Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
ca HOC Lt THUYET
T!PI
..
..
HA NQI -2006
Nhilm dap ling nhu ctiu gi8ng dey, hrc t#p va nghit'n ciiu Cd hrc
lj thuyet cu6fl siich "Cd h9c cu sii'' dzt<;tc xuAf Mn IA'n dA'u titn
nJm 1997 vJ dii dU'fJC ttii b.Jn nhit!'u ]fl v.:io CtiC nJm fit}jJ fheo.
Bcim sit chudng tn'nh clla B(i Gitio dc v.i DBo ~ao quy djnh cho
kh& cac nganh Ky thu#t: xay d!f11g d~ dng va c6ng nghip, giao
th6ng v;Jn tdi, thzly /<Ji va m(Jt s6'ngJnh khii~ ctic tcic giJ da tit!fl
hJnh bit!n sopn i{Ji cu6fl scich va c6 nhit!'u
ro' sune;
Jj thuyt't c6 cac cau hdi 6n f#p. Cu6J mtfiphtin c6 trinh bay each
gidi mt s6' bci.i tocin. Sau d6 JJ clic bJi t~p dui;Jc sip xtj> tit ddn
SO!lfl,
khuyet. Cfic tac giJ vui mitng nh~ du<;tc s~ g6p f cUa
cAcTACGIA
P~ANMOT"""""""""""""""""""""""~
TiNH HOC
Tinh hoc
cltu
ta
ve fl/C va Oieu ki?n 0 vtjit r8n cfin b/ing dL!di tac d11ng cUa cBc fl/C-
Trong tTnh h9c c16i tuong khi!Jo sat IB vt rfin chfu t8c dl.)ng cUa cac
tvc. He life tac dng Jen
v?t
rfin phBi
thda
v?t
ran can bang, ae di tdi kt lutjin chinh xac ve vfin ae 66, ta ph8i gi8i
Bai toBn thu g9n h? 11/C vEi h? fife don gii!Jn hon.
Tim a;e'u kir[:n r:Jff hr[: fife tac dvng l&n v?t rBn can bBng
ClnloNG 1
I
')
..
..
Nl~M
CO BAN
ky cUa
Trong thlfc t kh6ng c6 v@.t rlln tuyt d6i. bdi vi khi c6 h;tc tac dy_ng
thi c8.c vQ.t deu bi bie'n d0ng. Ne'u b1e'n d<.ing lOn thi miit thtiC111g
quar1 s:it du:qc, cOn bie'n d1;1-ng qua nh6 thl 1n3.t thu'dng kh6ng qltan
s8.t du\lC. f'.{$.t kh8_c trong tinh to.n k:Y thu$.t C6 mQt s6' trtid11g lH_ip
st;( b1e'n dq.ng cUa v$.t kh6ng 8nh hudng r1hii2u dCn ke't qu~i Linh
to8.n, va d~ ddn gi8.n bOt qua trinh tinh to<in ta c6 th~ coi nl1u' v(1t
khfn1g b1e'n dc;i.ng, nghla la coi nhu: v$.L riin l11yt dtli.
Tro11g Cd h9c l.Y thuye't ta chl kh8o sat l\fc tac dl).r1g Jen v(it r:in
t11y~l dCli. n61 g9n 18. v()t rB.n.
1.1.2. Ll/C
Lljc 13. s6' do sf! tcic dr;,ng tli(fng hJ giiia cdc vt thf/. L\IC Iii. n1r)l ct.ii
lLicjng c6 hUClng va b.ing Lhl_l"c nghi~m ngud1 ta th8y lu'c <llt<_jl" x{H'
ca
Lvc L1U:Qc bii!u di611 b~ng 1nQt vectd nl11.i tr&n hinh 1.1.
E
/
D ,
/
Hinh 1.1
(~Oc
so D\NH NGHiA
bitng 18. s(i dUng yen cUa vt dtfi vdi h~ quy chie'ii dri chqn.
l\f;u v~t dUng yen dOi vOi h~ quy chie'u cO djnh thl can bing :l:.'
gr_n h\ can b:?i.ng tuyt d6i, cOn ne'11 v?t dUng yCn dOi v01 h~ qtt)'
chie'u chuy~n dQng thi d(J 18. can b!ing tlidng dOi. Ta c6 the' C01
can
\':~l cfln b.ng d01 v{ji 1n$L dit 18. c:in b:lng tuy~t deli (r1hu v(l;. 18.
ta da bO qua s\)' chuy@n dQng cUa Trcii Da't). 'l'rong tlnh hQc ta
ch-i x6t de'n S-i;i can b:lng tuy9t dOi.
H~ l\fc Ia ti),p hr;p cUa nhieu lr;c cUng tcic d1Jng len m6t vit rdn.
K~'
--
h~
l\fc tlidng dlidng la hai hij. li,tc cO cUng tdc dng cd hQc
nh1t nhau (11ghla 18. ne'l1 dem hai h~ 11)'.c IUn lLfQt l<ic d\lng il'n
Hai
in(it v~t r.hn thi tr?ng th{u cc1 h9c clia v(1t r:ir1 fly ttong 11a1
11i~u
l1ai
h~
h~
l\fc
Ia
V(ft
1n6t
h&ll/c.
Gqi R 18. l1Qp 11)'.c clla h$1\ic (F1 .F~, .. ,Fn) thi ta c6 the' v16't ht~
lt;ic(F1 ,F~
..... F")- R.
H~ life can bitng 18. h ltjc ma khi tdc dl,lng li!n vdt rein se
kh6ng [am fhay rJ6'i trqng thcii chuyi/n dQng
dan.g cO.
Cd
H~ l\ic cftn b~ng cOn dU:Qc g9i 18. h~ lt;ic tU:dng dtidng kl16ng.
,
1.2. MO MEN CUA Ll,fC
~
C~l10 ltjc
lt{y 1nQt
k:Y vb. gQi QA=; JU vectd d~nl1 vi die'n1 di.1t A cUa l\]'c
ctil~1n 0 bCll
F dti'i
vOt
dit!m 0. Kl108.ng each d lll di61n 0 dCn dLi(ing tbe J.\lrlg cl1a 1\IL' F
g9i 13. c<inh tay dOn clia 11)'.c F d6'i vdi d1C1n 0 (hlnh 1.:2).
D!nl1 nghia:
0.
10
va
di~m 0.
C6 cl11fiu sao cho tU ng9n clia vectd fly La nhin tha'y hjc F hti611g
qua11h 0 ngUQc chieu k1m dOng h6.
C6 tri sc) bj_ng ticl1 sO cu'dng dQ cUa hjc v61 c~111h tay d6n ci.ia n6
dOi v61 d1@'.1n 0.
lm 0 (F)i = F.d = F.r. sin a
hay
m 0 (F) = Ti\F
(l 1)
- I
k
m 0 (f")=I'AF:oolx
y z :::
F_., FY F.,
o 7" a
/
Hinh 1.2
11
HQC
Y nghfa cd hpr:: M6mcn cUa h;Ic d6i vdi mQt d1~1n d~c trting cho
tac dvng quay clia lt,Ic quanh dim d6. '1'8.c dvng quay i1D.y phv
Ll1t1Qc ba ye'u t6'.
+Vi Lri ell.a 1ni).t phAng chUa lVc va di~1n lily in6n1e11.
d9 clla
+ Cu"dng
Y righla hinh h9c: Theo dinh nghla thi dQ dH.i cUa vectd 1n6111cn
b~ng hai lfrn diQn Lich ta1n gi:lc OAB (l1i11h 1.2).
Im, (F)I
m" (F)
F.d
28 0 ,,8
:=
qua 0.
ChU );:
:.:reu
x6t 11~ c.c lt,Ic n.im tro11g cling 1n0t n1i).l phf)11~ thl
m6men clia c:ic liJc deli vdi 1nQt d16m trong m(lt phing fiy chl c11
tinh 11hu mQt luqng d~1 siJ (vi trong tru"dng hQp nay cf1c vcctli
1n6men d@u vu6ng g6c vOi cling mi(l.t phiing chUa h.jc va di1n l~iv
tn6mer1). Phep so s:inh c8.c vecto cling phlidng
c(i
F.d
(1.2)
Lrong d6: dflu (+) vrJi tru0ng hQp dudi tic dvng ciin h;Ic F v(lt quay'
quanh
o ngliQc
Ilglf\lC 101.
::=
;o(F) =
ca HQC LY THUY~T
12
1'a c6:
--
0A=r=00 1 +r,
-r, i\F
-i
hav
(1 J:l)
Vf}.y hie11
die'm khdc
-,
([6.
I\u
00 1 l\F = 0
hay
= 1n,,1
vectd
Hinh 1.3
(F).
d,
B,f F
Fi
'Y
A='A,
Hinh 1.4
13
EJ/11/1 11ghf;1: MOmen clla li;tc F dOi viii trt,tc z 18- lu:urig dar: sr{ cn
F.vy
trong d6 d 1 - c:inl1 tay dOn c:Ua lt;ic F"' rt61 v{Ji d1fin1 0:
m,(F) c6 ctau (+) nCu tU cl11Cu duong Lrl,lc z r1b'in thil\' llil'
F hay l\ic F
xy
Y ng11Ia cd h9c: m~(F) d~c trU:ng cho t{1c dl}.ng quay cU.a luc F
quar1h Lr1,1.c z
Trong
Cli
11ai tru:d11g l1Qp nay thl l\ic F va tr\).C z cling trong n1QL
1110.L pl1i11g.
1.2.4. DjNH LY LIEN HE GllrA M6MEN CUA LVC DOI
vo1
MQT DIEM
vA
ky
trCn tr1,1c.
trong d6: y - g6c giU:a trl,lC Oz vii vecto m 0 (F) (hl.nh 1.:3).
Ch Ung minh: Cho l\ic F va trvc z Ta ve m<'.\.t pl1ii.ng xy vu611~ gCic
vdi trvc z vii cAt tr\lc z t01 0 (hl.nh 1.5). y JA. g6c giUa trvc Oz v;l
14
VP.Cld
SOAH
hlli
va
cosy.
z
B
Hinh 1.5
::-.Jhung m,(F)
Do drl m, (F) =
2S 0 A,Hi va
,,
(F)
m,,,(F)
15
M:~L pl15.ng ehUa hai l"!jc cUa ng.1u l"!jc gQi 113. 1n$.l phA11g Lie dl}ug
g1Ua hai
li.;ic gQi 13
Hinh 1.6
c) JJi11h 11g/1ia 2:,vectCI m6men cUa ngliu l"!jc 18. mQt vecLd ti.;l do nr c(i:
l\}c:
sO cu:dng
F;:;:l = F 1 d = F 1 BAsir1a.
Hinh 1.7
(1.5)
Y 1ighia
cd h9c: ::Vl6me11 rri clla ngliu lljc d?c trling chu l~IL' dl)ng
1;;;1=2SABB'
16
'l'U v1Cc \Ji~u diCn ngdu l\jc bltng vectd 1n~men ngltu lc. nE-n d
i1h8.n thiy rang: hai ng.u lt;ic biJ.ng 11l1au kl11 l1a1 vecLd n1C1nH'n
11gliu li.jc b:lr1g nhau
ChU j: :-.JCu cac ngltu ly:c cling 113-m trong m9t m$_t pl1~ng thl
m61ne11 clia ngltu lt,tc chi cfin tinh nhu' lu'Q11g d9i st) (xe1n m1,1c 1.2.1)
Fd
dJ Di11!1 ~': T6.'ng m6men cdc ll/c cUa ngciu lrjc d6i 1.,:Ji mQt diefn 0 bC(t
kj1 niio cl6 bring uect(J m6men cUa ng6u lr,tc
ay:
,.
Hinh 1.B
l'flu11 111(it.
TiNH HOC
17
He qud 1: Tac dy.ng cUa ng8-u li;ic lCn vf!.t r:iI1 kh6ng thay ctb'i ktn
lha)' U6i vj tri cUa ngfi.lJ li;tc lrong m~t pl1&ng l<:)c dl,lng clia i16
Hef qud 2: Tac tl.l,lng clla ng6.u h;lc kh6ng thay d.6i kh1 ta Ll1n:i dll1
tUy Y ct.idng UQ ciia h;ic vil c8-nh tay dOn nht.ing gill ngti~l>11
t ri
st/ 111,'1n1v1i.
Di11/1 ~'' 2: Tcic d\tng cUa ngQ.u {lie len v(it rdn kh6ng thay dC/i khi rrii
ng6u lijc
den rn(it phdng song song udi 1ndt phdng tdc dz.tng cUa
n6.
we
H ng3u h,tc bilt k:Y trong kh6ng gian tt.idng dt.idng vOi n1Qt ng:iu lt;r:c
c6 vectd in6men b1ng t6ng hlnh h9c c3.c vcctd m6mcn clla lit c::\ c3c
ngfi.tt h,tc th8-nh ph:ftn:
..
Lni1.,
(1
Ui
le-I
ChU :J: Ne'u h~ ng3u lt;r:c cling ni:l.m trong mQt m?l phitng thl tUdng
dt.id11g vOi m(lt ngli.u li;tc c6 m61nen bi:l.ng t6'ng dQ.l sO m61nen clia l:lt
ca cac ng:iu l\[c thanh l)hAn:
( 1 7)
1.4. H~ TIEN
DE T[NH HQC
lt.tc l:l 11a1 lt;ic d6 c6 cling dt.idng t<ic dy.ng, cling cudng d9 va i1gu'r)c
cl1ieu. l()'
h1~u
( F 1 , FL ) - 0 (11inh 1.9).
18
MQL v?t r.n du:Oi t.c dvng ell.a mQt lVc thi kh6ng thd ctln hhng
dti\)c .
(,---- -----+--
Hinh 1.9
bOt di tU
bing.
h~
ltjc d6 mQt
h~
h.jc can
Hinh 1.10
lE-n vQ.t r~n d:(it t:;i.i dikm A. I~i:v di~m B tren dudng tile dvng cUa
n6 va d:(it lf.1.i B 11ai l\fc can bUng F 1 , F~
F1
::::
F == -F2
19
'fl1cor1Cnde2 thi F
- - - ).
-(F1 ,F~.F
) -
lVc F.F~ chi cOn lt;ii F 1 hay (F1 ,F2 ,F) -F1
clia lVc f'1 giflng nhti tac d1.J.r1g clla Ive F chi khEtc Ia Jvc F1 d:~t l~11
1.4.3. TIEN
/
/
/
F 1 ,F2 (hinh
R - (F1 ,F2
).
yg
1.11)
thi
Hinh 1.11
m~t toan
ChU.Y:
't'i.Pn d?i nay v5.n dUr1g v6"i trtidng hr,1p hai Ive c6 dudng tic dvng
e:it nhau. Khi d6 theo h qu3 cUa tien d8 2 ta ddi di6n1 d:;i.t cllc
lVc vfi di6m c:it nhau n8.y.
TU tien de nii.y ta c6 th~ suy ra each tim hQp lVc clla h~ n Ive c6
du'dng tac dvng c:it nhau t?i mQt di~m (gQi 18. h Ive dOng quy).
Kh1 J.6 ddi di@1n d~t clla tflt e:l cac lVc ve di@m c~t nhau r61 3.p
d~1ng t1n
F 1 den lVc F
11
TU 1nQt Ive c6 th~ ph.n tich dtt<;Jc th:\nh ha1 lVc hay ba h;tc theo
cac phU'dng cho trti6"c.
20
1.4.4. TIEN
DE 4
J_,\l<' tcH' dt.u1g tu'dng 116 gilia 11a1 vc)t lb. nhU:ng hie c6 cling dLt('111g t;\c
Hinh 1.12
'\'1f'u ci8 t1Uy cl10 ta tl1:ly l\fc bao gid cling xu8t hi~n tU: ha1 pl1{11
~e'u vf1t
tl1U nh({t tUc: dvr1g lfn v<:)t thl1 ha1 n1Qt l\ic F1 ~ thi v:1t t.hlr
l1a1
\-'l~L
1.4.5. TIEN
t}1U:
ll"..ll
'.\.li)l v(1t bie'11 d~1ng c:in bAng dLi6i l5.c J.vng clla n1Qt 116 11,ie Lhi kh1
l16a l'<'.ln n6 v8.11 c8.n b8.ng du61 t(1c dvng cUa 11~ ly:c: d6.
_,,?
_ _,
21
V~t ril.n khOng t\( do 18. v(lt b.i ngfin ccin di c/1uyCl1 h!lt cue 16f
hh.dc. \l;)t rdn khfJng L\1 do dLi()l' g91 b\ v;1t h1 lil'rl ke't C( Jll \;~11 11.c'Ji11
0
cc't11 d1 rl1uy6'11. cl1a vc~t Li li6n ket du\Jc g91 l~\ v(1t gd:. h<'n kC.t
t)16u ki~n c:in trd stj di chuy~11 tl_i do clia v(tt d1iljc gq1 L\ hl"n l~t>'t
Vi ciu:
(~Lu\
kl1i11h khl cfi.u ba:.' lcJ ]ling trong kh6ng: g1<111 \~1 v:\l l Lid()
;)t d;)L t\'C'n lidn li1 v(1L kh6ng ltj do. :\'l;\t hiin l~t v(\l gtt:. liC'n k(~l.
1'a c6n 11i.e'u bcin chUt clia liC~n kit la v<)L gCtv lit'n k8t s1nh 1a ]l_Ic
llgi'in ('(ln cl1uyi.':11 d111g clia V<~t Li liCn k8t. Ltjc nay gqi 18. jJh:ln ll_il'
liCn ke't. COn ll_ic ina v(lt bi 11&-n ke'L t{1c lh,Ing lr'n v(1t gf1:. 111:n k(,.t
!-i(_Jl
le\ <lp ltjc. i\p ltjc v:l hiln lu"t b6n k8't tu/in t}J('O t10n dl; 1
\'U:1
LJ11b h(_JC.
C:ir1chUy18. chiCu cUa phri11 li,tc h6n kCt ngTi!)c v{Ji chi6u di chu_\l<n
bi c;\n Lrd. Tro11g thl_ic tC h8u hCt c{u: vc}t r<;tn cteu 6 tr:,1ng th:'i1
kh6ng ti)'. do. Vi v(rv v1c
x{lC
t(l{1n
q11a11 trr.ll1g tro11g Linh hqc Ta o0e k11<:lo ,,;;\t ph{1n ltjc cua 1n(1t o0<\ li\11
kCt ~;iu dft;. vli1 gicl th18L viH v;)L 1~1 \:ll rc1n vc\ nh{111 tu;.()L dtl1
1.5.2. MQT s6 LIEN KET TH UONG GAP vA PHAN LUC LIEN KET
l\.h1 v(1t ll_ia lCn n1~1t m(1L v(ll khi\c, cl1uY[~n d(ing clu1 v:)t ll11 Ln tan
trd theo phu'dng philp tuyCn. 1)11<:1.n ltjc btfbng thPo phtlring ph{q1
t11y8n cl1ung giUa l1ai mc'.it ti8p xUc v8. dQ,t L<:ll t1Cp dicni K) h1Qu J.\1
1
(hinli l l 3a).
];'1
l1u'6ng ll1eo pl1{1p tuye'n c:Ua n11~l cOn 11.ri (l1lnl1 1.1:3b)
G6'i l~ia di d(ing cilng 18. d0ng liCn kift ti,i:a (hi11h 1. 1 :)c)
22
b)
Hinh 1.13
bi
kCo c::lng.
T (hinh 1.14).
Hinh 1.14
b::\.n Je, do d6 ph3n }l}'c theo phlidng 113.y b:ing kh6ng. (:110 n0ll
phB.n l\]'c cl1i n8m trong m~t ph~ng vu6ng g6c vdi tr\lc b8.n 16, c6
ky
hi~u
-R.
JJ/J;111 11101.
TINH HQC
23
y
y
a)
v.
R,
b)
x:
Hinh 1.15
\'(1t bj liCn ke't du\Jc nfli v(Ji n1Qt qu<i cflu A xoay du\ic t1ong in(it h6,l'
k.Y tro11g kh6ng gian. 1'a xllc dinh du'Qc R qua ba th8.nh phf\n clta
n6 theo ba tr\}c t9a dQ (11inh 1 lfia).
z'I
z
a)
b)
z:-
I
I
R,
11
v.
x:
Hinh 1.16
LiCn ke't cOi cling thut)c d<_tng b::in ie cfiu, phiin hfc
c6 phu'dng bit ky
v1) dtiQc ph3.r1 l:11n ba th8.nh ph.3.11 thco ba tr\lc t9a t.h) (hinl1 1.16b)
l')
1,ie11kei1/1;11111
Hai v(tt. dliQc 110i vdi nhHu li;\ng thar1h cU:ng (c6 th~ lhtlng ha\
cong) khrlng c6 li.;ic t3.c dl,lng len thanl1 (tr911g lu:q11g clla th;1nl1
24
ie
(l1ir1h 1 17)
Pl1i:l.n lVc c6 dtidng tac d1,1ng di qua hai d<'iu thanh. Ta c6 t11e'. chltng
1ninh ke't lu$.n n.3._y theo tien de 1. Ne'u thanh chiu keo thi pl1iin h;tc
hu'dr1g ra kh/ii vf).t kh8-o sit, cOn ph8-11 ltjc di vao v$,t kh3o s{1t tl1i
I
I
I
Hinh 1.17
Hinh 1.18
Kh1 v~t b1 li6n ke't vii v~t g3.y lien kCt du:qc g~n cUng vdi nhnu thl
d6 la lien ke't ngam (chii.ng h~n, dinh d6ng c6:11g vao tuhng) l}l1c'1n
11.ic l1t'..n ke't gb1n rnQt 11,l'c RA va mQt ngt'iu 11.}c c6 vceld 1nrln1cn M"
(hlnl1 1.18). Nif11 18. ng8-m tl'ong kh6ng g1an Ll1i RA dUQc Xflc Uinh
bd1 ba thS.nh ph:in XA,YA,ZA theo bR try_c l9a dQ. Cbn vr'cld
MA cling dUQC x3.c djnh bdi MAX, MAY, M Az th co ba trvc t9a dQ d6.
Ne'u ng8.m trong ini}.t ph~ng thi RA du'<;lc xac di11h bd1 ha1 tbi'u1h
ph<i"n X.A.YA theo hai try.c t9a dQ trong 1n?t h~\ng. ('dn M_ 1 du'r_i("
1.5.3. TIEN
:Lvl(it v~t riin kh6ng tlj do cfin bftng c6 thG coi Ia v~t r:i.n tlj do c-(111 lio'ing
ne'u ta tl10.y tl18 c8.c lien ke't b3ng c8.c pt1an Jue liCn ke't tlidng Ung
'l'rong trti0ng hc;lp n8.y 11~ li;i'.c t:ic dy.ng 1811 v<}l r~n c8.n Lang liau
g61n col lt;tc chll dQng va ph311 h;tc liCn ke't.
Tien U nay giU.p ta giii.i bUi torin can bing d6i vOi c8.c v?t rf1n
kh611g Llf do, Lile la v?t r<'in chju lien ke't.
ClnroNG 2
,.
di:i1ig ciia. life Zen vt rdn kh6ng d6'i n.CU ta them vdo m.Qt ngGu lite
c6 nirJrnen bdng m6rnen cUa li,tc
B.
Chlt11g 1ninli: Cho 1nQt lvc F lie d1,111g lPn v~1L rii.n d;~L t<,1i dil;n1 A
t<:_l1
R ta tht~1n vD.o
l1a1
lL_lc cftn
p
a)
b)
p
vc~y
- - ( F'. F". F)
Hinh 2.1
18. n1Qt 11~ gon1 111()t lVc F' vcl. n1Ql ngiiu l\]e
-(F".F). Ngliu 11,lc nRy c6 n161ncn m-= m 8 (FA). Dj11h l.Y dLf<)c
Nl1li
26
2.1.2. THU GQN H~ LVC KHONG GIAN VE MQT TAM - VECTO CH1NH VA
VECTO MOMEN CH1NH CUA H~ LVC
JJi11/1 11g/1ia: Hi$ l\fc kh6ng gian 18. inQt 11~ lijc in:l dtidng t8.c di.,1ng
Cho inr}t h~ lt,ic kl1Cn1g g1an (F1. F~ .... F,,). Ta la'y 0 l:i1n tfun thu
gqn. 'rhtt gqn h(: li.;lc n<'i.:v vC tfam 0. Ap dvr1g d.1nl1 lY dOi lu:c c;ong
va 1n61nen
m, "' ~ (F
Ddi song song l\fc Fz vC 0, ta dU:Qc F~' = F:: vi\
m61nen ;c == ;(<F~). 'l'Udng ty: ddi 11.)'c Ji',, vC 0, ta dUQc F'n' = }',,
vtl. 1n61ner1 ; .,
(F,,) . Sat1 khi dd1 song song h& (1'~ 1 , F~ . .. , F,,. )
:= ; ; : ,
ve 0 Lhi ta dtfQe n1Qt h~ lVc dOng quy (Ji'1 'F~ ', ... ,FIJ ') va hQ ngAu
li;tcc6c8-cvectdm6men m,,m,..... ,m,, (hinh2.2a).
a)
b)
m,
m,
x
Hinh 2.2
Tl1eo LiC11 dB 3 thay h~ llJ'.c d$.t t~i 0 (F' ,F' ... .,1''.) bi'ing inQt l\J'.c
1
R:. =I 1'' =I Fh
1
11
"-1
"
"
\"-1 I
l'//;111 11101.
27
TTNH HQC
T11eo pl18p hcJp ngf1u 11.jc (1.6) t11ay h~ 11g?iu 11.jc b3.ng mQL 11gliu 11.j('
tOng 11!)p c6 vectcl rn6men M
(hinh 2.2b)
-M,, L:m,
"L:m .
-~
(F,)
k~l
R:. =L.F
11
lvl.,
2,~(F1,) 18. vccLd rn61nen cl1inb clla h9 l1Jc dr\i v61 Lc'in1 0
Chujc
R' kl16ng ph\1 thuQc v8.o L.m thu gqn 0 (vi b3.ng t0'11g 11inh hQt'
cUa cric li;ic dil cho). R~ 18. hQp liJc clia h~ l\fc (F,, F~, . ., F,:) d1:1L
l01 0 cl1U k116ng ph3.i 18. hr,Jp ll)'.c clia hf l\fc (Ji'1.F~ ,... F,,) (g1c-'u
tl1ich theo dinh nghla hc.Jp l\fc).
M,. n6i chung phv tl1uQc v8.o t8.1n thu gq11 0 (c6 ll1e' chling in1nl1
tl1eo mc 1.2.2).
c)
va mQt ngdu life. Llfc O:y dur:;c bie"u dien b&ng vectu clii'nh c1Ja li [Uc
dii cha, cOn ngdu [lfc c6 m6men bdng m6men chinh. cila h life d6/.
vdi tfini thu g9n.
2.1.3.
LF
1,
ta c6:
28
L_F1c, ~ L_Y1
R' ~ L_F1, "LZ
1,
Ta
c{i
(;9i a.)1,-y Ia g6c ma vectd R,,' t0o vd1 cii.c tr1,1c (Jx, Oy, Oz thl cus1n
clia c[1c g6c nay ctu'cjc x<ic dinh nhu' sau
R'
R'
-'-'.' ' c:os-1
'
=-
R..
R
____!_::___
SU <l\]ng djnh IY li8n hQ giUa 1n61nen clla n1Qt lijc dOi vdi n1lil d1c'111
v;\ rillnnen clla 1n(1t li;ic dOi vOi 1nQt tri.;ic, ta se x:l.c dir1l1 dtiQc M,,
1,)
1)
1,)
(;l.11
1J,.11 1 .y 1 18 g6c
111:'1 vPctd
A1"
tc.1u
vdi cC1c
ll't;LC
cosi11 clla cac g6c nay dur;c xfrc d\1111 r1l1u sat1:
Mf!X
cosct, = - - :
"
(2.fi)
M,,
29
/1) .\";ic tli11/1 Ff"' h.i11J.[ p/111011/.{ p/1;ip /1i11/1 /1ue (<ltl11g rfa gi;ic fuL)
Xet
lH~
c6 -1 h;ic (F1 .Fz.F; 1 ,F~) (hinh 2.:3a).1'U 1nQt d1&1nA bf{t k).
ta lfln ltiQt vC nfli t1Cp rf1c vectd ttillng Ung song song rling ch1l;u
c{tc
VPCLO
t)t!dnf~- gii.:,-'
11,ic
Ltc1
('ho (11inl1
Vectd AE g91
Ia
L:,lO
thitnh go1
];'1
da
g1{1e
Vt'('td
lLic
('Uil
v{J1
;'(y
h(
:_)b)
\'a ];\
c{1c
li,ic l~t dn g1<1c gh6nh NCu h~ c~lc li,ir n;'un t1ong 111(1.l ph;')ng till d:1
gi:J.c lt;i(' c;C lb. da gi<'1c phitng
J6'i vd1 h~ c:6 n lt;ic n18. n > 4 thl la vC ttfdng lt;i nl1ti h(o b6'11 lt.ll' l'ho
de'n lt;ic F,.
a)
b)
( '\
I
'
F,
~
F:
B
R'
F:
F.
c
D
F:
Hinh 2.3
2.1.4. CAC D,O.NG CHUAN KHI THU GQN H~ LVC KHONG GIAN
'rhtt h6 Ji,ic kh6ng gian ve 1nQl t.1n la dtie)C n1Qt 11,J't' V;{ tnQL l\!.;c\t1
lt;ic. l.\]'c va 11g8.u hjc n3.y dUQc b16u dien qua vectd chinh vi':t n16n1en
cf1i11h cUa 11 dOi vd1 t5.1n thu gqn. D6 hi@u r6 hdn Lht.ic cbflL l{tl'
30
d11g cUa 11~ li,i:c kh6ng gia.n. t'"- xi2t d~ng chutln clia 116 ql1a cic
trlihng hQp c6 th~ g$. ci.la v8ctcJ chir1l1 V~l m6mc11 cl1ir1h clia h luc
a) H~ ltjc ciin bling: ne'u h~ ll)c dii cho c6 R,', = 0
= 0 v:J.
va
M"
= 0.
* o. LUc nay
kh6ng
c) H~, thu v8 hqp li,tc l\:h1 th6a iniir1 1nQt lrong hai tru:dng l1qp sa11 d8.y:
R,',
-:t=
0 v3. M 0
R,',
-t-
* 0 va
0 v3. M,,
M,,
_l_
= 0.
hQ sf~
th1..1 v8 1nQL l\fc khGng d1 qua 0 in~t d1 qua 0'. 'Ta cU the' cl1U11g
R;,
phi1ng vOi
sao cho
R -R, =-R:..
"
.\Jl11i vf).y c8-r1h tay
00'
(R;,, R1 , R 2 )
IU;_)t
ph~ng
M,,
R;,
cUng
va
M,
dOn se lll
H~
trong
h;tc
mQt
c6 (R,,, R~) - 0
O'
M., II R0
g(ic
vd1
~au
* 0 v8.
M"
*0
dfiy:
l~h;in n1Ut.
31
TiNH HQC
xo8.n (hinh 2.5b) Nhu' v~y kh1 M" II R;, thl h~ hjc thu v6 n1Ql
1na11g
g(_ll
1;1
R'o
M,
b)
a)
R~
R,
R;
0
Hinh 2.5
~LZJ~
QI~
R,
R~
M,
lvi 1
_l_
---
(R,,,R,, R,)
= 00'
qua O'.
R,
LU.c 118.y h~ tl1u ve h9 xo~n c6 tri;i.c X(Jilll J1
32
I\'hti v(\Y cOn M:! song song v{ji R 1 vii. he tl1u vC 11~ xo.A.n trl t1u(
xoc-l.11 kl1611g cti qun 0 inU d1
qt1i:1
niro il6 b&1ig t6~ig h.r'nh lioc cdc t:ectd m6nien ceic lLtc cila 11 ctOi vd1
dii/m ci}i.
(::'../)
R.
ly v6
:-;~i lnf,n
cl1a l\iC
i.\1,, - A1A
-=
lvl"(R)
----t
l.,J~
--0-
=
=
~1\1,, cRJ
c~ 8)
Lm,(Fh)
He lire plvi11g
l-[6 l~ic pl1~ng 18. 111) b.,tc c6 dtidng tb.c dvng clia c:ic 11.jc cU.ng
trong n1Qt m(lt ph;ing.
R,',
=-
LF1-
nlim trong
11;1.111
vu6ng g6c vOi 1nQ.t pl1A11g c11U:a c8-L h,ic. l)o tll1 k111 lhu gq11
h~ 11.jc phd.ng chi c6 th@ xiy ra 1n(it tro11g c8.c trtidng h(j]J sau dt1v.
1(, -- (). M,, -t- () \1~ lhu v? ng<lu ll;ft: t(i ;\1,, kh(i11g pbu t l1u\1l V<l11
LCtn1 thu gQn 0.
R;,
M
* 0,
* 0,
mQt dor;tn
R,
M,
M,
a)
b)
7Z'
d
O'
7Z
Ff
Hinh 2.7
H lt.tc dOng quy Ia 11~ 11:1'.c c6 dudng tclc d"1ng clla c..c 11:1'.c d1
(lllU
cling n1Qt di&'1n. Khi tl1u gqn 11~ h;i:c dOng quy vC d161n d6ng qu.v 0
ta d1..it,Jc n1Qt li.jc R,, d1 qua 0 {l1ir1h 2.8). 'l'a c6:
(2.9)
:t\~eu
Hinh 2.8
34
2.1.7.
vi DV UNH TOAN
Vi dv 1: T1i cac dlnh ci.la hinh l<;tp pl1u'dng c6 c0nh lil. a. c6
tac di.J.ng nhli hlnh 2.9. Cudng dQ c:lc life cho nhu' sau:
c~tc
ltjc
F 1 :::J?~=Fj:::F
F.1 =F., = 2F
1'hlt gyr1 h$ ltjc ll(ly ve Lf1n1 0.
Hinh 2.9
R"'=
Lxh =F -F~ =0
1
Ry'=L:Yk=O
R" =
Izk
F,, - F 1 - F~l
-1,,
1~11,111 nuJt.
TTNH HQC
35
Lm~(Fk)
M 0y
M",
= "Em,(F,) = 0
aF 1 - a}?!= aF
R"'f--::f';
Vi M,,
J_
,_I
iM"
-=aF
Vi dl;l 2 (h~ ly'c ph~ng): Cho d.3.n chiu ly'c nhu: d l1inh 2.10. Tfl c6:
V01 F 1 = 2F: F 2 = F:J = F.
Hinh 2.10
BCrigid.i: Ch9n
11~
R =F = 2F
'
'
R = -F, - F, = -2F
R=)(R,)'+(R,)' =2J2F
36
;'\Cu g\n (L.[3 1~1 g6l' giUa
():r,
(Jy Lhl
l'OS111 t'U;t
t,'tc
i;
t:-
- ()
'-
- -= - - -
\ 1arinhting ta c6 lh~ t'i1n dti(_Jc dtidng l:lc dy_ng cUa h(_Jp lt.ll"
Lh:\v
f?
1';1
cli'.i cl:\ng.
Jr! A
cR) =- L nt
A (
F,, ) -= -a r,,
- '2.a1''_,_ - /j aF,j
R dlli vd1 A,
_-
-'cj(l }t'
l;-t ('6
(bl
l<e't h<;Jp (a) vfl (b) la c6 <lu:dng t<'tc d9ng clla R c<:l.cl1 A n1(it l<J101'u1g d
.\l61nc11 ci.la
uectu chinh vd vectd m6men chinh cUr1 h~ life d<Ji v(ii 1riQt
bC{t kY nao d6 bdng 0:
R' == O
"
Ch Ung niLnh:
va
"
(tieln 0
37
Ta chUr1g 1ninh diu ki~n cAn d\ia v<lo c{u: d:;i.11g churln kl11 Lhu
gQll h~ h,ic kh6r1g gian Thi;ic vf!_y. ne'u diu k1~n tr&n h:hflng Lh\)a
1ni1n thi hQ 11,ic kh6ng g1an se tu"d11g dVrJng
\{Ji
lti(" lio(ic h~~ xofl11. nghla Jii khilng thOa n1i'in tiC'n dl; 1 \.\1.\
I{,
c;1:.i
th18t R',, =
f)16u k1$n dU 18. h1c'n r1h10n vi vectd chinli cil<l l1i) l\lc li<"Lng
kh611g, khi thu g9r1 h li;ic
Jvl tht1 g9n c6 1n6n1Pn bAng 1n61ne11 chfnh cUa h(~ h,.te dr"l'i vr'J1
cl1e'111 0 (dinh l.Y b18n thii1.n 1n61nen) tU:c i<l b~111g 0. ])o db ngitu
l\it" thlt g(_lll J;\ ha1 11.fc c{u1 bc'ing theo til'n dC I. \'(1,Y 11(~ ]ll1 d~-1 1hr>
ciitl o;-1ng.
/J)
kh011g gi<111
/lj"C
D/11/1 (i' 2: EJuiu krn ccln vii lfU ([1:/ Ii l{lc kh6ntd g1an cdn bdn1-; li1
tO'ng hin!i chifiU er.I.a t{{t ed. ccic {l(c ud t{/n.g 1n6nien c1la chun!}, dr!i
1.H)i
:z=x, =O
L;Y, =0
:z=z, = o
C'l11?11,~ l/Il.IIh:
Tl! (:2 3)
L,:niy(F11 )=--0
L;m,(F ,)o0
1
va (:2 GJ
~--
la c6:
---- ---1
II
38
clla h~ l\1c trCn kh6ng chuy~n ddi d9c theo cac tr\).c t9a dQ v8. ba
phu'dng lrinh sau b8-o d8.1n d~ v<itt r.in kh6ng quay quar1h c5.c try_c
t9a dQ :'.'Jghla IR v$.t r.ir1 can b8.ng
C'hU :Y: Ne'u ngoHi h~ ll,l'c (F1. F'" .... Fn ) cOn c6 11 ,<.:. r1gfiu ll;Ic vllt cic
vectd m6men (m 1,m 2 , ... ,;;:;:) tac d\lng IC11 v(1t riin thi khi thiCt lijtp
phUdng trinh can bilng ta cfrn lu'u )t:
Cftc phu'o'ng trinh hinh chie'l1 Jen c8.c tr\).C t9a d(l viin gill r1guyCn.
Trang cac phlidng trir1h m6n1c11 dOi v01 c1J.c tr1,1c t9a dQ ta ph<i1
cQng d~i sO thC1n hlnh chie'u cUa cac vcctd 1n61nen Jen c;'tc trye
t9a dQ.
L;m,<F,)+ L;m,,
=0
L;m,(F,)+ L;m,,
=0
L;m,(F,)+ L;m"
=0
trong d6 m,v m,Y, miz la hinh chie'u cUa vectd ~ lE'n c<ic
2.2.2. 01Eu
(2 11)
lrl,lC
t9a dQ.
a) H Jue p/1:~'ng
'Ta ch9n m:).t phing chUa cac li,tc 18.m m<)t ph~ng Oxy va tr\lC Oz
vu6ng g6c vdi m<';it ph~ng chUa c8.c l\}'c. TU (2.10) r6 r<'tng 18.:
L,Zi;. =0; Lnix(Fk)=O; L,1n.Y(Fk)=O lu6nt\]'th6a1niln.
l<.111 d6 dieu ki11 c:in b8.ng clia h~ h,tc p11ing cOn l::_i.i
39
cci ccic l1!c ten hai true ton d~) vii tO'ng ni6men cUa eJiUng
r16i vdi nii)t dii/m bd't kji trong m(tt ph&ng tcic dun{.; cUa h ll/c
bd1ig 0:
clirt'u
ta't
( :2 1'.2 )
m6men cUa ccic Ive dr5l v{Ji hai diC'm A, B blft kjt ud. t6'ng hin.h. chir!lt
cUa ccic life len trlj.c Ox khtJng vu6ng g6c vdi AB bdng 0:
('.2. 1 ;l)
CJ1U'11<; rninh:
D1eu ki~n c:in: ChUng 1n1nl1 nhti d~J.ng t6ng qu3t.
D18u ki~n dU: NCu hai pl1u'dng trinh d:lu clla (2.13) tl10a rn~u1 Ll:1i
ca
V[~~
D/11/1 ~V: FJiu kin cdn vii dU de., h ll/c phdng cdn bdng lcl t6'ng
ni6nien td't cd ccic ll/c d6i vdi ba die"'m A, B, C kh6ng th&11g }1(1ng
d6ng thiJi being 0:
11~
kh6ng ginn.
Ch911 h9 trvc Oxyz c6 tr1,1c ()z song sor1g v61 cac ltfc. Kln d6 tU
(2.10) la c6 c3c phlidng trinh sau tl,i nghi~1n:
40
Do dO dieu ki~n d~ h~ lt;ic khbng giH.11 song song can bing se 18:
Df11h {V: Die'u ki~n c&n vii dU de' h? lT,tc kh6ng gian song sotig crin
bdng
tbng hinh chii[u ccic lljc len tr\tc song song vUi chung vd
t6.'ng rn6men ccic life r16i vdi hai lr!:fc cbn l(l,i bdng 0:
za
(~
15)
va lii gOc cUa h(! tya d9 Oxyz thi ba phlid11g trinl1 in61ncn cUa (2 lUl
tl;i thOa m8.n. Ta c6 d1nh l:Y sau:
D/nh {V: fJiCu ki?n cdn vd dU de' h l!ic kh6ng gian d6ng qu.y can
bdng la ti/ng hinh chieU t(t cd ccic llfc Len ba trl!c t9a d() dCu
bdng 0:
ve
1)
2)
Tl1a.v ta't c8. c<:'l.c lien ke't bi'ir1g ph8.11Ive11Cn ke't tlid11g U11g. l,l1c
d6 v~t x6t cfin bRng sC cl1itt t:lc clt,Lng cUa c:lc ]Ve cla lne't v:1
ph;ln lt,l'c lien ke't .
.'3)
41
4)
Gi8.i cftc phtidng trlnh d~ xac cljnh cac di~i lu'<;Jng cA11 t.\1n vii
k1c'1n rra \;~1 ke't qu<i..
Vi d\l 1 (dfli vdi 11~ li;ic kl1611g g1a11). :'v1Qt ti1n n16ng d6r1g ch:"lL hinh
C'hli nht1t n(1ng :ZDON li&n ke'l v61 tU:dng th~l11g dUng h:lng ban JC; ctiu
A, biin IC tr1,1 B v:J. dtiQc glli n1'in1 i1gang nhi'J s9i <l:ty CE: A vc't E
cling n~m tr8n rnQt dudng th~ng dUng. (~ho bie't g6c ECA v<'1 BAC
d~u b6.ng 30". Cho AB = CD= a; AD = RC= b. Tln1 ph/1n 1-i;ic t1.1i A,
B va sill'. cang T cUa d<iy CE (hinh 2.11)
Bili girii: Kh:-lo
s{1t
c{u1
h:lng.
(;18.1 ph6r1g 11Cr1 kCt v8. d(<t c:':tf' ph(in li;ic Jii>n kl;L tu'dng lt11g.
H 1-i;ic tac d\ing Jen t81n ABCD:
1'
=-=
rr ];)
T ra ba th.'lnb phtin:
-~-~ --T
Ix,,.
:-:-X.4 +X 8 -Ty =0
I Yn_ YA - Tv
I.zA -ZA +Z
=
=
8 -
11 -+ T, --=-O
(<IJ
b
L,m,(F,,l~:zP-bT, ~o
L.1n_,(F1,.)=-aX 13 ---'O
42
z
E
z.
v.
30
z;
''
'
x:
'
r:
x,
---
T.
h,
/
/
r:
Hinh 2.11
T=200N; X
00
100.i\r
C'hU j: Khi la'y 1n61nen clla 1n9t h;tc dOi v61 1nQt tr\.IC ph8.i ct6 Y d6n
lrU:dr1g hQp kh1 1n6rnc11 clia h._Ic dOi v6i tr\J_C b1\ng 0.
Vi d\l 2 (h~ l\]'c ph~ng): Cho d:l.n cl1iu 11,ic vi'I. c6 lien ke't nhu' 6 hinh
2.12. c:udng d9 C<i.c h;tc Fl = !"~ = /<~"j = ]? . X<'tc dinh pl18.r1 lt.iC t<:).l A
v8. B.
1~11.111
1111it.
43
TTNH HQC
Lxh
x.4
+F.;
-r
aF~ -aF:J = 0
(b)
x
A
a
B
Hinh 2.12
Giil.i
h~
'1
Vi d\l 3 (h$ ltfc song song): M()t cftn trvc c6 tr911g lti(_l11g Q = 50k>.'"
vil tr9ng t{i.1n d C nl1u' 6 l1lnh 2.13: t<:'1i trr.i11g P
dinl1 pl18.11 ltfc t~11 A vfl B.
= 10k.t\
llii.\' xi1c
----8 )
cac ltfc tic di.;ing (P.Q,RA.R
44
In1A(F1.)=2RH -lQ-;JP'--0
}
(c)
L_mn(F1,)=-2RA +lQ-:lP=O
(]1<:i1 h(~ pl1Lidng lrinh (c) t.a tln1 du'Qc R 11 = lOkN: Rn = RO!?N
4m
Hinh 2.13
1n1't
dOn vC B, pl1<:1.n h,tc R 8 t{ing 1811. cOn RA gi,l1n cho dCn ll1c R_ 1
= ()
l11li tuCu1 cfin g1<:l1 quy8t 18. ctin Lrl)C ph1i.1 c5r1 b1\11g. De' g1a1 qu~Ct
van de r18.y, ta can xet de'n b8.i toiin dOr1 va V<itl l(lt.
CluldNG}
...
I'
""'
"
0 . .:\hti'
hr}p l\]c
h.;tc
R" .
Theo
pl1~l.n
di11h
\lar1nl16ng tu c{J:
lvl:l
m,,(R,,)=0.
lY
Hinh 3.1
46
(}l,11
cte'' d6n
V$.t l~t 18. vi)t chju t8.c d\lng clia h~ lt;ic (F1 ,Fl, .. ,1',11 ) v3. liCn k8t
ha1 U16rn A, B.
Ii
(
I
R,
ff
R"
!!:
Hinh 3.2
l)o :>\l'. Lhay dti'i clia 11 h,tc 11Cu tr61\ c6 the' x3-y ra s\l 1na't liCn k8t
t0i A ho(lc B, nghla la RA ::: 0 ho$.c Rn ::: 0 va vl).l c6 the' quay duqc
47
qt1anl1 B ho(i_c A. D1eu ki~n de' v1}t cftn b8.I1g (nghla 13 v,$.t k116r1g
tl1i; quay du"c_Jc rtunnh A ho~c quanl1 B) 13 t011g 1n6mer1 clia c:'ic 11,ic
dfli vlJi A ho(ic B d6u hling kh6ng.
(:3 I ]
.\Je\1 pl1<.1.11 tich cii.c 11,lc t{lc dvng ](,11 v~t ra ha1 lo;;i.1: 11)'.c l?t va 11,ic gill
dOi v61 tUng die'n1 va g9i to'ng 1n61nc11 cUa c::'tc 11)'.c l<~t dfli vl11 tUng
ctid1n 1~1 1n6n1cn 1$.t: cUa cac liJc gill 13. n1G1nt"n gill lhl ltieu kiCn can
b.ing clla v<).t l<).t dOi vdi LU'ng di1n 11):
(:3.2)
l)flu b8.ng tu'Ong dtidng v6i tru'O-ng 11Qp c3.r1 bli.ng gi{J1 h1.1n. Trong
Lrtidng hc}Il v:}l
c(i
(3.2) phU1 th6a tnftn d6.i v61 tilt c~i c:'tc di&n1.
Vi d9: MQt can trvc du'<jc b~l cl1~l tren xe 6t6 V,$.Il t3.i. 1'r911g luqng
ci.la d6i tr9ng
B 13
P~
tri !(Jn n11a't clla tH1 lrqng P_, 1ni'l. ctin trt}c c6 the' 118.ng dtil.Jc df; <lL(i
c(i
l<ii tr9ng P 1
Bai gidi
XeL lrti(Jng hyp c(i v;~l nfrng P : cfin true bi l~t quanh D:
M 1 ::: 4P i:
M~:::
Mi: :::: M 1
85 + 20x:::: 4P3
(x - l.5)P 1
:::
/!,':
48
if
if
if
'--
I
I
I
1,5m
4m
_2m___J
Hinh 3.3
86
2 4P.i -> P. 1
;30
.
.
:<:::
425
== 35,4kN
12
49
phan bO.
L. \)'.c t$.p trung 18. l\)'.c d$-t t<;ti mQt di~n1 1180 d6 cU.a v?t r.in.
T_..\)'.c ph8.r1 b6 la l\)'.c d?t tr6n inQt ph<1n 1180 d6 clla v?t nhu' trr1 1nQt
phfin be 1n~t. 1nQt d00-11 th~ng nao d6 clla c6ng trlnh.
L\)'.c phfir1 bf) duQc d(lc tru'ng b!lng clid11g dQ clia n6. 18- sO lut;ing h.jc
d?t trn mQt don vj chiu dD.1 c6 cudng dQ q (N/1n) 11ay s6 luqng 11.jc
d:;i.t trn mQt ddn vt di~n tfch c6 cudng d9 q (:-J/m 2) ...
D6 ti$n tir1h toan c3c ph3n 11.jc, ngudi ta thay ti\ 11.jc ph8.n b6 b~11g
h.jc t.$.p trung. 'l'a h5.y xet mQt v8.i trudng hQp 11.jc ph.n b6 ddn g18-n.
1. l.1jc ph8-n bO du trCn dol}.n tl1ingAB =a v6i cu'dng d9 q
= co11.st
ve j
Hinh 3.4
Hinh 3.5
50
2 Ly:c ph&n b6 tarn gi8.c tren do9-n AB (phfin bO tuye'r1 tinh). Ctt011g
dQ q (N/1n) cUa l\fc phiin b6 b1e'n d6i tU 0 dCn g16 trj cy:c d01 q""''
(hi11h :-3.5).
1-{$ ltjc n8-y du:Qc thay the' lnlng ltjC Q d$.t l9-l lrQng tf11n clia
1
.. ABC . Cu'dng
'
d'9 Q ::: 2
aq max (Q chinh 13 di$n tich tam
ta1n giac
g18.c ABC).
Bai tottn ma s8.t ra't pl1Uc tsip va n6i chung ngu'di ta nghi811 cUu cl1l1
ye'u bling thtjc nghim. Lt;ic ma sat 18- phiin lt;ic 11811 ke't xutlt hi$n
khi n1Qt v?t c6 xu hu'Ong chuy@n dQng 11ay cl1uy@11 dQng tren in;'.i.t
mQt vzlt kh<ic. Trong m\lc n8.y. c hling ta chl d@ c.;lp de'n mQt sO vi'tn
d6 cd bi\.n nha't ve ma sat da du9c nghien cUu ky b&ng tl1y\: nghi1n
D~t vf!-t A tr9ng luqng P len tn:;J.t phJng niln1 ngang. Lt,Ic t;:lc dl,lng
Jen
v<~tA
--
--
V~l.lA
v8.o
1'Ql
day v.it qua rOng r9c va d8.u kia cUa d8.y buQc vao cfia cfir1. Kl1i d(lt
ph8-1. Ne'u d
6 trl,lc
Q khti
rOng r9c 0
Q.
nh6 thi v:'.).tA dU11g yCn Tt1r1g Q dCr1 gt<i. trj Q* lhi v$t A
bit d3.u trliQ't. Nhli vf}y khi Q nl16 ho11 Q* tl1i v4J-t A can b&ng. Diu
d6 cho pl1Cp ta kCt lu(l.n rftng pl1lli c6 l\(c t<'tc dl,lng theo pl1lidng
51
ngang ct@ can bilng vOi 11-;tc Q. Lvc d6 du'Qc g9i 18_ 11-;tc ma sat tru'Qt.
Lt;i:c 1na sat trliQt pl1y. thuQc dQ g6 ghEi c-Ua 1n<}t trliQt. Nhlt v(1y
nguyen nhB.n xuat hi~n ma sat truqt Ia s\f gO ghEi giua cac 1n<:tt
ti8p xllc
A
Hinh 3.6
Ltjc ina sat trltc/t nfim tro11g 1n?t ph:ing tie'p xtic chung giUa mc'j.t
tt;i:a v8. v:.tt kh8.o sat, c6 hu'Ong ngu'Qc vOi ch1eu chuy@n dQng hay
Xll hliOng chuy6n dQng c-Ua v;)t. Lt;Ic 1na sat trliQt F""'' nl1~n cac
giii trj tU 0 dCr1 g18. tri giOi hl}.n g91 18. l\fc ma slit giOi hq.n Fg 11
(3.3)
Cudng dQ c-Ua lt;i:c ma sat giOi hq.n t.Y I~ vOi ph<in lt;i:c phap
tuyC11
N:
(3.4)
trong d6:
nghi~m
f - h~
v~t li~u
v8. tinh
chat v~t l.Y c-Ua bi2 ml'.lt tie'p xlic chU kh6ng ph\J. thuQc vao di~n
tich tie'p xtic.
52
Kh1 v3.L
. c(n1 c:i11 b:ing t11i F . ~ F,, 11 ~ /N.
1
Khi F"'"
o:::
,"
Fg!t == fN thl vfyl biit d3u chttyE1n dQng vil f 1.1 hQ s6'
1na sat tru'Qt t111h. Kl1i v~t {:l111y611 dQng vd1 v(i.n tOc c3ng t{u1g,
11f: sO ina s8.L n61 chung gi8.1n de'n 1nQt g1{i. tr~ 011 dj11h. l-1~ s(r /'ltie
\'~IL da11g chuydn dQ11g gqi l<l. 11~ sO 1nu s{1L tru\1t dQng.
c) P/1:i11 !1;tc to1i11
'frong mQL sf) tru'dng hQp dUng phu'dng phcip hinh hoc dE1 gic-\.1 b:li
tu8.n ma s.l se ti~rt lqi hdJl. Vl v<).y La can bie't kh{11 t1i1n vii g(Jc 1111)
=-
g6c vOi
I
I
~l1U
vf:.y R nghier1g
mil t gl,-N.
0- '""' Kl1i
F,,,,
Hinh 3.7
tU 0 U.Cn
,,.
1n3. pl18.n h.jc toan ph3.n R L?O vOi ph8.p tu)'e'11 dtic gQi 13 g6r 1na
s8.L va khi d6 tgtr,, = ; ' =
~ = f.
R d Lrong g6c 1na sat, cOn khi v(ll d lr[_lng Lh{ri can b3.ng gi61 h<.lll
tl1i R t1.10 v61 1'.r g6c lp,,.
V?,l A c6 xu hl.idng trtiQL tl1eo c6.c htidng kl1:ic nl1au trC11 n1<:~t
11gang. NCu h~ sO 1na sat trUQt ftheo c<:l.c 111.i{Jng dGu b3.11g nhau thi
ph8.n lt;ic toUn pl1611 R ti;lo th8.nh mQt 1n(1t n6n tr(n1 xoay g91 18.
53
rl) B;li to;i11 c;i11 /J;jng khi er) 111<1 s:.it tr1lot
\T$_l r{tn 1nuOn c5.r1 b5-r1g th\ hi) ly'c t{i.c dy_ng Jen n6, k~ c:'1 h,ic 111a s{1l
trli<jt hfii th6a 1n3.n d1eu ki~n ciin b811g nhti c5 Cinl1 h9c. Ngo;\1 ra
]i_;lc ITI<l. sat cOn phii.1 t116a 1nan ctiCu kiCn.
O::; F,,,,,::;
fN
.\Je,t1 xet pl1/1n lt.ic to:'i.11 ph:in R thi n6 ph:.11 n:l1n trong g6c 111a ...;c'it
Kh1 F, = fN thi v:)t vdn cOn d tr0ng tl1:11 cf1r1 b:ing nh1ing d6 1:\ v1
1
,,,
V61 c{1c giil lri F,,.,, tl10a tni'i.11 0 :S: Fm, ::; fN tl1i vQ_t vb.n cOn c{1n
blir1g. Nhu vQ.y trong ba1 to8.n kh1 c6 k:(~ dC11 n1n silt thi ta li111 dtf0('
nhieu vj tri cfin bl1ng gqi la n118n cftn b:lug. De' X<:'ic djnh d1i<;i(' 1n1C11
cJ.n bD.11g n:ly ta cl1i c<'in xUc dinh dtir)c vj lii ct1n b~u1g g1Ui ban, Lill'
1.8. kh1 F,,,,. = fN va Ung vOi c{>c v1 tri c5.n b[1ng kh<'ic 1:\ }'11 "' < flv'.
Vi dv: !\.t[Qt v(lt c6 tr9ng lu'cjng P:: 100.\J n!ltn tr6n 1n(lt ph:ing 11.'11n
i1ga11g. Tiln \"y'c Q ngl1i11g g6c c1.:: :10" vdi phtid11g ngang t<:'iL d1,1ngl8n v(lt v8. l8.1n v?t chuyc'n d(lng. H~ sO tna s{1t L1tf(_Jt Linh 18. /;,:: 0.6
(hinh 38).
LXk
Qcosa-F',,,, ::: 0
(o)
(b)
TU (b) ta c6 N = P, Qsina
'I'll
(a) ta
c6 F,,,, = (,!ct1::.11
_o }',,,,,,
fP
/~V
s~~~~~~~~~~~-C~O~H~O~C~L~1_TH~U~Y~~T~--T~A~P~l~PH~A_N_T_~~H~H~OC~,~"~Q~NG~HO~_c
fP
--> Q <o -
(cosa+fs1na)
~ 52N
V$.y 1n91 gi8. trt Q ::;: 52N thi vi'.tt c8.n bfi.ng, vdi Q > 52N v$_t sC
chuy@n dQng.
L____:
Q
F:.
p
Hinh 3.8
a J Thi 11g/1i111
Con Li11 hinh tr\,l tr9ng lUc;Jng P, bcin kl11h R n8.1n tr8n 1n.;it phi\.ng
ngang g6 ghe. D?t v8o trl.,lc C clia con liin m(lt h,tc
Q nh6 ho11
Fi!.,,
'f<:i.i A xua't hi~n l\]'.c ma sat Fms c6 cudng dQ b8.11g Q c8.n tr6' sl;l'
chuy~n dQng clla con lan tren mi;l.t phdng ngang. NCu xe1n ph8.11 11.}'r:
N cling d$.t t<:i-i A thi N se can b8.ng v61 P COr1 Q v;l F,""
th8-nh 1nQt ng8.u h;i:c g.y chuy~n dQng cho con Ian, vdi
t<:)O
(hinh 3.9a).
Trang tl1y'c te', cac v$.t kh6ng rin tuy~t dOi nen se hi bie'n d~1ng- vi'!.
t1e'p x-Uc vdi nhau kh6ng ph3.1 ti:i-i n1Qt di61n 1n8.
1nQt n1in .t\I3.
VOi si.;i tang d.11 cUa Q, ip lvc clla con liin 1611 nB'n 11gang se g1:i1n
ca
din 6 A va ting lCn 6 B, ket qu8. 18. N se chuy~n dd1 v8 pl1ia tfic
dvng cUa lt,tc Q. Neu Q tang, dQ chuy~n ddi se ting cha de'n gii tri
55
g16i hQ,n k.
con ].'.in.
~hu" V$.?
avi Lri g16i h'!-11 se c6 11a1 ng.3.u Ive tac <l\1ng ICn
a)
b)
F::.
F:,
A
Hinh 3.9
k
Q15 ,,R -;,-kN----+ Q.,i. - -N.
R
0
Do d6 ne'u Q < Qgh thi con Ian c.11 bAng. Khi Q :o: Qgh con Ian d vt tri
can bAng gidi h<_1n (hay gQi con !Un b~t d:iu chuy~n d9ng). k gQi l<'i.
h~ sO ina sat Ian, c6 ddn vi cUa d(i cta1 va du"Qc x8.c dinh hbng th~tc
nghi~1n
b) LJic
lftl}'
Trong tru"dng h~p c6 1na sat Ian, L?i li8r1 kCt xua'L hi~n m9t ngliu
Ive 1na sat 15.n, c8.n trd sv Ian cUa con Ian.
Mg1i
t.Y
l~ vOi N:
Mg,,= kN
(3.6)
56
Thvc
nghi~m
da cho thl\'y,
t:Y
s6
f nen r1gu'di
ta
thudng thay the' chuy~n dQng tru'{jt cUa v$.t b:1ng chuy~n dQ11g 1:111
clia n6.
c} Biii to;in ca11 bti11g khi kt/ de/1 n1a slit Jan
Khi t8.c d\lng mQt l\}'c Ien con Ian thl xuflt hin hin tu\:lng lan. :t\'hu'
v$.y ngoa1 xu hu'Ong Ian, v(3,t cOn c6 xu hu'Ong tru\lt. do d6, t<:-i li8n
kCt c6 l)hiln lt;i:c ph8-p tuye'n N, Ive 1na s8.t tru\lt F"''
va
ng~u ll;ic
sat tru\lt va ma sat Ian) can bdng, dOng thdi Fm" va m6men clia
ng~u h.,ic ma ~3.t 18.n ph8.i th6a m.n:
F~F,,, ~fN }
M:;:;Mjjh ""kN
(3.7)
Ne'u mQt trong ha1 dieu kin tren kh6ng th6a man thi se c6 chuy@n
dQng tU:dng Urig. Ne'u c8. hai dieu ki~n l<h6ng th6a miin tl1i v~t se
Q nhO:
xUc I xu3t hin 11.}'c ma sUt trU:Qt F,,,s vii ng.u 11.}'c ma sat 18.n M 1
1,1.}'c tac dvng len con Jan 18. P,N,F,,,_, ,Q, M 1 . Ta c6:
LX = Q + Fms -Psina
LY=N--Pcosa=O
( 1)
(2)
57
I,m,(F) = PRs1na-2RQ-M 1 = 0
M1
=PRs1na-2RQ~Mgh
(:J)
=kxN=kPcosa
Q 1 2_!-(Rsina-kcosa..)=124,9.i\r
2R
b)
a)
(
y
Hinh 3.10
2 Li.;ic Q lOn: Con 18.n c6 xu hu:Ong chu;..rdn dQng len. l~Uc n<'t:V' F,.,"
v3 ngti.L1 h;Ic ina s.t 18.n c6 chieu llgliqc l<:ti v0i lrL!dng hqp lt;ic
nhO. 'l'Udng ti.;i nhli tren ta x6L con Ian. TU phli(Jllg trinh cl11Cu
I.m
M1
1 (F)
= M1
L~p
+ PRsina-2RQ = 0
-PRs111a + 2RQ
-PRsina+2RQ
'.O:
kPcosa
Q'd.
~_._(Rsina+kcosa..)=125.lN
2R
58
---,;. Q1
Qs
.;;
Q~ ---7-
124,9N::; Q s 125,lN
~,.
~?
--
H~ v~1t \f1 t(i_p l19p ct'ia r1hi6u v~1L dlir}c nOi vdi r1hau bllng ciic lien ket
va
ie
Hinh 3.11
Ngo~i
hi;'. Ky
h1~u
F0
h~
F, .
h~
59
t<:'1.c dvng. cling Clih11g dQ v8. ngur.Jc chiCu nhal1.. ~(n hjc c6 li11l1 cl1[{t
quan tr911g sau d8.v: 1'6.,ng hinh h9c cila ccic n(!i fU:c vd t6"ng 1n6men
cUa ch Ung d6'i vdi mQt die'm hay mQt tr1;tc niio cl6 di!'u bdng khUng:
se
TS.ch ra xet c.11 b&ng tUng vQ.t tnQt. Ltic 118.y n10i v0t chju titc dl,lng
clla ngoi:ti l\fc va nQi li,tc. Vi c.c h;tc tac dt;tng len m(n vf!.l 13 hC 1-i;i:c
ph~ng. Do d6 1n6i vf!.l ta l~p ;3 phtidng trlnl1
c[u1
Dfiu t1en ta coi to3.n h~ 18. mQL v~t r~n, h.ic nii.J' 11~ chi chju t8.c dl,lng
cUa ngo;::.1 h;ic va ta l~p dtiQc 3 phUdng lrinh cfrn b8.11g. VlJi bai to{1r1
h~ v$.t, s6 '.n s610n hon 3 cho nen ta ph8.1 t;ich ra xet can bhng 1nQt
h~ c6
ri
c~ln b{1ng L6i da (n - 1) v$.t vii La c6 ~~(n - 1) p11Udng tri11h, cling vd1
3 phticJng lrinh ban d3.u ta c6 :311 phuong trinh can b~ng cha la xac
d~nh dticjc 311
in sO.
Khi g18.1 b8.i to.n h~ v$.t, nC11 s6' a'11 s6' lt hd11 hay b.l11g s6' phu'dr1g
trinh c<ln b:"ing thi d6 lil. b8.1 lofl.n llnh djnl1. .t'\e'u .srl fin sO nhi6u lion
s6' phtidng trir1h can bti.ng d1t9c gQi 18. b:J.1 to;in sieu tlnh.
Trang Cd hi:;;c
60
c) ~'f d11111in/1
hoa
Vi dl,1 1: I'v1Qt dl1n c6 lien kf;t v1l chit1 h,tc tac dy:ng nhti
(f
('J
hinh :) 12
vilB.
y
M
"
Y:
y;
)(,
'
"'
, );, B x
a
'
'
'
Q
Hinh 3.12
~at
(Q,XA,YA,Yn,M! -0.
Q
= 2aq = 9kN
Iii} ltjc t8.c dy.ng 18n d.111 la 116 ltjc ph~ng. Tn l(tp 3
can b:lng:
2:mA
t1ir1h
ol
L,mB(F,,)-M+aQ-3aYA -0
Ix, ~xA ~o
p}1U:dng
(a)
HQC
61
Vi dl). 2 (b8.1 to8.11 118 v~t): l\.16t h~ v(:it c6 hCn kCt va cl1iu lijc nhu
(_~ho
tsi-i A, B, C.
l\..e't quii bai to:l11
se
thay do'i 11l1u' the' nUo khi tl1ay dbi vi tri clla
Jj --1-----1
1----tY.
f - - - - L M,
x.
Hinh 3.13
Tinh BE ~ 4J3m .
62
LX"'
LYk
Lm
Gi8.i
h~
o=:
::::=
XB + Ps11130
(1'/,) =
-M -1P + BEYc
(b)
=-'
8 =
-2,5kN: Ye=
:'8
25
kN; Y 1i = -
~ kN
Hinh 3.14
111
AB:
xB
va YB va
v6
cUdng d9 thi::
L}(h=XA-r-Q-X'13=0
(c)
63
x:
";
Q
y;
M,
A
x:
Hinh3.15
5J3
CltllONG 4
TINHDO DAN
'l'rong chl1011g 2 ta gii:ii b.3.1 to8.n h~ h.;lc ph~ng b;ing phlidng ph.p
giiii tlch. Chuong nay ta dUng phU:dng phB.p ve, dii gi8i b3-1 to8.n h~
l\fc ph.ng. Phu'dng ph8.p nay g9i 13 phu'dng ph<ip tinh dO. Phuong
phap tlnh dO c6 uu di@m: tin 191, nhanh ch6ng va d~ nhin nh.$.n
dLiQc ke't qua nhling c6 nhliQc di@m 18. ke't qu8. ba1 toan l~i ph\l
thuQc v8.o each ve clla ta c6 chinh xac l1ay kh6ng.
i,2,3
66
---------------
~ CD.ell vC d1l giii.c d:ly: 'l'r1 cl1911 clibm :'v1. TU l\1 vC du'dng song song
song v{i1 Lia l - '.2. vb. ct\t dltc\ng rile <lt}.11g life
2 /1
b. TU b vC Utfdng
3 tn1 c_ 'l'U c ve
dLi(Jng .-;011g so11g vf11 t1a f1 'l'l'~Jl J1_id11g nLl:-' ta lf\y n1Qt d-i&-rn bill k}'
~' i)1_i(JJ1g gii\' l{hl1c .'\laliL:\" g()l 121 da gi:S.c df1y c<i ci1c cc_1nh a, 1-'J
a)
M
b)
1-
b 2-
fl
c
0
3
2
c
D
Hinh 4.1
Trang pbrin th11 gq11 he 11,ic. ta dii b1Ct b~ ltic phb.ng c6 the' c:ln bilng
11oii\.c c6 th~ tl1u vEi hQp li,ic hay ngftu 11,r"c tli)'' theo R;, vh_ M". H:ing
phlidng phrip ve da gi3-c 11,ic: vi\ da gifrc d8.y ta c6 th& rUt rfl k&t quil
lu'dug t\]'.
67
- -
dinb hr'li C9-lll1 d6ng kin da g1{1c lt,ic va c6 dtidng t{u: d\].ng cti qua K
la
giao dit:\m cUa l1ai C9-nh ngoCu cling cUa eta gi5.c d~lv v:'.1 ::;ong so11g
fl
'
1'
}'
12
- - -
,
,
,2
'
'
,
,, ,
_K
,
,
R'
2
fl
D
Hinh 4.2
Th;}t V<:~y. trliljt cac li.;fc da cho ve' c:ic cli'nll cU.a da gi:ic clay vl ph&n
tich 1110i l1J'.c tb8.11h ha1 tl1Unl1 phfin tl1eo 11a1 c;,111!1 cUa da g16.c dft:>'
L1J'.c
thi\nh h.jc
1' va l".
2 va
l\(c
'fl1co d1nh
ta c6 ~=BO V<l
68
'I'll hQ ;~
1.2,3
il.iC
li-1 C6 ]1~
]~il'
(j
l. ]", 2'.
~".
3 8
1
(;5.c
11
]\IC
i" V~I
:2'. ~" V8. triQl ti8U nllaU liltlg d61 ll1l)L (lllCO lt8Il d8 1). I'<illi V;~y
1' va 3".
t:;i.1
R dl)l t;;i.i K. K chi11h lil. g1ao di1n clla ha1 c<:1nh a va p cUn
l~ic
i'
v8.
3".
d6ng th0i n6 cil11g cbi11l1 18. C<;tn11 d6ng kin cila da gl{'lc
2, 3 (hinh 4.2b)
n(ft1
d:ly h6. Cac h;tc cUa r1g~t1 IV:c 115m tr8n cS.c c0nh a va
p.
ChU11g
A:D
b)
a)
fl
;
;
2-3
;
;
--
;
;
/d
;
;
-- ,_
;
Hinh 4.3
3" =OD.
(i ,
'}
"
3)
(1'. J")
va
l'=AO.
la 3"= -f
(hinh 4.:Jb).
69
Hai h.jc I18.y t90 th:'i.nh m9L ngiiu ltjc, ch-Ung dtiQC xac ctjnh bilng t1a
a - r:1. Kho~:\.11g cilch d gilla ha1 CQ-nh (J. v:l j3 Clla eta gi.3.c d3v ]~1 c{u1h
tay d6r1 clla ngfi.u h,tc.
F1,F~,YB,RA. Lljc
YB hudng
ten tren, cOn RA cl1ua bie't phtidng. chi6u. Vi xEit d.3.n can b~ng i1n
(1'"\,F~,YB,RA)
=i,
F2
=2,
Y8
=;3
2 =HI.
va R;..
=
GH . 1.'U H ve
clla h;tc
1 =RA
=4.
.3
:t\Thting
Vi h$ 11.jc can bhng n6n da g18.c lt;ic Llj d6I1g kin, ngh1a 18. di&n1 r1g9n
cUa
4 = RA
= i.
Veda gi.c dfiy: La'y d1~m 0 bi1n cljc. J\'fli 0 v01 c8.c Uinh cU.a cL1 gi[1c.
ta c6 c8.c tia 1 - 2, 2 - 3, 4 - 1. Vi di@m K chtia b18t nen khfing x:ic
d!nh dtiQc tia 3 - 4. Ta cfrn x8.c d!nh tia 3 - '1. :Lviu611 v?j.y, tU di@1n A
70
4 k8
cAt dt\(Jng
o.::
2 db.
l:;u a
TU b ta la1 kC
=
l~11 c. ~f)i
c \'c'J1 A La d1._1~1c :; - '1. 'flt 0 k8 du:dng song so11g vdi :3 - 4 v8. ci1t 1z
tf_l.i K. LUc nay IK =Ya
o:.o
va KG= RA:=
1.
Nhu: V~ly
l'.8.C'
phAn
----r-<o::::-'F,_ - - - - - - - - -
Y,
1
Hinh 4.4
l)a giic d..y xu;lt pl18.t tU di~m d:;i_t cUa ltjc cl1u:a bie't ho:ln t.oan.
4.3. DAN
4.3. l. E>jNH NGHiA DAN
D8.n !fl tnQt lo0i kC't ciu cling g01n c3c thanh tl1~11g (kl16ng tr9ng
lu'Qng) du\Jc 11fli v01 nha11 b[u1g b~'tr1 1e 6 dtit1 tl1anlt. (_~[le h;i.11 ie d11qc
71
Khi ngl1ien cllt1 dH.n ngttc'll la bO qua trqng lttr_!ng c{lc thanh, n1a s{1t
d btin
1e v:) 11,ic tac dvng Jen dan chi d(lt t0-i c{i.c i1Ut.
'!'a chi khiio sfrt clan phAng (ciic thar1h cUng nlim tror1g n1(ll n1:)L
phAng) va dil.n au thanli_ tile ]~1 d8.n lntl. ][{y di b~{t k)' thanh Y1~l0 thi
11{1
:t\gUC11 ta x:iy dVng dftr1 di.'1 thanl1 b:hng c{u:h l(1p 1n(1L Lain gitic co s(i_
sau d6 ghep din l1ai Lhanl1 k:h(1c dt1 c6 1nQt ta1n g18c mOi_ DOi v01
v1) n
nllt Iii:
ni
= '2.n -
l'vlr)i thanh c-Ua dUn chi chiu t{1c d\111g c-Ua c:'ic Ive d~lt (J d<i.u n1Ut vc\
can bUog ner1 chllng cl1l cl1iu ivc keo hay n6n.
)JQ1 dung cl1inh cUa b<l.1 to{ln dUn 18. ti1n ltjc k:Co l1ay n6n_ Do tinh
chf\t cclu tQ.o, kl1i g1:ii ba1 to{111 d:ln ta coi nhtt d:l Lim dtl(ic pl1<ln li.:ic
d cii.c
gi'li tlia
ChU j: De' tim li;ic keo hay nen t:'ic <lvng lPn thanh la tl1n Ung Ive
S c-Ua tl1anh (Lile 13. philn lijc cUa thanh c\Q_t Jen c8.c ntit). Ui1g h;ic
S d1
ra kh6i ntit k:h1 thanh cl1iu k8o v8- rti v;\o nUt khi thanh chju 11<'.>t1.
:t\gu>'C'11 tfrc clla phlfdr1g ph<:'qi n<'i.Y lH xeL cfln libng c;lc nUt. l\TOi nl1t
chiu tic dvng cUa h~ li;ic phi1ng d6ng quy, ta c6 dti(ic l1a1 hlidng
Lrinl1 e{111 bU11g. 11611 ta cl1i ti1n dlll.Jc hni t{n sO t<.li 1n01 nUt. ])o d6
11)1n
tha11h c5.n tim Ung li;ic va xet cfi.n b&ng cl1a n1Qt trong ha1 phfir1 :Yv
72
Vi c8c Ung 1-i;ic cl1u'a biCt chieu n811 ta g18. th1e't ch1Eiu cU.a Ung 1y:c:
l1vOng ra kh6i v?t khio sat (co1 nhu cac thanh du chiu k6o).
L$.p c8.c phlidng trinh can b&ng va gi3i d~ ti1n Ung ly'c. B&ng cac
m(it c~t kh:ic nhau ta se tim du\IC Ung lt;ic trong t:lt
cUa dan.
ca ccic thanh
C.in llfu y r~ng vi h~ lt;i:c ph:i11g chl c6 ;3 phu'dng tri11h c:ln b'1.11g nen
mf)_t cftt kh6ng dttQc chUa qu:i 3 tl1anh ph8.i ti1n Ung 11.}'c (qu8. 3
,'
an
SO).
Vi d9: Cho dan c6 lien ke't va chiu l\]'c nhu' d hinh 4.5a. Ti1n Ung
lt,tc trong cac tha11h 1, 2, 3.
a) y
v.
v.
b)
2P
B x
v.
A
Hinh 4.5
Bai gidi: cac lt;ic tac d\lng Jen dan (ngO?l lt.jc):
(P,2P,Y8 ,XA,YA) - 0.
1'ru0c he't tim phB.n li.;tc t?i A va B.
L;x,~xA~o
LY, ~YA + Y8
Im A (Fk)
}
-
P - 2P ~ 0
u)
=0
73
L:mc(F,)=-aYA -aS, =0
Lm
2=.Yk-YA-P+S,,,~in.30 -0
l
(b)
CkuoNG :i
'
HE LUC
SONG SONG
VA. TRONG
TA.M ClJA. VA.T
RA.N
1'rong th1;ic tC, ta tl1u'dng g~p 110 h,tc song song. _;'vl91 v?t ll1c' trong
lrtidng tr9ng l\fc c1u\1c xe1n nhti cl1iu t:ic dl,lr1g clla tnl)t h~ hjc :0011g
song 18. 11,ic hUt clia 'J'r8.i t)flt (vi tfi.1n 'J'r{11 l1fll d r[lt xa). '!'rung
chtldng
118.y.
ta
ti1n e{1cl1
thu
g(_lll h~ lt.fC'
11(1
~(:Thu
g(Jll
hai life sung song citng clriilu., ta duqc m(il hUJJ Lile
ciing .~Oil!:/ song vd cUng chrJu, c1) cu'iJng (fl) blfng t{/ng c1tci1ig <1(! cUa
hai l~tc vcl c!cit tc1i dii~ln chra trung cloan th6nt; 1uil hai cli(''ni <1t
t}idnli ctor;rn t); l~' ng'li_icli uUi crtiJng d(5 liar ltic r!o.
Ch.Ung mink: Ch.a ha1 h.;i:c F1 Ji'., song song. cU11g ch16u d,flt l<.1i A. B
11hLi (J l1inl1 Fi. l. DAu tif~n ta phH.i chU11g 1n111h r?tng l1ni h,tc 1<'1 F"
76
c6 hqp 11.fc. Theo tiPn ct(-i 2 t<.i A, B <lQ.t thC1n hai llJ'.c T 1 T~ d9c thco
AB v8. c8.n b8.ng nhau. HQp c5.c lt,tc, ta dU:Qc Q1 18. hQp h;ic clla F 1
(F,,F,J - (Q,,Q,J
Q 1, Q~ d6ng guy ne11 c6 l:1Qp h;tc, do d6 F 1 , F~ cling c6 hQp li;c.
r;
r;
'
,_
'
0
F'
_,
0, ---;
T.
A'
'
''
''
'
''
'
;'
''
'' B
T,
'
'b'
--a;
F,
''
F:
'
a'
''
Hinh 5.1
Crich t1:tn hr/fJ life: Tru:Qt h,tc Q1 ,Q~ v diJ1n dOng quy Ova phan
m6i 11,l'c ra hai Lhil.nh phfin nhu: ell.
c(111
l1('u
Q 1 ,Q~ ciing chinh ld h<jp 11,ic clia hai ll_1c ~.F'~. HQp ltjc R d:;i.t
t?i 0
va
R = F'1 + F'~,
vi
nhU:ng
F'1 = F 1
F'~ = F~
nen
R=F1 +F~.
TrliQt lt;ic
dJ 116 c6 diJm d(it tf,li
11~1n trCn AB. xac dir1h vi tri
d1~n1 C trCn AB. 'I'am g13.c OAC <l011g d1.1ng v6i tam gi:ic Aa'a nfin
ta c6:
CA
CO
T,
F,
(1)
77
(2)
Y T1
= T~)
ta c6:
"'.'Jhu v(ty C lb. d1~1n ch1a lrong do<~n tl1Ang AB th8.nh l1ai do~111
t:Y 1
"'
Ne'u quay
r~
F1 ,F~
y
I
,_
I F,
rF.,
I
0
Hinh 5.2
C6 tht:" xeic d_inh C bling gid i tich \T] C 18. d1e'1n vl1ia trong c:Ua do<:~n
,
F, rten
, t 1lCO h'lrl h ;J.:2
, 1).
AB t 1\CO ty'1'e A=-----"--,
F,
Xe -
F1 +Fi
78
Y, F + YnF~
Ye -= - 1 1
--
F 1 + F~
2Aft'1 t-zHF!.
5.1.2. THU GQN HAI LUC SONG SONG NGUQC CHIEU NHAU
D_1i1/1 ~(:Thu g"Qn hai lLtc song song ngLtdc chidu L'iI klui.c cliiinf!- ct<),
(fli1Jc ln(;t 119 l1_!c c6 cUng plilidng, chuiu v<Ji lite l1!ii h.un c6 citring cl(!
bdn.g hiu ccic cliifng dQ ua dt t(li die'rn chia ngoCti do<;i11 th.iing n6l
ccic di1lm dij,t cUa ccic lt,lc thitnh nhilng cloan tj l ngh!ch i:Ji Cltdnfl
d(J cdc lite.
Cluln1;; minh (l1inh R.3): F 1. F~ so11g song, ngu'Qc ch1Cu, d.i)tt t?l A, R.
('ho F 1 > }?~- Tc.11 B d<;i.t thf.111 F'c. -=-F~ 'l'l1co rnt.1c fi 1.1. c6 th{~
tim duqc 1nQt l\fc R sao cho F'1 L:'l. h9p h,ic cua R vii
F, - (R.F 2 ).
p,
Hinh 5.3
F'~.
tile 18
f'/J;1111111it.
TTNH HOC
79
va
R (hlnb i'i.3)
AC
F'~
AB+ AC
R+ F',
----Vi
F'~ = F~
vi
F.. lb.
F
'
(5.'.!)
ChU
Y:
~Cu hai lt_ic so11g song, ngtiqc cl1ieu vii. crl ctil'.l11g d(} l1~r1f.(
nl1at1 Ll1i l:;to tb;\11h n1(il ng[1u 11.,ic:. 1n;l ngfiu ltjc tlti k\10ng c6
11Qp li.jc
Ta c6
'l'tidng llj n\11.f d6i v61 l1ai 1\IC. ta c6 ket lu<:~n: 11~ li.jc song song ('Ung
chiE!u c6 hQp li.jc song song, cling cl1i8u vd1 c(1c li.,i:c. d;'.it t;;i.i L<."un c1.i.11
h$ l\l'c vii c6 cu'dng LtQ bf'i.ng to'ng cu:dng dQ c3.c li.jc (11inh 5.4).
80
',JF;
''
'
'
F,
'
- '_, -
z,
'
F,
'
'
- -
'
'
'
'
c
F;
A,
'
'
A,
Xc I
'
I '
y
.(
' ''
A,
'
_y
x
Hinh 5.4
(5 3)
Chuj:
Di~m d$.t C clia hqp l\]'.c R kh6ng ph\J. thuQc vilo phu'dng cUa h~
lljc song song.
81
Nl;tl 118 11.jc song sor1g, c6 ch16t1 Lit kY thi se c6 11c;1 l\il' khi
I/<~, -t:- 0 '1'9a
tt0 C cil11g dtiQc x:1c dinh tl1eo (S_:-l) nllting Lt;11g l~i
NCu diiim df}t c-Ua cac lljc cling 6 tren mQt 1118-l ph~ng thi t.1n C
cilng n~m tren 1n<?.t ph&ng 3y.
V~T
RAN
5.2.1. D!NH NGHlA vl>. c6NG TH Uc TONG QUAT DE xAc D!NH TRQNG
TAM CUA VAT RAN
'fr9ng lfrr:n v(ll ritn li\ d1f!rn d<}l C clla lr911g ltiQng 1:' c-Ua v$.t. 'l'qa
(s i\)
})iu nb.y c6 tl1C; g1:i1 thicl1 11l1U: (fi :-\) '.'v10i pl16.11 tU c-Ua v$.t riir1 d611
bj 1'rU1 Dflt l1Ut ve t<11n bf1ng tr9ng 1U:Q11g clla ph6.n tU: a_""y Pi,
Thu
11G c3.c 11.jc Pk song song cling chiu ta dUQc l1Qp 11.jc (-~ cling sor1g
song. cling chie'u va c6 cttdr1g dQ:
HQp hjt (.,; khfing phl.). tl1uQc vi'to vi tri v$,t. du:qc d(lt tc:1 l:ln1 (,' cUa
h~ lljc. Vi v(ly v~t riin chit1 h,tc hi.it cUa Tr3.i Dit bUng 1nQt h,tc duy
r1htit 18. tr9ng ]U:Qng c-Ua v$.t vi lu6n lu6n d?t t0i C.
82
q
lro11g d6:
~yV
tli' h;
2.:x"'VJ..
v
.Ye
(5.6)
t1ong d(i. S 1:- - di~n Lich clla pl1tln t.Li h;
in:)
ta kh:'10 s{il.
5.2.3. cAc PHUONG PHAP xAc !JjNH TRQNG TAM CUA VAT RAN
!JONG CHAT
;1 J Pl111011g pluip ddi _t1i11g
~eu v(il dOng cl1a't c6 1nQt d1t'im, mQt tr\IC 11ay n1Qt inf:tt dOi xUr1g lhi
lr9ng tam ci.la vi).l d t~i dii?'1n hay tren lrlJ.c. lr011 1n:~t d6'i xUng :iy.
Chii:ng lninh: ('oi (re) 18_ n1sil pl1Ang dOi xUng clia v:}t. Chia v(1l
th1J.nh nh.Ung c<~P ph8.n
c$_p cki ta citirfc rn~il b0 li,tc n11\ dic'n1 d(tl e1'1:1 chl111.t; i181n tr(:n tn(lt
]ii_
die'm d$t ntln1 tren 1n:(lt phiu1g (TI). Tr1fdng 1H)p vz1t c6 tr-c dOi xUng
1'111111 1111if.
TfNH HQC
83
ta cling chUr1g m1nh tlidng tlj. 'l'a nh$.n xet r8.ng hinh chU nl1~t,
hir1h clip. hinh trOn ... c6 hai lr1,1.c dOi xl:ing (hinh 5.5) Tr9r1g t:lm
clla cc'i.c hinh n8.y sC 13. giao d1~1n clla hai trvc aoi xU11g. Vi dl.,l tr9ng
td1n cUa hir111 trOn 6" t8.1n 0.
a)
c)
b)
Hinh 5.5
C6 inQt hinh phing. Pl1:1n chia hinh th8.nh nh1gu hinh nh6 c6 tr9ng
llic;Jng ta aa b1e't, nhli vf;ly:
(5.8)
tror1g d6: xk, Ym Su - t9a dQ trqng l<11n vii d1Qr1 ticl1 cU.a hinh ph~ng
thu k.
DOi vd1 hinh kl1uye't ta
c6 th6' xem 18. dVQc
ghEip bOi hinh nguyCr1
VQn v:J. 1n8.11h bQ di df!
ip dy.ng cite c6ng th(tc
da bie't (l1inh 5.6). V6'i
c,
S,
t1) :11n.
Hinh 5.6
84
,\p J.v11g (5 8)
x 1 ,.'; 1 + X~(-8~)
(5 9)
xc =-s1 +(-5'_,)
troll;! d6: .x:. .'3 1- LQa dQ tr9ng tfun v8. di(n tich hinh ng-uy6n:
:r_,. S"- t9a dQ lr9ng Lfin1 vi\ di1t ticl1 hlnl1 b6 di.
(~Qi Xe.
S la LQ::t d(l tr911g t8.1n v:l. d10n Lich hinh kbuyt, ta c6:
x 1 8 1 - x~S~
8 1 -S.,
(5.10)
trCn
CM
-AM
.3
\o. ll)
l'hiin
1111jt,
TfNH HQC
85
CM
~-SM
(G 1:2)
c
M
Hinh 5.8
c) C11ng t1i;n
:20:. 'l'r1,1c x Vl16ng g6c vai df1:-- cungAB (l1lnh .S.9). >Jhli v(1y ll'l)C x
lrl)C UUi xUng nC.n lrqng t[un C pl1;i1 ni11n t it~n tr1}c x.
~
1~1
Xe
lro11g d6:
o=
Rcos~CJ; ~!""R.\tp
86
L:R' cos~'1q
2Ra
= -
:2a.
L cos <rc'>.rp
R
2a
Xe=-
Ne'u a
"ICOslj)dqi=--R.sina
(5.HJ
-"
2R
Xe=IT
B
di
a
c
x
A
Hinh 5.9
d) Hi11/1 (jl/Bf
Chia hinh qu<!t ra th8.nh 11hUng hl11h qu<:i-t r1h6 va c6 tl1f! xem d6 18.
nhU:ng tam gi8.c ma tr9ng t8.1n cUa ch ting ph<:111 bO tren cung 1\'13' c6
bfinkinh
R'=~R
(hi11h5.10).
87
NCu
a= -
th'i
Xe
4R
:-lrc
B
Hinh 5, 10
,....
?,....
,....
,.......
1.
Trinh b:l.y kl1{>i 11161n l\iC (ctinb ngl1ia, enc .vCu l() x{:ic di11l1 v;\ cc'i.ch
bie'u di~n h,tc).
ChUng t6 ril.ng lVc tac dy.ng 1,n v~t r;lr1 dUrfc bi6u diC11 b<'t11g VPCtd
triJ(jl
2.
Dinh nghla h llic tUdng dtldng. 110 lt_Jr c&n bAng. h(_jp l\ir~ cua
11Q ll,lc.
3.
Trinh b8.y ti&n d6 1 (VC h$ l1ai ll,lc cfln b8-ng) va tien d6 4 (V6 h;1c
tac d\lllg vil ph3.n tac dvng).
de
;_i
'l'rlnh UUy LiC11 dti ;3 {(iu:.- t{1c hiub lii11h h:'inh) J>h[tt bil;u til~11 JC
(-j
5.
Dinl1 nghla vQ.t l\l do, v:Rt k:hcing t\l' do, hbn kC't vii phf\.n ly:c li611 kCt.
6.
\'{Ji 1nr)l
v61 1nQt lrl,1-C. Vie't c6ng tl1Uc bic'u 1!11 m"(J<') v~\ m,{F). 'l'iinh lib}'
7.
gi~-i.1 tich x8.c <lir1h 1n6n1cn cUa lVc cl6i vdi 1n(1t tfun
l'h:it b1e'.u vii. cl1Ung minl1 d~nh lj liCn 11~ gi1:a 1n61ncn clla l\:i\' d6i
vd1 n1r)t t<i1n va n161nen cUn li;ic df)i vdi n1(it tr\lt di qua ttin1 dCi.
C611g th Uc x:ic di11h rnti1ner1 cll;1 1\iC d61 v(J1 ("{Jc tr\lt tya d{i.
8.
Di11l1 nghla ng5.t1 li.;i:c va c:ic yCu tO ci.la 11g~u lt.ic. Ngi'tu lt.ic c6 pl1<:l.1
'l'rinh b~t~.r khi'.11 11i1n vectd n16n1en ng[111 l~ic. 'Phil.n bi0l v(Ji VL'ClLl
\J16'11 d1Cn ltjc. Dinh i1gl1la c-:1.f tLid11g duung cl1'1 ng[1u lijc. ~0L1 c[1('
tfnh chtlt
10.
Pl18.t b1~u va cbllng n11nl1 dir1l1 lY hr/ l1Q ngftu l\}c. Ph.it bidu V<:\
chU11g 1i--1111l1 ciinh lY ddi ll}'c song song.
11.
'l'rinh bft:-' vect(J chinh vi'l 1n61nen chinh cl1a h6 ]ijc lzl1flng gian lzl11
tl1L1 g\)n v6 1nc}l tfrn1.
13.
Trinh bft~y c&c tru'dng hQp xiiy ra kl1i tb11 gl)11 h(j lt;tc kl16ng g1an vi2.
d<:~11g t(i"1 g1'111.
14.
l'l1(1t li16'11 vi't cl1U11g rn111h d\nh 1) d1Cu kiQn c::111 b:\ng cUa h( h,IL'
1
kl16ng gia11. ViCl c[1c pl1u\i11g t.rl11h cC1n b:111g cUa 111$ lt,ic l.;:l1611g g1an
'l'U d6 suy ra c:ic phlfdng L1l11h c5.n bftng cl1::i. 11 li.;tc kl16ng gian
song ,.;011g: l1f; li.;tc kh6ng gian d.611g quy, h~ llfc pl1dng, 11~ li.;tc ph..ing
,.;011g song.
16.
1'cu hon phuong pln\p g1;'u \n\1 toirn he vi<L. Trinh uity b1h 101\n b<eu
17.
Ph:it bi@u dinh lu0.t 1na s1t tr1iQt vl1 1na sUt l1ln. C1ch gii'ii b:\1 tobn
cfln L8.ng khi c6 1na L->ri.t trlfqt. 1na s1l.t 1trl.
18.
;::
'
"'
__,
--+
>
Vi d9 1.1: e_:110 h$ g01n c3.c lt.Ic P1. Pc. P.1. P-1 t{~c dy.ng 1611 hinh l:)p
pl1U:dr1g c6 c1.~nl1 Ll a nhLi
P:i
P~
1 Thu g9n
h~
lt;tc tr&n vC 0.
1.
~
'
'l'a tinh R' va M"
L;Y1,
R',=
L;Z,
~ 111; =
11.76 k\"
= P, = 10 k'.'J
R',
= 19,4 k'.\I.
= -11.76 kt\
+
(11,76)~
= '1 kN;
92
i'vl"-'
1\1""
i -
'
'
Lnix[ F1.:
.,I -
=Lin,. rF1,
\
aP~
12
aP 1 ~
--r-
'----
J21
0 ..3 P~ +P I 2'
\
2 ' -- 'JC-/]:-.
~~'- lT\
0 '-3 4 -t- 11.,;
1
02
,,)_
)'
)
~
Lmz(Fk J
-aPl = -0,3.4
-1,2kN1n
M 11=-y"-'
!'VI' + M' + M,"_-. ~ )(-1.21; -- (3.521'
'"'
''
iW,.
(-1.2)"
= :3,9 k:'--1111.
z
,_ I
1
'
P, I
y
/
P,
x
Hinh 1.1
4
2.
+ ( 1 l. 7 G). (- 1,2)
___,
:F-
0 tn:1 R',,.L'1o
tllll
= 3 ;J. 2 -t U
-)
du'Qc
0, n&n h h,tc
ve h$ xo~l1L
Vi dv I.2: .\1Qt ti'lm hlnh v1ul11g ABCD dOng ch<'.ll n<;tng Q (N) du\Jc gill
c.fir1 bi'tng (1 vi tr{ nAm 11gang nh(J sllu thanh cl1011g.
93
X::'lc dtr1h U11g h,tc lrong c;\c thanll do tr9ng lliQng tfl1n gf\y r:L
t1C'u cc'l.c d.iu thanh dttl)c gdn vfto t:l1n vii v61 nEin df.\t nb(i c:lc
b8.n 16 (hinh 1.2).
1==
-=:!=:=:
--1
s,
s;
a
1
s;
, ,
a
Hinh 1.2
__,
>
>
.....
'l'l1a_y c<'tc lin ke't lhanl1 b8.r1g c8.c Ung 11,lc S 1. S". S:J. S 1, 8,-,. S1>.
2.:Yk::: SJsi114G 0
:::
(1)
(2)
- -aQ
+
2
-Q=O
2
C<
.
AC:"
.) sin c1Q = 0
ac)
(.1)
(51
94
( fi)
1'U (l-i) ta c:6 S~.::::: 0
=-=
Q
2 .
'l'ha.v c8.c g1:i lr~ tln1 dtf(jC vUo (4) ta c{J 8 1 ::::: 0. 1 -U (3) ta tinl du'Q'C
1
S l -Q'2
I
Vi d\l 1.3: .~vIQt hinh chU 11b(ll ctOng cl1a"t n(tr1g 20 N' gin v8.o LU:dng
11hd bki.n
1e c:ftu
vi
tri
11a1n r1gang nl1d dfiy CE buQc tU di6111 C clia k:l111ng dCn di~1n
E d6ng vao tttdng lrCn d.11dng th:ing dlrng qua A. lrong cl6
EC:A::: BAC ::::: 30. Hfiy x3.c dinl1 ;:;Uc c8.ng cUa d;ly (,'E v:l phG.n
~
z,
x:--~
2b
30'
'
'
'
,
, ,
, ,
'
'1'
p
'
2a
T,
T;
Hinh 1.3
Cite hjc t1c dlf11g Jf,n v(lt g01n: tr9ng lu:Qng khung P, sue cang cUa
-
->--+--+
x A, y A, z A
__,
H,
BAI Tf\P,
95
Zn DUi vOi l\}c x-ien T ta phrin tlch thAnh ba l\fc th8.nh pl1f1n tl1co
b3 tl'\}C tqa
Ile c;ic
]lfC
---
LX1-.
+ x,l -Tcos:_)Q''.s1n30"::;;
LZH : : z/I
+Zn -- p + T~ + ZA + Z11
-P --I 7'si11:30'':::: ()
1J::::
(1)
(2)
(.'3)
(1)
(5)
(o)
Tlt (4)
tR
Z,
.
lON
Vi <lv 1.4:
''0
::::::,
15 ]';"
1
J3-.2::--o<J"'""
r;; ,.
C~l10 ha1
lC t~li Ava B. T:,i..i C tac dvng rni)L l\J'.c Q ngh1811g vOi trvc dri.1n
AC 1nt)t g6c 45" vOi P 1
= 2a.
96
b)
a)
v:
Y,
Hinh 1.4
Bili ghii:
{lp
pl1u'dng ph{tp gi3-i. NCc1 {ip d1.,lng phu'd11g ph8.p h6a r1'in d gi:l1
tl1i coi lo;\n 11 11l1U 1nQt v~l 1itr1 v;\ tl1ay c{1c lien ke't biln 1'2 A
va B b;\ng cac phUn lijc l1f>r1 kCt XA, YA, XH, YB. Kl1i d6 c:ic
l\lc tac <lvng 1e11 ht; gOn1 (P1 ,
:z=x,. : : X, + X
1
LYk
1j
+ Qcos-15"::: O
(1)
(2)
11811
(:))
(P~,
:z=xh
11
:::X -Xf);;;;O
( 4)
97
LYu =Y/J+Y/)-P~:::::o
mD
(Fk)::::: P.,asin60 -
(5)
Yn2asi1160 + XH2acos60"::::: 0
(6)
X 11
= -Qcos45" -
XA
= -286.7 kN.
X 13 = - 100
J2 2
216
X 8 cos60"
sin 60"
Y 8 =-+
=144,7kN
Xu
X,.
= 246 kN
Tu (5)
Y/J
= P~ -
Yu= 40 - 114,7
=-104,71<::.J
Vi d\l I.5: Cho hai thanh AB va BC lien ke't vOi nhau va vai tu:Clng b~ng
blin 1e t;;ti A, B va C. T<,1.i B tac dl,lng tai tr9ng Q : : : 10 kN
(hinh 1.5).
Xric dinh Ung l\fc trong cite thanh, ne'u b6 qua tr9ng lu:9ng cUc
98
C{i.c
Snc -SA}jcos60"::: 0
( 1)
LYi, = - Q -S~nsinGO" = 0
(21
xk:::
2
. ( 1) la
T ti
CO
iJC
AIJCOS
6()"
)"
'.__,() kN
.f3
- 20
::: - -
..fi
/!
Hinh 1.5
Cac Ung lt;tc c6 da"u (-)ch-Ung t6 chifiu c-Ua Ung lt;tc phiii lfiy ngUQc
lf_i.i. T11co quan didn1 x6t keo nen tl1l nCtt ta qt1y u6c thanh chiu n6n
tl1i Ung
Vi tlv 1.6:
l~c
c6 diu (-), c011 lhanh cl1iu k6u thi Ung lt;tc lily tla"u (+).
BAI TAP.
l~c
99
'),
cac
0 Chqn h$
lrt.lC' nhli d hinh 1.6 va l~p cac phtldng trlnh can bilng:
L xk = SAi! + SAucosa.s1np = 0
( 1)
LYN =S ucosa.cos(3 =0
(2)
11
L zh
= s_.\ll - p - S,\]jsina = 0
(3)
Tlt (:2) ta c6 8 11 = 0 thay vao (1) la c6 S111l = 0. TU (3) ta c6 S,\IJ = P.
1..
,,
- -
,a
I
- -
'-
- -
-,)-y
Hinh 1.6
l~c
ma S'11A = SAil
C:hqn h~ trv.c nhU hinh 1.11.6 v3 1$.p cite phUdng trinh c.n b<-lng
( 4)
ca HQC LYTHUY~T
100
Vi dl). I.7: X{lc djnh c8c ph8.n lt,tc clla gOi tl,l'a v:l Ung ll,l'c trong cite thanh
1. 2. ;) va 4
B:.li ghii:
cU.a
d:in ne'u F
= -1Nv8.P=1
TruOc ti6n ta x3c dir1l1 118.n l\fc (j ccl.c gOi tlja. Ta xCt cftn b8.I1g
cUa toUn bQ d8.n. va thay c8.c 11&11 ke't t:~1 c;l.c gOi tlja A v;l. B
b:\11g c8.c pluin h;ic lien ke't.
H~
(xA, YA.
YB,
F. P)~ o
Cl19n h6 trl.,l.C nhli hinh I.7a v:l l~p c8.c phlicing lrinh c<1n b{lng:
Lxk =XA+P=o
LYk =YA+ Yu -F= O
Im
(1)
(21
(3)
= 4 - 1 = :3N.
l\11H"ln xUc djnh Ung ltjc tror1g c8.c thanh 1 vii 2 ta xet c.n bc'ing nlil
H khi cl1jt1 t:lc d1.J.r1g clla Y 13 \'<l c1\c (fng It.fl' troI1g c8.c tl1anh 1 v:l 2
BAI TAP.
'l'U (5) La c6 YB =
s~
101
-. /2 __,
~
Thav
" S.,.. vii.o (4) ta du'dc
. S1
;;::
-S.)- J2
2 '""'-1 .l\'
D~ Linh c1u'Qc Ung l\fc trong c{1c tha11h ;; vii. '1 Ln xCt cfir1 bi1ng ta1
nUt.D.
(s ~, s:J' s.1) - 0.
a)
v:
r
a
x.
a
4
D
c)
b)
~
B
s:-
s,
Hinh 1.7
C_~hiCu l0r1
LX
(6)
(7)
102
TU (6) La c6 S~
~ S',
..fi
2
..fi ..fi
2 '
= 1 N vi S, = S', = ..fi
!_
(hinh I.8).
a
x
A
Hinh f.8
BAi gidi:
phftp tuye'n
(P,
NA , F"~', Re) - 0.
h~
LXk
Fn~, - Rcsina::::: 0
(1)
103
(2)
<
F"'~~
"'"-
1110
fN A
Dori:(J F"'
=R.s1nu<
1H.>
(
-
Fm.ox
/IL'
=fN. . ~{(P-R,.cosa)
c
'
1
I
'I'll (3) ta c6 Re - P-cosa
AC
2
ma
AC~
810
R(.sina
:<:;;
I
nf>n Re
2sina
Pl cos a
2.
2s1n u
f(P -Rccosa)
::;{P(l - cos~a.::01r1a)
cos a.sin~ u
~---~,--1 - cos a.sin a
xttOng dU:di (hlnh 1.9). Cho 11~ sO ina s{tt 1<111 bang k.
IX
= Ps1nu - F""
=0
( 1I
104
LYk
:::N -Pcosa::: 0
LmA(F
1,)
(2)
:::Af 1 -R.Psina::: 0
(3)
a
x
Hinh 1.9
Vi d\l I.IO: Trl,lc van ch1u tac dvng clla ngllu hjc c6 1n6Inen M::: 100 t-:in
Ngudi ta Iiip b8nh ham ban kinh r::: 25 cm vao tr\l-C. Hii.y ti1n
xc1n 1n8. phanh ctln ph<ii ep 1611 bbnh han1 1nQt l\fc CJ 0111111 1.10)
b.?ing bao 11hieu d@ n6 n..m yen. b18t rlir1g h~ ::;0 1na sat tlr1h /'
grCta
ma
phar1!1
va
bB.nh
ham
bAng 0.25.
Vi d6i xllng nen li.,ic ma sat d ma phanh hai ben b~ng nhau
105
0-
Hinh /.10
Q = M = _ _1_00_ _ =SOON.
2rf
Q
2.0,25.0,25
800 N.
11.
Thu g9n
h~
Bai 11.1: T:;i.i c8.c dinh cUa hil1h lQ.p phUdng ta c8.c dc~t cac 11,.ic tl1eo hti(Jng
c:Ua c8.c c:;i.nh d nhu hinh Ill. Cite li;tc
Fi. F~.
F:1, F.1.
ph3.1 th6a m8.n diCi.1 ki$n r13.o dC; chU11g c.11 b1r1g.
F.-,, Fn
106
F:"
F:"
)- -
- -
--
/
/
F; /
F F;
a
Hinh 11.1
Bai II.2: Tl1eo ba c;;inh kh6ng c~t nhau va k116ng song song v{Ji i1l1au
~
cUa mQt hlnh hi)p chU nh?t t{lc d\lng ba h;Ic P b8-ng nhau
(hinh II.2). Ph3i c6 11~ tl1Uc 118.0 g1Ua c1ic c:;i.nh a. b, c d~ h~ lhu
v6 hQp lt;ic
zp
p
~~~---,b~~~~-Y
Hinh 1/,2
~
Bai Il.3; Ba 11,l'c P1, P2, P~ nam trong c8-c m~t phb\ng t9a di? v1l. song
song vtJi cac tr\lc t9a dQ. nhting c6 th& huOng thco phiu n<'1y
107
ha:-' pl1ia kia. NhUng cti61n d?t l\fc A, B va C n?tin r{1ch gbc tqa
thu vC l1Qp lijc? Cite gi8 trl clla lijc phcl.i thOa 1nan Oieu ki$n gi
Lt~ t6n t:;ii tr-i;i.c xoiin di qua gOc t9a dQ.
c
b
x
Hinh 11.3
-->
-->
-->
B3.i 11.4: Cho c<ic 11.)'c Pi, P~, P:i. Pi t8.c d-i;i.ng len cac c:;i.11h clla mQt
hinh h(lp chU nh~t c6 c8.c cc.1nh bking 31n. Gm. va 2111 (hir1h
II.4). I3iCt P 1 = 2 kN, P~ = 3 kN. P. 1 = :J l<::'.'J: P. 1 = 5 k:t\. Hiiy Ll1u
g9n h$ lijc nay ve t8.1n 0.
H$ li.,ic nay c6 thu duqc vC h~ Xoiin hay kh6ng?
p;
2m
y
3m
6m
Hinh 11.4
108
Bili 11.5: Tf!.1 bo'n dlnh A. H, B v8. D clia. 1nQt 11inh lQ.p phU011g ta d0t b611
'-
p:-
P,
P,
P.
/
/
/
' '
', ~-'
'
P.
p;
)i:-
'
p;
p;
Hinh 11.5
Hinh lf.6
Bili II.6: T:;u c[~c dlr1h cUa 11i11h l(1p phu'011g c6 cq11h a= 5c1n La d~i.t 0 l\tc
bhng r1h8.u nhu: Lr&n hinh Il.6. 1nOi ltjc bc\ng 2 k:t\T. Hi'i_v thu
Bai II.7:
v?i. Q
Hinh II. 7
'a
I
109
Bai 11.8: l'vlQt c&11 trl,IC d(i.t tren_ xc tlJi :3 b8-r1h A. B. C. Cho AD = DB =
CM= lm: CD= l,51n. KL= l\1n. C8.n true du:oc gill cfln bi'tng
nh(J dOi ttiQng F. Trqr1g lti\)ng cfln tr1,1c cling dOi trQng L1ng 10
kN dl)t t~i.i di6n1 G tru11g 1niit phdi.11g LMl\fF c6.c11 Lrvc MN 1nQt
kl1u;l11g GH = U.Gn1 \/fit. nC111g Q n;)11g '.1 kI\ (hl11h 11.8).
Hi'i.y x8c dir1h :ip lt;(c cUu c8.c b(111h xe 16n du:dng ray trong
trU:dng l1qp 1n~t ph~11g LMN clla c<in tr9c sor1g song v{J1 AB.
Hinh 1/.8
QQj
= 100
ph~ng
nU1n 11gang.
Bai 11.10: MOt tffm ph~ng hinl1 chU nhf!.l dOng chit lrqng lu:911g Q dU:Qc
g1U c.n b.ng trong m$.t philng nlim ngang nhd hai b3.n lC trl,l
A, B va dfty treo CD (hinl1 ll.10).
Xric dinh phiin lt;i:c tf}i A. B va slic cAng c\{t_y CD, n8u a= 60 c1n.
b = 40 ClTL c: = 50 cn1: o: = :30" v<'t Q = 1 l;;:N.
110
z
D
B
E
A
Hinh 11.9
Hinh 11.10
111
ct(]
ABCD kh1 ti:tc d\}ng li.;ic P n.'i1n ngang tl1co cc.1nh AD Klch
thUOc cho trE-n hinh Il.11. BO qua trq11g l11q11g L{i1n.
, 'a
Hinh //.11
Bai 11.12: 'f1e11 l1\lc AB n~m ngang ngu:d1 La g~1n v3.o h!tnl1 r:ing C b{1n
]-;:lnl1 R ; : :- 11n v::.\ L:S.nl1 r{lng nhl} D L<:'tn kinh r ; : :- 10 c1n. (':[1c kich
tl1uOc kh<ic cho tren hinh 11.12.
Hinh//.12
112
Theo chieu tie'p tuyCn cU::i. b3nh r8r1g C ta d(lt \tjc nli1n ngang
P::: lOkI\'~ c6n L<_tl ll8.nh r[1ng D cil11g thco cl11u ti8p tuy811 ta
d(lt h;ic lh~11g dl:ing Q. Xii.c <linh il,lC Q va ph8.n lt;iC t17-i cac
6 da
Bili II.13: :t\ gu(ji c611g nh8.n ni111g d8u tii.1 troug Q ::: 80 kN r1l1d 1nQt c{1i
tdi nhLr trf'n hinh IT 13.
l33n kiI1h clla tay quay R ::: 5 cn1: dQ d:i1 tay quay AK ::: 40 c1n,
AC
= CB ::: 50 c1n.
Xac d1nh lip lt;rc P ten tay quay va 8.p 1-i;ic ell.a trvc gia IC.n gOi
t-i;ia A v.3. B trong tru'dng hqp tay quay AK nlim ngang, ly'c P
thiing dling.
Hinh 11.13
Bili II.14. YI{lt ta'm phlng dOng cha't ABCD tr9ng lttqng P(N) c6 d~ng
!1lnh l~p phttClng g~n c!1{,ll xuOng dit nhd 6 thanh (hinh II.14).
X1c dinh Ung ltjc trong c8.c thanh gci.y ra bdi trc;n1g lu\ing cU.a
tri1n neu ci.c d<iu thanh gAn vao tfi.'n1 va vao cflc cQt b1en cO
dinl1 nhd khdp c5.u.
113
_t.==
A
a
- -
;
;
' a
- Hinh 11.14
Bai 11.15: Ngudi ta qua'n sQi day gill t8.i tr9ng Q v:lo trvc AB cUa mQt c:ii
gi8.. BS.n kinh clla b8.nh xe C g~n vao trvc 16'n ga'.p 6 l&n b<in
kinh clla trvc. Cite kich tl1U6'c kh{~c nCu d hinh II.15. I'v1Qt s91
d.y kh.c qua'n quanh vOng trOn b8.11h xe keo c8.ng bdi t8i tr9ng
P ::: 6 kN va ddi kh6i b.nh xe theo tie'p tuye'n nghi8ng v6'1
phlidng ngang mQt g6c a.. ::: 30.
X8.c d}nh tr9ng lUQng Q va ph8n lt,Ic d 6 trvc Ava B khi giri c8.n
bbng. BO qua tr9ng llic;Jng cUa trvc va ma silt d rOng r9c D.
Hinh 11.15
114
,__ _x~---jp
Hinh 11.16
(P. P')
ngang. T8.i tr9ng phiin bO d6u 18n diiu c611gxon bCn tr.i va t<li
Q tac
dvng l?i
di~m D
phili cU.a d<'.i.1n (hinh 11.17). Hay x3c dinh ph8.n h;tc t?i c[1c gCJ'i
tlja A va B, nCu p::::: lkN: Q = 2 kN: q = 2 kN/m va a = 0, 8 Ill.
Hinh 11.17
115
Bai II.18: DdmAB g~n b<in ie t?i go'i tlfa Ava d$.t tren con Hin t?i dfiu B. T?1
di~1n giUa clia d.m t8-c d\lng 11)'.c P : : : 2 kN nghieng 45 vOi try.c
d.m. Tim phiin h.jc 6 c.ic g6i tl)'.a trong c.ic trtidng h<;Jp (a) va (b).
C8-c kich thUOc cho tren hinh II.18. B6 qua tr9ng lU<;Jng di'im.
45
AF=========="'=='=======i,,B
2m
2m
45
A'i;===================~
2m
2m
Hinh 11.18
B<'.ti 11.19: MQt d.m c6ngxon ch!u t.ic d\lng clia life P 1 ng.u 11)'.c c6
m61nen M va tiii tr9ng philn b6 tuye'n t{11h vdi ctidng dQ Clfc d?i
la q (hinh 11.19). Hay x8.c dinh phiin life clla ng8.m A, nu
0
a= 1 m;
P =8
~I:
q,
B
x
2a
2a
3a
Hinh 11.19
Bili 11.20: Hai t3-i tr9ng th~ng dUng nhu nhau P = 100 kN di}.t t~i c.ic
nlit C va D clia d8.n cfiu nhu tren hinh II.20. C.ic thanh
116
g(ic
4
1
Hinh 11.20
~
B<li II.21: Ci:tc h,tc P va Q huOng th~ng dUng xuOng cltiOi t8.c dy_ng lCn
cfrc nUt C v:i E clla n1Ql cL\11 (l1ir1h 11.:21).
p
B
C
D
Hinh 11.21
X:lc dinh pl1itn l\]'c liC11 kCt tf_li A. B v8. Ung lljc trong ckic Ll1anlL
~
b6 qua tr9ng luqng cac thanh, Ne'u CAF ::: 90 va DEF ::: a:
AF=EF=a.
kich thu'Oc cha trCn hinh II.22. Cho b1Ct P::: 4 kN: q::: 2 kN/m.
Bm
2m
117
Sm
5m
Hinh 11.22
Bai 11.23: Hai thanh DE v8. FC nOi vOi r1hau bt1r1g b8.n ie va nOi v6i
thanh AB b3.11g b8.n
1e t0i Eva F.
t'!-i A. H~ thanh chiu t8.1 nl1u' tr8n l1inh 11.23. Hay x8.c rtinh
ph:in h;tc t:-~1 C va 1n6n1cn cUa ng1l.11 llfc t:~1 ng.9.m i\.. l'hu
q
0,SP /l,
A
Hinh 11.23
BAi 11.24: Cl10 h~ tha11l1 c6 lien ke't nhu: hinh II.24 Xii.c di11l1 ph/111 l\il'
t:~iA. B va C. ne'u P;:::; :) kN: llJ.;:::; .iO kN1n; q;:::; 0,9 kN/m.
118
Hinh 11.24
h~
thanh c6 lien ke't nhU: tren hinh II.25. X:lc di11h ph3.n
l\fc lien ke't t::ii A, B va C, ne'u P 1 :::: 14 kN; P 2 :::: 12 kN;
q =0,9 kN/m; M =20 kNm.
q
2m
Hinh 11.25
Bili II.26: Tr@n m~t ph~ng n~m ngang nh8.n ngudi ta di,ing mQt thang
kep g6m 2 thanh AB va BC nOi vOi nhau bling biin 1 B v3 sQi
day EF. MOi thanh c6 tr9ng lu:9ng P :::: 120 kN va ch1u d8.1
l :::: 3 m. T:;i..i di~m D c8.cl1 B 18. 0,6 m c6 mQt ngt1d1 tr9ng lliQng
Q = 720 N dung (hinh JI.26).
XB.c d}nh phiin 11,1'.c 6 A, B, C va sUc cang clia d.9.y EF, b1e't
AE= CF= 1 m.
119
Hinh 11.26
Bfti 11.27: MQt chie'c c3.l1 g6m hai phi~n neli vOi i1hau bi11g bil.n 16 A
Tr9ng ltiQng 1nOi ph8.n 18. P ::: 40 k"N va tr9ng t:im ci~a clu:ing 18.
D v3. E. Tr9ng t8.i dQ-L tr8n cliu la Q::: 20 kN. Kich thudc xe1n
tren hinh 11.27. X8.c dinh cac ph8.n l\lc t:;i.1A, B, C.
B
Hinh 11.27
Bili 11.28: 'I'hanh ABC vfl CD lien kCt v01 nhal1 b~ng bi\.n lC 0 C. 'f~1 A lR
lien ke't ng8.m, cOn lf.Li D 18. gOi t\ia J.i d(ing. Phan AB chiu tcii
tr9ng ph.n bO dgu c6 cudng dQ q va ng:lu 1\ic c6 m6men M. T:~i
~
'
di8m g1Ua cl.la CD c6 11.jc P t.c d\lng vu6ng g6c vdi thanh
(hinh ll.28). Xie dinh ph3.n lI;ie A v:l D, b16L P ::: 500 .'.'J:
q = 200 ~/in va M = 4UO >Jin.
q
B
M
2m
- - - - - - - Hinh 11.28
120
Bili 11.29: Cho vOm 3 khOp ABC c6 lien ket va chiu tac dvng cUa cac h.jc
Q = 7 kN.
B
__ I _ _
2,5m
_.__
2,Sm
Sm
Hinh 11.29
va KE
E
K
Hinh 11.30
XH.c dinh phiin h.}'c t~1 A, C va n(h Ive trong ccic lhanh BD va
EK, bie't M = 10 kNm: q :::: 2 kN/m; ED::: 1 m; AB :::: CD :: ti 1n;
AC= BD
va
dd thanh AB
nA1n ngang. H ch1u tac dy.ng clla cac h.;r:c va c6 kic11 thuUc r1hu
121
X8.c dinh ph8.n h,tc t~i A va C, biet Q ::: 8 kN; M ::: 10 kNm;
q = 2 kN/m; a = 30"; ~ = 60"; AB = CD= 4 m.
B
Hinh 11.31
Bai II.32: Thanh dOng chit AB::: 2l trqng lU:Qng P c6 thd quay quanl1 A.
Thanh n8.y t\fa len thanh d6ng ch8t CD .::: 2l tr9ng Ju:q11g P va
quay quanh tr\l_C E di qua didm giUa cUa CD. 'l';;i.i nUt D treo
v~t n$,ng c6 tr9ng lU:Qng Q ::: 2P. Dic'm A va E cling n8.1n tr8n
dudng th~ng di.Ing va AE.::: l (hinh Il.32).
Hinh 11.32
X{lc dlnh g6c <fl giUa thanh AB va AE khi can b8.ng. BO qua 1na
s8.t giUa c8.c thanh.
Bai II.33: Cho vOm 3 khdp ABC c6 lien ki'ft va chiu tac d\}.ng cUa c8.c h,ic
nhU: Lr&n hinh Il.33.
Xac dinh phan l\fc d A, B. C vii. Ung ltjc cUa EF, bi@'t P:::: 20 k:t\T:
Q= 18kN.
122
_I_ -
.Ji.
)45'
-
0
3m
6m
3m
Hinh /f.33
'
/l
!IA
II
Hinh //.34
C::l.11 ph.3.i Lreo v8.o dEiu milt D clla dOn b:iy tnQt tiii trong
bilng baa nh1eu de' n~p ti.,t md ra khi l:tp ltjc trong 110i hdi b"1ng
11 at (coi 1 at::: 10
N/c1n~).
B:'ti Il.35: '.\1.Qt cl1ic d011 ABC, c6 the' quay quanl1 A du'Oi tic dy.ng clia
c[1c h,tc P 1 :::: 100 '.\l: P! = 150 N: P, = 200 N (kich thU6c xe1n
trE-11 hir1l1 Il.35).
123
y
C;+--
B!CLLS,;'L~t,,--1--~~D
P,
Fl
10
10
Hinh 11.35
vi
d8.1
du'<;Jc giin ch?t vOi nhau dUOi mQL g6c vu6ng t9i di~m C. Tl1anh
OC c6 th~ quay quanl1 trvc n:'im nga11g qua 0 vOi AC : ;: ; CB : ;: ; a:
OC = b (hinh 11.36). 'f9i c8.c d1~1n Ava B treo cftc v?L n<).ng c6
tr9ng lu'<;Jng P 1 va P 2 vOi P~ > P 1
Hinh 11.36
xac dinh g6c ngh1&ng a cUa thanh AB vOi phlidng n:lm Ilgang
t9i vi trf can b:lng.
124
B:.\i 11.37: 'l'a"m ch3.n chU nh:'.).t AB clla kCnh tU6i ruQng c6 thii quay
quar1h tr\lc 0. Khi rnt;ic nu:Oc kl16ng cao tfl1n ch8n d6ng lQ-1.
Nl1Ling kl1i 1nt;i:c nlidc d?l tOi dQ cao H thi tilm cl1:in quo.~
quanh tr\lC 0 va md kenh (hinh 11.:37). BO qua 1na f'>il.l v8. tr9r1g
ltiQng La'm chiin.
X8.c dinh dQ cao H d~ kenl1 1nc'l du:qc.
B
-A
Hinh 11.37
1'r911g
lu\:ing
c<lr1
AD.
Hinh 11.38
125
B:\i II.39: l\.1Qt th<ip nu'Oc g6m mQt b~ chUa hinl1 trv cao 6 lll du'dr1g kinh
4 Ill giin tre11 b6n c('>t d$,t d6i xU11g va nghi6ng so vd1 phu'C1r1g
11k1ll
ngang. Dl1y bi.'; 11li1n 0 dQ cao 17 tll tr&n 1nUc c3c g6i L\fa
Tr9ng lu'Qng ctia lh:ip 18- 80 k:\r: <ip ly'c gi6 du9c ti11h tr&n
di~11
ticl1 hinh chie'u cUa m(lt b~ l&n mi).t pl1.ng vu6ng g6c vOi
hudng gi6, trong d6 8.p hJc riE!ng clia gi6 b5.11g 1,25 kN/m 1 . Hay
xac dtnh kholing c<ich c:i.n thie't AB g1Ua c<ic ch8.11 cQl.
Hinh 11.39
Bai II.40: Tr9ng lu'<;Jng ell.a c6.n ciu di dQng, kh6ng kd d6i tr9ng 18. P 1 :::;
500 kN tac dv.11g theo hu'Ong thd.ng dUng cHch dudng ll1ling
qua ray' b@n ph8.1 A 18. 1,5 Ill. T<i.1 tr911J; cflt1 P 1 = 250 kl\' 1nAc
vao xe tdi. T6.m vu'dn tinl1 tU dudng thcing dUng qua ray ph8.1
18. 10 m. Hay x8.c djnh tr9ng lu'i;Jng nh6 nhtlt Q va khotl.ng cH.cl1
lOn nh:lt x tU tr9ng tA.m dfli tr9ng dEi11 di.t(Jng thilng d-Ung di
qua ray tr8.1 B dt4' cho c3n ca'u kh6ng bi li!-t v& 1n91 vi tri ell.a xc
Ldi kl1i dii chiu L8.1 cling nl1U: chu'a chiu t8.1 BO qua trqng ltiQr1g
r1e11g c-Ua xe td1 (hinh 11.40).
126
t,5m
LL+
I
7[
'
10m
Hinh 11.40
n~ng
vao tttdng
trdn th&ng dUng. Day BC buQc v8.o dfru dudi B cUa x8.
(hinh II.41). Ti1n xem ciin ph8.i bu(lc dily v8.o tu'd11g d kho3.11g
.,
'
Hinh 11.41
Hinh 11.42
'
127
B:li 11.42: MQt ciin c~u gOm c6 th{1 c6 dj11hAB vil dB.11 dQng BC. Dan c6
khOp biln le' C va dui:;ic g1U bfrng diiy c8.p AB (hinh Il.42). T8.1
tr9ng P:::: 40 kN treo tr&n d.y xich v.it qua rOng r9c t:;i.i d11n B
va rang vao tdi theo du:dng th~ng BC. D(i dai AC:::: BC. BO qua
tr9ng lu:Qng d3.n v8 1na s{i.t 0 rOng r9c. Xac dir1h sUc cil.ng 7' cUa
d:'.iy c6.p ph-y. t11uQc v3.o AL'B:::: (11.
~
Bai 11.43: Cho mQt h~ gOm 3 vc'im 3 khOp. c8.c kicl1 thu:dc clia chUng cho
tr&n hinh II .43. Hay xii.c d~nh phl\.n llJc cUa c3.c g6'i t\}a A, B, C'
va D xuit h1en khi t.c dvng lVc ngang P.
H
_,_
A
a
B _ -
_,_
-'a
Hinh 11.43
Bai II.44: ~0t sqi d.y CAEBD v~t qua hai rOng r9c nhO kh6ng d3.11g k~'
A va B n~un tren mQt du:dng tl1Ang n~un ngang AB :::: l
(hinh 11.44). T<;li cac dfiu milt c va D cUa SQ! d.y c6 treo cii.c
qt.iii c:111, tr9ng lt.ic;Jng 1nOi qu8. can 18. P, t1?-i dim E treo qu~l. can
c6 tr9ng lUc;Jng Q. BO qt.1a ma sat tf_ll rOng r9c va tr9ng lt.l(,lng
dfiy'. Xac dinl1 khorl.ng c3.ch x tU di@m E d811 dud11g thAng AB
ti~I vi tri c.n b:\ng.
Hinh //.44
128
= 2 kN
v~t qlJa C<:l.c rCn1g rqc Ava D. RCn1g l"QC D g.in ch~t vao tUdng
~~
'
sao cho CAD :::: 30 (hinh 11.45). G6c giUa cac thanl1 clia can
, ABC:::: 60 va ACB:::: 30".
cau
--
X3.c
d~nh
----
30'
c
Hinh 11.45
BD. 1'r9ng lUQng riE'ng Ung vOi mQt met d8.i cUa dan AB b8.ng
AE =FB
= 15 1n; EF = 501n.
20m
15m
129
50m
Hinh fl.46
Bili II.47: Dftm AE va EB nOi vOi nhau b~ng b8.n 1e t?i E. Dftu A duqc
ng8m vao tttdng, cOn dftu B tt;la tren gOi di d9ng. Diim chiu t8.i
clia can cflu ni;ing Q ::: 5 kN mang them t8.i tr9ng P ::: 1 kN tftm
vuon MN::: 4m. Tr9ng tam cU.a can cflu n~m tren dudng thdi.ng
dU:ng EM, c8.c kich thttdc cha trCn hinh II.47. BO qua tr9ng
lu:qng cU.a dftm. Xac dinl1 c.3.c ph8.n lt;lc t?i c.3.c di@m A v8. B khi
cftn cftu ciin b~ng n~m trong cling m;}t ph~ng thng dU:ng vOi
cta1n AB.
E
1m 1m
4m
Bm
Hinh 11.47
130
Bili II.48: Dfim AB d3i 4 m, n$ng 2 kN c6 tl1@ quay quanh trvc n8.m
ngang A, va tlja d.u B l&n d.m CD d.3.i 3 m, n$ng 1,6 kN. D:11n
CD tVa l&n di~m t\ia E v8. nOi vOi tu:dng nhCI khOp b3-11
D
(h'inh II.48). 'f<;ii cac ditin1 M va N di_it cite t8.i tryng, 1nOi tft1
te
rn: ED :::
2 m; ND = 1 in.
1m
1m
1m
1m
4m
gi
3m
Hinh 11.48
MA SAT
Bai 11.49: MQt thUng hB.ng tr9ng lu:qng P d~t tren m;j'l.t ph<'ing nam
ngang kh6ng nhAn vdi
h~
Q r1h6 nha't cfrn ph8.1 d:;it vao th-Ung va g6c 13 nghreng vdi
phUong hgang b8.ng bao nl11eu
d6 th Ung
,~;,,,,,J,,,,,,,,,,,i,,~~,.tL
Hinh 11.49
Bai 11.50: xac d!nh lt,ic P ct@ con Ian hinh trl,l ban kinh R = 60 cm, n?ng
3000 N Ian cteu tren m:;i.t ph:ing ngang (11inh II.50). Bi8t h~ sO
ma silt Ian k = 0,5 cm. h;tc P hqp vOi phu'clng ngang g6c a= 30".
1,31
a_
Hinh 11.50
Hinh 11.51
132
B:':ti 11.53: l\.1(it clii thar1g AB tr9ng lU:Qng P ll}a vao bUc tu:dng thf1ng
dUng trcin v8. tl:fa 1811 s<ln kl16ng nhi1r1 n<'l.rn ngang (hinh ll.S3)_
Li.,tc ma s:lt L~l d1~1n B khGng lOn hcJn ~L'.'J, trong d6 ~t li\ h~ sO
rna sit tinh, cOr1 N 18. ph3n li;ic pl18.p luye'11 clia s8.n. C~n hlii
d(lt thang nghi8ng m(>t g6c a vdi s3.n bing bao nhieu dfi mi)t
ngtil1i c6 lr911g lUQng Q c6 th~ treo lf>n d11 t$.n dinh tl1ang.
Hinh 11.53
Hinh 11.54
Bili 11.54: Cite d:itt n1Ut A va B cUa thanl1 dOng chit AB ::; l tr9ng ltiqng
Q c6 tl1 tru'Qt lheo vOng lrOn k-116ng 11h8.n b.n kinh a 11ll1n
trong m(lt ph~ng tl1<ing dUng (hinh 11.54). Kho3ng c8ch OC tU
tam cUa vOng trOn de'n thanh AB b&ng b. H s6 ma silt giUa
thanl1 vii v011g trOn ~L.
X:lc d~nh g6c 'P lfy..p bdi dudng tf1:ing OC vd1 dudng kinh thdng
dUng cUa vOng tr011 khi lha11h AB d vi tri cftn bli.ng.
Bili Il.55: M9t hinh tr\,! d6ng cha't d$.t giUa hai ta'm OA v:l OB n6i vOi
nhau b&ng b8.n 1e t9-i 0. Tr\lC 01 clla hinh tr\l va trl,lC b8.n le' 0
song song vOi nhau d8u n&m ngang v:l cling trong 1nQt m<~t
ph&ng th~ng dUng. DuOi tile d\lng cU.a ha1 h;i:c trt,tc dOi n:im
ngang P d$.t t<;t1 A vi'l. B \8.m hai tflm nll;" ep hinh lr1,1 l<;ti. Hinh
tr\l c6 tr9ng lu'Qng Q, b:in kfn11 R, h st) ma sftt trU:Qt giUa hinh
''
trl;l va tftm
bang. AOB:::: 2a va kho8.11g c{i.cl1AB:::: a (hinh 11.55).
133
De) ldn clia h.jc P cfin th6a m8.n d1eu ki~n gi d8 hinh tr\l can
U~ng.
Hinh lf.55
Hinh lf.56
Bai II.56: Xe 6 t6 tr9ng lu'rjng Q-dO tr6n do0-n dudng ngl1ieng (hlnh
II . .56). Ch1eu cao clla tr9ng tam c{1ch rn<~t nghie11g 1n(lt do~tn h,
khoiing citch giUa hai t8.1n bit11h xe Ia b. H~ s6 ma sat trtiQt clla
cite bitnh xe va m1)t du'dng Ia f.
G6c nghiCng a cUa du'dng v{:li phu'ong 11gang tl1 nao d8 6L6 c6
TRQNGTAM
rn
,,~
'1
0
rn
0
rn
0
~
Hinh fl.57
134
Hinh 1/.58
Hinh 11.59
Bai 11.59: Tim t9a dQ trqng t8.m cU.a tam gi<ic du ABC, c6 c~nh
a= 40 cm, c6khoet10 trOn b<in kfnh r = 10 cm (hinh II.59).
Bai 11.60: Tim tr9ng tam cU.a tie't
thuiJc OA
~a; OB~
di~n
y
D
...
d:
'
.:..'~----..-~--,<C
... ..,i: . .
. . "'j:. . -.
A x
0
Hinh 11.60
di~n chU
BAI TAP,
135
2Cf!1
..
..
C>
x.
..
....
., .
"'
-"
"'
.. ,
2cm
Hinh 11.61
..
=
..
Ill. HUONG DAN GIAI BAI
~
Lx,
=F, -F, =O
Ly = F,, - F, = 0
I,z,,::: F.
1-
F 1 ::: 0
aF 1 ::: 0
TA!'
136
Jn -
/
/
/
/
rF,
Hinh 111.1
zp
p
/
a
b
Hinh 111.2
137
L, x, = p
L,Y, = p
L,z, =P
M,=bP-cP
M = -aP
'
M,= 0
D~ thu
Do d6 ta c6:
a = b - c.
Hinh 111.3
Ta hay tinh:
138
Mx = bP3: M.,
D~ thu
cP 1; M,::: aP 2
::: 0, hay
+R'JJ.v + R',M,;::; 0
R\M.,
hay:
Pi
D~ thu
ve xoftn c6
Pz
trl}.C
R'
' =
M,
P:1
R' ,.
M,
P,
P,
=
cP,
bP3
hay:
R'
'
M,
P:J
aP2
zp
f--~------(
Ff
J------
y
3m
6m
Hinh 111.4
2m
M, hay:
139
R = )R; + R; + R;
Mi::: -2P4
:::
fiA
3,74 N
,,j'1_0_'_+_1_:3'~
-:tc-
16.4 kN1n
0. Ta c6:
Hinh 111.5
140
R'
= 'V
L,,, Zk =
=
M,
P.) -J2
2
Lm,, (-)
Fk
aP:i
J2 = P-J"r
P 2
I
J2
2 -
aP~
J2
2
= 0
'
-aPJ2
Ta c6:
R' M
H~ thu
:=;
de'n G.
Bili 11.6 (hinh 111.6)'
Hinh 111.6
141
C6 P 1 :::
P~:::
P.1 :::
P~:::
'l'a c6:
R',,.
=I
Fkz =- P 4 - P 1 ::: 0
R'= 0
M., = I
Mz:::
aP~
-11=
aP5
-'1.aP
+a:-,::: 2aP
=
2aP
1
- 2aP
cosa. ::: 2aP "'3 = IC3 : cosjJ =,vo
vv
2aP.J:l
2aP
cosy
= 2aPf3 = ff, .
LXi,
LY
-S'AB + SAEcos45" = O
(1)
11
S 11 n=O
(2)
Zk
S,u;cos45" - F = 0
(:J)
IX"
I
Yk = Snc + S 80 sin15"
Lzk
= Sn 8 -Q==O
=0
(1)
(6)
(6)
142
= F = s/JA
Snv:::
.f2 F; Snc = F.
z
Q
'a
I
I
- 1-
a,
/-
,-+-y
--
'
.Y
Hinh 111.7
(ivA,
Na, Ne,
P, Q)-
(1)
(2)
L:m,(F,)= (P + Q)MD -
(3)
CD.Ne=
143
Hinh llf.8
H~l\]'.c:
(x
P)~
0 -
TABcos30 - Tcncos30"
Lzk =Z +Tcnsin30-P=O
0
(1)
=0
(2)
(3)
( 4)
(5)
(6)
144
T. 11i:::: 80 N:
x" ~ -40
TcD::::
1000 N.
z" ~ROON.
B
T~
c y
Hinh 111.9
(xA, ZA,
XH, Zn,
Q,
TcD)-
L;Y,
_L.zk
(1)
~o
(2)
:::::ZA+Zn+Tcvsin30"-Q::::O
(3)
(-'J
L,my(Fk)=Q-C.Tcvsin30::::0
::=
(4)
(5)
BAI TAP,
Lm~ (Fk) =
145
(6)
J3
Z 8 :::0;XA::: 4 - kN;
3
iof3
kNvaZA:::2kN.
XH::: - -
x~--.--.---/,
Hinh 111.10
l\fc:
{:P, S
1,
S 2 , 8 3 , S 4 , S 5 , 8 6 )- 0
Lzk
(1)
(2)
(3)
146
1 -
aSi -aS~s1n45":::: 0
(4)
(5)
(6)
S,
'a
Hinh 111.11
P, Q) - o
(JI
BA\ TAP,
147
L;Y, = 0
(2)
Lzk""zA+z/j+Q""o
(3)
:L;m,(F,) =lOOZ,+lOQ=O
( 4)
(5)
(6)
ZA
Hinh fll.12
z;, P, Q)~ o.
148
Hinh 111.13
xk ::: XA + Xa + Q::: 0
(1)
LY,=O
(2)
LZk:::ZA+Zu-P:::o
(:l)
L;m,(F,) = 100Z = 0
L;m,(F,) =AKP -RQ = 0
L;m,(F,) = -100X 50Q = 0
8
8 -
Gi8.i c3c phlidng tri11h (6), (5), (4). (3) va (1) ta du\lc:
XH
= -40 kN;
ZA = 10 kN
= 10 kN;
ZB
= O;
( 4)
(5)
(6)
c
S,
6
D_
S,
a
5
2
4~
s:-
- - -
,,
'
'a
'
x
Hinh 111.14
IX
1,::::
(1)
LYk:::: 8 1cos45:::: 0
(2)
81:::: 0.
I,zh : : 8
I,m,(Fk):::: aS.
%p
-P:::: 0
::::Q
(a)
(,1)
(5)
(6)
150
.,
p
-2 .,
h~
Hinh 111.15
cach;lctacdl,lng:
(:zA,
T, Q)-o
(1)
L;Y, ~ 0
(2)
Izk = ZA + Z
-Q -Psina::: 0
Lm_,,(Fk)::: l,5Z
+ 0,5Psina-1Q:::: O
(3)
(4)
151
2:mJP,)=PR-rQ=O
(5)
(6)
TU (5) va vOi R
= 6r ta c6:
TU (6) ta c6
Z/J = 23 kN.
'rha:v Zu v3.o (2) ta ll1n dUQc Z 11
H~
= 16 kl\.
z
L\IC PHANG BAT KY
J
(xA.YA?.r)-o
y
x,
t--~--->-p
Hinh 111.16
152
Yk ::: YA + Tsina - P
mA
(1)
=0
(2)
(3)
Px
TU(3) tac6T::: - -
lsina
Hinh llf.17
cac
tac
h.fc
d\lng:
F,
M) - 0, trong d6: F
= aq
va
M=aP.
L;X,=XA=O
(1)
LYh:::YA+Yn-Q-F:::O
(2)
(3)
P,
153
NB)-o.
:z=xk:::: XA
-Pcos45:::: O
(1)
L, Yk ;:. YA + Nn - Psin45":::: 0
L m A(Fk) : : 4NIJ - 2Psin45":::: 0
--+ NB
(21
(3)
p sin 45"
1 p s1n4
. 5"
Y A:::2
I., +YA'
RA:::: 'VX;.
y
y
Y.
45'
N:
R;
45
x.
2m
Y.
x.
2m
2m
2m
Hinh 11/.18
2..: X
k ::::
(1)
(2)
(3)
154
G18.i
ci~c
Ru:::
lkN;RA::: ~x~ +
Y1
:::2,24kN.
Q=.1.aq =3N.
2
XCt
"
(1)
(21
(3)
11
TU (3) ta c6:
MA = 15,86 Nm.
'rU (2) ta c6:
x
2a
2a
3a
Hinh 111.19
P, P)-
O (hinh III.20a).
a)
y;A
155
v:-
1
3
45'
x;-
b)L
c)
y~
s;-
.x
Hinh 111.20
Ch9n
bilng:
h~
LXk=X0 =0
(1)
LY11 =YA+ Y 11 -P -P
=0
(2)
=O
(3)
= 100 kN.
S~ )-
0 (hinh TJI.20b).
LXk = 8 2 + S 1sin45" =
( 4)
156
(5)
TU (5) ta du'dc:
s, ~ - -.fi YA
~ -
s.~
.
~ 100-.fi-.fi
~ lOOkN
2
-S. -.fi
' 2
J2. JOO
~ -141 kl\
LXk
(6)
(7)
TU (7) ta c6:
:::
-141 kN
S,
-200 kN.
va
Ive li6n kt ttl'dng Ung Ssc, XA, YA. C8.c lt,tc t.c dvng Jen dan
(sBc
XA YA.
(1)
LY, ~ YA -P - Q ~ 0
(2)
(:J)
TU (3) ta c6 Sue:::
157
a)
b)
Hinh 111.21
= S 8 c = Qcotga.
R,1
:::
,jX~ + Y.1
J(P + Q)~
+ Q 2 col g-~a
Muo'n tinh Tvb" va Tl'!:' ta xet ciln b.ng ntit E. Khi d6 ntit E chlu t8.c
d\).ng ciic h.fc
I
I
xk:::
(TEF, T DE,
Q) - 0. Ta c6 (hinh III.2lb):
-Ti,;v -TvEcosa::: 0
(1)
--!L-s1r1 a
V$_y:
_ Qcosa _
Tr:F = -Tvr:cosa - - .
- -Qcotga.
s1na
C, D vii F ta duqc
TcF
s1na
158
a)
b)
v;-
v;
'\';'
Q,
q Q,
45'
--;: D
2m
5m
Bm
?;'
5m
Y,
Hinh 111.22
Lx
11
:::Pcos45-XJ\::: O
(1)
Psin45"::: 0
(2)
1 ::::::
0 (:3)
(x y
D,
D.
Ql,
2;X,=X,,=O
(4)
2;Y,=Yc+Yv-Q,=O
(5)
2;mv(F,) = 5Yc-2,5Q, = 0
(6)
Yu::: 5 kN;
XD = 0;
XA
= 2.8 kN;
159
"'X
L.J A =XA +Q=O
=0
(2)
(:J)
L;Y, =YA -P
A
lP
21
(xE, YE,
Re.
( 4)
(5)
Lm
(F,)
4lP
=0
(6)
IY
b)
Hinh 111.23
160
(xA, YA, MA Q,
P,
LXk = XA + Q +Psina= 0
(1)
(2)
(3)
{X-8 , Y8 ,M, P,
b)
a)
E
~
, )K
\,-
- - - - Y,
Nc)-o.
'
- x
Hinh 111.24
161
(4)
(5)
(6)
N_4P+M_20+30_
50
Tu:.( 6) taco
c--_
7 2 lkN
Scosa
s13 - 2.1,73
'
2
vdi a :::: 30, vi c~nh g6c vu6ng cUa tam giB.c vu6ng b~ng nU'a c~nh
huyen.
Thay Ne vao (5) ta c6 Y,,
= P 13 2
Ne
5 . .!_
= 5.
13 2
Tu (4) ta c6:
Xll
Tu (2) ta c6:
TU (1) ta c6:
XA
= -Psina :::: -
= -
7,21
= -2,88 kN.
2,5 kN .
: : -7 kN.
Tu (3) ta duqc:
= 14 kN;
q = 0,9 kN;
Cho P,
Q =2.0,9
P,
M
= 12 kN;
= 20 kNm;
= 1.8 kN.
l~c
h~:
M, Ne)-
162
(1)
(2)
- 2Nccos45" - 5N('s1n15"::: 0
(3)
T8.ch ra, xtit can b.ng thanh BC. CB.c l\(c t.ic d\lng (hinh Ill.25b):
(xB,
t.,
( 4)
(5)
L m (F,) = 3.Ncsin45' 8
l.P, -M =
(6)
b)
a)
5'
2m
1m
2m
Hinh 111.25
.J2
'
= 13,01 kN
(1)
"'L..mA
" (F) = N c 3x 2 . "- 3P sin 45 - Q( 3+0,6) s1n45
.
~1n45
N,.= 552 kN
TU (1) ta c6:
NA= 408 kN
=0
(2)
d)
v:
I
B_
x;
r
c
Hinh 111.26
LX,=T-X8 =0
I Y, =NA+ YB -P = 0
L m (F) = SP sin2 450 + 2T sin 45" 8
(3)
(4)
3N A sin45" = 0
(5)
164
TU (5) ta c6:
T= 522 kN
TU (3) ta c6:
Yn:::: -288 kN
DS. N 11
:::
==p
Y,
Bo--- - - - - - ---o
x;
Hinh /f/.27
LX
k :::
(!)
XH -Xe::: 0
'L,yk:::Y11+Yc-P1-P~-Q:::o
L:m 8
Tu (3) ta c6:
Ye= 48 kN
X8
ph~n
= 52 kN
AEC:
YA, Xe,,
Ye, P2 )- o.
(2)
(3)
BAI T~P.
165
(4)
LYk:::Yc-YA-P~:::O
(5)
(6)
Tu (6) ta c6:
Xe= 20 kN
TU (4) ta c6:
XA =Xe= 20 kN
TU (5) la c6:
YA= 8 k!'J
TU (1) ta c6:
X1J::: Xe::: 20 kN
= 52 kN ;
Ye= 48 kN.
Hinh 111.28
M,
?. Q)-o
(1)
(2)
LXk::: XA + Q -Psin30:::
166
Tu (1) ta c6:
(3)
XA:::: 550 N
Ye, Yv,
P)-o
L,Xk :::Xc-Psin3Q
0
:::
(4)
Yv = 289 N
Tu (5) ta c6:
Tu (2) ta c6:
Y, = 144,3 N
TU (3) ta c6:
MA= 2288,68 Nm
Yv = 289 N
(5)
(6)
(XA,
YA, Xe,
Ye, P, Q)-o
IX,=XA-Xc-Q=O
(1)
=Y, + Ye -P =0
(2)
LY,
Yc=0,2kN
Tu (2) ta c6:
YA= 11,8 kN
(3)
167
YL_
B
x;
I 2,Sm
I __
..1..
0
j 2,Sm j
=~-oc
x,
Sm
Hinh Ill. 29
(X
8 ,
Y 8 , Xe. Ye,
Q)- 0
LX::::X11-Xc -Q:: 0
(11
LY:: Ye - Yu:: 0
(fi)
(6)
TU ( fi) ta e6:
Tu (6) ta c6:
Xe:: -1,2 kN
XA
TU (4) ta c6:
Xll:: 5,8 kN
DS: XA
= 5,8 kN;
= 5,8 kN
L,:X,=XA=O
(1)
168
(2)
L;m,(F) = 4S v -2Q = 0
(3)
= Q2 =4 kN
Tu (3) ta c6:
SHD
TU (3) ta c6:
YL
a)
- x;
Q
A
v:-
-z
b)
1-v:-
-A
x.
c
y;
!o
4m
3m
Hinh 111.30
(x A, YA, X c, ;, S xe, M, Q) - 0
(4)
(5)
(6)
Tu (6) ta c6:
SKE = 17,3 kN
Ye= -4,7 kN
Tu (4) ta c6:
Xe= -15 kN
DS:X, = 0 kN; Y, = 4 kN
Xe= -15 kN;
StJn = 4 kN; SKE = 17,3 kN.
Tu (5) ta c6:
Ye= -4,7 kN
169
l:XA, YA,
P, Q)- 0
LXk :::X
11
+Xe+ Qcos60::: O
(1)
L Yk ::: Y + Ye - P - Qsin60::: 0
LmA (F)::: -M +Mc - 2P- 4Qs1n60 + 4Xccos30::: 0
(2)
11
(:3)
y1
- -
60
v;-
p
B
x.
a)
60
N,
b)
Hinh 111.31
(4)
11
= 26,85 kN
Tit (6) ta c6
Nv
TU (5) ta c6:
YA= -11,93 kN
Tit (4) ta c6
XA=-4kN
Tit (1) ta c6
Xe ::: 0
(5)
(6)
170
TU (2) ta c6:
Ye= 26,86 kN
TU (3) ta c6:
DS: X 11
:::
-4 kN; Y11
:::
(xA, YA, N c, P) - o
(1)
B ,
"
'1E
I
Hinh lf/.32
(xE, YE,
N'c,
P, Q)- O
TU (1) La c6:
Ne= Psincp
Psinq:i
--~COS<jl = Qs1n2<jl =
2 cos lp
N'c
2 cos cp
2P
x Slnlp x COStp
(2)
171
cos<jl = -I
8
DS:
1
<jl = arccos8
82" 50.
= 82"50
LXk =XA-Pcos45= 0
(1)
(2)
8 -
(3)
= 10 f:l kN
XA
Y/j = 11,57 kN
d)
b)
0'
All';-=-
x.
3m
3m
6m
6m
Hinh 111.33
(YB,
P)- 0
LX
( 4)
172
TU (6) ta c6:
SEF:::
TU (4) ta c6:
Xe= 10,5 kN
TU (5) ta c6:
Ye:::: 2,57 kN
DS: X,
= 10 J2 kN:
SEF::::
= 11,57 k~ ;
-3,65 kNm.
Hinh 111.34
F:
d'
F= s.p:::: rc-p
4
2:mc(F,)
Q = 430 N.
Bai II.35 (hinh IIl.35):
(5)
(6)
173
Q)-o.
L x,, =XA + Q - P, = 0
UJ
LYk :::YA-P1-P2:::0
(2)
LmA(F)
50Q
=0
(3)
y
C,_+--
Ff
c
Fi
R
10
A
10
x,
v;-
Hinh 111.35
174
Hinh tll.36
ki~n
Lm (Fk)= Q
0
can bi:\ng:
-(~ cosa -
bsina)Q1
(P1 (acosu
-(acosa-bsina)P~
+ bsina)-
B .
Q,,-s1na
- 2
Thay Q, = 2pb ; Q,
p~
=2pa ta c6;
_a
(P2 -P1 )
a
P2 -P1
-.----~-~--- =
b 1
bP1 +P2 +p(b+4a)
--2pb + 2.2pa + P1 + P2
2
tga -
175
Ta c6
L mJ:F) = Px - hN
= 0.
Ta c6 AC=
3 sina
==A
a"'
Hinh lfl.37
M, -Qa
- .-
a = !Oa ~ .h .l .
= 20a.h.l-
176
J2 ::: 1,41 m.
a
B-
lo
""
IN
Hinh fll.38
M,=P(H +
~)
=QAB
'
:::::
M1
AB~ 15m
177
Hinh 111.39
v~t
n$.ng P:
M 1 ::: 1,5.50 + 10.25
Q(3 + x).
M 11 2M1
Q(3 + x)
Xet kh1 khUng c6 v('lt
325
11f~11g (P :::
(n)
0):
M 1 :::Qx
Mg2M1
225? Qx
(b)
178
~~~~~~~~~~~~~~~~~
Q" ..
11
t15m
LL,
I
ff
10m
Hinh 111.40
AB.
{Q, NA. T) - 0.
AD= 2:.-;-in45".
AC= 2.
J2 "J2 = l,4lm.
2
LXu
=NA -Tcos~10..::()
( l)
L, Yk ::: 'l's1n<.p -
179
Q ::: 0
(2)
L:ms(F,)=".Q-a.NA =0
(3)
N.
x
~
D
a/2
a/2
Hinh 111.41
T COS(!) -- -Q
TU (2) ta duqc:
')
'Tf2
.,
cos-<.p
T=
. ., )
+ 1 sin-qi::: T"( cos 2 qi+ sin-qi
::: -Q- + Q'-
~BQ'
4
'Tf2
.,
= Q.!f, =559kN.
2
'
Q= 5
4
180
I
I
I /?/
ipl.J qJ
I
'--f
I I I
I II
Hinh 111.42
(T. Q. P. Tl) - 0.
'Xi<
L
''Y1.
L.
= Pcosf +
TU (2) ta c6:
T 1 cosJ- - Qcosf---, O
=P + T
1 :::
2.P vl T 1 = P'.
Q = 2P = 2.'10
= 80 l<;:~.
(1)
(2)
181
P.
~ 0
(l I
(21
11
J2
P-.
2
,,;
Ff; I
8-
R.
_L_e_
'
R,
- -
'
R,
c- - - -
'
'
'
Hinh 111.43
LX;,
I,
:::: R11 -
11
Suy ra N
11 ::::
Nu
(:3)
(4)
va R1
j::::
P.
tf.11
I,XA,
Y11
=
::::
=:::
(,\T' u,
Re,
NE) - 0 vit
N' 0 cos4.5" -
NE
cos45 = 0
(l-i)
182
(Q, T
T2 )
1,
LXk
LY
T~:::
T1 cos a - T~ cos a= 0
T 1sina + T2 sina - Q = 0
11 :::
=P
.
-Q
h ay s1na
. -- - Q
2Ts1na
2T
81110: ::: -
EB
"'~~~
/t
~ 4
Q
2P
Hay
Hinh fll.44
+x '
Q
= --
2P
(1)
(2)
183
LX
Vl
2=, 11
:::::
Tr1n:::::
Q nen QI::::: 0 va
({1 -
=0
Qsin30 + r.\J/'an:30'' = 0.
Q~
= -2Qcos30"
Hinh 111.45
= 80
111.
= ~O kN:
Q: 1 = 20 m.. 1 kN/1n
= 20 k.N.
h6a r:\n.
184
(:ac luc
(Q
t{1c
1,
Q~,
Q: 1 , P 1 ,
P~, Ne,
LX,=Xc=O
(1)
(2)
lOQ, - 60Q, -
20m
a)
=0
SOm
15m
(3)
15m
20m----+
I
N;
N;
-x, c
o;
a;
10m 10m
c)
v:-
N:
x, -o
Q,
Hinh 111.46
Xe, Ne,
Q:l)- 0.
185
V'i
x(' = o ---+ xA = o
LYh=Nc+YA-Q 3 =()
(Fi)
(GI
lx
8 ,
t{u.'.
dung:
YB, P1 , Q1 , Nv)-o
(7)
'L,Y k ::::Y1j+N0
(8)
2.:mB(F,)
= 20N0 -
10 (P, + Q,)
=0
(9)
TU (9) ta c6:
N = lOQ, = 20 = lOk'.'J
r
20
2
TU (2) ta c6:
1'.'t: +NF:=
Q1
- / \11!::.::
:21Fi kt\
(a}
Tu (3) ta c6:
3SNr: +
Ci-1~lj l1C
85N~.::::
'-N
I
1':
I-
l""'l\f
.
ll~p -
\'<:1
'']j')c
J-
~.Ll
{ 7NE+ 7NF=l:)0:J,0
~3112.5
(bl la dtl<,ic::
kt\
(bl
186
_
r:
ii.r _
1G07,5
ONF - 1607 ,,)4.1.YF- - - JO
Nr:
V~y:
1(-J0,7
160.7 k:\
= 51,:3 k.'\!.
/'./(' = 10 kN; N!J = 40 k:N : N,,. = 54.0 k.'\! : NF= 160, 7 k.t\.
a)
N,
B x
M,
1m
tml
Bm
Hinh 111.47
0.
;[X,, =XA = 0
Y,.
= YA + N/j -
(1)
Q- p = 0
(2)
187
(P. Q.
N,. N K
)-
2.;Y,, =N,+NK-P-Q=O
Int r
(Fu) = 2N
K -
lQ - fiP
(4)
=0
(5)
E'
y E)
~ (),
= -XK= 0
Lmc(Fk)
TU (7) ta c6:
(OJ
= 8Nn N /j =
1.Nr:
1. N'
s
}{
--
=0
1.
8
c --.Ll
(71
0 -5r
_,) kl\
M"
12.0,G2G
NE QC,
p_ IYn)~
0 (hlr1h TTI.'18a).
(1)
GP -
5,G(~~ -
;JP - 2Q 1 = 0
(2)
P. NB)~ 0
(NA, QI,
I
I
(Fi:) =P+ 2Q
N,;.
1'U ( 4) ta c6:
=0
1.1V"
1 -
(:JI
=0
(4)
= l,2 kI\'.
3m
1m
1m
N;_
N:
A
Q,
N';
Q,
3m
__ ]m
1m
N:
A
Q,
I"'
N,
YL_
Hinh 111.48
MA SAT
N.
1m
4m
(J'
1m
Q. F",)-
189
Ix,= QcosiJ-F." = o
I Y 1 =N + Qsinll - P =0
( 1)
'l'U (2) ta c6 N = P -
Dii
Qsin~),
ma
12)
F,,~:.~,
=fN =f (P -
Qsi11f-\).
thUng c6 th& chuyJn U(ing dtiQC thl g6c inn s{1l C\lC d~ll qi_,=
hav. Lun
,,,_) =
F,,,,,
1V
= /.,
p=
ha.v
r).
nrctg/"
{P
Q,,,,,,= ~-
vl + r
y
y
c'
x
Hinh 111.49
Hinh 111.50
(?. Q. N. F .. M o
L X1., =Pcosa -F, = O
L Yk =N + Psina - Q = 0
Imc(Fk) = kN-M -RPcosct = 0
1)-
(1)
11 ,
(2)
(:l)
TU (2) ta c6:
N = Q-Psina.
TU(:)) ta c6:
M 1 = hN - RPeoc;(x
V~y
kN = RPcosa + kPs1na
= 0 vi con !~in
kQ
Reosa--,- hsina
P=---~--
liin d6u.
P (Rcosa + ksin{x)
= G7.2 :-.J.
190
Bili II.51(hlnh111.51):
XCt can b~ng kh6i tr1,1
(1)
Lnz...1 (Fk.) =
(3)
(1l1,,
-M
+ RPs1na = 0
(2)
Do d6 tga
$.
f.
=f.
= Psinct $_ F
111 ,.,
=/N".
Hinh 111.51
xet c{111
IY,=N-Q=O
(1)
Clio nen
= pN = ~LQ vi N = (-{.
~t > ~
va P
= Q. ~
(2)
(3)
191
p
Q
Ti
F..
1J
Hinh 111.53
Hinh f/1.52
(P, Q,
Ch9n
h~
NA, N
R,
F"', )- 0
111.5~~
(1)
(2)
Im A
TU (2) ta c6:
11
N/J;:;P+Q
"''
lga=N8
p
-
2Q + p
(
;:; Fm.,
2 ga
~Q
+p
2
=P+Q- - = - +Q= - - -
+ Q)
(:l)
192
'
I
N,1
Hinh 111.54
G9iAB::: l.
Tn c6.
Ttl d16u ki~n cdn bil.11g cUa h~ ltjc ph:iing ta c6 d:;ing c8.11
sau di'ly:
uang
T6ng n161nen ccic 11)'.c tac <lvng Jen 11 dOi vdi ba d:i@m A. B, C l<-h611g
tl1f.11~ hUng b&11g kh6ng:
193
(I)
L,1nAlFh) :::Nuls1nl3-F,~,lcos13-Q~coscp:::O
L, ni nlF11 ) ::: -N,1ls1n[3 -
l F,;;, eosf3 +
TU (1) ta c6:
(NA + N 13 )
:::
F,,~s)
Qi
(2)
coslp ::: 0
(3)
~ Q sin~ri.
a
~Lcos[3) :::
Q coslp
2
N 1J (sinf} -
TU (:l) ta c6:
N _
,
_
Qcoslp
Qcoslp
va N, 1 - - , - - - u- '.l(sin~-~tcosP)
2(s1np ~tcosP)
>t
Qcus~
l 2(sin\3Qcos~
+ cos[3) + 2(s1nl3 -
b QslOlp
.
o:: -
~tcosf3)
>t Qcos~r
Lsin[3+~LcosP
sinp-~tcos()
+ s1np -+ ~tcosr)l
1
cos cp ___2_s_i_n~~-->t-2
2
2
s1np-~t-cosp
sin
p-
__ b
~ cos [3
a
Slll<p
b
Ta c6: s1nf>::: a
~Leos cp
-(--;;b-)-,-------13)
I
- ~(1 - s1n 2
.
j = -ba Qs111cp
s1r1 cp
b .
--= -
s1ncp
194
t>Y
r,a)
_,,'r1-[b]'lJ
-
cotg<p;:::: - - - -
b: ( +
a \
1
cotgQ =
b'
--
. b'
a'' -t-~L- a
'
~l--
=---
''
2
] -
~L
He kl1:io s<it gdn1 c8.c thanl1 OA. OB v:J. hlnh tru tr1,1c 0 1 Vi h0 ctfli
xUng n8n ta ch1 cfin xet tha11h OA. DOi vd1 thanh OB La c6 kCt quit
tu'dng tt;i.
a)
c)
b)
a/2
Hinh Jf/.55
tr1,1
::::
(1)
(2)
195
(.3)
Q = 2Nc (sina -
~Lcosa)
(R0
P, N'lJ F'~.,.)
- 0
_ aP
2R
1; -
,
N c
= QR
(4)
= a: (sina - fcosa)
1
sin a - fcosa
Khi l\]'c P kh6ng dU !On thi 11inh tr1,1 rdi xu6'ng, c8c l\]'c ma sat c6
chiu i1gu'<;Jc l<;i1, Ii.le d6:
P.,
~
= -QR
a
1
sina + fcosa
x -----'---
Vi P 1 > P~, nhu v~y l\]'c P pl18.1 thOa man P 2 s P s P 1 khi tga > f, do
d6 s1na > fcosa. Ta c6:
QR
-x
Khi tga
1
QR
1
s:Ps x -----sin a+ fcosa
a
si11a-fcosa
sf thi
s1na sfcosa
p~ QR x
1
a
sinu + fcosa
Bai II.56 (hinh !11.56):
Xet can b:ing 6t6:
Cac h.fc tac d\lng:
196
F,;~"
fN A
F,,~i,
flV B
-=
( 1I
(2)
h:~n
tl1i I'l 11
:::
(:J)
0.
Hinh 111.56
Qsi11a ~
f kl16ng trlfQt
tga
tgc:t
h
K11i li'.tt quanh A l11i M 1 ::: hQsina: M,:::::
-Qcosa
I,
2
--7
b
b
-Qco,,;a > hQs1nc1.. hnv tgo:.:; - .
2
.
.
2h
BAI TAP,
'
va tga >
197
'2.h
th l
l~t
h
2ll
211
(_~hr,in h try_c
=
.Y!'
X1S1
X:,S __:
~~-~~ =
Si - S~
'
/
/
0,
16.1
rf;:l
c6:
=ah
Clll.
"'a
~
-,
c'
a
Hinh /Jl.57
= '10cn1, r = 10 cn1
S = nR~ = n10~ = lGOOn , x = 40 c1n
S = S'~ = rrr~ = nlO" = 1 OOn
1
Hinh /f/,58
ca HQC LYTHUY~T
198
Cm v3_ X~:::
10
X 1 :::
_ xS - x 1S 1
Ta c6:
Xe -
s-s
1 -
60
Cln
x~S 1
s~
= 40,7 cm
c~nh
a::: 40 cm
var= 10 cm.
va
S 1 :::1tr~
afa
=~cm
(i
x 1 :::10cm
= 12,84 cm
Xe:::
Hinh 111.59
Lskxk
"""~~
Ye=
-Ls;-
Xe
LS,
L:s,y,,
tfc11 8 1
::::
db.
S~::::
Xi ::::
d va y 1 :::: !!__'
:2
(a -- d) d.
y
D
''
.(1)
d
9
Hinh 111.60
a 2 +bd-dL
2(a+b-d)
Xe :::: -
199
:2
200
.Ye
= S1Y1
s,
.Yi'
b.d.
+ S~y~
+
s,
+(a-b)d
2
(a+b-d)d
+ad . d~
-- ----
2(a+b-d)
b~
Bai IL61(hinh111.61):
..
{1)
0
(3)
x
I
--:1 ..
"
cm
2cm
Hinh f//.61
Cl1ia tieL di~n thllnh ba hlnh chU nh$.L (1). (2) vii (3).
= 20.2 = 40 cm~
x 1 =-1 cm
8~ =
20.2::: 40 CITI~
x~=lOcn1
s 1 + 8 2 + S:i
Xe=
cm)
_S~'-x~,_+_S~~x_,~+_S+,_x~,1
S 1 ~S~+S:i
= -
40 + 400 + G;30
110
9 cm.
Ht
Cht im
202
Nghff::n cllu chuyn dQng 18 xac dfnh vf trf va cac dt[lc trung dQng
h9c ct.la Oiifm hay v{lt r8n so v6i
vat chon
66 hf; quy chie'u g8n cht[1t vao m<;it dt'ft ta quan tr9ng va thudng
cJll(Jc sl! dng.
Hf} trc t9a dQ 18 hf) t9a 0() nilo 66 dl!CJC gf3n v.30 hf; quy chiu Off
Thdi gian clUQC quan nf{jm 18 thOi gian tr6i cJ8u vB l?i m6t !Uc xBc
dfnh nao c16 goi ta thdi cli{/m.
fJtf xac dfnh vf tri cUa dim hay vat c8n ph8i c6 cac th6ng s6 xac dfnh
vf trf goi 18 th6ng s6 cJfnh v( cac th6ng s6 nay thay d6i theo thdi gian
va mor lien h{f; giUa cac th6ng s6
dQng. ChJng h?n: m6t rJie?m chuye'n c1ng trong mat phJng can bie't
hai th6ng s6 (x, y) v8 phtJOng trinh chuyen cJQng 18 m6'i lien h?:
x
=x(t); y =y(t)
V?n t6c thtJOng kY hi~u ta V 18 cJ<;ii 1u9ng n6i ten hudng va t6c 66
chuye?n cJQng cUa cJim. Khi v?t chuyf:In c16ng quay ta c6 khili ni?m
v?n t6c g6c kY hf?u ta ~.
Gia t6c 18 6?i /ur;ng 6$c trLfng cho SI/ bit?n cJ6i cUa v{Jn t6c, thtJCJng
k')! hi~u 18 W cho 6itfm va 18 gia t6'c g6c cUa v?t chuytfn 6ng
quay.
Quy cJ?o chuye'n c1ng cUa 6ie'm ta quy tfch cac vf tr! cUa 66ng
6ie'm trong mt h? quy chie'u xac cJinh nao 66.
XBc 6inh cac 6$c trLfng c1ng hc;>c cUa 6iS'm hay v{Jt ta nQi dung co bBn
nha't trong phBn <1ng hc;>c ma chl)ng ta tan tuot nghien CL!u trong cac
chUcJng (tit chuong 6 ai'in chuong 9).
ClnroNG 6
A
A'
DONG
HOC
DIEM
Trang chu'dng n8.y chUng ta nghien cUu chuy~n d(n1g clla di~n1
trong
h9
quy cl118u dil. x8.c diI1}1. C6 nh1eu phU:dng ph[1p kh1ic 11l1au
d~ kh:io sat chuy6n dQng clla di~1n, song ba phlidng ph8.p thttdr1g
s{1t
chuy~n dQng. Tinh u'u vi~t n6i b,$.t cl1a phLicJng phil.p nay IH: c.:ic dc~c
tru'ng dQng h9c du'cjc bi6u dii2n ddn g18-n. dC 111611 vii chinh xC1c du'tJi
d~ng
vectd. Vi vQ.y phlidr1g ph.3.p 11<\y thu'dng xuyPn dU:Qc :::;U d\tr1g
d~ nghin c(iu
ve m~t l)r thuyfit cho C<~ chu'dng n:J.y cling llhLi cUc
chVdng sau:
r =OM.
vi
djnh v! clia diEim M trong h~ quy chiCu ()xyz. Kh1 d1Ei1n M cl1u:vf:n
204
dQ11g,
r sC biCn th1ln l16n ty_c ll1L:o ll1(1i gian ci\. vf!' hti6ng v;\
Vl'Ctd
(6 11
=- "f(t)
Hinh 6.1
Pl1ti(J\1g tri11h (G.1) 18. phtidng trir1l1 chuyS11 dQng cUa di6'1n M vit{t.
dU61 dc.1r1g vccld. DOng lhdi pl11fdng trinl1 (6.1) cil11g ];\ pl11idng
trlnh quy dq.o cl1a di1n M t.ror1g 11 0.Y)'Z vi&'t dttOi Liq_ng tha1n
s6.
(~uy ticl1 c3.c di~1n ngqn clla vectcJ dj11h vj ;: trong 11Q Oxyz chi11h l8-
_,
r: 6 18-n
(t{i.
sli tt.t1
xac
(ti11h
b61
](111
\'CCLd
d}nh v~
G:=OM\
(hi.nh 6 2)
\Tectd }.1.rvl1
205
= r 1 -F = ~r
di clla d1e'n1 M trong khoil.11g tl1di g1ar1 11h6 ,'.lt va dtiQC gqi 1;1 VCCLO
1l
C1lC
.
cUa d161n M trong k11o::l.r1g thdi gian !J.l . Khi !J.t c1l11g nhi) Lhi Vu,
c:ing bidu <lien chi11l1 xac vectd v~n tOc trong kho8.ng
!\t---" 0.
vlh
\I
v;l kh1
se tien de'11 V<~n t6c tlic thd1 cUa d1(~1n j\.{ t:;i.i tl1di di(~lll
v- =
rlr
L\r
(f-i.2)
dt
x
Hinh 6.2
:t\l1ti vf1y. vcctd v:~n tOc lllc ll1di cUa c!1E!n1 .~f bfi11g d[_lo l18.n1 b(1e
nhfil Ll1eo tl1di g1ar1 clla vcctd di11h vi F .
DC' biC'u diC11 gqn hcln ngu:di ta dU.r1g da'u cha'n1 thay cho kY h1~u
_ (tr
r--.
Ji
dr
dt
V~-~i'(I)
206
.,
'flt (6.2) ta nh(in tl1iy d{jn vj cto v(ln tOc cUa cli1n M l:'i.:
D6d.'.i.1
Thd1 g1an '
Tlt l1i11h 6.2 ta nh(i.n thfly 6.r va Vrb cling hri{Jng vdi MM 1 , kh1 M
dfi11 dCn M: cat tuye'r1 MMI d.?in de'11 t1e'p tuyCn
t<_lt
M, vi v(ly
v(ill
tOc tile tl1di cUa di~m M lubn hu'Ong tl1co tie'p tuye'n vdi qtlY d;;to
t9-i M.
V.
Do v<~y tu'dng t\1 nhtt dOi vdi v.$.n t6c, d~ x.c dinh gia
tOc, chU.11g ta kh<io sat S\1 bie'n dcii cUa vl).n tOc t0i 18.n cl}n thdi
d1~m t.
(hinh 6.3).
ilV =
V1 - V
M,
d?c Lru'ng
la
'l'Y sO
w," , g91
w,/
k.Y
Ja gia
Hinh 6.3
tOc Lrt1ng bl:nh cUa di~m M trong kho3.ng thdi gian /\t.
cl.in
hi~u
de'11
va
kl1i :it
kh6ng W16 se d8.n tdi gia tOc tUc thdi t~i thdi di~m t vii. k:Y
l<\ W.
207
d2r
-'
w~--~r
l1a_y
((i.3)
dt~
Ddn vj d@ do 6-'ia tOc 13. d~i d3.i/(thdi gia11)~. (~h[u1g h1.1n: 1n/s~ hay k1n/h"
ve
n1~t
V~I
iv
th
lu6n
l:1uOng vC phia l61n cUa dlidng co11g quy Lt~o. Du v?y gia t6('. lUc tl1d1
clia di~1n M lrong trUd11g hcjp tclng qu:it cling c6 l1tid11g nhti v(1y.
'l'rCn d:ly chU11g la dii s-i'.i dl_111g vecld va Lt:,to hf11n vcctcJ
cAc rl:c)c trting dQng h9c cllo. di@m M. C~an cU v1io
db bi~tl
d1~11
v<'t W c6 the
la 11l1anh din.
V.V
(~t (y)~ = 2V-.w > O. V~1~"
=
>:eu
Ne'u
Ne'tt V.W
ue
de
ph8.p nAy dUQc siJ. d\]_ng cl10 c8. ngl1iCn cliu l)' lhuye't cling nhli gi8.i
cric bAi toil.n ci.;i th~.
208
1108.11
toan xilc djnl1 11811 bie't ba t9a dQ x, y, z. Kh1 d1&'1n M cl1uy8n dQ11g
c{1.c t9a clQ nftv se thay J:6'i li8n t\)C thco thdi gia11 v8- ]fl cflc l1fln1 v6
hU'Ong clia t:
x=x(t)l
(6.1)
y ~ y(t)I
z ~ z(I)
PhUdng trlnh (6.4) 18. phlfdng
tri11}1
d~_10
qu:,'
rt:.10
dttOi
d0r1g
th6ng
tl1u'dng.
6.2.2.
iJ
Hinh 6.4
v AN TOC
'!'a gq1 vQ.n tOc tUc tl1di cU.a dQng di61n M 18 V va hlnh ch1e'u cU.11
vccto v(1n tflc 10r1 ba try.c tqa rtO f)~ c;{r ];\ V,, V,., V,. VOi i,j,k 1:1
c5.c vccto ddn v~ clla ba tr\}.c t9a dQ. '!'a df1 bi8l
- r""xi +yj+zk
(a)
d,:
d
dx fly dz \'=-o-(xi+yj+zk):.:.- i + - j + - k
dt
dt
dt
dt .
dt
(b)
Vi i ,j,k 18. cB.c vectd hfrng sO. Ch1u hai v8 cUa (b) len c<ic tr\J.c t9a
d6 D8 c{1c ta c(i:
209
V =d.i:=X v
dt
=
y
dy
dt
y'
Vz
dz
dt
(6.5)
=-=Z
Vf').y 11inh chiCu vectd v$.n t6c cU.a di@m Ien m9t tr\Jc t9a d(l n:lo d6
b8.ng d1:to h8.1n bQ.c nha't theo thdi gian cUa t9a dQ tU:dng U11g. Bie't.
hinh chie'u cUa vectd v$.n tf}c V ta titn dtfQ'c gi.3. tri cU.a
thPo
c6r1g thUc:
(6.6)
G91 a, ~- y 18. g6c l1Qp bdi
cos a=
v
v
_x :
cos[)=
v
v
_Y : COS"f
v
v
(6.7)
= -'
C.3.c gi. tr1 n8.y cOn g9i 18. cosin cl1i' phu:ong clla vecto v$.n t6c.
wx'
. .
h..
.
qua cua p an trlidc
w = dV
d'F
dt = dt
2
wz
ta nh$.n dUQ'c:
(6.8)
V$.y hir1h chie'u vecld gia tOc cUa di@1n l&n m9t tri.;ic t9a dQ ni\o d6
b8.ng dl;l.o h<\m b$.c 11ha't theo thd1 gian hlnh chie'u vectd v$.n tOc Jen
tr\JC
iy
hay d~o h8.m b(i.c hai theo thdi gian ci.la t9a dQ tlidng U11g
Gia tri va httdng cUa vectd gia t6'c dUQ'c x8.c dinh theo c6ng th Uc:
(6.9)
210
(6 10)
Pl1tlo'11g pb{1p t9a dQ ti;I nh1Pn dtidc sU dy_ng dC: ngh1f:n cllu chu~'f;n
tt(lng cU.a d16n1 kh1 da hiet dud11g cong ri11y cl<:~o cUa n{i. 11Ar1g
phlfdJ1g ph1-ip n:J.y c.c d<).c trtfng d()ng hQC du\JC Ind t3_ bdi clic d:.ll
lu\Jng c6 lien qua11 1n?t thiCt vOi c<:'i.c tfnh chtlt 11inh h9c cUa dudr1g
cong quy d~to. Do vQ.y n6 giUp ta qunn ~{tl chuydn (lc)ng cl1a d1~n1
rnQt ci1ch d@ d8.11g ne'u La tu'dng tu'(jng dltr1g t;.i1 di&n1 ch11y0n d(ing
t1[:n
Vl
phfln
t11.;.Cr1. Cite vecld don vj tr11 c:'tc trl)c nc\v lll.n l1!Qt kY hi~l1 la i. r/,,
(hinh
(-i
b = 1A1i
:VI(lt ph/1ng
cl1Ua c{1c vccto don vi i.ii du\ic grn l:\ n1:-~l ph2111g n1;)l t1Cp.
0
cO djnl1 18.111
ch1Cu du'dng cl10 quy cl<?-o v8 1nQt pl1ia cl1a gflc 0. Vj tri cUa lv! trPn
quy d<:-o se 1108.n to3n x{1c d~r1h kh1 hi Ct cung 0.\1:::
S. J)o d6 S ctu\lc
gqi !:). tqa dQ cong hA.y l108.nl1 dQ cong cU.a lvl. Khi M cl1t1y6n d(n1g
thi S bie'n d6i lien t~c tl1eo th{h giar1 t:
S = S(t!
(o.11)
211
PhLirJr1g trinh (6.11) 18. phu'dng trinl1 c}1uy11 dQng cUa dit'i1n lvf
trong tq:i dQ tt;i nl1i&n.
b
b
Hinh 6.5
6.3.2.
M,
Hinh 6.6
= =
Ty'' s6' 6.8 == V, 1 1.:\ g1a tri trung binh ci.la van tOc trong khoii.11g thdi
6.t
'
gian L\t_ Gia tri clla v?n t6c tUc thdi t;;ii thdi diEim t duqc xac dinh:
(6.12)
V(1y gi8. trt v?n tOc cUa di6'm t<..~i t}1d1 d1dn1 t n:lo dO b111g d:;io ham
bQ.c nhflt theo thdi gian ci.la t9a dQ cong S tr&11 quy d00.
212
tuy6n v(Ji du'd11g cong quy d~o t9i M. Do d6 chie'u cUa vectcj v(l11 L6'c
ph1,1 thuQc
l\"6u S > 0 thi V hudng Lhco cl116u dtidng cUa quy d<.10:
J:\"Cu S < 0 lhl V 11U6ng tl1eo cl118u 8.1n cUa quy <l?o.
(6.13)
bi~u
th-Uc W
dV ,
dt
i1e11
dtiQc:
di 1 -=-n
dS
'
Vi v1)y:
dT. = dS x di =S~ii
dt dS
p
dt
dS _
. di
,1 _
s' ..
.,
.
v
. --+ W =Sr:+pn= W,i:+ W n
11
VOi
dv
w' =S=-
w
dt '
IJ
V'
p
213
V$.y g1a tOc cUa d1~1n lrong h~ t9a dQ ttj nhi(:n g()m hai th?tnh plui.n
tie'p tuyCn va phRp tuye'n chir111:
W..
dV
dt
"
= - - go1 1a g1a toe: l1ep . n<l1n tr611 t16p tuye'n cun ciuY rl:.io.
d~1r tru:ng cho stj bi11 LtG'i g1~1 tr1 cUa v(ln tClr: then th(J1 g1an:
v~
Y\1
lu6n lu6n d1tUng r1:l1n tr611 phftp tuye'n chin}1, g9i ]ii
:-:: -
"
gia tOc philp tuye'n, d1)c lru'ng cho stj thay d6'i ph1t(jng cUa
v$.n tOc.
Vl tr1,l-C tie'p t11ye'r1 va philp tuye'n ehfnh vu6ng g6c v6'i r1hau. 1nb.
------~
W=W +W va
'
"
W~W
'
"
,.,
v
')
"
(
I
'')
S-
S +, ---
(6.11)
( p
biQt clla dudng cong quy <l00 va gia tri cUa v~n ttlc, gia tOc 1118. ta
lhttdn.g g:;ip trong ddi sOng ky thu(it.
ll) (_fllJ)'i!/1 dr)11g fh,;f11g
(;J1u~'dn lt(lng th;\ng 18. chu~1 611 dQng c6 q11.Y d<;to Iii 1nQt d1flJng
th~ng. Hai tru'dng hejp d:;tc b1$t thudng gf)p tro11g c}1uy611 d(ing
thJ11g:
(;huydn d(lng thii.ng c1eu ID. chuy6n dQng th~ng c6 vf;tr1 t6'(' h\
hhng s6 ( V
= const ).
Qt15.ng dtidr1g d1
tl1Uc:
S = S,. +Vt,
trong d6:
(6. 15)
Chuyfi11 dQr1g thAng biCn dOi dCu 18. chU!'dn rir)ng thdlng c6 g1:l tri
g1a ttlc kh6ng dtSi ( W = con8t ). :t\eu g1:i trj cUa g1a t6'c dtlo'ng thi
214
(fi 16)
Chuy@n dQng cong ph~ng 18. chuy6n dQng c6 quy d0-o la du'dng co11g
ph~ng. Ta c6 hai d<;ing cl1uy'n dQng cong ph:ing thtidng g~p:
Chuy~11 dQng cong dfu la chuy&'n dQng cong c6 g1{1 tri V<~n t6'c
kl16ng dtli (V::: canst). Tru'dng l1Qp n;l.:, qu3ng duc'Jng di du\Jc
1
(6.17)
Cl1uyn dQng cong bie'n ct6i cteu (c6 tl1f 18 nl1anh d<'.i.n de'u hay
ch(1r11 diin dCu) li'l chuyCn d()n;; cung c(J gi(1 ll"\ g1a trlc tif~\l kh\"1ng d(l i
(W, ==canst). Trong lrU(Jng hQp 11<\y v~1n tOc va qu3ng dLidng (ti
0
W,
t~
(6. J 5a)
Qua11g dudng S mang dffu (+) 11u Ui61n cJ-1uy111 dQng nhar1l1 d:'.i.n
deu va mang da'u (-) khi di~m chuy@n dQng chi).111 d:'.i.n deu (S" vb. V"
18. qu8.11g (lLid11g vk1 v~>n tllc ban d.L1 kl11 t = 0).
Ngo8.i ra, vC m<'.tt cfl.c d~c trung h'inl1 l19c clia QLY dq.o r1gu'd1 lH c011
quan tam de'n m6t v8.i dq.ng d.$.c bi~l cUa quy dsi.o cong ph:ing
thudng gi)_p nhu' sau:
= __:'.__
R'
bH.n
V'
1.
215
x::::Gt~+1
y ~ :it' - 1
(a)
lfil:v
x{1c
dinl1:
Bi1i gidi:
a) Kl1U t tU h ph1idng t.rinh chu~'C:n d(ing (<1) la nl1(u1 du\lc pl1Lidng
trlnl1 quy d:~o:
:3
;Y
y~---
Quy d1.i.o 18. m9t phfi.n ci.la dli(:it1g th:in1g dU:(!C 1n6 lit tri:'n hlnl1 (11lnh 6.7).
D9ng dif1n xua'l pl18.t tli M,, (1, -1) (Ung vdi tl1di did1n x:uflt pl15.t
t :::: 0) vi'i. cl111yd11 dQng theo 11U:6ng M,,P ch <lAn 1a xa v6 l~11 kl11 lh(ii
giant l:\ng d&n.
vx '- " x
::=
12t:
V=Y=6t
."
lvl
~,Iv,' + v; = e,,/fi.t
'
~
(1n/s).
'
6i t > 0, V~
(hinh 6.7).
va
216
p
3
-1
/
M,
Hinh 6.7
.. 6 ms-.
/
W y=y=
Do v?y
1w1=6./5
m/s 2. Do
w~ va
WV
chiu clia vectd gia tOc lu6n c6 chieu m6 t3 nhtt trCn hin!i 6.7.
Vi d~ 2: Chuy~n dQng clla di~m theo dudng xo&n Oc 1n6 tii bd1 h~
phU:Cing trinh:
x
2t
}
2
y=-2t +1
z=t 2
(b)
-t
t tinl1
Bai gidi: TU l1~ pl1tfdng trinh chuy~11 dc)ng (b) ta nh?n du\-ic:
217
x= 2
-41
{iy == 2t
-1
(1n/s)
rx = 0
:Y = -4
i=2
'
2(101-1)
dt
\V - lw'
,-~
)zot'-4t+5
- W' -
dV -
I-~-
,-dt-\20t'-4t+i
v~ c2ot~ - 4t + 5):%
p=-=------
J96
W,
NhU vG.;v' didm chu:v,dn d(ing vd1 giB. trj gia L({c to?t11 ph&11 13 h~111g sf)
nhU11g v(1n tOc, gia tOc tiCp tuye'n. gia tOc h{lp tuye'n v3 b.11 kinh
cong qu}'
d1;lO
Vi dl;l 3: MQt di6'1n chuy~n dQng trong 1n~lt pf1:i\.ng thco hC p11tirJng
trinh:
X=asint
(c)
y=2acos2tj
(a 18. h8.ng s6, t 18. th di gian).
X6.c dtnh qu)i d0.0 v8. pl18.n ticl1 chuygn d(ing I r&n qt1y ct~o
4-x
a
218
Qu5 d;.io cht1yc'n dQng l;l. n1QL ph6.n cUa pa1abol m6 t~1 trbn hl11h 6.8.
Gi6i h1.tn c:Un parabol du'(jc x:'.1.c clinh tU phticing lrinl1 chuy[;n d(ing
dii cho:
M {0, 2a)
0
d1c'n1 A
rr
t -'-- l
v6
dQ11g
v<t t61 A
Til;p
d6
phia
lUe
,
d18rn
qua M 0 lUc t 2
3rr
t. 1 = r6i
.
2
did1n B lllc
1<.ti
qt1ay'
f 1 =2IT.
10i
Qu<:'1
}ff"
Ille
trlnh
diEi1n
cl1uy6n
Hinh 6.8
d(ing
Vi dv 4: V0tA cl1uy&n dl)ng thf'o phtldng th;'\11g c\Ung nhti Jtlng v;\o
lha11l1 dltng cf) dinh v:l nOi vOi
S(_i"i
dftv
111[;111
(1J
x{1c
rtjnl1 vr1r1 tOc, gia ttlc cUa A tl1co u vi'\ x (hlnh G.9).
x-=
,,'QA~ -a~
~(AB-ut)~ -a~
: (J.11 =AB - ut
(a)
(bl
219
V=~~=-
u(AB-ut)
dt
-.JfAB-ut)~-a~
.@.
Do v(ty:
-I
'I
AIH,-
dv
ru
,-,--~
iV=-=-- -'Ila
dt
dtlx
Tinh d;;io h8-m va chU
~x
_J
y:
u I ~ +x-"
x=V=--\Ja
x
Hinh 6.9
Cltl!ONG 1
,..?
"
"
.;
CUA VAT
RAN
Trong chlfdng n<'i.y chU.ng ta k:hlio sDt hai dc~ng cl1uy!n d911g co b8.n
nl1Ut cUa v:@..t rdn: chuyii'n d6ng (inh tzen. v:J. chuyi/n dQng quay
quan}i tr!JC co' djnh. Hai cl1t1y~n d9ng l1<1y tl11.idr1g l1ay g<~!J trong
tht;ic te', trong c3.c ng8.nh ky thu~t. c6ng nghQ. NhUng ke't qu1i
nghi811 cllu trong chlidng 113.y 13 Cd sd d~ kh8-o s&t c8.c dq.11g cl1uy?;n
d(ing pl1ltc tsi-p hdn clla vij_t r~n. dOng thdi slt d\}ng <l6' phfin ticl1
chu:v@n d(ing phUc t(;lp th8-nh c3.c d1;1ng chuyc'n dQng cd b8.11 cUa v(1t 1&n.
--.
_,,
_.,:
_2_2_2___
:/
0
Hinh 7.1
Vi d~t 2: Tf-in1 pl1~ng ABCD cl1uy611 dQng nlu'J cd ca'u tay quay !J
kh;lu (hinh 7.2). 'I'im ABCD rht1y~n dQng tjnh ti8n.
D~---------C
A\)-----------JB
Hinh 7.2
tr;ii
tien.,
gia t6(' ct.la Jn9i di<iln thu(Jc v{lt dliu b&ng nhau, quj d<;ro r:Ua m9l
ctif/m c6 thii' t.inh tiC'n df/ trUng khit ten nhau.
ChU:ng
ni11ih:
lu6n chuy~n dQng song song vOi chfnh 116, do v:)_y AB= canst. Theo
(hi11l1 1.3):
(o)
223
x
Hinh 7.3
Lf\.n ltiQt c.t:;i.o h8.m b(lc nha'l v8. b(u: hai c.tA11g t11Uc (a) thco l11di g1ar1
v:l cl1U
Do AB luOn song so11g vd1 chfnh r16 (filJ II A 1B 1 II A::B:: .. ) n0r1 n(;t1 la
tin11 tie'n quy d00 (r) cU.aA sao cl10A
=B
K113.o silt chuye'n dQng L1r1l1 tie'r1 cUa Y0t r;in chi ciin l<hc"io s{1t
c:hu_v@n dc)ng ttnll tiCn clla v~t r:in c6 Ll1& coi nl1ti 1nQt d1~n1
chuyC'n dQng ma thfn.
224
_,_,
_,:
7.2. CHUYEN DQNG CUA VAT RAN QUAY QUANH
TRl)C CO DjNH
7.2.1. DiNH NGHiA
(~huy&11 dQng cUa v(i.t ri11 quay qttanh mQt tr\l_c cf) d!nh lii. n1Qt
chu!dn d:(lng ma trong sutlt qu:i trinl1 cl1uyc'n dQ11g tren v;)l c6 2
Vi d\l:
d1 qua 2 b~in
18 (hinh 7.4a);
tr\,lC
a)
b)
..
A.-
A
Hinh 7.4
--S
7.2.2. KHAO SAT CHUYEN DQNG QUAY CUA V/;T RAN
?#
--
Gi8- sU: v@.tr~n quay quanh trvc Az (hinl1 7.5a). Dci xric dinh vi tri
cUa v~t t?i thdi didm t ta ch9n m$.t phiing (11 cO dinh va chlla trvc
quay l<'i.1n m$.t phiing gOc. DOng thdi g&n vao v<).t 1nc~t phc)ng (11)
chUa tr\l_c quay. Khi v$t quay mQ.t phhng (rr) cling quay theo va vi tri
clla r16 x6c di11h vi tri clla v~t. G6c nhi di$n giUa (rr) va (n 18. g6c qltay
<fl cllH vi~l. Khi v$.t quay Ll1i <fl bi8r1 d6i liCn tl,lc thco thdi giant:
0
(7.2)
225
c)
b)
Hinh 7.5
Bi~u thUc (7.2) 18. phU:dng trinh chuy~n dQng quay clia vf:.t ra.11
i:p
quay. Dd x8.c dinh chi@u quay clla v$.t, ngtidi ta quy u:Oc g6c
i:p >
nu tll di~m ng9n c\la trl;IC quay ta thf{y vf:.t quay ngti<;JC ch1u kim
d6ng 116 va {p < 0 kh1 ngti<;lc l<?-1.
b) VJ}n t6C gOc cUa v;Jt
D6 d(lc
trling cho chuy~n dc)ng quay clla v$.t r6n quanh mc)t tr\,l.C cO
dinl1 ngudi ta dua vao kh3.i ni~m vQ.n tOc g6c va gia tOc g6c. Sau
khoang thdi gian 6.t ::: t 1 - t g6c quay lp cUa v$.t bie'n d6i mQt ltiQ11g
C.lp::: '-Pi - tp. Ta go1~"'~
ty so -
U\u ____,,.
. w tb = 111n -"'~
<o = 11m
_!./-;I)
\/--;() ~t
d~
dt
o ~
(7.3)
VQ.y v(1n tOc g6c cUa v$.t quay quanl1 lrl,lC cO d~nh c6 gi<i tr~ b8-ng
dfilo hilm b$.c nh:lt theo thdi gian c-Ua g6c qua.Y i:p.
Ddn vi d~ tinh v$.n tOc g6c 13. rad/shay 1/s 110:(.c s 1.
Tu (7.3) ta thay:
226
.N"8u
NCu cu < 0 thi v(1t quay ll111$.11 cl1ie11 k11n d6ng h6.
uJ
>0th\
d trCn
va trvc
tr\J.C quay:
IJl1Ud11g
Cl11eu sao cha tit didrn ngqn clia veclei iy la tl13y v$.t quay ngu'Qc
cl1ieu kim d6ng 116;
G ia,
, b'
tr! ang
d~
,
dt
=tr .
1'rong ky lhu$.t nglidi ta c011 hi~u <lien vfi.n Lflc g6c bking sO vOng
quay tro11g 1nQt phUl, k.Y 11i~u b<'ing n vOr1g/pl1Ut. Ta c6 bie'u thllc
lien 11$ gilia v$.n tOc g6c w v61 n:
211:n
nn
t)~ d1~c lr1tng cho s\]' biCn do'i clia v~tn tflc g6c Lheo tl1di g1ar1 ta c6
kl18.1 r111n g1a tOc g6c. KY hi~t1 f.. 'l\.idng tV nhti dOi vdi vQ.n t6e g6c:
'
d<u d q:i
E=-=--=<.U=<j)
dt
(71)
dt 2
V[J..y gia tOc g6c cU.a v$.t quay quanh trl,lc cO dinl1 c6 gi. tr~ b&ng d00
h8.1n b$.c nha't thco tl1di gian clla v$.n t6c g6c hay d:;i.o ham b<)c ha1
Ll1eo ll1di gian cU.a g6c quay q:i.
Don vi tinh gia tOc g6c 18.
rad/s~
hay
1/s~
l1ol}c
s-~.
Tuong tV nhu: v$.n t6c g6c, ta b16u diCn g1a tOc g6c b~ng vectd
NCu gQi
[ =
dw
dt
t:.
18. vectd ddn vi cUa tr1,1c quay z thl ta c6 W =wk. Khi d(i
k = k.
V.v
,,. vectd "<>"ia t6c g6c n{im tr8n true
, quav,
, cb16u
gi. tri ell.a n6 dU:<;Jc x3c dinh b6i dffu va gi. tr! clia
(hinh 7.5b).
V(\
227
D@ c6 dElu h1~u nh$n bie't tinh cha't cU.a chuy~n dQng quay ta x8t
,, -(wd
') . V'1 - d (w'l
dau
&
Khi
&
:::
2
=WE
, ta co, k''
nen
et I uan:
Khi cu > 0 v?t riin quay nhanh dfin va khi d6 cling chieu vai
iii (hinh 7.5b);
Kl11
WE
(I)
(hlnh 7.5c);
d) C;ic chUJ'e'n d(Jng quay d;Jc bil
Chuy~n dQng quay d8u la chuy~n dQng quay ma v;).n t6c g6c c6
gi. tri kh6ng d6i (wu::: const). Vi w ::: 0\, ::: canst cho nen:
cp:::cp +wt
(7.5)
Chuy@n dQng quay bie'n d6i d8u 18 chuy@n dQng quay c6 gia t6c
g6c kh6ng d6i (E::: canst). Khi d6:
w:::w 0 +t
}
1
1n:::1n
'Y
't"O
2
+wt+-t
0
2
=in
~'0
.,
(7.6)
+w <l t-t2
G6c quay cp mang da'u (+) ne'u v?t quay nhanh d.n deu va mang
diu (-) khi v;).l quay ch$,1n dfin deu (wo va cpo 18. v;).n t6c g6c va
g6c quay ban dfiu khi t::: 0).
7,2.3. KHAO SAT CHUYEN DQNG CUA DIEM THUQC Vf!J
GiS. sU' c6 v;).t r~n chuy~n dQng quay quanh trvc z c6 d!nh. Ta lfiy
mQt di@m M ba't k.Y tren v$,t c8.ch tr\lc quay mQt da:;i.n CM::: h. Khi
v;).t quay quanh tr1,1c z c6 dinh thi di~m M v0ch nen quy d?a 18. mQt
dudng trOn tam C bin klnh h n.im tren m<).t ph~ng di qua C v8.
vu6ng g6c vOi tr\lc quay. Vi bie't trUOc d:;i.ng quy di;i.o clia di@m M
228
ct&
Cl19n mQL di&n1 0 tren du'dng trOn t.irn C b{in ki11h h l3-1n gOc Loa
dQ v:l cl1qn ch18u quay ngUQc chifiu kim dOng hO 18.m chi8u du'dng.
\Ti tri cUa diG1n M du'Qc xac di11}1 br'ii cung
OM= 8 = h<p(t)
(7.7)
Ta c6:
V= 8 =
h~ =
(7 8)
hw
Vf).y v(l11 tOc clla d1dn1 bf{t k.Y tr611v;~t1/111 chu:vdn d111g qua:v quanh
ti:~~1c cO d~nh c6 gi5. trt b:ing ticl1 sf) v(ln tOc g6c clla v;)t v6i kho<:1.r1g
H,
a)
b)
-v.,
,_
/
'
'
c)
V:-,'
'
'
'--"
'
'
"'
'
h
I
v:-
--l9:
o\W'
w.
" I
''
' - - M,,
x
Hinh 7.6
'l'ren hl11h 7.6b bi&u <lien sv ph..n b6 vi)n t6'c cac d1~m tren 1nii.t
pl1frng Vt16ng g6c v6i trvc quay Az. (~i{1 tri clla v*n t[lc tj IQ v6"i
k110.ing c{tcl1 h tU di~m kh8.o s.t dCn tr\lc qt1ay.
c) Gi11
229
Di~m M chu:'{~ll dQng tren Ltlt('jr1g trcln t5m c bAr1 kfnh h nen lro11g
trudng 11Qp t6ng qu<it gia tOc cUa didm M c6 hai th<lnh ph~11:
w.~
==hr.:
W."1" == h(D
---
I.,
w:v1 = h "11+co '
11en
( 7 9)
VM
7 .2.4. KHA\
= c01\F;
W'N
1\F va
wn
= (0,\
Ta c6.
v = ctl,\(Gi.\i-')
111~
a)
c)
b)
"\'
v:-
=
=
~~
-==
V,= V, tga
V= Rtv
d)
e)
/]J;'\
0, R,
o~
(!).
_,&
to, - R,
.!!!J_ _
Hinh 7.7
w,=tt
230
ChU.ng ta da nghien cUu ha1 chuy6n dQng cd b3.n 18. chuy@n d9ng
tinh tie'n vii chuy@n dQng quay quanh mQt tr9c
clla k:Y thu~t v:l c6ng ngl1 ngudi ta ph8-i dUng mQt sO cd ca'tt d~
truyCn chuy@n dQng. Truyn chuy@n dQng tinh tie'n th8.nl1 chuy~n
dQng tinh tie'n (hinh 7. 7a). Truyn cht1y@n d(ing tjnh tie'n thi'.tr1h
chuy~n dQng quay (hinh 7.7b). Truy11 chuy@n dQng quay thUnh
chuy~n dQng quay b:ing tie'p xllc (hinh 7. 7c), b:lng day c6roa
R1w1
:=
R~w2-+ Ki~ == ~ = R2
w~
R1
z~
Z1
(7.10)
rang quay cling ch1Cu (tie'p xUc tro11g) va mang da'tt (-)
ne'u ha1 b8.nh rang quay 11gUQc chiCu (ti8p xlic ngo8i).
Vi dl).! V~t A chuy~n dQng tru't;:lt thee m<'.ll nghi@ng, nhd s<;Ji day
kh6ng diin truyCn chuy@n dc)ng quay cha banh xe kep (I), banh xe
kep (I) truy@'n chuy~n dQng quay cha b::inh xe (II) b~ng t1p xUc
ngo8i (hinh 7.8). T~i thdi di6m t vf!.l A c6 v$.n tOc va gia tOc VA, WA.
Hay x3.c dinh v$.n t6'c g6c cU.a b<inh xe (Ill) vD. v(in t6'c, gia t6'c cU.a
di~mM.
VA
Chieu cU.a
(\)1
va
W1
do d6
dw 1
=R;
W1
W2
El
El
WA
=dt=R
(a)
Rz
W1 R)
= ---
R,
Va
(b)
231
TU (a) vii (b) ta r1l1(1n dU:Q'c giti lri c1l:::i <l, v:\ c:_,
w. f,
M
W,
w_
Hinh 7.8
V,flr1 tOc va g1a tOc clla M du:9c x3.c d~nh thco c&c c6ng th Uc eel b~ln
R,
V..11 =R.,c0)
_ _ =-V,
R ,.,
R,
W, = R.,t..,
- - = -W,,
R ,
R2R2
:t\hu v$y tc.ii mOi tl1di didm c8.c d:;ic trting dQng h9c clla cac b<:l.11h xc
(I) vU (11) dCu xftc dinh du9c theo v?n tOc vi1 gia tOc cUa v:}t A.
ClulONG 8
,.?
....
,..?
HdP
CHUYEN DONG
CUA DIEM
Trong chu'dng 6 ch-Ung ta d8. khrio s~it r:l1uyc'n dQ11g cUa d1d1n d6'i
vdi mQt h~ quy chie'u cO dinh. Chu'dng n:ly clrting ta kh:io f38.t
chuy@n dQng cU.a di@m dOi vOi mQt h quy cbie'u ma h~ quy chiCu
nily l<:i.i chuy6n dQr1g dOi vOi h~ quy cl1iCt1 cO dinh kh.c. Trong
chu'dng nay ta se thie't 1$.p n1fli quan 11~ giUa c;:'tc dl).c trtt11g dQ11g
h9c
V. W
c{1c
Vi d\l 2: Dc)ng di@m M chuy~n d(ing d9c tl1anh OA trong kl1i tl1anl1
OA quay quanh di~m 0 cO djnl1 (hinh R.lb).
a)
b)
!!l!l!//Ul<l!((<1U!Ul!l!f!{(({!/!rl!U<f(uu{(((({/
\\ ' " ' ' " " " ' ' t ' " " ' ' " ' " " ' " " ' " " " ' " ' ' " " " " ' '
Hinh 8.1
234
111:/1/;1
/:
Chuy~n
dQ cO d1nh 0
1X 1Y 1z 1
tOc va
g1a
la
x,
v:'.).11
v" =cl_(O
M)= dr, =F
dt
dt
1
(8.1)
(8.2)
D/11/111ghia 2: Chu~'i!n dQng cl.la di6m M d6i vdi h~ tqa dQ dQng Oxyz
gqi 13. chuyJn dQng tttdng dOi. V<:i.n t6c va g1a t6c cUa di61n M trong
chUJ'Jn LtQng tlidng d6'i g9i ltl v;)n tOc vh gia tOc tttdng dOi. KY l1i~t1
V 1. W 1.
Ta ky h1~u i,j,k 13 c3.c vectd ddn vi clia cac tr\}c Ox, Oy, Oz cUa hQ
tqa dQ dQng Oxyz. TQa dQ ci.ia di~1n M trong h tQa d:Q nay 18. x, y, z.
Kb1 d6 vecto x8.c dinh vi lri clla d1~1n M trong 11$ t9a dQ dQng 18..
235
OM= r =xi + yj + zk
(8 3)
Cac vectd
l,],k
Dinh 11gl1ia .1: Chuy~n dQng cUa h$ t9a dQ d(Jng (g9i t~t 11) h dQng)
d6i vdi h$ t9a dQ c6 d!nh (g91 t~t la 11$ cO dtnh) g9i Ia chuy611 dQng
theo. Vt}n t6c va gia tOc cUa didm M trong chuyJn dQng theo g9i lcl.
v@.11 tOc va gia t6c theo.
Ky
DJ lhie't l~p du'c;!c c6ng thUc ti11h v.$.n t6c theo vii gia t6c theo ta di.,fa
vao khB.i nin1 trUng dim M*.
Vf}y trUng diJm M* 13. mQt di6m
t<.'li thdi di6m kh8o s3t dQng diJm M chuyJ11 dQng de'n trUng vOi 116.
V.$.n t6c v3. gia t6c ell.a trUng di61n M* dfli vOi h c6 di11l1 tc~1 thd1
di@m kh8o sat Ia v.$.n tOc va gia tOc tl1eo:
V,.
Ta c6:
0 1 M*=0 10+0M *=0 10+x*Z + y*] + z * k
d di
d]
dk
V, =V1,1 =-(0 1 0 ) + x * - + y ' - + z ' "
.
dt
dt
dt
dt
Do:
x(t):::: x*(t); y(t):::: y*(t); z(t):::: z*(t) nen ta c6:
d dZ
d]
dk
V =VM=-(0 10)+x-+y-+z"
dt
dt . dt
dt
d' d'i
d']
d'k
W, = W.w = dt' (0,0) + xdt' + y dt' + z dt'
(8.5)
(8 6)
236
~~~~~~~~--~~~
Khi gi3-i c:ic b8.i toftn 8-p d1.:1ng ta tl1tidng dUng chuytin dQng lu'dilg
c!Oi cU.a di6n1 M l<:~i tren 119 dQng, :oau d6 tinl1 vi;l.11 tOc vi\ g1a lflc cllft
di61n l\1 doh~ dQng chuyi!n dQng d:Oi v6'1 ht; cO clinh gf1y ra.
P/1J11 tich c:ic
ti du:
V(l.n t6'c va gia tOc cU.a tht1ye'n so vOi bd s6ng l:l v~n t6'c v/i. gia t6C
luyQt ctfli Va, Wa
V(1n t6c va gia tOc cU.a th11yer1 so vdi 1n:fi-t n1itJc lii v(ln tOc va g1a
t6c tlidng dOi V,_, W,.
V(1n tOc va gia tOc cUa nu'Oc so vdi bd s6ng 18. v~n t6c va g1a tOc
theo Ve.We
Trang vi d\]. 2 (hinh 8. lb):
Quy d~10 tU(jng dOi hi do~1n thiing OA (f]tlY tich clia c{1c
di6'1n M vC tren tha11l1 OA)
vi
1113.
t1i rn~1
t~_11 thdi
dim khB.o sat di&m M cbt1y~n dQng de'n trUng vOi n6. 1'rU11g
V,,
V,. + V,,
237
(8 7)
x,
Hinh 8.3
dF1
dt
d[
d]
dt
dt
dk
dt
dx -:
dt
dz dt
dy -:
dt
'
dt
Djnl1
s6r1g c>ong son.g i1]1:::1t1 vcl. c6.cl1 nl1at1 1nQL lzi103ng h (111.11]1 8.1). ~gttdi
ta lfl.i inQt con tl1t1:-'611 qua s6ng vdi v(in ttlc ltitil1g d:{{i U.
X.c dinh hUdng clia v<').n tf)c il dk thdi gian sang s611g
nha't. Vdi dieu ki11 d6 x.ic dinh
vi
ta
ngfin
Biii gidi: Xet cl1uy~n dQng clla tl1t1y6n: 11~ cO dinl1 0 1x 1y 1. H9 dt)ng
ta d.Ong 11u'Oc. Chuy6r1 d(n1g cUa tl1t1yCn d6"i vdi bd srir1g 18. cl1t1yii'n
238
dQng tuy~t d6i. (_;huy~n dQng clla thuyen dOi vOi dOng nUOc Ia
chuye'n dQr1g tliong d6i va V,. = U vB. Y';.
Tl1eo dinb
Iy h<;Jp
V.
v<)_n tOc
(*)
V,,, = usina + V
va V,,-" = ucosa
X = dx = usina + V
dt
y
~x=
(us1na + V)t
= (ucosa)t
a)
y,
= h = (ucosa)t
-.-,) t
_h_
uco.;a
x,
Hinh 8.4
= 1 -> t "''"
-~
v~ tri c$.p bn clia thuyCn se Illi xuOng phia hi:t luu mQt do~r1 so v6i
. tr1. xuat
,. p h,at l'a x = -v h .
u
v~
239
Tqi' nir'ii thiJi die'ni gia t6C tuyijt d6i ctia die'm bdng t(/ng hinh hqc
gia t6C titdng d6i, gia t6C theo va gia t6C K6ri6lit:
(8.9)
0 1 0 +xi
-t-
y] + z}~
(8. J 0)
Dao ht\m bi@u thUc (8.10) tl:1eo t hai 18.n. LUc nay x, y, z va i,j,k
dCu b1e'n deli. Ta c6:
d' ~
d~-l
d 1 )--:
d'k. d' X-:- d' y--: d' Z d' -- ( 0 1 M)=-(0
O)+x-+
y
+
z
- - + - l +-J-r---k+
1
1
1
1
dt 1
dt
dt
dt
dt'
dtL
dt~
dt
.\
dy-d]
dz-dk)
Go1. -WK =2, [dx
- -di
++- va..theo (8.9). (8.10) va (8.G) la
.
dt dt dt dt dt dt
.
c6 difiu phiii chling 1ninh:
(8.9)
xAc >\NH wK
Kl1i h~ dQ11g Oxyz chuy@n dQng quay qlta11h tnQt tr\lc v01 vQ_n tflc
g6c w" thi ta c6:
(8.11)
Khi d6:
(8.12)
240
8.3.3. !ljNH LY 2
Ne'u h? dr)ng chuye.'n df)ng t_inh tiC'n thi gia t6C tuyt d6i cUa diJ'm
tq.i ntOi th(Ji dit]'m bling t6'ng hinh hoc gia t6C t/.fdng d6i vd gia
t6C theo.
TU (8 11) ta tl1Cly WK
o:::
:=
0 khl
<1)"
V,. //ru"
w:
v:
W,
W.
v:-
w.
;r/]
Hinh 8.5
Hinh 8.6
J_
z;;:
cUa
Wx.
(JJ,.
Trudng hQp V,. va (\)" hQp vOi r1hau 1nQt g6c a<% (hinh 8.6) ta
pl1fln tfch vectd V,. thanh V,.1 va V,.~ sao c ho V,.1 1- w,. cOn
V,~ II w,.. Sau J.6 quay V1.
quanh
(J,.
241
8.3.4. Vi
DV MINH HQA
Vi dl). 1: Lang tr\l tam gi.c OAB chuy~11 dQ11g t!nh tie'n tren m:;it
ngang vOi gia t6c WA :::: 3 1n/s~. DC?c theo m~t nghieng, v~t D trUQt
xu6ng theo lu~t s = 2f (s tinh b.ng met, t tinh b.ng gifiy), nhd lien
ke't day v&t qua rOng rqc 0 18.m vi).t E cl1uy6n dQng theo phuong
thiing dUng (hlnh 8.7a). Hay x:'i.c dj11h gia t6c Luy~t deli clia D va E
tQ.l t = 2s, cha a:::: 60.
b)
c)
T-7-w:-
_I__\;;,
W,
A
'
Hinh 8.7
Bdi gidi: H~ dQng 13. 18.ng tr\l GAB chuy~n dQng t1nh tie'n. D va E
18. hai di6m chuy~n dQng phUc hQp. Ap d\lng c6ng thUc:
d d.y:
wr = s =
4 m/s~;
w~ = w~ = w,.
w. = WA = 3 mis~;
w~
= w~ =iv,..
Do vi).y ta nh(l.n dUQ'c ke't quii. theo hi11h 8.7b va hinh 8.7c tUdng
Ung 13.:
Vi dl;l 2: Xe con A clla can cftu chuy~n dQng vdi v(l.n tOc khOng d6'i
Vr = 2 m/s. Can cftu quay quanh tr\lc Oz vdi vi).n t6c g6c khDng d6i
242
:m
n = --- vg/ph (l1inh 8.8). Hay x<:'tc dinh g1a lOc ll1y~t dOi cUn xc A
kh1 OA= 2 m.
Wo=Wc+W,-+WK
_,,
lrong cl6:
\V ,.
W ,. ; W,.n =
OAi,i~:,
W ,-
cc'in IV(''
-o
0 do
(Ll
=-con st
Theo (.1.8):
Wa=WA+W""+\VK
30 2rr
(!)" : : : - . - - : : : :
"
60
k:e't qu:i
v-
( 0,
w:""
u
Hinh 8.8
v-
Cltt!ONG 9
~
CHUYEN DONG
SONG PHANG
CUA VAT
RAN
"
...:
'frong chltdng 7 ta dU kl18.o sc'it ha1 dsi.ng chuye'n dQng cd b<.'ir1 clla
vQt riin Chuong nUy cl1Ung ta k!1iio s5.t chuyfh1 d(h1g song phhng
cUa v(lt r::)n 13 d<_lng cl1uyf;n dQng tl111dng g~)p lrong ddi sOng v8
ky
thu;~t.
VA Vi DI)
9.1.2.
Vi D~ MINH HQA
1. M(>t bS.nh xe chuyJn dQng Ian kh611g trLfQt tr&n 1nQt rtudng
th&11g n.111 ngang. Chuye'n dQng cUn bftnh xe nc'i.y 1<'1 cl1u.vc'n
dQng song ph<~ing (hlnh 9. la).
244
2. C~d ca"u thanl1 truy611 tay qt1ay c6 thanh truyC11 AB chuy@'n dc)ng
song phii.ng (hinh 9.1 b).
C\
a)
,,,,,,,,,,,,,,Q,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Hinh 9.1
-
..:>
.?
L sao cho AB 1- n
cO dinh. Vi
L la v(1L
r~n nen
AB:::: canst. ~(>L k118.c v?t L ch11y~11 di)ng song pl1i11g nCn ck1c di4'm
A vi\ B lu6n lu6n di chuy~n trong 11ai tni~t pl1tng song song nb.au.
Vl v1y AB ]u6n lu6n so11g so11g v6i vi l1l ban dfiu cU(l_ n6. cho i1E'n
chuyc'n dQng clla AB 1:1 chuy@n d(lng Linh t1C:n, clo d6 chuy@r1 dQng
ciia doQ.n AB di.tqc d?c tru'.ng bdi chuy&'n di)ng cUa didm M lil_ giao
didm cUa AB vdi m?t phng n song song vOi 1n?t phii.ng n" c6 dinl1
L. la
l~p
l19p clia
c[H'
chuy&'.11 dQng song ph&ng clla v~t ~ dUcjc di)c tr-Ling bdi cl1ltyfir1 J:Qng
clia 11i11l1 phii.ng (S) 13. liCt di~n cll;:i_ Y(1t
v~y vi~c khiio s.t chuyn d(n1g song ph1ng ell.a v$.t r&n trong
kh6ng gian du'Qc dtta ve khiio sat chuy@n dQng ph~ng ell.a }1inh
ph&ng (S) trong mf).t ph&ng
11
(lYinh 9.2).
245
b)
y,
'
M
x,
Hinh 9.2
_,
.?
_,
9.2.1. PHAN TICH CHUYEN DQNG SONG PHANG THANH CAC CHUVEN
DQNGCOBAN
xet
cl1uy@n
d6ng clia
y,
(S)~ ~
--~~
Hinh 9.3
246
Chuytin dQng cUa hinh ph5.ng (S) ctuqc ph8-n tich thilnh ha1 ehu.vJn
d6ng ll11J.nh ph::i.n:
Chuy~n dQng tinh tiCn cling vOi h~ dQng Axy so vOi h$ cO dinh
01X1Y1
Chuytin dQng quay quanh A cUa hi11h pl1Ang (S) dOi vdi hG
dQ11g Axy.
N11Li v(1y cl1uy6n dQ11g song pl1Ang cUa v1}t r8.n baa gi(':J cling c6 tl1e'
phfrn tich dlf<;Jc lh8.nh l1a1 cl1uyCn dQng cd bii11: chuy6'n dQ11g quay
LUdng d6i quanh C\fC A thuQc v~L d6i vdi h$ dQ11g Axy
va
el1uyifn
dQ11g tinh tii'.'tn clia h$ dQng Axy cling vdi ct;tc A dfli vOi h~ c6 dinh
01X1Y1
'I'll stj ph8.n tich d tren thi vi tri cUa hinh phdng (8) dfli vOi 11$ cf)
djnl1 0 1x 1y 1 dtic;Jc xac dinh bdi 3 Lh6ng s6' djnh vi. D6 lli g6c ~1 d~ x<ic
dinh vj trl cUa hi11h phing (S) hay do<?-n AB trong ci1uy6n d.Q11g
tlid11g dOi qua:v quanh A vii c<l..c t9a dQ (x.'1, y,1) U6 x3.c d!nh vi til clia
h()' d(l11g Acy d6i v61 h$ cf) dinh 0 1x 1y 1 Kh1 hi11h phfing (S) cl1uydn
dQng thi cac th6ng sO dinh vj nay biCn deli liCn_ tvc theo thdi gian t.
Vi/}.y phu'dng trinh chuy~n dQng song ph&ng clia v~t riin 13.:
V~T
Xet chuy~n dQng cUa d1~1n B ba't kY thuQc 11lnh ph&ng (S). Ta JRy
<li61n A nao d6 l3.1n c-i~c rO-i bi~u dl~n cric d~c tru'11g dQng h9c cUa B
theo ct;ic A. D1~1n c\(c A c6 t116' ch9n ba't kY song t6t nha"t nCn ch9r1
di~m d8_ bie"t dtit.JC mQt v8_i dQ.c trting dQng h9c.
247
9.3. L
c6 dinl1 0 1x 1y 1 (l1inh 9.4) 18. vf:tn L()c Luy~t J:f)i V" . V~n tOc clla rt1~1n
B cUr1g v6'i l1lnh ph.ing (S) quay quanh ctfc: A I?t v<~n tflc tUdng d6'i
v,.;;; VRA
0.--------~x,
Hinh 9.4
Do chuydn dQr1g theo la cl1uy~n d(l11g t!11h liif11 cling vOi cl,l"c A nCn
G1::'t tr!. pl1u'C1ng ch1eu cUa Vu,1 dUql" x6c djnh 11]11.i :sau. \!cctd V 8 .1
c6 pl1u'Ung vt16ng g6c v61 BA, c6 chiCu thco ch16u cUa w v:l g1{1 Lr!
bar1g BA x w.
V(ly v~n tOc clla di~m B b8.'t k)' thu(ic h'inh pl1~ng (S) b1ng t6'11g
l1inl1 119c cU.a v(ln tOc ct;ic A va v(ln tOc clia d1&1n B trong ch11yf;n
dQng quay cUa hinh pl1~11g (8) quanh eve A.
248
Nhu vf}.y khi bie't v$.n t6c g6c ci.la hinh ph~ng (8) 18. (0 va v~n t6c
clia ct;[c A thi c6 th@ x8.c dinh dUc;!c v$,n tOc clia di@m B b:lt ky theo
c6ng th Uc (9.2).
Chling minh: Vdi hai di@1n A v8. B bflt ky thur)c l1inh ph:lng c6 vi~n
t6c VA va VB. 'l'heo c6ng Lhlic (9.2) la c{J:
VB= VA+ VBA
Chie'u ct&ng th-Uc nay len AB ta c6:
x
Hinh 9.5
Hinh 9.6
(9 3)
Vf).y
Dlnh l.Y hinh chie'u v~11 t6c bidu di5n bdi (9.3) cho ta x8.c dinh dttQc
v$_n t6c cUa di~m
B bit k.Y khi bie't phUdng vf:i,n t6c clia n6 v:l bie't
249
ph~ng (S) ma ti?-i thdl di6m kh8-o sat c6 v~n t6c bhng: 0 ( V p = 0).
bJ Ch1i11g 111inh .~1r t611 t~1i cUa !8111 Y~ln ftfc lti~ t/1i1i
C\fC
A 1a VA va vQ.n
tOc g6c clla hinh phing (S) la w. Quay quanh cy'.c A nlia dtidng
1vA1
Nhu: v~y t:;ii mOi thdi di~m tr8n hinh phftng (S) tbn L0-i duy nha'.t
tam vQ.n we tile thdi P. Ne'u ch9n p 18.m c\]'.c Lhl V~l1 tOc c-U.a di~m M ba't
ky tren hinh phi:ing ti;ti thdi di~1n d6 dUQc x8.c <linl1 theo c6ng th Uc
VAi = Vp + v.WP nhting vi-'
a)
b)
v:-
\~
nen v,\J
-;--= ()
v.Mf'
(9.1)
~
N
\7."' \
.....
~
w
\/,,
Hinh 9.7
Do
VMlMPva V,w
VAtP
MPx
Vl
(a)
250
DOi vOi di~1n N ta cli V,v = VNI' 1n8. V,vlNP r1ln girl. tri
v."'
TU (a)
v."iP
(bl
NP x w
va (b) la c6:
(r)
MP
NP
= ___M_ = _____!!__.
(9.5)
Nghla Ji\ v?n tOc cac die'1n tr6n h'inl1 pl1~ng (S)
t,Y
1 v6i lzltu<:1ng
citcl1 tU Ui6m d6 de'n t8.1n v<~n tOc t(ic thdi P (l1lnh 9 7b).
Theo c611g thlic (9.4) tl1i v?r1 tOc ciic d161n tr'n 11inh phlJ.ng dL(QC x{1r:
dinh giflng 11hu v$-n tOc cac di~tn tht10c v(tt r:in cl1t1y&n dQng qt1ay
quanl1 lrt;ic tile th{J1 di qua tri.1n v?n t[lc tile t!1d1 P.
c) .\';ic <l/11/1 t:.i111 1~i11 t(/c /tic t/10i 1~
'I'll c<ic ke't qu~1 nh$.n du\lc d trf~n ta tl1f{y vai Lr0 qunn tr911g clln
vi~c xac dir1h tam vQ.n tflc tUc tl1di Iii: kl11 da bie'L t:Jm V(~l1 t{)c.: tile
thdi P va v?n tOc g6c oJ clia hinh phiing (S) thl vf!.n tOc c1c rtiS1n
du\Jc ti1n tl1fly <lg d8.ng theo c611g thlic (~J 4) 1n1't kh6ng cil.11 ph:'1i slt
dvng cbng thilc vectd (9_2). Quy t:ftc thtic 118.nh
x{1c
tOc tile tl1di P dun tr8n tir1h chf-lt cu bc)n ];\ die'n1 P pl1ii.i 11.htn tr~11
dtidng thii.11g vu6ng g6c vdi phlidng Y(1r1 tOc clla die'n1 thuQc hlnh
phil11g va gi. tr! v~n tOc
t.Y
Tr1iiJng h\i 1: I3ie't n1(it d1[;1n L1l1n ltiuh ph/111g c6 v(111 lllc b~u1g 0.
Kl1i 11inh ph;~ing chuye'n d(ing IC1n khti11g trr!Qt lrn n1Qt dli('J11g
hay m:;i.t cf) <lir1h thi die'n1 tiiSp xU.c c6 vQ.n LOc tile t!1di b1\11g 0 (vi
c<'tc t18p di@m cU.a hai vf:tt khi khbng trtfQt tren r1l1au pl1i'ii c6
cling vQ.11 tOc 1n3. vQ.t thU 2 10-i cO dinl1), v(1y diG1n t1Cp xi._1c cua
v(lt vdi m~t tlja lil. t81n v(ln tOc tlic thdi P (l1inl1 9.8a. L).
Trtidrig hr;Jp 2: B1Ct v(1n ttle di61n A v:'i. phlfdng v;~n tOc cUa dif~-111 B.
Pl1uor1g vQ.n tOc
251
dUdng vu6ng g6c vOi VA vU VB. G1ao dic3'n1 clla cl1Ung li\. tii1n
v$n tOc P.
TrU:dng h(!p 3: Biet vi).11 t6c cac di~1n A vi\ B c6 pl1tldng song song
, h ch''
,
d'~
,, cI tldr1g
,
n l iau. D o t1n
at -VA = -PA ta t h,
fl\' p \'a g1ao
1em cua
VB
PB
AB vdi do:;i.n n6'i cac d5.u 1nllt cac vccld VA vft V 8 (hinl1 9 Bd, e).
NC't1 giao di~m P Cl v6 cUng. hii1h phAng cl1uy~n dQng tj11b til;n
tile thdi ll) ~ 0 va VA =VB (l1ii1l1 9.8g. b)
d)
c)
b)
a)
v:
v,
II,
v:
g)
h)
e)
V,
v.
v.
v.
V'' I
v:
V,=Vs
ro=O
Hinh 9.8
P,
w:::Q
252
Chuy~11 dQ11g Linl1 Lie'11 Lheo h dt)ng Axy (c<i C\IC A):
Chuyfin dQng cling 11i11h phiing (8) trong chuy&'n dQ11g quay
tlidng d6'i qunnh h dQng Axy (c6 ci,ic A) v6i v:;tn tflc g6c w va gia
tOc g6c _
/B
/~
A-=-
W:
Hinh 9.9
'fhco c6ng thUc hQp gia tOc W,, = Wr + YV., , IV/{ trong d6 vai trO clla
wa
g1a
ttl'c cU:1
llid11g clOi cUa hinh ph~ng (S) qt1av qua11l1 cue A. KY biu W 8 t1.
COn lV K
Ta c6:
(9.6)
253
Ket Jua11: Theo c611g thllc (9.G) va c.3.c rninh hQa tren hinh 9.9 ta
thiy rnt10n tim g1a tOc d161n B btlt k.Y tren hinh ph<ir1g ta cfln ph1l1
hiCt c:ic ye'u t6:
t6c Cl}'C A (WA ),
c;1a.
Kl1i eta biCt c:ic yCu tO neu tr8n, vi~c x1l.c dinh gia tOc di~m B Ltit k.Y
du\Jc x{1c dir1h theo c6ng tl1Uc vectd thOng thtidng. 'l'rlidng hr)p
kh6ng thC: xcl.c dinl1 try:c tie'p dtiQc gra tOc g6c c nhling l?i bre't du'c.Jc
pl1UUng clia gia tflc W 8 ell.a di6m. Khi d6 ta c6 th~ chiCu d~r1g thllc
vcctd (9.6) Jen hai phlidng n3o d6 d0 duqc 11ai phlidng trinh di.~i sO
xac dir1h 11ai &n s6 l:l
vA WB .
ph.ng (S)
= 0 ).
Ne'u Q Ia tam g1a tOc tile tl1di. ta liy Q li'un clic, kh1 d6:
W!\!
~IV"
11</
WM = MQ~ 2 + w1
tg11 =
J1,
w
Vf).y gia t6c ell.a di&m tren hlnh ph~ng b{ing gia tt}c cUa 116 khr hi11h
phftng quay quanh tftm g1a tOc tUc tl1di Q.
Gia tri gia tOc cac di~m tren hi11h phAng tY I~ vOi khoUng c:ich tU
cl1Ung de'n t3.1n gia tOc tile tl1di Q:
W,\.f = W,v = W1
MQ NQ IQ
_ ...
= ~<::2
+ ruI
254
b)
a)
w..
V1<;,
Q
vv.;:
A
I'
w,
Hinh 9.10
N8t1 biCt gia tOc WA clla rnQL d1e'm A n8.o d6 thuQc hinh phAng, v$.11
tOc g6c w vD. gia tOc g6c ~;ta c6 the' tin1 du'Q'c t5-1n Q nl1u sau:
~
w
t:
(l1inh 9. lOa).
d1 rnQt g6c ~t ta duqc nUa
QA=
C.3.n l1iu
wA
)r;2 +
(04
rli.ng, vic}c xac d!nh g1a tOc cUa die'1n trC11 hinh ph~ng
qua tam gia t6c tUc thdi Q phlic t;;i.p hon nl1i6u so vdi cilch x.c dinh
v$.n tOc qua tam v<).n ta'c tile thdi P, do v$.y phttdng phitp nay it
Ket !1nj11: Nhin cl1ur1g c3.c bUi t$.p trong chu'(lng nay li't Ua d9-11g va
plrUc t<;tp. Tuy nhien ne'u chU
Y d811
255
thUc c(J b<:i.n ta sC ll1fly ug h1c'u v1't dg v<)n dl,lng rt g1:i.i c{tc bb.1 to:in
d6. (~l,l t11ti 18.:
'.VIt10n x3.c djnh v~n tOc clln d1~1n LrCn hinh ph:i.ng. budc d<~u tiP11
la c<ir1 x3c dtnh tam v~n tOc Lile thdi P. TU d6 dg dD.ng xfrc di11,h
v:~n tOc cUa d1~1n b<'lt kY v<'t v~n tOc g6c cUa 11inl1 pl1Ang.
l\1u0n x:lc dj11h gia tOc cU.n d1dn1 B \J[{L kY cfin dlfa v<io c6r1g th Uc
(9.6). Ne'u c6 t11C: x{~c dinl1 r1gay dLiqc gia tOc g6c cU.a hlnl1 pl1~ng
(8) thi chi cAn cQr1g vectd. Trudng hqp kh6ng x3.c djnh trlfc tie'p
d1tcjc thi pht\.1 chie'u <lAng thllc vectd (9.6) Jen hai phlidng n3o
d6 ct6 c6 hai pltlidng trlnh d~i sO r6i tU d6 ta xAe dir1l1 dt!Qc hni
-ln sO cil.n Li1n.
L11611 lu6n nh(J r:\ng, trong cl111y0'11 dQng song pl11ing 1n9i yCu tO
coin xtl.c dinh dCu mang tinl1 chfil tile tl1d1 (11ghla Ia xet l';li mQt
thdi di6m v.3. Lf,ti mQt vt tri n8.o d6).
l\-'0
c{i.c
Bdi gidi: V@.n tOc cU.a c8.c di~1n A, B, C, P dLic;lc 1n6 t8. lr8n hinh
(l1inh 9.12a):
(!)=_Q_:
R
Gia tOc cU.a c3c di~m A, B, C, P dUQc 1nfi l<i. tr8n 11inh 9.12b. 'l'rong
trudng hc;Jp nay xac d~nh trvc tie' duqc gia tOc g6c:
256
B
R
I
'O
Hinh 9.11
Do "'0-Y' gia tOc cUa c&c di~1n x{lc djnb Lhco lOng tl1Uc cQng vectCJ (9.b):
Cho nen:
V'
n _
0.
WBO-R
V:).y:
We
W0 + W~ 0 + W~0
257
W~ 0 =
W0
we-- w"2 +
W+V"'
"
)'
wnPO -_VJ
.
R ,
Do d6:
Hinh 9.12
Vi dv 2: 'Tay quay OA diii 0,2m quay deu quanh 0 vdi v~n tOc g6c
w 0 = 2 rad/s. Nhi':I thanh truygn AB 13.m cho b8.nh xe 0 1 b8.n klnh
258
a) Hil.y xfrc dinl1 v(ln tOc di6'in B, die'1n T 11) trung CT1f;m (hinl1 9. l:)a)
b) X;l.c dinl1 gia tOc g6c cUa thanh AB v:'i gia tti"c d1e'.1n B.
a)
V,
A
'1'--'
b) A
W'
'
a
o~-15:_
w,
x
Hinh 9.13
Bai gidi:
c:huye'.n dc)ng cUa tl1anh AB 18. cl1uy6n dQng :oong pl1Ang. F'hlicJng
va cb16u v(111 tOc cUa c{lc di4'n1 due.Jc tnCJ tii tren l1inl1 9 lJa. '1'8.111
v(in tOc tile tl1d1 lil 0, do v~y v~n tOc g6c cUa thar1h AB 13.
wAB = VA
OA
w0
2 rad/s.
. .
.
1
DC th8.y r8.11g sin a= Z-) a= 30. Do v(iy ta nhanh ch611g x{1c dinl1
"
= VB = 0,G9:i = 6 93 rad/s
r1
0,1
'
0,693m/ s
259
hay
(b)
y2
')
w; =_I!_=
o,693
0,1
r1
WA" == 0 Acu"2
=48m/s
,
0,8m Is 2
Ta c6:
n
ta
w~A =ABE An
va WB.
ChiC1_1 d1ng thUc vectd (b) lCn hai ph1Jdng x, y tren hinh 9.13b d
dlfqc hai l)hLidrlg trinl1
di.ll
W'Bs1na=
.
W"As1na.
W"
"
WBcosallA
w~
-5,914m/ s 2
W'Bcosa=- W"
" .
WBs1na+
Acosa+ W'BA
W~A ==5,12lm/s 2
"
' W'flt,.
~via
5121
AB f. AB = 512
W~A
, lm I s ' ---,) E AB = -= AB
0.4
128
' 8 _,
"
"
,..
,,;::-.
1.
Neu mvc dich nghi811 cUu cUa phfin dQng 119c va d~c tru'11g dQng
hQc cUa dQng di6'm.
2.
Trinh bay t6m t~t ba phu'dng phrip ngl1iE>11 c.-Ut1 chuyn d(ing clla
di1n, so s8.nh c{lC phu'dng ph.p d6.
3.
>reu c:'.1.c c6ng thUc xfi.c djnh v:;t.r1 t6c va g1a t6c clla di)ng di~1n in:l tn
thud11g si1 dvng trong cii.c b3.i t~p
4.
Dinh nghla chuy@n dQng tinh tie'n cU.a v,$.t r'1.n; linh chit cd bil.n
cU.a cl1uy~n df.a1g linh tie'n; c110 vi dv m111h h9a.
5.
Dinh nghla cl1t1yJn dQng cUa v(lt r~n qur1:-' quanl1 trvc c6' dir1h.
kha1 ni$1n ve v~n tOc g6c, gia t6c g6c vii c:\ch b1~u diCn b8.11g VCC'ld
6.
N~6u c8.c c6ng thUc x8.c djnh v$.n tOc va gia tOc clla di&m thuQc v:;t.t
Kh:ii ni~1n ve chuyn d(lng p11Uc hqp cUa di~1n, c3.c dj1111 ngl1la
phin lo:;i.1, cho vi dv minh
8.
ho~i..
Kh<ii n1~m v8 trUng dim cUa d(ing di~1n, L:;i.1 sao cfin dua ra khil.1
ni~m
9.
10.
D!11h 1y hqp gia t6'c, y nghia cUa cac th8.nh phiin gia tOc.
11.
l)ir1h nghla chuy~n dQng so11g ph~11g clla v{l.l r<:ln, nCu vi dv nyinh
h9a, so s:inh chu.vn di)ng song p11~11g vOi ha1 d:~ng chuyn d(lng cc1
08.n d1i h9c tro11g chu'.dng 7.
262
12.
Phuong ph<lp ph8.n tich chuy~n dQng song phii.ng th8.nh hai c11uyJr1
dQng co b8.n, neu 8.p dvng clia phu:ong pl1<1-p nRy.
13.
COng thUc xUc dinh van tOc clia di61n thuQc 11inh ph:i.ng, dinh
ly
14.
15.
Neu cOng thUc xac djnh gia tOc cUa di@m thtu)c hinh phii.ng va c<:'1.cl1
PHAN DONG
HOC
va
y ::: 6t -
3t~
- 2
= ls.
1,5
~ll~
y=6t-3t~-2
A(0,2)
264
x : : -3
y =6 -
y = -6
6t
= 6(1 -
t) __,
y :::
y>
0, nn V:::: 0, cOn W
;t
0. Do d6
dQng v phfa A.
V::::
~x 2 + y 2
= ~x' + y'
~3 2 (1 - t) 2 + 6~ (1 - t)'2
= ~(-3)' + (-6)'
J45 (1 - t) cm/s
= ,/9 + 36 = J45 emfs'
=
va
y:::: 2 + 4sint
- - -
dQng ta c6:
x - 3 :::: 4cost
va
y - 2 ::: 4sint
Hinh IV.2
l:;ii ta du\:lc:
(x - 3)'
+ (y - 2)' = 4' = 16
Dily Ia phu'dng tinh dudng trOn b8.n kinh R ::: 4 va t9a dQ tam/ la
l(3, 2). MuOn tim quy lui}t chuy~n dQng clia di~m tren quy .d;;io ta
s\J' dvng c6ng thllc:
265
ds= ~X 2 + y~dt
'
'
s = Jd,.,. = J~x 2 + j~dt
0
Ta c6
x :::: -r1sint va y = '1cost
ds
s
= ~4"2 si11 2 t
+ 4-' cos~ t dt
~~~-dt
4dt
Vi d\l IV.3: MQt vien d<;i.n chuy~n d9ng trong m~t p11.ng th&ng dUng
theo phlidng trinh:
x:::: 25t;
y ::: 230t - 5t"l
Hay tim:
a) Quy d<:to. v<).n tOc vii gia tOc l<~ll tl1di dib1n ban d6u.
x
Hinh IV.3
266
25
x
= 230-
25
,,
x5-'25z
V$.n tOc:
x ::: 25
y=
230 - lOt
v = -J25' + (230 -
lOt)'
W::: Jx~
+"y"
111/s.
y =-10
W = 10 m/s 2 .
b) D~ tlm dt) cao ta nh$.n xet tl13y t~i {linl1 parahol thi vcctcj v.$_11
tOc clia viC11 d1;1-11 song song v6i trvc Ox nb11 l1inl1 cl1ii.{u vectd v~1n
tOc lCn tr1,1c Oy b~ng 0.
Vi v(1y V,. =
y = 230 -
= 0, n&n t = 2:3 s.
10t
=y"'"~ = 230.23 -
H= 2645
5.23~ = 2:3~.5
in
s=ll5Dm
c) I3cin klnh co11g clia quy
ctl;l-O:
V'
w ="
'l'a c6:
"
= ~W 2
-+
V'
p~
W,
W'
'
= 2645 m
267
V2
V3
W ,, = ~o
?r:o
11
250
p=
2;)0
~-U.25
= 2:1 s. n(~n:
25' 1
Vi d\1 IV.4: M9t do<ln tau b~t dfi.u chuyfn dQng nhar1h dfrn dE\"u lr8n
do?n dudng cong bftn kinl1 R = 800 n1 v:l khi di dliqc do~.1n
dlidng s 1 = 600 m thi d~t v$-n tOc 361<1n/h.
Tim v,.n t6c va gia t6c ci.la doUn tau t:~1 die'rn gula dof.1n
dttdng s 1 .
d9 cong
l 'V '
+ V.,t + -2iw.
,t- = -r,t-rn
w,:::: -v
ma
nen t= -
w,
Do d6
V 2 = 2sW,.
T;;ii cuOi doi;i.n dudng S1 thi vl~
::::
- -Sl th'
s.,-
\'~
o.::2_1-' = _ ,
'")
S1
la
268
wn,
v~
'
v~
'
2R
V'
'
:2s1
ar-1-
V,'' = 2
cOn W.=
,2
s,
I,,
+ -R~ :::: 0 , 1 1n I.,
s-:::: 0.1
. ms-
W::::O,lm/s~.
= 1:.t"
2
Tin1 vf!.n tOc v8. gia tOc tuy~t dOi clia con ch0y M t<_i.i thr'Ji di@1n
= 2s.
Bdi gidi (hinh IV.4): Phiin tich chuy@n d:Qng cUa con ch;;i.y M:
Chuy6n ctQng clla con ch1,1y M d9c t11co OA ]fi_ c:huy@n dQng tticlng
(_~f1uy@r1 dQng ci.la M cling vOi OA quay quanh 0 18. chuy~11 d~n1g
keo thco.
Hcjp 11ai chuydn dQng nay ta c6 chuy~n dQng tuyt dOi clla M.
1'a c6:
:1 ')
V,.::: s::: -t- :::6cm/s
2
emfs~
:::
269
W",. :::::
tjl ::: co::::: 5 - t::::: 5 - 2::::: 3 rad/s;
n&n
:::
OM*w~
:::
ip ::: -1
rad/s~,
'
Hinh IV.4
v" ~v} + v}
V, + Ve thi ta c6:
.J6
+ 12
= 13.4 emfs
270
w" =~(IV,'
w,.)'
+(WK - W,')'
+(:Jo - 4J'
dling nhd hai tay quay 0 1A v8. O~B c6 dQ d8.i b~ng i1hau
R ::: 30cm quay quanh hai tr1,1c 0 1 v1l. O~ vuOng g6c vCJi 1n<)t
phiing nilm ngang theo quy lu$.t
~'),.
:::
~ rc{i.
CM= S,
= l 6t' -
2t + 2
X:ic dii1h v$.n t6c tuy~t deli va gia tOc tuy~t deli clla d1~m lvf kh1
1
t:::~s.
2
Bai gidi: Phfin tich chuy@n dQng: Ch9n CA l8.1n h dQng c6 gOc t9a dQ
18. C. Ch9n 0 1 0~ 18.m h~ c6 d~nh.
Cl1uy6n dQng cUa di@m M d9c CA 18. chuy&r1 dQng tlicJr1g dOi.
Chuy6'r1 dQng ell a ABCD quay quanl1 0 1A va O~B 18. chuyC11 dn1g
theo va 18. chuy@n dQng tinh tie'n. Chu:v,@n d(ing cUa M dOi vdi 0
O~ Ia chuy@n d(lng tuy~t dOi.
Ta c6:
I
kl11t;::::-s
2
Khi
'fa c6:
8
,
w _- tp. -_ -rc.3t
::::
8rrt ,
~ = 60"
8rr -
(I \J'
,2
:::: Sn rad/s~
= 2rr rad/s
1,
271
'l'in11
V~:
v,.
.L V~.
nPn V,,:::
,JV/+
~~--
V,."
,,'14~ +(G0rr) 1
O,
Hinh IV.5
:::
120rc 1 cm/s 1
w"
+ (W/ )' +
J_
c1n/s~
W/ J.
(W:'f
w;'
=
nC-n:
,[ii"~ (240rr)'
+ (120rr' )'
Vi dt,t IV.7: MQt dla tr011 b.n kinl1 R quay dCu v01 v?n tOc g6c Ii\,::: consl
quanh tr\l,C di qua t8.1n 0 1 clla ilia va tri,.tc giao v6i mzl.l phiiI1g
cUa dla. Tr&n dfiy cung AB ci.cf1 t1vc quay mQt do"'n h c6 mQt
didm M chuy~n dQng tU giUa dfiy CUilg vOi v::i.n tOc V., ::: const.
272
xac d~nh v:).n tOc va gia tOc tuy~t dOi clla di6'm M theo kho:ing
c6.cl1 OM::: x tren day cung (hinh IV.6).
Bai gidi: Ch9n tr\}C 01z di qua tfi1n 01 18.m tr\}C c6 djnl1 va 13- trl,1-C quay
cUa tffm, true OB 18.rn trt_1c t9a dQ dQng.
A
ro,,
o,
Hinh fV.6
va lii
Chuy@n dQng clia M d9c theo OB 18. chuy6n dQ11g tUdng d6i
chuy6n dQng thftng, du.
Cl1uye'11 dQng clia die'1n M cUng ilia trOn quay quanh 0 12 lil
ch11y@n dQng theo.
V$..y
V ":::
rc0
,.
vd1
= ~h'
12
v;, .
+ x-')
Ta c6:
+
r'i,",
u
+ 2V() ri
u ,,
h
r
273
cosa::::
do
h
r
Vi 11 d(lng cl1uy6n dQng quay qt1anh 0 1z nen theo <linh l:Y ht;lp gia
tOc ta c6:
'fa c6:
Vi d9 IV.8: Banh xe ci.la Loa tau di~n chuy~n dQng tr8n do9-n thA11g nilm
ngang vOi gia tOc tam 0 Ja W.,:::: 2 m/s~. 1'<.i.i thdi di@m dang xet
c6 v$,n tOc V,.:::: 1 m/s. BUnh xe lan kh6ng tru:qt trCn dlidng ray.
xac dinh gia tOc ci.la cac di~m d<'iu milt ci.la cac du:dng kin11
r6to tc:.o vOi du:dng th&ng dUng mQt g6c 45", biCt r~ng ban kinh
b3nh xe 18. R:::: 0,5 m, cOn brin kinh r6lo 18. r:::: 0,25 m (hinh IV. 7).
t.1n
0.
T11co c6ng thUc xac di11h g1a t6c mQt di~m LhuQc hi11h philng:
ta c6:
W~ 0
::::
MO.:::: r
rUJ~
274
x
p
Hinh /V.7
'fa ti11l1 w., va c V1 P 18 t:im v?11 tOc tUc thdi clia b3.r1h xe nCn:
0
"' " =
V$.r:
W
R
0
r= 0,25- = 1 ms
y2
!I
WMO = rw"
I .,
2
0,5
0,5
'I
0,5 2
Fz
::::: -2+1.-
Fz
~I-=
-2
m/s~
ta c6:
275
= 1
Fz
2
WM L = fw~ l x + W~ ,,~ =
.J 4 + 2 = ,J6 =
+ lFz = Fzmis"
2
2,449 m/s1 .
2,449 mis~.
ta c6:
Fz Fz
'"'2) =-3,414ms
!'
:::-2- 1--l-o=-(2+vz
2
= 1Fz- - 1Fz- = 0
2
WM, =
Jw_ii x + W,~.,y
2
= 3,414
mis~
Vdi di@m M 4 :
Fz
Fz
:::: - 2+1- - 1 2
2
= -
2+ 1 414
'
= -
0 586
'
'
m/s~
Vi dl;l IV.9: MQt con 18.n hinh trv trOn ban klnh r 18.n kh6ng tru'Qt trong
Ong trv c6 d1nh sao cho v$.n t6c cUa t.1n C hinh trv c6 gi8- tr!
kh6ng dO'i bilng V. Xac dinh gia tOc cUa di@m tie'p xU.c giUa con
Ian va Ong trv A va clia difm B dOi xUng dudng kinh vdi A
(hinh IV. 8).
ca HQC l y THUYtT
276
tbf.\~'
Ta c6
oi
W'c
dV
dt
0 , cOn
Wr~
V'
--
R-r
s,
c~
-'--,--/-
_c ..- "
'
'
l/U.'-_
Hinh IV.8
do
WC
'l'a c6:
iv~c
1'a tl18y
W2
= 0 va
W~c
= 0 vis= 0,
V'
r
V'
H
l VA --
---
R--
--
V"
I'"
r(R -- r)
ina
\\'"
c --~
R - r
va
wBC
iv,_J =
iv~.'
v~
v~
l"r - R)V"
R - r
r(R -- r)
W~c = - - - - -
v2 .
2r - R
r (R - r)
v. DE BAI TAP
DQNG HQC DIEM
Bai V.l: l'vlQt di61n chuy8n dQng tbco phu'cing trinh cho trlt6c. 'f'l1n
phtidng trinh qu)'
H)
X ::::
3t - .5
= '.}_f
l') .1" = 5s11110t - 5
d) x = 2 - ::3cos5t
b) x
df_l.O
=1 -
'2t
y = 8t')
= :)coslUt
y = 4sin5t y
1.
278
Bi.ti V.2: Theo c<ic phttdng trinh chuy~n dQng di~m cho truOc, hiiy x8.c
d!nh phU'dng trinh quy dsi.o clla di@m
a)
x=20t 2 +5
b) x=4t-2t 2
y~3t-l,5t'
y=15t 2 +3
c)
x=3cost+5
d) x
y
y_::: 4sint
e)
x=3+4cost
y
= at
~
bt
= 5cost
y = 3 -- 5sint
f) x
= 2 + 5sint
Bi.ti V.3: Theo cB.c phu'dng trinh chuy@n dQng cU.a dim cha tru'6c, ti1n
quy d?,o cU.a di~m va chi ra quy lu~t chuy~n dQng clia di~m
tren quy d~o, trong d6 kho8-ng cB.ch tinh tU di~m ban dfiu:
a) x
= 3t2
y ~
b)x=3sint
= acos t
d) x = 5cos5t2
c) x
4t'
= 3cost
=as1n 2t.
y = -5sin5t2
Bili V.4: Hay tim quy d<?.o clla chuy@n dQng di~m nh$,n du:qc b&ng each
hQ'p hai dao dQng trl.,ic giao kh<ic t8-n sO:
a) x = asin2wt
= acos2wt
b) x
= asinwt
=acoswt.
Bili V.5: MQt dftu blia d~p vao c9c, sau d6 chuy~n dQng cling vOi c9c
trong th(li gian 0,02 gi.y mOi dUng h~n; c9c da nha'n sau
xuOng da't du'.c;:lc 6 cm. Hay xac djnh v.$.n tOc ban d&u cUa c9c,
coi r.ng n6 chuyn d(>ng ch.$.m din cteu.
Bili V.6: M(>t tau di~n chuyn dQng theo du:dng thfing, tro11g thdi gian
t.3.ng t6c qu.?i.ng dudng di tj.i I~ b.$.c ba vOi thdi gian. Trang mQt
phUt dfiu tau di~n di du\'lc 90 m.
Ti1n v.$.n tOc, gia tOc t1;1.i thdi dim t ::: 0, t ::: 5s va thie't 1.$.p
dudng cong clla kho8.ng each, v.$.n t6c, gia t6c.
a.o
Bili V.7: M(1t tau hoU c6 v.$.n tOc ban d.u 54 k1n/h trong khoi:l.ng
gi<iy
d8.u n6 di duqc 600 m. 'l'a coi chuy~n dQng clia tau Ia b1Cn d6'i
279
deu. X8.c dtnh V~ll tOc va gia t6c l01 cu6i gifly tl:1U :30 ne"u tau
chuy~n dQng tren dudng vOng ban ki11h r::: 1000 m.
B:li V.8: MQt tau hOa chuy@n dQ11g ch$.rn elfin de'u tren cung trOn b:in
kinh r :::: 800 m va di du\!c qu8.ng dtfdng s ::: 800 n1 v61 vi)n tflc
ban dli.u V
S4 km/h v~t v$,n t6c cutli cling V::: 18 k1n/11.
0
::::
Hi1J' x3.c dinb gia t6c cUa tau t?1 di61n dflu va di61n cutli qu8.ng
du:dng, cling nhu' thdi gian di he't do?n dudng fly.
Bili V.9: MQt tau hOa rdi ga c6 v::_tn t6c ;ihanh dfin cteu ;:;au 8 pl1Ut d:~t
v~1n t6c 72 kin/h, du:dng t{i.u di~t tr8n rnQt do~11 dtidng cong c6
b:ln kinh R:::: 800 m.
1'iin gia t6c tie'p tuy811, gia t6'c pl18.p tuye'n, g1a t6'c to8.n ph3-n
cUa tau sat1 khi rdi ga 2 phi.it.
Bai V.10: Iv1Qt qu8. d?n chuy~n dQng trong 1n$l ph~ng thing dU11g theo
phu'dng trinh:
x:::: ;}OOt:
BU.i V.ll:Botn
idi
tU m<iy
pl1u'ong trlnh
to9 dQ t1J,i di~m born bit d:iu rdi, trvc Ox n<im ngang, Lrvc Oy
11lidng xuOng duai.
Hay ti1n phuong trlnl1 quy dq.o clla bo1n v3 x8.c di11l1 thdi gian
rd1, tUm bay xa clla born theo pl1U:d11g 11gang. Bi8t r5-ng 1n8.;"
bay bay d dQ cao h::: 3000 1n.
vao rOng r9c 1 b.n kinh r 1 va rOng rqc 2 ban kinh r~. 'fa1 d<'.iu C'
cUa dfty treo vZtt nf;tng :5 va tq.i d8.u A cUa d(l:-' huQc v<,'it n~ng 4.
280
Vat n~r1g 4 chuy~n d(Jng xuf)ng Ll1('0 1n8.t pl1~ng nghifng l:lm
cl10 rclng r9c k8p quay vii. v<)L nQ.11g 3 rllii:;.ic nftng IeI1.
1
c
Hinh V.12
Co1 dfty kh6ng gifir1, tim V<)n t6'c v<) g1a t6c clla v?t n~ng :3 n8u
v<).t n$.ng 4 chuytin dQng theo quy lui}t S ::: at~. Lile d.iu ht;
dUng yen.
Bili V.13: Hay tlm xe1n tl1anh BC da h;;i xuOng inQt do0-n b8.ng bao 11h1eu
khi d:it1 B clia n6 L-i;ia Jen nU:a dudng lr(n1 b8.n kfr1l1 r::: 30 cm.
I\u va'u chuy6n dQng thu(ln ngl1tch v6i v~1n tOc V ::: 5 cin/s.
Thdi gian thanh h~ xu6ng t::: .'3s. '1'1i thd1 d16m ban d<'iu thanl1
d vi tri cao nha't (hinh V.13).
iI
B
A=
Hinh V.13
281
B:l.i V.14:!'vlQt bitnh dfl bAt df-\u rlJi kl161 vj trf v&n tinl1 qt1ay v61 g1a tr"lc
g6c kl16ng tl6i Qua 10 phlit d.u. sot1 kh1 bfil di~.u c:l1uy&11 dQni;
n6 c6 v~n tOc g6c b.%111.g 120 vg/ph.
H61 b<:'tnh dR d6 quay du\lc bao nhiE>u vOng trong 10 phlit ctli?
la
n ::; 1200 vg/ph .quay d\.i(:JC 80 vrl11g thl dlt11g H61 tU ll1(1i di~tn
tfit dQng cd dCn k11i dU11g hCt bao nh18u Lhdi gian? 'l'a coi 11h1.t
Bai V.16: D:ftu bUa d6ng c9c rdi tU dQ cao h ::; 2,5 1n thd1 g1an ni\ng bUa
lCn d() cao d6 gs'.p ba thi'Ji gian bUn reii 1'ro11g 1n(1l pl1-Ltt bU:t
d~p bao nhiC1.1 18.n ne'u ta xe1n r~ng btia rd1 ttj do v6i g1a t6'c
mis~.
9.81
qua c.11 p
treo vao
la
kho8.ng
g6c
A
I R
--
Hinh V.17
diC'1n t
Bili V.18:
(~d cff11
cUa xe td1 (nhli t1ong hi11h V.18), 1:11n cho t;:'ti trqng P
chuy~n d9ng th~ng dUng, h:h1 quay tay quay a. J)o b(1 plt(ln
h3.1n
bi hOng.
282
chuy611 dQng clla tri.1 Lrqng x::: 5t~ c1n (t tinh b.ing gi<ly). '1'rvc
Ox hu:Ong thco d.y xuflng phia du'6i. Du6ng kinh cU.a trOng
d = 200 mm. SO rang clla cCi c<'.lt1 td1 nhli sau: Z 1 = 13; Z1 = 39;
z., =
11;
z" = 11.
Hay xac d1nh v$.n t6c va g1a tOc cUa d1~m dfiu tay quay c6 dQ
dh.i a::: 400 1n1n sau khi chu:viin dQng dtl(:Jc 2 g13.y.
A
z,
Hinh V.18
Bili V.19: Chit di~m chuy~11 dQng theo hir1l1 xoan 6'c cho bdi phlidng
trinhx::: 2cos4t;y = 2sin4t, z::: 2t, trong d6 d9 dh.1 do lJhng mCt.
d~10.
B8.i V.20: Trang cd c:lt1 dCing hO chi' kim chuyn dQng clia cQt do (1)
truyen cho b8.11h rang (2) tren trvc cU:-i. b8.nh rang n8.y gAn v8.o
b8.nh rang (3) an kh6p v6i b8.nh rang (4) n1Hng kim d6ng hCi
chi (hinh V.20).
Hi'ly x<ic djnh v(l.n tOc g6c clla k11n r1e'u c!1uy6n di)ng clln cQL do
du'qc cho bOi pl1U'dng trinh x::: as111kt (a, k 18. h~ng s6), cOr1 b{111
kinl1 clla cac b.nh rang tLidng Ung tar~,
r;.
rl.
283
B
1
4
4
Hinh V.20
Hinh V.21
Bai V.21: 1'rong cd cflu clla c8.i klch khi ta quay tay quay A thi c3c b8.nh
rang (1), (2), (3), (4) va (5) sC quay. ch.Ung l8.1n cha cQt B c6
kh<'ic r8.11g clla kich chuy6'n dQng (hinh V.21).
X{tc dinh v$.n t6c clia cQt ne'u tay quay A quay 30 vg/pl1. SO
rang clla c.c b8.nh Z 1 = 6, z~ = 24: Z:i = 8: Z_1 = 3'.2. 138.n klnh
b3nh rang (5) la r;; = 4 cm.
Bai V.22: MQt sc;1i day kh6ng dan cu6n v8.o t:S.ng ngo8.1 clia rOng r9c kCp
I. D:iu kia clla day buQc v:lo v?t A. ROng r9c I truy(in chu:.'~11
dQng cho rOng rQC II (hinh V.22) r1h0 da1 truy8n.
B D
0
c
0
r,
r,
II
A
Hinh V.22
284
Ti1n:
a) V(ln t(l'c g6c v8. gia tOc g6c cUa rr'1ng rqc lI kl1i v(1l A cl1t1!dn
d611g
.
th~ng dUng
b) \'(In to'c v1l. ~ia tllc cUa dic'n1 B trl'n 111(\l cU:J 16ng rqc ll.
_,
"
'
.:.>
Bai V.23: \TR11 ta1n g18.c chu~re'n c\Qng tjnh tiCn. n1Q.c dT111 cUa 116 ngl1i6ng
v{J1 trvc Ox n1Qt g6c a. Hi:iy x~1c Lli11h giu t(lc cua tl1anh t\]a t1{~11
vtiu V't lru\Jt Lt! do trong c:ic (i. dd, lnCt 1:\ng Y'i(u chu:ir'en rtflng
vdi gia tOc kh6ng ctbi W,, va thanh tu'a lufin lu6n vu6ng g6c vOi
Ox (hlnh V.2:1).
111~
a)
w,
a
Hinh V.23
Bai V.24: Trong c:d cflu tha11l1 lru'ljt tay qunv. Lha11l1 trUcjl B(,' chuy~n
c\Qng tir1l1 t1C'n, cOn ta:v OA c6 de) dfl.i l
= 200 n11n
tOc g6c kl16ng do'i n::: 90 vg/ph. D6.t1 A gin b8.11 18 vOi cor1 ch:.1y
lrU:Qt lrong ri:'inh clla ll1anh tru'Ql. (~on Chf.l~' 18.1n ('ho tl1a11h
t1'U:Qt BC chu_y@n dQng tjnl1 t16n ll1u(tn nghjcl1 (11i11l1 V.~1).
Hii;. x<.l.r dir1h v(tn tflc V cUa thanh trtfQl khi ta:v quay L:.tu v(l!
try.c t hanl1 trl.iC}l 1nQt g6c xOA::: ;JO'.
285
MH
le
fr!,
I
!
Hinh V.24
Hinh V.25
Bili V.25: ~\1Qt 1n8.y t1ift che' Iv t8.1n Oflt quay quanh tr\IC th~ng dU11g v61
v~r1 tOc g6c tiCt cl1 t1J '.:'.. 10 rad/.s Do tl1ay deli hj.c d~t vl10 tn8.y
cite qu:i cfiu t8.cl1 kh61 try.c va l;\m cho cfrc thanh gftn vOi clnlng
c6
1,2 rR<l/s
t~i
Hf1y x8.c djnh v:}n t6'c tuy<;t df)i cUa ci'.ic qui'1 eti~ t<.1i tl1d1 di&'n1
dRng xet. b1Ct dQ dai ci'1'1 cfac thanh Ia l ::::: 50
Clll.
khoitng cri.ch
g1U;i c3c try.c d1 qua c{1c did1n treo cU.a cl1l1ng lt) 2e ::: 10 cn1.
Cilc g6c t00 bdi cac t11anh v6i lrl,lC in Uy t1e't che':
Bili V.26: l'vl?t phcing AB ngbii2ng v6i 1nt_J.t ph/i.ng 11;\1n ngang 1nQt g6c 45
vcl chl1ye'n dQng th~ng sor1g song trllC Ox vr'Ji g1a tOc khflng do'i
1 dn1/s". TrC11 m$t pl1~r1g AB, 1nQt v~tl D chu_yt'.f11 dQ11g xuflng
vOi g1a tOc tlidng dOi kh6ng d()i
m(1t ph~ng nghi&ng va vfyt bhng khOng; vi tri ban dfi.u cUa vQ.t
c6 tqa dQ x::: 0, y::: h (hi11l1 V.26).
286
0
Hinh V.26
Xac dinh quy dq.o vl}n t6c va gia tOc clia cl1uy~n dQng tuy$L deli
clia v~t.
Bai V.27: Tren xe tdi dang chuycin dQng theo phlid11g nftm ngang v8 phia
bCn ph8.i vCri gia t6c W::: 49,2 emfs~, i1gU0i ta d~t mc)t dQng cd
di$n c6 r6to khi ho9.t dQng quay t11eo pl1Lio'11g trinh tp::: t~, g6c tp
do b1ng radian, bii.n kinh r6to b1ng 20 c1n (hinh V.27).
Hay xac d!nh gia tOc tuy$t dOi cU.a d1@m A nftm tren vli.nh clla
r6to k11i t ::: ls. N"e'u thdi di~m d6 di61n d t<;i.i vi lri nhu' tre11
hinh V.27.
A
I
Q;i'
Hinh V.27
Hinh V.28
287
Hay xac d1nh g1a tOc tuy~t dOi clla di61n A t~i thd1 d1f\1n
t
n
-s.
2(0
Bfti V.29: Hinh chU nh$.t ABCD quay quanh c1;1-nh CD v01 vfln tOc
tu = ~
2 rad/s ::: canst Doc
. theo canh
. AB di~1n M chuy~n d6ng
. then
quy 1u$.t S::: asin ~ t (cm). Cho bi@'tDA::: CB.:::: a cm (hinh V.29).
Hay xac di11h gia tOc tuy~t <lOi clia di81n t:;i_i thdi di~m t::: 1 s.
2a
'
M
'
' J>"
/
'
'
' o',
/
/
'
/
/
A''
AW
'
Hinh V.29
Hinh V.30
'
'
'
2a
' o
288
Bai V.30: Hi11h vu611g ABCD c6 C9-nh 2a quay xung quanh ci.1-nh AB vOi
v.$.n t6c g6c kh6ng dOi w = n,/2 radho. D9c theo dlidng ch Co AC
d16'1n M dao d{ing thco quy lui;lt ~=(!COS~ t (cm) (hinl1 v.:iOJ.
Hay xac dinh h'1a tOC tuyt d6i cll<t di6m M khi t = 1 s va kl1i t
= 2s.
B:'li V.31: Hinh xttye'n r6ng b3.n kinh r gi\n ch(lt v8.o trr,ic AB sao cho tim
clla trl,lC n~n1 lrong in(lt pl1~ng r:Ua trl,lc 11lnh xuye'n. Hln11
xuvCn
du- 11 ,...,u dfiy nLiOc chuv&'n
d6n)?;
.
.
. - tht'o ch16u
tOc
tu'dng
t]1('0
111Ui
hd 11u r1hir1 tit A d11 B. V.$.n tOc g6c ci.la trl)c law= canst. Hil:v
xii.c dinh gia trt gia tOc tuyt d6i ctla ctic d1m 1, 2, 3 va 4
(hlnh V 31).
,3
0
2
'1
"'
Hinh V.31
'
B
'o
Hinh V.32
Bai V.32: Theo cac di8u ki~n clla b1l.i V.31. chl thay d6i 6 chr1111(1.t pl1ing
cU.a tr\lc hinh xuye'n vu6ng g6c vUi tr1,1c AB (l1inh V.32). Hay
xfi.c dinh cac gi8. trt nhu' d bai V.31 trong hai trvdng hQp:
a) Cl1uyf'.n d(lng keo theo va chuye'.n Lt(ing tu'dng drli cling }1Li{Jng;
289
Bai V.33: Qu:1 cftu M chuy~n d9ng tU di&m 0 tren dB.y cung AB cUa clia
trOn quay quanh dttdng klnh vu6ng g6c v01 d.y cung AB tl1co
quy luk;i_t tp = 3t - 0,5t 2 rad (ne'u nhin tU N vg H ta th:iy ilia
trOn quay quanh dttdng kinh ngU<;Jc chigu ki1n d6ng h6). Trong
hie d6 di@m M chuy@n dQng LU 0 (hinl1 V.33) t11eo quy lu$.t
OM= Sr= 4sin!.:. t (cm, s).
2
Tim v$.n t6c va gia tOc tuy~t ctOi clla di@m M khi t = 0 vat= 1 s.
z
M
I
- - - Cl
H
=
=
N
Hinh V.33
Bili V.34:-YIQt ilia trOn quay quanh trtJ.C di qua tam 0 v8. vu6ng g6c vdi
2 "J
'
,
'
'
mat
. ph<lng cua ilia thco luat
. "'
= -t
3 . Diem M bat dau chuyen
?
.,
d9ng d9c ban kinh OA theo quy lu$.t OM= S, = 4t2 - lOt + 8 (cm).
Tim vE).n tOc va gia tOc tuy~t dOi clla M (hlnh V.34) khi t = ls.
Bai V.35: Qua cfiu P chuy~n dQng vdi v$.n tOc V = 1,2 mis tU A dn B d9c
tl1eo dB.y cung AB clla dla trOn quay quar1h trtJ.c z di qua tam
0 clia n6 v8. vu6ng g6c vOi m?t ph~ng clia clia (hinh V.35).
xac dinh v$n tOc va gia tOc tuy~t dOi clla qu8. cftu khi n6 d each
tam 0 m9t khoi:ing ng&n nha't Ia 30 cm. Tc:i.i thCii di~m nay v$.n
t6c g6c clla ilia 18. 0) = 3 rad/s, va gia t6'c g6c ch~m d.in b.ng
8 rad/s 2 .
290
11
11
'
/~
///
11
,I
OJ_
'JQ
CIT!
-----
30'
Hinh V.35
Hinh V.36
CD
Hinh V.37
291
HQC
Bai V.38: NUa dUdng trOn biin kinh R quay quanh du:dng kinh Lh~ng
dllng AB theo quy lu~t
qi=
(hlnh V.38) chuyfn dQng tren nU:a du:dng t10n nay vdi phU:dng
trinh: OM= Sr= lOnsin~t (emfs).
4
'l'im v~n tOc vii gia tOc tuy~t dOi cila di6m M khi
(s) ne'u
R::: 30cm.
M
R
~
O,
B- - -
Hinh V.38
Hinh V.39
Bai V.39: Hinh xuye'n rOng biin kinh R t8.m C quay quanh trl,1.C 0 1z theo
quy lu~t
qi=
vu6ng g6c vOi trl,1.c quay 0 1z. Difm M (hinh V.39) chuy~n dQng
trong hinh xuye'n theo phU:dng trinh
OM~
S,
15
8
'l
-nt' (cm/s).
Tim v~n tOc va gia tOc tuy~t d6i cUa M khi t ::: 2s, ne'u
=a::: 30cm.
292
vAT RAN
B3i V.40: Hai tl1a11h Ava B sor1g song cling chuy0n UQ11g ve tnQt phia vOi
v~n L0c V~ 1:- Vil. C1Ua l1ai tha1111 c6 1nQt d1a trOn tftrn C bftn
kfr1h R chuy@11 dQng Ian l<;:l16r1g trtit;Jl thco c~1c tba11h (hinh V.40).
1-ii'i.y xac dinlt:
a) Vi}n tOc tam
R
B
Hinh V.40
Blli V.41: Ta_y quay OA ::: 30 c1n quay q11anl1 lrc 0 vOi v{tn tOc g6c
w"::: 2,5 rad/s truyen chuy@n dQng cho b{tnh xe ban ki11h r = 10 cm
r1hCJ l11anl1 AB ::: 30/3 cn1. Cho b{1nh xe 18.n kh6ng lrliQt Lre11
c
Hinh V.41
HU.v xflc djnlt vQ.n t6c g6c b8.nh xe BC, v(1n tOc cac di@m B va C
293
klnh r 2
::::
:::
5 cm
Hinh V.42
va
M~ bu{ic
IV
va
va
M,
III
v~n
:::
12 cm/s; r 1
:::
6 cm;
II
:::
M,
Hinh V.43
294
Hinh V.44
= 30
cm quay
kinh
truyn CB = 20
.J26 cm
m,
A
g.n vOi
Hinh V.45
ma
dudng kinh cUa b8.nh xe song song vOi dudng ray. Bie't rilng t?i
thdi di~m dang xet v$.n tOc tam 0 cUa bilnh Xe Ia V,, = 1 1n/s,
gia tOc clla t.m nay 18. W .. = 3 1n/s 2 b8.n kinh b8.nh xe Ia
295
M,~--~
\
\
-l
,
M,
M,
~;
\
Wo
\
\
.....
Hinh V.46
- - -
Hinh V.47
Bai V.47: Tay quay OA:::: 20 cm quay quanh 0 theo quy lu-it <.p = lOt rad
(t tlnh thco gifry) va 18.m cho thanh AB:::: 100 c1n chuy~n dQng.
vdi nhau va hQp vdi tri.;ic n1m ngang nhG'ng g6c a :::: 13
(hinh V.47).
= 45u
B3.i V.48: 'l'ay quay OA quay quanh trvc cO dinh 0 theo quy lu~t
c.p(t):::: t 2 - t (rad) 18.m b8.nh xe ban ki'.nh r 18.n kh6ng tru'Qt tror1g
611g trv. cO dinh b.in ki'.nh R 11hd thanh truyc'n AB. '1'9-1 thdi
di~m t = 1 8 Cd ca'u vi tri nhu' d hinh V.48.
Hay x3.c djnh v$.n tOc va gia t6c cUa cB.c di@m B, C va xac dinh
gia tOc g6c thanh AB v:l gia to'c g6c bii.nh xe, neu OA =AB =
R:::: 2r:::: lm.
296
R
r
Hinh V.48
Bi.ti V.49: 1-'hanh AB chuy6n d(lng trong m?t ph&ng th~ng dUng v6i ct.iu
A chuy@n dc)ng theo phll'dng n&m ngang, d.u B chuy@n dQng
thting dUng. T~i thdi di@m khiio sat d.iu A c6 VA ::: 10 emfs,
WA::: 20 cm/s 2 . BiCtAB::: 20 cm va a::: 30 (hln!1 V.19).
Tlm gia tOc di~m B
Hinh V.49
Bai V.50: Trong Cd cilu Oat tay dOn 01A quay qltanh tr\l.C 01 va nhd
thanh biCn AB truyCn chuy@n dQng cho tay quay OB d?t t\]'. do
tr8n tr1,1c 0. Bcinh xe I cling dliQc d:;i.t Ien trvc 0. MQt dfi.u cU.a
thanh trt1y6n AB giin vao b<inh xe II (hinh V.50)."
297
Hay xitc dinh v$.n lOc g6c cU.a tay quay OB va b<'i.nh xe I
l<hi
AB=
a::: 60,
= 75 cm.
Hinh V.50
Bai V.51: XB.c dtnh v$.n tOc, gia tOc lie'p, gia tOc ph{i_p cU.a d1~m B clla cd
ci'lu truyen chuy~n dQng (hinh V.51) k111 OA (!
vi trl
Ll1Ar1g
kh611g
d6'i s 0 = 5s va t1;1-i thdi dii41n khlio sat c6 v<\n tOc g6c w,, = 10s 1 .
Bie't OA = 20 cm, 0 1B = 100 c1n vi":t AB= 1 20 cm.
2
0,
Hinh V.51
g{ic
298
B:'.li V.52: 1\.18.y 1n8.i chuy~n dQng nhd ban d<~p OA = 24 c1n, dao dQng
quanh 0 theo quy luftt lr = ~sin~t (rad) (;6c lp Linh tU duh11g
n8.m ngang. Vi8n dii. mai K chuy6n d(l11g quay quanh 0 1 nhd
thanh truyenAB. Trl,lc 0 va 0 1 cling vu6ng g6c vdi m:)_l ph~ng
= 0 thi OA va 0
=0,5R =
12 cm.
Hinh V.52
Hinh V.53
le C.
Tay quay
=r quay cling cl1iCu nhau vOi v?n tOc g6c kh6ng deli w".
X{ic dinh v~n tOc va gia tOc di~1n C k11i tay quay 0 1A va OJ]
n8.m ngang tren cling mQt du'.dng thing (hinh V.53). NCu
thdi di~m d6 g6c CA0 1 = CBO~ = 45 va khoUng each 0 1 0~ = 2r.
t1.11
l'llii11 ll<1i.
299
DQNG HQC
..
:=:
..
..
T~P
a)
2x::;6t-l0
= -2t +4;
3y:::: -6t + 12
:::::>2x+3y-2=0
Du:dng thiing 3y + 2x - 2:::: 0 b:it d.u t?i x:::: -5 va y
y =
x::; 2t;
b)
= 4.
St~::; 2x~
Nh8.nh ph3.i cU.a parabol y ::; 2x2 va b:it d<:~U t~l gclc tc;>a dQ x = 0,
y = 0.
c)
r.x:)' + (:y_J'
~ 1.
3
\ fj
x -2 =-cos5t va y +1
d) 3
4
.
= s1n5t
. "'l.1p
.L'.J
(x - 2)' +
~(y_+_1)_2
= 3.
= 1.
16
Ta c6:
x ~ 201' + 5
{ y = 15t 2 + 3
3x = 60t: + 15
.
{
4y~601-+12
3x - 4y
D8.y 18. phU:dng trinh du:dng th:ing khOng di qua gOc tc;>a dQ. Di~m
xua't ph8.t tU A(5, 3). Quy d?-O 18. nU:a du:6ng th:ing (hl11h VI.2a).
b)
{x~4t
y
3t -
-2t'
1,5t~
300
3x = 12t - 6t~
4y = 12t - 6t 2
3x-'1y=O
Dil.y 13 phtio'ng trinl1 dudng thAng di qt1a gf)c tQa dQ (11inl1 VI.~b),
quy
d;,_10
-00
< x .s 2
- - -
A ,
1,5
/
/
/
/
/
x = 5 + 3cost
{ y=4sir1t
(x-5)'
-3-
Ta c6:
=cos
,t
(~r =sin''
9
Qt1Y d9-o
16
Ia du'dng clip.
Hinh Vl.2
301
d)
Ta c6:
= .l.
b Thav) vao ta dtidc:
.
= -ay ~
b'
(x-.11'
x=3+4cost
e)
',
=>
(y; 2r
y=2+5sint
== cosi t
.., t
= SlD -
---+
16
(y-2)'
25
=1
(~)'
x = 5cost
y-:ll'
(-5-
y=3-5sint
._
+ (y - 3 )~
25
1. hay
.,
= cos- t
x~ + (y -
. )t
s1n
:3) 2
:=
25.
25
Quy dl,l.O 18. dtidng trOn b8.n kinl1 b8ng 5 vOi tfl.1n 0(0, 3).
Bai V.3:
a)
x::: 3t 2
y ::: 4t~
=>
4x - 3y ::: 0
dx = 6tdt ; dy = Stdt
ds = ~(dx)' + (dy)' ~ ~(36t' +641').(dt)' ~ lOtdt
302
'
s = fds
"
b)
'
flOtdt = 5t~ .
"
x == 3sint ;
y = 3cost
dx :::: 3costdt ;
dy == -3s1ntdt
x'!.
+ y!_
:3dt
= 9
s::: 3t.
x+y ==a
c)
dx:::: -2acostsintdt
ds =
x ::::
d)
~
dy
.,J2;; .2sintcost.dt;
5cos5t~
= '2acosts1r1tdt
y :::: 5s1n5t~
xz + y2::::; 25
dx::::
-50t.siri5t~dt
dy == 50t.cos5t1dt ;
s:::: 25t~.
Bili V.4:
a) 'I'hco b8.i ra
x:::: asin2wt
va y:::: asinwt.
Ta bie'n dfii;
x :::: 2asincot .coswt = 2asi11wt. ~ 1 - sin 2 wt
.
Th ay s1nwt
= -y , ta co:,
a
b) 'l'a c6:
x = acos2wt
y :::: acoswt
303
a ;!
a
.,
2y-"
x::: 2-cos-cot-a::: - - - a
ax ::: 2y 2
Bai V.5:
a 2 =>
2y 2
ax - a 2
:::
0.
Ap dung c6ng th Uc
s::: V,.t
ma
1 W t'
+ :2
0
V-V
W=--"'
t
l(V-V,l,t
s=Vt+"
2
Khi dUng
1
=-(V+V)t
2
"
v"::: -2s
t
6m/s.
khi t::: 1 ph
s .::: 270t
s:::540t:::W
Kl1i t:::: 0 :::::}
V:,:::: 0;
W"::: 0.
1
Khit.:::5 s= -ph
12
2r
v, = 21o(i1
w~, : : 540 x l~
1,88 m/ph;
45 1n/ph
V$.y:
304
540
270
90
480
240
80
420
210
70
360
180
60
300
150
50
240
120
40
180
90
30
120
60
20
60
30
10
I
I
s = 90!'
"! I
W=540t
I
I
=
10
20
30
40
Hinh Vl.6
'
V?y:
I V-V
s~Vt+-
"
V-V
"
t
W.=
ma
.1-~-(V+V)t
"
V = Zs - V :::: 25 in/s
w, =
W
"
"
25
15
'
::::: o,:3:3
30
y2
n1/s~
252
- - = 0 625
1000
'
m/s~
270t'
50
60
70
ts
305
W= ~W' + W'
'
"
W = 0,708 m/s 2 .
W- V-V"
,t
0
cho nCn: s =Vt+ -lV-V"
t- = -1(V + V )t
"
2
t
2
"
= =2_s~ =
V+V"
2.800
5+15
5-15
=80 s
= -0,125 m/s~.
80
w = ~W,.2
+ W, =
~l R)
15
' J' + (-0,125)
(-800
( ' )'
5
__
800
=0 ;
W,
= -
V = 72 km/h
_ V - V,,
t
= 0.308 mis.
V,,
+ (-0,125)
= 20 mis
20
1 __ , ,
= -- = -
3.60
l
40
=W,.t = -2.60
= 9
3
mis
JHJS
306
IV -- -V
"
40
9.800
2 1n/s 2
9
= -- = -
= +~ w-'~4
92
92
W::::WL +
,
B:li V.10: TU cac phttong trinh chuy~n d~n1g La b1i!n d6i duqc:
_ .,
y::: 400 t-ot
,
x:::::300t:
y ::::400-lOt
t\00
5xi
y:::: - - x - - - 300
300'
= U.
m/s~
khi y ::::
thi t : : :
vf!. t :::: 80
m :::
24 km
dt
IV
n
=
p
dt
v_i _ V
w, - 3000
3
~--~3-0_0_0_ _~_
:JOOO
307
-----'l<----1
x
Hinh Vl.11
J x = 40t
Ta c6:
[y=4.9t 2
xy=49t ' = 4 9
,
' 40 2
{
y == 0,00306x 2
y ::::
::::
h.
~40 h
2
x=
Do d6:
4,9
L:::: x:::: 40
x
40
t=-==
VA= S = 2at.
989,74
=27,74s.
10
ca HQC LY THUYtT
308
We= 2a_1_
r,
c
Hinh Vf.12
=r
- y
= 30 -
25,98
= 4,0:2 c1n
YL
j!
II
II
II
II
_,
-x
B
/
, /r
A=
Hinh Vl.13
309
(!)
1na c ; : : : : - - '
t
Ta c6:
1
c.p::::wt+ -.
2
(.() -
(0{1
.,
Z:::: nt
2
t
Bili V.16:
2Z
160
= - - ph::: 8 s.
n
1200
= -
Ap dung
. c6ng LhUc s:::: V t + .!.gt~.
2
0
. s:::: -gt-=
1 . h.
o v :::: 0. nen
D
"
t-:::: --(ui+w,, t
2
lJl= --w.t
310
0,
~=-=lt
l'.0 :::
E :::
o.
cp = 20 rad/s 2
W ::: Rw 2
"
'
W ::: RE
"
= 200~1+400t 4
cm/s 2
p
Hinh Vl.17
z,
Hinh Vl.18
TU quan
ta c6:
h~:
Vn = X ::: lOt,
d
::: 10 cm
2
r= -
311
VA::::
16,8 m/s
co 1
21t;
::::
<: 1
::::
21
rad/s~
40~21 2
Khit::::2.s:
2lt
+ (2lt)'
705,9m/s~.
Bai V.19: D~ng chu'1n clia chuy'11 dQng theo du:dng xofin Oc c6 pl1Lf(Jr1g
trl.nh chuy~n dQng 18.:
k :::: -
V$.y:
a :::
l
va c ::: - .
Do d6:
p~
4+
a 2 + c~
17
l
o--4 o-=2-1n
X :::: akcoskt
CD 4 -
T3C0:3
--
rl X
r1
r.1 r~
312
Hinh Vl.20
Hinh Vl.21
nn 30 n
= -- = n
30
30
C01 ::: -
z,
-w,
z,
4B6rc
::: 0,785 cm/s.
32.24
OJ ::: _____,i_
1~11un
313
r,
-t
R
_ Vv
1
w.,---==-r~
r~ R
t"
,~
r~
:::: __:i_ -
B D
0
c
r,
II
A
Hinh V/,22
Bai V.23: Thanh AB chuy~n dQng ti11h ti8n di 1Pn nCn WA d1 len l~l
gi8
tOc tuy~t d0i. W._1 d9c Ll1co c<.111h DE (hinh \ll.23) 13. gia t6'c
314
E=
x
Hinh Vf.23
w
Oi\
::: nn
30
90n
30
v:-
3 rc
FB----+--7\..A;f:Ja'J v:
=:~On:::
2-zw:::
2
2-20.3n
c
Bai V.25 (hinh Vl.25)c
Ta c6 quii cfiu A quay quanh 0 ta
chuy&n dQng tuong dOi V,::: l.w 1 c6
Hinh Vl.24
Vi
ma
la
315
~V/ + V}
nen
V.. ::::
V$.y:
v":::: J<z(J)l)~
+ [<e + lsin30")(J)]-;;-
Ie e
Hinh Vl.25
Hinh V/.26
W,
= ./2 dm/s'.
Chuy6n dQng AB cling v$_t D theo phu"dng n8.m ngang 18. chuydn
d{>ng theo (t~nh tie'n) vOi W~:::: 1 dm/s1 :::: const.
Ta c6:
s =_le w t 2 = ./2 t 2
r
J2
J2 J2 .,
x =s - = - - t
r
r
2
2 2
X
J2
==S
r
J2f2,
-=--t
-= -
t~
2
1,
=-t
316
X,
=~wt'
2
+x
"= x
'
1 ,
-t
2
1 ,
1 " + ~t
2
2
-== -t~
1 '
y,.=h-y,,=h-2t
Y " ~h- ~
2
Va
~x; + y~
)(2t) 2 + (-t)~ =
tJ5 dm/s
w" = J5 dm/s',
Bai V.27 (hinh VL27):
~
x
Hinh VJ.27
D16'1n A chuyi4n dQng quay quanh 0 111 chu.yn dQng tlidng dOi.
mil
317
rad/s~
= 0,2 m
W,.' ::: Rw 2
:::
0,2.2 1
:::
0.8 m/s 2
1
J3
= 0 ,492 + -0
2 , 4-0.8. 2
= 0,492 + 0,2 -
0,692
=0
1
:::
W11 .
'"
W . :::
'
., kh.l t ::: - rr
2w
-aw~
318
Hinh Vf.29
Hinh Vl.28
Chuy@n dQng cUa M dOl vdi Kz 18. chuyJn dQng tuy~t dOi.
Ta c6:
.
n
w::: cp ::: '
2
= const
2
2
..
TI.Jt
1t
-a- khit:::ls
W ,. ::: s r ::: -a-s1n-t:::
4
2
4
319
n
V :::: V :::: a - c1n/s
"
'
2
n
V :::: V:::: a- cm/s
a
"
2
2a
B <----------~C
"'
2a
w,
W.'
A
w.
"'
Hinh Vl.30
a) Khi t:::: 1 s
s,=1;=0
w0
::::
7t
.J2
1t.1t
.
V r :::: s r ::::-a-s1n-t
2
2
320
n
V,.= -a-:
W,=O
WK:::
J2
::: an-'
2
"
"'
n
2co"V,-::: 2nv2 a2
2
"\/
v. = s = 0
,.
,,
n-
Wr::::;;::: a 4
=0,4la Fz
=0,2a.fi
2
=2 s
thi V,. ::: 0, nen WK ::: 0 vb. hu:011g vu6ng g6c vdi m<}.t
h~
W"'=Wx=O
. 4'"
W.v -- W,.sin
o - W"
c = - 0 , 39 an-'
Wuz:::
11
:::
'
W,cos45":::
0, 17 an:-'
0,44
an:~ c1n/s~.
H<?C
321
V=U,
3_
w,
\\
W."
0
W."
W:"
-w.
V=U
=
=
'"
'"
Hinh Vl.31
H~ dQng c6 g6c t~i tam 0 clla hinh xuye'n. Chuy~n dQng clla h~t
16ng trong hinh xuyn quanh 0 18. chuy@n dc)ng tu'dng dOi. Chuy~n
dQng cUa hinh xuye'n quanh AB 18. chuy@n dQng theo. Chuy~n dc)ng
cUa h~t lOng dOi vOi AB 13. chuy~n d{'lng tuy~t d6i.
Ta c6:
hay
Nhung
nen
W"
vil
T~i
(1) ta c6:
322
nin
n6n
T?i (2)
W 1,
:::
Wr"
u2
r
3 rco"' + -
va (4) ta c6:
2co"u, c6 phu'Ong vu6ng g6c vdi mQ.L pl1:ir1g hinh ve, hu'c'Jng ra
wa,
~w
a,
[ ur'
~ ( ur'
+ 2rcu;)
cO di11h.
H$ Loa dQ 0 1xy 18.m h dQng. H~ dQng chuy~n dQng qua!' i1?n
c6 WK .
a)
Nhu'ng u
Ta c6:
, W"
Wrn "" !!:____
r con
"~
wne,
~ ~
r..,;nw
0
::c
323
w - wn - wn - WK
a1
e1
.,
= rw ~
- -
- 2u<o
"
W"" -- W"
- W"
- Wx :, =
CJ
/'
.,
3ru)~ + ~
+ 2ucu"
r
''
w: ~
3_
.,,
.
vv,,
Vii:"
w,~
w.; W'
w,;
w;
VJ:
Hinh Vl.32
Ta thUy gia t6'c t~i di@m (2) bilng t~i di~'m (4).
Chie'u d&ng thlic nay len cac tr\lC 01X va 01)' la dUQC'.
=
'"
u'
'
=-+Rw
"
--w;,
324
2R
-./5. R
-J5
s1na::::: - - = -
Rw~
b) Tru:dng hqp cac chuy&n d9ng th3.nh phfin c6 hu:dng ngUQC nhau.
Khi d6 ta thay u :::: -u cUa WK
Tl,li di~m (1) ta c6:
u'
Wo, = Rw 02 - - + 2uco
R
"
T~i di&m (3) ta c6:
u'
W0 ,
=W = ( ~
0,
+ Rw! - 2uw 0
w=
= 3 - t = 3 (rad/s)
+ 4Rw:
325
OM*=OM=O
v::;
V~"" 0;
'
TI
TI
4-cos-t = 211
2
2
a)
b)
B W,'
v,
=
I
-c1- -
=
=
Vo(
Cl
= ~ =3 - t =2 (rad/s)
= ~ = -1 (radls~
OM*::; OM::; 4
v"::; 8 cm/s;
cm; V"::;
OM*.w
4w~
= 16
TI
TI
V.::; 4-cos-t = 0
'
A
Hinh Vl.33
W" ::;
::;
8 cm/s
326
W,.
TI
TC
= - 2n-s1n-t
.,/685.2
= - n-
26,2 c1n/s~
'fa c6:
(p = 2t 2 ;:::: 2rad/s
9 ::: 4t
V,:::
= 4 rad/s~
S ::: St -
10::: -2 c1n/s
= ~(V,.)" +(V,)'
J_
V, ncn
)(2)' + (4)'
W , ::: = 8 c1n/s~
wn'
Wa
=Semis~
,
= 2 x 2 x 2 = 8 c1n/s~
)<W"
e - Wr )' + (W1, - W;JC
,,
= )<s-8)' +(S-8) 2 = o
2/F,un/~
327
'"
Hinh Vl.34
Hinh Vf.35
Ta c6:
V..,::: OPw,,::: 0,3 x 3::: 0,9 rn/s
vr:::
Tu
1,2 m/s
V r+e
V ' ma' Ve
/IV
V a- r cling ch1eu
~
11
:::
vr:::
1,2 m/s:::
w.n
WK:::
canst~
w,::: 0
"
= S" = 5 -
31 2
= 2 mis
= 10,186m/s
328
a)
a)
0
M
v:'
'
30'
Hinh Vf.36
Wc
=S
= -6t~
= -6 mis~
= 6t = 6 mis~
W,, = i
J3
~
6 2 +6 ~ +2x6x6-=11Jirn/s.
2
vr = s
r :::
6t 2
:::
6 in/s
329
uJ = cp = 8 - 3t" = 5 racl/s
c::::::
~ = -Eit
= -6 rud/s 2
=1 s
QJ.,f* = 2 m.
a)
b)
,
'
c
Hinh VJ.37
NC11
= w x 011.1.* x s1n30 = 5 x
v" = iJ'vr + Vc
2
Ji2-.:5
161 = 7.81
= VtJl
m/s
'l'inh W":
(")
YV,_
=Sr=
1
I .,
We11 = w 2 x OM* x sin:30" = 5 2 x2-=25ms2
330
\V'
'
w x OM* x
wk ::: 2 x 5 x 6 ~
s1n:~o"
= 6 x 2_!_ =
61n/s~
:::; 30 m/s 2
W~v:::
Wrcos60 - Wen
.
12 _!_ - 25
= -19 mis~
co=
cp
= 4 - 0 4t = 4 _ 1c 0 8 = 3 73 (rad/s)
'
3 '
'
V~ =
V,1.1,
Rw = 112cm/s = l,12m/s
1t
TC
5~
1t
331
a)
b)
O=M
B ~
Hinh V/.38
,,
V,
0.21
I
W' =-=--=1,'17ms 2
0,3.
fj 1 1i IT
5 'I
1i
.,
- ..
W : =S=--n:--s1n-t=--n: >;Jll--'-'--0,1111/s-
(j
Wa = J32.15 + 0,01+1,44
= 2 (')
thi M = B
' 45
. 15
V = S =-n::3t- =-nt
8
8
J3a,6 = 5,Sm/s~
332
= 2 (s) thi
V =S
'
45
=-2n
vr
= 70,?cm/s = 0,7m/s
v"
=aw
ma
w=tj:i=5-8t=-11 (rad/s)
Ve = 0,3 x 11 = 3,3m Is
V,,
W,
=
n
Vr2
= -
0,7
0,3
= - - = l,63m/s
4m/s
.
.. 45
45
45
.,
W ' = 8 =-n2t=-rrt=-rt=0,7n1/sr
8
4
2
wen
= aw
==0,3x11 2
36,3m/s 2
2
W'" =ai::=03x8:=o21m/s
,
'
Wk =2wVr =2xllx0,7=15,4m/s~
wa
= '1cw
wk- e
W" )' + (W'r+e
W' J'
V+
r
w,
I
= ,c1,6s
+ 15,4 -36,3) ' + co.1+2,4) '
W,,
19,51m/s 2
R
&
v:-
aw," iv.;
'
'c
v:w
Hinh VJ.39
333
VA
Vs
Ve
AP
BP
CP
-=-=
Ta c6:
vi\
(0
va
1'a c6
0)
VA-'- VB
2R
= ---
c,
B
p
Hinh Vf.40
OA
30
tga= - = - - = -
AB 30J3
J3
va
bcl.nh xc
334
Do U6:
a= 30
V?y:
VR
VB
VA
cos30
=
75
J3
150
86,fi cm/s
J3
IP,
I I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
v:-
c
P,
Hinh Vl.41
(JJAB
vA
AP
75
90 0,83 rad/s. Vi AP 1 = 90 cm;
P" Ia tCun
335
Ta tin11:
Ve::: 122.47 cmis.
:::
VA::: 50 c1n/s.
Hinh V/.42
Di~1n B 18. t3.1n v$.n t6c tile thcJi clia b:inlt xc i10n V11
:::
0. Ta c6:
Vv
"'
336
-,/'2 V 0 ,.
X6t r(lng rQC IT. P~ 18. tftm v$.n tOc tUc ll1di cUa rOng rQC II (hinl1
VIA3r).
Ta c6:
Vo,
V0 ,
CP~
O~P"
11.1r~
113r~
1
1
-=---->-=--
V1
do d6:
V0
::::
4V01
Yi
'
co 1 ::::
Va
1
--
r,
~
4
= .3 c1n/s
= - = 0,5 rad/s
a)
b)
c)
IV
M,
III
v,
v~
I
v,
P,
!IV,,, P,
- 1
V,
E
v"
(),I
II
O,
M,
Hinh Vl.43
337
V:').n tclc d1~m thfip nha'.t cU.a rOng rqe II lii. VN se lil:
VH::::
H.P~w~::: Jo~H~
I
i 1
-, !
I . !
I
. !
-- (,)~ \ '~' + -:-; '~ i
,,
V 11
Thay
:::
O~P2~ w~
!'.,
(')., _--
- :1
,--
~)
,-
')
_;{lI,\:]()
"
9,48 emfs.
VE::::
4,23 emfs
Va, '' V 2
::::
3 emfs.
song pl1ilr1g.
VA ::: OAw" :::
Ta e6:
VA::::
:j:-) :-.
140 ctnfs
V:
Hinh V/.44
338
vfj:::
VA:::
=0
W11H
140 cm/s.
(!)
Ta c6
YV~
::: OAs
w_:
w~A
::::
c1n/s~
35.8 = 280
0 vi
(J)/\/J
=0
~Vn
= 60:3,1 c1n/s~.
WHsin30 =
w~A
w~A
w~
sin30 -
w~A
An
= BA.AB nen
= 9,24
_
All -
w; cos30"
w~
2801c
2
W~A
BA =
s1n30
~ fH6,66
646,66
70
rad/s~.
Ta c6
VA
339
- VB
COBc -
Ta c6:
Ve
BP = ep.
II
'
'
' 45'
I
I
B'
'
'
'
'
'
' '
' '
J -
45'''
_( 0.
p
Hinh Vl.45
M~t
khB.c, AC::: BM::: MP::: 100 cm, nen CP::: CM+ MP.
BCPP Va
Wne -
Ve
v c--
120 .15J2
rno,13
_ Ve
CP
18 _
~ ~- -
120
0, 15 racl/s.
340
w.;
""',
V\(,'~
"";
M,
Hinh Vl.46
1'a c6:
w;0
1na
(0-
MOUJ-:_
Rw 2 ,
- -V,
R'
2
cho nCn:
W"l\10
W~ 0 =
ma
R(J) '
R.c
= R. V,,
R~
= V,,
2 m/s 2
341
V~y:
R W0
W:.'t 0 =R.E
W
"
3 m/s~.
M,
"W,. + w;;.,o +
W,~,o
chie'u d~ng th-Uc nlly len cac tr1,1c 0 1x va 0 1y (hinh VI.46), ta c6:
W M,y
V~y:
W",\110 :::: 2
W M, :::: 2
tn/s~.
m/s~
WM2 : : :
WMz
~Wii2x + w~2Y
= 5,83m/s
.J5 +3
"
WM,y = - WM,O
WM.1
= 6,32m/s
::: 2
2 msI.,
'
W,, + w~
'
+ w~
'
342
W M 4 y = - W'lli,O :::
-3m/s~
I ' + WM,y
'
r:-::c; = vlO:::
"" 3,16 ms
!'
WM,= vW,\f,x
= 'Vl+3WM = 3,16 mis~.
'
VA:::
OA.
W0
:::
Hinh Vl.47
Ta c6:
AB =AP= 100 cm
- VA
WAB -
VB
AP= BP
'AB -- -VA
AP
200 100
= - - - 2 radJs
(*)
343
ma
W2
cOn
Wl ::: 0 vl ::: 0 do w
w;A
:::
= BA.w~::: 100.2
canst
:::
400 cm/s2
Wncos45:::
W8
::::
- WBA
'AH -
v?.
2
BA
= 100
w:
w; v,
v:-
YL
-w:~
'
Wa;
Hinh Vl.48
Ta c6:
cp::::t~-t
(1)0 :::
<P ::: 2t - 1
::: 1600
cm/o;~
344
Khi t = 1 s thi
(!) 0
qi
= 1 radls
= E = 2 rad/s 2
0
Ta tim VA
= 1 mis
== OAw~ = 1 mis~
VA= OAw
W~
Thanh AB chuyin dQng song phii.ng. T~i thdi di@m kh8.o siit c6 tam
v~n tOc tUc thdi d v6 C\(C nen (!)AB ::: 0 va vll ::: VA ::: 1 mis. LUc nay
thanh AB chuy@n dQng tinh tiCn tile thdi.
Ch9n di@m A 18.m
ta c6:
C\IC,
Wll :=WA
+WBA
Nhting qu:Y d~o clia di~m B v8. di@m A 1:1 qu.Y d~o cong nen:
(a)
Ta bie't
w;
VB'
==
:=
J__ = 2 m/s~
0,5
Ch9n h~ trvc Oxy nhu d hinh Vl.48. Chie'u biSu thUc (a) len cac
tr\lC Ox va Oy, ta c6:
Cho nen:
w~
:=
w~
::: 2 mls 2
cOn
w; = - w2
Dod6:
+ w~A.
w~A =
w;
w~A
BA.E,vi::: 2 + 1 = 3 mis~
AB
:=
+ w~
W'
3
= __g_
== BA
== 3 radls 2
1~1nit1 ha!.
345
D\>NG HQC
Ta c6:
w~
nen
Tinh We.
Mu6n tinh We ta xet chuy~n dQng song ph.5.ng clla bB.nh xe. Di@m P
18. t<irn v~n tOc tile thdi clla bB.nh xe.
Ta c6:
vBJ2 = J2 mis
Ve=
::: 4 rad/s 2
0,5
Ch9n di@m B 18.m cl,tc ta c6:
(b)
Ta bie't:
W~
= 2 m/s 2
w;B
= rw~x
2
w; = 2 m/s
Wc"8 =
rUJ
W2 8
bx
:::
WC~
CBw~x
W2B
CBhx
ChiCu d.5.ng thUc (b) l@n cB.c trvc Ox, Oy da ch9n, ta c6:
wC :::
~WCx2 + WCy2
ti "\/Z
'2 m/s 2
346
=AP= lOcm
AP
40
::: 4 rad/s
10
= -
(a)
1nU
W~
BA.w:W
20.1
=AB.EA.fl
W8
:::
674,64
emfs~
L_
_____
Hinh Vf.49
347
i:;ABBA::::
E
All
W~A
594 2
20
- - ' - ::::
w~A
:::: 594,2
29 ,7 radls 2 .
. ./3
~
V1:1::: VAcos30:::: 450-"" 225.,,.3 cm/s
2
ro 08
- VB
BO
==
22513
60./3
--
Hinh V/.50
348
'I'ie'p die>'m C cUa l1ai b<inh xe, cOn P l<'i. tam v?n ttlc tUc t11d1 cUa
l1inh phli11g AB.
Ve
CP
Vn
BP
-=-
Do d6:
CP
Ve= -VB
BP
BP= ABtg60'
= 150,/3
con CP
= 150,/3
- 30,/3
= 120,/3
w, - -
180,/3
=6
30,/3
racUs.
W~' = -
V82
-
O, B
10
= 200 crri!1;
200:l
= - - == 400 cn1/s-
100
w_;
w~
w;A
OA(I): = 20 x
= BAco~
= 0 do
(J)
AB
= 0.
w; sina
w~
cosa =
w~
sin a+
W,~
COS(;(
349
wR
- W" Slll CL
-_ W"
Asin
- -a+ W'A
8
cosa
cos a
Ta tinh:
20
s1na::;
w~
120
w;
w;
x' '
o.
Hinh Vf.51
q:i
1t
=-
1t
1t
1ti
1t~n:.1t
=--x-s1n-t=O
12
~-36 -1
36
= -5,9
350
VA::: OAw::: 24
(!)AB:::
VA:::: V 8
2rr 2
0
:::
2rc2
Vn::: Rw::: R Vn
0,5R
2VB :::
411~
y2
_B_
O,B
(Zn2 )2
12
n'1
w;
+ w~A + w~A
cm/s~
= -
3
~
W"A
IT'
-cm/s 2
6
w~
v:Hinh Vl.52
w; cos30" - w; sin30"
W,Z
cos60"
:::o
(*)
351
J3
WB
-2
1
w"A-+
wB1- - t wB oJ3
-n '
1 ' v7
"'
Wu:::: -n
6
a)
b)
Hinh Vl.53
:::
Ven
352
Ma
---t
J2
VA::; VcA
rw,,
---t co Ac =
~
2
Ve
.x
= VcA' ,/2
~ ,/2
2,/2r~
~ rw "
2
2
2
Ve II 0,0,
b) 'l'inh We (hinh Vl.53b)
La'y A 18.m c\;(c, ta c6:
(l)
W'
W A" ,/2 - W"CA-- - W"B,/2
z+CB
2
353
-W"-.fi_W"
A
CA
2
+ ru)-., --./2
0
2
---7-
Ecs =
Ta c6:
W"A
,
W CB
r '''
UJo va' W"
CA = r
W'CA = r
-J2-W,'
va Cy,
ta c6:
Wey:::
1-Vc
0.
Wcr:::
V~y:
-./2 '
2 w"
= 0
-./2 '
~ r-(,)
MUCLUC
Trang
1\(c d<cua
01 vd1
iem .... ,..................................... . 9
1 .2 . 1 . M omen
1.2.2. S\f bin thien mOmen cUa llJ'.c dOi vdi o va 0 1 ..................... 11
' 1lf..c d...
. mQ't trvc ......................................... . 12
1. 2 .3 . M'omen cua
01 vm
1.2.4. Dinh l:Y lien h~ giUa mOmen cUa llf..c dOi vdi mQt diiim
ll!c .......................................................................................... 14
Dinh nghia va cac ye'u tO cUa ng~u lt)'.c ............................... 14
Tinh cha't tl.idng dl.idng cUa ng8.u li..tc .................................. 16
HQp h~ ng8.u h,i'c .................................................................. 17
1.5. L.,
ien k~
et va' p h'an I tjc 1
ien k''
et .......................................................... 20
1.5.1. Kh8.i ni~m
vi).t riin tt;i do, v~t riin khOng t\]' do,
ve
Chumig 3. BAI TOAN DAC BI:T CUA TlNH HQC ............................. .45
3.1. Bai toan ve stj c8.n bftng clia dOn va vi[l.t 11[1.t .................................... 45
3.1.1. St;ic8.nbftngcliad0n ........................................................... 45
3.1.2. St;i can bftng cUa vi[l.t li[l.t ....................................................... 46
3.2. Bai toan ve lt!c ti[l.p trung va ltjc ph8.n b0 ....................................... 49
3.3. Bai toan ma sat ............................................................................... 50
3.3.1. Ma sat trliQt ......................................................................... 50
3.3.2. Ma sat Ian ............................................................................ 54
3.4. Bai to8.n ve stj can bling clia h~ v~t ................................................ 58
3.4.1. H~v~t .................................................................................. 58
3.4.2. Phan lo;;i.i ltjc tac dl,lng Jen h~ v~t ....................................... 58
3.4.3. cac each gi3.i bai toiin h~ v~t ............................................... 59
Ml,IC Ll,IC
357
Chttdng 5. Hii: Ll/C SONG SONG VA TR(.JNG TAM CUA VAT RAN ... 75
5.1. Thu gqn h~ l\]'c song song ............................................................... 75
5.1.1. Thu gqn hai lt;ic song song cling chigu ................................ 75
5.1.2. Thu g9n hai lt;ic song song ngttQc chigu nhau ..................... 78
5.1.3. Thu gqn nhiu l\]'c song song ............................................... 79
5.2. Tr9ng tam clla v~t r~n .................................................................... 81
5.2.1. D!nh nghia va cOng thUc t6'ng quB.t dif x<ic djnh
tr9ng tam cUa v~ t r~n ......................................................... 81
5.2.2. Tr9ng tam cUa c8.c v~t d6ng cha't ........................................ 81
5.2.3. Gae phttdng phB.p x8.c dinh tr9ng tam
clla v~t r~n d6ng cha't .......................................................... 82
5.2.4. Tr9ng tam mQt sOv~t thttdng gi;).p ....................................... 84
nv
vi
TiNH TOAN, BAI TAP vA HUONG DAN GIAI BAI TAP
PHAN TlNH HQC ................................................................................... 91
I.
11.
III.
358
Ph3.n hai
DQNGHQC
ChU:dng 6.
ho~
............................................................................. 215
7.1. Chuy~n dQng tinh tin clla v~t riin .............................................. 221
7.1.1. Dinh nghia ......................................................................... 221
7.1.2. Tinh cha't cUa chuy&n dQng tinh tie'n ................................ 222
7.1.3.
Nh~n
7.2. Chuy&n dQng clla v~t riin quay quanh trl,l.C ca' d!nh ..................... 224
7.2.1. D!nh nghia ......................................................................... 224
7.2.2. Kh8o sat chuy~n dQng quay cUa v~t riin .......................... 224
7 .2.3. Kh8o sat chuytin dQng clla di&m thuQc v~t ....................... 227
7 .2.4. Kh<'ii nim ve truyen chuyen dQng .................................... 229
ChU:dng 8.
7.1. Kh<'ii nim va dinh nghia ve cac lo~i chuy&n dQng ....................... 234
8.2. Dinh IY h<;ip
8.2.1. Djnh
v~n
ly ............................................................................... 236
Ml,lCLl,lC
359
V.
,
Chuyen dQng song phang cua v~t ri'ln .......................................... 292
VI.
::
LE TH!
HOANG YEN
CO HOC
LY THUYET
TAP 1
PHAN TINH HQC, DQNG HQC
Bien t(ip
Thanh Djnh, Ba Do
S1(a hdn in
Thanh Nga
K_V mj thu<Jt
D6 Phu
Hlidng Lan
NHA
206007
Gia: 49.000 d