TOMASZ CZELEKO1, ANDRZEJ LIWCZYSKI1,2, ARKADIUSZ JAWIE3, PIOTR DZIEMIDOK4, JAROSAW PINKAS5,

WALDEMAR KARNAFEL4,6, WALDEMAR WIERZBA7

OCENA WYSTPOWANIA TTNIAKW AORTY

BRZUSZNEJ I PIERSIOWEJ U CHORYCH NA
CUKRZYC I BEZ CUKRZYCY W POLSCE W LATACH
2012-2014, DOKONANA NA PODSTAWIE BAZY
DANYCH NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA
THE INCIDENCE OF AORTIC ABDOMINAL AND AORTIC THORACIC ANEURYSMS
IN PATIENTS WITH AND WITHOUT DIABETES MELLITUS IN POLAND DURING
2012-2014, BASED ON POLISH NATIONAL HEALTH FUND DATA
Narodowy Fundusz Zdrowia, Centrala, Warszawa,
Oddzia Zdrowia Publicznego, Wydzia Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w odzi,
3)
Katedra i Klinika Chirurgii Naczyniowej i Angiologii, Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy,
4)
Klinika Diabetologii, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie,
5)
Centrum Medyczne Ksztacenia Podyplomowego, Warszawa,
6)
Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa,
7)
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w odzi,
1)
2)

STRESZCZENIE. Kliniczne obserwacje wskazuj, e cukrzyca zmienia ryzyko zapadalnoci na ttniaki aorty. Autorzy na podstawie danych z caej
Polski, zawartych w rejestrach Narodowego Funduszu Zdrowia, przeprowadzili analiz wystpowania ttniakw aorty brzusznej i piersiowej
w populacji chorych na cukrzyc oraz w populacji oglnej. Badanie objo okres od 1.01.2012 do 31.12.2014 r.
W tym okresie w oglnej populacji Polski rocznie rozpoznawano rednio 14374 ttniaki.
W okresie od 1.01.2012 do 31.12.2014 r. przeprowadzono analiz wystpowania ttniakw aorty brzusznej i aorty piersiowej w dwch populacjach tzn. u osb z cukrzyc i bez cukrzycy. Osoby z cukrzyc w 2012 roku stanowiy wicej ni 27% badanych. Stwierdzono, e ttniaki czciej
wystpuj u mczyzn ni u kobiet. Ttniaki aorty brzusznej i aorty piersiowej czciej wystpoway wrd chorych na cukrzyc ni bez cukrzycy.
Sowa kluczowe Cukrzyca, zapadalno na ttniaki aorty brzusznej i piersiowej.
SUMMARY. Several clinical studies have suggested that diabetes mellitus may alter the risk of the incidence aortic aneurysms. For assessing this problem an electronic search was performed using Polish National Health Fund data base from 01.01.2016 31.12.2014 r. In this
period mean annual 14 374 diagnoses of aortic aneurysms were recorded in Polish populations.
The incidence of abdominal and thoracic aortic aneurysm was performed from 1.01.2012 to 31.12.2012 r. in two subpopulations with and
without diabetes mellitus. Among these in 2012 more than 27% had diabetes mellitus. The incidence of aortic aneurysms was higher for
males than females, was higher for diabetic than non-diabetic.
Key words Diabetes mellitus, incidence of abdominal and thoracic aortic aneurysms.

34

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

WPROWADZENIE
Z wielu doniesie wynika, e obecno cukrzycy zmniejsza ryzyko wystpowania ttniakw aorty brzusznej (1-3).
De Rango i wsp. w 2014 roku przedstawili metaanaliz 17
badan obejmujcych due populacje badanych i stwierdzili, e obecno cukrzycy wykazuje negatywn korelacj
z wystpowaniem ttniakw aorty brzusznej przy p=0,0009
(4). Natomiast Wilmink i wsp. w 1998 roku wykazali, e
obecno cukrzycy nie ma wpywu na ryzyko wystpowania ttniakw aorty brzusznej (5). Wymaga to dalszych bada. W poniszej pracy na podstawie danych Narodowego
Funduszu Zdrowia w Polsce w latach 2012-2014 ustalono
zapadalno na wszystkie ttniaki aorty oraz zapadalno
na ttniaki aorty brzusznej i aorty piersiowej. W kadym
badanym roku na podstawie sprawozdanych rozpozna
ustalonych podczas leczenia szpitalnego w caej Polskiej
populacji oglnej, w populacji chorych na cukrzyc i w populacji chorych bez cukrzycy.

MATERIA I METODY
wiadczenia zdrowotne w Polsce finansowane s przez
Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) na podstawie ustawy
(6) i rozporzdze ministra zdrowia z niej wynikajcych
(7,8). wiadczenia zdrowotne u chorych z rozpoznaniem
ttniaka aorty wg. ICD-10:
170.0 - ttniak rozwarstwiajcy kadego odcinka ttnicy
gwnej;
171.0 - ttniak rozwarstwiajcy ttnicy gwnej;
171.1 - ttniak odcinka piersiowego ttnicy gwnej
pknity;
171.2 - ttniak odcinka piersiowego ttnicy gwnej bez
wzmianki o pkniciu;
171.3 - ttniak odcinka brzusznego ttnicy gwnej
pknity;
171.4 - ttniak odcinka brzusznego ttnicy gwnej bez
wzmianki o pkniciu;
171.5 - ttniak odcinka piersiowo-brzusznego ttnicy gwnej pknity;
171.6 - ttniak odcinka piersiowo-brzusznego ttnicy gwnej bez wzmianki o pkniciu;
171.8 - ttniak ttnicy gwnej o nieustalonym umiejscowieniu pknicia;
171.9 - ttniak ttnicy gwnej o nieustalonym umiejscowieniu bez wzmianki o pkniciu;
wykonywane s w ramach lecznictwa zamknitego czyli
tzw. umowy szpitalnej.
Organizacj, finansowanie i rozliczanie wiadcze
okrelaj zarzdzenia prezesa NFZ (9,10). Wraz z wprowadzeniem w 2008 roku systemu rozlicze jednorodnych
grup pacjentw (JGP) finansowanie terapii jest realizowane
w systemie specjalnych grup.

W celu przeprowadzenia analizy takich danych sprawozdawczych, bdcych w bazie NFZ, wykonano odpowiednie zapytanie stosujc Structured Query Language (SQL)
w bazach danych. Za niepowtarzalny identyfikator pacjenta
uznany zosta numer Pesel (11).
W kadym roku tj. 2012, 2013, 2014 od 1 stycznia do
31 grudnia znaleziono sprawozdania z wykonania umowy
wiadcze dotyczcych leczenia ttniaka aorty. Rwnolegle
znaleziono w zasobach bazodanowych NFZ w 2012 roku
sprawozdania ze wiadcze zwizanych z cukrzyc, jako
rozpoznanie gwne cukrzyca z rozszerzeniem:
E 10.X cukrzyca insulinozalena;
E 11.X cukrzyca insulinoniezalena;
E 12.X cukrzyca zwizana z niedoywieniem;
E 13.X inne nieokrelone postacie cukrzycy;
E 14.X cukrzyca niedookrelona albo w tym samym czasie pacjent zrealizowa recept na jakikolwiek lek z grupy
A 10.X (insuliny), A 10 B.X (leki doustne przeciwcukrzycowe) i specjalistyczne testy diagnostyczne. Byo ich cznie
(nr pesel) 2 227 453
W 2012 roku byy sprawozdane cznie 13 794 osoby
z pierwszoplanowym rozpoznaniem ttniaka ttnicy gwnej, w 2013 roku byo ich 14 343 a w 2014 roku 14 982
pacjentw. Dat pierwszego sprawozdania ww. wiadcze
oznaczono arbitralnie w roku wystpienia ttniaka aorty
u osoby okrelonej wg. identyfikatora pesel.
Dane opracowano przy wykorzystaniu oprogramowania
statystycznego SAS, Statistica oraz jzyka programowania
SQL. Rnice uznawano za istotne przy poziomie ufnoci
95% (p<0,05).

WYNIKI BADA
Wielkoci wskanikw zapadalnoci na ttniaki aorty odnoszono do oglnej populacji osb z cukrzyc w Polsce i do
wielkoci cakowitej populacji. Przedstawiono je poniej.
Dane statystyczne dotyczce populacji oglnej i chorych na cukrzyc w Polsce:
1 W okresie od stycznia 1 stycznia do 31 grudnia 2012
roku w analizowanej polskiej populacji wykazano cznie chorych na cukrzyc 2 227 453 pacjentw w tym
975 364 pci mskiej i 1 252 089 pci eskiej.
2 Oglna populacja Polski w 2012 roku wg. GUS wynosia 38 533 789 osb, w tym 18 651 441 mczyzn i 19
882 343 kobiet
3 Populacja oglna Polski bez cukrzycy w 2012 roku liczya cznie 36 306 331 osb, w tym 17 676 077 pci
mskiej i 18 630 254 pci eskiej.
4 Populacja oglna Polski w 2013 roku wg. GUS wynosia 38 793 441 osb w tym 18 629 535 pci mskiej
i 20 163 906 pci eskiej.
5 Populacja oglna Polski w 2014 roku wg. GUS wynosia 38 483 957 osb w tym 18 623 041 mczyzn
i 19 860 916 kobiet

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

35

Tab. 1. Liczba chorych z pierwszoplanowym rozpoznaniem ttniaka aorty w latach 2012-2014 z uwzgldnieniem pci i redniego
wieku pacjentw.
Mczyni
Rok
2012
2013
2014

Razem Kobiety
i Mczyni

Kobiety

Liczba

Odsetek (%)

redni wiek
+/-SD

Liczba

Odsetek (%)

redni wiek
+/-SD

Liczba

10616
10943
11295

76,96
76,28
75,39

66,84+/-11,86
67,01+/-11,80
67,44+/-11,51

3178
3402
3687

23,04
23,72
24,61

67,29+/-13,87
67,72+/-13,69
68,68+/-13,61

13794
14345
14982

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

Tab. 2. Liczba chorych ze znan cukrzyc i bez cukrzycy z pierwszoplanowym rozpoznaniem ttniaka aorty w roku 2012.
Mczyni

Kategoria Chorych
Chorzy ze znan
cukrzyc
Chorzy bez cukrzycy

Razem Kobiety
i Mczyni

Kobiety

Liczba

redni wiek

Liczba

redni wiek

Liczba

2906

69,63+/-9,32

846

70,65+/-10,49

3752

7710

65,83+/-12,51

2332

66,05+/-14,20

10042

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

Tab. 3. Procentowy udzia poszczeglnych lokalizacji ttniakw aorty, ktre zidentyfikowano w Polsce w latach 2012-2014
w populacji oglnej z podziaem na pe.
Rok
2012
2013
2014

Odcinek piersiowy aorty

Odcinek brzuszny aorty

Odcinek piersiowo-brzuszny
aorty

Nieokrelony odcinek aorty

Pe mska

Pe eska

Pe mska

Pe eska

Pe mska

Pe eska

Pe mska

Pe eska

21,42%
(2274)
23,50%
(2574)
22,67%
(2561)

29,11%
(925)
29,10%
(991)
30,46%
(1123)

67,45%
(7161)
65,26%
(7142)
64,89%
(7329)

55,82%
(1774)
55,41%
(1885)
54,81%
(2023)

4,09%
(435)
4,38%
(479)
5,37%
(607)

6,45%
(205)
6,32%
(215)
6,05%
(223)

7,04%
(746)
6,86%
(750)
7,07%
(798)

8,62%
(274)
9,17%
(312)
8,68%
(320)

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

Wyniki analiz wystpowania ttniakw aorty w populacji

osb z cukrzyc przedstawiono w kolejnych tabelach 1-9.
W tabeli 1 zestawiono liczby chorych z pierwszym rozpoznaniem ttniaka aorty w Polsce, w latach 2012-2014
wg. bazy danych NFZ. W tabeli uwzgldniono take redni
wiek i pe pacjentw.
czna liczba chorych z pierwszoplanowym rozpoznaniem ttniaka aorty wynosia w 2012 roku 13 794 osoby,
z czego 10 616 stanowili mczyni; w 2013 roku liczba ta
wynosia 14 345 osb, z czego 10 943 stanowili mczyni;
a w 2014 roku 14 982 osoby z czego 11 295 stanowili mczyni. Ponad wszystkich chorych z pierwszorazowym
rozpoznaniem ttniaka aorty stanowili mczyni.
redni wiek kobiet i mczyzn nie rni si istotnie
statystycznie w latach 2012 i 2013, natomiast w 2014 roku
kobiety byy istotnie starsze od mczyzn (p=0,008).
W tabeli 2 przedstawiono liczby chorych z pierwszoplanowym rozpoznaniem ttniaka aorty u chorych ze znan

36

cukrzyc i bez cukrzycy, ustalonym w 2012 roku na podstawie danych NFZ

redni wiek kobiet ze znan cukrzyc by istotnie wyszy od redniego wieku mczyzn (p=0,01). redni wiek
kobiet i mczyzn bez rozpoznanej cukrzycy nie rni si
istotnie
Porwnanie redniego wieku mczyzn w grupie chorych na cukrzyc ze rednim wiekiem chorych mczyzn
w grupie bez cukrzycy wykazao, e mczyni byli istotnie starsi w grupie chorych na cukrzyc (p=0,000001). Podobnie kobiety w grupie chorych na cukrzyc byy istotnie
starsze od kobiet w grupie bez cukrzycy (p=0,00001) Odsetek osb chorych na cukrzyc z rozpoznanym w 2012
roku ttniakiem aorty wynosi 27,20%; a odsetek osb bez
cukrzycy z rozpoznanym ttniakiem aorty wynis 72,80%.
Wrd chorych na cukrzyc z rozpoznanym ttniakiem
aorty w 2012 roku kobiety stanowiy 22,85% a mczyni
77,15%.

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Tab. 4. Udzia procentowy oraz liczby bezwzgldne ttniakw aorty o rnej lokalizacji, ktre zidentyfikowano w Polsce w 2012
roku w populacji chorych na cukrzyc i bez cukrzycy z podziaem na pe.
Kategoria
chorych

Odcinek piersiowy aorty

Odcinek brzuszny aorty

Odcinek piersiowobrzuszny aorty

Nieokrelony odcinek
aorty

Pe mska

Pe
eska

Pe mska

Pe
eska

Pe mska

Pe
eska

Pe mska

Pe
eska

19,89%
(578)
21,94%
(1696)

27,30%
(321)
29,76%
(694)

70,27%
(2042)
66,39%
(5119)

61,47%
(520)
53,77%
(1254)

3,30%
(96)
4,39%
(339)

4,49%
(38)
7,16%
(167)

6,54%
(190)
7,23%
(556)

6,74%
(57)
9,31%
(217)

Chorzy z cukrzyc
Chorzy bez
cukrzycy

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

Tab. 5. Procentowy udzia wystpowania ttniakw aorty piersiowej w przedziaach wiekowych u osb z i bez cukrzycy w roku 2012.
Przedziay wiekowe
Do 44 roku ycia
Od 45 do 54 roku ycia
Od 55 do 74 roku ycia
Powyej 75 roku ycia

CHORZY NA CUKRZYC

CHORZY BEZ CUKRZYCY

Obie pci

Mczyni

Kobiety

Obie pci

Mczyni

Kobiety

1,73%
29,05%
36,59%
32,63%

1,96%
44,59%
33,33%
19,12%

1,49%
12,12%
39,90%
46,39%

9,12%
40,08%
28,70%
22,10%

9,67%
43,98%
27,59%
18,76%

7,78%
30,55%
38,62%
23,05%

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

Wrd chorych bez cukrzycy z rozpoznanym ttniakiem

aorty w 2012 roku kobiety stanowiy 23,22% a mczyni
76,78%.
W tabeli 3 zestawiono procentowy udzia i liczby bezwzgldne lokalizacji poszczeglnych ttniakw aorty, ktre
rozpoznano w populacji oglnej w latach 2012-2014 w Polsce z uwzgldnieniem pci, na podstawie danych NFZ.
U osb pci mskiej zapadalno na ttniaki aorty piersiowej obejmuje zakres od 21,42% do 23,50% wszystkich
ttniakw aorty. Zapadalno na ttniaki aorty brzusznej u pci mskiej bya znacznie czstsza i wahaa si od
64,89% do 67,45% wszystkich ttniakw aorty w Polsce
w latach 2012-2014
U osb pci eskiej zapadalno na ttniaki aorty piersiowej obejmuje zakres od 29,10% do 30,46% wszystkich
ttniakw aorty. Zapadalno na ttniaki aorty brzusznej
u pci eskiej wynosia od 54,81% do 55,82% wszystkich
ttniakw aorty w Polsce w latach 2012-2014.
U osb pci mskiej zapadalno na ttniaki odcinka
piersiowo-brzusznego aorty bya znacznie nisza i wynosia od 4,09% do 5,37% wszystkich ttniakw aorty. U osb
pci eskiej zapadalno na ttniaki odcinka piersiowo-brzusznego aorty bya w zakresie 6,05% do 6,45% wszystkich ttniakw aorty w Polsce w latach 2012-2014.
Nieokrelona lokalizacja ttniakw aorty u mczyzn
ma procentowy udzia od 6,86% do 7,07%, a u kobiet odpowiednio od 8,62% do 9,17% wszystkich ttniakw aorty
w Polsce w latach 2012-2014
W tabeli 4 zestawiono procentowy udzia oraz liczby
bezwzgldne ttniakw aorty o rnej lokalizacji, ktre

rozpoznano w Polsce w 2012 roku u osb z cukrzyc i bez

cukrzycy z podziaem na pe na podstawie danych NFZ.
U chorych na cukrzyc osb pci mskiej odsetek pacjentw z ttniakami aorty piersiowej wynosi 19,89%
a u mczyzn bez znanej cukrzycy wynosi 21,99% . Odsetek ten u pci eskiej z cukrzyc wynosi 27,30%, a u pacjentek bez cukrzycy 29,76%.
U chorych na cukrzyc osb pci mskiej odsetek pacjentw z ttniakami aorty brzusznej wynosi 70,27% a u mczyzn bez znanej cukrzycy wynosi 66,39%. Odsetek ten
u pci eskiej z cukrzyc wynosi 61,49%, a u pacjentek
bez cukrzycy 53,77%.
Relacja rnych przedziaw wiekowych i pci z zapadalnoci na ttniaki aorty piersiowej
W tabeli 5 zestawiono procentowy udzia wystpowania
ttniakw aorty piersiowej w poszczeglnych przedziaach
wiekowych u osb z cukrzyc i bez cukrzycy z podziaem
na pe, wg. danych NFZ w 2012 roku w Polsce.
Czsto wystpowania ttniakw aorty piersiowej
w przedziale wiekowym do 44 roku ycia wcznie jest
najnisza u obu pci zarwno u chorych na cukrzyc jak
i bez cukrzycy. Ale w tym przedziale wiekowym jest kilkakrotnie wysza u osb bez cukrzycy zarwno u mczyzn
jak i u kobiet.
W przedziale wiekowym od 45 do 54 lat udzia procentowy wystpowania ttniakw aorty piersiowej u mczyzn
zarwno z cukrzyc jak i bez cukrzycy wynosi odpowiednio 45,59% i 43,98%. Natomiast w tym przedziale wiekowym u kobiet chorych na cukrzyc wynosi 12,12%, a u pacjentek bez cukrzycy udzia procentowy wynosi 30,55%.

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

37

Tab. 6. Procentowy udzia wystpowania ttniakw aorty brzusznej w przedziaach wiekowych u osb z i bez cukrzycy w roku 2012.
Przedziay wiekowe
Do 44 roku ycia
Od 45 do 54 roku ycia
Od 55 do 74 roku ycia
Powyej 75 roku ycia

CHORZY NA CUKRZYC

CHORZY BEZ CUKRZYCY

Obie pci

Mczyni

Kobiety

Obie pci

Mczyni

Kobiety

0,20%
21,09%
37,31%
41,45%

0,15%
22,37%
39,28%
38,20%

0,36%
16,15%
30,13%
53,36%

1,00%
27,36%
35,46%
36,18%

0,86%
28,59%
35,94%
34,61%

1,59%
22,33%
33,49%
42,59%

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

Tab. 7. Zapadalno na ttniaki aorty piersiowej w Polsce w latach 2012-2014 wedug pci w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw
populacji oglnej.
Rok
2012
2013
2014

Obie pci

Mczyni

Kobiety

8,30
9,18
9,57

12,59
13,81
13,75

4,65
4,91
5,65

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

W przedziale wiekowym od 55 do 74 lat udzia procentowy wystpowania ttniakw aorty piersiowej u mczyzn
z cukrzyc wynosi 33,33%, a u kobiet chorych na cukrzyc wynosi 39,90%. Natomiast u mczyzn bez cukrzycy
udzia procentowy wynosi 27,59%, a u kobiet bez cukrzycy
wynosi 38,62%.
W przedziale wiekowym powyej 75 roku ycia udzia
procentowy wystpowania ttniakw aorty piersiowej
u mczyzn z cukrzyc wynosi 19,12%, a u kobiet by
najwyszy i wynosi 46,39%. Natomiast u mczyzn bez
cukrzycy udzia procentowy wynosi 18,75%, a u kobiet
bez cukrzycy 23,05%.
Najwyszy procentowy udzia obu pci w czstoci wystpowania ttniakw aorty piersiowej u osb z cukrzyc zaobserwowalimy w przedziale wiekowym od 55 do 74 roku ycia,
a odpowiednio u osb bez cukrzycy u obu pci najwyszy procentowy udzia zaobserwowano w przedziale wiekowym od 45
do 54 roku ycia. U mczyzn zarwno chorych na cukrzyc
jak i bez znanej cukrzycy najczciej ttniaki aorty piersiowej
wystpoway w przedziale wieku od 45 do 54 roku ycia.
U chorych na cukrzyc kobiet ttniaki aorty piersiowej
bardzo czsto wystpoway w przedziale wieku od 55 do
74 roku ycia, a najczciej bo a 46,39% w wieku powyej
75 roku ycia. U kobiet bez cukrzycy najwyszy odsetek
mia miejsce w przedziale wiekowym od 55 do 74 roku
ycia i wynosi 38,62%.
Reasumujc, ttniaki aorty piersiowej u mczyzn z cukrzyc najczciej wystpoway w wieku od 45 do 74 roku
ycia. Natomiast u pci eskiej - najczciej wystpoway
od 55 roku ycia.
U mczyzn bez cukrzycy ttniaki aorty piersiowej najczciej wystpoway w wieku od 45 do 54 roku ycia,
a u kobiet od 55 do 74 roku ycia.
W tabeli 6 zestawiono procentowy udzia wystpowania
ttniakw aorty brzusznej w poszczeglnych przedziaach

38

wiekowych u osb z cukrzyc i bez cukrzycy z podziaem

na pe w 2012 roku wg. danych NFZ.
W przedziale wiekowym do 44 roku ycia obserwowano
najniszy udzia procentowy wystpowania ttniakw aorty
brzusznej u ludzi z cukrzyc jak i bez cukrzycy, ale i w tym
przedziale wiekowym ttniaki wystpoway czciej u osb
bez cukrzycy w porwnaniu do ich wystpowania u osb
z cukrzyc.
Zarwno u osb z cukrzyc jak i bez cukrzycy dwukrotnie czciej obserwowano ttniaki u mczyzn. Najczciej
ttniaki aorty brzusznej u kobiet wystpoway w przedziale
wiekowym powyej 75 lat zarwno u osb z cukrzyc jak
i bez cukrzycy
U chorych na cukrzyc mczyzn najczciej ttniaki
aorty brzusznej wystpoway w przedziale od 55 roku ycia.
Podobnie u mczyzn bez cukrzycy ttniaki aorty brzusznej
najczciej wystpoway od 55 roku ycia.
Zapadalno na ttniaki aorty piersiowej i aorty
brzusznej.
W tabeli 7 przedstawiono zapadalno na ttniaki aorty
piersiowej w caej populacji polskiej w latach 2012-2014
w przeliczeniu na 100 tys. osb populacji oglnej z podaniem zapadalnoci obu pci razem i z podziaem na pe na
podstawie danych NFZ
W Polsce zapadalno na ttniaki aorty piersiowej
u mczyzn w latach 2012-2014 wynosia od 12,59 do
13,81 w przeliczeniu na 100 tys. mczyzn populacji oglnej. Zapadalno na ttniaki aorty piersiowej u kobiet w latach 2012-2014 wynosia od 4,65 do 5,65 w przeliczeniu na
100 tys. kobiet populacji oglnej. Zapadalno na ttniaki
aorty piersiowej bya 2,5 raza wysza u pci mskiej w porwnaniu do zapadalnoci u kobiet.
W tabeli 8 przedstawiono zapadalno na ttniaki aorty
brzusznej w caej populacji polskiej w latach 2012-2014

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Tab. 8. Zapadalno na ttniaki aorty brzusznej w Polsce w latach 2012-2014 wedug pci w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw
populacji oglnej.
Rok
2012
2013
2014

Obie pci

Mczyni

Kobiety

23,19
23,27
24,30

38,39
38,34
39,39

8,92
9,35
10,16

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

Tab. 9. rednie wskaniki zapadalnoci na ttniaki aorty brzusznej i piersiowej w Polsce w 2012 roku w populacji chorych na
cukrzyc i bez cukrzycy z podziaem na pe i w przeliczeniu na 100 tys. osb populacji oglnej po odjciu kwoty chorych na cukrzyc.
Kategoria Chorych
Chorzy bez cukrzycy
Chorzy z cukrzyc

Ttniaki aorty piersiowej

Ttniaki aorty brzusznej

Pe mska

Pe eska

Pe mska

Pe eska

8,815+/-2,74
50,89+/-19,60

3,507+/-1,37
16,665+/-7,12

27,27+/-8,51
194,185+/-74,07

70,65+/-10,49
40,41+/-18,49

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych NFZ.

w przeliczeniu na 100 tys. osb populacji oglnej, z podaniem zapadalnoci obu pci razem i z podziaem na pe,
obliczon na podstawie danych NFZ.
W Polsce zapadalno na ttniaki aorty brzusznej u mczyzn w latach 2012-2014 wynosia od 38,34 do 39,39
w przeliczeniu na 100 tys. mczyzn populacji oglnej.
Zapadalno na ttniaki aorty brzusznej u kobiet w latach
2012-2014 wynosia od 8,92 do 10,16 w przeliczeniu na
100 tys. kobiet populacji oglnej. Zapadalno na ttniaki
aorty brzusznej bya czterokrotnie wysza u pci mskiej
w porwnaniu do zapadalnoci u kobiet.
W tabeli 9 zestawiono rednie wskaniki zapadalnoci
z odchyleniem standardowym na ttniaki aorty piersiowej
i brzusznej wg. bazy danych NFZ w Polsce w 2012 roku
u osb z cukrzyc w przeliczeniu na 100 tys. chorych na
cukrzyc i u osb bez cukrzycy w przeliczeniu na 100 tys.
osb populacji oglnej (po odjciu kwoty chorych na cukrzyc) i z podziaem na pe.
Zapadalno na ttniaki aorty piersiowej u osb zarwno
z cukrzyc jak i bez cukrzycy u pci mskiej bya wysza
anieli u pci eskiej (p=0,000001). Zapadalno na ttniaki aorty piersiowej u mczyzn bez cukrzycy bya 2,5 raza
wysza w porwnaniu do zapadalnoci u kobiet.
Zapadalno na ttniaki aorty piersiowej u mczyzn
z cukrzyc bya ponad trzykrotnie wysza w porwnaniu do
zapadalnoci na ttniaki aorty piersiowej u kobiet z cukrzyc.
Zapadalno na ttniaki aorty brzusznej u mczyzn
zarwno z cukrzyc jak i bez cukrzycy bya wysza anieli u kobiet (p=0,000001). Zapadalno na ttniaki aorty
brzusznej u mczyzn bez cukrzycy bya 4 krotnie wysza
w porwnaniu do zapadalnoci u kobiet bez cukrzycy.
Zapadalno na ttniaki aorty brzusznej u mczyzn
z cukrzyc bya rwnie 4 krotnie wysza w porwnaniu
do zapadalnoci na ttniaki aorty brzusznej u kobiet.
Porwnanie zapadalnoci na ttniaki aorty piersiowej
w Polsce w 2012 roku pomidzy chorymi na cukrzyc i bez

cukrzycy wykazao istotnie wysz zapadalno u osb

z cukrzyc, zarwno mczyzn jak i u kobiet, przy
p=0,0000001. Wskaniki zapadalnoci odnosiy si do
subpopulacji chorych z cukrzyc znan i populacji po odjciu liczby chorych z cukrzyc od populacji oglnej .
Podobnie porwnanie zapadalnoci na ttniaka aorty
brzusznej w Polsce w 2012 roku pomidzy chorymi na cukrzyc i bez cukrzycy wykazao istotnie wysz zapadalno
u osb z cukrzyc zarwno u mczyzn jak i kobiet przy
p=0,0000001
Zapadalno na ttniaki aorty brzusznej u chorych liczona bya analogicznie jak zapadalno na ttniaki aorty
piersiowej wrd dwch subpopulacji. Obliczanie zapadalnoci na ttniaki aorty odbywaa si na poziomie oddziaw
wojewdzkich Narodowego Funduszu Zdrowia a nastpnie
obliczono redni zapadalno i odchylenie standardowe
dla caej Polski.

OMWIENIE WYNIKW BADA

Cukrzyca jest czynnikiem ryzyka rozwoju miadycy
ttnic obwodowych, ttnic wiecowych i mzgowych.
Czynnikiem ryzyka rozwoju ttniakw aorty s: nadcinienie ttnicze, zaburzenia lipidowe i palenie papierosw. Doniesienia na temat wystpowania ttniakw aorty brzusznej
u chorych na cukrzyc s rozbiene. Szczeglnie w ostatnim
okresie pojawio si kilka doniesie, e wystpowanie ttniakw aorty brzusznej u chorych na cukrzyc jest rzadsze
ni u osb bez cukrzycy (1,5,13).
W naszej pracy udzia procentowy mczyzn z ttniakiem aorty brzusznej i cukrzyc wynosi 38,88%, za odsetek kobiet z ttniakiem aorty brzusznej i cukrzyc wynosi
43,05%.
Odsetek mczyzn z ttniakiem aorty piersiowej i cukrzyc wynosi 39,78%, za odsetek kobiet z ttniakiem aorty
piersiowej i cukrzyc wynosi 33,28%.

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

39

Lopez-de-Andreas i wsp. w badaniach dotyczcych zapadalnoci na ttniaki aorty brzusznej wykazali, e chorzy
na cukrzyc stanowili 16,7% wszystkich chorych (12). De
Rango i wsp stwierdzili w badaniu epidemiologicznym
udzia procentowy chorych na cukrzyc rwny 13,6%
wrd chorych z ttniakiem aorty brzusznej (4). W naszym
badaniu udzia procentowy chorych na cukrzyc by ponad
dwukrotnie wyszy.
W 2012 roku w Polsce wrd chorych na cukrzyc
z wszystkimi ttniakami aorty kobiety stanowiy 22,85%,
a 77,15% stanowili mczyni. Natomiast wrd osb
z ttniakami aorty ale bez cukrzycy w 2012 roku kobiety stanowiy 23,22% a mczyni 76,78%. Wrd osb
z cukrzyc i ttniakiem aorty piersiowej kobiety stanowiy
37,89% a mczyni 62,21%. Wrd osb bez cukrzycy
i ttniakiem aorty piersiowej kobiety stanowiy 29,41%
a mczyni 70,59%.
Wrd osb z cukrzyc i ttniakiem aorty brzusznej kobiety stanowiy 25,46% a mczyni 74,54%. Wrd osb
bez cukrzycy i ttniakiem aorty brzusznej kobiety stanowiy
19,66% a mczyni 80,34%.
W badaniach ostatnio podawanych z Hiszpanii odsetek
mczyzn z cukrzyc i z ttniakiem aorty brzusznej wynosi
93,3%, a odsetek mczyzn bez cukrzycy i ttniakiem aorty
brzusznej wynosi 91,9%. redni wiek chorych z cukrzyc i ttniakiem aorty brzusznej wynosi 74,75+/-8,86 lat,
a redni wiek osb bez cukrzycy z ttniakiem aorty brzusznej wynosi 74,95+/-8,86 lat (12).
W naszym badaniu redni wiek chorych z cukrzyc
i z ttniakiem aorty w 2012 roku wynosi u mczyzn
69,63+/-9,32 lata a u kobiet redni wiek wynosi 70,65+/10,45 lat. redni wiek chorych bez cukrzycy z ttniakiem
aorty w 2012 roku wynosi u mczyzn 65,83+/-12,51 lat
a u kobiet redni wiek wynosi 66,05+/-14,20 lat. Zarwno
kobiety jak i mczyni z cukrzyc i z ttniakiem aorty byli
istotnie starsi od kobiet i mczyzn bez cukrzycy z ttniakiem aorty
Analizowana grupa chorych z Hiszpanii, zarwno w kohorcie chorych z cukrzyc i bez cukrzycy z ttniakami aorty
brzusznej, bya rednio o 4 lata starsza i ponad 90% stanowili j mczyni. Wielu autorw podaje, e ttniaki aorty
brzusznej wystpuj od 4 do 6 razy czciej u mczyzn
w porwnaniu do kobiet (5,13,15,16,17).
Ttniaki aorty piersiowej wg. niektrych autorw wystpuj od 2 do 4 razy czciej u mczyzn ni u kobiet
(18,19). Istniej doniesienia, ktre podaj podobnie czste wystpowanie ttniakw aorty piersiowej u mczyzn
i u kobiet (20)
Ttniaki aorty brzusznej wystpuj wg. niektrych autorw powyej 65 roku ycia (14).
W naszych badaniach, zarwno u osb z cukrzyc jak
i bez cukrzycy, ttniaki aorty brzusznej u kobiet wystpoway najczciej w przedziale wiekowym powyej 75 lat,
natomiast u pci mskiej zarwno u chorych na cukrzyc jak

40

i bez cukrzycy ttniaki aorty brzusznej wystpoway najczciej w przedziale wiekowym od 55 roku ycia wzwy.
Ttniaki aorty brzusznej u osb bez cukrzycy wystpoway 2-krotnie czciej u mczyzn. Ttniaki aorty brzusznej
u osb z cukrzyc wystpoway 3-krotnie czciej u mczyzn w porwnaniu do kobiet.
Ttniaki aorty piersiowej u osb z cukrzyc w grupie
mczyzn najczciej wystpuj w wieku od 45 do 74 roku
ycia, natomiast u kobiet najczciej obserwowalimy od
55 roku ycia.
Ttniaki aorty piersiowej u osb bez cukrzycy u pci mskiej najczciej wystpoway w okresie od 45 do 54 roku
ycia, natomiast u kobiet od 55 do 74 roku ycia.
Choroba wiecowa i choroba naczyniowa ng bdce najczciej na tle miadycy s dodatnio skorelowane
z wystpowaniem ttniakw aorty brzusznej (21,22). W pimiennictwie istnieje pogld, e cukrzyca, ktra jest podstawowym czynnikiem ryzyka zarwno rozwoju choroby
wiecowej jak i naczyniowej ng jest ujemnie skorelowana
z wystpowaniem ttniakw aorty brzusznej jak i ich wielkociach (23,24).
W naszym badaniu zapadalno roczna na ttniaki aorty
brzusznej oceniana w latach 2012-2014 wynosia 38,3939,39 przypadkw na 100 tys. populacji mczyzn i 8,9210,16 przypadkw na 100 tys. kobiet populacji oglnej.
Lilienfeld i wsp. oszacowali zapadalno na ttniaki aorty brzusznej na 40,6-49,3 przypadki na 100 tys. mczyzn
populacji oglnej i 6,8-12,3 na 100 tys. kobiet populacji
oglnej (25).
Porwnujc zapadalno na ttniaki aorty brzusznej
w 2012 roku w dwch populacjach tzn. chorych na cukrzyc
znan i chorych bez cukrzycy znanej w Polsce wykazano,
e wystpowanie ttniakw aorty brzusznej u chorych na
cukrzyc, zarwno mczyzn jak i kobiet, jest istotnie wysze w porwnaniu do osb bez cukrzycy. I tak u chorych
na cukrzyc zapadalno wynosia 194,18 przypadkw na
100 tys. mczyzn z cukrzyc znan i 40,41 przypadkw
na 100 tys. kobiet z cukrzyc znan. Natomiast w populacji
oglnej bez cukrzycy znanej u mczyzn zapadalno na
ttniaki aorty brzusznej wynosia 27,27 przypadkw na 100
tys. mczyzn populacji oglnej po odjciu kwoty chorych
na cukrzyc znan, oraz 6,73 przypadkw na 100 tys. kobiet
populacji oglnej po odjciu kwoty chorych na cukrzyc
znan.
Lopez-de-Andres i wsp. ocenili, e zapadalno na ttniaki aorty brzusznej w okresie od 2003 do 2012 roku u osb
chorych na cukrzyc wzrosa z 50,89 do 78,23 w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw, podczas gdy zapadalno
na ttniaki aorty w populacji bez cukrzycy w tym okresie wzrosa z 69,24 do 78,66 (12). Przyrost zapadalnoci
w okresie od 2003 do 2012 roku by wyszy w grupie osb
z cukrzyc. W badaniu z Hiszpanii ponad 90% chorych
stanowili mczyni, a redni wiek w tej grupie by wyszy ni wiek naszych chorych (12). W naszych badaniach

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

zapadalno na ttniaki aorty piersiowej u mczyzn wrd

caej populacji Polskiej w latach 2012-2014 oceniano na
12,59-13,81 przypadkw na 100 tys. mczyzn populacji
oglnej i 4,65-5,65 przypadkw kobiet w przeliczeniu na
100 tys. kobiet populacji oglnej.
Elefteriades i wsp. okrelili wystpowanie ttniakw
aorty piersiowej na 5,0 do 10,0 przypadkw na 100 tys.
populacji oglnej (18).
Clouse i wsp. ocenili zapadalno roczn na ttniaki aorty
piersiowej 10,4/100 tys. osb populacji oglnej (20).
Olsson i wsp. ocenili roczn zapadalno na ttniaki aorty
piersiowej u mczyzn na 16,3 w przeliczeniu na 100 tys.
mczyzn populacji oglnej, a u kobiet odpowiednio na 9,1
w przeliczeniu na 100 tys. kobiet populacji oglnej (19).
Porwnanie zapadalnoci na ttniaki aorty piersiowej
u osb z cukrzyc w cigu roku 2012 wykazao, e zarwno
u mczyzn jak i u kobiet jest wysza w porwnaniu z zapadalnoci na ttniaki aorty piersiowej u osb bez cukrzycy.
I tak roczna zapadalno na ttniaki aorty piersiowej u kobiet z cukrzyc wynosia 16,665 w przeliczeniu na 100 tys.
kobiet z cukrzyc znan, a u mczyzn odpowiednio 50,89
w przeliczeniu na 100 tys. mczyzn z cukrzyc znan.
Zapadalno roczna na ttniaki aorty piersiowej u osb
bez cukrzycy u kobiet wynosia 3,507/100 tys. kobiet populacji oglnej po odjciu kwoty kobiet z cukrzyc znan.
Zapadalno roczna na ttniaki aorty piersiowej u mczyzn
bez cukrzycy wynosia 8,815/100 tys. mczyzn populacji
oglnej po odjciu kwoty mczyzn z cukrzyc znan.
W naszych badaniach byy ograniczenia. I tak nie moglimy obiektywnie oceni typu cukrzycy, czasu jej trwania,
powika i sposobu leczenia, zburze lipidowych, obecnoci
nadcinienia ttniczego i sposobu jego leczenia. Praca miaa
charakter retrospektywny

WNIOSKI
Na podstawie analizy danych Narodowego Funduszu
Zdrowia stwierdzono, e:
1 Zapadalno na ttniaki aorty brzusznej i piersiowej
u obu pci jest wysza u chorych na cukrzyc w porwnaniu do zapadalnoci osb bez cukrzycy.
2 Zapadalno roczna na ttniaki aorty brzusznej w Polsce
wynosia w latach 2012-2014 u mczyzn 38,34-39,39
w przeliczeniu na 100 tys. mczyzn populacji oglnej,
a u kobiet 8,92-10,16 w przeliczeniu na 100 tys kobiet
populacji oglnej.
3 Zapadalno roczna na ttniaki aorty piersiowej w Polsce wynosia w latach 2012-2014 u mczyzn 12,5913,81 w przeliczeniu na 100 tys. mczyzn populacji
oglnej, a u kobiet 4,63-5,65 w przeliczeniu na 100 tys.
mczyzn populacji oglnej.
4 Ttniaki aorty brzusznej u osb pci mskiej wystpoway w populacji osb bez cukrzycy dwukrotnie czciej
ni u kobiet. Natomiast u osb z cukrzyc ttniaki aorty

brzusznej wystpoway trzykrotnie czciej u mczyzn

ni u kobiet.
5 Ttniaki aorty brzusznej u pci eskiej, zarwno u pacjentek z cukrzyc jak i bez cukrzycy, wystpoway
czciej w wieku powyej 75 lat, za u pci mskiej zarwno u chorych na cukrzyc jak i bez cukrzycy
czciej wystpoway poczwszy od 55 roku ycia.
6 Ttniaki aorty piersiowej u mczyzn z cukrzyc wystpoway najczciej w wieku od 45 do 74 roku ycia,
a u kobiet z cukrzyc w wieku od 55 roku ycia. U mczyzn bez cukrzycy ttniaki aorty piersiowej najczciej
wystpoway od 45 do 74 roku ycia, a u kobiet bez
cukrzycy - od 55 do 74 roku ycia.

PIMIENNICTWO
1 Kent KC, Zwolak RM, Egorova NN: Analysis of Risk
Factors of Abdominal Aortic Aneurysm in a cohort of
more than 3 million individuals J Vasc Surg 2010,
52, 539-48
2 Smeiser DT., Tromp G., Elmore Jr. et al,: Diabetes and
abdominal aortic aneurysms Eur J Vasc Endovasc
Surg, 2014, 47, 243-61
3 Baumgartner I, Hirsch AT, Abula MT, et al: Cardiovascular risk profile and outcome of patients with
abdominal aortic aneurysms in out-patients with aterothrombosis: Data from the reduction of atherotrombosis for continued health (reach) registry J Vasc
Surg 2008, 48, 808-14
4 De Rango P., Farchione L., Fiorucci B. i wsp.: Diabetes and abdominal aortic aneurysm Eur J Vasc Endovasc Surg, 2014, 47, 243-61
5 Wilmink ABM, Quick CRG,: Epidemiology and potential for prevention of abdominal aortic aneurysm
BJS 1998, 85 (2), 155-162
6 Ustawa z dnia 27.08.2008 roku o wiadczeniach Opieki Zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych
(Dz. U. 2008. Nr. 164 poz.1027 z pn. zm).
7 Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 11.01.2010
roku zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wiadcze gwarantowanych z zakresu programw zdrowotnych (Dz. U. 2010 nr 05 poz. 29 z pn. zm.).
8 Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 02.03.2010
roku zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wiadcze gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego
(Dz. U. 2010 nr 30 poz. 157 z pn. zm.).
9 Zarzdzenie Nr 101/2007/ DGL Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 5 listopada 2007 roku
zmieniajce zarzdzenia w sprawie przyjcia szczegowych materiaw informacyjnych w przedmiocie
postpowania w sprawie zawarcia umw o udzielaniu
wiadcze opieki zdrowotnej oraz o realizacji i finasowania umw o udzielanie wiadcze opieki zdrowotnej w rodzaju: leczenie szpitalne.

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

41

10 Zarzdzenie nr 36 /2008/ DGL Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 19 czerwca 2008 roku
w sprawie okrelenia warunkw zawierania i realizacji umw w rodzaju leczenie szpitalne w zakresie
terapeutyczne problemy zdrowotne
11 http://www.msw.gov.pl/portal/pl/381/32/PESEL.html
12 Lopez-de-Andres A., Jimenez -Trujillo J., Jimenez-Garcia R i wsp: National Trends in Incidence and Outcomes of Abdominal Aortic Aneurysm Among Elderly
Type 2 Diabetic and Non-Diabetic Patients in Spain
(2003-2012) Cardiovascular Diabetol 2015, 14, 48
13 Lederle FA, Johnson GR, Wilson SE i wsp.: Prevalence and associations of abdominal aortic aneurysm
detected through screening Aneurysm Detection and
Management (ADAM) Veterans Affairs Cooperative
Study Group. Ann Intern 1997, 126, 441-449.
14 Giurgius-Blake J, Wolf TA, Screeaning for abdominal aortic aneurysms Am Fam Physician 2005, 71
2154-5
15 Singh K, Bonaa KH, Jacobsen BK i wsp: Prevalence
and Risk Factors For Abdominal Aortic Aneurysm in
a Population-Base Study The Tromso Study AM J
Epidemiol 2001, 154, 236-243
16 Valdes F, Sepulveda N, Kramer A, i wsp: Frequency
of abdominal aortic aneurysm in adult population with
known risk factors, Rev Med Chil , 2003, 131, 741-747
17 Emerton ME, Shaw E, Poskitt K, i wsp: Screening for
abdominal aortic aneurysm: A single scans is enough
Br J Surg, 1994, 81, 1112-1113
18 Elefteriades JA, Farkas EA,: Thoracic aortic aneurysm clinically pertinent controversies and uncertainties J Am Coll Cardiol, 2010, 59, 841-857

19 Olsson C, Thelin S, Stahle E, i wsp: Thoracic aortic

aneurysm and dissection: Prevelance and improved
outcomes reported in nationwide population based
study of more than 14000 cases from 1987-2002 Circulation, 2006 Dec 12, 114 (24), 2611-8
20 Clouse WD, Hallett JW Jr, Schaff HV i wsp: Improved prognosis of thoracic aortic aneurysm: A population-based study JAMA 1998, 280, 1926-1929
21 Cornuz J, Sidoti Pinto, Teverini H, i wsp: Risk factors for
asymptomatic abdominal aortic aneurysm: Systematic
review and meta-analisis of population-based screening
studies Eur J Public Health, 2004, 14, 343, 349
22 Li X, Zmao G, Zhang J, i wsp.: Prevelance and trends
of the abdominal aortic aneurysms epidemic in general population a meta-analisis. PLOS ONE 2013; 8:
e81260
23 Takagi H, Umemoto T,: A contemporary meta-analisis
of the association of diabetes with abdominal aortic
aneurysms Int Angiol, 2015, 34, 375-382
24 Takagi H, Umemoto T,: Diabetes and abdominal aortic aneurysm growth Angiology, 2016, 67, 513-525
25 Lilienfeld DE, Baxter J, Sprafka J.M: Prevalence of
aortic aneurysm in the twin cities metropolitan area
1979-84, Public Health Rep 1993, 108, 506-510
Adres do korespondencji:
Prof dr hab n med Waldemar Karnafel
01-111 Warszawa, ul Olbrachta 6 m 4
e-mail: karnafel.w@gmail.com
tel. +48 22 877 25 13 kom. 501 093 081

WPYW METFORMINY NA CZYNNIKI RYZYKA MIADYCY

Czynnik

42

Metformina

oporno na insulin

zmniejsza si poprzez rne mechanizmy

hiperinsulinemia

redukcja stenia insuliny i proinsuliny na czczo

otyo brzuszna

redukcja tuszczu trzewnego i cakowitej masy ciaa

hiperglikemia

zmniejszenie wtrobowej produkcji glukozy

dyslipidemia

zmniejszenie stenia trjglicerydw i frakcji LDL cholesterolu, maa zwyka frakcji

HDL cholesterolu

nadcinienie ttnicze

bez wyranego wpywu

ryzyko zakrzepowe

obnienie stenia PAI-1, fibrynogenu i agregacji pytek

markery zapalenia

redukcja stenia CRP.

Medycyna Metaboliczna, 2016, tom XX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl