Tabel 4.

6
Rerata Tekanan Darah Sistol dan Diastol Sebelum Tera Exercise
Mean
SD
Min
Max
Sistol
Hari 1
136.67
7.785
130
150
Hari 2
132.5
7.538
120
140
Hari 3
128.33
8.348
120
140
Hari 4
128.33
8.348
120
150
Hari 5
127.5
11.382
110
150
Hari 6
128.33
11.934
110
150
Hari 7
125
10.871
110
150
Hari 8
123.33
12.309
110
150
Hari 9
120
12.06
110
140
Hari 10
123.33
12.309
110
150
Hari 11
122.5
14.848
110
150
Hari 12
121.67
15.275
110
150
Diastol
Hari 1
93.33
9.847
80
110
Hari 2
91.667
10.298
80
110
Hari 3
87.5
12.154
70
110
Hari 4
86.667
10.7308
70
110
Hari 5
85.833
10.836
70
110
Hari 6
86.667
9.847
80
110
Hari 7
82.5
9.653
70
100
Hari 8
83.333
8.876
70
100
Hari 9
80
9.534
70
100
Hari 10
80
9.535
70
100
Hari 11
80
12.06
70
100
Hari 12
77.5
14.222
60
110
Tabel 4.7
Rerata Tekanan Darah Sistol dan Diastol Setelah Tera Exercise
Mean
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari

1
2
3
4
5
6
7

132.5
130.83
125.83
127.5
125.83
122.5
120.83

SD
Min
Max
Sistol
9.653
120
150
9.003
120
150
9.962
110
140
12.154
110
150
11.645
110
150
12.154
110
150
11.645
110
150

Tekanan
Darah

Hari 1
Hari 2
Hari 3
Hari 4
Hari 5
Hari 6
Hari 7
Hari 8
Hari 9
Hari 10

Hari
Hari
Hari
Hari
Hari

8
9
10
11
12

Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari
Hari

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

120
121.67
121.67
121.67
121.67

11.281
11.146
14.67
15.28
15.28
Diastol
92.5
10.552
86.667
12.309
85
10.871
83.33
12.309
83.33
7.785
82.5
8.66
81.667
9.374
83.333
8.876
77.5
8.6602
80.833
12.401
78.333
14.034
76.667
14.355
Nilai

Pre-test
Post-test
Mean SD
Mean
SD
Sistol
136.
9.65
67 7.785 132.5
3
132.
130.8 9.00
5 7.538
3
3
128.
125.8 9.96
33 8.348
3
2
128.
12.1
33 8.348 127.5
54
127. 11.38 125.8 11.6
5
2
3
45
128. 11.93
12.1
33
4 122.5
54
10.87 120.8 11.6
125
1
33
45
123. 12.30
11.2
33
9
120
81
121.6 11.1
120 12.06
7
46
123. 12.30 121.6 14.6
33
9
7
7

110
110
110
110
110

140
140
150
150
150

80
70
70
70
70
70
70
70
70
70
60
60

110
110
110
110
100
100
100
100
90
100
110
110

0.000
*

Hari 11
Hari 12
Hari 1
Hari 2
Hari 3
Hari 4
Hari 5
Hari 6
Hari 7

122.
5
121.
67
93.3
3
91.6
67
87.5
86.6
67
85.8
33
86.6
67

14.84 121.6
8
7
15.27 121.6
5
7
Diastol
9.847
10.29
8
12.15
4
10.73
08
10.83
6

92.5
86.66
7

9.847

82.5
81.66
7
83.33
3

9.653

Hari 8

82.5
83.3
33

Hari 9

80

9.534

Hari 10

80

9.535

Hari 11

80

Hari 12

77.5

12.06
14.22
2

8.876

85
83.33
83.33

77.5
80.83
3
78.33
3
76.66
7

15.2
8
15.2
8
10.5
52
12.3
09
10.8
71
12.3
09
7.78
5

0.000
*

8.66
9.37
4
8.87
6
8.66
02
12.4
01
14.0
34
14.3
55

Tabel 4.3 menunjukkan bahwa nilai rata-rata tekanan darah sistol sebelum (Pre)
perlakuan pada hari pertama 136.67 mmHg, hari kedua 132.5 mmHg, hari ketiga 128.33
mmHg, hari keempat 128.33 mmHg, hari kelima 127.5 mmHg, hari keenam
128.33mmHg, hari ketujuh 125 mmHg, hari kedelapan 123.33 mmHg, hari
kesembilan 120 mmHg, hari kesepuluh 123.33 mmHg, hari kesebelas 122.5
mmHg dan hari keduabelas 121.67 mmHg. Dan tekanan sistol sesudah (Post)
perlakuan pada hari pertama 132.5 mmHg, hari kedua 130.83 mmHg, hari ketiga 125.83 mmHg,
hari keempat 127.5 mmHg, hari kelima 125.83 mmHg, hari keenam 122.5 mmHg, hari ketujuh

120.83 mmHg, hari kedelapan 120 mmHg, hari kesembilan 121.67 mmHg, hari kesepuluh
121.67 mmHg, hari kesebelas 121.67 mmHg, dan hari keduabelas 121.67 mmHg.
Sedangkan nilai rata-rata tekanan darah diastol sebelum (Pre) dilakukan perlakuan pada
hari pertama 93.33 mmHg, hari kedua 91.667 mmHg, hari ketiga 87.5 mmHg, hari keempat
86.667 mmHg, hari kelima 85.833 mmHg, hari keenam 86.667 mmHg, hari ketujuh 82.5 mmHg,
hari kedelapan 83.333 mmHg, hari kesembilan 80 mmHg, hari kesepuluh 80 mmHg, hari
kesebelas 80 mmHg, dan hari keduabelas 77.5 mmHg. Dan tekanan diastol sesudah (Post)
perlakuan pada hari pertama 92.5 mmHg, hari kedua 86.667 mmHg, hari ketiga 85 mmHg, hari
keempat 83.33 mmHg, hari kelima 83.33 mmHg, hari keenam 82.5 mmHg, hari ketujuh 81.667
mmHg, hari kedelapan 83.333 mmHg, hari kesembilan 77.5 mmHg, hari kesepuluh 80.833
mmHg, hari kesebelas 78.333 mmHg, dan hari keduabelas 76.667 mmHg.
Penyebaran data hasil pengukuran tekanan darah sistol mempunyai simpang baku pada
sebelum (Pre) perlakuan pada hari pertama 7.785, hari kedua 7.538, hari ketiga 8.348, hari
keempat 8.348, hari kelima 11.382, hari keenam 11.934, hari ketujuh 125, hari kedelapan 12.309,
hari kesembilan 12.06, hari kesepuluh 12.309, hari kesebelas 14.848, dan hari keduabelas
15.275. Dan setelah (Post) perlakuan simpang baku tekanan sistol hari pertama 9.653, hari kedua
9.003, hari ketiga 9.962, hari keempat 12.154, hari kelima 11.645, hari keenam 12.154, hari
ketujuh 11.645, hari kedelapan 11.281, hari kesembilan 11.146, hari kesepuluh 14.67, hari
kesebelas 15.28 dan hari keduabelas 121.67.
Sedangkan simpang baku tekanan diastol sebelum (Pre) perlakuan pada hari pertama
9.847, hari kedua 10.298, hari ketiga 12.154, hari keempat 10.73, hari kelima 10.836, hari
keenam 9.847, hari ketujuh 9.653, hari kedelapan 8.876, hari kesembilan 9.534, hari kesepuluh
9.535, hari kesebelas 12.06, dan hari keduabelas 14.222. Dan simpang baku tekanan diastol
sesudah (Post) perlakuan pada hari pertama 10.552, hari kedua 12.309, hari ketiga 10.871, hari
keempat 12.309, hari kelima 7.785, hari keenam 8.66, hari ketujuh 9.374, hari kedelapan 8.876,
hari kesembilan 8.6602, hari kesepuluh 12.401, hari kesebelas 14.034, dan hari keduabelas
14.355.

Nilai min tekanan darah sistol sebelum (Pre) perlakuan pada hari pertama 130 mmHg,
hari kedua 120 mmHg, hari ketiga 120 mmHg, hari keempat 120 mmHg, hari kelima 110 mmHg,
hari keenam 110 mmHg, hari ketujuh 110 mmHg, hari kedelapan 110 mmHg, hari kesembilan
110 mmHg, hari kesepuluh 110 mmHg, hari kesebelas 110 mmHg, dan hari keduabelas 110
mmHg. Dan tekanan sistol setelah (Post) perlakuan pada hari pertama 120 mmHg, hari kedua
120 mmHg, hari ketiga 110 mmHg, hari keempat 110 mmHg, hari kelima 110 mmHg, hari
keenam 110 mmHg, hari ketujuh 110 mmHg, hari kedelapan 110 mmHg, hari kesembilan 110
mmHg, hari kesepuluh 110 mmHg, hari kesebelas 110 mmHg, dan hari keduabelas 110 mmHg
Nilai min tekanan darah diastol sebelum (Pre) perlakuan pada hari pertama 80 mmHg,
hari kedua 80 mmHg, hari ketiga 70 mmHg, hari keempat 70 mmHg, hari kelima 70 mmHg, hari
keenam 80 mmHg, hari ketujuh 70 mmHg, hari kedelapan 70 mmHg, hari kesembilan 70 mmHg,
hari kesepuluh 70 mmHg, hari kesebelas 70 mmHg, dan hari keduabelas 60 mmHg. Dan tekanan
diastol setelah (Post) perlakuan pada hari pertama 80 mmHg, hari kedua 70 mmHg, hari ketiga
70 mmHg, hari keempat 70 mmHg, hari kelima 70 mmHg, hari keenam 70 mmHg, hari ketujuh
70 mmHg, hari kedelapan 70 mmHg, hari kesembilan 70 mmHg, hari kesepuluh 70 mmHg, hari
kesebelas 60 mmHg, dan hari keduabelas 60 mmHg.
Nilai max tekanan darah sistol sebelum (Pre) perlakuan pada hari pertama 150 mmHg,
hari kedua 140 mmHg, hari ketiga 140 mmHg, hari keempat 150 mmHg, hari kelima 150
mmHg, hari keenam 150 mmHg, hari ketujuh 150 mmHg, hari kedelapan 150 mmHg, hari
kesembilan 140 mmHg, hari kesepuluh 150 mmHg, hari kesebelas 150 mmHg, dan hari
keduabelas 150 mmHg. Dan tekanan sistol setelah (Post) perlakuan pada hari pertama 150
mmHg, hari kedua 150 mmHg, hari ketiga 140 mmHg, hari keempat 150 mmHg, hari kelima
150 mmHg, hari keenam 150 mmHg, hari ketujuh 150 mmHg, hari kedelapan 140 mmHg, hari
kesembilan 140 mmHg, hari kesepuluh 150 mmHg, hari kesebelas 150 mmHg, dan hari
keduabelas 150 mmHg
Nilai max tekanan darah diastol sebelum (Pre) perlakuan pada hari pertama 110 mmHg,
hari kedua 110 mmHg, hari ketiga 110 mmHg, hari keempat 110 mmHg, hari kelima 110 mmHg,

hari keenam 110 mmHg, hari ketujuh 100 mmHg, hari kedelapan 100 mmHg, hari kesembilan
100 mmHg, hari kesepuluh 100 mmHg, hari kesebelas 100 mmHg, dan hari keduabelas 110
mmHg. Dan tekanan sistol setelah (Post) perlakuan pada hari pertama 110 mmHg, hari kedua
110 mmHg, hari ketiga 110 mmHg, hari keempat 110 mmHg, hari kelima 100 mmHg, hari
keenam 100 mmHg, hari ketujuh 100 mmHg, hari kedelapan 100 mmHg, hari kesembilan 90
mmHg, hari kesepuluh 100 mmHg, hari kesebelas 110 mmHg, dan hari keduabelas 110 mmHg.

Status hipertensi antara hari ke hari selama 12 hari pengukuran

menggunakan uji Wilcoxon Signed Ranks Test didapatkan sebagai berikut:
Tabel 4.9
Hasil Uji Status Hipertensi Tekanan Sistol Sebelum (Pre) Tera Exercise
12
10
8
6
4
2

Menurun
Meningkat
Tetap

Tabel 4.10
Hasil Uji Status Hipertensi Tekanan Sistol Setelah (Post) Tera Exercise

14
12
10
8
6
Menurun

Meningkat

Tetap

Tabel 4.11
Hasil Uji Status Hipertensi Tekanan Diastol Sebelum (Pre) Tera Exercise
6
5
4
Series 1

Series 2
Series 3

2
1
0
Category 1

Category 2

Category 3

Category 4

Tabel 4.12
Hasil Uji Status Hipertensi Tekanan Diastol Setelah (Post) Tera Exercise

12
10
8
6
4

Menurun
Meningkat

Tetap

Status hipertensi dari hari ke hari selama 12 hari pengukuran

menggunakan uji Wilcoxon Signed Ranks Test didapatkan sebagai berikut:
Tabel 4.13
Hasil Uji Status Hipertensi Tekanan Sistol Sebelum (Pre) & Setelah (Post) Tera Exercise

14
12
10
8
6
4

Menurun

Meningkat

Tetap

Tabel 4.13
Hasil Uji Status Hipertensi Tekanan Diastol Sebelum (Pre) & Setelah (Post) Tera Exercise
12
10
8
6
4
2
0

Menurun
Meningkat
Tetap