die stnde im Windischland unter jngsten irem gehaltnen Agrambischen landtag zu beratschlagung und aussteckung des
vorhabunden Ibanitscherischen gepeis. den an si begerten commissarium
noeh ainiche andere hilf nicht verwilligt, darber nun der grnizpauzalmaister Stefan Schmidt mit dem paupallier zu Petrinia alher zu mir
kumben und mich aines und des andern dits orts merers miindlichen
erindert, dass ich demnach pro nunc meinen weg dahin auf Ibanitscli
nicht genumben, sondern angeregte gepeis beratschlagung mit etlichen
meinen untergebnen haubtleuten Euer fiirst. Drhlt. genedigistem auferlegen nach. alhie undertenigist verrichten welle. Nun befindet sich erstlich in gehaltner beratschlagung am allerbequembisten zu sein, dass dem
hiebei ligunden beruerts paupalliers gemachten model gemss, die erhebuDg angeregter vestung- Ibanitscli am sehloss daselbs, mit etwas weniger einziehung dessen, damit es gleichwol ziim notfall an genuegsamben
geraumben platz nicht mangle, furzukeren: aber wegen der
liierzue bedurftigen arbaiter, deren 600 sein muessten, der uncosten sich
etAvas merers als das deputat auf soldi gepei erstrecken Aviirde, dann
er paupallier sovil berichtet, wo ime 600 arbaiter zu gemeltem gepei
zuegegeben werden. hotfet ers inner vier monaten bis zu ort volstendigehch wrklich zu verrichten. Da nun derselben jedvveder mit monatlichen sechs gulden besoldet, wiircle sich solches auf 14.400 fl. verlaufen.
Wie auch, \ron den Windisclien stnden zu disem gepei, welches
alles zu desto bestandhaftiger werung von holz auf prsten muess geschlagen werden, man sich ainicher hilf nicht hat zu versehen und kaine
fuehren alda aufzubringen sein, in die dreissig wgen. zwar nur auf ain
monat lang, zur zuefuhr des dits ort bedurftigen holzes, aus dem land
lierab bestelt und villeicht kainer des monats unter 60 fl. zu erhandlen
sein, welches sich aucli in die 1800 fl. erstrecken mechte. Woher nun
die Iibrigen 6200 fl.. die sich liber das deputat der 10.000 fl. vorhabundes hechst notwendigen vestungsgepeis Ibanitscli zu erheben, zu
nemben. zweifelt mir gehorsambist gar. nicht, es solte durch Euer fiirst.
Drhlt. ein ersambe derselben getreue untertenigiste landschaft in Steyer.
oder dero herrn verordnete in ansehung, was an vlliger erpauung Iba
nitscli unterainsten nicht allain diser Windisclien frontier, sondern auch
meines genedigisten herrn darhinderligunden erbfrstentmben und gehorsambisten landen wiirklich gelegen, wol zu persuadiern sein, dass zu
596
dem deputat, auch der Ubrige uneosten in abschlag kiinftiger Steyerischen landtags bewilligung in grnizgepeissachen unbedenklich dargeraiclit wrde. Imvidrigen und da schon mit dem deputat disem gepei
ain anfang gemacht, und so weit sich dasselb erstreckt, an der vestung
was aufgeprochen und wider ausgefickt, wiird doch gowisslich der uneo
sten. mehe und arbait, wie gross sieli auch solcher verliefe, mer zu
unni'iz, verlust und schaden. als zu orspriesslicher nuzharkait angewendet
sein, danenhero Euer furst. Drillt. olme mein gehorsambiste massgebung,
umh sovil desto merers sich dahin genedigist haben zu beinuehen, auf
dass vil angeregts lang auf der pan 1 ) schwebvmdes hechst unvermeidliches vestungsgepei Ibanitsch. zu hailsamber besterkung und versicherung diser ganzen grnizen und der darunder in merklicher gefahr ligundon lande wiirklich furhanden genumben, fortgesezt und ainsten vllig*
ausserpaut werde. Wolte meinem genedigisten herrn etc. Warasdin 26.
maii anno 97.
Euer i'iirst. Drhlt. undertenigist und gehorsambister
graf S. zu Herberstain.
tergo: Dem durchleuchtigisten fiirsten und herrn herrn Ferdinanden, erzherzogen zu Osterreich etc. Grz. Cito. cito. cito.
Zu handen Irer fitrst. Drhlt. herru kofkriegsrte.
Original s utisnutim peatom i . . ratnom
Vindica .1597, Mai nr. 1.8.
Pripis:
arhivu u '
Ultimo maii 97.

361.

Nadvojvoda Ferdinand
odgovara gr of u Zigmundu Herbersteinu na njegovo

pismo od 26. maja.
Ferdinand etc.
haben aus deineni uns 26. dis getaneu gehorsamen
schreiben mit gnaden verstanden, was dein und deiner undergebnen
haubtleut beratschlagung wegen des gebeus Ibanitsch gewest sein, und
was auf dasselb, wann es dem berschckten model nach solte erhebt
werden, beileifig in allem laufen wiirde. Ehe vvir uns nun aber dari'iber
genedigist resolvirn, haben wir nit underlassen wllen, die durch beiligunde absehrift den jiingst zu Agram beschehenen Windischen landtagschluss und unsers dahin abgefertigten hofkriegsrat und commissari Wilhelm von Windischgrz freiherrn etc. nebens eingebrachte relation mit
gnaden zu berschicken. Daraus wirdest du gehorsamblich neben andern
T. i. Hahn.
597
vernemben, was si die stnde der erpauung Tschasma halben fr ain
andeutung tueu. Wiewol nun nit weaiiger, wann solch ort Tschasma
erpaut wrde, dass dem feind dardurch ain starker und weiter tractus
oberhalten, es auch auf disen vveg daselbs zu Ibauitsch und an andern
orten mehertails der izigen besazang nit bedrffte, mit welcher man
hinfurrcken kndte. und zwar audi darbei in dem, dass sieh auf disen
fall die Windischen stende solcli Tschasma selbs zu pauen vernemben
lassen ainen starken vortl hette. So haben wir doclrauch dich dariiber
mit deiner gehorsamer mainung vernemben wllen, genediglich bevelchend.
dass du disen articl mit gedachten deinen undergebnen haubtleuten und
andern. welohe ortserfahren, gleichsfals alsbald in die beratschlagung
ziehen und wann dieselb dises gbe, beriirt Tschasma zu erheben und
zu besezen. was alsdann von Ibanitsch und den andern heusern fur
kriegsvolk genumben und dahin transferirt werden mchte, nach welchem
man sich diser seits in der meherern beratschlagung zu regulirn hette.
solche sachen auch sovil muglich befurden und uns deinen bericht zuekumen lassen.
Dieweiln dann dismal bei inen den stenden auf die andern Windisch grnizheuser kein robat hat kilnnen erhebt werden, mssen wir es
darbei beruhen lassen und wissen den sachen auf andern weg nit gerat
zu schaft'en, als dass wir aines und das under an deine undergebnen
haubtleut geratnermassen expedirt und den zu S. Georgen auferlegt
haben, die prucken daselbs mit denen am ngst gesesseneu gehuldigten
pattern zu machen und dessen den haubtrnan zu Wobotsch 1 ) zu erindern.
Darumben wllest die bei ir jedem darob sein, damit si demselben ge
lu u'samblich nachkumen. Zumaln aber das straisig zu Copreiniz durch
die inwoner, burger, kriegsleut und schlosspauern daselbs, wie es hievor
zu des Globiczers zeiten beschehen, zu verhuetung noch weiters schadens gewisslich rerhackt werde.
Und seitemaln wir nit fur unbillich haltcn, dass diejenigen kriegsdicnstleut, si seien nun gleich Windischer oder Teutscher nation, welche
im Windischland gueter, griind oder heuser haben. in abveeg schuldig
sein sollen. von denselben ain gebiirliches zu geben und in mitleiden
zu sein, darwider sich die stend, dass es besser nit beschehen und sich
solche dienstleut dessen verwaigerten, beschwren. wollest du si von
obristen ambtswesen dahin weisen und lmlten. damit si die stende in
derlai bewilligungen knftig das irig noch weiter tuen mugen, und
darzue desto genaigter seien.
Sonsten haben wir auch dem oberhaubtman zu Petrinia Daniel
Fra u col ain patent auf werbung etlieh hundert arbaiter, weilen er im
dieselben aufzubringen getrauet, genedigist ertailt. Und wiewol dieselb
nur zu dem Petrinischen gebeu deputirt sein, so mchte si doch
hernach etwa auch wol zu den Windisch grnizgebeuen, wo es die notturft erfordert. gebrauchen.
l
) T. i. Babcsa.
598
Und dises allain zu deiner gehorsamen nachrichtung. Es beschehen
auch etc. Grz den 29. maii 1597.
A n h e r r n o b r i s t e n im W i n d i s c h l a n d e t c .
Koncept i kr. ratnom arkivu u Beu;
Vindiea
1597, Mai nr. 18.
362.
5. juna 1597. U Gjurgjevcu.

Kapetan Matija Pichler stavlja nadvojvodi Ferdinandu predlog, kako da
se ipak izgradi Gjurgjevacki grad, ma da je hrvatski sabor uskratio
robotu potrebnu a tu svrhu.
Durchleuchtigister erzherzog. emedi<rister fiirst und herr.
Eur fiirst. Drhlt. vom 30. maii an mich getanes genedigistes bevelchschreiben, sowol der jngst gewesten herrn grnitzmustercommissarien einsehluss wegen der paufelligkait St. Greorgen scliloss, hab icli
mit gehorsambister reverents empfangen und daraus mm verstanden, dass
soli'ch hoehnotwendiges gepei alhie ohue sondere landrobat, welches Eur
fiirst. Drhlt. bei den Windischen stenden in gehaltnem landtag zu Agraru
nicht erlangen kttnen, kaineswegs kan fur die hand genommen werden,
sondern Euer fllrst. Drhlt. beveichen mir. es durch dises mitl nicht
hat beschehen kimen, dass ich die negstgesessnen gelmldigten Himgerischen paurn darzue treiben und gebrauehen, auch den, haubtman zu
Bobatsch destwegen ersuecheu solle. Wie ich dan hierinen gern, seiteml
es die hoche nodturft erfordert, das beste tuen und deroselben gnedigisten bevelch schuldiger ptiicht nach, da es anders auf disen weg fueglieh beschehen kundt. gehorsamen wolte, so berichte aber Euer frst.
Drhlt. ich in undertenigkait gehorsamist sovil, dass es mit dem gehuldigten Hungerischen pauern, weleher nicht vil mehr vorhanden und das
dorf sehr in abodung komen, vergeblichen und mnsonst zu tuen
ist, dann si nicht mer auf dise Windische seiten huldijren. vilweniger
am solche starke robat von ilmen wird zu bringen sein, weil si dann
nicht hieher, sondern zu der cron Hungern gehren, werden si dannacht
mit harter mile und mit grossem gewalt, weil die von Bobotsch selbs
noch bis dato hir ohne underlass pauen, zu mererer erhebung derselben
vesstung, zur robat gezwungen. Und obschon dise Hungerisehe paurn
durch den haubtman von Bobotsch zu soldier robat hieher verschafft,
vvrden doch solches die Sigetfer Tiirggen. so die paurn zunegst an der
hand haben und zu rechnen ire herrn sein. nicht zugeben. Darzue
auch ist dises nicht tuelich, da man schon zu solchem gepei die
paurn aus Hungern herber zue robat beruefet, auf welchen tag si
zum holzfi'iren erscheinen solten. wiirden uns dardurch selbs ver-
S99
raten, dass sich der feind etwan durch solche kundschaften mit
ainem heer heraus drffte wagen, dardurch nicht allain das gepei verhindert, sondern in alweg zu besorgen, dass die jenigen so. zur huet
hieher gelegt warden, sambt #meinen undergebnen leuten mchten geschlagen und verlohren werden. Dahin iehs dan mit disen paurn ohne
Euer fiirst. Drhlt. genedigisten bevelch an haubtman zue Bobotseh nicht
zu bringen waiss, nichts desto weniger aber will ich gedachten haubtman
destwegen was mir auferlegt wird zuschreiben, was er also darm fiir
besehaid gibt, erinders Euer fiirst. Drhlt. ich in undertenigkait hinach.
Damit aber hierinen nichts verabsaumbt, sondern solchem alhirigen paufelligen grnizhaus und eisseristen ortflecken zu hilf komen, auch vor
des feinds gelingen anlauf, sonderlichen winterszeit, desto besser verwart
und unwiderbringlicher schaden mchte verhuetet werden, ware meines
erachtens der negste und beste weg und einfeltiger rat. dass man die
schlosspauern zu Copreiniz sambt den negstherurnbgelegnen drfern,
zumal auch die an der Traa. als Siget, Dernia, Ellekoviz 1 ) und dieselben benachbarten paurn zue solchem gepei gebrauchet. weil si Gott
lob nun lange zeit hero durch dis alhirige liaus sein beschiizt und verwacht worden, dass si bis dato hero ruehig und mit friden beiden ierigen
liaben verbleiben ki'men, also wren si schuldig, dise kleine robot
hieher zue merer befestigung zu laisten. Da si nun mit iren vgen auf
ain acht tag hieher verordnet und verschafft warden, wolten wir arme
St. Georger auch etwan mi|j ain fnfzehn wgen aufkomen kiinen und
was imer muglichen dabei zu helfen, wir gern das beste tuen wolten.
nun ain hunuert solcher fueren zusainengebracht wirdet verhoffet
ich inner seclis tagen holz genueg zum gepei herein zu bringen, dass zu
diser zeit und schnem wetter jeder wagen ainen tag drei fueren tuen
kann, und ehe das schnidt und heimadt angeet auch die paurn das
heiden und hiersch anpaue. schon verricht liaben und die glegniste
zeit zum 'holzfueren verhanden, mchte man solches gepei, verhofiFentliehen nach nodturft genuegsainb verrichten. Solches hab Euer fiirst.
Drhlt. ich zu waren bericht anzufiegen nicht underlassen kiinen. Euer
fiirst. Drhlt. tue ich mich etc. Datum St. Georgen schloss den tag
junii anno V>7.
Euer fiirst. Drhlt. undertenigister gehorsamister diener
Mathess Pichler. haubtman.
A tergo: Dem durchleuchtigisten hochgebornen fursten und herrn
Perdinnden erzherzogen zu Osterreich etc. etc. Grz. Cito, eito. cito.
Zuhanden Irer fiirst. Drhlt. herrn hofkriegsrten etc.
Vindica 1597, nr. 18.
Pripis : 12. junii
-1 tirielekovec.
1597.
. ratnom
arhivu u
Beu;
600
363.
11. juna 1597. U Krievcima.

Krievaclii
kapetan Grgur Laibacher izjavljuje se generalu grotu

bersteinu izgradnji azme.
Her-
Wolgeborner freiherr, genedig und gebietunder berr und obrister.

Euer gnad sein etc.
Kuer gnad schreiben so den 8. zu Waras[d]in ausgangeu, hab icli
ncliten gar spt alhie empfangen, und sambt deri articl des Agrarnbisehen landtags vcrnomben. Nun haben sicb Euer gnad gehorsamst zu berichten, was icli jilngst mit Euer gnad wegen des gebei am Tscbasma
mtlndlichen geredt hab. vvie ich danu zu meiner anhaimbskunft rneine
waivada. die der gelegenlieit und ort erfabren, im land erzogen und wis
senscliaft darumben haben. als der Peter Draskovitsch, auch darumben
befragt und mit inen beratschlagt. dass man vermaindt am besten zu
sein. dass Ibanitsch vor alien dingen hindangesezt. Tschasma erbaut werden
soli, dann Ibanitsch ist ein solicher pass, das da Gott gnediglich
verhieten wlle. der feind denselben in sein gewalt bringen wiirde.
dardurch er uns den pass anf Petrina, Siss"ek. wie auch deren melir.
speren ki'indt: dargegen ime aber darmit ain siehern straif nach Agram
und den ganzen gebiirg maclien und nicht vil um Petrina. Sissek und
Tscbasma geben wrde.
Dann Euer gnad als hoebverstendiger selbs erwarten rnuegen. dass
sich von dem gemeinen man in ein soliche vvildni'iss, da weder feld noch
niclits ist. so leichtlich nicht brauehen lassen wird. zu dem so liegt, dass
alte gemauer-werch, darauf man zu pauen vermaindt. ehehelt der Tscbasma,
von Ibanitsch zwo starke meil wegs. so docli denen feind mehr als
uns zuin vortl gebaut wird. Dann obschon an Tscbasma ain besetzung sein wiirde. muge doch der feind soliche alzeit uuiziehen
und dariiber setzen. dass sie kein wissenscliaft darumben betten und
sich nicht heraus blicken drften. Dargegen aber der feind am durcbzug
allzeit auf Ibanitsch kumben muess. so wilrd man auch nicht alzeit
leut die nuer die profiant hinfiihren bekomben mugen. Da man aber
je an Tschasma was pauen will und den pass besezen. ist ain gemauerter
turn zwiselien Tschasma und Glogovnicz mit nemben Gaunetsch 1 ) und
ligt zwischen disen zweien wasser. mge man ein weivada mit SO
kneebten hinein legen und wird besser als an Tscliasnni sein, den ich ain
ebenmassigen pass an selben wasser Tscbasma" bei Dumbrava. welchen
ich alzeit mit 10 kneebten verwaehten lass. hab.
') T. j . Gumnik, sada Bosiljt*vo.
601
Zum berfluss aber mug-en Euer gnad meinen weivoda Peter
Draschkovitsch und den alten Hassanovitsch zu sich erfordern und ires
rats pHegen. Soliches hab ich Euer gnad etc. Datum Creuz den 11. tag
junii 1597.
Euer gnad dienstgehorsamber
Gregor Lavbacher.
A tergo: Wolgeboren herrn Harms Sigurnu d freiherrn zu Herberstain etc. obristen Windischer und Weitschabarischer grnizen etc. Pettau.
Cito. cito. cito, cito, cito.
- Original s ustisnutim peatom kr. ratnom
arhivu u Beu ',
364.
12. juna 1597. U Gracu.

Nadvojvoda Ferdinand trai od grofa Herbersteina mnijenje
kapetana PicMera glede izgradnje Gjurgjevca.
predlogu
Ferdinand etc.
Was uns von dem haubtmann zu St. Georgen sehloss, Mathessen
Piichler, auf die jiiugst au ine ausgangue genedigiste verordnung wegen
erbauung desselben bauflligen hauses ftir bericlitsclireiben zuekomben, das
hast du aus zuligunden abschriften mit mehrern gehorsamist zu vernemben. Dieweilen dann soliche robat bei den haubtmaun zu Bobotsch seinem, gedacliten Pilcliler, derwegen getanen entschuldigung nocli nit erliebt
vverden kundten, so bevelchen wir dir hi emit genediglieh, dass du die
sachen dahin zu' richten in geliorsainb bedaeht sein Avcllest, damit soliche
robat durcli die sehlossiintertanen zu Copreiuiz, sambt denen nochst
derselben ende gleich an der hand gelegnen drfern, zumalen audi die
an der , als Siget, ornia. Ellekoviz und dergleichen benachparten
pa urn, weil si bisher durch beruertes haus St. Georgen mehr lange zeit
hero vor den feind defendirt und also venvacht werdeii, dass si vor
andern bei den irigen ruehig und mit gueten" t'rid verbleiblich sein
kimen. so recht muge, du deme unsern in dein person gestelten genedigisten vertrauen nach allerseits rechts zu tuen wirdist wissen.
Daran beschicht etc. Grz den 12.. juni anno 1597.
Ex consilio secreto
et bellico etc.
A n h e r r n b e r s 11 e u 11 e n a n d W i n d i s c h e r g r n i z.
Koncept u c. i Jer. ratnom arkivu u Beu;
Istoga dana (12. juna) dao je nadvojvoda Ferdinand i na kapetana

Fichlera otposlati prijepis svoga pisma grofu Herbersteinu (ibidem).
6(>2
365.
14. juna 1597. U Koprivnici.
Koprivniki kapetan Albin Grasswein daje generalu grofu
Herbersteinu
svoje mnijenje izgradnji azme s obzirom na zakljuke hrvatskoga sabora.
Wolgeborner freilierr insonders gndiger, freundlicher lieber herr
vetter und herr obrister. Euer Herri, seiud etc.
Eur Herri, schreiben von 8. verwichnen dits, hab ieh den 12. hernaeli
empfangen, daraus was sich die Windischen stnde in verstrichnen jlingst
zu Agram gehaltnen landtag wegen erbaimng Tschasma gegen Irer fiirst.
Drhlt., unsern genedigisten berrn, erklrt. mit mehrern vernummeii.
DieAveil dann hchst gedachte fiirst. Drhlt., miser guedigister herr,
Eur Herri, gnedigist anbevolhen, wegen des gepeu Tschasma. mit dero
underhabenden haubt- und beyelchsleuten sich genugsamblich der nottuft nach zu beratsehlagen und hierauf weiter und zu volziehung solchen
Irer Drhlt. gnedigisten bevelch, Eur Herri, begem an mich, dass ieh hierinnen /u seiner mehrern naehrichtung und dann Iren fiirst. Drhlt. fernern gnedigisten resolution mein ausfrlicli rtlichs guetachten. ob zwischen diesen baiden, Ibanitseh oder Tschasma, zu erspriessung der grniz
zu erheben und zu erpauen am ratsamisten, schriftlichen zukommen
lassen solle.
Auf solches Eur Herri, ieh mcinem geringen verstand nach und
suvil mir derselben gelegenheiten bewusst, berichten solle, dass dieucil
ieh aus einsehluss der lierrn stnde im Windischland und gehorsamisten
relation an Ir fiirst. Drhlt., unserin gnedigisten herrn, vermeine. dass si
vermeinen. dass das zerissne Tschasma wider zu recht gebracht werden
solte. vorher aber Petrinia. ordenlich zu seinem effect ausgebaut und dass
Ibanitseh. wenn Tschasma erbaut. um SOA ruehiger sein und bleiben
vviirde. pussier ieh und ist nicht weniger. dass es ein gwaltige starke
maur. dem poden gegen Agram und Sagori sein wlirde, dardurch viel
im Windischland mb'chte erweitert Averden. Dass aber vollstendig zu
erheben und zu besezen wiirde nit allain die wenigiste mhe, sohdern
auch der grsste uneosten drauflaufen. zumaln sich die stnde im Win
dischland, wie aus einsehluss zu sehen, der hlllf zu restaurirung Ibanitseh
verwidern, wie slten si claim Tschasma. welches alles in grand zersprengt und zersehlaipft, Avider zu recht bringen helfen. Ir Drhlt. unsern
gnedigisten herrn, dann auch einer 1()1)1. landschaft in Steyr, Avitrde es
schAver fallen, ob si schon auch vielmehr als 10.000 fl. drauf ausAvurfen
und dargeben. wenn nicht die robat von den stenden auch bewilligt
wiirde,
So nuu die Windischen stand sich Avas saumig wlirden erzaigen.
in dem Ire fiirst. Drhlt. und ein ersame landschaft den anfang machen
wollten, mchte hernach das lezte erger als das erste Averden und muss

man in diesem fall nicht allain auf Tsehasma wie das zu erpauen bedacht sein, sondern es jenseit des wasser ligt, miissten auch die
seharthauser voran in acht genommen werden: als da sein: erstlich lengrad, Garabizgrad, 1 ) wo nit Moslavina auch; wo diese vorwachten mid
sckartheuser nit sein werden, wolte ich meines tail nicht raten, dass
man das sehloss Satseliessan, 2 ) welches sein rechter namen ist, erheben
solte, was nun fiir uncosten auf ains und anders gelm wiirde, lass ich
Eur Herri, hochverstendig erwegen. Sonst were es die ausbindigste gelegenheit und ein erweiterung viel des Windischland. auch genzlich zu
raten.
Weiln es aber aldort umb Satschessan sehr verwaxen, wiewol der
situs an im selbs schn und ein gelegen ort, aber ich von alten
kriegsleuten und weiwoden, sonderlich von Peter Stoytsch. gewesten
weywoda zu Ibanitsch seeligen vernommen. dass der ort an im selbs
ungesund, nd es die Tiirggen maistes tails darumben, dass soviel ansehenlicher. Tiirggen dorten gestorben, verlassen. also ist auch das gepiirg.
welches sehr gross, die Garabiza, an der hand, und zwo grosse inconvenienzen sein, konte ich meines tails meinen geringen verstand nach
nit wol raten, dass es zu erheben sein soil. So es aber darzue kommen
soil, wiird gewisslich (welches auch Eur Herri, hernach innen werden)
der grsste uncosten und viel mhe drauf laufen. will geschweigen, der
protiantierung und anderer notwendigen sachen, die nit die wenigisten
bedenken sein. Doch will ich nicht sagen, dass man auf mich. mein
aus-sag oder guetbedunken schliessen soil, sondern ich cedier von herzen
gern, so ein ander besser und weitleuiiger davon discurirt. Warm sich
aber Ire Drlilt. und ein ersame landschaft in Steyr. von alien dingen
aber die herrn stnde im AVindischland, ordentlich des sehloss Satsches
san und was darzue von nten zu erheben resolvirn, und dass es ki'mftig auch also bleiben und erhalten werden mge. werden si diescn
allem gnedigst gehorsambist soviel mglich nechzudenken wissen, den
ainmal allzeit das mehrere zu betrachten. wie es zu erhalten, als wie
es erpaut moge . Seitemaln ich schreib oder red meinem bruder
haubtmann ^von Ibanitsch das ort Aveder zu lieb noch zu laid, sondern
was ich in meinem gwissen und geringen verstand befinde. riete ich,
dass nach Ibanitsch meinem vorigen bedenken entweder erpaut oder aber
bis zu besserer erwegung und resolution in sein en esse verbliebe, welches
ich Eur Herri, hiemit seinem begern nach. zu schuldigen gehorsamh.
schriftlichen berichtet haben wollte.
Was mir auch haubtmann von St. Georgen gschloss avisirt. das
haben Eur Herri, aus beigelegten einscliluss mehrers zu vernernen. Weilen
dan auf dismal ran zwo personen willen ein heer aufzubringen unmuglich, als hab ich haubtman von St. Georgen geschrieben, wie auch den
Paulitsch. fendrich, milndlich bevohlen, denselben baiden anzuzaigen,
dass es auf dismal nicht sein kan, solch volk so eilent und ohne vorJ
2
) T. j . Gari. grad.
) Zaesan. To ie pravo i staro hrvatsko ime za azma.
604
vvissen Eur Herri, zu richten, sondern si sollen sieh gedulden und soweit
vertrst sein, dieweil ichs Eur Herri, avisir. werde im miti zwischen auch
auf si gedacht sein, damit man neben beraubung derselben drfer auch
si nit verlassen werden. kSolehes aber alles stehe zu Eur Herri, gueten
gelegenlieit. die dise und anders zu ordenlicher zeit anzustellen vvissen,
interim sollen si patientia tragen.
Von aller ort einkumenden kuhdsehaft und aussagen wird einliellig vermeld, dass diese Tllrggen aus Bossen und Boschega hinaus
gegen Ofen citirt. wie den herrn grafen freibeiter ainer, der gestern
auf die Traa zu Dernia ankominen, ausgesagt. dass er zu Pogeratscha
zwen Tttrggen bckommen. die schreiben bei sieh gehabt, aus - Bossen
datirt und lautent auf Osseg zu. damit si die pruggen verfertigen und
also fortraisen mogen, den sieh dermassen ein soleh beer von den christen
zu Gran und denen orten versamble. davon nicht zu sagen. und wie die
Tiirggen in grossen forchten stehn. Der Ti'tnrjrisch kaiser sol aignor
person nit heraus ziehen. sondern nnr zwen vizier zu entsezung Ofen
abordnen.
Also sein auch von hier in die vier tscheta aus. ob si dis eingefalne regen wetter nicht verhindert, mgen si von alien orten guete zungen oder aussagen bringen. die ich Eur Herri, allerehist bei tag und nacht
zukomnien lasse. Mich derselben etc. Copreiniz den 14. junii anno 1597.
Eur Herri, dienstschuldige
Grass \v ein.
tergo: Dem
zu Herberstain etc.
etc. Warasdin oder
nacht fortzufurdern.
wolgebornea herrn herrn Hans Sigmund freiherrn

obristen Wmdischer und Weitschawarischer grnizen
wo ire gnaden anzutreffen. bei aigner post tag und
Cito. cito^ eito. citisime, cito.
Original s utisnutim peatom . i kr.

Vindica 1597, Mai nr IS.
ratnom
arhivu u Beu
366.
1. juna 1597. U Ivaniu.

Kapetan
Grasswein dopunjuje sw/e pismo generalu grofu

od jueranjega dana 14. mna.
Herbersteinu
Wolgeborner freiherr etc.

Eur freiher. schreiben sambt den einsehluss hab ich den 12. diz
bei dem Mico Stoitsch recht empfangen.
Weilen Euer gnad und freihrl. mein gering guetachten begern.
habe ich solches Euer freiherl. hiemit sovil zu versteen geben. dass ja
nit weniger und wol ratsam war. solche obbemelte festunsr Satschessan
60
zu erheben und zu besetzeii, welches oline zimliclier anzal kriegsvolk
hart wiirde zu erhalten sein, kann ich aber ergegen nit befinden, als
icli vernemen muess, dass man dasselb pauen und Ibanitscli also veibleiben lassen solle. deri es meines erachtens fast ain solclie mainun:
mit diser grijizen gewinen medite, als ol) man wolt ein zaun aut' ein
ort zuemachen, ain andern aber aufbrechen. Dann ainmal grosse heerskraft oder gwalt alzeit merers tails alher, dan durch derselben enden
oder gebiirg durchkumen mugen; im fali aber obbemelts ort Satschessan
one entblessung dises haus Ibanitscli oder grnizen. sonderlichen aber
ohne Ir fiirst. Drhlt. oder ainer ersamen landschaft. sondern oder merern uukosten meclite erhebt odor befestigt werden, kann ain jeder
kriegserfarner erachten, dass nit allain diem haus Ibanitscli. sondern
auch den ganzen land sonderlichen gedient wiirde. und dis alien das
grsst und erste bedenken sein wiirde, woher das kriegsvolk zu nemen
sein, dann ich auch mit meinen alten Hassanovitsch daraus conversiret, der auch alda vor zeiten. es in der feindhenden gewest,
ein soldaten aldort geben, der vermaint, dass es unter 400 man nit vvol
knne geriinger besetzt werden. Auss disen ursachen weilen es zimblich
gegen des feindsgranizen um des willen es oft anstss habeii wiirde,
Ibanitsch aber schwechen oder gar verbleiben zu lassen. ist durchaus
nit ratsam und kan es aucli bei meinen geringen verstand mit den wenigisten nit guet befinden, doch alles zu Ir fiirst. Drhlt. gnaden gefallen
gestelt. Habe solches Eur freiherl. ich gehorsamist zur selben naehrielitung nit verhalten sollen. Die gnad Gottes mit uns alien. Ibanitscli den
15, junii anno I597.
Eur freiherrl. gehorsainer
(xraswein.
A tergo: Dem wolgebornen herrn herrn Hanns Sigmund freiherrn
zu Herberstain etc. obristen Windischer und Weitschawrischen grnizen etc. Warasdin.
Original s utisnutim peatom i kr. ratnom arhivu u
Beu,
867.

Grof Herberstein daje svoje mnijenje nadvojvodi Ferdinandu
azme, koju su traili hrvatski stalei.
izgradnji
Durchleuchtigister erzherzog. gnedigister herr und landsfi'trst. Euei

fiirst. Drhlt, seind etc.
Auf das Euer Drhlt. durch dero genedigistes bevelchschreiben vom
29. jngst abgeloffnen monats maii, mit entschliessung. was die Windi-
606
schen stende under negst gelialtnem Agrambischen landtag-, wegen erbauung* Tsehasma aut" die pan gebracht. an mich genedigist begert, Euer
fiirst. Drhlt. mein gehorsamistes guetacliten, ob nmblichen solch Tsehasma
zu erheben und zu besetzen. und was von Ibanitsch und andern
Windischen heusern fr kriegsvolk weggenomben und dahin transferirt
werden mechte, in undertenigkait zuekmnben zu lassen, welches
mein gehorsamistes guetbednnken sicli darumben etwas lang verzogen,
weil mir der grnizhaubtleut dits orts abgeforderte berichtschreiben und
guetacliten. davon hernach undertenigiste meldung soil beschehen, erst
jezo behendigt worden. Also und zu gehorsamister dises meines genedigisten herrns auferlegens wllrklieher volziehung. haben Euer fiirst. Drhlt.
selbst genedigist anfeglieh zu er wegen, was mit erhaltung der grnizvestung
Ibanitsch und desselben ganzen tractus. so wol Windischer frontier als
Euer fiirst. Drhlt. darhinden ligunden erbaigentlimblichen filrstentiimben
und landen, fur nuz und wolfart, hinwidrigen aber filr verderblicher
unwiderbriuglicher schaden und nachtl gelegen seie, zumal es selten ratsam und ersprisslich, dasjenige was man in handen und zu guetem vortl hat. zu verlassen und sich entgegen am nders fremdes, dessen
erhaltung man nicht vergwiisst, mit grosser unglegenhait anzunemen. Und
ob mir wol gehorsamist nicht bewusst. warumben und in quern finem
vor wolgedachte Windische stend angeregtes Tsehasma zu erbauen desideriren, es beschhe dann aus ainem solchem wolmaimmde intent, dass
dem lblielien capitl zu Agram durch bertierte erbauung zu iren aldort
vor jaren gehabten gueten aliquomodo wider geholfen werden und sich
ire undertanen in deiselben retier v.om ueuen ansezen mechten, so ist
jedoch zu erwegen. weil Tsehasma drei starker grosser meil wegs
unter Ibanitsch enthalb des wassers Tsehasma und darzue in ainem von
langen jahren hero verwaxenen wiiessten land und grosser dnss ge
legen. Dahero der feind selbs wargenumben. dass es ime wenig oder
gar nichts nutzet, auch da es sehon durch uns erbauet werde, er sich
von danen aus kaines schadens oder gfahr zu befahren. hat es bis dato
die erhebung desselben auf seinem territorio gelegnen haus wol ansteher.
lassen. Solte nun aljer solches Tsehasma unscrer seits an jezt erpauet,
so erfordert in alweg die unvermaidliche notturft ein freies offnes veldleger von ainem starken heer daselbst hinzuschlagen und so lang alda
zu verharren, bis man mit den gepei an ein end gelange, um dass aber.
wie gehrt, derselbig ganze tractus ain lautere stark vervvaxne wilde
dens. da nichts anders dann das plosse gras zu finden, waiss ich ge
horsamist nicht, wie die protiant fur gemeltes heer auf ross und wann.
ausser deren in zeit werundes veldlegers. sich meinands aldort erhalteu
und leben mecht, dahin klindt* gebracht werden.
Und da schon dises gebei seinen fortgang wiirklich erraichet. kann
ich ratsam zu sein gehorsamist nicht befinden, dass die darein gehrige
besatzung. welche zum wenigisten sich auf ein 400 maim stark erstrecken miiesste, von Ibanitsch und andern Windischen grnizheusern.
denselben zu sonderer nachtailgkait soil hergenuniben. Seitemal und da
607
Tschasma selio n stark gnueg erpauet und besezt, entgegen aber Ibanitsch
bis auf ein scarthaus deserirt wolt werden. so kiindt dem f'eind dis
Tschasma so gar nichts irren oder abhalten, seinen fuess herauswerts
o-egen Windischer frontier und denen darau gelegnen landen zu deren
devastation und verderben unverhinderlich fortzusezen, dass er gleichwol Tschasma in der wilden dnuss ain drei starker meil wegs von
wasserstromb der Save gelegen, wol zufriden und unangefochten liesse.
Und wie mir Gxott lob alle glegenhait derselben orten von verrichten
raisen zum begnliegen bekant, neben dem wasser aufwerts gegen Ibanitsch
zueziige, solte im nun (welches die gttliche allmacht lang verhiieten
welle) sein tiranisch feind ttlich intent gelingen. dass er Ibanitsch, eiii
.solch frnemb grnizhaus und stattlicher pass, einbekmbe und eroberte.
so kundt er alsdann von dort aus ainem und dem andera ort der grniz
und denen landen viel leichter und fueglicher beikumben und solchen
schaden zuefuegen. dass die neue besazung Tschasma zur oder
abhaltung durchaus nichts dienen, entgegen aber wol fur sich selbs
widerumben abgetan. verlassen, audi aller darein verwendter paue- und
anderer uncosten vergebens und umsonst sein muesste.
Nicht weniger ist wol zueponderiren. wie hart und beschwrlich.
audi mit was merklichen starken uncosten die profiant durchs ganze
jar dem kriegsvolk geen Ibanitsch wird zuegebracht und was ein ersame
Euer fiirst. Drhlt. gehorsamiste landschaft in Steyr darunter fur grosse
rerlust und schaden trgt und leidet, welcher verlust und schaden, da
man Tscliasma alwegen mit starker belaitung und gfahr profiantiren
miiesste, sich so dann doppelt oder vierfacher strecken und einer
ersamen Steyrischen landschaft besorgentlich nocli unertrglicher furfallen wilrde.
E s ist landkundig. was bis auf dise stund die vestung Ibanitsch
diser grnizen und denen landen fiir nuz und frucht geschafft, als dass
der feind wegen desselben furnemen pass sein mermals vorgehabtes intent
wider dise Windische grniz nicht ins wefch setzen ktlnen, sondern
sich oft aines andern. als er willens gewest. hat bedenken mliessen.
Und solte dann dise vestung und herrlicher schoner situs mit erpauung
Tschasma und verlassung der Ibanitscherischen ordinarii besazung ime
den feind gleichsam muet- und gutwillig in seine hend gegeben. so haben
Euer fiirst. Drhlt. genedigist gai paid den schluss selbst zu machen, was
denen cliristlichen granizen und landen fiir nuz und frumben, oder im
widerspil, fiir unwiderbringlichen schaden und nachtl kann iiber den hals
gezogen werden.
Und haben E u e r fiirst. Drhlt. aus beiligunden meiner untergebnen
<lreien granizhaubtleut dits orts abgeforderten guetbedunken genedigist
zu vernemen, welche vor jarn,', da si noch Tiirkisch waren, aldort zu
Tschasma gedient, zu diser auf die pan .gebrachten erpauung nicht raten.
Es wird .auch ohne das von den zur oberhaubtmanschaft Creuz
getfrigen scarthaus Domroa aus das wasser Tschasma und die deren
enden vorhandne pass durchs ganze jar alwegen mit gueter ordnung
608
dermassen verwachtet, dass nicht paid ainiche und nur die geringiste
Ti'irkische tscheta von dorten hero unvermerkt durchkumben und dieset
griiuizen schaden zueiiiegen kan. Da ich aber nur gehorsamist wusste.
dass viel erholte widerhebung Tschasma der grnizen oder den lblichen
Windisehen stenden, ohne erhaltung und restaurierung Ibanitseh, nuzund dieristlich ware, wolte ich genedigister herr wegen erweiterung Windischen. lands und der grniz viel merers darzue als davon raten tuen.
Jedoeh und da iiber dis alles Euer fUrst. Drhlt. oftangeregte erhebung
Tsehasma ins werk zu setzen genedigist sein gesinnet, steet solches zu
meines gnedigisten herrns genedigisten willen und gefallen. Dises ich
allain zu abgeforderteu gehorsamisten guetachten, aueh der grnizen und
denen landen zu vermaindter wolfart. treuherzig obiter anzudeuten in
undertenigkait nicht hab sollen underlasseu. Hiebei nebens Euer ftlrst.
Drhlt. ich gehorsamist beriehte, dass nunmehr sider jttngst verrichter grnizbezalung das kriegsvolk fast sechs ganzcr monat im verdienste hat,
und weil dann es an deme, dass die grnizraisen oder ein other veldzug
verlioffeiitlich nahend an der hand, zu welchem tuen das kriegsvolk
ausser aines ergbigen starken lehens schwrlich zu bewegen, also
werden demnach Euer ftlrst. Drlilt. genedigist nicht underlassen, die
herrn ainer ersamen landschaft in Steyr verordente dahin genedigist zu
vermahnen, dass si auf absendung angeregt ergbigen grnizfUrlehen,
unverzglich bedacht sein sollen. wie deme Euer fi'irst. Drhlt. in ainem
und anderem gnedigist wol wissen rechts zu tuen. Deroselben mich etc.
Warasdin den 24. junii anno 1597.
Euer frst. Drhlt.
undertenigist und gehorsamister
Graf S. zu Herberstein.
A tergo: Dem durchleuchtigisten. hoehgebornen fiirsten und herrn
herrn Fcrdinanden, erzherzogen zu Osterreich etc. landsfrsten. Grtz,
Cito, cito, citissime,- cito. Z handen Irer ftlrst. Drhlt. hochlblichen gehaimben und hofkriegsrten.
. . ratnom
arhivu
Beu;
Pripis: 28. junii 1597.

368.

Hrvatski
sabor nadvojvodi
Ferdinandu.
Serenissime princeps domine domine nobis benignissime.

Servitiorum nostrorum etc.

In hac praesenti nostra publica congregatione tam serenitatie ve
strae mandata, quam etiam certos jiropositos articulos a generoso do
mino Gregorio Labohar, capitaneo Crisiensi, nobis exhibitos, intelleximus.
E t cum. non dubitemus serenitati vestrae optime constare, qua animi
promptitudine et studio erga hane afflictam nostram patriam in extremis
quasi positi semper fuimus et ut nobis ipsis ne deessemus, etiam supra
vires nostras, quae erant praestanda, praestitimus, modo etiam serenissime
princeps operam nostram non denegaremus in possibilibus. Et primum
quidem, quantum ad arcem denuo Ivanichensem erigendam attinet, nos
serenitatis vestrae mandato et requisition! prius parere ac promissam
summam octo milium Rhenensium acceptare nequivimus, sed opere preeium eo destinandos reverendissimum dominum Nicolaum Micatium,
electum episcopum Tininiensem, sacratissimae caesareae regiaequc niaiestatis consiliarium, ac generosum dominum Casparem Petrychevich de
Miketyncz, vicebanum et magistrum viceprotonotarium huius regni, comitatuum Zagrabiensis et Crisiensis comiteni, comitatus Varasdiensis
vicecomitem ac praefatae sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis
capitaneum, duximus, qui situm loci et necessitates ipsis occulis perlnstrabunt et diligentissime considerabunt. quot laboratores et quales labores erectio dictae arcis Ivanich requireret, tandemque in proxime celebranda congregatione nostra, quam speramus usque ad vernal e temp us
non semel, sed et aliquoties nos habituros, ut nos informent ab illisque
edocti, ut et nos serenitati vestrae dare, animum nostrum aperire et
pro opere ea celeritate qua fieri poterit nniendo ac absolvendo summam
postulare valeremus.
De civitate vero noviter erecti fortalicii Rovische ac insectione
indaginum tractatum ad aliam celebrandam congregationem nostram distulimus propter certas rationes postea declarandas.
Valachis, qui in praeterita expeditione Zlatinensi Turcarum iugum
diutius suffere non valentes in regnum istud venerunt, vietualia dare
christianum esse, u t et aliis in exemplum esset, scimus. Sed cum serenitatem vestram non latet, annis praeteritis penuria frumenti quanta fuit,
afflictique coloni quantas contributiones, gratuitos labores praestando,
orogationes fecerint, ex modernisque temporibus pluviosis ad futurum
annum nihil aliud, quam famem cum expectemus, serenitatis vestrae
admonitioni nos accomodantes, a singula porta in comitatu Zagrabiensi,
ad manus nostri exactoris victualium Zagrabiam, in comitatu Crisiensi
iudicis et iuratorum Crisium mediam Zagrabiensiem quartam, in comitatu
Varasdiensi ex ista parte montis Hochur in oppidum Crapinensem manibus Michaelis Janchecz, trans Hochur iudicis et iuratorum civitatis
Varasdiensis planam quartam Varasdiensem millii aut speltae saraeenicae
usque ad festum beatae Caterinae Virginis et Martiris dandam et admi- 25.
nistrandam in usum dictorum Valachorum statuimus, qui Valachi eosdem
comeatus ex praedictis locis sua vectura pro se ipsis accipiant.
Caeterum de Petrinia et Huszarvar munienda, ubi nos vestra serenitas memores esse debere admonet, vestra serenitas novit, quantos laMONMENTA m S T . XLIH. ACTA COMIT1AL1A V.
31*
610
bores et quantos sumptus nos praestitimux. et qua ratione areein Huszarvar praesente vestrae sereuitatis generoso ac magnitico domino Gruillielmo
a Bindischgrcz, commissario et consiliario, nos erigere obtuleramus. Itaque
supplicamus et nunc serenitati vestrae humilime, dignetur benigne et clementor innumerabiles nostros labores et sumptus ac militum quotidianas
violentias considerare, et cum plures iam labores in Petrinia munienda
omnino eonferre nequeamus, cum inclitis provinciis Styria, Carinthia et
Carniola dictam areein Petriniam ail effectum deducere, de certoque milite
tarn pedestris, t[uam equestris ordinis et victualibus providere. Nam certo
vestra serenitas credat arcem Petriniam et Huszarvar, nisi maiori praesidio provisum fuerit. ab illis exiguis German is insolutis et trecentis haramiis, qui in station ibus suis continui non sunt, custodire non posse.
Archibuseri vero sub domino Francoll hie in civitate regia Zagrabiensi
locum tenentes et commorantes a Petrinia longe absunt. sed cedes et
diversas violentias exercent, qubs ut vestra serenitas hinc ut amoveat.
serenitati vestrae supplicamus. nam eos diutius in liac civitate pati non
possnmus : lamentationes enim Indus civitatis ex supplici libello illorum
vestra serenitas copiose intelliget.
Atque haec sunt quae ad sereuitatis vestrae clementes requisitiones
respondere opere precium humilime duximus. deum optimum maximum
orantes etc. Datum ex congregatione nostra generali in civitate regia
Montis Graeeensis Zagrabiensi celebrata. 20. die mensis octobris anno
domini 1597.
Sereuitatis vestrae humilimi servi
universitas dominorum et aliorum statuum regni Sclavoniae.
A tergo: Serenissimo principi domino domino" Ferdinando, archiduci An striae etc.
Original s utisnutim peatom kraljevine Slavonije u . .
arhivu ; Vindica 1597, Okt. 11.
ratnom
369.

Ban
Ivan
Draskovic generalu grofu Herbersteinu raznim

s obzirom na saborske zakljuke.
pitanjima
Wolgeboraer freilierr insonders gimstiger und freundlicher geliebter

lierr schwager und herr brueder. Deme seind meiu etc.
Des lierrn schwagern intercessionschreiben hab icli emphaugen
betreffend die prgerschaft zu Coprainiz, dass icli und die strtde in
disem landtag hetten geliaiidlt, dass man inen die vierliundert talei
nachsresehen hetten. welclie vierliundert talei- von Irer Rom. kais. Mt
611
lblichori Huiigerischen earner auf si von Copraini angeschlagen worden.
Gebe meinem herrn sehwagern zn wissen, dass ich micli in mehreren
dem herrn sehwagern zu dienen erkenn, aber was das anbelangt. kan
ich noch die stnde soliehes inen von Copraini nieht naehlassen. steet
solches aueh nieht in unser maeht. dunn solieher anlagen ist niemand
exempt. So seind die von Copraini die vierhundert taler nieht von
eineni jar. sonder von zwaien jaren schuldig zu bezalen : mit deme wolten
si ir entsehuldigung liaben. dass der maiste tail lauter besoldte lent
unter inen solten sein. Es sci nun wie es well, \ver mit bans zwisehen
inen angesessen ist. kan kainer diser anlagen exempt werden, sonder
zugleich zu bezalen schuldig sein. Derowegen an dem herrn sehwagern
mein freuudlieh bitten, der wlle diejenigen. die sieh soleher anlagen
vveigern zu bezalen ernstlieh darzue halten. damit si dasselbe ono verzug
bezalen.
Was mir mein herr schwager und denen stnden (lurch lierrn
Laibacher zueentpoten in disem landtag zu handlen, solches hat herr
Laibacher furgebracht; und erstliehen was Rovisehka anbelangt, ist das
selbe bis auf ngsten landtag angestelt: damalen wi'ird man handlen. ob
man was arbaiter geben mag oder nieht.
Iwanitsch aribelangend ist herr Mvkaz und herr vizeban dahin
geordent. damit dieselben selien sollen. was man pauen will, und also
die stnde beriehten : alsdan werden die stnde sieh erclren. ob si sich
solieher arbait untcrsteen werden mgen.
Aut' meines herrn sehwagern anhalten hab niich wegen der Wallaehen unterhaltung dahin bemet. dass ieh bei denen stnden mit bar
ter mile erhalten hab, von jedem rauchsttt ain halben quart hiirseh oder
haiden : und das waiss Gkitt mit harten me. dan das volk wegen des sttigen ungewitter zuin heehsten erscbroken. dass nicht ein hunger widerum im land koine.
Petrina anbelangt, die stnde lassen sieh in niehte nieht weiter.
allain si halten sich dessen, was inen herr von Windisehgrz in namen
Irer fiirst. Drhlt. zugesagt hat. also dass si dem Husarwar gepaut. und
Ir fiirst. Drhlt. dasselbe besezen und das erste gepei 1'etrinia vollendlichen. ohne der stnde half pauen liette sollen. darbei wellen si bleiben
und weiter sieh in niehte einlassen. Aberbishero ist an dem ersten gebei
niehts gebaut worden, vil weniger der Husarwar besezt worden. wie
dasselbe sein soil, und ist besorgenlich. weil man einem neuen bassa,
der vil festuugen mit listigkeit abgebreud, als Klain-Komoren und andere festungen. wan man dem Husarwar nieht anderst besezt, dass er
dasselbe auch mcht iiberfallen. Die Frankolisehen solten unten seih, si
bleiben aber vil lieber alhie zue Agrani und sehssen, hauen arme biirgersleit zu tot alhie. wie vor wenig tagen einem biirgersman ohne alle
ursaeh zue tot geschossen liaben. 1st derowegen an dem herrn sehwagern
mein freundlich bitten, weil der herr deren forgesezter haubt ist, welle inen
denen Frankolisehen ernstlieh auferlegen, damit si sieh solieher totschleg enthalten und sich auf ihre stell maehen. ini widrigen so si so
liehes forttreiben wolten, dass man gegen inen anderst verfaren wiirde.
(U2
weliches ich und die stnde vil lieber umgehen wolteu. Soliehes dem herrn
schwagern etc. Datum Agram den 21. tag octobris anno 16V>7.
dienst und bereitwilliger
schwager und brueder
Ioannes Draskowych, banus.
Pripis: Domine frater. Cuperem, ut memor esset de petitione mea
apud areem S. Georgii facta.
A tergo: Den -lgebornen herrn herrn Hans Sigmunden jreiherrn
zue Herberstain etc. obristen auf der Windischen Grniz etc.
Vindica '1597, Okt. 11.
peatom
. ratnom
arhivu u Beu ;
370.

Ban Ivan Draskovic
izjavljuje se nadvojvodi
govim nalozima.
Ferdinandu
nekim
nje
Durchleuchtigister erzherzog, gnedigister fiirst und herr.

Euer fiirst Drhlt. seind meine etc.
Euer fiirst. Drhlt. zwai unterschidlichen gnedigisten bevelch, dessen
eines datum Weinburg den ersten octobris, des andern datum aber Grz den
15. octobris, hab ich mit gebiirlichen reverenz gehorsambist emphangen
den inhalt verstanden etc. Erstlichen belangend Euer fiirst. Drhlt. genadigisten bevelch wegen deren herausentsprungenen Pribeken und Wallachen, welche sich heraus in die ciiristenheit begeben. derent wegen mich
Euer fiirst. Drhlt. genedigist ersuchen lassen, damit ich bei denen WVindischen stiinden die saehen dahin richten solle, damit si von allerlei prntiant was zuesamben geschossen im vorrat gebracht. und dieselb inen
geraicht werden. Den andern Euer fiirst. Drhlt. genedigisten beveli'h
belangend, darin Euer fiirst. Drhlt. genedigist vermelden, dass Euer fiirst.
Drhlt. zue diesem jezo gehaltenen der Windischen stnde landtag, dem
wolgebornen herrn herrn Hans Sigmunden freiherrn zue Herberstain,
Rm. kais. Mt. auch Euer fiirst. Drhlt. rat und obristen auf der Win
dischen granizen, auferlegt und bevolhen haben sollen, dass er herr
obrist entweder in aigner person auf bemelten landtag hieher auf Agram
sich verfiigen, oder da er es ambtshalber nit furkeren kiindte, an seinen
statt jemand andern abzufertigen solle, und an die stande dasjenig zue
werben, was der grnizwesens notturft; zuemalen aber die iibrige erpauung des castells Rovischka, wie auch Petrinia und das vorsteunde gepei Ivanitsch, wie soliches herr Gregor Laibacher, Euer fiirst. Drhlt. rat
und oberhaubtman zue Creuz, weil herr obrist nicht erscheinen mgen
61
mir und denen Windischeii stnden mit mehrern angebracht. Euer frst.
Drhlt. kan ich auf soliches alles gehorsambist berichten, dass ich mich
jederzeit dahin gehorsambist befliissen habe, wie ich der Em. kais.
Ml, unsern allergenedigisten herrn und Euer fiirst. Drhlt. genedigisten
bevelch untertnigist gehorsamben mchte. Weil mich dann Eur frst.
Drhlt. in baiden deroselben genedigisten bevelch genedigist ermanen,
dass ich mein vleiss darunter nicht sparen solle, so hab ich mich
in disem jezigen landtag der sachen halben sovil mir mglich bei
denen stnden um ains und das andere nicht allein privatim, sonder
comuniter publice bemet, daran Eur fiirst. Drhlt. dismalen genedigistes
gefallen haben werden, wie solches Eur fiirst. Drhlt. aus deren stnden
gehorsambisten relation genedigist vernemben werden. Soliches Eur fiirst.
Drhlt. gehorsambist andeuten . Eur fiirst. Drhlt. mich ganz ge
horsambist zue untertnigisten diensten bevelchend. Datum Agram den
22 tag octobris anno 1597.
Eur fiirst, Drhlt,
gehorsanibister und untertnigister
Ioannes Draskowyth,
baro et banus.
A tergo: Den durchleuchtigsten fiirsten und herrn herrn Ferdinando
erzherzogen zue Osterreich etc, Grz.
Original s utisnutim peatom . i . ratnom
Vindica 1597, Okt. 11.'
Pripis: Ultimo octobris 1597.
arhivu
Beu;
371.
24. oktobra 1597. U Varadinu.

Grof Herberstein izvjeuje nadvojvodu Ferdinanda hrvatskom
odranom 20. oktobra u Zagrebu.
saboru,
Durchleuchtigister erzherzog, gnedigister herr und landsfrst. Euer

fiirst. Drhlt. seiud eter
Euer fiirst. Drhlt. solle ich gehorsainist zu berichten nicht umbgehen, dass nachdem auf deroselben an die Windischeii stende unlngst
gefertigtes gnedigistes credenzschreiben ich den oberhaubtman zu Creuz
Grregorn Laibacher zu ihrer der stende am 20. dits zu Agram gehaltnen
versamblung abgefertigt, welcher inen etliche underschidliche articl die
Windische grniz und ires aignen vaterlands wolfart betreffend, umbstendig proponirt und furgetragen, si sich hieriiber einer solchen reso
lution oder antwort, wie Euer farst. Drhlt. al) den hiebeiligenden iren
gfertigten schreiben gnedigist zu vernemen halien entschlossen.1)
r
) 01. sore spis od 20. oktobra, br. 368 str. 6 0 8 - 6 1 0 .
614
ich aber beinebens auch niclit unterlassen den herrn ban
zu diser proponirten articl desto wrklichern erhebung audi nieines tails
ad partem vertraulich ausfuerlieb zuezuschreiben, als bin ich hierauf
dureh ine sovil miind- und schriftliohen beantwortet worden, dass obwol
angeregte Windische stende. den jezt angeunden weiterhinumb etlielie
undersell iedliche landtag zu halten angestelt (dabei si dises desiderirn.
was "Euer fiirst. Drhlt. ain und das ander mal inen zu proponirn gnedigist gesinet, die articl so wol als das credenzsehreiben in Lateiniseher
sprach, und under. Euer fiirst. Drhlt. etc. aignen gnedigisten signatur
und fertigung mit gnaden stelln zu lussen) u titer welchen si von aigentlicher irer bewilligung tractiren sollen. So seinen si jedoeh urbietig, was
noch am flecken llohitschka. dahin die jiingst herausgefuerte anzal Wal
lachen angesezt worden, zu erpauen hiuderstellig, dasselb so wol las
verhacken alda guetwillig zu erheben und zueziiriehten.
Nieht weniger auch Ibanitsch belaugund. sollen si sich sovil las.sen
vernemen, wann inen dasjenige dureh ein ersame Eurer fiirst. Drhlt.
gehorsamiste landschaft in Steyr. ditsorts bewilligte paugelt zu hauden
gestelt. si so dann solches gepei vollstendig zu erheben, sich anerbieten.
End ob gleichwol in Eurer fiirst. Drhlt. gnedigisten credenzsclireiben
hievon nichts inserirt. so habe ich jedoeh dureh gemelten haubtmann
Laibacher oft eriiennteu stenden in Windischland der angeregteu heraus.entsprungnen Wallachen desto pessern unterhaltung halber sovil furzutragen notwendig erachtet. dass si die stnde dannacht dismals auf si
Wallachen 500 quart schwares traids darzugeben verwilligt, die auch
sonst zu ein merern zu persuadiru gewest wren, wenn si nieht besorgten
und pretentirten. dass weil des jezigen langwierigen ungwitters wegen
weder hiersch noch haidon kan eingefexent, noch auch zu ansung Hi
tlers getraids auf kiinftige jar nichts mag angepaut werden. si sich
demnach in gemain und sonders, furnemblich aber der arme pauersniann
vor wider schwierister ainer harten teuerung wol furzusehen haben.
l m Petrinia aber kiinden si sich darumben weiter und in wenigisten nichts annemen, vvreil inen dureh Euerer fiirst. Drhlt. fertigs jars
ge\< esten commissarium herrn Wilhehnen von AVindischgrz freiherrn etc.
und ineines gnedigisten herrn hofkriegsrat, lauter promittirt und versprochen worden. Wann si die Windischen stende denn lierenlialb der Kulp
erhebten Hussarwar zu errichten und erbauen, so solle irer rn.it dem iibrigen
gepei an Petrinia genzliclren verschont und dasselbig ohn alien ircn e titgel t volstendig auserbaut werden etc., wie dann Euer fiirst. Drhlt.
aus sein herrn bans mir getanen sehreibeii hiebei etlichermasson <:\digist kiinen vernemen. Sonst berichtet niich in abwesen herrn grafeus
von Serin, heiT Nielas Mallikozi. vom vorgestrigen dato. vermug iiebenligendes Windischen einschluss.') dass diejenige rais, deren herr graf
und ich verglichen gwest und Euer fiirst. Drhlt. ich hievon unlangst ge
horsamiste andeutung getau. darumben ibren fortgang dismals nicht errai!) Sada fali.

chen nmge. weil von Irer kgl. Mt. wolgedaohtein herm grafen auferlegt worden, durch ine Mallikozi, mit semen spansehaften die pass um
den Oden- und Eisenbiirgerischen poden zu versichem und zu verhueten ;
and ob ich dann audi sonsten negst gehorsamist angeregtermasseu von
diser grniz aus gern efavas attentiret, so ist es doeh mit deni nun fast
drei woclien hero continuierenden i'tbln regen- und eingefallnen schneewetter also geschaffen, dass man zu ross nicht wol Uber veld raisen,
oder nur ainer zum andern herunden in den stetten und vestungeu iiber
die o-Hssen , weniger aber das kriegsvolk zu fuess aut' ainicher rais,
dann si alle psse und lacken bis auf die giirtl und drilber durchwatten
nii'iessten, t'ortkumen und besteheii mag, ausser dessen es gewiss an mir
nicht solle ervvinden. Welches mcinem gnedigisten herrn ich hiemit in
undertenigkait anzufuegen nicht hab wellen und lassen. Die wissen hierauf denn sachen sovil die Windischen stende betrifft, verrer gnedigist
rechts zu tuen. und iro niich etc. Warasdin den 24. octobris anno 1597.
i
Euer fiirst. Drhlt.
undertenigist und gehorsamistcr diener
Graf S. zu Herberstein.
Vindica 1597, Okt. U.
peatom . . ratnom
arhivu
u Bebu ;
372.

Nadvojvoda
Ferdinand
kapetanu Frankolu tubi

protiv njegovih krajinika.
hrvatskoga
sabora
Ferdinand etc.
Wie liocli sich vor unser die stende im Windischland under ieziger irer gehaltener versamblung daselbst zu Agram, mit einschliessung
des inen von der biirgerschaft alda derohalbeu iibergebnen anbringung und
supplieirung, weilen deine undergebnen reiter in aineni und deni andern
abermaln beschwren. das wirdest du aus dem einschluss mit mehererin
vernemben. Dieweiln dann da die sachen angebrachterinassen besohaffen,
darunder der ernstlichen einsehunc- und abstellung, auch gebilrlichen
bestratung in alweg von nten. bevelchen wir dir hiemit genediglich. dass
du uns alsbald mit gueten grund berichten wllest, wie es sick mit disen
dingen. sonderlich aber dem darunder furgangnen todschlag aigentlich
halte, zugleich aueh die tter ainziehen. dieselben bis auf unsern weitern besehaid in verwarung behalten, dergleichen grul und nmetwillen
alls ernsts einstellen und ber das dich mit inen deinen reitern also
rich ten. damit. waim euch an iezo die tgrHh gewartund bezalung er'
voliren wirdet. dass ir euch srestraks nach empfahuns: derselben von
616
disem am Agram in den iieuerbauten Huszarwar bei Petrinia erhebet
und darinen liarrig verbleiben. Daran besehicht unser ernstlicher etc.
Grz den 28. octobris 1597.
A n d e n h a u b t m a n F r a n c o l In.
Koncept . i kr. ratnom arhivu u Beru;
Vindiea 1597. Oht. 11.
378.

Nadvojvoda Ferdinand prima na znanje izvjetaje grofa Herbersteina
zakljucima hrvatskoga sabora od 20. oktobra.
Ferdinand etc.
Wir haben deine uns vom 24. und 25. diz getane geliorsanien sehreiben empfangen und aus dem ersten, wie auch desselben einschluss, mit
gnaden verstanden, was auf unsere und dein werbungr dureb die stand
im Windischland in dem jezt zu Agram gehaltenen landtag in unterschiedliclieii articlen tractiert. bewiligt und geschlossen worden.
Sovil nun erstlieh die vllige erpauung des flekens Rohitschka
betrifft. vernemben \vir diem deinen sehreiben etwas zmvider. dass si
die stend dieselbe. sowol audi das verhaeken alda, bis auf ircin sebierist haltunden landtag oder zusainmenkunf't angestellt haben. Und dievveilen uns nicht zweifelt, si die stend worden solehe ire zusammenkunft
bald halten und nicht differiem, wellest du dara uf dein guete achtung
haben und uns dieselb zeitlich berichten. auf dass wir bei ineu denen stendon dasjenige, was des granizwesens notturft erfordorn, auch zu irer
und dor irigen selbsten gueter wolfart und versicherung dienen wrdet.
auf don dureh dich angedeuten vveg ohne versaumbung proponiern und
futragen lassen kiindten.
Und dieweilen die zu erbaung des fieckens Ibanitsch begerte hili
oder robat ireni der stend entschluss nach an dem beruhet, dass si dahin
sunderbare commissarien abfertigen und den augensehein einnemben
werden, was und wievil arbaiter man dahin hedrfte, darnach si sich
in angedcutem iren vorstehenden laudtag erclren kimdten, werden wir
dessen also erwarten miiessen.
Dass zu besserer erhaltung der herausentsprungenen Pribegen bewiligte getraid aber, wellest du fiir dich selbst also sollicitiern lassen.
damit dasselb zu den bestimten zeiteu zu jemands vertrauten hnden
ausgeniossen werde, es auch alsdann inen den Pribegen nach deiner dis
cretion ordenlich austailen.
Was dann die vestung Petrinia und derselben mehrern besezung
betrifft. wisseii wir uns zwar iniodijrist zu erindern, dass wir inen am
617
solche andeutung getan, was si die stende den Huszarvar her dishalb
der Kulp erheben und zu der volstendigkeit bringen, dass wir auch dass
iibrige an solcher vestung Petrinia ricliten und restauriern lassen wolten.
Dass sein wir mm zu tuen bedacht und bewerben uns darumben an
gebiirunden orten um die hierzue bediirftige verlag so stark, dass es
verhoffentlich daran auch nit vermangleri wrdet.
Auf die durch si die stend und sunderlich dern von Agram wider
die Francolisehen reter angebrachte bcsehwrung zielien wir. du
es aus der beiligunden absehrift zu vernemen, von iren haubtman dem
Francoll nit allein der aigentlichen besehaffenheit mehrern bericht ein,
sondern bevelehen ime auch alles ernsts sich mit iuen seinen untergebnen
reiltern also zu richten. dass si noch der jezt tglich gewartunden bezalxing ir lejrer in den an_redeuten Huszarwar bei Petrinia machen und
drinen sttigs verl)leiben mugen.
Weilen dann bei den jeztcingefallnen ain guet zeit herc eontinuirunden ungewitter und angeloffner grosscn gewsser halben wider
den feind nichts furgenumben werden kan, wie wir von der kais. Mt.
und unsern frstl. geliebten vettern Maximiliano. erzherzogen zu Osterreich etc., darzue ersucht und vermahnt werden. zwar aber sok-tie unglegenheiten selbs warnemben und fur augen sehen. so lassen wir es dennach
bei diser deiner gehorsamen entsehuldigung mit gnaden verbleiben, und
wellen dasselb auch zu der unsrigen Irer kais. Mt. und seiner lande
also andeuten.
Welches wir dir auf beriierte deine gehorsambe sehreiben in gna
den hinwiderunib anfuegen wellen, mit denen wir dir wol gewogen sein.
Graz den 28. octobris 1597.
P. S. tlberschieken wir dir auch zu deiner meherern nachrichtung
ain absehrift gedachter Windischer stende uns getanen schreibeiis und
was wir dem ban darauf hinwiderunib beantwort. Yt supra.
A n h e r r n o b r i s t e n im W i n d i s e l l la n d.
Koncept . i kr. ratom arkivu u Beu;
Vindica
1597, OM- 11.
374.

Nadvojvoda Ferdinand javlja
hanu, da odobrava zakljuke

sabora.
hrvatskoga
Ferdinand etc.
Wir haben aus der stend in Windischland uns wie auch deine ni
unsern obristen daselbst im Windischland getanen sehreiben, welches er
uns nebens eingeschlossen, mit gnaden verstanden, dass du deines tails
unter solchen landtag in dem was mir durch unsern oberhaubtman zu
Creuz Gregor Laibaieher, in demselben von des grniz und kriegswesens wegen werben und anbringen lassen, alien gueten furschub und
618
befurdening getan habest, und wie si die stend die erbauung des noch
iibrigen an dem castel Rovitschka, aueli Ibanitsch bis aut' irem
schierist haltunden landtag angestelt ote. Weilen du dan selbst waisst.
was furnemblicli auch inen don stenden an soliclien baiden rtern, sunderlich aber den tiecken Ibanitseli gelegen. weilen wir tins genzlich versehen, si werden sich in dern ainen und dem andern also erweisen,
damit zu negstkumbenden frelig oder so bald es die glegenheit immet"
gibt, zu solclien gepeuen gestraks gegriffen werden muge. derwegen
aueh gedacbten irn landtag desto eheunder aiistellen und halten, welch en
du uns zeitlicb zu erindern bedacht sein wellest.
Entgegen weilen aueh wir an uns niehts erwinden lassen. damit
zugleieh die vestung Petrinia zu seiner volstendigkeit gebracht, bei der
si die steiide zu derselben melirern vorsicherung das irige versehentlich
noch weiter tuen werden. Als dan neben dem bei der kais. Alt. unausgesezt stark anhalten discs Petrinia der sundern unvermeidenliehen
notturt't nach mit mehrern kriegsvolk zu besezen und zu besterken. Dass
dan aueh si die stend zu erhaltung und profiantierung der jiingstheraus
entsprungnon Pribegen von aiueni jeden rauch ain halbe quarten hiersch
oder haiden verwiligt, das nemben wir von inen zu sunderin gnedigisten
dank an, und haben derwegen gedacbten unseren obristen in Wiudischland dem t'reiherrn von Herberstein bevolehen, solieh bewiligt getfaid
von denen benenten personen emphachen und daselb miter si, die Pri
begen mit gueter gleicheit austailen zu lassen.
In dem sich danu die Francolisehen router so ungebllrlich verhalten sollen. wider welche sich si die stende und sonderlich <lie von
Agram abermalen hochbeschvvrn, weilen wir darunter solehe ernstlicht
einsehung tucn. darob si versehentlich zufriden sein werden. als \vii
dan irn oberhaubtman. wie du aus dem einsehluss zu vornemben. disei
sachen halber die notturt't zuoschreiben. und die solehes alios zu deinoi
nachrichtung in gnaden hinwiderum anfegen weilen, mit welchen wii
dir wolgewogen sein etc. Grz don 29. October anno 155)7.
A n h e r r n b a n in W i n d i s e h l a n d to.
Koncept . i kr. ratnom arhiva u Beu;
Vindica 1597, Okt. 77.
37.
. marta 1599. U Graca.

Nadvojvoda Ferdinand kaje nadvojvodi Matiji predloye hrvatskoj Kra
jini $ molbom, da ih pounski sabor uzme u raspravu.
Durchleuchtigister t'uerst. Unser freunliche willige dienst etc.
Freunlicher reliebter yetter.
619
Als wir veriiomen, dass Euer liebdem Ungerisehen Raktiseh in
kuerzen zu Prespurg zu halten ausgesehriben, sein wir zwar bedacht
gewest. darzue soiiderbaro commissarien von diser herinigen grnizen
wegen abzufertigen. W i e wir nun aber bedenken. dass Euer lieb zweifels olme under solichem Rakusch audi jeztermelter der herinigen griinizen zum besten ingedeflk sein und die notturft der haubtproposition
einverleiben werden, also Ubersenden iro wir beiligende articl mit diesem
tVeundlichen gesinuen zue, dass si dieselben men den stenden neben
andern mit solichem eifer fuertragen und proponiern wollten, wie es
die notturft allerseits mit dem hchsten erfordert und Euer lieb deme
am besten werden zuetuen wissen. um weliche wir es hinwiderum beschulden wellen. Bleiben deroselben etc. Greben in unser statt Grz den
funften martii anno 99.
Euer lieb guetwilliger vetter
Ferdinand.
Wilchelm von
Reiner.
AYindisehgriitz freiherr.
Suvremeni prijepis u arhivu zajed. ministarstva
Ungar. Landtage.
financija u Beru ;
Pripis s polja: Absehrift ilirer fiirst. Drhlt. erzherzog Ferdinanden

scbreibens an die fiirst. Drhlt. erzherzogen Matthiasen etc. die Crabatische grniz betreffend.
376.

Odgovor nadvojvode Mafije na tubu hrvatskih
urnicom saboru.
stalea
izneseni/t na po-
Serenissinms princeps ac dominus dominus Hathias archidux Austriae etc.. dominus noster benignissinms. fideles incliti Hungariae praecipue veru Selavoniae regni status atque ordines non latere putat. castrum
Ibanich munitionibus minus firmatuin in summo discrimine positum totunique tractum versus Zagabriam(!) et Praegoriam.1) quae dicto castro
Ibanich pro defensione est, nisi quanto citius restauretur et aedificiis
rectius muniatUE, non devastationi solum, sed extreme etiam exitio obnoxium esse. licet idem castrum Ibanich anno praeterito aliquo modo
firmari coeptum fuerit, quia tamen aedificium illucl nulla ex parte absolutum, propter sui imperfection em sicuti etiam paludes adiacentes. limo
obsitae et quasi exiccatae, hostibus minus dificilem aditum praebent.
idcirco necessitas omnmo postulare videtur, ut eidem castro Ibanich me
lius provideatur.
M T. i. Prigorje.
620
Secundo etiam rcliqua coiifinia Sclavoniae ntputa Creuzium(!),1) Ca
pri vitium(!), arx Sancti Georgii, Warasdinum et oppidum Roviskianum
ruinis admodum sunt obnoxia et Creuzii quidem non modo ista hieme
propugnaculum versus monasterium Sancti Georgii situm, adeo collapsum
est, ut tam peditibus, quam equitibus facilis et expeditus isthac transitus
pateat. sed reliqua etiam propugnacula incendio macerata ruinam minari videntur.
Tertio. Mimitiones luteae. Caprivitii fundari coeptae, crebris pluviis
adeo inundatae atque dissolutae sunt, ut satis tuto super aedificari non
possit. sed ne penitus corruant. dubitandum sit.
Quarto. Oppidum arcis Sancti Georgii omni propugnaculo poenitus
quasi nudatum et quibuslibet hostium incursionibus expositum est, sicuti
etiam speculae ibidem non ita pridem pro excubiis agendis constructae,
per hostein incendio sunt consumptae. Sepimentum item circumcirca putredine absumptum est. Kx defectu etiam vecturae lignorum ac roborum
nee pons in arcem ducens nee super propugnaculis vallum pectorale rostaurari potuit.
Quinto. Tossa tiuviatilis Warasdini ex ea potissimum arcis parte,
qua flumini Dravo adiacet, ita limo repleta est, ut penitus quasi exaruerit et pedibus in arcem aditus pateat. verendumque omnino sit. ne
hostes Warasdino agro avide inbiantes et civitate et eircumvicinis locis
levi negoeio potiantur.
Sexto. Xecessitas omnino postulat, ut oppidum Roviskianum Valacliis pro domicilio concessum restauretur, ne ab hostibus improvisa irruptione aliqua spolientur et devastentur.
Quae omnia cum ita se habeant. idcirco nomine et loco caesai-eac
et regiae maiestatis sua serenitas fideles regni status atque ordines benigue et diligenter vult monitos. ut ad reficiendos omnes et singulos
delectus supradictos sufficiens aliquod operarum gratuitarum sabsidium
tanto promptiore animo impendere velint, cum illud in ipsorum et suorum potissimum securitatem vergat.
Et quia Valachis, qui non ita pridem ad Sclavonica conl'inia sese
receperunt, ad ipsorum sustentationem donee agriculturam instituere si)>ique et suis propriis laboribus victum quaerere possint. commeatus ex
publico fait subministrandus. qua in re serenissimus archidux Kerdinandus et provinciales in Styria magnos hactenus fecerunt sumptus, quos
diutius sustinere illis grave nimis futurum esset, ideo sua serenitas eosdem status atque ordines similiter hortatur, ut pro ulteriore eorundem
Valachorum sustentatioue eoncedenti aliquo subsidio frumentario iuvare
non graventur.
Porro, cum stati bus maiori ex parte hand dubie non ignotum sit.
quantis impensis Petrinia et praesidium ibidem collocatum interteneatur
et quantos fortalitium illud circa munitiones patiatur detectus. quod propugnacula isthic essent altius tollenda et absolvenda, item constructum
-") T. i. Krievci (Kreuz'i.
621
ibidem promontorium sive Husarwar intrinsecus ad unius viri altitudinem
terra replendum, quatuor etiam propugnacula isthic constituta similiter
ad iustam altitudinem erigenda, ut equites ibi domicilium habere hostiumque insultibus occurrere possint, id ipsum etiam fortalitium Petrinianum fossa circumdandum et fluvius Petrinia nuncupatus in eandem
derivandus, ne hostis sicco pede t pro libitu quasi eo accedere et sicuti
antea factum est, cuniculis illud fortalitium infestare possit. Propugnacula etiam ad radices fundamenti duplici aut triplici sepimento quaerceo
contra impetum fluminis munienda essent.
Et quia Rastovitium quque omnibus modis restaurandum. silva
versus Petriniam ad patefaciendum subdolum hostis adventum, nee minus
versus Rastovitium etiam, ad cavendas incursiones, aliqua ex parte suecidenda videtur, sua itaque serenitas benigne postulat, ut ad eum effeetum et pro ulteriori fortalicii illius Petriniensis conservatione fideles
regni status atque ordines non modo ad certum aliquod tempus tarn
currules, quam manuales etiam operas sufficientes eo deputare, sed ad
iuvandum etiam id ipsum commeatu, de quolibet fumo, si non plus,
saltern quartam frumenti cub uli Agriensis annuatim contribuere ac denique, si in confiniis illis expeditio contra Thurcam suscipienda sit, ad
deducendum commeatum et tormenta bellica necessarias vecturas, quae
isthic locorum aliunde haberi non possunt, haud gravatim suppeditare
ac superinde suae serenitati mentem suam scripto quanto citius aperire
velint.
Decretum per serenissimum archiducem 16 martii anno etc. 99.
Cistopis u arhivu
Landtage.
zajed.
ministarstva
financija
u Beu;
Ungar.
Pripis na ledjima : Statibus atque ordinibus incliti Hungariae regni

exhibendum.
377.

Mnijenje ugarskog dvorskoga vijea.
Ea, quae serenissimus archidux Matthias, dominus noster clementissimus, dominis consiliariis Hungaricis de statu regni Sclavoniae restaurandisque in Sclavonia certis quibusdam fortaliciis proposuit, intellexerunt. Cum autem oratores Sclavoniae plane hac de re nihil deliberare
possint, ideo censent humilime, totum negotium ad status et ordines regni
Sclavoniae, finita hac generali diaeta, more antea solito, transmittendum esse.
Ex consilio Hungarico decima septima martii anno 1599.
Cistopis u arkivu
Landtage.
zajed.
ministarstva
financija
u Beu;
Ungar.
622

Nadvojvoda Mafija alje kralju Budolfu predloge hrvatskoj
to mu ih je poslao nadvojvoda Ferdinand.
Krajini,
Allerdurclileuchtigister, grossmechtigister . kaiser etc.

Euer m. kais. Mt. und lieb sein etc.
Grenedigister, freu.ndlicb.er, geliebter herr uud brueder.
Aus beiligender abschrift unsers freundliehen Heben vetters erzherzog Ferdinandeu schreiben, werden Euer Mt. gnedigist vernehinen,
was si der Crabatischen grniz halber f'iir underschiedliche articl an
ims gelangen lassen und dieselben denen Hungerisclien stnden in jezigem
Kakuseh 1 ) fuerzutragen und zu proponiern begert.
Nun hab ich gleichwol die notturft, wie aus der beilag B. zu
sehen,2) an ermelte Hungerische stend gebracht und inen don gefehrlichen stand der grnizen zu gemuet gefuert. Mir ist aber von den Iltnigerisehen rten nebenligende entsclmligung C.;J) zuekumen. araus uun
erscheint. dass die aus Crabaten alher geordnete gesandte in diser saclien zu tractierii mit volmacht nicht versehen, sondern denen Crabati
schen stenden in jezigem ierern Rakusch absonderlich fuergetragen werden
mue.ss. wliches Euer kais. Mt. ich gehorsam und bruederlich erindern
sollen. die werden die notturft an ermelte stend bei kiinftiger ierer versamblung zu bringen wissen. Time benebens mich etc. Greben auf dem
kniglichen schloss zu Prespurg den vierundzAvainzigisten. tag monats
martii anno etc. ncunundneunzigisten.
Euer Rom. kais. Mt. und lieb
gehorsamer bruder
Matthias. 4 )
A tergo: Dor Rom. kais. audi zu Hungorn und Behaim kgl. Mt..
meinem genedigisteii freundlichen geliebten herrn und bruedern. Prag.
Original s utisnutim peatom u arhivu zajed. ministarstva
u Beu; Ungar. Landtage.
-)
)
s
)
4
j
. j . Rkos = ugar.
Up. br. 376 (od 16..
Up. br. 877 (od 17.
Oba posljednja retka
sabor (u Pounu).
marta 1599).
marta 1599).
napisao je nadvojvoda Mati ja svojom rakom.
financija
6-23
379.
martu 1599. U Pounu.

Tajnik
ugarske
dvorske kancelarije Tiburcije Himmelreich

mnijenje hrvatskom porezu.
daje svoje
Illustrissimi domini domini et patroni benignissimi.

Intellexi humiliter ea. quae serenissimus princeps dominus Matthias,
arcliidux Austriae etc., dominus meus elementissimus, de neganda officialibus et caeteris regnieolis Selavoniae exemptione a soiutione impositae illis dicae ac etiam domini comitis Thomae Erdeody etc. instantiam
benigno suo memor(iale) perstrinxit, ad quod etiam adiunctae domini
bani et statuum dicti regni Selavoniae ad sacram caesaream regiamque
raaiestatem. dominum meum clementissinium, datae litere, nescio unde
et quali cum commissione ad me directae acoesserimt. Non possum autem
non mirari. quod dominus comes Thomas Erdeody, qui ante paucos
annus et ipse banatum gessit et offieialium regni Selavoniae libertatem
sub adiuncto scripto. litera A. signato 1 ) comprehensam. probe novit, nunc
primum impugnare satagit, cum non ignoret illis banc exemptiouem loco
salarii cedere eaque sublata nemo lib enter offieia publiea gerere volet.
Tametsi vero haec ita se habeant et hactenus etiam semper pro veteri
iure et consuetudine Sciavonia dimidiam saltern dicam in diaetis Hungaricis oblatam solvent, quia tarn en status et ordines regni Hungariae
in bac gumma necessitate plura quam alias forte unquam obtulerint ae
peeuliari articulo decimo in bac praeterita diaeta statuto supra unnm
tiorenum etiam viginti quinque denarios Hungaricos Selavoniae regno
imposuerint atque articulo decimo quinto neminem plane offieialium a
eontributione immunem esse voluerint. verendum est. ne, si statibus regni
Selavoniae pristina eorum libertas bac in parte observetur et iudulgeatur.
regnicolae Hungari plurimum offendantur et magni propterea clamores
et querelae in futura diaeta exoriantur. Si vero statibus Selavoniae haec
eorum libertas absolute negetur. illi impositam quidem eis dicam integre
persolvant, in reliquis vero magnas (querelas suscitent et ad confinia
necessaria auxilia et alias operas nullas, sieuti hactenus facere sunt soliti,
praestent. Ut autem nee Hungari offendantur neque Sclavi de sublata
penitus eorum libertate iuste couqueri possint. censerem humiliter. ut
illis absolute non responderetur, sed pro extrahendo tempore hoc negotium ad eius serenitatem dirigeretur pro expetenda a dominis eonsiliariis
Hungaris super eo opinione et interim dicatori serio demandaretur. ut in
exaetione dicae regni Selavoniae iuxta publicas. regni Hungariae consti
t u t i o n s procedcret et officium suum diligenter exequeretur; sicque mauerent Sclavi in spe potiunda libertatis suae nee possent de maiestate
sua caesarea conqueri. sed in futura diaeta cum statibus regni postea
M Sada fali.
624
de rebus suis disceptarent illasque cum eis transigerent et interim caeteras operas et servitia ad confinia et alia loca praestarent. Sollicitatori
vero eqrum verbis responderi posset, maiestatem quidem suam caesaream.
ubi negotium hoc relatum fuerit illorum pro huins temporis statu benignam rationem habituram, velle tamen clementer, tit cum articuli iam
confirmati sint, nee in sum ma hao rerum necessitate mutari aut infringi
possint, illi quoque sese tempori accomodare et pro defensione patriae
suae cuncta obedienter ac benevole praestare caeterisque bono exemplo
esse velint ac debeant.
'
.
.
.)
Atque in praemissis haec mea est humilis opinio, penes quam me
gratiae et patrocinio illustrissimarum dominationum vestrarum demisse
commendo.
Illustrissimarum dominationum vestrarum humilis servitor Himelreich.
Cistopis arkivu
Landtage.
zajed.
ministarstva
financija
u Beu;
Ungar.
380.
8. jula 1599. Pragu.

Kralj Rudolf
rjeava molbu hrvatskih stalea- da im se obali kontribucija.
Rudolphus etc.
Princeps etc.
Quum non ignoret dileetio vestra, quidnam hactenus circa humilem
statuum et ordinum regni nostri Sclavoniae petitionem de relaxanda eis
contributione in generali diaeta Hungarica decreta eorumque officialibus
in exemptionem solvendae dicae conservandis actum sit, ideo adiuneta eorum scripta nobis oblata dileetioni vestrae remittimus. Et quia
sollicitatori eorum, ut sese tempori aceomodent et impositam dicam sol
vere difficultent caeterisque bono exemplo sint. intimari iussimus,
ab eadem fraterne petimus, ut pro extrahendo tempore super his scriptis
bona commoditate locumtentem ac viciniores nostros consiliarios Hungaros audire eorumque vota pro futura deo dante diaeta Hungarica
asservarc, camerae autem nostrae Hungaricae interim serio committere
dilectio vestra velit, ut dicatoribus firmiter iniungat, quo in exactione
illius dicae sedulo procedere illamque iuxta articulos publicarum regni
nostri Hungariae constitutionum ab omnibus sine personarum delectu
integre exigere nullique ac in parte connivere et parere debeant. Quod
dilectionem vestram non. gravatim facturam confidimus. Quam de caetero etc. Datum in arce nostra regia Pragensi octava die mensis iulii 1599.
A r h i d u i M a 11 h i a e e t c .
Koncept
Landtage.
l
arkivu
zajed. ministarstva
) Izostavljeno to se ne tie Hrvatske.
financije
Ungar.
625
38t.
14. februara 1602. U Zagrebu.1)

Hrvatski sabor obraa se molbom na nadvojvodu Matiju, da bi izradio
kod nadvojvode Ferdinanda,
da karlovaki vojnici ne plijene susjednih
plemia, a poinjenu im tetu da naknade.
Serenissime princeps, domino domine nobis clementissime.
Fidelium servitiorum etc.
Serenitati vestrae, domino nobis clementissimo, humillime aperieildum
duximus, qualiter milites serenissimi arcliiducis Ferdinandi Carolstadiensis,
nescimus qua audatia freti, ruptis militaris disciplinae legibus, non modo
magnatum possessiones, sed et nobilium, vestrarum maiestatum semper
fidelium subditorum, curias et domos more hostili invadunt, e castellis ac
curiis eorum nobilitaribus vinum et fVumentum auferunt. peecora abigunt
stationibusque suis egressi in domibus colonorum illis explosis degunt,
omnis generis victualia ullo soluto praecio abripiunt, hisque non con ten ti,
agros quoqae dictornm nobilium, praesertim Thomae, Bernardi et Francisci Seversych ac aliorum -in Zvarcha possessione degentium Carolstadio
propinquiores propria autoritate sibi vendicantes pro libitu occupant occupatosque inseminant et fructus ac utilitates eorum percipiunt contra ius
et regni libertates. Supplicamus itaque serenitati vestrae, domino nostro
clementissimo, dignetur serenitas vestra jaraememoratum principem Ferdinandum ea de re requirere, quatenus iisdem suis militibus serio demandet.
ut damna per eosdem allata refundant, agros proprietariis restituant imposterumque ab his et similibus oppressionibus omnino abstineant. Alias
enim non erit possibile confiniis illis de victnalibus providere ac desertas
eius regionis possessiones populis complere, quin potius populosas in desolationem devenire necessum erit. Super quo a serenitate vestra, domino
nostro clementissimo, clementissimum expectamus responsum.
Serenitatis vestrae humillimi
fideles servitores
status et ordines reliquiarum
regni Sclavoniae.
A tergo: Exhibitae 22 martii 1602. (drugom rukom). Ad consilium
bellicum.
Mrz
Suvremeni prijepis . . ratnom arkivu u ;

5.
Groatica 1602
_) Up. moje .Sabor, spise" IV, 420.
40
62
382.
18. decembra 1603. U Zagrebu.1)
Hrvatski sabor zagovara kod nadvojvode Ferdinanda molbu knezova hrankopana Traekih zbog gojmerskih Srba (Vlaha).
Serenissime princeps et domino domine nobis clementissime.
Pidelium servitiorum etc.
In hac praesenti congregatione nostra generali spectabiles et magni
fied domini comites perpetui a Tersacz de Frangepanibus lamentabilitor
iterum atque iterum nobis conquesti sunt, quomodo hiis superioribus
annis per magnifieum condam dominum Lenkovych, generalom capitancum Carolstadiensem, certi Valachi ex Udwynya essent edueti, qui eum
bine inde per aliquot foro septimanas divagarent, eosdem Valachos ubi
eolocaret, non haberet: nomine tamen serenitatis vestrae per speetabiles
et magnitieos dominos Byndysgrayczor et Langenniantel. commissarios
videlicet serenitatis vestrae, ac dictum condam generalom capitaneum
Carolstadiensem. frater oorum dominorum comitum a Tersacz uiaior natu.
qui tune temporis bona lllorum regebat. requisitus erat, ut dietos alachos.in bonis illorum usque ad aliquot septimauas collocare permitterct,
doneo alio do loco oisdem provideretur. Volens igitur dictus frater eorundem dominorum comitum senior vestrae serenitatis requisition] parere et
obtemperare, eosdem Valachos in bonis ipsorum ( vocatis collo
care concessit, tali tamen cum conditione. quod vestra screnitas dietos
Valachos vel sub potcstatem diotorum dominorum comitum subiciet. vol
autem alia bona in provincia serenitatis vestrae Carniolae, loco corundum
bonorum dare dignabitur. Sod neque bus eontenti, dicti Valachi alia bona
oorundem, videlicet Morawyozc dolnye, Werbowzka, Kamcnzka et Wer,bycze vocata. quae eisdem dominis comitibus j)ermanserant a Turcis, vi
occuparunt. insuper praodantur, furantur ac damnis quam plurimis subditos illorum afftcere non desistunt. Pro quibus omnibus turn violontiis.
turn vcro illatis damnis, licet ad instantem dictorum dominorum comitum a
Tersacz generoso ac magnifico domino moderno generali capitaneo Carolstadiensi domino Kyzel scripserimus, a quo nihil ivsponsi habere potuimus.
Quapropter serenitati vestrae humillime supplicamus, dignetur vestra serenitas clementer dicto domino generali capitaneo firmiter eoinittere. quod si
dicti Valachi in dictis bonis praefatorum dominorum comitum habitare voluerint, ut eosdem ad oraue obsequium eisdem dominis comitibus praestandum eompcllat. illisque sorio demandet, ut eisdem in omnibus parcant
vel bona praescripta dictis dominis comitibus restituat vel autem serenitas vestra in alio loci in suis provinciis conteutare dignetur. quam
gratiam serenitatis vestrae perpetuis et fidelibus servitiis promevoro stu0 TTn. Sab. sn. IV. 447.
627
debimus. Deum aeternum pro foelici regiminc et incolumitate serenitatis
vestrae non intermittemus. Datum ex congregatione nostra gene
rali in civitate regia Montis Grecensis Zagrabiensis, decima oetava die
decembris celebrata domini millesimo sexcentesimo tertio.
Serenitatis vestrae
lmmillimi servitores,
universitas dominorum et
nobilium aliorumque statuuni
et ordinum regni Sclavoniae.
A terc/o: Serenissimo principi et domino domino Ferdinando, archidiifi Austriae, duei Burgimdiae, Styriae Carintiae et Carniolae etc., comiti Tvrolis et Goritiae etc. domino nobis clementissimo.
Original s utisnutim peatom kraljevine Slavonije u c. i kr. ratnom
arhivu u Beu; Croatica 1604, Mar 24.
383.
Prije 28. marta 1604. U Zagrebu.

Zagrebaki biskup Simun Bratuli moli nadvojvodu Matiju, da naloi
hanu i hrvatskim staleima (saboru), da mu pomognu kod izgradnje
azme, a slavonskom generalu, da ga oskrhi strjelivom i topovima.
Serenissime princeps, domine domine clemeutissime.
Orationum devotarum etc.
Postquam saeratissima caesarea regiaque maiestas. dominus metis
clementissimus, ex innata sua gratia mihi humilimo suo sacellano episeopatum Zagrabiensem benigne contulit. totas nieas cogitationes eo dirigendas existimavi, ut cum eeclesiae dei, turn etiam suae sacrae caesarcae
regiaeque maiestati et patriae charissimae pro meo posse ntilem operani
navare possim, hoc potissimum tempore, quo per dioeccsim meam nutantibus eeclesiae rebus et temporibus negotiis ita exposcentibtts, plurima
reformanda et ex deformi statu vindicanda videantur. Cuius quidem episcopatus mei bona, cum sint omnia in confiniis situata et Turcarum
excursionibus exposita. in tantamque desolationem devenerint. ut non
nisi novis incolis plantari debeant videamque per desolationem certorum
riiagis vicinorum castellorum Turcicae ditionis et per depredationem
translationemque Valachorum. divino auxilio Sclavoniea' continia tutiora
esse. Idcirco ex praemissis rationibus arcem Chasma ultra liuvium Chasma
existentem, olim ex lapidibus constructam, ante annos vero sexagint;>
tempore sacratissimi olim domini doinini Ferdinand, imperatoris. avi
vestrae serenitatis felicissimae memoriae, per Turcas expugnatum et in
zangvakbegatum redactum ac tandem post acerrimam christiani exercitus
H28
obsidionem per Tureas relictum et demolitum restaurare et aedificare
in animum raeum induxi, (pio et eonfinia longius extendi et insula, quam
eonfluenta Chasmae, Savi et Louiae fiuminum in magno terrae spatio
efficiunt in vastis illis solitudinibus, novae possessiones, per novos incolas effici et inde commoda non solum episcopatui. sed etiam suae
maiestati et regno augeri possint. E t quia ad aedificationem ipsius arcis
sine auxilio regni Selavoniae minus sufficientem me esse agnosco, dignetur vestra serenitas domino bano et statibus dicti regni Selavoniae
serio eommittere. ut pro regni ipsius ulteriori permansione et confiniorum longiori extensione hostiumque exinde tan quam magis vicino loco
maiori ofFensione aedificationem ipsam arcis Chasmae communibus laboribus et vecturis ad id summae necessariis unanimi voto iuvarc debeaut.
Insuper vestrae serenitati demisse supplico, dignetur etiam cum serenissimo principe archiduee Ferdinando tractare, ut ea, quae ad promovendum opus aedificationis ipsius arcis Chasma spectare videbuntur. per
dominum gcneralem capitaneum confiniorum regni Selavoniae provideri
iubeat, potissimum autem de munitioue. pulveribus videlicet, tormentariis
armis per excellentissimum principem dominum ducQm Mercurii tempore
talconetis aliisque ad defensionem necessariis deditionis Canisae in Chaktornya relictis. quo castro extructo, quod fortalitiis propinquioribus ad
instar clipei erit, secure praesidiarii ex Gradecz, Claustro Iwanichensi,
Toplieza et Ludbreg illisque ex praesidiis, ubi minus necessarii nisi
fuerint, plures adiiei poterunt, quorum vaivodae- ut mecum tanquam
cum domino terrestri in conservatione eiusdein arcis mutuain intelligentiam habere debeant, demisse supplico. Ac superinde clemens a serenitate vestra responsum expecto.
Eiusdem serenitatis vestrae
humillis ae devotus sacellanus
frater Simon Brathwljch,
electus episcopus Zagrabiensis.
Suvremeni prijepis . . ratnom arhivu ; Vindica
Mai 3.
1604,
A tergo : Ad serenissimum principem Matthiam archiducein Austriae

humilima supplicatio fratris Simonis Brathulych, electi episcopi Zagra
biensis.
Pripis (drugom rakom) : Ad consilium bellicum.
(Treom rukom): Der kais. g(ehaimbe) rat und ban, herr Ioann
Draskvich freiherr etc., wlle er freundlichst berichten, was es mit
hirinvermelten schloss fiir gelegenhait hab und ob die bevestigung uud
besezung dieses orts mit des Windischlands und grnizen nuz zuzulassen
und disfalls zu bewilligen sein mcht.
29
384.
1. aprila 1604. U Pourm.
Ban Ivan Draskovic izrie dvorskom ratnom vijeu svoje mnijenje
obnovi grada azme.
Illustrissimi domini, patroni observantissimi.
Decretum illustrissimarum dominationum vestrarum, quo meuni
euper supplicatione domini episeopi Zagrabiensis, qua ad restaurationem
arcis Ohasmae. communes regni Sclavoniae labores et generalis eiusdem
pegni capitanei promotionem et de munitionibus eidem arci extruendae
per seremssimum archiducem Ferdinanduni provisionem supplicat, votum
requirit, reverenter accepi. E t quia status situsque illius loci mihi penitus
est perspectus scioque earn, ubi restaurata i'uerit, non tantum confiniis
ipsisque regnicolis praemimimentum et quasi. clypeum contra hostes futuram, sed suae saeratissiniae maiestati quoque, domino nostro clementissimo. maxime Usui et commodo futuram, ideo aequum mihi iustumque
videtur. ut sua sereiiitas urcbidux Matbias, dominus etiam noster clementissinius, primuni futuro bano et regnicolis firmiter demandet, ut
communibus laboribus operisque arcem illam restaurare invent, deinde
etiam serenissimum archiducem Ferdinandum, cum pro visio continiorum
Sclavonicorum a sua sacratissima maiestate est commissa. nomine eiusden
sacrae maiestatis requirctur, ut tain capitaneuni illius regni generalem
ad promovendum opus iam institutum arcis reaedificandae strictissiine
bortetur atque mandet et turn de munitionibus, turn vcro iis. quae ad
intertentionem militum ad eiusdem arcis eustodiam erunt necessaria.
providere velit, maxime cum nulla uiujue nielior occasio restnurandae
illius arcis. quam hoc tempore discordibus inter se bostibus nostris ultraneoque domini episeopi studio oblato sese obtulerit. Atque bae breviter
illustrissimis dominationibus vestris pro declaratione opinionis meae
volui signiticare. Posonii 1 aprilis 1604.
Illustrissimarum dominationum vestrarum servitor deditissimus
Ioannes Draskovieh.
tcrgo: Illustrissimis dominie N. sacratissiinae caesareae regiaeque
maiestatis consilii bellicii praetecto et eonsiliariis etc. existenditibus.
Vindica 1604, Mai 3.
peatom
. . ratnom
arkivu u Beu ;
Dne 7. aprila odstupi nadvojvoda Matija molbu biskupa

Bratuliea
i banovo mnijenje nadvojvodi Ferdinandu, koji odgovori 16. maja 1604.
Matiji, e je dao otpremiti u azmu 5 tona baruta i 6 puaka naslonjaa
fDoppelhacken), a vne da ne moe, jer je velika oskudica na Krajini na
oruju i strjeljivu (ibidem).

385.
7. aprila 1604. U Pounu.

Nadvojvoda Matija moli nadvojvodu Ferdinanda, da naloi zapovjedniku
hrvatske Krajine, e bi pomogao zagrahackom biskupu Slmunu
Bratuliru
kod izgradnje i utvrdjenja azme.
.
Durehleuchtiger frst.
Unser freundlicli etc.
Freundlicher geliebter vetter und brueder,

Euer lieb habon aus beiligmidem einschltiss, was dor bischoi" zu
Asrram, dor ehrwllrdig miser lieber andchtiger Simon Brathulvch. vvegen
erbauung des sohloss Chasma. dariiber wir dann dor kais. Mt. etc. rat
und ban in Windisehland, don odlon unserm lieben getreuen Ioaiin
Draskovitsehen freiherr mit seinem berioht und guetaehten vernomben.
an ims gelangen lassen, mit niehrern freundlich. zu erseen. Weil dan diesei
ort des bans bericht nach ain notwendiger pass ist, dardureh auoli der
feind kann vorhindert und aufgehalten werden. solche erpauung Em
lieb grnizen zur dot'ension geraicht, also ersuecheu wir Pair lieb hiemit
freundlich, boi dein obristen der Crabatiscbon granizen. dass or zu er
pauung dieses sohloss alio hillfen und befurderung erzaigen sollo zu vert'uegen, damit auoh diosos sohloss, wan dassolbigo erhebt, an notwen
diger munition kain mangel leide, geruhen Eur lieb, wie begert wird.
init pulvor und otlichen falconeten dieses werk zu bof'urdern und H it IV
dahin zu erzaigen. Und bleiben wir etc. Geben ant' don kunigliehen
sohloss Prospurg den sibonden 'aprilis anno soohzohenluindort und vierten.
Eur lieb guetwilliger vetter und brueder
Matthias.
J. B. Katzenstainer.
Hans von Molart.
A tergo: e m durchleuchtigen t'i'irsten herrn Ferdinandeu erzherzogcn zu Osterreieh, herzogen zu Burgund. Steyr, Krndton. Crain und
Wurttenberg, graven zu Tyrol und Grz. unsern freundlichen geliebten
vet-tern und bruedern. Graz.
Vindica 1601, Mai.
:
peatom
22. aprilis 4.
u e. i . ratnom
arkivu u Beru ,
631
386.
12. maja 1604. Grazu.
Nutarnj -austrijsko dvorsko ratno vijee stavlja nadvojvodi
Ferdinandu
do znanja, da e mu naknadno dati svoje mnijenje molbi biskupa Simuna Bratulia.
i
h i d u i F e r d i n a u d o.
Gnedigster ftirst und herr.
Aut' beiligundes an uns ervolgtes gnedigstes decret und obgeforderten bericht, r a t und guetachten, die durch den herrn bischoven zu
Agram gebetne munirung des gschloss Tsehazma betreffend, erindern
dieselb wir hiemit gehorsambist, dass diesef tag an seine frst. Drhlt.
herrn herrn Matthiaschen, erzherzog zu Osterreich etc., unsern aueh gnedigsten herrn, ain gleiclmiessiges selireiben, derentwillen sieh bei Iro
die Crabatischen und Windischen stende unter dem unlngst zu Presburg gehaltnen rakusch, in gehorsamb angemelt, einkumben. weliehes
dem oberhaubtmann zu Coprainiss und verwalter des obristen bevelchs
Windischer grnizen, herrn Alben Grasswein freiherr, umb sein terrern
bericht iiberschickt worden. Sobald nun derselb einkombt, solle sodann
die ferrere notfuri't Eur lurst. Drhlt. durch uns untertenigist referirt
werden. Iro uns etc. G-rz den 12 maii anno 1604.
Euer flirst. Drhlt.
untertenigiste gehorsambiste
N. verordente hoikriegs und camerrate.
Koncept . i kr. ratnom arkivu u Beu; Vindica 1604,
Mai.
16. maja 1604. naloio je nadvojvoda Ferdinand svom vijeu, da bi

skupu pomogne s 5 tona baruta i 6* ritoppelhackenx (ibidem, konc-). Uz to
ubavijesti isti dan nadvojvodu Matiju, da je dao nalog
zamjeniku
vrhovnoga zapovjednika na slavonskoj Krajini barunu Albenu Grasireinu,
da pomogne biskupu to bolje moe (koncept, ibidem).
387.
1
5. jula 1604. U Zagrebu. )

Hrvatski
sabor moli kralja lludolfa, da podloi Srbe ( Vlahe)

na kojih su se zemljitu naselili.
vlasteli,
kSacratissima eaesarea et regia maiestas. domiue domine nobis elenientissime.

-) UD. mo'e .Sabor, spise" IV, 450.
032
Postquam communibus votis statuum et orditmm regni Ungariae in proxime praeterita dieta Posoniensi sancitum et id ipsum per
vestram sacratissimam maiestatem benigne eoncessum est. ut Valachi et
alii christiani. qui ex dicione Turcica in deserta regni huius Sclavoniae
transmigrarunt, cum dominis terrestribus locorum eorundeni, quae inhabitant et excolunt, ratione terragii ab huiusmodi bonis provenientis, libere concordare et iurisdictione ipsorum in talibus bonis potiri valeant.
Quapropter vestrae sacratissimae maiestati humilime supplicamus. dignetur
serenissimum principom et domiuum dominuin Ferdinandum arcliiducem
Austriae etc., benigne requirere, ut eapitaneis confiniorum huius regni
et Carolstadiensi serio comittere velit, ne dominis ac nobilibus, in quorum
bonis dicti transfugae resident, racione terragii et iurisdictionis ipsorum
concordiam impediant, quin putius auxilio sint, ut dominis eorum terre
stribus obedientiam prestent, quam vestrae sacratissimae maiestatis gra*tiam fidelibus servitiis nostris de maiestate vestra sacratissima promerere
studebimus.
Eiusdein maiestatis vestrae sacratissimae
humilimi fideles et perpetui
subditi,
status et ordines regni
Sclavoniae.
Suvremeni prijepis . ratnom arhivu Been; Croatica 1604,
decern her 49.
888.
5. jula 1()04. U Zagrebu.

Hrvatski
sabor tui se kralju
Rudolf u zbog poreza podlonika

Koprivnice.
grada
Sacratissima caesarea regia maiestas, domiue domino n<bis elemeutissime.

Non (lubitanuis vestrae sacratissimae maiestati uptime cunstare, qualiter in publici regni Hungariae diaetis sancitum sit. ut im i versa bona
vestrae sacratissimae maiestatis una cum bonis dotninorum regnicolarum
pro necessitate praesentis belli, dicam sen contribution em aequaliter
impendere deberent, cui quidom statute) magnificus dominns Albanus
Gravszwein. capitaneus praesidii Caproncensis, ornuino se aversum et contrarium praebuit : nam ex quo ipse capitaneus Caproncensis est lactus, in
bonis illis nullam connumerationem admittore neque contributionem solvere
velinjt, omnium eorundem bonorum proventus et utilitates absque aliqua pensione f'isco vestrae sacratissimae maiestatis danda pro se ipso reservando.
Quare maiestati vestrae sacratissimae humilime. supplicamus, dignetur
serenissimum principom et domiuum domiuum Ferdinandum arcliiducem
t>:$3
Austriae etc. per literas suas clementer requirere, at sua serenitas dieto
capitaneo Caproncensi firmiter demandare velit, quo connumerationem
domorum dictae arcis Caproucza bonorum libere fieri permittat et quiquid ab eo toto tempore, quo vestra sacra maiestas dicam regiam in
nostram defensionem eonvertit, debitor remansit, id plenarie persolvi et
manibus exactoris benigue assignari iubcat. Quam gratiam etc.
Maiestatis vestrae sacratissimae humilimi, fideles et perpetui subditi
Suvremeni prijepis . . ratnom Beu;
Dezember 49.
Croatia 1604,
#
38V.
5. jula 1604. U Zagrebu.

Hrvatski sabor tui kralju Rudolfu karlovakoga generala Vida
zbog otimanja Barilovigrada i povrijedjene jurisdikcije.
Kisela
Sacratissima eaesarea atque regia maiestas. domine et domino nobis

clementissime.
Humiliter vestrae sacratissimae maiestati detegere debuimus, familiam Barylovych arcem quondam ipsorum haereditariam in desertis regni
Croatiae non procul a Carolstadio situatam, per eosdein in aliqua siii
parte restauratam et propria ipsorum custodia munitam. a magnifico do
mino Vito Kiszell, supremo capitaneo Carlostadiensi et confiniorum Maritimorum, exclusis nominibus ipsorum iam circiter a biennio siue ulla
iusta causa contra i ura et libertates nostras occupatam esse et milites
stipendiaries in eadem eollooasse; pro qua eiusdem dicti domini supremi
capitanei violonta oeeupatione ad mstantiam dictormn Barylowycli.
quamvis apud serenissimum priueipeni et do min um domiuum Ferdinanduni
archidueem Austriae etc., ut veris suis possessoribus restitueretur. seme]
atque iterum supplicassemus, hueusque tarn en nihil effecimus. Quaje ve
strae sacratissimae maiestati demisse supplicamus, dignetur maiestas vestra
sacratissima suae serenitati arehiduci Ferdinando firmiter eomniitere. ut
dictum dominum Kiszell, supremuni eapitaneum, ad restitutionem dictae
arcis compellat, suoque auxilio in conservanda eadem arce, quae lmllos
prorsus proventus habet. ut eo modo prout in couservandis talibus fini tim is
arcibus in Ungaria maiestas vestra sacratissima prospici clementer facit,
benigne ipsis Barylowycli adesse dignetur. Insuper idem dominus supremus capitaneus Carloetadiensis in eo quoque contra iura nostra
nos infestat, quod rationi quorumvis factor um inter stipendiaries eius,
aut nobiles regni vol eoruni subditos patratorum, non ibi, ubi factum
fuisse praetenderetur, coram dominis terrestribus loci talis iudicia adniinistrare velit, sed in praesentia sulti sui, hoc est iudicis militiae. Quapropter vestrae sacratissimae maiestati in hoc etiam demisse supplicamus.
634
ut eundem serenissimum principom archidueem Ferdinandum etc. benigne

dignetur requirere, quo dicto capitaneo Carlostadiensi serio iniungat, ne
contra praefata iura et libertates nostras merae nobilitatis nostrates ad
talia cogat, verum si quid huiusmodi casu eontigerit, id in loco facti
coram eompetenti iudici pars laesa prosequi debeat. Ad quam humilimam
nostram supplicationem benignum maiestatis vestrae sacratissimae responsum expectamus, daturi fidelem operam, ut gratiam vestrae sacra
tissimae maiestatis fidelibus nostris servitiis promereri possinms,
Sacratissimae maiestatis vestrae,
humilimi fideles et perpetui snbditi.
status et ordines regni
Sclavoniae.
Suvremeni prijepis . . ratnom arhivu ; Croatica 164.
December 49.
390.

Kralj Rudolf pozivlje nadvojvodu Ferdinanda,
da zadovolji molbama
hrvatskoga sabora zbog Srba (Vlaha) podlonika grada Koprivnice i
Bariloviea.
Rudulphus seeimdus etc.
iSereiiissime princeps, patruclis noster eharissime. Salutem etc.
Mittimus (liiectioni vestrae ternas praesentibus adiunctas supplica
tion es per fideles nostros universos status et ordines regni nostri Scla
vouiae nobis oblatas, ex quibus uberius intelliget, in quonam nobis humiliter supplicent. Kt quia in omnibus tri bus punctis nihil ah autiqua
consuctudine et iuribus ac constitutionibus regni nostri Hungariae, cuius
etiam pars non postrema eique incorporata sunt, imo ab ipsa etiam
aequitate alienum petere videntur iustumque sit, ut congrua eorum
ratio in possibilibus et legitimis habeatur, ideo a dilectione vestra petimus, ut cognitis eorum petitionibus tam de protugis Walachis, capi
tal! confiniorum Sclavonicorum. dilectionis vestrae direction! subiectorum, iuxta articulos novissimae diaetae Hungaricae, ut dominie
terrestribus terragium et nonas solvere non prohibeantur, quam vero
de dica nostra regia, quam nullatenus in proprios capitanei Caprocensis ttsus converti. sed illain omnino per ipsum recti ficari et persolvi
volumus. eidem capitaneo Caproncensi serio iniungere et demandare
ac demum de eastro a familia Barilowych per capitaneum Carorstadiensern adempto. et ne nobiles regni seulteti bellici iudicio contra liber
tates eorum subiiciantur rebus accurate indagatis et cognitis. id dilectio
vestra statuere et in effectum perducere velit, ([nod legibus et eonsue-
()35
tiidinibus illius regui et aequitati cousonum esse viderit, quod dilectionem
vestram ita non gravatim facturam confidimus. quam de caetero foelieissime vaiere eupimus. Datum in arce nostra regia Pragensi octava die
mensis oetobris anno domini millesimo sexcentesinio quarto.
Eiusdem dilectionis vestrae
bencvolus paratus
Rudolphus.
Himelreicb.
A tergo: Serenissimo principi Ferdmando, arcbiduei Austriae etc.,

patrueli nostro charissimo.
Original s utisnutim peatom . i . ratnom
Croatica 1604. Dezember 49.
arhivu u
Beu;
391.

Predstavka
hrvatskoga
sabora kralju Rudolf u, koju je lino preda nj

donio Vuk DrukovekC
Saeratissima caesarea' regiaque maiestas, dotnine domine clementissime.

Fidelimn servitiorum etc.
Quamvis, clementisshne domine, nihil magis in votis haberemus,
quam ut maiestatem vestram sacratissimam tanquam naturalem prineipcm
et dominum nostrum clementissinmm praesentem intueri eidemque extre
mis nostras calamitates et omnibus lachrimarum fluminibus deplorandam
afflictae patriae faciem oretenus humilime referre possemus, quibus bet
nigne sic intellectis tanto magis pius pater et protector noster elemente esse dignaretur. Sed quia plus quam int'oelix praesentis temporis ita vulr
esse conditio, omnis f'ortuna aequo ferenda est animo. Licet enim sin
gulis annis, praesertim vero comitiorum Hungarieorum temporibus plurimas miserias et prope infinitas necessitates nostras serenissimo archiduci Matthiae domino nostro clementissiino per nostros nuncios saepe
saepius non tantum oretenus, verum etiam uteris quoque humiliter exposuerimus, sed quia nullus earum hactenus videri potuit effectus et iam
tandem seditiosis bisce tumultibus istique patriae nostrae heu invisis et
insolitis factionibus perculsi. quarum plus quam tyrranicam immanitatem
certo certius undique festinare et iam quasi prae foribus esse videmus
eamque in nos liberosque nostros crudeliter desevire velle perhorescimus,
praesentem generosum dominum Wolfgangum Drvvskoezy, fratrem no
strum, ad maiestatem vestram caesaream ablegare coacti sumus et per
eum noviter maiestati vestrae sacratissimae uno omnium voto communes
nostras miserias et calamitates exponere. humiliter maiestatem vestram
'
H36
sacratissimam propter deum et pro ea, qua nos clementer amplectitur,

beriignitate proque orthodoxa fide catholica obnixe rogantes, maiestas
vestra sacratissima liuie afflictae patriae nostrae iam iam in auxilium
festinare nobisque clementer prospicere dignetur. Extremis enim sumus
expositi pericnlis.
Haetenns quidem in benignis archiducis Ferdi nandi. doinini nostri
clementissimi, eiusque provinciis suppetiis uon parvum refugii habuimus
contra natnralem christiani nominis hostem, at modo in ea miser abiliter
prolapsi sumus tempom, ut itide parvum vel nihil auxilii sperare possimus. (piin potius plus iude tiinoris, quam spei nos expectare oportet,
Ilia enim fiamnia haeretica. licet siiccensa, non eruperit adhuc, ignis tainen
illius p'nuiae candescere videntur. quorum scintilla non parvum timoris
hoc praesertium factioso tempore nobis incussit, maxime vero cum prae
potentis dei flagello haereticis nimirum ipsis fratres et consauguineos
nostros Ungaros misere afflictos esse videamus. quarum furiam non secus
ac irnmanes et naturales nostros liostes peitiniescimus. eo enim t'erocitatis et audatiae pervcnerunt, ut sibi praesentes mentisque compotes esse
non possint, patriae insult-ant nobisque minantur.
Praesidia Sclavoniae et, Croatiae undique, imo verius confmia banalia immunita. comeatu quoque et suficienti milite stipendiario minus
provisa laruentautur tanto niagis, quod sit in iis peri'idorum ac nimis
ineonstantium Vallacoruin fere maior quam stipeiidiarioruin milituin numerus, a quihus ita nobis est timendum, ita in cos invigilandum. nt quod
miro dei beneficio hactenus est praeservatum, ne illud ab iis miseuabilius, quam a Tureis fiat afflietum eo praesertim tempore, quo contingeret nos adversos habere rumores.
Quapropter cum non habeamus alium, ad quern post deum nisi ad
maiestatem vestram sacmtissimam coiifugianms, ecce ad pedes* maiestatis
vestrae. sacratissimae prqvolvimur orantes obnixe, ut nos, qui maiestati
vestrae sacratissimae semper adeo fideles ' perstitimus, ut pro fidelitate
maiestatis vestrae eiusdemque praedecossoribus generose exhibita, aris
et foci's propriis expulsi. coniugibus et liberis charissimis privati vitam
i|)sam exponere non dubitaverimus, nullis unquam minis territi, uullis
praemiis propositus alleeti et inescati nos ab inclita domo Austriaea volentes avelli aut christiani nominis liostes esse tributarii in saxosos po
tius hosce montes confugere terraque ista infertili miseram banc vitam
traducere maluimus.
Vestram itaque maiestatem eaesaream. princeps clementissime. appellatnus, eius opem supplices imploramus. ut sicut antea semper, ita nunc
maxime isto infeci rerum ordine benignos illos oeulos clementer in nos
convertere dignetur.
Ac inprimis sacratissimae maiestati vestrae obnixe supplicamus
clementer dcmandare dignetur, .ut valde dcbilibus afflictae huius patriae
praesidiis non solum stipendario milite, verum etiam comeatu, munitionibus aliisque rebus bellicis bene provideatnr atque extra hoc singularis
vestrae maiestatis caesareae hoc praesertim tempore fiat exercitiis. bni
63?
cum in expeditione ali qua foret necessarius, in auxilium miseriae nostrae
suecurere posset isque ita sese continere deberet, ut sine miserorurn hominum iactura et damno suo contentus fieret stipendio.
Deinde certo intelleximus spectabilem ac magnificum dominum ba
rium nostrum Ioaimem Draskowych officio suo velle valedicere, in quo
ipse a tot annis non solum in confiniorum diligenti cura ct vigilantia,
sed etiam in iusticiae administratione ita sese gessit, ut omnium expec
tation! dextre et laudabiliter satisfecerit, quamvis non sine gravi rerum
suarum iactura. Nullos enim auxiliares habuit sumptus. quibus et suae
et militum necessitati consulere potuisset. quando quidem eiu exigui
reditus ol) ingentes expensas in stipendia militaria liberaliter impenditaa
et factas ita sunt attenuati. ut iam diu a vestra maiestate sacratissima
liumiliter postulare veniam huicque banali officio valedicere cogeretur,
Sed quia ut ab hoc desisteret proposito ex elementi maiestatis vestrae
sacratissimae annuentia serenissimus archidux Matthias, dominus nosterclementissimus, ab illo clementer exquirere dignatus fuit, quidnam pro,
praesidiis patriae nostrae. imo verius pro confiniis banalibus praesens
necessarium esset, quo melius et alacrius pro officii sui exigentia officio,
suo banali incumbered Is vero non totales suas et regni necessitates,
cum essent prope iniinitae, sed saltern pro ultima et extrema patriae,
confiniorumque defensione necessitatem liumiliter exposuit. quae omnia
per suam serenitatem maiestati vestrae caesareae fuisse transmissa non
dubitamus, verum cum ad ea maiestas vestra sacratissima sese necdum
benigne resolverit, suos ijise tantaruin expensarum defectus et ea quae,
hine isti patriae aliarumque circumiacentium provinciarum hoc praeserti m,
factioso tempore subsequerentur pericula bene considerans, omnino eius,
est animi, ut huic valedicat banatus officio. Quare maiestatem vestram
sacratissimam propter deum humilime oramus, ne nos quasi oves sine
pastore derelinquat. sed mature talem bauum cum maiori numero mi
litum et certo stipendio aliisque necessariis nobis praeficiat, qui in hoc
difficili tempore nostri curam habere \.
Praeterea sacratissimae maiestati vestrae hoc quoque demisse in
memoriam revocamus, quod anno proxime praeterito supplicaverimus.
ut vestra sacratissima caesarea maiestas per praefatum serenissimum
principem archiducem Ferdinandum capitaneis supremis confiniorum
Croatiae et Sclavoniae serio committere dignaretur iuxta articulum in
proxime praeterita diaeta Posoniensi superinde sancitum. ut transfugae
Walachi cum dominis eormn terrestribus, in quorum bonis sedes fixerunt, ratione terragii convenirent eosdemque pro dominis eormn agnoscerent decimasque iis iure, ad quos pertinerent, redderent. Suj>er qua
humilima nostra postulatione hactenus nihil est effectum. de quo non
parvum in animis nostris consternimur, cum potissimum videamus duorum
aut trium capitaneorum prop rio magis comm'odo. quam publicae utilitati
studentium pluris haberi et aestimari eo in negotio respectum, quam
fidelium vestrae maiestatis sacratissimae statuum, qui quidem transfugae non sine nostris auxiliis ex ditione Turcica in vestrae maiestatis
38
caesareae regua sunt tran slati, antequam illi capitanei in has partes
venissent, maximo nostro et miserorum coloiiorum malo, quos nou tantum
oculte, sed etiam aperte illis insultando plurimis damnis in dies magis
ac magis hostiliter afficiunt.
Quapropter sacratistiinae maiestati vestrae etiam atque etiam sup
plicamus, eidem serenissimo principi arehiduci Ferdinando committere
dignetur, ut sedatis intestinis dissensionibus iuxta publicas eonstitutiones
legesque ac iura regni dictis supremis capitaneis serio demandare dignetur.
ne dictos Vallacos a praestanda obedientia et decimarum solutione dehortentur. Et cum sint natura inconstantes et leve -genus liomiuum. ne
in potenim ad haec confinia plures loceiitur. sed si sueeessu temporis
ex ditione Turcica transferri contingeret sua serenitas in suain provinciam loca utique tuciora eos collocare faciant, ut autetn hi quoque hoc
tmnultuoso tempore adversi aliquid ne intentent, in illos diligentissime
animadvertere necesse est.
Bona Caprqncensia licet non sint niagni momenti ad fiscum vestrae
maiestatis caesareae pertinentia, ea tamen capitanei loci illius a membro
nostro. quantum ad contributiones publicas et dicae vestrae maiestatis
regiae solutionem avellere conati sunt, quod effectus ipse iani docet.
Nam a multis annis a praefatis bonis ad necessitates publicas et vestrae
maiestatis regiae nihil omnino est soliituin. qua de re etiam antea
saepius vestrae maiestati sacratissimae siipplicatum' est, et vestra tnaiestas
sacratissima serenissimo eidem principi clementer commiserat. ut ad solvendum dictum capitaneum Caproncensem compellat, quod hactenus efi'ectui
non est niandatum, inio etiam de iisdem bonis decimas quoque ecclesiae
.Zagrabieiisis sil)i violenter retinet.
Quare vestrae sacratissimae caesareae et regiae maiestati iteratis
vicibus demisse supplicamus, ut dicto serenissimo arehiduci Ferdinando
iterum demandare dignetur. quo capitaneo Caproncensi strietissime com
mittere velit. ne dicta bona a dicatione dicte regiae aliarumque coritributionum publicarum regni quo vis modo prohibeat neve deeimas eccle
siae de iure debitas ulio modo retinere praesumat.
Supplicamus etiam maiestati vestrae sacratissimae humiliter. velit
eidem serenissimo arehiduci Ferdinando committere, ut bona nostra cirda
Dravum et eampuni Warasdiense a quaitiriis archibuserorum et cataphractorum libera sinant eisdemque eataphractis tarn in conflniis Sclavoniae.
quam etiam Croatiae demandet. ut stipendiis semper eis certo prove
li i entibus content! sint miserosque colonos vecturis varus et diversis
dationibus ne onerent et Carolostandienses ne in illis victitent resque
eorum diripiant. cum ipsimet vix pane vilissimo in continuis dicae re
giae maiestatis vestrae sacratissimae ac contribution ura continues milites
iiitertenendo solutionibus laboribusque gratuitis confinionini ultra vires
onerati saturari possint.
Postremo ut ipsi supradicti Vallaehi magis in fide et officio christianitati debito conservari et roborari valeant, ad requisitioneni reverendissimi domini episeopi Zagrabi en sis Tier nos et eundem revêrendissimitm
e>39
episcopum quoddam castrum episcopale multis aunis in vasta solitudine
constitutum, Chasma vocatum, olim valde celebre. tempore foelicis reeordationis sacratissimi quondam imperatoris et regis nostri elementissimi
Ferdinandi per Turcas captum in zanchakatum redactum et postmodum
ab exercitu valido eiusdem maiestatis caesareae oppugnatum ea spe iam
extructum et erectum est, ut ad instar aliorum praesidiorum regni ad
defensionem patriae tanquam antemurale confiniorum vicinorum firmiter
muniretur. Maiestas itaque vestra sacratissima eum serenissimo arehiduce
Ferdinando. postposita omni mora, eam rationem elementer inire dignetur.
ut fortaliciis vicinis minus necessariis pedite pro custodia parciatim
in idem castrum Chasma iinponantur. In hoc enim Chasmae castro validi
praesidii firmo muniinine*posito et fixo capitaneo non opus erit in for
taliciis a tergo longe, positis aliquo milite, quibus sic positis sumptus
suae serenitatis non augebuntur. praesidia autem confiniorum tanto
magis fortificabuntur longiusque protendentur.
Has miserias et necessitates nostras sacratissimae maiestati vestrae,
domino nostro clementissimo, communi omnium voto hoc seditioso tem
pore humiliter exponere voluimus, quibus nisi tempestive occuratur, non
solum de nobis liberisque nostris etiam tota patria, verum etiam de
circumiacentibus provinciis actum erit. Deus aeternus maiestatem vestram
etc. Datum Zagrabiae ex congregatione nostra generali decima tcrtia die
mensis ianuarii anno domini millesimo sexcentesimo quinto.
Eiusdem sacratissimae maiestatis vestrae humilimi et fideles servitores ac subditi
universitas dominorum niagnatuni,
nobilium et statuum regni Sclavoniae.
A tergo: Sacratissimae Romanorum iniperatoriac 'ac Grermaniae.
Hungariae, Bohemiae etc. regiae maiestati etc.
Original s utisnutim peatom (kraljevine Slavonije) u arhivu
ministarstva financija u Beu; Druskoezg.
Pripis: 8. martii 1605.
zajed.
392.

Hrvatski
sabor moli nadvojvodu Matiju, da bi preporuio kralju

dolfu njegovoga poslanika Vuka Drukovekoga:
Ru-
Sacratissime princeps et domine domine cleinentissime.

Fidelium servitiorum etc.
Quamvis, clementissime domine. singulis annis, praesertim vero
comitiorum Hungariealium ternporibus. miserias et erumnas variasque
640
hums aftiictae patriae necessitates serenitati vestrae per nuntios nostros
et uteris et oretenus humiliter exposuerimus, quia tamen nullus humiliuni nostrarum petitionum hactenus videri potuit efi'ectus, praesentem
generosum dominum Wolffgangum Drwskoczy, fratrem nostrum, hoc
factioso tempore ad suam maiestatem caesaream ablegare coacti smmis.
qui noviter suae maiestati sacrae communi omnium voto communes
nostras miserias et praesentes necessitates humiliter exponet, ut sua maiestas sacra huic labanti reliquiarum afflictae patriae nostrae in auxilium festinare nobisque in extremis periculis constitutis clementer prospicere dignetur. Eapropter vestrae serenitati demisse supplieamus ob
amorem praepotentis dei, benignas suas apud suam maiestatem caesa
ream interponere nostrasque miserias et praesentes huius aflictae pa
triae necessitates per praefatum fratrem nostrum dominum Druskocmm
suae maiestati sacrae expositas clementer promovere et per literas serenitas vestra commendare dignetur. Quam gratiam etc. Serenitatem
vestram deus etc. Datum Zagrabiae ex congregatione nostra generali
13 ianuarii anno domini 1605.
Eiusdem serenitatis vestrae fideles
et humilimi servitores
universitas dommorum magnatum.
nobilium et statuum regni Sclavoniae.
A tergo: Serenissimo principi et domino domino Matthiae archiduci Austriae etc.
Original s utisnutim peatom (kraljevine
ministarstva financija u Beu; Druskoczy.
Slavonije) u arhivu zajed.
Doslovno jednako pismo (razumije se mutatis

hrvatski sabor pod istim datumom i lllustrissimis,
ticis dominis dominis N. sacratissimae caesareae
intimi secreti consilii praesidi et consiliariis etc.
nobis semper gratiosissimis" (ibidem).
mutandis) upravio je
generosis et magniregiaeque maiestatis
dominis etc. dominis
393.

Nadvojvoda Matija preporua kralju
Budolfu
molbe hrvatskoga
sabora.
Allerdurchleuchtigister etc.
W a s unterschidliche sachen und gravamina bei Eur kais. Mt. uni
versitas dominorum magnatum, nobilium et statuum regni Sclavoniae
anzubringen, darinen sie mich um ain intercession an dieselben ersuecht
und gebeten, das werden Eur kais. Mt. durch irn abgesandten Wolfgangum Druskoczi und aus irem an I r kais. Mt. gestlten schreiben.
deren abschriften sie mir communiciert, mit mehrerm vernehmen.
641
Nun hab ich mich gar wol zu erinern, dass vast alle dise clagen
und beschwerungen sie hievor bei den Hungerischen gehaltenen landtgen auch furbracht, welche auch um remedierung an Eur kais. Mt.
vast albegeu sein gelangt worden. Wann es dann ein grosse notturft,
dass disen reliquiis regni iren habenden gravamihibus, inen auch in
iren beschwerungen sovil muglichen knne geholfen werden. damit sie
auch dem erbveind christlichen namens um sovil pesser begegnen und
demselben genugsamen widerstand und abbruch erzaigen knnen, welche
sonsten, da inen nit geholfen leichtlichen in andere unglegenhaiten geraten mchten, also hab ich nit umgehen knnen, in ir begern zu verwilligen. Wie mir auch nit zweifelt, Eur kais. Mt. fr sich selbst al
ir natiirlicher knig und herr, welchen sie bishero jederzeit gehorsam
und untertenigist respectiert, werde auch fiir sich selbsten denselben
sovil imer tuenlich und muglich zu wilfahrn nit ungenaigt sein. Bitt
demnach Eur kais. Mt. gehorsam und bruederlich, sie wllen iren abgesandten in seinem anbringen nicht allein gnedigist anhren und vernehjnen, sondern obberuerte universitatem auch in gnedigister commen
dation haben, damit solcher abgeordneter mit ehister gnedigister antwort
widerum abgefertiget werde. Und tue Eur kais. Mt. etc. Geben in der
statt Wien den sibenzehenden februaru des sechshundert und fiinften jars.
K,m. kais. Mt. und lieb
gehorsamer brueder
Matthias.
A tergo: Der Rm. kais. auch zu Hungern und Behairnb kgl. Mt.,
meinein genedigisten freundlichen geliebten herrn und bruedern.
u Beu; Druskoczy.
peatom u arkivu zajed. ministarstva
financija
Na istom mjestu ima i kratko preporuno pismo kralju

od strane nadvojvode Ferdinanda iz Graca od 4. Jebr. 1605.
Rudolf u
394.
U februaru ili u martu 1605.

Nacrt kraljeva odgovora hrvatskom
saboru.
Die praefation ist more solito gericht auf beharrung der bestndigkait mit erbietung kaiserlicher gnaden und schuzes gegen den stnden
im Windischland, und ist passirlich.
1. In dem ersten punkt wird den stnden verwilligt die besterkung
des banischen kriegsvolks zu den vorigen 500 mann noch 300, als namlich 100 zu ross und 200 zu fuess, bis auf friedszeiten, und soli hernacher widerum bei der alten bestallung der 500 mann verbleiben, und
41
642
vvird auf das neue volk ain monatsold neben der andern verordneten
banischen bezalung hineingeordnet. Auch soil wegen munition und anderer sachen Ir fiirst. Drhlt. erzherzog Matthiae geschrieben werden.
Auf diesen punkt sein meines gehorsamen erachtens die stand in
Windischland wol beantwortet und mugen, da anders der effectus darauf
ervolgt, damit wol zufrieden sein.
2. Des herrn ban erlassung betreffend, ist sehr guet und nuzlich,
wie es dann in diesem punkt ausgefuert wird, dass er nit erlassen
werde, sondern ime sein satisfaction der gebuer nach beschehe, dann
mans zu dieser gefhrlichen zeit wol nit verbessern wird.
3. Dass die Wallachen durante hoc bello nit sollen ad exactiones
publicis constitutionibus sancitas verbunden sein, sondern erst hernacher
finito bello die resolution hierubjer erfolgen soil, vermainte ich demuetigist, man solite diesen artikl in besser acht nemen, dann die stand
denselben gar hitzig rueren. Und kombt mir nit anders fur, als der
Hungern manigfaltige klagen und landtagsschluss wider die vagabundos
et latrocinantes liberos Haidones (deren diese haramiae geschwistriget
und aines lumpenhaderns mit inen sein), dass man sie austilgen und
ausrotten soil. Weil man aber dessen nit in acht nemen, sondern dem
grnizobristen und haubtleuten, so inen ires schnden gewins halben jeder
zeit unterschlaif geben, mehr dann publicis querelis hat glauben und
beifallen wllen, also ist kain wunder, dass man jezund, laider gott
erbarms, den unverhofften jamer mit augen sehen und dariiber sich
entsagen muess. Darumben dann ain sondere hohe notturft, dass man
dieser Wallachen halben ain billichs einsehen tue und sie daselbst im
land nit zu sehr sich mehren oder aufwachsen lasse, dann si gottlose
leut und mit Tiirken gefuettert sein, auch unversehens' grosses iibl anrichten und stiften knnen.
4., 5. 6. Was die iibrigen artikl den obristen zu Capronza, der
dicam regiam und decimas episcopatus Zagrabiensis an sich gezogen,
dann der kriegsleut muetwillen und unbilliche quartier, so dem land
zum. hchsten beschwrlich, so wol die besezung des haus Tschasma
betreffen tuet, weil dieselben jezo nit remediert, sondern erst in dieser
hchsten ungelegenhait sollen besichtigt und beratschlagt werden, waiss
ich demuetigist anders darzu nichts zu sagen, dann dass ich allein gehorsamist bitte, man wolle den abgesandten guetlichen abfertigen und
sovi el muglich qualemcunque bonae spei et effectus resolutionem geben,
welches dann durch sondere guete schreiben und bevelch geschehen kann.
Und werden damit viel bse anschleg und gedanken kiinnen verhuetet
werden.
Cistopis (prijepis) u arhivu
Druskoczy.
zajed.
ministarstva
financija
Cistopis uinjen je, kako se iz priloena kratkoga spisa razbire, u

ratnom dvorskom vijeu, te je potom imao doi u ruke tajnika u ugar.
dvor. kancelariji Tibur. Himmelreicha, dass er es in formam mandati
redigir".
643
395.

Kralj
Rudolf
odgovara hrvatskomu
saboru.
V o n d e r R m . a i s . a u c h zu H u n g e r n u n d B h a i m b
etc. k g l . Mt. e t c . , u n - s e r e s a l l e r g n e d i g i s t en h e r r n , w e g e n
d e r W i n d i s c h e n s t a n d a b g e s a n d t e n herrn W o l f e n Druschkoczihiemitanzuzeigen.
Hchsternenter Ir kais. Mt. seie zur notturft gehorsambist furbracht
worden, was die getreuen stand des kunigreichs Sclavonien durch gedachten iren abgesandten an Ir Mt. in underschiedlichen puncten undertenigist gelangen lassen, und dass si sich beinebens erbieten, nicht allain
in der vorigen devotion und fidelitet standhaftig zu verbleiben, sonder
auch Ir kais. Mt. wider alle derselben feind und widerwrtigen mit leib,
guet und bluet* zu dienen. Wie nun Ir kais. Mt. an gedachter stand
treuen eifer und standhaftigkait niemalen gezweifelt, als versehen sie
sich zu inen nochmalen gnedigist, si werden in solchen irem ruemblichen furnemben und erbieten, darob Ir Mt. ein sonders gnediges gefallen tragen und gegen inen mit kais. gnaden erkennen wllen, contiuuirn und davon nicht aussetzen, inmassen Ir Mt. sonders vertrauen zu
inen sehet; hergegen sollen sich gemelte stand gleichfals zu Ir Mt. ge
horsambist versehen, dass si sich irer in alien notfallen vterlich an und si keineswegs verlassen wlle.
Sovil aber der gehorsamster stand begehrn, und zwar den ersten
punct, in dem si um die besterkung des banischen kriegsvolks, item hin ordnung, profiant und munition anhalten betrifft, obwohl I r Mt.
dieser zeit, wie den getreuen stnden selbst wol bewusst ist, bei diesem
noch wehrunden ofnen Trkenkrieg und der Oberhungerischen rebellion
mit vilen schwern ausgaben beladen, so wllen si doch aus vterlicher
lieb und frsorg auch diesorts ain tibriges tuen und zu denen vorigen
fimfhundert mann., so dem herrn ban undergeben sein, noch dreihimdert
mann, als nmblich hundert zue ross und zwaihundert zue fuss, solcher
gestalt hiemit gnedigist bewilligt haben, wan es wider zu ainem friedenstand kommen solte, dass si alsdan diese dreihundert mann als ain
extraordinari bewilligte hilf wieder abdanken lassen mugen, wie dan
darauf der erste monatsold sambt der jetzigen banischen verordnung,
-der acht monatsold (wie berait richtig) hienein geordnet werden solle.
Wegen der munition wrdet I r fiirst. Drhlt. erzherzog Matthiae, unsern
auch genedigisten herrn, geschrieben; die werden die notturft hierunder
zu bedenken und zu verordnen haben.
Dass dan die getreuen stand im andern Ir Mt. gehorsambist bitten,
weil si vernemben, der herr ban sei genzlich entschlossen seinen bevelch
aufzukiindigen, dass Ir Mt. ine ban solches bevelchs nicht erlassen, sonder
aioch lenger dabei erhalten und ime beinebens die gebiierunde satisfac-
644
tiongeben wllen ; erindern sich zwar I r . gneigist, ass geachter
herr ban die erlassung noch vor diesem bei deroselben gosuecht und
gebeten, es haben aber Ir Mt. aus vilen erheblichen bedenken in solcb
sein begehrn nicht willigen wollen noch knnen, wie auch noch nicht..
Damit aber ermelter herr ban desto williger in diesem seinem bevelch
continuiren und davon auszusetzen nicht ursach haben miige, so haben
Ir Mt. der anwesunden hofcamer bevolchen, dass si ine seiner billichen
rechtmessigen anforderung contentirn und beinebens auch dahin sehen
solle, damit den banischen kriegsvolk hinfuran die bezahlung richtiger
geraicht werde.
Anbelangt fiir das dritte, diejenigen Wallachen die sich in Windischen land nidergelassen und bishero iren grundherren weder die
zehend noch neund geraicht, vil weniger die schuldigen dienst gelaist,,
haben Ir Mt. Ir fiirst. Drhlt. erzherzogen Matthiae und Ferdioanden
geschrieben, in fleissige beratschlagung zu ziehen, ob, wie und wann
ditsfals den sachen zu tuen, und sonderlich der obristen und haubtleut
auf den Windischen und Crabatischen grnizen der stand furgeben nach.
gebrauchender vortl und aigenzglichkait bei inen wiirklich ab und
einstellen seind, alsdan auch sich auf einkombende guetbedunken dieses
puncts halber der billichkait nach gnedigist resolvirn.
Was zum vierten die Kopreinizischen ad fiscum regium gehrigen
einkomben, so der obrist daselbst sambt den zehendt, der sonst dem
bistumb Agram gebuert, an sich gezogen haben sol, anbetrifft, wollen
Ir kais. Mt. deswegen genugsamben bericht einziehen und dan nach beschaffenhait der sachen hierin gebiierunde remedierung, weil darnieder
Ir aignes intress underlauft, furnemben lassen.
Indem sich aber fiir das fiinfte die gehorsamben stand iiber die
einquartirung der archibussierreiter und iren muetwillen beschwern, weilen
Ir Mt. hiertiber nicht hatten bericht und nachrichtung haben, so wollen
si hchstgedachten beeden iren fiirst. Drhlten, erzherzogen Matthiasen
und erzherzogen Ferdinanden schreiben, dass si commissarien dahin verordnen, die sicht nicht allein der bishero zugefuegten schden recht
erkundigen, sondcr neben dem herrn ban und den beeden obristen in
Crabaten und Windischland den augenschein einnemben und sich mit
einander verglichen, wie etwo hinfiiro die einquartirung angeregter reiter
neben andern beschwerungen am fueglichisten und ohne sondern nachtail der armen leut bescheheu kiindte.
Im gleichen wollen Ir kais. Mt. fiir das ' sechste hochgedachte
beede Ir fiirst. Drhlten freundlichen erindern, dass si mit iren zuegeordneten kriegsrten und dan mit zueziehung des herrn bans und der
Crabatischen und Windischen obristen beratschlagen lassen, ob es ratsam
und von nten, dass man das haus Chasma mit volk besetzen und
woher solche besatzung am besten beschehen kndte. Wolte Ir Mt. gedachten herrn abgesandten, deme si mit gnaden gewogen, soviel beschaid gnedigist erfolgen lassen. Prag den 28. aprilis 1605.
Suvremeni vrijepis . . ratnom arhivu u ', Croatiea 1605;
Mai 21.
64S
396.
12. maja . U Zagrebu.

Ban Ivan Draskovic izvjeuje nadvojvodu Ferdinanda, da je sazvao u
svrhu unitenja buntovnika (Bocskayevih privrenika) hrvatski sabor za
26. maja u Zagreb.
Durchleuchtigister erzherzog etc.
Euer fiirstl. Drhlt. tragen sonde'rs zweifels gnedigistes gnuegsames
wissen, in was gfar wir wegen deren je nher auf uns komenden
mainaidigen rebellierer von tag zu tag mehres gfiirt werden. Damit man
aber vermittels gttlicher hillf inen desto mehrers widerstand tuen, auch
unser anererbte und kergeborne treu und bestandhaftigkeit irer Rm.
kais. und kgl. Mt. etc., unserm allergnedigisten kerrn, in werk erzaigen
und nach vermgen desto fruchtbarer und augenscheinlicker an tag geben
kiindten, kab ich nack gmainem guetachten disen hierigen landstnden
auf den sechsundzwainzigsten dis jetzt schwebunden monats ain zusa
menkunft alkier zu Agram uns des obberiirten gmainen anligens kalber
.allerlai zu unterreden furgenomen, zu welcker zusamenkunft ich dan
auch beede herrn obristen der Crabatisch und Windischen grniz, als
welch e den kriegswesen und den gedachten grnzen furgsetzt sein, dass
gedachte heritn obristen auf bestimbten tag sich an bemeltes ort umbeschwrt bemuehen, unsern handlungen beizuwohnen, auch ire guetbedunken dis orts mit den unserigen zu conferirn nit weigern wellen,
.sckriftlicken gebeten. Damit also ainkelliglick mit zusamengesetzten
kreften dem vorstekunden tibl begegnet verden mcht, langt derowegen
auch an Eur flirst. Drhlt. hierauf mein gehorsambst bitten, Eur filrst.
Drhlt. wellen gedachten beeden herrn obristen, dass si solches begerens
,sich nit waigern wellen, gnedigst bevelchen lassen, benebens Eurer fiirst.
Drhlt. mich gehorsambst etc. Datum Agram den 12 tag maii anno
1605 etc.
Euer fiirst. Drhlt. gehorsamster
Johannes Draskowych.
Suvremeni
1605, Mai 20.
prijepis
i . ratnom
arkivu
u Beu ; Croatica
397.
13. maja 1605. U Beu.

.Nadvojvoda Mafija oituje se nadvojvodi Ferdinandu glede tube
skoga sabora protiv Srba (Vlaha) u varadinskoj
krajini.
hrvat
Der fiirst. D r k l t . h e r r n F e r d i n a n d e n ,
erzherzogen
,zu O s t e r r e i c h e t c . , w u r d e t v o n i h r e r f r s t . D r h l t . M a t -
(
t h i a , e r z h e r z o g e n z u e O s t e r r e i c h etc., d e r o
geliebtem
vettern und bruedern, hie mit communicirt:
Was des kunigreichs Sclavonien gesandter Wolf Druschkoczi bei
ihrer kais. Mt., unserm allergenedigisten herrn, angebracht, ihme darauf
von Irer kais. Mt. etc. fiir beschaid ervolgt, in etlichen punkten, aber
an beede ihre fiirst. Drhlten remittirt, dieselben zu beratschlagen, ainer
mainung zu vergleichen, die remedirung furzunehmen und ihr kais. Mt.
des befunds zum wissen und wo von nten vernere verordnung zu erindern begehrt wurdet.
W a s den punct die zehend, neundten und die dienst belangt, so
die Walachen, welche sich in Windischland niedergelassen, iren grundherrn zu geben verwaigern belangt, haben sich ihre fiirst. Drhlt. erzherzog Ferdinand zu erkundigen und zu berichten, was es mit dieser
Walachen freijahr fiir gelegenheit hab und was dieselben fur zehend,
neundten und dienst den grundherrn zu geben schuldig sein sollen, als
auch der obristen und haubtleute an Crabatischer und Windischer grnizen gebrauchten vortl und aigenniizigkaiten, deren sich die stand beschwren, inquiriren und abstllen zu lassen, wie dann ihr fiirst. Drhlt.
bei den banischen kriegsleuten solches gleichsfalls verordnen wllen. E s
sein aber ihr fiirst. Drhlt. erzherzog Matthias in diesem punct der mai
nung, dass jetziger zeit nicht ratsam, damit nit etwo dardurch ain aufstand in land erwckt werde, diese Walachen mit dergleichen exactionen
beschwren zu lassen, sondern vielmehrers bei guetem willen zu erhalten ;
wie dann wan es zu friedlichen jahren kommen wrdet, was solche
undertaken iren grundherrn geben, in gueten kan verglichen und statuirt werden.
Uber die beschwrung wider den haubtman zu Copreiniz, dass er
von denen geen Copreiniz gehrigen guetern die anschnit, so zum fisco
regio und die zehend, so zum bistum Agram gehrig sein, einnimbt,
davon im vierten punkt meldung beschiehet, werde ihr fiirst. Drhlt. erz
herzog Ferdinand der sachen sich zu erkundigen, zu berichten und bei
dene haubtman zu Copreiniz nach beschaffenheit der sachen diese beschwrung abzustellen wissen.
Im filnften punct gemelter stand beschwrung ber der archibusierreiter Carlsttter und andern, die von ihr fiirst. Drhlt. erzherzog
Ferdinanden bezahlt werden, anbelangt, sein ihr fiirst. Drhlt. erzherzog
Matthias der mainung, dass ihr fiirst. Drhlt. erzherzog Ferdinand durch
sondere comissarien neben dem ban und beeden obristen Crabatisch und
Windischer grnizen, darzue ihr fiirst. Drhlt. erzherzog Matthias der
muster und zahlungscomissari, welcher mit vorstehender banischen acht
nionat solden verordneten zahlung, verhoffentlich in kurzen abgefertigt
werden solle, zu deputiren vermainen, erkundigen, mit den stnden sowol
der quartier als tax der victualien und des haberns, dabei die undertanen und die kriegsleute ohne sondere beschwr bleiben kiindten, ainer
sueten ordnung zu vergleichen, ihnen bevelchen mchten. Diese comisagrien und obristen kundten auch zugleich besichtigen, beratschlagen
647
und beede ihre fiirst. Drhlt. berichten, ob ratsam und von nten, das
alberait bevestigte grnizhaus Chasma mit ainer besatzung zu versehen
und woher aus denen hinderligunden castellen solche besatzung ohne
staigerung derselben grnizkriegstatts zu nehmen sein mchte ; wie sich
dann erzherzog Matthias mit ihrer fiirst. Drhl. erzherzog Ferdinanden
auf vorgemelte puncten ainer mainung vergleichen, alsdann Ire kais.
Mt., was si ratsam befinden und verordnen kiindten,- gehorsamblich be
richten wollten. Und bleiben hchstgedachter fiirst. Drhlt. Ihre fiirst.
Drhlt. erzherzog Matthias mit vetterlichen hulden und bruederlichen
treuen jederzeit freundlichen beigetan.
Matthias.
Signatum den 13 maii 1605.

A tergo: Der fiirst. Drhlt. herrn Ferdinanden erzherzog zu Osterreich, von der fiirst. Drhlt. erzherzog Matthiasen zu Osterreich, dero
geliebten vettern und bruedern, zu bergeben.
Suvremeni prijepis
Mai 21.
i . ratnom arkivu ; Croatica 1605,

398.

Ban Ivan Draskovic pozivlje krajike generale na hrvatski sabor za
26. maja.
Wolgeborner herr, sonders freundlicher geliebter herr und herr
brueder. Dem herrn sein etc.
Der herr wtirt(!) zweifelsohne guet wissen tragen, mit was gschwindem fortang die mainaidigen rebellierer ire furnemen bis dato fortgefiirt.
Damit aber wiir(!) nit gar bloss und unberait angetroffen wiirden, hat
es mich fiir guet angesehen, den hierigen landsstnden auf den 26 dis
jetztschwebunden monats alhier zu Agram diser sachen halber ain zusamenkunft zu halten. Wan aber an dem herrn aines tails gleichsamb
das heft hieriger kriegsfiihrung und sorg diser grnizen gelegen, will ich
den herrn hiemit freund- und bruederlich gebeten haben, der herr well
auf vorbesagten tag sich selbst persnlich hieher auf Agram umbeschwrt
bemuehen und unsern handlungen, so anders nichts als wie man den
obbemelten treulosen zugleich begegnen und unsere treu und bstandhaftigkeit Irer Rm. kais. und kgl. Mt. etc., unserm allergnedigisten
herrn, mit zusamengesetzten handraichungen augenscheinlicher beweisen
kndten, beiwohnen. Hab auch zu obbenenten tag an bestimbtes ort den
herrn obristen der Crabatischen grniz sich auch personUch da unbeschwrt anzufuegen schriftlichen gebeten. Bin trostlicher hoffnung, der
herr brueder werde sonderlich bei so ernstlicher sach solche much iiber
sich zu nemen sich nit waigern. Benebens etc. Datum Agram den 13
maii anno 1605.
Dero etc. williger
Ioannes Draskowich.
648
tergo: Dem wolgebornem herrn Sigmund Fridrichen herrn von
und zu Trautmanstorff, auf Burgau, Neggau, Gleichenberg und Toltzenpach, der Rm. kais. Mt. etc., auch Irer fiirst. Drhlt. herrn Ferdi
nand erzherzogen zu Osterreich etc. rat und obristen der Wndischen
graniz etc. meinem freundlichen vilgeliebten herrn bruedern. Warasdin
Cito, cito, citissime, cito.
Original s tragovima utisnuta peata . . ratnom
; Croatica 1605, Mai 20.
arhivu u
399.

General Vid Khiesl izvjeuje nadvojvotkinju
od 26. maja.
Mariju
hrvatskom
saboru
Durchleuchtigiste und hochgeborne erzhrzogin, genedigiste frstin

und frau.
Euer fiirstl. Drhlt. sein meine etc.
Auf deroselben genedigisten bevelch von flmfzehenden dits babe
ich mich hieher verfuegt und neben dem obristen in Windischland mit
denen lblichen stnden, wie denen rebelischen heyduken muglichster
widerstand getan werden mchte, consultiert und meinesteils inen die
notturft mit mehrern zu verstehen geben, darber sie sich einmuetiglich
erklrt, dass neben und mit dem herrn ban alle die herrn und vom adl
selbst eigner person mit ihrem volk alsbald sich aufmachen und sambt
ermeltem herrn obristen in Windischland etwan an einem gelegnen ort
bei der Tra legem und auf den notfall alien eusseristen muglichisten
widerstand tuen wllen, dann sie einhlliglich vermelt, dass sie nicht
weniger als vermelt, in der anererbten treu und bestandigkeit mit darsetzung ihres leibs, guets und bluets zu verharren und in ihrer kgl. Mt.
.und fiirst. Drhlt. diensten zu leben und zu sterben gedenken. Ich habe
mich auch anerboten, wann sie einer hlf bedrftig sein wiirden, mit den
maisten mir untergebnen kriegsvolk, so miiglichen von der grnizen zu
entraten, ihnen zuezuziehen. Dannenhero weil ermelte grnizen auf einen,
solchen weg feindsgefahr halber benebens wolbesetzt verbleiben muess,
also bitte eur fiirst. Drhlt. ich untertenigist, einer ersamen landschaft in
Crain genedigist zu bevelhen, in der beraitschaft zu stehen, dass so wol
ihre gersste pfrd, als ain anzal fuesevolks auf mein erfordern alsobald
hinunter geschickt werden; weil auch das kriegsvolk zu einer solchen
rais eine unterhaltung bedrftig sein wirdet, Euer fiirst. Drhlt. geruhen
ein suma gelts ehist hiehero legen zu lasssen, damit ihnen dasselbig
auf dem erforderenden notfall ausgetailt werden kiindte. Und demnach
nicht weniger auch profiantwesen ganz und gar erligt und das arme
649
grnizvolk grosse not leidet, also bitt euer frst. Drhlt. ich ganz untertenigist, die wllen einen profantmaister wrklich einsetzen, der die notturft in einem und andern bestellen wiirde.

.])
Datum Agram den sibenundzwanzigisten tag maii des sechzehenhundertisten und fnften jars.
Eur frst. Drhlt.
untertenigister gehorsamister
V. Khisl freiherr.
A tergo: Der durchleuchtigisten frstin und frauen frauen Maria
verwittibten erzhrzogin zu Osterreich, hrzogin zu Burgundi, Steyr
Krnten und Crain, pfalzgrfin am Rain und herzogin in Bayrn, meiner
genedigisten fiirstin und frauen. Grz.
Cito, cito, citissime, cito, cito.
Original s tragovima utisnuta
Beu; Croatica 1605, Mai 20.
peata - . ratnom
arhivu u
400.
U januaru 1608. ,
Spisak pozvanika
na pozunski sabor iz
Hrvatske.
Cathalogus ad diaetam vocatorum.

Praelati
et m a g n a t e s
r e g n o r u m D a l m a t i a e, C r o a t i a e
S e l a v o n i ae.
et
Epi seopi:
Zagrabiensis.
Boznensis.
m i es:
Thomas Erdeodi.
Petrus Erdeodi.'
Georgius, Nicolaus et Wolphangus
comites a Tersach.
P r a e l a t i et m a g n a t e s :
Nicolaus Istvanffy.
Ioannes Draskovith.
Petrus Draskovith.
Ioannes Keglevich.
-1 Izostavljeno to se ne tie Hrvatske.
de
Frangepanibus
650
Georgius Keglevich.
Benedictus Thuroczy.
Fridericus Szekely,
Ladislaus Pethe.
Capitulum Zagrabiense.
N o b i l es :
Franciscus Orihoczy.
Balthasar Wragovith.
Christophorus Wragovith.
Gabriel Petheo.
Ioannes Petheo.
Stephanus Berislavith.
Christophorus Merniawchith.
Georgius Prascoczy.
i v i t a t e s 1 i b er a e :
Zagrabiensis.
Crisiensis.
Varasdiensis.
Kapronczensis.
Segniensis.
V i dua e ominae:
Relicta
Relicta
Relicta
Relicta
domini
domini
domini
domini
Nicolai Gregorianczy Anna Maria ab Ainkern.

Ioannis Ratkay Anna Konszki.
Georgii Ratkay Susanna Palffy.
Michaelis Konszki Anna Maria Bozler. 1 )
Koncept i kr. dr. arkivu u Beu; Hungarica,
Comitialia.
401.

Hrvatski sabor svjedoci, da su zastupnici grofa Nikole Zrinskoga uloili
protest protiv grofa Nikole Frankopana Trackoga zbog posjeda Gomirja.
Nos universitas dominorum et nobilium aliorumque statuum et
ordinum regni Sclavoniae damus pro memoria, quomodo urgentibus nos
certis Jmblicis negotiis, potissimum coronatione serenissimi principis archil
) Nikola Zrinski navodi se medju magnates partium regni Hungariae cisdanu"
blanorum".
6"
Meminit dilectio vestra, qua ratione in articulis Viennensibus cum

Hungaris conclusis, etiam id inter alia conclusum fuerit, ut tandem eductis.
externis praefectis et gubernatoribus regnum nostrum Hungariae cum
aliis regnis ibi incorporatis in suas antiquas libertates asserentur, quo
ipsi patiiae suae conservandae et vicinis provinciis tutandis commodius
invigilare valeant. Quam ob causam etiam status et ordines dicti nostri regni
Hungariae fideles nostros reverendum, magnificum et egregium Ioannem.:
Telegdy, electum episcopum Boznensem et praepositum maiorem ecclesiae metropolitanae Strigoniensis, Stephanum Listhyum, liberum baronem
in Kepchen et Ioannem Ioo de Kaszahaza, speciales suos legatos ad.
dilectionem vestram expediverunt, ut habita condigna ratione bonae
vicinitatis fidelium servitiorum ac paratissimi in inclitam domum nostram
Austriacam affectus in praedictis regnis nostris Dalmatiae, Croatiae et.
Sclavoniae praesignatis conclusionibus Viennensibus nuper in generali:
praedictorum fidelium statuum et ordinum nostrorum Posoniensium congregatione a nobis confirmatis ac in generale decretum relatis satisfacere
velit. Quod ut citius commodiusque optatum sortiatur finem, nos quibus
per regalis officii munere nunquam antiquius fuit, quam omnia regna et
provincias nostrae et inclitae domui Austriacae felici regimini subiectas,
non solum in pristinum libertatis florem reducere, verum etiam instar
maiorum nostrorum clementer adaugere, fideles nostros nobis sincere
dilectos spectabilem et magnificos comitem Thomam Erdeody de Moniorokerek, Montis Claudi et comitatus Varasdiensis liberum perpetuum
ac supremum comitem, dictorum nostrorum regnorum Dalmatiae, Croa
tiae et Sclavoniae banum, nee non arcis et civitatis nostrae Varasdiensis
capitaneum perpetuum, et Ioannem Draskovych de Trakostyan, cubiculariorum nostrorum in Hungaria magistrum, ac nostros consiliarios, penespraefatos nostrorum fidelium Hungariae legatos nostra ex parte uti regis
Hungariae ad dilectionem vestram cum plena et omnimoda facultate
tractandi, determinandi et finaliter concludendi firmum, ratum et acceptum, quicquid cum dilectione vestra concluserint, habituri, benigne expediendos esse duximus. dilectionem vestram fraterne rogantes, ut memor
angustae domus nostrae innatae clementiae, qua aliis libertates donare,
non adimere con sue vit, cum praenotatis fidelium nostrorum et nostris
plenipotentiariis legatis ita determinare et finaliter concludere conetur,
ut in primi nobis fidelium nostrorum regni nostri Hungariae instantissimae postulationi ac illorum regnorum nostrorum de universa serenissima domo nostra iustissimo desiderio per dilectionem vestram satisfiat,
praesertim cum, si eorum gubernatio pristino loco restituta ac in unum,
relata extiterit, nihil inde dilectioni vestrae aut eiusdem provinciis de
triment venturum videamus, quin potius fideles illi, avitae fidelitatis
studiosissimi, isto quasi novo gratiae incitati genere ad augustales domus
nostrae et dilectionis vestrae authoritatem felicemque progressum ardentioribus votis propensiores reddantur. Quod dilectionem vestram ita
omnino facturam et ad eos praelibatos utrosque legatos optato cum responso absque ulla mora remissuram benigne confidimus. Eandem de-
654
caetero etc. Datum in civitate nostra Vienna 7 die mensis ianuarii anno
domini millesimo sexcentesimo nono.
Eiusdem dilectionis vestrae
[Matthias].
leveltr fasc. 17, nr. 41.
Pripis:
Thurzo-
Literae plenipotentionales.
404.

Pounski saborski izaslanici mole nadvojvodu Ferdinanda, da privoli na
uredjenje Krajine u smislu elja hrvatskoga sabora i netom stvorenih
zakonskih lanaka.
Serenissime princeps et domine domine nobis benignissime.
Percepit vestra serenitas clementer ex annexis uteris credentionalibus causam, ob quam ad vestram serenitatem nec non ad status et
ordinies provinciaruni vestrae serenitatis Styriae. Carynthiae et Carniolae
a s t a t i b u s et ordinibus regni Hungariae ablegati simus; illi vestrae serenitati promptum ipsorum studium paratumque et humile servitium offerunt omni occasione erga vestram serenitatem pro viribus declarandum.
Deinde vero eidem humilime in memoriam revocant Pacitificationem
Viennensem anno 1606 cum sacra caesarea regiaque maiestate, domino
ipsorum clementissimo, initam. cum etiam vestra serenitas et domini
provinciales suos nuntios, sed etiam literas fideiussoriales superinde dederunt, ac per nos demisse significant, nunc denuo in ipsorum proxime
celebrata dieta omnino constituisse ipsos, ne amplius ipsorum confinia
et alia quaevis officia per exteras nationes gubernentur, eo quod ab illis
hactenus summas iniurias accepissent ac damna et detrimenta multa pertulissent idque cum dedecore et ignominia nationis suae ac partium ei
annexarum factum fuisset.
Cum itaque in ipsa quidem Ungaria authoritate nOvi clementissimi
ac vigilantissimi ipsorum regis eo res haec eductionis exterorum officialium producta sit, ut iam post ipsam regiam maiestatem per propriae
gentis viros ipsum reguum dirigatur, necessariume sse ducunt, ut annexa
quoque illi regna eodem modo per proprios ipsorum homines semotis
exteris gubernentur et pristino ipsorum statui atque nitori restituantur.
Quorum quidem regno mm Hungariae annexorum cum non postremae
partes sint Dalmatia. Croatia et Sclavonia. petunt per nos iidem status
et ordines a vestra serenitate, dignetur iuxta supradictam Viennensem
conclusionein ex arcibus et confiniis praefatorum regnorum Dalmatiae,
655
Croatiae et Sclavoniae iam statim suos exteros generales capitaneosque
praefectos amovere et eadem loca omnia indigenis gubernanda restituere.
Cum hoc ipsum patriae libertates et iura praecipua nostra exposcunt
dignumque omni etiam iure gentium est, ut sicut in aliis quibusque regnis
haec officia per suos administrantur, ita etiam apud nos praefecturae
capitaneatusque per nostrates gubernentur. Et si vero non ignorant status et
ordines regni Hungariae hoc ipsum mirum videri posse, quod, nimirum
haec mutatio per ipsos postulata, tamen cum xes secus fieri non possit
statutumque per ipsos sit, ut Viennensis conclusio suum sortiatur effectum, confidunt omnino, quod vestra serenitas haud illibenter postulationi aut intentioni ipsorum subscribet et quos semel publico nomine in
rem regnorum et reipublicae quoque veteris ipsorum libertatis conserva
t i o n determinatum est, executioni demandare non gravabitur, certo sibi
vestra serenitas persuadens, quod in omnibus occurrentibus occasionibus
atque in universis aliis possibilibus et convenientibus negotiis et praesertim in defendendis contra hostem limitibus ipsi Hungari et partes
ei annexae nee laboribus nee vigiliis neque vitae parcituri sunt, sed
pro vestra serenitate proque eiusdem provinciis sanguinem fundere promptissimi erunt, sicut istud omni occasione ultro ipsos fecisse vestra sere
nitas et vicina regna ac provinciae novisse poterunt.
Caeterum etiam quoniam vestram serenitatem minime latet, quod
haec Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae confinia sint certissima provinciarum vestrae serenitatis scuta atque propugnacula ac antemuralia eaeque
sub illorum ala atque tutela hactenus quieverunt ac post hac quoque
non nisi illis stantibus pacificam quietem habere unquam possint, ideo
vestram serenitatem status et ordines incliti regni Hungariae in eo etiam
rogant humiliter, dignetur efficere, ut stipendia militaria pari modo uti
hactenus per vestram serenitatem etiam in posterum solvantur, sciendo
in iis confiniis conservandis provinciarum etim vestrae serenitatis salutem et permansionem consistere et eodem modo de comeatu quoque
nee non de fortificatione et munitionibus in eadem confinia necessariis
vestra serenitas benigne prospicere et sufficientem provisionem facere
dignetur, sicut eadem auxilia a vicinis etiam regnis procul dubio habituri sumus. Nam alioquin si ipsa confinia aperta et neglecta fuermt ac
inde hostibus aditus in has (quod deus avertat) provincias contigerit,
istud incuriae Ungarorum imputandum non erit, sed vicinorum neglectui,
qui ab Hungaris confidenter et tempestive requisiti iuvare illos noluerunt.
Certum autem est melius semper et facilius feliciusque propulsare
hostem a postibus eminus, ac vicinum parietem ardentem, quam propriuin
extingui.
Neque omittere posunt status et ordines regni, quin serenitati ve
strae humiliter significent, velle ipsos ut gregarius G-ermanus miles in
arce et civitate Warasdiensi absque ulla necessitate hoc tempore existens tamquam ex loco eiusdem comitatus iudiciario per vestram sereni
tatem statim amoveatur. Simili modo volunt et postulant, ne vestra sere
nitas civitatem Segniensem ulio modo a corona regni abalienare nitatur, sed
656
earn iurisdictioni banali post suam maiestatem regiam relinquat. Praeterea intelligunt status et ordines regni Hungariae per vestram serenitatem antiquum nobilem regni Croatiae, Antonium Mikulanych, quem
dominus Vitus Khysel, Carolostadiensis capitaneus, contra manifesta regni
iura et libertates captivavit et Germanico iudicio condemnandum subiecit,
ad hodiernum usque diem in vinculis detineri, quod hactenus a nemine
unquam attentatum est, cupiunt itaque demisse a vestra serenitate, velit
eura nobilem statim dimitti iubere, siquidem non subsit iudicatui Ger
manico, sed praerogativa nobilitari non minus ille. quam caeteri regni
nobiles subiaceat.
Conqueritur porro dominus comes de Zrinio, se in portus suum sub
castro Bakar ad mare. Adriaticum existens proventibus a vestra serenitate
eiusdemque militibus Segniensibus ac a thelaneatore in Rika constitute,,
mirum in modum contra ius et aequum ac contra sua antiqua privilegia
turbari et molestari, ita ut vestra serenitas portum ilium in suam potestatem et iurisdictionem transferre et a sacra regni Ungariae corona
abalienare nitatur. Item esse quosdam Val(a)chos transfugas in terris
ipsius domini comitis Moravicha, Goymerye et Lych vocatis, qui sibi
illinc ante aliquot annos residentias confecerunt, quos vestra serenitas
simili modo pro se vindicare conatur, nee iam amplus iidem Walachi
ipsum dominum comitem pro eorum domino terrestri agnoscere volunt,
quin imo non ita pridem insurectione contra ipsum dominum comitem;
facta, eiusdem colonos sub sua arce Bryber habitantes aliquot trucidaruntj sicut istud ex supplicationibus eiusdem domini comitis et reliquas.
querelas uberius vestra serenitas cognoscet. Quapropter petunt status et
ordines regni Hungariae, dignetur vestra serenitas tarn a portu praedicto,.
quam etiam a Walachis manum abstinere, cum eadem inter metas regni
Dalmatiae existant et iurisdictioni sacrae regni Hungariae coronae subsint atque de illatis damnis satisfieri curare, ne alioquin ex eiusmodi
interturbatione mali aliquid sive privatim sive publice suboriatur.
Exposuit simili ratione coram statibus et ordinibus regni magnificus dominus quoque Franeiscus Battyany cum suis coheredibus familiae Svetkovich non sine querela, qualiter essent quadraginta fere anni,
ex quo ratione certe liquidae haereditatis a quondam Adamo Svetkovich
ad ipsos devolutae contra nonnullos, qui eandem haereditatem apud suas
manus habent, litem quandam movissent, in cuius persecutionem, etsi
ingentem hactenus pecuniae summam insumpsissent, tamen finalem illius
decisionem obtinere minime potuissent, quin imo certu intelligerent,
eandem causam nunc propter ipsorum spem in comitatum Goriciensem
transmissam esse. Intercedunt itaque pari modo dicti status et ordines
regni apud vestram serenitatem eique humilime supplicant, dignetur dictis
haeredibus familiae Svetkovich benigne consulere, neque dilationem revisionis praetactae causae ulterius fieri permittere, sed nee patiatur illam
alio, nempe in comitatum Goriciensem, transferre, sed cum iam antea
per piae recordationis parentem vestrae serenitatis ad tribunal Graecense
illam pertinere iudicatum et deliberatum fuerit, faciat potius benigne, ut
ilia sine procrastinatione aliqua in hoc ipso Graecensi tribunali revideatur.
determinetur et debitae executioni demandetur.
6R7
Fuit porro in proxima nostra generali congregatione propositum,
qualiter ex Ungaria in has et alias vicinas provincias moneta nostra
Hungarica per itinerantes affertur magnam in expositione illius iacturam
patientes. Cum itaque unanimi voto sit per status conclusum, ut sua
regia maiestas ubique in Germania constituere dignetur, ut haec moneta
Hungarica sine perdita currat atque accipiatur, supplicant vestrae serenitati status et ordines, dignetur ipsa quoque in his provinciis ordinem
dare, ut dicta moneta valore suo antiquo hie etiam currat atque acci
piatur sine ali qua perdita. Absurd um enim videtur esse, ut harum regionum monetae apud nos valeant, hie autem nostrae vel non valeant vel
cum detrimento accipiantur et exponantur.
Eadem ratione conquestum fuit per regni Sclavoniae ordines Petoviae, in ditione vestrae serenitatis, a mercibus eorum in propnis allodiis
provenientibus et eo traductis vectigal accipi; idque potissimum tem
pore magnifici quondam loannis Ambrosii de Turri iuceptum esse iamque
cum damno ipsorum continuari. Quapropter petunt a vestra serenitate
humiliter praedicti status et ordines regni Hungariae, velit et dignetur
vestra serenitas bonae vicinitatis gratia hac etiam in re modum consti
tuere, ne a talibus mercibus vectigal accipiatur iuxta consuetudinem antiquam in omnibus aliis vicinis civitatibus observatam et nunc quoque
continuatam.
Quae omnia statue et ordines regni Hungariae de vestra serenitate
data occasione humiliter promereri non omittent, a qua in omnibus
gratum optatumque et clemens responsum expectant. E t nos quoque
eorundem statuum et ordinum ablegati humiliter exspectamus, commendantes nos vestrae serenitatis gratiae et clementiae.
Vestrae serenitatis humilimi servitores.
legati statuum et ordinum regni Hungariae:
Ioannes Telegdi, electus episcopus Boznensis,
Stephanus Lysthius, liber baro in Kechen, et
Ioannes loo de Kaszahaza.
Suvremeni prijepis u kr
leveltdr fasc. 17 nr. 41.
ugar. zem. arhivu u Budimpeti;
Thurz
405.

1 ozunski saborski izaslanici mole tajerske, koruke i kranjske stalee,
da povuku svoje asnike iz hrvatske i slavonske Krajine.
Reverendissimi, reverendi, illustrissimi, illustres, strenui,' generosi,
prudentes item cireumspeeti domini amici et vicini observandissimi.
MONUMENTA HIST. XLIII. ACTA COMIT1AL1A V.
42
658
Status et ordines incliti regni Hungariae medio nostri vobis dominis reverendissimis, reverendis, illustrissimis et illustrious caeterisque
ordmibus harum provinciarum, amicis et vicinis eorum charissimis atque
observandissimis, bonae vicinitatis provinciarum ac mutuae amicitiae
iura officiose offerunt, deinde eisdem in memoriam revocandum duxerunt
earn Viennensem Pacificationem, quae cum sacra Romanorum caesarea
maiestate, domino ipsorum clementissimo, anno 1606 inita fuit, cui no
mine quoque vestrarum dominationum per earundem ad id specialiter
delegatos nuncios subscriptum et in qua pro sua maiestate per eosdem
fide iussum fuit. In qua quidem Paciftcatione inter caeteros articulos
tunc conclusos quandoquidem illud etiam constitutum fuerit, et ex Ungariae eidemque annexorum regnorum confiniis atque locis generaliter undique omnes exteri officiales amoveantur ipsaque regna in posterum per
indigenas personas gubernentur, idque in modernis etiam eorum generalibus comitiis denuo non modo confirmatum, sed etiam constitutum
sit, ut nimirum iuxta illam Viennensem conclusionem tarn ex Ungaria,
quam ex incorporatis illi regnis quam primum universi exteri generales,
praefecti et capitanei educantur, etiam authoritate novi clementissimi
ipsorum regis in ipsa quidem Ungaria post suam regiam maiestatem
per proprie gentis viros ipsum regnum gubernetur. Ideo cum serenissimo
principi et domino archiduci Ferdinando, domino nobis benignissimo,
turn vero etiam vestris dominationibus amice significare voluerunt, ne
nunc quidem illos aliud in animo habere, quam ut amodo in posterum
in Sclavonia etiam necnon in Croatia atque in Dalmatia eorum confinia
per indigenas administrentur redeatque tandem facies antiqua eorundem
regnorum multis inconvenientiis et damnis per exterorum officialium
ad iiiistrationem afiecta atque dilacerata, neque vero est, quod quispiam
Hanc nostram postulationem atque determinationem ulio modo admireter.
Videmus etenim alia quoque regna et provincias per totum terrarum
orbem semper per indigenas et propriae gentis personas et non per
exteros gubernari. lis enim, quorum res praecipue agitur et quibus status
domesticus melius constat ac quibus interdum vitae quoque et bonorum
pericula imminent, rerum d spositiones ac administratio semper magis
cordi esse consuevit, quam exteris hominibus ad tempus tantum stipendio
potius quam gratia servientibus. Unde quidem sequitur, ut vestrae dominationes tanto etiam libentius praefatae statuum conclusioni subscri
b e r possint atque debeant et quod semel per eos publico nomine in
rem regnorum et reipublicae proque veteris libertatis reformatione et
conservatione determinatum est, executioni demandari sine controversia
permittere.
Certificant vero iidem status et ordines regni Hungariae vestras
dominationes, quod in omnibus occurrentibus occasionibus atque in uni
versi s negotiis, quae ipsorum partium fuerint et potissimum quidem in
defendendis contra hostem limitibus, quoad per ipsos fieri poterit,
vigiliis neque vita parcituri sunt, sed pro his etiam provinciis proque
vestris dominationibus non minus ac pro se sanguinem effundere et vitam
dare praestareque paratissimi erunt, sicuti istud iam a plim'jus seculis
659
iiltro ipsos fecisse vestrae dominationes non ignorant et tota etiam christianitas testis huius rei immerito esse poterit.
Et quoniam vestras dominationes minime latet, quod praefata Dalmiatiae, Croatiae et Sclavoniae confinia scuta sint et propugnacula ac
antemuralia provinciarum Styriae, Carynthiae atque Carniolae eaque
hactenus sub ala et tutela illorum quieverint ac posthac quoque non
nisi illis stantibus pacificam quietem habere unquam possint, ideo rogant
.amici Hungari vestras dominationes, velint stipendia militaria pari modo,
uti hactenus per eos data sunt, etiam in posterum subministrare, scientes
in iis confiniis conservandis vestrarum dominationum sahitem et permansionem consistere, eodem modo de comeatu quoque nee non de fortifi'Catione et munitionibus in eadem confinia necessariis ex istis provinciis
provisionem facere, sicuti huiusmodi auxilia ab aliis etiam vicinis pro
vinciis et regnis procul dubio habituri sunius. Namque alioquin si ipsa
confinia aperta et neglecta fuerint ac inde hostibus in has provincias
(quod deus avertat) contigerit, istud non nostrae incuriae imputandum
erit, sed vicinorum neglectui, qui ab Ungaris confidenter et tempestive
requisiti iuvare illos noluerunt. Certum autem est, melius semper et facilius feliciusque propulsari hostem a postibus eminus ac vicinum. parietem ardentem quani proprium extingui.
His itaque et aliis similibus diligenter et amice per vestras domiinationes ruminatis et perpensis petunt iterum atque iterum ab eis status
et ordines regni Hungariae, ut postulata illorum in bonam partem interpraetari et ultro ea praestare velint, quod de eis pari officiorum gratia
data occasione promereri non omittent, a quibus gratum optatumque
expectant responsum et nos quoque eorundem statuum et ordinum nomine
>expectamus, comendantes nos amori atque benevolentiae vestrarum do
minationum.
Vestrarum dominationum reverendissimarum etc. servitores amici
paratissimi
legati statuum et ordinum regni Hungariae:
loannes Telegdy, electus episcopus Boznensis,
Stephanus Lysthius, liber baro in Kepchen,
et loannes loo de Kaszahaza.
Suvremeni prijepis u kr. zem. arkivu u Budimpeti;
fasc. 17 nr. 41.
Thurz
leveltr,
Pripis: Paria scripti statibus et ordinibus Styriae, Carinthiae, Car

niolae exhibiti 15 ian. 1609 anno, exhibiti dominis amicis et vicinis officiose exhibendi.
660
406.

Odgovor nadvojvode Ferdinanda
na predstavku
slanika.
pounskih
saborskih po-
Intellexit serenissimus princeps, archidux Austriae Ferdinandus,.

dominus noster clementissimus, quae hesterna die tam regii, quam statuum et ordinum regni Hungariae spectabiles ac magnifici domini legati
viva voce et in scriptis suae serenitati proposuerunt, inter quae primum
ac praecipuum illud est, quo petitur ex arcibus et confinio regnorum
Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae iuxta Pacificationem Viennensem anno
1606 initam exteros generales praefectos et capitaneos, nee non ex arce
et civitate Varasdiensi gregarium Germanum militem amoveri et eadem
loca indigenis Hungaris gubernanda restitui. Caetera particularia quorundam pri vata negotia fere concernunt, quae postulata sua serenitas
praedictis dominis oratoribus benigne significari iussit. Quem ad modum
sua serenitas inclitam gentem Ungaricam non tam vicinitatis iure id
exigente, quam ipso sanguine, quem ex avita Hungara prosapia derivatum in corpore gerit, stimulante et cogente singulari semper affectu
et benevolentiae studio prosequuta fuit, ita etiam nunc nihil prius haberet, quam ut cum dictis dominis legatis in rebus ipsis commissis aliquid certi statuere ipsosque cum grato ac determinate responso remittere
posset. Verum cum negotia per ipsos ad suam serenitatem delata in
primi ardua sint et magni momenti, inter quae primum omnes et singulas suae serenitatis provincias concern at, sine quarum et procerum
maturo consilio et deliberatione nihil statui, et isthaec consultatio non nisi
in unius cuiusque provinciae generali conventu institui possit, circa reliqua vero privata negotia sua serenitas sufficienter in formata non sit,
itaque constituit sua serenitas in omnibus et singulis suis provinciis
status et proceres quanto citius convocare ipsisque in generali diaeta
isthanc de confiniorum restitutione factam petitionem ad deliberandum
proponere et ubi post cllata consilia per suam serenitatem quid conclusum fuerit, ipsis dominis legatis, quoad fieri poterit primo quoque tem
pore, ad singula postulata condeeens et tale responsum dare, ex quo suae
serenitatis non immutatus erga regnum et proceres Hungariae praesentes
animi affectus et mutuae vicinitatis sertae teetae conservandae studium
liquido apparere possit. Et quamvis sua serenitas nihil plane intermissura sit, quod negocii tractates celerem expeditionem quovis modo promovere posset, veretur tamen, ne praedictas ob causas tam suo, quam
dominorum legatorum desiderio in accelerando responso satisfacere queat,
illis itaque liberum relinquit, an suae serenitatis determinatum responsum
hie Graecii praestolari, vel si necessaria isthaec mora illis ingrata fuerit,
ad proprios lares interea redire malint, donee sua serenitas post insti-
661
lutam deliberationern de singulis capitibus, quod aequum videbitur, staiuere et dominis legatis eertum responsum dare possit. Quibus sua sereaiitas etc.
Decretum per serenissimum
archiducem 15 ianuarii 1609.
P. Cassal.
Pripis sa strane: Nomine serenissimi archiducis Ferdinandi etc.
.sacrae regiae maiestatis nee non statuum regni Hungariae dominis le
gatis tradantur. Exhibitae ipsis dominis legatis 17 ianuarii 1609.
Suvremeni prijepis u kr. ugar. zem. orkivu u Budimpeti;
Thurz
407.

Odgovor tajerskoga zemaljskoga
odbora pounskim saborskim
poslanicima.
Der hochlblichen cron Ungarn ansehenlichen herrn abgesandten

bei einer ersamben landschaft Steyer herrn verordneten, gestrigs tags
neben einhendigung aines an die drei frstentumben und land: Steyer,
Krndten und Crain, zugleicli inscribirt und von denen lblichen Ungri.schen stnden gefertigten credenzschreiben, wie auch offnen latainischen memorials beschehenens ausfilrliches miindliches anbringen und
vermelden, haben gedachte einer ersamben landschaft verordnete nicht allein
der notturft nach mit bester attention angehrt, sondern auch die durch
wolermelte herrn gesandte in namen ihrer herrn principaln einer bittende nachbarliche, getreu wolmeinende affection und freindschaft gnugsam verstanden, dessen si auch den anstat wolermelter dreien lande gegen
den hochlblichen Ungrischen stnden ganz fleissig, nachbarlich und freindlich hochbedunken inniassen auch nicht unterlassen werden solle, ehist
solches alles aufs erstkemmenden landtag bei denen stnden der mehrgedachten dreien landen in optima forma wie billich zu vernemben und
-3u praedicirn.
Was dann die haubtsachen selbst anbelangt, haben mehr sie herrn
verordnete, aus obberuerten bergebnen ofnen memorial wolgedachter
herrn gesandten begeren und mainung auch genugsamb vernomben, und
'were ihnem nichts liebers noch gewnschters, als dass ihnen mehrgedachten herrn gesandten an jezo alsbald darauf ausfiirlich die gebiirende antwort erfakren mechte. Wann aber dergleichen, wie auch die
erbrauchung bemeltes auf alle drei lande lautent und gefertigten credenz
schreiben, vil weniger aber einige resolution dariiber zu tuen, in ihr der
oftgedachten herrn verordneten als welche allein zu ministris den meinen wesen mit gemessner instruction furgestelt macht und gewalt in
662
wenigisten stehet, auch da es beschhe einige kraft nicht haben wiirde ;
als wllen sich beruertes credenzschreiben sambt alien andern, so durch
sie herrn gesandteu mit stattlicher ausftihrung anbracht und begert worden, nicht allein auf schierest komenden und auf den neunten nechtsfolgenden monat februaru alhie zu G-rz angestelten Steierischen landtag
ainer ersamben landschaft alda ganz treulichen bestes fleiss furzutragen,
sondern auch nach erffnung mehr bemeltes credenzschreiben, so dan eines
und anders nit weniger und ebnermassen denen anderen zwaien lndern
Krndten und Crain, der notturft nach zu communiciern nit unterlassen,
weliches inen herrn gesandten ehegemelte herrn verordnete fur ihr personen zu freundlicher ant wort und nachrichtung hiemit anfuegen sollen,
Und wllen denen sich beinebens mit bester freundschaft und nachbarschaft jeder zeit zugetan verbleiben dienstfreindlichen bittend, derselben
personen ihren herrn principalen in meliori forma zu commendieren.
Grrz den 15 ianuarii etc. 1609.
Der herrn dienstgeflissene willige nachbarn und freunde
N. N. einer ersamben landschaft des herzogtum Steyer verordnete.
Thurz
408.

Odgovor -pozunskih saborskih poslanika na odgovor nadvojvode
Ferdinanda..
Serenissime princeps et domine domine nobis benignissime.

Quae serenitas vestra ad nostrum nomine statuum et ordinum regni:
Ungariae vestrae serenitati exhibitum scriptum ac ad postulata ipsorum
vicissim scripto hodierna die benigne respondit, humiliter intelleximus..
Ad quae sequente modo replicandum necesse duximus.
In primi sperasse nos certo certius, quod vestra serenitas perpenso, quod nihil ab aequitate alienum serenitati vestrae proposuimus, nobis
optatum responsum iam statim dare haud quaquam gravata fuisset, quia
tamen hac ex parte spe nostra frustrati esse videmur, eapropter instamus denuo apud vestram serenilatem eamque humiliter oramus, ne negotia per nos proposita differre velit, sed iam iam se super illis optatO'
modo resolvere dignetur.
Sciat namque vestra serenitas, illa moram plane nullam pati posse?illisque aliquo modo in longum protractis animos horum in diversum
duci aut etiam abalienari et sic inde maiora aliqua inconvenientia suboriri posse.
In confesso etenim est, eductioni exterorum officialium iam antea.
non modo vestram serenitatem, sed dominos etiam provinciales fideius-
663
sorie consensisse illosque adhuc eo tempore, quo ipsa Pacificatio Viennae
inita fuit, educi debuisse, quod quia factum hactenus non est, utique
post praesentem requisition em et postulationem statuum et ordinum regni
ac regiae maiestatis merito, quod semel sancitum fuit, sine aliqua dilatione executioni demandatum erit, nulla ulteriori deliberatione aut informatione expectata.
Deinde petimus etiam demisse a vestra serenitate, ut simili ration e
de auxiliis etiam ad confinia ac ad eorum intertentionem necessariis,.
nempe de stipendiorum solutione, de commeatus subministratione ac de
fortificationibus et munitionibus, de quibus sua serenitas in suo response
nihil meminit, benigne .se. resolvere dignetur. Illis enim negotiis facilem
in has provincias hostium irruptionem fieri posse nemo est, qui nesciat
nee ignem in proprias aedes immitti consultum esse. Scimus vero ne
modo quidem adhuc vestram serenitatem a provisione eorum confiniorum
cessare, sed cbntinuo illis auxilia per vestram serenitatem fieri. Quod
quia hoc modo de praesenti circa eadem confinia continuatur, posse ergo
etiam in posterum (non adhibitis omnium provinciarum votis, quando
quidem et parens vestrae serenitatis sanctae memoriae non ex provincialium deliberatione ac voto, sed simpliciter a statibus et ordinibus
regni Hangariae in publica eorum diaeta ad instantiam caesareae maies
tatis admissus gubernationem praefatorum confiniorum assumpserat) eductis
externis officialibus, nostratibus quoque per vestram serenitatem eadem
auxilia administrari existimmus, potissimum etiam ideo, quod domini
ordinarii huius loci cum domino capitaneo huius provinciae ad latus ve
strae serenitatis sint ipsique per nos specialiter requisiti extrterint ac
in Hungaria quoque et in Sclavonia non desint viri praeclari (quorum
fidem, con stantiam et dexteritatem in multis arduis negotiis est vestra
serenitas experta), qui non minus quam exteri homines iisdem officiis
praeesse illaque recte administrare sciant et quorum nonnulli ampliora
bona quam moderni capitanei sub ditione vestrae serenitatis possideant.
Quod vero concernit reliquos articulos serenitati vestrae propositus,
licet illos vestra serenitas privatos esse existimet, eos tamen fere omnes
publicos esse certum est. Bonorum etenim Zrinianorum occupationes et
violentiarum ibidem patrationes limites regni concernunt, quos intactos
relinqui et permanere et de damnis quoque et inauditis execrandisque
iniuriis ac crudelitatibus illatis satisfieri necesse est. Qua de re vestram
serenitatem maiestas quoque regia peculiaribus suis Uteris hie annexis
diligenter requirit. Nobilis etiam Antonii Mikulanich dimissio omnino
expetitur per generalem. Carolostadiensem capitaneum. Agitur enim de
communi omnium regni baronum et nobilium prima et praecipua libertate ; cautumque fuit per status et ordines regni eo anno, quo piae me
moriae parenti vestrae serenitatis gubernatio confiniorum commissa et
tradita fuit, anno inde 1578, ne quid contra libertates regni per suam
serenitatem admitteretur, sed saltem curam confiniorum (mutuam cum
bano intelligentiam habens) gereret. Iubere igitur dignabitur vestra sere
nitas, ut praefatus Mikulanich statim dimittatur. Audimus enim ex inve-
664
terato quodam viperino odio et rancore illius capitanei in dira captivitate detineri, ut diutius vivere non possit. Qui si forte quid deliquit,
habetur utique in nostris etiam partibus iuris tribunal et iuxta suum
demeritum iure puniri poterit.
Similiter et monetae Hungaricae negotium publicum est, cum ea
In his quidem provinciis cum maxima iactura accipiatur, confinariis
autem tempore solutionis stipendiorum iusto valore et maiori pretio erogetur; ii quoque, qui ad vestram serenitatem officii et necessitatis gratia
veniunt, magnum damnum accipiunt in eiusmodi pecuniae suae erogatione.
Petoviensi praeterea theloniatori ut vestra serenitas committere
dignetur, ne in potenim a rebus nobilium, quae eo ducuntur, thelonium
aut vectigal accipiat, diligenter obsecramus, nam ea exactio non nisi
nuper introducta est, sicut id priori nostro scripto ostensum est.
Supplicamus demum vestrae serenitati, ut causam haeredum quon
dam Adami Svetkovich hic Graecii et non alibi dato competenti termino
sine dilatione exminari et decidi iubeat, prout istud a praedicto quon
dam vestrae serenitatis parente felicis recordationis deliberatum fuit.
Quae omnia cum vestrae serenitati factu sint possibilia neque ea
amplius a provincialibus aut a longioribus consultationibus, sed simpliciter a voluntate vestrae serenitatis dependeant, ideo petunt a vestra
serenitate humiliter, ut super illis benigne se nunc resolvere dignetur
sine aliqua procrastinatione. Siquidem gubernatione Hungarica restituta
ac in unum redacta et in caeteris etiam, quae proposita sunt, per vestram
serenitatem recte absque dilatione expeditis et exequutis nihil inde vestrae
serenitati aut eiusdem provinciis detrahetur, sed potius ipsum regnum
Hungariae tan to aliquando ardentius sua servitia vestrae serenitati praestandi occasionem sibi accipiet.
Denique vestram serenitatem ex sanguine et antiqua prosapia Hun
garica natam esse agnoscimus ac pro eiusdem singulari erga Hungaros
affectu et benevolentia magnas quas possumus agimus gratias eamque
certam esse cupimus, ut de eorum Hungarorum erga se observantia et
studio, respectu etiam recognitionis sanguinis Hungarici vicissim nil
prorsus dubitet, petentes ab ea iterum atque iterum, ut nos, quo citius
fieri poterit, cum optato responso hinc dimittere dignetur. De reliquo etc.
Vestrae serenitatis humiles servitores
legati statuum et ordinum regni Hungariae.
leveltdr fasc- 17 nr. 41.
Thurzo
Pripis sa strane. Replicatio ad responsum suae serenitatis exhibita

18 ianuarii 1609.
665
409.

Drugi odgovor nadvojvode Ferdinanda
pounskim
saborskim
poslanicima.
Certo ibi persuasit serenissimus princeps ac dominus dominus

noster clementissimus archidux A*ustriae Ferdinandus, responsum hisce
diebus a sua serenitate datum dominis legatis statuum et ordinum regni
Hungariae perquam gratum et acceptum fore, cum sua serenitas illos
de suo erga praedictos ordines benevolo et propenso in primi affectu
certos reddiderit, nihil vero rationi minus congruum petierit.
Itaque non absque animi moerore ex replica decima octava
currentis mensis exhibita intellexerit illo responso ipsis dominis legatis,
quibus sua serenitas omnibus modis complacere studet, minus satisfactum esse.
Quae res suae serenitatis candidum et benignum animum magis
afficeret, nisi dominorum legatorum suae serenitati satis perspecta prudeutia et rerum agendarum peritia spem certain faceret, ipsos ac penitus considerata suae serenitati minime succensuros, quod ad tanti mo
menti postulata protinus respondere ac determinate sese resolvere nequeat.
sed rem cum provinciis suis, quarum causa agitur, conferre necessarium ducat.
Non negat sua serenitas sese et provinciales suos pactis Viennensibus et inter caetera eductioni exterorum officialium consensisse. Fatetur etiam istum, de quo agitur, confiniorum tractatum ad se minime
pertinere, sed suae saltern fidei et regimini commissum esse.
E t ideo si dominorum legatorum postulata nihil praeter id, quod
Viennae conclusum est, continerent, res deliberatu minime difficilis neque
longiori mora vel consultations opus foret, quandoquidem sua serenitas
ex ista confiniorum gubernatione nullum privatum commodum sentiat
nee quicquam inde praeter continuos labores, graves curas, immensos et
vix amplius sustinendos sumptus usque ad provinciarum omnimodam enervationem expectare possit.
Verum quia non tantum confiniorum restitutio, sed etiam stipendiorum
solutio, nee non munitionum et fortificationum necessaria provisiopetitur, de
quibus in pace Viennensi nulla plane facta est mentio et sua serenitas ista
omnia neque ex propria camera subministrare, neque provinciis suis invitis
iniungere possit; quis ambigat absque consensu illorum, de*quorum mera liberalitate agitur, statui hac in parte nihil posse. Sunt quidem ad latus
suae serenitatis tarn domini ordinarii sive deputati, quam dominus eapitaneus huius provinciae Styriae. Illi tamen non absolutam, sed limitatam
potestatem habent, illud tantum, quod communi procerum consensu statutum est, exequendi. Tantum abest, ut illi caeteris suae serenitatis
provinciis quicquam praeiudicare, modum praescribere vel contributionem
666
ullam imponere possint. Quibus ita consieratis non dubitat serenissimus;
princeps, quin ipsimet domini legati pro sua prudentia haud difficulter
cognoscent suae serenitatis resolutionem in proposito negotio praecipitanter et absque ulteriori deliberatione fieri minime posse. Ipsos ita rogatos benigne vult, ne aliquantulam eamque necessariam moram graviter
ferant, multo minus suos vel suorum animos hac de causa in diversum
duci aut alienari patiantur, certo sibi persuadentes, suam serenitatem
omnia sincere acturam et ab innato sibi candore et cum ipso sanguine
infuso singulari affectu erga inclitam 'tantopere sibi amatam nationem
neque in hoc negotio quicquam remissuram, sed absque ulla mora in
proxime firturis et iam in dictis provincialibus diaetis cum ordinibus
desuper tractaturam et primo quoque tempore ipsis dominis legatis ad
singula postulata conveniens et tale responsum daturam, quod non solum
aequitati, sed et propenso suae serenitatis erga illos cum quibus agitur
animo et affectui correspondeat. No vit enim sua serenitas, quantum mo
menti in mutua animorum coniunctione inter utramque gentem positum sit.
Ad reliqua negotia suae serenitati proposita quod attinet, fatetur
sua serenitas, ilia adeo privata non esse, quin et publicum interesse
concernant, attamen nec ilia absque sufficienti informatione resolvi possunt. Ideo sua serenitas singula capita ad suas convenientes instantiae
iam remisit et sese plenarie et absque ulla dilatione informari iusit, sperans id propediem fieri deb ere.
Qua in re sua serenitas ut suum gratificandi studium et animum
a procrastinatione alienum dominis legatis etiam in hoc demonstraret,
sibi proposuit ilia negotia ad principalis puncti deliberation em minine
differre, sed eorum quodlibet successivo tempore, simul ac sua serenitassufficienter de uno ac altero informata fuerit absque ulla mora resolvere,.
et quod aequum erit, statuere et dominis legatis vel illis quorum peculiariter interest, conveniens responsum dare. Quae omnia sua serenitas
praedictis legatis benigne significari iussit, sperans ipsos omnibus circutnstantiis prudenter consieratis isto suae serenitatis responso, cum nunc
temporis aliud dari non possit, optime contentos fore. Quibus sua sere
nitas die.
Decretum per serenissimum archiducem 20 ianuarii 1609.
P. Cassal.
Suvremeni prijepis u kr. zem. ugar. arkivu u Budimpeti;
Thurzo-
Pripis sa strane: Nomine serenissimi archiducis Ferdinandi etc.

sacrae regiae maiestatis nec non statuum et ordinum regni Hungariaedominis legatis retradantur.
667
410.

General na slavonskoj Krajini grof Trautmansdorf daje nadvojvodi
dinandu svoje mnijenje pitanju Srba (Vlaha) u Hrvatskoj.
Fer-
Durchleuchtigister erzherzog zu Osterreich.

Genedigister herr und landsfrst.
Demnach die Windische und Ungarische stand jederzeit dahin getracht, wie si die vom feind herausgefiihrte und an den grnizen in den
verlassenen wldern angesezten Wallachen kndten unter sich bringen
und zu pauern machen, so aber die Wallachen ehe si es darzue ru
men liessen oftermalen protestiert, dass sie lieber sterben und das ausserist tentirn wolten. Wann dann in jetzigem Ungarischen Rakosch
sonders zweifel dises von den stnden wird movirt werden, und daraus anderst nichts als dass si die Wallachen allerlai verrterei-machinirn und zum verderben der grnizen zum feind* entspringen vrden,
ervolgt, also hielte ich es gehofsambist fr ein notturft, dass Eur fiirst.
Drhlt. die kgl. warden in Ungarn dahin ersuchten, dass si ohne vernemung Eur fiirst. Drhlt. wegen gemelter Wallachen den stnden nichts
consentirn oder statuiren wollten, dero mich damit untertenigist gehorsambist bevelhend. Warasdin den 17. novembris anno etc. 1609 etc.
Eur frstl. Drhlt.
untertenigist gehorsambister
Sigmund Fridrich freiherr von
Trautmansdorf.
Suvremeni prijepis priloen
novembra 1609.
pismu
nadvojvode Ferdinanda
od 20-
411.
20. novembra 1609. Na Weinbergu.

Nadvojvoda Ferdinand
alje kralju Matiji dopis nadvojvode

eljama hrvatskih stalea.
Ferdinanda
Durchleuchtigister knig etc.

Freundlicher geliebter herr vetter und brueder.
Was die stende in Windischland unter vorsteenden Pressburgerischen Rakusch der Wallachen untersichbringung halber furzutragen vorhabens seien, das haben Eur kgl. wirden etc. und lieb aus nebenligun-
668
dem des obristen Windischer grnizen Sigmund Fridrichen herrn von
Trautmanstorff etc. uns diser tagen getanen erinderungsschreiben mit
mehrerm zu vernemben. Darauf gesiinen wir an dieselb hiemit freund-,
vetter- und bruederlich, wann ihro dergleichen von gedachten stenden
neben andern was auf die pan komben und furgetragen wirdert, si
wellen uns unbeschwrt vorher dariiber vernemben und inen ehunder
nichte consentiern oder statuiern. Bleiben daneben Eur kgl. wiirden etc.
Geben auf unsern schloss Weinburg den zwainzigisten november anno
etc. sechshundert und neun etc.
Eur kgl. warden und liebden
guet und dienstwilligister vetter und brueder
Ferdinand.
tergo: Dem durchleichtigisten grossmchtigen frsten herrn
Mathiasen knigen in Hungern und destinirten knig in Bechaimb etc.
Presspurg.
Original s tragom utisnuta peata . ratnom arhivu u Beu;
Hofkriegsrt December nr. 32. Expedit.
412.
18. decembra 1610. U Jastrebarskom.

Ban Tomo Erdody
pozivlje opinu grada Zagreba

za 11. januara 1611.
na sabor u Zagreb
Prudentes et circumspecti domini amici nobis honorandi, salutem

<et omnem foelicitatem.
Postquam nuncios regni a sua maiestate regia, domino nostro clementissimo, cum responso brevi redituros intelligamus, neque prius
propter occurrentia feta, quam feria tertia proxima post festum Epiphaniarum proxime atfutura, hoc' est die undecima mensis ianuari anni
primo occursuri generalis congregatio regni celebrari queat, ideo eadem
dies turn ad audiendum summam legationis, cum etiam tractandum de
occurrentibus regni in dies necessitatibus pro comitiis in ista libera regia
civitate eorum Montisgraecensi peragendis nobis sat oportuna visa est.
Eapropter vos praesentibus requirimus ac nihilominus authoritate nostra,
qua fungimur, banali vobis committimus et mandamus, quatenus experientia rerum et scientia splendore praeditos viros e medio vestri ad
dictam congregationem expedire velitis ac debeatis. Secus non facturi.
Datum in arce nostra Jaska 1 ) die 18 decembris 1610.
Eorundem amicus
-) Ovo Jaska zapravo je skraenica za obino Jafstrebarlska.
669
A tergo: Prudentibus et circumspectis dominis iudici, senatoribus
iuratisque civibus et toti communitati liberae regiae civitatis Montisgraecensis, amicis nobis observandis.
demije u Zagrebu;
Erdodyana.
peatom u arkivu Jugoslavenske
aka
413.
30. aprila 1611. U Rimu.

Papa Pavao V. odobrava odluku hrvatskoga sabora, da se u zemlji po
digne zavod za obrazovanje sveenstva pod upravom Isusovaca.
Paulus papa V.
Dilecti filii, salutem et apostolicam benedictionem. Literas vestras
accepimus, quas dilectus' filius Joannes Krusely, quern ad nos misistis,
nobis reddidit, ipsumque libenter vidimus et benigne audivimus. Multum
quidem commoverunt animum nostrum, quae renunciavit nobis de miserando in istis partibus ecclesiasticorum statu, potissimum autem de eorum
ignorantia, sicut ex altera parte non mediocre solatium cepimus audientes, quanto zelo cupiatis huic malo mederi. Laudamus valde desiderium vestrum de erigendo apud vos collegio atque seminario sub disci
plina dilectorum filiorum nostrorum sacerdotum societatis lesu; experimento
enim quotidianae utilitatis, quam ecclesia sancta dei maximam capit ex
eos piis laudabilibusque laboribus in erudiendis efformandisque adolescentibus ad christianam pietatem, speramus in divina misericordia confisi, fore operam et industriam illorum opportunissimam tarn necessariae
reformationi vestrorum ecclesiasticorum. Propterea quantum cum domino
possumus, cupientes salutare hoc opus adiuvare ac promovere, cum nulla
alia facilior nunc se nobis ratio offerat illud perficiendi, quam per unionem seu applicationem alicuius monasterii aut praepositurae, sive alicuius
alterius sacerdotii ad praedictum collegium erigendum, regna autem ista
careant eiusmodi ecclesiasticis beneficiis, dilecto filio nobili viro Ferdinando archiduci Austriae scripsimus, si forte ex provinciis eius ditioni
subiectis hanc commoditatem accipere possemus et venerabili fratri Petro
Antonio episcopo Troiano nuncio nostro apostolico mandavimus, ut negotium apud archiducem diligenter curaret. Pari pacto vos quoque una
cum dilecto filio nobili viro comite Thoma Erdeodi prorege, qui, ut
accepimus, tanto pietatis zelo tantaque cum nominis sui laude catholicam
religionem non solun tuetur, sed amplificare nititur, investigate et in
regno Dalmatiae et in praedictis provinciis archiducis ( Ferdinandi, si monasterium aut praepositura aliudve ecclesiasticum beneficium, quale desideramus, reperiatur, eoque reperto, quam primum facite nos certiores
de omnibus, ut, quid cum domino fieri poterit, decernere valeamus. Illud
<70
auterh vobis omnino persuadeatis, volumus salutem vestrarum animarum
nobis maxime cordi esse, nee quiquam praetermissuros, quantum in
nobis erit, ut re ipsa experiamini paternam. charitatem, qua vos in visceribus Christi prosequimur. Interim benedictionem nostram apostolicam
vobis omnibus peramanter impartimur. Datum Romae apud sanctum
Mai cum sub annullo piscatoris pridie Calendas mai MDCXI, pontificatus
nostri anno sexto.
Petrus Stuba.
A tergo: Dilectis filiis praelatis, baronibus, magnatibus, nobilibus
caeterisque statibus regnorum Sclavoniae et Croatiae. .
Monyorkereku; Missiles.
peatom u arkivu grofa Sandora
Erd'dyja u
414.
30. augusta 1614. U Liucu.

Odgovor nadvojvode Ferdinanda
saborskim
poslanicima.
Serenissimus dominus Ferdinandus, arcbidux Austriae etc., princeps

noster clementissimus, statuum et ordinum regni Sclavoniae legatis et
deputatis hunc missis ad libellum supplicem ab ipsis humiliter exhibitum
significari ac responderi iussit.
Primo quod ad banuin dicti regni Sclavoniae attinet, se sententiam suam sacrae caesareae et regiae maiestatis consilio secreto iam
aperuisse, ab eo igitur responsum petendum. Deinde quod ad Valachos, qui ex Turcia in dictum Sclavoniae regnurn et lca vicina transmigrarunt, attinet, opus omnino esse, hac in re ab iis informationem et
consilium exquirere, qui partibus illis vicini ac rerum periti sunt. Quod
cum hoc in loco et tempore propter consiliariorum et officialium absentiam
fieri nequeat, sperat serenitas sua, dictos dominos legatos non aegre laturos, rem istam tarn diu differri, donee serenitas sua Graecium redierit, quo reversa negotium istud minime oblivioni tradi, sed mature
deliberari et expediri iam serio in mandatis dedit, quod ipsum etiam
diligentissime curabitur. Interim serenitas sua dictos dominos legatos
perbenigna animi propensione complectitur.
Decretum per serenissimum dominum archiducem 30 augusti.
Lintzii anno 1614.
Josephus Egghder.
Suvremeni prijepis u arkivu
fasc. 95 nr. 67.
kaptola
zagrebakoga;
Acta
antiqua
Pripis spolja: Nomine serenissimi archiducis Ferdinandi statuum

et ordinum regni Sclavoniae legatis consignandum.
671
415.
Prije 23. jula 1624. Zagrebu.

Hrvatski
sabor tui se kralju Ferdinandu
IL
Sa.cratissima caesarea regiaque maiestas, domine domine nobis clementissime. Post humillimam etc.
Quinque sunt gravissima negotia, quae vestrae sacratissimae caesareae regiaeque maiestati per nuncios nostros humillime intimare ac
pro eorundem effectuatione eidem demisse supplicare. necesse duximus,
inter quae primum in ordine occurrit:
De gravaminibus antiquis complanandis ac effectuandis.

In memoriam vestra sacratissima caesarea regiaque maiestas clementer revocare poterit, qualiter superioribus annis, turn sub felici regimine gloriosi Matthiae imperatoris ac regis nostri clementissimi, turn
etiam sub augustissimo imperio vestrae sacratissimae maiestatis humil
lime institimus, ut gravamina nostra complanarentur, tollerentur ac effectuarentur, potissimum in sequentibus iustis nostris postulationibus, vi
delicet :
ut Valachi in confiniis Sclavoniae et Croatiae in terris dominorum
regnicolaram, magnatum et nobilium, item ecclesiasticarum person arum
Tesidentes a iurisdictione capitaneorum confiniariorum eximerentur
dominis, in quorum bonis et terris residerent, ad possidendum )lenaria
iurisdictione restituerentur;
ut officium banale pristinae authoritati et dignitati cum plenipotentia iuxta articulos Viennenses et Posonienses anni 1608 et alios subsequentium annorum et comitiorum restitueretur;
ut officia militaria, tarn maiora quam minora, in confiniis horum
Tegnorum, Sclavoniae videlicet et Croatiae, ita indigenis personis, videlicet
benemeritis ac in arte militari exercitatis, prouti Germanis aequaliter
conferrentur;
ut bona praesidii Caproncensis (per capitaneos eiusdem loci extra
omnem fisci regii et regni utilitatem possessa) iurisdictioni et oneribus
Tegni in daciis regiis et contributionibus solvendis gratuitisque laboribus
praestandis ac decimis instar aliorum regnicolarum subiecta essent;
ut miles G-ermanieus ex arce Varasdiensi educeretur; ut certae
terrae a possessione, Jelekowecz dicta, ad spectabilem ac magnificum
quondam dominum et comitem Thomam Erdeody 1 ) etc. pertinentes, per
capitaneos Caproncensis avulsae et ad bona praesidii Caproncensis adiectae sive applicatae eidem domino ac haeredibus suis restituerentur.
) G-rof Thoma Erddy untt'o je 17. jan. 124. (gl. gore str. 358).
672
Super quibus cunctis et aliis infra declaratis tam gloriosae recordationis imperator Matthias et rex noster clementissimus, quam etiam
eadem sacratissima vestra maiestas sese benigne iteratis vicibus resol
vent, ut patet partim generaliter partim particulariter ex sequentibus
turn articulis citatis, turn diplomate, decreto, commissionibus et quidem
ex articulis Viennensibus, item Posoniemsibus anni 1618 articulo 31,
32, 33, item ex articulis Soproniensibus anni 1622 articulo 20 et 49,
item ex conditionibus 4 et 7. Idem etiam apparet ex regio suo diplo
mate singulari, nobis specialiter sub sigillo et manu sua anno 1618 decimo quinto Calendas iulias Posonii in generali congregatione pro complanatione et effectuatione praemissorum et aliorum gravaminum dato et
emanato, cuius paria sub litera A vestrae sacratissimae maiestati in
maius documentum producimus, producturi ipsum quoque originale, si
necesse erit. Idem etiam ex decreto regio ^vestrae maiestatis Viennae
anno 1620 die 12 mensis iulii ex commissionibus quoque bina vice ratione effectuationum emanatis liquido constat, in quibus praecitatis arti
culis item diplomate, decreto et commissionibus maiestas sua praemissa
cuncta effectuare clementer pollicita sit.
Et licet pro eorundem complanatione et effectuatione ad certos
dominos commissarios in comitiis anni 1618 delegatos et in articulo 33
supra citato nominatos turn a sua maiestate turn etiam a felicis recordationis Matthia imperatore et rege nostro clementissimo commissio
binaria hactenus emanata fuerit, nulla tamen effectum aliquem optatum
sortita est, nam utraque per eandem vestram maiestatem usque ad pacatiora tempora dilata est.
Quare cum tempora pacatiora deo propitio redierint, eidem suae
sacratissimae maiestatis humillime supplicamus, ut Valachos toties in
verbo regio promissos et decretos dominis terrestribus per dominos com
missarios iteratis vicibus deputatos tandem resignare ac iurisdictioni
eorundem plenarie tradere et reliqua supra intimata nobis antea non
solum per felicis recordationis dictum Matthiam imperatorem et regem
nostrum clementissimum, verum etiam per vestram sacratissimam maies
tatem benigne promissa complanare ac effectui demandare clementer
dignetur.
De gravaminibus novis postea exortis.

Quamquam ad frequentes iustasque nostras querelas contra capitaneos et praefectos confiniorum Sclavoniae et Croatiae augustissimo
piae memoriae imperatori et regi nostro clementissimo ac etiam vestrae
maiestati porrectas in anno 1618 articulo 33 Posonii statutum sit, ne
capitanei et praefecti confiniorum regni Sclavoniae et Croatiae in bona
et iurisdictionem dominorum terrestrium ac liberarum civitatum sub
amissione officiorum sese intromitterent. Et licet etiam id diplomate
regio vestrae maiestatis expresse cautum sit, immemores tamen capi
tanei et praefecti dictorum confiniorum huiuscemodi statuti et diplomatis,
673
ut ante eiusdem conditionem ita postea in dies novis et gravioribus
iniuriis, damnis ac insolentiis per eosdem capitaneos et praefectos, item
per Valachos (de quibus cum eisdem capitaneis controverbitur) afficimur,
prout hoc ipsum supplicibus libellis certorum querulantium magnatum et
nobilium, item personarum ecclesiasticarum ac etiam ex certis testimonialibus uteris certorum iudicum nobilium in ultima nostra congregatione
publice atque lamentabiliter prolatis liquido vestrae maiestati constare
potest, quas ideo eidem vestrae sacratissimae maiestati per praesentes
nostros nuncios in specie misimus, ut eorum afflictiones, iniurias damnaque per capitaneos et Valachos illata ob oculos suae maiestati poneremus.
Quae omnia quam alto dolore toleramus magna cum patientia, qui
pro constanti nostra perpetuaque fidelitate ac sincera in augustissimam
domum Austriacam devotione maiorem promerentes remunerationem expectassemus, quod sacratissima sua maiestas pro innata sua dementia
benigne iudicare dignabitur. Quare eidem suae sacratissimae maiestati
humillime supplicamus, ut has tautas iniurias, violentias per certos commissarios iuridice vestra maiestas curet revideri et in capitaneos ac Va
lachos tantarum iniuriarum patratores iuxta regni decreta severe animadverti damnaque per eosdem fidelibus regnicolis illata refundi curare
dignetur.
De statu confiniorum et praesidiorum banalium.

In regno Sclavoniae sunt certa confinia banalia dicta, ea quo in statu
sint, sua maiestas benigne audire, benignius eisdem providere dignetur.
Praesidia omnia in confiniis iisdem banalibus existentia adeo diruta, desolata et neglecta esse sua maiestas sciat, ut milites stationarii in eisdem
permanere, excubias agere, hosti advenienti sese opponere minime valeant, cum undequaque pervia sint, munitione insuper, pulvere, plumbo,
tormentis caeterisque ad defensam opportunis careant.
Et licet ad restauranda dicta banalia praesidia, signanter vero ad
aedificationem unius, vulgo Berkussevina dicti, per augustissimum quon
dam beatae memoriae Matthiam, imperatorem et regem nostrum clementissimum, viginti septem millia tallerorum ex tricesima Nedelcensi et
ex aliis contribution!bus deputata fuerint, ut patet ex articulo 31 in anno
domini 1618 ante felicem coronationem vestrae sacratissimae maiestatis
Posonii edito et licet etiam per vestram quoque maiestatem pro tunc et
postea id confirmatum sit, attamen nihil in restaurationem et reaedificationem dictorum banalium confiniorum et praesidiorum hactenus ex
praescripta summa toties deputata conversum sit.
,Praeterea militem banalem totaliter neglectum et insolutum esse
vestra maiestas sciat, quam ob causam idem miles banalis in sua statione permanere recusat inquiens neminem teneri propriis stipendiis
militare, ut evangelica personant dicta, ofncium quoque banale ex hac
quoque ratione in sua authgritate consistere nequit.
43
674
Quare rebus ita stantibus, humillime vestrae sacratissimae maiestati supplicamus, ut et praesidia banalia restaurari et summam illam
viginti septem millium tallerorum pro restauratione eorundem, signanter
autem pro aedificatione praesidii Berkussevina dicti per augustissimum
quondam Matthiam et per maiestatem vestram toties deputatam vel ex
tricesimis regni Sclavoniae vel ex aliqua alia contributione persolvi, prae
sidia munitione, pulvere videlicet, plumbo et aliis bellicis instrumentis,
iuvari, domino insuper bano et suo militi emerita stipendia numerari facere clementer dignetur.
De statu praesidii Petriniensis.

Praesidium Petrina dictum, quod non solum reliquiarum horum
regnorum. verum etiam vicinarum quoque vestrae maiestatis haereditariarum provinciarum antemurale est, quanto in periculo et desperato
statu versetur, vestra sacratissima maiestas vel exinde scire potest, quod
omnia propugnacula eiusdem praesidii sint diruta, colapsa, soloque aequata, quod stipitibus, sudibus, palis et sepibus sit vinctum.
Adhaec quod in dicto potius septo quam praesidio miles numero
exiguus et ille insolutus, miser, rancidus, fame, nuditate ita oppressus.
ut homini prae nimia miseria vix similis appareat. mendicitate magis
quam stipendio victitans, faucibus hostium magis quam alibi expositus.
ita quidem, ut extra portam illius septi potius quam praesidii raro unus
solus egredi audeat.
'
Quae cum ita se habeant, vestrae sacratissimae maiestati humillime
supplicamus, ut de nova fundatione et erectione annotati praesidii collapsi Petriniensis (cum in moderno loco et alioquin trans Colapim fluvium formidoloso aedificari nequeat) cum provinciis suis haereditariis
Styria, Carniolia et Charinthia tandem tractare et concludere dignaretur,
ut pro communi bono et permansione communibus etiam sumptibus et
laboribus primo quoquo tempore (ex quo in mora manifestum sit periculum) operi man us admoverent. Super qua re licet antea sat sit consultatum et deliberatum, ast nihil adhuc in effectum deductum.
Protestatio populorum circa confinia Petriniensia et banalia

adiacentium.
Quoniam tarn fidelitas (quam vestrae maiestati praestare tenemur)
tarn etiam charitas, quam erga proximum habere debemus, sed et calamitas communis imminens nos admonet intimare protestationem illam,
quam populus circa praedicta confinia Petriniensia et banalia constitutus,
varus calamitatibus quotidie oppressus, iusto dolore motus in proxime
praeterita nostra congregatione gravi cum dolore, suspiriis et lamentationibus publice per suos nuneios fecerit in hunc modum: quod si per neglectum christianorum principum et vicinarum provinciarum eadem Pe
triniensia et banalia confinia in manus devenerint hostium christian]
675
nominis (quod deus optimus maximus avertere sua dementia dignetur)
se malle unanimiter deditionem Turcis facere, quam per varios orbis
angulos dispergi, sicut iam semel cum iisdem miserabiliter actum fait,
quando eadem confinia in manus devenerant hostium, quibus desperatis
vel deditionem facientibus reliquiae Sclavoniae et Croatiae vel deditionem
facere vel aliorsum migrare cogerentur. Altero horum eveniente Turca
singulis diebus pro voto in Styriam, Carinthiam et Carnioliam sine
omni obice excursiones facere poterit, quod ne eveniat, et deum praepotentem et vestram maiestatem obnixe rogamus, dignetur his desparatis
rebus et populis oportunum remedium tempestive sua dementia et providentia simul cum suis provinciis pro communi etiam earundem permansione clementer adferre.
Haec sunt clementissime imperator, quae non solum per nostros
nuncios eidem intimare, verum etiam pro complanatione ac effectuatione
eorundem veluti domino nostro legitimo ac clementissimo humillime
supplicare necesse duximus, super quibus cunctis nostris praemissis iustis
postulationibus et benignam resolutionem ac etiam peroptatam effectuationem a vestra sacratissima maiestate demisse expectamus, quam speramus afluturam, cum maiestatem vestram veluti dominum nQstrum
iustum et clementem ac promissa servantem sciamus esse, quern deus
optimus maximus etc.
Vestrae sacratissimae maiestatis, domini videlicet nostri clementissimi.
humillimi subditi
fideles status' ac ordines regni
Sclavoniae et Croatiae,
A tergo: Ad sacratissimam caesaream regiamque maiestatem do
minum dominum nostrum clementissimum humillima supplicatio fidelium
statuum et ordinum regni Sclavoniae et Croatiae.
Pripis: Postulata regnorum Sclavoniae et Croatiae in negotiis Valachorum et aliorum.
Suvremeni prijepis u kr.
particul. fasc. 445.
ugar. zem. arhivu u Budimpeti:
Acta
416.
Oko 23. jula 1624. Beu.

Odgovor kralja
Ferdinanda
II. na elje i tegobe hrvatskih

poslanika.
saborskih
Sacratissima caesarea regiaque maiestas et dominus dominus noster

clementissimus ea, quae nomine fielium suorum statuum et ordinum
676
regni Sclavoniae et Croatiae houorabilis Benedictus Vinkovich, archidiaconus cathedralis et canonicus capituli ecclesiae Zagrabiensis, nec non
magnificus Caspar Konzki de eadem, praesidii Jauriensis vicecapitaneus,.
ac egregius Thomas Mikulich de Brokunowcz, certorum equitum banalium capitaneus, circa nonnullas praetensiones ac demissam instantiam
sub nomine gravaminum repraesentarunt, clementer intellexit. Meminit
vero benigne sua maiestas ad supplicationes praedictorum statuu m. circa
edita puncta alias quoque clementer sese declarasse ac quemadmodum
praeteritis temporibus, quantum quidem ob motus et turbulentias passim
in regnis vigentes fieri potuisset, oportuna remedia cupivisset adhiberi,
praemissas attamen ob causas quo minus quippiam eatenus fieri potuerit,.
iidem status debito modo haud dubic cohsidcraturi sunt et censebunt.
Nihilominus tamen regiam suam clementiam et paternam plane curam
erga eosdem fideles suos status et ordines gerens, etiamnum non intermissuram se benigne offerre dignetur, ut omni posse ipsi gravaminibus
suis subleventur ac iuxta quod et regno incolis commdanter congrua oportunaque media adhiberi queant.
Quoad antiqua igitur gravamina, commissionem in negotio Valachorum quaenam momenta urgentium et relevantium causarum praeter
quam, quod funesti rebellionum motus passim vigebant, earn impediverint, constare potest cuilibet. Ordinaturam vero esse suam maiestatem, ut
aliquanto iam in tutiori loco rebus et statu publico constitutis commissio,
quae eius negotii causa suscipienda erat, resumatur et primo quoque
tempore in ea procedatur. praescripturamque et daturam esse ordinem,
ut eo pacto hocce .negotium commissionis disponere adnitantur, quo et
statui publico et regno incommoda evitentur et cum aequa satisfactione
ius proprietatis ad fundos, ubi domicilia Valachi fixerunt, habentes legitimi terrestres domini content! fieri possint. -.
Ad officii banalis authoritatem restituendam eamque sartam et
tectam conservandam iuxta priorem benignam oblationem suae maies
tatis nunc quoque dementi suae declarationi annuendum ducit, ut, si qui
excessus superiorum temporum decursu in praeiudicium authoritatis et
dignitatis ipsius irrepsissent, vel inordinati processus admissi fuissent, ne
videlicet exinde regno per vicinum hostem Turcam incommodari possit,
omnino emendentur, deque securitate istarum partium prospiciatur, quod
ut eo commodius in effectum deducatur iuxta prius datam superinde
suae maiestatis resolutionem, dabitur in mandatis suae maiestatis commissariis, qui ad negotia Valachorum componenda expedientur, ut diligenter
cognoscant et suae maiestati specifice de iis informationem dent, si qua
in re authoritas banalis, qua praedecessores moderni bani usi sunt, imminuta sit, curabiturque a sua maiestate, ne qua in re a praedecessorum
vestigiis deflectatur.
Quantum ad officia militaria, benigne suam maiestatem sese referre
ad clementem suam superinde datam iam an tea resolutionem, ration em
nimirum habituram esse pro occasione vacantium locorum, uti ii quoque
promoveantur, quemadmodum hactenus etiam non secus factum fuisse
sua maiestas benigne recordatur et de facto publicis officiis militaribus,
eos fungi intelligit.
677
Negotium Caproncense siquidem iam debitam medio tempore compositionem adeptum fuisse sua maiestas intelligit, suo loco reliiiquitur.
Similiter etiam negotium militum praesidiariorum arcis Varasdiensis
curatura est sua maiestas benigne, ut per commissionem terminum et
finem suum sortiatur, qua in re tanquam ad officiales suos\sua maiestas
sese benigne remittet ac refert.
De terris possessionis Jelekowecz nullam praetendi posse ad debere difficultatem, dummodo documentis certis astruatur ius haereditatis.
aut alioquin legitimum ad eas familiae Erdeodianae competere. Et quoniam ipse capitaneus supremus Caproncensis submisit causam suam commissamque revisioni, hoc quoque negotium sua maiestas commissariis
demandatura est revidendum et accomodandum.
Quoad seriem novorum gravaminum per varias privatas personas
scripto exhibitas de iniuriam et damnum inferentibus merito querimoniam deponendam esse apud magistratum ordinarium, cuius iurisdictioni
damnum aut iniuriam inferentes subditi sunt, neque dubitandum est, quin
iustitiam administraturus sit, et de discolis ac facinorosis poenas dignas
sumpturum, id quod hac quoque vice per suam maiestatem generali Sclavoniae, impense ut curae habeatur, demandatum extitit, sua vero maiestas
nihilominus nolens insolentiam eiusmodi impune committi suis quoque
commissariis de inquirendo superinde ordinationes praescriptura est, et
pro necessitate et indemnitate immunium remedium adhibitura. In par
ticular! ratione differentiae 650 ovium et caprarum inter Draskovitianam
et Valachos controversae ut ea quoque lis et disceptatio componatur,
benigne ordinatura est sua maiestas, ut per fideles suos regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae banum et confmiorum Sclavoniae generalem mutua per eos habita intelligentia dirimatur et componatur, quibus
quidem per memoratos futuros commissarios suos nuntiatura est.
Caetera de confiniis banalibus restauratione praesidiorum cum aliorum turn maximbpere Berkusevinae militumque banalium debito modo
sallariandorum, siquidem curae id incumbit, partim officialibus et praefertis suae maiestatis rem militarem eurantibns. partim verb solutionum
magistris et aliis rem aerariam administrantibus apud eosdem necessariam provisionem et ordination em suscipieudum sacra caesarea regiaque
maiestas pro beneficio praefatorum fidelium suorum statuum et ordinum
demandatura est.
Prouti etiam de facto ratione status Petriniensis convenientem
ordinationem suscipiendam demandavit, quatenus ruinoso eius statu per
lustrate, quae vel ad restaurandum vel ad muniendum tare et
deesse compertum fuerit - l )
Koncept u kr. ugar. . arhivu u Budimpeti;
-1 Posljednji je redak uniten, vidi se samo munitione.
Acta part.fasc.
44.
tf78
417.
Poslije 23. jula 1624.

Izaslanici
hrvatskoga sabora ponovno se obraaju na kralja Ferdinanda
II.
Sacratissima caesarea regiaque maiestas domine domine nobis clemeritissime.

Licet benignam a vestra sacratissima maiestate cum debito honore
in decreto maiestatis vestrae sacratissimae accepimus resolutionem, benigniorem tamen super certis punctis seu postulationibus nostris ab eadem
sacratissima vestra maiestate exoptamus.
E t quidem imprimis super negotio Valachorum. In omnibus enim
articulis, diplomate et commissionibus hactenus super restitutione Vala
chorum emanatis Valachi a iurisdictione praefatorum et capitaneorum
confiniariorum eximi et dominis terrestribus, in quorum terris residerent,
restitui promittuntur, in praessenti autem decretali restitutione expressa eorundem Valachorum restitutio, uti in articulis et prioribus commissionibus
habetur, quia non reperitur, proinde ut antea ita et nunc vestrae sacratissi
mae maiestati humillime supplicamus, dignetur iuxta articulos, diplomata et
commissiones superinde emanatas dictos Valachos una cum fundis, in quibus
residerent, de manibus et iurisdictione capitaneorum confiniorum eximi
per commissarios in articulo 32 anni 1618 deputatos legi v imis eorundem dominis terrestribus restitui, commissiones super resignatione renovari, renovatas ad manus nostras tradi benigne curare.
Aliud item fuit postulatum nostrum, super quo petimus benigniorem
resolutionem, de authoritate videlicet banali restituenda, super cuius
diminution e cum hactenus sacratissima maiestas turn ex articulis Viennensibus et aliis postea superinde editis, turn etiam ex legationibus frequentibus illis ratione plenipotentiae authoritatis banalis.Graecium factis,
antequam vestra sacratissima maiestas in regem Hungariae feliciter coronata fuisset, informari potuit, proinde vestram sacratissimam maiestatem
humillime oramus, ut etiam resolutionem suam de authoritate et plenipotentia banali restituenda ad articulos superinde emanatos et secundum
suum regium diploma dignetur clementer conformare.
Tertium punctum ac postulatum, super quo nomine statuum et ordinum vestrae sacratissimae maiestatis fidelium benigniorem petimus reso
lutionem, quo ad officia militaria in confiniis regni Sclavoniae et Croatiae ita indigenis atque Germanis distribuenda, licet sua maiestas
inaudiverit esse defacto aliquos indigenas, Sclavos videlicet et Croatas,
qui in confiniis praedictis officiis publicis militaribus fungerentur, sciat
et benigne audiat sua sacratissima maiestas, indigenas aliquos solummodo
illis officiis militaribus minoribus, a Germanis contemptis. fungi, ex maioribus
vero, ut sunt uterque generalatus. item Caproncensis, Crisiensis et Ivanichiensis capitaneatus, nullum possidere, quamvis hactenus nonnullae
benemeritae personae indigenae pro obtinendis illis officiis tempore vaca-
679
tionis eorundem ofnciorum sollicitaverint. Ideo ut aequalitas in diplomate
promissa etiam hac in parte servetur, vestram sacratissimam maiestatem
humillime oramus, dignetur etiam ad maiora officia eosdem indigenas
clementer iuxta suum r.egium ac sanctum promissum promovere vel promoveri curare.
, 4
Quartum punctum ac postulatum nostrum, super quo benigniorem
a sua sacratissima maiestate demisse expetimus resolutionem, super novis
videlicet gravaminibus complanandis, super quorum complanatione licet
sua maiestas in suo decreto sese resolverit taliter, ut videlicet quaerulantes deponerent quaerimoniam apud magistratum ordinarium, generalem
videlicet et capitaneos, cuius iurisdictioni damnum seu iniuriam inferentes
subditi sunt. Cum autem haec gravamina et damna per capitaneos confiniorum in antea maiestati vestrae sacratissimae porrectis supplicibus
libellis declaratos, veluti committentes, sint facta, item per certos stipen
diaries et Valachos veluti patratores, quod ipsis regunt. Et cum illi
iidem ad quos vestra maiestas veluti magistratum ordinarium damnificatos quaerulantes dirigit, sint interessati et in causam attrahi debeant
cautumque in contitutionibus nostris sit, ne causantes indigenae regni
iuxta ambitum eiusdem oceurrentes ad regimen et iura externa reiiciantur et protrahantur, ut patet in contitutionibus anni 1622 conditione
3 in articulo 2. posita. Ideo vestrae sacratissimae maiestati humillime
supplicamus, dignetur per eosdem commissarios pro resignatione Valachorum in articulo praecitato deputatos iniurias, violentias, depopulationes,
caedes per capitaneos et Valachos fidelibus regnicolis illatas iuridico
curare revideri ac in illos, qui iulicialiter convicti fuerint, secundum
regni decreta severe animadverti facere, ne spe impunitatis ducti maiora
aut horum similia contra quempiam maiestatis vestrae sacratissimae fi1delium attentare praesumerenL^
Super praemissis igitur punctis, clementissime imperator, ulteriorem
ac benigniorem resolutionem iuribus et articulis, diplomati et commis
sionibus per maiestatem vestram sacratissimam antea ad commissarios
super postulationibus nostris datis ab eadem maiestate vestra sacratissima
supplices expetimus, quia pro tali resolutione obtinenda et cummissionibus renovandis a principalibus nostris, vestrae vero sacratissimae ma
iestatis fidelibus ad eandem ablegati sumus, a quibus articulis, diplomate
commissionibus, veluti iuribus et privilegiis nostris (ne videamur eisdem
derogare) nee possumus nee audemus recedere.
Quantum vero ad particulare de quibusdam ovibus et capris in
decreto maiestatis vestrae sacratissimae resolutorio specificatis attinet,
quia nullam superinde habeamus instructionem, ita nee aliquam superinde
commissionem expostulamus.
Quibus benigne collatis et ponderatis, optatam superinde ulteriorem
resolutionem iuxta in priori nostro supplici libello praecitatos articulos
et diploma intra breve tempus clementer dignetur dare, demisse eandem
oramus, nam praecipue pro obtinendis et renovandis commissionibus a
principalibus nostris. vestrae sacratissimae maiestatis fidelibus, missi sumus.
680
Ad extremum licet reliquorum. postulatorum benigna resolutione
cum magna gratiarum actione et grati animi nostri significatione atque
nominis vestrae sacratissimae maiestatis praeclari depraedicatione contenti esse debeamus, nihilominus optassemus, si de summa ilia viginti
septem millium talerorum pro restauratione praesidii Berkusevina dicti
ex tricesima Nedelcensi in anno domini 1618 et antea deputata, etiam
nunc specialis mentio facta et super eius extradatione singularis commissio ad praefectum dictae Nedelcensis tricesimae et aliarum in regno
Sclavoniae existentium extradata fuisset. Quam rem sicut maiestas vestra
sacratissima in sui curam benigne recepit, ita et in effectum quoque
optatum speramus eandem paterne deduci curaturam, quam diutissime ac
florentissime imperantem ad salutem, pacem et tranquillitatem afflictae
patriae nostrae gentisque illius ac totius orbis christiani felicem permansionem cum aeterna publici boni memoria divina ilia omnipotens ma
iestas conservare dignetur.
Eiusdem sacratissimae maiestatis vestrae humillimi subditi
fidelium statuum et ordinum regni
Sclavoniae et Croatiae nuncii.
A tergo: Ad sacratissimam caesaream regiamque maiestatem d<>minum dominum. nobis clementissimum humillima replicatio ac supplicatio nunciorum statuum et ordinum fidelium reffni Sclavoniae et Croatiae.
Suvremeni prijepis . ugar.
partic. fasc 445.
zem. arkivu u Budimpeti;
Acta
418.

Odgovor Ferdinanda
II. hrvatskom
nediktu
saborskom
Vinkoviu.
poslaniku
kanoniku
Be-
S a c r a t i s s i m a e c a e s a r e a e r e g i a e q u e m a i e s t a t i s et
domini domini nostri c l e m e n t i s s i m i nomine venerabili
B e n e d i c t o V i n k o v i c h , p r a e p o s i t o m a i . o r i v i c a r i o et c a n o
nic e c c l e s i a e Z a g r a b i e n s i s ne p r o t e m p o r e ad
praefatam sacram caesaream regiamque maiestatem a
s t a t i b u s et o r d i n i b u s r e g n i S c l a v o n i a e a b l e g a t o p r a e s e n t i b u s s i gn i f i c a n d u m .
lam fatam suam maiestatem ea, quae penes credentionales literas
porrectas per supplicem libellum eorundem statuum suae maiestati repraesentata sunt, clementer intellexisse, super quo etiam benignam declarationem intimandam voluit, earn nimirum esse, quod negotii Valachorum
clementem rationem habitura sit, ut iuxta benignas ipsis statibus et or
dinibus factas declarationes et resolutiones, tam quoad oommissionem instituendam, sicut et alia requisita, quae pro negotiorum causarumque con-
681
ditione et qualitate oportuna et necessaria fuerint, procuranda ordinantur,
neque interim ssuram esse suam maiestatem ad demissam instantiam fide
lium suorum statuum et ordinum, ut pro necessitate et bono tam conservationis regni, quam etiam ut particular!um et interressatorum regnicolarum
iuribus consulatur, pro necessitate causarum (id quod in praesentiarum
gravibus reipublicae christianae causis dirigendis intenta impeditur et
aliis publicis regni quoque Hungariae, unde salus publica et communis
tranquillitas dependet, negotiis moderandis occupata curatur) benignas
provisiones ordinaturam esse.
E t hanc quidem gratiosam suae maiestatis declarationern ipsis statibus et ordinibus per rescriptum ad demissam instantiam et supplicationem suae maiestati exhibitam intimaturam esse, quibus etiam in reliquo
sicut et ablegate gratia et dementia sua caesarea et regia benigne perpensa manet.
4 augusti 1624. Viennae.
<
(Sa strane): Venerabili Benedicto Vinko vich, praeposito maiori

ecclesiae Zagrabiensis nee non pro tempore ad sacram caesaream regiamque maiestatem a statibus et ordinibus regni Sclavoniae ablegato inter
nuncio assign andum.
Koncept u kr. ugar. zem. arhivu u Budimpeti; Acta part. fasc. 445.
419.

Ferdinand
II. daje lanovima srpske (vlake) komisije
instrukcije.
Ferdinandus etc.
Instructio
p r o f i d e l i b u s n o s t r i s r e v e r e n d o Nicolao D alios, e l e c t
episeopo J a u r i e n s i l o c i q u e eiusdem comite p e r p e t u o
c o n s i l i a r i o no s t r o , n e e n o n m a g n i f i c i s W o l f a n g o Grramb
ducatus S t y r i a e d e p u t a t o , Moyse C z i r a k i de D i e n e s falwa et e g r e g i i s B e n e d i c t o Paka}', p e r s o n a l i s p r a e s e n t i a e n o s t r a e i n i u d i c i i s l o c u m t e n e n t i et c o n s i l i a r i i s
n o s t r i s , et a l t e r o e g r e g i o E r a s m o a Scheyer, ad c o m m i s
s i o n e m r a t i o n e V a l a c h o r u m et a l i o r u m p r a e t e n s i o n u m
particularium secundum instantiam statuum
regni
Sclavoniae apud maiestatem nostram factam destinatis
c o m m i s s a r i i s nostris, data.
Quandoquidem sacratissima caesarea regiaque maiestas, dominus
noster clementissimus, fidelium suorum regnicolarum Sclavoniae humilem
instantiam iterato et saepius praeteritis temporibus repraesentatam be-
682
nigne intellexerit, commissionemque praefatam in efiectum deducendam esse
intenderit, impedimenta tamen et difficultates maximi momenti et ponderis id ipsum prohibuerint, iam autem defervescentibus non nihil partim
hostilitatibus, partim etiam obicibus ab domesticis benigne annuere et
ordinare dignata est, ut per praefatos commissarios dicta commissio perageretur.
Curandum itaque erit ipsis commisariis, ut de commodo et congruo
tempore invicem conveniant, ubinam nimirum et quo tempore conveniendum illis sit, ac iuxta tenorem continentiasque huiusce instructionis
proque sufficientia et dexteritate ipsorum quaevis rite et convenienter exequantur.
Primo itaque intimare debebunt parti bus interessatis, tam videlicet
dominis terrestribus, quorum fundi incoli dicuntur a Valachis, ita etiam
Valachis ipsis eiusmodi fundos incolentibus et per antesignatos ipsorum
demum confiniorum generalibus et supremis capitaneis aliisque militaribus praefectis et officialibus, qiaos nimirum de ea re commoneri necessarium iudicaverint, ut sic quibusvis partibus interessatis praesentibus.
et quorum permansionis aut periculi res agi et controverti debebit, manifestum fiat et liquido perspiciant, quid eatenus sequendum aut ommittendum esse debeat, neque praecipitanter cum aperto discrimine non solum
indigenarum, verum etiam cum excidio et ruina regni, reliquorum con
finiorum, item et vicinarum quoque provinciarum irreparabili incommodo
committatur.
Intimatorias proinde ad Valachos et eorum antesignanos cum praesenti instructione transmissas debito modo dirigere scient, denunciationem
autem dominis terrestribus aut fundi per agentes mandatarios aut nun
cios, qui etiam commissioiiis huius prosecutionem apud suam maiestatem
sollicitaverunt et apud ipsos quoque commissarios sollicitaturi sunt, inti
mare debebunt, prout et confiiiiorum officiales ac praefecti superinde
consimilia mandata et ordinationes accepturi ' sunt, uti intimationem ab
ipsis commissariis praestolentur.
Ut itaque commissio haec de Valachis fructuose et e republica
instituatur. neque tu.bulentia potius quam sperata aliqua utilitas et boni
communis procuratio sequatur, id quod omnimode sua maiestas aversum
et evitatum vult, magis quam ut plaga aliqua ruinam et excidium secum
trahens commoveatur, id quod non secus institui posse, quam si commissarii suae maiestatis cum deputandis nonnullis primariis idoneisque
personis per status regni Sclavoniae et simul Croatiae, quos nimirum
lidem voluerint, loca, mansionem et territorioriim, ad quae ipsi Valachi
condescenderunt et ubi domicilia posuerunt, ubi tamen tutius et absque
manifesto hostili periculo id fieri queat, accedant, quaevis exactius perlustrent et indagent, et quod ex investigatione diligenti constiterit, ea
sollicite et seriatim consignata suae maiestati demum pro benigna eiusdem
resolutione repraesententur et referantur, ut huiusmodi exaction indagine
praehabita suae maiestat s resolutione secuta firmum et durabile, quid
circa hoc constituatur bonisque modis per edendas a sua maiestate.modo
683
praemisso resolutiones et declarationes iuribus partium obfirmatis, quod
aequitas et publici iuris communis interesse exeg,erit, tuto absque impedimento et sine varia conflictatione, prouti hactenus suam maiestatem non
sine molestia expertam fuisse constat, usus et possessio haberi et continuari poterit.
Et quoniam in omni possessione et dominio terrestri inter christianos iura ecclesiastica sibi non minus et quidem iure merito primarie
exinde aliquos redditus et census designatos praetendunt, conveniensque
sit a Christi fidelibus id praestari, acturi sunt commissarii eoque incola
Valachos disposituri idoneis argumentis et persuasionibus, ut in sortem
census decimalis (id quod ecclesiastici iuris est) aliquid pendatur, ac si
ob id, quod deserta loca et periculis hostilibus obnoxia non sine timore
et tremore incolarum non ratam portionem decimarum ex iis-'rebus,
quibus decima de lege et consuetudine regni pendi consuevit, saltern ad
decimam quintam aut vicesimam portionem pendendam persuaderi et induci queant, id quod praesentes commissarii pro re nata oportunitatem
ab occasione sumentes dirigere et moderari scient.
Caeterum, cum non minus iure humano positivo et legum patriarium
minicipaliumque iurium rationes etiam exposcut, ut domini terrestres
et fundorum possessionumque legitimi possessores, quorum antenati a
multarum aetatum decursu, priusquam iniuria temporum et casuum vicissitudine per tyrannidem hostium Turcarum violenter depulsi et privati
sunt, talia dominia et possessiones inperturbate et interrupte tenuerunt,
redeuntibus iam utcunque commoditatibus eiusmodi, ut bonis avitis postliminio perfrui et uti liceat, nolens sua maiestas quoque iuribus eius
modi debitis legitimos dominos ac possessores fundorum privare et destitui, quin potius, ut pro temporum et rerum constitutione, quam optime
consultum esse cupiens, hac in parte commissarii suae maiestatis curam
habere debebunt, negotium iuxta sequentem normam directuri et dispo
situri .
Exploratum habere debent primo de qualitate et statu eiusmodi bonorum, quae per dictos Valachos inhahitari coeperunt, indagentque, cuius
iuri subsint; constat enim, nonnulla ad iura fisci regii et sacram coronam
devoluta esse. Quo comperto et eiusmodi bonis ad liberam dispositionem
et integram possessionem fisco relictis,' reliquorum regnicolarum praetensionibus legitimis ac sufficientibus documentis probationibusque liquidis
habitis (id quod pro evitandis controversiis et differentiis, quae forte in
posterum per quosvis ingerentes moveri et suscitari possent, fieri necessitas exposcit) omni diligentia et congruentibus rationibus Valachos tales
disponent, eosque inducere satagent, ut in recognitionem directi domini
ad congruam et tolerabilem aliquam pensionem inducant.
Dominis quoque terrestribus debitis modis id repraesentaturi sunt, ut
cum gens ista Valachorum, quae sub iugo et tyrannide Turcarum gemens
libere christianitatis dictionibus sese subdere maluit, experientiaque te
statum sit, ipsos conservationi confiniorum a toto eo tempore, quo in iis
partibus sedes posuerunt, summis cum difficultatibus et multa sanguinis
684
effusione aliisque incommoditatibus plurimum praefuisse et etiamnum
ipsos bono et profectuL esse ipsis confiniorum locis, hosce nimirum ob
respectus utpote pro beneficio regni publico dominos terrestres et fundorum proprietarios debite consideraturos contentosque futuros, uti promissum est, de tolerabili aliqua 'pensione per Valachos tribuenda, quam
pro conditione fundorum aut aliarum. commoditatum, circumstantiarumque
commissarii convenienter moderari debebunt.
Prouti etiam sua maiestas earn ordinationem per commissarios tenendam vult de iis Valachis, qui forte in fundis, per defectum seminis,
vel quamcunque aliam legitimam causam ad fiscus devolutis, domicilia
haberent, iisque directe et citra omnem ambigaitatem mri regio subassent, pariter modicum aliquod vectigal et tributum imponeretur. Eoque
pacto reliquis dominis terrestribus exemplo ostendere ipsammet suam
maiestatem ea in re laudabile initium fieri velle; unde ipsos quoque simili modo congruenter ut sese aceomodent, conveniens esse.
Et quidem ad inducendos et persuadendos eiusmodi interressatos
-dominos terrestres, quid nam ipsos merito inducere debeat, habituri sunt
ipsi commissarii puncta et motiva ad hoc amplo modo deservientia hie
sub litera A. annexa.1)
Quo ad secundum punctum de officii banalis pristinae authoritati restitutione, perspecturos esse commissarios, qualiter nam sua maiestas iam
antea internunciis a regno Selavoniae ad ipsam maiestatem ablegatis circa
bocce punctum, quod tunc quoque suae maiestati repraesentaverant, benigne resolverit iuxta continentiam itaque eiusmodi declarationis hie sub
litera B. armexae2) procedere seseque accommodare scient.
Ratione praetensionis, ut officia militaria, tarn maiora quam minora, in
confiniis Selavoniae et Croatiae ita indigenis benemeritis personis atque
Germanis conferrentur, commissarii repraesentare debebunt, suam maiesta
tem benigne illud curae sibi duxisse, neque secus hactenus quoque id
ipsum in praxi observare clementerque intendere, ut in posterum etiam
pariter in occurrentibus occasionibus et vacantiis id ipsum fiat ftt promotioni fidelium suorum, ubi habiles et idonei reperti fuerint, ad similia
officia accessus praebeatur.
De colonis ad arcem Kaproncza spectantibus, iuxta datum documentum et information em generalis Selavoniae differentia et controversia,
quae viguerunt, diruptae ac compositae esse dicuntur, proindeque negotium tale suo loco habendum esse, si quid forte componendum superesset,
de eo quoque sua maiestas ulterius informata necessaria media et remedia pro compositione adhibitura est.
De reductione militis praesidarii Germanici ex arce Varasdiensi, siquidem graves et validae rationes sunt, quam ob rem praesidio muniri
debeat locus ille, cum sit in meditullio regni, et arce in possessione statuum existente etiam civitas, quae arci coniuncta est, necessario sequi
deberet, ac si casu quo successu temporis rebelliones suscitarentur, neque
J
2
) Up. naredni spis pod br. 420.

) Sada fali.
68-^
iis consentire vellent, simul et semel universa eonfinia eoarctari possent,..
eaque occupari. Maxime vero, cum non sit aliqua merita causa, cur nam.
id comes Erdeody exposcere deb eat, cum illi ne in minimo quidem oneri
sibi sint illi milites praesidiani, quin imo ipsi utilitati sunt et com modo,,
quod excubias agant et tutentur locum et personam comitis, qui si amoverentur, illico onus sibi incumberet per proprios homines arcem custodire et idonea militia sufficienter defendere. Adhibituri sunt itaque diligentiam commissarii, ut status eo disponant et dirigant, quatenus a
praetensione tali abducantur praemissis et consimilibus rationibus ad
persuandendum repraesentatis, boni nimirum esse publici et conservations
regni, vicinarumque ditionum securitati simul consuli. Futuram vero talem,
ordinationem et strictam disciplinam, ne ulla ratione incuriae aut nocumento sit talis miles. Etsi quippiam commissum fuisset, vel certe in f'uturum committeretur, quod regnicolis propter ipsos gravamini esset, de
eo facta competente ratione instantia remedium et administratio executioque iustitiae fiat.* Quodsi tamen per allegata momenta rationum flecti,,
tamen et induci status ad tolerandos eos non possent, tunc amotio eiusmodi praesidii iuxta resolution em suae maiestatis in effectum deduci
posset. Expetenda tamen sufficiens cautio et reversales, id quod bono
modo praetendendum erit, quod si successu temporis periculum hostilitatis accideret, tunc obligarentur rursus praesidiarios milites Germanos
in arcem admittere. Medioque tempore annona et rmmitio, quae pro nunc
in promptu in arce haberetur, in civitate loco aliquo tuto et securo reportarentur et salva conservarentur.
De restitutione bonorum Erdeodianorum ad Kaproncza applicatorum,
siquidem informatur sua maiestas, non fuisse hactenus denegatum ipsis
potius Erdeodianis non esse sufficientia documenta, quibus de iuris dominii
certitudine constaret, tametsi autem notitia detur suae maiestati, generalem
ultro detulisse, u t superinde commissio institueretur, quia tamen effectus
secutus non sit, moderni suae maiestatis commissarii id ipsiim in prosequutione reliquorum negotiorum hanc quoque difficultatem indagare et
decidere ad suam maiestatem pro sua gratiosa resolutione referre poterunt.
Quoad querelas et gravamina nova per particulares personas deposita de varus iniuris, damnificationibus, caedibus, item vulnerationibus et
rapinis, quae per Valachos etiam ex niandato et commissione supremorum
capitaneorum in confiniis constitutorum, siquidem in eiusmodi exorbitantiis
quae causaliter, vel etiam ex inimicandi. damnificandique voluntate perpetrari contigit. Neque tamen sua maiestas velit, aliquem fidelium suorum
ex petulantia, vel aliter qualitercunque damnificari aut molestari, multo
minus impunitatis licentia permittatur, ut in eiusmodi exorbitantias exercentes debita animadversio non fiat. Clementer intendit sua maiestas, iniungitque commissariis, ut partes querulantes eo disponant, ut de violentiis
et damnificationibus tam propositis, quam aliis, quae in futurum accidere
contingerent, curam competenti magistratu primam instantiam faciantilli,
siquidem ex officio incumbit, de subditis sibi satisfaction em praestare.
quod ut sedulo exequantur, serio eisdem praecipietur.
686
Ad quod evitandum et praecavendum oportunum fuerit, si commissarii comitem G-eorgium a Zrinio, banum, et generalem regni Sclavoniae,
nunc quidem commissarium, ad bonam et mutuam correspondentiam invicem habendam ex voluntate et mandato suae maiestatis cohortati fuerint,
ut in pertinentiis eiusmodi remedium procurent, neque permittant, ut prolixo et longo cursu querelas, ex querelis serendo inconvenientias tales
cum partium difficultatibus varus suaeque maiestatis molestia deinceps ad
aures suae maiestatis pervenire, ac provocare necessum sit. Quaerulantium
et damnifieatorum supplices libelli suae maiestati porrecti hie annexi habentur: Episcopi Zagrabiensis sub nr. 1., capituli Chasmensis sub nr. 2.,
Nicolai Opetak sub nr. 3., comitum Stephani et Sigismundi Erdeody
sub nr. 4., Marianae Alapi sub nr. 5., Ladislai Orehoezi sub nr. 6.1)
Praeterea alia quoque acta diplomata, paria decretorum et resolutionum suae maiestatis iam antea pro ipsis statibus Sclavoniae editorum,
supplices item eorundem statuum libelli suae maiestati exhibiti, ut praemissorum omnium maius lumen habeant et commissionem congrue et rite
peragere et exequi valeant. Quae omnia post executam et peractam com
missionem cum serie executae commissionis conscriptae suae maiestati
una ad relationem remitti debebunt.
De reportatione praesidii Petrinia. cuius status multum ruinosus
exponitur, plurimumque metuendum sit. ne cum ingenti et irreparabili
iactura amissio eius confinii sequatur, repraesentabunt commissarii
regnicolis peculiarem curam eius prasidii suam maiestatem habere, dataque et mandata et praescriptas ordinationes idoneis officialibus, ut de
restauratione et fortificatione debite confestim modi assumantur id, quod
non solum pro beneficio ipsorum regnicolarum supplicantium, verum etiam
pro communi christianitatis bono et tuta permansione christian arum ditionum multum expediens esse depraehendit.
Atque haec erant, quae- praelibata sacra caesarea regiaque maiestas
in materia et negotio huius commissionis ad instantiam et pro debita satisfactione fidelium suorum regnicolarum ipsis commissariis delegata et
praescripta esse voluit. qua in re rite procedere scient. Iisdem in reliquo etc.
Datum Viennae die 6 mensis novembris anno domini 1624.
Koncept u kr. ugar. zem. arhivu u Budimpeti;
Ada partic fasc. 445.
420.
Oko 6. novembra 1624.

Razlozi, s kojih treba da se rijee pitanje krajikih
Srba
(Vlaha).
Q u o d r e g n u m in n e g o t i o c o m m i s s i o n i s p r a e s e n t i s
in r e s i g n a t i o n e V a l a e h o r u m cum p l e n a r i a i u r i s d i c t i o n e
l
) Sada fale.
687
s i t i n t e r e s s a t u m , . d o m i n i c o m m i s s a r i i e x s e q u e n t i b u s rationibus cognoscere poterunt.
Non semel, sed iteratis vicibus incliti status et ordines ex ablegatis
suis ad illustrissimas dominationes vestras easdem toties asseruisse, quod
iidem status et ordines in resignatione Valachorum nullum interesse, sed
particulares certae duntaxat personae haberent, intellexerunt. Verum ut
illustrissimae dominationes vestrae liquido cognoscant, quod et quantum
regnicolis negotio in eodem sit interesse, eisdem sequentibus rationibus
ostendere status et ordines voluerunt.
l m a ratio. Quia nomine statuum et ordinum regni Sclavoniae ratione huius commissionis et plenarie iurisdictionis actum et sollicitatum est.
2 da - Quia etiam sua maiestas sacratissima in suis mandatis ad commissarios datis mentionem eiusdem regni sollicitandis ac instantis facit.
3 ita - Quia etiam in missilibus suis authenticis regia sua manu subscriptis sigilloque firmatis, ad regnicolas missis, resignationem Valachorum
insinuat ac iisdem regnicolis faciendam demandat.
4 ta - Quia regnicolae non tantum sollicitando institeruut ratione
huius commissionis et plenariae iurisdictionis, verum etiam plurimas fecerunt expensas.
5 t a - Quod domini commissarii in priiicipio peragendae suae coma
mjssionis non privatis personis, sed statibus et ordinibus puncta motiva
scripto comprehensa miserint ac exhibuerjnt consensumque eorundem superiisdem expostulaverint credentes eosdem status et ordines in negotio com
missionis huius interessatos.
6ta- In ultima art. 11. anno 1608. edita de iurisdictione baa ali
plenaria formalia verba apponuntur haec: Imo ut ipsum banatum sub
hac praesenti diaeta cum vetere sua plenaria authoritate a Dravo usque
ad mare Adriaticum bene meritae alicui personae conferat. Qui articulus
de eadem authoritate banali in conditione septima diplomatis statibus
Hungariae regni traditi anno 1622 confirmatur, quos etiam articulos sua
maiestas in diplomate suo promisit effectuare, quae plenaria .authoritas
banalis magis ad publicum bonum regni, quam privatum bani spectare
dignoscitur.
7 ma - Quia territorium illud, in quo Valachi resederint, esset potior
pars comitatus Crisiensis. in quo, si iurisdictionem in militaribus et bellicis regnicolae cum domino bano non haberent, magno publico commodo
et auxilio privarentur.
gma. Q u f a Styriaci, ut ex quorundam relatione perceptum est, terri
torium illud, in quo Valachi residerent, praetenderent esse suum, inquirentes, quod Valachi per suos generales et capitaneos fuissent ex Turcia
educti et in eodem territorio locati, quod etiam ipsi Valachi a capitaneis
informati saepe assererent et in tractatu cum statibus et ordinibus habito publice iidem assensissent, appropriare autem externis provinciis bona
regnicolarum et magnam regni plagam vergit in publicum eorundem
688
praeiudicium. quod suis modis viis legitimis pro possibilitate averterc
tenentur.
Ad firmandam hane octavam rationem aecedit etiam relatum sequens, quod videlicet domini Styriaci parati essent erimtque pensionem
illam dominis terrestribus loco Valachorum tacito iure pendere, si quae
illis imposita fuerit Valachique vicissim eisdem perpetuam subiectionem
promiserint, quae omnia in praeiudicium et damnum magnum cum videantur vergere, interest ergo regnicolis debitis modis obviare.
9 ma - Ad extremum, sua sacratissima maiestas in diplomate Hungarico conditione undecima assecuravit status et ordines, quod metas regni
Hungariae et partium ei subiectarum non alienabit nee abalienari patietur per se vel per alios.
Suvremeni prijepis u Haj- zem. arhivu u Gracu; fasc.
737.
421.
(Oko 6. novembra 1624.).

Spisak akata uinjen u ugarskoj dvorskoj kancelariji prigodom
srpske (vlake) komisije.
sastanka
Requisita pro expedition e V a l a c h o r u m .

1. Instructio.
2. Intimatio praesidi.
3. Moysi Cziraki
)
4.
ra011lto a
"-
. Intimatio Valachis et antesignanis illorum.

6. Regno Sclavoniae responsum rem esse factum.
N. . Requirendi et monendi per praesidem, ut interessati tempore
commissionis praefigendae praesentes sint.
7. Num per decretum insinuandum praesto sollicitanti et quod ille
namque praetendit, si non paria instructionis sibi eommumcari debeant
saltern summarie in decreto specificandum, quid circa singula resolutum
a sua maiestate et mandatum commissariis, qualiter et quousque procedere debeant. .
8. Petit specifice poni. ut praeses facultatem habeat in absentium
locum alios surogandi.
9. riorum omnium paria communicanda. includenda praesidi.
10. Totum corpus expeditionis colligatum transmittendum praesidi et
directioni moderationique eius deferendum.
Pripis : Ungarische proposition widerum. ervolgen lassen.
Koncept u kr. ugar.
fasc. 445.
zem. arkivu
u Budimpeti;
Ada
particul.
6$9
422.
Prije 2. januara 1625.

Hrvatski saborski poslanik kanonik Benedikt Vinkovu; moli kralja
dinanda, da se to prije sastane srpska (vlaka) komisija.
Fer-
Sacratissima Romanorum iinperatoria, caesarea regiaque raaiestas,

domino domine omnium clementissime.
Quandoquidem sacratissima caesarea atque regia maiestas vestra
reverendissimo domino episcopo Jauriensi tanquam praesidi commissionis
ratione Valachorum in terris ecclesiasticarum personarum aliornmque
regnicolarum incliti regni maiestatis vestrae Sclavoniae degentium finalem
demandaverit gratiose aliquot mandatis executionem facere. Quia vero
idem dominus praeses de commissionis eiusdem quodam defectu reformando et supplendo praesentes humilimas literas suas ad sacratissimam
maiestatem vestram caesaream per me velut in eodem negotio ad reverendissimam suam dominationem expeditum nuntium submisse transmisit literas incliti fidelissimique caesareae maiestatis vestrae regni Scla
voniae statuum et ordinum nomine, sacratissimae caesareae atque regiae
maiestati vestrae humilime supplico, dignetur ea ipsa gratia, qua dictum
regnum Sclavoniae prosequitur, defectur illos, qus reverendissiinus do
minus praeses commissionis eius in dictis literis suis declarat, tempestive
suppleri demandare, ut eadem coinmissio eo commodius et -quo citius
fieri poterit, ante proxime affuturam regnorum generalem dietam effectui
demandare possit, id negotii sacratissimae maiestatis vestrae caesareae
atque regiae benignae gratiae commendando optatum tempestivumque expecto responsum humilime.
Maiestatis vestrae caesareae atque regiae humilimus subditus
nun eius statuum et ordinum rogni
Sclavoniae.
A tergq: Memoriale nuncii Sclavoniae domini Vinkovicz de commendanda maturatione exemptionis commissionis Sclavonicae.
Pripis:
fasc.
Ad consilium Hungarium.
Suvremeni prepis kr. ugar. zem- arkivu u Budimpeti;

445.
Acta
pjrtic
423.
20. februara 1626. U Gjuru.

Gjurski
biskup Nikola Dallo pie zagrebakomu

vicu zaprijekama,
da se sastane srpska
Reverendissime
t e m etc.
domine
frater
MONUMENTA HIST. XL1I1. ACTA 1 V.
in
biskupu
(vlaka)
Petru Domitro
komisija.. ,
Ohri&to ob&ervanissime,
.*,.-.*.',./
salu44

Literas reverendissimae dominationis vestrae secunda februaru atas,
20 eiusdem reVerendissimus dominus Wesprimiensis, hoc est hodie, ad
me misit. quo die idem Jaurinum appulit. Prope Aisenstatt eram, quando
illiiic rediens famulus reverendissimae dominations vestrae factus iuit
mini obvius, per quem nunciavi, quod finita commissione Aisenstattensi
ego paratua sim quocimque tempore pro instituenda commissione Sclavonica proticisci, si requisita necessaria adfuerint. Quaerit reverendissima
dominatio veatra de instructione mea aliisque instrument-is requisitis, an
prae nianibus habeam ac etiam in roncommissariis num defectus et de
lectus sit. Ad hoc qupsitum respondeo, me nunc nihil habere vel scire
plus quam habui vel scivi Sopronii, quando valedixi absque demerito
suo male traetato domino praeposito. Instructionem suae maiestatis habeo
illam, quam status regni Selavoniae ad me miserunt; petebam de quibusdam punctis informationein uberiorem, sed non'accepi. Debebat magnificus
dominus Petrus Grail pro domino Pakay substitui (prout idem mihi heri
narravit et antea reverendissimus dominus cancellarius nuneiavit, quem
ego mense ianuario requisivi. tarn de resolutione super punctis per me
suae maiestati datis. quam de expeditione mandatoris ad dominos commissarios), sed ad me neque mandata sunt missa vel pro illustrissimo
domino generali Sclavoniae, quem domini nuncii statimm pro commissario
postularunt, vel pro domino Petro Gall aut alio loco istius neque intimatione accepi, an per aliam viam mandata accepturi sint. septimana
rediit famulus meus Vienna uno die ante adventum domini Petri Gall
et per ilium dominus Fcrenczffy nuneiavit se missurum mandatum pro
eodem domino Petro Gall per eundem, sed apud me absque mandatu
fuit, nisi itaque sciam, quem sua maiestas pro domino Pakay mittere,
an dominum generalem commissarium nominare et an una cum eodem
antea nominatos dominos Styros commissarios vel pro his solum domi
num generalem adesse velit, in certificatione de termino procedere non
possum. Dominus Petru! Gall vix potest agere commissarium, quia debet
ducere exercitum extra regnum. Ego et dominus personalis ad iudicia
brevia ibimus Posonium et extrahetur bona pars Quadragesimae. Haec
sunt quae ad literas reverendissimae dominationis vestrae respondere habui,
ut cognoscat reverendissima dominatio vestra in me nihil fuisse deside
ratum. Propositi eiiim. quae proponenda cemsui, institi per literas apud
reverendissimuni dominum cancellarium mense ianuario, hac septimana
apud dominum Ferenczffy per nuncium sollicitatione importuna, non pos
sum me reddere suspectum. In reliqo etc. Jaurini 20 februaru anno
domini 1626.
Keverendissimae dominationis vestrae
servitor et frater in Christo
Nicolaus Dallos, electus
Jauriensis.
A tergo: Iteverendissimo domino Petro Domitrovich, episcopo ecclesiae Zagrabinais, Mtaratisiaiinae caesareae regiaeque maiestatis eonsiliario
etc. domino fratri in Christo observandissimo. Zagrabiae.
691
Original * prstenom utisnutim peatom u nadbiskupskom
Zagrebu; Epistotae ad episeopos vol. I.
424.

Instrukcija
kralja Ferdinanda
11. srpskoj (vlakoj)
komisiji.
Ferdinandu secundus dei gratia eleetus Romanorum imperator

semper augustus ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. rex.
Instructio
p r o f i d e l i b u s n o s t r i s r e v e r e n d o P a u l o D a v i d , e l e c t o episc o p o Q u i n q u e e c c l e s i e n s i e t c o n s i l i a r o no s t r o , s p e c t a b i l i
ac m a g n i f i c o S i g i s m u n d o F r i d e r i c o c o m i t i a T-_autmansdorf, d o m i n o i n G l e i c h e n b e r g , N e g a u , B u r g a u e t T a t z e n bach, secreto c o n s i l i a r i o nostro, camerario, arcis G r a e c e n s i s c a p i t a n e o et c o n f i n i o r u m S c l a v o n i a e ac P e t r i n i a e
g e n e r a l i , m a g n i f i c o i t e m M o y s i CJziraki de D i e n e s f a l w a ,
p e r s o n a l i s p r a e s e n t i a e i n i u d i c i i s l o c u m t e n e n t e et c o n s i
l i a r i o n o s t r o , n e e non e g r e g i o S t e p h a n o P a t a c h i c h de
Z a i e z d a , r e g n i n o s t r i S c l a v o n i a e p r o t h o n o t a r i o data.
Slijedi tekst doslovno jednak kao onaj kod instrukcije od 6. no
vembra 1624. (gl. gore str. 681687). Izvadak ini samo stavka poslije
rijei: Et quidem ad inducendos et persuadendos eiusmodi interessatos
dominos terrestres, quid nam ipsos merito inducere debeat, habituri
sunt ipsi commissarii puneta et motiva ad hoc amplo modo deeervientia
hie sub litera A. ", koja glasi gore tr. 684):
Quoniam vero publicae salutis et defensionis conservationisque
istarum partium et vicinarum adiaeemtiiim provinciarum ac ditionum
contra impressiones hostiles Turcarum potissima ratio haberi debeat,
eaque cura generalibus et supremis capitaneis commissa est, ad evitandas
confusiones e,t pericula ex indisciplinata militia id, quod occasione et
tempore ferente exercere ipsis Valachis ineumbere debet et alioquin natio
talis est, quae arma traetare consuevit, ipsique Turcae in confesso habent,
permansionem proprio in armorum praesidiis et mutua defensione ipsos
collocare, eo pacto dirigendum et constituendum erit ab ipsis commissariis,
ut necessariam et congruam moderationem pro beneficio publico sua maiestas benigne assumere volens, certos designatos militarium officiorum
praefectos ipsis assignatura est, prouti minime de facto in praesentiarum
quoque fit, directionem ipsorum generali Sclavoniae et aliis eupremis
capitaneis procurantibus, exemplum secuta sua maiestas in eo Ferdinandi
primi sanctae recordations, qui Vseocios ex partibus ditionum Tiarearum
in ditiones christianitatis sese recipientes in dominia bonorum Sichelberg
Carnioliae provinciae, considere faciens, tarn stipendia mereiitfcee, qnam re-
692
liqui, quoad civilia dominis terrestribus, quoad militiam autein pro oportunitate et statu occasionum singulis capitaneis in Croatia et confiniorurii
maritimorum subiecti erant. Quo quidem respectu cum rationibus aequitas
exposcat, suadeatque, ut congrua remuneratione ob euram. quam ex administratione et directione militaris disciplinae tenere necesse habuerint,
destituantur, acturi sunt ipsi commissarii, ut pro eiusmodi praefectis et
officialibus militiae aliquod pensum seu contributionem tolerabilem per
eosdem quoque Valachos praestandam decernant et nominent.
Po tom se opet nastavlja: Quo ad secundum punctum etc. kao gore
na str. 684. Konano je razlika i u datiranju:
Datum Viennae die 6 mensis augusti anno domini millesimo sexcentesimo vigesimo sexto, regnorum etc.
Ferdinandus.
' Stephanus Sennyey,

episcopus Vacicnsis,
Suvremeni prijepis u stoj. zem. arhivu u Gracu; fasc.

Lopai . If,
737.
131.136.
425.

Dodatak instrukciji
od 6. augusta.
Ferdinandus secundus dei gratia electus Romanorum

semper augustus ac Germaniae, Hungariae. Bohemiae rex.
imperator
Postinstructio
s u p e r n o n u u l l i s p u n t i s c i r c a p e r a g e n d a m m m i s s i on e m S c l a v o n i c a m dc n e g o t i o V a l a c h o r u m et a l i a r u m
quoque particulariiim causarum, regnicolas Sclavoniae
concernentes, r e v e r e n d i s s i m o Paulo David, electo episcopo Q u i n q u e e c e l e s i e n s i , u t p o t e c o m m i s s i o n i s praesidi
a e t e r i s q u e d e s i g n a t i s c o m m i s s a r i i s at q u e in a l i a g e n e
r a l i i n s t r u c t i o n e d e n o m i n a t i s data.
Quandoquidem sacrae caesareae regiae maiestati, domino nostro clementissimo, tam praefatum commissionis praesidem, quam etiam alio modo
per nonnulos fideles suos in hoc negotio Sclavoniae commissionis interessatos demisse propositum fuerit super punctis infra denotatis, quatenus
in prosecutione et continuatione commissionis absque remota et aliis obicibus queat benigna suae maiestatis resolutione et determinatione opus
esse, clementer sese super iis modo subsequenti resolvit.
693
Circa prim um punctum in criminalibus nimirum et poenalibus causel
Valachorum, quorum iudicatura, num scilicet dominorum terrestrium vis
capitaneorum confiniorum separatim an utro amborum simul et coniunctim
pertinere et subesse debeant, huius quoque dubietatis et quaesiti declaratio spectet et referatur ad modum, prout in reliquis punctis in serie
prioris instructionis comprehensis dextre nimirum et cum idonea cautela
procedendum esse, moderandumque negotium, et quidem dubium non
est, quin ex progressu tractationis suggerentur modi ipsis commissariis,
quanam dexteritate, et in quam partem collimando etiam hoc punctum
dirigendum esse comperiatur, disponendo et ipsos Valachos, quam etiam
dominos terrestres et capitaneos, ut ad rationabile et conforme legibus
et aequitati communi consentaneum dictamen sese accommodare non detractent et difficultent.
Ratjone triplicis pensionis, non minus dextero modo tractationis
utendum erit ipsis commissariis, illud pro proposito constituentes, ut
postquam inducti et sollicita diligentique cura ipsorum dispositi fuerint,
u t dominos fundi recognoscant eos, in quorum ditionibus consederunt,
prout in alia instructione continetur, habitis in considerato rationibus et
causis ibidem allegatis ad convenientem et tolerabilem aliquam pensionem pro recognitione dominii contestanda recipienda inducantur est persuadeantur; id enim ob respectum ne forte, si nimia et intolerabili pensione sese premi animadvertunt, maiores confusiones et periculosiores
resolutiones arripiendas per dominos terrestres ipsis Valachis praebeantur.
Idem etiam observabitur modus in sortem decimae pro ecclesiasticis
solvendae observari debebit, et habita ex modo progresso occasione pro
dexteritate ipsorum commissarii pertractare et tarn decimarum legitimos
dominos ac possessores, quam etiam ipsos Valachos, utpote qui schismatici existunt, ad placidum et tolerabilem modum inducant.
Quantum et praefectos militiae, sub quorum nomine confiniorum
capitanei etc. intelliguntur, tametsi ob eas rationes, quod excubias peragant Valachi et alia onera quoque pro occasione in defensione ditionum
illarum sustineant, de iure et ex debito aliquid tanquam ordinarium pendere non sint obstricti, nihilominus tamen, si pro recognitione obsequii
et obedientiae, qua in praemissis publicis servitiis moderamini talium
capitaneorum subsint, nihil praeiudiciosi cuiquam partium causabitur, si
etiam ultro et liberaliter gratuitoque aliquid ipsis exhibere voluerint.
Quam quidem rem etiam commissarii pro remota praesentes oportune
promovere scient.
De illis mansionum locis, quae de iure ad nullius privati et particularis possessionem pertinent, sed vel per caducitatem, aut alio quovis
legitimo iure ad fiscum et sacram regni coronam cesserunt, eo pacto
procedendum, ne vel partibus fisci aut aliorum dominiorum proprietatem
praetendentium iura laedantur. Repraesentandum erit per commissarios,
dominia et possessiones praetendentibus incumbere illis, ut iura sua suffulciant, probent et condoceant, cum alioquin, nisi hoc praestaretur, facile
'cum imuria aliorum bona talium alienari et huiusmodi sine documentis et
694
probationibus oomparentis applicari possent. Requiri proinde, ut tempestive ex ordinatione hacce suae maiestatis per commissionis praesidem
camera eiusdem Hungarica et fiscus praemoneantur, atque, ut iuribus fisci
in ea parte tuendis diligenter advigilent, adhortandos.
De puncto quaesiti, utrum videlicet cuncti communiter ad designandae per Valachos e medio ipsorum nonimllae personae convocandae, et ad
tractatum admittendae sint, cum eonstet facilius confusiones emergere
posse in multitudine, et facilius per pauciores personas eius baud dubie
ex potioribus et magis sufficientibus delecturi sunt, per quos meliori
modo rationes et legitimae caeteris quoque inculcari et persuaderi possunt,
praestat itaque eo negotium disponere, ut pauciores aliqui commissioni
intersint, quibuscum agendum et tractandum erit.
Circa sex supplices libellos particularium personarum sua maiestas
clementer ordinat, ut ad concitandos animos eorum, inter quos disceptatio est et differentiae existunt, bonis et placidis modis componant et
sopiant. Ad quod facilitandum, ut ne in posterum similes controversiae
emergant, iuxta intimationem articuli, in quo de supplicibus libellis mentio
habetur, inter baDum regni et generales mutua intelligentia et bona correspondentia concilianda est, quae eiusmodi controversias, si casu quo
deinces emergerent, pro dexteritate auctoritateque officii ipsorum dirimere et evitare sciet. In re autem praesenti, quod si aut supplieantes
compositioni sese accomodare detractarent, tunc ad communis iustitiae
dictamina remitti possunt et debent eorum praetensio facta coram tribunalibus et foro competenti quaerelae, depositione pro causae conditione
iustitiae administro debita executio intendi debebit. Quorum omnium faci
litation em, quoniam meliori et commodiori modo fieri queat, praefatus
confiniorum regni Sclavoniae generalis, utpote ex delegato officio com
missionis pracsens, proponere, audere et simul iuvare possent.
Quoad facultatem subrogandi et substituendi in casu absentiae
unius aut alterius commissione suam maiestatem non existimare, quin
praesentes futuri sint deputati oommissarii, seseque mandato et ordina
tione suae maiestatis modis omnibus accomodaturi. Quod si tamen quid
contingeret, non commissuram suam maiestatem, quin ad prosequendam
et terminandam dictam commissionem alius subrogetur, habita desuper
a commissionis praeside notitia et propositis aliquibus candidatis suffi
cientibus personis substituendum dominatura est.
Atque haec sunt sacrae maiestatis benignae resolutiones circa puncta,
quae in hoc negotio commissionis ulterius explananda clementer decernenda erant. Quibus quidem commissariis etc.
Datum Viennae die 20. augusti 1626.
Ferdinandus.
Stephanus Senniey.
buvrtmeni
prijepis u Haj. zem- arhivu u Gracu; fasc.
737,
695
4. jula 1628. U Varadinu.1)

Odgovor hrvatskih saborskih poslanika kraljevinskim
komisarima,
kako
da se rijei pitanje krajikih Srba (Vlaha), a tako jo i druge neke elje
hrvatskih stalea.
t.
S a c r a t i s s i m a e c a e s a r e a e r e g i a e m a i e s t a t i s ma r i i s iii n e g o ti r e t i t u t i on i s v a l a c h o r u m . a l i o f r e g n o r u m C r o a t i a e e t S c l a v o n i a e n od i n u m e o r u n d e m regnorum. assignamus.

Inorum commissariorum statibus et ordinibus praedictorum^B
Bignato scripto lnculenter satis iidem status intellexenint,
plane pium erga se affectum, et quam iis cordi
sit publicum Brnstius bontim nee non pacata ac florens eiusdem
permansio. Pro Iwo quidem gratias iis comprimis, uti par est, agunt
immortales, daturi operam, ut grati ob id esse possit aeternum, caeterum
cum iidem status et ordines hesterno quo que die dominis commissariis
in primo eorundem congressu et consensu proponi et intimari curarint,
quod posteaquam sacratissima caesarea atque regia maiestas, dominus
eorum clementissimus, earn praecise et solummodo ob causam praesejitem
commissionem benigne sic dignata instituere, ut tandem creberrimis ac
instantissimis precibus eorundem statuum, tam apud eandem maiestatem
sacratissimam, quam divos praedecessores suos ratione restitutionis Va
lachorum ac aliorum gravaminum factis debite satisfaciat, sed et ut tot
publicis constitutionibus et sanctionibus diaetalibus regiisque superinde
promissis diplomate peculiari ac sacrosancto regio verbo firmatis mos
geratur. Ac ideo negotio in hoc non arbitrentur status et ordines praedicti aliud nunc desiderari, quam ut per eosdem dominos commissarios
Valachi iisdem statibus veluti dominis terrestribus fundorum, quos incolunt aut in quibus resident, iidem Valachi cum plenaria ac omnimoda
iurisdictione assignentur. Motiva vero puncta per dominos commissarios
statibus porrecta ad rem istiusmodi assignationis, subiectionis, complanationis atque effectuationis directe aut indireete non faciant, cum potius
eo declinent, ut Valachi in eodem quo nunc sunt statu relinquantur.
Orant obnixe status et ordines, dignentur domini commissarii aequo ferre
animo, quod iidem status initium commissionis huius non ab istiusmodi
in contrarium punctis, veluti longarum utriusque disputationum ac protelationum ansis, verum ab ipso rei fundamente serie duntaxat diplomatis
regii et sanctionum publicarum assensu et authoritate regia firmatarum
duntaxat sumendum. Sperant etiam status et ordines dominos commissa
rios pro amore aequi et boni, veluti patriae huius cives amantissimos,
legum patriarum ac regiarum constitutionum observantissimos manuum
) Up. gore str. 431.
69
huie operi, iuxta praescripta earundem legum constitutionum resectis
atque reicetis minu pertinentibus tractatibus admoturos. De quo quidem
cupiunt status et ordines per eosdem dominos commissarios, primum et
ante omnia cathegorice edoceri, num videlicet praemissae eorundem statuum aequissimae postulationi annuere commissionemque iuxta praemissam
similiter publicarum constitutionum ac diplomatis et promissorum .regiorum seriem inchoare, tractare ac peragere animus eis sit nee non. ut sic
ex eorundem quoque statuum animis ulterior hac in re dubietatis -
xietas tollatur. Quantum vero ad pun eta motiva attinet. ubi necessa
fuerit et congrua occasio adfuerit, rationes in contrarium nun d(
statibus efficacissimae. Cum a atom status et ordir,
praedicti Valaclii resident, venditionein aut coml
possint consentire, non superest aliud. quain ut < Vfcui commiA
ram
rationc restitutionis praedictorum Valachorum, qufl > jffl P-ns mi
litum Germanorum ex arce et civitate W a r a s d i e n
. banalis,
bonorum Jelekocziensium, colonorum arcis
^1 &-iorum
pariter gravaminum nomine praedictorum regnorun^B ^ u i i m suae maiestatis eomprehemis ac dispositioni tarn in praedictW constitutionibus
publicis diaetalibus et tot diversis superinde decrctis, quam in diplomate
suae maiestatis comprehensis ex aequo piano satisfiat.
E t cum tractari cum Valachis commode nequeat, quoad ii iurisdictioni dominorum capitaneoriim subiecti fuerint, cum nihil praeter
eorum natum audeant aggredi, necessum est, turn propterea turn vero ut
in eo quoque suae sacratissiinae maiestatis voluntati, promissioni et con
stitutionum publicarum tenori satisfiat, ut iidem Valachi per dominos
commissarios ab omnimoda eorundem capitaneoriim iurisdictione primum
et omnia, palam denique ac publice eximantur.
Suvremeni prijepis u Haj. zem. arhivu u Graci ; fasc. 737.

Acta Comitialia Regni Croatiae, Dalmatiae Et Slavoniae (1609-1630)

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Acta Comitialia Regni Croatiae, Dalmatiae Et Slavoniae (1609-1630)

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

MONUMENTA

HRVATSKI SABORSKI SPISI.

PRAVI LAN JUGOSLAVENSKE AKADEMIJE.

KNJIGA P E T A : OD GODINE 1609. DO 1630. GODINE. S DO

U knjiari Jugoslavenske akademije Lav. Hart man a (St. Kugli)

Ifabetski indeks za ovaj [V.]

HISTORIAM SLAVORUM MERIDIONALIUM.

ACADEMIA SCIENCIARUM ET ARTIUM SLAVORUM

VOLUMEN QUADRAGESIMUM TERTIUM.

HRVATSKI SABORSKI SPISI.

KNJIGA PETA: OD GODINE 1609. DO 1630. GODINE. S

Kod toga ule su u obzir ove zbirke.

B e a) d r a v n i : Hungarica (acta); Hungarica (comitialia); Turcica ;

) U spomenicima se redovito kae Vlasi (Walachi, Wallachen) ; stoga sam i stavio

27. 25. januara 1611. U Beu. Kralj Matija nalae peujskom

45. (Poslije 9. aprila 1613.). Mnijenje slavonskoga generala

56. 10. oktobra 1613. U Regensburgu. Kralj Matja II. po

dani zagrebakom biskupu, ve da budu podloni samo

69. 16. februara 1615. U Beu. Ban Benedikt Thurczy po

80. U novembru 1615. U Zagrebu. Zagrebaki biskup Petar

86. 20. juna 1616. U Vinici. Ban Benedikt Thurczy javlja

105. 15. juna 1618. Odgovor kralja Matije II. na hrvatske

197. 10. maja 1622. U Zagrebu. Hrvatski sabor iznosi kralju

261. Oko 3. jula 1628. U Varadinu. Hrvatski saborski posla

343. U februaru 1587. U Gracu. Nacrt odgovora nadvoj

MONUMENTA HIST. XLI1I. ACTA COMITIALIA V.

15. januara 1608. U Pragu.

Radolf nalae hrvatskomu saboru, da ne trai od turopoljskih

Rudolphus secundus etc. fidelibus nostris reverendis, honorabilibus,

lutionis earundem in personis, bonis rebusque ipsorum quibiisvis contra

Original s utisnutim velikim kraljevskim

Monum. hist. nob. com. Turopolje

31. oktobra 1608. U Gracu. .

Quern dignitatis vestrae negotia consecuta sint finem, breviter

17. novembra 1608. U Gracu.

5. decembra 1608. U Gracu.

empfangen und inhalts mit mehrerm verstanden, dahin andeutung tuet,

II. potvrdjuje od kralja Rudolfa sankcionirane

Matija II. nalaze gradu Varadinu,

Tomi Erdody ju.

Valentinus Leepes, electus

Savremeni prijepis u kr. ugar. zem. arhivu u Budimpeti;

27. i 28. februara 1609. Zagreba.

hrvatskoga sabora sazvana za 27.

A r t i c u l i dominorum et nobilium alio rum que stat u u m e t o r d i n u m r e g n i S c l a v o n i a e ex e d i e t o s p e e t a b i l i s m a g n i f i c i d o m i n i c o m i t i s T h o m a e E r d e o d y de

) 1608 (post, cor.): XIV. 5.

67 71 hr. zem. arkivu u

27. februara 1609. U Zagrebu.

27. februara 1609. Zagrebu.

Spectabilis ac magnifice domine et amice nobis observandissimc,

o. aprila 1609. U Beu.

Suvremeni prijepis kr. ugar. arhivu u Budimpeti', Concep. e&pedit.

21. aprila 1609. U Gracu.

Die fiirst. Drhlt. erzherzog Ferdinand zu Osterreich etc., unser

Irer frst. Drhlt. ware nichts lieber und angenemberes gewest.

Prijepis, uinjen 1620., . i kr. ratnom arhivu Beu;

18,. maja 1609. U Jastrebarskom.

poziva grad Zagreb

Prudentes et cireumspecti et<\

Prije 4. septembra 1609. U Pounu.

4. septembra 1609. U Been.

Matthias secimdus etc.

Izostavljena su imena ugarskih plemia.