Вы находитесь на странице: 1из 1077

DICIONRIO ESCOLAR

LATINO-PORTUGUS

DICIONRIO ESCOLAR
LATINO - PORTUGUS

Organizado por
ERNESTO FARIA
Catedrtico de Lngua e Literatura Latinas da Faculdade Nacional de
Filosofia da Universidade do Brasil
Com a colaborao de
MARIA AMLIA PONTES VIEIRA
Assistente da Cadeira na Faculdade Nacional de Filosofia
SIEGLINDE MONTEIRO AUTRAN
Assistente da Cadeira na Faculdade Nacional de Filosofia
RUTH JUNQUEIRA DE FARIA
Professora de Latim do Ensino Secundrio

E dos professores
ESTELLA GLATT
PAULO MAIA DE CARVALHO
MARIA AUGUSTA BEVILACQUA
HILDA JUNQUEIRA
3? edio 1962

MINISTRIO DA EDUCAO E CULTURA DEPARTAMENTO NACIONAL DE


EDUCAO CAMPANHA NACIONAL DE MATERIAL DE ENSINO

Esta edio do DICIONRIO ESCOLAR LATTNOPORTUGUS foi publicada pela CAMPANHA NACIONAL DE
MATERIAL DE ENSINO, sendo Presidente da Repblica o Doutor
Joo Belchior Marques Goulart, Primei-ro-Ministro o Doutor
Tancredo de Almeida Neves, Ministro da Educao e Cultura o
Doutor Antonio de Oliveira Britto, Responsvel pela Diretoria
Geral do Departamento Nacional de Educao a Professora Dulcie
Kanitz Vicente Vianna e Diretora Executiva da Campanha Nacional
de Material de Ensino a Professora Heloisa Arajo.

Esta a terceira edio do Dicionrio Escolar Latino-Portugus, lanada pela Campanha Nacional de Material de Ensino,
do Departamento Nacional de Educao. O rpido esgotar das
primeiras edies falam sobejamente da sua excelente acolhida
entre mestres e alunos.
Visa o Dicionrio Escolar Latino-Portugus a atender aos
estudantes dos cursos de grau mdio. Registra, pois, essencialmente
os vocbulos de uso corrente no perodo clssico da lngua, no
deixando, contudo,' de mencionar palavras usadas por autoi~es de
valor literrio, anteriores e posteriores quela poca. Ao
apresentar as diversas acepes de um vocbulo, faz citao
precisa de autores e das obras em que ocorre o seu emprego,
peculiaridade que o valoriza e o recomenda para a melhor
compreenso e aprendizagem do lxico latino.
A elaborao do Dicionrio Escolar Latino-Portugus foi
confiada ao professor Ernesto Faria, Catedrtico de Lngua e
Literatura Latinas da Faculdade Nacional de Filosofia da
Universidade do Brasil. Latinista e autor consagrado nos meios
educacionais do Pas, representa o seu nome uma garantia do valor
da obra, que agora se apresenta revista e ampliada.
Com a publicao da terceira edio do Dicionrio Escolar
Latino-Portugus, prossegue o Ministrio da Educao e Cultura,
atravs da Campanha Nacional de Material de Ensino, o seu plano
de assistncia ao estudante brasileiro, proporcionando-lhe uma
obra de alto padro por preo acessvel.
Rio de Janeiro, janeiro de 1962.
HELOSA ARAJO
Diretora Executiva da C.N.M.E.

PRINCIPAIS ABREVIATURAS USUAIS


ABL. = ablativo
ABS. = absoluto, ou em absoluto
ABS.t = absolutamente
AUS. = acusativo
ADJ. = adjetivo
ADV. = advrbio
CF. = confere, compare
COMP. = comparativo
CONJ. = conjuno
DAT. -= dativo
DEM. = demonstrativo
DEP. = depoente
DIM. = diminutivo
DISTRIB. = distributivo
F. = feminino
FREQ. = frequentativo
FUT. = futuro
GEN. = genitivo
IMPF. = imperfeito
IMPESS. = impessoal
INDECL. = indeclinvel
INF. = infinitivo
INTERJ. = interjeio
INTERR. = interrogao, interrogativo
INTR. = intransitivo
LOC.= locativo

M. = masculino
N. = neutro
NOM. = nominativo
NUM. = numeral
ORD. ordinal
PART. = particpio
PERF. = perfeito
PASS. = passado ou passivo
PES. = pessoa
PL. = plural
PREP. = preposio
PRS. = presente
PR. = prprio
PRON. = pronome
PREV. = prevrbio
REFLEX. = reflexivo
SG. = singular
SENT. = sentido
SINC. = sincopado
SUBS. = substantivo
SUBJ. = subjuntivo
SUPERL. = superlativo
TR. = transitivo
V. = verbo
V. = veja
VOC. = vocativo.

OV.
HER. = Heridas
IB. = bis
MED. = Medicamina Faciei
MET. = Metamorfoses
P. = Pnticas
REM. = Remedia Amoris
TRIST. Tristes
PRS. = Prsio
PETR. = Petrnio
PLAUT. = Plauto
AMPH. = Anfitrio AS. =
Asinaria AUL. = Aulularia
BAC. = Bacchides CAPT. =
Cativos CAS. = Casina
CIST. = Cistellaria CURC. = Curculio EP. = Epidicus
MEN. = Menaechmi MERC.
= Mereator MIL. = Miles
Gloriosus MOST. =
Mostellaria PERS. = Persa
POEN. = Poenulus PS. =
Pseudolus RUD. = Rudens
ST. = Stichus TRIN.
Trinummus TRUC.
Truculentus VID. =
Vidularia
PLN. = Plnio (o Velho)
H. NAT. Histria Natural
PLN. = Plnio (o jovem)
PAN. = Panegrico de Trajano EP. =
Epistulae
PROP. = Proprcio
Q. CURC. = Quinto Crcio
SAL. = Salstio
C. CAT. = Conjurao de Catilina B.
JUG. = Bellum Jugurthinum HIST. =
Fragmentos de Histria
SN. = Sneca
APOC. = Apocolocyntosis BEN.
= De Beneficiis CLEM. = De
Clementia PROV. De
Providentia CONST. = De
Constantia

SEN.
MARC. = Ad Mareiam
VIT. = De Vita Beata
OT. = De Otio
TRANQ. = De Tranquillitate animi
BREV. = De Brevitate Vitae
POLYB. = Ad Polybium
HELV. = Ad Helviam
EP. = Epistulae
NAT. = Naturales Quaestiones
AG. = Agamemnon
HERC. F. = Hrcules furens
HERC. OE. = Hrcules Oetaeus
MED. = Medea
PHAED. = Fedra
OED. = Edipo
TH. = Tiestes
TRO. = Troadas
S. IT. = Silio Itlico
SUET. = Suetnio
TC. = Tcito
AN. = Anais
AGR. Agrcola
GERM. = Germnia
HIST. = Histrias
D. = Dilogo dos Oradores
TER. = Terneio AD. = Adelphoe AND. =
Andria EUN. = Eunuchus * HEAUT. =
Heautontimorumenos HEC. = Hecyra
PHORM. = Phormio
T. LIV. = Tito Lvio
TIB. Tibulo
V. FLAC. = Valrio Flaco
V. MAX. = Valrio Mximo
VARR. = Varro
L. ou L. LAT. = De Lngua Latina MEN.
= Menippearum fragmenta R. = Res
rusticae
VEL. = Veleio Patrculo
VERG. Verglio
BUC. = Buclicas EN. =
Eneida G. = Gergicas
CATAL. = Catalepton COP.
= Copa CUL. = Culex.

A
a subs. f. (ou n.) indecl. 1) 1* letra
do alfabeto latino (Cc. Div. 1,23). 2)
Abreviaes diversas: a) A. = Aulus, Aulo
(prenome romano); b) A.U.C.= anno urbis
conditae do ano da fundao da cidade; c)
a.u.c. = ab urbe condita desde a fundao da
cidade (expresses frequentes nos historiadores); d) a.d. = ante diem (nas datas,
particularmente frequente nas cartas); aceppi
tuas litteras a. d. quintum Terminalia (Cc.
At. 6, 1, 1) recebi tua carta no quinto dia
antes das Terminalia; e) a = absolvo (nos
boletins dos juzes) absolvo, donde Ccero
denomin-la a letra da salvao (Cc. Mil.
15).
, ou h interj. Veja ah.
a, ab, abs prep. abl. e prev. I Sent. prprio:
1) Ponto de partida (da vizinhana de um
lugar, e no do interior do mesmo), podendo
ou no ter ideia de movimento: a signo
Vertumni in Circum Maximum venit (Cc.
Verr. 1, 154) veio da esttua de Vertuno ao
Circo Mximo. 2) Afastamento, separao:
de, longe de: ab oppido castra movit (Cs. B.
Civ. 3, 80, 7) levantou acampamento
(afastando-se) da cidade. 3) Ainda em
sentido local: do lado de: a decumana porta
(Cs. B. Gal. 6, 37, 1) do lado da porta
decumana. II Desses empregos concretos
passou a ser usada em outras acepes deles
derivadas, indicando: 4) Procedncia de, da
parte de: legati ab Aeduis et a Treveris
veniebant (Cs. B. Gal. 1, 37, 1) vinham
embaixadores da parte dos duos e dos
trviros. 5) Descendncia: de, descendente
de: a Deucalione ortus (Cc. Tusc. 1,21)
descendente de Deucalio. III Em sent.
figurado: 6) Do lado de, do partido de, em
favor de: ab reo dicere (Cc. Clu. 93) falar
em favor do ru. 7) A respeito de, quanto a,
acerca de: tempus mutus a litteris (Cc. At.
8, 14, 1) poca silenciosa quanto a cartas.
Com verbos passivos, indica o complemento
de causa eficiente: a magistratu

Aeduorum accusaretur (Cs. B. Gal. 1, 19,


1) seria acusado por um magistrado dos
duos. IV Sent. temporal: 8) Desde,
depois de: a tuo di-gressu (Cc. At. 1, 5,4)
depois da tua partida. Obs.: Como
prevrbio, ab-indica afastamento, ausncia, e
da privao: abduco levar para longe, afastar; amns privado da razo, louco. Ab
empregada geralmente antes de vogal e de d, I,
n, r, s e da semivogal i (j); abs antes de t
(raro); a antes das demais consoantes.
Entretanto no uso corrente encontram-se
excees que mostram que essas regras no
so de carter absoluto. Em composio ab se
emprega antes de vogal, de h e das consoantes
d, 1, n, r, s; abs antes de c, t; antes de p, abs
reduz-se a as; a a forma reduzida antes das
bilabiais b, m.
ubaculus, -I, subs. m. Abculo (pequeno cubo de
vidro colorido para ornamentar pavimentos)
(Pln. H. Nat. 36,199).
abcus, -, subs. m. 1) Qualquer espcie de mesa,
ou tabuleiro: baco. 2) Tbua de clculo (Prs.
1, 131). 3) Mesa ou tabuleiro de jogo (Suet.
Ner. 22). 4) Ba, arca (Cc. Tusc. 5, 61).
abalinti, -nis, subs. f. Abalienao
(transferncia legal), cesso por venda (Cc.
Top. 28).
ablintus, -a, -um, part. pass. de aba-lino.
abalin, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Fazer passar a outrem, alienar,
vender: ea quae accepisset a maioribus
vendidisse atque abalienasse (Cc. Verr. 4,
134) ter vendido e alienado o que tinha
recebido dos antepassados. 2) Desviar, privar
(Cc. Fam. 1, 8, 5). II Sent. figurado: 3)
Afastar, indispor (Cc. De Or. 2, 182).
Abantus, -a, -um, adj. De Abante, aban-teu,
abantia (Ov. Met. 15, 164) ).
Abantids, -ae, subs. m. Abantada, descendente de Abante, filho de Abante, i. ,
Acrsio (Ov. Met. 4, 607).

ABAKIS
Abri.s, -is, ou -idis, subs. pr. m. Nome de
diversas personagens: 1) bare, nome de um
rtulo (Verg. En. 9, 344). 2) Nome de um
companheiro de Fineu (Ov. Met. 5, 86). Obs.:
Ac. Abarin (Ov. Met. 5, 86).
Abas, -ntis, subs. pr. m. Abante, nome de
diversas personagens (Verg. En. 3,286.),
abvus, -, subs. m. 1) Trisav (Cc. Br. 213). 2)
Antepassado (geralmente no plural)
(Cie.
Har. 38).
Abazea, -rum, n. pl. v. Sabazia.
Abbassium, -i, subs. pr. n. Abssio, cidade da
Frigia (T. Liv. 38, 15, 15).
1. Abdra, -ae, subs. pr. f. Abdera, cidade da
Trcia (Cie. At. 4, 17, 3).
2. Abdra, -rum, subs. pr. n. pl. O mesmo que
o precedente (T. Liv. 45,29,6).
Abdritae, -rmti, subs. loc. m. pl. Abde-ritas,
habitantes de Abdera (T. Liv. 38, 41, 9).
Abdrtnus, -a, -um, adj. De Abdera, relativo a
Abdera, abderitano (Marc. 10,25,4).
Abdrits, -ae, subs. loc. m. Abderita, natural de
Abdera (Cc. Br. 30).
abdicti, -nis, subs. f. 1) Ao de deixar de
lado, renunciar a uma coisa (T. Liv. 6,16,8).
2) Deserdao (Sn. Contr. 1,8,6).
abdictus, -a, -um, part. pass. de abdico.
1. abdico, -s, -re, -v, -atum, v. tr. I Sent.
primitivo: Negar, recusar-se a reconhecer.
Da: 1) Renegar (T. Liv. 40, 11, 2). II V.
refl. 2) Renunciar a, demitir-se de, abdicar:
magistratu se abdicavit (Cc. Cat. 3,15)
demitiu-se da magistratura. III V. intr. 3)
Demitir-se: abdicaverunt cnsules (Cc. N.
Deo. 2, 11) demitiram-se os cnsules. Obs.:
No sentido n' 2, usado por Sa-lstio, e na
prosa imperial, sem ser reflexivo: abdicato
magistratu (Sal. Cat. 47, 3) tendo abdicado a
magistratura.
2. abdico, -is, -re, -dixi, -dictum, v. tr. (termo da
lngua religiosa). Recusar (no dar mais sinais
favorveis) (Cc. Div. 1, 31).
abdictus, -a, -um, part. pass. de abdico, -is.
abdidi, perf. de abdo.
abdtus, -a, -um. I Part. pass. de abdo II
Adj.: 1) Retirado, afastado (Cc. Tusc. 5, 38).
Da, em sent. figurado: 2) Escondido, secreto
(Cc. Or. 30). 3) Subs. n. sg. (formando
expresses adverbiais) ex abdito (Cc. Or. 79)
de pro-

ABO
venincia secreta. 4) No pl.: as profundezas,
as entranhas: terrai abdita (Lucr. 6, 809) as
profundezas da terra.
abdixi, perf. de abdico.
abd, -is, -re, -didi, -ditum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Retirar, afastar: carros... in artiores
selvas abdiderunt. (Cs. B. Gal. 7, 18, 3)
retiraram as carroas para os mais densos
bosques. II Sent. figurado: 2) Encobrir,
esconder, ocultar (Cc. Div. 2, 51). 3) Cravar,
afundar, com dat. (uso potico) lateri abdidit
ensem (Verg. En. 2, 553) cravou a espada no
flanco. Obs. Com abl., ou com in mais
acusativo tambm de emprego potico (Ov.
Met. 8, 25).
abdmen, -inis, subs. n. I Sent. prprio:
1) Ventre, abdmen (falando dos animais e
principalmente do porco) (Pln. H. Nat. 11, 37,
84). II Sent. figurado:
2) Gula, sensualidade: insaturabile abdmen
(Cc. Sest. 110) ventre insacivel .
abdco, -is, -re, -dxi, -ductum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Afastar, fazer sair (Cs. B. Civ. 1,
15, 3). 2) Levar fora, arrastar (Cc. Verr. 5,
125). II Sent. figurado: 3) Separar de,
afastar, desviar (Cc. Tusc. 1, 83). 4) Levar,
destruir: omnia sternet abducetque secum
vetustas (Sen. Marc. 26, 6) a velhice abater
e levar tudo consigo. Obs. Imperat. abduce
frequente na lngua arcaica (Plaut. Cure. 693);
(Ter. Ad. 482).
abductus, -a, -um, part. pass. de abdco.
abdmen =abdomen.
abdxi, perf. de abdco.
abgi, perf. de abigo.
AblIa, -ae, subs. pr. f. Abela, cidade da
Campnia (Verg. En. 7, 740).
Abellnum, -I, subs. pr. n. Abelino, cidade da
Itlia, na Campnia (Pln. H. Nat. 3, 63).
abna, -ae, v. habena.
Abentinus, -i, v. Aventinus.
abo, -is, -ire, -ii, -itum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Ir-se, ir-se embora (e da: partir)
(Cc. Cat. 2,1). II Sent. figurado: 2) Ir-se,
desaparecer: abiit ille annus (Cc. Sest. 71)
foi-se aquele ano. 3) Deixar, livrar-se de
(abl. com prep. ab) (Cc. Div. 2,22). 4) Mudar
de natureza, transformar-se (ac. com a prep.
in) (Ov. Met. 1, 236). 5) Na ln-

ABEQUT

13

gua familiar: abin in malam crucem? (Plaut.


Most. 850) por que no vais para o
inferno?. Obs.: Constri-se com abl. com as
preposies ab, de, ex, com aus. com in, bem
como com infinitivo.
abequt, -s, -re, -vi, v. intr. Partir a cavalo
(T. Lv. 24, 31, 10).
abram, pret. imperf. de absiun.
abro, fut. imperf. de absiun.
aberrt, -nis. subs. f. I Sent. pr
prio: 1) Meio de se afastar. II Sent. figurado: 2)
Distrao, diverso (Cc. At. 12, 38, 3).
abrr, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I
_ Sent. prprio: 1) Errar longe, des
viar-se do caminho, extraviar-se (Plaut.
Men. 31). II Sent. figurado: 2) Afas
tar-se (sent. moral) (Cc. Lig. 19). 3)
Desviar o esprito, a ateno (Cc.
Of. 1, 100).
abes, ind. pres. ou imperat. de absum.
absse, inf. pres. de absum.
abentis, gen. sg. do part. pres. abiens
(v. abeo).
abfre, ou abfutrum esse, inf. de absum.
abfrem, imperf. subj. de absum.
abfat, o mesmo que absit.
abfui, perf. de absiun.
abfutrus, -a, -um, part. fut. de absum.
abhinc, adv. I Sent. local: 1) Longe daqui
(Lucr. 3, 954). II Sent. temporal: 2) A
partir desse momento, a contar de agora (Cc.
Div. 2, 118). Obs.: Constri-se com aus. e
abl.
abhrrens, -ntis. I Part. pres. de abhorro. II
Adj.: Importuno, inoportuno (T. Lv. 30,
44, 6). 2) Que no se pode conciliar com,
incompatvel: huic profectioni abhrrens mos
(T. Lv. 2, 14, 1) costume que no se pode
conciliar com esta partida. Obs.: Constri-se
com dat.
abhorro, -s, -re, -i, v. intr. I Sent. prprio:
1) Afastar-se com horror: non debent... iudices
a musarum honore et a poetarum salute
abhorrere (Cc. Arch. 27) no devem os
juizes afastar-se com horror da glria das
musas nem da sal vaguarda dos poetas. 2)
Afastar-se, distanciar-se (Cc. Arch. 1). II
Sent. figurado (por enfraquecimento de sentido). 3) Ser estranho a, ser oposto, estar em
contradio com (Cc. Arch. 3). Obs.
Constri-se com ab e abl. ou s com abl (Tac,
Q. Crc), ou como in-transitivo puro (Cc.
Clu. 41).
abi, imperat. de abeo.

ABJDICATUS

abbitur, fut. pass. impess. de abeo. abici,


v. abjicio.
abidum (Ter. Heaut. 249) vai-te, pois.
abignus, -a, -um, adj. De abeto (Prop.
3, 1, 25). abiens, -euntis, part. pres. de abeo.
abis -tis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Abeto (rvore) (Cs. B. Gal. 5, 12, 5).
II Da, todo objeto fabricado com
abeto: 2) Navio, nave (Verg. En. 8, 91).
3) Lana (Verg. En. 11, 667).
abg, -is, -re, -egi, -ctum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Afastar violentamente, afastar aos
empurres, enxotar (Cc. De Or. 2, 247).
Roubar o gado, tocando-o (Cc. Verr. 1, 28). II
Sent. figurado: 3) Fazer desaparecer,
desaparecer, dissipar (Verg. En. 8, 407).
1. ab, perf. de abeo.
i. Abii -rum, subs. loc. m. pl. Os bios, povo da
Ctia que passava por muito civilizado (Q.
Crc. 7, 6, 11).
abiti, -nis, subs. f. Partida: Quidve hinc abitio?
(Plaut. Rud. 503) por que a partida daqui?.
abitus, -s, subs. m. 1) Partida, afastamento (Cc.
Verr. 3, 125). 2) Passagem, sada (Verg. En. 9,
380).
abiv, perf. de abeo.
abjci, perf. de abjicio.
anbjct (ou abiect), adv. De modo abjeto,
vilmente, e, por enfraquecimento de sentido:
com desnimo, sem esperana (Cc. Phil. 3,
28).
abjct (ou abicto), -nis, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Ao de rejeitar, de deixar cair. II
Da, em sentido moral: 2) Abatimento,
desnimo (Cc. Pis. 88).
abjctiis, -a, -um (ou abictus). I Part. pass. de
abjicio. II Adj.: 1) Baixo, abjeto (Cc. Mil.
47). 2) Abatido, desanimado, sem coragem
(Cc. Lae. 59). Na lingua da retrica: 3) Banal,
sem relevo.
abjicio (abico), -is, -re, -jci, -jctum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Lanar longe, atirar longe de
si (T. Lv. 2, 46, 3). II Da, em sent. fsico
ou moral: 2) Jogar abaixo, rebaixar, rejeitar,
abandonar (Cc. Of. 1, 72). 3) Atirar-se, jogarse ao cho, atirar-se aos ps de, deixar-se abater (reflexivamente) (Cc. De Or. 1, 28).
III Sent. figurado: 4) Renunciar a,
desfazer-se de (Cc. Cat. 2, 14). Obs. A
melhor grafia deste verbo abicio, abicis, abicre, etc.
abjudictus (abiudictus), -a, -um, part. pass. de
abjudco.

ABJDIC

14

abjudc (ou abiudco), -s, -re, -avi, -atum, v.


tr. I Sent. prprio: 1) Privar algum de uma
coisa por sentena judicial, abjudicar (Cie.
Agr. 2, 43). II
Da: 2) Rejeitar, renunciar a, recusar
(Cc. Caec. 99).
abjung (ou abingo), -is, -re, -junxi, -jnctum,
v. tr. I Sent. prprio: 1) Tirar do jugo,
desatrelar: maerentem abiungens iuvencum
(Verg. G. 3, 518), desatrelando o novilho
consternado. II Sent. figurado: 2) Separar,
apartar (Cs. B. Gal. 7, 56, 2).
abjnxi, pret. perf. de abjungo.
abjrtus, -a, -um, part. pass. de abjuro.
abjuro (ou abiro), -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Negar por juramento,
abjurar (Plaut. Rud. 14). II
Da: 2) Negar, recusar (Cc. At. 1,
8, 3).
abltivus, -, subs. m. Ablativo (acompanhado ou
no de casus) (Quint. 1, 4, 26).
abltus, -a, -um, part. pass. de aufro.
ablgti, -nis, subs. f. 1) Ao de afastar para
algum lugar (T. Lv. 6, 39, 7). 2) Banimento,
desterro, exlio (Pln. H. Nat. 7, 149).
ablgtus, -a, -um, part. pass. de ablgo.
ablg, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. Afastar,
mandar para longe, exilar (Cc. At. 2, 18, 3).
abligurr, -Is, -ire, -ivi, (ou -u), v. tr. I Sent.
prprio: 1) Fazer desaparecer lambendo (Am.
Nat. 7, 3). II Sent. figurado: 2) Dissipar,
devorar (Ter. Eun. 235).
ablc, -s, -re, v. tr. Alugar (Suet. Vit. 7).
ablud, -is, -re, v. tr. I Sent. prprio: 1) No
estar de acordo no jogo com. II
Sent. figurado: 2) Afastar-se de, ser
diferente (Hor. St. 2, 3, 320).
ablu, perf. de ablo.
ablo, -is, -re, -, -tum, v. tr. Tirar lavando,
lavar [o sangue ou o suor] (Verg. En. 2,
719/720).
ablt, -nis, subs. f. Abluo, ao de lavar
(Pln. H. Nat. 17, 74).
abltus, -a, -um, part. pass. de ablo.
abnt, -s, -re, v. tr. Salvar-se a nado (Estc.
Ach. 1, 382).
abnegtus, -a, -um, part. pass. de abnego.
abng, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. 1) Recusar,
negar, denegar (Verg. En. 7, 424/425). 2)
Com infinitivo: recusar-se a, renunciar a
(Verg. En. 2, 637).
abnps, -tis, subs. m. Trineto (Suet. Tib. 3).

ABORIOR

abnptis, -is, subs. f. Trineta (Suet. Ner. 35).


Abnba, -ae, subs. pr. f. bnoba, montanha da
Germnia (Tc. Germ. 1).
abncto, -s, -re, v. intr. Passar a noite fora de
casa (Sn. Vit. 26, 6).
abnrmis, -e, adj. Que no est de acordo com a
regra fixa (Hor. St. 2, 2, 3).
abnu, -is, -re, -ui, -utum ou -uitum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Recusar por um sinal de
cabea; fazer sinal que no (A. Gl. 10, 4, 4).
II Sent. figurado: 2) Recusar, negar (Cc.
Leg. 1, 40). Obs. Part. fut. abnuiturus (Sal.
Hist. 1, 50).
abnt, -s, -re, -vi, -atum, v. freq. Recusar
muitas vezes (com movimento de cabea),
recusar (Cc. De Or. 3, 164).
Abolni, -rum, subs. loc. m. Abolanos, povo do
Lcio (Pln. H. Nat. 3, 69).
abol, -s, -re, -vi (-ui), -Hum, v. tr.
I Sent. prprio: 1) Destruir, aniqui
lar, abolir, suprimir (Verg. En. 4, 497).
II Sent. figurado: 2) Fazer perder a
lembrana de, olvidar (T. Lv. 10, 4, 4).
Obs. Verbo raro (atestado apenas a par
tir de Verg. e T. Lv.), cujas formas
mais frequentes so o inf. prs. e o part.
pass.
abolsc, -is, -re, -vi, v. intr. incoat. I Sent.
prprio: 1) Extinguir-se. II Da: 2) Decair
pouco a pouco, perder-se, apagar-se (Verg.
En. 7, 231).
abolvi, perf. de abolo e de abolsc.
aboliti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Anulao, supresso (Tc. An. 13, 50). II
Sent. figurado: 2) Anistia (Suet. Tib. 4).
abolltus, a, -um, part. pass. de abolo.
abolia, -ae, subs. f. Abola, manto de l grosseira
usado, principalmente, por soldados e
camponeses (Marc. 8, 48, 1).
aboli, perf. de abolo.
abminndus, -a, -um, adj. Abominvel,
abominando (T. Lv. 8, 24, 11).
abmintus, -a, -um, part. pass. de abo-minor.
abminor, -ris, -r, -tus sum, v. dep. tr. I
Sent. prprio: 1) Repelir como mau agouro
(T. Lv. 39, 22, 5). n Na lngua comum: 2)
Afastar-se com horror, detestar, abominar
(Ov. Met. 9, 677).
Aborigins, -um, subs. loc. m. pl. I Sent.
prprio: 1) Aborigins ou os primeiros
habitantes do Lcio e da Itlia (Cc. Rep.
2, 5). II Da: 2) Os aborigins, pri
meiros habitantes de um pas.
aborior, -iris, -ir, -rtus sum, v. dep. intr.
Morrer, desaparecer, extinguir-se (Lucr.
3, 155).

ABORISCOR

15

aborscor, ris, -I, v. dep. intr. Morrer, desaparecer (Lucr. 5, 733).


abort, -nis,subs. f. Aborto (Cc. Clu.34).
abortivus, -a, -um, adj. Nascido antes do tempo
(Hor. St. 1, 3, 46).
1. abrtus, -a, -um, part. pass. de aboror.
2 abrtus, -fls, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Aborto (Cc. At. 14, 20, 2). 2) Obra (literria)
imperfeita (Pln. Praef.
28). abrd, -is, -re, -rs, -rsum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Tirar raspando ou cortando,
raspar (Cc. Com. 20). II Sent. figurado: 2)
Roubar, extorquir, arrebatar a (Cc. Caec. 19).
abrsi, perf. de abrdo.
abrsus, -a, -um, part. pass. de abrdo.
abrptus, -a, -um, part. pass. de abripio.
Abrincatni, -rum, ou Abrincatui -rum, subs.
loc. m. pl. Abrinctuos, povo da Glia que
deu o nome cidade de Avranches (Pln. H.
Nat. 4, 107).
abripi, -is, -re, -ripu, -rptum, v. tr. Arrebatar,
arrancar, levar fora: abripe-re a tribunali
(Cc. Verr. 5, 17) arrancar do tribunal.
Obs.: Constri-se, na prosa clssica, com as
preposies ab, de, ex; e com o dativo na
prosa imperial.
abripi, perf. de abripio.
abrogti, -nis, subs. f. Ab-rogao, supresso
de uma lei por intermdio de outra (Cc. At.
3, 23, 2).
abrogtus, -a, -um, part. pass. de abrgo.
abrg, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
tcnico: 1) Pedir a ab-rogao s, ab-rogar,
suprimir por lei ou decreto (Cc. Br. 222). II
Da, na lngua comum: 2) Tirar, suprimir:
abroges fidem iuris iurandi (Cc. Rose. Com.
44) tires
0 crdito do juramento.
abrmp, -is, -re, -rupi, -ruptum, v. tr.
1 Sent. prprio: 1) Separar quebran
do, separar violentamente (T. Lv. 3, 19,
9). II Da: 2) Rasgar (sentido fsico
e moral), romper bruscamente (Verg.
En. 3, 199). in Sent. figurado: 3)
Cortar, interromper bruscamente (Verg.
En. 4, 388).
abrpi, perf. de abrumpo.
Abrupls, -is, subs. pr. m. Abrpolis, rei da
Trcia (T. Lv. 42, 41, 11).
abrpt, adv. Bruscamente, abruptamente
(Quint. 3, 8, 6).
abrupti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Rutura (Cc. Div. 2, 84). II Sent. figurado:
2) Divrcio (Cc. At. 11, 3, 1).
abruptum, -i, subs. n. Precipcio, abismo (Verg.
En. 12, 687).

ABSCONDITUS

abrptus, -a, -um, I Part. pass. de abrumpo. II


Adj. Sent. prprio: 1) Abrupto,
escarpado, inacessvel (Tc. An. 2, 23). Da,
em sent. figurado: 2) Perigoso, temerrio (S.
It. 7, 219). 3) Intratvel (tratando-se do
carter) (Tc. An. 4, 20).
abs, veja a, ab.
abscd, -is, -re, -cssi, -cssum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Ir para longe, ir-se embora,
distanciar-se, afastar-se: abscede (Plaut. Aul.
55) vai te embora. II Sent. figurado: 2)
Ir-se, desaparecer (Ov. F. 3, 307). 3) Abandonar (T. Lv. 37, 25, 2).
abscssi. perf. de abscdo.
abscssi, -nis, subs. f. Ao de se afastar,
afastamento (Cc. Tim. 44).
abscssfirus, -a, -um, part. fut. de abscdo.
1. abscssus, -a, -um, part. pass. de abscdo.
2. abscssus, -s, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Ao de se afastar, afastamento, partida (Verg.
En. 10, 444). II Sent. figurado: 2) Ausncia
(Tc. An. 4, 57). 3) Retirada (Tc. An. 12, 33).
1. abscidi, perf. de abscido.
2. abscidi, perf. de abscindo.
abscid, -is, -re, -cidi, -cisum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Separar, ou destacar cortando,
cortar: abscidere caput (Cc. Phil. 11, 5)
cortar a cabea. II Sent. figurado: 2)
Cortar: abscissus in duas partes exercitus (Cs.
B. Civ. 3, 72, 2) o exrcito foi cortado em
duas partes. 3) Tirar, arrebatar (T. Lv.
35,45,6).
abscindo, -is, -re, -cidi, -cssum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Separar rasgando, rasgar, arrancar
(Cc. Verr. 5, 3). II Sent. figurado: 2)
Suprimir (Hor. Epo. 16, 35).
abscs, adv. Concisamente, de modo conciso
(V. Max. 3, 7,6).
abscissus, -a, -um, part. pass. de abscindo.
abscisus, -a, -um. I Part. pass. de abscido. II
Adj.: 1) Abrupto, severo, rigoroso (T. Lv.
32,5,12). III Sent. figurado: 2) Intratvel,
spero, inacessvel (Sn. Ciem. 1,2,2).
abscndi, ou abscondidi, perf. de abscndo.
abscondit, adv. 1) Obscuramente, abstrusamente (Cc. Inv. 2, 269). 2) Profundamente (Cc. Fin. 3, 2).
absconditus, -a, -um, I Part. pass. de
abscndo. II Adj.: 1) Escondido, invisvel,
oculto (Cc. Phil. 2, 108). Sent. figurado: 2)
Ignorado, secreto, misterioso (Cc. Cat. 3,3).

ABSCOND

16

abscnd, -is, -re, condidi (-condi), -cnditum


(cnsuni), v. tr. I Sent. prprio: 1)
Esconder, ocultar (Cc. Nat. 2,66). II Sent.
figurado: 2) Perder de vista (emprego potico)
(Verg. En. 3,291). 3) Dissimular (Cc. Amer.
121). 4) Deitar-se, desaparecer (tratando-se de
astros e na v. pass.) (Verg. G. 1, 221). Obs.: O
perf. absconddi o clssico; a forma abscondi
comea com Sneca, o retor.
absns, -ntis. I Part. prs. de absum. n
Adj.: ausente (Cc. Verr. 5, 109). Obs.: Abl.
sing. absenti (Plaut. Mil. 1341); (Plaut. Men.
492). Gen. pl. absen-tum (Plaut. Stich. 5).
absentia, -ae, subs. f. Ausncia, afastamento
(Cc. Pis. 37).
absentium, v. absinthium.
absentivus, -a, -um, adj. Ausente (Petr. 33,2).
absili, -Is, -ire, -silui (-silivi), v. intr. Saltar para
longe de, afastar-se saltando (Lucr. 6,1217).
absini, prs. do subj. de absum.
absimlis, -e, adj. Dissemelhante, diferente (Cs.
B. Gal. 3, 14, 5).
absinthium, -, subs. n. Absinto (Lucr. 1,935).
absisiiti, perf. de absisto.
absist, -is, -re, -stiti, v. intr. I Sent. prprio:
1) Afastar-se de, retirar-se (Cs. B. Gal.
5,17,2). II Da: 2) Cessar de, deixar de,
renunciar a (Verg. En. 6, 399). 3) Parar, no
continuar (Verg. En. 1,192). Obs.: Constri-se
com abl. e com inf. No significado 3) como
intransitivo absoluto.
absolut, adv. De modo acabado, perfeitamente
(Cc. Or. 227).
absolti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Ao de desembaraar-se, liber-tar-se. II
Da: 2) Quitao, soluo (Cc. Cat. 3, 9). III
Sent. figurado: 3) Acabamento, perfeio (Cc.
Fin. 5, 38). 4) Na lngua retrica: exatido
(Cc. Inv. 32).
absolutrius, -a, -um, adj. Que absolve,
absolutrio (Sn. Contr. 6,5).
absolfitus, -a, -um, I Part. pass. de absolvo. II
Adj.: acabado, perfeito (Cc. Of. 3,14).
absolvi, perf. de absolvo.
absolvo, -is, -re, -solvi, -soltum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Separar, desligar: te
absolvam brevi (Plaut. Ep. 466) eu te
desembaraarei imediatamente,II Da: 2)
Absolver, perdoar (Cc. Clu.

ABSTINENTIA
116). 3) Acabar, terminar (Cc. Fin. 2, 105). 4)
Acabar, dizer tudo (Sal. C. Cat. 38,3).
absnus, -a, -um, adj. I Sent. prprio 1)
Dissonante, sem harmonia, desafinado (Cc.
De Or. 3,41). II Sent. figurado: 2)
Discordante (T. Lv. 1,15,6). Obs.: Constri-se
com dat., ou abl. com a prep. ab.
absorb, -s, -re, -bui, v. tr. I Sent. prprio:
1) Engolir, devorar (Cc. Phil. 2,67). II
Sent. figurado: 2) Absorver, engolir (Cc.
Sest. 13).
absorbi, perf. de absorbo.
absque, prep. abl. Na ausncia de, sem, exceto
(Plaut. Men. 1022). Obs.: Na poca arcaica e
principalmente em Plau-to e Terncio, aparece
com sentido condicional, vindo acompanhado
de abl. e do imperf. do subj. de sum, esset ou
foret: absque te esset, hodie non viverem
(Plaut. Men. 1022) se no fosses tu, hoje no
estaria vivo.
abstmius, -a, -um. adj. I Sent. prprio 1) Que
se abstm de bebidas, abs-tmio (Hor. Ep.
1,12,7). II Sent. moral: 2) Sbrio (Hor. Ep.
1,12,6).
abstntus, -a, -um, part. pass. de abs-tino.
absterg, -s, -re, -trsi, -trsum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Enxugar, limpar (Cc. Phil.
14,34). II Sent. figurado: 2) Dissipar, fazer
desaparecer (Cc. Tusc. 3, 43). Obs.: Abstersti
(Ca-tul. 99, 8) o perf. sincopado.
absterr, -s, -re, -terrui, -territum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Afastar pelo terror. II Da:
2) Afastar, desviar (Cc. Verr. 2,142). 3) Tirar,
recusar (com ac. e dat.) (Lucr. 4, 1234). Obs.:
Constri-se com aus. e abl. acompanhado ou
no da prep. de, e com dat.
absterritus, -a, -um, part. pass. de abs-terro.
abstrsi, perf. de absterg.
abstinens, -ntis. I Part. prs. de abs-tino. II
Adj. 1) Que se abstm, abstinente (Col. R.
Rust. 11, 1, 13). 2) Moderado, reservado (Cc.
Q. Fr. 1,1,11). 3) Desinteressado (Cc. Of. 2,
76). Obs.: Constri-se com abl. Em poesia
aparece com genitivo (Hor. O, 4, 9, 37).
abstinnter, adv. Desinteressadamente (Cc. Sest.
37).
abstinentia, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Respeito pelo que dos outros, ao de absterse de alguma coisa (Cc. At. 5, 15, 2). II
Sent. figurado: 2)

ABSTIN

17

Desinteresse (Cc. Of. 2, 77). 3) Abstinncia,


jejum (Tc. An. 4,35).
abstin, -s, -re, -tin, -tentam, v. tr.
I __ Sent. prprio: 1) Ter distncia,
manter afastado (T. Lv. 7,27,8). II Da: 2)
Abster-se de tocar, abster-se (Cc. Verr. 1,93).
3) Intransitivmente: abster-se, conter-se (Cs.
B. Gal. 1, 22, 3). Obs.: Intransitivamente
usado com abl. precedido da prep. ab ou sem
ela, e em poesia com o genitivo.
abstin, perf. de abstin.
abstt, perf. de absisto.
abst, -s, -re, v. intr. Manter-se afastado, estar
longe (Hor. A. Pot. 360).
abstrh, -is, -re, -trxi, -tratam, v. tr.
I __ Sent. prprio: 1) Levar puxando,
arrancar, retirar: ab matris amplexu (Cc.
Font. 46) arrancar dos braos da me. II
Sent. figurado: 2) Desviar, distrair, separar
(Cc. C. M. 15). Obs.: Constri-se com aus.,
ou abl. com as reposies: ab, de ou ex. Obs.:
Inf. perf. sincopado abstraxe (Lucr. 3,650).
abstrxi, perf. de abstrh.
abstrd, -is, -re, -trsi, -trsum, v. tr. I Sent.
prprio 1) Impelir para longe, empurrar. II
Da: 2) Ocultar, esconder (sent. prprio e
figurado): semina flammae abstrusa in venis
si-licis (Verg. En. 6, 6) Germes das chamas
escondidos nos veios do slex.
abstrsi, perf. de abstrd.
abstrsus, -a, -um. I Part. pass. de abstrd. II
Adj.: 1) Oculto, secreto, escondido (Cc.
Dom. 25). 2) Impenetrvel (Cc. Ac. 2,30). 3)
Dissimulado,
fechado
(tratando-se
do
carter)'. (Tc. An. 1,24).
abstls, 2" pes. sing. do subj. prs. de abstlo
(are.) = aufro.
abstli, perf. de aufro.
absum, -s, -esse, fi (abfi), v. intr. I Sent.
prprio: 1) Estar afastado, distante de, distar
(sentido local ou temporal): non longe a
Tolosatium fi-ibus absunt (Cs. B. Gal. 1, 10,
1) no esto muito longe da fronteira dos tolosates. (Senectus) haud procul absit a morte
(Cc. C. M. 77) ...a velhice no esteja muito
longe da morte. II Da: 2) Estar ausente
(Cc. Fam. 4, 3, 1). 3) Faltar (Cc. Br. 203). 4)
Diferir, ser diferente (Cc. Of. 1,50).
absm, -is, -re, -smpsi, -smptum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Consumir, esgotar (T. Lv.
23,12,4). II Da: 2) Destruir, aniquilar
(T. Lv. 24,47,

ABUKIUS

16). 3) Morrer, perecer (T. Lv. 5,7,3). III


Sent. figurado: 4) Consumir, devorar, esgotar,
dissipar (Cc. Quinct. 34).
absmps, perf. de absmo.
absmptas, -a, -um, part. pass. de absmo.
absrd, adv. I Sent. prprio: 1) De modo
discordante, desafinadamente: si absurde canat
(Cc.
Tusc.
2,
12)
se
cantar
desafinadamente. II Sent. figurado: 2)
Estupidamente,' absurdamente (Cc. Rep.
2,28).
absrdus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Que tem um som desagradvel ao
ouvido, desafinado, dissonante (Cc. De
Or. 3, 41). II Sent. figurado: 2)
Chocante,
desagradvel,
discordante
(Cc. De Or. 2,85). Donde: 3) Absurdo
(Cc. Phil. 8, 4).
absynthlum, v. absinthium.
Absyrtas, -I, subs. pr. m. 1) Absirto, irmo de
Medeia (Cc. Nat. 3, 48). 2) Rio da Bria (Luc.
3,190).
Abudius, subs. pr. Nome de famlia (Tc. An. 6,
30): Abdio.
abndans, -dntis. I Part. prs. de abundo. II
Adj.: 1) Sent. prprio: Cheio de gua,
transbordante (Lucr. 1, 282). III Sent.
figurado: 2) Cheio, rico, abundante (Cc.
Quint. 40). Obs.: Constri-se com abl. e gen.
abundnter, adv. Abundantemente, copiosamente
(Cc. De Or. 3,53). Comp.: abundntius
mais abundantemente (Cc. Top. 41). Superl.:
abundantissim
muito abundantemente (Pln. H. Nat.
5,57).
abundantia, -ae, subs. f. 1) Abundncia,
plenitude (Cc. Ac. 1,18). 2) Riqueza,
opulncia (Cc. Cat. 2,10).
abnd, adv. Com abundncia, em abundncia,
abundantemente. (Cc. Fam. 10, 23,6).
abnd, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I)
Sent. prprio: 1) Transbordar, cor
rer
copiosamente:
amnis
abndans
exit (Verg G. 1, 115) um rio transbor
dante sai do leito. II Sent. figurado:
2) Abundar, ter em abundncia, ser rico
(Cc. C. M. 56). III Termo de retrica:
3) Ser excessivo, redundante: oratio
omnibus
ornamentis
abundavit
(Cc.
Balb. 17) o discurso foi excessivo em
todas as pompas de estilo.
Aburius, -i, subs. pr. m. Abrio, nome de homem
(T. Lv. 39,4,3).

ABSIO

18

absi, -nis, subs. f. Catacrese (termo de


retrica): (Cc. Or. 94).
absiv, adv. Por catacrese, metaforicamente
(Quint. 8,6,35).
absqu (=usque ab), prep. De, desde (Verg. En.
7,289).
1. abusus, -a, -um, part. pass. de abtor.
2. absus, -us, subs. m. Utilizao de uma coisa
at seu esgotamento, consumao completa
(Cc. Top. 17).
abtndus, -a, -um, gerundivo de abtor: de que
se pode abusar (Suet. Gal. 14).
abtor, -ris, -tl, -usus sum. v. dep. tr. e intr. I
Sent. prprio: consumir no uso e dai: 1)
Usar at consumao, consumir, gastar,
dissipar (Plaut. Pers. 262). 2) Usar
completamente, esgotar (Cie. Verr. 3,61). 3)
Usar (desviando do uso normal) (Cc. Nat.
2,151). Donde: 4) Abusar (Cs. B. Civ.
3,90,2).
Abydnus, -a, -um, adj. Abideno, de Abi-dos,
cidade da sia Menor (Ov. Her. 18,100).
ac, conj. v. atque.
Academia, (Academia), -ae, subs. f. Academia,
ginsio onde doutrinava Plato (Cc. Or. 12).
2) Ginsio de Ccero em sua casa de campo de
Tsculo (Cc. Tusc. 2,9). 3) Em sentido
metafrico: a filosofia de Plato (Cc. Br.
149).
Acadmica, -rum, subs. pr. m. pli. Acadmicas,
ttulo de uma obra de Ccero (Cc. At.
13,19,5).
Acadmici, -rum, subs. m. pl. Acadmicos,
filsofos da Academia (Cc. Fin. 2,34).
Acadmcus, -a, -um, adj. Acadmico, relativo
Academia (Cc. At. 13,19,3).
Acadmus, -I, subs. pr. m. Academo, heri
ateniense (Hor. Ep. 2,2,45).
Acalndrus, -i, subs. pr. m. Acalandro, rio da
Lucnia, na Itlia (Pln. H. Nat. 3,97).
acalnthis, -idis, subs. f. Pintassilgo (Verg. G. 3,
338).
Acamntis, -Idis, subs, pr. f. Acamntide ou
Acamntis, nome primitivo da ilha de Chipre
(Pln. H. Nat. 5, 129).
Acms, -ntis, subs. pr. m. Acamante, nome de
diversas personagens gregas (Verg. En.
2,262).
Acanthis, -idis, subs. pr. f. Acntide, nome de
mulher (Prop. 4,5,63).
Acanthius, -a, -um, adj. De Acanto, cidade da
Macednia (Pln. H. Nat. 31,85).
Acnth, subs. pr. f. Acanto, me do Sol (Cc.
Nat. 3, 54).

ACCD

1. acnthus, -I, subs. m. e f. 1) Masculino:


acanto, cuja folha muito usada como ornato
arquitetnico (Verg. G. 4, 123). 2) Feminino:
nome de uma rvore espinhosa do Egito e
sempre verde (Verg. G. 2,119).
2. Acnthus, -I, subs. pr. m. Acanto, 1) Nome de
uma cidade da Macednia (Plin. H. Nat. 4,38).
2) Nome de cidade da sia Menor, tambm
chamada Dulpolis (Pln. H. Nat. 5,104).
Acrnn, -anis, subs. pr. m. Acarnane, nome do
heri epnimo da Acarnnia (Ov. Met. 9,
914). Obs.: aus. sing.: Acar-nana (T. Lv. 36,
11, 6); aus. pl.: Acar-nanas (T. Lv. 26,24,6).
Acarnns, -ium, subs. loc. m. pl. Os Acarnanes, habitantes da Acarnnia (T. Lv.
26,24,6).
Acarnnia, -ae, subs. pr. f. Acarnnia, regio da
Grcia setentrional (Pln. H. Nat. 4,5).
Acarnnicus, -a, -um, adj. Da Acarnnia,
acarnnico (T. Lv. 26, 25, 16).
Acarnnus, -a, -um, adj. Da Acarnnia, referente
Acarnnia, acarnano (C. Nep. Tem. 1,2).
Acstus, -I, subs. pr. m. Acasto, nome de um
filho de Plias (Ov. Met. 8,306). 2) Nome de
um escravo de Ccero (Cie. At. 6,9,1).
Acbrus, -I, subs. pr. m. cbaro, nome de rei
rabe (Tc. An. 12,12).
Achataria, v. Ecbatana.
Acca, -ae, subs. pr. f. 1) Acca Larentia: Aca
Larncia, divindade da mitologia romana (A.
Gl. 7, 7). 2) Segundo a lenda, a esposa do
pastor Fustulo, a qual amamentou Rmulo e
Remo (Es-tc. S. 2,1,100). 3) Companheira de
Camila (Verg. En. 11,820).
accnt, (adcnt), -s, -re, v. intr. Cantar junto
de (Estc. S. 4, 4, 54).
accd, -is, -re, -cssi, -cssum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Caminhar para, aproximar-se,
ir ou vir para (sentido fsico e moral): hostium
equitatus ad castra accedit (Cs. B. Gal. 5, 50,
4) a cavalaria inimiga se aproxima de nosso
acampamento. Da, com ideia de hostilidade:
2) Marchar contra, atacar (Cc. Cat. 3. 8). 3)
Juntar-se, acrescentar (Cc. Lae. 66). 4)
Colocar-se ao lado, aderir, aceder (Cc. Verr.
3,69). II Empregos especiais: 5; Penetrar,
misturar-se (com aus. de movimento) (Cc.
R. Amer. 92). 6) Acrescer (na expresso:

ACCELR

19

accedere quod acre : o fato que) (Cic. At.


1,19, D. Obs.: No perodo clssico usado
sempre intransitivamente. Salstio e depois os
escritores imperiais
0 empregam transitivamente (Sal. B.
Jug. 62,1).
accelr (adcelro), -s, -re, -vi, atum, v. intr. e tr. I Intr.: 1) Apressarse si accelerare volent (Cic. Cat. 2, 6) se
quiserem apressar-se. II Tr.: 2)
Apressar, acelerar: Merque accelerat
(Cs. B. Civ. 2,39,6) e apressa a
marcha. accnd, perf. de accndo.
accnd, -is, -re, -di, -cnsum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Pr fogo em,
acender (Cc. Pis. 5). Da: 2) Iluminar (Cc. Rep.
6, 17). II Sent. figurado: 3) Inflamar, excitar,
animar (T. Lv. 2, 42,1). accens (adcenso), s, -re (-censul), -cnsum, v. tr. Acrescentar,
juntar ao nmero de, associar (Ov. Met. 15,
546).
1. accnsus, -a, -um, part. pass. de accn
do e de accens.
2. accnsus, -i, subs. m. 1) Acenso, ordenana (oficial subalterno que acompanhava os
magistrados mais categorizados) (Cc. Verr.
3,157). 2) Soldado de reserva, destinado a
preencher as vagas nas legies (T. Lv. 8,10,2).
accntus, -us, subs. m. Acento, acentuao,
entonao (Quint. 1,5,22). accp, perf. de
accipio.
accepttus, -a, -um. 1) Part. pass. de ac-cpto. 2)
Adj.: aceito (Sn. Ben. 2, 7, 3). accepti, -nis,
subs, f. Ao de receber, aceitao, recebimento
(Cc. Top. 37). accpt, -s, -re, -vi, -atum,
(freq.) v. tr.
1 Sent. prprio: 1) Receber frequente
mente, ter o hbito de receber (Plaut.
Ps. 627). II Da, por enfraquecimento
de sentido: 2) Aceitar, acolher, suportar
(Q. Crc. 4,6,8).
accptor, -ris, subs. m. Aquele que recebe (com
a ideia acessria de acolher, receber de boa
vontade), o que aprova, recebedor, acolhedor
(Plaut. Trin. 204).
accptrix, -icis, subs. f. Aquela que recebe,
recebedora (Plaut. Truc. 571).
accptum, -I, subs. n. O que se recebeu, receita,
crdito (Cc. Verr. 2, 186).
accptus, -a, -um, I Part. pass. de accipio. 1)
Consignado no haver, i., creditado (Cc.
Verr. 1, 92). II Adj.: 2) Bem aceito,
estimado, benquisto (Cs. B. Gal. 1, 3, 5). 3)
Bem recebido, agradvel (tratando-se de
coisas) (Cc. Phil. 13, 50).

ACCII

accers-, v. arcess-.
accssi, perf. de accdo.
accessi, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Ao de se aproximar, aproximao. Da: 2)
Acrscimo, aumento (Cc. Lae. 11). II Da:
3) O que se junta a mais, suplemento,
adjuno, anexo, acessrio: Syphax accessi
Punici belli fuerat (T. Lv. 45, 7, 2) Siface
(rei da Numdia) fora um acessrio
(desempenhara um papel acessrio) na guerra
pnica. 4) Complemento, noo suplementar
(linguagem filosfica) (Cc. Fin. 2, 35). 5)
Acesso de febre ou de uma doena (linguagem
mdica) (Sn. Ep. 72, 6).
1. accssus, -a, -um, part. pass. de, accdo,
2. accssus, -us, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Chegada, aproximao (Cc. Mil. 52). II
Da: 2) Acesso (junto a algum ou a um
lugar), possibilidade de aproximao (Cc. Q.
Fr. 1, 1, 25).
Accheruns, v. Acheruns.
Accia, veja Accius.
Accinus, -a, -um, adj. Do poeta cio (Cc.
Tusc. 3, 62).
accidens, -tis. I Part. prs. de accido. II
Adj.: Qualidade acidental, acidente (oposto
substncia), no essencial, acessrio (Sn.
Const. 9, 1). Obs.: Geralmente s empregado
no pl.; o sing. da decadncia.
accid, perf. de accido.
1. accd, -is, -re, -cidi, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Cair (para ou "em direo a) (Cs.
B. Gal. 3, 14, 4). II Da: 2) Chegar,
acontecer (Cc. De Or. 3, 28). 3) Acontecer
(sentido favorvel ou no): quid praeclarius
mihi accidere potuit? (Cic. Sen. 24) que de
mais magnfico me pde acontecer?; quod
acciderit, feramus (Cc. Sest. 143) suportemos o que acontecer.
2. accido, -is, -re, -cidi, -csum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Comear a cortar (Verg. En. 2,
627). 2) Cortar de perto, cortar rente, derrubar
cortando (T. Liv. 26, 41, 22). Da, por
enfraquecimento de sentido: 3) Abater,
destruir (Cs. B. Gal. 6, 27, 4). II Sent.
figurado de emprego potico: 4) Consumir,
comer (Verg. En. 7, 125).
Accinses, -ium, subs. loc. m. pl. Os adenses,
povo do antigo Lcio (Plin. H. Nat. 3, 69).
acci, -s, -re, -ivi, -itum, v. tr. Mandar vir
(Plaut. MU. 935).
aceu, perf. de acco.

ACCINCTUS

20

accinctus, -a, -um. I Part. pass. de accingo.


II Adj.: 1) Bem ajustado. Da: 2) Pronto,
disposto (Plin. Pan. 20, 3).
accinger = accingi. inf. prs. passivo.
accing (adcingo), -is, -re, -cinxi, -cin-ctum,
v. tr. I Sent. prprio: 1) Cingir, ligar por
meio de um cinto (Estc. Theb. 1, 428). II
Da: 2) Armar, equipar: ipse Vitellius
paludatus accinc-tusque (Tc. Hist. 2, 89) e
o prprio Vitlio vestido com seu trajo militar
e armado; accincta flagello (Verg. En. 6,
570) armada de um chicote. 3) Preparar-se
(reflexivamente): ad con-sulatum accingi (T.
Lv. 4, 2, 7) preparar-se para o consulado.
accinx, perf. de accingo.
acci, -Is, -Ire, -Ivi, (-ii), -itum, v. tr. Cha mar,
mandar vir (Cc. De Or. 3, 141). Obs.: Imperf.
accibant (Lucr. 5, 996).
accipi (adcipio), -is, -re, -cpi, -cptum, v. tr.
I Sent. prprio: 1) Tomar para si, receber,
aceitar: ab defessis accipere scalas (T. Lv.
26, 45, 6) tomar as escadas das mos dos
atigados. II Da: 2) Receber (pelos
sentidos), ouvir, ouvir dizer, escutar (Cc.
Phil. 8, 28). Donde, em sentido intelectual: 3)
Compreender, interpretar, entender (Cc. Dej.
26). 4) Aprender (Cc. Arch. 18). 5) Em sent.
moral: sofrer, experimentar, suportar (Cc.
Tusc. 5, 56). Obs.: Fut. perf. accepso (Pac. Tr.
325).
accipter, -tris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Ave de rapina (de modo geral) e
especialmente: falco, aor (Cc. Nat. 3, 47).
II Sent. figurado: 2) Ladro (Plaut. Pers.
409). Obs. Feminino em (Lucr. 4, 1009).
1. accitus, -a, -um. I Part. pass. de accio. II
Adj.: Importado, de origem estrangeira
(Tc. An. 14, 20).
2. accitus, abl. -u, subs. m. Chamamento,
convocao, ordem de vir (Cc. Verr. 3, 68).
Obs. Geralmente s usado o abl. sg.
Accius, -, subs. pr. m. cio, nome de famlia: 1)
L.. Accius, Lcio cio, um dos grandes
poetas trgicos romanos (Cc. Fin. 4, 68). 2)
T. Accius Pisaurensis (Cc Br. 275) Tito
cio Pisaurense.
acclmti (adclmti), -nis, subs. f. 1)
Sentido favorvel: aplauso, aclamao (T.
Lv. 31, 15, 2). 2) Sentido desfavorvel:
clamor, grito de desagrado, vaia (Cc. At. 1,
16, 4). 3) Exclamao (termo de retrica)
(Quint. 8, 5, 11).

ACCOMMODATI

acclmtus, -a, -um, part. pass. de ac-clmo.


acclm (adclm), -s, -re, -vi, -atum, v.
intr. I Sent. prprio: gritar, soltar gritos. 1)
Da, em sentido desfavorvel (uso clssico):
soltar gritos de protesto, vaiar, apupar:
acclamatur (Cc. Pis. 65) solta-se um grito
hostil. 2) Sent. favorvel: soltar gritos de
aprovao, aprovar por aclamao, aclamar
(acepo frequente nos escritores imperiais)
populus et miles... Neroni Othoni acclamavit (Tc. Hist. 1, 78, 3) o povo e a
militana aclamaram Nero Oto. II
Transitivamente: 3) Proclamar (T. Lv. 34,
50, 9).
acclr (adclr), -s, -re, vi, -atum, v. tr.
Tornar claro ou evidente (T. Lv. 1, 18, 9).
acclintus, -a, -um, part. pass. de acclino.
acclinis (adclinis), -e, adj. I Sent. prprio: 1)
Que se inclina para, inclinado, encostado a
(Verg. En. 10, 835). 2) Inclinado (em declive)
(Ov. F. 5, 154). II Sent. figurado: 3)
Propenso a, inclinado para (Hor. St. 2, 2, 6).
acclin (adclin), -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Inclinar (para ou contra ),
encostar-se (Ov. Met. 5, 72). II Sent.
figurado: 2) Inclinar, propender, pender
(sentido moral) (T. Lv. 4, 48, 9).
acclivis (adclivis) -e, adj. 1) Em aclive, em
rampas ascendentes (Cs. B. Gal. 7, 19, 1). 2)
ngreme (Cc. Q. Fr. 3, 1, 4).
acclivits, -latis, subs. f. Direo ascendente,
subida, escarpa, encosta (Cs. B. Gal. 2, 18,
2).
Acc, -nis, subs. pr. m. Ao, nome de
personagem gauls (Cs. B. Gal. 6, 4,1).
accognsc (adcognsc), -is, -re, -vi. tum,
v. tr. Reconhecer (Sn. Ep. 118, 12); (Petr. 69,
2).
accla, -ae, subs. m. O que habita ou mora perto,
vizinho (Cc. Verr. 4, 111).
accl (adcl), -is, -re, -colui, -cltum, v.
intr. Habitar junto de, nas margens ou nas
proximidades de (Cc. Rep. 6, 19).
accoli, perf. de acclo.
accommodt (adcommodt), adv. De modo
apropriado, convenientemente (Cc. Fin. 5,
24).
accommodti (adcommodti), -nis, subs. f.
1) Adaptao, conformidade, apropriao
(Cc. Inv. 1, 9). 2) Condescendncia, esprito
de acomodao (Cc. Verr. 3, 189).

ACCOMMODATUS

21

accommodtus (adconunodtus), -a, -um.


__ Part. pass. de accommdo. II
Adj.: Apto, prprio para, conforme,
apropriado para (Cc. Of. 1, 42). accomd
(adcommd), adv. De modo apropriado,
apropriadamente, convenientemente: accornmodissme (Quint. 9, 3, 82)
muito apropriadamente. accommdo
(adcommd), -s, -are, -v, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Adaptar, ajustar: sibi coronam ad
caput ac- I
commodare (Cc. De Or. 2, 250)
ajustar uma coroa cabea. II Sent. figurado: 2)
Apropriar, adaptar, destinar (Cc. De Or. 22, 159).
Obs.: Cons-tri-se com dat. com ad ou in e aus. e I
raramente como intransitivo.
accommdus (adcommdus), -a, -um, adj.
Prprio, conveniente para (Verg. En.
11, 522). Obs. Constri-se com dat.
accreddi, perf. de accrdo.
accrd (adcrd), -is, -re, -didi, -ditum,
v. intr. Estar disposto a acreditar, acreditar em, dar crdito a (Cc. At. 6, 2). Obs.:
Constri-se geralmente com o dat. Subj. prs.
are. acereduas (Plaut. As. 854). accrsc
(adcrsc), -is, -re, -crvi, -crtum, v. intr. I
Sent. prprio: 1)
I Crescer, aumentar de volume, desenvolverse: flumen acerevit (Cc. Inv. 2, 97) o rio
cresceu. Da: 2) Ser acrescentado ou anexado
a, acrescentar-se, acrescer (Hor. A. Pot. 252).
II Sent. figurado: 3) Crescer,
desenvolver-se (Ter. And. 539). accrti
(adcrti), -nis, subs. f. Aumento,
acrscimo (Cc. Tusc. 1, 68). accrtus, -a, -um,
part. pass. de accrsc. accrv, perf. de
accrsc.
accubit, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Ao de estar deitado (Cc. Of. 1, 128). II
Da (como os romanos comiam deitados): 2)
Ao de tomar lugar mesa, participao num
banquete (Cc. C. M. 45). accubitus, -s, subs.
m. O mesmo que accubito (Estc. Teb. 1,
712).
accb (adcb), -s, -re, -cubu, -cubitum, v. intr. I Sent. prprio: 1) Dei tar-se,
estar deitado. Da (como os ro manos comiam
deitados): 2) Estar dei tado mesa, tomar lugar
mesa (Cc Tusc. 4, 3). II Sent. figurado: 3)
Es tar deitado, repousar (Hor. O. 4, 12, 18) 4)
Prolongar, estender (Verg. G. 3, 333) accubl,
perf. de accbo e de accmbo aceud, -is, -re,
-ud, -usum, v. tr. A jun tar (a uma quantia)
(Plaut. Merc. 432)

ACCUSATIO

accmb, -is, -re, -cubu, -cubtum, v.


intr. I Sent. prprio: 1) Deitar-se junto
de, deitar-se (Plaut. Most. 326) Da (como
os romanos comiam deita dos): 2) Estar
deitado no leito me sa, tomar lugar mesa
(Cc. Mur. 74)
accumult, adv. Com abundncia, largamente
(Cc. Flac. 89).
accumultor, -ris, subs. m. Acumulador (Tc.
An. 3, 30).
accuml (adcuml), -s, -re, -vi, -atum, v.
tr. I Sent. prprio: 1) Acumular, amontoar
(Cc. Agr. 2, 59). Da. 2) Cumular, aumentar
(Verg. En. 6, 884).
accurt, adv. Com cuidado, com diligncia,
com solicitude (Cc. Br. 86). Comp.:
aceuratius (Cc. Part. 14). Superl.: accuratissime (Cc. Div. 1, 22).
accurti, -nis, subs. f. Ao de cuidar, zelar,
prestar ateno (Cc. Br. 238).
accrtus, -a, -um. I Part. pass. de aceuro. II
Adj.: Feito com cuidado, acurado,
completo (Cc. Br. 283). Nota: Nunca se
refere a pessoas.
aceur, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Cuidar de,
ocupar-se com cuidado (de alguma coisa ou de
algum) (Cc. Inv. 1, 58). Obs.: Constri-se
com aus. (Cc. Inv. 1, 58), ou acompanhado
ou no de ut, ou de ne (Plaut. Mil. 165); (Ter.
Hec. 738).
accrro, perf. de aceurro.
accrr, -is, -re, -crri (-cucrri), -cur-siim,
v. intr. I Sent. prprio: 1) Acorrer, vir a
correr (para junto de), correr em direo a
(Cc. Verr. 5, 106). II - Sent. figurado: 2)
Ocorrer, surgir repentinamente (Cc. Div. 2,
138). Obs.: Constri-se tambm com a prep.
ad (Cs. B. Gal. 1, 22, 2), e com a prep. in
(Cc. At. 15, 3, 1) com dois dats. (Sal. B. Jug.
101, 10), e com aus. em Tcito (An. 15, 53).
O perf. aceucurri raro.
1. aceursus, -a, -um, part. pass. de accrr.
2. aceursus, -fis, subs. m. Ao de acorrer (para
junto de algum ou em direo a algum)
(Tc. His. 2, 43).
accsbilis, -e, adj. Digno de ser acusado,
censurvel, repreensvel (Cc. Tusc. 4, 75).
accsti, -nis, subs. f. 1) Acusao, incriminao (principalmente em sentido
jurdico) (Cc. Mur. 46). 2) Discurso do
acusador (Cic Br. 277, 3). Em particular os
discursos de Ccero contra Ver-

ACCUSTIVUS

22

res (Cc. Or. 103). Obs.: a) Com gen.


subjetivo: Catonis accusatio (Cc. Mur. 7)
acusao de Cato, i., feita por Cato; b)
com gen. objetivo: M. Aquili accusatio (Cc.
Br. 222) acusao de M. Aquilio,
i.,
contra M. Aqulio.
accstvus, -a, -um, adj. (casus) Acusa-tivo (o
caso) (Quint. 7, 9, 10).
accstor, -ris, subs. m. 1) Acusador (Cc. Br.
131). 2) Acusador de ofcio (Cic. Brut. 131).
3) O delator (Tc. An. 2, 28).
accustr, adv. maneira de uma acusao,
com paixo, como acusador (Cc. Verr. 3,
164; 4, 2).
accstrius, -a, -um, adj. De quem acusa, de
acusador (Cc. Clu. 11).
accustrix, -leis, subs. f. Acusadora (Pln. Ep.
10, 59).
accfistus, -a, -um, part. pass. de accso.
aceusit, -s, -re, -vi, -atum, v. freq. tr.
Incriminar (Plaut. Most. 712).
accs, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Acusar: me tibi excuso in eo ipso
in quo te aceuso (Cc. Q. Fr. 2, 21) excusome naquilo mesmo em que te acuso. Da, na
lngua jurdica: 2) Acusar em justia, intentar
uma acusao (Cc. Clu. 108). II Expresses diversas: 3) Accusare ambitus (Cc. Clu.
114) intentar uma acusao de cabala
eleitoral. 4) Accusare pe-cuniae captae (T.
Lv. 38, 51, 2) intentar uma acusao de
venalidade. 5) De pecuniis repetundis (Cc.
Clu. 114) acusar de concusso. 6) Accusare
ali-quem capitis (Cc. Fin. 2, 27) intentar a
algum uma acusao capital. Obs.:
Constri-se com gen. de crime (n* 3 e 4), abl.
com prep. de (n9 5), com orao infinitiva
(Tc. An. 14, 18), etc.
1.acer, -ris, subs. f. n. Bordo (rvore), madeira
de bordo (Ov. Met. 10, 95).
2. acer, -cris, -cre, adj. I Sent. prprio: 1)
Agudo, pontiagudo: acres stimuli (Verg. En. 9,
718) aguilhes pontiagudos. Donde, em
sentido fsico: 2) Penetrante (referente ao frio)
(Hor. O. 1, 4, 1). II Sent. moral: 3) Vivo,
agudo (falando da inteligncia e dos sentidos)
(Cc. Fin. 2, 52). 4) Impetuoso, violento,
enrgico (falando do carter) (Cc. Br. 86).
Obs.: O neutro acre usado substantivadamente
significa: violncia, rispidez (Hor. Ep. 1, 10,
14).
acerbe, adv. Sent. prprio: 1) Asperamente,
duramente, cruelmente, acerbamente (Cc.
Verr. 5, 19). Donde: 2)

ACERVTUS
Impacientemente (Cc. Clu. 59). Obs.: Comp.:
acerbius (Cc. Lae. 57); superl.: acerbissime
(Cc. Plane. 86).
acerbits, -ttis, subs. f. Sent. prprio: 1)
Aspereza, agudeza, acidez das frutas verdes
(Cc. Plane. 92). II Sent. figurado: 2)
Acerbidade, rigor, severidade, rispidez (sent.
moral) (Cc. C. M. 65). 3) Calamidade,
desgraa (Cc. Cat. 4, 1).
accrb, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Tornar acre,
tornar amargo (sentido prprio e figurado)
acerbare gaudia (Estc. Theb. 12, 75) tornar
amarga a alegria; acerbare crimen (Verg. En.
11,407) agravar uma acusao. Obs.: Verbo
de emprego muito raro.
acrbus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Acerbo, azedo, spero ao paladar, ao ouvido,
ao olfato: acerba uva (Fedr. 4, 3, 4) uva
azeda; vox acerba (Quint.
11, 3, 169) voz estridente; acerbus
odor (V. Flac. 4, 493) cheiro forte.
II Da: 2) Prematuro, inacabado,
imperfeito (Cc. Prov. 34). Sent. moral:
3) Cruel, mordaz, penoso, hostil (Cc.
Br. 266). Obs.: O pl. acerba significa:
coisas penosas, violentas (Verg. En.
12, 500).
acrnus, -a, -um, adj. De bordo (Verg. En. 9,86).
acrra, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Acerra
(caixa de guardar incenso) (Verg. En. 5,744).
n Da: 2) Altar sobre o qual se queimava
incenso, perante um morto (Cc. Leg. 2,60).
Acrrae, -rum, subs. pr. f. Acerras. 1) Cidade da
Itlia, na mbria (Pln. H. Nat. 3, 114). 2)
Cidade da Itlia, na Campnia (Verg. G. 2,
225).
Acerrni, -rum, subs. loc. m. Acerranos,
habitantes de Acerras (T. Lv. 23,17, 5).
accerrim, adv. superl. de acriter.
Acerrnius, -i, subs. pr. m. Acerrnio, nome
prprio (Cc. Tui. 16,17).
acersecms, -ae, subs. m. Que no tem o cabelo
cortado, escravo favorito (Juv. 8, 128).
acervlis, -e, adj. Que procede por acumulao
[com referncia ao sorites] (Cc. Div. 2,11).
acervtim, adv. 1) Em monto, conjuntamente,
acumuladamente (Lucr. 6,1263). 2). Em
resumo, sumariamente (Cc. Clu. 30).
acervt, -nis, subs. f. Acumulao (Sn. Nat.
2,2,3).
acervtus, -a, -um, part. pass. de acervo.

ACRV

-23

acrv, -s, re, -vi, -atum, v. tr. No


pntido prprio e figurado: acumular,
amontoar, acervar (T. Lv. 5, 48, 3); (Sn.
Ben. 2, 29, 5).
acrvus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Acervo, monto, grande quantidade (Cc.
Tusc. 5, 45). II Da: 2) Sorites (raciocnio
composto de uma srie de proposies,
encadeadas umas s outras); (Hor. Ep. 2, 1,
47).
acsc -is, -re, acui, v. intr. Tornar-se azedo
(Hor. Ep. 1,2,54).
Acesns, -is, subs. pr. m. Acesines, rio da ndia
(Q. Cure. 9,4,8).
Acsta, -ae, subs. pr. f. Segesta, cidade da
Sicilia (Verg. En. 5, 718).
Acestaeus, -a, -um, adj. De Segesta, aces teu
(Pln. H. Nat. 3, 91).
Acestnsis, -e, adj. De Segesta (Cc. Verr. 3,
83).
Acsts, -ae, sub. pr. m. Acestes, rei da Siclia
(Verg. En. 1, 550).
actblum, -I, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Vinagreira, acetbulo (Quint. 8, 6, 35). Da:
2) Prato ou vasilha, especialmente prato de
baixela (Ulp. Dig. 34, 2, 19). 3) Copo de
prestidigitador (Sn. Ep. 45,8). Clice das
flores (Pln. H. Nat. 26, 58).
actria, -rum, subs. n. pl. Legumes temperados com vinagre, salada (Pln. H. Nat. 19,
58).
actum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Vinagre. II Sent. figurado: 2) Esprito,
graa, sagacidade, agudeza de esprito (Hor.
St. 1,7,32).
Ache, -rum, subs. loc. m. 1) Aqueus, povo
que vivia ao N. do Peleponeso (T. Lv.
27,30,6). 2) Gregos (expresso homrica)
(Juv. 3,61). 3) Habitantes da Grcia, reduzida
provncia romana (Cc. Caec. 64). 4)
Habitantes de uma colnia grega, no Ponto
Euxino (Ov. P. 4,10,27).
Achias, veja Achaias.
Achaemns, -is, subs. pr. m. Aqumenes,
primeiro rei da Prsia, av de Ciro (Hor. O. 2,
12, 21).
Achaemenidae, -rum, subs. loc. m. Aquemnidas, povo da Prsia (Pln. H. Nat. 6, 98).
Achaemends, -is, subs. pr. m. Aquem-nidas,
companheiro de Ulisses (Verg. En. 3, 614).
Achaemenius, -a, -um, adj. Da Aquemnia,
aquemnio, prsico (Hor. O. 3, 1, 44).
L Acheus, -a, -um, adj. Aqueu.

ACHRN

2. Acheus, -I, subs. pr. m. 1) Aqueu, heri


epnimo dos aqueus (Srv. En. 1, 242). 2) Rei
da Sria (Ov. Ib. 299).
Achia, -ae, subs. pr. f. 1) Acaia, regio ao N. do
Peloponeso, junto ao golfo de Corinto (Pln.
H. Nat. 4, 12). 2) Grcia (em poesia) (Ov.
Met. 13, 325). 3) Depois da destruio de
Corinto, designa. va a Grcia reduzida
provncia romana (Cc. Fam. 15, 15, 2).
Achlas, -adis, subs. loc. f. Mulher da Acaia ou
da Grcia (Ov. Her. 3, 71).
Achicus, -a, -um, adj. 1) Acaico (Cc. At. 11,
14, 1). 2) Grego (Verg. En. 5, 623). 3) Da
Grcia (provncia romana) (Cc. Fam. 4, 4, 2).
4) Acaico (sobrenome de Mummius) (V.
Patrc. 1, 13, 2).
Achais, -idis, subs. pr. f. 1) Acaia, Grcia (Ov.
Met. 5, 577). 2) Acaica, grega (Ov. Met. 15,
293).
Achius, -a, -um, v. Achicus (Verg. Catai. 5,1).
Achrnae, -rum, subs. pr. f. Acamas, povoado
da Atia (Estc. Teb. 12, 623).
Acham nus, -a, -um, adj. De Acamas (C. Nep.
Them. 1, 2).
Acharn, -Ss, subs. pr. f. Acarne, cidade da
Magnsia (Pln. H. Nat. 4, 32).
Acharneus, -i, subs. loc. m. Habitantes de
Acamas, acarnano (Sn. Phaedr. 21).
Achrrae, -rum, subs. pr. f. Acarras, cidade da
Tesslia (T. Liv. 32, 13, 13).
Achates, -ae, subs. pr. m. Acates ou gata. 1)
Rio da Siclia, no qual se encontraram
primeiro as pedras chamadas gata (Pln. H.
Nat. 3, 90). 2) Acates, companheiro de .
Eneias (Verg. En. 1, 174).
Achelas, -adis ou Achelis, -idis, subs. pr. f. 1)
Filha de Aquelo. 2) No pl.: as Sirenes, filhas
de Aquelo e Melp-mene (Ov. Met. 5, 552).
Achelius, -a, -um, adj. Da Etlia, de Aquelo
(Verg. G. 1, 9).
Achelus, -i, subs. pr. m. Aquelo: 1) Rio da
Acarnnia e da Etlia, o mais importante da
Grcia, hoje Asproptamo (Pln. H. Nat. 4, 5).
2) Deus deste rio (Ov. Met. 9, 96). 3) gua do
rio, e, por extenso: gua (Ov. F. 5, 343);
(Macr. Sat. 5, 18, 3).
Achrn, -ntis, subs. pr. m. Aqueronte, 1) Rio
do Bruttium, na Calbria (T. Liv. 8, 24, 11). 2)
Rio misterioso dos infernos (Cc. Nat. 3, 43).
3) Os infernos (Hor. O. 1, 3, 36). 4) Deus
deste rio (Verg. En. 7, 91).

ACHERNTIA

24

Achernta, -ae, subs. pr. f. Aqueroncia, hoje


Acerenza, cidade da Aplia (Hor. O. 3, 4, 14).
Achros, subs. pr. m. = Acheron 1: (T. Lv. 8,
24, 11).
Acheruns, -untis, subs. pr. m. Aqueronte, rio dos
infernos (Plaut. Capt. 689).
Acherunticus, -a, -um, adj. Do Aqueronte (Plaut.
Bac. 198).
Acheruntini, -rum, subs. loc. m. Aqueron-tinos,
povo das margens do Aqueronte (Pln. H. Nat.
3, 73).
Acherusis, -idos, subs. pr. f. Aquersis, caverna
da Bitnia (V. Flac. 5, 73).
Acheriisus, -a, -um. adj. Relativo ao Aqueronte.
1) Dos infernos, infernal (Lucr. 1, 120). 2)
Relativo ao rio dos infernos (Pln. H. Nat. 3,
61).
achta, -ae, subs. m. Cigarra (Pln. H. Nat. 11,
92).
Achilla, v. Acilla.
Achills. -ae, subs. pr. m. Aquilas, assassino de
Pompeu (Cs. B. Civ. 3, 104, 2)'.
Achillon, -i, subs. pr. n. Cidade da Tra-de,
onde se acha o tmulo de Aquiles (Plin. H.
Nat. 5, 125).
Achills, -is (ou -i, ou -ei) (ac. -em ou -ea), subs.
pr. m. 1) Aquiles, heri grego, celebrado no
poema pico de Homero, a Ilada; era filho do
rei Peleu e de Ttis (Cic. Tusc. 1, 105). 2)
Sent. figurado: um Aquiles (Verg. En. 6, 89).
Achillus, -a, -um, adj. De Aquiles (Pln. H. Nat.
4, 93).
Achillids, -ae, subs. m. Descendente de Aquiles
(Ov. Her. 8, 3).
Achina, -ae, v. Acina.
Achivi, -rum, subs. loc. m. Os aquivos, i. , os
gregos (Verg. En. 6, 837).
Achivus, -a, -um, adj. Aquivo, grego (Ov. P. 1,
4, 33).
Achlla, v. Acilla.
Achreus, -i, subs. pr. m. Acoreu, nome de um
sacerdote egpcio (Luc. 8, 475)
Achradina, -ae, subs. pr. f. Acradina, bairro da
cidade de Siracusa, na Siclia (Cc. Verr. 4,
119).
Acidalius, -a, -um, adj. Acidlio, de Acid-lia,
fonte da Becia, onde se banhavam Vnus e as
Graas. Acidlia era o epteto de Vnus (Verg.
En. 1, 720). Da, o sentido: relativo a Vnus,
de Vnus (Marc. 9, 13, 3).
acide, adv. Amargamente, com azedume, de
modo desagradvel. Obs.: Comp.: acidius
(Petr. 92, 5).
Acidinus, -i, subs. pr. m. Acidino, sobrenome
romano (Cc. De Or. 2, 260).

ACIS

acidus, -a, -um. adj. I Sent. prprio: 1) Azedo,


cido (Verg. G. 3, 380). II Sent. figurado:
2) Desagradvel, agudo, penetrante (Hor. Ep.
2, 2, 64).
acis, -i, subs. f. I Sent. prprio: 1) Ponta,
gume de uma lmina (Cc. Verr. 5, 113). Da,
por metonmia: 2) Espada. II Sent.
figurado: 3) Penetrao, faculdade de
penetrao do olhar (Cc. Fin. 4, 65). Donde:
4) Olhar (Cc. Tusc. 4, 38). E, por metonmia:
5) Pupila (Cc. Nat. 2, 142) e tambm:
6) Olho (Verg. En. 4, 643). 7) Penetrao da
inteligncia, brilho da inteligncia (Cc. De
Or. 1, 151). E: 8) Brilho, refulgncia (Verg. G.
1, 395). III Na lngua militar: 9) Linha de
batalha, exrcito formado em linha de batalha
(Cs. B. Gal. 1, 51, 1). Da: 10) Batalha (Cc.
Lig. 9). Notem-se as expresses: prima acies
(T. Lv. 8,8) a primeira linha de combate ou
linha de frente; secunda acies (Cs. B. Civ. 1,
41) a segunda linha de combate etc; in
aciem procedere (T. Lv. 9, 27) marchar em
batalha; media acies (Cs. B. Gal. 3, 24) no
meio da linha de batalha. Obs.: O gen. acie
aparece em (Cs. B. Gal. 2, 23, 1) e em (Sal.
Hist. 1, 41).
Aeilinus, -a, -um, adj. De Aclio, o historiador
(T. Lv. 25, 39, 12).
1. Acilius, -a, -um, adj. De Aclio (Cc. Verr. 1,
26).
2. Acilius, -i, subs. pr. m. Aclio, o nome de
famlia, notadamente o historiador C. Aclio
Glbrio (Cc. Of. 3, 115).
Acilla (ou Acylla, Acholla, Achilla, Achulla), ae, subs. pr. f. Acila, cidade da frica
Romana, ao sul de Thapso (T. Lv. 33, 48, 1).
1. atina, v. acinus.
2. Acina, -ae, subs. pr. f. Acina, cidade da
Etipia (Pln. H. Nat. 6, 184).
acincs, -is, subs. m. Cimitarra, alfange (Hor.
O. 1, 27, 5).
acinus, -I, subs. m. (ou acinum, -I, n.,
principalmente no pl.). Bago de uvas, baga de
fruto ou cacho (rom, sabugueiro, etc.) (Cc.
C. M. 52). Obs.: Em Catulo aparece a forma
feminina: acina, -ae (27, 4).
acipnser, -ris, subs. m. (ou acupn-ser e
aquipnser). Peixe martimo raro e muito
apreciado (Cc. Fin. 2, 91).
Aciris, -is, subs. pr. m. Rio da Lucnia (Pln. H.
Nat. 3, 97).
Acis, -dis, subs. pr. m. cis. 1) Rio da Siclia
(Ov. F. 4, 468). 2) Pastor amado

AC1SC0
25

por Galatia (Ov. Met. 13, 750). 3) Subs. f-:


uma das Cidades (Pln. H. Nat 4, 66). Obs.:
Voc. Aci (Ov. Fast. 4, 468). Ac. Acin (Ov.
Met. 13, 861).
acisc, veja acsco.
aclys (aclis), -ydis, (-Idis), subs. f. cli-de,
dardo pequeno (Verg. En. 7, 730).
Acme, subs. pr. f. Acme, nome de mulher
(Catul. 45). Obs.: Aus. Acmen (Catul.
45, D.
Acmn, -nis, subs. m. cmon. 1) Nome de um
companheiro de Eneias (Verg. En 10, 127). 2)
Companheiro de Dio-medes (Ov. Met. 14,
494).
Acmnnsis, e adj Acmonense, de Acm-nia,
cidade da Frigia (Cic. Flac. 34).
Acmonids, -is (ou -ae), subs. pr. m. Ac
mnides, um dos Ciclopes. (Ov. F. 4, 288).
Acoets, -is, subs. pr. m. Acetes, 1) Personagem
mitolgica (Ov. Met. 3, 577; 582). 2)
Companheiro de Eneias (Verg. En. 11, 30).
aconitum, -i, (ou aconiton, -i), subs. n. 1)
Acnito (Verg. G. 2, 152). 2) Veneno
violento, bebida envenenada (Ov. Met. 1,
147). Obs.: Geralmente usado no pl.: aconita.
No sg. aparece o ac. aconiton em Ovidio
(Met. 1, 147).
Acontus, -i, subs. pr. m. Aconteu, nome
prprio (Verg. En. 11, 612); (Ov. Met. 5,
201).
Acontius, -, subs. pr. m. Acncio (Ov. Her.
19 e 20). acsmos, beleza descuidada (Lucr.
4,
1160). acquisc (adquisc), -is, -escre, quivi,
-quitum, v. intr. I Sent. prprio:
1) Dar-se ao repouso, repousar, descansar (Cic. Leg. 15). 2) Encontrar
repouso em, encontrar alegria ou
consolao em (Cic. Fin. 1, 53). II
Sent. figurado (tratando-se de
coisas): 3) Descansar, acalmar-se,
estar em repouso, em segurana (T.
Lv. 4, 60, 2). 4) Tomar o ltimo
repouso, morrer (C. Nep. Han. 13, 1).
Obs.: Perfeito acquie-runt (Cic. Mil.
102). acquiro (adquiro), -is, -re, -quisivi, -quisitum, v. tr. I Sent. prprio: 1) Ajuntar a,
aumentar: quod iam ad vitae fruc-tum possit
acquiri (Cic. Cat. 3, 28) o que possa agora
ajuntar-se ao benefcio da vida. 2) Adquirir,
obter (vantagens) (Verg. En. 4, 175). II Sent.
figurado: 3) Juntar dinheiro, enriquecer (Tc.
An. 16,17). Obs.: Formas sincopadas: acqui-

ACRITER
sisti (Cc. Fam. 6, 11, 2); acquisierint (Cic. De
Or. 3, 131); acquisisse (Sn. Contr. 1, pr. 14).
acquisitus, -a, -um, part. pass. de acquiro.
acquisivi, perf. de acquiro.
Acradina, veja Achradina.
Acrae, -rum, subs. pr. f. Acras, cidade da
Siclia (T. Lv. 24, 36, 1).
Acraephia, -ae, subs. pr. f. Acrfia, cidade da
Becia (Pln. H. Nat. 4, 26).
Acreus, -a, -um, adj. Acreu, epteto dado s
divindades adoradas em lugares altos (T. Lv.
38, 2, 1).
Acragantinus, -a, -um, adj. Acragantino, de
Agrigento (Lucr. 1, 716).
Acrgs, -ntis, subs. pr. m. Agrigento, cidade da
Sicilia (Verg. En. 3, 703).
acrtophros, -i (ou acratophron, -i, n.) subs. m.
Acratforo vasilha para vinho (Cc. Fin. 3,
15).
acre (aus. n. de acer, empregado adverbialmente = acriter). Com ardor (Sal. Hist. 4,
76).
acrdla, -ae, subs. f. Nome de ave desconhecida, talvez a coruja ou o mocho (Cc.
Div. 1, 14).
Acrnses, -ium, subs. loc. m. pl. Habitantes de
Acras, cidade da Siclia (Pln. H. Nat. 3, 91).
Acriae, -rum, subs. pr. f. crias, cidade
martima da Lacnia (T. Lv. 35, 27, 2).
criclus, -a, -um, adj. Ligeiramente picante, um
tanto mordaz (Cc. Tusc. 3, 38).
Acrllae, -rum, subs. pr. f. Acrilas, cidade da
Siclia (T. Lv. 24, 35, 3).
acrimna, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Acidez. II Sent. figurado: 2) Dureza,
acrimnia, austeridade (de carter), aspereza,
energia (Cc. Verr. pr. 52). 3) Eficcia (de
argumento) (Cc. Inv. 2, 143).
cror, comparativo de acer.
cris, v. acer.
Acrisin, -s, subs. pr. f. Acrisione (D-nae),
filha de Acrsio (Verg. Catai. 9, 33).
Acrisinus, -a, -um, adj. De Acrsio, de Argos
(Verg. En. 7, 410).
Acrisinids, -ae, subs. m. Descendente de
Acrsio (Ov. Met. 5, 69).
Acrisius, -i, subs. m. Acrsio, rei de Argos (Hor.
O. 3, 16, 1).
Acrits. -ae, subs. pr. m. critas, promontrio da
Messnia (Pln. H. Nat. 4, 15).
crter, adv. 1) Acremente, de modo penetrante
(Cc. Pis. 68). 2) Energicamente (Cc. Lae.
44). 3) Encarniada-

ACROMA

26

mente: acriter pungnatum est (Cs. B. Gal. 1,


26, 1) combateu-se encarniadamente.
acroma, -tis, subs. n. Msico, artista (Cc.
Sest. 116). Obs.: Emprstimo grego.
Propriamente: o que se ouve com prazer,
audio, concerto, sinfonia (Petr. 53).
acrosis, -is, subs. f. Auditrio erudito, audio
(Cc. At. 15, 17, 2).
acroceraunhis, -a, -um, adj. Acrocerunio, dos
montes Acrocerunios (metaforicamente:
perigoso) (Ov. Rem. 739).
Acrocorinthus, -i, subs. pr. f. Acrocorin-to,
cidadela de Corinto (T. Lv. 33, 31, 11).
Acrn, -nis, subs. pr. m. 1) cron, nome do rei
dos Cennios (Prop. 4, 10, 7). 2) Nome de
guerreiro morto por Mezncio (Verg. En. 10,
719).
Acronma (Acrun-) Saxa. Acrnoma, lugar
desconhecido, perto de Roma (Cic. At. 13, 40,
2).
acrostichis, -idis, subs. f. Acrstico (Cc. Div. 2,
111 em grego).
arrola, -ae, subs. pr. m. crota, rei dos Albanos
(Ov. Met. 14, 616).
1. acta, -ae, subs. f. 1) Costa, margem,
praia (Verg. En. 5, 613). 2) Prazeres de
praia (Cc. Verr. 5, 94).
2. acta, -rum, subs. n. pl. 1) Coisas fei
tas. 2) Aes, feitos (Ov. Met. 9, 134).
3) Atos oficiais (leis, ordens, resolues
de magistrados ou atos relativos ao Se
nado) (Cc. Phil. 2, 83). 4) Registros
de atos oficiais (Suet. Dom. 20).
Actaen, -nis, subs. pr. m. Acteo, filho de
Aristeu, transformado em veado e devorado
pelos prprios ces, por ter surpreendido
Diana banhando-se com as ninfas. (Ov. Met.
3, 138).
Actaeus, -a, -um, adj. 1) Da tica, tico,
ateniense (Verg. Buc. 2, 24). 2) Actaei, -rum,
subs. m. Os atenienses (C. Nep. Thras. 2, 1).
actrius, veja actuarius.
Act, -s, subs. pr. f. 1) Antigo nome da tica
(Pln. H. Nat. 4, 23). 2) Acte, favorita de Nero
(Tc. An. 13, 12).
Acticus, -a, -um, adj. 1) De cio (Ov. F. 1,
711). 2) De Apolo (que tinha um templo no
promontrio de cio) (Ov, Met. 13, 715).
Actas, -adis, subs. loc. f. 1) Da tica (Verg. G.
4, 463). 2) De cio (Estc. S. 3, 2, 120).
acti, -nis, subs. f. 1) Maneira de agir, ao,
atividade (Cc. Ac. 2, 62). 2) Ao

ACTUSE

do orador (gestos, recitao, atitudes) (Cc. De


Or. 1, 18). 3) Ao de um magistrado no
exerccio de suas funes pblicas (Cc. Or.
148). 4) Na lngua judiciria: ao, processo
(Cc. MU. 36).
actittus, -a, -um, part. pass. de actito.
actit, -s, -re, -vi, -atum, v. freq. tr. I Sent.
prprio: 1) Fazer muitas vezes (emprego raro
e tardio). II Da:
2) Advogar muitas vezes (Cc. Br. 246).
3) Representar
frequentemente
(Cc.
Rep. 4, 13).
Actum, -I, subs. pr. m. cio, nome de cidade e
de promontrio da Acarnnia, clebre pela
batalha de cio, que deu a vitria a Otvio
(Cc. Fam. 16, 6, 2).
Actius, -a, -um, adj. De cio (Verg. En. 3, 280).
activus, -a -um, adj. Ativo, em ao (oposio a
passivo) (Sn. Ep. 95, 10): (Quint. 2, 18, 5).
Obs.: Termo tcnico da lngua filosfica e
gramatical.
1. actor, -ris, subs. m. 1) Aquele que
empurra em sua frente alguma coisa, o
que faz mover, avanar (Ov. Her. 1,
95). 2) O que faz alguma coisa, o
executor, o homem de ao (Cc. Sest.
61). 3) O que representa, o ator (T. Lv.
7, 2, 8). 4) Orador (Cc. De Or. 3, 213).
5) Advogado, o que move uma ao
(Cc. Verr. pr. 2 acusando) (Cc.
Sest. 75 defendendo). 6) Agente, ad
ministrador, superintendente (na poca
imperial) (Tc. An. 2, 30).
2. Actor, -ris, subs. pr. m. Actor, av de
Ptroclo.
Actorlds, -ae subs. m. Descendente de
Actor (Ov. Met. 13, 273). Actorus Nas,
subs. pr. m. Atrio Naso, historiador (Suet. Ces. 9). actuaria, -ae,
subs. f. (subentendendo-se
navis). Navio ligeiro. (Cc. At. 5, 9, 1).
acturila, -ae, subs. f. Barco pequeno
(Cc. At. 10, 11, 4).
1. actuarius, -a, -um, adj. Ligeiro, fcil de se
mover (Cs. B. Gal. 5, 1, 3).
2. actuarius, -i, subs. m. 1) Aturio, intendente
militar, fornecedor (Eutr. 9, 9). 2) Aturio,
secretrio (Sn. Ep. 33, 9). 3) Guarda-livros,
contador (Petr. 53).
acturn, -i, subs. n. O que se realizou, ato, ao
(Cc. Fin. 3, 58). Obs.: Geralmente usado no
pl. V. acta, -rum.
actus, adv. Com veemncia (Cc. De Or. 3,
102).

ACTUOSUS

27

actusus, -a, -um, adj. Cheio de atividade,


operoso, diligente (Cc. Nat. 1, 110).
1. actas, -a, -um, part. pass. de ago.
2 actus, -us, subs. m. 1) Fato de estar em
movimento, movimento: actus faci-lis rotae
(Petr. 135) movimento rpido da roda;
(Verg. En. 12, 687). 2) Impulso empurro
(Cc. Rep. 2, 67). 3) Ao (do orador ou do
ator), gesto, representao (T. Lv. 7, 2, 11). 4)
Ato (de uma pea teatral) (Cc. C. M. 5). 5)
Realizao de uma coisa, execuo (Quint.
10 6, D- 6) Cargo pblico, administra
o (Traj. apud. Pln. Ep. 10, 28).
acttum, adv. Imediatamente, rapidamente
(Quint. 4, 3, 13). acua, acurius, v. aqua,
aquarius.
1. aci, perf. de acuo.
2. aci, perf. de acsco.
acla (aquolo), -ae, subs. f. Fio d'gua,
regato (Cc. De Or. 1, 28). aculetus, -a, -um,
adj. I Sent. prprio: 1) Provido de
aguilho ou espeto, que tem ferro (Plin. H.
Nat. 20, 247).
11 Sent. figurado: 2) Penetrante, sutil (Cc. Ac. 2, 75).
Aclo, -nis, subs. pr. m. Aculeo. 1) Cognome
da gens Fria e Visellia (T. Lv. 38, 55, 5). 2)
Clebre advogado, que se casou com a tia
materna de Ccero (Cc. De Or. 1, 191).
aculus, -I, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Aguilho, ferro, ponta: aculeus apis (Cic.
Tusc. 2, 52) o ferro da abelha. II Sent.
figurado: 2) Aguilho (Cc. Flac. 41). Da: 3)
No pl. com sentido metafrico: aculei
orationis (Cc. Sull. 47) aguilhes da
palavra (i. , palavras capazes de maltratar).
4) Sutile-zas (Cc. Fin. 4, 7).
acmen, -nis, subs. n. I Sent. prprio:
1) Ponta, aguilho: auspicia ex acuminibus (Cc. Nat. 2, 9) auspcios tirados
das pontas das lanas. II Sent. fi
gurado: 2) Agudeza de esprito, sutileza, finura: acumen verbi aut sententiae (Cc. De Or. 2, 244) sutileza de
expresso ou de pensamento.
acu, -is, -re, aci, -ctum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Tornar agudo, aguar: acuere
serram (Cc. Tusc. 5,116) aguar uma serra.
II Sent. figurado:
2) Aguar (Cc. De Or. 3,121). 3) Esti
mular, animar, excitar (Cc. De Or.
1, 115). 4) Termo de gramtica: dar
acentuao aguda, pronunciar de modo
agudo (Quint. 1,5,22).

AD

aus, -s, subs. f. Agulha (de coser, bordar ou de


cirurgio) (Cc. Mil. 65); acu pingere (Ov.
Met. 6,23) bordar.
Acsils, -ae, subs. pr. m. Acsilas, historiador
(Cc. De Or. 2,53).
act, adv. I Sent. prprio: 1) De modo
penetrante. II Sent. figurado: 2) Stilmente,
engenhosamente (Cc. Lae. 6). Notem-se as
expresses: acute cernere (Lucr. 4, 810) ver
distintamente; acute sonare (Cc. Rep. 6,18)
ter um som agudo. Obs.: Comp.: acutius e
superl.: acutissime (Cc. Inv. 2,51).
Acutilius, -i, subs. pr. m. Acutlio, nome prprio
(Cc. At. 1,5,4).
actlus, -a, -um adj. Ligeiramente agudo, sutil
(Cc. Nat. 3,18).
actus, -a, -um. I Part. pass. de acuo. II
Adj. Sent. prprio: 1) Agudo, pontiagudo
(Hor. O. 3,27,61). Da: 2) Agudo, alto
(tratando-se do som) (Cc. De Or. 1, 251). 3)
Penetrante (tratando-se de frio) (Hor. O.
1,9,3). 4) Picante (tratando-se do sabor) (Plin.
Ep. 7,3,5). III Sent. figurado: 5) Penetrante,
agudo (Cc. Plane. 66).
6) Agudo, fino, perspicaz, sutil (tratando-se
da inteligncia): homo acutus (Cc. Verr. 2,
128) homem perspicaz.
7) Fino, sutil, leve (tratando-se do estilo)
(Cc. De Or. 3,66). 8) Termo de gramtica:
agudo: syllaba acuta (Quint. 1,5,23) slaba
aguda. IV Subs.:
9) Sons agudos: acuta (Cic. Rep. 6,18).
10) Riscos, perigos: acuta belli (Hor.
O. 4, 4, 76) os riscos da guerra. V
Adverbialmente:
11)
Claramente,
dis
tintamente (Hor. St. 1, 3, 26).
Acyla, v. Acilla.
Acys, v. Acis.
ad, prep. com aus. e prev. I Como preposio
indica: a) Aproximao, direo para
(geralmente com ideia de movimento),
aplicando-se ao espao e ao tempo: 1) A, para,
at: cum ego ad Heracleam accederem (Cic.
Verr. 5, 129) como eu me aproximasse de
He-raclia. 2) Com nomes de cidades e
pequenas ilhas, indica a direo ou a chegada
nas vizinhanas das mesmas: ad Genavam
pervenit (Cs. B. Gal. 1, 7, 1) chegou s
vizinhanas de Genebra. Sent. temporal: 3)
At, em, durante, por, dentro de: ad hanc diem
(Cc. Cat. 3, 17) at hoje; ad vespe-ram
(Cc. Cat. 2, 6) pela tarde; ad annum (Cc.
At. 5, 2, 1) dentro de um ano. 4) Indica a
proximidade em seus

ADACTIO

28

vrios aspectos: perto de, junto de, em casa de,


diante de, na frente de, do lado de (sem ideia
de movimento): pons qui erat ad Genavam
(Cs. B. Gal. 1, 7, 2) ponte que havia perto
de Genebra; fuit ad me (Cic. At. 10, 4, 8)
esteve junto de mim (ou em minha casa); ad
populum agere (Cic. Phil. 12, 17) falar
perante o povo; ad laevam, ad dextram (Cic.
Tim. 48) esquerda, direita. Desses
sentidos gerais e bsicos de em direo a ou
na vizinhana de, decorrem numerosas
acepes derivadas: 5) Em vista, para: ad
omnes casus (Cs. B. Gal. 4,31,2) em vista
de todas as eventualidades. 6) Relativamente
a, com relao a, quanto a, (Cic. Verr. 5,22).
7) Segundo, conforme: ad naturam (Cic. Fin.
1, 30) segundo a natureza. 8) Em
comparao com (Cic. Tusc. 1, 40). 9) Cerca
de, pouco mais ou menos (com numerais)
(Cs. B. Gal. 1, 4, 2). 10) Contra (na lngua
militar) (Cs. B. Gal. 5, 9, 1). II Como
prevrbio ad indica a aproximao, a direo
para, e, desses sentidos, passa a indicar o
comeo de uma ao, o que o faz entrar
frequentemente na formao de verbos incoativos: eo, adeo, amo, adamo, venio, advento,
adolesco. Exprime, tambm, ideia de adio:
do, addo, modum, admodum, augeo, adaugeo.
Obs.: Em composio, o -d- final do prevrbio
geralmente se assimila consoante seguinte,
como em aceurro de adeurro, affero de adfero,
aggero de adgero, appelto de adpello, etc.
Mas, antes dos grupos consonnti-cos gn, se,
sp, geralmente sofre sncope o d de ad: agnitus
de adgnitus, ascribo ou adscribo, aspicio ou
adspicio.
adactio, -nis, subs. f. Ao de obrigar,
obrigao, constrangimento (T. Lv. 22, 38,5).
adctus, -a, -um, part. pass. de adigo.
adaequtus, -a, -um, part. pass. de adae-quo.
adequ, adv. De um modo igual, de tal maneira
(Plaut. Cas. 857).
adequ, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Aplainar, alisar, nivelar com (Cs.
B. Gal. 3, 12, 3). II Da: 2) Tornar alguma
coisa igual outra, igualar (Cic. Arch. 24). 3)
Alcanar, atingir (igualando) (Cs. B. Gal. 1,
48, 7). 4) Comparar a (Tc. An. 2, 73) Obs.:
Constri-se na prosa de Ccero mais
frequentemente com abl. acompa-

ADAUG

nhado da prep. rum, e ainda com aus. ou dat.


Como intr. absoluto: (Cc. Q. 2, 4, 6),
addalligo, -s, -re, -v, -atum, v. tr. Ligar a
(Pln. H. Nat. 17,211). Obs.: Constri-se com
a prep. ad e com o dat. (Pln. H. Nat. 27,89).
adamntus, -a, -um, adj. De ferro, duro como o
ferro, como o ao, de diamante, duro como o
diamante (Ov. Met. 7,104).
adamantinus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Adamantino, de diamante, duro como o
diamante (Pln. H. Nat. 37, 11, 73). II Sent.
figurado: 2) Inflexvel, indomvel (Hor. O. 1,
6, 7); (Prop. 3, 9, 9).
adms (adamans), -ntis, subs. m. I Sent.
prprio: 1) Ferro ou outro metal muito duro,
diamante (Verg. En. 6, 552). II Sent.
figurado: 2) Inflexvel, inexorvel (Ov. Met.
9, 614).
Adamstus, -, subs. m. Adamasto, um habitante
de taca (Verg. En. 3, 614).
adamtus, -a, -um, part. pass. de admo.
adambl, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. Passear,
ou andar junto de um lado para outro (Plaut.
Bac. 768).
adm, -s, -re, -v, -atum, v. tr. incoat. I
Sent. prprio: 1) Comear a amar, apaixonarse (Cc. Amer. 121). 2) Amar profundamente,
amar muito (raro) (Sn. Ep. 71, 5). Obs.: No
atestado antes de Ccero.
Adna, -rum, subs. pr. n. Adanos, cidade da
Cilicia (Pln. H. Nat. 5,92).
adaperi, -Ts, -erire, -peri, -prtum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Abrir completamente, abrir
(T. Lv. 25, 30, 10). Da: 2) Descobrir (Sn.
Ep. 64). II Sent. figurado: 3) Deixar ver,
tornar visvel (Pln. H. Nat. 2,47,48,129).
adapertilis, -e, adj. Que se se pode abrir, que
deixa ver por uma abertura (Ov. Trist. 3, 11,
45).
adaprtus, -a, -um, part. pass. de adaperi.
adaperi, perf. de adaperi.
adapttus, -a, -um, part. pass. de adapto.
adpt, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Adaptar,
ajustar (Suet. Oth. 12).
1. adauetus, -a, -um, part. pass. de adau-go.
2. adauetus, -us, subs. m. Aumento, crescimento
(Lucr. 2, 1122).
adaug, -s, -re, -auxi, -auetum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Aumentar, ampliar (Cc. Ac.
1,21). II Na lngua religiosa: 2) Oferecer
em sacrifcio, consagrar (Plaut. Stich. 386).

ADAUGSC

29

adaugsc, -is, -re, v. tr. incoat. Comear a


crescer ou aumentar, crescer (potico) (Cic.
Div. 1,13).
adaugmen, -inis, subs. n. Crescimento, aumento
(Lucr. 6,614).
adbb, is, -re, -bibi, -bibitum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Absorver bebendo. II __ Sent.
figurado: 2) Escutar com ateno, ouvir (Hor.
Ep. 1, 2, 67).
addcet, -re, v. impess. Convir (Plaut. Bacch.
128); (Plaut. Amph. 1004).
addens, -s, -re, v. tr. Tornar denso ou
espesso, condensar (Verg. En. 10, 432).
addns, -s, -re, v. tr. Tornar espesso,
condenar-se (Pln, H. Nat. 20, 230). Obs.: S
usado na passiva.
addic, -is, -re, -dxi, -dictuni, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Dar o assentimento a, estar de
acordo com, aprovar (T. Lv. 1, 36, 3). Dai, na
lngua jurdica: 2) Adjudicar alguma coisa ou
pessoa a algum, declarar por sentena: cum
in-dicatum non faceret, addictus Hermippo
et ab hoc ductus est (Cc. Flac. 48) como
no executasse o julgamento, foi adjudicado a
Hermipo e por le levado. ) Pr venda,
vender, adjudicar (em leilo (Cc. Mil. 56). 4)
Consagrar, de-dicar, entregar (Cc. Plane. 93).
Obs.: Addico uma das palavras sagradas
pronunciadas pelo pretor ao regular ma
instncia: do, dico, addico: nomeio o juiz,
declaro o direito, confirmo a vontade.
Imperat. are: addice (Plaut. Poen. 498); perf.:
addixti (Marc. 10,31,1).
addict, -nis, subs. f. Adjudio (do pretor)
(Cc. Verr. pr. 12).
L addictus, -a, -um, part. pass. de addico.
2. addictus, -i, subs. m. Escravo por dvida (T.
Lv. 6, 36, 12); (Sn. Ben. 3, 8, 2).
adddi, perf. de addo.
addisc, -is, -re, addidici, v. tr. Acrescentar ao
que se sabe, aprender alm do que se sabe
(Cc. Of. 1, 23). Obs.: Com inf.: aprender a
fazer alguma coisa (Ov. _Met. 3,592).
additmntum, -i, subs. n. Adio, aumento,
aditamento (Cc. Sest. 68).
addtns, -a, -um. part. pass. de addo.
addix, perf. de addico.
add, -is, -re, -didi, -ditum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Colocar junto de, pr juntamente:
cui me custodem addiderat (Plaut. Capt.
708) tinha-me colocado junto do qual como
guarda. II Da: 2) Ajuntar, acrescentar,
aumentar: pau-

ADGI

ca addit (Cs. B. Civ. 1,8,4) acrescentou


poucas palavras. 3) Tornar-se mais corajoso,
dar coragem (na expresso addere nimos)
(Cc. At. 7, 2, 5).
addoc, -s, -re, v. tr. Aumentar a instruo,
ensinar (Hor. Ep. 1, 5, 18).
Adda e Adua, -ae, subs. pr. m. dua, afluente
do rio P (Pln. H. Nat. 2, 224).
addubittus, -a, -um, part. pass. de addu-bto.
addubit, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. Inclinar-se dvida, estar em dvida, duvidar de
(Cc. Nat. 2,118).
addc = adduc, imperativo de addco.
addco, -is, -re, -dxi, -dctum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Puxar para si, fazer vir a si,
levar consigo (Cs. B. Gal. 3, 14, 6); (Cc.
Div. 1, 123). Da, por enfraquecimento de
sentido: 2) Conduzir, levar: adducere
exercitum (Cc. At. 7, 9, 2) conduzir o
exrcito. 3) Na lngua jurdica: fazer
comparecer em juzo, chamar em juzo (Cc.
Verr. 1, 115). 4) Contrair, enrugar, emagrecer
(Ov. Met. 3, 397); II Sent. figurado: 5)
Levar a (determinado lugar, estado ou modo
de pensar) (Cc. Br. 322). III Na voz
passiva: 6) Ser levado (emprego excepcional)
adducor litora (Ov. Met. 3,598) sou levado
praia. 7) Ser convencido (persuadido)
adducti iudices smit po-tuisse reuni
condemnari (Cc. Clu. 104) os juzes foram
convencidos de que o ru poderia ser
condenado. Obs.: Imperat. ar.: adduce (Plaut.
Stich. 151); (Ter. Phorm. 309); perf.: adduxti
(Ter. Heaut. 819); inf. pass.: adducier (Plaut.
Bac. 112).
addct, adv. (desusado): adductius comp.):
mais vigorosamente, mais duramente (Tc.
Hist. 3, 7).
addctus, -a, -um. I Part. pass. de addco. II
Adj.: No sentido fsico: 1) Contrado,
enrugado (Ov. Her. 2, 131). No sentido moral:
2) Grave, srio, severo (Tc. An. 12, 7).
addxi, perf. de addco.
addi, perf. de addo.
add, -is, -re, -ddi, -sum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Pr-se a comer, roer, devorar_
(Verg. G. 4, 242). II Sent. figurado:' 2)
Devorar, gastar perdulria-mente (tratando-se
de dinheiro) (Cc. Quinct. 48). 3) Consumir,
devorar (o fogo) (Verg. En. 9, 537). 4)
Destruir, inundar (a gua) (Hor. O. 3, 29, 36).
adgi, perf. de adigo.

ADLPHI

30

Adlphi, ou Adelphoe, -rum. subs. pr. m.


Adelfos, comdia de Terncio (Ter. Ad. 10).
admi, perf. de admo.
admpsit, subj. perf. de admo = ade-merit (Pln.
Ep. 363).
adempti, -nis, subs. f. Ao de tirar, supresso
(Cic. Dom. 78).
admptus, -a, -um, part. pass. de admo.
1. ad, adv. I Sent. prprio: 1) At a, at
esse ponto (sent. local) (Cat. Agr. 40, 3). 2)
tambm usado em sent. temporal, vindo
frequentemente reforado por usque e seguido
de dum, donec, quoad: at que, at ao
momento: usque adeo hominem in periculo
fuisse quoad scitum sit Sestium vivere (Cic.
Sest. 82) ter o homem corrido perigo at o
momento em que se tenha sabido que Sestio
estava vivo. II Da, passou a ser
empregado nas gradaes (em correlao ou
no com ut): 3) A tal ponto, to, de tal forma...
que: adeone me delirare censes, ut ista esse
cre-dam? (Cc. Tusc. 1, 10) julgas que eu
esteja a tal ponto longe da razo, que acredite,
serem reais estas coisas? 4) Com maior razo
(ou, quando precedido de atque): muito mais,
ou melhor (empregos reforativos) (Tc. Hist.
4, 80); (Cc. Cat. 1, 5). 5) Alis,
principalmente (para pr em realce uma
palavra que o precede imediatamente) (Cc.
Verr. 3, 120); tuque adeo Caesar (Verg. G. 1,
24) e tu, principalmente, Csar.
2. ad, -Is, -ire, -u, tum, v. intr. e tr. I Sent.
prprio: a) Intr.: 1) Ir em direo a (para),
aproximar-se, ir ter com (Cc. Verr. 4, 26).
Da, em lngua militar: 2) Avanar: Caesar...
adit (Cs. B. Gal. 6, 6, 1) Csar... avana. II
Sent. figurado: 3) Empreender, encarre-garse de (Cc. Pomp. 70). b) Tr.: I Sent.
prprio: 4) Dirigir-se a, aproximar-se (Cs. B.
Gal. 4, 20, 2). 5) Ir encontrar (ver), visitar
(Cc. Dom. 30). II Donde, em sent.
figurado: 6) Recorrer a, invocar, consultar (T.
Lv. 23, 11, 5). 7) Expor-se a, afrontar (Cc.
Amer. 110). Na lngua jurdica: 8) Aceitar,
tomar: hereditatem non adire (Cc. Phil. 2, 42)
no aceitar a sucesso. Obs.: Constri-se
como intransitivo absoluto e com ad e in, e
ainda como transitivo.
adeps, -dpis, subs. m. e f. 1) Gordura, terra
gorda (Cc. Cat. 3, 16) 2) Gon-

ADHRBAL

gorismo, rebuscamento de estilo (termo de


retrica) (Quint. 2, 10, 6).
adepti, -nis, subs. f. Aquisio (Cc. Fin. 2,
41).
adptus, -a, -um, part. pass. de adipiscor:
1) Tendo conseguido, tendo adquirido,
tendo conquistado. 2) Passivo: tendo si
do conseguido (Sal. C. Cat. 7, 3).
adequit, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. Ir a cavalo
em direo a, contra, ir a cavalo ao lado de
(Cs. B. Gal. 1, 46, 1).
adram, imperf. de adsum.
adr, fut. de adsum.
adrr, -s, -re, v. intr. Errar, ou vaguear em
torno de, ou junto de (Estc. S. 2, 2, 120).
ades, 2. pes. do indic. prs. e do imperat. de
adsum.
adsdum (de ades e dum), vem pois (Ter. And.
29).
adesse, inf. prs. de adsum.
adest. 1) 3' pes. sg. Indic. prs. de adsum.
2) 3 pessoa sg. Indic. prs. de addo,
em lugar de adedit (Luc. 6, 267).
adsuri, -is, -ire, -Ivi, v. intr. incoat. Comear a
sentir fome (Plaut. Trin. 169).
adsus, -a, -um, part. pass. de addo.
adendus, -a, -um, Gerundivo de ado: onde se
pode ou se deve penetrar.
adf- = aff-.
adg- = agg-.
adherens, -ntis, part. prs. de adhaero.
adhaer, -s, -re, -haesi, -haesum, v. intr.' I
Sent. prprio: 1) Estar aderente a, aderir, estar
ligado a, ficar fixo em (Cc. Nat. 2, 137). 2)
Manter-se ligado (Lucr. 3, 557). II Sent.
figurado: 3) Estar sempre ligado a, manter-se
preso (T. Lv. 41, 20, 2).
adhaersc, -is, -re, -haesi, -haesum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Tornar-se aderente, aderir a,
prender-se a (Cs. B. Gal. 5, 48, 8). II Sent.
figurado: 2) Prender-se a, ligar-se a (Cc. Ac.
2, 8).
adhesi, perf. de adhaero e de adhaersc.
adhaesi, -nis, subs. f. Aderncia (Cc. Fin. 1,
19).
1. adhesus, -a, -um, part. pass. de adhaero e de
adhaersc.
2. adhesus, -s, subs. m. Aderncia (Lucr. 3,
98).
adhl, -s, -re, v. tr. Atingir com o hlito (Pln.
H. Nat. 22, 95).
Adhrbal, -lis, subs. pr. m. Aderbal, filho de
Micipsa (Sal. B. Jug. 5, 7).

ADHIB

31

adhib, -s, -re, -bu, -bitum, v. tr. I


Sent. prprio: 1) Aplicar a (sent. fsico e moral)
(Cc. Sest. 135). Da: 2) Empregar, recorrer,
fazer uso (Cc. (Verr. 2, 122); adhibere vim
alicui (Cc. Verr. 4, 116) fazer uso de
violncia ntra algum. II Sent. figurado: 3)
Apresentar, oferecer, mostrar (Cc. Fin. 24). 4)
Convidar, fazer aproximar Cc. Verr. 5,
70). Reflexivamente: 5) Proceder, portar-se
(Cc. Q. Fr. 1, 1, 22). Obs.: Constri-se com
aus. acompanhado ou no de in ou ad, com dat.
e com abl. com in. adhibtus, -a, -um, part. prs.
de adhibo. adhibi, perf. de adhibo.
adhinn, -is. -ire, -ivi, -itum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Relinchar ou nitrir para ou ao lado
de (Ov. Am. 1, 280). II Sent. figurado: 2)
Relinchar (pejo-tivamente aplicado ao homem),
gri-tar de alegria, exultar de prazer: ad illius
bane orationem adbunnivit (Cc. is. 69)
relinchou de alegria ao ouvir as palavras
daquele. adboc, veja adhuc.
adhortti, -nis, subs. f. Exortao, encorajamento (Cc. De Or. 2, 11). adhortator, ris, subs. m. Aquele que
exorta, animador (T. Lv. 2, 58, 7).
adhorttus, -a, -um, part. pass. de adhortor. adhrtor, -ris, -ri, -horttus sum, v. dep.
tr. Dirigir exortaes a, exortar, encorajar,
incitar (Cc. Phil. 4, 11). Obs.: Constroi-se
com ac.; com ad (Cc. Phil. 89); ou com in
(Sn. Ep. 94, 37); m de (Cs. B. Gal. 7, 17,
2); com subj.: adhrtor properent (Ter.
Eun. 583exorto-os a se apressarem; com
(emprego comum): exortar a (Cc. Phil. 1, 22);
com ne: exortar a que no Cs. B. Gal. 6, 37,
10). adhuc, adv. 1) At aqui, at agora, ainda
(Cc. Verr. 4, 102). 2) Ainda agora (Cc. Amer.
18). 3) Emprego no clssico: ainda
(referindo-se ao passado ou ao futuro): cum
vigerem adhuc viribus (T. Lv. 28, 40, 10)
quando eu estava ainda m todo vigor de
minhas foras; nines adhuc tibi favebunt
(Luc. 7, 212) todos ento ainda te apoiaro.
Dian-te de compar.: adhuc difficilior (Quint. 1,
5, 22) ainda mais difcil. 4) Expres-so
idiomtica: adhuc locorum (Plaut. Capt. 385)
at agora. adhcne (adhucne), adv.
Acaso ainda
(Apul. Met. 9, 3). Adiabn, -s e Adiabena,
-ae, subs. pr. f.

ADIVI

Adiabena, regio da Assria (Pln. H.


Nat. 5, 66). Adiabni, -rum, subs. loc. m.
Adiabenos,
habitantes de Adiabena (Tc. An. 12,13).
Adiabnus, -a, -um, adj. De Adiabena,
adiabeno (Tc. An. 12, 14). Adiatrix, -igis,
subs. m. Adiatorige, rei
dos Romanos (Cc. Fam. 2, 12, 2). adici
= adijico.
adiens, -eiintis, part. prs. de ado. adig, -is, re, -dgi, -dctum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Impelir para fazer
entrar, fincar (Cs. B. Gal. 7, 17, 3). II
Sent. figurado: 2) Obrigar a prestar
juramento, obrigar a comparecer (pe
rante um rbitro), exigir um juramen
to (Cc. Ac. 2, 116). Da, na poca im
perial: 3) Obrigar, forar, constranger,
compelir (Prop. 3, 29, 14). Obs.: Cons
tri-se com aus., acompanhado de ad,
ou in e com dat. Subj. Perf.: adaxint =
adegrerint (Plaut. Aul. 50).
adii, perf. de ado.
Adimntus, -i, subs. pr. m. Adimanto, nome de
diversas personagens (C. Nep. Ale. 7); (Ov.
Ib. 327).
adim, -is, -re, -m, -mptum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Tirar, arrebatar, suprimir, subtrair
(Cc. Ac. 2, 61). II Sent. figurado: 2)
Proibir: adimam cantare severis (Hor. Ep. 1,
19, 9) impedirei de cantar s pessoas
severas. Obs.: adempsit = ademerit (Plaut.
Ep. 363).
adiptus, -a, -um, adj. I Sent. Prprio: 1)
Gordo, cheio de gordura. II Sent. figurado:
2) Pesado, grosseiro (falando-se de estilo)
(Cc. Or. 25).
adipes, -is, v. adeps.
adipiscor, -ris, -ci, adptus sum, v. dep. tr. I
Sent. prprio: 1) Chegar a, atingir,
alcanar: fugientes Gal los Macedo-nes
adepti ceciderunt (T. Lv. 44, 28) os
macednios tendo alcanado os gauleses em
fuga os mataram. II Sent. figurado: 2)
Alcanar (Cc. C. M. 4). Da: 3) Obter,
adquirir, apoderar-se de (Cc. Leg. 1,59). Obs.:
Inf. are: adipis-cier (Ter. And. 332).
adips, v. adeps.
1. aditus, -a, -um, part. pass. de ado.
2. aditus, -fis, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Ao de aproximar se, aproximao (Cc. Phil.
5, 9) Dai: 2) Acesso, entrada: non est aditus
viris (Cc. Verr. 4, 99) no h acesso para os
homens. II
Sent. figurado: 3) Acesso, entrada
(Cic. Mur. 17).
adivi, perf. de ado.

ADJACENS

_ 32

adjcens, -ntis. I Part. prs. de adjaco. II


Adjacentia Subs. n. pl. adjacncias,
vizinhana, circunvizinhana (Tc. An. 1, 79).
adjaco, -s, -re, -c, v. intr. I Sent. prprio:
1) Jazer perto, estar deitado ao lado (Tc. An.
1, 65). II Da, por enfraquecimento de
sentido: 2) Estar situado perto, estar contguo
(Cs. B. Gal. 6, 33, 2).
adjaci, perf. de adjaco.
adjecti, -nis, subs. m. 1) Adio, aumento,
anexao: Romana res adjectio-ne populi
Albani aucta (T. Lv. 1, 30, 6) o poderio
romano aumentado pela anexao do povo
albano. 2) Termo de retrica: repetio de
uma palavra na frase (Quint. 9, 3, 18).
1. adjctus, -a, -um, part. pass. de adjicio.
2. adjctus, -s, subs. m. Ao de pr em
contacto, aproximao (Lucr. 4, 673).
adjici, (adici), -is, -re, -jc, -jctum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Lanar (alguma coisa) ao
lado de, atirar, jogar perto (Cc. Nat. 2, 144).
Da, por enfraquecimento de sentido: 2)
Ajuntar, acrescentar, unir a, aumentar (aus.
com ad, ou in) duas legiones ad Servilianum
exer-citum adjicere (T. Lv. 22, 11, 3) ajuntar duas legies ao exrcito de Serv-lio. II
Sent. figurado: 3) Dirigir ou voltar os olhos
ou o pensamento para algum (Cc. Agr. 2,
25). 4) Lanar (em leilo) (Cc. Verr. 3, 77).
adjdictus, -a, -um, part. pass. de adjudico.
adjudico, -s, -re, -v, -atum, v. tr. 1)
Adjudicar, atribuir (Cc. Agr. 2, 58). 2)
Pronunciar, decidir (Cc. De Or. 2, 129). Obs.:
Constri-se com aus. ou dat.
adjiimntum, -i, subs. n. Ajuda, socorro, auxlio,
assistncia (Cc. Verr. 5, 124).
adjuncti, -nis, subs. f. 1) Ao de unir, unio,
aproximao (Cc. At. 7, 2, 4). 2) Adjuno
(termo de retrica) (Cc. De Or. 3, 206).
adjnctor, -ris, subs. m. O que acrescenta (Cc.
At. 8, 3, 3).
adjnctus, -a, -um, I Part. pass. de adjngo. II
Adj.: 1) Atrelado, e da: unido, junto,
acrescentado (Cc. Clu. 30). 2) Como neutro,
tomado substanti-vadamente: parte integrante
(Cc. Leg. 2, 54).
adjng, -is, -re, -jnxi, -jnctum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Jungir, adj ungir, atrelar (
Tib. 1, 9, 7). II Sent. figura-

ADMGRO

do: 2) Juntar, unir, acrescentar, ajuntar (Cs. B.


Civ. 3, 89, 1). Da: 3) Aplicar, fazer incidir (Cc.
Amer. 86). adjnxi, perf. de adjngo.
1. adjr, -s, -re, -v, -atum, v. tr. 1)
Adjurar, afirmar por juramento, acres
centar por juramento (Cc. Fam. 9, 19,
1). 2) Em poesia: jurar: adjuro Stygii
caput fontis (Verg. En. 12, 816) juro
pela fonte do Estige.
2. adjr = adjavero.
adjt, -s, -re, -v, -atum, v. freq. tr. Ajudar,
aliviar (Plaut. Cas. 579). Obs.: usado a partir
de Plauto, mas no aparece na prosa clssica.
adjtor, -ris, subs. m. 1) O que ajuda, auxiliar
(Cs. B. Gal. 5, 41, 8). 2) Assistente, ajudante
(ttulo oficial) (Cs. B. Civ. 3, 62). 3)
Substituto (no teatro) (Hor. St. 1, 9, 46).
adjtrium, -I, subs. n. Ajuda, socorro, adjutrio
(Sn. Ep. 31, 5).
adjtrix, -eis, subs. f. I Sent. prprio: 1) A
que ajuda ou assiste, auxiliar: Minerva adjtrix
consiliorum meorum (Cc. Dom. 57) Minerva
que ajuda os meus planos. II Sent.
particular: 2) No Imprio, nome de duas
legies auxiliares de fuzileiros navais: prima
adjtrix (Tc. Hist. 2, 43) a primeira legio
auxiliar.
adjtus, -a, -um, part. pass. de adjuvo.
adjuvi, perf. de adjuvo.
adjuvo, -s, -re, -jvi, -jtum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Vir em auxlio de, auxiliar, ajudar,
favorecer: bonos cives adjuvat fortuna (Cc.
Phil. 13, 16) a sorte ajuda os bons cidados.
II Sent. figurado: 2) Sustentar, manter,
animar, realar (T. Lv. 1, 25, 9). 3) Impessoal:
ser til (Cc. Fin. 4, 64).
adl- all-.
admtr, -s, -re, -v, -atum, v. tr. Apressar
(Cs. B. Gal. 7, 54, 2).
admemrdi = admrdi, perf. de admor-do.
admensus, -a, -um, part. pass. de adme-tior.
admtior, -iri, -mnsus sum, v. dep. tr. Medir
alguma coisa ou algum (Cc. Verr. 3, 192).
Admtus, -I, subs. pr. m. Admeto. 1) Nome de
um rei de Feras, na Tesss-lia (Ov. P. 3, 1,
106). 2) Rei dos Mo-lossos (C. Nep. Tem. 8,
3).
admigr, -s, -re, v. intr. Ir para, juntar--se a, ir
juntar-se a (com ad) (Plaut. Pers. 347).

ADMIVICULATUS

33

adininicultus, -a, -um, part. pass. de


adminiclo. adminicl, -s, -re, -vi, atum, v. tr. I
- Sent. prprio: 1) Escorar, estacar, empar
(termo tcnico tratando-se de videiras) (Cic.
Fin. 5, 39). II Sent. figurado: 2) Apoiar,
ajudar (Varr. Men.
105).
adininiclum, -I, subs. n. I Sent. prprio: D
Estaca, escora (Cic. Nat. 2, 120). II Sent.
figurado: 2) Ajuda, apoio, adminculo (Cic.
Lae. 88).
administer, -tri, subs. m. O que ajuda, auxiliar,
operrio, trabalhador: unus puer victus
cotidiani administer (Cic. Amer. 77) um s
escravo que ajuda a preparar o alimento de
cada dia; sine administris (Sal. B. Jug. 74,
1) sem auxiliares. Obs.: Constri-se com
gen. ou com aus. acompanhado de ad.
administra, -ae, subs. f. A que ajuda em alguma
coisa, criada, auxiliar (Cic. Pomp. 36).
adininistrti, -nis, subs. f. I Sentido
prprio: 1) Auxlio, ajuda, assistncia: sine
administratione hominum (Cic. Of. 2, 12)
sem a ajuda dos homens. Da: 2)
Administrao, direo, governo: administratio reipublicae (Cic. De Or. 1, 165)
administrao do Estado. 3) Execuo
(Cc. Inv. 2, 163).
administrtor, -ris, subs. m. O que administra, administrador, encarregado (Cc. De
Or. 1, 210).
administrtus, -a, -um, part. pass. de
administro.
administro, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. e intr. I
Sent. prprio: Tr.: 1) Auxiliar, ajudar,
prestar auxlio, servir (algum) (Varr. R. 3, 16,
5). II Da: 2) Ocupar-se de, cuidar de,
executar:
ad
tempus
omnes
res
administrarentur (Cs. B. Gal. 4, 23, 5) que
todas as coisas fossem executadas no
momento
oportuno.
3)
Governar,
administrar, dirigir (Cic. Verr. 5, 43). 4)
Administrar (tratando-se de governo),
governar (Cc. At. 6, 4, 1). 5) Cumprir as suas
obrigaes (Plaut. Epid. 418).
adinirbilis, -e, adj. 1) Digno de admirao,
admirvel, maravilhoso (Cc. Lig. 37). 2)
Extraordinrio, prodigioso (Cc. Phil. 3, 18).
admirbilits, -ttis, subs. f. O que digno de
admirao (Cc. Nat. 2, 90).
admirbilter, adv. 1) De modo admirvel,
admiravelmente (Cc. Nat. 2, 132).

2) De modo estranho, bizarro, diferente (Cc.


Tusc. 4, 36).
admirndus, -a, -um. I Gerundivo de
admiror. II Adj.: 1) Digno de admirao,
admirvel (Cc. De Or. 1, 76). Obs.: O neutro
pl. substantivado admi-randa significa:
coisas admirveis, maravilhosas (Sn. Ep.
114,12).
admirti, -nis, subs. f. 1) Admirao: magna
est admira tio dicentis (Cc. Of. 2, 48) grande
a admirao pelo orador.
2) Espanto, surpresa (Cc. Nat. 2, 124).
admirtor, -ris, subs. m. O que admira,
admirador (Sn. Contr. 2, 2, 8).
admirai ns, -a, -um, part. pass. de admiror.
admiror, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. tr. I
Sent. prprio: 1) Admirar, olhar com
admirao para, surpreender-se, ad-mirar-se:
admirantibus omnibus (Cc. De Or. 3, 213)
tendo todos olhado com admirao. II
Da: 2) Admirar com desejo, desejar, cobiar
(Cc. Of. 1, 20).
admisc, -s, -re, -misci, -mixtum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Juntar ou acrescentar
misturando, misturar: admixto calore (Cc.
Nat. 2, 26) pela mistura do calor. II Sent.
figurado: 2) Juntar a, confundir: his
Antonianos milites admi-niscuit (Cs. B.
Civ. 3, 4, 2) a estas legies juntou os soldados
de Antonio.
3) Reflexivo ou passivo: imiscuir-se, in
gerir-se, ocupar-se de: admisceri ad consilium (Cc. Phil. 12, 16) imiscuir-se na
deliberao. 4) Misturar com (Cat. Agr.
115, 2). Obs.: Constri-se com abl. acom
panhado ou no da prep. cum, com
aus. com a prep. in e com o dat.
admisci, perf. de admisc.
admisi, perf. de admitto.
admissrus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Garanho, reprodutor (Varr. R. Rust. 2, 8, 3).
II Sent. figurado: 2) Homem lascivo (Cc.
Pis. 69).
admisse = admisisse, inf. perf. de admitto
(Plaut. Mil. 1287).
admissio, -nis, subs. f. Ao de admitir
presena de algum, audincia (Sn. Ciem. 1,
10, 1).
admissum, -i, subs. n. 1) Ao, ato (no sentido
pejorativo) (Lucr. 5, 1224). 2) M ao, crime:
admissa Poppaeae (Tc. An. 11, 4) os
crimes de Po-pia.
admitt, -is, -re, -misi, -missum, v. tr. I
Sent. prprio: 11 Deixar ir, deixar aproximarse, dar acesso, deixar entrar, receber, admitir:
admittere in hostem

ADMIXT

34

equos (T. Lv. 25, 19, 3) deixar ir os cavalos


contra os inimigos. II Sent. figurado: 2)
Deixar fazer, admitir, permitir, ser favorvel:
quod semel admis-sum (Cic. Fin. 1, 2) o que
foi permitido uma vez. 3) Permitir-se alguma
coisa (sent pejorativo), cometer, perpetrar:
admittere in se facinus (Cic. Mil. 103) cometer um crime; admittere scelus (Cc. Q.
Fr. 1, 3, 7) perpetrar um crime. 4) Acolher,
aceitar: admittere preces (Tc. H. 4, 60)
acolher as preces. Obs.: Constri-se com
aus. acompanhado da prep. in ou ad, ou com
dat.
admixti, -nis, subs. f. Mistura (Cic. CM. 80).
admixtus, -a, -um, part. pass. de admis-co.
admodert, adv. Proporcionadamente, de modo
adequado (Lucr. 2, 169).
admdum, adv. I Sent. prprio: 1) At
medida, at ao limite. Donde: 2) Inteiramente,
grandemente, bastante: admdum diligere
(Cc. At. 1, 13, 4) estimar grandemente. II
Da, com numerais, indica que o algarismo
no exagerado, i., em nmero redondo:
admodum cen-tum et viginti (Cs. B. Gal. 5,
40, 2) em nmero redondo cento e vinte.
admoeni, -is. -ire, -ivi, v. tr. I Sent. prprio:
1) Fa?er trabalhos de cerco, cercar a muralha,
sitiar: ...oppidum (Plaut. Pseud. 384) sitiar
uma cidade. II Sent. figurado: 2) Preparar
uma cilada (Plaut. Cist. 540).
admlior. -iris, -iri, -itus sum, v. intr. e tr. I
Intr. Fazer esforos para, esforar--se (Plaut.
Rud. 598). II Tr. Pr em movimento para,
aproximar, deitar a mo a algum (Plaut. As.
570).
admono, s, -re, -moni, -montum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Fazer lembrar, relembrar
(Cc. Verr. 4, 5). II Sent. figurado: 2)
Aconselhar, avisar, advertir (Cc. Har. 44).
Da, por evoluo de sentido: 3 Castigar, dar
uma lio (a algum), chamar ordem (Sn.
Ciem. 1, 14, 1). 4) Excitar (Verg. En. 10, 587).
admonit, -nis, subs. f. Ato de relembrar,
recordao, evocao, sugesto, advertncia
(Cc. Fin. 5,2).
admontor, -ris, subs. m. O que faz lembrar,
instigador, evocador (Cc. Fam. 9, 8, 1).
admonitum, -i, subs. n. Advertncia, aviso,
conselho (Cc. De Or. 2, 64).

ADMURMUR

1. admonitus, -a, -um, part. pass. de admono.


2. admonitus, -s. subs. m. 1) Aviso, advertncia
(Cc. At. 9, 10, 5). 2) Conselho, sugesto (Cc.
Verr. 2, 60). 3) Instncia, palavra de
encorajamento (Cc. Rep. 2, 67). 4) Evocao,
lembrana: locorum admonitu (Cc. Fin. 5,4)
pela evocao dos lugares. Obs.: S usado
no abl. sg.
admonl, perf. de admono.
admram, admrim, admrunt = admo-vram,
admovrim, admovrunt.
admord, -s, -re, -momrdi, -mrsum, v. tr.
Em sentido fsico e moral: morder, tirar
mordendo (Prop. 3, 11, 53); (Plaut. Pers. 267).
Obs.: O perf. tambm aparece sem
reduplicao: admrdi.
admorsus, -a, -um, part. pass. de admord.
admst = admovisti.
admti, -nis, subs. f. Aproximao, aplicao:
admotio digitorum (Cc. Nat. 2, 150)
aplicao dos dedos (s cordas de um
instrumento).
admtus, -a, -um, part. pass. de admovo.
admov, -s, -re, -movi, -mtum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Fazer mover para, aproximar,
fazer aproximar: hoc opus ad turrim hostium
admovent (Cs. B. Civ. 2, 10, 7) fazer mover
para junto da torre dos inimigos esta mquina
de guerra. II Da: 2) Aplicar, empregar,
inspirar: admovere orationem ad sensus
animorum inflammandos (Cc. De Or. 1, 60)
empregar o discurso para inflamar as paixes
do auditrio. III Desses sentidos fundamentais
desenvolveram-se
numerosas
expresses como: 3) aurem admovere (Cc. De
Or. 2. 153) aplicar o ouvido, escutar. 4)
fidibus manum admovere (Cc. Br. 200)
aplicar os dedos s cordas de um instrumento,
dedilhar; manus admovere (T. Lv. 5, 11, 16)
pr a mo. Obs.: Constri-se com aus.
acompanhado da prep. ad, ou com o dat.
admgi, -is, -ire, -gii (givi), -gitum, v. intr.
Responder mugindo, mugir para (Ov. Am. 1,
279). Obs.: Constri-se com dat.
admurmurti, -nis, subs. f .Sussurro:
a) de aprovao (Cc. Q. Fr. 2, 1);
b) de censura ou reprovao (Cc. Pis. 31).
admurmr, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. Fazer
sussurro: a) em sinal de aprova

ADMUTIL

35

co (Cic. a
o (Cic. At. 1, 13, 2); b) em sinal de censura
ou reprovao (Cic. Verr. 5,
41). admutil, -s, -re, -vi, -atum, v.. tr.
Tos
quiar, e da: lograr, surripiar (Plaut. Capt.
269).
adn- =ann
adnscor = agnscor.
adnt, -s, -re, -vi, v. intr. 1) Nadar para
(Pln. H. Nat. 9, 38). 2) Nadar ao lado de
(Sn. Agr. 452).
adntus, v. agnatus.
adnvg, -s, -re, -vi, v. intr. Navegar para
(Pln. H. Nat. 35, 81).
adn (ann), -s, -re, v. intr. 1) Nadar para,
em direo a, nadar perto de, ao longo de
(Verg. En. 6, 358). 2) Chegar a nado, vir por
gua: .. .ad urbem (Cic. Rep. 2, 9) chegar a
nado cidade. Obs.: Constri-se com o aus.
acompanhado da prep. ad e com o dat.
adol, -s, -re, -lvi, -dltum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Queimar, fazer queimar (Ov.
Met. 1, 492). II Na lngua religiosa: 2)
Queimar, ou consumir pelo fogo em honra de um
deus (Verg. En. 7, 71). adolscens, -ntis, v.
adul-. adolescentia, -ae, v. adul-.
1. adolsc, -is, -re, -Iv, adultum, v.
intr. incoat. I Sent. prprio: 1) Crescer,
desenvolver-se, engrossar, tornar-s2 maior
(tratando-se de seres vivos, das plantas) liberi
cum adoleverunt (Cs. B. Gal. 6, 18,3)
quando os filhos tiverem acabado de
crescer. II Sent. figurado: 2) Crescer,
desenvolver-se: cupiditas acendi aliquid
adolescit cum aetatibus (Cic. Fin. 5, 55) o
desejo de fazer algo crescer com a idade.
2. adolsc, -is, -re, v. intr. (incoat. de
adolo), tr. Transformar-se em vapor,
arder, queimar (Verg. G. 4, 379).
adolsse = adolevisse, inf. perf. de adolo e de
adolsc.
adoli = adolvi.
Adn, -nis, subs. pr. m. = Adnis (Varr. Men.
540).
Adneus, -ei (trissl. oxt.) subs. m. = Adnis
(Catul. 29, 8).
Adnis, -is (dis), subs. pr. m. 1) Adnis. que
foi clebre por sua beleza (Verg. Buc. 10, 18).
2) Rio da Fencia, ao sul de Biblos (Pln. H.
Nat. 5,78).
adoperi, -Is, -ire, -perl, -prtum, v. tr.
Cobrir, fechar (Verg. En. 3, 405). Obs.: No
aparece nem em Ccero nem

ADORIOR

ro e pelos autores do perodo imperial.


empregado principalmente no part. pass.
adoprtus, -a, -um.
adoprtus, -a, -um, part. pass. de adoperi.
adoperui, perf. de adopero.
adopinor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. tr.
Conjeturar, pensar, julgar (Lucr. 4, 816).
adoptti, -nis, subs. f. Adoo, perfilhao
(Cic. Tusc. 1, 31).
adopttus, -a, -um, part. pass. de adopto.
adopti, -nis, subs. f. Ao de adotar, adoo
(Cc. Dom. 34).
adoptivos, -a, -um, adj. 1) Adotivo: a) Que
adota (Cc. Dom. 35); b) Que adotado (Tnc.
An. 13, 14). 2) Obtido por enxertia (tratandose de frutos) (Ov. A. Am. 2, 652).
adpt, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Tomar por escolha, escolher, fazer
escolha de (Cic. Phil. 6, 13). Da, na lngua
jurdica: 2) Adotar, perfilhar (Cc. Dom. 37).
II Sent. figurado: 3) Ajuntar, reunir:
adoptare Caesaris libertis se (Pln. H. Nat.
12, 12) reunir-se aos libertos de Csar. 4)
Dar seu prprio nome a, pr um nome em:
Baetis provinciam adoptans (Pln. H. Nat. 3,
9) que deu seu nome
provncia
de
Btis.)
ador, -ris, subs. n. Espcie de trigo (Hor. St.
2, 6, 89). Obs.: A quantidade do o nos casos
declives deve ser breve.
adrbilis, -e, adj. Adorvel (Apul. Met. 11,
18).
adrti, -nis, subs. f. Adorao (Pln. H. Nat.
28, 22).
adrtus, -a, um, part. pass. de adoro.
adra (adrla), -ae, subs. f. 1) Recompensa
dada aos soldados, adrea (Hor. O. 4, 4, 41).
2) Glria militar, adria (Pln. H. Nat. 18, 14).
Obs.: Palavra de raro emprego; no aparece
em Ccero nem em Csar.
adrum, -I, subs. n. Trigo, espelta (Pln. H.
Nat. 18, 191).
adrus, -a, -um, adj. De trigo: adorea liba
(Verg. En. 7, 109) blo de trigo.
adria, v. adra.
adorio = adoror.
adoror, -ris, -Irl, -drtus (adorsus) sum, v.
dep. tr. I Sent. prprio: 1) Atacar, assaltar:
adoriri aliquem gladiis, fusti-bus (Cc. Sest.
79) atacar algum com espadas, com paus.
II Sent. figurado: 2) Comear, empreender,
tentar

ADORNTUS

36

(Cic. At. 13, 22, 4). Obs. Subj Im-perf.


adoreretur (Suet. Claud. 13).
adorntus, -a, -um, part. pass. de adorno.
adrn, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. I Aprestar,
preparar, prever, equipar: Pompeius naves
onerarias adornabat (Cs. B. Civ. 1, 26, 1)
Pompeu equipava navios de carga. Da: 2)
Ornar, enfeitar, adornar (Cc. Verr. 1, 58).
adr, -s, -re, -v, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Dirigir uma splica a, pedir
(suplicando), implorar (T. Lv. 6, 12, 7). II
Da: 2) Adorar, prestar culto a, venerar (Suet.
Vit. 2). 3) Venerar, admirar, reverenciar (Sen.
Beat. 18, 2). adrsus, v. adrtiis.
adrtus, -a, -um, part. pass. de adorior.
adpet-. v. appet-.
adpl-, v. appl-.
adpsc, -is, -re, v. tr. Pedir a mais (Hor. Ep. 2,
2, 100).
adpr-. adpu-, v. app-.
adquiro = acquro.
adr-, v. arr.
adrd, -is, -re, -rsi, -rsum, v. tr. Raspar, tirar
raspando, tosar (Hor. Ep. 1, 7, 50).
Adramyttnus, -a, -um, adj. De Adramita,
adramiteno (Cc. Flac. 31).
Adramyttum, -, subs. pr. n. Adramiteu, cidade
da Misia (T. Lv. 37, 19, 7).
Adrna, -ae, subs. pr. m. drana, rio da
Germnia (Eder) (Tc. An. 1, 56).
Adrnuni, -I, subs. pr. n. Adrano, cidade da
Siclia (S. It. 14, 250).
adrsi, perf. de adrdo.
Adrstis, -dis, subs. pr. f. rgia, filha de Adrasto
(Estc. Theb. 12, 678).
Adrstus, -i, subs. pr. m. Adrasto, rei de Argos
(Verg. En. 6, 480).
adrsus, -a, -um, part. pass. de adrdo.
Adra, adrieus, v. Hadr-.
Adrumtnus, -a, -um, adj. De Adrumeto,
adrumetino.
Adrmtum (Hadrumetum), -I, subs. pr. n.
Adrumeto, cidade martima entre Cartago e
Lptis (Cs. B. Civ. 2, 23, 4).
Adryas, -adis, subs. f. Hamadriade, ninfa dos
bosques (Prop. 1, 20, 12).
ads-, v. ass-.
adsp-, v. asp-.
adsum, -ds, -desse, adfi ou affui, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Estar perto, estar presente,
estar entre, ou junto de: qui aderant (Cc. Verr.
4, 85) os que estavam perto; ad diem adesse
(Cc. Verr. 2, 99) estar presente no dia marcado. II Sent. figurado: 2) Defen-

ADULESCENTLUS
der, favorecer, assistir algum (Cc. Fam. 6,
14, 31. 3) Participar, tomar parte, assistir: tuis
rebus adero (Cc. De Or. 2, 272) defenderei
teus interesses. 4) Tratando-se de coisas:
estar a, haver (impessoal) (Cc. Tusc. 5, 15);
(Cc. Tusc. 5, 62). 5) Ter, possuir (com dat.):
Domitiano aderat aninius (Tc. Hist. 3, 59)
Domiciano tinha coragem. Obs.: Subj. Prs.
arc. adsiet (Plaut. As. 415); adsient (Ter.
Phorm. 313).
adt-, v. att-.
Aduatca, ae, subs. pr. f. Adutuca, cidade da
Glia Blgica (Cs. B. Gal. 6, 32, 3).
Aduatci, -rum, subs. loc. m. Adutucos, povo
da Blgica (Cs. B. Gal. 2, 4. 9).
adlans, -ntis. I Part. prs. de adlor. II
Adj.: afvel, adulador, lisonjeador (Pln. Pan.
26, 1).
adlti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Festa que fazem os ces e outros animais (Cc.
Nat. 2, 158). II Sent. figurado, aplicando-se
ao homem:
2) Adulao, lisonja (Tc. An. 11, 21).
3) Ao de lanar-se por terra, prosternao
(entre os orientais) (T. Lv. 9, 18, 4).
adltor, -ris, subs. m. Adulador, vil lisonjeiro
(Sn. Contr. 7, 3 (18), 9).
adultrius, -a, -um, adj. Adulador, lisonjeiro
(Tc. An. 6, 32).
adltus, -a, -um, part. pass. de adlor.
adulscens, -ntis. I Part. prs. de adu-lsco.
II Adj.: 1) Jovem, adolescente (Cc. Fam. 9,
8, 1). III Subs. m. e f.; 2) Jovem,
adolescente (de 17 a 30 anos) (Cc. Clu. 11);
(Ter. And. 488). 3) Para se distinguir duas
pessoas do mesmo nome: D. Brutum
adulescentem... prae-ficit (Cs. B. Gal. 3, 11,
5) pe no comando... D. Bruto, o jovem.
Obs.: Gen. pl.: adulescentium e, s vezes, adulescentum (Plaut. As. 133).
adulescenta, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Adolescncia (perodo da vida que, nos
homens, vai dos 15 aos 30 anos mais ou
menos), mocidade (Cc. CM. 4). Da: 2) A
mocidade, i., os jovens (Cc. Arch. 16).
adulescentla, -ae, subs. f. Mocinha, menina.
adolescente (Ter. And. 118).
1. adulescentlus, -a, -um, adj. De homem novo,
de jovem adolescente (Cc. Phil. 8, 14).
2. adulescentlus, -I, subs. m. Um homem bem
jovem, mocinho, rapaz, adolescente (Cc.
Caec. 68).

ADULSC

37

adulsc = adolsco 1.
adl, -s, -re, vi, -atum, v. tr. Aproximar se
fazendo festa, acariciar (Lucr. 5 1070). Obs.:
Verbo arcaico e raro.
adulor. ris, -ri, -tus suni, v. dep. tr.
_ Sent. prprio: 1) Aproximar-se
fazendo festa (tratando-se de animais),
acariciar (Ov. Met. 14, 259). II Sent.
figurado, aplicando-se ao homem: 2) Adular,
lisonjear (Cic. Lae. 99). Obs.: Constri-se
tambm com dat. (C. Nep. At. 8, 6); (T. Lv.
36, 7, 4), construo esta reservada ao
segundo sentido.
1. adlter, -era, -rum, adj. I Sent. prprio: 1)
Alterado, estragado, falso (Ov. A. Am. 3,
643). II Donde: 2) De adltero, prprio de
adltero (Ov. Am. 3, 4, 5).
2 adlter, -ri, subs. m. 1) Adltero (Verg. En.
10, 92). 2) Amante (Cc. Sest. 39i.
adultera, -ae, subs. f. Adltera (Hor. O. 3. 33,
25).
adultert, -nis, subs. f. Adulterao
falsificao (Pln. H. Nat. 21, 32).
adultertus, -a, -um, part. pass. de adultero.
adulterimis, -a, -um, adj. I Sent. prprio: D
Adulterino, de raa cruzada (Pln. H. Nat. 7,
14). II Da: 2) Falsificado, falso (Cc. Clu.
41).
i adulterum, -I, subs. n. Adultrio (Tc. An. 4,
12).
adultero, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Alterar, adulterar, corromper,
falsificar (Cc. Caec. 73). II Sent. figurado:
2) Seduzir, cometer adultrio (Cc. Of. 1,
128).
adltus, -a, -um. I Part. pass. de adolsco. II
Adj.: em sent. prprio: 1) Crescido, grande,
nutrido, e da, adulto (Cc. Br. 330). III
Sent. figurado: 2) Forte, desenvolvido,
vigoroso (Cc. Cat. 1, 30).
adiimbrtim, adv. De' modo vago, sem
contornos precisos, imperfeitamente (Lucr. 4,
362).
adumbrti, -nis, subs. f. Esboo, bosquejo
(sent. prprio e figurado) (Cc. Or. 103).
adumbrtus, -a, -um, I Part. pass. de adumbro.
II Adj.: Sent. prprio: 1) Esboado,
figurado a traos (Cc. Nat. 1, 75). III Sent.
figurado: 2) Vago, superficial (Cc. Tusc.
vag 3, 3) Fictcio, falso (Cc. Lae. 97).
Fict

ADVHO

admbr, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I'


Sent. prprio: 1) Pr sombra, cobrir de
sombra, sombrear (Col. 5, 5, 15). II Sent.
figurado: 2) Esboar, delinear, pintar (Cic. De
Or. 2, 194). 3) Imitar, reproduzir de modo
imperfeito, inventar, fingir (Q.Crc. 10,3,14).
aduncits, -ttis, subs. f. Curvatura (em forma de
gancho): ...rostrorum (Cc. Nat. 2, 122)
curvatura dos bicos.
adncus, -a, -um, adj. Recurvado, adunco (Cc.
Tusc. 2, 24).
Adunicts, -um ou -um, subs. loc. m.
Adunicates, povo da Glia Narbonense (Pln.
H. Nat. 3, 35).
adrens, -ntis, part. prs. de aduro.
adurg, -s, -re, v. tr. 1) Apertar contra (Cels.
7, 12, 1). 2) Perseguir (Hor. O. 1, 37, 17).
adr, -Is, -re, -ssi, -stum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Queimar na superfcie, queimar
ligeiramente, queimar: sine gremitu aduruntur
(Cc. Tusc. 5, 77) deixam queimar-se sem um
gemido. 2) Queimar (tratando-se de frio)
(Verg. G. 1, 92). II Sent. figurado: 3) Inflamar, abrasar (tratando-se de amor) (Hor. O.
1, 27, 15).
adsque, prep. com aus. At a (Verg. En. 11,
261).
adssi, perf. de aduro.
adsti, -nis. subs. f. I Sent. prprio:
1) Ao de queimar, queimadura (Pln. H.
Nat. 20, 61). II Sent. figurado:
2) Inflamao, esfoladura (Pln. H. Nat. 17,
116).
adstus, -a, -um. I Part. pass. de adro. II
Adj.: Adusto, queimado, queimado pelo sol,
escuro, bronzeado (Sn. Nat. 4, 2, 18). Obs.: O
n. pl. adusta, -oram, significa: queimaduras
(Pln. H. Nat. 20, 71).
advecticus, -a, -um, adj. Trazido de algum lugar,
importado, adventcio (Sal. B. Jug. 44, 5).
advecti, -nis, subs. f. Ao de transportar,
transporte (Pln. H. Nat. 9,169).
advct, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Transportar
(Tcr An. 6, 13).
1. advctus, -a, -um, part. pass. de adveho.
2. advctus, -Qs, subs. m. Transporte, viagem
(Tc. Hist. 4, 84). Obs.: S usado no abl.
advh, -is, -re, -vx, -vetum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Levar para, transportar para (Cc.
Verr. 5, 64). II Da:

ADVLANS

38

2) Chegar (Verg. En. 8, 136). 3) Importar


(Tc. Germ. 9). Obs.: Constri-se com o dat.,
com o aus. (ling. potica) e com o aus.
acompanhado das preps. ad ou in. Obs.: perf.
advexti (Plaut. Merc. 390); Inf. Perf. advexe
(Plaut. Mera 333).
advlans, -antis, part. prs. de adveio.
advl, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Pr um vu
em, cobrir, velar, coroar, cingir (Verg. En. 5,
246).
advna, -ae, subs. m. 1) Estrangeiro (Cic. Verr.
4, 130). 2) Adj.: m. e f.: Vindo de pas
estrangeiro, dvena, estranho a (Cic. Leg. 2,
19). Obs.: Pode ser aplicado aos trs gneros.
advnat = adveniat.
advn, perf. de advenio.
adveni, -Is, -ire, -vni, -vntum, v. intr.
I Sent. prprio: 1) Vir para perto
de, chegar, sobrevir: advenire in provinciam (Cic. Phil. 11, 30) chegar pro
vncia. II Sent. figurado: 2) Chegar:
cum id advenit (Cc. C. M. 69) quando
isso (o fim da vida) chegar. Obs.:
Constri-se com o abl. sem prep. ou
precedido da prep. ab ou ex, e com aus.
acompanhado da prep. ad ou in, ou
como intr. absoluto.
adventiclus, -a, -um,, adj. I Sent. prprio: 1)
Que vem de fora, adventcio, estranho,
emprestado (Cc. Pomp. 24).
II Sent. figurado: 2) Relativo che
gada, pela chegada (Suet. Vit. 13). 3)
Que acontece de maneira surpreenden
te, extraordinrio (Cc. At. 1, 19, 4).
advento, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Chegar rapidamente,
aproximar-se, chegar: Caesar adven-tare
jam jamque nuntiabatur (Cs. B. Civ. 1, 14,
1) j se anunciava Csar chegar
rapidamente. (Cc. Fam. 2, 6, 1). II Sent.
figurado: 2) Chegar, aproximar-se: quod
tempus adventat (Cc. De Or. 1, 199) o
tempo que se aproxima. Obs.: mais usado
nas formas de prs. e impf. Constri-se com
aus. simples ou com ad, e rara-ramente in,
ou com o dat.
adventor, -ris, subs. m. 1) O que vem visitar,
visitante, cliente, fregus (Plaut. Truc. 616). 2)
O que vem de fora, estrangeiro, hspede
(Plaut. As. 359).
adventrius, -a, -um, adj. Que se oferece a
quem chega, pertencente a um hspede (Marc.
12, pref.).

ADVRSUS

advntus, -us, subs. m. I Sent. prprio: 1)


Ato de chegar, chegada, vinda (Cc. Cat. 1,
16). Da: 2) Vinda, invaso (na ling. militar)
(Cc. Rep. 2, 11). II
Sent. figurado: 3) Chegada (Cc.
Tusc. 3, 29). Obs.: Gen. sing. adventi
(Ter. Phorm. 154).
advrr, -is, -re, v. tr. 1) Varrer, arrastar.
E da: 2) Exterminar, expulsar (Estc.
Theb. 4, 203). adversa, -rum, v.
advrsus, -a, -um.
1. adversaria, -ae, subs. f. Antagonista,
adversria, inimiga (em qualquer acepo)
(Cc. Fam. 2, 4, 2).
2. adversaria, -rum, subs. n. pl. Minuta,
rascunho de um escrito (Cc. Com. 7).
1. adversrius, -a, -um, adj. Contrrio, oposto
(Cc. Caec. 4).
2. adversrius, -, subs. m. Antagonista,
adversrio, rival (inimigo em qualquer
acepo) (Cic. Mur. 9). Obs.: Gen. pl.
adversarium (Ter. Hec. 22).
adverstor, -ris subs. m. O que se ope,
adversrio, opositor (Apul. Socr. 5).
adverstrix, -icis, subs. f. A que se ope,
adversria, opositora (Plaut. Most. 257).
adverstus, -a, -um, part. pass. de advr-sor.
adversi, -nis, ou animi adversio (Cic. Arch.
16), subs. f. Ao de dirigir para, aplicao do
esprito, ateno (Tert. Marc. 2, 13).
advrsor (advorsor), -ris, -ri, -atus sum, v.
dep. int. Voltar-se contra, ser contrrio, hostil,
opor-se: adversante ra-tione (Cc. Tusc. 4,
14) sendo contrria a razo. Obs.: Constrise com dat. (ser contrrio a algum) (Cc. Phil.
1, 36). Obs.: Inf. advorsarier (Plaut. Amph.
703).
1. advrsus, (adversum), adv. Em senti
do oposto, em frente, contra (Plaut.
As. 295); (T. Lv. 27, 2, 9).
2. advrsus (adversum), prep. aus. I
Sent. prprio: 1) Em frente de, dian
te de, em presena de: porta quae ad
versum castra romana erat (T. Lv.
26, 14, 6) a porta que ficava em fren
te ao acampamento romano. II
Da: 2) Contra, ao encontro de (Cs.
B. Gal. 4, 14, 2). 3) Em resposta a (T.
Lv. 22, 40, 1). 4) Relativamente a,
com respeito a, para com: pietas ad
vrsus deos (Cc. Fin. 3, 73) piedade
para com os deuses.

ADVRSUS

39

3 advrsus, -a, -um. I Part. pass. de '


advrto. II Adj. Sent. prprio: 1 Voltado
para, face a face: adversis hostibus
occurrebant (Cs. B. Gal. 2, 24,1)
encontravam-se face a face com os inimigos.
III Sent. figurado: 2) Contrrio, oposto,
inimigo (Cic. Mil. 3). 3) Contrrio, adverso,
infeliz, difcil (Tc. An. 2, 53). 4) Em lgica:
contrrio, oposto (pelo sentido): referunt adversa contrariis (Cic. Or. 65) referem-se a
termos de sentidos opostos. Obs.: O n. pl.
adversa, -orum significa: adversidade (Ter.
Hec. 388).
adverti, perf. de advrto.
advrt (advrto), -is, -re, -verti, -vr-suni, v.
tr. I Sent. prprio: 1) Voltar para ou contra,
dirigir para ou contra, aplicar: advertere ter
ris proram (Verg. G. 4, 117) voltar a proa
para a terra. II _ Sent. figurado: 2) Prestar
ateno, escutar (Verg. En. 8, 440). 3) Chamar
a ateno, fazer lembrar, advertir (Tc. An.
12, 51). 4) Ver, notar (Cic. Sull. 9) Obs.:
Constri-se geralmente com acus., e com aus.
com in, ou com dat.
advesperscit, -vit, -ascre, v. impess.
incoat. Entardecer, fazer-sa noite, aproximar-se a noite (Cic. Verr. 4, 147).
advxe = advexisse, inf. perf. de
advho. advxi, perf. de advho.
advxt = advexisti, 2" pess. sg. perf. do
indicat. de advho. advigilo, -s, -re,
-vi, -atum, v. intr. Velar, vigiar,
olhar por, estar alerta (sentido prprio
e figurado) (Cic. Leg. 2,39). Obs.:
Constri-se com dat., com abl. com
prep. pro, ou com aus. com ad ou in.
advocti, -nis, subs. f. 1) Assistncia,
defesa, consulta judiciria (Cic. Fam. 7, 10,
2). 2) Reunio, assembleia dos defensores (do
acusado) (Cic. Sest. 119). 3) Prazo (de
um modo geral) (Sn. Ir. 1, 18, 1).
advoctus, -I, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Que assiste ao que foi chamado perante a
justia, assistente, patrono (sem advogar,
ajudando o ru com sugestes, conselhos, etc.)
(Cic. Sull. 81). II Sent. figurado: 2)
Ajudante, defensor (T. Lv. 26, 48, 10).
advc, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Chamar a si, convocar, convidar
(Cic. Dom. 124). Da, em sentido particular:
2) Chamar como conse-

AEBURA

lheiro (num processo), chamar em seu auxlio


(Cic. Quinct. 69). 3) Tomar como defensor (na
poca imperial) (Sn. Ciem. 1, 9, 10). II
Sent. figurado: 4) Apelar para, recorrer a,
invocar a assistncia (Ov. Met. 7, 138). Obs.
Constri-se com aus. com ad ou in, ou com
dat.
advoltus, -fls, subs. m. Chegada em vo, vo
(pot.) (Cc. Tusc. 2, 24).
advl, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Voar para, aproximar-se voando
(Cc. Nat. 2, 124). II Sent. figurado: 2)
Voar para, precipitar-se, acorrer (Cs. B. Gal.
5, 17, 2). Obs.: Constri-se com o aus. com
ad ou in, com o aus. sem prep. ou ainda com
0 dat.
advoliitus, -a, -um, part. pass. de advlvo.
advlvi, perf. de advlvo.
advlv, -is, -re, -volvi, -volutum, v. tr.
1 Sent. prprio: 1) Rolar para junto
de, levar rolando: advolvere ingentes
montibus ornos (Verg. En. 6, 182).
levar rolando das montanhas enormes
freixos. II Donde: 2) Deixar cair
junto a, prostrar junto de (advolvi ou
se advolvere) (T. Lv. 28, 34, 3).
advrsus, advrsum, advrto, v. advrsus,
adversum, advrto. Adyrmachidae, -runi,
subs. loc. n. Adirmquidas, povo da lbia (Pln. H. Nat.
5, 39)..
adytum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1) dito,
a parte mais secreta de um templo, santurio
(Cs. B. Civ. 3, 105, 5). Donde: 2) Mausolu
(referindo-se a um tmulo) (Verg. En. 5, 84).
II Sent. figurado: 3) Santurio (Lucr. 1,
737).
Aea, -ae, subs. pr. f. a, nome da Clqui-da, nos
tempos mitolgicos (Pln. H. Nat. 6, 13).
Aeacidius. -a, -um, adj. Dos ecidas (Ov. Met.
7, 472).
Aeacds, -ae, subs. pr. m. Ecida, descendente
masculino de aco (Verg. En.
6, 58).
Aecus, -i, subs. pr. m. aco, rei de Egina, av
de Aquiles (Ov. Met. 13, 25).
Aeea, -ae, (Aeae, -s), subs. pr. f. Eia, ilha
fabulosa, morada da feiticeira Circe (Verg.
En. 3, 386).
Aeeus, -a, -um, adj. De Eia, ecio (referente a
Circe) (Verg. En. 3, 386).
Aes, -antis, subs. pr. Eante, rio do Epi-ro (Ov.
Met. 1, 580).
Aebura, -ae, subs. pr. f. bura, cidade da
Espanha (T. Lv. 40, 3, 3).

AEBT1US

40

1. Aebfitius, -a, -um, adj. De Ebcio (Cic. Leg.


2, 21).
2. Aebtius, -i, subs. pr. m. Ebcio, nome de
famlia romana.
Aecae, -rum, subs. pr. f. Ecas, cidade da Aplia
(T. Lv. 24, 20, 5).
Aecni, -rum, subs. loc. m. Ecanos, habitantes
de Ecas (Pln. H. Nat. 3, 105).
aecstor, v. ecastor.
Aeclnum (Aeculanum), -I, subs. pr. n. Eculano,
cidade do Smnio (Cic. At. 7, 3, 1).
aecus, -a, -um, v. aequus.
aedpol, v. edepol.
aeds (aedis), -is, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Lareira, lugar em que se faz o fogo. O singular
indica, especialmente, a morada do deus, o
templo: in aede Castoris (Cic. Verr. 1, 129)
no templo de Castor. Da: 2) O plural aedes,
-lum tem valor de coletivo e indica o conjunto
de uma construo; casa, habitao (Cic. Verr.
1, 53). Donde: 3) Quarto (Verg. G. 2, 461). 4)
Templo (pl.). (Cic. Verr. 4, 119).
aedicla, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Pequeno templo, capela, nicho (onde se coloca
uma imagem) (Cic. Dom. 136). Donde: 2) No
plural: casa pequena (Cc. Cael. 17).
aedificti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Ao de edificar, construir, construo (Cc.
Rep. 2, 44). Da: 2) Edifcio, casa (Cc. Fam. 5,
6, 3). aedifictiuncla, -ae, subs. f. Pequena
construo (Cc. Q. Fr. 3, 1, 5).
aedifictor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Construtor, arquiteto (Cc. Nat. 1, 18). E da,
pejorativamente: 2) Que tem mania de
construir (C. Nep. At. 13, 1).
aedifictus, -a, -um, part. pass, de aedifco.
aedifieum, -I, subs. n. Edifcio, construo (de
um modo geral) (Cc. Q. Fr. 3, 9, 7); (T. Lv. 5,
41). aedific, -s, -re, -vi, -atum, v. tr I
Sent. prprio: 1) Construir, edificar (Cic. Dom.
146). II Sent. figurado: 2) Construir, criar,
constituir: aedificare mundum (Cc. Nat. 1, 19)
criar o mundo.
1. aedilicus, -a, -um, adj. De edil, relativo a edil
(Cc. Clu. 126).
2. aedilicus, -i, subs. m. Antigo edil (Cc. Phil.
8, 24).
ardil is, -is, subs. m. Edil, magistrado romano
(Cc. Sest. 95).

AEGAEUS

aedllitas, -ttis, subs. f. Edilidade (cargo


de edil) (Cc. Verr. 4, 133). aedilitius, v.
aedilicus. aedis, -is, v. aedes. aeditimus
(aeditmus), -i (subs. m. =
aeditum. Guarda de um templo (Cc.
Verr. 4, 96). aeditens, -ntis, subs. m. Guarda
de um
templo (Lucr. 6, 1275). aedituus, -i, subs. m.
Guarda de um templo, porteiro (Plaut. Cure.
204). adn, -nis, subs. f. Rouxinol (Sn. Ag.
671). Aedi (Haedui), -rum, subs. loc.
m.
duos, povo da Glia Central (Cs. B.
Gal. 1, 10, 1).
1. Aedus. -a, -um, adj. duo.
2. Aedus, -1, (sg.) subs. loc. m. Um duo,
habitante da dua.
aedus, -i, subs. m., v. haedus.
Aeta, -ae e Aets, -ae, subs. pr. m. Eeta, rei da
Clquida (Cc. Nat. 3, 48).
Aetus, -a, -um, adj. De Eeta, eeto (Catul. 64,
3).
Aetas, -adis, subs. pr. f. (Ov. Met. 7,9). ou
Aeetn, -s, subs. f. (Ov. Her. 6, 103) ou
Aetis, -idis, subs. pr. f. (Flac. 6, 481). Filha
de Eeta, Medeia.
Aetus, -a, -um, adj. De Eeta, eeto (V. Flac. 6,
267).
Aefla, -ae, subs. pr. f. ou Aeflum, -, subs. n.
fulo, pequena cidade do Lack), destruda
desde o tempo de Plnio (Hor. O. 3, 29, 6).
Aefuln, -rum, subs. loc. m. Efulanos,
habitantes de fulo (Pln. H. Nat. 3, 69).
Aefulnus, -a, -um, adj. De fulo (T. Lv. 26, 9,
9).
Aegae (Aegeae, Aegae, Aegiae), -rum, subs.
pr. f. Egas. 1) Cidade da Macednia (Edessa,
mais tarde) (Plin. H. Nat.
4, 33). 2) Cidade da Elia (Pln. H. Nat.
5, 121). 3) Cidade da Siclia (Tc. An. 13, 8).
Aegen, -nis, subs. m. Egon. 1) Outro nome
de Briaru, gigante de cem braos (Verg. En.
10, 565). 2) Nome de um deus marinho (Ov.
Met. 2, 10). Da, metaforicamente: 3) O mar
Egeu (Estc. Theb. 5, 288). Obs. Aus.:
Aegaeona (Ov. Met. 2, 10).
Aegeum (-um) mar, subs. pr. n. Mor Egeu
(Cc. Pomp. 55) ou Aegum pel-gus (Varr. R.
Rust. 2, 1, 8) ou mar Aegeum (Cc. Fin. 3,
45) ou somente Aegum (Pln. H. Nat. 9, 52).
Aegeus (Aegus), -a, -um, adj. Do Mar Egeu
(Verg. En. 3, 74).

AEGALS

41

Aegals, subs. pr. m. Monte da tica (Es-tc.


Theb. 12, 620).
Aegts, -um (Aegtae, -rum), subs. pr. f. Ilhas
Egates (T. Liv. 21, 10, 7).
Aegds, Aegts, v. Aegae.
aeger, -gra, -griun, adj. I Sent. prprio: 1)
Doente, enfermo (Cic. At. 6, 7, 2). Donde,
substantivado: 2) Doente (Cic. De Or. 2, 186).
II Sent. figurado: 3) Atormentado, inquieto
(T. Liv. 1, 58, 9). 4) Penoso, doloroso, angustiante (Verg. En. 5, 432). 5) Infeliz (potico)
(Verg. En. 2, 268).
Aegeria, v. Egerla.
aegerrim, superl. de aegre.
Aegetini, -rum, subs. loc. m. Egetinos, habitantes de uma cidade da costa da Calbria
(Pln. H. Nat. 3, 105).
Aeguni mar, v. Aegaeus
Aegus (dissilabo), -l, subs. pr. m. Egeu. rei de
Atenas, pai de Teseu (Ov. Her. 10, 131). Obs.:
aus.: Aegea (Ov. Met. 15, 856).
Aegil, -s e Aegila (ou -lia), -ae, subs. pr. f.
Egialia, mulher de Diomedes (Estac. S. 3, 5,
48).
Aegilus, -i, subs. pr. m. Egialeu, filho de
Eeta, irmo de Medeia, tambm chamado
Absirto (Pacv. apud Cic Nat. 3, 48).
Aegids, -ae, subs. m. Filho ou descendente de
Egeu (Ov. Met. 8, 174).
Aeginss, -um, subs. loc. m. Egienses,
habitantes de gio (T. Liv. 38, 30, 1).
Aegila (Aegilia), -ae subs. pr. f. gila, ilha do
mar Egeu (Pln. H. Nat. 4, 57).
Aegimrus (Aegimros), -i, subs. pr. f. Egimoro,
ilha perto de Cartago (T. Liv. 30, 24, 9).
Aegina, -ae, subs. pr. f. Egina. 1) Filha de Asopo
(Ov. Her. 3, 75). 2) Ilha montanhosa da Grcia
(Cic. Of. 3, 46).
Aeginnss, -um, subs. m. ou Aegintae, -arum,
subs. loc. m. Eginetas, habitantes de Egina
(Cic. Of. 3, 46).
Aegininss, -um, subs. loc. m. Habitantes de
Egnio (T. Liv. 44, 46, 3).
Aeginium, -i, subs. pr. n. Egnio. cidade da
Macednia (Cs. B. Civ. 3, 79, 7).
Aegon (Aegium), -I, subs. pr. n. gio, cidade da
Acaia (T. Liv. 38, 29, 3).
Aegira, -ae, subs. pr. f. Egira. 1) Cidade da Acaia
(Pln. H. Nat. 4, 12). 2) Antigo nome de
Lesbos (Pln. H. Nat. 5, 139).
aegis, -Idis (-Idos), subs. f. I Sent. prprio:
gide. 1) Escudo de Minerva, com a cabea da
Medusa (Verg. En. 8, 435),

AEGRT

2) Escudo de Jpiter (Verg. En. 8, 354). II


Sent. figurado: 3) Escudo, defesa, gide (Ov.
Rem. 346).
Aegsos, -I, subs. pr. f. Egiso, cidade da Ctia
(Ov. P. 1, 8, 13).
Aeglsthus, -I, subs. pr. m. Egisto, filho de Tieste,
morto por Orestes (Cic. Nat. 3, 91).
Aegium, v. Aegon.
Aegius, -a, -um, adj. De gio (Pln. H. Nat. 14,
42).
Aegl, -s, subs. pr. f. 1) Egle, uma das niades
(Verg. Buc. 6, 21). 2) Nome de mulher (Marc.
1, 72, 3).
Aegocrs, -tis, subs. pr. m. Capricrnio, signo
do Zodaco, Egceros (Lucr. 5, 615).
Aegn, -nis, subs. pr. m. 1) gon, Mar Egeu
(Estc. Theb. 5, 56). 2) Nome de pastor (Verg.
Buc. 3, 2).
Aegos flmen, subs. pr. n. Nome de um rio
(Egos) e de uma cidade do Querso-neso da
Trcia (C. Nep. Lys. 1, 4).
aegr, adv. De modo aflitivo, com dificuldade,
penosamente, de m vontade (Cs. B. Civ. 3,
63, 8).
aegr, -s, -re, v. intr. Estar doente (Lucr. 3,
106).
aegrsc, -is, -re, v. intr. incoat, I . Sent.
prprio: 1) Adoecer (Lucr. 5, 349). II Sent.
figurado: 2) Adoecer, sofrer (tratando-se da
alma) (Lucr. 3, 521). 3) Piorar, enfadar-se,
irritar-se, afligir-se (Verg. En. 12, 46).
aegrimnia, -ae, subs. f. Sofrimento (moral,
principalmente), desgosto (Cc. At. 31, 38, 2).
Aegritomrus. -I, subs. pr. m. Egritoma-ro, nome
de homem (Cc. Verr. 2, 118).
aegritd, -inis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Doena (fsica) (Tc. An. 2, 69). II Sent.
figurado: 2) Desgosto, inquietao, aflio
(Cc. Tusc. 3, 27).
aegror, -ris, subs. m. Doena (Lucr. 6, 1132).
Aegrtt, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Doena (fsica) (Cc. Tusc. 4, 28). II Sent.
figurado: 2) Aflio, preocupao, ansiedade
(Cc. Tusc. 3, 8).
aegrt, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Estar doente (Cc. C. M. 67). II
Sent. figurado: 2) Estar doente, estar abalado,
estar em m situao (referindo-se alma)
(Plaut. Trin. 72).

AEGRTUS

42

1. aegrtus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)


Doente (Cc. Tusc. 3, 12). II Sent. figurado:
2) Preocupado, ansioso, inquieto (Plaut. Trin.
76).
2. aegrtus, -I, subs. m. Um doente (Cc. Phil. 1,
11).
Aegyla, v. Aegla.
Aegypta, -ae, subs. pr. m. Egita, liberto de
Ccero (Cc. At. 8, 15, 1).
1. Aegypthis, -a, -um, adj. Egpcio (Cc. Nat. 3,
59).
2. Aegypthis, -I, subs. loc. m. Egpcio (Cc.
Div. 2, 22).
Aegyptus, -i, subs. pr. f. Egito, nome da regio
ao nordeste da frica (Cc. At. 2, 5, 1).
Aelinus, -a, -um, adj. De lio, eliano. Cc. Br.
206).
aelinos, -I, subs. m. Canto fnebre, nnia (Ov.
Am. 3, 9, 23).
Aelius, -, subs. pr. m. lio, nome prprio de
homem (Cc. Pis. 10).
Allo, -Gs, subs. pr. f. 1) Aelo, uma das Harpias
(Ov. Met. 13, 710). 2) Um dos ces de Acteo
(Ov. Met. 3,219).
Aemathia, v. Ematha.
Aemila, -ae (via), subs. pr. f. 1) Via Emi-liana
(Cc. Fam. 10, 30, 4). Donde: 2) Nome da
regio em que se encontra esta via (Marc. 6,
85, 5).
Aemilina, -rum, subs. pr. n. Arrabalde de
Roma, Emiliana (Varr. R. Rust. 3, 2, 6).
Aemilinus, -a, -um, adj. Emiliano, sobrenome
do segundo Cipio Africano, filho de L.
Emlio Paulo (Cc. Of. 1, 121).
1. Aemilius, -a, -um, adj. Emiliano (Hor.
A. Pot. 32). 2) Escola (de gladiadores)
fundada por um Emlio Lpido.
2. Aemilius, -i, subs. pr. m. Emlio, nome
de famlia romana, ilustrado por vrias
personagens, entre as quais L. Emlio
Paulo, vencedor de Perseu.
Aemininsis, -is, adj. Eminiense, da cidade de
Emnio (Pln. H. Nat. 4, 118).
Aeminium, -i, subs. pr. n. Emnio, cidade e rio
da Lusitnia (Pln. H. Nat. 4, 113).
Aemon, v. Haemon.
Aemonia, Aemonids, Aemonius, v. Haemaemla, -ae, v. aemlus.
aemulti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Emulao (no bom e mau sentido), rivalidade,
desejo de igualar (Tc. Agr. 21). Da: 2)
Rivalidade invejosa, inveja, cime (Cc. Tusc.
4, 56).
aemultor, -ris, subs. m. 1) Que procura
igualar, emulo, competidor (Cc. At. 2, 1, 10).
Donde: 2) Rival (Tc. H. 3, 66).

ANUS

1. aemultus, -a, -um, part. pass. de emilor.


2. aemultus, -As, subs. m. Emulao,
rivalidade (Tc. An. 13, 46).
aemlor, -ris, -ri, -tus sum, v. tr. e intr. dep.
I Sent. prprio: 1) Igualar imitando, ser
emulo, procurar igualar, imitar (T. Lv. 26, 36,
8). Da: 2) Rivalizar, competir, ser rival (tr. e
intr.) (Prop. 2, 34, 19). 3) Invejar, ter inveja
(intr.) (Cc. Tusc. 1, 44). Obs.: Cons-tri-se
com aus. e com o dat. e, s vezes, com aus.
ou abl. com a prep. cum, ou com orao
infinitiva.
aemlus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Que
imita, que procura igualar (no bom e mau
sentido), comparvel, emulo (Tc. An. 13, 3).
Da: 2) Rival, adversrio (Tc. An. 15, 13). 3)
Ciumento, invejoso, inimigo (Verg. En. 5,
415). 4) Rival (em amor) (Cc. Verr. 5, 133).
Obs.: Geralmente substantivado no masculino,
aemlus, -i; ou no feminino, aemula, -ae.
Aemus, v. Haemus.
Aenria, -ae, subs. pr. f. Enria, ilha vulcnica
no mar Tirreno, na costa ocidental da Itlia
(Cc. At. 10, 13, 1).
Aena (Aena), -ae, subs. pr. f. Enia, cidade
martima da Macednia (T. Lv. 40, 4, 9).
Aenedae, -rum, (-um), subs. m. I Sent.
prprio: 1) Companheiros ou descendentes de
Eneias (Verg. En. 7, 616). II Sent. figurado:
2) Romanos (Verg. En. 8, 648).
Aeneds, -ae, subs. m. Filho ou descencendente de Eneias (Verg. En. 9, 653).
Aens, -ae, subs. pr. m. 1) Eneias, filho de
Anquises e Vnus, famoso chefe troiano
(Verg. En. 1, 92). 2) Aeneas Sil-vius, rei da
Alba (T. Lv. 1, 3).
Aenets, -um (-um), subs. loc. m. Habitantes
de Enia (T. Lv. 40, 4).
anetor (ah-), -ris. subs. m. Tocador de
trombeta (Sn. Ep. 84, 10).
Aen, -rum, subs. loc. m. neos, habitantes de
Enos, Trcia (T. Lv. 37, 33).
Aenis, -Idos, subs. pr. f. Eneida, poema de
Verglio (A. Gl. 17, 10, 7).
Aenius, -a, -um, adj. De Eneias (Verg. En. 7,
1).
anus, (ahnus), -a, -um, adj. I Sent.
prprio: 1) neo, de bronze, de cobre (Cc. Of.
3, 38). Donde: 2) Da cr do bronze (Suet.
Ner.2). II Sent. figurado: 3) Duro como o
bronze (Ov. Met. 1, 125).

NIANS

43

Aenins, -um, ou Aeninss, -ium, subs. loc.


m. Enienses, povo entre a Etlia e a Tesslia
(Cic. Rep. 2, 8). Aenids, -ae, subs. pr. m. 1)
Filho ou descendente de Eneias (Verg. En. 9,
653). 2) No pl.: Habitantes de Czico (V. Flac.
3, 4).
eninss, v. Aenines. -ngma, -tis, subs. n.
Enigma, obscuridade, mistrio (Cc. Div. 2,
64). enfi, -irum, subs. loc. m. Habitantes de
Enos, na Trcia (T. Liv. 37, 33). eningia, -ae,
subs. pr. f. Eningia, ilha do Oceano
Setentrional (Pln. H. Nat. 4, 96).
nps (ahn-), -edis, adj. De ps de
bronze (Ov. Her. 6,32). Anobrbus (Ahn-), i, subs. pr. m. Aeno-barbo, epteto dos
Domcios (Suet. Ner. 1).
Aenos (Aenus), -I, subs. pr. 1) Fem.: Enos,
cidade da Trcia (Cc. Flac. 32). 2) Masc: Rio
da Rcia (Tc. Hist. 3, 5). "num (ahn), subs. n.
Caldeiro, marmita, vaso de bronze (Verg. En.
1, 213). Aenus, (ahn-), -a, -um, adj. I Sent.
prprio: 1) De bronze, de cobre (Lucr. 1, 316).
II Sent. figurado: 2) Firme, inflexvel,
inexorvel (Hor. O. 1, 35, 19). Aels, -um,
subs. m. Elios, povo da sia Menor (Cc.
Flac. 27). Aelia, -ae, subs. pr. f. 1) Elia,
regio da sia Menor (Cc. Div. 1, 3). 2)
Residncia de olo, deus dos ventos (Verg. En.
1, 52).
Aeolae inslae e Aeolae, -rum, subs. pr. f.
Ilhas Elias, perto da Siclia (Plin. H. Nat. 3,
92).
Aeolcus, -a, -um, adj. Relativo aos elios,
elico (Pln. H. Nat. 6, 7).
AeoIIdae, -rum, subs. loc. m. Elios, antigos
habitantes da Tesslia (Luc. 6, 384).
Aeollds, -um, subs. m. Filhos ou descendentes
de olo (Ov. Met. 12, 26).
Aelis, -dis, subs. f. 1) Natural da Elia,
Tesslia (Ov. Met. 11, 579). 2) Regio da
sia Menor (T. Liv. 33, 38, 3).
Aeolius, -a, -um, adj. 1) Elio, dos elios e de
suas colnias (Ov. Met. 6, 116). 2) De olo
(deus dos ventos) (Ov. Am. 3, 12, 29).
Aelus, -i, subs. pr. m. olo, deus dos ventos
(Verg. En. 1, 52).
Aephtus, v. Aepytus.
aeplum, v. epulum.
Aepy, subs. pr. n. Cidade da Messnia (Estc.
Theb. 4, 180).

AEQU

Aepytius, -a, -um, adj. De pito, da Arcdia


(Estc. Theb. 9, 847).
Aepytus, -i, subs. pr. m. pito, rei da Arcdia
(Ov. Met. 14, 613).
aequbilis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Igual
em todas as suas partes, regular, uniforme
(Cc. Nat. 2, 23). Da: 2) Que pode ser
igualado a, igual: jus aequabile (Cc. Of. 2, 42)
direito igual (para todos). II Sent.
figurado (sempre igual moralmente): 3) Justo,
imparcial, constante (Tc. An. 6, 31).
aequbilits, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Igualdade, regularidade, constncia, unidade
(Cc. Of. 1, 90). II Sent. figurado: 2)
Justia,
imparcialidade:
aequabilitatis
conservado (Cc. De Or. 1, 188) conservao
de imparcialidade.
aequbiliter, adv. Igualmente, uniformemente
(Cc. Verr. 5, 52). Obs.: Comp.: aequabilius
(Tc. An. 15, 21).
aequaevus, -a, -um, adj. Da mesma idade, coevo,
eqiievo (Verg. En. 5, 452).
aequlis, -e, adj. I Sent. prprio: )1 Da mesma
grandeza, da mesma estatura, do mesmo
tamanho: paupertatem divitiis esse aequalem
(Cc. Leg. 2, 25) ser a pobreza da mesma
estatura da riqueza. 2) Da mesma idade,
contemporneo, (Cc. De Or, 1, 117). E, finalmente: 3) Igual, uniforme, constante (Hor. St.
1, 3, 9).
aequlits, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Igualdade, uniformidade (Cic. Leg. 1, 49). II
Sent. figurado: 2) Harmonia (igualdade de
propores), regularidade na vida (Pln. Ep. 2,
5, 11); (Sn. Ep. 31, 8).
aequliter, adv. Em partes iguais, igualmente,
uniformemente (Cc. Verr. 3, 163).
aequanimits, -ttis, subs. f. I Sent. prprio:
1) Benevolncia (Ter. Phorm. 34). Donde 2)
Equanimidade, igualdade de nimo (Sn. Ep.
66, 13).
aequtio, -nis, subs. f. Nivelamento, igualdade,
distribuio igual (T. Liv. 8, 4, 3).
aequtus, -a, -um, part. pass. de aequo. Obs.:
Locues: aequatis procedere ve-lis: ir de
vento em popa; aequatae aurae ventos
favorveis.
aequ, adv. I Sent. prprio: 1) Igualmente, da
mesma maneira (Cs. B. Civ. 2, 10, 2). II
Sent.
figurado:
2)
Justamente,
equitativamente, sem fazer di-

AEQUI

< 4

ferena. Obs.: aequissme: muito equitativamente, com muita equidade (Cic. Verr 3,
147); comp: aequus: mais equitativamente,
com maior equidade, melhor (Sal. Hist. fr. 3,
93).
Aequi, -rum, subs. loc. m. quos, povo vizinho
dos Latinos (Cic. Rep. 2, 20).
Aeqiiicli (Aequiculni, Aequicli), -rum,
subs. m. quos, eqiiculos, ou equicula-nos
(Pln. H. Nat. 3, 108).
Aequiclus, -a, -um, adj. quo, equculo (Verg.
En. 7, 747).
Aequcus, -a, -um, adj. Dos quos, relativamente
aos quos (T. Lv. 3, 4, 3).
aequilibrits, -ttis, subs. f. Exata proporo das
partes (Cc. Nat. 1, 109).
aequilbrum, -I, subs. m. Equilbrio, nvel (Sn.
Nat. 3, 25, 6).
Aequimaelium, v. Aequimelum.
Acquuiiliiun, -I, subs. pr. n. Equimlio, nome
de um bairro de Roma (Cc. Div. 2, 39).
aequinoetilis, -e, adj. Equinocial (Catul. 46, 2).
aequinoctium, -i, subs. n. Equincio, igualdade
dos dias e das noites (Cc. At. 12, 28, 3).
aequiparbilis, -e, adj. Comparvel (Plaut. Cure.
168).
aequiparo (acquipr), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
I Sent. prprio: 1) Igualar, pr no mesmo
nvel, equiparar (Plaut. Mil. 12). II Sent.
figurado: 2) Igualar, comparar, pr em
paralelo (Ov. P. 2, 5, 44). Obs.: Constri-se
com o aus. acompanhado da prep. ad ou com
o ablat. precedido de eum.
aequipr = aequiparo.
aequits, -ttis, subs. f. .1) Igualdade, equilbrio
(sem pender para nenhum lado) (Cc. Tusc. 1,
97). Da: 2) Justia, equidade, imparcialidade
(Cc. Verr. 1, 151). II Sent. figurado: 3)
Moderao, tranquilidade de esprito (Cs. B.
Gal. 6, 22, 4).
aequ, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Aplainar, tornar igual, nivelar,
igualar (Cs. B. Civ. 2, 2, 4). 2) Tornar igual a
(Cc. Of. 1, 3). II Sent. figurado: 3) Atingir,
chegar a, igualar (T. Lv. 4, 10, 8). Obs.:
Constri-se com abl. com cum, ou com dat.
aeqiiom, veja aequus.
aequor, -ris, subs. n. Sent. prprio: 1)
Superfcie plana (em geral): in eam-porum
patentium aequoribus (Cc. Div. 1, 93) na
superfcie plana das plan-

AERARIUS

cies abertas. Da: 2) Plancie (Verg. En. 10,


450). Donde: 3) Superfcie do mar, ou das
guas em repouso, mar, rio (Verg. En. 1, 29).
II Sent. figurado: 4) Mar: magno feror
aequore (Ov. Met. 15, 176) navego em alto
mar, i. , trato de um grande assunto.
aequorus, -a, -um, adj. Marinho, martimo,
equreo (Ov. Met. 8, 604).
aequum, -I, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Terreno plano, plancie (T. Liv. 22, 14, 11). II
Sent. figurado: 2) Equidade, justia (=
aequitas): quid in jure aut in aequo verum
esset (Cc. Br. 145) o que houvesse de
verdadeiro no direito ou na equidade.
aequus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Plano,
liso (no sent. horizontal), sem altos nem
baixos: aequiore loco (Cs. B. Gal. 7, 51, 1)
num lugar mais plano. Desse sentido geral,
passou, especialmente na lngua militar, a
significar: Vantagem do terreno para um dos
contendores. 2) Vantajoso, favorvel) (Cs. B.
Civ. 3, 73, 5); e da, na lngua comum:
favorvel (Verg. En. 9, 234). II Sent.
figurado: 3) Igual, justo, imparcial (Cs. B.
Civ. 1, 26, 4). 4) Benvolo, amigo, propcio
(T. Lv. 38, 55, 4). 5) Igual, calmo, tranquilo,
resignado (Cc. Amer. 145).
r, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1) Ar
(Cc. Nat. 2, 42). II Linguagem potica: 2)
Ar (atmosfera) de uma regio: in crasso aere
natus (Hor. Ep.
2, 1, 244) nascido numa atmosfera pe
sada. 3) Cimo (Verg. G. 2, 123), 4)
Nuvem, nevoeiro (Verg. En. 1, 411).
Obs.: Aus. sg. mais usado: aera (Cc.
Nat. 1, 10, 26). Gen. sg. aeros (Estc.
Theb. 2, 693).
aerra, -ae (cella), subs. f. Mina de cobre (Cs.
B. Gal. 3, 21, 3).
aerrium, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Tesouro pblico, errio (T. Lv. 28, 38, 14).
Donde: 2) O dinheiro do tesouro,
os
dinheiros pblicos (Cc. Tusc.
3, 48). 3) Aerarium sanctius: tesouro
secreto, a parte mais sagrada do tesou
ro, i., a reserva do tesouro, a caixa de
reserva (Cc. At. 7, 21, 2).
1. aerrius, -a, -um, adj. 1) De bronze, de cobre
(T. Lv. 26, 30, 6). 2) Relativo a dinheiro, do
tesouro (Cc. Cat. 4, 15).
2. aerrius, -i, subs. pr. m. Errio, cidado que
no tinha direito de votar e que pagava,
apenas, uma taxa (aes) fixada pelos censores
(Cc. Clu. 122).

AERTUS

45

aertus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)


Coberto de bronze, ornado, guarnecido,
revestido de bronze: lecti aerati (Cic. Verr. 4,
60) leitos guarnecidos de bronze. Da: 2)
Feito de bronze (Verg. En. 11, 656). II
Sent. figurado: 3) Cheio do dinheiro,
endinheirado (Cic. At. 1, 16, 3).
Aera, -ae, subs. pr. f. rea, cidade da Glia
Narbonense (Pln. H. Nat. 3, 36).
aerus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) De
bronze, de cobre, de lato (Verg. En. 7, 743).
Donde: 2) Guarnecido de bronze ou cobre
(Verg. En. 5, 274)
Aera, -ae, subs. pr. f. Aria. 1) Antigo nome de
Creta (Plin. H. Nat. 4, 58). 2) Antigo nome
dado ao Egito (A. Gel. 14, 6, 4).
Aeras, -ae, subs. pr. m. Arias, rei construtor do
templo de Vnus, em Pafios (Tc. An. 3, 62).
aerfer, -fera, -frum, adj. Erfero, que traz
bronze (Ov. F. 3, 740).
aerips, -edis, adj. Que tem ps de bronze (Verg.
En. 6, 802).
erius, -a, -um, adj. f. Sent. prprio: li Areo,
do ar (Ov. A. Am. 2, 44). Donde: 2) Elevado,
alto: aeria quercus (Verg. En. 3, 680)
carvalho elevado Obs.: O adj. aerius ,
sobretudo, potico.
Aerpa, -ae. e Aerp, -s, subs. pr. f. Aropa,
esposa de Atreu (Ov. Tr. 2, 391).
Aerpus, -I, subs. pr. m. Aropo, nome de
homem (T. Lv. 29, 12, 11).
aeriiginsus, -a, -um, adj. Coberto de azinhavre,
ferrugento (Sn. Contr. 1, 2, 21).
aerug, -Inis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Azinhavre (Cic. Tusc. 4, 32). II Sent.
figurado: 2) Rancor, fel, inveja (Hor. St. 1, 4,
101). 3) Avareza, cobia (Hor. A. Pot. 330).
aerumna, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Sofrimento, provao, tribulao (Cic. Tusc. 4,
18). 2) Aplica-se especialmente aos trabalhos
de Hrcules: Heculis aerumna (Cic. Fin. 2,
118) as tribulaes, os trabalhos de
Hrcules. 3) Misria, desventura (Cc. Prov.
17).
aerumnbilis, -e, adj. Atribulado, aflitivo,
desgraado (Lucr. 6, 1231).
aerumnsus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Cheio de sofrimento, de misrias; infeliz,
desgraado (Cc. At. 3, 19, 2). II Na
linguagem potica: 2)

AESEPUS

Atormentado, perigoso (Sn. Ir. 2, 7. 1);


aerumnosum salum (Cc. Tusc. 3,67) mar
perigoso.
aes, aeris, subs. n. I Sent. prprio: 1) Bronze,
cobre, lato: ex aere (Cc. Verr. 4,72) de
bronze. Donde: 2) Objeto de bronze (tbuas
de leis, esttuas, instrumentos de msica):
legnm aera (Cc. Cat. 3, 19) o bronze das
tbuas das leis. II Sendo a primeira forma
de moeda em Roma para servir de base s
trocas, compras ou vendas (o aes grave, i. , o
bronze a peso), passou a significar: 3) Moeda,
dinheiro, o asse e suas fraes: prodigus aeris
(Hor. Art. Pot. 164) prdigo de dinheiro.
III Sent. figurado: 4) Fortuna, meios,
recursos: meo sum pauper in aere (Hor. Ep. 2,
2, 12) sou pobre (mas vivo) com meus
prprios recursos. 5) Dvida (Cc. Cat. 2,4).
6) Soldo, salrio, ganho, lucro (T. Lv. 5, 2, 3).
Obs.: Dat. are. aere (Cc. Fam. 7, 13, 2).
Aescos (Aescus), -I, subs. pr. m. sa-cos, filho
de Pramo (Ov. Met. 11,791).
Aesar, subs. pr. m. sar. 1) Deus dos etruscos
(Suet. Aug. 97,2). 2) Rio da Calbria (Ov.
Met. 15, 23).
Aesareus (Aesarius), -a, -um, adj. De sar (Ov.
Met. 15, 54).
Aeschns, -ae (-is), subs. pr. m. Esquines. 1)
Famoso orador grego (Cc. Tusc. 3, 63). 2)
Discpulo de Scrates (Cc. Inv. 1, 31). 3)
Filsofo da Nova Academia, discpulo de
Carnades (Cc. De Or. 1,45). 4) Orador
asitico, contemporneo de Ccero (Cc. Br.
325).
Aeschylus, -a, -um, adj. De Esquilo (Prop.
2, 34, 41).
Aeschylus, -I, subs. pr. m. Esquilo. 1) O primeiro
dos grandes trgicos gregos. (Cc. De Or. 3,
27). 2) Rtor de Cnido, contemporneo de
Ccero (Cc. Br. 325).
Aesculpium, -I, subs. n. Templo de Esculpio
(T. Lv. 38, 5, 2).
Aesculphis, -, subs. pr. m. Esculpio, deus da
medicina (Cc. Nat. 3, 57).
aescultum, -i, subs. n. Floresta de carvalhos,
carvalhal (Hor. O. 1, 22, 13).
aesculus, -a, -um, adj. De carvalho (Ov. Met.
1,449).
aesclus, -, subs. f. sculo, variedade de
carvalho (Verg. G. 2, 16).
Aespius, -a, -um, adj. Do Esepo (V. Flac.
3, 420).
Aespus, -i, subs. pr. m. Esepo, rio da M-sia
(Pln. H. Nat. 5,141).

AESERNIA

46

Aesernla, -ae, subs. pr. f. Esrnia, cidade do


Smnio, destruda por Sila (Cic. At. 8, lld, 2).
1. Aesernlnus, -a, -um, adj. De Esrnia
(T. Lv. 10, 31).
2. Aesernlnus, -I, subs. loc. m. Esernino.
1) Habitante de Esrnia (T. Liv. 27, 10).
2) Subs. pr. m. Nome de um gladiador
clebre tomado como o tipo do lutador
temvel (Cic. Q. Fr. 3, 4, 2).
Aesins, -tis, adj. De Esinas, cidade da mbria
(Pln. H. Nat. 11, 241). No pl.: Aesinates,
habitantes de Esinas (Pln. H. Nat. 3, 113).
Aesis, -is, subs. pr. m. sis, rio da mbria (T.
Liv. 5, 35, 3), Obs.: Aus. sg.: Aesim.
Aesus, -I, subs. pr. m. sio, rio da Bitinia (Pln.
H. Nat. 5, 148).
Aesla, v. Aesula.
Aesn, -nis, subs. pr. m. son, pai de Jaso
(Ov. Met. 7, 5).
Aesnnss, -ium, subs. loc. m. Esonenses,
habitantes, de son, cidade dos Pire-neus, na
Espanha (Pln. H. Nat. 3, 23).
Aesonds, -ae, subs. m. Descendente masculino
de son (Jaso) (Ov. Met. 7,164).
Aesonitis, -a, -um, adj. De son (Ov. Met. 7,
156).
Aespus (Aespius), -a, -um, adj. De Esopo,
espico (Sn. Pol. 8, 3).
Aespus, -I, subs. pr. m. 1) Esopo, clebre
fabulista grego (Quint. 5,11,19). 2) Ator
trgico, amigo de Ccero (Cc. Fam. 7, 1, 2).
Asquiliae, v. Esquiliae.
aests, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Vero, estio (Cc. At. 4, 2). II Do sentido
de vero, estao do ano, passou, no imprio,
a significar: 2) Ano: quae duabus aestatibus
gesta (Te. An. 6, 39) acontecimentos
ocorridos nos dois anos, (cf. Verg. En. 1,
756); e da: 3) Quadra de vero (Verg. En. 6,
707). 4) Calor do vero: igneam aestatem
defendit cappellis (Hor. O. 1, 17, 3) protege
os cabritos do gneo calor do vero.
aesti, veja aestus.
aestifer, -ra, -rum, adj. I Sent. prprio: 1)
Que traz ou produz calor, ardente, abrasador
(Verg. G. 2, 353). II Donde: 2) Queimado
pelo calor, que comporta o calor (Lucr. 6,
721).
Aesti, -rum, subs. loc. m. Estios, povo da
Germnia (Tc. Germ. 45).

AESTUARUM

aestimbilis, -e, adj. Estimvel, que se pode


avaliar, que tem valor (Cc. Fin. 3, 20).
aestimti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Avaliao, clculo, estimao: aestimatio
frumenti (Cc. Verr. 3, 202) avaliao do
trigo. Donde: 2) Pagamento pela avaliao
(pl.) (Cc. Fam. 9, 18, 4). II Sent. figurado:
3) Apreciao, valor de uma coisa (T. Lv. 37,
59, 2). Na lngua filosfica: 4) Preo de uma
coisa, valor (Cic. Fin. 3, 20).
aestimtor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
O que avalia, avaliador (Cc. Pis. 86). II
Sent. figurado: 2) Apreciador (T. Lv. 34, 25,
8).
aestimtus, -a, -um, part. pass. de aes-tlmo.
aestm (aestm), -s, re, vi, -tuin, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Fixar o preo ou o valor,
avaliar, julgar do valor de alguma coisa:
aestimare frumen-tum (Cc. Verr. 1, 95) fixar
o preo do trigo. Donde: 2) Fazer caso de,
estimar, ter na conta de, considerar: aestimare
levi momento (Cs. B. Gal. 7, 39, 3)
considerar como de pouca importncia. Da,
por enfraquecimento de sentido: 3) Pensar, ser
de opinio, julgar (Sn. Nat. 1, 1, 13). Obs.: O
ltimo significado raro, aparecendo, principalmente, com orao infinitiva.
aestiva, -rum, subs. n. pl. I Sent. prprio: 1)
Acampamento de vero (T. Lv. 27, 8, 19).
Donde: 2) Tempo apropriado para campanha,
expedio
militar,
campanha:
aestivis
confectis (Cic. At. 5, 21, 6) terminada a
campanha.
aestiv, adv. Como no vero, com roupas leves
(Plaut. Men. 255).
aestivsus, -a, -um, adj. De vero, que tem o
calor do vero (Pln. H. Nat. 34, 116).
aestivus, -a, -um, adj. De vero, estivo (Cc.
Verr. 5, 81).
Aestraeum v. Astraeum.
Aestrinses, -ium, subs. loc. m. Estrien-ses,
habitantes de Estreo, cidade da Macednia
(Pln. H. Nat. 4, 35).
aestuns, -ntis. I Part. prs. de aestuo. II
Adj.: Quente, fervente, estuante
(Cc. Har. 2).
aesturium, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Esturio (lugar alagado pelo mar na mar alta
ou deixado por le na mar baixa) (Cs. B.
Gal. 3, 9, 4). Da: 2) Charco formado pelas
inundaes de

ESTUMTUS
AESTUMATUS

47

um rio, esturio de um rio (Cs. B.


Gal. % 28, 1); (Tc. An. 14, 32). aestumtus
= aestimtus. aestmo = aestimo. aestul, -s, re, -vi, -atum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Arder (tratando-se do
fogo), ou ferver (tratando-se da gua)
(Verg. G. 4, 263); (Hor. O. 2, 6, 4).
Donde: 2) Ser ardente, ter muito calor
(Cic. Tusc. 5, 74). II Sent. figurado:
3) Desejar ardentemente, arder de amor
(Ov. Met. 6, 491). 4) Inquietar-se, agitar-se, ficar agitado (Cc. Verr. 2, 74).
aestus, adv. Com calor. Comp.:
aestuo sus (Hor. Ep. 3, 17) com mais calor.
aestusus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Muito quente, ardente, estuoso, abrasador (Cc At. 5, 14, 1). Donde: 2) Fervente,
agitado; freta aestuosa (Hor. O. 2, 7, 16) mares
agitados. aestus, Os, subs. m. I Sent. prprio:
1) Calor ardente, ardor: aestu febrique jactari
(Cc. Cat. 1, 31) ser atormentado pelo calor e pela febre. Donde: 2)
Agitao do mar, ondas encapeladas, mar: furit
aestus harenis (Verg. En. 1, 107) as ondas
encapeladas revolvem com fria a areia. II
Sent. figurado:
3) Agitao de esprito, perturbao,
agitao violenta (Verg. En. 4, 532).
Aesla. Aesulnus, Aeslum, veja Aefula, etc.
aets, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1) Idade:
aetates vestrae nihil differunt (Cc. Br. 150)
vossas idades em nada diferem. Da: 2)
Tempo que a vida dura, vida (Cc. Br. 39). 3)
Perodo da vida, poca, tempo (Verg. Buc. 9,
51).
4) Gerao, sculo (Cc. Or. 186). 5)
Juventude, velhice (particularmente fa
lando): aetas ejus dare potuit suspicioni locum (Cc. Cael. 9) sua juventude
pde dar lugar suspeita, aetatis excusatio (Cs. B. Civ. 1, 85, 9) a deseul
pa da idade avanada. Obs.: O gen. pl.
mais usado no perodo clssico : acta
tum.
aettla, -ae, subs. f. Tenra idade, juventude
(Cc. Fin. 5, 55).
aeternits, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Eternidade (Cc. Div. 1, 115). Donde: 2) Vida eterna
(Cc. Tusc. 1, 39). aetrn, adv. Eternamente (Ov.
Am. 3, 3, 11).
aetrn, -s, -re, v. tr. Eternizar, tornar
eterno (Hor. O. 4, 14, 5). aetrnum, aus. n.
adv. Eternamente, indefinidamente (Verg. G.
2, 400).

AETHRE

aetrnus, -a, -um, adj. 1) Eterno (Cic. Nat.


1, 20); (Cc. Cat. 4, 22). Dai: 2) Perptuo, que
dura para ssmpre (Ov. Trist. 1, 3, 63). .
Aethalia, -ae, subs. pr. f. Etlia. 1) Ilha perto de
feso (T. Lv. 37, 13, 2). 2) Antigo nome de
Quios (Pln. H. Nat. 5, 136).
Aethlos, -I subs. pr. m. talos, nome prprio
(Ov. Ib. 621).
aethr, -ris (ou -eros), subs. n. I Sent.
prprio. 1) ter (ar sutil, que envolve a
atmosfera): (Cic. Nat. 1, 37; 2, 42). Donde: 2)
A parte superior do ar, o ar (Verg. G. 1, 406).
II Sent. figurado: 3) Cu (pot.): rex
aetheris (Verg. En. 12, 140) rei do cu. 4)
ter, deus do ar, Jpiter: pater omnipotens,
Aether (Verg. G. 2, 325) o pai onipotente,
ter.
aetherus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Etreo (Cc. Nat. 2, 42). Da: 2) Areo, do ar
(Verg. G. 2, 292). II Sent. figurado: 3)
Celeste, divino (Ov. Met. 2, 512). 4) Relativo
ao mundo do cu (em oposio ao inferno)
(Verg. En. 6, 762).
Aethin, -nis, subs. pr. m. Eton, nome de um
adivinho (Ov. Met. 5, 146).
Aethip, -s, subs. pr. f. Etope, antigo nome da
ilha de Lesbos (Pln. H. Nat. 5, 139).
Aethipes, -um, subs. loc. m. Etopes, habitantes
da Etipia (Cc. Div. 2, 96). Obs.: Aus.
Aethiopas.
Aethiopa. -ae, subs. pr. f. Etipia, regio da
frica (Pln. H. Nat. 6, 187).
Aethioplcus, -a, -um, adj. Etipico (Pln. H. Nat.
6, 209).
Aethops, -pis, subs. pr. m. 1) Etope (Catul. 66.
52). 2) Etope, filho de Vulcano (Pln. H. Nat.
6, 187).
Aethn, -nis, subs. pr. m. Eto ou ton 1)
Nome de um dos cavalos do Sol (Ov. Met. 2,
153). 2) Nome do cavalo do jovem Palas
(Verg. En. 11, 90). 3) Nome de homem (Marc.
12, 77, 3).
1. aethra, -ae, subs. f. I Sant. prprio: 1) A
parte mais elevada do cu, onde ficam os
astros (Verg. En. 3, 585). II Sent. figurado:
2) O ar puro, o cu (Lucr. 6, 467).
2. Aethra, -ae, subs. pr. f. Etra. 1) Filha do
Oceano e de Ttis (Ov. F. 5, 171). 2) Mulher
de Egeu, filha de Teseu (Ov. Her. 10, 131).
Aethr, -s, subs. pr. f. Ilha perto de feso (Pln.
H. Nat. 5, 137).

AETIOLOGIA

48

aetiologla, -ae, subs. f. Investigao das


causas (Sn. Ep. 95, 65). Atin, -nis, subs.
pr. m. Acion, nome
de um clebre pintor grego (Cc. Br.
70). Aetna, -ae, subs. pr. f. Etna, 1) Vulco da
Siclia (Cic. Div. 2, 43). 2) Cidade ao p
do Etna (Cc. Verr. 3, 57). Aetneus, -a, -um,
adj. 1) Etneu, do Etna
(Cc. Nat. 2, 96). 2) Da Siclia (por extenso) (S.
It. 9, 196). Aetnnsis, -e, adj. Da cidade de Etna
(Cc.
Verr. 3, 47). Aetli, -rum, subs. loc. m. Etolos,
habitantes da Etlia, povo da Grcia (T.
Lv. 37, 4, 6). Aetla, -ae, subs. pr. f. Etlia,
provncia
da Grcia (Cc. Pis. 91). Aetlcus, -a, -um,
adj. Etlico, da Etlia
(T. Lv. 37, 6, 5). Aetlis, -idis, subs. pr. f.
Mulher da Etlia
(Ov. Her. 9, 131). Aetlius, -a, -um, =
Aetlcus, adj. Etlio,
da Etlia (Ov. Met. 14, 461).
1. Aetolus, -a, -um, adj. Da Etlia (Ov. Met.
14, 528).
2. Aetlus, -i, subs. pr. m. Etolo, filho de
Marte, que deu nome Etlia (Pln. H. Nat. 7,
201).
aevits, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Idade, durao da vida (Cc. Leg. 3, 7) Da: 2)
Longa
durao,
velhice,
eternidade,
imortalidade (Apul. Plat. 1,120).
aevitrnus, -a, -um, veja aeternus.
aevum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1) Tempo
(considerado em sua durao, continuada ou
ilimitadamente) (Lucr. 1, 1004). Da: 2)
Durao da vida, existncia (Cc. Rep. 6, 13).
E, por extenso: 3) Idade da vida, idade:
aequali aevo (Verg. En. 3, 491) da mesma
idade. 4) poca, gerao, sculo: omnis aevi
clari viri (T. Lv. 28, 43, 6) os grandes
homens de todos os sculos. 5) Eternidade,
longa durao (Hor. Ep.
1, 2, 43).
aevus. -I, subs. m. (are), v. aevum.
Aex, Aegos (ou -is), subs. pr. f. Aigos. 1)
Rochedo do mar Egeu, semelhante a uma
cabra (Pln. H. Nat. 4, 51). 2) Aegos flumen
(C. Nep. Lis. 1, 4) rio Ai gos.
af, prep. (are), v. ab (Cc. Or. 158).
Afer, Afra, Afrum, adj. Africano (Ov. F.
2, 318). Obs.: No pl.: os africanos (Cc.
Balb. 41).
affblis (adfblis), -e, adj. A quem se

AFFCTUS

pode facilmente falar, afvel, acolhedor


(Cic. Of. 1, 113). affbilits (adfbilits), ttis, subs. f.
Afabilidade, cortesia (Cc. Of. 2, 48). affbr
(adfbr), adv. Artisticamente,
com arte (Cc. Verr. 1, 14). afftim (adftim),
adv. Suficientemente,
amplamente, abundantemente (Cc. At.
2, 16, 3).
1. afftus (adftus), -a, -um, part. pass.
de affor (adfor).
2. afftus (adftus), -iis, subs. m. Pala
vras dirigidas a qualquer pessoa, dis
curso, fala (Verg. En. 4, 284).
affci (adfc), perf. de afficio (adfico).
affectti (adfectti), -nis, subs. f. Pretenso,
aspirao para alguma coisa, procura, paixo
(Sn. Ep. 89, 4).
affecttor (adfecttor), -ris, subs. m. O que
aspira a, ou se esfora por, pretendente (Sn.
Const. 19, 3).
affecttus (adfecttus), -a, -um, part. pass. de
affcto (adfcto). Obs.: Tem muitas vezes um
sentido pejorativo: afetado, rebuscado (Quint.
11, 3, 10).
affect (adfecti), -nis, subs. f. 1) Relao,
disposio, modo de ser, estado (Cc. Tusc. 3,
10). Da: 2) Boa disposio para com algum,
afeio, sentimento, paixo (Tc. An. 4, 15).
3) Vontade, inclinao (Tc. Germ. 5). 4)
Influncia (Cc. Tusc. 4, 14).
affct (adfct), -s, -re, -vi, -atum, v. tr. freq.
de afficio. I Sent. prprio: 1) Meter-se a,
abalanar-se a, empreender (Cc. R. Amer.
140). II Da: 2) Procurar obter, pretender,
aspirar, ambicionar (Sal. B. Jug. 66, 1). Obs.:
Cons-tri-se com aus. ou com orao infinitiva.
1. affctus (adfctus), -a, -um, I Part. pass. de
afficio (adfico). II Adj.: 1) Afetado,
possudo de, dotado, tomado de, cheio de (Cc.
Tusc. 4, 81). 2) Que se apresenta desta ou
daquela maneira; disposto (Cc. Tusc. 3, 15).
3) Bem ou mal disposto, doente, abalado,
enfraquecido, oprimido (Cic. Cat. 2, 20).
2. affctus (adfctus), -us, subs. m. 1) Estado ou
disposio de esprito (Cc. Tusc. 5, 47).
Donde: 2) Sentimento, impresso (Ov. Met 8,
473). 3) Sentimento de afeio (Ov. Tr. 4, 5,
30). 4) Paixo (termo da linguagem filosfica e
retrica) (Sn. Ep. 75).

AFFRO

49

affro (adfr), affers, -ferre, attli (adtul),


alltum (adltum), v. tr. I
Sent. prprio: 1) Trazer ou levar (sentido
concreto ou abstrato): afferre can delabrum
Komain (Cc. Verr. 4, 64) trazer um
candelabro para Roma; af-ferre scyphos ad
praetorem (Cc. Verr. 4, 32) levar as taas
para o pretor Dai, em sentido abstrato: 2)
Trazer ou levar uma notcia: afferre nuntium
(Cc. Amer. 19) trazer uma notcia. II
Donde, em sentido figurado: 3) Anunciar,
comunicar, contar: quidquid huc erit a
Pompeio allarum (Cc. Fam. 7, 17,
5) tudo o que fr comunicado para c a
respeito de Pompeu. Donde: 4) Anunciar,
comunicar uma ordem (T. Lv. 23, 27, 9). Na
lngua jurdica: 5) Trazer ou produzir um
testemunho, uma prova, uma causa; donde:
alegar, referir, dizer (Cc. At. 11, 15, 1); (Cc.
At. 7, 9, 4).
6) Trazer como conseqncia, ocasionar,
causar (Cc. Phil. 6, 17). Obs.: Inf. Pres. Pass.
adferrier (Plaut. Aul. 571).
afficio (adficl), -is, -re, -fc, -fctum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Pr em determinado
estado, em certa disposio, dispor (Cc. Verr.
4, 151); nimos ita afficere ut (Cc. De Or. 2,
176) dispor o esprito (do auditrio) de tal
sorte que. 2) Impressionar, causar impresso
(boa ou m) (Cc. Fam. 16, 4, 1). 3)
Enfraquecer, afetar (T. Lv. 28, 15, 4).
affictus (adfictus), -a, -um, part. pass. de
affingo (adfingo).
affg (adfig), -is, -re, -fixi, -fixum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Enfiar em, pregar em, fixar a,
prender a (Cc. R. Amer. 57); affixus ad
Caucasum (Cic. Tusc. 2, 28) preso ao
Cucaso. II Sent. figurado: 2) Fixar,
gravar, gravar na memria de (Cc. De Or. 2,
357). Obs.: Constri-se com o aus. sem prep.
e tambm com as preps. ad ou in, e com o dat.
affing (adfng), -is, -re, -finxi, -fictum. v. tr.
I Sent. prprio: 1) Imaginar alm ou em
acrscimo, acrescentar imaginando, ajuntar,
anexar (Cc. Nat. 1, 92). Donde: 2) Atribuir
falsamente, Imputar (sem razo) (Cc. Or. 74).
affinis (adfinis), -e, adj. I Sent. prprio: 1)
Vizinho, limtrofe: regiones af fines barbaris
(T. Lv. 45, 29, 14) regies vizinhas dos
brbaros. II Sent. figurado: 2) Cmplice,
que est imiscudo em alguma trama (Cc.
Sull.

AFFLICTUS

70). E tambm: 3) Aliado, parente por


afinidade, afim (Cc. Verr. 3, 138). Obs.
Geralmente affinis subs. nesta 3' acepo.
Constri-se com dat.
affinits (adfinits), -ttis, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Vizinhana, contigi-dade (Varr.
R. Rust. 1, 16, 1). Da: 2) Parentesco por
afinidade, afinidade, parentesco (Cc. Sen. 15).
Obs.: O gen. pl. mais geralmente usado no
perodo imperial : affinitatum.
affnxi (adfnxi), perf. de affingo.
affirmt (adfirmt), adv. De modo firme,
solenemente, formalmente (Cc. Of. 3, 104).
affirmti (adfirmti), -nis, subs. f.
Afirmao, segurana, garantia (Cc. Of. 3.
104).
affirmtiv (adfirmtiv), adv. De modo
afirmativo (Prisc. 18, 92).
affirmtus (adfirnitus), -a, -um, part. pass. de
affirmo.
affirmo (adfirm), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
1) Firmar, confirmar, corroborar, provar (Cc.
Inv. 1, 67). 2) Afirmar, asseverar, assegurar
(Cc. Ac. 1, 16).
affixl (adfixi), perf. de affigo.
affixus (adfixus), -a, -um. I Part. pass de
affigo. II Adj.: Aplicado, atento
1. affltus (adflatus), -a, -um, part. passi. de
afflo (adflo).
2. affltus (adfltus), -fis, susb. m. I Sent.
prprio: 1) Sopro, vento, respirao (Pln. H.
Nat. 9, 6). II Sent. figurado: 2) Emanao:
inspirao: nemo vir magnus sine aliquo
afflatu divino unquam fuit (Cc. Nat. 2, 167)
nunca houve nenhum grande homem sem alguma inspirao divina.
afflictti (adflictti), -nis, subs. f. Dor,
tortura, desolao, tormento (Cc. Tusc. 4,
18).
afflict (adflict), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
intens. I Sent. prprio: 1) Afligir muito,
bater com violncia, arrastar (Cs. B. Gal. 4,
29, 2). II Sent. figurado: 2) Perturbar,
inquietar, atormentar, vexar, abater (Tc. Hist.
4, 79). 3) afflictare se (refl.) ou afflictari
(pass.): cair em desnimo, afligir-se, estar sucumbido, estar doente de corpo e de esprito
(Sal. C. Cat. 31, 3).
afflictor (adflictor), -ris, subs. m. Aquele que
arruina, destruidor (Cc. Pis. 64).
afflictus (adflictus), -a, -um, I Part. pass. de
affligo. II Adj.: Abatido, acabrunhado,
desesperado (Cc. Of. 3, 114).

AFFLIGO

50

afflig (adflig), -is, -re, -flixi, -flictum,


v. tr. I Sent. .prprio: 1) Bater em, abater,
lanar contra, bater com fora em, derrubar,
despedaar, quebrar: ad scopulos afflicta
navis (Cc. Post. 25) o navio lanado contra
os rochedos. II Sent. figurado: 2) Abater,
abaixar, atenuar, atormentar, destruir: ne-que
ego me afflixi (Cc. Div. 2, 6) e eu no me
deixei abater. Obs.: Constri-se com aus.
com ad e, s vezes, com dat.
afflixi (adflxi), perf. de affligo.
affl (adfl), -s, re, -vi, -atum, v. tr. intr. I
Sent. prprio: 1) Soprar (para ou contra, ou
sobre), bafejar (Varr. R. 1, 12, 3) Sent.
figurado: 2) Exalar, espalhar, transpirar (Tib.
2, 1, 80).
afflens (adfluens), -ntis. I Part. prs. de
affluo. II Adj.: Sent. prprio: 1) Que corre
em abundncia. Donde: 2) Abundante,
copioso, cheio, rico (Cc. Lae. 58). Obs:.
Constri-se com abl. e com gen.
afflunter (adflunter), adv. Abundantemente.
Obs.:
Mais
usado
no
comparativo:
affluentius (Cc. Tuc. 5, 16).
affluentia (adfluentia), -ae, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Fluxo, ao de correr para (Pln. H.
Nat. 26, 94). II Sent. figurado: 2)
Abundncia, superabundncia (Cc. Agr. 2,
95).
affl (adflu), -is, -re, -fluxi, -flxum, v. intr.
I Sent. prprio: 1) Correr para, vir
correndo, afluir (Tc. An. 2, 6). II Sent.
figurado: 2) Vir em grande quantidade, vir,
chegar (T. Lv. 24, 49. 5). 3) Ter em
abundncia, abundar (Cc. Fin. 2, 93). Obs.:
Constri-se com aus. acompanhado de ad,
com dat. e com abl.
affluxi (adfluxi), perf. de afflo.
affor (adfor), -fris, -fri, -ftus sum, v. dep. tr.
Falar a (Cc. CM. 1). Obs. Verbo raro, arcaico
e potico. Formas usadas em Ccero: affari,
affatur, affatus; nos poetas: affabatur,
affamini, affare (imperat.) e affatu.
affre (adfre), inf. fut. de adsum.
af forem (adfrem) = adessem.
affrng, -is, -re, -frctum, v. tr. Quebrar
contra (Estc. Theb. 10, 47).
affric (adfrc), -s, -re, -fricui, -fric-tum
ou -frctum, v. tr. 1) Esfregar contra,
entrechocar-se (Col. 7, 5, 6). 2) Comunicar
pelo contato, pelo ato de esfregar (Sn. Ep. 7,
7).

AGAMEDS

affrictus (adfrictus), -us, subs. m. Ao de


esfregar, frico (Pln. H. Nat. 31, 72).
affricu (adfric), perf. de affrco.
afffidi (adfudi), perf. de afffindo.
affui (adfi), perf. de adsum.
affulg (adfulg), -s, -re, -fulsi, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Brilhar (tra-tando-se de
astros), luzir, aparecer brilhando; navium
speciem de caelo afful-sisse (T. Lv. 21, 62,
4) (diz-se) que no cu brilharam fogos em
forma de navios. II Sent. figurado: 2)
Brilhar, aparecer, mostrar-se, luzir (T. Lv. 23,
32, 7).
affulsi (adffilsi), perf. de affulgo.
adffundo (adfundo), -is,-re-fudi, -fusum, v. tr.
I Sent. prprio e figurado: 1) Derramar em
ou sobre, espalhar, verter: venenum vulneri
affusum (Tc. An.
1, 10) veneno derramado na ferida.
(Sn. Ben. 4, 11, 6). II Sent. reflexivo
(affundere se ou, na passiva affundi):
2) Derramar-se sobre, espalhar-se, lanar-se a (Sn. Nat. 1, 8, 2). III Sent.
passivo: 3) Ser banhado, ser regado
(Pln. H. Nat. 3, 24).
affusus (adfusus), -a, -um, part. pass. de
affundo. Afrnius, -i, subs. pr. m. Afrnio. 1)
Afrnio, clebre poeta cmico (Cc. Fin. 1,
7). 2) General de Pompeu, na Espanha
(Cs. B. Cv. 1, 37, 1). Afri, -rum, v. Afer.
Africa, -ae, subs. pr. f. 1) frica (Sal. B.
Jug. 89, 7). 2) Provncia da frica (Cc.
Pomp. 34).
1. Africnus, -a, -um, adj. Africano (Cc. Dej.
25).
2. Africnus, -i, subs. pr. m. Africano, apelido
dos dois Cipies: um, o vencedor de Anbal, o
outro, Cipio Emiliano, o destruidor de
Cartago e Numncia.
1. Africus, -a, -um, adj. Africano, africo (Cc.
De Or. 3, 167).
2. Afrcus, -i ou Africus ventus, subs. pr. m. O
Africo, vento de SW (Pln. Nat.
2, 119).
fui (abfui), perf. de absum.
Agamatae, -rum, subs. loc. m. Agamatas, povo
vizinho do Palus Metido (Pln. H. Nat. 6,
21).
Agamd, -s, subs. pr. f. Agamede, cidade de
Lesbos (Pln. H. Nat. 5, 139).
Agamds, is, subs. pr. m. Agamedes, um dos
arquitetos que construram o templo de Apolo,
em Delfos (Cc. Tusc. 1, 114).

AGAMEMNO
M

51

Agammnn (Agamemno), -nis, subs. pr m.


Agammnn, supremo comandante dos
gregos em Tria (Cc. Tusc.
4, 17).
Agamemnonids, -ae, subs. pr. m. Filho de
Agammnn (Orestes) (Juv. 8, 215).
Airamemnonus, -a, -um, adj. De Agammnn
(Verg. En. 6, 489).
Aganipp, -s, subs. pr. f. Aganipe, fonte do
Hlicon (Verg. Buc. 10, 12).
Aganippus, -a, -um, adj. Aganipeu, de Aganipe
(Prop. 2, 3, 20).
Affanippis, -Idos, subs. f. Consagrada s Musas
(Ov. F. 5, 7).
agso, -nis, subs. m. 1) Moo de estrebaria,
palafreneiro, escudeiro (T. Lv. 7, 14, 7). 2)
Lacaio, criado de baixa condio (Hor. St. 2,
8, 72).
Agassae, -rum, subs. pr. f. Agassas, cidade da
Tesslia (T. Lv. 44, 7, 5).
Agtha, -ae, subs. pr. f. gata (hoje Ag-de)
cidade da Glia Narbonense (Pln. H. Nat. 3,
33).
Agatharchids, -ae, subs. pr. m. Agatr-quida,
filsofo grego (Pln. H. Nat. 7, 29).
Agathcles, -is, (-1), subs. pr. m. Agto-cles. 1)
Rei da Siclia (Cc. Verr. 4, 122). 2) Escritor
da Babilnia (Cc. Div. 1, 50).
Agathoclus, a, -um, adj. De Agtocles (Sil. 14,
652).
Agathyrna, -ae, subs. pr. f. Agatirna, cidade da
Siclia (T. Lv. 26, 40, 17).
Agathyrsi, -rum. subs. loc. m. Agatirsos, povo
da Ctia (Verg. En. 4, 146).
Agv, -s, subs. pr. f. Agave, filha de Cadmo
(Ov. Met. 3, 725).
age, agite imperat. de ago, usado como interj.:
Eia! Vamos! Coragem! Pois bem!
(Cc.
Caec. 48); (Cc. Mil. 55).
Agedincum, -i, subs. pr. n. Agedinco, capital dos
Snones (Cs. B. Gal. 7, 10, 4).
Agelstus, -I, subs. pr. m. Agelasto (que no ri),
apelido de Crasso (Cc. Tusc. 3, 31).
agllus, -i, subs. m. (dim. de ager.) Campo
pequeno (Cc. Verr. 3, 85).
agma, -tis, subs. n. Corpo ou diviso de
soldados, segundo a organizao mace-dnica
(T. Lv. 42, 51, 4).
Agendicum, veja Agedincum.
Agnr, -ris, subs. pr. m. Agenor, antepassado
de Dido: Agenoris urbs (Verg. En. 1, 338)
Cartago.
Agenorus, -a, -um, adj. Agenrio, de Agenor
(Ov. F. 6, 712).

AGGSTUS

Agenoridae, -rum, subs. m. Descendentes de


Agenor, agenridas (cartagineses) (Ov. P. 1,
3, 77).
Agenords, -ae, subs. pr. m. 1) Cadmo, filho de
Agenor (Ov. Met. 3, 8). 2) Per-seu,
descendente de Agenor (Ov. Met. 4, 771).
ager, -gri, subs. m. I Sent. prprio: 1) Campo:
agri arvi (Cc. Rep. 5, 3) campos lavrveis.
II Da: 2) Domnio (pblico ou particular),
territrio (Cc. Verr. 1, 82); ager publicus
(Cc. Agr. 2, 56) territrio (domnio) do
Estado. 3) Campo (em oposio a urbs) (Cc.
Cat. 2, 21).
Agsilus, -i, subs. pr. m. Agesilau, rei de
Esparta (C. Nep. Ages. 1).
Agsimbrtus, -i, subs. pr. m. Agesimbro-to,
almirante rdio (T. Lv. 32, 16, 7).
Agsiplis, -is, subs. pr. m. Agespolis, nome de
um Lacedemnio (T. Lv. 34, 26, 14).
Agessints, -ium, (-um), subs. loc. m.
Agessinates, povo da Aquitnia (Pln. H. Nat.
4, 108).
Aggaritnus, -a, -um, adj. De Agar (Pln-H. Nat.
5, 30).
agger, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Materiais amontoados, monto de terra (Cs.
B. Gal. 7, 79, 4). II Da, nas lnguas
tcnicas: 2) Terrapleno, muralha, trincheira,
aude, baluarte, estrada, calada (Cs. B. Gal.
2, 30, 3); (Tc. An. 13, 53); (Verg. En. 5,
273). III Em poesia: 3) Elevao, colina,
outeiro (Verg. En. 6, 830).
aggertus, -a, -um, part. pass. de aggro.
1. aggr, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Amontoar terra. Da, por
enfraquecimento de sentido: 2) Amontoar,
acumular: aggerat cada vera (Verg. G. 3, 556)
amontoa cadveres. II Sent. figurado: 3)
Exagerar, aumentar, encher (Verg. En. 4, 197).
2. aggro (adgro), -is, -re, -gssi, -gs-tum, v.
tr. I Sent. prprio: 1) Levar, trazer a ou
para: ingens aggeritur tumulo tellus (Verg. En.
3, 63) leva-se quantidade grande de terra para
o tmulo. II Sent. figurado: 2) Amontoar,
acumular (Cs. B. Civ. 3, 49, 3); 3) Prduzir
muito, produzir em massa
(Tc. An. 2, 27). aggssi (adgssi), perf. de
aggro. 1. aggstus (adgstus), -a, -um,
part. pass. de aggro 2.

AGGESSTU
S

52

2. aggstus (adgstus), -us, subs. m. Ao de


levar, transporte (Tc. An. 1, 35).
agglomr (adglomr), -s, -re, -v, atum, v.
tr. Enovelar, reunir, amontoar, aglomerar
(Verg. En. 2, 341).
agglutintus (adglutintus), -a, -um, part. pass.
de agglutino (adglutno).
agglutn (adglfitin), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
I Sent. prprio: 1) Colar a, grudar a, soldar,
aglutinar (Cic. At. 16, 6, 4). II Sent.
figurado: 2) Unir--se estreitamente a algum
(Plaut. Cist. 648).
aggravtus (adgravtus), -a, -um, part. pass. de
aggrvo (adgrvo).
aggrv (adgrv), -s, -re, -v, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Tornar mais pesado,
sobrecarregar: aggravare caput (Plin. H. Nat.
25, 20) tornar a cabea mais pesada. II -=Sent. figurado: 2) Agravar, piorar (T. Lv. 4,
12, 7). 3) Fazer carga, oprimir, acabrunhar:
aggravare reum (Quint. 5, 7, 18) fazer carga
contra o ru.
aggredior (adgredior), -ris, -grd, -grs-sus
sum, v. dep. tr. e intr. A) Tr.: 1) Ir contra
algum, atacar, agredir (Cs. B. Civ. 3, 40, 1).
Da: 2) Sondar, procurar atrair (Cc. Verr. 2,
36). 3) Empreender, abordar (Cc. B. Civ. 3,
80, 7). B) Intr.: 4) Caminhar em direo a,
dirigir-se a, ir em direo a, ir ter com,
acercar-se de, aproximar-se: si-lentio aggressi
(Cs. B. Civ. 3, 50, 1) tendo-se aproximado
em silncio.
aggrg (adgrg), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
Reunir, ajuntar, associar, agregar (Cc. Mur.
16).
agressi (adgressi), -nis, subs. f. Ataque,
assalto (Cic. Or. 50).
aggrssus (adgrssus), -a, -um, part. pass. de
aggredor (adgredor).
agilis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Que vai
depressa, gil, rpido (Ov. Her. 4, 169). II
Sent. figurado: 2) Ativo, vivo (Hor. Ep. 1, 18,
90). 3) Que pode ser movido facilmente (T.
Lv. 30, 10, 3).
agilits, -ttis, subs. f. Agilidade, rapidez (T.
Lv. 44, 34, 8).
Agis, -dis, subs. pr. m. Agis. 1) Rei de Esparta
(Cc. Of. 2, 80). 2) Irmo de Age-silau (C.
Nep. Ages. 1, 4). 3) Nome de um habitante da
Lcia (Verg. En. 10, 751).

AGMEN

agitbilis, -e, adj. Que se pode mover facilmente,


agitvel, ligeiro (Ov. Met.
1, 75).
agitans, -ntis, part. prs. de agito.
agitti, -nis, subs. f. 1) Ao de pr em
movimento, agitao (T. Lv. 27, 29, 2). Dai:
2) Atividade, prtica, exerccio (Cc. Of. 1,
17).
agittor, -ris, subs. m. Condutor de carros, nos
jogos; condutor de cavalos, de bestas
de
carga, cocheiro (Cc. Ac.
2, 94).
agittus, -a, -um. I Part. pass. de agito. II
Adj.: Mvel, gil, agitado (Cc. Tim. 9).
agito, -re, -re, -vi, -atum, v. freq. tr. I Sent.
prprio: (com ideia de movimento): 1) Impelir
com fora, fazer avanar; donde: agitar:
agitare equum (Cc. Br. 192) fazer avanar o
cavalo; corpora Inic et illuc agitare (Sal. B.
Jug. 60) agitar os corpos para c e para l.
Da: 2) Perseguir (sent. fsico e moral), no
deixar em repouso, excitar, inquietar,
atormentar, censurar: eos agitant Furiae (Cc.
Leg. 1, 40) as Frias os perseguem. II
Sent. figurado: 3) Remover constantemente
(no esprito), pensar, refletir, debater, discutir
(C. Nep. Ham. 1, 4). Da: 4) Ocupar-se de,
tratar de, falar de, deliberar, preparar (Sal. B.
Jug. 66, 1). 5) Com ideia temporal (tr. e intr.):
passar a vida, o tempo; viver, habitar (Verg. G.
4, 154). Obs.: Constri-se com obj. dir., com
abl. com prep. ou sem ela; ou
intransitivamente.
Aglaia, -ae, (Aglai, -s), subs. pr. f. Aglaia,
uma das Graas (Sn. Ben. 1,
3, 61.
Aglaphn, -ntis, subs. pr. m. Aglaofon-te,
clebre pintor grego (Cc. De Or. 3, 26).
Aglaosthns, -is, subs. pr. m. Aglaste-nes,
historiador grego (Pln. H. Nat. 4, 66).
Aglauros (Aglaurus), -i, subs. pr. f. Aglau-ro,
filha de Ccrops (Ov. Met. 2, 560).
Aglosthns, v. Aglaosthns.
agmen, -inis, subs. n. I Sent. prprio:
Movimento para frente: 1) Marcha, curso,
movimento: leni fluit agmine Thy-bris (Verg.
En. 2, 782) o Tibre corre num curso calmo.
II Na lngua militar: 2) Exrcito em
marcha, fileira, coluna: ordo agminis (Cs. B.
Gal. 2, 19, 1) ordem do exrcito em marcha;
primum agmen (Cs. B. GaL

AGMNTUM

53

AGO

15, 5) a vanguarda; novissimum agnus, -i, subs. m. Cordeiro (Cc. C. M. 56). Obs.
Na lngua antiga agnus era dos dois gneros.
agmen (Cs. B. Gal. 1, 15, 2) a reta
guarda; agmen constituere (Sal. B. ago, -is, -re, gi, ctuni, v. tr. e intr. I Sent.
prprio: 1) Empurar para a frente, impelir,
Jug. 49, 5) fazer alto; lentum agmen
fazer marchar na frente, fazer avanar, tocar:
(Tc. Hist. 2, 99) marcha lenta. III
_ Da, na lngua comum: 3) Multido
vinctum ante se regem agebat (C. Nep. Dat. 3,
em marcha, multido (T. Lv. 6, 38, 5) 4) No
2) fazia marchar na frente o rei acorrentado;
pl.: tropas, esquadro (Verg En. 1, 490).
en ipse capellas ago (Verg. Buc. 1, 13) eis
agmntum, v. amntum. agna, -ae, subs. f. I
que eu mesmo toco as cabritas. Da: 2)
Sent. prprio: 1) Cordeira, ovelha nova (Tib.
Dirigir-se para, ir, vir (reflexivo ou passivo
1, 1, 31).
com sentido reflexivo) (Verg. En. 6, 337).
II Na lngua religiosa: 2) Vtima,
Donde, com dat.: 3) Fazer sair, lanar, expulovelha nova, oferecida em sacrifcio
sar, fazer ir, arrastar (Cic. At. 11, 21,2). 4)
(Verg. En. 5, 772).
Fazer entrar, afundar, introduzir, enterrar (Cs.
Agnla. -ium, subs. n. v. Agonalia (Ov. F. 1,
B. Gal. 4, 17, 9). II Sent. figurado (ideia de
325).
atividade com sentido durativo): 5) Agir, fazer:
agnseor (adgnscor), -ris, -ri, tus sim, v.
quid agam (Cc. At. 7, 12, 3) que farei?. Da:
dep. intr. I Sent. prprio: 1) Nascer ao
6) Ocupar-se de, tratar de, regular um negcio
lado, nascer junto: quidquid agnascatur illis e
(Cc. Br. 249). Empregos especiais: 7) Viver,
caelo missum putant (Pln. H. Nat. 16, 249)
passar a vida (tr. intr.) (Cc. Tusc. 5, 77); agere
o que quer que nasa junto a eles (os
incerta pace (T. Lv. 9, 25, 6) viver numa paz
carvalhos sagrados) julgam enviado do cu.
incerta. 2) Agere em oposio a quies-cere,
II Na lngua jurdica: 2) Nascer depois do
agir (principalmente com gerndio), fazer,
testamento (Cic. Caec. 72).
ocupar-se (Cc. Nat. 2, 132). Na lngua jurdica
agnti, -nis, subs. f. Parentesco pelo lado
(intransitivamente): 9) Encaminhar uma ao
paterno, agnao (Cic. De Or. 1, 173).
segundo a lei, agir, proceder segundo a lei,
1. agntus, -a, -um, part. pass. de ag
intentar uma ao, advogar, defender: agere in
nseor.
hereditatem (Cc. De Or. 1, 175) intentar uma
2. agntus, -i, subs. m. 1) Parente pelo
ao a respeito de herana. Na lngua comum:
lado paterno, agnato, ou agnado (Cc.
10) Tratar de, discutir, sustentar, empreender
Inv. 2, 148). 2) Criana nascida quando
(Cc. Mur. 51); (Cs. B. Gal. 1, 13, 3). Na
j esto estabelecidos os herdeiros, na
lngua religiosa: 11) Cumprir os ritos dos
turais ou por adoo (Tc. Hist. 5, 5).
sacrifcios (rituais), sacrificar (Ov. F. 1, 322).
agnina, -ae, subs. f. (= agnina caro). Carne de
Na lngua do teatro: 12) Representar,
cordeiro (Hor. Ep. 1, 15, 35).
representar um papel (Cc. De Or. 1, 124). 13)
Proceder bem ou mal para com algum (intr.)
agniti, -nis, subs. f. 1) Conhecimento, agnio
(Cc. Quinct. 84). 14) Passivo Estar em
(Cc. 'Nat. 1, 1). 2) Reconhecimento (Pln. H.
jogo; estar na ordem do dia, estar em perigo
Nat. 10, 194).
(Cc. Quinct. 9). Notem-se as expresses:
agnitor, -ris, subs. m. Que reconhece (Quint.
agere gratias (Cc. Phil. 1, 3) agradecer;
12, 8, 13).
laudes agere (T. Lv. 26, 48, 3) glorificar;
agnitus, -a, -um, part. pass. de agnosco.
paenitentiam agere (Tc. D. 15) arrependeragnsc (adgnsc), -is, -re, -nvi, nitum, v. tr.
se; agere otia estar em descanso; etc. Obs.:
1) Reconhecer: Gabinium si vidis-sent
Constri-se com aus. de direo, com inf.,
duumvirum, citius agnovissent (Cc. Pis. 25)
com dat., com supino, com aus. e abl. com
se tivessem visto Gabnio como dunviro
prep., e intransitivamente. O inf. pass. arc .
mais rapidamente o teriam reconhecido. 2)
agier aparece nas frmulas jurdicas at no
Conhecer (pelos sentidos ou pelo esprito),
perceber (Cc. Tusc. 1, 70). 3) Admitir,
perodo clssico (Cc. Of. 3, 61).
declarar, confessar, considerar como (Cc.
Fam. 5, 20, 5). Obs.: Part. Fut. agntrus =
agniturus (Sal. Hist. 2, 73). Formas
sincopadas: agnorunt (Ov. Met. 4, 5, 5);
agnosse (Ov. Met. 4, 613).
agnvi, perf. de agnsco.

AGN

54

agn, -nis, subs. m. Luta, combate (nos jogos


pblicos) (Plin. Ep. 4, 22, 1).
Agnlia, -um (-irum), subs. pr. n. Ago-nais,
festas em honra de Jano (Ov. F. 1, 319).
Agnlis, -e, adj. Que pertence s Ago-nais
(Varr. L. Lat. 6, 12).
Agonia, -rum, subs. n. pl. v. Agonalia (Ov. F.
5, 721).
Agnis, -dis, subs. pr. f. Agnis, nome de
mulher (Cc. Caec. 55).
agornmus, -i, subs. m. Magistrado encarregado da superintendncia dos mercados
em Atenas (Plaut. Capt. 824).
Agra, -ae, subs. pr. f. Agra, cidade da Arbia
(Pln. H. Nat. 6, 156).
Agrae, -rum, subs pr. . Agras, cidade da
Arcdia (Pln. H. Nat. 4, 20).
Agre, -rum, subs. loc. m. Agreus, habitantes
de Agras (povo da Arbia) (Pln. H. Nat. 6,
159)
Agragantinus, v. Acragantinus.
Agrgas, v. Acragas.
agrri, -rum, subs. m. pl. Os partidrios da lei
agrria, da repartio de terras (Cc. Cat. 4,
4).
agrrus, -a, -um, adj. Dos campos, agrrio,
relativo aos campos (Cc. Of. 2, 78)
agrdla, v. acredula.
Agrei, v. Agraei.
1. agrstis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Dos
campos, relativo aos campos, rstico, agreste:
vita agrstis (Cc. Amer. 74) vida do
campo. II Sent. figurado: 2) Silvestre,
selvagem, grosseiro, inculto, brbaro (Cc.
Amer. 74).
2. agrstis, -is, subs. m. Campons (Cc Cat. 2,
20).
Agrines, -um, subs. loc. m. Agries, povo da
Trcia ou da Pannia (Cc. Pis. 91).
1. agricola, -ae, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Lavrador, agricultor: o fortu-natos nimium
agrcolas (Verg. G. 2, 459) agricultores
extremamente felizes. II Adj.: 2) Rstico
(Tib. 2, 1, 36). Obs.: Gen. pl. agricolum (Lucr.
4, 586).
2. Agricola, -ae, subs. pr. m. Agrcola, general
romano, sogro de Tcito (Tc. Agr.).
agricultio (ou agri culti), -nis, subs. f.
Agricultura (Cc. C. M. 56). agricultor (ou
agri cultor), -ris, subs.
m. Agricultor (T. Lv. 4, 25, 4). agricultura
(ou agri cultura), -ae, subs.
f. Agricultura (Cc. Of. 2, 12).

AGYRINNSES

Agrigentini, -rum, subs. loc. m. Habitan- i tes


de Agrigento, agrigentinos (Cc. Verr. 4, 73).
Agrigentinus, -a, -um, adj. De Agrigento,
agrigentino (Cc. Verr. 4, 48).
Agrigntum, -, subs. pr. n. Agrigento, cidade da
Siclia (Cc. Verr. 4, 93).
agrios (-ns), -a, -um, adj. Selvagem, agreste
(com relao s plantas) (Pln. H. Nat. 12, 45).
agripta, -ae, subs. m. 1) O que luta pela posse
de terra (na partilha das terras aos veteranos)
(Cc. At. 15, 29, 3). 2) Colono, i. , o que
recebeu uma parcela de terra, em partilha (Cc.
Nat. 1, 72).
Agrippa, -ae, subs. pr. m. Agripa. 1) V. Menenius.
2) M. Vipsanius, genro de Augusto (Tc. An.
4, 40). 3) Postumus (Tc. An. 1, 3). 4) Nome de
dois reis | da Judeia (Tc. An. 12, 23).
Agrippnss, -um, subs. loc. m. Agripen-ses,
povo da Bitnia (Pln. H. Nat. b, 149).
Agrippina, -ae, subs. pr. f. Agripina. 1) Mulher
de Germnico (Tc. An. 2, 54). 2) Filha de
Germnico e me de Nero (Tc. An. 4, 75). 3)
Mulher de Tibrio (Suet. Tib. 7).
Agrippnnss, subs. loc. m. Habitantes de
Agripina, agripinenses (Tc. Hist. 1, 57).
Agrippnnsis Colnia, subs. f. Colnia de
Agripina, que ficava sobre o rio Reno, Colnia
(Tc. Hist. 1, 57).
Agripplnus, -, subs. pr. m. Agripino, sobrenome
romano (Tc. An. 16, 28).
1. agrius, -a, -um, v. agrios.
2. Agrius, -i, subs. pr. m. grio, nome de
homem (pai de Trsites) (Ov. Her. 9, 153).
Agro, -nis, subs. pr. f. Agro, cidade da
Etipia (Pln. H. Nat. 6, 193). Agug, -nis,
subs. pr. f. Agugo, cidade s
margens do Nilo (Pln. H. Nat. 6, 180).
Agntum, -i, subs. pr. n. Agunto, cidade
da Nrica (Pln. H. Nat. 3, 146). Agyies, -ei, ou
-es, subs. pr. m. Agieu
epteto de Apolo, guarda das ruas (Hor.
O. 4, 6, 28). Agylla, -ae, subs. pr. f. Agila,
cidade da
Etrria (Pln. H. Nat. 3, 51). Agylles, subs.
pr. m. Agileu, nome de
homem (Estc. Theb. 6, 837). Agyllinus, -a, um, adj. De Agila, agilino
(Verg. En. 7, 652). Agyrinnss, subs. loc. m.
Habitantes de
Agrio, agirinenses (Cc. Verr. 2, 156).

AGYRINNSIS

55

Agyrinnsis, -e, adj. De Agrio, agirinense (Cic.


Verr. 4. 17).
Agyrinus. -a, um, adj. De Agrio, agirino (Pln.
H. Nat. 3, 91).
Agyrium, -, subs pr. n. Agrio, cidade da Siclia
(Cc. Verr. 4. 50).
ah, ou , interj. Ah! ai! Oh! Exprime fortes
emoes, como a sua correspondente
portuguesa ah! Indica, assim, sentimentos
diversos: dor, alegria, clera, admirao,
espanto, ameaa, indignao. Pertence,
principalmente, lngua falada e poesia
(Plaut., Ter., Verg., Catul., Ov.); (Cc Rep. 1,
59)
aha, forma reduplicada da interj. ah.
Ahla, -ae, subs. pr. m. Aala, sobrenome de
famlia romana, dos Servlios (Cc. Cat. 1, 3).
Ahrna, -ae, subs. pr. f. Aarna, cidade da
Etrria (T. Lv. 10, 25, 4).
ahn-, veja an-.
ai, interj. ai! Designa dor (Ov. Met. 10, 215).
aibant, 3 pes. pl. imperf. sincop. de io.
aiens, -ntis I Part. prs. de io. II Adj.:
afirmativo (Cc. Top. 49).
in, forma sincop. de aisne, usada na poesia: 2'
pes. sg. do prs. do indic: dizes tu? (Cc. Or.
154).
i, ais, v. defect. I Sent. prprio: 1) Dizer
sim, afirmar (Cc. Of. 3, 91): II Da, por
enfraquecimento de sentido: 2) Dizer (Cc.
Verr. 1, 117); (Cc. Or. 155). Obs.: Ait
aparece, muitas v-es, ora intercalado, ora
posto depois uma citao, ora acompanhando
um Provrbio. Formas usadas: indic. prs. aio,
ais, ait, aiunt; imperf indic: aie-bam ou
aibam, aiebas ou aibas, etc; imperat.: ai
(raro); subj. prs.: aiam, aias, aiat, aiant;
part. prs.: aiens 'raro). Quanto quantidade:
is, is ou ais (ditongo); it e ait (ditongo); i.
isti, 2 pes. perf. de aio (Ov. Her. 11, 61).
Aius Loctius (T. Lv. 5, 50, 5), v. o seguinte.
Aius Loquens, -tis, subs. pr. m. Divindade que
anunciou aos romanos a chegada dos gauleses
(Cc. Div. 1, 101).
Ajax, -cis, subs. pr. m. Ajax. 1) Filho de
Telemo (Cc. Tusc. 1, 71). 2) Filho de Oileu
(Cc. De Or. 2, 265).
la, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Ponto de
articulao da asa ou do brao, parte do brao
desde a espdua at cotovelo, axila, espdua
(Hor. Ep. 1,

ALACRITAS

13, 12). Da: 2) Asa (de ave ou de qualquer ser


alado) (T. Lv. 7, 26, 5). II Sent. figurado:
3) Ala (de um edifcio) (Vitr. 4, 7, 2). 4) Ala
de um exrcito (sentido muito comum) (T.
Lv. 27, 2, 6). 5). No pl. alae: a) esquadro
(potico) (Verg. En. 11, 604); b) caadores a
cavalo (Verg. En. 4, 121). Obs.: Depois, ala
passou a ser aplicado especialmente
cavalaria (T. Lv. 26, 38, 14).
Alabanda, -ae, subs. pr. f. e Alabanda, rum,
subs. n. Alabandas, cidade da Caria (T Lv.
33, 18, 7).
Alabandnss, -ium, subs. loc. m. Alabandenses (Cc. Nat. 3, 50).
Alabandnsis, -e, adj. De Alabandas,
alabandense (Cc. De Or. 1, 126).
Alabandus, -a, -um, adj. Alabandeu, de
Alabandas (Cc. Br. 325) e Alabndis, -ium
(Cc. Fam. 13, 56, 1), subs. loc. Habitantes de
Alabandas.
Alabndus, -I, subs. pr. m. Alabando, heri
epnimo de Alabandas (Cc. Nat. 3, 50).
Alabnnss, -ium, subs. loc. m. Alaba-nenses,
povo da Espanha Tarraconense (Prn. H. Nat.
3, 26).
alabrchs, v. arabarches.
alabster, -tri, subs. m. Vaso de alabastro para
perfume (Cc. Ac. fr. 11).
alabastrits, -ae, subs. m. Pedra de alabastro
(Pln. H. Nat. 36, 182).
Alabstron, -, subs. pr. n. Alabastro, cidade do
Egito (Pln. H. Nat. 37, 143).
Alabastros -, subs. pr. m. Alabastros, rio da
Elia (Pln. H. Nat. 5, 122).
alabstrum, -i, subs. n., v. alabster (Marc. 11,
8, 9).
Alabi, -rum, subs. pr. m. Povo da Etipia, os
labos (Pln. H. Nat. 6, 190).
Albis, -is; Albn, -nis, subs. loc. m. Rio da
Siclia (S. It. 14, 228).
alcer (aleris), -is, -e, adj. I Sent. prprio:
1) Vivo, cheio de entusiasmo, esperto,
impetuoso (T. Lv. 6, 24, 7). II Da: 2)
Alegre, risonho, jovial (Verg. Buc 5, 58). 3)
gil, rpido, veloz (Sal. Hist. 2, 19). Obs.: O
m. alacris raro, aparecendo, porm, em
Verglio (En. 5, 380). O comparativo de uso
geral (Cic. Rep. 6, 13), mas no tem superlativo.
alacrits, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Vivacidade, ardor, entusiasmo: canum
alacritas in venando (Cc. Nat. 2, 158) o
ardor dos ces na caa II Da: 2) Alegria,
jovialidade (no bom e mau sentido) (Cc.
Tusc. 4, 36).

ALNDER

56

Alander- ou Alndrus, -I, subs. pr. m. Alandro,


rio da Frigia (T. Lv. 38. 18, 1).
alapa, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Bofetada
(Fedr. 5, 3, 2). II Sent. figurado: 2)
Liberdade (Fedr. 2, 5, 25). Obs.: O senhor, ao
alforriar o escravo, dava-lhe uma pequena
bofetada, que fazia parte do ritual da
cerimnia: a bofetada significava liberdade.
lrii, -rum ou lrs, -um, subs. m. pl.
Cavaleiros auxiliares, alrios (Tc. Hist. 2,
94).
lris, -e, adj. Pertencente s alas de um exrcito
(T. Lv. 10, 41, 5).
lrius, -a, -um, adj. 1) Que pertence s alas de
um exrcito (Cs. B. Civ. 1, 73, 3). 2) Alarii
(substant.): tropas auxiliares a p (Cs. B. Gal.
1, 51, 1). 3) Cavaleiros auxiliares (Cic. Fam. 2.
17, 7).
Alstor, -ris, subs. pr. m. Alastor, um dos
companheiros de Sarpdon, morto por Ulisses
(Ov. Met. 13, 257).
Alatrinas, v. Aletrinas.
ltus, -a, -um, adj. Alado, que tem asas (Verg.
En. 4, 259).
alauda, -ae, subs. f. 1) Alauda, calhandra, cotovia
(Pln. H. Nat. 11, 121). 2) Nome de uma legio
romana nas G-lias organizada s custas de
Csar, (Suet. Cs. 24).
alaudae, -nim, subs. f. pl. Os soldados da legio
Alauda, acima referida (Cic. Phil. 13, 3).
1. Alba, -ae, subs. pr. f. 1) Alba Longa ou Alba,
antiga cidade da Itlia, capital do primitivo
Lcio (Verg. En. 1, 277). 2) Alba ou Alba
Fucentia: Alba, cidade dos quos, nos confins
dos Mar-sos, na Itlia Central (Cs. B. Civ. 1,
15, 7).
2. Alba, -ae, subs. pr. m. Alba. 1) Nome de um
rei de Alba Longa (Ov. Met. 14, 612). 2) Alba
Aemilius, confidente de Verres (Cc. Verr. 3,
145).
AIbna, -ae, subs. pr. f. Via Albana, que
conduzia Cpua (Cc. Agr. 2, 94).
Albni, -rum, subs. loc. m. Albanos. 1)
Habitantes de Alba Longa (T. Lv. 1, 29). 2)
Albaneses, habitantes da Albnia (Tc. An. 2,
68).
Albnia, -ae, subs. pr. f. Albnia, regio da sia,
nas margens do mar Cspio (Pln. H. Nat. 6,
36).
Albnum, -I, subs. pr. n. Casa de Alba. 1) Casa
de campo de Pompeu (Cc. At. 4, 11, 1). 2)
Casa de Cldio (Cc. Mil. 46).

ALBN

1. AIbnus, -a, -um, adj. Albano. 1) De Alba


(Cc. Mil. 85). 2) Da Albnia (Pln. H. Nat. 6,
38).
2. AIbnus Lacus, subs. pr. m. Lago Albano,
perto de Alba (T. Lv. 5, 15, 4).
albtus, -a, -um. I Part. pass. de albo. II
Adj.: Vestido de branco (Cc. Vat. 31).
albens, -ntis, part. pres. de albo.
Albnss, -um, subs. loc. m. Albenses, habitantes de Alba (Pln. H. Nat. 3, 69).
alb, -s, -re, v. intr. Ser branco, alvejar (Verg.
En. 12, 36).
albsc, -is, -re, v. incoat. intr. Tornar-se
branco, alvejar (Cc. Ac. 2, 105).
Albinus, -a, -um, adj. De lbio (Cic. Caec. 28).
albicapillus, -i, subs. m. Velho de cabelos
brancos (Plaut. Mil. 631).
albicra olea, subs. f. Espcie de oliveira branca
(Pln. H. Nat. 15, 70).
albicris, -is, subs. f., v. albicra (Cat. Agr. 6,
1).
Albic, -rum, subs. loc. m. lbicos, povo
vizinho de Masslia (Marselha) (Cs. B. Civ.
1, 34, 4).
albic, -s, -re, v. tr. e intr. A Tr.: 1)
Embranquecer alguma coisa (Varr. Men. 75).
B Intr.: 2) Ser branco, alvejar (Hor. O. 1, 4,
4).
albidus, -a, -um, adj. Esbranquiado, l-bido
(Ov. Met. 3, 74).
Albingaun, -rum, subs. loc. m. Habitantes de
Albingauno, os albingaunos (T. Lv. 29, 5, 2).
Albingaunum, -i, subs. pr. n. Albingauno, cidade
da Ligria (Mel. 2, 72).
Albinius, -i, subs. pr. m. Albnio, nome de
homem (Cc. Sest. 6).
Albinovnus, -i, subs. pr. m. Albinovano, nome
de diferentes personagens romanos: 1)
Acusador de Sstio (Cc. Vat. 3). 2) Celsus
Albinovnus, contemporneo de Horcio (Hor.
Ep. 1, 8, 1). 3) Pedo Albinovnus, amigo de
Ovdio (Ov. P. 4, 10, 4).
Albintimilium, -, subs. pr. n. Albintim-lio,
cidade da Ligria (Tc. Hist. 2, 13).
Albnns, -i, subs. pr. m. Albino. 1) Usurrio
romano (Hor. A. Pot. 327). 2) Autor de uma
histria romana em grego (Cc. Br. 81). 3)
Esprio Postmio Albino, que tomou parte na
guerra de Ju-gurta (Sal. B. Jug. 35).
Albn, -nis, subs. pr. f. lbion, antigo nome da
Gr-Bretanha (Pln. H. Nat. 4, 102).

ALBIS

57

Albis, -is, subs. pr. m. Elba, rio da Alemanha


(Tc. Germ. 41).
albisc = albsc.
Albius, -, subs. pr. m. lbio, nome de diversas
personagens (Cc. At. 13, 14, 1); Albius
Tibullus (Hor. Ep. 1, 4, 1) o poeta Tibulo.
Albrna, -ae, subs. pr. f. Albruna, nome de uma
profetisa germnica (Tc. Germ. 8).
Albcius (Albtius), -i, subs. pr. m. Alb-cio,
nome de homem (Cic. Br. 131).
Albucrarnsis, -e, adj. De Albucrara (Ga-licia,
albucrarense (Pln. H. Nat. 33, 80).
Albla, -ae, subs. pr. m. lbula, nome antigo do
Tibre (Verg. En. 8, 332).
albulus, -a, -um, adj. dim. de albus. Esbranquiado, branco, cr de espuma (Catul.
29, 8).
lbum, -I, subs. n. 1) Quadro branco, em que se
registravam os nomes dos magistrados, as
estas solenes, etc, exposto publicamente para
que todo mundo pudese ler o que continha.
Depois, passou a designar qualquer registro,
lista (Sn. Ep. 48, 10); (Tc. An. 4, 42). 2)
Branco, cr branca, parte branca de alguma
coisa (Verg. Buc. 2, 41); (T. Liv. 4, 25, 13).
lbum Intimiliun, -I, subs. pr. n. Cidade da
Ligria (Pln. H. Nat. 3, 48).
Albuna, -ae, subs. pr. f. Albnea, fonte perto
de Tbur (Hor. O. 1, 7, 12).
Albrnus, -I, subs. pr. m. Alburno, montanha
da Lucnia (Verg. G. 3, 147).
albus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Branco
(sem brilho, em oposio a ater) (Cc. Tusc. 5.
114). 2) Plido (por doena, terror, etc), que
faz empalidecer (Prs. 3, 115). II Sent.
figurado: 3) Claro, lmpido, sereno (Sn.
Contr. 7, pref. 2). 4) Favorvel, propcio (Hor.
O. 1, 12, 27). 5) Em expresses proverbiais,
como por ex.: aveni albani videre (Cc. Fam.
7, 28, 2) ver um melro branco, i. , uma
raridade.
Alceus, -I, subs. pr. m. Alceu, poeta lrico
grego (Cc. Tusc. 4, 71).
Alcamns, -is, subs. pr. m. Alcmenes, nome
de clebre escultor (Cc Nat. 1, 82).
Alcnder, -dri, subs. pr. m. Alcandro. 1) Nome
de um troiano (Ov. Met. 13, 258). 2) Nome de
um companheiro de Eneias (Verg. En. 9,767).
Alcnor, -ris, subs. pr. m. Alcanor, nom" de
um troiano (Verg. En. 10, 338).

ALCMAN

Alcath, -s, subs. pr. f. Alctoe, nome dado a


Mgara (Ov. Met. 7, 443).
Alcathus, -I, subs. pr. m. Alctoo, filho de
Plops e fundador de Mgara (Ov. Met. 8,8).
Alce, -s, subs. pr. f. Alce, cidade da Espanha
Tarraconense (T. Liv. 40, 48).
alcdo, -nis (-inis), subs. f. = alcyon.
1. alces, -is, subs. f. Alce, espcie de veado
(Cs. B. Gal. 6, 27).
2. Alces, -is, subs. m. Alces, rio da Bitnia (Pln.
H. Nat. 5, 149).
Alcst, -s, e Alcstis, -is, subs. pr. f. Al-ceste,
mulher de Admeto (Marc 4, 75).
Alc, -rum, subs. pr. m. Alcos, nome de duas
divindades germnicas (Tc. Germ. 43).
Alcibids, -is, subs. pr. m. 1) Alcibades (450?
404 a.C), filho de Clinias e sobrinho de
Pricles, foi brilhante homem de Estado e
general de valor (C. Nep. Alcib. 1). 2)
Lacedemnio que tomou parte na guerra
contra Roma (T. Liv. 39,35).
Alcidms, -ntis, subs. pr. m. Alcidaman-te. 1)
Nome de rtor grego, discpulo de Grgias
(Cic. Tusc. 1, 116). 2) Nome de outras
personagens (Ov. Met. 7, 368).
Alcidmos, -i, subs. pr. f. Alcidemos, epteto de
Minerva (T. Liv. 42, 51, 2).
Alcides, -ae, subs. pr. m. Alcides, descen dente
de Alceu (Hrcules) (Verg. En. 10,460).
Alcimd, -s, subs. pr. 1 Alemede, me de
Jaso, mulher de son (Ov. Her. 6, 105).
Alcimdn, -ntis, subs. pr. m. Alcimedon-te,
nome de homem (Verg. Buc. 3, 37).
Alcinus, -I, subs. pr. m. Alcnoo, rei dos
Fecios (Ov. P. 2, 9, 42).
Alcipp, -s, subs. pr. f. Alcipe, nome de mulher
(Verg. Buc. 7, 14).
Aleis, veja Alei.
Alcith, -s, subs. pr. f. Alctoe, uma das filhas
de Mnias (Ov. Met. 4,1).
Alcmaeo, -nis, (Cc.) e Alcumus, -i, (Plaut.
Capt. 562), subs. pr. m. Alcmon, ou Alcmeu.
1) Filho de Anfiarau (Cc. Ac. 2,52). 2)
Filsofo, discpulo de Protgoras (Cc. Nat.
1,27).
Alcmaeonius, -a, -um, adj. De Alcmon, ou
Alcmeu (Prop. 3, 5, 41).
Alcmn, -anis, subs. pr. m. Alcmano, ou
lcman, poeta lrico grego (Pln. H. Nat.
11,114).

ALCMENA

58

Alcmna, -ae, e Alcmn, -s, subs. pr. .


Alcmena, me de Hrcules (Cc. Nat. 3, 42);
(Ov. Met. 9, 276).
Alco (Alcn), -nis, subs. pr. m. lcon, ou
Alco. 1) Filho de Astreu (Cc. Nat. 3, 53). 2)
Artfice siciliano (Ov. Met. 12, 683). 3) Nome
de um escravo (Hor St. 2, 8, 15).
Alcumaen, v. Alcmaeo.
Alcumna, v. Alcmena.
alcyn (halcyn), -nis, subs. f. Alcone, ou
alcio, ave martima (Verg. G. 1, 398).
Alcyn (Haleyn), -s, subs. pr. f. Alcone. 1)
Filha de olo (Ov. Met. 11, 384). 2) Filha de
Atlas, uma das Pliades (Ov. Her. 19, 133).
1. la, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Jogo
de dados, jogo de sorte, jogo (Cc. Phil. 2, 56).
Dai: 2) Sorte (Suet. Cs. 32). II Sent.
figurado: 3) Risco, perigo, azar (Hor. O. 2, 1,
6).
2. Ala, -ae, subs. pr. f. lea, cidade do
Peloponeso, a NE da Arcdia (Plin. H. Nat. 4,
20).
letor, -ris, subs. m. Jogador (Cc. Cat. 2, 23).
letrius, -a, -um, adj. Relativo ao jogo de sorte
ou aos jogadores (Cc. Phil. 2, 67).
Alebas, v. Alevas.
lec ou allec, v. hallec.
Alct (Allect), subs. pr. f. Alecto, a mais
terrvel das Frias: era o espirito da vingana,
representada com a cabea envolvida de
serpentes (Verg. En. 7, 341). Obs.:
indeclinvel.
lcla ou allecla, v. halecula.
Al (-ii) campi. Plancie de Ale, por onde errou
Belerofonte, depois de ter sido lanado fora de
seu cavalo Pgaso e ter ficado cego por um
raio de Jpiter (Cc. Tusc. 3, 63). Aleia arva
(Ov. Ib. 255).
Alius, -a, -um, adj. Do territrio de leo, na
Lcia (Cc. Poet. Tusc. 3, 63).
Almn, -nis, subs. pr. m. Almon, pai do
fundador de Crotona, cidade da Magna Grcia
(Ov. Met. 15,19).
Almonids, -ae, subs. pr. m. Filho de Almon
(Ov. Met. 15, 26).
Alentinus, v. Aluntinus.
l, -nis, subs. m. Jogador (Catul. 29, 2).
1. ales, -tis, adj. I Sent. prprio: 1) Que tem
asas, alado (Hor. O. 3, 12, 4). II Sent.
figurado: 2) Rpido, ligeiro (Ov. Met. 10,
587).

ALEXN

2. ales, -itis, subs. m. e f. 1) Ave (pot.) (Verg.


En. 8,27). 2)Auspcio, agouro (na lngua
augurai, uma vez que cabia s aves, pelo vo
ou pelo canto, dar os prognsticos felizes ou
funestos de uma empresa) (Hor. Epo. 16, 24).
Obs.: a) O feminino mais frequente que o
masculino; b) gen. pl. alitum (Lucr. 2,928) e
(Verg. En. 8,27).
Alsa, v. Halaesa.
alsc, -is, -re, v. incoat. intr. Crescer, aumentar
(Lucr. 2, 1130).
Alsia. -ae, subs. pr. f. Alsia cidade da Glia
(Cs. B. Gal. 7, 68, 1).
Alsus, v. Halaesus.
Alts, -ae, subs. pr. m. Aletes, nome de um dos
companheiros de Eneias (Verg. En. 1, 121).
Altrins, -tis, subs. m., f., n. De Altrio (Cc.
Clu. 46).
Altrntes, subs. loc. m. Aletrinates ou aletrinos,
habitantes de Altrio (Cc. Clu. 49).
Altrlum, -i, subs. pr. n. Altrio, cidade dos
hrnicos (Plaut. Capt. 883).
Alvs, -ae, subs. pr. m. Alevas. 1) Tirano da
Larissa, morto por seus soldados (Ov. Ib. 323).
2) Nome de um esturio (Pln. H. Nat. 34,
86).
Alexnder, -dri, subs. pr. m Alexandre. 1)
Alexandre Magno (356-326), filho de Filipe II
da Macednia e discpulo de Aristteles (Q.
Crc). 2) Alexandre, rei da Macednia, filho
de Perseu (T. Lv. 42, 52, 5). 3) Tirano da
Tesslia (Cc. Div. 1, 53). 4) Rei do Epiro (T.
Lv. 8, 3). 5) Outro nome de Paris (Cc. Pat.
34).
Alexandra (ia), -ae, subs. pr. f. Alexandria,
nome de diferentes cidades, entre as quais: 1)
Cidade do Egito, no delta do Nilo, fundada
por Alexandre Magno (Cc. Fin. 5,54). 2)
Cidade da Trade (Cc. Ac. 2, 11). 3) Cidade
da Sria (Pln. H. Nat. 6, 91).
Alexandrini, -rum, subs. loc. m. Alexandrinos,
habitantes de Alexandria (Cc. Rab. 14).
Alexandrinus, -a, -um, adj. 1) Alexandrino, de
Alexandria, cidade do Egito (Cs. B. Civ.
3,110). 2) De Alexandria, cidade da Trade
(Pln. H. Nat. 15, 131).
Alexinus, -i subs. pr. m. Alexino, Filsofo de
Mgara (Cc. Ac. 2,75).
Alexin, -nis, subs. pr. m. Alxion, mdico do
tempo de Ccero (Cc. At. 7, 2,3).

ALEXIRH

59

Alexirh, -s, subs. pr. f. Alexirroe, ninfa


filha de Granico (Ov. Met. 11, 763).
Alxis -is (-Mis), subs. pr. m. Alxis, liberto de
tico (Cc. At. 5, 20, 9).
Alfatrni, -rum, subs. loc. m. Alfaternos,
habitantes de Alfaterna, cidade da Cam-pnia
(Plin. H. Nat. 3,108). Alfelln, -rum, subs. loc. m.
Alfelanos, habitantes de uma cidade dos hirpinos
(Pln. H. Nat. 3, 105). Alinus ou Alphnus, -I, subs.
pr. m. Alieno: Alfemis Varus, jurisconsulto romano
(Hor. St. 1, 3, 130). Alfins ou Alphius, -I, subs. pr. m.
lfio, nome prprio romano (Cc. Plane. 104). alga, ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Alga, sargao
(Verg. En. 7, 590). II Sent. figurado: 2) Alga
(indicando uma coisa de pouco valor) (Verg. Buc. 7,42).
algens, -ntis, part. prs. de algo: frio,
que tem frio, gelado. algnsis, -e, adj. Que
nasce ou vive na
alga, ou se alimenta de algas (Pln. H. Nat. 9,
131). alg, -s, -re, alsi, alsum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Ter frio, estar com I
frio, gelar
(Cc. Tusc. 2, 34). II Sent. figurado: 2) Morrer de
frio (Juv. 1, 74). algsc, -is, -re, v. intr. incoat.
Resfriar-se, tornar-se frio (Ter. Ad. 36). Algidum, -I,
subs. pr. n. lgido, cidade do
Lcio (T. Lv. 26, 9, 11). 1. Algdus, -a, -um,
adj. Do monte lgido (Ov. F. 6, 722). 2. algdus,
-a, -um, adj. lgido, muito frio, gelado (Catul.
63, 70). 3. Algdus, -I, subs. pr. m. lgido,
monte perto de Tsculo (Hor. O. 1, 21, 6).
algisus, v. alsisus.
algor, -ris, subs. m. Frio, frio rigoroso, algor
(Tc. Hist. 3, 22).
algsus, -a, -um, adj. Coberto de algas
(Pln. H. Nat. 32, 95). algus, -us, subs. m.
Frio, frio intenso (Lucr. 3, 732). 1. Alia, v.
Alia. 2. alia, v. ala.
3. alia adv. Por outro lado (T. Lv. 38. 40, 8);
alius, alia (T. Lv. 30, 4, 2) um por um lado, e
outro por outro. Alicmn, v. Halicmon.
aliae, gen. e dat. v. alius.
alias, adv. 1) Em outra ocasio, em outras
circunstncias (Cc. Fam. 9, 25, 2). 2) Alis,
de outro modo, sem o que (sentido
condicional, a partir de Plnio, O velho)
(Tc. An. 16, 1).

ALIL

alibi, adv. 1) Em outro lugar (Cc. At. 13,


52, 2). 2) Em outra coisa (T. Lv. 10, 20, 16).
Alicarnssos, v. Halicarnssus.
alicbi, adv. Em qualquer lugar, em qualquer
parte (Cc. At. 9, 10, 7).
alicunde, adv. De qualquer lugar, de qualquer
parte (Cc. Verr. 2, 48).
alid, v alis.
alinti, -nis subs. f. I Sent. prprio:
1) Alienao, transmisso do direito de
propriedade para outro (Sen. Ben. 5, 10,
1); (Cc. Or. 144). II Sent. figurado:
2) Separao,
rutura,
desinteligncia
(Cc. Phil. 2, 1). 3) Alienao mental,
delrio (na lngua mdica) (Sn. Ep.
78, 9).
alintus -a, -um, part. pass. de alieno.
Alini (Frum), subs. pr. n. Frum de Alieno,
cidade da Glia Transpadana (Tc. Hist. 3, 6).
aliengena, -ae, subs. m. Nascido em outro pas,
estrangeiro (Cc. Font. 32).
alinignus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Estrangeiro (Sn. Ep. 108, 22). II Sent.
figurado: 2) Heterogneo (Lucr. 1, 860).
alieno, -s, -re. vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Afastar, distanciar (Cc. Sest. 40).
2) Alienar (amizade), tornar inimigo, tornar
hostil (Cc. Sull. 64). II Na lingua jurdica:
3) Alienar, vender, transmitir os direitos s
propriedade (Cc. Agr. 2, 33). Na lngua
mdica: 4) Alienar (a mente), perturbar (Cs.
B. Gal. 6, 41, 3). 5) Sent. passivo (Sal. B. Jug.
48, 1).
1. alinus, -a, -um, adj. I Sent. pr
prio: 1) Que pertence a outro, alheio,
estranho (T. Lv. 3, 62, 9). Da: 2) Es
trangeiro (Cc. Verr. 4, 114). II Sent.
figurado: 3) Afastado de, contrrio,
hostil (Cs. B. Civ. 1, 6, 2). 4) Inoportu
no, deslocado, imprprio, incompativel
(Cc. Verr. 4, 109). 5) Prejudicial, des
vantajoso (Cs. B. Gal. 4, 34, 2); (Cc.
De Or. 3, 155).
2. Alinus, -I, subs. m., v. Allinus.
Alifae, v. Allfae.
liger, -ra, -rum, adj. Alado, algero
(Ov. F. 4, 562). liger, -ra, -rum, adj.
Alado, algero
(Verg. En. 1, 663). Aligri, subs. m. pl. Os
Amores (S. It. 7, 458).
1. alii, v. alei.
2. alii, gen., v. alius.

ALIMNTUM

60

alimntum, -, subs. n. I Sent. prprio: 1)


Alimento, subsistncia (Cic. Tim. 18). Da,
metaforicamente: 2) Penso dada aos pais j
velhos, para sua subsistncia (Cc. Rep. 1, 8).
II Sent. figurado: 3) Alimento, pasto,
assunto (T. Lv. 35, 23, 10). Obs. Usado
principalmente no pl.
Alimntus, -I, subs. pr. m. Alimento, sobrenome
da famlia Cncia (T. Lv. 26, 23, 20.
Almne, -s, subs. pr. f. Alimne, cidade da Frigia
(T. Lv. 38, 14).
alimnia. -ae, subs. f. e alimnum, -I, subs. n.
Alimento, alimentao (Tc. An. 11, 16).
al, adv. I Sent. prprio: 1) Para outro lugar,
para outra parte (com ideia de movimento)
(Cc. Fam. 14, 1, 7). II Sent. figurado: 2)
Para outro assunto, para outro fim (Cc. De Or.
1, 133).
aliqui ou aliquin, adv. Por outro lado, de outro
modo (T. Lv. 27, 27, 11).
alirsum (aliovrsum), adv. Para outro lugar, em
outra direo (Plaut. Truc. 403).
lps, -edis, adj. I Sent. prprio: 1) Que tem
asas nos ps, alpede (Ov. F. 5, 100). II
Sent. figurado: 2) Rpido, ligeiro (Verg. En.
12, 484).
Aliphae, Aliphnus, v. Allifae, Allifnus.
Aliphra, -ae, subs. pr. f. Alifera, cidade da
Arcdia (Cc. At. 6, 2, 3).
Aliphraei, -rum, subs. loc. m. Alifireus,
habitantes de Alifera (Pln. H. Nat. 4, 22).
lipilus, -I, subs. m. Que tira os plos das axilas
(Sn. Ep. 56, 2).
alipta (alipts). -ae, subs. m. Alipta, o que unta e
perfuma os atletas ou os que se banham (Cc.
Fam. 1, 9, 15).
aliqu, adv. 1) Por qualquer lugar, por qualquer
parte (Cc. Verr. 1, 67). 2) De qualquer
maneira (Verg. Buc. 3, 15).
aliqumdi (aliqundu), adv. Durante algum
tempo, por algum tempo (Cc. Ac. 1, 12).
aliquam multl, -ae, -a, (raro) Bastante numeroso,
bastantes (Cc. Verr. 4, 56).
aliqund, adv. 1) Algumas vezes (Cc. De Or. 2.
326). 2) Outrora (Verg. En. 8, 602). 3) Algum
dia, uma vez (Cc. Cat. 4, 20). 4) Erim.
finalmente (Cc. Verr. 3, 144).
aliquntillus, -a, -um, adj. Bem pouquinho (Plaut
Capt. 137).

ALIQUOTIENS

aliquntlum, adv. e subs. n. (diminutivo de


aliquantum). Um pouco, em pequena
quantidade (Plaut. Merc. 640).
aliquantum, subs. n., mais empregado como
advrbio. Grande quantidade, quantidade
aprecivel, bastante: secum aliquantum
nummorum ferens (Cc. Inv. 2, 14) levando
consigo uma grande quantidade de dinheiro;
aliquantum commotus (Cc. Clu. 140).
aliquntus, -a, -um, adj. Bastante grande: timor
aliquntus (Sal. B. Jug. 105, 4) um temor
bastante grande.
aliquntnus, adv. At certo ponto, at certo
grau, um tanto (Quint. 10, 1, 74).
aliques, v. aliquis.
aliqui, -qua, -quod, pron. indel 1) Algum, alguma
(Cc. Inv. 1, 94). 2) Algum, algum, alguma
(sem acompanhar o subs.) (Cs. B. Gal. 5, 26,
4); sive aliqua est culos in se dejecta
modestos (Ov. Am. 2, 4, 11) ou se alguma
baixou modestamente os olhos. Obs.: Aliqui
mais raro que aliquis. Ocorre para o fem.
uma forma aliquae'. que rara Aliquod nunca
aparece isolado, e aliqua, muito raramente. O
plural rarssimo no perodo clssico.
aliquis, -qua, -quid, pron. indef. 1) Algum,
algum, alguma coisa (indeterminado, mas
existente): dum modo aliquis (Cic. At. 10, 15,
3) contanto que haja algum. 2) Algum,
algum, alguma coisa (no importa qual): cum
aliquam ob causam navigarent (Cc. Verr. 5,
72) como navegassem por um motivo qualquer. 3) Algum ou alguma coisa (de
importncia) (Cc. Verr. 5, 11). 4) Alguma,
algum = qualquer (com sentido irnico) (Cc.
Phil. 2, 14). 5) Cerca de, uns (com nmeros)
(Plaut. Men. 950). Obs.: Dat. sing. arc. aliquoi
(Sn. Contr. 9, 5,11); dat. abl. pl. aliquis (T.
Lv. 24, 22, 14).
alqu, adv. I Sent. prprio: 11 Para qualquer
lugar, para qualquer parte (com ideia de
movimento): aliquo concedere (Cc. Cat. 1,
17) retirar-se para qualquer lugar. II
Sent. figurado: 2) Para alguma coisa, para
algum fim (= ad aliquam rem) (Cc. De Or. 1,
135).
aliquoi, v. aliquis.
aliqunde, v. alicunde.
aliquot, pron. indecl. Alguns, um certo nmero,
vrios (Cc. Mur. 32).
aliquotiens, adv. Algumas vezes (Cc. Br. I

217).

ALIQUOVORSU
M

61

liquovorsum adv. Para alguma parte


(Plaut. Cas. 297).
Alis, alid " alius, aliud (Lucr. 1, 263).
Aliso ou Alisn, -nis, subs. pr. m. Aliso,
fortaleza na Germnia (Tc. An. 2, 7).
Aliter, adv. De outra maneira, diferentemente
(Cc. Verr. 1, 24). 2) Em expresses: longe
aliter
(Cc.
Amer.
138)
muito
diferentemente, de modo muito diverso.
litis, gen. de ales.
alitus, -a, -um, part. pass. de alo.
alibi, adv. Em outra parte, alhures (Sn. Ep. 99.
29).
lium, -, subs. n. Alho (Plaut. Most. 39).
alinde. adv. I Sent. prprio: 1) De outro
lugar, de outra parte (Cc. Tusc. 4, 2). II
Sent. figurado: 2) De longe, de outra coisa
(Cc. Fam. 5, 13, 1).
alus, -a, -ud, pron. 1) Outro (falando de mais de
dois) (Cc. Flac. 39). 2) O pl. n. alia significa:
outra coisa, outros fatos (T. Lv. 29, 18, 7). 3)
Diferente, outro, diverso (Cc. Fam. 11, 12, 2).
4) Os outros (alii = ceteri) (Cc. Verr. 4, 44). 5)
Outro (em lugar de alter) (Cs. B. Civ. 3, 21,
2). 6) Em locues: alius ac, atque, et, praeter,
quam, diferente de: unicamente (Cic. Verr. 2,
128). 7) Alius... alius (repetido duas ou mais
vezes): um... outro; alii... alii (mais comum):
uns... outros; alius... alius... ple-rique (Cs. B.
Gal. 6, 37, 7): um... outro... a maior parte. 8)
Alius alium (marcando reciprocidade ou
alternativa): um a outro (Cc. Rep. 3, 23). Obs.:
Formas raras: gen. f. aliae (Cc. Div. 2, 30);
dat. m. alio (Sn. Ben. 4, 32, 3).
allbor (adlbor), -cris, -lbi, -lpsus sum, v. dep.
intr. I Sent. prprio: 1) Escorregar para,
escorregar at, correr para, aproximar-se de
(arrastando-se) (T. Lv. 25, 16, 2). II Em
poesia: 2) Chegar a, aportar, arribar (com
aus.) (Verg. En. 9, 474); (Verg. En. 3, 131).
allabr (adlabr), -s, -re, -vi, -atum, v. intr.
1) Trabalhar em, trabalhar com esforo, ter um
acrscimo de trabalhos (com ut) (Hor. Epo. 8,
20). 2) Ajuntar com trabalho, trabalhar para
juntar (por juntar a) (Hor. O. 1, 38, 5).
allcrimans (adlcrimans), -ntis, part. pres. de
alacrimo ou de alacrimor: chorando junto de,
chorando por causa de (Verg. En. 10, 628). Obs.:
S esta forma empregada, sendo, alis, rara.
Allantnss, -um, subs. loc. m. Alanten-ses,
habitantes de Alante (Macednia) (Pln. H. Nat.
4, 35).

ALLV

1. allpsus (adlpsus), -a, -um, part. pass. de


allbor.
2. allpsus (adlpsus), -s, subs. m. 1)
Aproximao em silncio (Hor. Epo. 1, 19).
2) Curso (de gua), escoamento (Apul. Met. 5,
1).
alltr (adltr), -s, -re, vi, -atum, v. tr. e intr.
1) Ladrar contra, injuriar (T. Lv. 38, 54, 2). 2)
Bramir (tratando-se do mar), bater de encontro
a (tratando--se de ondas) (Pln. H. Nat. 2,
173). Obs.: Este verbo empregado apenas
em sentido figurado.
alltus (adltus), -a, -um, part. pass. de affro.
adlaudbilis (adlaudblis), -e, adj. Digno de
louvor (Lucr. 5, 158).
allud (adlud), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
Exaltar, louvar muito, encher de elogios
(Plaut. Merc. 85).
allec, v. hallec (allex, hallex).
allct (adlct), -s, -re, v. freq. de alli-cio, tr.
Atrair fortemente, convidar a (Cc. CM. 57).
allct, v. alct.
allctus (adlctus), -a, -um, part. pass. de allgo
(adlg).
allgt (adlgt), -nis, subs. f. Misso,
embaixada, solicitao (Cc. Verr. 1, 44).
allgt, (adlgt), abl. usado na expresso
meo allegatu: por solicitao minha
(Plaut. Trin. 1142).
allgtus (adlgtus), -a, -um, part. pass. de
allgo (adlg).
allgi (adlgi), perf. de allgo (adlgo).
1. allgo (adlg), -s, -re, -vi, -atum, v. tr. 1)
Mandar, enviar, despachar, deputar (Cc. Phil.
5, 14). 2) Alegar, dar por desculpa (Quint. 3,
18, 46).
2. allgo (adlg), is, -re, -lg, -letum, v. tr.
Juntar por escolha ou por eleio, admitir
numa corporao, associar, eleger (T. Lv. 10,
6, 6).
allgoria, -ae, subs. f. Alegoria (Quint. 8, 6, 14).
allevmntum (adlevmntum), -, subs. n.
Alvio (Cc. Sull. 66).
allevt (adlevti), -nis, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Ao de levantar, elevao (Quint.
11, 3, 83). II Sent. figurado: 2) Alvio (Cc.
Fam. 9, 1, 1).
allevtus (adlevtus), -a, -um, part. pass. de
allvo (adlvo).
allvi (adlvi), perf. de allino (adlino).
allv (adlv), -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Levantar-se erguer, elevar
(Sn. Ep. 80, 1) II Sent.

ALLXI

62

figurado: 2) Aliviar, mitigar, diminuir (Cc.


Br. 12). 3) Passivo: Aliviar-se, con-solar-se,
tomar coragem (Tc. An. 6, 43).
allxi (adlxi), perf. de allicilo (adlico).
Allia, -ae, subs. pr. f Alia, regato na regio dos
sabinos, onde os romanos foram vencidos
pelos gauleses, em 390 a.C. (T. Lv. 5, 37).
Allina Rego, subs. pr. f. Regio Aliana, entre
o P e o Tessino (Pln. H. Nat. 19, 9).
allibsc (adlibsc), v. allubsc (adlu-bsc).
allicefac (adlicefaci), -is, re, v. tr. Atrair
(Sn. Ep. 118, 6).
allicefctus (adlicefctus), -a, -um, part. pass de
allicefac.
allici (adlic), -is, -re, -lxi, -lctum, v tr.
Atrair, seduzir, aliciar (Cc. Tusc. 1, 6).
allici (adlici) = allxi.
allido (adlid), -is, -re, -lis, -lisuni. v. tr. I
Sent. prprio: 1) Esbarrar contra, bater de
encontro a, ferir contra, quebrar: ad scopulos
allidi (Cs. B. Civ. 3, 27, 2) ser batido de
encontro aos rochedos. II Sent. figurado:
2) Ficar arruinado, sofrer dano: in quibus damnationibus Servius allisus est (Cc. Q. Fr. 2, 4,
6) nas quais condenaes Srvio ficou
arruinado.
Allinsis, -e, adj. De Alia (Cc. At. 9, 5).
Allinus, -i, subs. pr. m. Alieno, nome de
homem (Cc. Fam. 12, 11, 1).
Allifae ou Alliphae, subs. pr. f. Alifas, cidade do
Smnio (T. Lv. 8, 25).
Allifanus, -a, -um, adj. De Alifas, alifa-no (Hor.
St. 2, 8, 39).
alligtus (adligtus), -a, -um part. pass. de alligo
(adligo).
allig (adlig), -s, -re, -v, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Ligar (no sentido fsico e
moral), atar, amarrar, unir: ad palum alligare
(Cc. Verr. 5. 10) amarrar a um poste. Da:
2) Apertar, contrair, tornar espesso: hare-nae
quae humore alligantur (Sn. Ep. 55, 2)
areias que pela umidade se tornam espessas.
II Sent. figurado: 3) Amarrar, prender,
reter, submeter (Cic. Nat. 2, 64).
allin (adlin), -is, -re, -lvi, -litum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Untar esfregando, ungir (Sen.
Nat. 4, 2, 9). II Sent. figurado: 2) Pr um
revestimento em, pr um sinal em, manchar,
cobrir, impregnar (Cc. Verr. pr. 17).

ALLUVIS

Alliphae, veja Allifae.


allisi (adlisi), perf. de allido (adlido).
allisus (adlisus), -a, -um, part. pass. de allido
(adlido).
allium, veja alium.
Allobrgs, -um, subs. loc. m. Albroges, povo
da Glia Narbonense (Cc. Div. 1, 21).
Allobrogicus, -a, -um, adj. Dos Albroges,
alobrgico (Pln. H. Nat. 14, 3).
allocti (adlocti). -nis, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Alocuo, fala, discurso (Quint. 9;
2, 37). Donde: 2) Palavras de consolao
(Catul. 38, 5)
alloctus (adloctus), -a, -um, part. pass. de
allquor (adloquor).
alloquium (adloquium), -i, subs. n. I Sent.
prprio: 1) Alocuo, fala. conversa (Luc. 10,
174). Donde: 2) Palavras de consolo,
exortao: deformis aegri-moniae dulcia
alloquia (Hor. Epo. 13, 18) doces
consolaes do desgosto horrendo.
allquor (adloquor), -ris, -lqui, -loctus sum,
v. dep. tr. I Sent. prprio: 1) Dirigir a
palavra a, falar a (Cc. Clu. 172). Da, como
intr. 2) Fazer uma alocuo exortar, arengar
(Sn. Ep. 98, 9).
Allubsc (adlubsc), -re, v. incoat. intr. I
Sent. prprio: 1) Agradar (a algum) (Apul.
Met. 7, 11). Da: 2) Comear a agradar, gostar
de, encontrar prazer em (Plaut. Mil. 1004).
allce (adlc) -s, -re, -luxi, v. intr, I
Sent. prprio: 1) Luzir perto, brilhar junto de
(Sn. Ep. 92, 5). II Por enfraquecimento de
sentido: 2) Brilhar, luzir: nobis alluxit (Suet.
Vit. 8) a luz brilhou para ns.
alldi (adidi), -s, -re, v. intr. Gracejar,
brincar com (Plaut. Poen. 1234).
alld (adldo), -is, -re, -lsi, -lusum, v. tr. e
intr. I Sent. prprio: 1) Dirigir gracejos a,
gracejar, brincar (Cc. De Or. 1, 240). Da: 2)
Aludir, fazer aluso a (Hor. Ep. 1, 10, 6).
alli (adli), perf. de allo (adlo).
all (adl), -is, -re, alli, v. tr. Sent. prprio e
figurado: Vir molhar, banhar (Cs. B. Civ. 2,
1, 3).
Allsi (adlsi), perf. de alld (adldo).
Allsus (adlsus), -a, -um, part. pass. de alld
(adldo).
alluvis (adluvis), -i, subs. f. Inundao,
transbordamento (T. Lv. 1, 4, 5).

ALLUVI

63

alluv (adluvi), -nis, subs. f. Ao de trazer


banhando, aluvio (Cic. De Or 1
173);
(Apul. Mund. 23).
allxi (adlxi), perf. de alluc (adluc)
Almana, -ae, subs. pr. f. Almana, cidade da'
Macednia (T. Lv. 44, 26, 7).
Alm nis, subs. pr. m. Almo. 1) Regato perto
de Roma (Ov. F. 4, 337). 2) Divindade desse
regato (Ov. F. 2, 601).
1 almus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1)O que alimenta, nutriz, criador, almo
(Lucr. 2, 992). II Sent. figurado: 2)
Benfico, propcio, maternal, doce, bom
(Hor. O. 3, 4, 42).
2. Almas, -I, subs. pr. m. Almo, monte da '
Pannia (Eutr. 9, 11).
alnus, -I, subs. f. I Sent. prprio: 1) Amieiro,
alno (rvore) (Verg. G. 2, 110). Da, por
metonmia: 2) Objeto feito de amieiro,
principalmente barco (Verg. G. 1, 136).
al, -is, -re, alui, altum ou alitum, v. tr. 1)
Alimentar, nutrir (sentido prprio e figurado)
(Cic. Nat. 2, 124). Dai: 2) Fazer crescer,
desenvolver, animar, fomentar (sent. prprio e
figurado) (Cc. Cat. 1, 30).
Bl, -s, subs. f. 1) Alos ou loe, nome de
uma planta (Cels. 1, 3). 2) Amargor (Juv. 6,
181).
Alus, -i, ou -os, subs. pr. m. Aloeu, nome
de um gigante (Luc. 6, 410).
alogia, -ae, subs. f. Disparate, alogia, tolice
(Sn. Apoc. 7).
Alidae, -rum, subs. pr. m. Alodas (Oto e
Efiaito, gigantes filhos de Aloeu) (Verg. En.
6, 582).
Alp, -s, subs. pr. f. lope, cidade da Lcrida
(T. Lv. 42, 56).
Alpeconnsus, -i, subs. pr. f. Alopecone-so,
cidade do Quersoneso da Trcia (T Lv. 31,
16, 5).
Alpes -um, subs. pr. f. Os Alpes (Verg. G. 3,
474). Obs.: Constituem os Alpes uma grande
cadeia de montanhas, situada ao N. da Itlia.
Dividem-se em trs seces: Alpes
Ocidentais, Setentrionais e Orientais.
alpha, subs. n. indecl. 1) Alfa, primeira letra do
alfabeto grego (Juv. 14, 209). Donde: 2)
Primeiro (Mara 2, 57, 4).
Alphias, -adis, subs. pr. f. Alfias, filha de
Alfeu (Ov. Met. 5, 487).
Alphnor, -ris, subs. pr. m. Alfenor, um dos
filhos de Nobe (Ov. Met. 6, 248).
Alphnus, v. Alfnus.
Alphesiboea, -ae, subs. pr. f. Alfesibia, mulher
de Alcmeon (Prop. 1, 15, 19).

ALTERCATI

Alphesiboeus, -i, subs. pr. m. Alfesibeu, nome


de um pastor (Verg. Buc. 5. 63).
1. Alphs, -a, -um, adj. De Alfeu (Verg. En.
10, 179).
2. Alphus ou Alphos, -i, subs. pr. m. Alfeu, rio
do Peloponeso, entre a Elida e a Arcdia (Ov.
Met. 2, 250).
Alpicus, -a, -um, adj. Dos Alpes, lpico (C. Nep.
Hann. 3, 4).
1. Alpinus, -a, -um, adj. Dos Alpes, alpino
(Verg. Buc. 10, 47).
2. Alpinus, -i, subs. pr. m. Alpino, nome de um
poeta (Hor. St. 1, 10, 36).
Aipis, -is, subs. pr. f. Os Alpes (Ov. A. Am. 3,
150), v. Alpes.
alsi, perf. de algo.
Alsinse, subs. n. Propriedade de Pompeu, em
lsio (Cc. Mil. 54).
Alsinsis, -e, adj. De lsio, alsinse (T. Lv. 27,
38, 4).
alsisus, -a, -um (ou alsius, -a, -um), adj.
Friorento, que teme o frio (Varr. R. 2, 3, 6)
Obs.: Algisus forma posterior.
Alsium, -i, subs. pr. n. lsio, porto da Etrria
(Cc. At. 13, 50, 4).
alsius (comparativo neutro do desusado alsus):
Mais fresco, mais frio (Cc. At. 4, 8, 1).
altra, -um, subs. n. pl. Altar em que se
queimam as ofertas feitas aos deuses (Cc.
Cat. 1, 24).
alt, adv. 1) Em cima, do alto, ao alto (Cc. Or.
98). 2) Profundamente (T. Lv. 1, 41, 5). 3) De
longe, do princpio (Cc. Or. 11). Obs.:
Comp.: altius (Tc. An. 2, 82): mais
profundamente; superl. altissime (Pln. Ep. 5,
15, 5).
alter, -ra, -rum, pron. 1) Um (de dois), o outro
(falando de dois) (Cc. Tusc. 1, 97). 2) O
segundo (numa enumerao). o seguinte (Cc.
Br. 197). 3) Outro (Cc. Lae. 80). 4) Outrem
(Cc. Quinct. 51). 5) Alter... alter: um... outro,
o primeiro ... o segundo; alteri... alteri (sentida
coletivo) (Cc. Sest. 96). 6) Alterum tantum:
outro tanto, o dobro (T. Lv. 1, 36, 7). 7)
TJnus et alter: um e depois o outro (Cc. Verr.
2, 75). 8) Unus aut alter: um ou dois (Cc.
Mur. 43). 9) Alter alterum: um ao outro (Cc.
Clu. 122).
altercti, -nis subs. f I Sent. prprio: 1)
Altercao, disputa (T. Lv. 1, 7, 2). II Da,
na lngua jurdica: 2) Debate judicirio
(ataques e respostas entre advogados),
contestao (Cc. De Or. 2, 255).

ALTERCATOR
alterctor, -ris, subs. m. Interpelado!-,
aparteante (Quint. 6, 4, 15).
alterctus, -a, -um, part. pass. de altercor.
alterco, -s, -re, v. intr. Altercar, disputar (Ter.
Andr. 653). Obs.: Verbo raro e arcaico. V. o
seguinte.
altrcor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. intr. I
Sent. prprio: 1) Discutir, altercar (Cs. B.
Civ. 3, 19, 5). Da, em linguagem jurdica: 2)
Discutir, debater judicialmente (Cic. Br. 159).
II Sent. figurado: 3) Lutar com (Hor. St. 2,
7, 57).
alterius utrus, v. alterter.
altrnans, -ntis, part. prs. de alterno.
alterntus, -a, -um, part. pass. de alterno.
alterais (abl. pl. de alternus tomado adverbialmente). Alternativamente (Verg. G. 1,
71). Obs.: Aparece repetido: alter -nis...
alterais (Sn. Ep. 120, 19) ora... ora.
alterno, -s, -re, v. tr. e intr. I Sent. prprio:
1) Fazer alternadamente, alternar (Sn. Tranq.
17, 3). 2) Ir alternando, estar alternado (Verg.
G. 3, 220). II Sent. figurado: 3) Hesitar
(Verg. En. 4, 287).
alternus, -a, -um, adj. 1) Um depois do outro,
alternado (Cc. Arch. 25). Donde: 2)
Recproco, mtuo (T. Lv. 23, 26, 11).
alterter, -tra, -trum, pron. Um ou outro (de
dois), um dos dois (Cc. Caec. 58). Obs.: s
vezes, pode aparecer a declinao dos dois
elementos separadamente: altera utra (Cc.
Rep. 3, 62), alterius utrius (Cc. At. 10, 1, 2),
alte-rum utrum (Cc. Fam. 4, 4, 5), alteram
utram (Cc. Div. 2, 62), altero utro (Cc. Br.
143), altera utra (T. Lv. 8, 5, 6).
alterutrque, -traque, -trumque, pron. Um e outro
(Pln. H. Nat. 20, 64).
Althaea, -ae, subs. pr. f. Alteia, me de Meleagro
(Ov. Met. 8, 446).
alticinctus, -a, -um, adj. 1) Cingido em cima,
arregaado. Donde o sentido de: 2)
Desembaraado, ativo (Fedr. 2, 5, 11).
1. altilis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Que se
alimenta,
que
se
engrossa
(falando
principalmente de aves), que se pode engordar
(Pln. H. Nat. 19, 2).
2. altilis, -is, subs. f. Ave domstica engordada
(Juv. 5, 115). Obs.: de uso mais comum no
plural (Hor. Ep. 1, 7, 35).
Altnts, -um (him), subs. loc. m. Alti-nates,
habitantes de Altino (Pln. Ep. 3,2,2).

ALUMNUS
Altinum, -i, subs. pr. n. Altino, cidade da
Vencia (Pln. H. Nat. 3, 118). altisnus, -a, um, adj. I Sent. prprio:
1) Que soa alto (Cc. pot. Div. 1, 106).
II Sent. figurado: 2) Sublime (Juv.
11, 181). altitnans, -ntis, adj. Que
troveja do
alto ou nas alturas, retumbante (Lucr.
5, 745). altitd, -inis, sul s. f. I Sent.
prprio:
1) Altura, elevao (ou profundidade
de um rio, do mar, de um fosso (Ces.
B. Gal. 7, 69, 4); (Cs. B. Gal. 4, 17, 2).
II Sent. figurado: 2) Grandeza, profundidade (Sal. B. Jug. 95, 3). altivlans, ntis, adj. Que voa alto (Cc.
Div. 1, 107). altivlus, -a, -um, adj. Que voa
alto (Pln.
H. Nat. 10, 42). altor, -ris, subs. m. O que
alimenta (Ov.
Met. 11, 101). altrim scus, veja
altrinscus (Plaut.
Pseud. 357). altrinscus, adv. Do outro lado,
de um e
de outro lado (Plaut. Mil. 446). altrix, -icis,
subs. f. A que alimenta, a
ama (Cc. Flac. 62). altrvrsum ou
altrvrsum, adv. Do
outro lado, para outro lado (Plaut. Cas.
555). altum, -i subs. n. e alta, -rum,
subs.
n. pl. I Sent. prprio: 1) O alto mar:
naves in altum provectae (Cs. B. Gal.
4, 28, 3) navios arrastados para o alto
mar. 2) O alto do cu, o ceu: Maia genitum demittit ab alto (Verg. En. 1,
297) envia o filho de Maia do alto do
cu. 3) Profundeza (Sn. Prov. 6, 9).
4) As alturas, os lugares altos (Verg.
G 2, 210).
1. altus, -a, -um, part. pass. de alo.
2. altus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Alto, elevado (Cc. Scaur. 4). 2) Pro
fundo (tratando-se de rio, mar, etc):
flumen
latissimum
atque
altissimum
(Cs. B. Gal. 1, 2, 3) rio largussimo e
profundssimo. II Sent. figurado: 3)
Nobre, sublime, alto (Verg. En. 10,
873). 4) Profundo (Tc. Hist. 4, 82).
5) Soberbo, altivo, desdenhoso (Hor. O.
4, 9, 42). 6) Remoto, antigo, ilustre
(Verg. En. 4, 230).
lcinor = hallficinor.
alui, perf. de alo.
alumna, -ae, subs. f. Pupila, discpula (Cc. Br.
45).
almnus, -i, subs. m. 1) Criana de peito (Cc.
Verr. 5, 169). Da: 2) Pupilo, discpulo (Cc.
Fin. 4, 72).

ALUNTINU
S

65

Aluntnus, -a, -um, adj. De Alncio, alun-tino


(Cc. Verr. 3, 103).
Aluntum, -i, subs. pr. n. Alncio, cidade da
Siclia (Cc. Verr. 4, 51).
alta, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Couro
tenro (amaciado com almen). pele macia
(Cs. B. Gal. 3, 13, 6). Don Cic por
metonmia: 2) Sapato (Ov. A. Am. 3. 271.3
Bolsa, saco (Juv. 14, 289) 4) Cosmtico (para
enfeitar o rosto (Ov. A. Am. 3, 202).
Altae -rum, subs. pr. f. Alutas, cidade da
Librnia (Pln. H. Nat. 3, 129).
Alutrnss, -ium, subs. loc. m. Alutren-ses
habitantes de Altria, cidade da stria (Pln. H.
Nat. 3, 130).
alvrium, -i. subs. n. Cortio de abelhas (Pln.
H. Nat. 12, 98).
alvere, -is, subs. n. Cortio de abelhas (Quint.
1, 12, 7).
alvelus, -, subs. m. 1) Vasilha pequena,
gamela (Fedr. 2, 5, 15). 2) Tabuleiro de jogar
(Cc. Fin. 5, 56). 3) Leito estreito de um
regato (Q. Crc. 6, 4, 4).
alvus, -i subs. f. 1) Vasilha de madeira, cuba,
gamela (T. Lv. 1, 4, 6). 2) Poro de navio (T.
Lv. 23, 34, 17). 3) Cavidade profunda,
cavidade (Verg. G. 2. 453). 4) Leito de um
rio, lveo, canal (Verg. En. 7, 33). 5)
Tabuleiro de jogar (Pln. H. Nat. 37, 13). 6)
Canoa (T. Liv. 21,26, 9). 7) Tina para banho,
banheiro (Cc. Cael. 67).
alvus, -i, subs. f. 1) Cavidade intestinal, ventre,
intestinos (Cc. Nat. 2, 136). 2) O tero, a
madre (Cc. Div. 1, 39). 3) O estmago (Cc.
Nat. 2, 136). 4) Corti o de abelhas (Pln. H.
Nat. 21, 73). 5) Poro de um navio (Tc. Hist.
3, 47). Obs.: Masculino na lngua arcaica
(Plaut. Ps. 823).
Alytts, -is, subs. pr. m. Aliates, rei da Ldia,
pai de Creso (Pln. H. Nat. 2, 53). Obs.: Gen.
Aliattei (Hor. O. 3, 16, 41).
Alytt, -rum, subs. pr. m. Aliatos, cida de nas
fronteiras da Galcia (T. Lv. 38, 18, 3).
Alyzia, -ae, subs. pr. f. Alzia, cidade da
Acarnnia (Cc. Fam. 16,2).
ama, -ae, v. hama.
ambilis, -e, adj. 1) Digno de amor, amvel,
amoroso, terno (Cc. At. 5, 19, 2). 2)
Agradvel (Hor. O. 3, 13, 10).
ambilits, -ttis, subs. f. Amabilidade (Plaut.
Poen. 1174).
ambiliter, adv. 1) Com amor, amorosamente
(Ant. apud. Cc. At. 14, 13, 2).

AMARE

2) De modo agradvel (Hor. Ep. 2, 1, 148).


Obs.: amabilius, comp. (Ov. A. Am. 3, 675).
amb, fut. de amo, empregado como expresso
de cortesia: por favor, por merc (Cc. At. 2, 2,
1).
Amafinius, -i, subs. pr. m. Amafnio, filsofo
epicurista (Cc. Tusc. 4, 6).
1. Amaltha, -ae, subs. pr. f. Amalteia, ninfa
que amamentou Jpiter com leite de cabra;
nome da prpria cabia, segundo outros (Ov.
F. 5, 115).
2. Amaltha, -ae, subs. pr. f. ou Amai-thum ou
Amalthium, -i, subs. n Santurio de Amalteia,
na casa de campo de tico, no Epiro, depois
na casa de Ccero, em Arpino (Cc. Leg. 2, 7);
(Cc. At. 2, 1, 11). 3) Uma sibila (Tib. 2, 5,
67).
mandti, nis, subs. f.' Afastamento, exlio
(Cc. Amer. 44).
amandtns, -a, -um, part. pass. de amando.
mnd (mnd). -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
Afastar, exilar (Cc. Verr. 5, 69).
amndus, -a, -um, adj. Amvel (Hor. O. 4, 11,
34).
Amninss, ium, subs. loc. m. Amanien-ses,
habitantes do monte Amano (Cc. Fam. 2, 10,
3).
amans, -ntis. I Part. prs. de amo. II Adj.:
1) Amante, que ama, amigo (Cc. At. 11, 28,
7). 2) Apaixonado, enamorado (Cc. Q. Fr. 1,
1, 15). IH Subst.: amante (m. e f.) (Cic.
Tusc. 4, 27).
amnter, adv. Como amigo, amigavelmente,
afetuosamente (Cc. Fam. 5, 19, 1).
Amantia, -ae, subs. pr. f. Amncia, cidade do
Epiro (Cs. B. Civ. 3, 40, 5).
Amantiilni (Amantini), -rum, subs. loc. m.
Amantinos, habitantes de Amncia (Pln. H.
Nat. 4, 35).
amanunsis, -is, subs. m. Secretrio, amanuense
(Suet. Ner. 44).
Amnus, -i, subs. pr. m. Amano, cordilheira
situada entre a Sria e a Cilicia (Cc. Fam..2,
10, 2).
amracinum, -i, subs. n. Essncia de manjerona
(Lucr. 2, 847).
amratnus, -a, -um, adj. De manjerona (Pln. H.
Nat. 21, 163).
amrciun, -i, subs. n. (-cus, -, subs. m. e f.)
Manjerona (Pln. H. Nat. 21, 67).
amarntus, -i, subs. m. Amaranto (flor) (Ov. F.
4, 439).
amr, adv. Amargamente, com amargor (Sn.
Ben. 5, 23, 2).

AMARITlS

66

amrits, -i, subs. f. (ou amrita, -ae).


Amargor (Catul. 68, 18).
amritd, -nis, subs. f. Amargor, azedume
(Pln. H. Nat. 21, 160).
amror, -ris, subs. m. Amargor (Verg. G
2, 247).
amrus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Amargo (sent. fsico) (Cc. Fin. 2, 36). 2)
Acre, desagradvel (falando-se de cheiro)
(Pln. H. Nat. 18, 122). II Sent. figurado: 3)
Amargo, penoso (V. Max. 7, 6). 4) Amargura
(n. pl.) (Hor. O. 2, 16, 26). 5) Sarcstico,
mordaz (Ov. Tr. 3, 11, 31). 6) Irritvel,
impertinente, colrico (Cc. At. 14, 21, 3).
Amaryllis, -Idis, subs. pr. f. Amarlis, ou
Amarlide, nome de uma pastora (Verg. Buc.
1, 36).
Amarynthis, -dis, subs. pr. f. Amarintide, ou
Amarntis, epteto de Diana, a quem foi
consagrado um templo em Amarinto (T. Lv.
35, 38, 3).
Amasnus, -i, subs. pr. m. Amaseno, pequeno
rio do Lcio (Verg. En. 11, 547).
Amsis, -is, subs. pr. m. Amsis, rei do Egito
(Luc. 9, 155).
amsiuncla, -ae, subs. f. Amante, namorada
(Petr. 75, 6).
amsiunclus, -i, subs. m. Amante, namorado
(Petr. 45, 7).
amsius, -i, subs. m. Amante, namorado (Plaut.
Truc. 658).
amasso = amavro, fut. perf. de amo (Plaut.
Cas. 1001).
Amstris, -is, ou -idis, subs. pr. f. Ams-trides
ou Amstris, cidade do Ponto assim chamada
em homenagem mulher de Dionsio, tirano
de Heraclia (Pln. H. Nat. 6, 5).
Amastricus, -a, -um, adj. De Amstris,
amastraco (Ov. Ib. 331).
Amastrini, -rum, subs. loc. m. Amas-trianos,
habitantes de Amstrides (Pln. Ep. 10, 99).
1. Amta, -ae, subs. pr. f. Amata, mulher de
Latino e me de Lavnia (Verg. En. 7, 343).
2. amta, -ae, subs. f., part. pass. de amo,
tomado subst.: amante (T. Lv. 30, 14, 1).
Amthus, -ntis, subs. pr. 1) Masc: Amatunte,
fundador de Amatunte (Tc. An.
3, 62). 2) Fem.: Amatunte, cidade de
Chipre, com um templo de Vnus (Verg.
En. 10, 51).
Amathsia, -ae, subs. pr. f. Amatsia, i.,
Vnus (Ov. Am. 3, 15, 15).

AMBDO

Amathsiacus, -a, -um, adj. De Amatunte (Ov.


Met. 10, 227).
amti, -nis, subs. f. Manifestao do amor
(Plaut. Capt. 1030).
amtor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1) O
que ama, amigo (Cc. At. 1, 20, 7). 2)
Amoroso, apaixonado (usado adjt.) (Apul.
Met. 5, 24). II Sent. pejorativo: 3)
Dissoluto, libertino (Cc. Cael. 50).
amtri, adv. Apaixonadamente (Cc. Phil. 2,
77).
amtrium, -i, subs. n. Meio de provocar amor,
filtro amoroso (Sn. Ep. 9, 6).
amtrius, -a, -um, adj. De amor, amoroso, que
provoca amor, relativo ao amor, amatrio
(Cc. Tusc. 4, 73).
amtrix, -eis, subs. f. Aquela que ama,
namorada, amante, amsia (Plaut. As. 511).
amtus, -a, -um, part. pass. de amo.
Amzn, -nis, subs. f. Amazona (Verg. En. 11,
648). '
Amzns (Amzonides), -um, subs. pr. f. As
Amazonas,
mulheres
guerreiras,
que
constituam uma nao governada sem
homens, nas proximidades do Ponto Euxino
(Verg. En. 11, 659). Em sentido figurado:
herona do amor (Ov. A. Am. 2, 743).
Amzonicus (Amzonius), -a, -um, adj. De
Amazona, amaznico (Pln. H. Nat. 3, 43);
(Hor. O. 4, 4, 20).
ambctus, -i, subs. m. Vassalo, escravo (Cs. B.
Gal. 6, 15, 2).
ambges, -is, subs. f. e principalmente: ambgs,
-um, subs. f. pl.: I Sent. prprio: 1)
Sinuosidades, rodeios, voltas do caminho (Ov.
Met. 8, 161). II Sent. figurado: 2)
Circunlquios (sent. moral) (Verg. G. 2, 46).
3) Obscuridade enigma, incerteza, dvida (T.
Lv. 1, 56, 9). Obs.: O sg. raro e usado quase
que exclusivamente no abl. (Ov. Met. 8, 161);
(Tc. An. 12, 63). Em Tcito ocorre tambm o
nom. sg. (Hist. 5, 13).
Ambrri, -rum, subs. loc. m. Ambarros, povo
da Glia Lionesa (Cs. B. Gal. 1, 11, 4).
ambe v. ambi (primeiro elemento de palavras
compostas).
ambdi, perf. de ambdo.
ambd, -is, -ere, -di, -suni, v. tr. Comer em
volta, roer em volta, devorar (Verg. En. 5,
752). Obs.: Encontram-se tambm as formas:
ambes, ambest, am-bens por ambedis,
ambedit, ambedens, respectivamente.

67
ambsus, -a, -um, part. pass. de ambdo.
ambi', amb-, am- ou an-, primeiro elemento 'de
palavras compostas: em volta de, de cada
lado.
Anibini, -rum, subs. loc. m. Ambianos, povo
da Blgica (Cs. B. Gal. 2, 4, 8).
ambibam, imper. de ambo.
Anibibarii -irum, subs. loc. m. Ambib-rios,
povo da Armrica (Cs. B. Gal. 7, 75, 4).
ambindus, -a, -um, gerundivo de ambio: que
deve ser lanado em volta.
ambgo, -is, -re, v. intr. I Sent. prprio: D
Empurrar de um lado e de outro, pr nos
pratos da balana. Da - -Sent. figurado: 2)
Deixar em suspenso, hesitar, estar indeciso,
duvidar (Tc. An. 1, 16). 3) Disputar,
contestar, estar em litgio, discutir (Cic. Fin. 2,
4). Obs.: Transitivamente, s na v. passiva
(Cic. De Or. 2, 110).
ambigue, adv. Ambiguamente, de modo
duvidoso (Cic. De Or. 1, 140).
ambiguts, -ttis, subs. f. Ambiguidade,
incerteza, obscuridade, equvoco (Cic. Inv.
1, 74).
ambiguum, -i, subs. n. Dvida, incerteza,
ambiguidade (Cc. De Or. 2, 110).
ambigus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Ambguo, de dois sentidos (Verg. En. 3, 180).
II Sent. figurado: 2) Incerto, duvidoso,
indeciso (T. Lv. 4, 42. 10). 3) Equvoco,
enganador (Cc. Tusc.
3, 20).
anibii. perf. de ambio. Ambilatr, -rum, subs.
loc. m. Ambila-tros, povo da Aquitnia (Pln.
H. Nat.
4, 108).
Ambiliati, -rum, subs. loc. m. Ambiliatos, povo
da Blgica (Cs. B. Gal. 3, 9, 10).
ambi, -Is, -Ire, ii (-ivi), -Itum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Andar em volta. rodear, cercar
(Cic. Tim. 29). II Da, na lngua poltica: 2)
Procurar obter, disputar um cargo pblico
(fazendo corte aos eleitores, cercando-os com
pedidos ou promessas), cabalar, fazer cabala
(Plaut. Amph. 74). Obs.: a) Cons-tri-se com
aus. com ut ou ne, e com orao infinitiva, b)
Impf. ind.: ambibam (Ov. M_t. 5, 361); (T.
Lv. 27, 18. 6); ambiebam (Q. Crc. 4, 2, 9);
fut. impf.: ambiet (Sn. Oed. 505); ambi-bunt
(Pln. H. Nat. 18, 345).
Ambirix, -gis, subs. pr. m. Ambiorige, chefe
dos Ebures (Cs. B. Gal. 5, 41, 4).

AMBRACITS

ambiti, -nis, subs. f. I Na lingua poltica: 1)


Solicitao, pretenso, cabala (referindo-se s
manobras dos candidatos a cargos, a fim de
conseguirem votos) (Cc. Sull. 11). II Da,
na lngua comum: 2) Ambio (de um modo
geral) (Cic. Of. 1, 87). 3) Desejo de
popularidade (Cc. Of. 1, 108). 4) Desejo de
agradar, lisonja, adulao (Tc. Hist. 1, 1). 5)
Ostentao, pompa (Tc. Germ. 27).
ambitis, adv. I Na lngua politica:
1) Com cabala, com empenho (Quint. 6, 3,
68). II Da, na lngua comum:
2) Ambiciosamente (Tc. Hist. 1, 10).
3) Com lisonja, com complacncia (Cc. At.
15, la, 2). 4) Com ostentao (Tc. Agr. 29).
ambitisus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Que rodeia, que faz um crculo, que envolve
(Hor. O. 1, 36, 20). II Sent. figurado: 2)
Ambicioso, intrigante, que cabala (Cc. Leg. 3,
39). 3) Que procura agradar, desejoso de
popularidade (Cc. Q. Fr. 1, 2, 4). 4) Faustoso,
cheio de ostentao (Tc. Agr. 42).
1. ambitus, -a, -um, part. pass. de ambio.
2. ambitus, -fls, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Circuito, caminho em volta de, sinuosidade
(Hor. A. Pot. 17). Da: 2) Contorno, mbito,
circunferncia (T. Lv. 27, 8, 17). II Sent.
figurado: 3) Circunlquio, rodeio (T. Lv. 27,
27, 12). 4) Na lngua poltica: disputa ilegal
dos cargos pblicos, cabala (Cc. Cael. 78).
Da: 5) Ambio, intriga (Tc. An. 1, 7). 6) Na
lngua retrica: perodo (Cc. Or. 38).
Ambivarti, -rum, subs. loc. m. Ambiva-retos,
povo da Glia (Cs. B. Gal. 7, 75, 2).
Ambivart, -rum, subs. loc. m. Ambiva-ritos,
povo da Glia Belga, na margem esquerda do
Mosa (Cs. B. Gal. 4, 9, 3).
ambivi, perf. de ambio.
Ambivius, -i, subs. pr. m. Ambvio Trpio,
clebre ator da poca de Terncio e grande
amigo do mesmo (Cc. CM. 14).
amb, -ae, -, num. Ambos, os dois ao mesmo
tempo (Cc. Br. 94).
Ambracia, -ae, subs. pr. f. Ambrcia. cidade do
Epiro (Cc. Pis. 91).
Ambracinsis, -e, ou Ambracius, -a, -um, adj. De
Ambrcia, ambraciense (T. Lv. 38, 43, 2).
Ambracits, -ae, subs. loc. m. Ambracio-ta,
habitante de Ambrcia (Cc. Tusc. 1, 84).

AMBRNS
Ambrns, -um, subs. loc. m. Ambres povo de
origem gaulesa (T. Lv. Epit. 68).
ambrsia, -ae, subs. f. 1) Ambrsia, alimento dos
deuses (Cic. Tusc. 1, 65). 2) Ambrsia,
blsamo celeste para untar o corpo (Verg. G.
4, 415).
1. ambrosius (-us), -a, -um, adj. 1) De an brsia,
ambrsio (Marc. 4, 8, 8). Da: 2) Suave,
agradvel, perfumado de ambrsia (Verg. En.
1, 403).
2. Ambrosius, -I, subs. pr. m. Ambrsio, nome
de homsm (Juv. 6, 77).
Ambrysus, -I, subs. pr. f. Ambriso, cidade da
Fcida (Pln. H. Nat. 4, 8).
ambbiae, -rum, subs. f. Tocadoras de flauta
da Sria, cortess, ambubaias (Hor. St. 1, 2,
1).
ambulcrum, -i, subs. n. Alameda, ambu-lacro
(Plaut. Most. 756).
ambulti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Passeio (Cic. At. 1, 18, 1). Da: 2) Lugar de
passeio (Cic. Tusc. 4, 7).
amhultiuncla, -ae, subs. f. Passeio pequeno
(Cc. Fam. 2, 12, 21.
ambultor, -ris, subs. m. 1) O que gosta de
passear,
passeador.
Da:
2)
Vadio,
bufarinheiro (Marc. 1, 42, 3).
ambultrius, -a, -um, adj. I Feito durante um
passeio (Apul. Met. 1, 2). 2) Que vai e vem,
mvel, ambulativo, ambulatrio (Pln. H. Nat.
21, 80).
ambultus, -a, -um, part. pass. de ambl.
ambl, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. e intr. I
Sent. prprio: 1) Dar a volta, e, da: dar uma
volta, passear, ambular (Cc. De Or. 2, 60).
Donde, por generalizao de sentido: 2) Andar
a passo. caminhar, ir, marchar (Cc. At. 8, 14,
1). Obs.: Constri-se como intransitivo
absoluto ou como transitivo com aus. de
objeto interno ou com acus. de es pao
percorrido.
ambr, -is, -re, -ss, -ustum, v. tr. Queimar
em torno, queimar (Plaut. Mil. 835). Obs.:
Usado principalmente no part. pass. (Cc. Mil.
12).
ambssi, perf. de ambro.
ambusti, -nis, subs. f. Ao de queimar,
queimadura (Pln. H. Nat. 23, 87).
ambustultus, -a, -um, adj. Queimado em volta,
tostado (Plaut. Rud. 770).
1. ambstus, -a, -um, part. pass. de ambro: 1)
Queimado (Cc. Mil. 12). 2) Quase atingido
pelo fogo (Cic. Sest. 143).
2. Ambstus, -i, subs. pr. m. Ambusto, epteto de
vrios Fbios (T. Lv. 5, 35, 5).

AMETHYSTINUS
amllus, -i, subs. m. Amelo (flor) (Verg G. 4,
271).
1. Amenanus, -a, -um, adj. Do Amenano (Ov. F.
4, 467).
2. Amenanus, -i, subs. pr. m. Amenano, rio da
Siclia (Ov. Met. 15, 279).
mndo = amando.
mens, -ntis, adj. I Sent. prprio: 1) Que
perdeu a mente, que est fora de si, desvairado
(Cc. Phil. 5, 37). Donde: 2) Louco, insensato,
amente, demente (Cc. At. 7, 10). 3)
Extravagante, absurdo (Cc. Verr. pr. 7).
menttus, -a, -um, part. pass. de amento: atado
com uma correia, pronto (em condies de
poder servir); hastae amentatae (Cc. Br. 271)
lanas prontas (para serem usadas).
mentia, -ae, subs. f. Alienao mental,
demncia, loucura, amncia (Cc. Tusc. 3, 10).
mnt (ammnt), -s, -re, -vi, -atum
(amntum), v. tr. I Sent. prprio: 1) Prover
o dardo de uma correia, atar uma correia ao
dardo (Cc. Br. 271). Donde: 2) Arremessar
um dardo por meio de uma correia, atirar com
fora, disparar (Luc. 6, 221).
mntum (ammntum), -i, subs. n. I Sent.
prprio: 1) Correia de dardo (Cs. B. Gal. 5,
48, 5). Donde: 2) Cordo atacador de sapatos
(raro) (Pln. H. Nat. 34, 31).
Ameria, -ae, subs. pr. f. Amria, cidade da
mbria, entre o Tibre e o mar, florescente no
tempo de Ccero e sob o imprio (Cc. Amer.
18).
Amerini, -rum, subs. loc. m. Amerinos,
habitantes de Amria (Cc. Amer. 17).
Amerinus, -a, -um, adj. Amerino, de Amria
(Cc. Amer. 15).
amerila, -ae, subs. pr. f. Amerola, cidade do
Lcio (T. Lv. 1, 38, 4).
ames, -tis, subs. m. Pau ou forquilha para armar
rede aos pssaros (Hor. Epo. 2, 33).
Amestratini, -rum, subs. loc. m. Ames-tratinos,
habitantes de Amstrato (Cc. Verr. 3, 89).
Amestrtus, -i, subs. pr. f. Amstrato, cidade da
Siclia (Cc. Verr. 3, 101).
amethystina, -rum, subs. n. pl. Roupas da cr
da ametista (Juv. 7, 136).
amethystintus, -a, -um, adj. Vestido com roupa
da cr de ametista (Marc. 2, 57, 2).
amethystinus, -a, -um, adj. 1) Da cr da ametista
(Marc. 1, 96, 7). 2) Enfeitado de ametista
(Marc. 10, 49, 1).

AMETHYSTUS
Amethystus (-os), -i, subs f. Ametista
pln H. Nat. 37, 121).
amfractus, -a, -um, v. anfrctus (T. Lv.
32, 11 2). amintus, -i, subs. m. Amianto
(Pln. H.
Nat. 36, 139). amca, -ae, subs. f. Amiga,
amsia, aman
te (Cic. Cael. 32). amc, adv. Amigavelmente
(Cic. Lae. 9)
Obs': Superl.: amicissme (Cic. Caec.
29). amic, is, -ire, amici ou -ix, -ctum, v.
tr I Sent. prprio: 1) Pr em torno de si
uma roupa, vestir, cobrir-se com uma veste
exterior, i., capa, toga, man to, etc. (Cic. De
Or. 3, 127). II Sent figurado, em
linguagem potica: 2) Envolver, rodear (Hor.
O. 1, 2, 31). Obs.: usado intransitivamente
no sentido de: vestir-se, arrumar-se (Plaut.
Cas 723); (Prop. 3. 21, 8). Fut. amicibor
(Plaut. Pers. 307).
amicita, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Amizade, simpatia (Cic. Las. 48)
II__ Donde: 2) Aliana, boas relaes
(entre povos) (Cs. B. Gal. 4, 16, 5). Obs.:
Gen. arc. amicitiai (Lucr. 3, 83).
amcits, i, subs, f., veja amicita (Lucr. 5,
1017).
1. amictus, -a, -um, part. pass. de amico.
2. amictus, -s, subs. m. I Sent. prprio: D
Ao de lanar um manto em volta de si (Cic.
Tusc. 5, 90). Donde. por extenso: 2)
Qualquer pea do vesturio, toga, manto (Ov.
Met. 10. 1). 3) Maneira de se vestir, como se
envolver na toga (Cic. De Or. 2. 91). II
Sent. figurado: 4) Ar ambiente (Lucr. 6.
1133).
amici, perf. de amicio.
amicla, -ae, subs. f. Diminutivo afetivo:
querida amiga, queridinha (Cc. De Or.
2, 240).
amiculum, -i, subs. n. Qualquer pea do
vesturio, manto, amculo (Cc. Nat.
3, 83).
amiclus, -i, subs. m. Diminutivo afetivo:
querido amigo, queridinho (Cc. Verr. 3, 79).
1. amicus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Amigo de, que ama (Cc. Sest. 121). Da: 2)
Devotado, afeioado (Cc. Sest. 29). E na
linguagem potica: 3) Agradvel (Hor. O. 2,
17, 2).
2. amicus, -I, subs. m. I Sent. prprio: D
Amigo (Cc. Of. 1, 63). II Dai, em sentido
figurado: 2) Confidente, fa-

AMIX1
vorito (Cc. Div. 2, 135). 3) Aliado (Cc. Verr.
4, 67). Obs.: Gen. pl. amicum (Ter. Heaut.
24).
mgro, -s, -re, v. intr. Emigrar (T. Lv. 1, 34,
7).
Amlcar, v. Hamilcar.
Aminaeus (Aminus), -a, -um. adj. Ami-neu, de
Aminia, regio da Campnia, clebre por seu
vinhos (Verg. G. 2, 97).
Amisnus, -, subs. m., v. Amisus.
mis, perf. de amtto.
Amisia, -ae, subs. pr. m. Amisia, rio da
Germnia (Emo) (Tc. An. 1, 60).
Amisos, -i, v. Amisus.
amssim = amisrim, 1 pes. s. do perf. subj. de
amtto.
missi, -nis, subs. f. Perda (Cc. Pis. 40).
Amissis, -is, subs. m., v. Amisia (Pln. H. Nat. 4,
100).
missus, -a, -um, part. pass. de mitt.
misti = amisisti, 2' pes. s. perf. de amtto.
Amisum, -i, v. Amisus (Pln. H. Nat. 6, 7).
Amisus, -i, subs. pr. f. Amiso, cidade do Ponto,
residncia de Mitridates (Cic. Pomp. 21).
Amisni, -rum, subs. loc. m. Amisenos,
habitantes de Amiso (Pln. Ep. 10, 93).
amita, -ae, subs. f. 1) Tia paterna (Cc. Clu. 30).
Magna amita (Tc. An. 2, 27) tia-av.
Amiternin, -rum, subs. loc. m. Amiter-ninos,
habitantes de Amiterno (T. Lv. 28, 45, 19).
Amiterninus, -a, -um, adj. De Amiterno (T. Lv.
21, 62, 5).
Amitrnum, -i, subs. pr. n. Amiterno, cidade dos
sabinos, ptria de Salstio (T. Lv. 10, 39, 2).
Amitrnus, -a, -um, adj. Amiterno, de Amiterno
(Verg. En. 7, 710).
Amithan, v. Amythaon.
Amitinnss, -ium, subs. loc. m. Amiti-nenses,
povo da Etrria (Pln. H. Nat. 3, 52).
Amitinum, -i, subs. pr. n. Amitino, cidade do
Lcio (Pln. H. Nat. 3,68).
mitt, -is, -re, msi, missum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Deixar escapar ou afastar-se, deixar
partir: cur eumdema-nibus amiserunt? (Cc.
Cael. 64) por que o deixaram escapar de suas
mos ? II Da, em sentido figurado: 2)
Perder involuntariamente (Cc. Caec. 15). 3)
Perder voluntariamente, abandonar, renunciar
(Cc. Verr. pr. 13). Obs.: amisti = amisisti
(Ter. Hec. 251).
amixi, perf. de amicio.

AMMAEENSIS
Ammaensis (Ammaiensis), -e, adj.
Ame. ense, de Ameia, cidade da
Lusitania (Pln. H. Nat. 37, 24).
ammintum, -I, v. amntum.
Amminsis, v. Ammaensis.
Amminus, v. Aminaeus.
ammiror = admiror.
ammitto = admittco.
Ammn (Hammn), -nis, subs. pr. m. Amo,
nome dado a Jpiter, na Lbia, ou melhor,
divindade egpcia posteriormente identificada
com Jpiter (Cc. Nat. 1, 82).
ammono = admono.
Ammni, -rum, subs. loc. m. Amonos, povo
da Arbia Flix (Pln. H. Nat. 6, 159).
Ammnicus, -a, -um, adj. Amonaco, relativo
a Amo (Pln. H. Nat. 31, 79).
amnicla, -ae, subs. m. Amncola, o que habita
ou cresce junto de um rio (Ov. Met. 10, 96).
amniclus, -i, subs. m. Rio pequeno, regato (T.
Lv. 36, 22, 8).
amnicus, -a, -um. adj. De rio, fluvial (Pln. H.
Nat. 16, 166).
amnis, -is, subs. m. 1) Rio, corrente d'gua (Cc.
Fam. 7, 20, 1). 2) Torrente (Verg. En. 4, 164);
(Verg. G. 3, 447). Na linguagem potica: 3)
gua (Verg. En. 7, 465). 4) Constelao do
Eridan (Cc. Arat. 145). Obs.: Feminino em
Plauto (Merc. 859). Abl. sg.: amni ou amne
Amnum, -I, subs. pr. m. Amno, rio da Arbia
Flix (Pln. H. Nat. 6, 151).
am, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. 1) Amar, querer
bem, estimar, gostar de (usado com referncia s
pessoas, aos deuses, ou s coisas) (Cic. Lae. 10).
2) Estar apaixonado por, ter uma amante, ter
uma namorada (Cc. Verr. 5, 82). Na linguagem
potica: 3) Amar, gostar de (Hor. O. 1, 2, 50).
Obs.: 1) Notem-se as locues: a) ita me dii
ament (ama-bunt) (Ter. Hec. 579) pelo amor
dos deuses, com firme certeza, sem dvida
(frmula de juramento); b) amabo te, ou
simplesmente, amabo: por favor, por merc (Cc.
At. 2, 2, 1). 2) Constri-se com aus., com
infinitivo, com orao infinitiva, ou ainda,
intransitivamente (no significado 2). Fut. Perf.
arc. amasso = amavero (Plaut. Mil. 1007).
Amoebefis, -i, subs. pr. m. Amebeu, tocador de
harpa (Ov. A. Am. 3, 399). amoenits, -ttis,
subs. f. Encanto, delcia, amenidade (sentido
prprio e figurado) (Cc. Nat. 2, 100); (Tc. An.
5, 2).

70

AMPHIARUS

'- amoenus, -a, -um, adj. Agradvel, encantador,


aprazivel, ameno (Cc. Leg. 2, 6). Obs.: O
plural neutro substantivado significa: lugares
agradveis, ou aprazveis (Tc. An. 3, 7).
mlor, -ris, -iri, -Itus sum, v. dep. tr. I
Sent. prprio: 1) Fazer esforo para mexer ou
tirar do lugar. II Sent. figurado: 2) Afastar
com esforo, afastar, desviar, retirar (T. Liv.
28, 28, 10). Obs.: Inf. Prs. amolirier (Plaut.
Most. 371).
mlitus, -a, -um, part. pass. de amolior.
ammum (ammon), -i, subs. n. Amomo
(planta) (Verg. Buc. 4, 25).
amor, -ris, subs. m. I Sent. prprio:
1) Amizade, afeio (Cc. Flac. 103).
Donde: 2) Amor (lcito ou ilcito)
(Plaut. Merc. 325). 3) Paixo, grande
desejo (Cc. Sull. 73). 4) Paixo, grande
amor (Ov. Met. 1, 452). 5) Desejo, von
tade (sent. potico sem sent. ertico)
(Verg. En. 2, 10). Obs.: amor (Verg.
En. 11, 323).
Amrge, -s, subs. pr. f. Amorge, antigo nome
do feso (Pln. H. Nat. 5, 115).
Amrgos, -, subs. pr. f. Amorgos. uma das ilhas
Esprades (Tc. An. 4, 30).
mti, -nis, subs. f. Afastamento (Cc. Fin. 1,
37).
mtus, -a, -um, I Part. pass. de amo-vo. II
Adj.: afastado, distante (T. Liv. 25, 16,
14).
mov, -s, -re, -movi, -mtuni, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Afastar, apartar, arredar,
remover: aliquem ex loco amo vere (Cc. At.
1, 12, 2) afastar algum do seu lugar. II
Sent. figurado:-2) Tirar, subtrair, furtar,
roubar: frumen-tum amovere (Cc. Ver. 3,
20) roubar o trigo.
amvi, perf. de amovo.
Amplos, -i, subs. pr. f. mpelos. 1) Cidade da
Macednia (Pln. H. Nat. 4, 37).
2) Promontrio e cidade de Creta (Pln.
H. Nat. 4, 59). 3) Subs. m.: nome de
um jovem amado por Baco (Ov. F. 3,
409).
Ampelusa, -ae, subs. pr. f. Ampelsia, promontrio da frica (Pln. H. Nat. 5, 2).
Amphiarus, -i, subs. pr. Anfiarau, clebre
adivinho de Argos (Cc. Div. 1, 88).
Amphiarids, -ae, subs. m. Descendente
masculino de Anfiarau (Alcmeon) (Ov. F. 2,
43).
Amphiarus, -a, -um, adj. De Anfiarau

(Prop. 2, 34, 39).

AMPHIBOLIA

71

amphibola (amphibologia), -ae, subs. .


Anfibologia, ambiguidade, duplo sentido,
anfibolia (Cc. Div. 2, 116). Obs.: Os
manuscritos
atestam
frequentemente
amphibologa. amphictyns, -um, subs. m.
Anfieties, magistrados que representavam no
Congresso da Grcia as diferentes cidades deste
pas (Cc. Inv. 2, 69). amphidms, -ntis, subs.
pr. m. Anfida-mante. um dos Argonautas (V.
Flac. 1, 375).
Aniphigenia, -ae, subs. pr. f. Anfigenia, cidade
da Messnia (Estc. Theb. 4, 178).
Amphilch, -rum, subs. loc. m. Anflo-cos
habitantes da Anfilquia (Cs. B Civ. 3, 55,
1).
Amphilocliia, -ae, subs. pr. f. Anfilquia, regio
montanhosa ao N. da Grcia (Cc. Pis. 96).
Amphilochus, (Amphilochcus), -a, -um, Adj.
Da Anfilquia (T. Lv. 38, 10, 1).
Amphlochus, -, subs. pr. m. Anfloco, 1) Filho
de Anfiarau (Cc. Div. 1, 88). 2) Escritor
grego (Pln. H. Nat. 18, 144).
Amphimdn, -ntis, subs. pr. m. Anfimedonte, nome de um lbio morto por Perseu
(Ov. Met. 5, 75).
Amphinmus, -I, subs. pr. m. Anfnomo,
irmo de Anpis (Sn. Ben. 3, 37).
Amphin, -nis, subs. pr. m. Anfio ou Anfon,
filho de Zeus e rei de Tebas (Hor. A. Pot.
394).
Amphionus, -a, -um, adj. Anfinio, de Anfio
(Prop. 1, 9, 10).
Amphiplis, -is, subs. pr. f. Anfpole, cidade da
Macednia (Cs. B. Cv. 3,102,2).
Amphipolitnus, -a, -um, adj. Anfipolitano, de
Anfpole (T. Lv. 44, 45. 9).
Amphisa, -ae, subs. f. v. Amphissa (Pln. H.
Nat. 4, 8).
Amphissa, -ae, subs. pr. f. Anfissa, cidade da
Grcia Central (T. Lv. 37, 5, 4).
Amphissos (-us), -I, subs. pr. m. Anfisso, filho
de Apolo (Ov. Met. 9, 356).
amphithetrum, -I, subs. n. Anfiteatro (Tc. An.
4, 62).
Amphitrit, -s, subs. pr. f. Anfitrite, deusa e
rainha do mar, uma das filhas de Nereu,
amada por Posseidon, que com ela se casou
(Ov. Met. 1, 14).
Amphitro (Amphitryo ou Amphitryn), nis,
subs. pr. m. Anfitrio, rei de Tebas, marido de
Alcmena (Ov. Met. 6, 112).
Amphitrynids, -ae, subs. m. Descendente de
Anfitrio, Hrcules (Verg. En. 8, 214).

AMPLIFIC

amphra, -ae, subs. f. I Sent. prprio:


1) nfora, vaso de barro, com duas asas,
para lquidos (Hor. Epo. 2, 15). Da: 2)
nfora, medida para lquidos, igual a
duas urnas (Cc. Font. 9).
Amphrysicus, -a, -um, adj. Anfrisaco, de
Anfrsio, de Apolo (Estc. Silv. 1, 4, 105).
Amphrysius, -a, -um, adj. Anfrsio, de Anfrsio,
de Apolo (Verg. En. 6, 398).
Amphrysos (-us), -I, subs. pr. m. Anfriso, ' rio da
Tesslia (Verg. G. 3, 2).
Ampia, -ae, subs. pr. f. mpia, nome de mulher
(Cc. Fam. 6, 12, 3).
Ampius, -i, subs. pr. m. mpio, nome de homem
(Cc. Fam. 6, 12, 1).
ampl, adv. I Sent. prprio: 1) Amplamente,
grandemente, em larga escala (Cc. Verr. 4,
62). II Sent. figurado:
2) Pomposamente, gongricamente (Cc.
Tusc. 5, 24). Obs.: Superl.: amplissime
(Cc. Verr. 2, 112). Comp.: amplius (v.
amplius) (Cc. Mur. 15).
amplctor, -ris, -ct, -plxus sum, v. dep. tr. I
Sent. prprio: 1) Abraar (sent. fsico e moral)
(Verg. En. 4, 686). n Sent. figurado: 2)
Abranger, conter, compreender (Cc. De Or. 3,
34). 3) Li-gar-se a, seguir, dedicar-se a,
perfilhar a opinio de, eleger (Cc. Mil. 73). 4)
Amar, estimar, favorecer (Cc. De Or.
1, 110). 5) Louvar, admitir, acolher, re
ceber (Cc. Fam. 5, 19, 2).
amplextus, -a, -um, part. pass. de ampl-xor.
amplexo = amplxor (Plaut. Poen. 1230).
amplxor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. tr. intens.
I Sont. prprio: 1) Abraar (sent. fsico e
moral) (Cc. Fam. 1, 9, 10). Donde: 2), Seguir
a opinio (Cc. Q. Fr. 2, 10, 3). 3) Acariciar,
amar, apreciar (Cc. Mur. 83).
1. amplxus, -a, -um, part. pass. de amplctor.
2. amplxus, -us, subs. m. I Sent. prprio e
figurado: 1) Entrelaamento, abrao (Cc. Div.
1, 79). Donde: 2) Carinho (Verg. En. 1, 687).
amplificti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Acrscimo, aumento (Cc. Div.
2, 33). Donde, na lngua retrica: 2)
Amplificao (Cc. Or. 102).
amplifictor, -ris, subs m. O que aumenta,
amplificador (Cc. Tusc. 5, 10).
amplifictus, -a, -um, part. pass. de amplifico.
amplific, adv. Magnificamente (Catul. 64, 265).

AMPLIFICO

72

amplifico, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. I


Sent. prprio: 1) Amplificar, aumentar.
desenvolver, engrandecer (Cic. Rep. 3, 24).
Dai, na linguagem retrica: 2) Desenvolver
(um assunto) (Cic. De Or.
3, 104).
amplio, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Tornar mais amplo, ampliar,
aumentar, alargar, acrescentar (Hor. St. 1, 4,
32). II Na lngua jurdica: 2) Adiar (Cic.
Caec. 29).
ampliter, adv., v. ample (Plaut. Bac. 677).
amplitd, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Amplitude, grandeza, dimenso (Cic. Verr. 4,
109). II Sent. figurado: 2) Grandeza,
importncia, prestgio, categoria (Cic. Tusc. 2,
64). Na lngua retrica: 3) Pompa (referindo-se
ao estilo (Cic. Or. 5).
1. amplius, comp. neutro usado substant com
gen.: Maior quantidade, abundncia (Cic. Cat.
4, 9).
2. amplius, adv. (comp. de ample). 1) Por mais
tempo (Cc. De Or. 1, 74). 2) A mais (Cs. B.
Gal. 1, 35, 3).
amplus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Amplo, largo, espaoso, vasto, importante
(Cc. Of. 1, 139); (Cc. Verr.
4, 96). II Sent. figurado: 2) Magn
fico, suntuoso (referindo-se a coisas)
(Cc. Mur. 37). 3) Ilustre, importante
nobre (referindo-se a pessoas) (Cc.
Amer. 102). 4) Fecundo, sublime (re
ferindo-se ao estilo) (Cc. Or. 97).
Amprntae, -rum, subs. loc. m. Ampren-tas,
povo da Clquida (Pln. H. Nat. 6, 12).
Ampsnctus, -i, subs. pr. m. Ampsacto, pequeno
lago sulfuroso da Itlia (Verg. En. 7, 565).
Ampsivarii, -rum, subs. loc. m. Ampsi-vrios,
povo da Germnia Ocidental (Tc. An. 2, 8).
amplla, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Pequeno vaso de barro, frasco, am-pula (Cc.
Fin. 4, 30). II Sent. figurado: 2) Estilo
empolado, nfase (no pl.) (Hor. A. Pot. 97).
ampullceus, -a, -um, adj. Ampulaceo, em forma
de frasco (Pln. H. Nat. 15, 55).
ampullrius, -i, subs. m. Fabricante ou vendedor
de frascos (Plaut. Rud. 756).
ampllor, -ris, -ri, -tus suni, v. dep. intr. Usar
de linguagem empolada, exprimir-se com
nfase (Hor. Ep. 1, 3, 14).

AMYGDALA

amputt, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)


Ao de cortar, podar, corte, poda, amputao
(Cc. C. M. 53). Da: por metonmia: 2) Objeto
cortado ou podado (Plin. H. Nat. 12, 118).
amputtus, -a, -um, part. pass. de amputo.
amputo, -s, -re, -vi, -atum, V. tr. I Sentido
prprio: 1) Cortar em toda volta, mutilar,
amputar (.Cc. CM. 52). II Sent. figurado:
2) Diminuir, encurtar, abreviar (Cic. Fin. 1,
44).
Ampycids, -ae, subs. pr. m. Ampcides, filho de
mpico (o mgico Mopso) (Ov. Met. 12,
456). Obs.: Aus.: Am-pyciden.
Ampycus, -i, subs. pr. m. mpico, sacerdote de
Ceres (Ov. Met. 5, 110). Obs.: Ocorre tambm
a forma Ampyx (Ov. Met. 5, 184).
Ampyx, -ycs, subs. pr. m. mpix. 1) Um dos
Lpitas (Ov. Met. 12, 450). 2) Guer-reiro
petrificado por Perseu (Ov. Met. 5, 184). Obs.:
Aus. Ampyca.
Amsnctus, v. Ampsnctus.
Amtrgis, -is, subs. pr. f. Antorges, cidade da
Btica (T. Lv. 25, 32, 9).
multum, -, subs. n. Amuleto, talism (Pln. H.
Nat. 28, 38).
Amulius, -I, subs. pr. m. Amlio, rei de Alba
(Ov. F. 4, 53).
Amunclnus, -a, -um, adj. De Amiclas (Tc. An.
4, 59).
Amyclae, -rum, subs. pr. f. Amiclas. 1) Antiga
cidade do Peloponeso (Lacnia) (Ov. Met. 8,
314). 2) Cidade do Lcio, destruda por
serpentes (Plin. H. Nat. 8, 104); (Verg. En.
10, 564).
Amyclaeus, -a, -um, adj. Amicleu ou amicleano, de Amiclas (do Peloponeso) (Verg. G.
3, 345).
Amycls, -ae, subs. pr. m. Amiclas, nome de
homem (Luc. 5, 520).
Amycl, -s, subs. f. Amicle, nome de mulher
(Prop. 4, 5, 32).
Amyclids, -ae, subs. m. Descendente de
Amiclas (Jacinto) (Ov. Met. 10, 162).
Amycus, -I, subs. pr. m. mico. 1) Filho de
Netuno (V. Flac. 4, 148). 2) Nome de um
centauro (Ov. Met. 12, 245). 3) Nome de um
troiano (Verg. En. 10, 704).
Amydn, -nis, subs. pr. f. midon, cidade da
Macednia (Juv. 3, 69).
amygdla, -ae, subs. f. Sent. prprio:
1) Amndoa (Pln. H. Nat. 12, 36). Da:
2) Amendoeira (Pln. H. Nat. 16, 103).

AMYGDAtUS

73

amygdalus, -a, -um, adj. De amndoa ou


de amendoeira (Pln. H. Nat. 15,
26).
amygdalinus, -a, -um, veja amygdalus.
agygdlum, -I, subs. n. Amndoa ou
amendoeira (Ov. A. Am. 3, 183). amylum, -,
subs. n. Amido, goma de amido (Pln. H. Nat.
18, 76).
amymn, -s, subs. pr. f. Amimone. 1) Uma
das cinquenta filhas do rei D-nao (Prop. 3,
26, 47). 2) Fonte perto de Argos (Ov. Met. 2,
240). amynnder, -dr, subs. pr. m.
Aminander,
si da Atamnia (T. Lv. 31, 28, 1).
amynomchus, -I, subs. pr. m. Aminomaco, filsofo epicurista (Cc. Fin. 2, 101).
Anynts, -ae, subs. pr. m. Amintas, rei da
Macednia, pai de Filipe (C. Nep. Reg. 2).
Amyntids, -ae, subs. pr. m. Aminta-;.
1) Descendente de Amintas (Ov. 297). 2)
Nome de um pastor (Verg. Buc. 3, 66).
Amyntr, -ris, subs. pr. m. Amintor, rei dos
Dlopes (Ov. Met. 8, 307).
Amyntorids, -ae, subs. pr. m. Amintri-filho
de Amintor (Ov. Ib. 257).
Amyrus, -i, subs. pr. m. Amiro, rio da
Tesslia (V. Flac. 2, 11). Amystis, -Idis,
subs. f. Ao de esvaziar copo de um s
trago (Hor. O. 1, 36, 14).
Amyth. -nis, subs. pr. m. Amiton, li
de Melampo (Ov. Met. 15, 325).
Amythonius, -a, -um, adj. De Amiton
(Verg. G. 3, 550).
Amyzn, -nis, subs. pr. f. Amzon, cidad
Caria (Pln. H. Nat. 5, 109). ou anne, conj.
(partcula interrogati-que traduz uma grande
dvida ou uma restrio). I Na
interrogativa direta simples: 1) Ser possvel
que? por ventura? acaso? adeone me delirare
censes, ut ista esse credam? an tu haec non
credis? (Cc. Tusc. 1, 10) jul-gas-me delirar a
tal ponto que creia que isto existe? ou
porventura no crs nisto? 2) frequente o
seu emprego em frmulas de civilidade como:
ama-bo, obsecro, quaeso, dic, etc: por favor,
acaso, peo, porventura? dize, acaso? (Cc.
Quinct. 81). 3) Exprimindo uma restrio,
especialmente nas interrogaes oratrias:
acaso? porventura? (Cc. Amer. 148). II
Nas interrogativas duplas, ou trplices tem

ANAGNINUM

sentido dubitativo. 4) Ou (a primeira


interrogativa introduzida por ne, utruni ou
num): utrum superbiam prius memorem an
crudelitatem? (Cc. Verr. 1, 122) qual das
duas devo mencionar primeiro, sua soberba ou
sua crueldade? 5) Ou (sem nenhuma partcula
na primeira interrogativa): est an non est? (Ter.
Eun. 546) ou no ? III Nas
interrogativas indiretas empregada depois de
palavras que exprimem ignorncia ou incerteza: 6) haud scio an aliter sentias (Cc. De Or.
1, 263) no sei se pensas de outro modo.
Obs. Anne forma rara que se emprega
principalmente em interrogativas duplas cujo
primeiro membro introduzido por an;
tambm antes de vogal, ou por motivos de
ritmo ou harmonia da frase (Verg. G. 1, 25).
Ana e Ans, -ae, subs. pr. m. Ans, rio da Btica
(Cs. B. Civ. 1, 38, 1).
anabthrum, -I, subs. n. Estrado, ou arquibancada mvel para assistir aos jogos, s
leituras pblicas, etc. (Juv. 7, 46).
Anabra, -rum, subs. pr. n. Anaburos, cidade da
Pisdia (T. Lv. 38, 15, 14).
Ancs ou Ancts, -um, subs. pr. m. pl. naces
ou Anates, sobrenome dos Dios-curos (Cc.
Nat. 3, 53).
Anachrsis, -idis, subs. pr. m. Anacrsis, filsofo
cita que viveu durante o sc. VI a.C. (Cc.
Tusc. 5, 90).
Anacrn, -ntis, subs. pr. m. Anacreonte, poeta
lrico grego, natural de Teos, na Ldia (Cc.
Tusc. 4, 71).
Anacreontius, -a, -um, adj. De Anacreonte,
Anacrentico (Quint. 9, 4, 78).
Anactoria, -ae, subs. pr. f. Anactria, antigo
nome de Mileto (Pln. H. Nat. 5, 112).
Anactori, -s, subs. pr. f. Anactrie, jovem de
Lesbos (Ov. Her. 15, 17).
anadma, -tis, subs. n. Enfeite para a cabea,
anadema (Lucr. 4, 1129).
Anadyomn, -s, subs. pr. f. Anadime-ne (a
que sai das guas), apelido de Vnus (quadro
clebre de Apeles) (Pln. H. Nat. 35, 87 e 91).
anaglyptus, -a, -um, adj. Esculpido em baixo
relevo, anaglptico (Marc. 4,39,8).
Anagnia, -ae, subs. pr. f. Angnia, cidade do
Lcio (Cc. At. 16, 8, 1).
Anagnnum, -i, subs. n. Anagninum, propriedade
de Ccero, prxima de Angnia (Cc. At. 12, 1,
1).

ANAGNINUS

74

Anagninus, -a, -um, adj. De Angnia. anagnino


(Cc. Dom. 81).
anagnsts, -ae, subs. m. Leitor, anagnos-te (Cc.
At. 1, 12, 4). Obs.: Aus. anag-nosten.
analcta, -ae, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Escravo que tira a mesa, que recolhe os restos
de uma refeio, analcta (Marc. 7, 20, 17).
Da: 2) Restos de uma refeio. II Sent.
figurado: 3) Fragmentos, compilao (Sn. Ep.
27, 7).
analectrids, -um, subs. f. Almofadinhas (Ov. A.
Am. 3, 273).
analeptrds, v. analectrids.
analogia, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Relao, proporo, simetria (Varr. L. Lat. 8,
32). Dai, na lngua gramatical: 2) Analogia
(Quint. 1, 5, 13).
anapaestum, -i, subs. n. Anapesto, verso
anapstico, poema em versos anapsti-cos, i.,
constitudo de ps formados por duas breves e
uma longa (Cc. Tusc. 3, 57).
anapaestus, -i, subs. m. 1) Anapesto (p
composto de duas slabas breves e uma longa
(Cc. Tusc. 2, 37). Da: 2) Verso anapstico
(Cc. Or. 190).
Anph, -s, subs. pr. f. Anafe, ilha do mar de
Creta (Ov. Met. 7, 461).
anaphra, -ae, subs. f. I Sent. prprio. 1)
Ascenso dos astros (Pln. H. Nat. 7, 160).
Da, em linguagem retrica: 2) Anfora
(repetio de palavras) (ex. em Cc. Verr. 2,
26).
Anpis, -is, subs. pr. m. 1) Anpis, irmo de
Anfnomo (Ov. Met. 5, 417). 2) Rio da Siclia
(T. Lv. 24, 36, 2).
Anpus, -i, subs. pr. m. napo, rio da Siclia
(Ov. P. 2, 10, 26).
Anrts, -um, subs. loc. m. pl. Anartes, povo da
Dcia setentrional (Cs. B. Gal. 6, 25, 2).
1. Ans, -ae, subs. pr. m. Ans, rio da Es
panha, o atual Guadiana (Cs. B. Cv.
1, 38, 1).
2. ans, -tis (-tis), subs. f. Pato, pata:
anites (Plaut. Cap. 1003) patos; anitum ova (Cc. Nat. 2, 124) ovos de pa
tas.
anaticla, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Patinho (Cc. Fin. 5, 42). II Na linguagem
afetiva: 2) Amorzinho (Plaut. As. 693).
anatina, -ae, subs. f. ou anetinus, -i, subs. m.
Carne de pato (Petr. 56, 3).

ANCHISIADS

anatocismus, -i, subs. m. Juros compostos,


anatocismo (Cc. At. 5, 21, 11). Anausis, -is,
subs. pr. m. Anusis, rei dos albanos (V. Flac. 6,
43).
Anaxgoras, -ae, subs. pr. m. Anaxgoras,
grande filsofo grego, natural de Cla-zmenes
(Cic. Br. 44).
Anaxrchus, -i, subs. pr. m. Anaxarco de
Abdera, discpulo de Demcrito, acompanhou
Alexandre em suas expedies (Cc. Tusc. 2,
52).
Anaxart, -s, subs. pr. f. Anaxrete, moa
cipriota transformada em rochedo por Vnus,
que assim a punira de sua indiferena pelo
amor de Ipis (Ov. Met. 14, 699).
Anaximnder, -dri, subs. pr. m. Anaxi-mandro
de Mileto, contemporneo de Tales e seu
sucessor na direo da Escola de Mileto (Cc.
Div. 1, 112).
Anaximns, -is, subs. pr. m. Anaxmenes de
Mileto, o ltimo representante da Escola de
Mileto (Cc. Nat. 1, 26).
Ancaeus, -i, subs. pr. m. Anceu filho de Netuno
e rei de Samos (Ov. Met. 8, 315).
Ancalts, -um, subs. loc. m. pl. Ancalites, povo
da Gr-Bretanha (Cs. B. Gal. 5, 21, 1).
anceps, -cipitis, adj. I Sent. prprio: 1) De
duas cabeas, de duas caras (Ov. F. 1, 95).
Da: 2) Duplo (Cc. Pomp. 9). II Sent.
figurado: 3) Ambguo, equvoco (T. Lv. 8, 2,
12). 4) Duvidoso, incerto, hesitante (Cc. Rep.
2, 13). frequente com um matiz pejorativo.
5) Perigoso, desvantajoso, enganador (Tc.
Hist. 1, 5).
Anchrius, -i, subs. pr. m. 1) Ancrio, nome de
uma famlia romana (Cc. Sest. 113). 2) Q.
Ancrio, tribuno da plebe durante o consulado
de Csar e Bitulo, destinatrio de uma das
cartas de Ccero (Fam. 13, 40).
Anchemlus, -, subs. pr. m. Anqumolo, filho
do rei dos Marrbios (Verg. En. 10, 389).
Anchilos ou Anchilus, -I, subs. f. e Anehilum, -i, subs. pr. n. Anqualo, cidade
martima da Trcia (Ov. Trist. 1, 10, 36).
Anchsa ou Anchiss, -ae, subs. pr. m. Anquises, membro da casa real de Tria, pai de
Eneias (Verg. En. 1, 617).
Anchisus, -a, -um, adj. De Anquises (Verg. En.
5, 761).
Anchisides, -ae, subs. pr. m. Filho de Anquises,
i., Eneias (Verg. En. 6, 348).

ANCHRA
anchra (e seus derivados), v. ancora, etc.
ancile, -is, subs. n. 1) Escudo sagrado, segundo
a lenda, cado do cu no reinado de Numa
Pomplio (T. Lv. 1, 20). 2) Escudo oval,
ancile, ou ancil (Verg. En. 7, 188).
anclla, -ae, subs. f. Criada, escrava, ancila (Cc.'
Mil. 55).
ancillris, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Relativo
a criadas, ancilar (Cc. Tusc. 5 58). II Sent.
figurado: 2) Servil, baixo (A. Marc. 26, 6,
16).
ancilltus, -a, -um, part. pass. de anclllor.
ancillor, -ris, ri, -tus sum, v. dep. intr. I
Sent. prprio: 1) Ser escravo, servir como
criado, servir (Titin. 73)II Sent. figurado:
2) Ser subserviente, depender de, obedecer a
(Pln. H. Nat. 2, 213).
ancillla, -ae, subs. f. Criadinha, criada nova
(Cc. De Or. 1, 236).
ancsus, -a, -um, adj. Cortado em volta (Lucr. 3,
660).
Ancn, -nis e Ancna, -ae, subs. pr. f. Ancona,
cidade e porto de mar, no golfo de Vencia
(Catul. 36, 13); (Cs. B. Civ. 1, 11, 4).
Anconitnus, -a, -um, adj. De Ancona (Cc. Clu.
40).
ancora, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
ncora (Cs. B. Gal. 4, 29, 2). II Sent.
figurado: 2) Refgio, recurso (Ov. Trist. 5, 2,
42).
ancorle, -is, subs. n. Cabo de ncora (T. Lv.
37, 30, 10).
ancorrius, -a, -um, adj. Pertencente ncora
(Cs. B. Civ. 2, 9, 4).
anctus, -a, -um, part. pass. de ango.
Ancus, -i, subs. pr. m. Anco Mrcio, quarto rei
de Roma (Verg. En. 6, 815).
Ancyra, -ae, subs. pr. f. Ancira, capital da
Galcia (T. Lv. 38, 24).
andabta, -ae, subs. m. Gladiador que combatia
a cavalo e de olhos vendados, anbata (Cc.
Fam. 7, 10, 2).
Andania, -ae, subs. pr. f. Andnia, cidade da
Messnia (T. Lv. 36, 31, 7).
1. Andes, -lum, subs. pr. f. Andes, aldeia perto
de Mntua, bero de Verglio (Don. Verg. 1).
2. Andes, -lum, subs. m. Andes, povo da Glia
Cltica, habitantes do Anju atual (Cs. B. Gal.
2, 35, 3).
Andocids, -is, subs. pr. m. Andcides, notvel
orador grego, nascido em Atenas (C. Nep.
Alc. 3, 2).

75

ANDROMDA

andrachl (andrachn), -s, subs. f. Beldroega,


nome de uma planta (Pln H. Nat. 13, 120).
Andraemn, -nis, subs. pr. m. Andr-mon: 1)
Pai de Anfisso, transformado em ltus (Ov.
Met. 9, 333). 2) Pai de Toante, guerreiro elio
na guerra de Tria (Ov. Met. 13, 357).
Andra, -ae, subs. pr. f. 1) ndria, cidade da
Frigia (Pln. H. Nat. 5, 145). 2) Cidade da
Lcia (Pln. H. Nat. 5, 100). 3) Ttulo de uma
comdia de Terncio.
Andrcus, -I, subs. pr. m. ndrico, nome de
homem (Cc. Fam. 16, 14, 1).
Andrscus, -i, subs. pr. m. Andrisco, homem
humilde, escravo ou de origem servil, que se
fz passar por filho de Perseu, ltimo rei da
Macednia, provocando assim a terceira
guerra ma-cednica (Flor. 2, 14, 3).
Andrus, -a, -um, adj. ndrio, natural de Andros
(Ter. And. 906).
Andrcls, -is, subs. pr. m. ndrocl*es, chefe
dos acarnanos (T. Lv. 33, 16, 4).
Andrclus, -i, subs. pr. m. ndroclo, escravo de
um procnsul romano na frica, que curou a
pata de um leo no deserto. Posteriormente
atirado s feras, aconteceu que o mesmo leo
o reconheceu, no lhe fazendo mal algum
(Sn. Ben. 2, 19, 1).
Androgn, -nis, subs. pr. m. Andrgeo, ou
Androgeo, ou Androgeu, filho de Minos, e
clebre participante dos jogos atenienses
(Prop. 2, 1, 62).
Androgenus, -a, -um, adj. De Androgeu
(Catul. 64, 77).
Androgs, - (Verg. En. 2, 371) e An-drogus, I (Ov. Met. 7, 458), subs. pr. m. Androgeu, o
mesmo que Androgeon. (Ov. Met. 7, 458).
androgyns, -is, subs. f. Mulher com coragem de
homem (V. Mx. 8, 3, 1).
androgymis, -i, subs. m. Andrgino, hermafrodita, o que tem dois sexos (Cc. Div. 1,
98).
Androllitia, -ae, subs. pr. f. Androlcia, antigo
nome de Magnsia (Pln. H. Nat. 5, 114).
Andromcha, -ae e Andromch, -s, subs. pr. f.
Andrmaca, filha de Hecio, rei de Tebas, e
esposa de Heitor (Verg. En. 3, 303).
Andromda, -ae, e Andromd, -s, subs. pr. f.
Andrmeda, filha de Cefeu, rei lendrio da
Etipia, e de Cassiopeia (Ov. Met. 4, 671).

ANDRONICUS

76

Andronicus, -i, subs. pr. m. Andronico. 1) Lvio


Andronico, natural de Tarento. Foi o
verdadeiro criador da poesia latina (Cc. Br.
72). 2) Nome de um amigo de Ccero (Cc. At.
5, 15, 3).
Andros (Andrus), -i, subs. pr. . Andros ilha das
Cidades (Ter. And. 222).
Androsthns, -is, subs. pr. m. Andrs-tenes,
nome de homem (Cs. B. Cv. 3, 80, 3).
nllus, -i, subs. m., v. annellus.
Anemuriensis, -, adj. Anemuriense, de
Anemrio (Tc. An. 12, 55).
Anemrium, -i, subs. pr. n. Anemrio,
promontrio e cidade de Cilicia (T. Lv. 33,
20, 4).
anthum (-thum), -5, subs. n. Endro, planta
odorfica (Verg. Buc. 2, 48).
anfrctus, -s, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Curvatura, sinuosidade, circuito (Cc. Nat. 2,
47). Da: 2) Desvio. dobra (Cs. B. Gal. 7, 46,
1). II Sent. figurado: 3) Circunlquio,
perodo (Cic. Div. 2, 127); (Cc. Part. 21).
Anga, -ae, subs. pr. f. Anga, cidade da Tesslia
(T. Lv. 32, 13, 10).
angllus, -i, subs. m. Pequeno canto, pequeno
ngulo (Lucr. 2, 428).
angina, -ae, subs. f. Angina, inflamao da
garganta (Plaut. Trin. 540).
angiprtus (angiportum), -s (-i), subs. m. e n.
Viela, beco, angiporto (Hor. O. 1, 25, 10).
Angina, -ae, subs. pr. f. Angicia, filha de Eetes,
irm de Medeia (Verg. En.
7, 759).
Anglii, -rum, subs. m. pl. Anglos, povo da
Germnia (Tc. Germ. 40).
ang, -is, -re, anxi, anctum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Apertar, estreitar (sentido fsico e
moral) (Verg. En.
8, 260). II Sent. figurado: 2) Opri
mir, atormentar (Cc. Tusc. 1, 83).
Donde, na voz passiva: 3) Angi: ator
mentasse (Cic. Tusc. 1, 22). Obs.:
Constri-se com orao infinitiva (Cc.
Br. 7) e com quod (Cc. At. 12, 4, 12).
O perf.: anxi ocorre em A. Gl. 1, 3, 8;
e o part. anctum em P. Fest. 29, 8.
angol-, v. angul-.
angor, -ris, subs. m. 1) Opresso (moral) T. Lv.
5, 48, 3). 2) Angstia, aflio (Cc. Tusc. 4,
18). 3) Amarguras, tormentos (pl.)
(Cc.
Phil. 2, 37).
Angrivarii, -rum, subs. loc. m. pl. An-grivrios,
povo germnico (Tc. An. 2, 8).

ANGUSTE

anguen, -nis, subs. n., v. anguis.


anguicmus, -a, -um, adj. Angcomo, que tem
cobras na cabea, como cabelos (Ov. Met. 4,
699).
anguiclus, -i, subs. m. Cobrinha (Cic. Fin. 5,
42).
anguifer, -fera, -frum, adj. 1) Angufero, que
traz serpentes (Prop. 2, 2, 8). 2) Que alimenta,
que produz serpentes, cobras (Estc. Silv. 3, 2,
119). Obs.: A forma masc. substantivada
designa a constelao do Serpentrio (Anth.
761, 49).
anguigna, -ae, subs. m. f. Anggena, nascido
de uma serpente (Ov. Met. 3, 531).
anguimnus, -s (ou -I), adj. O que tem tromba
flexvel como uma serpente, o elefante (Lucr.
2, 537).
anguinus, -a, -um, v. anguinus (Ov. Trist. 4, 7,
12).
anguinum, -I, subs. n. vo de cobra (Pln. H.
Nat. 29, 52).
anguinus, -a, -um, adj. Anguino, de Ser pente,
semelhante cobra, serpente (Catul. 64,
193).
anguips, -edis, subs. m. Angupede, o que tem
ps tortos, terminados como a cauda de
serpente (Ov. Met. 1, 184).
anguis, -is, subs. m. e f. 1) Cobra, serpente (Cic.
Verr. 5, 124). O Drago (constelao) (Verg.
G. 1, 244). 3) O Serpentrio (constelao)
(Ov. Met. 8. 182). Obs.: Palavra rara na prosa,
algumas vezes feminina (Cc. Nat. 1, 101).
anguitnens, -tis, subs. m. A constelao do
Serpentrio (Cc. Nat. 2, 108).
angulris, -e, adj. Que tem cantos, ngulos,
angular (Cat. Agr. 14, 1).
angultus, -a, -um, adj. Que tem ngulos,
anguloso (Cc. Nat. 1, 66).
angulus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Canto
(de uma sala) (Petr. Sat. 29). Da: 2) ngulo
(Cs. B. Gal. 5, 13, 1), 3) Recinto, lugar
retirado (Cic. Cat. 2, 8). II Sent. figurado:
4) Quarto de estudo, sala de escola (Cic. De
Or. 1, 57).
angust, adv. I Sent. prprio: 1) Estreitamente, apertadamente, de modo apertado
(Cs. B. Civ. 3, 45, 1). II Sent. figurado: 2)
De modo limitado, restrito, acanhadamente, de
modo mesquinho, escassamente (Cc. Br.
233). Na lngua retrica: 3) Concisamente,
lacnicamente (Cc. Or. 117).

ANGUSTIA

77

Angusta,- ae, subs. f. (raro), angustiae, m, pl.


(comum). I Sent. pr-rio: 1) Espao
apertado, estreiteza, desfiladeiro (Cc. Fam.
2, 10, 2). Re-ferindo-se ao tempo: 2)
Brevidade, cur-ta durao (Cc. Verr. 1,
148). II Sennt. figurado: 3) Dificuldades,
apuros, precariedade (Cs. B. Civ. 2, 17,
3). Angstia, aflio (Cic. Nat. 1, 88). Obs.: O
sing. muito raro, dele s aparecendo um
exemplo em Ccero. angusticlvius, -I, subs. m.
Angusticlvio, o que usa uma banda estreita de
pr-pura na tnica, tribuno da plebe (Suet. 10).
angust, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Sent.
prprio e figurado: 1) Tornar estreito, estreitar,
apertar (Catul. 64, 359); (Cc Rep. 6, 21). Da:
2) Restringir, reduzir (Sn. Tranq. 8, 9).
angustum, -I, subs. n. e angsta, -rum, n. pl. I
Sent. prprio: 1) Espao estreito (T. Lv. 27,
46, 2). II Sent. figurado: 2) Situao crtica
ou difcil, perigo: res in angusto est (Cs. B.
Gal. 2, 25, 1) o negcio est em situao
crtica. Na lngua potica: 3) Augusta (n. pl.):
estreiteza (Verg. En. 2, 332).
angstus, -a. -uni, adj. I Sent. prprio: 1)
Estreito, apertado (Cs. B. Civ. 2, 25, 1). Da,
referindo-se ao tempo. 2) De curta durao,
curto, restrito (Cs. B. Civ. 3, 43, 2). II
Sent. figurado: 3) Limitado, acanhado, mesquinho (Cc. Fin. 1, 61). Na lngua retrica:
4) Seco. sutil (Cc. Or. 187).
anhelans, -ntis, part. prs. de anhlo, tomado
adjetivamente: anelante, esbaforido, ofegante
(Verg. En. 10, 837).
anhltus, -a, -um, part. pass. de anhlo.
anhlitus, -us, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Sopro, suspiro, respirao dificultosa (Sn.
Ep. 30, 14). Da: 2) Exalao (Cc. Div. 1,
115).
anhlo, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Respirar com dificuldade, estar
ofegante, anelar, arquejar (Verg. En. 5, 425).
Da, passou a ser empregado transitivamente
com o sentido de: 2) Exalar, respirar, exalar
vapores (Cc. De Or. 3, 41). II Sent.
figurado: 3) Respirar (Cc. Cat. 2, 1).
anhhis, -a, -um, adj. I Sent. prprio: D
Anelante, ofegante (Verg. G. 2, 135). Da: 2)
Que resfalfa, que torna-ofegante (Verg. G. 3,
496).

ANIMADVRTO

Anictus -i, subs. pr. m. Anicato, nome de um


liberto de tico (Cic. At. 2, 20, 1).
Anictus, -i, subs. pr. m. Aniceto, liberto da
famlia Cludia nomeado comandante da
esquadra de Miseno. encarregado da execuo
de Agripina (Tc. An. 14, 3).
Anicius, -I, subs. pr. m. Ancio ou Ansio, nome
de famlia romana (Cc. Br. 287).
anicla, -ae, subs. f. Velhinha (Cc. Div. 2, 36).
Anidus, -i, subs. pr. m. Anido, nome de
montanha da Ligria (T Lv 40. 38. 3).
Ann, -nis, Ano, -nis ou Aninus, -i, subs.
pr. m. nio, afluente do Tibre (Cc. Br. 54).
Aninsis, -e, adj. Aniense, do nio (Cc. Plane.
54).
Aninus, -a, -um, adj. Anieno, do nio (Verg.
G. 4, 369).
Anigros (Angrus), -i, subs. pr. m. ni-gros, rio
da Tesslia (Ov. Met. 15, 282).
anilis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Anil. de
velha (Verg. En. 7, 416). Da: 2) maneira
de uma velha (Cc. Tusc.
1, 93).
anilits, -ttis, subs. f. Velhice da mulher
(Catul. 61, 158). anliter, adv. Ao modo de
uma velha, como
uma velha (Cc. Nat. 3, 92). anima, -ae, subs.
f. I Sent. prprio:
1) Sopro, emanao, ar (Cc. Nat 2,
138). Da: 2) Alma (princpio vital),
sopro vital, vida (Cc. Tusc. 1, 19). 3)
Alma dos mortos (que se escapou do
corpo por ocasio do passamento), al
ma (em oposio ao corpo) (Cc. Rep.
6, 3). Obs.: Gen. are. animai (Lucr.);
dat. abl. pl. animabus (decadncia),
animblis, -e, adj. Vivificante (Cc. Nat.
2, 91).
animadvers, -nis, subs. f. I Sent. prprio:
1) Aplicao do esprito, ateno, observao
(Cc. Or. 183). Donde:
2) Censura, repreenso (Cc. Or 1951.
3) Punio, castigo, pena (Cc. Of. 3, 111).
animadversor, -ris, subs. m. Observador (Cc.
Of. 1, 146).
animadvrsus, -a, -um, part. pass. de animadvrto.
animadvrti, perf. de animadvrto.
annadvrt, -is, -re, -verti, -versum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Aplicar o esprito a, prestar
ateno, notar (Cic.

ANIMAL

78

Amer. 59). Da: 2) Observar, ver, reconhecer


(Cs. B. Civ. 3, 69, 3). 3) Notar, criticar,
censurar, repreender, punir, (Cc. Br. 316).
Obs.: Constri-se com obj. direto, com aus. e
inf., com ut e com aus. com ad ou in.
animal, -lis, subs. n. I Sent. prprio: 1) Ser
vivo, animal (geralmente refe-rindo-se aos
animais, por oposio aos homens) (Cc. Ac.
2, 37). 2) Animal (termo de injria) (Cc. Pis.
21).
animalis, -e, adj. 1) Que respira, animado:
animale genus (Lucr. 1, 227) a raa dos seres
vivos. 2) De ar, areo: (natura) vel terrena,
vel ignea, vel aninilis, vel hmida (Cc. Nat.
3, 34) (substncia) ou de terra ou de fogo, ou
de ar, ou de gua.
1 animans, -ntis. I Part. prs. de animo. II
Adj.: Animado, que vive, que respira, vivente
(Cc. Nat. 2, 78).
2. animans, -ntis, subs. m. f. e n. Ser vivo,
animal (Cc. Tim. 12).
animti, -nis, subs. f. Infuso de vida, ser
animado (Cc. Tim. 35).
1. animtus, -a, -um. I Part. pass. de
animo. II Adj. Sen. prprio: 1) Ani
mado (Cc. Top. 69). Da: 2) Disposto
(bem ou mal para com algum) (C.
Nep. Cim. 2, 4).
2. animtus, -us, subs. m. Respirao,
vida (Pln. H. Nat. 11, 7).
animo, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sen.
prprio: 1) Animar, dar vida a, vivificar (Cc.
Nat. 1, 110). Donde, em lngua potica: 2)
Transformar (Ov. Met. 14. 566). II Na voz
passiva: 3) Ter uma disposio particular de
esprito, estar disposto desta ou daquela
maneira: terrae suae solo et caelo acrius
animan-tur (Tc. Germ. 29) do solo e do
clima de sua terra tm uma disposio mais
ardente.
anims, adv. 1) Com coragem, corajosamente,
com energia (Cc. Of. 1, 92). 2) Com ardor,
apaixonadamente (Sn. Ep. 73, 5).
animsus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Corajoso, intrpido, ardente (Cc. Mil. 92).
Da: 2) Magnnimo, que tem grandeza de
alma (Sn. Prov. 5, 5). 3) Orgulhoso,
impetuoso (Ov. Met. 6, 206). 4) Apaixonado,
ardente (Tc. H. 1, 24).
animla, -ae, subs. f. (dim. de anima). Pequeno
spro de vida, almazinha (Cc. At. 9, 7, 1).

ANNINUS

animulus, -I, subs. m. Amiguinho, cora-ozinho


(termo de carcia) (Plaut. Cas. 134).
animus, -i, subs. m. 1) Princpio pensante (em
oposio a corpus e anima), esprito, alma
(Cc. Tusc. 1, 80). Da: 2) Corao (como sede
da coragem, do desejo, das inclinaes e das
paixes), vontade, desejo, nimo (Cc. Marc.
8). 3) Sede do pensamento, pensamento, inteligncia (Cc. De Or. 3, 67). Donde, na lngua
potica: 4) Carter, condio, natureza (Verg.
G. 2, 51).
anites = anates, pl. de ans, v. ans.
Anus, -i, subs. pr. m. nio, rei e sacerdote de
Delos (Verg. En. 3, 80).
Anna, -ae, subs. pr. f. Ana, irm e confidente de
Dido (Verg. En. 4, 9).
Anna Pernna, subs. pr. f. Ana Perena, velha
deusa romana, identificada por alguns com
Ana, irm de Dido (Macr. Saturn. 1, 12, 6).
Annaea, -ae, subs. pr. f. Ania, nome de mulher
(Cc. Verr. 1, 111).
Annaeus, -i, subs. pr. m. Aneu, nome de famlia
romana, a que pertenciam os Snecas e
Lucano (Cc. Verr. 3, 93).
1. annlis, -is, (subentendido: liber), subs. m. 1)
Livro de anais (geralmente usado no plural:
annles, -ium, (Cc. De Or. 2, 52). 2) Annales,
subs. pr.: Os Anais, ttulo de um poema pico
de nio. 3) Ttulo de uma obra de Tcito.
2. Annlis, -is, subs. pr. m. Analis, sobrenome
dos Vlios (Cc. Fam. 8, 8, 5).
annt = adnato.
anne, v. an.
annct (adnct), -is, -re, -nexi, -nxum,
v. tr. I Sent. prprio: 1) Ligar a,
atar, unir (Cc. Nat. 2, 136). II Sent.
figurado: 2) Ajuntar, acrescentar (Tc.
An. 4, 28). Obs.: Constri-se com ad,
com dat. e com orao infinitiva. Annius, -,
subs. pr. m. Aneio, nome de
famlia romana (Cc. Fam. 15, 4, 2). annllus,
(anllus), -, subs. m. Anelzinho
(Hor. St. 2, 7, 8). annexi,
perf. de anncto.
1. annxus (adnxus), -a, -um, part. pass.
de anncto.
2. annxus (adnxus), -Os, subs. m. Reu
nio, conexo (Tc. Hist. 3, 34). Obs.:
S usada no abl. sg.
1. Anninus, -a, -um, adj. De nio (Cc. At. 4,
3, 3).
2. Anninus, -i, subs. pr. m. Aniano, nome de
um poeta romano (A. Gel. 6, 7).

ANNUUS

ANNIBAL

79

Annbal, v. Hannibal.
Anniceri, -rum, subs. pr. m. pl. Anic-rios,
discpulos de Anceris (Cc. Of. 3, 116).
Annicris, -is, subs. pr. m. Anceris, nome de
um filsofo cirenico (Lact. Inst. 3, 25, 16).
anniculus, -a, -um, adj. De um ano, com um
ano de idade (C. Nep. At. 19, 4).
annfer, -fera, -frum, adj. I Sent. prprio:
1) Que produz (frutos) todo o ano (Pln. H.
Nat. 16, 107). Donde: 2) Que se renova todos
os anos (Pln. H Nat. 19, 121).
Annisus (adnisus), -a, -um, part. pass. de
anntor.
annitndus (adntndus), -a, -um, gerun-divo
de anntor.
anntor (adnitor), -ris, -ti, -nixus ou -nsus
sum, v. dep. intr. I Sent. prprio: 1)
Apoiar-se em (sentido fsico e moral),
encostar-se a, firmar-se em (Cc. Lae. 88).
Da: 2) Dobrar-se com esforo, fazer esforo,
esforar-se (Sal. B. Jug. 43, 4).
Annus, -, subs. pr. m. nio, nome de famlia
romana, qual pertencia, entre outros, Milo,
defendido por Ccero (Cc. Mil.).
anniversrus, -a, -um, adj. Que volta todos os
anos, anual (Cc. Verr. 5, 84).
annxus (adnixus), -a, -um, part. pass. de
anntor.
ann = adno.
annna, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Produo do ano, colheita do ano, colheita:
vectigal ex salaria annona sta-tuere (T. Lv.
29, 37, 3) estabelecer um imposto sobre a
produo
anual
do
sal.
Donde,
especialmente: 2) Colheita de trigo, provises
de trigo, provises, vveres (Cc. Dom. 12). II
Da, em sent. figurado: 3) Preo alto,
carestia, escassez (Cc. Agr. 2, 80).
annsus, -a, -um, adj. Carregado de anos, velho
(Verg. En. 6, 282).
annottor (adnottor), -ris, subs. m.
Observador, o que espia, toma nota de (Pln.
Pan. 49, 6).
annottus (adnottus), -a, -um, part. pass. de
annto.
anntnus, -a, -um, adj. De um ano, do
ltimo ano (Cs. B. Gal. 5, 8, 6). annt
(adnt), -s, -re, -vi, -atum, v.
tr. I Sent. prprio: 1) Pr uma nota ou um
sinal, anotar, tomar nota de

(Quint. 1, 4, 17). Da: 2) Notar, observar (Tc.


An. 13, 35). 3) Designar, destinar (Suet. Cal.
27).
ann (udnui), perf. de anno.
annuiturus (adnuitrus), -a, -um, part. fut. de
anno.
annulrius, (anulrus), -I, subs. n. Fabricante
de anis (Cc. Ac. 2, 86).
annultus (anultus), -a, -um, adj. Que tem ou
traz anel (Plaut. Poen. 981).
annlus (anlus), -I, subs. m. 1) Anel (do dedo)
(Cc. Of. 3, 38). 2) Anel (de cabelo), argola
(de cortina), qualquer espcie de anel, anel
com sinete, etc. (Marc. 2, 66); (Pln. H. Nat.
31, 62). 3) Anel de ouro (distintivo de
cavaleiro romano), ttulo ds cavaleiro romano
(Cc. Verr. 3, 176).
annumertus (adnumertus), -a, -um, part.
pass. de annumro.
annumr (adnumro), -s, -re, vi, -atum, v.
tr. Contar, contar no nmero de, incluir no
nmero de, acrescentar ao nmero de (Cc.
Verr. 2, 144). Obs.: Constri-se com aus.,
com dat. e com abl. com a prep. in.
annunti (adnunti), -s, -re, -v, -atum, v.
tr. Anunciar, fazer saber, relatar (Sn. Vit. 28).
ann (adn), -is, -re, -ni, -ntum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Conceder por um sinal de
cabea, fazer um sinal, aprovar com um
movimento de cabea, aprovar, consentir (Cc.
Cat. 3, 10). II Da: 2) Afirmar, confessar,
designar por um sinal, perguntar por um sinal
(Cc. Quinct. 18). Obs.: Constri-se
absolutamente, com dat., com aus. e com or.
interrogativa.
annus -, subs. m. I Sent. prprio: 1) Ano
(Cc. C M. 24). II Da, na lngua rstica: 2)
Produo de um ano, colheita: nec arare
terram aut expectare annum (Tc. Germ.
14) nem arar a terra nem esperar a colheita
(do ano). No sent. potico: 3) Estao (das
colheitas), outono (Verg. Buc. 2, 57).
annt (adnt), -s, -re, v. intr. Fazer sinal
afirmativo com a cabea, consentir (Plaut.
Merc. 437).
annum, -i, subs. n. (mais frequentemente:
anuua, -rum). Salrio de um ano, rendimento
anual, penso (Sn. Ben. 1, 9, 4).
aimus, -a, -um, adj. 1) Que dura um ano, de
um ano, anual, nuo (Cc. Sest. 137). 2) Que
volta cada ano (Cc. Inv. 1, 34).

ANOMALIA

80

anomalia, -ae, subs. f. Anomalia, irregularidade


(Varr. L. Lat. 9); (A. Gl. 2. 25, 1).
Anquillria, -ae, subs. pr. f. Anquilria, cidade
da costa da frica (Cs. B. Cv. 2, 23, 1).
anquir, -is, -re, -quisivi, -qusitum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Procurar com cuidado,
examinar, procurar (Cc. Of. 1, 11). II Da,
na lngua jurdica: 2) Fazer uma investigao
judicial, processar, acusar, perseguir (T. Lv.
6, 20, 12). Obs.: Constri-se com abl., com a
prep. de, com gen. ou abl. (de crime). As
formas derivadas do perfeito so sempre
sincopadas: anquisissent (T. Lv. 2, 52, 5).
anquisvi, perf. de anquir.
ansa, -ae subs. f. I Sent. prprio: 1) Asa, cabo
(Verg. Buc. 3, 45). II Sent. figurado: 2)
Ocasio, oportunidade (Cc. Lae. 59).
anstus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Provido de asas (Varr. L. Lat. 5,
121). II Sent. figurado: 2) Com as
mos nas cadeiras (Plaut. Pers. 308).
1. anser, -ris, subs. m. Pato, ganso (no fem. a
fmea do pato, pata) (Cic. Amer. 56).
2. Anser, -ris, subs. pr. m. nser. 1) Amigo
de Antonio (Cc. Phil. 13, 11).
2) Poeta latino (Ov. Trist. 2, 435).
Antaeus, -I, subs. pr. m. Anteu, gigante
filho de Posseidon e de Gaia, morto por
Hrcules (Ov. Met. 9, 184). Anandrius. -a,
-um, adj. De Antandro
(Cc. Q. Fr. 1, 2, 4). Antndros (-us), -, subs.
pr. f. Antandro,
cidade da Msia (Plin. H. Nat. 5, 123).
1. ante, prep. de aus. 1) Diante de, na presena
de, perante (ideia de lugar): ante oppidum
considere (Cs. B. Gal 7, 79, 4) tomar
posio diante da cidadela. 2) Antes de (ideia
de tempo): ante primam confectam vigiliam
(Cs B. Gal 7, 3. 3) antes de terminada a
primeira viglia. Em abreviatura: a.d. = ante
diem. 3) Mais que (ideia de superioridade, em
estilo potico): scelere ante alios immanior
omnes (Verg. En. 1, 347) o mais monstruoso
celerado de todos os outros. Obs.: s vezes,
nos poetas, vem posposta palavra com a qual
est construda (Lucr. 3, 67); (Ov. F. 1. 503).
2. ante, adv. I Sent. local: 1) Diante. adiante,
antes (Cc. Ac. 2, 125). II

ANTECSSI

Sent. temporal: 2) Dantes, anteriormente,


antes (Cc. Tusc. 1, 99); (Cs. B. Cv. 3, 105,
2).
ant, adv. At agora, at ento, antes (Cc.
Pomp. 13). Obs.: Seguido de quam significa:
antes que (Cc. Dej. 30).
antectus, -a, -um, part. pass. de antego.
anteg (= ante ago), -is, -re, v. tr. Conduzir
adiante, frente.
anteambl, -on is, subs. m. Antembulo,
escravo que vai na frente do senhor (batedor)
(Marc. 2, 18, 5).
antequam, adv. Antes que (Cc. Dej. 30).
Antecnem, subs. pr. indecl. Procio,
constelao antes da Cancula (Cc. Nat. 2,
114).
antecapi, -is, -re, -cpi, -cptum (-cp-tum), v.
tr. 1) Tomar antes, obter antes, receber antes,
antecipar, preceder (Sal. B. Jug 50, 1). 2)
Antecipar, preceder (Sal. C. Cat. 55, 1).
antecptus, -a, -um, part. pass. de ante-capo.
antecdens -ntis. I Part. prs. de antecedo. II
Adj.: 1) Antecedente. precedente, anterior
(Cc. Fat. 24). III Substantivamente (neutro
e em oposio a consequens): 2) Antecedente
(Cc. Top. 88). Obs.: Frequentemente usado no
plural: os antecedentes (Cc. Top. 53).
antecedo, -is, -re, -essi, -cssum, v. intr. e tr. I
Sent. prprio: A) Intr.: 1) Caminhar na
frente, marchar na frente, anteceder, preceder
(Cc. Phil. 2, 58). B) Tr.: 2) Preceder (no
tempo ou no espao) (Cs. B. Gal. 4. 11, 2). 3)
Chegar na frente, anteceder (Cs. B. Civ. 3,
75, 3). II Sent. figurado: 4) Exceder
(sentido fsico e moral), ultrapassar, levar
vantagem (Cs. B. Gal. 3, 8, 1). Obs.:
Constri-se com dat., aus., abl. e
absolutamente.
antecll, -is, -re, v. intr. e tr. (S usado na
comparao). Elevar-se acima dos demais,
distinguir-se. ultrapassar, exceder, ser
superior. A) Intr. (Cc. Mur. 24). B) Tr. (Tc.
An. 14, 55, perodo imperial). Obs.: Constrise com dat. (Cc. Of. 1, 107), com aus. e com
abl.
. de relao.
antecp, perf. de antecapio.
antecptus = antecptus, -a, -um, part. pass. de
antecapi.
antecssi, perf. de antecedo.

ANTECESS

81

Antecess, -nis, subs. f. 1) Antecedncia,


precedncia (Cic. Tim. 37). 2) Antecedente,
fato que precede (Cc. Of.
1, 11)
antecessor, -ris, subs. m. 1) Batedor (Suet. Vit.
17, 2). 2) Predecessor, precursor, antecessor
(Apul. u. 9); (Lact. Inst. 2, 8, 5).
1 antecssus, -a, -um, part. pass. de antecedo.
2 antecssus, -Os, subs. m. Antecipao '(Sn
Ben. 4, 42, 4).
antecrsor, -ris, subs. m. Guarda avanada,
explorador, batedor (no pl.) (Cs. B.Gal. 5,
47, 1).
ante, -is, -Ire, anti (antu) ou anteivi (antivi),
antetum (antitum), v. intr. e tr. A) Intr.: I
Sent. prprio: 1) Ir na frente, adiante, preceder
(Cic. Agr. 2. 93). II Da, em sent. figurado:
2) Ultrapassar, exceder (Cc. Lae. 69). B) Tr.:
1) Preceder algum (Hor. O. 1, 25, 19). 2)
Antecipar, prevenir (Tc. An 5, 6). Obs.: Os
prosadores e poetas da poca imperial usam o
pre-vrbio na forma sincopada: ant: anteat
(Ov. Am. 2, 276), antissent (Tc. An. 3, 69).
antefr, -fers, -ferre, antetli anteltum, v. tr. 1)
Levar adiante (Cs. B. Civ. 3, 106, 4). 2)
Preferir (Cc. Or. 23).
antefixa, -rum, subs. n. pl. Antefixa, pequenas
figuras decorativas colocadas verticalmente
frente das telhas, no vrtice e nas beiras dos
telhados, e que serviam tambm de goteira (T.
Lv. 34, 44).
antefixus, -a, -um, part. pass. do desusado
antefigo, tomado adjetivamente: an-tefixo,
pregado diante, na frente (Tc. An. 1, 61).
antegredior, -ris, -grdi, -grssus sum, v. dep.
tr. Caminhar adiante, marchar na frente, ir
antes, preceder (sent. pr prio e figurado)
(Cic. Nat. 2, 53).
antegrssus, -a, -um, part. pass. de ante-gredior.
Antehab, -s, -re, v. tr. Preferir (Tc. An.
1, 58).
anthc, adv. At agora, anteriormente
I(Cc. Fam. 12, 23, 3). Antius, -i,
subs. pr. m. Anteio, nome de homem
(Tc. An. 2 6). anteii ou anti, psrf.
de anto. anteivi ou antivi, perf. de
anteo. anteltus, -a, -um, part. pass.
de antefro.

ANTQUAM

antelogium, -i, subs. n. Prlogo (Plaut. Men. 13).


antelcnum, -i, subs. n. Aurora (Sn. Ep. 122,
1).
antelucnus, -a, -um, adj. Antes de amanhecer,
at amanhecer, matinal (Cc. Cat. 2, 22).
antemeridinus, -a, -um, adj. Que antes do
meio-dia, matinal (Cc. De Or. 3, 22).
antemisi, perf. de antemitto.
antemissus, -a, -um, part. pass. de antemitto.
antemitto, -is, -re, -misi, -missum, v. tr. Mandar
adiante, enviar antes Obs.: A melhor forma
ante mitto.
1. antmna, -ae, subs. f. Antena (de um navio)
(Cs. B. Gal. 3, 14, 6).
2. Antmna, -ae, e Antmnae, -runi, subs. pr. f.
Antena ou Antenas, cidade dos sabinos, no
Lcio antigo (Varr. L. Lat. 5, 28).
antnna, v. antmna.
Antenor, -ris, subs. pr. m. Antenor, um dos
chefes troianos, amigo de Pramo (Ov. Met.
13, 201) .
Antenorus, -a, -um, adj. De Antenor, relativo a
Antenor (Marc. 1, 77).
Antenorides, -ae subs. m. Descendente de
Antenor (Verg. En. 6, 484).
anteoccupti, -nis, (melhor: ante oc-cupati),
subs. f. Antecipao, ato de antecipar uma
objeo, anteocupao (Cc. De Or. 3, 205).
anteparta, -oruin, n. pl. Bens adquiridos antes
(Plaut. Trin. 643).
antps, -pedis, subs. m. P da frente (Cc. Arat.
454).
antepilnus, -, sub. m. Antepilano, soldado das
primeiras linhas (T. Lv. 8, 8, 7).
antepoll, -s, -re, v. tr. Ultrapassar (Apul.
Met. 7, 5).
antepn, -is, -re, -posi, -positum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Pr adiante, antepor (Tc.
An. 15, 32). II Ssnt. figurado: 2) Preferir,
dar preferncia a (Cc. Br. 68).
antepositus, -a, -um, part. pass. de antepn.
antposi, perf. de antepn.
anteptens, -ntis. Adj.: mais poderoso,
superior, antepotente (Plaut. Trin. 1116).
antquam (ou ante quam), conj. Antes que (Cc.
Mur. 2). Obs.: Constri-se com indicativo e
subjuntivo. Cona indicativo indica uma
simples relao tem

ANTRS

82

poral, enquanto que com o subjuntivo indica


ainda certos matizes lgicos ou estilsticos.
Antrs, -tis, subs. pr. m. Antero. 1) Irmo e
companheiro de Eros, deus do amor
correspondido (Cc. Nat. 3, 60).
2) Escravo de tico (Cc. At. 9, 14, 3).
antes, -um, subs. m. 1) Fileiras (de
cepas de vinha) (Verg. G. 2, 417). 2) Canteiros
(de plantas, flores) (Col. 10, 376).
antesignnus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Antessignano, soldado que combate diante das
insgnias, soldado da primeira linha (T. Lv. 22,
5, 7). 2) An tessignanos, soldados que
combatiam diante das insgnias ou bandeiras
cuja defesa lhes era confiada (no pl.) (Cs. B.
Civ. 1, 43, 3). II Sent. figurado:
3) Chefe, comandante (Cc. Phil. 2, 29).
antesttus, -a, -um, part. pass. de antstor.
antsti, perf. de antsto.
antst (ou antst), -s, -re, -stt (ou stiti),
v. intr. I Sent. prprio: 1) Estar frente de,
diante de, no primeiro lugar (Cc. Rep. 3, 28).
II Sent. figurado: 2) Levar vantagem,
exceder, ultrapassar (Cc. Inv. 2, 2). Obs.:
um verbo are. raro.
antstor, -ris, -ri, -tns sum, v. dep. tr. Tomar
por testemunha (Cc. Mil. 68).
antetll, perf. de antefro.
antevn, perf. de antevenlo.
anteven, -is, -ire, -vni, -vntum, v. intr e tr. I
Sent. prprio: 1) Vir antes. chegar antes,
antecipar-se (Verg. G. 3, 70). II Sent.
figurado: 2) Ex-ceder, ser superior a, tornar-se
maior, superior (com dat.) Obs.: Empregado
transitivamente tem os mesmos sentidos (Sal.
B. Jug. 48, 2).
antevrti (antevrt), perf. de antevrto.
antevrt (antevrt), -is, -re, -verti, (-vrti),
-vrsum (-vrsum), v. intr. e tr. I Sent.
prprio: A) Intr.: 1) Ir na frente, preceder,
chegar antes (Ter. Eun. 738). II Sent.
figurado: 2) Prevenir (Cc. Mil. 45). B) Tr.: 3)
Anteci par, prevenir, (Apul. Met. 1, 10). 4)
Preferir (Cs. B. Gal. 7, 7, 3).
antevrtr = antevrt.
antevid = ante vido.
antevl, -s, -re, v. tr. Passar na frente voando
(Estc. Theb. 3, 427).
Anthea, -ae, subs. pr. f. Antia, cidade da
Lacnia (Pln. H. Nat. 4, 16).

ANTIGONEA
Anthdn, -nis, subs. pr. f. Antdon, cidade da
Becia (Ov. Met. 13, 905).
Anthedonius, -a, -um, adj. De Antdon (Estc.
Theb. 9, 291).
Anthemsia, -ae, subs. pr. f. Antemsia, cidade
da Mesopotmia (Pln. H. Nat. 5, 86).
Anthemsias, -adis = Anthemsia (Tc. An. 6,
41).
Anthemsium, -i = Anthemsia (Eutr. 8, 3).
Anthes, -i ou -os, subs. pr. m. Anteu,
companheiro de Eneias (Verg. En. 12, 443).
Obs.: Acus. sing.: Anthea (Verg. En. 1, 181).
Antis, -tis, e Antits, -um, subs. loc. m. Os
anciates, habitantes de ncio (T. Lv. 27,
38).
Antict, -nis, e Anticatns, -um, subs. pr.
m. Anticato ou Anticates, ttulo de dois
trabalhos de Csar (Quint. 1,
5, 68).
anticipti, -nis, subs. f. Conhecimento
antecipado, pressentimento (Cc. Nat. 1, 43).
anticiptus, -a, -um, part. pass. de anti-cipo.
anticip, -s, -re, -v, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Tomar antecipadamente, antecipar
(Varr. Men. 48). II Sent. figurado: 2) Levar
vantagem, ultrapassar (Cic. Nat. 1, 76).
1. anticus, -a, -um, adj. Que est adiante,
anterior (Cc. Tim. 10).
2. anticus, v. antiquus.
Anticyra, -ae, subs. pr. f. Antcira. 1) Nome de
trs cidades, clebres pela produo de elboro
(Hor. A. Pot. 300). 2) Cidade da Fcida, no
golfo de Corinto (T. Lv. 32, 18, 4). 3) Cidade
da Lcrida (T. Lv. 26, 25, 1). 4) Por sindoque, o elboro (que se julgava eficaz no
tratamento da loucura) (Prs. 4, 16).
antid = anteo.
antidtum, -i, subs. m. ou n. Antdoto, contra
veneno (Celso 5, 23); (A. Gl. 17,
6, 6).
Antigns, -is, subs. pr. m. Antgenes, nome de
homem (Verg. Buc. 5, 89).
Antigenids, -ae, subs. pr. m. Antigni-das,
msico clebre (Cc. Br. 187).
Antign, -s, e Antigna, -ae, subs.- pr. f.
Antgona, filha de dipo e Jocasta (Prop. 2, 8,
21).
Antigona, -ae, subs. pr. f. Antigonia, cidade
do Epiro (T. Lv. 32, 5, 9).

ANTIGONENS
IS

83

Antigonia, v. Antigona.
Antignus, I, subs. pr. m. Antgono. 1) Nome
de vrios reis da Macednia (Cc. Of 2 48). 2)
Nome de um liberto (Cc. Fam. 13, 33).
Antilibnus, -i, subs. pr. m. Antilbano,
cordilheira da Sria (Cc. At. 2, 16, 2).
Antilchus, -i, subs. pr. m. Antloco, filho de
Nestor (Hor. O. 2, 9, 14).
Antimchus, -I, subs. pr. m. Antmaco. 1) Poeta
grego, cultor da elegia e da epopeia (Cc. Br.
191). 2) Centauro (Ov. Met. 12, 460).
antinomia, -ae, subs. f. Antinomia, oposio de
duas leis (Quint. 7, 7, 1).
Antinus, -I, subs. pr. m. 1) Antnoo, um dos
pretendentes de Penlope (Prop. 4 5 8). 2)
Escravo de Adriano, de rara beleza que,
morrendo afogado no Nilo, o imperador fz
divinizar (Tertul. Apol. 13).
Antiocha, v. Antiochla.
Antiochnss, -ium, subs. m. Antioquen-ses, ou
antioquenos, habitantes de Antioquia (Tc.
Hist. 2, 80).
Antiochnsis, -e, adj. Do rei Antoco, o Grande
(V. Max. 3, 7, 1).
Antiochus, -a, -um, adj. 1) De Antoco (o
filsofo). 2) Antiochla (n. pl.): opinies de
Antoco (Cc. Ac. 2, 115).
Antiochia (Antiocha), -ae, subs. pr. f.
Antioquia, capital da Sria, uma das cidades
mais povoadas, mais ricas e mais cultas do
Oriente (Cs. B. Civ. 3, 102, 6).
Antiochii, -rum, subs. m. Antocos, discpulos
do filsofo Antoco (Cc. Ac. 2, 70).
Antiochinus, -a, -um, adj. Do rei Antoco, o
Grande (Cc. Phil. 11, 7).
Antichis, -idis, subs. pr. f. Nome dado ao mar
Cspio (Pln. H. Nat. 2, 167).
Antiochius, -a, -um, v. Antiochus, -a, -um.
Antichus, -I, subs. pr. m. Antoco. 1) Nome
dado a vrios reis da Sria (Cc. De Or. 2, 75).
2) Nome de um filsofo acadmico, mestre de
Ccero e de Bruto (Cc. Ac. 2, 132).
Antipa, -ae, e Antip, -s, subs. pr. f. Antopa.
1) Filha do tebano Nicteu, de beleza
extraordinria (Prop. 3, 13, 21). 2) Esposa de
Piero, me das Pirides (Cc. Nat. 3, 54).

ANTIQUUS

Antipter, -tri, subs. pr. m. Antpatro. 1) General


de Alexandre, a quem ste deixou no governo
da Macednia, durante suas campanhas (Cic.
Of. 2, 48). 2) Nome de vrios filsofos (Cc.
Tusc. 5, 107), etc.
Antipatra, -ae, subs. pr. f. Antiptrea, cidade da
Ilria ou da Macednia (T. Lv. 31, 27, 2).
Antiphts, -ae, subs. pr. m. Antfates. 1) Rei
dos Lestriges (Hor. A. Pot. 145). 2) Filho
de Sarpedonte (Verg. En. 9, 696).
Antiphilus, -i, subs. pr. m. Antfilo, nome de
homem (T. Lv. 33, 1).
Antiph, -nis, ou Antiphn, -ntis, subs. pr. m.
Antifonte, o mais antigo dos oradores ticos
(Cc. Br. 47).
antpodes, -um, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Antpodas. II Da, em sent. figurado: 2)
Pessoas que fazem da noi-te dia e do dia noite
(Sn. Ep. 122, 2).
antiqurius, -a, -um. I Adj. 1) Relativo
antiguidade, de antiqurio. 2) Antiqurio, o
que gosta de antiguidades (subs. m.) (Tc. D.
21). II subs. f. Antiquria, -ae: 3) Mulher
que gosta da antiguidade (Subs. f.) (Juv. 6,
454).
antiqutus, -a, -um, part. pass. de antiquo.
antiqu, adv. moda antiga (Hor. Ep. 2, 1, 66).
antiquits, -ttis, subs. f. 1) Antiguidade (tempo
passado) (Cc. Br. 60). 2) Costumes antigos,
carter antigo, a antiga simplicidade (Cc.
Verr. 3, 209).
antiquitus, adv. 1) Desde a antiguuida-de (Cs.
B. Gal. 6, 4, 2). 2) Na antiguidade, nos tempos
antigos, antigamente (Cs. B. Gal. 2, 4, 1).
antiquo, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Rejeitar (uma
lei, uma proposta de lei) (Cc. Leg. 3, 38).
Obs.: Muito usado na lngua jurdica.
antiquus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Antigo, velho, passado, de outrora (Cc. Tusc.
5, 10). II Sent. figurado: 2) Mais
importante, prefervel, muito notvel (no
comparativo an-tiquior e no superlativo
antiquis-sinms usado metaforicamente)
(Cc. Div. 1, 27). 3) Antiqui (m. pl.): os antigos escritores, os homens de outras eras (Cc.
Or. 218). Obs.: A forma anticus tambm
encontrvel (T. Lv. 38, 17, 20).

ANTISSA

84

Antissa, -ae, subs. pr. f. Antissa, cidade na costa


oriental da ilha de Lesbos, destruda pelos
romanos (T. Lv. 45, 31, 14).
Antissae, -rum, subs. m. pl. Antisseus,
habitantes de Antissa (T. Lv. 45, 31,14).
antistes, -His, subs. m. e f. 1) Antstite, pontfice,
sacerdote, sacerdotisa (Cc. Dom. 104); (T.
Liv. 1, 20). 2) Mestre (Cc. De Or. 2, 202).
Antisthns, -is, subs. pr. m. Antstenes, filsofo
ateniense, contemporneo de Scrates e
Plato, o fundador da escola cnica (Cc. Nat.
1, 32).
antistita, -ae, subs. f. Sacerdotisa (Cc. Verr. 4,
99).
Antistius, -i, subs. pr. m. Antstio, nome de
vrias personagens romanas, entre as quais o
jurisconsulto Antistio La-beo (T. Lv. 45,
17).
antist = antst.
antithtn (um), -i, subs. n. Oposio (Prs. 1,
86).
Antium, -i, subs. pr. n. ncio. cidade do Lcio,
perto da foz do Tibre, bero de Calgula e de
Nero (Cc. At. 2, 8, 2).
antl = ancl.
Antninae, -rnm, subs. f. pl. Discursos do
orador Antonio (Cc. Verr. 5, 32).
Antonininus, -a, -um, adj. De Antonino (nome
de vrios imperadores romanos) (Eutr. 8, 10).
Antoninus, -i, subs. pr. m. Antonino, nome de
vrios imperadores romanos.
Antnius, -i, subs. m. Antonio. 1) Marco
Antnio (o orador), um dos maiores oradores
de seu tempo, muito apreciado por Ccero
(Cc. Br. 139). 2) O trinviro, neto do
precedente, general e estadista romano,
companheiro de lutas de Csar e inimigo de
Ccero, que contra le escreveu e pronunciou
as clebres Filpicas (Cc. Phil. 1, 1, etc).
antonomsia, -ae, subs. f. Antonomsia, termo
de gramtica (Quint. 8, 6, 29).
Antrs, -ae, ou -is, subs. pr. m. Antores,
companheiro de Hrcules (Verg. En. 10, 177).
antruni, -i, subs. n. Antro, gruta, caverna,
cavidade (Verg. En. 5, 19).
antro = amptro.
Anbis, -is (-dis), subs. pr. m. Anbis, deus
egpcio (Verg. En. 8, 698).
nulrius, -a, -um, v. annularius.
nultus, v. annultus.
nlus, v. annlus.

APAGE

1. nus, -i, subs. m. 1) Anel (Plaut. Men.


85;. 2) nus (Cc. Fam. 9, 22, 2). Obs.:
O sentido de anel passou a ser atri.
budo ao diminutivo anlus.
2. anus, -us, subs. f. I Sent. prprio;
1) Velha (Cc. Tusc. 1, 48). Donde: 2)
Velha feiticeira (Hor. St. 1, 9, 30).
Como adj. 3) Velho, velha (Suet
Ner. 11); (Catul. 68, 46).
anxi, perf. de ang.
anxi, adv. Sent. prprio: com ansiedade,
ansiosamente, com inquietao (Sal B. Jug.
82, 3).
anxits, -ttis, subs. f. I Sent. pr prio: 1)
Ansiedade, desassossego, in quietao (Cc.
Tusc. 4, 37). II Sent, figurado: 2)
Escrpulo, preocupao es crupulosa (Tc. D.
39).
anxifer, -fera, -frum, adj. Que atormen ta,
atormentador (Cc. Tusc. 2, 21).
anxitud, -inis, subs. f., v. anxits. An siedade
(Cc. Rep. 2, 68).
anxus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Ansioso, inquieto, atormentado (Sal. B. Jug.
11, 8). Da: 2) Penoso, angustiante, incmodo
(Verg. En. 9, 88). II
Sent. figurado: 3) Sem repouso, vi
gilante (Sn. Brev. 12, 2).
Anxur, -uris, subs. pr. m. nxur, guerreiro
rtulo (Verg. En. 10, 154).
Anxrs, -tis, subs. m. De nxur (T. Lv. 27,
38, 4).
Anxurus, -i, subs. pr. m. nxuro, epteto de
Jpiter, adorado em nxur (Verg. En. 7,
799).
Anytus, -I, subs. pr. m. nito, um dos
acusadores de Scrates (Hor. St. 2, 4, 3).
Aoed, -s, subs. pr. f. Aede, uma das quatro
musas primitivas (Cc. Nat. 3, 54).
Aonia. -ae, subs. pr. f. Ania, nome mitolgico
da Becia, derivado de Aon, filho de Netuno e
antigo rei da Becia (A. Gl. 14, 6, 4).
Aonidae, -um, subs. loc. m. Os anidas, naturais
da Ania (Estc. Th. 2, 697).
Aonides, -um, subs. pr. f. As Anidas, i., as
Musas (Ov. Met. 5, 333).
Aonius, -a, -um, adj. Anio, da Ania (Ov. Met.
3,339).
Arnos, -i, subs. pr. m. Aornos, pntano da
Campnia (Verg. En. 6, 242).
Aorsi, -rum, subs. loc. m. Aorsos, povo
srmata (Tc. An. 12, 15).
apge, nterj. Afasta-te! fora! para trs! (Plaut.
Amph. 580).

APAMEA

85

Apama, -ae, subs. pr. f. Apamia, 1) Cidade da


Sria, cujo nome se deriva de Apama, mulher
do rei Seleuco Nicator (Cic. Fam. 12, 12). 2)
Cidade da Frigia, fundada por Antoco III
Soter, que lhe deu esta denominao tirada do
nome de sua me Apama (Cic. At. 5, 16).
Apamnsis,
ou
Apamensis,
-is,
adj.
Apameense, da cidade de Apamia (Frigia)
(Cic. At. 5, 21, 9).
Apamia, -ae, v. Apema.
Apelaurus, -i, subs. pr. m. Apelauro, cidade ou
canto da Arcdia (T. Lv. 33, 14).
apelits ou aphlits, -ae, subs. m. Vento leste
(Pln. H. Nat. 2, 119); (Catul. 26, 3).
Aplla, -ae, subs. pr. m. Apela, 1) Nome de um
liberto (Cic. Fam. 7, 25, 2). 2) Nome de um
judeu (Hor. St. 1, 5, 100).
Aplis, -is, subs. pr. m. Apeles, o maior pintor
da antiguidade nascido na J-nia (Cic. Br. 70).
Appellus, -a, -um, adj. De Apeles (Marc. 7, 83).
Apenninus, -, v. Appennnus.
1. aper, -pri, subs. m. 1) Javali (Cc. Verr. 4,
95). 2) Espcie de peixe (Pln. H. Nat. 11,
267).
2. Aper, -pri, subs. pr. m. per (nome de um dos
interlocutores do Dilogo dos Oradores de
Tcito).
Aperantia, -ae, subs. pr. f. Aperncia, pequena
provncia da Tesslia (T. Lv.
36, 33).
Apernti, -rum, subs. loc. m. Aperantos,
habitantes de Aperncia (T. Lv. 43,
22, 11).
aperibo, fut. imperf. arc. de aperio (Plaut. Truc.
763).
aperi, -is, -Ire, -peru, -prtum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Abrir: alicui portas aperire (Cc.
Phil. 3, 32) abrir para algum as portas da
cidade. Donde: 2) Descobrir (sentido fsico e
moral), mostrar, desvendar: caput, partes
corporis aperire (Cic. Phil. 2, 77) descobrir a
cabea e as partes do corpo. 3) Abrir, fender,
furar, cavar, escavar (T. Lv. 1, 55, 2). 4)
Abrir-se (refl.) (Cc. Div. 1, 74). II Sent.
figurado: 5) Expor, mostrar, esclarecer,
explicar (Cc. Fin. 4, 67). 6) Na lngua das
finanas: abrir um crdito (Cc. At. 5, 1, 2).
aperte, adv. Abertamente, publicamente, com
clareza, s claras (Cic. Cat. 1, 12); (Cc. Com.
43).

APHRODISIUM

aprt, -as, -re, v. tr. freq. Abrir, descobrir


(Plaut. Men. 910).
aprtum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1) Lugar
descoberto, plancie (T. Liv. 23, 46, 10). Da:
2) Ao ar livre (T. Lv. 43, 18, 8). II Sent.
figurado: 3) Abertamente, s claras: in aperto
esse (Tc. Hist. 4, 4) estar s claras.
aprtus, -a, -um. A) Part. pass. de aperio. B) Adj.
I Sent. prprio: 1) Aberto (Cc. Amer. 65).
2) Descoberto, nu (Cs. B. Civ. 1, 71, 1). II
Sent. figurado: 3) Sereno, claro, manifesto
(Cc. Div. 1, 2). 4) Aberto, livre (Cc. Phil. 14,
17).
5) Franco, sincero, leal (Cic. Of. 3, 57).
6) Sent. pejorativo: sem carter, descarado,
impudente (Cc. Clu. 48). Na lngua militar: 7)
Declarado (Cc. Dom. 29). 8) Descoberto, sem
defesa (Cs. B. Gal. 7, 50, 1). Obs.: Note-se a
expresso apertum est (Cc. Fin. 5, 34)
claro que.
aperi, perf. de aperio.
Aps, v. apis 1.
apex, -cis, subs. m. 1) Ponta, cimo (sent. prprio
e figurado): auge, fastgio, pi ce ou apex
(Verg. En. 4, 246). 2) Parte superior do barrete
dos flmines (pequena vara envolvida em l;
em seguida passou a designar o prprio barrete, tiara, mitra, coroa real) (T. Liv. 6, 41, 9);
(Cc. Leg. 1, 4). 3) Crista, penacho (Verg. En.
10, 270). 4) Lingua de fogo (potico) (Verg.
En.
2,
682).
Sent.
figurado:
5)
Embelezamento, sutileza (Cic. C. M. 60).
Aphareus, -I, subs. pr. m. Afareu, nome de um
centauro (Ov. Met. 12, 341).
aphlits, v. apelites.
Aphidas, -ae, subs. pr. m. Afidas, nome de um
centauro (Ov. Met. 12, 317).
Aphidna, -ae, subs. pr. f. Afidna, nome de um
demo da tica (Ov. F. 5, 708).
aphrctus, -i, subs. f. ou aphrctum, 4, subs. n.
Navio sem coberta (Cc. At. 6, 8, 4).
Aphrodisa, -rum, subs. pr. n. Afrodsias, festas
em honra de Vnus (Plaut. Poen. 191).
Aphrodisias, -adis, subs. pr. f. Afrodisa-de: 1)
Cidade da Cilicia (T. Lv. 33, 20, 4). 2)
Cidade e promontrio da Caria (T. Lv. 37, 21,
5).
Aphrodsium, -i, subs. pr. n. Afrodsio, cidade
do Lcio, onde havia um templo de Afrodite
(Pln. H. Nat. 3, 57).

APICTUS
apictus, -a, -um, adj. Coberto com o barrete dos
flmines (Ov. F. 3, 397).
Apicius, -I, subs. pr. m. Apcio, nome de um
gastrnomo clebre (Tc. An. 4, 1).
apicla, -ae, subs. . (dim. de apis) Pequena
abelha, abelha (Pln. H. Nat 7, 85).
Apidnus, -i, subs. pr. m. Apdano, rio da
Tesslia (Ov. Met. 1, 580).
apinae, -rum, subs. f. pl. Ninharias (Marc. 1,
113).
Apilae, -rum, subs. pr. f. pl. Apolas, cidade do
Lcio (T. Lv. 1, 35, 7).
Apin, -nis, subs. pr. m. Apio. 1) Re-tor do
tempo de Tibrio (Plh. H. Nat. 30, 18). 2)
Sobrenome de um Ptolomeu, rei de Cirene
(Cc. Agr. 2, 51).
1. apis, -is, subs., f. Abelha (Cc. Tusc.
2, 52). Obs.: Geralmente usado no plu
ral: apes, apium ou a puni.
2. Apis, -is, subs. pr. m. O boi pis, ado
rado no Egito (Cc. Nat. 1, 82).
apiscor, -ris, -pisei, aptus sum, v. dep. tr. incoat.
I Sent. prprio: 1) Atingir, alcanar (Cc.
At. 8, 14, 3). II Sent. figurado: 2) Obter,
alcanar, ad quirir (Cc. Leg. 1, 52). 3)
Alcanar pela inteligncia, compreender
(Lucr. 1, 488). 4) Atacar (tratando-se de doena) (Lucr. 6, 1235).
apium, gen., v. apis 1.
aplstre, -is, subs. n. Aplustres, ornatos da popa
de um navio (Juv. 10, 136). Obs.: Geralmente
usado no plural:
aplustria, -ium e aplustra, -rum.
apoclti, -rum, subs. m. Apocletos (magistrados
da Etlia) (T. Lv. 35, 34, 2).
Apocolocynthsis, -is, subs. pr. f. Apocolocintose, ttulo de uma stira de Sneca,
para expor Cludio ao ridculo (a metamorfose
em abbora).
Apodt, -rum, subs. loc. m. Apdotos, povo da
Etlia (T. Lv. 32, 34).
apodytrlum, -I, subs. n. Apoditrio, vestirio
de um balnerio (Cc. Q. Fr.
3, 1, 3).
Apollinre, -is, subs. n. Lugar consagrado
a Apolo (T. Lv. 3, 63, 7). Apollinris, -e, adj.
De Apolo, apolinar
(Cc. At. 2, 19). Apollinus, -a, -um, adj. De
Apolo, apolneo (Ov. Met. 13, 631). Apll, -nis, subs. pr.
m. Apolo, filho de
Jpiter e Latona, e irmo de rtemis.
a Diana dos romanos (Cc. Tusc. 1, 114).
Obs.: Dat. Apolloni (T. Lv. 29, 10, 6);
gen. pl. Apollinum (Cc. Nat. 3, 67).

APPARATUS
Apollodrus, -I, subs. pr. m. Apolodoro. 1)
Filsofo grego de Atenas (Cc. Nat.
1, 93). 2) Retor de Prgamo, professor
do futuro Augusto (Suet. Aug. 80). 3)
Gramtico ateniense (Cc. At. 12, 23, 2).
Apollnia, -ae, subs. pr. f. Apolnia, nome de
vrias cidades (Cc. Phil. 11, 26).
Apollonitae, -rum, subs. loc. m. pl. Apoloniatas, habitantes de Apolnia (Cc. Pis. 86).
Apollonits, -ae, subs. m. Nativo da Apolnia
(Cc. Nat. 1, 29).
Apolloninsis, -e, adj. Apoloniense, da Apolnia
(Cc. Verr. 3, 103).
Apollnis, -idis, subs. pr. f. Apolnide, cidade
da Ldia (Cc. Flac. 51).
Apolinius, -i, subs. pr. m. Apolnio, nome de
vrias personagens gregas: 1) Apolnio de
Alabanda, retor (Cc. De Or. 1, 75). 2)
Apolnio Molo, tambm de Alabanda, mas
estabelecido em Rodes. Foi o mestre de
retrica de Ccero (Cic. Br. 307). 3) Apolnio
de Rodes, autor das Argonuticas (Quint.
10, 1, 87).
apolg, -s, -re, v. tr. Rebater, rejeitar, recusar
(Sn. Ep. 47, 9).
apolgus, -I, subs. m. Aplogo, fbula (Cc. De
Or. 2, 264).
apoprogmna, -rum, subs. n. pl. Aquilo que se
deve rejeitar (na moral estica) (Cc. Fin. 3,
15).
aposipsis, -is, subs. f. Aposiopese, reticncia,
figura de retrica (Quint. 9, 2, 54).
apostrph, -s, ou apostrpha, -ae, subs. f.
Apstrofe, figura de retrica (Quint. 4, 1, 69).
apothca, -ae, subs. f. 1) Lugar onde se guardam
os comestveis, despensa (Cc. Vat. 12). 2)
Celeiro, adega (Cc. Phil.
2, 67); (Hor. St. 2, 5, 7).
appart, adv. Com aparato, suntuosa-mente
(Cc. At. 13, 52, 1).
apparti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Preparao, preparativo (Cc. Of. 2, 56). II
Sent. figurado. 2) Sun-tuosidade, aparato
(falando-se do trabalho do orador) (Cic. Inv.
1, 25).
1. appartus, -a, -um. A) Part. pas. de appro. B) Adj. I Sent. prprio: 1)
Preparado, pronto. Donde: 2) Provido,
guarnecido (Cc. Inv. 1, 58). II Sent.
figurado:
3)
Suntuoso,
magnificente
(Cc. Sest. 116).
2, appartus, -us, subs. m. I Sent. pr
prio: 1) Preparao, preparativo (Cic.

APPARE
O

87

phil. 5, 30). Da: 2) Petrechos, apareIlhos (mquinas, instrumentos, equipa


gem, tropas, etc.) (C. Nep. Eum. 5, 7).
II Sent. figurado: 3) Suntuosidade,
pompa, aparato (Cc. Phil. 2, 101). Na
lngua retrica: 4) Pompa de estilo (Cc.
De Or. 1, 229). appr (adpro), -s, re, -parui, -pa-rtum, v. intr. 1) Aparecer,
estar vista, mostrar-se (Cc. At. 16, 2, 4). 2) Ser
visvel (sent. fsico e moral), ser evidente,
estar claro (Cc. Caec. 76). 3) Impes.:
claro, manifesto, evidente (Cc. Mil. 54).
4) Estar junto de alguma pessoa para servir,
estar pronto para obedecer, estar a servio de
(T. Lv. 2, 55, 3). Obs.: Constri-se com dat,
com acus. e com infinito. Com orao infinitiva
construo rara, que ocorre em Ccero (Fin. 3,
23). appar, -is, -re, v. tr. Obter, adquirir
(Lucr. 2, 1110). apprit, -nis, subs. f. 1) Servio
(prestado a um magistrado), funo, cargo (Cc. Fam.
13, 54). 2) Servial (Cc. Q. Fr. 1, 1, 12). apprtor, ris, subs. m. Funcionrio subalterno (ordenana,
litor, secretrio, intrprete, etc.) ao servio de um
magistrado (Cc. Verr. 3, 86). appr (adpr), -s, re, -vi, -atum, v tr. 1) Preparar, fazer
preparativos, aprestar (Cc. Verr. 4, 44); (Cc. Phil.
10, 7). 2) Preparar-se, equipar, dispor (tratando se
de guerra) (Cc. Pomp. 35). Obs.: Constri-se
intransitivamente, com acus. com as preposies ad e
in, com inf. e com ut. appri, perf. de apparo.
appellssis = appellavris (Ter. Phorm
742). appellti, -nis, subs. f. 1) Ao de dirigir
a palavra, apelo (Cs. B. Civ. 2, 28, 2). 2) Nome,
denominao (Cc. Dom. 129). 3) Pronncia
(Cic. Br. 259). appelltor, -ris, subs. m. O
que apela,
apelante (Cc. Verr. 4, 146). appelltus, -a, um, part. pass. de appllo. appellittus, -a, -um,
part. pass. de appellito. appellit, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. freq.
Chamar muitas vezes, estar habituado a '
chamar por (Tc. An. 4, 65). Obs.: Verbo raro,
usado apenas no imprio. 1. appll (adpll), s, -re. -vi, -atum, v. tr. I Sent. prprio: 1)
Chamar, dirigir-se a, dirigir a palavra a (Cc.

APPETITIO

Phil. 13, 4). Da: 2) Dirigir-se a algum com


um pedido, solicitar, recorrer a, suplicar,
invocar (Cc. Amer. 77). Donde: 3) Nomear,
proclamar, mencionar, tomar por testemunha
(Cic. Lae. 6). Na lngua jurdica: 4) Apelar,
recorrer (a um tribunal). 5) Demandar, litigar,
(Cc. Dej. 3). Na lngua retrica: 6) Pronunciar
(Cic. Br. 133).
2. appll (adpll), -is, -re, appl, ap-plsum,
v. tr. 1) Impelir para, dirigir para, fazer chegar
a (Cs. B. Civ. 1, 26, 1). Da: 2) Aproximarse, e na lngua nutica: aportar, arribar (Cic.
Phil. 2, 26); (Cs. B. Civ. 2, 43, 1). Obs.:
Constri-se com ac. com ad ou in, com dat. ou
intransitivamente.
appndi, perf. de appndo.
appendicla, -ae, subs. f. Acessrio, corolrio,
pequeno apndice (Cc. Rab. Post. 8).
appendix, -icis, subs. f. 1) O que pende (Apul.
Met. 8, 22). 2) Apndice, suplemento,
acessrio (T. Lv. 9, 41, 16;.
appnd (adpnd), -is, -re, -pendi, -pn-sum,
v. tr. Suspender a, suspender; donde: pesar
(sent. prprio e figurado) (Cc. Verr. 4, 56);
(Cc. De Or. 14). Obs.: O sentido prprio de
suspender s aparece na decadncia.
Appennnicla, ae subs. loc. m. e f. Apenincola, habitante dos Apeninos (Verg. En.
11, 700).
Appenninigna, -ae, subs. loc. m. e f. Ape
ningena, nascido nos Apeninos (v. Met. 15,
432).
Appenninus, -i, subs. pr. m. Os Apeninos, cadeia
de montanhas que atravessa diagonalmente a
Itlia (Cc. Cat. 2, 23).
appnsus (adpnsus), part. pass. de appndo.
apptens (adptens), -ntis. A) Part. prs. de
appto. B) Adj.: vido, desejoso, ambicioso,
avarento (Cc. De Or. 2, 182). Obs.: Constrise com gen.
appetenter (adpetnter), adv. Com avidez,
avidamente, com sofreguido (Cc. Of. 1, 33).
appetentia, -ae, (adpetentia), subs. f. Apetite,
desejo, vontade, paixo (Cc. Rep. 1, 2).
appetfi (adpetn), perf. de appt.
appetti (adpetitio), -nis, subs. f. I Sent.
prprio. 1) Ao de procurar alcanar; desejo
(Cc. Of. 1, 13). II Sent. figurado: 2)
Cobia (Cc. Of. 3, 30). 3) Apetite (Cc. Fin.
3, 23).

APPETITUS
1. appetitus (adpetitus), -a, -um, part. pass. de
appto.
2. appetitus (adpetitus), -Os, subs. m. 1) Apetite
(sent. prprio e moral) (Cc. Of. 1, 101). Da:
2) Desejo, faculdade de desejar (Cc. Of. 2,
11).
appt (adpt), -is, -re, -petvi (-peti), petitum, v. tr. e intr. A) Tr.: I Sent. prprio:
1) Procurar aproximar-se de, procurar alcanar
(Cc. Nat. 2, 100). II Sent. figurado: 2)
Atacar, assaltar (Cc. Dom. 13). 3) Desejar,
pretender, cobiar, ter inclinao ou propenso
para (Cc. Lae. 46). 4) Fazer vir a si, puxar
para si (Cc. De Or. 3, 128). B) Intr.: 5)
Aproximar-se, chegar (Cs. B. Gal. 6, 35, 1).
1. Appia Via e Appia, -ae, subs. pr. f. A Via
pia, a mais antiga e a mais clebre das
estradas romanas, que punha Roma em
comunicao com a Itlia do Sul (Cc. Mil.
15).
2. Appia Aqua, -ae, subs. pr. f. A gua pia, o
mais antigo dos aquedutos romanos (Pln. H.
Nat. 36, 121).
Appini, -rum, subs. loc. m. Apianos, habitantes de pia, cidade da Frigia (Cc. Fam.
3, 9, 1).
Appas, -adis, subs. pr. f. pias (Ov. A. Am. 1,
82). 2) Nome dado por Ccero a uma Minerva
de pio Cludio (Cc. Fam. 3, 1, 1).
Appitas, -ttis, subs. f. Nome forjado
ironicamente por Ccero, para referir-se
descendncia de pio (Cc. Fam. 3, 7, 5).
apping (adping), -is, -re, -pinxi, -pictum, v.
tr. I Sent. prprio: 1) Pintar em, ou sobre
(Hor. A. Pot. 30). II Sent. figurado: 2)
Acrescentar (Cc. At. 2, 8, 2).
Obs.:
Constri-se com o dativo.
appinxi (adpinx), perf. de appingo.
Appius, -i, subs. pr. m. pio, prenome romano,
usado principalmente pela gens Cludia (Eutr.
1, 18).
applaudo (adplaudo ou appld), -is, -re, plausi, -plausum, v. tr. e intr. I Sent. prprio:
A) Tr.: 1) Bater em, fazer bater uma coisa
contra a outra (Ov. Met. 4, 352). Da: B) Intr.:
2) Aplaudir (Plaut. Bac. 1211).
applausi (adplausi), perf. de applaudo.
1. applausus (adplausus), -a, -um, part. pass. de
aplaudo.
2. applausus. -Os, subs. m. Rudo (Estc. Theb.
2. 513).
applicatio(adplicti), -nis. subs. f. 1) Ligao
(Cc. Lae. 27). Na lngua ju-

APPOS1TE
rdica: 2) Jus applicationis direito de herdar
os bens de um cliente sem testamento (Cc.
De Or. 1, 177).
applictrus (adplictrus), -a, -um, part. fut. de
applico.
applictus (adplictus), -a, -um, part. pass. de
applico.
applic (adplic), -s, -re, -vi, (--ui), -atum, (citum), v. tr. e intr. I Sent. prprio: A) Intr.:
1) Aportar, aproximar-se, dirigir-se para (Cs.
B. Civ. 3, 101, 5). B) Tr.: 2) Aproximar de,
apoiar a (Cc. Tusc. 5, 77). 3) Fazer aportar (T.
Lv. 37, 12, 20). 4) Aplicar a, prender a, ligar a
(sent. fsico e moral) (Cc. De Or. 2, 55); (Cc.
Verr. 2,2). Obs.: 1) Constri-se com ac. com
ad ou in (raro) e com dat. 2) O perf. applicui
aparece uma nica vez em Ccero (Flac. 82).
appld = applaudo.
applr (adplr), -s, -re, -vi, -atum. Chorar
com, chorar junto de, chorar (Sn. Nat. 4, 2,
6).
applsus = applausus.
appn (adpn), -is, -ere, -posui, -posi-tum, v.
tr. I Sent. prprio: 1) Pr junto de, apor,
pr perto de, pr diante de, depositar: ad
malum versum notam apponere (Cc. Pis. 73)
apor uma marca a um verso mau. Da: 2)
Servir ( mesa), pr na mesa: legatis apposuit
tantum quod satis esset (Cc. Tusc. 5, 91)
serviu aos embaixadores, tanto quanto o
bastante. 3) Designar algum (para um
servio), colocar junto de, ao lado de (Cc.
Caec. 51). 4) Ajuntar, acrescentar, dar como
auxiliar a (Cc. Inv. 2, 117); (Hor. St. 1, 2,
107). Obs.: Constri-se com obj. dir., com
dat., ou com acus. com ad.
apporrctus (adporrctus), -a, -um, part. pass. do
desus. apporrigo. Estendido junto de (Ov. Met.
2, 561).
apporttus (adporttus), -a, -um, part. pass. de
apprto.
apprt (adprt), -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Trazer,
transportar para, levar (Cc. Verr, 4, 121). II
Sent. figurado: 2) Causar, produzir (uma
novidade ou desgraa) (Lucr. 5, 220).
appsc (adpsc), -is, -re, v. tr. Pedir a mais
(Hor. Ep. 2, 2, 100).
apposit (adposit), adv. Convenientemente, de
modo apropriado (Cc. Inv. 1, 6).

APPOSIT
IO
Appositi (adpositi), -nis, subs. f. Acrscimo,
adio (Quint. 5, 11, 1).
Appositum, -I, subs. n. Epteto, o que qualifica
(o substantivo) (Quint. 2, 14, 3).
appositus (adpositus), -a, -um. A) Part. pass. de
appno. B) Adjetivo. I Sent. prprio: 1)
Posto junto de, prximo, vizinho (Tc. An. 2,
7). II Sent. figurado: 2) Inclinado,
propenso, prprio para (Cic. Verr. 5, 188).
apposvi == apposi (Plaut. Mil. 905).
apposi (adposi), perf. de appno.
apptus (adptus), -a, -um, adj. Que bebeu bem
(Plaut. Rud. 566).
apprcor (adprcor), -ris, -ri, -atos sum. v. dep.
tr. Pedir, dirigir splicas a, suplicar, invocar
(Hor. O. 4, 15, 28).
apprehndi (adprehndi), perf. de apprehndo.
apprehndo (adprehnd), -is, -re, -pre-hndi, prehnsum, v. tr. I Sent. prprio: 1)
Agarrar, apanhar, segurar, apoderar-se de (Cic.
Nat. 1, 54). II Da, na lngua militar: 2)
Apossar-se de, atacar, assaltar (Cic. At. 10, 8).
Obs.: Em poesia comum a forn prendo.
apprehnsus (adprehnsus), -a, -um, pass.
de apprehndo.
apprnd = apprehndo.
apprnsus = apprehnsus.
apprssi, perf. de apprimo.
apprssus (adprssus), -a, -una, part. pass. de
apprimo.
apprim (adprim), adv. Antes de tudo,
sobretudo, principalmente (C. Nep. At. 13, 4).
apprm (adprm), -is, -re, -prssi, -prs-sum,
v. tr. Apertar contra ou de encontro, apertar,
estreitar (Tc. An. 2, 21). Obs.: Constri-se
com dat. ou aus. com ad.
approbt (adprobt), -nis, subs. f. 1)
Aprovao (Cc. Br. 185). Da: 2) Prova,
confirmao (Cc. Inv. 1, 67).
approbtor (adprobtor), -ris, subs. m. O que
aprova, aprovador (Cc. At. 16, 7, 2).
approbtus (adprobtus), -a, -uni, part. pass, de
apprbo.
apprb (adprb), adv. Muito bem (Plaut. Trin.
957).
apprb (adprb), -s, -re, -v, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Aprovar (Cc. Pis. 7).
Da: 2) Fazer aprovar (Tc. An. 15, 59). II
Sent. figurado:

APRUNUS

3) Provar, demonstrar (Cc. Inv. 1, 58). Obs.:


Constri-se com aus. e com orao infinitiva
(Cc. Verr. 4, 142).
appromitt (adpromitt), -is, -re, v. tr,
Responder por algum (Cc. Amer. 26). Obs.:
Constri-se com orao infinitiva.
appropertus (adpropertus), -a, -um, part. pass.
de appropro.
appropr (adpropr), -s, -re, -vi, -atum, v.
tr. e intr. A) Tr.: 1) Apressar, acelerar (T. Lv.
4, 9, 13). B) Intr. 2)
Apressar-se muito
(Cc. Mil. 45).
appropinquti (adpropinqut), -nis, subs. f.
Aproximao (Cc. Fin. 5, 32).
appropinqu (adpropinqu), -s, -re, -vi, atum, v. intr. I Sent. prprio: 1)
Aproximar-se, avizinhar-se, apropin-quar
(Cc. Fin. 4, 64); (Cs. B. Gal. 2, 10, 5). Obs.:
Constri-se com aus. acompanhado de ad ou
com o dat.
appgn (adpgn), -s, -re, v. tr. Atacar,
assaltar (Tc. An. 2, 81).
appul (adpli), perf. de appllo 2.
1. appulsus (adplsus), -a, -um, part. pass.
de appllo 2.
2. appulsus, (adplsus), -s, subs. m. I
Sent. prprio: 1) Ao de aportar,
acesso, desembarque (T. Lv. 27, 30,
7). 2) Aproximao (do sol) (Cc. Nat.
1, 24). II Sent. figurado: 3) Contac
to, ataque, dano (Cc. Nat. 2, 141).
apricti, -nis, subs. f. Ao de se aquecer ao
sol, soalheira (Cc. At. 7, 11, 1).
apricor, -ris, -ri, v. dep. intr. Aquecer--se ao
sol (Cc. Tusc. 5, 92).
apricum, -i, subs. n. I Sent. prprio. 1) Lugar
ensolarado (Pln. H. Nat. 16, 71). II Sent.
figurado: 2) s claras, luz do dia (Hor. Ep.
1, 6, 24).
apricus, -a, -um, adj. 1) Exposto ao sol (Cc.
Part. 36). Da: 2) Que gosta de sol (Verg. En.
5, 128).
aprlis, -is, subs. m. Abril, o ms consagrado a
Vnus (Ov. F. 4, 901). Obs:.: Frequentemente
usado como adj.: men-sis Aprilis {Cc. Fam.
6, 3, 6).
Aprninus, -a, -um, adj. De Aprnio (Cc. Verr.
3, 28).
Aprnius, -i, subs. pr. m. Aprnio, nome de
homem (Cc. Verr. 3, 22).
Apros, -i, subs. pr. f. Apros, ou Apri, cidade da
Trcia (Pln. H. Nat. 4, 47).
aprgnus, -a, -um, adj. De javali (Plaut Pers.
305).
aprnus, v. aprgnus.

APRUSA

90

Aprsa, -ae, subs. pr. m. Aprusa, rio da mbria


(Pln. H. Nat. 3, 115).
aps, v. a, ab.
apsinthium, v. absinthium.
e.psis (absis), -dis, subs. f. 1) Arco, ab-boda
(Pin. Ep. 2, 17, 8). 2) Curso de um planeta,
apside (Pln. H. Nat. 2, 63).
Apsus, -I, subs. pr. m. Apso, riacho da Iliria
(Cs. B. Civ. 3, 13, 5).
apttus, -a, -um, part. pass. de apto.
apt, adv. 1) Convenientemente, de modo
apropriado (Cc. Verr. 4, 54). 2) Na lngua
retrica: 2) Perfeitamente ligado (Cc. Or.
219).
apto, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Aplicar, adaptar, apropriar,
acomodar-se, pr, ligar, atar, prender (T. Lv.
44, 34, 8). II Sent. figurado: 2) Preparar,
equipar, aparelhar, munir (T. Lv. 22, 5, 3).
Obs.: Cons-tri-se com dat. e abl.
aptus, -a, -um. A) Part. pass. de apo 1) Ligado
(sent. prprio e figurado), atado, unido (Cc.
Ac. 2, 119). 2) Preparado, equipado (Sal. Hist.
25). Na lngua potica: 3) Munido de, provido
de, guarnecido de (Lucr. 5, 1428). B) Adj. 4)
Prprio, apropriado, apto, hbil para,
conveniente, adequado (Cic. CM. 9). Obs.:
Constri-se com dat., com aus. mais a prep.
ad, com aus. mais a prep. in, e com inf.
apud, prep. com aus. I Com nomes de lugar:
1) Junto de, ao p de, perto de: apud focum
(Cc. Rep. 3, 40) jun to ao fogo. 2) Em
(principalmente com nomes prprios de
localidades: rios, cidades, ilhas, regies, etc.)
apud Manti-neam (Cc. Fin. 2, 97) em
Mantina 3) Diante de (em lugar de ad,
marcando proximidade, com nomes de coisas)
(Cs. B. Gal. 2, 7, 3). II Com nomes de
pessoa: 4) Em casa de, ao p de, junto a, perto
de (Cc. Pomp. 13). 5) Entre (principalmente
com nomes de povos) apud Romanos, apud
maiores nostros (Cc. Verr. 4, 108) entre os
romanos, entre os nossos maiores. s vezes
aparece posposta ao subs.: Cumas apud
(Lucr. 6, 747) perto de Cumas.
Apulinus, -a, -um, adj. De Apuleio (Cc. Phil.
13, 32).
Apulius (Appuleius), -I, subs. pr. m. Apuleio,
nome de homem: 1) Lcio Apuleio Saturnino,
tribuno da plebe em 103 e 100 a.C, demagogo
exaltado (Cc. Br. 224). 2) Escritor romano.

AQUILA

Aplia, -ae, subs. pr. f. Aplia, regio da Itlia


meridional, na costa do Adritico (Cc. Dv. 1,
97).
Apli, -rum, subs. loc. m. pulos, os habitantes da Aplia (T. Lv. 8, 25, 3).
Apulus, -a, -um, adj. Da Aplia, apulo (Hor. O.
1, 33, 7).
aput = apud.
1. aqua, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) gua
(Cc. Verr. 4, 107). Da: 2) gua de rio, rio,
lago, mar, gua de chuva (Cc. Div. 2, 69);
(Cc. Verr. 2, 86); gua de chuva (Cc. De Or.
3, 180). 3) No pl.: guas termais, banhos (Cc.
Plane. 65). Obs.: Notem-se as expresses
como: a) praebere aquam (Hor. St. 1, 4, 88)
oferecer gua para as ablues antes das
refeies e, da, convidar algum; b) aquam
dare (Pln. Ep. 6, 2, 7) fixar o tempo que um
advogado dispe para falar; c) aquam
perdere (Quint. 11, 3, 52) empregar mal o
tempo que lhe dado para falar; d) mihi
aqua haeret (Cc. Q. Fr. 2, 6, 2) estou
atrapalhado; e) aquam et ter-ram ab aliquo
petere (T. Lv. 35, 17, 7) pedir gua e terra,
i., pedir a submisso do inimigo. Obs.:
Gen. are: aqui (Lucr. 1, 284); (Verg. En 7,
464).
2. Aqua, -ae, subs. f. gua, nome de uma
constelao (Cc. Arat. 179).
aquaedctus ou aquae duetus, -s, subs. m. 1)
Aqueduto (Cc. At. 13, 6). 2) Direito de
conduzir guas para uma propriedade (Cc.
Caec. 26).
aquliclus, -i, subs. m. Ventre, pana (Pers. 1,
57).
1. aqurius, -a, -um, adj. Relativo a gua (Cc.
Vat. 12).
2. aqurius, -i, subs. m. 1) Escravo que vai
gua, aguadeiro (Juv. 6, 332). 2) Aqurio
(signo do Zodaco) (Cc. Arat. 56).
aquticus, -a, -um, adj. 1) Aqutico (Pln. H.
Nat. 8, 101). 2) Cheio de gua, aquoso (Pln.
H. Nat. 16, 165).
aqutilis, -e, adj. 1) Aqutico (Cc. Nat. 2, 151).
2) N. pl.: aquatilia, -ium: animais
aquticos (Pln. H. Nat. 31, 1).
aquti, -nis, subs. f. 1) Aprovisionamento de
gua, aguada (Cc. Of. 3, 59). 2) Chuva (Pln.
H. Nat. 32, 76).
aqutor, -ris, subs. m. O. que vai buscar gua,
aguadeiro (Cs. B. Civ. 1, 73, 2).
1. aquila, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
guia (ave) (Cc. Div. 1, 26). II

AQULA

91

Na lngua militar: 2) guia (insgnia


I da legio romana) (Cc. Cat. 1, 24). 3) O que
leva a guia (insgnia) (Juv. 14, 197). 4) guia
(constelao) (Cc. Arat. 372).
. Aquila, -ae, subs. pr. m. guia, nome de
homem (Cc. Phil. 11, 6).
Aquilria, -ae, subs. pr. f. Aquilria, cidade da frica (Cs. B. Cv. 2, 23, 1).
Aquiiia, -ae, subs. pr. f. Aquilia, cidade
da Itlia, prxima do mar Adritico
i. centro de considervel comrcio (Cs.
B. Gal. 1, 10, 3).
Aquileinss, -iun, subs. loc. m. pl. Os
aquileenses, habitantes de Aquilia (T.
Lv. 43, 17, 1).
Aquilinus, -a, -um, adj. De Aqulio (Cic.
I Of. 3, 61).
aquilifer, -feri, subs. m. Legionrio que traz a
guia, porta-estandarte, aquilfero (Cs. B. Gal. 5, 37, 5).
aquilinas, -a, -um, adj. De guia, aquilino (Plaut.
Ps. 852).
Aquilius (ou Aquilllus), -, subs. pr. m.
Aqulio, nome da famlia romana (Cc.
Br. 154).
1. Aquilo, -nis, subs. pr. m. Aquilo (vento norte) (Verg. G. 2, 404).
2. Aquilo, -nis, subs. pr. m. Aquilo, esposo de
Ortia, pai de Calais e Zetes (Cc. Leg. 1, 3).
Aquilnia, -ae, subs. pr. f. Aquilnia, cidade da
Itlia, ptria dos Hirpinos (T.
| Lv. 10, 38).
aquilnus, -a, -um, adj. Do norte, aquilnio (Cc. Nat. 2, 50).
aqulus, -a, -um, adj. Escuro, moreno (Plaut.
Poen. 1112).
Aquins, -tis, adj. De Aquino (Cc. Plane.
22).
Aquints, -um, ou -ium, subs. loc. m. pl.
Aquinates, os habitantes de Aquino (Cic. Clu.
192).
Aquinius, -i, subs. pr. m. Aqunio, nome de um
poeta (Cic. Tusc. 5, 63).
Aquinum, -i, subs. pr. m. Aquino, cidade do
Lcio, rica e florescente, graas a sua indstria
(Cc. Phil. 2, 105).
aquipnser, v. acipnser. Aquitnia, -ae, subs. pr.
f. Aquitnia, uma das trs partes da Glia
independente, segundo Csar (Cs. B. Gal. 1, 1,
7).
Aquitni, -rum, subs. loc. m. pl. Os aqui-tanos,
habitantes da Aquitnia (Cs. B. Gal. 1, 1, 1).
Aquitnus, -a, -um, adj. Da Aquitnia, aquitano
(Tib. 1, 7, 3).

ARNELUS
aquor, -ris, -ri, -fiius sum, v. dep. intr.
Fazer aguada, fazer proviso de gua,
ir buscar gua (Cs. B. Civ. 1, 78, 1). aqusus,
-a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Aquoso, mido, cheio de gua (Cat.
Agr. 34). II Sent. figurado: 2) Claro,
lmpido (Prop. 4, 3, 52). aquula, -ae, subs. f.
Fio de gua (Cc. De
Or. 1, 28).
1. ra, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Altar,
lar dos deuses (Cc. Div. 1, 101) II Sent.
figurado: 2) Proteo, auxlio (Cc. Mil. 90).
3) Ara (constelao) (Cc. Nat. 2, 114). 4)
Urna funerria (Verg. En. 6, 177). 5)
Monumento honorfico (Cc. Phil. 14, 34).
2. ra, -ae, v. hara.
arabrchs, -ae, subs. m. Arabarca (recebedor
dos direitos de alfndega de gado vindo da
Arbia para o Egito) (Cic. At2, 17, 3).
Arbs, Arbi, v. Arabs, Arbus.
Arbia, -ae, subs. pr. f. Arbia, pennsula a SW
da sia, considerada pelos antigos como
riqussima em recursos animais, vegetais e
minerais. Dividia-se em Arbia Petraea, ao
NW, Arbia Deserta, ao N. e Arbia Flix, ao
Sul (Cc. At. 9, 11, 14).
Arabs, -bis, adj. e Arbes, -bum, subs. loc. m.
pl. rabe, os rabes (Cc. Fam.
3, 8, 10).
Arbus, -a, -um, adj., e Arbus, -i, subs. loc. m.
Arbico, rabe (Pln. H. Nat. 36 153) e
(Verg. En. 7, 605).
Archn, -s, subs. pr. f. Aracne, moa ldia,
hbil na arte de tecer, que aprendera de
Minerva. Foi transformada em aranha pela
deusa que a punira por sua audcia de querer
rivalizar com ela (Ov. Met. 6, 5).
Aracynthus, -i, subs. pr. m. Aracinto, montanha
da Etlia (Verg. Buc. 2, 24).
Arados (Ardus), -i, subs. pr. f. Arado, cidade da
Fencia (Cc. At. 9, 9, 2).
Aranditni, -um, subs. loc. m. pl. Arandi-tanos,
povo da Lusitnia (Pln. H. Nat.
4, 118).
arna, -ae, subs. f. 1) Aranha (Verg. G.
4, 247). Donde, por sindoque: 2) Teia
de aranha (Plaut. Aul. 87). arnela, -ae,
subs. f. Aranha pequena
(Cc. Nat. 2, 123). arnelus, -i, subs. m.
Aranha pequena
(Verg. Cul. 2).

ARANESUS

92

arnesus, -a, -um, adj. 1) Cheio de teias de


aranha (Catul. 25, 3). 2) Semelhante teia de
aranha (Pln. H. Nat. 11, 65).
arnum, -i, subs. n. Teia de aranha (Fedr. 2, 8,
23).
arnus, -a, -um, adj. De aranha (Pln. H. Nat.
18, 156).
Arar, -ris, e Arris, -is, subs. m. pr. Arar ou
raris, rio importante da Glia Cltica,
afluente do rio Rdano (Cs. B. Gal. 1, 12,
1).
arter, v. artum.
arti, -nis, subs. f. 1) Lavoura, aco de lavrar
(Cic. Tusc. 5, 86). 2) No pl.: terras que o povo
romano cedia para serem cultivadas, mediante
o pagamento do dzimo (Cic. Verr. 3, 43).
artor, -ris, subs. m. 1) Lavrador (Cic. Phil. 3,
22). 2) Rendeiro das terras do Estado (Cc.
Verr. 3, 124).
artrum, -i, subs. n. Arado (Cc. Amer. 50).
Artthus, -I, subs. pr. m. Arato, rio do Epiro (T.
Lv. 43, 21, 9).
1. aratus, -a, -um, part. pass. de aro. Obs.: O n.
pl. arata, -rum significa campos cultivados.
2. Aratus, -i, subs. pr. m. Arato, matemtico,
poeta e astrnomo grego (Cc. De Or. 1, 69).
Arxs, -is, subs. pr. m. Araxes, rio da Armnia
(Verg. En. 8, 728).
Arbla, -rum, subs. pr. pl. n. Arbelos, cidade da
Assria (Q. Crc. 4, 9, 9).
arbter, -tri, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Testemunha (ocular), espectador, assistente
(Cc. Verr. 5, 80). Donde: 2) Confidente (Q.
Crc. 3, 12, 16). 3) rbitro (escolhido pelas
duas partes), juiz (termo de jurisprudncia)
(Cc. Com. 25) Donde, em sentido geral: 4)
rbitro, juiz (Cc. At. 15, 1-A, 2). 5)
Expresses idiomticas: a) arbiter bi-bendi
(Hor. O. 2, 7, 25) o rei do festim; b)
elegantiae arbiter (Tc. An. 16, 18) o rbitro
da elegncia (Petrnio)
arbitra, -ae, subs. f. 1) Testemunha, confidente
(Hor. Epo. 5, 50). 2) rbitro, que julga (Sn.
Ep. 66, 35).
1. arbitrtus, -a, -um, part. pass. de arbitror.
2. arbitrtus, -us, subs. m. I Sent. pr
prio: 1) Arbitragem, deciso, julgamen
to (Cc. Fam. 13, 42, 1). II Sent.
figurado: 2) Vontade, arbtrio (geral
mente em abl.) meo, tuo, suo arbitral

ARBCSTUM

(Cc. De Or. 1, 101; Dom. 8, etc). Obs.: No


perodo clssico s usado no abl.
arbitrium, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Arbitragem, sentenca arbitral (Cc. Of. 3, 61).
II Sent. figurado: 2) Julgamento, deciso
(Cc. Fam. 1, 9, 23). 3) Poder de decidir de,
vontade (Cc. Amer. 131).
arbitr = arbitror: arbitrto (Cc. Nat. 2, 74) s
testemunha.
arbitror, -ris, -ri, -atum sum, v. dep. tr. e intr.
A) Tr.: I Sent. prprio: 1) Observar, espiar,
ser testemunha de (Cc. Font. 29). Da: 2)
Julgar, pensar, crer (Cs. B. Gal. 1, 2, 5). B)
Intr.: 3) Julgar, pensar, crer (Cc. Phil. 12, 28).
Obs.: Constri-se com acus., com duplo acus.
e com or. infinitiva. Imperat. are: arbitramino
(Plaut. Epid. 695). Por vezes, aparece com
sentido passivo: (Cic. Mur. 34);
(Plaut.
Epid. 267).
Arbocla, -ae, subs. pr. f. Arbcala, cidade da
Hispnia Tarraconense (T. Lv. 21, 5, 6).
arbor (arbs), -ris, subs. f. I Sent. prprio: 1)
rvore (Cc. Flac. 41). II Da, por
sindoque: 2) Objeto de madeira: a) mastro,
remo; b) navio; c) patbulo; d) lanca, dardo
(Verg. En. 5, 504); (Verg. En. 10, 207); arbor
infe-lix (Cc. Rab. Perd. 13) patbulo; lana
(Estc. Theb. 12, 769). 3) Expresses
idiomticas: a) Arbor Jovis (v. Met. 1, 106)
o carvalho (rvore consagrada a Jpiter); b)
arbor Phoebi (Ov. F. 3, 139) o loureiro
(rvore consagrada a Febo); c) arbor Palladis
(Ov. A. Am. 2, 518) a oliveira (rvore consagrada a Palas); d) arbos Herclea (Verg. G.
2, 66) o olmeiro (rvore de Hrcules); e)
Pelias arbor (Ov. Her. 12, 8) a nau Argo (o
navio dos argonautas). Obs.: O nom. arbos
frequente nos poetas, principalmente em
Verglio (Buc. 3, 56; G. 2, 57; En. 3, 27; etc).
arborus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) De
rvore, arbreo (Verg. G. 1, 55). II Sent.
figurado: 2) Ramoso; comua arbrea (Verg.
En. 1, 190) chifres ramosos (do veado).
arbs, v. arbor.
Arbuscla, -ae, subs. pr. f. Arbscula, nome de
uma comediante, contempornea de Cicero
(Cc. At. 4, 15, 6).
arbstum, i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Pequeno bosque, lugar plantado de

ARBCSTUS

93

rvores, arvoredo (Cc. CM. 54). II Sent.


figurado: 2) rvore (pot.) (Verg. Buc. 3, 10).
arbustus, .a, um dj. Plantado de rvores (Cc.
Rep. 5, 3).
arbutus, -a, -um, adj. De medronheiro (Verg.
G. 1, 166).
arbtum, -i, subs. n. 1) Medronho, o fruto do
medronheiro (Verg. G. 1, 148). 2) O
medronheiro (Verg. G. 3, 300).
arbtus, -i, subs. f. Medronheiro (Verg. G. 2,
69).
arca, -ae, subs. f. 1) Cofre, arca, caixa (para
dinheiro), armrio (Cc. Div. 2, 86).
Especialmente: 2) Caixinha (cofre
de jias) (Cc. At. 1, 9, 2). Por extenso: 3)
Caixo, sarcfago (Hor. St. 1, 8, 9). II
Sent. figurado: 4) Crcere (Cc. Mil. 60).
Arcds, -um, subs. loc. m. rcades, habitantes
da Arcdia (Cc. Nat. 3, 57).
Arcdia, -ae, subs. pr. f. Arcdia. 1) Regio do
interior do Peloponeso (Verg. G. 3, 392). 2)
Cidade de Creta (Sn. Nat. 3, 11, 4).
Arcadcus, -a, -um, adj. Arcdico, da Arcdia
(T. Lv. 1, 5, 1).
Arcadus, -a, -um, adj. Arcdico, da Arcdia
(Ov. F. 1, 462).
arcn, adv. Secretamente, em segredo, em
particular (Cic. At. 16, 3, 1).
1. arcnum, -I, subs. n. Segredo, mistrio (Hor.
O. 1, 18, 16).
2. Arcnum, -i, subs. pr. n. Arcano, granja de
Quinto Cicero, nos arredores de
: Arcas (Cic. At. 5, 1, 3).
arcnus, -a, -um, adj. Secreto, oculto, arcano,
escondido, misterioso (Cc. Fin. 2, 85).
Arcas, -adis, subs. pr. m. 1) rcade, filho de
Jpiter e de Calisto (Ov. F. 1, 47C) 2)
Mercrio (Marc. 9, 35, 6).
Arcens, -ntis, subs. pr. m. Arcente, nome de
homem (Verg. En. 9, 581).
arc, -s, -re, -ci, v. tr. I Sent. prprio: 1)
Conter, manter, reter: alvus arcet et continet
quod recepit (Cc. Nat.
2, 136) o estmago contm e retm o
que recebeu. Da: 2) Manter distn
cia, ao longe, afastar (Cc. Mur. 22)
Obs.: Alm do acus., constri-se tambm
com dat. (emprego potico); com or.
inf. (emprego potico); com abl.
Arcesils, -ae, subs. pr. m. Arcsilas, filsofo
grego acadmico (Cc. De Or.
3, 67).

ARCHIDMUS

Arcsus, -i, subs. pr. m. Arcsio, filho de


Jpiter, e pai de Laerte (Ov. Met. 13, 144).
arcessii, perf. de arcsso.
arcessitor, -ris, subs. m. O que chama (Pln. Ep.
5, 6, 45).
arcessit, abl. m. do desusado arcesstus: a
convite de (Cc. Nat. 1, 15).
arcesstus, -a, -um. I Part. pass. de arcsso. II
Adj. Vindo de longe, de origem estrangeira,
afetado, no natural (Cc. De Or. 2, 256).
arcsso (accrs), -is, -re, -ivi (-i). -Hum, v. tr.
I Sent. prprio: 1) Mandar vir, ir buscar,
procurar, mandar chamar, chamar (Cc. Clu.
27). Na lngua gramatical: 2) Conseguir, obter,
tirar de, extrair (Cc. Br. 332). Obs.: 1) Constri-se com acus., com dat., e com acus. ou
gen. 2) Formas sincopadas em Ccero:
arcessierunt = arcessiverunt, arces-sierim =
arcessiverim; arcessierit = arcessiverit;
arcessieram = arcessive-ram. 3) Inf. are:
arcessier (Ter. Eun. 510). A forma accerso
de menor emprego. Formas conjugadas pela 4'
conj. so raras e s aparecem depois do perodo clssico.
Arch, -s, subs. pr. f. Arque, uma das quatro
musas primitivas (Cc. Nat. 3, 54).
Archelus, -I, subs. pr. m. Arquelau. 1) Filsofo
grego de Mileto, mestre de Scrates (Cc.
Tusc. 5, 10). 2) Rei da Macednia (Cc. Tusc.
5, 34).
Archemchus, -i, subs. pr, m. Arqumaco,
historiador grego (Pln. H. Nat. 7, 207).
Archemrus, -i, subs. pr. m. Arqumoro, filho de
Licurgo (Estc. Theb. 4, 718).
Archesils, v. Arcesils.
archetypum, -i, subs. n. Original, modelo,
arqutipo (Pln. Ep. 5, 10).
archetypus, -a, -um, adj. Original, que foi feito
em primeiro lugar (Juv. 2, 7).
Archicus, -a, -um, adj. De rquias, feito pelo
clebre marceneiro (Hor. Ep. 1, 5, 1).
Archas, -ae, subs. pr. m. rquias: 1) Poeta
grego, defendido por Ccero, em juzo (Cc.
Arch. 1). 2) Marceneiro clebre.
Archidmus, -, subs. pr. m. Arquidamo, chefe
dos elios (T. Lv. 35, 48, 10).
Archidmus, -I, subs. pr. m. Arquidemo, filsofo
de Tarso (Cc. Ac. 2, 143).

ARCHIGNS

94

Archigns, -is, subs. pr. m. Arqugenes mdico


da poca de Trajano (Juv. 6, 235).
Archilocus, -I, subs. pr. m. Arquiloco, poeta
grego de Paros (Cc. Tusc. 1, 3).
Archilochius, -a, -um, adj. Injurioso, sat rico
(Cc. At. 2, 21, 4).
archimagrus, -i, subs. m. Chefe dos cozinheiros,
arquimagiro (Juv. 9, 109).
Archimds, -is, subs. pr. m. Arquimedes,
clebre gemetra de Siracusa (Cc. Tusc. 1,
62).
archipirta, -ae, subs. m. Arquipirata, chefe dos
piratas (Cc. Verr. 5, 64).
Archippus, -I, subs. pr. m. Arquipo. 1) Rei dos
Marsos (Verg. En. 7, 750). 2) General de
Argos (T. Lv. 34, 40, 6).
architecttus, -a, -um, part. pass. de ar-chitctor.
architctn, -nis, subs. m. Arquiteto (Plaut.
Most. 760).
architctor, -ris, -ri, v. dep. tr. Inventar,
arquitetar planos, procurar (Cc. Fin. 2, 52).
architectra, -ae, subs. f. Arqutetura (Cc. Of. 1,
151).
architctus, -i, subs. m. 1) Arquiteto (Cc. De Or.
1, 62). 2) Inventor, autor (Cc. Clu. 60).
archn, -ntis, subs. m. Arconte (magistrado
ateniense) (Cc. Fat. 19).
Archytas, -ae, subs. pr. m. rquitas, filsofo
pitagrico de Tarento (Cc. Tusc. 4, 78).
arcipirta, v. archipirta.
arciptens (arquiptens), -ntis, subs. m.
Arcipotente, i. , que tem poder sobre
0 arco, hbil manejador do arco
(ep
teto de Apolo) (V. Flac. 5, 17).
arcitnens (arquitnens), -ntis, subs. m. Que traz
o arco, ornado de arco (apelido de Apolo e
Diana) (Ov. Met. 1, 441). 2) Apolo (Verg. En.
3, 75). 3) Sagitrio (constelaco) (Cc. Arat.
182).
arct, ou arte, adv. I Sent. prprio: 1)
Estreitamente (Cs. B. Gal. 7, 23, 3). II
Sent. figurado: 2) Duramente, com severidade
(Sal. B. Jug. 52, 6). 3) Estreitamente,
ternamente (Pln. Ep. 6, 8, 1). Obs.: A grafia
arte prefervel .
arct (art), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
1 Sent. prprio: 1) Apertar forte
mente, estreitar (Lucr. 1, 576). II
Sent. figurado: 2) Reduzir, resumir

ARDA
(T. Lv. 45, 36, 4). Obs.: A grafia arto
prefervel.
Arctoe = Arcti (Cc. Arat. 441): v. Arctos.
Arctophylax, -fieis, subs. pr. m. O Boieiro
(constelaco) (Cc. Nat. 2, 96).
Arctos. ou Arctus, -i, subs. pr. f. I Sent.
prprio: 1) A Ursa (a grande ou a pequena)
(Verg. En. 6, 16). II Sent. figurado: 2) O
Norte (Hor. O. 2, 15, 16). 3) A regio Norte,
ou os povos do Norte (Luc. 3, 74). 4) O polo
noro (Ov. Met. 2, 132). 5) A noite (Prop 3,
15, 25).
Arctus, -a, -um, adj. rtico, setentrional (Marc.
5, 68). '
arctum (artum), -I, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Espaco estreito (T. Lv. 23, 27, 7). II Sent.
figurado: 2) Situaco embaracosa, apuros (T.
Lv. 26, 17, 5). Obs.: A grafia artum deve ser a
preferida.
Arctrus, -I, subs. pr. m. 1) Arcturo, estrela da
constelaco do Boieiro (Cc. Arat. 99). 2) A
constelaco inteira (Verg. G. 1, 204).
arctus (artus), -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Apertado, estreito, acanhado (Cc. Rep. 2, 69).
II Sent. figurado: 2) Profundo (Cc. Rep. 6,
10). 3) Tacanho, restrito (T. Lv. 2, 34, 5)
Obs.: Prefira-se a grafia artus.
arcutus (arqutus), -a, -um, adj. 1) Curvado em
arco (T. Lv. 1, 21, 4). 2) Ictrico, com
ictercia (Lucr. 4, 333).
arcui, perf. de arco.
arcla, -ae, subs. f. (dim. de arca). 1) Caixinha,
cofre pequeno (Cc. Of. 2, 25). 2) Caixa de
maquilagem ou de perfume (Cc. At. 2, 1, 1).
arcu, s, -re, -vi, -atum, v. tr. Curvar em arco,
dar forma de arco, arquear (T. Lv. 1, 21, 4).
arcuptens, v. arciptens.
arcus, (arquus), -As, subs. m. I Sent. prprio:
1) Arco (Cc. Nat. 1, 101). II Da: 2) Objeto
em forma de arco; a) arco-ris (Cc. Nat. 3,
51); b) arco da abbada (Verg. G. 2, 26); c)
arco de triunfo (Tc. An. 2, 41); d) arco de
crculo (Sn. Nat. 1, 10).
ardal, -nis, subs. m. Ardelio, homem
intrometido, metedico, trapalho (Marc. 2, 7,
7); (Fedr. 2, 5, 1).
1. arda, -ae, subs. f. Garca (Verg. G. 1, 364).

ARDA

ARENSUS

2. Arda, -ae, subs. pr. f. rdea, antiga capital


dos rtulos, situada no Lcio, perto do Mar
Tirreno (Verg. En. 7, 411).
Ards, -tis, adj. De rdea, ardeate (Cc. Nat.
3, 47).
Ardets, -um, subs. loc. m. pl. Ardeates,
habitantes de rdea (T. Lv. 4, 11, 3).
ardel, v. ardali.
ardens, -ntis. A) Part. pres. de ardo. B) Adj. I
Sent. prprio: 1) Ardente, fervente (Cc.
Tusc. 1, 42). II Sent. figurado: 2) Brilhante
(Verg. En. 2, 734). 3) Ardente, sedento (Cc.
Fin. 2, 52).
ardnter, adv. Ardentemente, de modo ardente
(Cc. Tusc. 3, 39).
ard, -s, -re, arsi, arsum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Arder, estar em fogo, estar em
brasa: domus ardebat (Cc. Dom. 62) a casa
ardia, estava pegando fogo; (Verg. En. 2,
311). II Sent. figurado: 2) Brilhar, cintilar
(Cc. Verr. 5, 163). 3) Desejar ardentemente,
morrer por, estar ansioso por (Cs. B. Gal. 6,
34, 7). Na lngua ertica: 4) Estar apaixonado,
estar abrasado em amor (Hor. O. 2, 4, 7). 5)
Estar inflamado, preso por um sentimento
violento (dio, clera), aumentar com
violncia (Cs. B. Gal. 5, 29, 4).
ardela, -ae = arda 1. (Pln. H. Nat. 10, 164).
ardsc, -is, -re, rsi, v. incoat. intr. I Sent.
prprio: 1) Pegar fogo, comecar a arder,
inflamar-se (Lucr. 6, 670). II Sent.
figurado: 2) Inflamar-se, apai-xonar-se (Tc.
An. 1, 32).
Ardiaei, -rum, subs. pr. m. Ardieus, povo da
Ilria (T. Lv. 27, 30).
ardila, v. ardela.
Ardonae, -runi, subs. pr. f. Ardneas, cidade
da Aplia (T. Liv. 24, 20).
ardor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1) Calor
ardente, ardor (Cc. Rep. 6, 21). II Sent.
figurado: 2) Brilho resplendor (Cc. Nat. 2,
107). 3) Fogo, paixo, desejo ardente (Cc.
Cael. 76).
Ardunna, -ae, subs. pr. f. As Ardenas regio
montanhosa e coberta de florestas ao N. da
Glia Blgica (Cs. B. Gal. 5, 3, 4).
ardum, -i, subs. n. Lugar elevado, montanha,
lugar escarpado (geralmente no pl.) (Verg.
En. 5, 695). Obs.: No sing.

s usado com preposico: per arduum, (T.


Lv. 38, 21, 3) atravs dos montes.
ardus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Alto,
elevado (Hor. St. 1, 2, 87). Donde: 2)
Escarpado, de declive rpido (Cc. Verr. 4,
51). II Sent. figurado: 3) Difcil, rduo,
desfavorvel (Cc. Or. 33).
ra, -ae, subs. f. I Sent. prprio 1) Espaco
desocupado (sem construes), praa (Hor. O.
1, 9, 18): a) ptio de casa (Pln. Ep. 2, 17, 4);
b) superfcie plana para construco (Cic. Rep.
2, 21); c) arena (para jogos) (T. Lv. 33, 32, 4);
d) eira (para bater o trigo) (Cc. Verr. 3, 20). II
Sent. figurado: 2) Carreira, teatro, poca
(da vida) (Cc. At. 9, 18).
Arecomici, -rum, subs. loc. m. pl. Arec-micos,
povo da Glia Narbonense (Cs. B. Gal. 1, 35,
4).
refac, -is, -re, -fc, -fctum, v. tr. Fazer
secar, secar, esgotar (Varr. L. Lat.
5, 38). Em Lucrcio aparece por tmese
a forma facit are: terram sol facit are
o sol faz secar a terra (6, 962).
refctus, -a, -um, part. pass. de arefacio.
refci, perf. de arefacio.
refi, -is, -firi, -fctus sum (pass. de arefacio).
Secar-se, esgotar-se (Pln. H. Nat. 32, 82).
Arelt, subs. pr. n. indecl. Aries, cidade da
Glia Narbonense (Cs. B. Civ. 1, 35, 4).
Arellius, -i, subs. pr. m. Arlio Fusco, re-tor
romano (Sn. Contr. 3, pref. 1).
Armorca, -ae, subs. pr. f. Armrica, provncia
ocidental da Glia (Pln. H. Nat. 4, 105).
Armorcus, -a, -um, adj. Da Armrica,
armrico (Cs. B. Gal. 5, 53, 6).
arena (harna), -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Areia (Ov. Her. 5, 115). Da: 2) Lugar coberto
de areia, arena, anfiteatro (Cc. Tusc. 2, 46). 3)
Terreno (Cc. Agr. 2, 71). 4) No pl.: bancos de
areia, deserto (Ov. Met. 4, 617). 5) Gladiador,
combatentes do circo (Juv.
6, 217).
arnria, -ae, subs. f. Areal, lugar donde
se tira areia (Cc. Clu. 27). arnsum, -i,
subs. n. Terreno arenoso
(Sal. B. Jug. 48, 3). arnsus, -a, -um, adj.
Arenoso (Verg. En.
4, 257).

ARENS

96

arens, -ntis, adj. 1) Seco, ressequido, rido


(Verg. G. 2, 377). 2) Abrasador, sedento
(Prop. 2, 17, 6)
r, -s, -re, -l, v. intr. I Sent. prprio: 1)
Estar seco (Ov. Met. 2, 211). Donde: 2) Estar
abrasado em sede, estar esgotado (Verg. Buc.
7, 57).
aropagita, -ae, (aropagits, -ae), subs. m.
Areopagita (membro do arepago) (Cic. Phil.
5, 14).
Aropgus (Arepagos), -I, subs. pr. m.
Arepago, o mais alto tribunal de Atenas (Cc.
Nat. 2, 74). Obs. Nom.: Areos pagos (Sn.
Tranq. 5, 1); acus. Ariuni pagum (Cc. Div. 1,
54).
rsc, -is, -re, v. incoat. intr. Tornar-se seco,
perder a umidade, secar-se (Cc. Inv. 1, 109).
Arestorids, -ae, subs. pr. m. Filho de Arestor
(Argos) (Ov. Met. 1, 624).
aretlgus, -I. subs. m. Tagarela, charlato (Juv.
15, 16).
Arethsa, -ae, subs. pr. f. Aretusa. 1) Ninfa do
squito de Diana, amada por Alfeu (Ov. Met.
4, 494). 2) Fonte perto de Siracusa (Cc. Verr.
1, 4, 118).
Artium ou Arretum, -I, subs. pr. m. Arcio,
cidade da Etrria (Cc. Fam. 16, 12, 2).
Aretini, -rum, subs. loc. m. pl. Aretinos,
habitantes de Arcio (Cc. At. 1, 14, 9).
1. Arus, -a, -um, adj. Do Arepago (Tc. An.
2, 55).
2. Arus, -i, subs. pr. m. Areu, nome de um
filsofo (Sn. Marc. 4, 2).
arfi = adfi.
Arganthnius, -I, subs. pr. m. Argantnio. rei dos
Tartssios, que teria vivido cento e vinte anos
e reinado oitenta (Cc. C. M. 69).
Argnthus, -I, subs. pr. m. Arganto, montanha da
Bitnia (Prop. 1, 20, 33).
Argi, -rum, subs. pr. m. pl. Argeus. 1) Bonecos
de junco que os sacerdotes atiravam ao Tibre
nos
idos
de
maio,
representando,
provavelmente, antigos sacrifcios humanos
(Ov. F. 5, 621). 2) Pequenos santurios ou
capelas, em Roma, destinados a sacrifcios (T.
Lv. 1, 21, 5).
Argentnum, -I, subs. pr. n. Argentano, cidade
do Brtio (T. Lv. 30, 19, 10).
argentaria, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Casa bancria, banco (T. Lv. 40, 51, 9). Da:
2) Ofcio de banqueiro, negcio de banqueiro
(Cc. Caec. 10). 3) Mina de prata (T. Lv. 34,
21, 7).

ARGOS

1. argentrius, -a, -um, adj. 1) De prata (Pln. H.


Nat. 33, 86). Da: 2) Moeda, dinheiro (de
prata) (Plaut. Ps. 300).
2. argentrius, -I, subs. m. Banqueiro, cambista,
cobrador (Cc. Of. 3, 58).
argenttus, -a, -um, adj. Prateado, ornado de
prata (T. Lv. 9, 40, 3).
argentus, -a, -um, adj. 1) Argnteo, de prata
(Cc. Cat. 1, 24). 2) Prateado, ornado com
prata (Cc. Mur. 40). 3) Branco como prata
(Pln. H. Nat. 2, 90).
argntum, -, subs. n. I Sent. prprio: 1) Prata
(metal) (T. Lv. 26, 47, 7). Da: 2) Objeto de
prata, baixela de prata, prataria (Cc. Verr. 4,
32). 3) Moeda de prata, prata cunhada, riqueza
(Pln. H. Nat. 33, 42).
Argus, -a, -um, adj. De Argos (Hor. O. 2, 6, 5).
Argiltnus, -a, -um, adj. Argiletano, do Argileto
(Cc. At. 1, 14, 17).
Argiltum, -I, subs. pr. n. Argileto, bairro de
Roma, perto do monte Palatino (Cc. At. 12,
32, 2).
Argilus, -a, -um, adj. De rgilos (C. Nep. Paus.
4, 1).
argilla, -ae, subs. f. Argila (Cs. B. Gal. 5, 43,
1)
Arglos, -I, subs. pr. f. rgilos, cidade da
Macednia (C. Nep. Paus. 4, 4).
Arginsae, -rum, subs. pr. f. pl. Arginu-sas,
ilhas do mar Egeu (Cic. Of. 1, 84).
argitis, -is, subs. f. Argita (videira que d uvas
brancas) (Verg. G. 2, 99).
Argius, -a, -um, adj. De Argos (Cc. Tusc.
1, 113).
Argivi, -rum, subs. loc. m. pl. Os argivos; em
poesia, os gregos em geral (Hor. O. 3, 3, 67).
Argivus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) De
Argos, argivo (Cc. Br. 50). II Dai: 2) Por
extenso: grego (Ov. Am. 3, 13, 31).
Arg, -s, subs. pr. f. Argo. 1) O navio dos
Argonautas (Cc. Top. 16, 61). 2) Nome de
uma constelaco (Cc. Arat. 126). Obs.:
Aparecem no acus. as formas: Argo (Cc. Nat.
3, 40); e rgon (Prop. 1, 20, 17).
Argolicus, -a, -um, adj. De Argos, arg-lico
(Verg. En. 5, 52).
Argonautae, -rum, subs. m. pl. Argonautas, os
companheiros de Jaso (Cc. Nat.
2, 89).
Argos, subs. pr. n., e Argi, -rum, m. pl. Argos,
capital da Arglida, e que passava por ser a
mais antiga cidade da

97
Grcia (Hor. O. 1, 7, 9). Obs.: Argos s se emprega
no nom. e acus.
Argus, -a, -um, adj. De Argo (Hor. Epo. 16, 57).
argu, perf. de arguo.
arguiturus, part. fut. de arguo (Sal. Hist. fr. 2,
71).
argmentlis, -e, adj. Que contm uma prova
(Ascon., Cc. Caecil, 1, 2).
argmentt, -ni.s. subs. f. 1) Argumentaco
(Cc. Nat. 3, 9). 2) Argumentos (Cc Amer.
97).
argmenttus, -a, -um, part. pass. de arginntor.
argmentor, -ris. -ri, -tus sum v. dep. intr. e
tr. A) Intr.: 1) Aduzir prova de alguma coisa,
argumentar (Cic. Mil. 44). B) Tr.: 2) Aduzir
como prova, dar como prova, provar (Cic.
Clu. 64). 3) Demonstrar (Cic. At. 3, 12, 1)
Obs.: Constri-se como trans. com acus., com
or. inf. e com interrogaco indireta.
argunintum, -i, subs. n. 1) Prova, argumento (Cc. Ac. 2, 117). 2) Matria ou
assunto (a explicar ou tratar), assunto (Cc. At.
10, 13, 2). arguo, -is, -re, argi, -gtum, v. tr. 1
Sent. prprio: 1) Indicar, demonstrar,
manifestar: si arguitur non licere (Cc Par. 20)
se se demonstra que no permitido. II
Da: 2) Acusar, arguir, censurar (Cc. Mur.
67). Argus, -i, subs. pr. m. Argo. 1) Filho de
Aresto, e que tinha cem olhos (Ov. Met.
1, 625). 2) O construtor do navio Argo (V. Flac.
1, 93). argtti, -ni.s, subs. f. Tagarelice (sent.
figurado) (Catul. 6, 11). argt, adv. Com
agudeza, com finura, agudamente, sutilmente
(Cc. Br. 42). argutia, v. argutiae, -rum.
argutiae, -rum, subs. f. pl. 1) Argcia,
sutileza (Cc. Lae. 45). Da: 2) Gracejo, graca,
vivacidade, finura, elegncia (Cc. Or. 59).
Obs.: O sing. raro e s usado na decadncia.
arguto, -s, -re, v. tr. Repetir sem cessar,
repisar constantemente, tagarelar (Prop 1. 6, 7).
argutulus, -a, -um, adj. Que um tanto
sutil, mordaz (Cc. At. 13, 18). argturus, -a, um, part. fut. de arguo. argtus, -a, -um. I
Part. pass. de arguo. II Adj.: 1) Claro,
distinto, arguto (Cc. At. 6, 5, 1). 2) Agudo,
penetrante, arguto (voz ou vista), picante,
ativo

ARIT

(gosto ou olfato) (Verg. G. 1, 377). Na lngua


potica: 3) Sonoro, melodioso (Verg. Buc. 7,
24). 4) Sagaz, fino, arguto, expressivo (Cc.
Or. 42).
Argynnus, ou Argynus, -i, subs. pr. m. Argino,
menino a quem Agammnon elevou um altar
(Prop. 4, 6, 22).
argyraspids, -um, subs. m. pl. Argirs-pides,
soldados que usavam escudos de prata (T. Lv.
37, 40, 7).
Argyripa (Argyrppa), -ae, subs. pr. f. Argripa,
ou Argiripa, cidade da Aplia (Verg. En. 11,
246); (Cc. At. 9, 3, 2).
ara, v. rea.
Aridna, -ae, ou Aridn, -s, subs. pr. f.
Ariadne. filha de Minos e Pasfae (Ov. F. 3,
462).
Ariadnaeus, -a, -um, adj. De Ariadne (Ov. F. 5,
346).
Ariarths, is, subs. pr. m. Arirates. 1) Rei da
Capadcia (T. Lv. 42, 19, 3).
2) Outras personagens com o mesmo
nome (Cc. Fam. 15,'2, 6).
Aricia, -ae, subs. pr. f. Arcia. 1) Mulher de
Hiplito (Verg. En. 7, 762). 2) Aldeia perto de
Roma (Cc. Mil. 51).
Aricni, -rum, subs. loc. pl. Aricinos, os
habitantes de Arcia (T. Lv. 2, 14).
Aricinus, -a, -um, adj. Aricino, de Arcia (Cc.
Phil. 3, 15).
rd, adv. Secamente (Sn. Contr. 2, pref. 1).
ridits, -ttis. subs. f. Aridez, secura (Pln. H.
Nat. 11, 117).
ridlus, -a, -um, adj. (dim. de aridus). Um
pouco seco (Catul. 64, 317).
ridum, -, subs. n. Terra firme, lugar seco (Cs.
B. Gal. 4, 29).
aridus, -a, -um, I Sent. prprio: 1) Seco,
ressequido, rido (Cc. Pis. 97). II Sent.
figurado: 2) Magro, pobre, frugal (Ov. A. Am.
3, 272). Na lngua retrica:
3) Seco, sem ornato (falando do estilo)
(Cc. De Or. 2, 159).
aris, -tis, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Carneiro (animal); (signo do Zodaco) (Cc.
Tusc. 5, 115). II Da, na lngua militar: 2)
Arete (mquina de guerra) (Cs. B. Gal. 2,
32, 1), e escora, suporte (Cs. B. Gal. 4, 17,
9). 3) Aries constelaco) (Cc. Arat. 230).
arietti, -nis, subs. f. Choque (Sn. Nat. 5, 12,
5).
ariettus, -a, -um, part. pass. de arito.
arit, -s, -re, -v, -tum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Dar marradas, marrar

ARIMINNSS

98 .

(Cic. Br. 24). II Sent. figurado: 2) Tropecar,


chocar-se contra, bater contra (Verg. En. 11,
890). 3) Ferir, perturbar, inquietar (Sn. Tranq.
1, 11).
Ariminnss, -um, subs. loc. m. pl. Arimi
nenses, habitantes de Arimino (Cic. Caec.
102).
Arminum, -, subs. pr. n. Arimino, cidade da
mbria, no mar Adritico (Cic. Fam. 16, 5, 2).
Ariobarzns, -is, subs. pr. m. Ariobr zanes, rei
da Capadcia, (Cc. Fam. 15, 2).
Arin, ou Aro, -nis, subs. pr. m. Aron.
1) Poeta lrico grego de Lesbos que,
segundo a lenda, foi salvo por um del
fim (Cc. Tusc. 2, 67). 2) Filsofo pita
grico (Cc. Fin. 5, 87).
Arionius, -a, -um, adj. Arinico, do poeta
Aron (Ov. F. 2, 93). ariopagita, v. areopagita.
Ariovistus, -I, subs. pr. m. Ariovisto, rei
dos germanos, vencido por Csar (Cs.
B. Gal. 1, 31, 10). Aris, -inis, subs. pr. m. ris,
nome de homem (Cc. Scaur. 9). Arisba, -ae,
ou Arisb, -s, subs. pr. f
Arisba, cidade da Trade (Verg. En. 9,
264). arsta, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Barba da espiga (Cic. CM. 51). Da:
2) Espiga (Verg. G. 1, 8). II Sent.
figurado: 3) Plo do corpo (Prs. 3,
115).
Aristaeum, -I, subs. pr. n. Aristeu, cidade
da Trcia (Pln. H. Nat. 4, 45).
Aristaeus, -i, subs. pr. m. Aristeu, filho de Apolo
e de Cirene (Cc. Nat. 3, 45).
Aristrchus, -i, subs. pr. m. Aristarco. 1)
Gramtico e crtico alexandrino nascido na
ilha de Samotrcia (Cc. Fam. 3, 11). II
Sent. figurado: 2) Um crtico severo e
competente (Cc. At. 1, 14, 3).
Aristes, -I, subs. pr. m. Aristeu, nome de
homem (Cc. Verr. 5, 110).
Aristides, -is, ou -i, subs. pr. m. Aristides.
1) Homem pblico ateniense, clebre por
suas virtudes, o que lhe valeu o apelido de
Justo (Cc. Tusc. 5, 105).
2) Nome de um poeta de Mileto (Ov. Trist. 2,
413).
Aristipus, -a, -um, adj. De Aristipo (Cc. Fin. 2,
20).
Aristippus, -I, subs. pr. m. Aristipo, filsofo
natural de Cirene, chefe da Escola Cerenaica
(Cc. Fin. 2, 18).

ARMA

Aristus, -I, subs. pr. m. Arstio Fusco, orador e


gramtico amigo de Horcio (Hor. Ep. 1, 10).
Arist, -nis, subs. pr. m. Aristo, filsofo de
Quios (Cc. Nat. 3, 77).
Aristoblus, -I, subs. pr. m. Aristobulo. 1) Rei da
Sria (Tc. An. 13, 7). 2) Nome de outras
personagens.
Aristodmus, -i, subs. pr. Aristodemo. 1) Tirano
de Cumas, junto de quem Tar-qunio o
Soberbo se refugiou, segundo T. Lvio (T. Lv.
2, 21, 5). 2) Nome de outras pessoas (Cc. At.
2, 7, 5).
Aristogitn, -nis, subs. pr. m. Aristog-ton. 1)
Orador tico adversrio de Demstenes (Quint.
12, 10, 22). 2) Ateniense que conspirou contra
os Pisistrtidas (Cc. Tusc. 1, 116).
Aristomch, -s, subs. pr. f. Aristma-que,
mulher do tirano Dionsio (Cc. Tusc. 5, 59).
Aristonus, -a, -um, adj. De Aristo, (Cc. Fin. 4,
40).
Aristonicus, -I, subs. pr. m. Aristonico, rei de
Prgamo (Cc. Agr. 2, 90).
Aristophns, -is, subs. pr. m. Aristfanes. 1) O
maior comedigrafo da Grcia (Cc. Leg. 2,
37). 2) Gramtico de Bizncio (Cc. Fin. 5,
50).
Aristophanus, -a, -um, adj. Aristofnico, de
Aristfanes (Cc. Or. 190).
Aristotelus, ou Aristotellus, -a, -um, adj. De
Aristteles, aristotlico (Cic. Fin. 3, 10).
Aristteles, -is, subs. pr. m. Aristteles, clebre
filsofo grego, nascido em Es-tagira, a quem
Filipe da Macednia confiou a educaco de
seu filho Alexandre Magno (Cc. Tusc. 1, 22).
Obs.: Gen. Aristoteli (Cc. At. 13, 28, 3): acus.
Aristotelen (Quint. 3, 6, 60).
Aristoxnus, -I, subs. pr. m. Aristxeno, filsofo
e msico, o mais distinto discpulo de
Aristteles (Cc. Tusc. 1, 20).
Aristus, -I, subs. pr. m. Aristo, filsofo
acadmico, amigo de Ccero (Cc. At. 5, 10,
5).
arithmtica, -rum, subs. m. pl. Aritmtica (Cc.
At. 14, 12, 3).
ritd, -inis, subs. f. Aridez, secura (Plaut. Rud.
524).
Arisus, -a, -um, adj. De Arisio (promontrio
da ilha de Quios) (Verg. Buc. 5, 71).
arma, -rum, subs. n. pl. I Sent. prprio: 1)
Armas (em geral), armas de-

ARMMENTA

99

fensivas (em oposico a tela) (Cs. B. Gal.


3, 14, 2). 2) Utenslios, instrumentos (Verg.
En. 1, 177). II Sen. figurado: 3) Exrcito,
homens armados (Cic. Mil. 3). 4) O combate,
as guerras (Cic. At. 7, 3, 5).
armmnta, -rum, subs. n. pl. Aprestos de toda
espcie, mas, sobretudo, equipamento de um
navio (Cs. B. Gal. 4, 29, 3). Obs.: O Sing.
raro.
armmentrum, -, subs. n. Arsenal (Cc. Rab.
Perd. 20).
armrium, -I, subs. n. 1) Armrio, cofre (Cc.
Cael. 52). 2) Guarda-louca (Plaut. Men. 531).
3) Biblioteca (Pln. Ep. 2, 17, 8). Obs.:
Armaria, -ae, (sing.) (Juv. 3, 219).
armtra, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Armadura, equipamento (Cic. Fam. 7, 1, 2). II
Sent. figurado: 2) Soldados armados,
tropas (Cs. B. Gal.
2, 10, 1).
1. armtus, -a, -um. A) Part. pass. de armo. B)
Adj.: 1) Armado, equipado. 2) Subs. m. pl.:
armti, -rum (Cic. Marc. 18) homens
armados, i., soldados.
Z. armtus, -s, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Armas, armaduras (T. Lv. 33,
3, 10). II Sent. figurado: 2) Solda
dos em armas, tropas (T. Lv. 26, 5, 3).
Obs.: No sing. s no abl.
Armnia, -ae, subs. pr. f. Armnia, regio da
sia ocidental (Cc. Div. 2, 79).
Armenius, -a, -um, adj. Armnio, da Armnia
(Cc. At. 5, 20, 2).
armnta, v. armntum.
armentlis, -e, adj. Pertencente a um rebanho ou
manada de gado grosso (Verg. En. 11, 571).
armentrius, -i, subs. m. Pastor (Verg. G. 3,
344).
armntum, -i, subs. n. 1) Rebanho de gado
grosso, armento (cavalos e bois no
domesticados) (Verg. En. 3, 540). Da, por
extenso: 2) Rebanho ou manada de qualquer
animal (Verg. G. 4, 395). 3) Boi de lavoura
(Cc. Phil. 3, 31).
armifer, -fera, -frum, adj. 1) Guerreiro,
belicoso, armfero (Ov. F. 3, 681). 2) Que
produz homens armados (Sn. Med. 471).
1. armiger, -gera, -grum, adj. Que traz armas,
armgero, que produz homens armados (
armifer 2) (Prop. 3, 11, 10).

AR

2. armiger, -eri, subs. m. 1) O que traz as armas


de outro, escudeiro, armgero (Verg. En. 2,
477). 2) Armigra, -ae, subs. f. Ave (guia)
que leva as armas de Jpiter (o raio) (Verg.
En. 5,255).
armilla, -ae, subs. f. Bracelete (Plin. H. Nat. 28,
4, 9). Obs.: Geralmente usado no pl.
armilltus, -a, -um, adj. 1) Que usa braceletes
(Suet. Cal. 52). 2) Que usa colar (Prop. 4, 8,
24).
armillstrium, -i, subs. n. Lugar onde se fazia a
purificaco das armas, armi-lstrio (T. Lv. 27,
37, 4).
Arminius-, -i, subs. pr. m. Armnio, clebre
chefe germnico que derrotou, numa
emboscada, as legies de Varo (Tc. An. 1,
55).
armiptens, -ntis, adj. Poderoso nas armas,
belicoso, armipotente (Verg. En. 6, 500).
armisnus, -a, -um, adj. Que faz estrondo com as
armas, armssono (Verg. En. 3, 544).
armo, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I > Sent.
prprio: 1) Armar, dar armas a (Cc. Caec. 20).
Donde: 2) Equipar, prover (um navio) (Cc.
Verr. 5, 50). 3) Fortificar (uma praca forte)
(Cc. Agr. 2, 87). II Sent. figurado: 4),
Munir, preparar (Cc. Mil. 2).
armonia, v. harmonia.
armus, -i, subs. m. 1) A parte superior do braco
(que forma a articulaco com o ombro), ombro
(dos animais) (Ov. Met. 10, 700). 2) Ombro
(do homem) (Verg. En. 11, 644). 3) Braco
(Tc. Hist. 1, 36). 4) No pl.: armi, -rum:
flancos (de cavalo) (Verg. En. 6, 881).
Arn, -s, subs. pr. f. Arne. 1) Filha de olo, o
rei dos ventos (Ov. Met. 7, 465). 2) Nome de
uma cidade da Becia (Estc. Theb. 7, 331).
Arninsis, -e, adj. De Amo, arniense, nome de
uma tribo de Roma (Cc. Agr. 2, 79).
Arnus, -i, subs. pr. m. Amo, rio da Etr-ria (T.
Lv. 22, 2, 2).
ar, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. e intr. A) Tr. I
Sent. prprio: 1) Lavrar, arar: arare agrum
(Cc. De Or. 2, 131) lavrar o campo. Donde,
mais frequentemente: 2) Cultivar (Cc. Verr. 5,
53). II Sent. figurado, na lngua potica: 3)
Sulcar: arare aequor maris (Verg.

ARPI

100

En. 2, 780) sulcar a superfcie do mar. B)


Intr. 4) Cultivar os campos, dar se a trabalhos
agrcolas, ser agricultor, produzir (Cc. Verr.
3, 11).
Arpi, -rum, subs. pr. m. pl. Arpos, ou Argiripa,
cidade da Aplia (Cc. At. 9, 3, 2).
Arpins, -tis, I Adj.: 1) Arpinate, de Arpino
(Cc. Agr. 3, 8). II Subs.: 2) O homem de
Arpino, o Arpinate: Mrio e, mais
frequentemente, Ccero (Juv. 8, 245) e (Juv.
8, 237).
Arpints, -ium, subs. m. pl. Os arpina-tes,
habitantes de Arpino (Cc. Of. 1, 21).
Arpinum, -i, subs. pr. n. 1) Arpino, cidade do
Lcio, que deu o berco a Mrio e a Ccero
(Cc. At. 2, 8). 2) Casa de campo em Arpino
(Cc. Tusc. 5, 74).
Arpinus, -a, -um, adj. De Arpino, i., de Cicero
(Marc. 10, 19, 17).
arqutus, v. arcutus.
arquitnens, v. arcitnens.
arqu = arcu.
arquus, v. anus.
arrd = adrd.
arrctus (adrctus), -a -um. A) Part. pass. de
arrigo. B) Adj.: I Sent. prprio: 1)
Escarpado (T. Lv. 21, 35, 11). II Da, em
sent. figurado: 2) Que est na expectativa,
atento, impaciente (Verg. G. 3, 105),
arrp (adrp), -is, -re, -rps, -rptum, v. intr.
I Sent. prprio: 1) Ir de rasto ou de
gatinhas, rastejar (Varr. R. Rust. 3, 7, 2). II
Sent. figurado: 2) Insinuar-se brandamente
(Cc. Verr. 3, 158).
arrpsi (adrpsi), perf. de arrpo (adrp).
arrxi (adrxi), perf. de arrigo.
Arra, -ae, subs. pr. f. Arria, nome de mulher
(Tc. An. 16, 34).
arrid (adrid), -s, -re, -risi, -risum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Rir-se para ou em
resposta, sorrir para, rir com (Hor. A. Pot.
101). Da: 2) Rir, sorrir (como aprovaco)
(Cc. De Or. 1, 134). II Sent. figurado: 3)
Sorrir, agradar, favorecer (Cc. At. 13, 21, 3).
arrigo (adrig), -is, -re, -rxi, -rctiun, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Levantar para, endireitar,
erguer (Verg. En. 11, 496). II Sent.
figurado: 2) Excitar, animar, dar coragem (Sal.
C. Cat. 39,

ARRSUS

3). Obs.: Com o segundo sentido raro na


prosa, no aparecendo em Cicero.
arrip (adripi), -is, -re, -ripi, -rptum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Agarrar, arrebatar, tomar
violentamente, forca, apossar-se de,
apropriar-se de (Cc. Verr. 4, 95). Da: 2)
Atacar de surpresa, de repente, surpreender-se
com um ataque repentino (Cc. Sull. 54). II
Sent. figurado: 3) Atacar bruscamente (Cc.
Mur. 62). Na lngua jurdica: 4) Levar aos
tribunais, acusar (Cc. Plane. 54).
arripui (adripi), perf. de arripi.
arrisi (adrisi), perf. de arrid.
arrisor (adrisor), -ris, subs. m. O que sorri
quando fala, adulador (Sn. Ep. 27, 7).
arrd (adrd), -is, -re, -rsi, -rsum, v. tr.
Roer em redor (em roda), romper com os
dentes, morder em, roer (sent. prprio e
figurado) (T. Lv. 30, 2, 9).
arrgans, -ntis, part. prs. adjetivado.
Arrogante, presuncoso (Cc. Br. 30).
arrognter (adrognter), adv. Com arrogncia,
arrogantemente, com presunco (Cc. Of. 1,
2).
arrogantia (adrogantia), -ae, subs. f. Arrogncia,
presunco, altivez (Cs. B. Gal. 1, 33, 5).
arrogtus (adrogtus), -a, -um, perf. de arrogo.
arrg, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Pedir a mais, donde, na lngua
jurdica: ajuntar, associar: cui nico consuli
dictatorem arro-gari haud satis decorum visum
est pa-tribus (T. Lv. 7, 25, 11) ao cnsul nico no pareceu ao senado dever ser associado
um ditador. Da: 2) Tomar por herdeiro,
perfilhar, adotar (A. Gl. 5, 19). II Sent.
figurado: 3) Arro-gar-se, atribuir a si, sem
fundamentos, temerriamente algo: sapientiam
sibi ipsum detrahere, eis tribuere qui eam sibi
arrogant (Cc. Amer. 89) recusar a si prprio
a sabedoria e atribu-la aos que se arrogam.
Na lngua potica: 4) Acrescentar, atribuir, dar
(Hor. Ep. 2, 1, 35).
arrsi (adrsi), perf. de arrdo.
arrsor (adrsor), -ris, subs. m. O que ri,
parasita (Sn., Ep. 27, 7).
arrsus (adrsus), -a, -um, part. pas. de arrdo.

ARRUN
S

101

Arruns, -tis, subs. pr. m. Arrunte, filho de


Tarqunio (T. Lv. 1, 56, 7).
Ars, artis, subs. f. 1) Maneira de ser ou de
proceder (natural ou adquirida, boa ou m),
qualidade (boa ou m) (Cic.
C. M. 29). 2) Habilidade (adquirida
pelo estudo ou pela prtica), conheci
mento tcnico (Cic. De Or. 1, 115). 3)
Talento, arte, habilidade (T. Lv. 25,39,
D. 4) Artifcio, astcia (Verg. En. 2,
15). 5) Ofcio, profisso (Cic. De Or.
1, 73). 6) Trabalho, obra, tratado (Cc.
Or. 114). 7) No pl.: obras de arte (Cc.
Leg. 2, 4).
Arsamsta, -ae, subs. pr. f. Arsamsata, cidade
da Armnia (Tc. An. 15, 10).
ars, perf. de ard e ardsc.
Arsa Silva, subs. pr. f. Floresta da Etr-ria (T.
Lv. 2, 7).
Arsppus, -I, subs. pr. m. Arsipo, pai do terceiro
Esculpio (Cc. Nat. 3, 57).
arsrus, -a, -um, part. fut. do ard.
arsus, -a, -um, part. pass. de ard.
Artabnus, -, subs. pr. m. Artbano. 1) General
de Xerxes (C. Nep. Reg. 1, 5). 2) Rei dos
partas (Tc. An. 2, 3).
Artacl, -s, subs. pr. f. Artcie, fonte dos
lestriges, povo da Siclia (Tb. 4, 1, 59).
Artaphrns, -is, subs. pr. m. Artafernes, general
persa (C. Nep. Milc. 4, 1).
arttus, -a, -um, part pass de art.
Artavsds, -is, subs. pr. m. Artavasdes, rei da
Armnia (Cc. At. 5, 20, 2).
Artaxta, -ae, sub. pr. f. Artxata, capital da
Armnia (Tc. An. 2, 5, 6). '
Artaxrxs, -is, subs. pr. m. Artaxerxes, nome de
vrios reis da Prsia (C. Nep. Dat. 1, 1). Obs.:
Acus. principalmente Artaxerxen.
arte, adv. v. arct.
Artemidrus, -, subs. pr. m. Artemidoro. 1)
Gegrafo de feso (Pln. H. Nat. 2, 242). 2)
Nome de outras personagens (Cc. Verr. 1,
79).
Artmis, -idis, subs. pr. f. rtemis, o nome
grego de Diana (Plin. H. Nat. 25, 73).
Artemsia, -ae, subs. pr. f. Artemsia, mulher de
Mausolo, rainha da Caria (Cc. Tusc. 3, 75).
Artemisium, -i, subs. pr. n. Artemsio, promontrio e cidade da Eubia (C. Nep Them.
3, 2).
Artemita, -ae, subs. pr. f. Artemita, cidade da
Assria (Tc. An. 6, 41).
Artni, -nis, subs. pr. m. Artemo, nome de
vrias personagens (Cc. Verr.
2, 128).

ARTIFICIUM

Artna, -ae, subs. pr. f. Artena, cidade dos


Volscos (T. Lv. 4, 61).
1. artria, -ae, subs. f. 1) Traquia-art
ria, artria (Cc. Nat. 2, 138).
2. artria, subs. n. pl. Traquia-artria
(Lucr. 4, 529).
artrum, -i, subs. n. Traquia-artria (Lucr. 4,
527).
arthrtcus, -a, -um, adj. Gotoso, artrtico (Cc.
Fam. 9, 23).
articultim, adv. 1) Por partes, pouco a pouco
(Plaut. Ep. 488). Da: 2) Fragmento por
fragmento, distintamente (Cc. Leg. 1, 36).
articulti, -nis, subs. f. 1) Formaco de ns nas
rvores (Pln. H. Nat. 17, 136). 2) Doenca nos
gomos das videiras (Pln. H. Nat. 17, 226).
articulo, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Articular,
pronunciar distintamente (Lucr. 4, 549).
articulsus, -a, -um, adj. 1) Cheio de ns (Pln.
H. Nat. 24, 150). 2) Retalhado (Quint. 4, 5,
24).
articlus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Articulaco, juntura, n das rvores (Cc. C.
M. 53). 2) Juntura dos ossos (Cc. De Or. 2,
359). 3) Membro pequeno, dedo (Ov. Her. 10,
140). II Sent. figurado: 4) Ocasio,
momento preciso, circunstncia (favorvel ou
crtica) (Cc. Quinct. 19). 5) Secco, diviso,
membro de frase (Cc. De Or. 3, 96).
1. artifex, -leis, subs. m. e f. I Sent. prprio:
1) Artfice, operrio, pessoa que exerce uma
profisso, artista (Cc. Rep. 1, 35). II Sent.
figurado: 2) Autor, criador (Cc. Tim. 6). 3)
Especialista numa profisso, perito numa arte
(Cc. De Or. 1, 23).
2. artifex, -icis, adj. 1) Hbil, engenhoso, perito
(Cic. Br. 96). Da: 2) Feito com arte (Prop. 2,
31, 7).
artificilis, -e, adj. Feito segundo os princpios da
arte (Quint. 5, 1, 1).
artificilter, adv. Com arte (Quint. 2, 17, 42).
artificis, adv. Com arte, artisticamente (Cic.
De Or. 1, 186).
artificisus, -a, -um, adj. 1) Feito segundo os
princpios de arte, artstico (Cc. Inv. 1, 6). 2)
Engenhoso, hbil (Cc. Inv. 1, 61).
artificiam, -I, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Profisso, ocupaco, arte, emprego (Cc. Verr.
4, 123). 2) Percia, competncia, trabalho
artstico (Cc. Verr. 4, 72). II Sent.
figurado: 3) Teoria, sistema, cincia (Cc. De
Or. 1, 93). 4) Ardil, manha, astcia (Cc. Verr.
5,174).

ART

102

art, -s, -re, -vi, -atum, v. arct. artocras, tis, subs. n. Pastel de carne
(Prs. 6, 50). artolagnus, -I, subs. m. Espcie
de po
(Cc. Fam. 9, 20, 2). artpta, -ae, subs. f.
Artpta, espcie de
forma para cozer po (Plaut. Aul. 400):
(Juv. 5, 72). arta, -um, subs. n. pl., v. artus, s 2. art um, v. arctum.
1. artus, -a, -um, v. arctus, -a, -um.
2. artus, -fis (mais frequente no pl. artus, -uum),
subs. m. I Sent. prprio: 1) Articulaces,
junturas dos ossos (Cc. Nat. 2, 150). Da: 2)
Membros do corpo (Ov. Met. 2, 620). II
Sent. figurado: 3) Ramos de uma rvore (Pln.
H. Nat. 14, 13). Obs.: dat. abl. pl.: artubus o
mais comum.
ri, perf. de are.
rla, -ae, subs. f. Pequeno altar (Cc. Verr. 4,
5).
arundfer, -fera, -frum, adj. Que traz canas ou
canicos, coroado de canas ou canicos,
arundinoso (Ov. F. 5, 637).
arundinus, -a, -um, adj. 1) Arundneo, de canas,
de canico (Verg. En. 10, 710). 2) Flauta (feita
de canico) (Ov. Trist. 4, 1, 2).
arundinsus, -a, -um, adj. Frtil em canas, ou em
canicos, arundinoso (Catul. 36, 13).
arnd (liarnd), -nis, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Cana (planta), canico (Verg. G. 2,
414). II Da: objeto de cana ou em forma
de cana, ou de canico: 2) Flauta (Verg. Buc. 6,
8). 3) Haste da flecha (Ov. Met. 1, 471).
Donde: 4) Flecha (Verg. En. 4, 73). 5) Canico
de pescar (Plaut. Rud. 294). 6) Basto,
bengala (Hor. St. 2, 3, 248). 7) Travessa de
tecelo (Ov. Met. 6, 55).
arspex, aruspicina, v. haruspex, haruspi-cina.
Arvae, -rum, subs. pr. f. pl. Arvas, cidade da
Hircnia (Q. Crc. 6, 4, 23).
arvctus, v. advctus.
arvna, v. advna.
Arvrni, -rum, subs. loc. m. pl. Arvernos, povo
da Glia Cltica, que habitava a regio
montanhosa da atual Auvergne (Cs. B. Gal.
1, 31, 3).
1. arvina, -ae, subs. f. Gordura, toucinho, banha
de porco (Verg. En. 7, 627).
2. Arvina, -ae, subs. pr. m. Arvina, sobrenome
romano (T. Lv. 8, 38).
arvum, -I, subs. n. I Sent. prprio: 1) Terra
lavrada, campo (Cc. Nat. 1, 122). Da, na
lngua agrcola: 2) Seara (Verg.

ASCENDO

G. 1, 316). 3) Pastagem (Verg. G. 3, 75). 4)


Litoral, costa (Verg. En. 2, 209). 5) Plancie
(Verg. En. 8, 604).
arvus, -a, -um, adj. Arvel, lavrado (Cc. Rep. 5,
3).
arx, arvis, subs. f. I Sent. prprio: 1) Parte
mais alta de uma cidade, onde fica a cidadela,
cidadela (Cc. De Or.
2, 273). 2) Altura, o ponto mais elevado, cimo,
cume, colina (Hor. O. 2, 6, 22); (Verg. G. 2,
535). 3) Lugar fortifi-cado, praca forte,
baluarte (Verg. En.
3, 291). II Sent. figurado: 4) Refgio,
proteco (Cc. Verr. 4, 17). 5) O Capitlio
(Cc. Of. 3, 66).
as, assis, subs. m. I Sent. prprio: 1) Asse
(unidade do sistema monetrio romano). Este
sentido conservou-se na expresso jurdica:
heres ex asse (Quint. 7, 1, 20) herdeiro
universais (da totalidade) em oposico aos
herdeiros parciais (Cat. apud. Sn. En. 94, 27).
II Sent. figurado: 2) Pouco valor coisa de
pouca valia (Catul. 42,13). Obs.: O asse
primitivamente subdividia-se em doze onas e
pesava uma libra (as li-brarius: A. Gl. 20, 1,
31); era uma placa de bronze de forma
retangular e no cunhada. O peso e, portanto, o
valor foram diminuindo com o correr dos tempos. O gen. pl. geralmente usado assium.
Asblus, -I, subs. pr. m. sbolo, nome de ura
co de Acteo (Ov. Met. 3, 218).
Ascalphus, -i, subs. pr. m. Asclafo, filho de
Aqueronte com uma ninfa do Estige (Ov. Met.
5, 539).
Ascanius, -i, subs. pr. m. Ascnio, filho de
Eneias e de sua primeira mulher Creusa (Verg.
En. 1, 271).
asca, v. ascia.
Ascendi (adscndi), perf. de ascendo.
ascendo (adscnd), -is, -re, -ascendi, ascnsum, v. tr. e intr. A) Intr.: I Sent.
prprio: 1) Subir, fazer subir, trepar, montar: in
Capitolium ascendere (Cc. De Or. 2, 195)
subir ao Capitlio. II Da, em sent.
figurado: 2) Ele-var-se, crescer: ad regium
nomen ascendere (Cc. Dej. 27) elevar-se ao
ttulo de rei. B) Tr.: I Sent. prprio: 3)
Escalar, montar, chegar a (Cs. B. Gal. 7, 27,
2). II Sent. figurado: 4) Fazer subir, subir:
sum-mimi Iocum civitatis ascendere (Cc. Mur.
55) fazer subir ao posto mais alto da naco.
Obs.: Constri-se como tr. e intr. com as preps.
in ou ad.

ASCENSlO

103

scens (adsc-), -nis, subs. f. Aco de


subir, subida, ascenso (Plaut. Rud. 599).
1 ascnsus (adsc)'-a, um part- pass. de ascendo.
2 ascnsus (adsc), -us, subs. m. I Sent.
prprio: 1) Aco de subir, subida, escalada
(Cc. Sest. 131). Da: 2) Subida (caminho por
onde se sobe) (Cc. Verr. 4, 51)II Sent.
figurado: 3) Ascenso, acesso (Cic. Balb. 40).
ascia (asca), -ae, subs. f. Enx, machadi-nha
(Cc. Leg. 2, 59).
Asciburgium, -, subs. pr. n. Ascibrgio, antiga
cidade da Glia Blgica, s margens do Reno
(Tc. Hist. 4, 33).
asc (adsci), -Is, -ire, -Ivi, v. tr. Mandar vir,
receber, ajuntar-se a (Verg. En. 12, 3S). Obs.:
Verbo raro, aparecendo os primeiros exemplos
em Verglio e Tcito.
ascsc (adscisc), is, -re, -Ivi, -itum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Juntar por decreto,
associar oficialmente, mandar vir, chamar a si,
juntar, admitir, adotar (Cs. B. Gal. 1, 5, 4). II
Da, em sent. figurado: 2) Adquirir,
conseguir. amar (Cc. Br. 209). 3) Aprovar,
admi-tir, acertar (Cc. Ac. 2, 138). 4) Atribuir-se, arrogar-se, tomar (para si) (T. liv. 33,
21, 3).
ascitus (adscitus), -a, -um. A) Part. pass. de
ascsc. B) Adj.: Tomado emprestado,
admitido (C. Nep. Att. 4, 1).
Asclpides, -ae, subs. pr. m. Asclepades. 1)
Poeta epigramtico grego do perodo
alexandrino. 2) Clebre mdico da Bitnia
(Cc. De Or. 1, 62). 3) Filsofo cego de Ertria
(Cc. Tusc. 5, 113).
Ascnus, -i, subs. m. Quinto Ascnio Pe-diano,
gramtico do I sc. d.C, comentador de
Ccero.
Ascra, -ae, subs. pr. f. aldeia da Becia, berco de
Hesodo (Ov. P. 4, 14, 31).
1. Ascra cus, -a, -um, adj. 1 Ascreu, de
Ascra (Prop. 2, 13, 3). 2) Relativo a
Hesodo (Verg. En. 6,70). 2. Ascraeus, -i, subs.
m. O ascreu, i. , Hesodo (Ov. Am. 1, 15,
11).
ascrib (adscrib), -is, -re, -cripsi, -crp-tum,
v. tr. I Sent. prprio: 1) Ajuntar por escrito,
acrescentar a um escrito (Cc. At. 3, 23). II
Da, em sent. figurado: 2) Ajuntar, inscrever,
marcar, gravar (Cc. Verr. 2, 115). 3) Admi tir
algum no nmero de, associar, alistar,
recrutar (Cc. Phil. 2, 102). 4) Imputar,
atribuir, referir (Pln. H. Nat. 34, 64). 5) Fazer
figurar entre, insere ver no nmero de (Cic.
Verr. 2, 110).

ASIANI

Obs.: Constri-se com acus., com dat., ou


com a prep. in com acus. ou abl.
ascripsi (adscripsl), perf. de ascribo.
ascripticius (adscriptcus), -a, -um, adj.
Inscrito, admitido numa comunidade (Cc.
Nat. 3, 39).
ascripti (adscripti), -nis, subs. f. O que se
ajunta a um escrito, adico (Cc. Caec. 95).
ascriptor (adscriptor), -ris, subs. m. O que
aprova, subscreve alguma coisa, partidrio:
collegae ascriptores Iegis agrariae (Cc. Agr.
2, 22) os colegas que subscreveram
(subscritores) a lei agrria.
ascriptus (adscrptus), -a, -um, part. pass. de
ascribo.
Ascua, -ae, subs. pr. f. scua, cidade da Espanha
(T. Lv. 23, 27, 2).
Asculni, -rum, subs. pr. m. Asculanos,
habitantes de sculo (Cc. Font. 41).
Asculnus, -a, -um, adj. Asculano, de Asculo
(Cc. Br.169).
Asclum, -I, subs. pr. n. sculo, cidade da
Itlia, antiga capital dos picentes, ou picenos
(Cs. B. Civ. 1, 15, 3).
Asdrbal, v. Hasdrbal.
aslla, -ae, subs. f. (dim. de asina). Burrinha
(Ov. A. Am. 3, 290).
Asell, -nis, subs. pr. m. Aselio (Sem-prnio
Aselio), historiador romano que tomou parte
no cerco de Numnia (Cc. Leg. 1, 6).
Asellius, -I, subs. pr. m. Aslio, nome de vrias
personagens (T. Lv. 4, 42).
1. aslius, -I, subs. m. 1) Burrinho, jumento (Cc.
At. 1, 16, 12). 2) Peixe de gua salgada (Varr.
L. Lat. 5, 77).
2. Aslius, -I, subs. pr. m. Aselo, sobrenome
romano (Cc. De Or. 2, 258).
1. asna, v. arena.
2. Asna, -ae, subs. pr. f. Asena, cidade da
Hispnia Ulterior (T. Lv. 23, 27).
sia, -ae, subs. pr. f. sia, 1) A maior das trs
partes do mundo conhecido dos antigos (Sal.
B. Jug. 17, 3). 2) sia Anterior, ou sia
Menor, assim chamada em oposico
precedente, tambm denominada sia Maior
(Cc. Br. 51). 3) A sia propriamente dita, a
provncia romana da sia (Cc. Pomp. 14).
Asiagns, -is, subs. pr. m. Sobrenome de
Cipio Asitico (T. Lv. 39, 44, 1).
Asin, adv. Em estilo asitico (Quint. 12, 10,
18).
Asini, -rum, subs. loc. m. pl. 1) Asiti cos, os
habitantes da sia (Cc. At. 1. 17, 9).
Especialmente: 2) Os oradores da chamada
Escola Asitica (Quint. 12, 10, 1).

ASINUS

104

Asianus, -a, -um, adj. Asitico (Cic. Phil.


5, 20). Asitici, -rimi, subs. pr. m. pl.
Asiticos,
i. , os oradores da Escola Asitica (Cc
Or. 27). Asitcus, -a, -um, adj. 1)
Asitico, da
sia (Cc. Pomp. 19). 2) Sobrenome de
L Cornlio Cipio, vencedor de Antoco
(T. Lv. 37, 58, 6). Asilas, subs. pr. m. Asilas,
nome de um
guerreiro (Verg. En. 10, 175). asilus, -i, subs.
m. Tavo (inseto) (Verg.
G. 3, 147).
1. usina, -ae, subs. f. Burra, asna, jumenta (Pln.
H. Nat. 8, 171).
2. Asna, -ae, subs. pr. m. sina, sobrenome da
gens Cornlia (T. Lv. 22, 34, 1).
Asinus, -i, subs. pr. m. Asinio, nome de famlia
romana, e em especial de Asinio Polio,
general, escritor e homem pblico romano,
amigo de Verglio e de Augusto, fundador da
primeira biblioteca pblica em Roma (Cc.
Fam 10, 31).
asinus, -I, subs. m. I Sent. prprio: 1) Burro,
asno, jumento (Cat. Agr. 10, 1) II Sent.
figurado: 2) Burro (homem estpido) (Cc.
At. 4, 5, 3).
Asis, -Idis, adj. Asitico (Ov. Met. 5, 648).
1. Asius, -a, -um, adj. Da sia (regio da Ldia)
(Verg. En. 7, 701).
2. Asius, -i, subs. pr. m. sio, nome de homem
(Verg. En. 10, 123).
Aspids, -ae, subs. pr. m. Asopade, descendente de Asopo (Ov. Met. 7, 484).
Aspis, -idis, adj. 1) De Asopo (Estc. Theb. 4,
370). 2) Egina, filha de Asopo (Ov. Met. 6,
113).
Aspus, -i, subs. pr. m. Asopo. 1) Deus do rio do
mesmo nome, filho do Oceano e de Ttis (Ov.
Am. 3, 6, 41). 2) Nome de vrios rios (Prop. 3,
15, 27); (T. Lv. 36, 22, 7).
astus, 4, subs. m. Homem voluptuoso, dado aos
prazeres, devasso (Cic. Fin. 2, 22).
Aspar, -ris, subs. pr. m. Aspar, amigo do rei
Jugurta (Sal. B. Jug. 108. 1).
Asparagium, -i, subs. n. Aspargio, cidade da
Ilria (Cs. B. Civ. 3, 30, 7).
aspargo, v. asprg, -inis.
asprsi, v. asprsio, -nis.
Aspasia, -ae, subs. pr. f. Aspasia, mulher de
extraordinria beleza e inteligncia, amada por
Pricles, e que por sua cultura teria exercido
grande influncia literria e poltica em seu
tempo (Cc. Inv. 1, 51).

ASPRE

aspectbilis (adspectblis), e, adj. Visvel


(Cc. Tim. 12).
aspecttus (adspecttus), -a, -um, part. pass. de
aspecto.
aspecto (adspct), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
freq. I Sent. prprio: 1) Olhar
frequentemente ou atentamente para, olhar,
prestar atenco (Cc. Plane. 101). II Sent.
figurado: 2) Estar atento a (Tc. An. 1, 4). III
Termo tcnico da topografia: 3) Olhar
contra, estar voltado para, estar defronte
(Verg. En. 1, 420).
1. aspctus (adspctns), -a, -um, part.
pass. de aspicio.
2. aspctus (adspctus), -s, subs. m. I
Sent. prprio: 1) Aco de olhar, olhar
(Cc. Sest. 1). Da: 2) Vista (faculdade
de ver) (Cc. Tusc. 1, 73). II Sent.
figurado: 3) Aspeto, aparncia (Cc.
Of. 1, 126). Obs.: Formas arcaicas: iat.:
aspectu (Verg. En. 6, 465); gen.: aspecti
(c. Tr. 80, 188).
aspll, (abs, pllo), -is, -pellre (pll),
-plsum, v. tr. Expulsar, afastar, re-1
pelir (Plaut. Merc. 115); (Plaut. Capt.
519). Aspendii, -rum, subs. loc. m. pl. Aspndios, habitantes de Aspendo (T. Lv.
37, 23, 3). Aspendius, -a, -um, adj. De Aspendo
(Cc.
Verr. 1, 53). Aspndos, -i, subs. pr. f. e
Aspndum, -i,
subs. pr. n. Aspendo, cidade da Panflia
(Cc. Verr. 1, 53).
1. Asper, -ri, subs. pr. m. sper, nome romano
(T. Lv. 3, 65, 4).
2. asper, -era, -rum, adj. I Sent. prprio: 1)
spero (sent. fsico e moral), rugoso (Cc. Fin.
2, 36). 2) Pedregoso, agudo (Cc. Agr. 2, 67).
3) Duro (ao ouvido). 4) Desagradvel (ao
paladar) (Cat. Agr. 109). 5) Rouco (Cc. De
Or. 3, 216). II Sent. figurado: 6) Rigoroso,
tempestuoso (Verg. En. 6, 351). 7) Duro,
penoso, severo, difcil, rduo (Cc. Mur. 60).
8) Intratvel (Hor. O.
1, 33, 5). Na lngua retrica: 9) Rude, spero,
sem harmonia (tratando-se do estilo) (Cc. Or.
20). Obs.: Formas sincopadas: aspris =
asperis (Verg. En.
2, 379); aspros = speros (Estc. Theb. 1,
622).
aspertus, -a, -um, part. pass. de aspro.
aspr, adv. I Sent. prprio: 1) spera mente
(referindo-se ao som) (Cc. De Or. 3, 45). II
Sent. figurado: 2) Com severidade,
duramente, com dureza (Cc. Q. Fr. 2, 4, 5).

ASPERGO
1 asprgo (ou aspargo), -Inis, subs. f. Asperso,
rega (Verg. En. 3, 534). Obs.: A forma aspargo
frequentemente en contrada nos manuscritos
de Verglio, Lucrcio, Ovdio, etc.
2. asprgo (adsprg), -is, -re, -sprsi, .sprsum,
v. tr. I Sent. prprio: 1) Espalhar, derramar
(Cc. Div. 1, 23). Da: 2) Aspergir, borrifar,
molhar (Cic. Nat. 3, 88). II Sent. figurado:
3) Espalhar, salpicar, manchar (Cc. Mur. 66).
Obs.: A forma aspargo frequentemente
encontrada nos manuscritos de Ccero,
Lucrcio, Varro, etc.
aspertas, -ttis, subs. f. I Sent. pr prio: 1)
Aspereza, aridez (Cc. Nat. 2, 98). II Sent.
figurado: 2) Rigor, rudeza (Cc. Phil. 8, 1). 3)
Dificuldade de acesso, dureza, dificuldade
(Cc. De Or. 1, 3).
aspernndus, -a, -um. I Gerundivo de
asprnor. II Adj.: Desprezvel (Verg En. 11,
106).
aspernti, -nis, subs. f. Ato de afastar,
afastamento, desprezo (Cc. Tusc. 4, 31);
(Sn. Ir. 2, 2, 1).
asperntus, -a, -um, part. pass. de aspCr-nor.
asprno = asprnor.
asprnor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. tr.
I Sent. prprio: 1) Afastar, rejeitar, recusar,
renegar (Cc. De Or. 2, 88). Dai: 2) Repelir com
desprezo, desprezar, no fazer caso de (Cc. Pis.
81). aspr, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Tornar spero, desigual (Varr. R.
Rust. 3, 16, 2(M. II Sent. figurado: 2)
Encapelar, encrespar
(as ondas) (Verg. En. 3, 285). 3) Agucar,
tornar agudo, afilar (Tc. An. 15,
54). 4) Tornar mais forte, violento.
agravar, excitar, irritar (Tc. Hist.
2,
48).
asprsi (adsprsi), perf. de asprgo. aspersi
(adspersi), -nis, subs. f. 1)
Aco de espalhar (Cc. Div. 1, 23). 2)
Asperso (Cc. Leg. 2, 24). 1. asprsus
(adsprsus), -a, -um, part.
pass. de asprgo. 9. asprsus (adsprsus), s, subs. m.
Asperso, rega (Plin. H. Nat. 8, 134)
Obs.: S usado no abl. aspxi (adspxi), perf.
de aspicio. aspxim (adspxim) = aspexrim.
aspici (adspici), -is, -re, -spxi, -pctum, v. tr. I Sent. prprio: 1) Olhar
para, dirigir os olhos para, olhar, estar
voltado para, ver (Cc. C. M. 27). Da:

105 '

ASSA

2) Examinar, prestar atenco a (Cc. Nat. 2,


87). U Sent. figurado: 3) Considerar,
socorrer (Cc. De Or. 3, 28). 4) Olhar para, ou
em frente, i., estar voltado (sentido
topogrfico), estar situado na direco de (Tc.
Agr. 24). Obs.: Constri-se com acus. sem
prep. ou acompanhado pela prep. ad.
aspirans (adspirans), -ntis, part. prs. de aspiro.
aspirti (adspirt), -nis, subs. f. 1) Aspiraco
(Cc. Nat. 1, 79). 2) Exalaco, emanaco (Cc.
Div. 1, 79). Na lngua gramatical: 3)
Aspiraco (Cc, Or. 160).
aspirtus (adspirtus), -a, -um, part. pass. de
aspiro.
aspiro (adspir), -s, -re, -vi, -atum, v. intr. e
tr. A) Intr.: I Sent. prprio: 1) Soprar para,
sofrar: aspirant aurae in noctem (Verg. En. 7,
8) as brisas sopram noite. 2) Soprar,
favoravelmente (sent. prprio e figurado),
favorecer (Verg. En. 2, 385). II Sent. figurado: 3) Aspirar, pretender (Cc. Fam. 7, 10,
1). B) Tr.: I Sent. prprio: 4) Fazer soprar,
soprar (Verg. En. 5, 607). II Sent. figurado:
5) Inspirar, infundir (Verg. En. 8, 373). in
Na lngua gramatical: 6) Aspirar, pronunciar
com aspiraco (Quint. 1, 5, 20).
aspis, -idis, subs. f. spide (serpente venenosa)
(Cc. Nat. 3, 47).
asportt, -nis, subs. f. Aco de transportar
(com ideia de afastamento), transporte (Cc.
Verr. 4, 110).
asporttus, -a, -um, part. pass. de aspr-to.
asprt, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
geral: 1) Levar (com ideia de afastamento),
transportar (de um lado para outro) (Cc. Verr.
4, 107). II Especialmente: 2) Conduzir,
levar num navio (Cc-. Verr. 1, 91).
asprtus, forma sincopada = aspertus.
asprta, -rum, subs. n. pl. Lugares pedregosos
(T. Lv. 9, 24, 6). Obs.: O sing. raro.
aspri, aspris, formas sincopadas = aspri,
aspris.
asprs, forma sincopada = asprs.
1. assa, -ae, subs. f., v. assus, -a, -um.
2. assa, -ae, subs. f. Ama-sca (que cuida das
criancas sem amament-las) (Juv. 14, 208).
3. assa, -rum, n. v. assum, -i 1.

ASSARACUS

106

Assarcus, -I, subs. pr. m. Assraco, rei de Tria,


av de Anquises (Ov. Met. 11, 756).
assrius, -a, -um, adj. Do valor de um asse
(Sn. Apoc. 11, 2).
assecla (adsecla, adscla), -ae, subs. m. 1) O
que az parte da comitiva de algum, sequaz
(Cic. Verr. 1, 65). 2) Aclito, bandido (sent.
pejorativo) (T. Lv. 5, 11, 2).
assectti (ads-), -5nis, subs. f. Aco de
acompanhar, acompanhamento, cortejo (Cic.
Mur. 70).
assecttor (ads-), -ris, subs. m. 1) O que
acompanha, sequaz, partidrio (Cc. Verr. 2,
29). 2) Discpulo (Pln. H. Nat. 30, 160).
assecttus (adsecttus), -a, -um, part. pass. de
assctor.
assector (adsctor), -ris, -ri, -secttus sum, v.
dep. freq. tr. Acompanhar, seguir (Cc. De Or.
1, 239).
assecla, v. assecla.
assecfltus (adsectus), -a, -um, part. pass. de
assequor.
assdi (adsdi), perf. de assido e de ass-do.
assnsi (adsnsi), perf. de assentio.
assensi (adsen-), -nis, subs. f. Assentimento,
adeso, aprovaco (Cc. Br. 114).
assnsor (ads-), -ris, subs. m. Aprovador (Cc.
Fam. 6, 21, 1).
1. assnsus (ads-), -a, -um. 1) Part. pass.
de assentior: que consentiu. 2) Part.
pass. de assentio (raro): reconhecido
como verdadeiro (Cc. Ac. 2, 99).
2. assnsus (ads-), -us, subs. m. 1) Ade
so, assentimento, aprovaco (T. Lv.
34, 34, 1). 2) Acordo do esprito com
as percepces, harmonia dos sentimen
tos (linguagem filosfica) (Cc. Ac. 2,
108). Em lngua potica: 3) Concurso
(Verg. G. 3, 45).
assentti (ads-), -nis, subs. f. Assentimento
por clculo, lisonja (Cc. Lae. 91).
assenttiuncla (ads-), -ae, subs. f. Pequena ou
ligeira lisonja (Cc. Fam. 5, 12, 6).
assenttor (ads-), -ris, subs. m. I Sent.
prprio: 1) O que d sua aprovaco por
lisonja, adulador, lisonjeiro (Cc. Lae. 98). II
Sent. figurado: 2) Partidrio, conivente (T.
Lv. 31, 25, 10).
assenttri (adsenttiri), adv. De modo
adulador, como adulador (Cc. Q. Fr. 2, 14, 3).

ASSERVTUS

assenttrix (ads-), -leis, subs. f. A que aprova


sistematicamente, aduladora (Plaut. Most.
257).
assenttus (adsenttus), -a, -um, part, pass. de
assntor.
assentio (adsenti), -is, -ire, -snsi, -sen. sum, v.
intr. (muito raro, mais comum: assentor).
Juntar seu assentimento ao de outrem, dar
assentimento, aprovar (Cc. At. 9, 9, 1).
assentior (adsentior), -iris, -iri -snsug sum, v.
dep. intr. Dar assentimento, ser da mesma
opinio, aprovar (Cc. Lae. 57)
assntor (adsntor), -ris, -ri, -tus sum, v. dep.
intr. I Sent. prprio: verbo de significaco
intensiva, com ideia de duraco e
correspondendo a sentio, 1) Ser da mesma
opinio que, aprovar, partilhar da opinio de
(Cc. Fam. 7, 12, 2). II Sent. figurado: 2)
Lisonjear, adular (Cc. Br. 296).
assequor (adsequor), -ris, -qui, -secutus sum, v.
dep. tr. I Sent. prprio: 1) Ir no encalo de,
perseguir, alcancar, atingir (Cc. At. 3, 5). II
Sent. u. gurado: 2) Chegar a, obter,
alcancar (Cc. De Or. 1, 84). 3) Seguir
mentalmen te, atingir pela inteligncia,
compreen der (Cc. Nat. 3, 38). 4) Atingir,
igua lar (Cc. Br. 288).
asser, -eris, subs. m. 1) Pequena pea de madeira,
barrote, estaca (Cs. B. Civ. 2, 2, 2). 2) Varais
de liteira (Suet Cal. 58).
1. assr (adsr), -is, -re, -seri, -ser tum. v.
tr. I Sent. prprio: 1) Puxar para si, chamar
a si (Plaut. Cure. 491). Da: 2) Reivindicar,
reclamar, afirmar, defender (T. Lv. 3, 45, 2).
II Sent, figurado: 3) Atribuir, arrogar, apropriar (Ov. Met. 1, 462).
2. assr (adsro), -is, -re, -svi, -stum, v. tr.
Plantar junto de (Cat. Agr. 32/ 2).
asserti (adserti), -nis, subs. f. Aco de
reivindicar para algum a condico de pessoa
livre (ou escrava), libertaco (Quint. 3, 6, 57).
assrtor (adsrtor), -ris, subs. m. 1) O que
declara diante do juiz, que algum livre ou
escravo (T. Lv. 3, 44, 8). 2| Defensor,
protetor, advogado, libertador (Tc. Hist. 2,
61).
assrtus (adsrtus), -a, -um, part. pass. de assro
1.
asseri (adseri), perf. de assro 1.
asservtus (adservtus), -a, -um, part de assrvo.

ASSERV

107

asserv (adservi), -Is, -Ire, v. intr. Sueitar-se,


submeter-se,
condescender,
ajudar (Cic. Tusc. 2, 56). Obs.: Constri-se com dat.
_ _
assrv (adsrv), -s, -are, -avi, -atum, v tr D
Guardar perto de si, ter sob a sua guarda, ter
vista (Cc. Arch. 9). Dai" 2) Montar guarda,
vigiar (Cs. B. civ. 1, 21, 2).
assess (adsessi), -onis, subs. f. Aco de
se sentar junto a algum (para conso-J-lo),
assistncia (Cic. Fam. 11, 27, 4). assessor
(adsssor), -ris, subs. m. Assessor, auxiliar
(numa funco), ajudante (Cc. Div. 1, 95).
1. assssus (adsssus), -a, -um, part. pass.
de assido.
2, assssus (adsssus), -s, subs. m. Ato
de estar sentado ao lado de algum, as
sistncia (Prop. 4, 11, 50).
assevrnter (adsevrnter), adv. De modo
afirmativo, categoricamente (Cc. At. 15, 19,
2). assevrti (adsevrti), -nis, subs. f.
1) Asseveraco, afirmaco sria (Cc.
At. 13, 23, 3). Da: 2) Seguranca, firmeza (Tc. An. 4, 19).
assevero (adsevr), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
1) Afirmar (com energia ou com persistncia),
asseverar, dizer de modo categrico, falar a
srio (Cic. Br. 293).
2) Fazer profisso de (Tc. An. 13, 18).
3) Provar, atestar (Tc. Agr. 11). assvi
(adsvi), perf. de assro 2. assicc (adslcc), -s,
-re, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Secar, fazer secar (Sn. Nat. 4, 2,
28). II Sent. figurado: 2) Enxugar (Sn.
Polyb. 6, 5).
assid (adsid), -s, -re, -sdi, -sssum, v.
intr. e tr. A) Intr.: I Sent. prprio: 1) Estar
sentado perto de, estar sentado (Cc. Br. 200).
Da: 2) Acampar, sitiar (T. Lv. 23, 19, 5). II
Sent. figurado: 3) Assistir, no se afastar
de, ajudar, cuidar, ocupar-se assiduamente de
(Cc. Verr. 3, 30). B) Tr.: 4) Estar acampado
perto, assediar, cercar, sitiar (Verg. En. 11,
304).
assid (adsid), -is, -re, -sdi, (sssum), v. intr.
e tr. A) Intr.: 1) Assentar-se ao p de, tomar
lugar, estabelecer-se (Cc. Rep. 1, 18). B) Tr.:
2) Assentar--se, tomar lugar (Sal. B. Jug. 11,
3).
assid (adsid), adv. 1) Assiduamente, com
assiduidade (Verg. Buc. 2, 4). Da: 2)
Incessantemente, sem interrupco (Cc. Div.
1, 74).

ASSIMULATUS

assiduits (adsiduits), -ttis, subs. f. 1)


Assiduidade, presenca constante, perseveranca
(Cc. At. 12, 33, 2). 2) Persistncia,
permanncia, continuidade (Cc. Of. 2, 74).
assduo (adsid), adv. = assidue (Pln. H. Nat.
26, 16).
assiduus (adsidus), -a, -um, adj. 1) Assduo,
constantemente presente (Cc. Amer. 81). Da:
2) Incessante, permanente, perptuo (Cs. B.
Gal. 7, 41, 2). Na lngua jurdica: 3)
Domiciliado. Da vem o substantivo assidus,
-I: proprietrio, contribuinte (cidado inscrito
no censo, em oposico aos proletarii) Cc.
Rep. 2, 40).
assignti (adsignti), -nis, subs. f. Concesso,
distribuico, partilha (Cc. Agr. 3, 10).
assigntus (adsigntus), -a, -um, part. pass. de
assigno.
assign (adsgn), -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Assinar, fazer a assignaco
ou concesso (termo de direito pblico),
atribuir numa partilha (Cc. Dom. 116). II
Da, na lngua comum: 2) Atribuir, imputar,
destinar (Cc. Fin. 5, 44). Na lngua imperial:
3) Selar, firmar, chancelar (Prs. 5, 81).
assili (adsili), -is, -Ire, -sili, sltum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Saltar para, saltar sobre,
assaltar, acometer, atacar (Fedr. 4, 2, 14); (Ov.
Met. 11, 526). II Sent. figurado: 2) Passar
de repente a (Cc. De Or. 2, 213).
assimilti, v. assimulti (Pln. H. Nat. 11,
262).
assimiltus (adsimiltus), -a, -um, part. pass. de
assimilo.
assimilis (adsimlis), -e, adj. Muito parecido,
cuja semelhanca se aproxima de (Cc. Nat. 2,
136); (Verg. En. 6, 603). Obs.: Constri-se
com gen. e com dat.
assimilo (adsimil), -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
(forma mais usada na poca arcaica e
imperial). Tornar semelhante, tornar
semelhanca de (Plaut. Bac. 962); (Ov. Met. 5,
6); v. assiml.
assimulti (adsimulti), -nis, subs. f.
1) Semelhanca (Pln. H. Nat. 11, 262).'
2) Comparaco (Tc. An. 15, 49).
assimultus (adsimultus), -a, -um. I
Part. pass. de assiml. II Adj.: 1)
Simulador, fingido (Cc. Cael. 14). 2)
Reproduzido (Cc. Verr. 2, 189).

ASSIML

108

assiml (adsiml), -s, -re, -vi, -atum,


v. tr, I Sent. prprio: 1) Representar
exatamente, copiar (Luer. 6, 189). II Sent.
figurado: 2) Fingir, simular (Plaut. Amph.
874). 3) Comparar, assimilar (Cc. Inv. 1, 42).
Obs.: Constri--se com acus., dat., e acus. com
inf.
assis, gen. de as, assis.
assisto (adsist), -is, -re, -stiti, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Manter-se junto de, estar ou
conservar-se junto de, parar (Cc. Arch. 24). II
Dai: 2) Assistir a (sentido prprio e
figurado), estar presente, comparecer em juzo
(Tc. An. 13, 4). 3) Estar ou manter-se de p
(Cc. Rep. 2, 37).
assol (adsol), -s, -re, v. intr. Costu mar, ter
por costume, ter costume: ut assolet (Cc. Leg.
2, 21) segundo costume. Obs.: S
empregado nas 3 pess. do sg. e pl., ou
impessoalmente.
assn (adsn), -s, -re, v. intr. Responder (a
uma voz), produzir eco, ressoar (Ov. Met. 3,
507).
Assrni, -rum, subs. loc. m. Assorinos,
habitantes de Assoro (Cc. Verr. 3, 47).
Assrum, -I, subs. pr. n. Assoro, cidade da
Sicilia (Cc. Verr. 4, 96).
assctus (ou adsctus), -a, -um, part. pass. de
assgo.
assufaci (adsufaco), -is, -re, -fci, -fctum,
v. tr. Acostumar, habitar, ensinar (Cc. Cat. 2,
9).
assufctus (adsufctus), -a, -um, part. pass. de
assufaci.
assufci (adsufci), perf. de assufaci.
assuram (adsuram) = assuevram.
assusc (adsusc), -is, -re, -suvi, -su-tum,
v. intr. e tr. A) Intr.: 1) Habituar--se a,
acostumar-se a (Cc. Fam. 9, 22, 5). B) Tr.
(raro e potico): 2) Habituar (Verg. En. 6,
832).
assutd (adsutd), -inis, subs. f. Hbito (T.
Liv. 25, 26, 10). Obs.: Geralmente em abl
assutus (adsutus), -a, -um. I Part. pass. de
assusc. II Adj.: 1) Habituado,
acostumado (Verg. En. 9, 509). 2) Habitual,
costumeiro, familiar, ordinrio (Ov. Met. 2,
603).
assuvi (adsuvi), perf. de assusc.
assg (adsg), -is, -re, -sctum, v. tr. Tirar
sugando, sugar, chupar (Lucr. 4, 1194).
assui, perf. de ass.
asslt (adslt), -s, -re, -vi, -atum, v. intr. e
tr. A) Intr.: 1) Saltar a, sal-

ASSYRIUS

tar, lancar-se a, assaltar, atacar (Tc. | An. 11,


31). B) Tr. (raro). 2) O mesmo sentido anterior
(Tc. An. 1, 51) Obs.: Constri-se com dat. ou
acus. assultus (adsltus), -Os, subs. m. Salto,
pulo, ataque, assalto (Verg. En. 5, 442). J
1. assuni, -, subs. n. Assado (Hor. St.
2, 2, 73).
2. assum, v. adsum.
assm (adsm), -is, -re, -smpsi, sumptum, v. tr. I Sent. prprio: 1) ] Tomar
(acrescentando), associar a, to- 1 mar para si,
acrescentar, ajudar, aceitar, conceber (Cc At. 10,
12a, 3). II Sent. figurado: 2) Atribuir,
arrogar, aplicar, assumir (Cic. Of. 1, 2). Na lnI gua filosfica: 3) Dar a proposico me. | nor de
um silogismo (Cc. Inv. 1, 63). Na lingua
retrica: 4) Tomar metaf-ricamente (Quint. 10,
1, 121).
assmpsi (adsmpsi), perf. de assumo.
assumpti (adsumpti), -nis, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Aco de se juntar ou associar,
tomada, aceitaco (Cc. Fin.
3, 18). 2) Proposico menor de um
silogismo (Cc. Inv. 1, 64).
assumptivus (adsumptivus), -a, -um, adj. Que
vem de fora (Cic. Inv. 2, 71).
assmptus (adsmptus), -a, -um, part. pass. de
assumo.
ass (ads), -is, -re, -si, -stum, v. tr. Coser
a (Hor. A. Pot. 16).
assrg (adsrg), -is, -re, -surrxi, -sur-rctum,
v. intr. I Sent. prprio: 1) ] Levantar-se,
erguer-se (Cc. Clu. 196). Da: 2) Erguer-se em
sinal de cortesia, mostrar-se corts, honrar (Cc.
Inv. 1, 48). II Sent. figurado: 3) Elevar,
crescer (Verg. En. 12, 494).
assurrxi (adsurrxi), perf. de assrgo.
assurretus (adsurrctus), -a, -um, part. pass. de
assrgo.
Assuria, Assurus, v. Assyra, Assyrius.
assus, -a, -um, adj. Assado (Hor. St. 2, 2, 51);
(Cc. At. 12, 6, 2).
assutus (adstus), -a, -um, part. part. pass. de
asso.
Assyria, -ae, subs. pr. f. Assria, regio da sia,
centro de poderoso imprio, depois anexado
Mdia, e posteriormente tornada por Trajano
em provncia romana (Pln. H. Nat. 5, 66).
Assyrii, -rum, subs. loc. m. Assrios (Cc. Div.
1,1).
Assyrius, -a, -um, adj. Da Assria (Verg. En. 4,
15).

AST

109

ast, conj- D Por outro lado (introduz uma


segunda condico numa frase condicional): si
ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit
(Plaut. Capt. 683) se eu morrer aqui, e, por
outro lado, le no voltar, como disse. 2)
Introduz uma frase que indica que um ato ser
editado, desde que uma condico pr-via seja
realizada: Bellona, si hodie no-bis victoriam
duis, ast ego tibi templum voveo (T. Lv. 10,
19, 17) Belona, se hoje nos deres a vitria,
eu por meu ldo te consagro um templo. 3)
Mas, porm, entretanto (Cc. At. 1, 16, 17).
Obs.: O terceiro sentido o mais comum,
principalmente usado pelos poetas imperiais.
1. asta, v. hasta.
2 Asta, -ae, subs. pr. f. Asta. 1) Cidade da
Ligria (Pln. H. Nat. 3, 49). 2) Cidade da
Btica (T. Lv. 39, 21).
Astacds, -ae, subs. pr. m. Astcida ou filho de
staco (Menalipo) (Estc. Theb. 8, 718).
Astae, -runi, subs. loc. m. Astas, povo da
Trcia (T. Lv. 38, 40).
astans (adstans), -tntis, part. pres. de asto.
Astpa, -ae, subs. pr. f. stapa, cidade da Btica
(T. Lv. 28, 22).
Astapnss, -um, subs. loc. m. Astapen-ses,
habitantes da stapa (T. Lv. 28, 22).
Astrt, -s, subs. pr. f. Astarte (Vnus),
divindade da Sria (Cc. Nat. 3, 59).
astssint = adstitrint.
Astnsis, -e, adj. Astense, de Asta (T. Lv. 39,
21, 2).
astr, -ris, subs. m. Estrela (Macr. Scip. 1, 14).
Asteria, -ae, (Aster, -s), subs. pr. f. As-tria.
1) Irm de Latona (Cc. Nat. 3, 42). 2) Nome
de outras mulheres (Hor. O. 3, 7, 1).
Aster, -s, subs. f., v. Asteria.
Astrn (adstrn), -is, -re, v. tr. Estender
perto, esticar-se, deitar se junto (usado
unicamente na forma passiva reflexiva) (Ov.
Met. 2, 343).
asteropletos, -on, adj. Atingido pelo raio (Sn.
Nat. 1, 15, 3).
Astic, -s, subs. pr. f. stice, regio da Trcia
(Pln. H. Nat. 4, 45).
asticus, -a, -um, adj. Da cidade, da capital (Suet.
Cal. 20).

'

ASTRICTUS

Ast, rimi, subs. loc. m. stios, povo da


Trcia (T. Lv. 38, 40, 7). astipultor
(adstipultor), -ris, subs. m.
I Sent. prprio: 1) Abonador, fiador
(Cc. Pis. 18). II Sent. figurado: 2)
O que est de acordo com, partidrio
(Cc. Ac. 2, 67).
astiplor (adstipulor), -ris, -ri, -tus sum, v.
dep. intr. I Na lngua jurdica: 1) Obrigar-se
por outro, ficar por fiador de (Gaius Inst. 3,
110). II Da, na lngua comum: 2) Aprovar,
ser da mesmo opinio (T. Lv. 39, 5, 3). 3)
Aderir, dar adeso a (Pln. H. Nat. 7, 154).
astiti (adstt), perf. de assisto e perf. de asto.
ast (adst), -s, -re, -stiti, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Estar de p junto de, parar junto:
asta et audi (Plaut. Cist. 597) pra aqui e
ouve. Da: 2) Erguer-se, elevar-se perto de
(Verg. En. 2, 328). Por enfraquecimento de
sentido: 3) Estar perto, estar presente, comparecer: astante ipso (Cs. B. Civ. 2, 20, 4)
estando le prprio presente.
II Sent. figurado: 4) Erguer-se, le
vantar-se (Cc. Tusc. 1, 85).
Astraea, -ae, subs. pr. f. 1) Astria, filha de Zeus
e de Tmis, espalhava entre os homens o
sentimento da justica (Ov. Met. 1, 150). 2) A
Virgem (constelaco) (Ov. Met. 9, 534).
Astraeum, -i, subs. pr. n. Astreu, cidade da
Penia (T. Lv. 40, 84).
Astraeus, -i, subs. pr. m. Astreu, um dos Tits
(Ov. Met. 14, 545).
Astrgos, subs. pr. m. (ou Astrgon, subs. n.).
strago, fortaleza da Caria (T. Lv. 33, 18).
astrtus, -a, -um, part. pass. de astrno.
astrp (adstrp), -is, -re, v. intr. Responder
com rudo, fazer ruido perto, aplaudir com
rudo (Tc. Hist. 2, 90).
astrict (adstrict), adv. De modo cerrado,
estreitamente, estritamente (Cc. De Or. 3,
184).
astrictus (adstrictus), -a, -um, adj. I Part. pass.
de astringo. II Adj. I Sent. prprio: 1)
Apertado, estreito, ligado (Hor. Ep. 2, 1, 174).
II Sent. figurado: 2) Refreado,
constrangido, parco, econmico (Prop. 2, 23,
18). Na lngua retrica: 3) Conciso (Cc. Br.
309).

ASTRIFER

110

astrifer, -fera, -frum, adj. 1) Astrfero, que traz


os astros, que conduz os astros (Luc. 9, 5). 2)
Colocado entre os astros, celeste (Marc. 8, 28,
8).
astrger, -gera, -grum, adj. Astrgero, que leva
os astros (Estc. Theb. 10, 828).
astring (adstring), -is, -re, -inxi, -trictum, v.
tr. intr. I Sent. prprio: 1) Amarrar
estreitamente a, ligar, atar, apertar (Cc. Verr.
4, 90). 2) Reduzir, enrugar, contrair: (alvus)
tum astringi-tur, tum relaxatur (Cc. Nat. 2,
136 (o ventre) tanto se contrai quanto se
dilata. II Sent. figurado: 3) Encadear,
ligar, obrigar, sujeitar (Cc. Prov. 34). 4)
Tornar-se culpado (reflexivo astringere se)
(Cic. Phil. 4, 9). Na lngua retrica: 5)
Resumir, abreviar: astrin gere argumenta (Cc.
Tusc. 3, 13) resumir uma argumentaco.
astrinxi (adstrinxi), perf. de astrngo.
astrologia, -ae, subs. f. 1) Astronomia (Cc. Div.
2, 87). 2) Astrologia (S. Jer. Pelag. 1, 8).
astrolgus, -i, subs. m. 1) Astrnomo (Cc. Div.
2, 87). 2) Astrlogo (Cc. Div. 1, 132).
astronomia, -ae, subs. f. Astronomia (Sn. Ep.
95, 10).
astrctus (adstrctus), -a, -um, part. pass. de
astro.
astrum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1) Astro,
estrela (Ov. F. 2, 117). 2) Constelaco: Canis
astrum (Verg. G. 1, 218). a constelaco do
Co. II Sent. figurado: 3) No pl.: Cu
(Verg. En. 9, 641).
astr (adstr), -is, -re, -strxi, -strc-tum, v.
tr. I Sent. prprio: 1) Construir ao lado de,
construir em adico a (T. Lv. 42, 15, 16). 2)
Ajuntar, acrescentar (Te. Agr. 44).
astixi (adstrxi), perf. de astro.
1. ast, subs. n. indecl. A cidade por excelncia
para os gregos, Atenas (Cc. Leg. 2, 5).
2. astu, abl de astus.
astup (adstup), -s, -re, v. intr. Estar
pasmado de, admirar-se vista de, ficar de
boca aberta com (Ov. Met. 3, 418). Obs.:
Constri-se com dat.
Astur, -uris, adj. sture, das Astrias (Marc. 10,
16, 3).
Astra, -ae, subs. pr. m. stura. 1) Rio do Lcio
(T. Lv. 8, 13, 5). 2) Subs. f.: ilha e cidade do
Lcio (Cc. At. 12, 40); (Cc. Fam. 6, 19, 2).

AT

asturc, -nis, subs. m. Cavalo da Astria, cavalo


que anda a passo travado (Marc. 14, 119).
Astres, -um, subs. loc. m. pl. Asturianos,
habitantes das Astrias (Flor. 4,12,46).
Asturia, -ae, subs. pr. f. Astria, provncia da
Hispnia Tarraconense (Pln. H. Nat. 4, 112).
astus, -s, subs. m. Habilidade, astcia (Verg.
En. 11, 704). Obs.: Geralmente usado no abl
sing.
astt
adv. Com astcia, habilmente, manhosamente (Cc. Caec. 4).
asttia, -ae, subs. f. 1) Habilidade, ast-cia,
manha (Cc. Of. 3, 68). 2) Logro, trapaca
(Cic. Fam. 3, 10, 9).
asttus, -a, -um, adj. Astucioso, velhaco,
malicioso, astuto, (Cc. Verr. pr. 34).
asty, v. astu 1.
Astygs, -is, subs. pr. m. Astages: 1) Filho de
Ciaxares, ltimo rei dos Medas (Just. 1, 4). 2)
Inimigo de Perseu, me-tamorfoseado em pedra
(Ov. Met. 5, 203).
Astynax -ctis, subs. pr. m. Astanax. 1) Filho
de Heitor e Andrmaca, nascido durante a
guerra de Tria (Verg. En. 2, 457). 2) Nome
de um poeta trgico contemporneo de Ccero
(Cc. At. 4, 15, 6).
astyous, v. asticus.
Astypalaea, -ae, subs. pr. f. Astipalia, uma das
ilhas Cidades (Ov. A. Am. 2, 82).
Astypalaensis, -e, adj. De Astipalia (Cc. Nat.
3, 45).
Astypalaeius, -a, -um, adj. De Astipalia (Ov.
Met. 7, 461).
Asvus, -i, subs. pr. m. Asvio, nome de
homem (Cic. Clu. 36).
asylum, -i, subs. n. Templo, lugar inviolvel,
refgio, asilo (Verg. En. 8, 342).
at, conj. 1) Por outro lado, por outra parte, mas,
mas por outro lado, mas ao contrrio (Cc.
Plane. 11). 2) Pelo menos, ao menos: sit fur,
sit sacrilegus... at est bnus imperator (Cc.
Verr. 5, 44) que seja ladro, que seja mpio...
ao menos um bom general. 3) Mas talvez,
mas acaso (Cc. At. 15, 4, 3). Obs.: como conj.
adversativa, freqentemente empregada para
reforcar o sentido de outras partculas, como:
contra, tamen, enim: mas ao contrrio, mas
no entanto, mas com eleito.

ATABLUS

111

Atblus, -i, subs. pr. m. Atbulo (vento quente


que sopra na Aplia) (Hor. St. 1, 5, 78).
Atacinus (Varro), subs. pr. m. Atacino (P.
Terncio Varro), poeta, latino (Hor. St. 1,
10, 46).
Atalanta, -ae (Atalant, -s), subs. pr. f. Atalanta.
1) Mulher de Melagro (Ov. Her. 4, 99). 2)
Filha de Esqueneu, rei de Ciros (Ov. Met. 10,
565). 3) Ilha vizinha da Eubia (T. Lv. 35, 37,
7).
Atalantaeus, -a, -um (ou Atalantus, -a, -um),
adj. De Atalanta (Estc. Theb. 7, 267).
Atalantides, -ae, subs. pr. m. Atalan-tada, filho
de Atalanta, Partenopeu (Estc. Theb. 7, 789).
Atangrum, -I, subs. pr. n. Atanagro, cidade da
Hispnia Tarraconense (T. Lv. 21, 61).
Atndrus, v. Antndros.
Atarnts, -ae, subs. pr. m. Hrmias, tirano de
Atarnes (Ov. Ib. 319).
atat, v. attat.
atvus, -, subs. m. I Sent. prprio: 1) O pai
do trisav ou da trisav (Cic. Cael. 14). II
Sent. figurado: 2) No pl.: Os antepassados
(Hor. O. 1, 1, 1).
Atax, -cis, subs. pr. m. Atax, riacho da Glia
Narbonense, que vem dos Piri-neus (Luc. 1,
403).
Ateius (Attus), -i, subs. pr. m. Ateio, nome de
homem. Ex.: Ateius Capito, ju-risconsulto
clebre (Pln. H. Nat. 14, 93); Ateius
Philologus, gramtico clebre, amigo de
Salstio e de Polio (Suet. Gram. 10).
Atlla, -ae, subs. pr. f. Ateia, cidade da Itlia, no
territrio dos Oscos, ao N. de Npoles,
conhecida por ter sido o berco das farsas
chamadas atelanas (Cc. Agr. 2, 86).
atellna, -ae, subs. f. Atelana, pequena peca de
teatro (Cc. Fam. 9, 16, 7).
Atellni, -ruin, subs. loc. m. Atelanos, habitantes de Ateia (Pln. H. Nat. 3, 63).
Atellnicus, -a, -um, adj. Atelnico, dos atelanos
(Suet. Tib. 45).
Atellnus, -a, -um, adj. Dos atelanos (Cc. Div.
2, 25).
1. Atellnus. -a, -um, adj. Atelano, de
Ateia (Cc. Q. Fr. 2, 14).
2. Atellnus, -I, subs. m. Ator que repre
senta nas atelanas (Quint. 6, 3, 47).
Atenas, v. Atinas.

ATHNAE

ater, -tra, -trum, adj. I Sent. prprio: 1) Negro,


preto, atro, escuro (Cc. Tusc. 5, 114). II Sent.
figurado: 2) Obscuro, tenebroso, atro,
tempestuoso, sombrio, horrvel (Hor. St. 2, 2,
16). 3) Funesto, atro, cruel, infeliz, prfido,
maligno, afrontoso (Hor. O. 1, 28, 13). Aternius,
-I, subs. pr. m. Atrnio, nome
de um cnsul (Cc. Rep. 2, 60). Atrnus, -I, subs.
pr. m. Aterno, rio da Itlia Central, nasce na
Sabina e lanca as guas no Adritico (Pln. H.
Nat. 3, 44). Atsis, v. Athsis.
Ateste, -is, subs. pr. n. Ateste, cidade da Itlia na
Vencia, hoje Este (Tc. Hist. 3, 6). Atestnus, -a,
-um, adj. Atestino, de Ateste
(Marc. 10, 93). Atesi, -rum, subs. loc. m. pl.
Atsuos, povo da Glia Narbonense (Pln. H.
Nat. 4, 107). Athcus, -i, subs. pr. f. Ataco,
cidade da
Macednia (T. Lv. 31, 34). Athamns, -um,
subs. loc. m. pl. Atama-nes, habitantes da
Atamnia (Cc. Pis. 40). Athamnia, -ae, subs.
pr. f. Atamnia,
provncia do Epiro (T. Lv. 36, 14).
Athamnicus, -a, -um, adj. Da Atamnia
(Pln. H. Nat. 20, 253). Athamnus, -a, -um,
adj. Da Atamnia
(Prop. 4, 6, 15). Athamanteus, -a, -um, adj. De
Atamanta
(Ov. Met. 4, 497). Athamantids, -ae,
subs. pr. m. Filho
de Atamante (Ov. Met. 13, 919).
Athamanticus, -a, -um, adj. De Atamante (Pln.
H. Nat. 20, 253). Athamntis, -Idis ou Idos, subs.
pr. f. Ata-mntide, filha de Atamante, Hele (Ov.
F. 4, 903). Athms, -ntis, subs. pr. m.
Atamante, rei de Tebas, cuja lenda foi assunto de
vrias tragdias (Ov. Met. 3, 564). Athna, -ae,
subs. pr. f. Atana, nome grego de Minerva (Petr.
58). Athanagia, -ae, subs. pr. f. Atangia, cidade
da Hispnia Tarraconense (T. Liv. 21, 61).
Athnae, -rum, subs. pr. f. pl. Atenas, cidade
da Grcia, capital da tica. Teve seu apogeu com
Pricles, na metade do V sc. Deve seu nome a
Atena, deusa da sabedoria, a Minerva dos romanos (Cc. Of. 1, 1).

ATHENAEI

112

Athnaei, -rum, subs. pr. m. pl. Atenienses, os


habitantes de Atenas (no da tica).
1. Athnaeum, -i, subs. pr. n. Ateneu, burgo de
Atamnia (T. Liv. 38, 1, 11).
2. Athnaeum, -I, subs. pr. n. O Ateneu, o
templo consagrado a Atena (Minerva) em
Atenas, onde os poetas e oradores vinham ler
suas obras.
1. Athnaeus, -a, -um, adj. Ateniense, de
Atenas (da tica) (Lucr. 6, 749).
2. Athnaeus, -, subs. pr. m. Ateneu, no
me de homem (Cc. Fam. 15, 4. 6).
Athnagras, -ae, subs. pr. m. Atengo-ras,
nome de homem (T. Liv. 31, 40, 8).
Athnis, -dis, subs. pr. f. Atenaide, nome de
mulher (Cc. Fam. 15, 4, 6).
Athninss, -ium, subs. loc. m. Os atenienses,
habitantes de Atenas (Cc. Flac. 26).
Athninsis, -e, adj. Ateniense, de Atenas (na
tica) (Cc. Fam. 1, 18).
Athn, -nis, subs. pr. m. Atenio, chefe dos
escravos revoltados na Siclia (Cc. Verr. 3,
66).
Athnodrus, I, subs. pr. m. Atenodoro, filsofo
estico (Cc. Fam. 3, 7, 5).
Athsis (Atsis), -is, subs. pr. m. dige, rio da
Vencia, que se lanca no Adritico, ao N. do
P (Verg. En. 9, 680).
Athis, v. Attis.
thlta, -ae, subs. m. Atleta, campeo (Cc. C.
M. 27).
thltc, adv. Atlticamente, maneira dos
atletas (Plaut. Baa 248).
Ath (Athn), -nis, v. Athos (Cc. Rep. 3, 49).
Athos (gen., dat., abl -; acus. - e -on), subs. pr.
m. Atos, montanha da Mace-dnia, na mais
oriental pennsula da Calcdica, a pennsula de
Acte, que s vezes tambm se . denomina
Athos.
Athrcis, v. Atrcis.
Ata, -ae, subs. pr. f. cia, me de Augusto
(Suet. Aug. 4).
Atinus, -a, -um, adj. Aciano, de cio Varro,
oficial de Pompeu (Cs. B. Civ. 1, 12, 3).
Atilinus, -a, -um, adj. Atiliano, de Atlio (Cc.
At. 5, 1).
Atilius (Attilius), -I, subs. pr. m. Atlio, nome de
familia romana e em particular: Attilius Regulus (Pln. H. Nat. 3, 138); Atilius Calatinus
(Cc. CM. 61).
Atimtus, -i, subs. pr. m. Atimeto, nome de
homem (Tc. An. 13, 22).

ATQUE

Atina, -ae, subs. pr. f. Atina, cidade dos volscos


(Verg. En. 7, 630).
Atins, subs. pr. m. Atinas, nome de homem
(Verg. En. 11, 869).
Atina Lex, subs. pr. f. A lei Atnia (Cc. Verr.
1, 109).
Atinius, -i, subs. pr. m. Atnio, nome de homem
(Cc. Dom. 123).
Atius, -I, subs. pr. m. 1) Nome de famlia
romana. 2) M. cio Bailo, av materno de
Augusto (Cc. Phil. 3, 16); (Suet. Aug. 4).
Atlantus, -a, -um, adj. De Atlante, de Atlas
(Hor. O. 1, 34, 11).
Atlanticus, -a, -um, ou Atlantcus, -a, -um, adj.
Atlntico (Cc. Rep. 6, 21).
Atlantids, -ae, subs. pr. m. Atlantada, filho ou
descendente de Atlas (Ov. Met. 2, 704).
Atlantids, -um, subs. pr. f. pl. Atlnti-das, i.,
as filhas de Atlas (Verg. G. 1, 221).
Atlntis, -Idis, subs. pr. f. 1) De Atlas (Luc. 10,
144). 2) Filha de Atlas (Ov. F. 4, 31). 3) A
Atlntida, ilha fabulosa (Pln. H. Nat. 6, 199).
Atlas, ou Atlans, -ntis, subs. pr. m. Atlas, ou
Atlante, gigante que teve, como castigo por
lutar contra os deuses, a pena de sustentar
sobre os ombros o peso do mundo (Cc. Tusc.
5, 8).
atmus, -I, subs. m. tomo, corpsculo (Cc.
Fin. 1, 17).
atque, ou ac, conj. I Sent. prprio 1) E por
outro lado, e o que mais: fa-ciam... ac lubens
(Ter. Heaut. 763) farei... e, o que mais, com
prazer; (Cc. Caec. 24). 2) E entretanto, e
contudo (freqentemente reforcada por
tamen): id sustulit ac tamen eo con-tentus
non fuit (Cc. Verr. 4, 190) roubou-o e
entretanto no se satisfez com isso. II Por
enfraquecimento de sentido: 3) E: o poema
tenerum, et moratum atque molle (Cc. Div. 1,
66) poema fraco, arrastado e mole. 4) Do
que, como, do mesmo modo que (nas
comparaces): vir bnus et prudens dici
delector ego ac tu (Hor. Ep. 1, 16, 32) eu me
regozijo como tu de ser chamado um homem
de bem e sensato. Obs.: Atque geralmente
usada antes de vogai ou h, e ac antes de
consoante, sendo que tal regra no de um
rigor absoluto.

ATQUI

113

Atqui. conj. 1) Mas de qualquer modo, e


entretanto (Cc. At. 8, 3, 6). 2) Na verdade,
efetivamente, com efeito (Cc. Leg- 1. 15'Obs.: Nos manuscritos freqentemente
confunde-se com atque, conjunco de forma e
sentido prximos.
ataquin, conj. Forma posterior de atqui (Cc.
Phil. 10, 17). Atracds, -ae, subs. pr. m.
Atrcides (Ov.
Met. 12, 209). Atrcis, -dis, subs. f.
Hipodmia, (natural da Tesslia) (Ov. Am. 1,
4, 8).
atrmentiun, -i, subs. n. 1) Atramento, tinta
com que os romanos escreviam (Cc. Q. Fr. 2,
14, 1). 2) Liqido preto, cr preta (Cc. Fam.
9, 21, 3). Atratnus, -I, subs. pr. m. Atratino,
sobrenome romano (Cc. Cael. 2).
atrtus, -a, -um, adj. 1) Enegrecido (Prop.
3, 5, 34). Da: 2) Vestido de luto (Tc.
An. 3, 2).
Atrbas, -tis, adj. Atrbate (Cs. B. Gal.
4, 35, 1).
Atrebts, -um, subs. loc. m. Os Atrba-tes,
povo da Glia setentrional (Cs. B. Gal. 2,-41,
9).
Atreus, -, subs. pr. m. Atreu, filho de P-lops
e de Hipodmia, pai de Agamm-non e de
Menelau; foi rei de Micenas (Cc. Tusc. 4,
77).
Atra, -ae, subs. pr. f. tria, cidade da Ve ncia
(T. Lv. 5, 33, 7). Atrirus, -i, subs. m. Escravo
que guarda o trio, atririo (C. Nep. Dig. 4,
9, 1).
Atrida, ou Atrids, -ae, subs. pr. m. Atri-da,
filha de Atreu (Ov. Met. 12, 632). Obs.: O pl.
Atridae, -arum, os Atridas, Agammnon e
Menelau (Verg. En. 1, 458).
Atrinsis, -is, subs. m. Atriense, escravo
encarregado da guarda do trio (Cc. Pis. 67).
Atrilum, -I, subs. n. Atrolo, pequeno trio,
pequeno vestbulo (Cc. At. 1,
10, 3).
atrium, -I, subs. n. 1) trio, vestbulo
(Cc. Q. Fr. 3, 1, 2). 2) Prtico de um templo
(Cc. Mil. 59). Da, na lngua potica: 3) A
casa (Ov. Her. 16, 184). Atrus, -I, subs. pr.
m. trio, nome de famlia romana (Cs. B.
Gal. 5, 9, 1).a atrcits, -ttis, subs. f. 1)
Atrocidade crueldade, monstruosidade, horror
(Cic. Verr. 4, 105). 2) Violncia, furor, rudeza, rigor (Cc. Cat. 4, 11).

ATTNDI

trcter, adv. 1) Atrozmente, com atrocidade,


cruelmente (Cc. Amer. 154). 2) De modo
rude, rudemente, duramente, com excessivo
rigor (Cc. Verr.
1, 70).
Atrpos, (sem gen.) subs. pr. f. tropo, uma das
Parcas (Marc. 10, 44, 6).
atrx, -cis, adj. 1) Atroz, medonho, de aspecto
terrvel, cruel (Cc. Amer. 62). 2) Perigoso
(Tc. An. 3, 64). 3) Violento, impetuoso,
implacvel, indomvel, impiedoso (T. Lv. 1,
51, 9).
Atta, -ae, subs. pr. m. Ata, sobrenome romano,
entre outros, do poeta dramtico latino C.
Quncio Ata (Hor. Ep.
2, 1, 79).
attg-n, -nis, subs. m. e attagna, -ae, subs. f.
Francolim, galinha brava (Hor. Epo. 2, 54);
(Marc. 2, 37, 3).
Attalnss, -Ium, subs. loc. m. pl. Ata-lenses,
habitantes de Atalia (Panflia) (Cc. Agr. 1, 5).
Attalicus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Atlico, do rei talo (Cc. Agr. 2, 50). II
Sent. figurado: 2) Suntuoso, rico (Hor. O. 1, 1,
11).
Attlus, -i, subs. pr. m. talo. 1) Nome de vrios
reis de Prgamo, o principal dos quais foi
talo I, clebre por sua imensa riqueza (Hor.
O. 2, 18, 5). 2) Nome de um filsofo estico
(Sn. Ep. 108, 13).
attmen (ou mais freqentemente em duas
palavras at tamen), conj. Mas no entanto, mas
contudo, mas ao menos (Cc. Br. 15).
ttt ou atttae, interj. Ah! Oh! (indicando
admiraco) (Ter. And. 125).
attega, -ae, subs. f. Choca, cabana (Juv. 14,
196).
attempr (adtempr), -s, -re, v. tr.
1) Adaptar, ajustar, (Vitr. 10, 7, 2).
2) Dirigir contra (Sn. Ep. 30, 8). attempt(adtempt-) = attent-,
attnd (adtnd), -is, -re, -tendi, -tn-tum, v. tr.
I Sent. prprio: 1) Estender para, tender a,
dirigir para (Apul. M. 4, 6). n Sent.
figurado: 2) Prestar atenco, estar atento,
donde: atender, cuidar (Cc. Verr. 5, 42). III
Locuces: attendere animuni ou animo
(Cc. Verr. 1, 28) prestar atenco. Obs.:
Constri-se com acus., dat., oraco inf. e
absolutamente.
attndi (adtndi), perf. de attndo.

ATTENTTUS

114

ATTING
O

attx (adtx), -is, re, -texi, -txtum,


attenttus (adtenttus), -a, -um, part.
v. tr. Tecer contra, entrelacar, unir a, adaptar,
pass. de attnto. attnt (adtnt), adv.
acrescentar a (Cs. B. Gal. 5, 40, 6).
Atentamente,
attexi
(adtexi), perf. de attxo.
com atenco, com aplicaco (Cc. Br.
attxus (adtxus), -a, -um, part. pass. de attxo.
200).
Atthis, -dis, adj. f. 1) Ateniense (Marc. 11, 53,
attenti (adt-), -nis, subs. f. Atenco, aplicaco
4). Subs. pr. f.: 2) A tica (Lucr. 6, 1114). 3)
(Cc. De Or. 2, 150).
Uma amiga de Safo (Ov. Her. 15, 18). 4) A
attnt (adtnt ou, melhor, attmpt), -s, ateniense Filomela, que foi transformada em
re, -avi, -atum, v. tr. I Sent. prprio: 1)
rouxinol, donde Atthis ser tambm empregado
Pr a mo em, tocar em, tentar, experimentar,
como sinnimo potico de rouxinol (Marc. 1,
ensaiar: fidem alicuius attemptare (Cic. Or.
54, 9).
208) experimentar a boa f de algum. 2)
Atacar, atentar contra (Sn. Ir. 2, 28, 7). 3) Attinus ou Accianus, -a, -um, adj. De cio
(Cc. Fam. 9, 16, 4).
(Sem idia de hostilidade) Atacar: locos
Attca,
-ae, subs. pr. f. 1) tica, regio da Grcia
laetiores attentavit (Tc. D. 22) atacou
central, que tinha por capital Atenas (Cc. Br.
(abordou)
os
desenvolvimentos
mais
brilhantes.
43). 2) Filha de Pom-pnio tico (Cc. At. 12,
attntus (adtntus), -a, -um. I - Part. pass. de
1).
attndo ou de attino. II Adj.: 1) Atento, Attc, adv. Do modo dos ticos, com ati-cismo
aplicado, vigilante, solcito, desvelado (Cc.
(Cc. Br. 290).
Verr. 1, 126). 2) Econmico, interesseiro (Hor.
Attci, -rum, subs. loc. m. pl. Os ticos,
Ep. 1, 7, 91).
habitantes da tica e tambm, por extenso, os
attenut (adtenut), adv. De modo simples
atenienses (Cc. Br. 224; Of. 1, 104).
(tratando-se do estilo) (Cc. Br. 201).
attenutus (adtenutus), -a, -um, I Part. Atticla, -ae, subs. pr. f. Atcula (dim. de tica),
filha de tico (Cc. At. 6: 4).
pass. de atteno. II Adj.: 1) Fraco,
diminudo (Her. 4, 53). 2) Simples, tnue 1. Atticus, -a, -um, adj. tico, da tica ou de
Atenas (T. Lv. 28, 8, 11).
(tratando-se do estilo) (Cc. Or. 108).
atten (adten), -s, -re, -avi, -atum, y. tr. I 2. Attcus, -I, subs. pr. m. Pompnio ti co,
amigo, correspondente e editor de Ccero (C.
Sent. prprio: 1) Afinar, diminuir,
Nep. At.).
emagrecer, afilar, enfraquecer (Ov. Met. 3,
489). II Sent. figurado: 2) Reduzir, attino (adtin), -s, -re, -tini, -tntum, v.
consumir, atenuar (Cs. B. Civ. 3, 89, 1). Na
intr. e tr. I Sent. prprio: A) intr.:
lngua retrica: 3) Relaxar, reduzir (o estilo)
1) Tocar
em,
chegar
a,
dirigir-se
estar contguo a, confinar com, esten
expresso mais simples (Cc. Br. 283)
der-se (Q. Crc. 6, 2, 13). II Sent,
attr (adtr), -is, -re, -trivi (ou -teri,) figurado: 2) Concernir, dizer respeito
trtum, v. tr. I Sent. prprio: 1) Esfregar
a, referir-se a, pertencer a, interessar a
contra, calcar aos ps, pisar (Hor. O. 2, 19,
(Cc. Amer. 48). B) Tr.: 3) Ter perto,
30). Da: 2) Gastar com o uso, gastar (Pln. H.
reter, deter, (Tc. An. 1, 35); (Plaut.
Nat. 7, 70). II Sent. figurado: 3) Usar,
Capt. 266). 4) Guardar, estar de guar
diminuir, arruinar, destruir, derrubar (Tc.
da a, garantir, manter (Cc. Inv. 2, 169)
Hist. 3, 50); (Sal. B. Jug. 5, 4).
5) Manter ocupado, ocupar, distrair
attei (adteri) = attrivi, perf. de attro.
(Sal., B. Jug. 108).
attstor (adstestor), -ris, -ri, -testtus sum,
atting
(adting), -is, -re, -tigi, -tctum, v. tr.
v. dep. tr. 1) Atestar, testemunhar, provar, dar
I Sent. prprio: 1) Tocar em, atingir,
testemunho (Fedr. 1, 10, 3), 2) Confirmar (um
alcancar (Cc. Verr. 4, 112). Da
primeiro pressgio) (Sn. Nat. 2, 49, 2).
2) Chegar a, aportar a (Cc. Q. Fr. 1
1, 24). 3) Confinar com, estar contguo
a (Cs. B. Gal. 1,1, 5). 4) Tocar (falar)

ATTINUI

-115

meter-se a tocar: historiam attingere


(Cc. Br. 44) tocar na histria, i., falar da
histria. II Sent. figurado: 5) Atingir,
alcancar (Cc. Tusc. 5, 17).
attini (atltini), perf. de attino.
Attis, -idis, ou Attin, -inis, subs. pr. m. tis,
pastor frgio amado por Cibele (Ca-tul. 63).
1 attll (adtll), -is, -re, (sem perf. e sem
supino), v. tr. I Sent. prprio: 1) Levantar
para, erguer, levantar (T. Lv. 10, 36, 11). Da:
2) Elevar, erigir (Verg. En. 3, 134). II Sent.
figurado:
3) Elevar-se. elevar (T. Lv. 22, 26, 3).
4) Exaltar (Verg. En. 12, 4). 5) Realcar,
engrandecer (Sn. Ep. 94, 72).
2. attll (adtll) = affro (adfro).
attondo (adtond), -s, -re, -tndi, -tn-snm,
v. tr. I Sent. prprio: 1) Talhar, cortar,
desbastar, podar (Verg. Buc. 10, 7). Da: 2)
Tosquiar, cortar, raspar (os cabelos, a barba)
(Verg. Buc. 1, 28). II Sent. figurado: 3)
Podar, tosquiar (Cc. Tusc. 5, 49).
attndi (adtnd), perf. de attondo.
attonitus (adt.), -a, -um. I Part. pass. de
attno. II Adj.: 1) Assombrado por um raio,
atordoado (Sn. Nat. 2, 27, 3). 2) Estupefato
(Verg. En. 5; 529). 3) Cheio de entusiasmo,
em delrio, inspirado (Verg. En. 7, 580). 4)
Que causa espanto ou temor (potico) (Luc. 8,
591).
attn (adtn), -s, -re, -toni, -tonitum, v. tr.
Tornar atnito pelo raio, assombrar, espantar,
atroar, aturdir (Ov. Met. 3, 532).
attnsus (adtnsus), -a, -um, part. pass. de
attondo.
attonl (adtoni), perf. attno.
attorqu (adtorqu), -s, -re, v. tr. Dirigir,
lancar, arremessar contra algum (um dardo)
(Verg. En. 9, 52).
attrct (adtrcto) = attrcto (adtrct).
attrctus (adtrctus), -a, -um. I Part. pass. de
attrho. II Adj.: contrado (Sn. Ep. 113,
26).
attrho (adtrh), -is, -re, -trxi, -trac-tum, v. tr.
I Sent. prprio: 1) Puxar para si, atrair (Cc.
Div. 1, 86). 2) Puxar violentamente, arrastar
(Cc. Verr. 3, 61). II Sent. figurado: 3)
Atrair, arrastar, seduzir (Cc. Fam. 7, 10, 4).
attrxi (adtrxi), perf. de attrho.
1. attrecttus (adtrecttus), -a, -um, part. pass. de
attrcto.

AUCEPS

2. attrecttus (adtr-), -s, subs. m. Toque,


contacto (Cc. Tusc. 2, 50).
attrcto (adtrct ou attrct), -s, -re, -vi, atum, v. tr. I Sent. prprio: 1) Pr a mo
em, tocar em, apalpar, manusear (Cc. Har.
26). II Sent. figurado: 2) Apropriar-se,
apoderar-se de (T. Lv. 28, 24, 14). 3) Intentar,
empreender (Tc. An. 3, 52).
attribi (adtribi), perf. de attribo.
attribu (adtrib), -is, -re, -tribi, -tri-btum, v.
tr. I Sent. prprio: 1) Atribuir, destinar a,
designar, dar (Cs. B. Civ. 1, 14, 4). Da: 2)
Submeter, anexar, impor (Cs. B. Gal. 7, 9, 6).
II Sent. figurado: 3) Atribuir, imputar (sent.
moral) (Cc. Nat. 3, 89).
attributi (adtr-), -nis, subs. f. 1) Atribuico,
repartico, consignaco de uma quantia nas
mos de outrem (Cc. At. 16, 3, 5). 2)
Circunstncias
(termo
de
retrica),
propriedade caracterstica de algum ou de
alguma coisa (Cc. Inv. 1, 38).
attribtum (adtr-), -I, subs. n. Quantia confiada
aos tribunos do tesouro para pagar o soldo dos
soldados (Varr. L. Lat. 5, 181).
attribtus (adtribtus), -a, -um, part. pass. de
attribo.
1. attritus (adtrtus), -a, -um. I Part. pass. de
attro: 1) Gasto (Verg. G. 1, 46). II Adj.: 2)
Gasto pelo atrito, usado (Verg. Buc. 6, 17). in
Sent. figurado: 3) Enfraquecido, arruinado,
gasto (Tc. D. 18).
2. attritus (adtr-), -Os, subs. m. Atrito, fricco
(Sn. Nat. 2, 22, 2).
attrivi (adtriv), perf. de attro.
attuli (adtli), perf. de affro.
Attus, -i, subs. pr. m. Ato, nome de homem (Cc.
Div. 1, 32).
Atur, -uris ou Atrrus, -I, subs. pr. m. Aturro
(Adur), rio da Aquitnia (Tib. 1, 7, 4); (Luc.
1, 420).
Atys, -yis, subs. pr. m. tis. 1) Rei de Alba (T.
Lv. 1, 3, 8). 2) Fundador da gens tia
(Verg. En. 5, 568).
au ou hau, interj. que indica perturbaco,
surpresa, impacincia, servindo ainda para
interpelar: Oh! Ah! Ol! (Plaut. Stich. 258).
auceps, aucupis, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Passarinheiro (Hor. A. Pot. 458). II Sent.
figurado: 2) Espio, que est espreitando
(Plaut. Mil. 955).

AUCTIFER

116

auctfer, -rra, -frum, adj. Fecundo (Cc. apud


Aug. Civ. 5, 8).
auctificus, -a, -um, adj. Que aumenta (Lucr. 2,
571).
aucti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Aumento (sentido raro) (Macr. Sat. 1, 14, 1).
Da: 2) Hasta pblica, venda em hasta pblica
(Cc. Amer. 23).
auctinrius, -a, -um. Relativo venda em
hasta pblica (Cc. Agr. 1, 7).
auctinor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. intr.
Vender em hasta pblica, em leilo (Cc.
Quinct. 23).
auct, -s, -re, v. tr. I Sent. prprio: 1)
Aumentar, acrescentar (Lucr. 1, 56). II
Sent. figurado: 2) Favorecer, proteger (Catul.
67, 2).
auctor, -ris, subs. m. 1) Aquele que faz crescer,
aquele que produz (Verg. G. 1, 27). Da: 2)
Aquele que funda, funda dor, inventor, autor
(Cc. Tusc. 4, 2); fundador de uma cidade
(Verg. G. 3. 36); criador de um culto (Verg.
En. 8, 269). 3) Autor (de uma obra literria ou
artstica) (T. Lv. 10, 9, 12); autor de uma
esttua (Pln. pref. 27). 4) Instigador, promotor
(Cc. Of. 3, 109). 5) Fiador, abonador (lingua
do direito) (T. Lv. 34, 2, 11). Vendedor em
hasta pblica, vendedor (Cc. Verr. 5, 56). 7)
O que tem poder para fazer uma coisa,
testemunha, ratificador (Cc. Br 55). 8)
Autoridade, defensor (Cc. At. 7, 3, 10). Obs.:
Auctor, como f., em: Ccero (Div. 1, 27);
Verg. (En. 12, 159); Ov. (F. 6, 709; Met. 7,
157); T. Lv. (40, 4, 14).
auctrmntum, -I, subs. n. 1) Soldo, salrio
(Cc. Of. 1, 150). 2) Obrigaco. ajuste (sent.
figurado) (Sn. Ep. 69, 4). 3) Contrato de
gladiadores (Sn. Ep. 37, 1).
auctrtus, -a, -um, part. pass. de auctro.
auctrits, -ttis, subs. f. 1) Cumprimento.
realizaco, consumaco (Cc. Inv. 1, 28. 43).
2) Instigaco, autoridade, exemplo (Cc. Of. 3,
109). 3) Garantia, fianca, responsabilidade,
compra afiancada pelo vendedor (Cc. Verr. 1,
144). 4) Voto emitido em primeiro lugar,
opinio dominante, parecer, deciso (Cc. Mil.
14). 5) Posse legtima, posse (Cc. Top. 23). 6)
Direito de propriedade, poder, jurisdico (Cc.
Verr. 2, 121). 7) Vontade, desejo (Cc. Mur.
47). 8) Consideraco, respeito, prestgio (Cc.
Verr.

AUDENS

4, 60). 9) Autoridade, peso (da pala-vra, da


aco) (Cs. B. Gal. 3, 23, 4).
auctr, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. 1) Garantir,
afianar (Pomp. Dig. 26, 8, 14). 2) Na lngua
dos gladiadores por especializaco
vender ou alugar mediante salrio (para
exercer o oficio de gladiador) (Sn. Apoc. 9).
auctror, -ris, -ri, -tus sum = auctro, v.
dep. tr. Dar, vender ou alugar mediante um
salrio (Hor. Ep. 1, 18, 36).
1. auctus, -a, -um. I Part. pass. de augo. II
Adj.: Aumentado, maior, prspero (T. Lv.
25, 16, 11).
2. auctus, -s, subs. m. Aumento, crescimento
(Tc. An. 2, 33).
aucuptrius, -a, -um, adj. Que serve para
cacar aves (Marc. 14, 218). aucuptus, -a, um, part. pass. de aucpor. aucpis, gen. de
auceps. aucupium, -i, subs. n. I Sent.
prprio:
1) Caca de aves (Cc. C. M. 56). Donde:
2) Produto de uma cacada de aves (Sn. Prov.
3, 6). II Sent. figurado: 3) Meio de apanhar
uma coisa, caca (sent. figurado) (Cc. Or. 84).
aucpor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. tr.
I Sent. prprio: 1) Cacar passari
nhos ou aves, apanhar aves (Varr. R.
Rust. 1, 23, 6). II Sent. figurado:
2) Espiar, espreitar, estar espreita
(Cc. Amer. 22). 3) Estar cata de,
andar cata de: aucupari verba (Cc.
Caec. 52) andar cata de palavras.
audcia, -ae, subs. f. 1) Audcia, ousadia
(geralmente com sentido pejorativo) (Cc. Cat.
1, 1). 2) Valor, coragem (sem matiz
pejorativo) (T. Lv. 21, 4, 5). 3) Deciso
ousada (sent. favorvel) (Sal. C. Cat. 51, 37).
audcter, adv. I (Pejorativamente): 1) Com
audcia, audaciosamente (Cc. Sull. 67). II
(Sem idia pejorativa):
2) Corajosamente, denodadamente, com
maior liberdade (Cc. Fin. 2, 28); (Cc.
Or. 202). Obs.: Por vezes, ocorre a for
ma audaciter (Cc. CM. 72).
audax, -cis, adj. 1) Audacioso, corajoso,
descarado, impudente (Cc. Verr. 4, 111). 2)
Ousado (sem matiz pejorativo) (Cc. De Or. 3,
156). Na lngua potica:
3) Confiante (Verg. En. 5, 67).
Audna, -ae, subs. pr. m. Rio da Etrria
(T. Lv. 41, 19). audens, -ntis. I Part.
pres. de audo.
II Adj.: Que ousa, audaz, audacioso,
ousado (Verg. En. 10, 283).

AUDENTER
audenter, adv. Corajosamente, com audcia
(Tc. Hist. 2, 78). audentia, -ae, subs. f.
Ousadia, coragem empreender (Tc. Germ.
31). audeo -s, -re, ausus sum, v. semi-dep.
intr. I Tr.: 1) Ter desejos de, querer, querer
muito (Plaut. Mil. 799). 2) Ter audcia de,
ousar, tentar, empreender (Cic. Mil. 34). II
Intr.: 3) Ter audcia, ser ousado, atrever-se
(Cc. Verr. 1, 2). Obs.: O sentido prprio ter
desejo de, querer, atestado principalmente
na frmula de polidez: si andes. e depois,
sodes, se queres. O pres. do subj. ausim, -is,
etc, freqente nos cmicos e nos escritores
do perodo imperial.
audbam audibam, imperf. do ind. de udio.
aurtbo =audam, fut. I do ind. de udio.
audiens, -ntis. I Part. pres de udio. II
Adj.: 1) Obediente (com dat.) (Cc. Verr. 1,
88). III Subs.: 2) Ouvinte (Cc. Br. 89).
audientia, -ae, subs. f. Silncio (para ouvir),
atenco (para alguma coisa que se quer ouvir)
(T. Lv. 43, 16, 8).
audii = audivl, perf. de udio.
audin = audisne (2 pess. sg. do ind. pres. +
partcula ne).
audi -is, -ire, -ivi (-i), -itum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Ouvir, estar com os ouvidos atentos
a, escutar (Cc. Rep. 6, 19). Da: 2) Entender,
compreender (Plaut. Capt. 240). II Sent.
figurado: 3) Ouvir dizer, ter conhecimento de,
saber, ser informado (Cc. Verr. 4, 117). 4)
Escutar, obedecer, acreditar (Cic. Verr. 5, 7S).
5) Ouvir ou escutar as splicas de (tratando-se
dos deuses): di immortales meas precis
audiverunt (Cc. Pis. 43) os deuses imortais
ouviram as minhas splicas. 6) Ser discpulo
de, ouvir as lices de, ouvir uma causa, julgar
uma causa (Cc. Nat. 1, 72). 7) Bene ou male
audire ter boa ou m reputaco (Cic. De
Or. 2, 277). 8) Ser bem ou mal apreciado por
algum: bene audire a parentibus (Cc. Fin. 3,
57) ser bem apreciado pelos pais. 9)
Potico: ser chamado, nomeado (Hor. Ep. 1, 7,
38). Obs.: Fut. andino, -is, etc. (Plaut. Capt.
619); imperf. audibani, -as, etc. (Ov. F. 3,
507); inf. perf. audisse; m. que perf. subj. au-

117

AUFUG

dissem, etc. so formas de emprego freqente.


audissem, audisti, formas sincopadas de:
audivssem e audivisti.
auditin = audistisne.
auditi, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Aco de ouvir (Cc. Fin. 5, 42). II
Sent. figurado: 2) Boato, voz cor
rente (Cs. B. Gal. 7, 42, 2). 3) Audi
co (de uma leitura pblica, de uma
declamaco, etc.) (Sn. Contr. 9, 3, 14).
auditor, -ris, subs. m. 1) O que ouve, ouvinte
(Cic. Br. 191). Dai: 2) Discpulo (Cic. Tusc. 4,
3).
auditrium, -i, subs. n. 1) Lugar, sala onde se
renem pessoas para ouvir algum (Tc. D. 9).
2) Auditrio (Plin. Ep. 4, 7, 2).
1. auditus, -a, um, part. pass. de udio.
2. auditus, -fls, subs. m. 1) O sentido da audico,
faculdade de ouvir (Cc. Tusc. 3, 41). 2) Aco
de ouvir, audico (Tc. An. 4, 69).
Aufntiun, i, subs. pr. n. Aufento, rio do Lcio
(Pln. H. Nat. 3, 59).
aufr, -fers, -ferre, abstli, abltum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Levar, tirar, tomar, retirar,
furtar (Cc. Amer. 23). 2) Deixar de, cessar de,
renunciar a (Hor. St. 2, 7, 43). 3) Retirar-se
(reflexivo ou passivo) (Plaut. As. 469).
4) Obter, receber, auferir, ganhar, ob-ter a
convicco de (Cc. De Or. 1, 239).
5) Levar com forca, arrebatar, arrancar (Cc.
Verr. 4, 57). 6) Potico: destruir, matar,
arrebatar, decepar, fazer desaparecer, apagar,
riscar (Hor. O. 2, 16, 29). 7) Passivo: retirar-se,
escapar--se, esquivar-se, levar (Verg. En. 11,
867).
Aufidna, -ae, subs. pr. f. Aufidena, cidade do
Smnio (T. Lv. 10, 12, 9).
Aufidinus, -a, -um, adj. De Aufdio (Cic. Fam.
16, 19).
Aufidinus, -i, subs. pr. m. Aufidieno, nome de
homem (Tc. An. 1, 20).
Aufidius, -i, subs. pr. m. Aufdio, nome de
homem (Cc. Tusc. 5, 112). Aufdus, -, subs.
pr. m. ufido, rio da
Aplia (Hor. O. 4, 9, 2). aufgi, perf. de
aufugi. aufugi, -is, -re, -fugi, v. intr. e tr.
I
Intr.:
Fugir,
escapar-se,
escapu
lir-se (Cc. Verr. 1,35). II Tr. (po
tico): Fugir (Cc. Nat. 2, 111).

AUGA

118

Auga, -ae, ou Auge, -s, subs. pr. f. Auge, me


de Tlefo (Ov. Her. 9, 49).
Augas, -ae, v. Augus.
aug, -s, -re, aux. auctum, v. tr. e intr. A)
Tr.: 1) Fazer crescer, aumentar, amplificar
(sent.
prprio
e
figurado):
numero
pugnantium augere (Cs. B. Gal. 7, 48, 2)
aumentar o nmero de combatentes; augere
spem (Cc. Phil. 12, 2) aumentar a
esperanca. 2) Encher, carregar, prover, munir
(Cc. Nat. 2, 101). 3) Elevar em honra,
glorificar, enriquecer, favorecer (Cc. Of. 2,
21); (Cc. Agr. 2, 69). B) Intr.: 4) Tornar-se
maior, crescer, aumentar (Sal. Hist. 1, 77).
Obs.: Inf. pass. are: augerier (Plaut. Merc. 48);
auxitis = auxeritis (T. Lv. 29, 27, 3).
auger, v. augur.
augsc, -is, -re, v. incoat. intr. Sent. prprio e
figurado: Comecar a crescer, crescer, tornar-se
maior, medrar, engrossar (Cc. Nat. 2, 26);
(Sal. B. Jug. 34, 2).
Augus, -i, subs. pr. m. Augeu, rei da Elida,
morto por Hrcules (Sn. Herc. F. 247).
Augnus, -I, subs. pr. m. Augino, monte da
Ligria (T. Lv. 39, 2).
augmen, -nis, subs. n. Aumento (Lucr.
2, 73).
augmntum, -i, subs. n. Aumento (Sn. Suas.
1, 4).
augur, -uris, subs. m. e f. 1) O que anuncia o
incremento ou crescimento de uma empresa, o
que d pressgios, o intrprete (Hor. O. 1, 2,
32). 2) Augure (sacerdote que prediz o futuro,
principalmente pelo vo ou pelo canto das
aves) (Cc. Phil. 3, 12). 3) O que adivinha,
adivinho, intrprete (Ov. Am.
3, 5, 31); (Hor. O. 3, 17, 12).
augurle, -is, subs. n. 1) Lado direito
da tenda do general, onde le tomava os
auspcios (Tc. An. 15, 30). 2) Vara dos
augures (Sn. Tranq. 11, 9).
augurlis, -e, adj. Relativo aos augures, augural,
de augure (Cc. Div. 1, 72).
augurt, nis, subs. f. Aco de tomar os
agouros, ou augrios (Cc. Div. 2, 65).
1. augurtus, -a, -um, part. pass. de
augro e augror.
2. augurtus, -s, subs. m. Cargo de au
gure, dignidade de augure (Cc. Phil.
2, 4).

AUGUSTINUS

Augurinus, -i, subs. pr. m. Augurino, sobrenome


romano de muitos Mincios (Pln. H. Nat.
18, 15).
augurium, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Cincia dos augures (Verg. En. 9, 328): Da: 2)
Adivinhaco, pre-dico, profecia (Cc. Phil. 2,
83). II Sent. figurado: 3) Pressentimento,
previso (Cc. Tusc. 1, 33). 4) Observaco e
interpretaco de um pressgio (atravs de
sinais) sobretudo o vo das aves) (T. Lv. 10,
7, 10). 5) Sinal, indcio (T. Lv. 1, 34, 9).
augr, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Tomar os augrios (Cc. Leg. 2,
21). II Sent. figurado: 2) Augurar, predizer,
pressagiar (Verg. En. 7, 273). 3) Passivo: ser
consagrado pelos augrios (Cc. Vat. 10).
augror, -ris, -ri, -atns sum, v. dep. tr. I
Sent. prprio: 1) Predizer diante dos augrios
(Cc. Div. 1, 72). Da: 2) Predizer, augurar,
pressagiar (Cc. Tusc. 1, 96). II Sent. figurado: 3) Julgar, pensar, supor, conjec-turar
(Cc. Mur. 65). Obs.: Este verbo no aparece
antes de Ccero.
Augusta, -ae, subs. pr. f. 1) Augusta, ttulo das
imperatrizes romanas, por vezes da me, das
filhas ou das irms do imperador (Tc. An. 1,
8). 2) Augusta, nome de vrias cidades (ex.
Augusta Taurinorum Turim) (Pln. H.
Nat. 3, 123).
Augustls, -lum, subs. pr. pl. m. Sacerdotes em
honra de Augusto (Tc. Hist. 2, 95) ou sodales
Augustales (Tc. An.
1, 54), sacerdotes Augustales (Tc. An.
2, 83).
Augustlis, -e, adj. De Augusto: Ludi
Augustales (Tc. An. 1, 54) jogos em honra
de Augusto.
augst, adv. Reverentemente, segundo o rito,
religiosamente (Cc. Nat. 2, 62). Obs.:
augustius (comp.), mais religiosamente (Cc.
Br. 83).
Augustus, -a, -um, adj. De Augusto (certa
qualidade de mrmore) (Pln. H. Nat. 36, 55).
Angustiam, -rum, subs. m. Augustia-nos, corpo
de cavaleiros que constituam a claque de Nero
(Tc. An. 14, 15).
Augustinus, -a, -um, adj. Augustino, de Augusto
(Suet. Claud. 11, 2).

AUGUSTODNU
M

119

Augustodnum, -I, subs. pr. n. Augusto-duno,


cidade da Glia Lugdunense, hoje Autum
(Tc. An. 3, 43). Augstus, -i, subs. pr. m.
Augusto, ttulo honorfico concedido pelo
Senado a Otvio, em 27 da era crist, e que
passou a fazer parte de seu nome, bem como
dos demais imperadores que o sucederam,
tornando-se, assim, uma designaco oficial dos
mesmos (Hor. O. 1, 12); (Ov. Met. 15, 860).
2. augstus, -a, -um, adj. 1) Augusto, majestoso,
venervel (T. Lv. 8, 6, 9). 2) Santo, sagrado
(Cc. Verr. 5, 186).
Augstus, -a, -um, adj. 1) De Augusto (Ov.
Met. 15, 869). 2) Ms de agosto, assim
chamado em honra de Augusto (Juv. 3, 9).
aula, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Ptio
(de uma casa ou de um palcio) (Hor. Ep. 1, 2,
66). 2) = atrium (Hor. Ep. 1, 1, 87). Da, por
sindo-que: 3) Palcio, corte (Verg. G. 2, 504);
(Tc. An. 1, 7). Obs.: Gen. are: auli (Verg.
En. 3, 354).
2. aula = olla, -ae, subs. f. Panela (Plaut. Aul.
390).
Aulaeum, -, subs. n. 1) Tapete, tapecaria
(Verg. En. 1, 697). 2) Cortina, pano de boca
(de teatro) (Cc. Cael. 75).
Aulrci, -rum, subs. loc. m. Aulercos, povo da
Glia (Cs. B. Gal. 7, 75, 2).
Aults, -ae, subs. pr. m. Auletes, sobrenome
de um Ptolomeu, rei do Egito (Cc. Rab.
Post. 28). aulici, -rum, subs. m. pl.
Escravos da corte, cortesos, ulicos (C. Nep.
Dat
5, 2).
aulicus, -a, -um, adj. Relativo corte
ou palcio do prncipe, ulico (Suet. Dom. 4).
Alis, -dis (acus. Aulim ou Aulida), subs. pr. f.
ulis, porto da Becia (Verg. En. 4, 426).
aulla, v. olla. auloedus, -i, subs. m. Tocador
de flauta (Cc. Mur. 29).
aulon, -nis, subs. pr. m. ulon. 1) Montanha
das redondezas de Tarento (Hor. O. 2, 6, 18).
2) Cidade da Elida (Pln. H. Nat. 4, 14).
Aululria, -ae. subs. pr. f. Aululria, ttulo de
uma comdia de Plauto.
Aulus, -i, subs. pr. m. Aulo, prenome romano,
cuja abreviatura A. (Cc. At.
6, 2).

AURUS

aunclus, v. avunclus.
Aunius, -, subs. pr. f. unio, ilha vizinha da
Galcia (Galiza) (Pln. H. Nat. 4, 111).
aura, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) O ar (em
movimento), viraco, brisa (Cs. B. Civ. 3, 8,
2) Donde: 2) Eflvio, exalaco (Verg. G. 4,
417). II Sent. figurado: 3) Brilho, cintilaco
(Verg. En. 6, 204). 4) Popularidade (Cc. Har.
43). 5) No pl.: os ares, o cu (Verg. En. 4,
176). Obs.: Gen. are. amai (Verg. En. 6, 747).
aurria, -ae, subs. f. Mina de ouro (Tc. An. 6,
19).
aurta, -ae, subs. f. Dourado, nome de peixe
(Marc. 13, 90).
aurtus, -a, -um, adj. 1) Dourado (Cc. Sen. 28).
2) Ornado de ouro (T. Lv. 9, 40, 3). 3) Da cr
do ouro (Verg. G. 1, 217).
Aurela, -ae, subs. pr. f. Aurlia, me de Jlio
Csar (Tc. D. 28).
1. Aurlius, -i, subs. m. Aurlio. 1) Nome
de clebre famlia romana. 2) C. Au
rlius Cotta, clebre orador, interlo
cutor do De Oratore de Ccero.
2. Aurlius, -a, -um. adj. De Aurlio.
1) Via Aurelia (Cc. Cat. 2, 6) via Aureliana. 2) Aurelia Lex (Cc. Phil. 1,
19) a lei Aurlia (sobre a organiza
co dos tribunais). 3) Frum Aurelium
(Cc. Cat. 1, 24) cidade da Etrria,
na via Aureliana. 4) Aurelium tribu
nal (Cc. Sest. 34) o tribunal de Au
rlio (no frum). 5) Gradus Aurel
(Cc. Clu. 93) os degraus de Aur
lio (o tribunal).
1. aurelus, -a, -um, adj. I Sent. pr
prio: 1) De ouro, da cr de ouro (Plaut.
Ep. 640). II Sent. figurado: 2) Pre
cioso, encantador, gracioso: aurelus libellus (Cc. Ac. 2, 135) livrinho de
ouro; aureoli pedes (Catul. 61, 167)
ps graciosos.
2. aurelus, -i, subs. m. Moeda de ouro
(Marc. 5, 19, 14).
aursc, -is, -re, v. incoat. intr. Tomar a cr do
ouro (Varr. L. Lat. 7, 83).
1. aurus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) De
ouro, ureo, da cr de ouro (Verg. En. 2, 488).
2) Ornado de ouro (Verg. En. 1, 492). II
Sent. figurado: 3) Formoso, esplndido,
cintilante (Verg. En. 10, 16). 4) Da idade de
ouro, puro, feliz (Ov. Met. 1, 89).

AUBUS

120

2. aurus, i, subs. m. ureo, peca de ouro


nummus aureus (T. Lv. 38, 11, 8).
Aurina Ala, subs. f. Diviso de cava laria
Auriana (de urio, um desconhecido) (Tc.
Hist. 3, 5).
auricilla (oricilla), -ae, subs. f. (dim. de auricla).
A parte inferior da orelha, o lbulo da orelha
(Catul. 25, 2).
auricmus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Aurcomo, de cabelos da cr de ouro (V. Flac.
4, 92). II Sent. figurado: 2) Que tem folhas
da cr de ouro (Verg. En. 6, 141).
auricla, ae-, subs. f. 1) Aurcula, orelha (parte
exterior do ouvido) (Cic. Q. Fr.
2, 15, 4). 2) Orelhinha (potico) (Hor. St. 2,
5, 33). 3) Orelha, ouvido (Marc.
3, 28). Obs.: Oricula (Cc. Q. Fr. 2, 15, 4).
aurifer, -fera, frum, adj. 1) Aurfero, que
produz ouro (Cc. Tusc. 2, 22). 2) Que contm
ouro (Tib. 3, 3, 29).
aurifex, -cis, subs. m. Ourives (Cc. Verr.
4, 56).
auriga, -ae, subs. m. 1) Auriga, cocheiro,
condutor de carro (Cs. B. Gal. 4, 33, 2). 2)
Moco de estrebaria, palafreneiro (Verg. En.
12, 85). Em poesia: 3) Piloto (Ov. Trist. 1, 4,
16). 4) Constelaco (Cc. Arat. 468). Obs.:
Feminino em auriga soror (Verg. En. 12, 918)
a irm que conduz o carro.
aurigrus, -I, subs. m. Aurigrio, cocheiro de
circo (Suet. Ner. 5).
aurgti, -nis, subs. f. Aco de guiar um carro
(Suet. Ner. 35).
aurigna, -ae, subs. m. Nascido de uma chuva de
ouro (Perseu) (Ov. Met. 5, 250).
aurger, -gera, -grum. adj. Aurgero, que traz
ouro (= aurifer) (Cc. pot. Div. 2, 63).
Aurgis ou Auringis, -is. subs. pr. f. Au-rige,
cidade da Btica (T. Lv. 24, 42, 5).
Auringis, v. Aurigis.
aurig, -s, -re, -v, -atum, v. intr. Guiar um
carro, governar, dirigir (Suet. Cal. 54).
auris, -is, subs. f. I Sent. prprio: 1) Orelha,
ouvido (Cs. B. Gal. 7, 4, 10). II Sent.
figurado: 2) Ouvido (conhecimento) (Cc.
Sest. 107). 3) Ouvido atento, atenco (Cc.
Arch. 26). 4) Ouvinte (Cc. Or. 119). Na
lngua

AUSCLTO

agrcola: 5) Aiveca (do arado) (Verg.


G. 1, 172). auriscalpium, -i, subs. n.
Instrumento
para limpar as orelhas (Marc. 14, 23).
auritlus, -i, subs. m. O orelhudo, o burro
(Fedr. 1, 11, 6). auritus, -a, -um, adj. 1) Aurito,
o que tem
orelhas grandes, orelhudo (Verg. G. 1,
308). 2) O que ouve, atento (Hor. O.
1, 12, 11).
Aurius, -, subs. pr. m. ureo, nome de homem
(Cc. Clu. 11).
1. aurora, -ae, subs. f. 1) A aurora (Cc.
Arat. 65). 2) O oriente, os pases orien
tais (Verg. En. 8, 686).
2. Aurora, -ae, subs. pr. f. Aurora, es
posa de Titono, deusa da aurora, re
presentada com dedos cr de rosa, que
abrem as portas do cu ao carro do Sol
(Verg. G. 1, 446).
aurum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1) Ouro
(Cc. Nat. 2, 151). Da: 2) Objeto de ouro, jia
de ouro (Verg. G. 2, 195). 3) Moeda de ouro
(Cc. Cael. 30). II Sent. figurado: 4) Dinheiro, riqueza (Verg. En. 3, 56). 5) Cr do
ouro, brilho do ouro (Verg. G. 4, 91). 6)
Idade de ouro (Hor. O. 4,
2, 39).
Aurunca, -ae, subs. pr. f. Aurunca, cidade da
Campnia, na Itlia, hoje Sezza (Juv. 1, 20).
Aurncus, -a, -um, adj. De Aurunca (Verg. En.
7, 206).
Aurnci, -rum, subs. loc. m. Auruncos (Verg.
En. 11, 318).
Aurunculius, -i, subs. pr. m. Aurun culeio,
nome de famlia romana (Cs B. Gal. 2, 11,
3).
Ausci, -rum, subs. loc. m. Auscos, povo da
Aquitnia, na Glia, margem esquerda do
Garona (hoje cidade de Auch) (Cs. B. Gal. 3,
27, 1).
auscultti, nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Aco de escutar, de espionar (Sn. Tranq. 12,
4). II Sent. figurado: 2) Aco de obedecer
(Plaut Rud. 502).
ausculttor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
O que escuta, ouvinte (Cc. Part. 10). II
Sent. figurado: 2) O que obedece (Apul. M. 7,
16).
ausclt, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. e intr. I
Sent. prprio: 1) Escutar, dar ouvidos a (Ter.
Phorm. 995). II Sent. figurado: 2) Escutar
(em sinal

AUCULUM

121

de obedincia), obedecer (com dat): ...mihi


ausculta (Cic. Amer. 104) (ex. nico)
obedece-me.
ausclum, -i, v. osclum.
Auser, -ris, subs. pr. m. user, rio da Etrria,
na Itlia, afluente da margem direita do Arno
(Pln. H. Nat. 3, 50).
Austni, -runi, subs. loc. m. Ausetanos,
habitantes de Ausa (Cs. B. Civ. 1,
60, 2). Austnus .a .um adj. Ausetano,
de
Ausa, cidade da Hispnia Tarraconens? (T.
Lv. 29, 2, 2).
aus, perf. arc. de audo (Cat. Orig. 63). Ausim =
ausiverim. Freqentes nos cmicos, nos
poetas e prosadores da poca imperial.
Ausna, -ae, subs. pr. f. usona, cidade da
antiga Ausnia (T. Lv. 9, 25, 3).
Ausns, -uni, subs. loc. m. Ausnios, habitantes da Itlia (Estc. S. 4, 5, 37).
Ausonia, -ae, subs. pr. f. Ausnia, antigo nome
de uma parte da Itlia, e a prpria Itlia (uso
potico) (Verg. En. 10, 54).
Ausonidae, -um, subs. loc. m. Ausnidas.
habitantes da Ausnia (Verg. En. 10, 564).
Ausnis, -Idis, subs. pr. f. Ausnia, romana,
italiana (Ov. F. 2, 98).
Ausonii, -rum, subs. loc. m. Ausnios (Verg.
En. 7, 233).
1 Ausonius, -a, -um, adj. Ausnio, romano,
italiano (Verg. En. 4, 349).
2. Ausonius, -, subs. pr. m. Ausnio, escritor
latino.
1 auspex, -leis, subs. m. e f. I Sent. prprio:
1) uspice, o que advinha segundo o vo,
canto ou modo de comer das aves, adivinho
(Cc. At. 2, 7, 2). II Sent. figurado: 2)
Chefe, protetor (Verg. En. 4, 45). 3)
Testemunha (num casamento), padrinho (Cc.
Div. 1, 28).
2. auspex, -cis, adj. Favorvel, feliz, de bom
agouro, auspicioso (Sn. Med. 58).
auspict. I Abi. n. do part. pass. de auspico:
1) Tendo tomado os auspcios, com bons
auspcios (Cc. Mur. 1). n Adv. 2) Com
felicidade (Ter. Andr. 807).
auspictus, -a, -um. I Part. pass. de auspico.
II Adj.: A) Sent prprio: 1) Consagrado
pelos auspcios, sagrado (Cc. Rab. Post. 11).
B) Sent. figurado: 2) Favorvel, feliz,
auspicioso (Catul. 45, 26).

AUT

auspicitim, -I, subs. n. I Sent. prprio:


1) Ato de tomar os auspcios pela ob
servaco do vo, movimentos, canto ou
maneira de comer das aves; auspcio,
sinal fornecido pela observaco acima
referida (Cc. CM. 11). Da: 2) Pressgio (T. Lv. 1, 34, 9). II Sent.
figurado: 3) Poder, autoridade (no pl.)
(Verg. En. 4, 103). 4) Vontade, arbtrio
(Verg. En. 4, 341).
auspico, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. are. Tomar
os auspcios (Plaut. Rud. 717).
auspicor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. tr. e intr.
1) Tomar os auspcios, observar o vo, o canto
das aves (Cc. Div. 2, 72). 2) Tomar os
auspcios para comecar um empreendimento,
comecar, iniciar (Suet. Aug. 38).
Auster, -tri, subs. pr. m. 1) Austro. vento sul
(Verg. G. 1, 462). 2) A regio de onde sopra
este vento, o meio-dia, pas do sul (Cc. Rep.
6, 22).
austr, adv. Severamente, duramente, com
austeridade, austeramente (Cc. Mur. 74).
austrits, -ttis, subs. f. 1) Rudeza, as-peridade,
de sabor acre (Pln. H. Nat. 14, 24). 2)
Gravidade, severidade, seriedade (Quint. 2, 2,
5).
austeras, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Rude, spero (falando do cheiro, do sabor ou
em sentido moral) (Pln. H. Nat. 12, 120);
(Pln. H. Nat. 35, 30). II Sent. figurado: 2)
Severo, rgido, austero (Cc. Cael. 33). 3)
Austero, grave (Cc. De Or. 3, 103).
austrlis, -e, adj. Austral, do sul (Cc. Rep. 6,
21); (Ov. Met. 2, 132).
austrnus, -a, -um, adj. 1) Austrino, do meio-dia:
calores austrini (Verg. G. 2, 271) os ventos
quentes do meio-dia.
2) Subs. n. pl.: austrina, rum = as
regies meridionais (Pln. H. Nat. 6,
213).
ausum, -i, subs. n. 1) Ato de audcia, coragem
(Ov. Met. 2, 328). 2) Crime (Verg. En. 2,
535).
Ausur, v. Auser.
ausus, -a, -um, part. pass. de audo.
aut, conj. 1) Ou, ou ento: nolebas aut non
audebas (Cc. Quinct. 39) tu no querias ou
ento no ousavas. 2) Ou seno, ou do
contrrio (C. Nep. Epam. 4, 3). 3) aut... aut; ou
.. .ou; ou .. .ou ento; ou ...pelo menos (Cc.
Caec.

AUTEM

122

57); (Cc. Tusc. 3, 38). 4) [Depois de negaco


Nem (Cs. B. Civ. 3, 61, 2). Obs.: Aut uma
conj. disjuntiva que serve para distinguir dois
objetos ou duas idias das quais uma deve excluir a outra. Vem freqentemente reforcada por
um advrbio: aut omnino, ou ao menos (Cc. Br.
65); aut potius, ou antes (Cc. Verr. 3, 113); aut
fortas-se, ou talvez (Cc. Agr. 2, 51); aut denique,
ou enfim (Cc. Arch. 12), etc. autem, conj. Por
outro lado, ora, no entanto (Cs. B. Gal. 1, 37, 3);
(Cc. Phil.
, 29). Obs. Autem, formado de aut
mais a encltica -em, coloca-se geral
mente depois da primeira palavra da
frase, e serve para indicar uma oposi
co atenuada, constituindo como que
uma conjunco adversativa fraca.
authpsa, -ae, subs. f. Autepsa, espcie de panela
de dois fundos, ou panela, foga-reiro (Cc.
Amer. 133).
Autoblus, -I, subs. pr. m. Autobulo. 1) Nome de
um pintor grego (Pln. H. Nat. 36, 148). 2)
Nome de um dancarino (Cc. Pis. 89).
autochthn, -nis, subs. m. Autctone, indgena
(Apul. M. 11, 5).
autogrphus, -a, -um, adj. Autgrafo (Suet. Aug.
87).
Autolycus, -I, subs. pr. m. Autlico, filho de
Mercrio, av de Ulisses, famoso por sua arte
de furtar, que aprendera com seu pai, mas que
aperfeicoara (Ov. Met.
11, 313).
Automata, -s, subs. pr. f. Automtia, deusa que
preside,
segundo
sua
vontade,
os
acontecimentos (C. Nep. Tim. 4,4).
autoniton (-um), -I, n. 1) Autmato, mquina
que se move por si mesma (Petr. 54, 4). 2)
Movimento automtico (Petr. 140).
automtus, -a, -um, adj. Espontneo, voluntrio
(Petr. 50, 1).
Automdn, -ntis, subs. pr. m. Autome-donte.
1) Filho de Dioris, cocheiro do carro de
Aquiles e seu companheiro de combate (Verg.
En. 2, 477). 2) Condutor de carro (Cc. Amer.
98).
Auton, -s, subs. pr. f. Autnoe, filha de
Cadmo, mulher de Aristeu, me de Ac-teo
(Ov. Met. 3, 720).
Autonolum, -a, -um, adj. De Autnoe (Ov. Met.
3, 198).
autor e seus derivados, v. auctor.

AUZA

Autrnus, -i, subs. pr. m. Autrnio, nome de


famlia romana (Cc. Sull. 1).
Autrninus, -a, -um, adj. De Autrnio (Cc. At.
1, 13, 6).
autumnlis, -e, adj. Do outono, outonal (Cc.
Arat. 287).
autumnus -i, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Outono (Tc. An. 11, 4). II Sent figurado:
2) Produces do outono (Marc. 3, 58, 7). 3)
Outonos, anos (Ov. Met. 3, 326).
auxi, perf. de augo.
auxiliarii, -rum, subs, m. pl. As tropas auxiliares
(Tc. Hist. 1, 57).
auxiliris, -e, adj. 1) Que socorre, auxiliar (Ov.
Met. 9, 699: Lucina). Da: 2) Eficaz (contra ou
a favor) (Pln. H. Nat. 23, 82). Na lngua
militar: 3) Tropas auxiliares, referentes s
tropas auxiliares (Cs. B. Civ. 1, 63, 1); (Tc.
An. 2, 52).
auxilirus, -a, -um, adj. De socorro, de auxlio
(Cc. Prov. 15).
auxilitor, -ris, subs. m. O que auxilia, auxiliar
(Tc. An. 6, 37).
1. auxilitus, -a, -um, part. pass. de auxi
lio e auxilior.
2. auxilitus, -us, subs. m., v. auxilum.
auxilior, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. intr.
1) Levar socorro, prestar auxlio (Cs.
B. Gal. 7, 50, 6). 2) Ajudar, socorrer,
curar (com dat.) (Pln. H. Nat. 13, 125).
3) Ser eficiente (com contra ou adversus) (Pln. H. Nat. 27, 124). Obs.: Cons
tri-se com dat. e com acus. acompa
nhado de contra ou adversus.
auxilium, -i, subs. n. 1) Auxlio, socorro, ajuda,
assistncia (Cc. Cat. 2, 19). Da:
2) Meio de socorro, recurso, reforco
(Cs. B. Gal. 3, 5, 2). 3) No pl.: tropas
de reforco, tropas auxiliares, forcas mi
litares (Cs. B. Gal. 6, 10, 1). 4) Re-]
mdio,
socorro
(em
medicina)
(Ov.
Rem. 48).
auxim = augam.
Auximts, -um, subst. loc. m. Auxima-tes,
habitantes do uximo (Cs. B. Civ. | 1, 13, 5).
Auximum (Auximn), -i, subs. pr. n. u-ximo,
cidade do Piceno na Itlia, prxima do mar,
numa colina isolada (Cs. B. Civ. 1, 31, 2).
Auza (Auzia), -ae, subs. pr. f. uzea, cidade do
interior da Mauritnia (Tc. An. 4, 25).

AVARE

123

Avr, adv. Com cobia, com avareza (Cic.


Of 3' 37)- Obs.: Superl.: avarissme
(Sn. Ot. 5, 7). Avaricum, -i, subs. pr. n.
Avrico (hoje
Bourges), capital dos Bitriges (Cs. B.
Gal. 7, 13, 3). avrita, -ae, subs. f. 1)
Grande desejo
(Sn. Const. 12, 2). 2) Cobica, avidez
(Cic. Com. 21). 3) Avareza, sofreguido
(Cic. Flac. 85). avrits, -i, subs. f., v.
avaritia (T. Lv.
24, 32, D.
avrus, a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Cobicoso, vido de dinheiro, avarento,
avaro, insacivel (Cc. Verr. pr. 41);
(Cic. Phil. 2, 113). II Sent. figurado:
2) vido, muito desejoso (Hor. Ep. 2,
179).
ou hav. 1) (Frmula de cumprimento): bom
dia, salve-o Deus! (Cc. Fam. 8, 16, 4); haveto
(Sal. C. Cat. 35, 5). 2) (Sobre sepulturas):
adeus! (Catul. 101, 10).
aveh, -is, -re, -vxi, -vctum, v. tr. Transportar de, levar de, levar para longe
; (Cs. B. Gal. 7, 55, 8).
Avella, v. Abella. avellna, -ae, subs. f.
Avel (Cels. 3, 27, 4).
avlli = avls, perf. de avllo. avll, -is, -re,
-vlsi (-vls) ou -vlli, avlsum (avlsum), v.
tr. I Sent. prprio: 1) Arrancar, tirar forca,
separar violentamente, destacar, separar (Cc.
Verr. 4, 48). II Sent. figurado: 2) Tirar,
arrancar (Cc. Of. 3, 83). Obs.: Constri-se: a)
com ex (Cc. Div. 1, ); b) com ab (Cc. Tusc. 3,
12); c)
com de (Cc. Font. 46); d) com abl
(potico) (Verg. En. 2, 608); e) com dat. (Sn.
Ben. 5, 8, 5).
, -ae, subs. f. 1) Aveia: steriles ave-(Verg. G.
1, 154) a aveia estril. Dai. 2) Colmo de
aveia, colmo, palha (Pln. H. Nat. 6, 188).
Donde, na lngua potica: 3) Flauta pastoril,
gaita (Verg. Buc. 1, 2).
avennio, (Aven), -nis, subs. pr. f. Avinho, cidade da Glia Narbonense, na margem
esquerda do Rdano (Pln. H. Nat. 3, 36).
aventicum, -i, subs. pr. n. Avntico, cidade
dos Helvcios, hoje Avenches, tem seu nome
tirado da deusa cltica Aventia
(Tc. Hist. 1, 68).
entnum, -i, subs. pr. n. Aventino (co-lina de
Roma) (Cc. Rep. 2, 58).

AVRSOR

1. Aventnus, -i, subs. pr. m. Aventino.


1) Filho de Hrcules (Verg. En. 7, 657).
2) Rei de Alba (Ov. F. 4, 51). 3) Aventnus
mons (Cc. Rep. 2, 33) monte Aventino
(uma das sete colinas de Roma).
2. Aventinus, -a, -um, adj. Do Aventino
(Ov. F. 1, 551).
av, -s, -re, v. tr. defect. Desejar ardentemente, ser vido com acus. (Lucr. 3,
1080); (Cc. At. 1, 15, 2). Obs.: Constri-se
em geral com oraco inf.
avre, inf. = ave. Passar bem: avere jubeo = eu te
sado; bom dia.
Avrna, -rum, subs. pr. n., v. Avrnus, -i,
(Verg. En. 3, 442).
Avernalis, -e, adj. Avernal, do Averno, dos
infernos (Ov. Met. 5, 340).
1. Avrnus, -a, -um, adj. Averno, avernal,
do Averno, das regies infernais (Verg.
En. 6, 118).
2. Avrnus, -I, subs. pr. m. Averno. 1)
Lago da Campnia onde os poetas co
locam a entrada dos infernos (Verg.
En. 6, 126). 2) Os infernos (Ov. Am.
3, 9, 27).
avrri, perf. de avrro.
vrr, -is, -re, -vrri, v. tr. Tirar, despojar
(Hor. St. 2, 4, 37).
averrnc, -s, -re, v. tr. e intr. Tr.: Afastar (um
mal), desviar (frmula religiosa) (T. Lv. 8, 6,
11). Intr.: (Cc. At. 9, 2, 1).
versabilis, -e, adj. Abominvel (Lucr. 6, 390).
versti, -nis, subs. f. Afastamento, averso
(Sn. Tranq. 2, 11).
verstus, -a, -um, part. pass. de avrsor.
versi, -nis, subs. f. 1) Afastamento,
aborrecimento (em locuces): ex aver-sione
(B. Hisp. 22, 3) de costas. 2) Figura de
retrica segundo a qual o orador afasta a
atenco dos ouvintes do assunto que est
tratando (Quint. 9, 2, 38).
vrs = avrsor.
vrsor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep. freq. intr. e
tr. Intr.: 1) Voltar o rosto em sinal de
repugnncia, desviar-se, afastar-se com
afetaco ou repugnncia (Plaut. Trin. 627). Tr.:
2) Afastar de, desviar (T. Lv. 8, 7, 14). 3)
Afastar, repelir, despregar (Tc. D. 20).
avrsor, -ris, subs. m. O que desvia (alguma
coisa) em seu proveito, ladro (Cc. Verr. 5,
152).

AVERSUS

124

vrsus, -a, -um. I Part. pass. de avrto. II


Adj.: 1) Desviado, voltado para outro lado, do
lado oposto, afastado, desviado (Cs. B. Gal.
2, 26, 2). 2) Contrrio, oposto, hostil, inimigo
(Cic. Arch. 20). 3) Neutro-substantivo: Do
lado oposto (T. Lv. 5, 29, 4).
vrti, perf. de avrto.
vrt (vrt), -is, -re, -verti, avrsum, v. tr. e
intr. I Sent. prprio A) Tr.:
1) Voltar para outro lado, desviar,
afastar, repelir (Cc. Nat. 2, 152).
Da: 2) Afastar o esprito, desviar a
atenco (Cc. Lae. 5). II Sent. figu
rado: 3) Desviar, furtar, tirar, roubar
(Cc. Verr. 1, 11). 4) (Potico): Tirar,
levar (Catul. 64, 5). B) Intr.: 5) Afas
tar-se (Verg. En. 1, 104). C) Passivo
e depoente: 6) Voltar as costas, desviar-se de, evitar, fugir de, repelir (Cc.
Fam. 15, 4, 7). D) Reflexivo: 7) Vol
tar-se (Cc. Phil. 5, 38).
avte, avto, v. ave.
vxi, perf. de avho.
1. avia, -ae, subs. f. Av (paterna ou materna)
(Cc. Verr. 1, 92).
2. va, -riun, subs. n. pl. Lugares intransitveis
(Tc. An. 2, 68).
Avinius, -i, subs. pr. m. Avinio. Nome de
homem (Cc. Fam. 13, 79).
Avinus, -i, subs. pr. m. Aviano, nome de um
fabulista latino.
avirum, -, subs. n. 1) Galinheiro, pombal,
viveiro de aves (Cc. Q. Fr. 3, 1, 1). 2)
Arvoredo onde as aves fazem ninho (Verg. G.
2, 430).
avid, adv. Avidamente (Cc. Tusc. 4, 36); comp.
avidlus (Sal. B. Jug. 60, 1); su-peri. avidissime
(Cc. Phil. 14, 1).
avidits, -ttis, subs. f. 1) Avidez, desejo ardente
(Cc. Fin. 3, 7). 2) Cobica (Cc. Phil. 5, 20). 3)
Apetite (de comida) (Pln. H. Nat. 23, 144).
Avidius, -I, subs. pr. m. Avdio Cssio, imperador romano.
1. avdus, -a, -um, adj. 1) vido, que de
seja ardentemente (Cc. Fam. 9, 14, 2).
2) Ambicioso, cobicoso, avarento (Hor.
O. 4, 7, 19). 3) Sfrego, guloso, voraz
(Cc. Or. 104). 4) Insacivel (pot.)
(Lucr. 1, 1031).
2. avdus, -I, subs. m. O avarento (Cc.
Com. 21).
Avinus, -i, subs. pr. m. Avieno (Bufus Festus
Avinus), poeta latino do IV sc, tradutor dos
Fenmenos de Arato.

AXIA

Avila, -ae, subs. pr. m. Aviola, sobreno-me


romano (V. Mx. 1, 8, 12).
Avins, -um, subs. loc. m. Avies, povo da
Germnia setentrional (Tc. Germ. 40).
avis, -is, subs. f. I Sent. prprio: 1) Ave (Cc.
Nat. 2, 160). II Sent. fi-gurado: 2)
Pressgio, auspcio (T. Lv. 6, 12, 9). Obs.:
Abi.: ave, ou avi
1. avitus, -a, -um, adj. Avito, de av, que vem
do av ou dos antepassados, here-ditrio (Cic.
Tusc. 1, 45).
2. Avitus, -i, subs. pr. m. Avito, apelido
romano: A. Cluentius Avitus, defendido por
Ccero (Cc. Clu. 11).
viiiin, -ii, subs. n., v. avia (2).
vus. -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Onde
no h caminho trilhado, nvio, intransitvel,
inacessvel (T. Lv. 9, 19, 16). 2) Errante,
extraviado (Verg. En, 11, 810). II Sent.
figurado: 3) Desviado de, afastado de (Lucr. 2,
82).
vocti, -nis, subs. f. Aco de distrair,
diverso (Sn. Ep. 56, 4).
vc, -s, -re, -vi, -atum v. tr. I Sent.
prprio: 1) Afastar (pela palavra), chamar de
parte (afastando) (T. Liv. 4, 61, 3). II Sent.
figurado: 2) Afastar, desviar (Cc. Amer. 90).
3) Divertir, distrair (Pln. Ep. 9, 2, 1).
vl, -s, -re, -vi, -atum. v. intr. I Sent.
prprio: 1) Voar para longe, fu. gir (voando)
(Catul. 66, 55). II Sent. figurado: 2) Sair
precipitadamente, fu. gir, desaparecer (Cc.
Fin. 2, 106).
vols-, v. avuls-.
Avna, -ae, subs. pr. m. Avona, rio da Bretanha
(Tc. An. 12, 31).
avonclus, v. avunclus.
avs, v. avus.
vlsi, perf. de avilo.
vlsus, -a, -um, part. pass. de avilo.
avunclus, -i, subs. m. Tio materno (Cic Br. 222).
avus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Av (Cc.
Cat. 3, 10). II Sent. figura-do: 2)
Antepassados (T. Lv. 4, 44, 2).
Axabricnss, subs. loc. m. Axabricenses, povo
da Lusitnia (Pln. H. Nat. 4, 118).
Axnthos, -i, subs. pr. f. Axanto, ilha ao N.O. da
Glia (Pln. H. Nat. 4, 103).
Axnus Pontus e Axnus, -i, subs. pr. m. xeno,
antigo nome do Ponto Euxino ou Mar Negro
(Ov. Trist. 4, 4, 55).
Axia, -ae, subs. pr. f. xia, praca forte da Etrria,
hoje Castel d'Asso (CC. Caec. 20).

AXIANUS

125

Avinus, -i. subs. pr. m. Axiano, sobrenome


romano (Cc. At. 19, 29). Axilla -ae, subs. pr. m.
Axila, sobrenome
romano (Cc. Or. 153). Axnus, -i, subs. m., v.
Axenus (Cc. Rep.
3, 15).
1 axis, -is, subs. m. I Sent. prprio:
D Eixo (T. Liv. 37, 41, 7). 2) Eixo do
mundo, eixo da terra (Cc. Nat. 1, 52).
3) Polo (norte ou sul) (Lucr. 6, 720);
(Verg. G. 2, 271). II Sent. figurado:
4) Cu,
firmamento,
regio
celeste
(Verg. En. 6, 536). 5) Carro (Ov. F. 4,
562). Obs.: Abl. sing.: axe e axi (Cc.
Tim. 37).
2 axis, -is, subs. m. Prancha, tbua (Cs.
B. Civ. 2, 9, 2).
Axius, -i, subs. pr. m. 1) Axio, rio profundo da
Macednia, vindo do monte Scar-

AZTUS

dus (T. Lv. 39, 24). 2) Nome romano


(Suet. Cs. 9). Axna, -ae, subs. pr. m.
xona, rio da
Glia Blgica, hoje Aisne (Cs. B. Gal.
2, 5, 4). axungia, -ae, subs. f. Gordura de
porco,
enxndia (Pln. H. Nat. 28, 145). Axur, v.
Anxur. Axylos, subs. pr. f. xilos, regio da Galcia (T. Lv. 38,. 18). Azn, -anis, subs. pr. m.
Azane, heri epnimo de um povo da Arcdia (Estc.
Theb. 4, 292). Azrus, -I, subs. pr. f. Azoro,
cidade da
Tesslia (T. Lv. 42, 53, 6). Aztus (Aztos),
-I, subs. pr. f. Azoto,
cidade da Palestina, na Judia (Pln.
H. Nat. 5, 68),

B
b, subs. f. n. indeclin 2 letra do alfabeto romano.
Baba, -ae, subs. pr. m. Baba, nome de escravo
(Sn. Ep. 15, 8).
babae, interj. de admiraco e aprovaco: oh! ah!;
muito bem, s mil maravilhas (Plaut. Cas.
906).
babaeclus, -i, (babae) subs. m. Tolo, imbecil
(Petr. 37, 10).
Baba, -ae, subs. pr. f. Bbia, cidade da Itlia
meridional (Pln. H. Nat. 14, 69).
Bablus, -i, subs. pr. m. Bbilo, astrnomo do
tempo de Nero (Suet. Ner. 36),
Babiillius, -i, subs. pr. m. Bablio, nome de um
romano rico, amigo de Csar (Cic. At. 13, 48,
1).
Babyln, -nis, subs. pr. f. Babilnia, antiga
capital da Caldia, e depois dos imprios
assrio e babilnio; estava situada s margens
do rio Eufrates (Cic Div. 1, 47).
Babylnia, -ae, subs. pr. f. Babilnia (T. Lv. 38,
17).
babylonica, -rum, subs. n. Tapetes babi-lnicos,
fazendas bordadas (Lucr. 4, 1026).
Babylonii -rum, subs. loc. m. Os babilnios
(Cic. Div. 2, 97).
bca, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Baga,
fruto (de uma rvore qualquer) (Cic. Tusc. 1,
31). Da: 2) Objeto em forma de baga, e
particularmente azeitona (Cic. Div. 2, 16). Na
lngua potica: 3) Prola (Hor. Epo. 8, 14).
bac, v. bacch.
bcnal, v. bacchanal.
bctus, -a, -um, adj. De prola, feito de prolas
(Verg. En. 1, 655).
bacaudae, v. bag-.
bacca, v. baca.
baccar, -ris, subs. n. e baccris, -is, subs. f. 1)
Nardo rstico usado como antdoto contra os
feiticos (Pln. H. Nat. 12, 45). 2) Planta de que
se tirava um perfume (Verg. Buc. 4, 19).
bacctus, v. bacatus.
Baccha, (arc. Baca), -ae e Bacch, -s, subs. pr. f.
pl.: Bacchae, -rum. Bacantes, mulheres que
celebravam os mistrios

de Baco, as Bacanais (Plaut. Amph. 703).


Bacchaeus, -a, -um. 1) v. Baccheius: 2) v.
Baccha.
Bacchanal (are. Bacnal), -lis, subs. n. 1
Sentido prprio: 1) Lugar onde se reuniam as
bacantes (Plaut. Aul. 408). 2) No sg. e, mais
freqentemente, no pl.: Bacchnlia, -um,
subs. n. Bacanais, festas em honra do deus Baco (Cic. Leg. 3, 37). II Sent. figurado, na
lngua pot: 3) Orgia, intem-peranca,
devassido, libertinagem (Juv. 2, 3).
bacchar, v. baccar.
bacchti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Celebraco das orgias do Baco (Hig. Fab. 4,
8). II Sent. figurado: 2) Orgia (Cic. Verr. 1,
33).
bacchtus, -a, -um, part. pass. de baechor.
Bacch, -s, v. Baccha (Ov. Trist. 4, 1, 41).
Bachis, -Idis, ou -Idos. I Adj.: De B-quis,
rei de Corinto. II Subs. f.: Descendente de
Bquis, corntio (Estc. S. 2, 2, 34).
Baccheius, -a, -um, adj. De Baco, bquico
(Verg. G. 2, 454).
Bacchus, -a, -um, adj. 1) De Baco (Estc. Theb.
12, 791). 2) Das bacantes (Ov. Met. 11, 17).
Bacchidae, -rum, subs. pr. m. Baqua-das,
famlia corintia, descendente de Bquis (Ov.
Met. 5, 407).
1. Bacchicus, -a, -um, adj. De Baco, bquico
(Marc. 7, 63, 4).
2. Bacchicus, (baechius) pes. Bquico ou baquio
(p constitudo de uma slaba breve e duas
longas) (Quint. 9, 4, 82).
Bacchis, -idis, subs. pr. f. Bquis, nome de
mulher. Obs.: no pl. Bacchdes ttulo de
uma comdia de Plauto.
Bacchium, -I, subs. pr. n. Baquio, ilha perto da
Jnia (T. Lv. 37, 21, 7).
1. Bacchius, -a, -um, adj. De Baco (Ov. Met. 3,
518).
2. Bacchius, -i, subs. pr. m. Baquio 1)
Autor de Mileto que escreveu sobre r
agricultura (Varr. R. Rust. 1, 1, 8). 2 Nome de
um gladiador (Hor. St. 1 7, 20).

BACCHIUS

i- 127

3, Bacchius Pes, v. bacchcus pes. bacchor, -ris,


-ri, -tus sum, v. dep. intr. I Sent. prprio:
1) Festejar Baco, celebrar os mistrios de Baco
(Cc. Ac. fr. 20). II Sent. figurado: 2) Estar
exaltado, estar fora de si, estar embriagado
(Cc. Cat. 1, 26). 3) Agitar-se : furiosamente,
enfurecer-se, agitar-se desenfreadamente (Verg.
En. 6, 77). 4) Gritar, fazer rudo como as
bacantes (Verg. En. 4, 666). 5) Passivo: Ser
percorrido, freqentado pelas bacantes (Verg. G.
2, 487). 6) Errar, espalhar-se (Lucr. 5, 823).
Obs.: part. pres.: Bac-chntes, -ium = Bachae,
Bacantes (Ov. Met. 3, 702). Bacchus, -i, subs. pr.
m. Baco, deus do vinho e da inspiraco
potica (Cc. Flac. 60). Bacenis, -is, subs. pr. f.
Bacenis, floresta
da Germnia (Cs. B. Gal. 6, 10, 5). bcifer, fera, -frum. adj. I Sent. prprio: 1) Bacfero,
que tem bagas, que produz bagas (Pln. H. Nat.
16, 50). Da, particularmente: 2) Frtil em
oliveiras, que produz azeitonas (Ov. Am. 2, 16,
8). barillum, -i, subs. n. 1) Varinha, basto
pequeno (Cc. Fin. 2, 33). Especialmen-te 2)
Vara que os litores usam (Cc. Agr. 2, 93).
Bacis, -dis, subs. pr. m. Bcis. 1) Nome um
famoso adivinho da Becia (Cc. Div. 1, 34).
2) Touro adorado no Egito (Macr. Sat. 1,
21, 20). Obs.: acus. em -in (Estrab. 17, 817).
Bactra, -rum, subs. pr. n. Bactras, cidade
sia central, capital da Batriana (Verg. G.
2, 138). actrius (Bactrnus), -a, -um, adj.
Btrio,
Bactras (Ov. Met. 5, 135). Actros (-us), -i,
subs. pr. m. Bactro, rio Bactriana (Luc. 3, 267).
actrum, -I, subs. n., v. Bactra. aclum, -i, subs.
n. 1) Basto, bengala (Cc. Verr. 5, 142). 2)
Cetro (Q. Crc. 9, 1, 30). 3) Basto de augure
(T. Lv. 1, 18, 7). 4) Basto dos filsofos
cnicos (Marc. 4, 53).
aclus, -i, subs. m. (s ocorre na decadncia)
v. baclum. aduhennae Lucus, -I, subs. pr. m.
Floresta de Baduena, na Germnia (Tc. An.
4, 73).
Baebius. -a, -um, adj. De Bbio (T. Lv. 40,
44, 2).
Baebius, -I, subs. pr. m. Bbio, nome de
famlia plebia romana, freqente-

BALATRO
mente citada na histria e nos monumentos
(Cc. Pis. 88).
Baecla, -ae, subs. pr. f. Bcula, cidade da Btica
(T. Lv. 27, 18).
Baetca, -ae, subs. pr. f. Btica, atual Andaluzia,
regio ao sul da Espanha (Pln. H. Nat. 3, 7).
Baetici, rum, subs. loc. m. pl. Bticos,
habitantes da Btica (Pln. Ep. 1, 7).
Baeticus. -a, -um, adj. Btico, do Btis, da Btica
(Juv. 12, 40).
Baetis, -is, subs. pr. m. Btis, rio do sul da
Espanha, hoje Guadalquivir, e que deu seu
nome Btica, regio por le banhada (Pln.
H. Nat. 2, 219).
Baetra, -ae, subs. pr. f. Betria, nome dado
parte noroeste da Btica (T. Lv. 39, 30, 1).
Baga, -ae, subs. pr. m. Baga, rei dos mouros (T.
Lv. 29, 30).
Bagaudae, -rum, subs. pr. m. Bagaudas, tribo de
salteadores que assolou a G-lia (Eutr. 9, 20).
bags, -ae, subs. m. e -gus, -I, subs. m. Nome
dado entre os persas ao eunuco, escravo
encarregado de guardar as escravas (Ov. Am.
2, 2, 1).
Bagrda, -ae, subs. pr. m. Bgrada, grande rio da
frica, que nasce na Numdia hoje Medjerda
(Cs. B. Cv. 2, 24, 1).
Biae, -rum. subs. pr. f. pl. 1) Baias, cidade da
Campnia, clebre por suas guas termais e
belas residncias de prazer, a construdas
pelos romanos ricos, nos fins da Repblica e
no Imprio (Cc. Fam. 9, 12, 1). 2) Banhos,
ter-mas (Cc. Cael. 38).
Bainus, -a, -um, adj. De Baias (Cc. At. 14, 8,
1).
Bius, -a, -um, adj. 1) De Baias. 2) Dos banhos
(Prop. 1, 11, 30).
b.jl (bail), -s. -re, v. tr. Levar s costas
(Plaut. As. 660).
bjulus, -i, subs. m. Carregador, moco de fretes,
bajulo (Cc. Br. 257).
blaena, v. ballaena, ballna.
balanaus, -a, -um, adj. Perfumado com blsamo
(Prs. 4, 37).
blans, -ntis. I Part. pres. de balo. II Subs.
f.: ovelha (Verg. G. 1, 272).
Balri, -rum, subs. loc. m. Blaros, povo da
Sardenha (T. Lv. 41, 6).
baltr, -nis, subs. m. Farsista, ator de baixa
categoria, charlato (Hor. St. 1, 2, 2). Obs.:
Palavra injuriosa cujo sentido exato
desconhecido.

BALATUS

- 128 -

bltus, -s, subs. m. Balido (da ovelha),


berro (da cabra) (Verg. En. 9, 62). balb, adv.
I Sent. prprio: balbuciando, gaguejando (Lucr. 5, 1020). II
Sent. figurado: confusamente (Varr. d.
Non. 80, 7). Balblius, -i, subs. pr. m.
Balblio, nome
de homem (Cc. At. 15, 13, 4). Balblilus, -I,
subs. pr. m. Balbilo, nome de
homem (Sn. Nat, 4, 2). Balbinus, -i, subs. pr.
m. Balbino, nome
de homem (Hor. St. 1, 3, 40).
1. balbus, -a, -um, adj. Gago, que gagueja
(Cc. Fam. 2, 10, 1).
2. Balbus, -i, subs. pr. m. Balbo. 1) Sobrenome
romano (Cc. At. 8, 9, 4). 2) Monte da frica
(T. Lv. 29, 31).
balbutio, (albutti), -s, -Ire, -Ivi, v. intr. e tr. I
Sent. prprio: 1) Gaguejar, balbuciar,
pronunciar mal (Cels. 5,26, 31). 2) Dizer
balbuciando (Cc. Ac. 2, 137). Obs.: Constrise intransitiva e transitivamente e com oraco
infinitiva (Hor. St. 1, 3, 48). S transitivo
no 2" sentido.
Baleia, -ae, subs. f. v. Balta.
Baleris Inslae e Baleares, -um, subs. pr. f.
Ilhas Baleares (Cc. At. 12, 2, 1).
Balercus, -a, -um, e Baleris, -e, adj. Balerico, das ilhas Baleares (Cs. B. Gal.
2, 7, 1).
blna, v. bllaena.
Balesium, -i, subs. pr. n. Balsio. cidade da
Calbria, no sul da Itlia (Pln. H. Nat. 3,
101).
Baletum, -I, subs. pr. n. Baleto, rio do Bruttium,
ao sul da Itlia (Pln. H. Nat.
3, 72).
balinae, -rurn, subs. f. Banhos (Plaut.
As. 357). balinum, -i, v. balneum (Cc. At.
15, 3,5). Balininss, -ium, subs. loc. m. pl.
Balinienses, povo do Lcio (Pln. H. Nat.
3,64).
1. blista, v. ballista.
2. Blista, -ae, v. Ballista.
bllaena (ballena), -ae, subs. f. Baleia (Ov.
Met. 2, 9).
ballena, v. bllaena.
Balli, -nis, subs. pr. m. Balio. I Sent.
prprio: nome de um mediador ou alcoviteiro
de uma peca de Plauto. II Sent. figurado:
velhaco (Cic. Phil. 2, 15).
1. ballista (blista), -ae, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Blista (mquina de arremessar
pedras ou dardos) (Cs. B. Civ.

BANTINUS

2, 2, 2). Da: 2) Dardo ou projtil lancado pela


blista (Plaut. Trin. 668).
2. Ballista, -ae, subs. pr. m. Blista, monte da
Ligria (T. Lv. 39, 2, 7).
ballux (blux), -cis, subs. f. Areia de ouro
(Marc. 12, 57, 9).
balnae, -arum, subs. f. Banhos (Cc. Cael. 62;
62).
balneria, -rum, subs. n. pl. Banhos, local dos
banhos (Cc. At. 13, 29, 2).
balnerius, -a, -um, adj. De banho, balnerio,
relativo aos banhos (Catul. 33, 1).
balnetor, -ris, subs. m. O que tem estabelecimento de banhos, o escravo que cuida
dos banhos (Cc. Cael. 62).
balnelum, -I, subs. n. Pequeno banho (Sn. Ep.
86, 3).
balnum, -i, subs. n. 1) Banho, sala de banhos
(Cc. At. 13, 52, 1). 2) No plural: banhos
pblicos (Hor. Ep. 1,1,62).
bl, -s, -re, -v, -atum, v. intr Balar,
balir, dar balidos (Ov. F. 4, 710).
balsmum, -i, subs. n. I Sent. prprio:
1) Balsameiro (Tc. Hst. 5, 6). Da:
2) Blsamo,
produto
do
balsameiro
(Apul. Met. 10, 21); no plural: (Verg.
G. 2, 119).
balta, subs. n. pl. v. baltus.
baltus, -I, subs. m. ou baltum, -i, subs. n. I
Sent. prprio: 1) Cinturo, ta-labarte (Verg.
En. 12, 492). Da: 2) Cinto, cinta (potico)
(Luc. 2, 362). 3) Chicote de acoitar escravos
(Juv. 9, 112). Obs.: O neutro, embora menos
freqentemente, atestado em Varr. L. Lat. 5,
116; Prop. 4, 10, 22; Pln. H. Nat. 33, 152;
etc.
Baltia (-cia), -ae, subs. pr. f. Baleia, nome
antigo da Escandinvia (Pln. H. Nat. 4,95).
blux, v. ballux.
Bambali, -nis, subs. pr. m. Bambalio,
alcunha dada ao sogro de Marco Antnio (Cc.
Phil. 3, 16).
Bandusia, -ae, subs. pr. f. Bandsia, fonte
cantada por Horcio (Hor. O. 3, 13, 1).
Bantia, -ae, subs. pr. f. Bncia, cidade da Itlia,
nos confins da Lucnia e da Aplia (T. Lv.
27, 25, 13).
Bantini, -rum, subs. loc. m. pl. Banti-nos,
habitantes de Bncia (Pln. H. Nat. 3, 98).
Bantinus, -a, -um, adj. De Bncia, ban-tino
(Hor. O. 3, 4, 15).

BAPHRUS

129

Bapbyrus, -, subs. pr. m. Bfiro, rio da


Macednia (T. Lv. 44, 6, 15).
baptistrium, -i, subs. n. Piscina grande onde se
pode nadar (Plin. Ep. 5,6,25).
barthrum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Abismo, bratro, sorvedouro (falan-do do
mar) (Verg. En. 3, 421). II Sent. figurado:
2) As regies infernais (Lucr. 6, 606). 3)
Estmago insacivel, abismo (Hor. Ep. 1, 15,
31). barba, -ae, subs. f. I Sent. prprio:
1) Barba (do homem ou dos animais)
(Cc. Tusc. 5,58). II Sentido figu
rado: 2) Folhas tenras, ramos novos
(Pln. H. Nat. 15,89).
2. Barba, -ae, subs. pr. m. Barba, sobrenome
romano (Cc. At. 13,52,1).
Barbna, -ae, subs. pr. m. Barbana, rio da Ilria,
hoje Bojana (T. Lv. 44,31,3).
barbar, adv. I Sent. prprio: 1) De modo
brbaro ou estrangeiro (de qualquer pas que
no seja a Grcia) (Plaut. Asin. 11). II Sent.
figurado:
2) De maneira brbara, grosseira (Hor.
O. 1,13,14). 3) De maneira brbara,
viciosa (Cc. Tusc. 2,12).
barbar, -rum, subs. m. pl. I Sent. prprio
Brbaros: 1) Para os gregos, os romanos, os
latinos (Cc. Rep. 1,58); 2) Para os romanos,
todos os povos, salvo os gregos e os romanos
(Cic. Verr. 4, 112). II Sent figura do: 3)
Povos incultos (Cc. Mil. 30). Obs.: Gen. pl.
barbaram em C. Nep. Milc. 2,1; Ale. 7,4;
Fedro 4,7,11; Sn. Ciem. 1, 26, 5; Tc. An.
14,39; 15,25, etc.
barbaria, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) O
pas dos brbaros, qualquer pas que no seja a
Grcia ou a Itlia (Cic. Phil. 13,18). II Sent.
figurado: 2) Falta de cultura, costumes
grosseiros (Cc. Phil. 2, 108). Na lngua da
grama tica: 3) Linguagem rstica ou viciosa
(Cc. Br. 258).
1. barbaricum, n. tomado adverbialmente:
maneira dos brbaros (Sil. I. 12, 418).
2. Barbaricum, -i, subs. n. Pas estrangei
ro (Eutr. 7, 8).
barbarcus, -a, -uni, adj. I Sent. pr prio: 1)
Brbaro, estrangeiro (que no' grego nem
romano) (Pln. H. Nat. 15,56). E
particularmente: 2) Da Fr-gia (Verg. En.
2,504).
barbries, v. barbaria (Cc. Cat. 3, 25).

BARCE

barbarismus, -i, subs. m. Barbarismo (Quint.


1,5,5).
barbrus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Estrangeiro (que no grego nem romano)
(Cc. Verr. 5,160). II Sent. figurado: 2)
Rude, selvagem, inculto (Cc. Verr. 4, 148).
Na linguagem gramatical: 3) Incorreto
(falando de lngua) (Cc. At. 1,19,10). Obs.:
gen. pl. um, v. Barbari, -orum.
Barbatius, -i. subs. pr. m. Barbcio, nome de
homem (Cc. Phil. 13,2).
barbtlus, -i, subs. m. (dim. de barba-tus). 1) O
que deixa crescer a barba, que tem pequena
barba (Cc. At. 1, 14, 5). 2) Nome de um peixe
(Cc. Par. 38).
1. barbatus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Barbado, que tem barba (Cc. Nat. 1,83). Da:
2) Coberto de plos (falando de animais)
(Catul. 19, 6). II Sent. figurado: 3) Velho,
do tempo antigo (Cc. Cael. 33).
2. barbtus, -i, subs. m. 1) Filsofo (Prs. 4, 1).
2) Bode (Fedr. 4, 9, 10).
3. Barbtus, -i, subs. pr. m. Barbado, sobrenome
romano (T. Lv. 4, 7,10).
barbger, -gera, -grum, adj. Barbgero,
barbfero, que tem barba, barbado (Lucr. 6,
970).
barbitos (barbitus), -i, subs. m. e f. I Sent.
prprio: 1) Lira, alade (instrumento musical
de muitas cordas) (Hor. O. 1,32,4). II Sent.
figurado: 2) Canto (ao som da msica) (Ov.
Her. 15,8). Obs.: fem. (Ov. Her. 15,8).
Barbosthns, -is, subs. pr. m. Barbste-nes,
montanha da Lacnia (T. Lv. 35, 27,30).
1. barbla, -ae, subs. f. (dim. de barba).
I Sent. prprio: 1) Barba pequena,
buco (Cc. Cael. 33). II Sent. figu
rado: 2) Lanugem de certas plantas
(Pln. H: Nat. 27, 98).
2. Barbla, -ae, subs. pr. m. Brbula, so
brenome romano (T. Lv. 9,20,7).
Barcas (Barca), -ae subs. pr. m. Barcas, chefe,
fundador da famlia de Amlcar e de Anibal
(S. It. 10, 354); (C. Nep. Hamilc. 1,1).
Barcaei, -rum, subs. loc. m. pl. Barceos,
habitantes de Barce, na Clquida (Verg. En.
4,34).
Barc, -s, subs. pr. f. Barre. 1) Ama de Siqueu,
marido de Dido (Verg. En. 4, 632). 2) Cidade
da provncia da Lbia (Pln. H. Nat. 5,32).

BARCH-

130

barch-, v. barc-.
Barcini, -rum, subs. m. pl. De Barcas
(T. Lv. 21,3,3). Barcii (-nn). -nis, subs.
pr. f. Barcino ou Brcino, cidade da Hispnia
Tarraconense, hoje Barcelona (Plin. H.
Nat. 3,22). Barcinus, -a, -um, adj. Da
famlia dos
Barcas (T. Lv. 21,9,4). bardaicus, -a, -um,
adj.: bandaicus calceus, sapato de soldado (Juv. 16,13). barditus,
-fls, subs. m. Canto de guerra
dos germanos (Tc. Germ. 3,2). Bardo, -nis,
subs. pr. f. Bardo, cidade
da Hispnia Tarraconense (T. Lv. 33,
21,8). bardocucullus, -i, subs. m. Manto gauls
com capuz (Marc. 1,53,5).
1. bardus, -a, -um, adj. Estpido, tolo, retardado
(Cc. Fat. 10).
2. badus, -I, subs. m. Bardo (poeta gauls) (Luc.
1,449).
Bardylis, -is, subs. pr. m. Bardlis, rei da Ilria
(Cc. Of. 2,40).
1. Bara, -ae, subs. pr. f. Baria, cidade
da Hispnia Tarraconense, hoje Vera
(Cc. At. 16,4,3).
2. Bara, -ae, subs. pr. m. Brea, sobre
nome romano (Tc. An. 16,23).
Bargullum (-lum), -i, subs. pr. n. Brgulo, cidade do Epiro (T. Lv. 19,12,13).
Bargsii, -rum, subs. loc. m. pl. Bargsios, povo da Hispnia Tarraconense
(T. Lv. 21,19,7). Bargyla, -rum, subs. n.
(Pln. H. Nat. 5,
107) e Bargylae, -rum, subs. pr. f. (T. Lv.
32,
33, 7) Barglias, cidade da Caria. Bargylitae,
-rum, subs. loc. m. Bargilietas, habitantes de Barglias (Cc.
Fam. 13, 56, 2). Bargyliticus, -a, -um, adj.
De Barglias
(T. Lv. 37, 17, 3). Baria, -ae, subs. f. v.
Barea. 1. bris, -idos (ou -Idis), subs. f.
Pequeno
barco a remo (utilizado no Nilo) (Prop.
3, 11, 44). Brium, -i, subs. pr. n. Brio,
cidade da
Aplia, na Itlia, hoje Bari (T. Lv.
40, 18, 8). br, -nis, subs. m. Estpido,
imbecil
(Cc. Fin. 2, 76). Barpna, -ae, subs. pr. f.
Barpana, ilha
do mar Tirreno, na Itlia, hoje Caboli,
perto da ilha de Elba (Pln. H. Nat.
3, 81).

BASTRNAE

1. barrus, -i, subs. m. Elefante (Hor. Epo. 12,


1).
2. Barrus, -i, subs. pr. m. Barro, sobrenome
romano (Cc. Br. 169).
bascauda, -ae, subs. f. Bacia pequena, bacia de
mos (Marc. 14, 99).
bsiti, -nis, subs. f. Aco de beijar, beijo
(Catul. 7, 1).
bsitor, -ris, subs. m. Que gosta de beijar,
beijador, beijoqueiro (Marc. 11, 98,1).
bsitus, -a, -um, part. pass. de basio.
baslica, -ae, subs. f. Grande edifcio pblico
onde funcionavam os tribunais judiciais e
onde os negociantes faziam transaces (Cc.
At. 2, 14, 2).
basiliscus, -i, subs. m. 1) Basilisco (serpente
venenosa) (Pln. H. Nat. 8, 78).
Basilus, -i, subs. pr. m. Bsilo, sobrenome
romano (Cc. Of. 3, 73).
bsi, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Beijar. dar
beijos (Catul. 8, 18). Obs.: Constri-se com
acusativo de pessoa e de obj. dir. interno:
aliquem basia multa basiare (Catul. 7, 9) dar
a algum muitos beijos.
basis, -is, subs. f. I Sent. prprio: 1) Base (de
esttua, coluna, etc), pedestal (Cic. Verr. 4,
74). 2) Base (de tringulo) (Cc. Nat. 2, 125).
Obs.: Alm do gen. regular em -is, tambm
aparece em -eos (Vitr. 10, 15, 2); o acus.
geralmente em -im, mas tambm aparece o
acus. -em (Vitr. 9, 4, 2).
bsium, -i, subs. n. Beijo (Catul. 5, 7).
Bassnia, -ae, subs. pr. f. Bassnia, cidade da
Ilria grega (T. Lv. 44, 30, 7).
Bassanitae, -rum, subs. loc. m. Bassani-tas,
habitantes da Bassnia (T. Lv. 44, 30, 13).
Bassarus, -l (-s), subs. pr. m. Bassa-reu, um
dos nomes de Baco (Hor. O. 1, 18, 11).
Bassaricus, -a, -um, adj. De Baco (Prop. 3, 17,
30).
Bassris, -idis, subs. f. Bacante (Prs. 1, 101).
Bassi, -rum, subs. loc. m. Bassos, povo da
Blgica (Pln. H. Nat. 4, 106).
Bassus, -i, subs. pr. m. Basso. 1) Sobrenome
romano, por ex., dos Ceclios. 2) Um poeta
amigo de Marcial (Marc. 3, 76, 1).
Basta, -ae, subs. pr. f. Basta, cidade da Calbria
(Pln. H. Nat. 3, 100).
Bastrnae, -rum, subs. loc. m. Bastar-nas, povo
da Dcia (T. Lv. 40, 5, 10).

BASTERBINI

131

Basterbini, -rum, subs. loc. m. Basterbi-nos,


povo da Itlia inferior (Pln. H. Nat. 3, 105).
Bastrnae, -rum, subs. m. v. Bastrnae. (Pln.
H. Nat. 4, 100).
Basternni, -riim, subs. loc. m. Basterni-nos,
habitantes da Bastia, cidade da Calbria (Pln.
H. Nat. 3, 105).
Batvi, -rum, subs. loc. m. Batavos, habitantes
da Batvia (hoje holandeses) povo de origem
germnica, rude e belicoso (Tc. Hist. 4, 12).
Batvodrum, -i, subs. pr. n. Batavoduro, cidade
dos batavos (Tc. Hist. 5, 20).
1. Batvus, -a, -um, adj. Batavo, da Batvia
(Marc. 8, 33, 20).
2. Batvus, -i, v. Batvi.
Batni, -rum, subs. loc. m. Batenos, povo da
sia,, alm do mar Cspio (Pln. H. Nat. 6,
48).
Batrnae, -rum, subs. m. v. Bastrnae (V.
Flac. 1, 96).
Bathyllus, -i, subs. pr. m. Batilo. 1) Jovem
cantado por Anacreonte (Hor. Epo. 14, 9). 2)
Famoso pantomimo de Alexandria, favorito de
Mecenas e rival do no menos clebre Pilade
(Tc. An. 1, 54).
Batllum, -i, subs. m. Braseiro, turbulo (Hor.
St. 1, 5, 36). "bat, -nis, subs. pr. m. Bato:
1) Chefe germano, feito prisioneiro por
Germnico (Ov. P. 2, 1, 46). 2) Filho de Lon
garo, rei dos dardnios (T. Lv. 31, 28).
battra, -ae, subs. pr. m. Btara, romano cuja
morte assinalada por Ccero (Cc. Fam. 7, 9,
2).
battids, -ae, subs. pr. m. Batades, descendente ou filho de Bato, Calmaco (Catul.
65, 16).
battis, -Idis, subs. pr. f. Btide, mulher de Cs,
cantada pelo poeta Filetas (Ov. Trist. 1, 6, 2).
batt (bt), -is, -re, v. tr. e intr. I Tr.: 1)
Bater, ferir (Plaut. Cas. 496). II Intr.: 2)
Bater-se, esgrimir, cruzar armas (Suet. Cal. 32). Da: 3) Ter relaces
(sent. obsceno) (Cc. Fam. 9, 22, 4).
Battus, -I, subs. pr. m. Bato. 1) Nome dado a
Aristteles de Ter, fundador de Cirene (Ov.
Her. 586). 2) Pastor que presenciou a morte de
Artos e denunciou a Mercrio, sendo por este transformado
em pedra (Ov. Met. 2, 688).
Batlum, -i, subs. pr. n. Btulo, fortaleza da
Campnia (Verg. En. 7, 739).

BELBIVATES

bt, v. batto.
baubor, -ris, -ri (onomatopaico) v. intr. Latir
(Lucr. 5, 1071).
Baucidias, -adis, subs. pr. f. Baucade, ilha do
mar Egeu (Pln. H. Nat. 4, 56).
Baucis, -Idis, subs. pr. f. Sent. prprio: 1)
Bucis ou Bucide, mulher de File-mo (Ov.
Met. 8, 631). II Sent. figurado: 2) Uma
mulher velha (Prs.
4, 21).
Bauli, -rum, subs. pr. m. Baulos, cidade da
Campnia (Cc. Ac. 2, 125).
Bavus, -i, subs. pr. m. Bvio, mau poeta,
inimigo de Verglio e de Horrio (Verg. Buc.
3, 90).
Bazaira, -ae, subs. pr. f. Bazaira, regio da Ctia
asitica (Q. Crc. 8, 1, 10).
bet, adv. Com felicidade, felizmente, segundo
se deseja (Cc. Ac. 1, 33). Obs.: comp.
beatius, (Cc. Rep. 1, 32); superl. beatissime
(Cc. Fin. 5, 81).
betitas, -tiis, subs. f. Felicidade (Cc. Nat. 1,
95).
betitd, -Inis, subs. f. Felicidade (Cc. Nat. 1,
95).
betlus, -a, -um, (dim. de beatus) Um tanto
feliz, um pouco feliz (Prs. 3, 103).
betum, -i, subs. n. Felicidade (Cc. Tusc.
5, 45).
betus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Cumulado de bens, que tem tudo que
necessrio (Cic. Verr. 4, 126). Da:
2) Rico, opulento (Hor. O. 1, 29, 1). II
Sent. figurado: 3) Que torna feliz, feliz (Cc.
Fin. 1, 32). Donde: 4) Bem--aventurado (Cc.
Fin. 5, 53). 5) Termo de retrica: rico,
abundante (Quint. 10, 1, 61).
Bebricum, Bebriacnsis, v. Betricum,
Betriacnsis.
Bebrycia, -ae, subs. pr. f. Bebrcia, regio da
sia Menor, posteriormente chamada Bitnia
(V. Flac. 5, 502).
Bebrycius, -a, -um, adj. Da Bebrcia (Verg. En.
5, 373).
Bebryx, -ycis, subs. pr. m. Bbrice, rei dos
Bbricos, tambm chamado Amico (V. Flac.
4, 261).
beceus, -I, subs. m. Bico (especialmente de galo)
(Suet. Vit. 1, 8).
Begorrits Lacus, subs. pr. m. Begorri-ta, lago
da Macednia (T. Lv. 42, 53, 5).
Belbnts (ager), subs. pr. m. Territrio da
Belbina, cidade da Arcdia (T. Lv. 83, 34, 8).

BELENA

132

Belena, are. por Helena (Quint. 1, 4. 15).


Belga, -ae, e Belgae, -rum, subs. loc. m. Belga
e belgas, habitantes da Glia Blgica, ao norte
da Glia Cltica, Csar denominava assim a
todos os povos do norte da Glia, entre o Sena
e o Reno (Cs. B. Gal. 1, 1, 1).
Belgicus, -a, -um, adj. Dos belgas, belga (Verg.
G. 3, 204).
Belgium, -i, subs. pr. n. Blgio, parte da Glia
Blgica (Cs. B. Gal. 5, 12, 2).
Blias, -adis, subs. pr. f. Belada, neta de Belo, e
uma das Danaidas (Sn. Herc. Oet. 961).
1. Blids, -ae, subs. pr. m. Belida. 1) Fi
lhos de Belo, isto , Danau e Egito
(Estc. Theb. 6, 291). 2) Neto de Belo,
Linceu (Ov. Her. 14, 73). 3) Descenden
te de Belo, Palamedes (Verg. En. 2,
82).
2. Blids, -um, subs. pr. f. As Danaides,
netas de Belo (Ov. Trist. 3, 1, 62).
Belitae, -rum, subs. loc. m. Belitas, povo da
sia (Q. Crc. 4, 12, 10).
1. belltor, -ris, subs. m. 1) Guerreiro (T. Lv.
9, 1, 2). 2) Peo no jogo do xadrez (Ov. A.
Am. 3, 359).
2. belltor, -ris, adj. I Sent. prprio: 1)
Belicoso, de guerra, de batalha (Ov Met. 15,
368). II Sent. figurado: 2) Fogoso (Verg.
G. 2, 145).
1. belltrix, -leis, subs. f. Guerreira (Verg. En.
1, 393).
2. belltrix, -icis, adj. I Sent. prprio: 1)
Belicosa, de guerra, de combate (S It. 9, 516).
II Sent. figurado: 2) De guerra (Cic. Tusc.
4, 54).
belltlus (bellitlus), -a, -um, adj. dim. de
bellus. Lindo, gracioso (Plaut. Cas. 854).
bell, adv. Lindamente, bem, deliciosamente
(Cc. At. 12, 37).
Bellerphn, ou mais freq. Bellorophn-ts, ntis, subs. pr. m. Belerofonte, filho de
Netuno, ou segundo outros, de Glauco; com o
auxlio do cavalo alado Pgaso, venceu a
Quimera (Cc. Tusc. 3, 63).
Bellerophontus, -a, -um, adj. De Belerofonte
(Prop. 3, 2, 2).
Bellitlus, v. belltlus.
bellicsus, -a, -um, adj. 1) Belicoso, guerreiro,
aguerrido (Cc. Pomp. 28). 2) Fecundo em
guerras (T. Lv. 10, 9, 10).
bellicum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Toque de trombeta. para chamar os

BEIXUM

soldados s armas, sinal de combate (Cc.


Mur. 30). n Sent. figurado: 2) Sinal de
guerra (Cc. Or. 39). bellcus, -a, -um, adj. I
Sent. prprio:
1) De guerra, guerreiro (Cc. Mur. 22).
II Sent. figurado, na lngua potica:
2) Valoroso, aguerrido (Ov. Met. 4, 754).
Bellinus, -i, subs. pr. m. Belieno, nome
de homem (Cc. Font. 18).
bellfer, -fera, -frum, v. belliger.
belliger, -gera, -grum, adj. I Sent. prprio:
1) Belgero, que traz a guerra, belicoso (Sil. I.
8, 261). Da, referindo-se a coisas: 2)
Guerreiro (Marc. 5, 25).
belligr, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Fazer a guerra (T. Lv. 21,
16, 4). II Sent. figurado: 2) Combater, lutar
(Cc. Quir. 19).
Belliocssi ou Velliocssi ou Velliocsses, subs.
loc. m. Belocassos, habitantes da regio da
Glia hoje chamada Vexin (Cs. B. Gal. 2, 4,
9).
Belliptens, -ntis, adj. I Belipotente,
Poderoso na guerra (En. An. 181). II Como
subs. m.: o deus da guerra (Marte) (Verg. En.
11, 8).
Bellius, -i, subs. pr. m. Blio, nome de homem,
forma contrata de Duellius (Cc. Or. 153).
bell, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Fazer guerra, guerrear (Cic. Pomp.
32). Da, por generalizaco de sentido: 2)
Guerrear, lutar (Ov. Met. 5, 101). Obs.:
Constri-se: intransitivamente, ou com
acusativo, precedido de adversum,
adversus ou contra, ou ainda com
ablativo, acompanhado de pro ou de, ou
ainda com dativo (em poesia), ou com a expresso inter se ou, finalmente, com a
passiva impessoal.
Bellna, -ae, subs. pr. f. Belona, a deusa romana
da guerra, irm de Marte (Verg. En. 8, 703).
bellor, -ris, -r, v. dep. are. = bello. Fazer a
guerra, combater (Verg. En. 11, 160).
Bellovci, -rum, subs. loc. m. Belvacos, povo
da Glia Blgica, chamada hoje Beauvais
(Cs. B. Gal. 2, 4, 5).
Bellovesus, -i, subs. pr. m. Beloveso, rei dos
Celtas (T. Lv. 5, 34, 3).
bellua, v. belua.
bellutus, -a, -um, v. belutus.
bellum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1) Guerra
(Cc. Verr. 5, 124). Da: 2) Combate, batalha
(T. Liv. 8, 10, 7).

ELLUSUS

133

Sent. figurado: 3) No plural: exrcitos (Ov.


Met. 12, 24). 4) (Subs. pr.) Guerra (divindade)
(Verg. En. 1, 294). Bellusus, v. belusus.
Bellus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Bom
(falando de pessoas ou coisas), em bom
estado (Verr. s. Non. 77, 30) Donde: 2) De
boa sade (Cic. Fam. 16, 18, 1). II Da: 3)
Bonito, encantador elegante, delicado. Obs.:
Na poca cls sica, aplica-se aos homens em
sentido irnico (Cc. Fin. 2, 102). 'Belo, v.
balo.
Bela (bella), -ae, subs. f. I Sent. prprio:
1) Animal, fera (em oposico ao homem) (Cc.
Of. 1, 30). Da: 2) Animal de grande
corpulncia e ferocidade (Cc. Nat. 1, 97). II
No sent. figurado, referindo-se ao homem:
3) Bruto, imbecil, bronco (Cc. Verr. 5, 109).
Obs.: O segundo significado freqente no
perodo clssico, mas no nico, nem
obrigatrio.
Belutus, -a, -um, adj. Com formas de animal
(Plaut. Ps. 147). Blusus, -a, -um, adj.
Povoado de monstros (Hor. O. 4, 14, 47). Mus,
-i, subs. pr. m. Belo. 1) Primeiro rei dos
assrios, pai de Nino (Verg. En. 1, 729). 2) A
mais antiga divindade dos assrios, isto , seu
primeiro rei deifi-cado (Cc. Nat. 3, 16, 42). 3)
Pai de Egito e de Danau e av das Danaides
(Hig. F. 168). 4) Pai de Dido (Verg. En. 1,
621). 5) Rio da Fencia (Tc. Hist. 5, 7).
Bencus, -I, subs. pr. m. O lago Benaco na
Itlia, hoje lago de Garda (Verg. G. 2, 160).
Bendidius, -a, -um, adj. Relativo ou pertencente
a Bndis, nome pelo qual era conhecida Diana
entre os trcios (T. Lv. 38, 41, 1).
bene, adv. I Sent. prprio e geral: bem. 1)
Junto a verbos e advrbios, refor-cando-lhes o
sentido (Cc. C. M. 57); (Cc. Sest. 23); (Verr.
2, 169). II Em expresses idiomticas: 2)
bene agis (Cc. Verr. 3, 135) ages bem. 3)
bene dicere (Cc. Sest. 110) falar bem (de
algum). 4) Nas cartas: si vales bene est ego
valeo, ou em abreviatura s.v.b.e.e.v.: se ests
passando bem, est bem, eu tambm estou.
Obs.: comp. melius, superl.: optime.
benedc (benedc), -Is, -re, -dixi, -dlc-tum, v.
intr. Bendizer, falar bem, elogiar (Cc. Sest.
110).

BENEVOLENTA

benedictum, -I, subs. n. Boa palavra, palavra


benevolente (Plaut. Pers. 495).
benedictus, -a, um, part. pass. de benedc.
benedixi, perf. de benedico.
benefaco (bene faci), -is, -re, -fci, -fc-tum,
v. intr. I Sent. prprio: 1) Agir bem:
pulchrum est benefacere rei pu-blicae (Sal. C.
Cat. 3, 1) belo agir bem no interesse do
estado. Dai: 2) Fazer bem a algum, prestar
um servico a, fazer um favor (Plaut. Bacch.
402); (Sal. Cat. 3, 1).
benefctum, -i, subs. n. (geralmente no pl.) Boa
aco, servico, benefcio (Cc. De Or. 2, 208).
benefctus, -a, -um, part. pass. de bene-facio.
benefci, perf de benefaco.
benefc, adv. Com beneficncia, beneficamente
(A. Gell. 17, 5, 13).
beneficentia, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Beneficncia, tendncia para praticar o bem
(Cc. De Or. 2, 343). Da: 2) Clemncia (Tc.
An. 12, 20).
1. beneficirius, -a, -um, adj. Que provm de um
benefcio (Sn. Ep. 90, 2).
2. beneficirius, -I, subs. m. 1) Soldado que
deve a sua promoco a alguma pessoa,
soldado que, como recompensa, foi isento do
servico, beneficirio (Cs. B. Civ. 3, 88, 4). 2)
Agregado ao chefe (Cs. B. Cv. 1, 75, 2).
benefieium, -I, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Benefcio, favor, servico prestado (Cc. Of. 1,
56). Donde: 2) Distinco, favor, merc
(oficialmente falando) (Cc. Mur. 2). 3)
Gratificaco (Cc. Arch. 11).
benefcus, -a, -um, adj. Benfico, generoso,
liberal (Cc. Mur. 70). Obs.: Superl.:
beneficentissmus (Cc. Nat. 2, 64).
benefi (bene fi), is, -flri, passiva de
benefaco.
beneventnus, -a, -um, adj. Beneventano, de
Benevento (Cc. Verr. 1, 38).
Benevntum, -I, subs. pr. n. Benevento, antiga
cidade dos hirpinos, no Smnio, na Itlia, hoje
Benevento (Cc. Verr. 1, 38).
benevl, adv. Com benevolncia, benvolamente (Cc. Fin. 1, 34).
benevlens, -ntis, adj. Benevolente, favorvel
(Cc. Fam. 3, 3, 1).
benevolentia, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Disposico para querer bem,

BENEVLUS

> 134

benevolncia, afeico, dedicaco (Cic. Verr. 5,


160). Donde: 2) Boa vontade, disposico
favorvel (Cic. Lae. 61).
benevlus, -a, -um, adj. Benvolo, afeicoa-do,
dedicado (Cic. Verr. pr. 23). Obs.: Comp.:
benevolentor,
-us;
superl.:
benevolentississimus, -a, -um.
benigno, adv. I Sent. prprio: 1) Com
bondade, com benevolncia (Cic. Balb. 36).
Da: 2) Com beneficncia (Cic. Dej. 36). II
Sent. figurado: 3) Generosamente (T. Lv. 26,
9, 5). 4) Muito obrigado (em frmulas de
agradecimento) (Hor. Ep. 1, 7, 16).
benignits, -ttis, subs. f. I Sent prprio: 1)
Benignidade, benevolncia (Cic. Sest. 31). II
Sent. figurado: 2) Bondade, generosidade
(Cic. Clu. 196). 3) Liberalidade (Pln. H. Nat.
1, 29, 30).
bengnus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Benigno, benvolo, bondoso, indul-gente (T.
Lv. 28, 26, 6). II Sent. figurado: 2)
Generoso, liberal (Cic. Of.
1, 44). 3) Abundante, frtil (Hor. O.
2, 18, 10). benivlens, v.
benevlens. benivolentlae, v.
benevolenta. benivlus, v. benevlus.
b, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Cumular (os votos de algum),
satisfazer os votos de. II Sent. figurado: 2)
Tornar feliz, consolar (Plaut. Amph. 641). 3)
Gratificar, recompensar, enriquecer (Hor. O.
4, 8, 29).
berbna, -ae, v. verbna.
berbex, v. verbex.
Berecyntids, -ae, subs. loc. m. Berecin-tiada,
habitante de Berecinto, monte da Frigia
consagrada a Cibele (Ov. Ib. 503).
Berecyntus, -a, -um, adj. Berecntio, do
Berecinto (Verg. En. 6, 785).
Beregrn, -rum, subs. loc. m. Beregra-nos,
habitantes de Beregra, cidade do Piceno, na
Itlia (Pln. H. Nat. 3, 111).
Berenice, -s, subs. pr. f. Berenice. 1) Em
particular, filha de Ptolomeu Filadelfo e de
Arsino (Pln. H. Nat. 2, 178). 2) Nome de
muitas cidades (Pln. H. Nat. 5, 31). 3) Coma
ou crinis Berenices: constelaco em que foi
mudada a cabeleira de Berenice (Pln. H. Nat.
2, 178). 4) A Cabeleira de Berenice, ttulo de
um poema grego de Calmaco, traduzido em
latim por Catulo (66).
Berenicaeus (ou -cus), -a, -um, adj. De Berenice
(Catul. 66, 8).

BESTIARIUS

Bergae, -rum, subs. loc. pl. Bergas, cidade do


Bruttium (T. Lv. 30, 19, 10).
Bergistni, -rum, subs. loc. m. Bergis-tanos,
habitantes da Hispnia Tarraco-nense (T. Lv.
34, 16, 9). Obs.: sg.: -nus (T. Lv. 34, 21, 2).
Bergium. -i, subs. pr. n. Brgio, cidade da
Hispnia Tarraconense (T. Lv. 34, 21, 1).
berna, -ae, v. verna.
Bernic, -s, subs. f. sinc. por Berenice (Juv. 6,
156).
Ber, -s, subs. pr. f. Broe. 1) Ama de Semeie
ou Semeie (Ov. Met. 3, 278). 2) Uma das
ninfas, filhas do Oceano (Verg. G. 4, 341). 3)
Nome de uma troiana, esposa de Doriclo de
Epiro (Verg. En. 5, 620).
Beroea, -ae, subs. pr. f. Beria. 1) Cidade da
Macednia (Cic. Pis. 89). 2) Cidade da Sria
(Pln. H. Nat. 5, 89).
Beroeaeus, -a, -um, adj. De Beria (T. Lv. 40,
24, 7).
Beroensis, -e, adj. Bereense, de Beria (Pln. H.
Nat. 5, 82).
bs, bessis, subs. m. 1) Dois tercos de um todo
de doze partes, fraco do asse ou da libra, oito
oncas; heres ex bes-se (Pln. Ep. 7, 24, 2)
herdeiro dos dois tercos (Pln. H. Nat. 18,
102). 2) Nmero oito: bessem bibamus (Marc.
11, 36, 7) bebamos oito tacas. 3) 2/3% ao
ms = 8% ao ano (Cc. At. 4, 15, 7).
bslis, v. besslis.
Besbicos, (-eus), -i, subs. pr. f. Bsbico, ilha da
Propntida (Plin. H. Nat. 5, 151).
Besidiae, -rum, subs. pr. f. Besdias, cidade do
Bruttium, na Itlia (T. Lv. 30, 19, 10).
besslis, -e, adj. Que contm oito oncas (Marc.
8, 71, 7).
Bessi, -rum, subs. loc. m. Bessos, povo da
Trcia (Cc. Pis. 84).
Bessicus, -a, -um, adj. Dos bessos, pertencente
aos bessos (Cc. Pis. 84).
1. bestia, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Animal (de toda espcie, em oposico ao
homem) (Cc. Tusc. 2, 21). Da: 2) Animal
feroz (terrestre), fera (Cc. Pis. 89).
2. Bestia, -ae. subs. pr. f. Bestia, sobrenome da
familia Calprnia (Cc. Br. 128).
1. bestirius, -a, -um, adj. De animal feroz (Sn.
Ep. 70, 22).

BESTIRIUS

135

2. bestirius, -I, subs. m. Bestirio, gladiador


(que combate contra as feras) (Cic. Sest. 135).
bestila, -ae, subs. f. (dim. de bestia) Animal
pequeno, inseto (Cic. Nat. 2, 123).
Bestius, -I, subs. pr. m. Bstio, nome de homem
(Prs. 6, 37).
1. beta, subs. n. indeclinvel. I Sent. prprio:
1) Beta (2 letra do alfabeto grego) (Juv. 14,
209). 2) Segundo (Marc. 5, 26).
2. beta, -ae, subs. f. Acelga, ou celga (planta
hortense) (Cc. Fam. 7, 26, 2)
Betasi ou Betas ou Baet-, -rum, subs loc. m.
Betasos ou betsios, povo da Blgica (Tc.
Hist. 4, 56). btis, -is, subs. f., v. beta 2.
betss = betizo. btz ou betss, -s, -re, avi, -atum, v. intr. Estar mole, lnguido (Suet.
Aug. 87). beto = bito. Btriacnsis, -e, adj. De
Betraco (Suet.
Oth. 9). Btricum ou Bdricum, -I, subs. pr. n.
Betraco, ou Bedraco, cidade perto de Verona
(Tc. Hist. 2, 23). Bturia, v. Baeturia. Bettius, -I,
subs. pr. m. Betcio, nome
de homem (Cc. Br. 169). Beudos Vtus, subs.
pr. n. Beudovelho, cidade da Frgia (T. Lv. 38,
15, 14). Bvus, -i, subs. pr. m. Bevo, rio da Macednia (T. Lv. 31, 33). Binor (Bi-), -ris, subs.
pr. m. Bianor, nome de um centauro morto por
Te-seu (Ov. Met. 12, 345). Bis, -ntis, subs. pr.
m. Biante, um dos
sete sbios da Grcia (Cc. Par. 8). Bibclus, -I,
subs. pr. m. Bibculo, sobrenome de Furius,
poeta romano do I sculo (T. Lv. 22, 49, 16).
Biberus, -, subs. pr. m. Bibrio, nome ridculo
dado ao imperador Tibrio, por causa da sua
inclinaco para o vinho (Suet. Tib. 42). bib, perf.
de bibo. bibitus, -a, -um, part, pass. de bibo.
bibliopla, -ae, subs. m. Livreiro (Marc. 4, 72).
bibliothca, -ae, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Biblioteca (lugar onde se guardam livros) (Cc.
Fam. 7, 28, 2). Donde: 2) Estante (onde se
arrumam livros) (Pln. Ep. 2, 17, 8). Obs.: acus. sg.
bi-bliothecen (Cc. Fam. 13, 77, 3).

BICRNIS

biblothc, -s, v. bibliothca.


Biblis, v. Byblis.
bib, -is, -re, -bib (bibitum), v. tr. e intr I
Sent. prprio: 1) Beber (Cc. Tusc 5, 97). II
Sent. figurado: 2) Beber respirar, aspirar,
absorver, sorver, im pregnar-se: Infelix Dido
longum bi bebat amorem (Verg. En. 1, 749) a
infeliz Dido bebia um longo amor. 3) Beber,
habitar: qui profundum Danu-vium bibunt
(Hor. O. 4, 15, 21) queles que bebem as
guas do profundo Danbio, i. , que habitam
s margens do Danbio. Obs.: As frmulas
derivadas do supino s vo aparecer a partir do
sculo III p. C.
Bibrct, -is, subs. pr. n. Bibrate, cidade da Glia
Cltica, capital do pas dos duos, atual Autun
(Cs. B. Gal. 1, 23, 1).
Bibrax, -ctis, subs. pr. f. Bibrate, cidade da
Glia Blgica, no territrio dos remos (Cs. B.
Gal. 2, 6, 1).
Bibrci, -rum, subs. loc. m. pl. Bbrocos, povo
do sul da Bretanha (Cs. B. Gal. 5, 21, 1).
Bibla, -ae, subs. pr. f. Bbula, nome de mulher
(Juv. 6, 142).
1. Biblus, -I, subs. pr. m. Bbulo, sobrenome
romano, especialmente da gens Calprnia
(Cc. At. 1, 17, 11). 1) Marcus Calpurnius
Bibulus, cnsul com Csar, partidrio de
Pompeu, morto durante a guerra civil (Hor. O.
3, 28, 8). 2) Lucius Calpurnius Bibulus, filho
do precedente, e que morreu como governador
da Sria; etc.
2. bibulus, -a, -uni, adj. I Sent. prprio: 1)
Que bebe bem, que bom bebedor, que gosta
de beber (Hor. Ep. 1, 14, 34). Donde: 2) Que
se impregna, que se embebe, poroso, que
chupa (Verg. G. 2, 348). II Sent. figurado:
3) vido, atento (Prs. 4, 50).
biceps, -cipitis, adj. I Sent. prprio: 1) Que
tem duas cabecas (Ov. F. 1, 65). Donde, na
lngua potica: 2) Que tem dois cumes (Ov.
Met. 2, 221). II Sent. figurado: 3) Duplo
(Apul. Flor. 18).
biclor, -ris, adj. De duas cores (Verg. En. 5,
566).
bicorniger, -gera, -grum, adj. Bicorngero,
bicrneo. Que tem dois chifres (Ov. Her. 13,
33).
bicrnis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Bicorne,
que tem dois chifres (Ov. Met.

BICRPOR

136

15, 304). Da: 2) Que se divide em dois


braos, que tem duas embocaduras, que tem
dois cimos (Ov. Met. 11, 763); (Es-tc. Theb.
1, 63).
bicrpor, -ris, subs. m. e f. Que tem dois corpos
(emprego potico) (Cc. Tusc. 2, 22).
bideus, -ntis, adj. 1) Bidente, que tem dois
dentes, que s tem dois dentes (Priap. 2, 26).
2) Que tem dois anos (falando de ovelha)
(Verg. En. 4, 57). Da: 3) Ovelha (Fedr. 1, 17,
8). 4) Qu? tem dois bracos, dois ramos (Verg.
Cr. 212). 5). Alvio, enxado (Verg. G. 2,
400).
bidntal, -lis, subs. n. Lugar fulminado por um
raio e purificado pelo sacrifcio de uma ovelha
(Hor. A. Pot. 471).
Bidinus, -a, -um, adj. De Bid (Cic. Verr. 2, 54).
Bidis, -is, subs. pr. f. Bid, cidade da Sic-lia,
perto de Siracusa (Cc. Verr. 2, 53)
bidum, -i, subs. n. Bduo, espao de dois dias
(Cc. At. 5, 17, 1); (Cc. Nat. 2, 96).
biennum, -i, subs. n. Binio, espaco de dois anos
(Cc. Phil. 5, 7).
bifariam, adv. I Sent. prprio: 1) Em duas
direces, em duas partes (Cic. Tusc. 3, 24). II
Sent. figurado: 2) De duas maneiras, em
duas acepces (Dig. 38, 10, 2).
bifer, -fera, -frum, adj. Bfero, que produz duas
vezes por ano (rvore) (Verg G. 4, 119).
bifidtus, v. bifdus, -a, -um.
bifidus, -a, -um, adj. Bfido, tendido em duas
partes, dividido em duas partes (Ov. Met. 14,
303).
bifris, -e, adj. 1) Bfore, que tem duas aberturas,
duplo (Verg. En. 9, 618). 2) Que tem dois
batentes (Ov. Met. 2, 4).
biformtus, -a, -um, adj. De forma dupla (Cc.
pot. Tusc. 2, 28).
bifrmis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Biforme,
de forma dupla; de dois rostos (Ov. F. 1, 87).
Da: 2) Monstruoso (Tc. An. 12, 64).
bifrons -ntis, subs. f. Bifronte, que tem duas
caras (Verg. En. 7, 180).
bifarcus, -a, -um, adj. Que tem duas pontas,
bifurcado (T. Lv. 35, 5, 9).
biga, -ae, subs. f. (geralmente no plural: bigae, arum) Carro puxado por dois cavalos, biga
(Verg. En. 2, 272).
1. bigtus, -a, -um, adj. Que tem cunhada a
figura de um carro puxado por dois cavalos (T.
Lv. 33, 23, 7).

BIMBELLI

2. bigtus, -i, subs. m. (geralmente no plural).


Moeda cujo emblema um carro puxado por
dois cavalos (T. Lv. 23, 15, 15).
Bigrra, -ae, subs. pr. f. Bigerra, cidade da
Hispnia Tarraconense (T. Lv. 24, 41, 11).
Bigerrins, -um, subs. loc. m. pl. Biger-ries,
povo da Aquitnia, na Glia, junto aos
Pireneus, regio chamada atualmente Bigorre
(Cs. B. Gal. 3, 27, 1).
bijgi, -rum, subs. m. pl. Carro puxado por dois
cavalos, parelha de cavalos (Verg. En. 10,
575).
bijgis, -e e bijgus, -a, -um, adj. 1) Bijugo,
puxado
por
dois
cavalos
atrelados,
emparelhados um com o outro (Verg. En. 10,
253). 2) Relativo aos carros ou aos jogos do
circo (Verg. En. 5, 144).
Bilbilis, -is, subs. pr. f. Blbile, pequena cidade
da Hispnia Tarraconense, hoje Baubola,
ptria do poeta latino Marcial (Marc. 10, 103).
bilibra, -ae, subs. f. Peso de duas libras (T. Lv.
4, 15, 6).
bilibris, -e, adj. Que tem duas libras, que contm
duas libras (Hor. St. 2, 2, 61).
bilinguis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Que tem
duas lnguas (Plaut. Ps. 1260). II Sent.
figurado: 2) Que fala duas lnguas, bilinge
(Hor. St. 1, 10, 30). 3) Que tem duas
palavras, prfido, falso (Verg. En. 1, 661).
bilis, -is, subs. f. I Sent. prprio: 1) Blis
(Pln. H. Nat. 22, 49). II Sent. figurado: 2)
Mau humor, clera, indignaco (Cc. Tusc. 3,
11). Obs.: abl: bili (Plaut., Lucr., Cc); bile
(Hor., Pln., Juv.).
bilix, -icis, adj. Que de dois tecidos, que de
dois fios (Verg. En. 12, 375).
bilustris, -e, adj. Que dura dois lustros (Ov. Am.
2, 12, 9).
bimris, -e, adj. Bimare, que fica entre dois
mares, banhado por dois mares (Hor. O. 1, 7,
2).
bimaritus, -I, subs. m. Bgamo (Cic. Plane. 3).
Obs.: Palavra inventada, segundo Cicero, por
Laterensis.
bimter, -mtris, adj. Que tem duas mes (Ov.
Met. 4, 12).
Bimblli, -rum, subs. loc. m. pl. Bimbe-los,
povo da Itlia (Pln. H. Nat. 3, 47).

IMMBRS

137

bimmbrs, -ium, subs. m. pl. Os centauros (Ov. Met. 12, 240).


Bimmbris, -e, adj. De dois membros, de
dupla natureza, bimembre (Juv. 13, 64).
bimstris (bimnstris), -e, adj. De dois
meses (Hor. O. 3, 17, 15).
bimlus, -a, -um, adj. Que tem apenas
dois anos de idade (Suet. Cal. 8). bimus, -a, um, adj. 1) Bimo, de dois anos,
que tem dois anos (Hor. O. 1, 19, 15).
2) Que dura dois anos (Cc. Fam. 3, 8,
9). Obs.: Etimolgicamente: que
passou dois invernos, de bis hiems.
Bingum, -i, subs. pr. n. Bngio, cidade da
Glia ou da Germnia superior, atual
mente chamada Bngen (Tc. Hist.
4, 70). bini -ae, -a, num. distrib. 1) De dois
em
dois, dois de cada vez, dois para cada
um (Cc. Verr. 2, 133). 2) Dois (com
subs. que s se usam no plural) (Cc.
At. 5, 3, 1). 3) Um par, uma parelha
(Cc. Verr. 4, 32). binoctium, -i, subs. n.
Espaco de duas
noites (Tc. An. 3, 71). binminis, -e, adj.
Que tem dois nomes
(Ov. Met. 14, 609). binus, -a, -um, adj. Duplo
(Lucr. 5, 879). Bn (B), -nis, subs. pr. m.
Bio Boris
tenita, filsoo satrico grego (Cic.
Tusc. 3, 62). Binus. -a, -um, adj. De
Bio, espirituoso, mordaz, satirico (Hor. Ep. 2,
2, 60).
Biplmis, -e, adj. Que tem dois palmos
(de altura, comprimento ou largura)
(T. Lv. 42, 65, 9). biparti (bipert), -is, ire, v. tr. Dividir
em duas partes, bipartico (Col. 11,
2, 36). bipartit ou bipertit, adv. Em
duas
partes, pela metade (Cc. Flac. 32). bipartitus
(bipertitus), -a, -um, adj. I
Part. pass. de biparto. II Adj.: Dividido
em dois, bipartido (Cc. Inv.
1, 67). biptens, -ntis, adj. Bipatente, aberto
dos
dois lados, aberto de par em par (Verg.
En. 2, 330). bipedlis, -e, adj. De dois
ps, bipedal
(Cs. B. Gal. 4, 17, 6). Bipedimi, -rum,
subs. loc. m. pl. Biped
muos, povo da Aquitnia, na Glia
(Pln. H. Nat. 4, 108). bipennifer, -fera, frum, adj. Bipenifero,
que traz uma machadinha de dois gumes (Ov. Met. 4, 22).

BISQUIVI

1. bipnnis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Que


tem duas asas, bipene (Pln. H. Nat. 11, 96).
Da, especialmente: 2) Que tem dois gumes
(Verg. En. 11, 135).
2. bipnnis, -is, subs. f. Machadinha de dois
gumes (Verg. En. 2, 479).
bipertitus, -a, -um, v. bipartitus.
1. bips, -pdis, adj. I Sent. prprio:
1) Que tem dois ps, bpede (Verg. G.
4, 389). II Sent. figurado: 2) Imbe
cil (Juv. 9, 92).
2. bips, -pdis, subs. m. Animal de dois
ps (Cic. Dom. 48).
bipnnis, v. bipnnis.
1. birmis, -e, adj. 1) Movido por dois
remos, birreme (Hor. O. 3, 29, 62).
2) Que tem duas ordens de remos, bir
reme (T. Lv. 24, 40, 2).
2. birmis, -is, subs. f. 1) Birreme, na
vio de duas ordens de remos (Cc. Verr.
5, 59). 2) Barco movido por dois re
mos (Luc. 10, 56).
biridis, v. viridis.
Birrius, -i, subs. pr. m. Brrio, nome de homem
(Hor. St. 1, 4, 69).
bis, adv. Duas vezes (Cc. Tusc. 5, 100). Obs.: 1)
E' um adv. multiplicativo, de emprego
freqente com os numerais distributivos e
cardinais: bis bina (Cc. Nat. 2, 49) dois
vezes dois; bis cen-tum (Verg. En. 8, 518)
duas vezes cem, duzentos. 2) bis ad eundem
(= bis ad eundem lapidem offendere, Aus
400), expresso proverbial (Cc. Fam. 10, 20,
2) cometer duas vezes a mesma falta.
Bisltae, -rum, subs. loc. m. Bisaltas, habitantes
da Bislcia (Verg. G. 3, 461).
Bisaltia (A. Gl. 16, 15) e Bisaltica, -ae subs. pr.
f. Bislcia, regio da Maced-nia perto da
Trcia (T. Lv. 45, 29, 6).
Bisltis, -Idis, subs. pr. f. Bisltide, ninfa
transformada em ovelha por Netuno (Ov. Met.
6, 117).
Bisambritae, -rum, subs. loc. m. pl. Bismbritas, povo da ndia (Pln. H. Nat.
6, 78).
Bisanth, -s, subs. pr. f. Bisante, cidade a SE da
Trcia, na costa da Propntida, e atual
Rodosto (Pln. H. Nat. 4, 43).
bsn, -ntis, subs. m. Bisonte (espcie de boi
selvagem) (Marc. Spect. 23, 4).
bisquni ou melhor bis quini, -ae, -a, num. distr.
Dez, que so em nmero de dez (Verg. En. 2,
126). Obs.: palavra potica.

BISSNI

_ 138 _

bisseni ou melhor, bis sni, -ae, -a, num. distr.


Doze, que so em nmero de doze (potico)
(Ov. Met. 8, 243).
Bistonia, -ae, subs. pr. f. Bistnia ou a Trcia
(V. Flac. 3, 159).
Bistnis, -idis, adj. . Da Trcia (Ov. P.
2, 9, 54).
Bistonides, -um, subs. pr. f. Bistnides,
as bacantes ou sacerdotisas de Baco
(Hor. O. 2, 19, 20). Bistonius, -a, -um, adj.
Da Trcia (Ov.
Met. 13, 430). Bithynia, -ae, subs. pr. f. Bitnia,
regio
a NO da sia Menor, banhada pelo Ponto,
entre a Propntida e o Mar Negro
(Cic. Verr. 5, 27). Bithynicus, -a, -um, adj. Da
Bitnia (Cc.
Fam. 13, 9, 2). Bithynion, -I, subs. pr. n.
Bitinio, cidade
da Bitnia (Pln. H. Nat. 5, 149). Bithynis, -dis,
subs. f. Mulher da Bitnia
(Ov. Am. 3, 6, 25). Bthynus, -a, -um, adj. Da
Bitnia (Hor.
Ep. 1, 6, 33). Bitis, -ae, subs. pr. m. Bcias,
nome de
um companheiro de Enias (Verg. En.
1, 738). bit (beto), -is, -re, v. int. Ir,
caminhar,
andar (Plaut. Cure. 141). Biton, -nis, subs.
pr. m. Bito, um dos
dois filhos de Cidipe, sacerdotisa de
Heros, em Argos (Cc. Tusc. 1, 113). Bittis, dis, subs. f. v. Battis. Bituitus, -i, subs. pr. m.
Bituito, rei dos
arvernos (V. Mx. 9, 6, 3). bitmen, -inis,
subs. n. Betume (Verg. G.
3, 451).
bitumintus, -a, -um, part. pass. de bitu-nuno:
misturado com betume.
bitminus, -a, -um, adj. De betume (Ov. Met.
15, 350).
bitmin, -s, -re, v. tr. Cobrir, impregnar de
betume (Pln. H. Nat. 31, 59).
Bitriges, -um, subs. loc. m. 1) Bitriges, povo
da Glia Aquitnia, habitantes da regio
compreendida entre o Loire e o Garona (Cs.
B. Gal. 7, 5, 1). 2) Bitriges Vivisci, bitriges
ubiscos, povo da Aquitnia, beira do Oceano,
nas proximidades da atual Bordeaux (Pln. H.
Nat. 4, 108).
bivum, I, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Cruzamento de dois caminhos, lugar onde dois
caminhos se encontram (Verg. En. 9, 238). II
Sent. figurado: 2) Dupla via, duplo meio
(Varr.

BLANDITUS

R. Rust. 1, 18, 7). 3) Dvida (Ov. R, Am.


486).
bivius, -a, -um, adj. Que tem dois caminhos
(Verg. En. 11, 516).
Bizac, v. Byz.
Bizanth, v. Bisanthe.
Blaesinus, -a, -um, adj. De Blsio (Marc. 8, 38,
14).
Blaesius, -I, subs. pr. m. Blsio, nome prprio
romano (Marc. 8, 38, 10).
1. blaesus, -a, -um, adj. Gago (Juv. 15, 48).
2. Blaesus, -I, subs. pr. m. Bleso, nome de vrias
personagens da histria antiga.
bland, adv. I Sent. prprio: 1) Lisonjeiramente, com carcia, blandicio-samente
(Fedr. 1, 14, 5). II Sent. figurado: 2) Com
docura, agradvel-mente (Cc. At. 10, 2, 2).
Obs.: Comp.: blandius (Cc. De Or. 1, 112).
superl.: blandissime (Cc. Clu. 72).
Blandenonne (abi), subs. pr. f. Blan-denone,
cidade da Itlia, perto de Pla-centia (Cc. Fr. 2,
13, 1).
blandidicus, -a, -um, adj. Que diz palavras
lisonjeiras, meigo no falar (Plaut. Poen. 138).
blandiloquentia, -ae, subs. f. Docura no falar,
palavras doces (En. Ap. Cc. Nat. 3, 26).
blandilquus, -a, -um, adj. = blandidicus (Plaut.
Bac. 1173).
blandimntum, -i, subs. n. (geralmente no pl.: -a, runi). I Sent. prprio: 1) Carcias, carinho,
lisonja (Cc. Tusc. 5, 87). II Sent. figurado:
2) Encanto, prazer, agrado, docura (Tc. An.
15, 64). 3) Condimento (Tc. Germ. 23).
blandor, -ris, -iri, -itus sum, v. dep. intr. I
Sent. prprio: 1) Acariciar, afagar (Cc. Flac.
92); (T. Lv. 32, 40, 11). Da: 2) Lisonjear,
persuadir pela lisonja, atrair, encantar (Cc. Ac.
2, 139). Obs.: Constri se intransitiva-mente,
ou com dat., ou com a expresso inter se, ou
ainda com ut.
blanditia, -ae, subs. f. (geralmente no pl.
blanditiae, -rum). I Sent. prprio: 1)
Carcias, blandcias, palavras ternas, lisonja
(Cc. Lae. 91). II Sent. figurado: 2) Agrado,
prazer, seduco, encanto (Cc. Fin. 1, 33).
blandities, -i, subs. f. v. blanditia (Apul. Met. 9,
28) .
blanditus, -a, -um. I Part. pass. de blandor. II
Adj.: Agradvel, encantador (Pln. H. Nat.
9, 35).

BLANDUS

139

blandus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:


1)Carinhoso, meigo (geralmente re-erindo-se
voz e pessoa), lisonjeiro (Verg. En. 1, 670).
Donde: 2) Atraente, insinuante (T. Lv. 23, 18,
12).
Blannovii -rum, subs. loc. m. pl. Bla-nvios,
povo cltico (Cs. B. Gal. 7, 75, 2).
Blas, -nis, subs. pr. m. Blasio, sobrenome
romano (T. Lv. 33, 27, 1).
Blasius, -I, subs. pr. m. Blsio, chefe dos
Salapinos (T. Lv. 26, 38).
Bltr (blattr ou blactr), -s, -re, -vi, atum, v. intr. Tagarelar (Hor. St. 2, 7, 35).
blti, -is, -ire, v. tr. Dar lngua, ta-ramelar,
falar sem preciso, para satisfazer, apenas, ao
hbito de falar (Plaut. Amph. 626).
blatta, -ae, subs. f. Traca (Verg. G. 4, 243).
blattr, v. blatro.
blattinus, -a, -um, adj. Da cr da pr pura (Eutr.
7, 14).
blatt, v. blatio.
Blossius, -i, subs. pr. m. Blssio, nome de
homens, entre os quais o de um filsofo
estico, partidrio de Tibrio Gra-co (Cc.
Lae. 37).
brus, -a, -um, adj. De bois, relativo aos bois
(T. Lv. 10, 23, 3).
bbus, dat. abl pl. de bos.
Boccr, -ris, subs. pr. m. Bocar, nome de
Africano (Juv. 5, 90).
Bocchris, -is, subs. pr. m. Bcoris, rei do Egito
(Tc. Hist. 5, 3).
1.Bocchus, -I, subs. pr. m. Boco, rei da
Mauritnia, sogro de Jugurta (Sal. B. Jug. 19,
7).
2. bocchus, -I, subs. m. Nome de uma planta
(Verg. Cul. 404).
Bdincomgum, -I, subs. pr. n. Bodinc-mago,
cidade da Ligria, na Itlia (Plin. H. Nat. 3,
122).
Bdincus, -i, subs. pr. m. Bodinco, nome que os
Lgures davam ao rio P (Pln. H. Nat. 3, 122).
Boduogntus, -I, subs. pr. m. Boduogna-to,
nome de um Nrvio (Cs. B. Gal. 2, 23, 4).
Boeb, -s (T. Lv. 31, 41, 4) e Boebis, -idos,
subs. pr. f. Bebe, lago da Tesslia (Luc. 7,
176).
Boctrchs, -ae, subs. pr. m. Beotarca (um dos
principais magistrados da Be-cia) (T. Lv. 33,
27, 8).

BOMBUS

Boeti, -rum, subs. pr. m. Becios, habitantes


da Becia (Cc. Pis. 86).
Boeta, -ae, subs. pr. f. Becia, provncia
central da Grcia continental (Cc. Nat. 3,49).
Bothus, -I, subs. pr. m. Boeto. 1) Escultor e
cinzelador cartagins (Cc. Verr. 4, 32). 2)
Filsofo estico do tempo de Augusto (Cc.
Div. 1, 13).
Bogud, -fulis, subs. pr. m. Bgudc, rei da
Mauritnia Tingitana (Cic. Fam. 10, 32, 1).
Bogudina, -ae, subs. pr. f. A Mauritnia
Tingitana (Pln. H. Nat. 5, 19).
bia, -ae, (pl.: boiae, -rum), subs. f. 1) Correia
de couro de boi, donde: 2) Qualquer espcie
de argola, colar ou lago feito de couro (Plaut.
Asin. 550).
Boihmum, -i, subs. pr. n. Pas dos boios, na
Germnia (Tc. Germ. 28).
Biiou Bi, -rum, subs. loc. m. pl. Boios. 1)
Povo cltico da Glia Lugdunense, do
territrio chamado atualmente Bourbonnais
(Cs. B. Gal. 1, 5, 4). 2) Povo da Glia
Transpadana (T. Liv. 5, 35, 2).
Boirix, -gis, subs. pr. m. Boiorige, rei dos
boios (T. Liv. 34, 46, 4).
Bola, -ae (Bolae, -rum, T. Lv. 4, 49, 6), subs.
pr. f. Bola, antiga cidade do L-cio (Verg. En.
6, 775).
Bln, -rum, subs. loc. m. pl. Bolanos,
habitantes de Bola (T. Lv. 4, 49, 3).
1. Blnus, -a, -um, adj. De Bola (T.
Lv. 4, 49, 11).
2. Blnus, -I, subs. pr. m. Bolano, nome
de homem (Cc. Fam. 13, 77, 2).
Bolbiticum, ou -tinum ostium, subs. pr. n. Foz
Bolbtina, uma das desembocaduras do Nilo
(Pln. H. Nat. 5, 64).
Bolblae, -rum, subs. pr. f. Blbulas, ilha perto
de Chipre (Pln. H. Nat. 5, 137).
bolbus, -i, v. bulbus (Ov. Rem. 797). bltar,
-ris, subs. n. Prato destinado
aos cogumelos, ou prato em geral
(Marc. 14, 101). bltus, -I, subs. m. Boleto
(cogumelo)
(Sn. Nat. 4, 13). bombi, -is, -Ire, v. intr.
Zumbir (Suet.
frg. 254). bombus, -i, subs. m. I Sent.
prprio:
1) Zumbido (das abelhas) (Varr. R.
Rust. 3, 16, 32). Da: 2) Rudo, aclamaco
(Lucr. 4, 544).

BOMBYCINUS

140

bombycnus, -a; -um, adj. 1) De seda. 2) Subs. n.


pl.: bombycina, -rum,: vestidos de seda
(Marc. 8, 68, 7).
bombyx, -ycis, subs. m. e f. I Sent. prprio:
1) Bicho-da-seda (Marc. 8, 33, 11). Da: 2)
Seda, vestido de seda (Prop. 2, 3, 15).
Bmlcar, -ris, subs. pr. m. Bomlcar. 1)
Almirante cartagins que levou alguns
reforcos a Anbal, depois da batalha de Canas
(T. Lv. 23, 41, 10). 2) Aventureiro nmida,
favorito de Jugurta (Sal. B. Jug. 35).
bna, -rum, Hl. subs. f. I Sent. prprio: 1)
Bens, vantagens, felicidade (Cic. De Or. 3,
36). Igual sentido na lngua filosfica (Cc. De
Or. 2, 46). Dai: 2) Bens, riqueza, prosperidade
(Cs. B. Gal. 5, 56, 3).
2. Bna Da (Diva), f. Boa Deusa, nome da
deusa da fecundidade (Cc. Pis. 95).
bn, -rum, subs. m. v. bnus.
bonitas, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1) Boa
qualidade, bondade (Cc. Of. 3, 14). Donde: 2)
Ternura, benevolncia (Cc. Lae. 11). 3)
Virtude, honestidade (Cc. Of. 3, 77).
Bonnnsis, -e, adj. Bonense. de Bona, cidade da
Germnia, banhada pelo Reno, e hoje
chamada Bonn (Tc. Hist. 4, 20).
Bnnia, -ae, subs. pr. f. Bonnia, 1) Cidade da
Itlia Cispadana, atual Bolonha (Cc. Fam. 12,
5, 2). 2) Cidade da Blgica, hoje Boulognesur-Mer (Eutr. 9, 21).
Bonninsis, -e, adj. Bononiense, de Bonnia
(Cc. Br. 169).
bnum, -I, subs. n. I Sent. prprio: 1) Bem
(moral) (Cc. De Or. 1, 222). II Sent.
figurado: 2) Vantagem, utilidade, bom xito
(Cc. Br. 123).
bnus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Bom,
boa (Cc. Clu. 108); (Cc. Sest. 98). II Sent.
figurado: 2) Corajoso, valente, bravo (Cc.
Fin. 1, 25). 3) Prprio para, conveniente (com
dativo) (T. Lv. 29, 31, 9). 4) Honesto,
virtuoso (Cc. Verr. 4, 10). 5) Nobre (de nascimento) (Cc. Mur. 15). 6) Favorvel, propcio
(Cc. Nat. 3, 83). 7) Querido, caro (Hor. St. 2,
3, 31). 8) Hbil (potico com infinitivo)
(Verg. Buc. 5, 1).
b, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Mugir (Plaut. Amph. 232). II
Sent. figurado: 2) Ressoar, reboar (Ov. A. Am.
3, 450).

BOTTIAEA

Bots, -ae, subs. pr. m. Bootes, Boieiro,


constelaco boreal de que faz parte a estrela
Arcturo (Verg. G. 1, 229). Obs.: dat. Booti
(Cc. Nat. 2, 110), acus. Booten (Catul. 66,
67), abl Boote (Pln. H. Nat. 18, 202).
Bora, -ae, subs. pr. m. Bora, montanha da
Macednia (T. Lv. 45, 19, 8).
Borcn, -rum, subs. loc. m. pl. Borcanos, povo
da Aplia, na Itlia (Pln. H. Nat. 3, 105).
1. Brs, -ae, subs. pr. m. 1) Breas, vento norte (Verg. G. 1, 93). 2) O setentrio (Hor. O. 3, 24, 38).
2. Brs, -ae, subs. pr. m. Breas, per
sonificaco do vento do norte (Ov. Met.
6, 682).
Brus, -a, -um, adj. Boreal, setentrional (Ov.
Trist. 4, 8, 41).
Borysthns, -is, subs. pr. m. Borstene, grande
rio da Sarmcia europia, atual Dnieper (Pln.
H. Nat. 4, 82).
Borysthnus, -a, -um, adj. Boristnio, borstene
(Ov. P. 4, 10, 53).
bs, bovis, subs. m. e f. Boi, vaca (Cc. At. 5, 15,
3). Obs.: Nom. sg. bovis (Petr. 62, 13).
Gen. pl. bovum, em alguns manuscritos (Cc.
Rep. 2, 16); bo-verum (Cat. Agr. 62), sendo,
porm, boum a forma mais usada. Dat. e abl
pl. bobus ou bubus.
Bosphrni, -rum, subs. loc. m. pl. Bos-foranos,
habitantes do Bsforo(Cc. Pomp. 9).
Bosphrnus (-rus), (rius), -a, -um, adj.
Bosforano, do Bsforo (Ov. Trist. 2, 298).
Bosphrus (-rs), -i, subs. m. Bsforo, estreito
entre a Trcia e a sia Menor. atual
Dardanelos (Cc. Mur. 34).
Bospr-, v. Bosphor-.
Bostar, -ris, subs. pr. Bstar, nome cartagins
(T. Lv. 22, 22, 9).
Bostrnus, -i, subs. loc. m. Bostreno, habitante de
Bostra, cidade da Arbia, ao sul de Damasco,
no deserto srio (Cc. Quinct. 2, 10, 3).
Boterdum, -, subs. pr. n. Boterdo, cidade da
Celtibria, regio da Hispnia Tar-raconense,
habitada pelos celtiberos (Marc. 1, 49, 7).
btr, -nis, v. botryo.
botry, -nis, subs. m. Cacho de uvas (Marc. 11,
27, 4).
Bottiaea, -ae, subs. pr. f. Botiia, parte da
Macednia (T. Lv. 26, 25, 4).

BOTLUS

141

Btlus, -i, subs. m. Chourico, salsicha


(Marc. 14, 72).
Boudicca, -ae, subs. pr. f. Boudica, rainha dos
Icenos (Tc. An. 14, 31).
Bvinum, -I, subs. pr. n. Boviano, cidade dos
samnitas, na Itlia (Cc. Clu. 197). Bovits, um, subs. pr. m. Boviates, povo da Aquitnia,
na Glia (Plin. H. Nat. 4, 108).
Bovillae, -rum, subs. pr. f. pl. Bovilas,
antiga cidade do Lcio, na Itlia, beira da Via
pia (Tc. An. 2, 41). Bovillnus, -a, -um, adj.
Bovilense, do Bovilas (Cc. Plane. 23).
Bovllus, -a, -um, adj. De boi, bovino (T. Lv.
22, 10, 3). Bovis, gen. de bos.
-ae, subs. f. (geralmente no pl.: bracae, rum). Bragas (calces compridos, largos e
apertados em baixo, usados pelos brbaros)
(Tc. Hist. 2, 20); (Ov. Trist. 5, 7, 49) bragas
usadas pelos romanos.
Brcri, -rum ou Brcres, -um, subs. loc. m.
pl. Os Gauleses da Hispania Tarra-conense
(Plin. H. Nat. 3, 28). Bracti, -rum, subs. m.
pl. Os gauleses (Juv. 8, 234).
bctus, -a, -um, adj. 1) Que usa bragas (Cc.
Font. 53). 2) Narbonense: bracata Gallia (Plin.
H. Nat. 3, 31) a Glia Narbonesa.
bracchium, v. brachium. achilum, -i, subs. n.
(dim. de brachium). Braco pequeno, bracinho
(Ca-tul. 61, 181).
brachium, -I, subs. n. I Sent prprio: 1)
Braco, antebraco (Verg. G. 1, 202); antebraco
(Tc. Germ. 17); expresso popular: dirigere
brachia contra tor-rentem (Juv. 4, 89) nadar
contra a mar. Da: 2) Membro anterior de
um animal (Plin. H. Nat. 9, 85). 3) Ra-Tno
(das rvores) (Verg. G. 2, 368). 4) Braco (de
mar) (Ov. Met. 1, 13). 5) Cadeia (de
montanhas) (Plin. H. Nat. 5, 98). 6) Linha de
comunicaco (T. Lv. 4, 9, 14). 7) Neutro
plural: brachia, rum (potico): antenas de
navio (Verg. En. 5, 829).
bracta, -ae, subs. f. Folha (de metal), folha de
ouro, lmina de metal e especialmente de ouro
(Verg. En. 6, 209).
bractetus, -a, -mn, adj. I Ssnt. prprio: 1)
Coberto de flhs de metal, de lminas de
metal, especialmente de ou-

BRVILQUENTIA

ro, dourado (Sn. Ep. 41, 6). II Sent.


figurado: 2) Dourado, superficial (Sn. Ep.
115, 9).
bractola, -ae, subs. f. Pequena folha de ouro
(Juv. 13, 152).
Brancus, -I, subs. pr. m. Branco, rei dos
albrogos, na Glia (T. Lv. 21, 31, 6).
Brannovics, -um, subs. loc. m. pl. Bra-novices,
nome de uma parte dos auler-cos, povo da
Glia Lugdunense (Cs. B. Gal. 7, 75, 2).
bratta, v. braeta.
brattetus, v. bractetus.
Bratuspantium, -I subs. pr. n. Bratuspn-cio,
cidade da Glia Blgica, primeira capital dos
belvacos, no territrio dos mesmos (Cs. B.
Gal. 2, 13, 2).
Brennus, -i, subs. pr. m. Breno. 1) Chefe gauls
que invadiu a Etrria em 190 a.C. penetrou em
Roma e a destruiu, depois de ter massacrado
oitenta consulares que tinham permanecido
nos seus postos (T. Lv. 5, 38, 3). 2) Chefe de
uma tribo gaulsa do vale do Danbio, que
invadiu a Macednia, devastou a Tesslia,
transps as Termpilas, e marchou sobre
Delfos para pilhar-lhe o templo; uma
tempestade, porm, os assaltou, no longe do
lugar sagrado, e sua destruico foi completada
pela armada grega (Cc. Div. 1, 81).
Breuc, -rum, subs. loc. m. pl. Breucos, povo da
Pannia (Plin. H. Nat. 3, 147).
Breuni, -rum, subs. loc. m. pl. Breunos, povo da
Rcia (Hor. O. 4, 14, 11).
brvi (abl n. de brevis, empregado adverbialmente). I Sent. prprio: 1)
Brevemente (Cc. Fin. 1, 55). Da: 2) Em
pouco tempo, durante pouco tempo, por um
momento (T. Lv. 1, 9, 9). 3) Dentro de pouco
tempo (Cc. Verr. 173). 4) Locuces: brevi
post (T. Lv. 24, 3, 14) pouco depois; brevi
post-quain (T. Lv. 6, 20, 15) pouco depois
que; brevi deinde (Tc. Agr. 8) pouco
depois; brevi ante (Sn. Suas. 6, 19) pouco
antes.
brva, -mm, subs. n. pl. Baixios, bancos de
areia (Verg. En. 1, 111).
brvirium, -i, subs. n. Resumo, sumrio,
inventrio (Sn. Ep. 39, 1); (Suet. Aug. 101).
brvitus, -a, -um, part. pass. de brevo.
brvilquens, -ntis, adj. Que se expressa em
poucas palavras, conciso (Cc. At. 7, 20).
brvilquentia, -ae, subs. f. Conciso, 1?
conismo (Cc. Rep. 5, 11).

BRV

142

brvi, -s, -re, -v, -atum, v. tr. Abreviar,


resumir (Quint. 11, 3, 83).
brvis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Breve,
curto (no tempo ou no espaco); estreito,
profundo (no espaco) (Cs. B. Gal. 3, 4, 1);
(Cs. B. Civ. 1, 43, 4). Da: 2) De pequena
estatura, baixo (falando de pessoas) (Cc. De
Or. 2, 245). 3) De curta duraco, passageiro
(Cc. Fin.
2, 93). II Sent. figurado: 4) Efmero
(pot.) (Hor. O. 1, 36, 16). 5) Conciso,
breve (Cc. Cael. 9); (Cc. At. 11, 7, 6).
6) Pequeno (Ov. Trist. 5, 2, 70). Na
linguagem gramatical: 7) Breve (sla
ba): syllaba brevis (Cc. Or. 217) s
laba breve.
brvits, -ttis, subs. f. Sent. prprio: 1) Curta
extenso (no espaco), brevidade (no tempo)
(T. Lv. 8, 19, 8); (Cc. Verr. 5, 26). Da: 2)
Pequena estatura (Cs. B. Gal. 2, 30, 4). 3)
Conciso, brevidade, referindo-se a escritos,
discursos, etc. (Cc. Verr. 1, 42). 4) Curta
duraco (Cc. Fin. 3, 47). Na linguagem
gramatical: 5) Quantidade breve (de uma
slaba) (Cc. Or. 173).
brvlter, adv. Sent. prprio: Com brevidade (no
tempo ou no espaco). 1) Brevemente, em
pouco tempo (Sn. Contr. 1, 7, 9). 2) Em curto
espaco (Prop. 4, 8, 41); (Pln. H. Nat. 36, 30).
Na lngua retrica: 3) Com brevidade, com
conciso, concisamente (Cc. Cat.
3, 2); (Cc. Br. 197). Na linguagem gra
matical: 4) Com a quantidade breve
(Cc. Or. 159).
Briareus, (triss.), -i ou -os, subs. pr. m.
Briareu ou Egio, gigante da mitologia, de
cem bracos e cinqenta cabecas, filho do Cu
e da Terra (Verg. En. 6, 287).
Brig-nts, -um, subs. loc. m. pl. Brigan-tes,
povo da Britnia Romana (Inglaterra) (Tc.
An. 12, 32). Obs.: Acus.: -as (Sn. Apoc. 12).
Brigantinus Lacus, subs. pr. m. Lago Brigantino, grande lago da Rcia, atual lago de
Constanca (Pln. H. Nat. 9, 63).
Briginl, -rum, subs. loc. m. pl. Brigia-nos,
povo dos Alpes (Pln. H. Nat. 3, 137).
Brilssus, -i, subs. pr. m. Brilesso, montanha da
Atica (Pln. H. Nat. 4, 24).
Brlm, -s, subs. pr. f. Brimo, outro nome de
Hcate, deusa das almas penadas, filha de
Perses e Astria (Prop. 2, 2,12).

BRIXIANI

Brinits, -um, ou -um, subs. loc. m. pl.


Briniates, povo da Ligria oriental, na Itlia
(T. Lv. 39, 2).
Brininus, -a, -um, adj. De Brnio, nome de
famlia romana (Cc. At. 13, 12, 4).
Brinta, -ae, subs. pr. m. Brinta, rio que passa em
Pdua, na Itlia, hoje Brenta (Marc. 4, 677).
Brisaeus (-eus), -I, subs. pr. m. Briseu,
sobrenome de Baco, tomado do nome de um
promontrio da ilha de Lesbos, o promontrio
Brisa (Prs. 1, 76).
Brisis, -dis ou -idos, subs. pr. f. Briseide filha
do sacerdote Brises, feita prisio neira na
guerra de Tria e tornada es crava de Aquiles.
Tomada por Aga mmnon, provocou a clera
de Aquiles que se recusou a combater at que
Bri seide lhe fosse restituda (Hor. O. 2, 4, 3).
Brisus, v. Brisaeus.
Britnni, -rum, subs. loc. m. pl. Britanos,
habitantes da Britnia ou Gr-Bretanha, atual
Inglaterra (Cs. B. Gal. 4, 21, 5). Obs.: no
sg.: Britannus (Hor. Epo. 7, 7).
Britannia, -ae, subs. pr. f. Britnia, ou GrBretanha, ilha a NO da Europa, habitada por
populaces clticas, com os mesmos costumes
dos gauleses; foi conquistada pelos romanos,
que a se estabeleceram no sul e no centro, no
tempo de Cludio (Cs. B. Gal. 4, 21, 2).
1. Britannicus, -a, -um, adj. Britnico, da
Britnia (Cc. Nat. 3, 24).
2. Britannicus, -i, subs. pr. m. Britnico
(Cludio Tibrio), filho de Cludio e de
Messalina (Tc. An. 11, 4).
Britannus, -a, -um, adj. Britano, da Bretanha
(Prop. 2, 1, 76).
Britns (Britt-), -um, subs. loc. m. pl. Bretes,
povo cltico estabelecido na Britnia, ou GrBretanha (Juv. 15, 124). Obs.: sg.: Britto, nis (Marc. 11, 21, 9).
Brittnia, -ae, subs. f. v. Britannia.
Brittnnus, -a, -um, v. Britannus (Lucr. 6,
1106).
Britti, subs. v. Bruttii (Cc. Caec. 54).
Brixia, -ae, subs. pr. Brxia, cidade da Glia
Transpadana, atual Brscia (T. Lv. 5, 35, 1).
Brixinus, -a, -um, adj. De Brxia (Tc. Hist. 2,
27).
Brixini, -rum, subs. loc. m. pl. Brixia-nos,
habitantes de Brxia (T. Lv. 21, 15, 14).

BROCCHUS

143

Brocchus, -I, subs. pr. m. Broco, sobrenome romano (Cc. Lig. 32).
Brogitrus, -I, subs. pr. m. Brogtaro, que
quis suplantar seu sogro Dejtaro, feito rei da
Galcia, na sia Menor, por
Csar e o Senado, acusando-o de ter
conspirado contra Csar. Ccero prova a
inocncia do rei da Galcia pronunciando o seu Pro rege Dejtaro (Cc. Sest.
56).
Brmius, -I, subs. pr. m. Brmio, sobrenome de
Baco, tomado do nome da ninfa Broma, que o
criou (Ov. Met. 4, 11). Bronts, -e, subs. pr. m.
Brontes, um dos Ciclopes (Verg. En. 8, 425).
Brots, -ae, subs. pr. Brtea. 1) Nome de
um dos Lpitas (Ov. Met. 12, 262). 2) Nome
de um filho de Vulcano (Ov. Met. 5, 107).
Bructri, -riim, subs. loc. m. pl. Brte-ros,
povo da Germnia (Tc. Germ. 33). Obs.: sg.:
Bructrus (Suet. Tib. 19). Bructrus, -a, -um,
adj. Brtero (Tc. Hist. 4, 61). bruma, -ae,
subs. f. I Sent. prprio:
1) O dia mais curto do ano (Varr. L.
Lat. 6, 8). Da: 2) Solstcio de inverno
(Cs. B. Gal. 5, 13, 3). II Sent. figu
rado (na lng. pot): 3) Inverno (Verg.
G. 3, 443). 4) Ano (Marc. 4, 40, 5).
brumlis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Relativo
ao solstcio de inverno, do solstcio de inverno
(Cc. Nat. 3, 37). Da:
2) De inverno (Cc. Arat. 61).
Brundisin, -oram, subs. loc. m. pl. Brundisinos, ou brundsios, habitantes de
Brundisio (Cic. At. 4, 1, 4). Brundisinus, -a, um, adj. De Brundisio, brundisino (Cc. Sest.
131). Brundisium (Brundusium), -I, subs. pr.
n. Brundisio, cidade e porto da Calbria, no
sul da Itlia, atual Brindes (Cc. At. 9, 3).
Brittii (Britt-), -rum, subs. loc. m. pl. Os
brtios, habitantes do Brtio, regio
meridional da Itlia, hoje Calbria, provncia
napolitana (Cc. Amer. 132). Bruttius, (outinus), -a, -um, adj. De Brtio, brtio
(Pln. H. Nat. 16, 53); (Pln. H. Nat. 19,
141). brutum, -I, subs. n. Animal
irracional (Sn. Ep. 121, 4). Obs.:
geralmente empregado no plural. brutus, -a,
-um, adj. I Sent. prprio: 1) Pesado
(Hor. O. 1, 34, 9). II Sent. figurado: 2)
Pesado de esprito, bruto, irracional (Cc. At.
6, 1, 25).

BUCCLA

2. Brtus, -I, subs. pr. m. Bruto, sobrenome


romano. 1) Lucius Junius Brutus, filho de
Lucius Junius e de uma irm de Tarqunio o
Soberbo, e o principal autor da revoluco que
destruiu a realeza em Roma e estabeleceu a
repblica (T. Lv. 1, 56, 7). 2) Marcus Junius
Brutus, um dos chefes da conjuraco contra
Csar. Este f-lo governador da Glia
Cisalpina e depois pretor, mas apesar disso
Bruto deixou-se arrastar para a conspiraco
pelas exortaces de Cssio e seus amigos (Cc.
Phil. 1, 8). 3) Brutus, ttulo de um tratado de
retrica de Ccero. 4) Outras personagens do
mesmo nome (Cc. Br. 107; 175; 222).
Bryanlum, -i, subs. pr. n. Brinio, cidade da
Macednia (T. Lv. 31, 39, 5).
bblus, -i, subs. m. Bfalo, antlope (Marc.
Spect. 23, 4).
Bubsis, -dis, adj. f. De Bbaso (Ov. Met. 9,
644).
Bubstis, -is, subs, pr. f. Bubaste, nome de Diana
entre os egpcios (Ov. Met. 9, 691).
Bbsus, -, subs. pr. f. Bbasco, cidade da Caria
(Pln. H. Nat. 5, 104).
Bubetni, -rum, subs. loc. m. pl. Bubeta-nos,
habitantes de Bubeto, antiga cidade do Lcio
(Pln. H. Nat. 3, 69).
bub, -nis, subs. m. e f. Mcho, coruja (Verg.
En. 4, 462).
Bbn, -nis, subs. pr. f. Bubo, cidade da Licia,
na fronteira da Panflia (Pln. H. Nat. 5, 101).
bublcus, -I, subs. m. Boieiro, vaqueiro (Cc.
Div. 1, 57).
bbus, dat. abl pl. de bos.
1. bca, v. bueca.
2. Buca, -ae, subs. pr. f. Buca, cidade dos
frentanos, no Smnio, na Itlia (Plin.
H. Nat. 3, 106).
bueca, -ae, subs. f. I. Sent. prprio: 1)
Cavidade bucal, boca (Cc. At. 1, 12, 4). 2) No
plural: face, bochechas, queixo (Hor. St. 1,
1, 21).
bucclla, -ae, subs. f. Bocado, bocadinho,
migalha (Marc. 6, 75, 3).
buccilla, v. bucclla.
buccla (bcla), -ae, subs. f. I Sent. prprio:
1) Boca pequena (Suet. Cal. 4). II Sent.
figurado: 2) Convexi-dade do escudo (T. Lv.
44, 34, 8). 3) Parte do capacete que defende as
faces .(Juv. 10, 134).

BUCCULNTUS

144

bucculntus, -a, -um, adj. Que tem bochechas


gordas, bochechudo, ou que tem uma boca
larga (Plaut. Merc. 639).
buclla, v. bucclla.
Bcphls, -ae e -us, -I, subs. pr. m. Bu-cfalo,
nome do cavalo de Alexandre. Alexandre deulhe funerais magnficos, s margens do
Hidaspo, e fundou junto ao tmulo do animal
uma cidade, Bu-cfala (Pln. H. Nat. 8, 154).
bcerlus, -a, -um, adj. Que tem chifres de boi, de
boi (Lucr. 2, 663).
bcrus, -a, -um, adj. De boi (Ov. Met. 6, 395).
bctum, -i, subs. n. Pastagem para bois (Luc. 9,
185).
bficina, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Cometa de boieiro (Cic. Verr. 4, 96). Dai: 2)
Trombeta (Verg. En. 11, 475). II Sent.
figurado: 3) Viglia (anunciada pelo toque de
trombeta): prima, secunda bucina (T. Lv. 26,
15, 6) primeira, segunda viglia. Sent.
potico: 4) A trombeta do Tnto (Ov. Met. 1,
335).
bcintor, -nis, subs, m. I Sent. prprio: 1) O
que toca cometa ou trombeta (Cs. B. Civ. 2,
35, 6). II Sent. figurado: 2) Apologista,
panegirista (Cic. Fam. 16, 21, 2).
bcn, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. Tocar
trombeta (Sn. Contr. 7 pr. 1).
bcla, -ae, subs. f. Novilha, vaca nova: (bucula)
ex aere Myronis (Cic. Verr. 4, 135) a novilha
de Mron em bronze.
Budla, -ae, subs. pr. f. Budlia, aldeia da Baixa
Pannia, berco do imperador D-cio (Eutr. 9,
5).
bf, -nis, subs. m. Sapo (Verg. G. 1, 184).
bulba, v. vulva.
bulbus -i, subs. m. Bulbo, protuberncia das
plantas (Pln. H. Nat. 19, 61).
bleutrion, -I, subs. n. Lugar onde se rene o
Senado (Cc. Verr. 2, 50).
bulla, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Bolha de
ar que se forma na superfcie da gua (Pln. H.
Nat. 31, 12). Da, objeto em forma de bolha: 2)
Cabeca de prego para ornamentar as portas
(Cc. Verr. 4, 124). 3) Prego que serve para
marcar os dias felizes e infelizes (Petr. 30, 4).
4) Boto de tala-barte (Verg. En. 12, 942). 5)
Bolinha de ouro ou de outro metal e de couro
que os filhos dos patrcios traziam ao pescoco
at a idade de 17 anos (Cc. Verr. 1, 152). 6)
Bola metlica suspensa

BUSA

ao pescoco de um animal (Ov. Met. 10, 114).


II Sent. figurado: 7) Um nada, uma ninharia
(Petr. 42, 4).
bulltus, -a, -um, adj. 1) Ornado de pregos, de
botes (Varr. L. Lat. 5, 116). 2) Que traz
bulla ao pescoco: bulla ta statua (V. Mx. 3,
1, 1) esttuas com a bolinha de ouro (ao
pescoco).
Bullidnss (Byll-) ou Bullinss (Byll-), -um
ou Bullini (Byll-), -rum ou Bulli-ns, -um,
subs. loc. m. pl. Bulidenses ou bulienses ou
bulinos ou bulies, habitantes de Bules (Cs.
B. Civ. 3, 12, 4).
bullii = bullivi, perf. de bullio.
bulli, -Is, -Ire, -Ivi, ou -ii, -itum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Ferver, estar em ebulico
(Sn. Nat. 631). II Sent. figurado: 2) Ferver
(Prs. 3, 34).
Bullis (Byl-), -dis, subs. pr. f. Blis ou Biles,
cidade do Epiro na Diria Grega (Cc. Phil. 11,
27).
bullltus, -a, -um, part. pass. de bullio.
Bultus (amnis) subs. pr. m. O Buloto, curso
d'gua nas vizinhancas de Locros (T. Lv. 29,
7, 3).
bmstus, -a, -um, adj. Qualidade de uvas que
tem os bagos grandes (Verg. G. 2, 102).
Bplus, -I, subs. pr. m. Bpalo, clebre escultor
grego, de Quios (Hor. Epo. 6, 14).
Buprasium, -I, subs. pr. n. Buprsio, cidade da
Acaia (Pln. H. Nat. 4, 13).
Bra, -ae e Bris, -is, subs. pr. f. Bura, cidade da
Acaia (Ov. Met. 15, 295).
Burdegla (Burdigla), -ae, subs. pr. f.
Burdgala, cidade da Aquitnia, na G-lia,
hoje Bordeaux (Marc. 9, 32, 6).
Burgundu, -rum, e Burgundins, -um, subs.
loc. m. Burgndios, povo germnico
estabelecido na Glia, no territrio dos atuais
Burguinhes (Pln. H. Nat. 4, 99).
Bri, -rum, subs. loc. m. pl. Brios, povo da
Germania (Tc. Germ. 43).
bris, -is, subs. f. Rabica do arado (Verg. G. 1,
170).
Burrinus, -I, subs. pr. m. Burrieno, nome de
homem (Cc. Quinct. 25).
Burrus, -I, subs. pr. m. Burro. 1) Are. por
Pyrrhus (Cc. Or. 160). 2) Afranius Burrus,
comandante das coortes preto-rianas, e que
contribuiu para fazer proclamar Nero
imperador (Tc. An. 13, 2).
Bursa, v. Byrsa (T. Lv. 34, 62, 12).
Busa, -ae, subs. pr. f. Busa, nome de uma dama
romana que viveu na Aplia no IIP sculo a.C.
(T. Lv. 22, 52, 7).

USIRIS

145

BYZANTIUS

Busris, -is ou -dis, subs, pr. m. e f. btyrum, -I, subs. n. Manteiga (Pln. H. Nat. 28,
133).
Bu siris. 1) Masc: rei do Egito, um
farac cruel que, segundo a lenda, Buxentum, -i, subs. pr. n. Buxento, cidade da
sacrificava a seus deuses todos os
Lucnia, na Itlia, hoje Policastro (T. Lv. 32,
estrangeiros que penetravam no Egito
29, 4).
(Verg. G. 3, 5). 2] Fem.: cidade do buxtum, -I, subs. n. Plantao de bu-xos (Marc.
Egito (Pln. H. Nat
3, 58, 3).
5, 64).
buxs, -a, -um, adj. 1) De buxo (planta) (Col. 8,
Bussenus, -I, subs. pr. m. Bussnio, nome de
15, 5). Da: 2) Da cr do buxo (amarelo)
famlia (Cc. At. 8, 12c, 1). bustuarius, -a, -um,
(Marc. 2, 41, 6).
adj. 1) Relativo aos
lugares onde se queimavam cadve- buxfer, -fera, -frum, adj. Que produz buxos
(Catul. 4, 13).
res, e da: relativo aos funerais (Cc
Pis. 19). 2) Que freqenta os lugares buxis, subs. f. v. pyxis.
onde se queimaram cadveres (Marc buxum, -i, subs. n. e buxus, - (-us), subs, f. I
Sent. prprio: 1) Buxo (planta) (Verg. G. 2,
3, 93, 15).
bustum, -I, subs. n. I Sent. prprio: 1]
437). Da: 2) Buxo (madei ra) (Verg. G. 2,
lugar onde queimado e sepultado um
449). II Sent. figu rado: Objetos fabricados
cadver, fogueira (Cc. Leg. 2, 64). I]
com buxo: 3) Peo (Verg. En. 7, 382); flauta
Da: 2) Tmulo, sepultura, monu mento
(Verg. En. 9, 619); pente (Juv. 14, 194); ta
fnebre (Cc. At. 7, 9, 1). III Sent. figurado:
buinha de escrever (Prop. 3, 23, 8).
3) Cinzas (Cc. Pis. 9).
Buzygaeus, -i, subs. pr. m. Busigeu, mon tanha
But, -nis, subs. pr. m. Bteo ou Boteo
da Tesslia (Pln. H. Nat. 4, 29)
sobrenome de um Fbio (T. Lv. 30
bybliopla, v. bibliopla.
,26, 6).
Byblis, -dis (-idos), subs. pr. f. Bblis. fi lha de
Butes, -ae, subs. pr. m. Butes, nome de
Mileto e de Ciania (Ov. Met. 9, 452).
homem (Verg. En. 5, 732).
Byllis, v. Bullis.
Bthrtum, -I, subs. pr. n. Butroto, cida
de martima do Epiro, hoje em runas Byrsa, -ae, subs. pr. f. Birsa, cidadela de Cartago,
fundada por Dido (Verg. En.
perto de Livari (Cc. At. 2, G, 2). Obs.:
1, 367).
Buthrtos, -i, subs. f. (Ov. Met. 13, 721)
Byzcum,
-I, subs. pr. n. Bizcio, regio da
Buthrotus -a, -um, adj. De Butroto (Cc
frica (T. Lv. 33, 48). Byzantium, (-tion), -i,
At. 14, 10, 3). Obs.: subs. loc. m. pl.: ha
subs. pr. n. Biznbitantes de Butroto (Cc. At. 14, 11, 2)
cio, cidade da Trcia, sobre o Bsforo
Butrum, -I, subs. pr. n. Btrio, cidade da
da Trcia (Cc. Sest. 56). Byzanti, -rum,
Umbria, na Itlia, perto de Ravena (Pln. H.
subs. loc m. Bizantinos,
Nat. 3, 115).
habitantes de Bizncio (Cc. Verr.
Butrtus, -, subs. pr. m. Butroto, rio da Magna
Grcia (Itlia), perto da atual povoao de
2, 76).
Bucorta; corresponde hoje ao rio Bruciano (T. Byzantus, -a, -um, adj. De Bizncio, bizantino
Lv. 29, 7, 3).
(Cc. Dom. 129).
Butunti, -rum, subs. pr. m. pl. Butun tos,
cidade da Calbria (Marc. 4, 55)

c
C subs. f. n. 3' letra do alfabeto latino.
empregada: a) como abreviatura de Caius,
nome prprio; b) em matria de julgamento, o
c significa: condemno eu condeno; c)
como sinal numrico, C = cem.
caballinus, -a, -um, adj. De cavalo (Prs. prl. 1).
1. cabllus, -I, subs. m. Cavalo de trabalho,
cavalo pequeno (Hor. Ep. 1, 7, 88).
2. Cabllus, -I, subs. pr. m. Cavalo, sobrenome
romano (Marc. 1, 41).
Cabinss, -um, subs. loc. m. Cabienses, povo do
Lcio (Plin. H. Nat. 3, 63).
Cabillnum, -I, subs. pr. n. Cabelono, cidade dos
duos (Glia), hoje Chalon--sur-Sane (Cs.
B. Gal. 7, 42, 5).
Cabra, -rum, subs. pr. n. Cabiros, cidade do
Ponto, na sia Menor (Eutr. 6, 8).
Cabirus, -I, subs. pr. m. Cabiro. 1) Divindade
adorada sobretudo na Macednia e na ilha de
Samotrcia (Cic. Nat. 3, 58). 2) Rio da ndia,
vizinho do Indo (Plin. H. Nat. 6, 94).
Caburus, -i, subs. pr. m. Caburo, sobrenome de
um gauls (Cs. B. Gal. 1, 47, 4).
Cabyl, -s (Cobyla, -ae), subs. pr. f. C-bila,
cidade ao norte da Trcia (Eutr. '6, 8).
Cabyltae, -rum, subs. loc. m. pl. Cabile-tas,
habitantes de Cbila (Plin. H. Nat. 4, 40).
cacturi, -is, -Ire, v. desid. intr. Ter vontade de
ir sentina, ter vontade de de-fecar (Marc. 11,
77).
cachctes, -ae, subs. m. Caquetico, que tem uma
sade precria (Plin. H. Nat. 28, 125).
Cachinna, -ae, subs. pr. f. Cidade da Arbia
(Plin. H. Nat. 1, 150).
cachinnt, -nis, subs. f. Gargalhada (Cic.
Tusc. 4, 66).
cachinn, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Rir s gargalhadas, rir a bandeiras
despregadas, zombar (Cic. Verr. 3, 62). II
Sent. figurado: 2) Fazer estrondo (falando das
ondas) (c. Trag. 573). Obs.: Transiti-

vamente: Falar rindo, zombar de (Apul. Met. 3,


7). cachinnus, -i, subs. m. I Sent. prprio:
1) Grande risada, gargalhada (Cic. Fat.
10); (Suet. Cal. 32). II Sent. potico:
2) Murmrio das ondas (Catul. 64, 273).
caco, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. 1)
Defecar (Catul. 23, 20). 2) Sujar (Catul. 36, 1).
cacoths, -is, subs. n. Mau hbito, mania,
cacoete (Juv. 7, 52).
cacozlia, -ae, subs. f. Imitaco de mau gosto,
imitaco ridcula, ou inepta (Sn. Suas. 7, 11).
cacozlus, -a, -um, adj. Imitador ridculo (Sn.
Suas. 2, 16).
cacmen, -nis, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Cimo (de uma rvore ou de um monte), ponta,
cume, extremidade (Cs. B. Gal. 7, 73, 2). II
Sent. figurado: 2) Auge, perfeico, apogeu
(Lucr. 2, 1130).
cacmin, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Tornar
pontudo, agucar, terminar em ponta (Ov. Met.
3, 195).
Cacurius, i, subs. pr. m. Cacrio, nome de
homem (Cc. Verr. 4, 37).
Ccus, -i, subs. pr. m. Caco, filho de Vul-cano,
que tinha trs cabecas pelas quais vomitava
fogo (Verg. En. 8, 190).
cadver, -ris, subs. n. Sent. prprio e figurado:
cadver, corpo morto (Cc. Tusc. 5, 97); (Cs.
B. Gal. 7, 77, 8).
Cadi, -rum, subs. loc. m. Cados, povo da Frgia
(Prop. 4, 6, 8).
Cadmaeus, -a, -um, v. Cadmeius.
Cadma, -ae, subs. pr. f. Cadmia, cidadela de
Tebas (C. Nep. Epam. 10, 3).
Cadmis, -idis, adj. f. 1) De Cadmo, de Tebas
(Ov. Met. 4, 545). 2) Subs. f.: Filha de Cadmo
(Semele, Ino, Agave) (Ov. Met. 3, 287).
Cadmeus (Cadmus), -a, -um, adj. 1) Cadmeu,
de Cadmo, de Tebas (Estc. Theb. 1, 376). 2)
Dos cartagineses (descendentes dos Trios) (S.
It. 1, 6).
Cadmus, -i, subs. pr. m. Cadmo. 1) Heri do
ciclo tebano, filho de Agenor, irmo de
Europa, fundador de Cadmia (Cc.

CADO
Tusc. 1, 28). 2) Nome de um verdugo em
Roma (Hor. St. 1, 6, 39). Cad, -is, -re,
cecidi, csum, v. intr. I Sent. prprio: 1)
Cair (Cc. De Or. 3, 186); (Verg. Buc. 1, 83).
II Sent. figurado: 2) Cair, estar abatido,
sucumbir, desfalecer, desaparecer (Cc. Phil. 3,
35). 3) Cair, morrer, ser imolado (Ov. Met. 12,
68); (Cic. Fin. 2, 61). 4) Declinar, pr-se, cair
(referindo-se aos astros, ao dia, noite) (Verg.
En. 4, 480); (Ov. Met. 4, 627); (Tc. Agr. 12,
8). 5) Acontecer (Cc. De Or. 2, 15). 6) Vir dar
em, terminar, acabar (Cic. Rep. 1, 68). 7)
Aplicar-se, caber a, convir a (Cc. Tusc. 5, 40).
Na lngua retrica e gramatical: 8) Terminar,
acabar, ter uma desinncia (Cc. Br. 34); (Cc.
Or. 84).
cadra -ae, subs. pr. f. Cadra, colina da sia
Menor (Tc. An. 6, 41).
Cadcetor, -ris, subs. m. Portador de
um caduceu, emissrio, arauto, caducea-dor
(T. Lv. 26, 17, 5). Cadcus, -I, subs. m.
(Cdcum, -I, subs. n.) Caduceu (vara ou
insgnia de Mercrio e dos arautos) (Cc. De
Or. 1, 202). cadcifer, -fera, -frum, adj.
Caducfero, que traz o caduceu (Mercrio)
(Ov. Met. 8, 627).
cadcum, -I, subs. n. Propriedade sem
dono, bem caduco (Juv. 9, 88).
cadcus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Que cai, sujeito a cair (Cc. C. M. 52); (Verg.
En. 10, 622). II Sent. figurado: 2) Fraco,
perecvel, transitrio (Cc. Lae. 102). Termo de
jurisprudncia. 3) Caduco, perdido, sem dono
(Cc. De Or. 3, 122).
cadrci, -rum, subs. loc. m. Cadurcos, povo
da Glia Cltica, mais tarde da Aquitnia (Cs.
B. Gal. 7, 64). cadrcum, -i, subs. n. Colcho
de cama, cama (Juv. 6, 537). Obs.: Usado
apenas no perodo imperial. cadrcus, -a, -um,
adj. Cadurco, de Ca-durco (Cs. B. Gal. 7, 5,
1). cadus, -I, subs. m. (cadum, -I, subs. n.) I
Sent. prprio: 1) Cado, vasilha para vinho cuja
capacidade equivalente a trs urnas. s
vezes nela guardava-se tambm mel, leo, etc;
por extenso tonei, barril (Verg. En. 1,
195). II Da: 2) Vaso de mrmore, urna
funerria (Verg. En. 6, 228). Cadsii (Cadsi), rum, subs. loc. m. Ca-

147

CAECUS

dsios, povo da sia, perto do mar Cspio (T.


Lv. 35, 48, 5).
Caea, v. Cea.
caectus, -a, -um, part. pass. de caeco.
Caecilia, -ae,. 1) subs. pr. f. Ceclia, nome de
mulher (Cc. Div. 1, 99). 2) adj. v. Caecilius, a, -um.
1. Caecilinus, -a, -um, adj. De Ceclio (Cc.
Amer. 16, 46). Obs.: Caeciliana cerase (Pln.
H. Nat. 15, 102) espcie de cerejas
redondas.
2. Caecilinus, -I, subs. pr. m. Ceciliano, nome
de homem (Tc. An. 3, 37).
1. Caecilius, -a, -um, adj. De Ceclio :Cae-cila
Didia lex (Cc. Phil. 5, 8) lei Ceclia Ddia
(proposta por Ceclio e Ddio).
2. Caecilius, -i, subs. pr. m. 1) Caecilius Statius,
Ceclio Estcio, poeta cmico de Roma (Cc.
De Or. 2, 50). 2) Nome de uma gens qual
pertencia a famlia dos Metelos (Cc. Flac.
36).
Caecina, -ae, subs. pr. m. Cecina, nome de um
ramo da gens Licnia, entre os quais A.
Licinius Caecina, defendido por Ccero.
caects, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Cegueira, falta de vista (Cc. Tusc. 5, 113). II
Sent. figurado: 2) Cegueira (de esprito)
(Cc. Tusc. 3, 11).
caec, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. 1) Cegar,
privar da vista (Lucr. 4, 325). Da: 2)
Deslumbrar, ofuscar, subornar (Cc. Sest. 139).
3) Obscurecer (Cc. Br. 264).
Caecbus, -a, -um, adj. De Ccubo, cidade
afamada pelo seu vinho (Hor. St. 2, 8, 15).
Obs.: Tomado substantiva-mente: o vinho
de Ccubo, o ccubo (Hor. O. 1, 20, 9).
Caecbus Ager, subs. pr. m. Ccubo, plancie do
Lcio, clebre por seus vinhos (Pln. H. Nat. 2,
209).
Caeculus, -i, subs. pr. m. Cculo, filho de
Vulcano e fundador de Preneste (Verg. En. 7,
678).
1. caecus, -a, -um, adj. I Sent. pr
prio: 1) Cego, que no v (Cc. C. M.
37). II Da: 2) Invisvel, privado de
luz, obscuro, tenebroso (Verg. En. 12,
444). 3) Secreto, oculto, dissimulado
(Cc. Rep. 2, 6). III Sent. figurado:
4) Cego, obscurecido (de esprito) (Cc.
Quinct. 83). 5) Incerto, duvidoso (T.
Lv. 45, 31, 11). 6) Indistinto, surdo
(Verg. En. 10, 98).
2. Caecus, -i, subs. pr. m. Cego, sobrenome
de pio Cludio (Cc. C. M. 16).

CAEDES
caeds, -is, subs. f. I Sent. prprio: 1) Aco de
cortar, corte (das rvores) (A Gl. 19, 12, 7). II
Da: 2) Matanca massacre,
carnificina
(Cs. B. Civ. 3,
65, 1). II Sent. figurado: 3) Imolaco
(de animais) nos sacrifcios (Hor. O. 3,
23, 14). 4) Sangue derramado (Verg.
En. 9, 818). Obs.: Nora. are. caedis (T.
Lv. 1, 98, 10; 3, 5, 9).
Caedci, -rum, subs. loc. m. Cedicos, povo
do Smnio, na Itlia (Pln. H. Nat.
3, 108). caedis, v. caedes. Caedicinus, -i,
subs. pr. m. Cediciano,
nome de homem (Marc. 10, 32). Caedieus, -i,
subs. pr. m. Cedcio, nome
de homem (T. Lv. 5, 45, 7). caed, -is, -re,
cecidi, cesum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Cortar (as rvo
res), abater (cortando): caedere arbores (Cc. Div. 2, 33) cortar as rvo
res. II Da: 2) Cortar, encaixar,
entalhar, gravar, abrir a buril (Cc.
Verr. 1, 147). 3) Ferir (com um instru
mento), imolar, sacrificar (Cc. Sest.
79). 4) Ferir mortalmente, matar (Cc.
Mil. 14). Lngua militar: 5) Cortar em
pedacos, desbaratar (T. Lv. 7, 30, 14).
Tratando-se de animais: 6) Degolar
(Cc. Phil. 3, 31).
caeltor, -ris, subs. m. Cinzelador, gravador
(Cc. Verr. 4, 54).
caeltus, -a, -um, part. pass. de caelo.
caeltra, -ae, subs. f. Arte de gravar ou cinzelar,
celatura, obra feita a cinzel (Quint. 2, 21, 9).
caelebs, -bis, adj. Celibatrio, solteiro, que no
casado (diz-se dos homens, dos animais, das
plantas e das coisas) (Hor. Ep. 1, 1, 88); (Hor.
O. 3, 8, 1) homens; (Pln. H. Nat. 10, 104) animais; (Hor. O. 2, 15, 4) plantas.
1 caeles, -tis, adj. Celeste, do cu (Ov. F. 1,
236). Obs.: O nom. no usado.
2. caeles, -tis, subs. m. (geralmente no pl.:
caelites, -um). Habitantes do cu, os deuses
(Cc. Rep. 6, 9).
caelestia, -ium, subs. n. pl. Coisas celestes (Cc.
C. M. 77).
1. caelstis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Do
cu, celeste; (Cc. Rep. 6, 17). II
Sent. figurado: 2) Divino, excelente,
maravilhoso (Cc. Phil. 5, 28). Obs.: O
comp. caelestior ocorre em Sneca (Ep.
66, 11) e o superl caelestissimus em V
Patrculo (2, 66, 3). O abl caeleste apa-

CAELUS
rece em Ovdio (Met. 15, 743); e o gen. pl.
caelestum em Lucrcio (6, 1272).
2. caelstis, -is, subs. m. (geralmente no pl.:
caelstes, -um). Uma divindade (sg.), os
deuses (pl.) (Cc. Of. 3, 25).
Caelina, -rum, subs. n. Os escritos de Caelius
Antipater (Cc. At. 13, 8).
Caelinus, -a, -um, adj. De Clio (Tc. Or. 21).
caelibtus, -s, subs. m. Celibato (Sn, Ben. 1, 9,
4).
caeliclae, -rum (-um), subs. m. pl. Ce. lcolas,
habitantes do cu, deuses (Catul. 30, 4); (Verg.
En. 2, 641). Obs.: O gen. pl. caelicolum o
mais freqente.
Caeliclus, -I, subs. pr. m. Celculo, parte do
monte Clio (Cc. Har. 32); cf. Cae-lius minor
(Marc. 12, 18, 6) monte Clio Menor.
caelifer, -fera, -frum, adj. 1) Celfero, que traz
o cu (Verg. En. 6, 796). 2) Que leva ao cu
(M. Capei. 6, 637).
Caelimontna Porta, subs. pr. f. Porta
Celimontana, uma das entradas de Roma,
junto ao monte Clio (Cc. Pis. 55).
Caelimontnus, -I, subs. pr. m. Celimon-tano,
sobrenome romano (T. Lv. 3, 65, 2).
caelipotens, -tntis, Celipotente, senhor do cu
(Plaut. Pers. 755). .
caelites, v. caeles.
Caelius, -i, subs. pr. m. Clio. 1) Monte Clio,
uma das sete colinas de Roma (Cc. Rep. 2,
33). 2) Caelius Antipater, historiador e jurista
do tempo dos Gra-cos (Cc. Br. 102). 3)
Marcus Caelius Rufus (que foi defendido por
Ccero (Cc. Br. 273).
cael, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Gravar, cinzelar, burilar (Cc. Div.
1, 79); (Cc. Tusc. 5, 61). Da: 2) Ornar (T.
Lv. 23, 24,. 12).
1. caelum, -i, subs. n. Cinzel, buril (Cc. Ac. 2,
85).
2. caelum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Cu, abbada celeste (Cc. Nat. 1, 34). Da: 2)
O cu como habitaco dos deuses, e, por
sindoque, os deuses, imortalidade (Ov. Met.
1, 761). 3) O espaco, as regies do ar, a
atmosfera (Cc. Nat. 1, 22). 4) Clima, regio,
zona (Cic Div. 1, 79). II Sent. figurado: 5)
Auge de felicidade (Cc. Arch. 22). Sent
potico: 6) Fenmenos celestes (raia etc.)
(Cc. Div. 1, 16).
Caelus, -I, subs. pr. m. 1) O Cu (o Urano dos
gregos), a personificaco e divinir

CAEMNTUM

149

zaco do cu (Cc. Nat. 3, 44). 2) Pai


de Saturno (Cc. Nat. 2, 63). Caenintiim, -I,
subs. n. Pedra britada, pedra mida (Cc. Mil.
74). caena, v. cena. caeneus, -i (-eos), subs.
pr. m. Ceneu, 1) Filha do lpita Elado,
transformada em homem por Netuno (Verg.
En. 6, 448). 2) Nome de um guerreiro troiano
(Verg. En. 9, 573). caeni, -nim, subs. loc. m.
Cenos, povo da Trcia (T. Lv. 38, 40, 7).
caenina, -ae, subs. pr. f. Cenina, cidade do
Lcio (Pln. H. Nat. 3, 68). caeninnss, -um,
subs. loc. pl. Ceninen-ses (T. Lv. 1, 9, 8).
caeninus, -a, -um, adj. De Cenina (Prop. caenis,
-idis = Caeneus. caenophrrium, -i, subs. pl. n.
Cenofr-rio. cidade da Trcia (Eutr. 9, 15).
caensus, -a, -um, adj. Lodoso, lamacento
(Juv. 3, 266). caenum, -, subs. n. (cenum ou
coenum). i Sent. prprio: 1) Lodo, lama
(Cc. Tusc. 4, 54). II Sent. figurado: 2)
Lama, imundcie, ceno (Cc. Vat. 17). 3)
Imundo (termo injurioso) (Cc. Sest.
20). Obs.: No usado no plural. nus, -I, subs.
pr. m. Ceno, promont-rio do Brtio, sobre o
desfiladeiro da Siclia (Pln. H. Nat. 3, 73).
caepa (cepa), -ae, subs. f. e caepe (cepe), subs. n.
Cebola (Hor. Ep. 1, 12, 21). Obs.: O neutro
caepe (cepe) s se usa no nom., acus. e abl
sg..
Caeprus, -i, subs. pr. m. Ceprio, nome de
homem (Cc. Cat. 3, 14).
caepe, v. caepa.
Caep, -nis, subs. pr. m. Cepio, sobrenome
dos Servlios (Cc. Br. 135).
Caertus, -a, -um, adj. De Cerato, rio de Creta
(Verg. Cir. 113).
Caere, subs. pr. n. indecli. e Caers, -tis (ou tis), subs. pr. f. Cere, cidade da Etrria, antes
chamada Agila, uma das doze cidades da
confederaco etrusca
I(T. Lv. 1, 60, 2). caerellia, -ae,
subs. pr. f. Cerlia, nome de mulher
(Cc. Fam. 13, 72, 1). caeremna, v.
caerimonia. caeretna, -oram, subs.
n. pl. Cs vinhos de Cere (Marc. 13,
124). caeres, -itis, v. Caere. I Sent.
prprio: 1) Dos censores, na
expresso: caerites tabulae listas
dos censores, em que eram inscritos os
cidados privados do

CAESELLIUS

direito de sufrgio. II Sent. figurado: 2)


Caerite cera digni (Hor. Ep. 1, 6, 62) dignos
de censura, i. , de serem citados pelos
censores.
caerimonia (eaere-), -ae, subs. f. (O sg. raro). I
Sent. prprio: 1) Culto, prtica religiosa,
rito sagrado (Cc. Amer. 113). II Da: 2)
Religio, respeito, veneraco (Cc. Balb. 55).
3) Cerimnia do culto (geralmente no pl.) (Cc.
Dom. 105).
Caerts, -Itum, subs. loc. m. pl. Crites,
habitantes de Cere, que receberam dos
romanos o direito de cidade, mas sem o direito
de voto (T. Lv. 7, 19, 8).
Caeroesi, -rum, subs. loc. m. Ceresos, povo da
Glia Blgica (Cs. B. Gal. 2, 4, 10).
caerla, -rum, subs. n. pl. I Sent. prprio: 1)
As regies celestes, a superfcie azulada do cu
e dos cumes das montanhas (Ov. Met. 11,
158). II Da: 2) A superfcie azulada do
mar, o mar (Verg. En. 4, 583).
caerulus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Azul, de cr azul, cerleo (Cs. B. Gal. 5, 14,
2). II Dai: 2) Do mar, marinho (Cc. Nat. 1,
83). 3) Azul carregado, azul marinho (Verg.
En. 8, 622). Obs.: Epteto da lngua potica.
caerlus, -a, -um, = caerulus. Crulo, cerleo
(Hor. Epo. 13, 16); (Cc. pot. Div. 1, 41).
Caesar, -ris, subs. pr. m. Csar, nome de famlia
na gens Jlia, da qual Caio Jlio Csar foi o
membro mais proeminente. Caesar no
Imprio, passou a ser o ttulo dos imperadores
romanos.
Caesarus, Caesarinus, Caesarinus, a, -um, adj.
De Csar, cesreo (Cc. At. 16, 10, 1; 6, 8, 2).
Caesara, -ae, subs. pr. f. Cesaria, nome de
diversas cidades da Palestina, Capa-dcia,
Armnia, Mauritnia, Lusitnia (Pln., Tc,
etc).
caesaris, -ii, subs. f. I Sent. prprio:
1) Cabeleira (comprida e farta do homem ou
da mulher), madeixa (Verg. En. 1, 590);
(Verg. G. 4, 337) II Da:
2) Plo (da barba) (Ov. Met. 15, 656). Obs.:
Palavra potica, sempre usada no sg.
Caesari, -nis, subs. pr. m. Cesario, filho de
Csar e Clepatra (Suet. Aug 17).
Caesellius, -i, subs. pr. m. Ceslio, nome romano
de famlia (Tc. An. 16, 1).

CAESNA

150

Caesna, -ae, subs. pr. f. Cesena, cidade da Glia


Cispadana (Cc. Fam. 16, 27, 2).
Caesennius, -, subs. pr. m. Cesnio, nome
romano de famlia (Cc. Phil. 12, 23).
caesim, adv. 1) Por cortes, por talhos (T. Lv. 2,
46, 5). Na lngua retrica-2) Com pequenas
frases explicativas (Cc. Or. 225).
1. caesus, -a, -um, adj. Esverdeado (Cc. Nat. 1,
83).
2. Caesius, -i, subs. pr. m. Csio, nome de
homem, e, em particular, Csio Basso (Cc.
Verr. 1, 130).
Caes (Kaes), -nis, subs. pr. m. Ceso,
prenome dos Fbios, dos Qunctios, dos
Dulios (T. Lv. 2, 43, 2).
Caesna, -ae, subs, pr. f. Cesnia, esposa de
Calgula (Juv. 6, 616).
Caesninus, -I, subs. pr. m. Cesonino, sobrenome romano (Cc. Sen. 13).
Caesnius, -, subs. pr. m. Cesnio, nome de
famlia romana (Cc. At. 1, 1, 1).
caespes (cspes), -itis, subs. m. I Sent.
prprio: 1) Cspede, pedaco de terra com
relva, torro de terra, moita (Tc. An. 1, 52).
Da: 2) Relva, terreno coberto de relva, solo
(Verg. En. 11, 566). II Sent. figurado: 3)
Cabana (Hor. O. 2, 15, 17). 4) Altar (Tc. Hist.
4, 53).
caestus, -s, subs. m. (caestus, -I). Manopla,
cesto (correia de couro guarne-cida de chumbo
ou ferro, enrolada em volta das mos e bracos
e usada pelos pugilistas, espcie de luva) (Cc.
Tusc. 2, 56).
caesra, -ae, subs. f. 1) Aco de cortar, corte
(Pln. H. Nat. 17, 150). 2) Termo de mtrica:
cesura (Diom. 496).
caesus, -a, -um. I Part. pass. de caedo. II
Substantivo: 1) Morto, cadver (T. Lv. 37, 44,
3).
caetra, caetriun, v. cetra, cetrum.
caetra e seus derivados, v. cetra.
Caeus, v. Cus e Coeus.
Caeyx, v. Ceyx.
Caia, -ae, subs. pr. f. Caia ou Gaia, prenome de
mulher (Cc. Mur. 12).
cinus s, subs. m. O asse reduzido por
Calgula; moeda de nfimo valor (Estc. Silv.
4, 9, 22).
Caitia, -ae, subs. pr. f. Caicia, cidade da Itlia,
situada direita do Volturno (T. Lv. 9, 43, 1).
Caitnus, -a, -um, adj. Da Caicia (T. Lv. 22,
13, 6).

CALAMTS

Caicus, -i, subs. pr. m. Caic. 1) Rio da Msia


(Cc. Flac. 72). 2) Um dos companheiros de
Enias (Verg. En. 1, 183).
Cita, -ae, e Cit, -s, subs. pr. f. Caiete. 1)
Ama de Enias (Verg. En. 7, 2). 2) Cidade do
Lcio, num promontrio, bom porto de mar,
hoje Gaeta (Cc. De Or. 2, 22).
ci, -s, -re, v. tr. Bater, castigar, corrigir
(Plaut. Cist. 252).
Cius, -i, subs. pr. m. Caio ou Gaio, prenome
romano (Cat. 10, 30).
Calber, -bra, -brum, adj. Calabrs, da Ca-lbria
(Verg. G. 3, 425).
Calbria, -ae, subs. pr. f. Calbria, nome dado
pelos romanos extremidade SE da pennsula
itlica, chamada Messpia pelos gregos (Hor.
O. 1, 31, 5).
Calct ou Calect, -s, subs. pr. f. Ca-lata,
cidade martima do norte da Sic-lia (Cc.
Verr. 3, 101).
Calactini, -rum, subs. loc. m. Calatinos,
habitantes de Calata (Cc. Verr. 3, 101).
Calagrris (ou Calagrris ou Calagris), -is,
subs. pr. f. Calagrris, ou Calagr. ris, cidade
da Hispnia Tarraconense, berco de
Quintiliano (Aus. 191, 7).
Calagurritn, -rum, subs. loc. m. Calagurritanos, habitantes de Calagrris (Cs. B.
Civ. 1, 60, 1).
Calais, -is, subs. pr. m. Calais. 1) Filho de
Breas e Oritia, irmo de Zetes, morto por
Hrcules e transformado em vento (Ov. Met.
6, 716). 2) Nome de um jovem (Hor. O. 3, 9,
14).
calamrius, -a, -um, adj. De penas de escrever
(Suet. Cl. 35).
Calmis, -idis, subs. pr. m. Clamis, escultor
grego da primeira metade do sculo V,
considerado mestre de Fdias (Cc. Br. 70).
calamister, -tri, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Calamistro, ferro de frisar (Cc. Sen. 16). II
Sent. figurado: 2) Afetaco de estilo,
ornamentos excessivos (no pl.) (Cc. Br. 262).
calamistrtus, -a, -um, adj. Frisado, que tem o
cabelo frisado (Cc. Sest. 18).
calamits, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Calamidade, flagelo, desastre, desgraca (Sal.
C. Cat. 39, 4). II Dal especializou-se em: 2)
Flagelo que atinge as colheitas e conseqente
perda das mesmas pela geada, doenca, etc
(Cc. Verr. 3, 227). Obs.: Por vezes, ocorre o
gen. plural calamitatium (Sn, Contr. 1, 1,
11).

CALAMITSE

. 151

calamits, adv. Desastradamente, desgraadamente (Cc. Of. 3, 105). calamitsus, -a, um, adj. I Sent. pr-prio: 1) Que causa
grandes prejuzos, pernicioso, funesto (Cc.
Verr. 1, 96).
2) Sujeito s calamidades (especialmente
na
agricultura:
granizo,
doenas, etc.) (Cc. Agr. 2, 81). II Sent.
figurado: 3) Infeliz, desgracado, calamitoso (Cc. Lae. 46).
calmus, -I, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Cana, clamo (planta) (Pln. Ep. 16, 159). II
Da: Objeto feito de cana: 2) Caneta, pena de
escrever, clamo
(Cc. At. 6, 8, 1). 3) Flauta (Lucr. 4,
590). 4) Canico de pesca (Ov. Met. 3,
587). 5) Flecha (Verg. Buc. 3, 13). III
Outros sentidos: 6) Colmo (de planItas) (Verg. G. 1, 76).
calnus (ou Callnus), -, subs. pr. m. calano,
nome de um filsofo (Cc. Tusc. |2, 52).
calathiscus, -i, subs. m. Cesto pequeno Catul.
64, 319).
Calathus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Cesta
feita de junco entrelacado, aafate (Verg. En. 7,
805). II Da: 2) Copo, taca, recipiente (Verg.
Buc. 5, 71).
caltia, -ae, (e Calatiae, -rum), subs. pr. .
Calcia, cidade da Itlia, ao longo da Via pia, a
SE de Cpua, hoje Guajaz- zo (Cc. At. 16, 8, 1).
caltini, -rum, subs. loc. m. pl. Calatinos,
habitantes de Calcia (T. Lv.22,61,11).
caltinus, -I, subs. pr. m. Calatino, sobre-nome
dos Atlios (Cc. Sest. 72). calator, -ris, subs.
m. Arauto a servico de um magistrado, sacerdote
ou particular (Suet. Gram. 12); (Plaut. Merc.
852).
caltus, -a, -uni, part. pass. de calo. calaura
(ou Calaura), -ae, subs. pr. f. Calauria, ilha
da Grcia no golfo de Salonica (Ov. Met. 7,
284). calautica, -ae, subs. f. Espcie de touca de
mulher (Cc. fr. A. 13, 24). calavius, -I, subs.
pr. m. Calvio, nome de uma famlia de
Cpua (T. Lv. 9,
26, 7).
calcar, -ris, subs. n. I Sent. prprio: l)
Espora (T. Lv. 2, 20, 2). II Sent.
figurado: 2) Aguilho, estmulo (Cc.
De Or. 3, 36).
bicaria, -ae, subs. f. v. calcarius. calcrius, -a, um, adj. Relativo cal, cal- cario, de cal (Cat.
Agr. 38, 1).

CALCO

Calcs v. Calchas
calctus, -a, -um. 1) Part. pass. de calco. 2) Adj.
Comum, trivial, banal, batido (Sn. Contr. 4
pr. 9).
calcemen, -nis, subs. n. (calceamntum, -i,
subs. n.) Calcado, sapato (Cc. Tusc. 5, 90).
calcerium, -, subs. n. (calcirum, -i) Dinheiro
para calcado (dado aos solda. dos)
(Suet.
Vesp. 8).
1. Calcetus (ou calcitus), -a, -um, part. pass.
de calceo.
calcetus (calcitus), -s, subs. m. Calcado
(Suet. Cal. 52).
calc (clcio), -s, -re, vi, -atum, v. tr. 1)
Calcar (Suet. Vesp. 21); (Cc. Cael. 62);
(Suet. Vesp. 23).
calcelus, -i, subs. m. (diminutivo de cal-ceus).
Calcado, pequeno sapato (Cc. Nat. 1, 82).
calces, v. calx 2.
calcus, -I, subs. m. Calcado, sapato (Cc. De Or.
1, 231). Obs.: Note-se a expresso: calceos
mutare (Cc. Phil. 13, 28) mudar os sapatos,
i.: tornar-se senador, isto porque os
senadores usavam um sapato especial,
vermelho com cordes de couro.
Calchs, -ntis, subs. pr. m. Calcante, clebre
adivinho grego (Cc. Div. 1, 87).
Calchdon (Chalcdon ou Calcdon), -nis,
subs. pr. f. Calcednia, cidade da sia Menor,
Bitnia (T. Lv. 42, 56). Obs.: Ocorre tambm
nos textos o gen. Cal-chedonos, e o acus.
Calchedona ao lado de Calchedonem.
Calchdonii -rum, subs. loc. m. pl. Os
calcednios, habitantes da Calcednia (Tc.
An. 2, 63).
Calchdonius, -a, -um, adj. Calcednio, da
Calcednia (Cc. Br. 30).
calcitus = calcetus.
calci = calco.
calcis, genit. de calx 1 2.
calcitr, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Atirar para longe com violncia,
escoicear, dar coices (Pln. H. Nat. 30, 149). II
Sent. figurado: 2) Recalcitrar, resistir, mostrar-se recalcitrante (Cc. Cael. 36).
calcius, v. calcus.
calco, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Calcar com os ps, pisar, amassar
com os ps (Verg. G. 2, 243); (Varr. R. Rust.
1, 54, 2). Da: 2) Calcar aos ps, pisar (Sn.
Ep. 86, 7).

CALCULATOR

152

II Sent. figurado: 3) Espezinhar. pisar,


calcar aos ps, esmagar (T. Lv. 34, 2, 2).
calciltor, -ris, subs. m. Calculador, guardalivros (Marc. 10, 62, 4).
calclus, -i, subs. m. (dim. de calx 2). I Sent.
prprio 1) Calhau, pedra pequena, seixo (Cic.
De Or. 1, 261). II Da: 2)Bola para votar
(branca ou vermelha), voto (Ov. Met. 15, 44);
(Pln. Ep.
1, 2, 5). 3) Clculo (na bexiga) (Cc.
Div. 2, 143). 4) Peo (pedra de uma
espcie de jogo de xadrez) (Quint. 11,
2, 38). 5) Conta, clculo (T. Lv. 5,4,7).
calda, -ae, subs. f. gua quente (Sn. Ep.
77, 9).
caldarium, -i, subs. n. Estufa, caldeira (Sn. Ep.
86, 11).
calidrius (calidarius), -a, -um, adj. De estufa, de
gua quente, de caldeira (Pln. Ep. 5, 6, 26).
Caldius, -I, subs. pr. m. Cldio, nome dado por
gracejo ao imperador Tibrio Cludio, por
causa do costume que le tinha de se
embriagar (Suet. Tib. 42).
caldum, v. calidum.
1. caldus, -a, -um (calidus), adj. Quente; caldior
(Hor. St. 1, 3, 53) mais quente.
2. Caldus. -i, subs. pr. m. Caldo, sobrenome
romano (Cc. Inv. 2, 28).
Cale, -s, subs. pr. f. Cale, cidade da Glia (Sal.
frg. 3, 43).
Calednia, -ae, subs. pr. f. Calednia, nome dado
parte setentrional da ilha da Bretanha,
habitada pelos calednios, povo de costumes
rudes e primitivos (Tc. Agr. 10).
Caldoncus -a, -um, (caledonius, -a, -um), adj.
Calednico, da Calednia (Pln. 4, 102).
calefaci, -is. -re, -fc, -fctum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Aquecer, esquentar (Cc. Nat. 2,
151). II Sent. figurado: 2) Excitar, inflamar,
comunicar calor (pot.) (Verg. En. 12, 269). 3)
No dar descanso (Cc. Q. Fr. 3, 2, 1). Obs.:
Freqentes so as formas sincopadas: calface
(Cc. Fam. 16, 18 2); calfacias (Cc. Fam. 9,
16, 9); calfi-ciendum (Cc. Nat. 2, 151).
calefct, -s, -re, v. freq. tr. I Sent. prprio:
1) Aquecer muitas vezes, aquecer muito (Hor.
Ep. 2, 2, 169). II Sent. figurado: 2)
Esquentar com pancadas (Plaut. Cas. 400).

CALSCO

1. calefctus, -s, geralmente no abl, calefactu,


subs. m. Aco de esquentar (Sn. Nat. 4, 2,
27).
2. calefctus, -a, -um, part. pass. de calefaci.
calefci, perf. de calefaco.
calefi, -is, -fir, -fctus sum, v. intr.
(passiva de calefaco). Tornar-se quen.
te, aquecer-se (Cc. At. 2, 3, 3). calndae
(Kalndae), -rum, subs. f. pl
I Sent. prprio: 1) Calendas (o pri.
meiro dia do ms entre os romanos)
(Cc. At. 2, 2, 3). II Da: 2) Ms
(Marc. 10, 75, 7). 3) Note-se a expres
so: ad calendas Graecas (Suet. Aug.
87) para as calendas gregas, i., nun
ca, porque o ms grego no tinha ca
lendas. 4) Calendae Martiae (Hor. O. 3,
8, 1), as calendas de marco, i. , as fes
tas em honra de Juno, celebradas nesta
data pelas matronas romanas.
calendris, -e, adj. Relativo s calendas
(Macr. 1, 15, 18). calendrium
(Kalendrum), -i, subs. n.
Registro, livro de contas (Sn. Ben. 1,
2, 3). calens, -ntis, I Part. pres. de calo.
II Adj.: Sent. prprio: 1) Quente,
ardente (Cc. Nat. 2, 25). Em sent. figurado: 2) Ardente, inflamado (Sn. Ir.
2, 20, 2).
Calntum, -I, subs. pr. n. Calento, cidade da
Btica (Pln. H. Nat. 35, 171).
Calnum, -i, subs. pr. n. 1) Caleno ou Cales,
cidade da Campnia, numa regio frtil e rica
(Pln. H. Nat. 3, 63). 2) Propriedade de Ccero
perto de Gales (Cc. At. 8, 3, 7).
1. Calenus, -a, -um, adj. De Cales (Cia Fam. 9,
13, 3).
2. Calnus, -I, subs. pr. m. Caleno, nome
romano (Cc. Phil. 8, 13).
cal, -s, -re, cal, v. intr. I Sent. prprio:
1) Estar quente, ser quente, ter calor, estar
aquecido (Cc. Fin. 1', 30). II Sent.
figurado: 2) Estar sobre brasas, estar numa
situaco difcil, estar embaracado (Cc. At. 7,
20, 2). 3) Estar inflamado, inflamar-se, estar
excitado, arder (T. Lv. 25, 39, 9); (Cc. Br.
234). 4) Desejar ardentemente, estar
impaciente por (Prop. 4, 3, 62).
Cales, -ium, subs. pr. f. Cales, cidade da
Campnia, clebre pelos seus vinhos Cic
qualidade, hoje Calvi (Hor. O. 4, 12, 14).
calsc, -is, -re, v. incoat. intr. I Sent.
prprio: 1) Tornar-se quente, aquecer-se

ALETES

153

(Cc. C. M. 57). II Sent. figurado: 2)


Aquecer-se (Ov. F. 6, 5). Caltes, -um (Calti,
-rum), subs. loc. m.
Caletos. povo da Glia, que ficava ao
norte do curso inferior do Sena (Cs.
B. Gal. 7, 75, 4). Caletrnus Ager, subs. pr.
m. Territrio
de Cletra, antiga cidade da Etrria (T. liv. 39,
55, 9).
calfaci forma sincopada de calefaco.
calfct forma sincopada de calefcto.
calfctus forma sincopada de calefctns, -a, -um. calfctus, -s, subs. m. (sinc.
de calefctus). Aco de esquentar (Pln. H.
Nat. 29, 48).
Calidae Aquae, subs. pr. f. Caldas, nome
de umas trmas na Zengitnia (T. Lv. 30. 24,
9). calidrium, calidrius, v. caldarium, caldarus. Calidinus, -a, -um, adj. De Caldio
(Cc.
Verr. 4, 43). cald, adv. Com ardor e da:
prontamente
(Plaut. Ep. 285). Calidus, -i, subs. pr. m.
Caldio, nome de
homem (Cc. Br. 274). Calidns, -um, subs.
loc. m. Calednios,
habitantes da Calednia (Tc. Agr. 25;.
caldona, -ae, v. Caledona, -ae. calidum, -,
subs. n. 1) Calor (Lucr. 3, 295). 2) Vinho
temperado com gua quente (Plaut. Cure.
293). calidus, -a, -um, adj. (caleo) I Sent.
prprio: 1) Quente, clido (Cc. Nat. 2, 23).
II Sent. figurado: 2) Ardente,
arrebatado, fogoso (Verg. G. 3, 119). 3)
Temerrio, precipitado (Cc. Of. 1, 82). 2.
Calidus, -i. subs. pr. m. Clido, nome romano (C.
Nep. At. 12, 4). calindrum, -I, subs. n. Touca de
senhora,
cabeleira postia (Hor. St. 1, 8, 48). calga,, ae,
subs. f. I Sant. prprio: 1) Cliga, sapato com
atacadores (usados, principalmente, pelos
soldados rasos romanos) (Cc. At. 2, 3, 1). II
Sent. figurado: 2) Profisso de soldado (Pln. H.
Nat. 7, 135).
1. caligtus, -I, subs. m. Soldado raso
(Suet. Aug. 25).
2. caligtus, -a, -um, adj. Que traz o cal
cado chamado cliga (Suet. Vit. 7).
clign = clig.
clisinsus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Sombrio, tenebroso, caliginoso (Cc. Tusc. 1,
43). II Sent. figurado: 2) Incerto, obscuro,
confuso (Hor. O. 3, 29, 30).

CALLICLA

1. clig, -s, -re, -vi -atum, v. intr.


I Sent. prprio: 1) Estar enevoado,
estar escuro, estar cerrado, estar car
regado (Cc. Arat. 205); (Verg. En. 2,
606). II Sent. figurado: 2) Ter a vis
ta enevoada, no ver com clareza, ficar
cego (Q. Crc. 10, 7, 4).
2. clig, -nis, subs. f. I Sent. prprio
1) Fumo negro, nuvem ou nevoeiro cer
rado e negro, caligem (Verg. En. 12,
466). Da: 2) Escurido, cerraco, trevas
(Cic. Agr. 2, 44). II Sent. figurado
3) Ignorncia (trevas da inteligncia)
desgraa (= poca de revoltas, de de
sordens) (Cc. Plane. 96). 4) Vertigem
perturbao da vista (T. Lv. 26, 45, 3)
Caligla, -ae, subs. pr. m. Caio Calgula
imperador romano, sucessor de Tibrio assim
chamado por ter usado, quando crianca, uma
pequena cliga, nos acam pamentos
comandados por seu pai Ger mnico (Tc.
An. 1, 41).
Clist, v. Callsto.
caliturus, -a, -um, part. fut. de calo.
calix, -icis, subs. m. I Sent. prprio: 1) Copo,
vaso para beber (de forma redonda e sem asa),
clice (Cc. Pis. 67). Da: 2) Vaso (de qualquer
espcie), marmita, panela (Ov. F. 5, 509). II
Sent. figurado: 3) O contedo do vaso (Catul.
27, 2).
Callaecus, -a, -um, adj. Calaico, da Galcia
(Marc. 4, 39, 7).
Callaicus, -I, subs. pr. m. Calaico, sobrenome de
Jnio Bruto, vencedor dos ca-laicos (cf. Ov. F.
6, 461).
callanus, -a, -um, adj. De cr verde plido
(Marc. 14, 139).
call, -s, -re, callui, v. intr. e tr. I Sent.
prprio: Intr. 1) Ter calos, estar calejado (Pln.
H. Nat. 11, 211).
II Sent. figurado (intr. e tr.): 2) Es
tar calejado em um ofcio, ser versado
em alguma coisa, conhecer bem, saber
por experincia (Cc. Balb. 32).
Callas, -ae, subs. pr. m. Clias, nome de
homem (C. Nep. Cim. 1, 3). Callicinus, -i,
subs. pr. m. Calicino, colina
da Tesslia (T. Lv. 42, 58, 5). Callicrats, -Is,
subs. pr. m. Calcrates. 1)
Escultor da Lacedemnia (Pln. H. Nat.
7, 85). 2) Outros do mesmo nome (C.
Nep. Dion. 8, 1). Callicratids, -ae, subs. pr. m.
Calicrtidas,
general lacedemnio (Cc. Of. 1, 84). Callicla, ae, subs. pr. f. Calcula, montanha da
Campnia (hoje Cajanello)
(T. Lv. 22, 15, 3).

CALLIDAM

154

Callidm, -s, subs. pr. f. Caldame, nome grego


de mulher (Cc. Verr. 2, 89).
callid, adv. 1) Com habilidade, habilmente (Cc.
Verr. 1, 97); callidius (Cc. De Or. 2, 32) com
muita habilidade. 2) Com astcia,
astuciosamente, com ve-lhacaria (Cc. Verr. 1,
141).
callidits, -tis, subs. 1. 1) Habilidade, esperteza
(no bom e no mau sentido) (Cc. Part. 76).
Da: 2) Astcia, velha-caria (Cic. Of. 1, 63).
Cllidrmos, -i, subs. pr. m. Caldromo, nome do
cume do monte Eta (T. Lv. 36, 15, 10).
callidus, -a, -um, adj. 1) Hbil, esperto (no bom
e no mau sent.). Da: 2) Astuto, velhaco,
manhoso (Cc. Tusc. 1, 47); (Cc. Lae. 99).
Callifae, -rum, subs. pr. f. pl. Califas, cidade do
Smnio (T. Lv. 8, 25, 4).
Calligns, -is, subs. pr. m. Calgenes, nome de
um mdico (T. Lv. 40, 56, 11).
Callimchus, -I, subs. pr. m. Calmaco, poeta
elegaco, crtico e fillogo, nascido em Cirene
(Cc. Tusc. 1, 84).
Callinicum, -I, subs. pr. n. Calinico, cidade da
Mesopotmia (Eutr. 9, 24).
Callinus ou Callinus, -I, subs. pr. m. Ca-lino
poeta grego de feso, considerado inventor do
verso elegaco (T. Maur. 1722).
Callip, -s, subs. pr. f. Caliope. 1) A mais
augusta das nove musas, por vezes
considerada como esposa de Apoio (Hor. O. 3,
4, 2). 2) Musa da eloqncia e da poesia pica,
e da: musa em geral, poesia (Verg. En. 9,
523); (Ov. Trist. 2, 568).
Calliopa, -ae, subs. pr. f. O mesmo que o
precedente (Verg. Buc. 4, 57).
Callipeuc, -s, subs. pr. f. Calipeuce, desfiladeiro da Tesslia (T. Lv. 44, 5, 11).
Calliph, -ntis, subs. pr. m. Califonte, nome de
um filsofo grego (Cc. Ac. 2, 131).
Callipia, -ae, subs. pr. f. Calpia, nome de uma
fonte do feso (Pln. H. Nat. 5, 115).
Callipids, -is, subs. pr. m. Calpides nome de
um ator grego (Cc. At. 13, 12, 3).
Calliplis, -is, subs. pr. f. Calpolis, nome de
diversas cidades, inclusive da Itlia e da Siclia
(T. Lv. 36, 30, 4); (Pln. H. Nat. 3, 100).
Callippus, -I, subs. pr. m. Calipo, general da
Macednia (T. Lv. 44, 28, 1).

CALPURNIU
S

Callipygis, -e, adj. Calipgio (que tem


formosas ndegas) (Hor. St. 1, 2, 94).
Callirh (ou Callire), -s, subs. pr. t
Calrroe, filha de Aquelau, e esposa de
Alcmeon (Ov. Met. 9, 414). callis, -is, subs.
m. I Sent. prprio:
1) Caminho de rebanhos, caminho fei.
to pelos animais (T. Lv. 22, 14, 8). II
Dai: 2) Atalho, caminho (T. Liv.
31, 42, 8). Callisthns, -is, subs. pr. m.
Calstenes
filsofo grego (Cc. Tusc. 3, 21). Callist, s, subs. pr. f. Calisto, uma
ninfa amada por Jpiter, que a trans
formou posteriormente na constelaco
da Ursa (Prop. 2, 28, 23). Callistrtus, -I,
subs. pr. m. alistrato,
orador ateniense (C. Nep. Epam. 6, 1).
Callistus, -i, subs. pr. m. Calisto, nome
de homem (Sn. Ep. 47, 9). Callithra, rum, subs. pr. f. Caliteros,
cidade da Tesslia (T. Lv. 32, 13, 11).
callsus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Caloso, que tem calos (Cels. 6, 3).
II Da: 2) Duro, espesso (Hor. St
2, 4, 14). calli, perf. de callo. callum, -i,
subs. n. I Sent. prprio:
1) Pele espessa e dura (dos animais e das
plantas) (Cc. Tusc. 5, 98). Da:
2) Calosidade, calo (Pln. H. Nat. 22, 25, 70).
3) Crosta dura (Pln. H. Nat 17, 33). II
Sent. figurado: 4) Insensi. bilidade,
endurecimento (Cc. Tusc. 2, 36).
cl, -nis, subs. m. Criado de baixa categoria,
criado de um soldado ou de exrcito,
bagageiro (Cs. B. Gal. 2, 24, 2).
1. calor, -ris, subs. m. I Sent. pr
prio: 1) Calor (Cc. Nat. 2, 27). 2) Fe
bre (Tib. 4, 11 2). II Sent. figurado
3) Impetuosidade, arrebatamento, cor
gem (Quint. 2, 15, 28). 4) Amor arden
te (Hor. O. 4, 9, 11).
2. Calor, -ris, subs. pr. m. Calor, rio c
Smnio (T. Lv. 24, 14, 2).
Calptus, -i, subs. pr. m. Clpeto Slvio, antigo
rei do Lcio (Ov. F. 4, 46).
Clpurninus, -a, -um, adj. De Calprnio,
calpumiano (T. Lv. 39, 31, 7).
1. Calpurnius, -a, -um, adj. Da famlia
Calprnia, ou de Calprnio (Cc. Mur, 46).
2. Calpurnius, -i, subs. pr. m. Calprnio, nome
de uma famlia romana (Cc. Br. 239).

CALTHA

155

caltha (culta), -ae, subs. f. Cravo de defunto, rosa de ouro (Verg. Buc. 2, 50).
cali, perf. de calo.
calumna, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Chicana, falsa acusaco, calnia
Cic. Verr. 2, 21); (Cc. Fam. 1, 4, 1).
Da, na lngua comum: 2) Falso pretexto, cabala, trapaca, embuste, intriga,
fraude, m (Cc. Fam. 1, 1, 1).
calumnitor-, -ris, subs. m. Sent. prprio: 1) Chicaneiro (nos tribunais), rbula
litigioso (Her. 2, 14). 2) Da: O
que acusa alsamente, caluniador (Cc.

Verr. 1, 27).

calumnior, -uris, -ri, -tus sum, v. tr. I Sent.


prprio: 1) Acusar falsamente, sem razo, caluniar (Cc. Fam. 9,
2, 31. Da: 2) Usar de trapacas em
juzo (Cc. Amer. 55). Obs.: Cons
tri-se com acus. e intransitivamente.
1 calva, -ae, subs. f. Crnio, caveira (T. Lv. 23,
24, 12).
2, Calva, -ae, subs. pr. m. Calva, nome romano (Cc. At. 15, 3, 1).
Calvna, -ae, subs. pr. m. Calvena, apelido do
calvo Matius, amigo de Csar (Cc. At. 14, 5,
1).
Calventus, -, subs. pr. m. Nome de famlia
romana (Cc. Pis. 53).
Calvna. -ae, subs. pr. f. Calvina, nome de
mulher (Juv. 3, 133).
1 Calvnus, -I, subs. pr. m. Calvino, nome de
famlia romana (Cs. B. Civ. 3, 34, 3).
2. Calvmis, -, subs. pr. m. Calvino, nome dos
Domcios, Vetrios, etc. (Cc. Br. 130).
calvits, -i, subs. f. Calvcie (Petr. 108, 1).
calvitium, -i, subs. n. = cavites (Cc. Tusc. 3,
62).
1 calvus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Calvo, sem cabelo (Plaut. Amph. 462). II
Sent. figurado: 2) Liso (Cat. Agr. 8, 2). 3)
Desguarnecido, desprovido (Marc. 12, 32,
20).
2. calvus, -I, subs. m. Calvo (Fedr. 5,
3, 1).
S. Calvus, -, subs. pr. m. Calvo, nome, em
particular de Licnio Calvo, poeta e orador
amigo de Catulo (Catul. 14, 2).
calx, calcis, subs. f. I Sent. prprio: D
Calcanhar (Cc. Sull. 71). Da: 2) P (do
homem ou dos animais) (Verg. En. 5, 324).
2. calx, caleis, subs. f. I Sent. prprio: D Cal,
pedra de cal (T. Lv. 21, 11,

CAMNA

8). II Sent. figurado: 2) Termo


da carreira (marcado, primitivamente,
com cal) (Cc. C. M. 83). Da: 3) Fim,
termo (Cc. Tusc. 1, 15). Calyb, -s, subs.
pr. f. Clibe, nome de
mulher (Verg. En. 7, 419). calybita, -ae, subs.
m. Habitante de uma
cabana (Verg. Cop. 25). Calycdnus, -i, subs.
pr. m. Calicadno, rio
e promontrio da Cilicia (T. Lv. 38,
38, 9). Calydn, -nis, subs. pr. f. Clidon,
antiga
cidade da Etlia (Cs. B. Civ. 3, 35, 1).
Calydnis, idis, subs. pr. f. A Calidnia,
i. , Dejanira (Ov. Met. 9, 112). Calydnus, a, -um, adj. Calidnio (Ov. Met. 8, 324).
Calymn, s (Calyna, -ae,) subs. pr. f.
Calimne, ilha do mar Egeu (Ov. Met.
8, 222).
Calyps, fls, subs. pr. f. Calipso, ninfa de
mitologia grega, de extraordinria beleza (Cc.
Of. 1, 113).
calyx, -ycis, subs. m. I Sent. prprio: 1) Clice
(das flores) o que envolve (as flores) (Pln.
H. Nat. 21, 25). II Da, o que contm a
semente ou o fruto: 2) Caroo, casca de fruta
(Pln. H. Nat. 15, 92). 3) Casca de vo (Pln.
H. Nat. 28, 19). 4) Concha do caramujo ou
casca da tartaruga (Pln. H. Nat.
9, 100).
Camalodunum (-ulodnum), -i, subs. pr. n.
Camaloduno, cidade da Britnia Romana (Tc.
An. 12, 32).
Camarina (-erina), -ae, subs. pr. f. Ca-marina,
cidade da costa SO da Siclia, atual Camarana
(Pln. H. Nat. 3, 89).
Camarnus, -a, -um, adj. De Camarina (Verg. En.
3, 701).
Camars, -tis, subs. pr. f. Camarte, cidade da
Etrria, na Itlia, chamada tambm Clusium,
atual Chiusi, na Toscana (T. Lv. 10, 25, 11).
CambniiMontes, subs. pr. m. Serras
Cambnias, cadeia de montanhas que separa a
Macednia da Tesslia (T. Lv. 42, 53, 6).
Camlla, -ae, subs. f. Gamela, tigela (Ov. F. 4,
779).
camlus, -i, subs. m. Camelo (T. Lv. 37, 40, 12).
Camna, -ae, subs. pr. f., e Camnae, -rum
(mais usado). I Sent. prprio: 1) Camenas,
ninfas de cantos profticos, mais tarde
identificadas com as Musas (Verg. Buc. 3, 59).
II Sent. figurado:

CAMRA

156

2) Poesia, poema, canto (Hor. O. 1, 12, 39).


Obs.: Usado principalmente no pl.
camra (eamra), -ae, subs. f. I Sent. prprio:
1) Teto abobadado, abbada, arco (Cic. Q. Fr.
3, 1, 1). Da: 2) Coberta de navio, navio com
cobertura em forma de arco (Tc. Hist. 3, 47).
camertus, -a, -um, part. pass. de camro.
Camr, -s, subs. pr. f. Cmere, cidade-zinha da
Itlia, perto de Sbaris (Ov. F. 3, 581).
Camera, -ae, subs. pr. f. Camria, antiga cidade
do Lcio, na Itlia (T. Lv. 1, 38, 4).
Camerina, v. Camarina.
Camerinum, -i, subs. pr. n. Camerino, cidade da
mbria nos limites do Piceno e atual Camerino
(Cic. At. 8, 12B, 2).
Camerinus, -i, subs. pr. m. Camerino. 1)
Sobrenome romano, dentro da gens.
Sulpcia (T. Liv. 3, 31, 8). 2) Nome que
designa a alta nobreza (Juv. 8, 38).
camr, -s, -re, v. tr. Construir em forma de
abbada (Pln. H. Nat. 10, 97).
Camers, -tis, adj. Camerte, de Camerino Cc.
Sull. 53).
Camrtes, -ium, subs. loc. m. pl. Camertes,
habitantes de Camerino (Cic. Bali. 47). Obs.:
No sg.: (Sal. C. Cat. 27, 1).
Camertinus, -a, -um, adj. De Camerino (Cic.
Balb. 46).
Camilla, -ae, subs. pr. f. Camila, rainha dos
Volscos, aliada de Turno (Verg. En. 7, 803).
Camillus, -i, subs. pr. m. I Sent. prprio: 1)
Camilo, sobrenome dos Frios. M. Furius
Camillus, clebre ditador que salvou Roma dos
gauleses (T. Lv. 5, 19, 2) II Sent. figurado:
Camilli, rum as pessoas como Camilo
(Cc. Sest. 143).
caminus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Forno,
forja (Ov. Met. 7, 106). II Da: 2) Fogo (de
chamin), fogo (Hor. Ep. 1, 11, 19). III
Sent. figurado: 3) Lar, lareira da chamin (Cc.
Fam. 7, 10, 2). Sent. potico: 4) Forja (de
Vulcano) (Verg. En. 3, 580).
Camirus (Camiros), -i, subs. pr. m. Cami-ro, filho
de Hrcules, que deu o nome a uma cidade da
ilha de Rodes (Cc. Nat. 3, 54).
Camisrs, -is, subs. pr. m. Camsares, nome de
um strapa persa (C. Nep. Dat. 1).
Camoena, v. Camna.
Campni, -rum, subs. m. Habitantes de
Campnia (Cc. Agr. 2, 94).

CANCLLI

Campnia, -ae, subs. pr. f. Campnia, re gio da


Itlia Meridional, na costa do mar Tirreno
(T. Lv. 2, 52, 1).
Campnus (Campnicus), -a, -um, adj, Da
Campnia (Cc. Agr. 1, 20); (Hor. St. 1, 5,
62); (Hor. St. 1, 5, 45).
campster (campstris), -tris, -tre, adj I
Sent. prprio: 1) Da plancie, da campina
(Hor. O. 3, 24, 9). Da: 2) Re lativo ao campo
de Marte, do campo de Marte (onde se
realizavam exerccios fsicos, os comcios,
as eleies, etc). Donde: 3) Comcios,
eleies (T. Lv. 7, 1, 2). Obs.: O nom. m.
campstris muito raro (Col. 3, 13, 8).
campestria, -ium, subs. n. pl. Plancies, lugares
planos (Tc. Germ. 43).
Campni, -rum, subs. loc. m. Camponos, povo
da Aquitnia (Pln. H. Nat. 4, 108).
campsa, v. capsa.
campus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Plancie, terreno plano: erat ex oppi-do
despectus in campum (Cs. B. Gal. 7, 79, 3)
havia da cidade uma vista para a,plancie.
Da: 2) Campina cultivada, campo (Verg. Buc.
4, 28). 3) Campo para exerccios ou campo de
batalha (Tc. Hist. 2, 70). 4) Campo de Marte,
exerccios no Campo de Marte (e como a se
realizavam os comcios): comcios, eleies
(Cc. De Or. 3, 167). II Sent. figurado: 5)
Superfcie do mar, o mar (Verg. G. 3, 198), ou
do cu. o cu (Ov. Met. 6, 694). 6) Campo
livre (carreira, teatro) (Cc. Phil. 14, 17).
Camulodnum, v. Camalodnum.
camur (eamrus), -a, -um, adj. Recurvado para
dentro (falando dos chifres dos bois) (Verg.
G. 3, 55).
Cana, -ae, subs. pr. f. Cana, nome de mulher
(Cc. At. 13, 41, 1).
Canc, -s, subs. pr. f. Cnace, filha de olo
(Ov. Her. 11).
Canchus, -i, subs. pr. m. Cnaco, nome de dois
artistas de Sicione (Cc. Br. 70).:
Canae, -rum, subs. pr. f. Canas, cidade e
promontrio da Elida (T. Lv. 36, 45, 8).
canlis, -is, subs. m. 1) Fosso, canal, tubo, cano,
aqueduto (Verg. G. 3, 330). 2) Veio (de uma
mina) (Pln. H. Nat. 33, 69).
Canastraeum, -i, subs. pr. n. Canastrcu,
promontrio da Macednia (T. Lv. 31, 45,
16).
cancllus, -i, subs. m. (geralmente no pl.:
canclli, -rum) I Sent. prprio: 1) 1)
Grades, balaustrada (Cc. Sest. 124).

CNCER

157

II __ Sent. figurado: 2) Limites, bar


reira (Cic. Quinct. 36).
cncer, cancr (ou cancris) subs. m.
j __ Sent. prprio: 1) Caranguejo, lagostim (Pln. H. Nat. 9, 97). II Sent.
diversos: 2) Cncer (constelaco) (Cic. Arat.
263). Sent. pot: 3) O Sul (Ov. Met. 4, 625).
4) Calor violento (Ov. Met. 10, 127).
Candva, -ae, subs. pr. f. Candvia, provncia
da Macednia (Cic. At. 3, 7, 3).
candela, -ae, subs. f. 1) Crio, candeia (Pln. H.
Nat. 16, 178). 2) Corda encerada (T. Lv. 40,
29, 6).
candlbrum, -I, subs. n. Candelabro (Cc. Verr.
4, 64).
candlbrus, -I, v. candlbrum (Petr. 75, 10).
candens, -ntis. I Part. pres. de cando. II
Adj.: 1) Sent. prprio: ardente, candente, em
brasa (Cc. Of. 2, 25). 2) Da: branco brilhante,
tornado branco pelo calor (Lucr. 1, 258). 3) O
Sol (Lucr. 6, 1197). 4) A lua (Cc. Rep. 1, 23).
cand, -s, -re, candi (sem supino), v. intr. I
Sent. prprio: 1) Estar inflamado, queimar
(Ov. Met. 1, 120). II Sent. figurado: 2) Brilhar
de bran-cura, ser de uma brancura brilhante, ser
branco como a neve (Catul. 64, 45). candsc, is, -re, -dl, v. incoat. intr. I Sent. prprio:
1) Fazer-se em brasa, inflamar-se (Lucr. 1,
490); (Ov. Met. 2, 230). II Da: 2) Tornar-se
branco brilhante, embranquecer (Ov. Met. 6,
49).
candidta, -ae, subs. f. A que aspira a um
cargo (ao sacerdcio) (Quint. Decl.
252).
candidtrius, -a, -um, adj. Relativo
candidatura (Cc. At. 1, 1, 2). candidtus, -i,
subs. m. I Sent. prprio:
1) Candidato, vestido com uma toga branca
(Cc. At. 4, 15, 7). II Sent. figurado: 2) O que
pretende alguma coisa, aspirante (Quint. 6, pref.
13); I (Pln. Pan. 63).
candid, adv. I Sent. prprio: 1) De cr branca
(Plaut. Cas. 767). II Sent. I figurado: 2)
Cndidamente, de boa f; simplesmente (Quint.
12, 11, 8). candidlus, -a, -ura, adj. (dim. de
candi- dus). Branco brilhante, branquinho (Cc.
Tusc. 5, 46).
candidum, -i, subs. n. Cr branca (Ov.
Met. 11, 314).

CANIDIUS

candidus, -a, -um. adj. I Sent. prprio: 1)


Branco brilhante, vestido de branco (Tib. 2, 1,
16). Da: 2) Brilhante, resplandecente,
ofuscante (pela brancura de neve: lrio,
cegonha, barba, cabelos, roupa, etc.) (Hor. O.
1, 9, 1). 3) Claro, radioso (Verg. En. 5, 571). II
Sent. figurado: 4) Feliz, favorvel (Tib. 1,
7, 64). 5) Sincero, franco, lmpido (Hor. Ep. 1,
4, 1).
candor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Brancura brilhante, alvura (Cc. Nat. 2, 40).
Da: 2) Brilho, esplendor, beleza (Cc. Cael.
36). II Sent. figurado: 3) Clareza, limpidez;
candura, pureza (Quint. 10, 1, 101); (Pln. Pan.
84).
candi, perf. de cando e candsco.
1. cnens, -ntis, part. e adj. (cano) Branco,
esbranquicado, meio grisalho (Verg. En. 10,
192).
2. Canens, -ntis, subs. pr. f. Epteto de uma
ninfa do Lcio, personificaco do Canto,
esposa de Pico (Ov. Met. 14, 333).
cno, -s, -re, cani, v. intr. (raro e pot.): 1)
Estar branco, branquejar. Da: 2) Ter os
cabelos brancos, enca-necer (Verg. En. 5, 416).
Canphros, -, subs. f. (pl. Canphrae)
Canfora, mulher que leva uma cesta cabeca,
esttua de mulher com uma cesta cabeca
(Cc. Verr. 4, 5).
canrit = cecinrit.
cnsc, -is, -re, cani, v. incoat. intr. I) Sent.
prprio: 1) Tornar-se branco, embranquecer
(Ov. F. 3, 880). II Sent. figurado: 2)
Envelhecer (sent. fsico e moral) (Cc. Leg.
1, 2).
Cangi, -rum, subs. loc. m. Cangos, povo da
Bretanha, no pas de Gales (Tc. An. 12, 32).
cn, -rum, subs. m. pl. Cs, cabelos brancos,
velhice (Cc. C. M. 62).
canicla, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Cadela pequena (Pln. H. Nat. 32, 79). Da: 2)
Cancula (constelaco) (Hor. O. 3, 13, 9). 3)
Nome de um peixe (co marinho) (Pln. H.
Nat. 9, 151). II Sent. figurado: 4) Mulher
rabu-jenta, arengueira (Plaut. Cure. 598). 5)
Lance de co, lance infeliz no jogo de dados
(Prs. 3, 49).
Cnida, -ae, subs. pr. f. Candia, nome de uma
feiticeira (Hor. Epo. 3, 8).
Cnidius, -I, subs. pr. m. Candio, nome de
homem (Cc. Fam. 10, 21, 4).

CANININUS

158

Canininus, -a, -um, adj. De Caninio (Cc. Fam.


1, 7, 3).
Caninhis, -I, subs. pr. m. Caninio, nome romano.
1) Caninius Rebilus, lugar-te-nente de Csar
nas Glias (Cc. At. 12, 37, 4). 2) Caninius
Gallus, acusador de Antnio, mais tarde seu
genro (Cic. Fam. 1, 2, 1).
caninus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Canino, de co (Varr. R. Rust. 2, 7, 3). II
Sent. figurado: 2) Agressivo, mordaz (Quint.
12, 9, 9). 3) Canina litera (Prs. 1, 109) a letra
r (cuja pronncia lembra o rosnar do co).
canis (canes), -is, subs. m. e f. I Sent. prprio:
1) Co, cadela (Cc. Verr. 4, 31). II Sent.
figurado: 2) Co (termo de injria) (Hor. Epo.
6, 1). 3) Agente de polcia (Cc. Verr. 4, 40).
III Sent. diversos: 4) Cancula (constelaco)
(Hor. St. 1, 7, 26).
cnisc, v. cansco.
canistra, -rum, subs n. pl. Cesto (de junco ou
cana), acafate (Cc. At. 5, 1, 13).
cnitia, -ae, subs. f. = canities (Pln. H. Nat. 31,
91).
cnits, -i, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Brancura (Ov. F. 6, 134). n Da 2) Brancura
dos cabelos e da barba, cs, velhice (Verg.
En. 10, 549).
Cnius, -, subs, pr. m. Cnio, nome de homem
(Cc. Of. 3, 58).
1. canna, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Cana, junco, (planta) (Ov. Met. 8, 337). II
Objeto feito de cana: 2) Flauta pastoril (Ov.
Met. 2, 682).
2. Canna, -ae, subs. pr. m. Cana, rio vizinho de
Canas, na Aplia (T. Lv. 25, 12, 4).
Cannae, -rum, subs. pr. f. Canas, aldeia da
Aplia, clebre pela vitria de Anbal sobre os
romanos, em 216, a.C. (Cc. Tusc. 1, 89).
Cannnsis, -e, adj. De Canas (Cc Br. 12).
Canneneftes, v. Cannineftes.
Canninfas, -tis, subs. pr. m. Caninefate (Tc.
An. 11, 18).
Cannineftes, -tum, subs. m. Caninefates, povo
da Germnia (Tc. Hist. 4, 15).
cano, -is, -re, cecini, cantum, v. intr. e tr. Intr.: I
Sent. prprio: 1) Cantar (falando de
pessoas): canere ad tibicinem (Cc. Tusc. 1, 3)
cantar com acompanhamento de flauta. 2)
Tratando-se de animais (Cic. Div. 1, 12). 3)
Tratando-se de instrumentos: tubae cornea-que
cecinerunt (T. Lv. 30, 33, 12)

CANTICUM

cantaram as trombetas e clarins. Usado


transitivamente: II Sent. prprio: 4) Cantar
(Cc. De Or. 2, 352). Da: 5) Celebrar em
verso, celebrar (Cc. Tusc. 4, 3). Na lngua
religiosa: 6) Predizer, profetizar, anunciar
(Cc. Cat. 3, 18); (Verg. En. 5, 113). Empregos especiais: 7) Dar sinal, produzir um
som
(com
instrumento),
tocar
(um
instrumento) (Cc. Verr. 1, 53, 8) Ressoar,
retumbar (Ov. Met. 1, 340). 9) Tocar um
instrumento (Cc. Tusc. 1, 4).
cann, -nis, subs. m. Regra, medida, c-none
(Pln. H. Nat. 34, 55).
Canoptae, -rum, subs. loc. m. Canopitas
habitantes de Canopo (Cc. seg. Quint. 1, 5,
13).
Canpus (Canpos), -I, subs. pr. m. 1) Canopo,
cidade do Baixo Egito, na costa mediterrnea
(Tc. An. 2, 60). 2) Uso potico: Baixo Egito,
Egito (Prop. 3, 11, 39).
canor, -ris, subs. m. Som, som melodioso,
canto, melodia (Verg. G. 4, 71).
canrus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Canoro, que canta (Verg. G. 2, 328). II
Sent. figurado: 2) Sonoro, melodioso,
harmonioso (Cc. Br. 234).
Cantber, -bri, subs. loc. m. Cntabro (Hor. O.
2, 6, 2).
Cantbri, -rum, subs. loc. m. Cntabros, povo
da Hispnia Tarraconense (Cs. B. Gal. 3,
26, 6).
Cantabria, -ae, subs. pr. f. Cantbria, pais dos
Cntabros (Pln. H. Nat. 34, 148).
Cantabricus, -a, -um, adj. Cantbrico, da
Cantbria (Hor. Ep. 1, 18,55).
cantmen, -inis, subs. n. Encanto, encantamento
(Prop. 4, 4, 51).
canttor, -ris, subs. m. Cantor, msico (Marc.
13, 77).
canttus, -a, -um, part. pass. de canto.
cantrius (cantherius), -i, subs. m. Cavalo
castrado (em geral) (Cc. Nat. 3, 11).
canthris, -idis, subs. f. 1) Cantrida (inseto
venenoso) (Cc. Tusc. 5, 117). 2) Gorgulho
(Pln. H. Nat. 18, 152).
1. canthrus, -, subs. m. Taca ou copo de duas
asas, cntaro (Verg. Buc. 6,17).
2. Canthrus, -i, subs. pr. m. Cntaro, nome de
homem (Plin. H. Nat. 34, 85).
canthus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Arco
de ferro em volta da roda de uma carruagem
(Quint. 1, 5, 88). II Da: 2) Roda (Prs. 5,
71).
canticum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Canto, canco (Sn. Ep. 114, 1). II

CANTILENA

159

Da, no teatro: 2) Cntico (parte cantada com


acompanhamento de flauta por um cantor, de
p, ao lado do msico, enquanto que outro
ator fazia a mmica) (T. Lv. 7, 2). 3)
Recitativo (Cc. Or. 57).
cantilna, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1
Canto, canco, cantilna, estribilho (Ter.
Phorm. 495); (Cc. At. 1, 19, 8). II Sent.
figurado: 2) Ninharia, bagatela, tagarelice
(Brut. Fam. 11, 20, 2).
Cantilus, -, subs. pr. m. Cantlio, secretrio de
um pontfice acoitado at morrer (T. Lv. 22,
57, 3).
canti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Canto, canco (Plaut. Bac. 38). II Da: 2)
Feitiaria, encantamento (Cc. Br. 217).
cantit, -s, -re, -vi, -atum v. freq. iterat. tr.
Cantar muitas vezes, freqentemente (Cc. Br.
75).
Cantum, -I, subs. pr. Cntio. parte da Britnia
Romana, hoje a regio de Kent (Cs. B. Gal.
5, 13, 1).
cantiuncla, -ae, subs. f. Pequena canco,
canconeta (Cc. Fin. 5, 49).
canto, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. e intr. (freq. de
cano com valor intensivo). Intr.: I Sent.
prprio: 1) Cantar
(tratando-se de pessoas e animais) (Cc. Cat. 2,
23). Tr. II Da: 2) Celebrar em verso,
celebrar (Hor. O. 3, 28, 9). 3) Declamar,
recitar (Hor. St. 1, 10, 19). 4) Cantar em
verso, expor em verso (Hor. O. 3, 1, 4). III
Empregos especiais: 5) Ressoar, tocar (um
instrumento): cantabat tibia ludis (Ov. F. 6,
659) ressoava a flauta para os jogos. 6)
Praticar cerimnias mgicas, encantar (Verg.
Buc. 8, 72).
Cantor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Cantor, msico (Hor. St. 1, 3, 1). Da: 2)
Ator, cmico (Hor. A. Pot. 155). II Sent.
figurado: 3) O que repete constantemente, o
que repisa (Cc. De Or. 1, 236). 4) Panegirista
(Cc. Tusc. 3, 45).
1 cantus, -fls, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Canto (das aves ou das pessoas) (Cc. Cael.
35). Da: 2) Som (de um instrumento) (Cc.
Mur. 22). II Sen. figurado: 3) Poesia,
verso, poema (V. Mx. 3, 2, 22). 4) Feiticaria,
encantamento (Ov. Met. 7, 195).
2._ cantus, -i, subs. m. v. canthus.
cnui, perf. de cano e cansco.
1. Canulius, -a, -um, adj. De Canuleio referente
a Canuleio (Cc. Rep. 2, 63).

CAPENTES

2. Canulius, -, subs. pr. m. Canuleio, tribuno


popular (T. Lv. 4, 1, 1).
cnus, -a, -um, adj. I Sent. prprio 1) Branco,
branco prateado (Hor. O. 1,
4, 4). 2) Branco (referindo-se aos cabe
los, barba, penugem ou plumagem)
(Hor. O. 2, 11, 15); (Marc. 4, 36); (Ov.
Met. 2, 373). II Da, em sent. figura
do: 3) Velho, antigo, venerando (Verg.
En. 1,292). 4) Aplica-se especialmente
para
caracterizar
a
velhice
(Catul.
108, 1).
Cnus (Kan-), -I, subs. pr. m. Cano, nome
romano (Cc. At. 13, 31, 4).
Canusni, -rum, subs. loc. m. pl. Canusi-nos,
habitantes de Cansio (Hor. St. 1, 10,30).
Canusinus, -a, -um, adj. Canusino, de Cansio
(Cc. At. 1, 13,1).
Canusium, -I, subs. pr. n. Cansio, cidade da
Aplia, hoje Canossa (Cc. At. 8, 1).
capacitas, -ttis, subs. f. 1) Capacidade,
possibilidade de conter alguma coisa. 2)
Receptculo (Cc. Tusc. 1, 61).
Capaneus, -i ou -os, subs. pr. m. Capa-neu,
homem violento, de altura gigantesca, um dos
prncipes de Argos, que marcharam contra
Tebas na expedico dos Sete Chefes (Ov. Met.
9, 404).
Capaneius (Capaneus), -a, -um, adj. De Capaneu
(Estc. Theb. 12, 545).
capax, -cis, adj. I Sent. prprio: 1) Que pode
conter, que contm, que tem capacidade,
espaoso, amplo (Hor. Epo. 9, 33). II Sent.
figurado: 2) Capaz, digno, idneo (Tc. Hist.
1, 49). 3) Insacivel, vido (Cc. Or. 104).
capd, -inis, subs. f. v. capis.
capduncula, -ae, subs. f. Pequeno vaso de uma
s asa, usado nos sacrifcios (Cc. Nat. 3, 43).
1. caplla, -ae, subs. f. I Sent. prprio:
1) Cabrita, cabra (Verg. Buc. 7, 3).
II Sent. fiugrado: 2) Prenuncio de
estao chuvosa com o aparecimento da
estrela Cabra (Ov. F. 5, 113).
2. Caplla, -ae, subs. pr. m. Capela. 1)
Nome de um poeta do sculo de Augus
to (Ov. P. 4, 16, 36). 2) Sobrenome de
um Statilius (Suet. Vesp. 3).
Capellinus, -a, -um, adj. Capeliano, relativo a
um Capela (Marc. 11, 31, 17).
Capna, -ae, subs. pr. f. Capena, cidade da Itlia,
na Etrria, margem direita do Tibre (T. Lv.
22, 1, 10).
Capnas, -tis, adj. De Capena (T. I.Iv.
5, 16, 2); (Cc. Flac. 71).
Capentes, -um, subs. loc. m. Os nabitan-

CAPENUS

160

tes de Capena, os capenates (T. Lv. 26 11,


9).
Capnus, -a, -um, adj. De Capena (Verg. En. 7,
697): porta Capena (Cic. Tusc. 1, 13) a porta
Capena (situada ao sul de Roma, na Via
pia).
caper-, -pri, subs. m. I Sent. prprio: 1) Bode
(Verg. Buc. 7, 7). II Sent. figurado: 2) Mau
cheiro das axilas (Catul. 69, 6). Em
astronomia: 3) A constelaco do Capricrnio
(Manil. 2, 178).
capss, -is, -re, -sivi, -stum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Procurar apanhar, procurar
alcanar, procurar tomar (Verg. En. 4, 346). II
Da: 2) Tomar, agarrar, apanhar (Verg. En.
3, 234). 3) Empreender (sent. fsico e moral)
(Cc. Of. 1, 71). 4) Emprego especial: se
capessere (are), dirigir-se para, ir, partir para
(Plaut. Amph. 262). Obs.: Constri-se,
geralmente, com acus. Formas contratas:
capessisse (T. Lv. 10, 5, 4): capessisset (Tc.
An. 13, 25).
Capetus, -i, subs. pr. m. Cpeto Slvio, rei de
Alba (T. Lv. 1, 3, 8).
1. Caphreus, -a, -um, adj. De Cafaru (Ov.
Trist. 5, 7, 36).
2. Caphreus, -a, -um, adj. O mesmo que o
precedente (Prop. 3, 7, 39).
3. Caphreus (Caphreus), -i, ou -os, subs. pr.
m. Cafaru, promontrio da Eubia (Verg. En.
11, 260).
Caphris, -idis, adj. De Cafaru (Sn. Herc. Oet.
805).
capilltus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Que tem cabelos, de cabelos compridos (Cc.
Agr. 2, 59). II Da: 2) Fino como cabelo
(Pln. H. Nat. 19, 98).
capillus, -, subs. m. I Sent. prprio:
1) Cabelo (sing. coletivo) (Cs. B. Gal.
5, 14, 3); plural: (Cc. Pis. 25). II
Da: 2) Plo da barba (Suet. Ner.
1). 3) Plo dos animais (Col. 9, 10, 1).
cap, -is, -re, cp, captum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Apanhar, tomar nas mos, agarrar
(com idia accessria de conter): cape saxa
nianti (Verg. G. 3, 420) toma nas mos as
pedras. Da:
2) Conter (sent. prprio e figurado)
(Cc. Phil 2, 16). II Sent. figurado: 3)
Conter,
conceber,
compreender
(Cc.
Mil. 87). 4) Ser capaz de (Sen. Ep. 47,
2). 5) Aprisionar, fazer prisioneiro (Cic
Verr. 5, 72). 6) Tomar, apoderar-se, to
mar forca, ocupar (Cs. B. Civ. 3, 59,
2). 7) Adquirir, obter: ...consulatum
(Cc. Pis. 3) obter o consulado. 8)
Ocupar (Cs. B. Gal. 7, 62, 8). 9) Esco
lher, receber, alcancar (Cs. B. Gal.

CAPITLINUS

5, 9, 1). Na lngua jurdica: 10) Receber (por


testamento, doaco ou legado), possuir (Cc.
At. 1, 20, 7). 11) Seduzir, cativar, enganar
(Cc. Tusc. 5, 31). 12) Passivo: Estar doente,
padecer, sofrer, suportar (Cc. Ac. 2, 66). Da:
13) Estar privado (da utilizaco de um rgo)
(Cc. Tusc. 5, 117). 14) Tomar, retomar,
perceber (sent. fig.) (Cc. Phil. 3, 29); (Cs. B.
Gal. 7, 26, 3). Obs.: Formas arcaicas: capso =
cepero (Plaut. Bac. 712); capsit = ceperit
(Plaut. Ps. 1022); capsimus = cepe-rimus
(Plaut. Rud. 304).
capis, -idis, subs. f. Vaso ou taa de uma s asa,
usado nos sacrificios (T. Lv. 10, 7, 10).
capiss = capsso.
capistr, -s, -re, -atum, v. tr. Pr o cabresto
em, aaimar (Ov. Her. 2, 80).
capistrum, -I, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Mordaa (Verg. G. 3, 188). II Sent.
figurado: 2) Cabresto (referindo--se acasamento): maritale capistrum (Juv. 6, 43)
o cabresto conjugai.
capital, -lis, subs. n. I Sent. prprio:
1) Veu que as sacerdotisas trazem na cabeca
(nos sacrificios) (Varr. L. Lat. 5, 130). II
Termo de jurisprudncia:
2) Crime capital, crime que se expia com a
pena de morte (Cc. Leg. 3, 6). Impess.: 3)
Capital est... (mais oraco infinitiva) crime
capital... (T. Lv. 24, 37, 9). Obs.: H uma
forma de nom. capitale (Tc. Agr. 2).
capitlis, -e, adj. I Sent. prprio: 1) Da
cabeca, capital (Cc. Verr. 2, 68). Da, na
lngua do Direito: 2) Relativo pena de
morte, que determina a morte (natural ou
apenas a morte civil) (T. Lv. 6, 4, 5). II
Sent. figurado:
3) Mortal, fatal, funesto (Cc. Cat. 2,
3). 4) Principal, de primeira ordem
(Cc. Q. Fr. 2, 11, 4).
capitliter, adv. Com perigo de vida, mortalmente, de pena capital (Pln. Ep. 1, 5, 4).
Capitinus, -a, -um, adj. De Capcio (Cc. Verr.
3, 103).
Capitium, -i, subs. pr. n. Capcio, cidade da
Siclia (Cc. Verr. 3, 103).
capito, -nis, subs. m. Sent. prprio: 1) O que
tem cabeca grande (Cc. Nat. 1, 80). 2)
Epteto dado aos parasitas (Plaut. Prs. 60).
Capitlini, -rum, subs. m. pl. Sacerdotes
capitolinos, encarregados da celebrao dos
jogos capitolinos (Cc. Quinct. 2,5,2).
1. Capitlinus, -a, -um, adj. Capitolino, do

CAPITLINUS

161

Capitlio (Cic. Verr. 4, 66); (T. Lv. 5, 50, 4).


Capitlinus, -I, subs. pr. m. Capitolino,
sobrenome romano aplicvel a vrias pessoas
especialmente M. Mnlio Capi tolino, que
salvou o Capitlio (T. Lv.
3, 12, 2).
Capitlium, -I, subs. pr. n. Capitlio, uma das
sete colinas da Roma republicana entre o
Quirinal e o Tibre (Cc. Verr.
4, 129).
Capitultim, adv. Sumariamente (C. Nep.
Cat. 3, 4). capitlum, -i, subs. n. I Sent.
prprio:
1) Cabeca pequena, cabeca (Plaut. Cure
293). II Sent. figurado: 2) Pessoa,
individuo (Plaut. As. 496). Cappadcs, -um,
subs. loc. m. pl. Os capadcios, habitantes da Capadcia (Hor.
Ep. 1, 6, 39).
cappadocia, -ae, subs. pr. f. Capadcia
regio do centro da sia Menor (Cc.
Agr. 2, 55).
Cappdox, -cis, I Subs. pr. m. Cap-Idoce,
rio da sia, que deu nome Ca-padcia (Pln.
H. Nat. 5, 9). II Adj.:
da Capadcia (Cc. Sen. 14). fera, -ae, subs. f. I
Sent. prprio: 1) Cabra (Cc. Lae. 62). Da:
2) Capricrnio (constelaco) (Hor. O. 3, 7, 6).
II Por anologia; 3) Catinga, mau cheiro das
axilas (Hor. Ep. 1, 5, 29). Caprae Palus, subs.
pr. O Pntano da .Cabra, situado, durante a
poca real, no centro do Campo de Marte (T.
Lv. 1, 16, 1).
Capra, -ae, subs. f. 1) Cabra montes (Hor, O.
3, 15, 12). 2) Em expresso .proverbial:
jungere capreas lupis (Hor. 0. 1, 33, 8) cruzar
as cabras com os
lobos (quando se quer fazer referncia
a uma coisa impossvel). caprae, -rum, subs.
pr. f. pl. Capri, ilhota do mar Tirreno, muito escarpada, onde
Tibrio mandou construir um palcio (Tc. An.
4,67). cappregnus, -a, -um, adj. Da raca das
cabras (Plaut. Ep. 18). caprelus (caprilus),
-I, subs. m. I
Sent. prprio: 1) Cabrito montes (Verg. Buc.
2,41). Da: 2) Enxada de dois den-tes,
lembrando os chifres do cabrito
montes (Col. 11, 3, 46). II Sent. figu-rado:
3) Caibro, suporte (Cs. B. Civ. [2, 10, 3).
capricrnus, -I subs. pr. m. O Capricrnio,
Signo do Zodaco (Cc. Arat. 91). caprificus, I, subs. f. Figueira brava (Hor.
Epo. 5, 17).

CAPTIS

caprignus, -a, -um, adj. Caprgeno, nascido de


uma cabra (Verg. En. 3, 221).
caprimlgus, -i, subs. m. Cabreiro, o que
ordenha as cabras (Catul. 22, 10).
Caprinus, -i, subs. pr. m. O Caprneo, apelido
dado a Tibrio, por no deixar a ilha de Capri
(Suet. Tib. 43).
caprinus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Caprino, de cabra (Cc. Nat. 1, 82). II Na
expresso: de lana caprina (Hor. Ep. 1, 18, 15)
"ninharia, bagatela".
caprilus, v. caprelus.
caprips, -pdis, adj. Que tem ps de cabra,
caprpede (Hor. O. 2, 19, 4).
Caprius, -I, subs. pr. m. Cprio, nome de
homem (Hor. St. 1, 4, 66).
1. capsa, -ae, subs. f. I Sent. prprio:
1) Caixa de madeira, funda e de forma
circular, que serve para conter e trans
portar livros (os papiros) (Hor. St.
1, 4, 22). II Da: 2) Caixa para con
servar frutas (Marc. 11, 8).
2. Capsa, -ae, subs. pr. f. Capsa, cidade da
Numdia (Sal. B. Jug. 89,4).
capsrus, -I, subs. m. Escravo encarregado de
levar a capsa de seu senhor, ou os livros dos
meninos que vo escola (Suet. Ner. 36).
Capsnss, -ium, ou Capsentni, -rum. subs.
loc. m. pl. Capsenses, habitantes de Capsa
(Sal. B. Jug. 89, 6).
capsim = ceperim, perf. subj. de capio.
capsis, -it = ceperis, -it, fut. perf. de capio (Plaut.
Ps. 1022).
caps = cepro, fut. perf. de capio.
cpsula, -ae, subs. f. Caixinha, cofrezinho
(Catul. 68, 36).
Capta, -ae, subs. pr. f. Capta, sobrenome de
Minerva (Ov. F. 3, 837).
captti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Aco de apanhar, captaco (Pln. H. Nat.
20,160). II Da: 2) Aco de sur-peender,
procurar (Cc. Part. 81).
capttor, -ris, subs. m. I Sent. prprio:
I) Captador, o que procura ou anda
caca de alguma coisa (T. Lv. 3, 33, 7).
II) Da: 2) O que anda caca de he
ranca, cacador de heranca (Hor. St.
2, 5, 57).
capttus, -a, -um, part. pass. de capto.
capti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1) Aco
de tomar posse de alguma coisa, agarrar (A.
Gl. 7, 10, 3). Da: 2) Cilada, armadilha,
engano (Cc. Quinct. 53). II Sent. figurado:
3) Sutileza, sofisma (Cic. Div. 2, 41).
captis, adv. Capciosamente, de modo
capcioso (Cc. Ac. 2, 94).

CAPTIOSUS

162

captisus, -a, -um, ad]. 1) Capcioso, enganador


(Cc. Com. 29). 2) Sofistico, de sofisma (Cc.
Com 52). 3) Captisa, -rum (Cc. Fin. 1, 22):
sofismas.
captiuncla, -ae, subs. f. Sutileza, astcia (Cic.
At. 15, 7).
captiva, -ae, subs. f. Cativa, escrava (Eutr. 1, 7).
captivts, -tis, subs. f. 1) Cativeiro, escravido
(Tc. An. 12, 51). 2) Conjunto dos
prisioneiros (Tc. An. 11, 23).
1 captivus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Prisioneiro, cativo (falando dos homens e dos
animais) (Cc. Verr. 5, 69). II Sent.
figurado: 2) Cativo (do amor) (Ov. Am. 1, 2,
30). III Sent. potico: 3) De prisioneiro
(Verg. En. 10, 520).
2. captivus, -I, subs. m. Prisioneiro, prisioneiro
de guerra. (Cc. Fam. 5, 11).
capto, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. freq. (iterat. de
capo). I Sent. prprio: 1) Procurar apanhar,
fazer por tomar: laqueis captare feras (Verg. G.
1, 139) procurar apanhar as feras com lacos
II Sent. figurado: 2) Apanhar, tomar: frigus
captabis opacum (Verg. Buc. 1, 52) tomaras o
fresco e a sombra. 3) Cobicar, ambicionar,
procurar obter (Ov. Trist. 1, 75). 4) Captar,
granjear fazer a corte a (Hor. St. 2, 5, 23). III
Empregos especiais: 5) Espiar, es preitar
(Cc. Har. 55). 6) Procurar apa nhar em
flagrante, surpreender (Cc. Ac. 2, 94). Obs.:
Constri-se com acus. e or. inf., podendo
ser usado in-transitivamente no sentido de
fazer caca aos testamentos ou s herancas
(Marc. 8, 38, 3).
captura, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Aco
de tomar, apanhar, tomada, captura (Pln. H.
Nat. 19, 10). Da: 2) Presa, o que se apanha na
caca ou na pesca (Pln. H. Nat. 35, 99). II
Sent. figurado: 3) Ganho, lucro inescrupuloso
(V. Mx. 9, 4, 1). 4) Salrio, jornal (V. Mx.
6, 9, 8).
1. captas, -a, -um, part. pass. de capo.
2. captus, -s, subs. m. I Sent. prprio:
1) Tomada, faculdade de apanhar, aco
de apanhar (V. Mx. 3, 3, 7). II Sent.
figurado: 2) Capacidade (sent. fsico e
moral), poder de compreenso, alcance
do esprito (Cs B. Gal. 4, 3, 3).
Capa, -ae, subs. pr. f. Cpua, cidade da
Campnia, na Via pia, fundada pelos
etruscos (Cc. Agr. 1, 18).
capd, -inis, subs. f. Vaso para os sacrifcios
(Cc. Par. 11).

CARBASUS

caplus, -I, subs. m. e caplum, -T, subs. n. I


Sent. prprio: 1) Cabo (de uma arma), punho
(da espada) (Verg En 2, 553). 2) Rabica (do
arado) (Ov. P
1, 8, 67).
caput, -pitis, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Cabeca (do homem ou dos animais) (Hor. Ep.
1, 1, 76); (Cc. C. M. 34). II Da: 2) Pessoa,
indivduo (Hor. St
2, 1, 27). 3) Vida, existncia (Cc. Of."
3, 107). III Sent. figurado: 4) Cimo, parte
superior, extremidade (de um objeto), ponta
(Verg. En. 9, 678). 5) Fonte, origem, ponto de
partida (Cc. De Or., 1, 195). 6) Pessoa
principal, chefe, cabeca (T. Lv. 8, 19, 13). 7)
O essencial, a parte principal (falando de
coisas) (Cc, Pis. 47). 8) Capital (de cidade)
(T. Lv. 6, 9, 1). Obs.: abl: capiti, era Verg.
(En. 7, 668) e Catulo (68, 124).
caputlis, v. capitlis.
Capys, -yos (-yis), subs. pr. m. Cpis. 1) filho de
Assraco e pai de Anquises (Ov. F. 4, 34). 2)
Nome de um companheiro de Enias (Verg.
En. 1, 183). 3) Um dos reis de Alba (T. Lv. 1,
3, 8). 4) Um dos fundadores de Cpua (Verg.
En. 10, 145). 5) Nome de um rei de Cpua (T.
Lv. 4, 37, 1).
Cr, -is, subs. pr. m. Cris ou Care, heri
epnimo da Caria, que inventou a cincia de
adivinhar os augrios pelo vo das aves (Pln.
H. Nat. 7, 203).
Caraclla, -ae, subs. pr. m. Caracala, nome de
um imperador romano (Eutr. 8, 20).
Carls, -ium, subs. pr. f. Cralis, capital da
Sardenha (T. Lv. 23, 40, 8).
Caralitni, -rum, subs. loc. m. Caralita-nos,
habitantes de Cralis (Cs. B. Cv. 1, 30, 3).
Caralitauus, -a, -um, adj. De Cralis (T. Lv. 27,
6, 14).
Caralitis, -is, subs. pr. f. Caralitis, pntano da
Pisdia, na sia Menor (T. Lv. 38, 15, 2).
Carnus, -I, subs. pr. m. Crano, primeiro rei da
Macednia (T. Lv. 45, 9, 3).
Caratcus, -i, subs. pr. m. Cartaco, rei dos
siluros (Tc. An. 12, 33).
Caravndis, -idis, subs. pr. f. Caravndis, cidade
da Ilria (T. Lv. 44, 30, 9).
Caravantius, -I, subs. pr. m. Caravncio, nome
de um ilrio (T. Lv. 44, 30, 9).
carbasus, (sinus, -simis), -a, -um, adj. De
linho fino (Cv. Verr. 5, 30).
carbsus, -I, subs. f. (carbsa, -rum, n. pl.
freqente a partir de Ovdio). I Sent.
prprio: 1) Tecido de linho fino, crbaso, e
da: 2) Vestido de linho

CARBATINU
S
(Verg. En. 8, 34). II O que se faz com o
linho: 3) Vela de navio (Ov. Met. 6, 233). 4)
Cortina (de teatro) (Lucr. 6, 109). Obs.:
Como adj. carbasa lina (Prop. 4, 3, 64)
linho fino. Aparece como masculino em V.
Mx. (1, 1, 7) e como neutro em Plnio (Pan.
12, 33).
carbatnus, v. carpatnus.
1,carb, -nis, subs. m. I Sent. prprio:
1)Carvo (vegetal), brasa (Cic. Of. 2, 25). II
Sent. figurado: 2) Sinal de infmia (feito a
carvo), e da: descrdito, censura: mox haec
carbone notasti (Prs. 5, 108) logo marcaste
isto a carvo, i. , censuraste.
2. Carb, -nis, subs. pr. m. Carbo, sobrenome
dos Paprios (Cic. Fam. 9, 21, 3).
Carcs, -nis, subs. pr. f. Carcassona, cidade
da Glia Narbonense (Cs. B.
Gal. 3, 20, 21.
carcer, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Recinto fechado, barreiras que formam a pista
dos carros, recinto donde partem os carros
numa corrida (na prosa pl.) (Cic. Br. 173).
Da: 2) Priso (Cc. Nat. 2, 6). II Sent.
figurado:
: 3) Ponto de partida (Cc. C. M. 83). Por
sindoque: 4) O que encerra a priso, i. , os
prisioneiros, ladres, bandidos, delinqentes
(Cc. Pis. 16).
Carchdonus, -a, -um, adj. Cartagins, natural
de Cartago (Plaut. Poen. 53).
carchsium, -I, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Copo para beber (Verg. G. 4, 380). II Da:
2) Cesto da gvea de um navio (Luc. 5, 418).
3) Cabrestante, espcie de guindaste para
levantar grandes pesos (Vitr. 10, 2, 10).
carcinma, -tis, subs. n. I Sent. prprio: D
Cancro (doenca) (Cels. 5, 28, 2). II Sent.
figurado: 2) Chaga (Suet. Aug. 65).
Carcnos, (-nus), -, subs. m. O Cncer, signo do
zodaco (Luc. 9, 536).
Cardcae (Cardces), aram, (-um), subs. m. pl.
Crdaces, milicia persa aguerrida, mas dada
pilhagem (C. Nep. Dat. 8, 2).
cardicus, -I, subs. m. Doente do estmago
(Cc. Div. 1, 81).
1. card, -inis, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Gonzo, couceira (Verg. En. 1, 449). Sent.
diversos: 2) Polo (Norte e Sul), ponto cardial,
linha transversal traada do norte ao sul:
cardines tem-porum (Pln. H. Nat. 18, 218)
as quatro estaes. 3) Linha de demarcao
(T. Lv. 37, 54, 23). II Sent.

CARISTIA

figurado: 4) Ponto capital (de um assunto),


conjuntura (Verg. En. 1, 672).
2. Card, -nis, subs. pr. f. Cardo, cidade da
Hispnia Ulterior (T. Lv. 33,21).
cardus, -i, subs. m. Cardo, alcachofra (Verg. G.
1, 151).
cr, adv. Caro, de alto valor (Varr. R. Rust. 3,
5, 2). Obs.: comp. carius (Cc. Dom 115),
superl. carissime (Sn. Ep. 42, 6).
crctum (caroectum), -I, subs. n. Terreno cheio
de tbua (planta), tabual (Verg. Buc. 3, 20).
car, -s, -re, -i, v. intr. I Sent. pr prio:
1) Ter falta de alguma coisa, no ter, estar
privado ou isento de algo (Cc. Br. 279). II
Da: 2) Passar sem, abster-se de, sentir falta de
(Cc. Tusc. 1, 87). Obs.: Constri-se com
abl, raramente com gen. ou acus. Part. fut:
caritrus (Ov. Met. 2, 222).
Crs, -um, subs. loc. m. Crios, habitantes da
Caria (Cc. Flac. 65).
crex (carix), -icis, subs. f. Tbua (planta)
(Verg. G. 3,231).
Carfulnus, -i, subs. pr. m. Carfuleno, nome de
um senador (Cc. Phil. 3, 23).
Cra, -ae, subs. pr. f. Caria, provncia da sia
Menor (Cc. Flac. 65).
crica, -ae, subs. f. Qualidade de figo (vindo da
Caria) (Cc. Div. 2, 84).
caricus, -a, -um, v. carisus.
caries, -I, subs. f. Podrido (Ov. Trist. 5,12, 27).
Obs.: S usado no nom., acus. e abl sg.
carina, -ae, subs. f. I Sent, prprio:
1) Casca de noz (propriamente as duas
partes ocas da casca de noz) (Pln. H.
Nat. 15, 88). II Da, por analogia:
2) Quilha de navio (pela semelhanca
com a metade da casca de noz) (Cs. B.
Gal. 3, 13, 1). 3) Navio (Verg. G. 1,
303).
Carinae, -rum, subs. pr. f. As Carinas, bairro
muito populoso de Roma (Cc. Q. Fr. 2, 3, 7).
carintus, -a, -um, part. pass. de carino.
carn, -s, -re, v. tr. Dispor em forma de quilha
(Pln. H. Nat. 9, 103).
carisus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Apodrecido, podre (Cat. Agr. 5, 6). II Sent.
figurado: 2) Decrpito, arruinado (Ov. Am. 1,
12, 29).
carita, v. caryta.
cris, -Idis, subs. f. Espcie de caranguejo (Ov.
Hal. 132).
caristia, -rum, v. charista.

CARITAS

164

crits, -ttis, subs. f. 1) Ternura, afeico. amor


(Cc. Of. 3, 100). 2) Carestia, alto preco (Cc.
Of. 3,50).
caritrus, -a, -um, part. fut. de caro.
Carmlus, -i, subs. pr. m. 1) Carmelo, monte da
Judia (Tc. Hist. 2, 78). 2) Carmelo, deus
adorado no monte Carmelo, na Judeia (Tc.
Hist. 2, 78).
carmen, -inis, subs. n. I Sent. prprio: 1) Tudo
que escrito em verso, fr mula ritmada,
frmula mgica, frmula solene (religiosa ou
jurdica) (Cc. Mur. 26). 2) Palavras mgicas,
predi-co (Verg. Buc. 9, 69). 3) Poema, es
pecialmente poesia lrica ou pica (Cic. Br.
71), donde: malum carmen ( Hor. Ep. 2, 1,
153) ou carmen famosum (Hor. Ep. 1, 19, 31)
poesia satrica. 4) Diviso de um poema
(canto, livro) (Lucr. 6, 937). 5) Canto, som da
voz, som de um instrumento (Verg. En. 4,
462).
Carmnta, -ae (T. Lv. 1, 7, 8) ou Car-mntis, -is,
subs. pr. f. Carmnta, me de Evandro,
profetisa muito estimada (Verg. En. 8, 336).
Carmentlia, -inm, subs. n. Carment-lias, festas
em homenagem a Carmnta (Ov. F. 1, 585).
Carmentlis, -e, adj. De Carmnta, relativo a
Carmnta (Cc. Br. 56).
Carmo, -nis, subs. pr. f. Carmo, cidade da
Btica (T. Lv. 33, 21, 8).
Carmnnss, -iam, subs. loc. m. Carmo nenses,
habitantes de Carmo, cidade da Btica' (Cs.
B. Civ. 2, 19, 4).
carnarius, -i, subs. m. Grande comedor de carne,
grande apreciador de carne (Marc. 11, 100,
6).
Carneds, -is, subs. pr. m. Carnades de Cirene,
filsofo grego, fundador da Nova Academia,
que combatia o estoi-cismo (Cc. De Or. 3,
68).
Cameadeus, (-Ins), -a, -um, adj. De Carnades de
Cirene (Cc. Ac. 2, 148); (Cc. Fin. 5, 16).
carnifex (carnfex), -leia, subs. m. I Sent.
prprio: 1) Carrasco, algoz (Cc. Verr. 1, 9). II
Sent, figurado: 2) Carrasco (termo de
injria) (Cc. Pis. 11). III Sent. potico
(adj.): 3) Que tortura, algoz (Marc. 12, 48,
10).
carnidicatus, -a, -um, part pass. de carni-fico.
carnificina (carnuficina), -ae, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Lugar onde se fazem as execuces,
patbulo (T. Lv. 2, 23). 2) Ofcio de carrasco
(Plaut. Capt. 132). II Sent. figurado: 3)
Tortura (Cc. Tusc. 5, 78).

CARRCA

carnifico -s, -re, v. tr. Executar, decapitar (T.


Lv. 24, 15, 5).
carnis, -is, subs. f. v. caro (T. Liv. 37, 3, 4).
carnuf- (v. carnif-) (are).
Carnts, -um, ou Carnti, -rum, subs. loc. m.
Carnutos, povo da Glia (Cs. B. Gal. 2, 35,
2); (Pln. H. Nat. 4, 107).
caro, carnis, subs. f. I Sent. prprio: 1) Pedaco
de carne, carne (Cs. B. Gal. 6, 22, 1). II
Sent. metafrico: 2) Polpa (de um fruto) (Pln.
H. Nat. 15, 96), III Sent. figurado: 3) Carne
(em oposico ao esprito), o corpo, a matria
(Sn. Ep. 65, 22).
Carpathius, -a, -um, adj. De Crpatos, ilha do
mar Egeu (Verg. G. 4, 387); Carpa-thium
mare: Mar de Crpatos (Verg. En. 5, 595).
carpatinus, -a, -um, adj. De couro bruto,
grosseiro (Catul. 98, 4).
carpntum, -I, subs. n. 1) Carruagem de duas
rodas (coberta e para uso das mulheres) (T.
Lv. 5, 25, 10). 2) Carroca para carga (Pald.
10. 1, 2). 3) Carro do exrcito (entre os
gauleses) (T. Lv. 10, 30, 5).
Carpetnia, -ae, subs. pr. f. Carpetnia. territrio
dos carpetanos (T. Lv. 39, 30, 1).
Carpetni, -rum, subs. loc. m. Carpetanos,
povo da Ibria (T. Lv. 21, 5, 7).
carp, -is, -re, carpsi, carptum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Colher, arrancar (Verg. G. 2,
89/90). II Na lngua dos teceles: carmear,
desenredar a l (Verg. G. 4, 334/335). 2) Da:
desfiar, rasgar, separar (sent. fsico e moral),
cortar, recortar (Cc. De Or. 3, 190). Na lngua
comum: 3) Colher, gozar, recolher (Hor. O. 1,
11, 8). III Empregos especiais: 4)
Consumir, enfraquecer, atormentar (Cs. B.
Civ. 1, 78, 5). 5) Censurar, atacar (Cic. Q. Fr.
2, 3, 2). Na lngua militar: 6) Cansar o inimigo
por ataques repetidos, perseguir (Cs. B. Civ.
1, 78, 5).
carpsi perf. de carpo.
carptim, adv. Colhendo daqui e dali, por
parcelas, por grupos (Sal. C. Cat. 4, 2); (Tc.
Hist. 4, 46).
carptor, -ris, subs. m. Trinchador (escravo que
trincha a carne) (Juv. 9.109).
carptus, -a, -um, part. pass. de carpo.
Carrae, -rum, subs. pr. f. Carras, cidade da
Assiria (V. Mx. 1, 6, 11).
Carrins, -tis, subs. pr. m. Carrinas, nome de
um retor (Juv. 7, 205).
carrca (carrucha), -ae, subs. f. Carro (de origem
gaulesa) (Marc. 3, 62, 5).

CARRUS

165 -

carrus, -, subs. m. Carro (de quatro rodas),


carroca (Cs. B. Gal. 1, 26, 3).
Carseolnus, -a, -um, adj. De Carsolos, cidade
do Lcio (Ov. F. 4, 710).
Carseli, -nim, subs. pr. m. pl. Carsolos,
cidade do Lcio (T. Lv. 10, 3, 2).
Carslae, -rum, subs. pr. f. Crsulas, cidade da
mbria (Tc. Hist. 3, 60).
carta e seus derivados, v. charta.
Cartago, v. Carthgo.
Carteia, -ae, subs. pr. Carteia. 1) Cidade da
Btica (Cc. At. 12, 44, 4). 2) Cidade da
Hispnia Tarraconense (T. Lv. 21, 5).
Cartinus, -a, -um, adj. De Carteia (Pln. H.
Nat. 3, 17).
Carthaeus (-thius), -a, -um, adj. De Carteia de
Cos (Ov. Met. 10, 109); (Ov. Met. 7, 358).
Carthgininss, -um, subs. loc. m. Os
cartagineses (Cc. Agr. 1, 2, 5).
Carthgininsis (Kar), -e, adj. Cartagi-ns,
referente a Cartago (T. Lv. 24, 48).
Carthgo (Karthgo), -nis, subs. pr. f. Cartago.
1) Colnia fencia, na costa norte da frica,
fundada, segundo a lenda, por Dido (Cc. Or.
160). 2) Nome de uma filha de Hrcules (Cc.
Nat. 3, 42). Obs. Loc: Carthagini (Cc. Agr. 2,
90) em Cartago.
Cartima, -ae, subs. pr. f. Crtima, cidade da
Btica (T. Lv. 40, 47).
Cartsmanda, -ae, subs. pr. f. Cartismn-dua,
rainha dos Brigantes (Tc. An.
12, 36).
carca, v. carrca.
caru, perf. de caro.
caruncla, -ae, subs. f. Bocadinho de carne (Cc.
Div. 2, 52).
1 crus, -a, -um, adj. 1) Querido, caro, estimado
(Cc. Fam. 1, 7, 1). 2) Caro, de alto preco,
custoso (Cc. Div. 2, 593). Obs.: comp. caror
(Cc. Div. 2, 593); superi. carissimus (Cc.
Dom. 14).
2. Crs, -, subs. pr. m. Caro. 1) Nome de um
poeta da poca de Augusto (Ov. P. 4, 16, 9). 2)
Sobrenome de Lucrcio.
Carventna Arx, subs. pr. f. A cidadela de
Carvento, no Lcio (T. Lv. 4, 53, 9).
Carvilius, -I, subs. pr. m. Carvlio. 1) Rei breto
(Cs. B. Gal. 5, 22, 1). 2) Nome romano (Cc.
De Or. 2, 61).
Car.yae, -rum, subs. pr. f. Crias, povoado da
Lacnia (T. Lv. 34, 36, 9).
Carytids, -um, subs. pr. f. Caritides. 1)
Sacerdotisas de Diana, no povoado de Crias
(Pln. H. Nat. 36, 38). 2) Cari-

CASSANDREUS

tides, esttuas de mulher que em arquitetura


servem de colunas (Vitr. 1, 1, 5).'
Carybdis, v. Charybdis.
caryta, -ae (carytis, -idis) subs. f. T-mara
(Marc. 11, 31, 10).
Carystus (-eus), -a, -um, adj. De Ca-risto (Ov.
F. 4, 282).
Carystus, -, subs. pr. f. Caristo. 1) Cidade da
Eubia (T. Lv. 32, 16). 2) Cidade da Ligria
(T. Lv. 42, 7, 3).
casa, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Cabana,
choupana (Verg. Buc. 2, 29). 2) Tenda, barraca
(de soldados) (Cs. B. Gal. 5, 43, 1).
Casca, -ae, subs. pr. m. Casca, sobrenome da
gens Servlia (Cc. At. 13, 44, 3).
Cascellius, -i, subs. pr. m. Aulo Casc-lio,
famoso jurisconsulto, contemporneo de Csar
e Augusto (Hor. A. Pot. 371).
cascus, -a, -um, adj. Antigo, velho (Cc. Tusc. 1,
27).
csus, -I, subs. n. (casum, -, subs. m.) 1)
Queijo (Cs. B. Gal. 6, 22, 1). 2) Termo de
carinho (Plaut. Poen. 367). Obs.: O masculino
caseus a forma preferida.
casia, -ae, subs. f. 1) Caneleira (Plaut. Cure.
103). 2) Laurola (planta) (Verg. G. 2, 213).
Casilinnss, -um, subs. loc. m. pl. Casilinenses, habitantes de Casilino (Cc. Inv. 2,
171).
Casilinum, -i, subs. pr. n. Casilino, cidade da
Campnia (Cc. Phil. 2, 102).
Casins, -tis, adj. De Casino (Cc. Agr. 3, 14).
Casinum, -i, subs. pr. n. Casino, cidade do Lcio
(Cc. Phil. 2, 103).
caso as v. casso.
Caspera, -ae, subs. pr. f. Caspria, cidade da
Sabina (Verg. En. 7, 714).
Caspium Mar, subs. pr. n. Mar Cspio (Pln. H.
Nat. 6, 39).
Caspius, -a, -um, adj. 1) Cspio, do mar Cspio
(Verg. En. 6, 798). 2) Caspiae Pylae, ou
Caspiarum claustra, ou Caspiae portae: Portas
Cspias, desfila-deiro do monte Taurus (P.
Mel. 1, 81); (Tc. Hist. 1, 6); (Luc. 8, 222).
Cassndra, -ae, subs. pr. f. Cassandra, filha de
Hcuba e Pramo, de grande beleza. Apoio
enamorou-se dela, conce-dendo-lhe o dom da
profecia (Verg. En. 2, 246).
Cassandreus, -i, subs. pr. m. O Cassan-dreu
Apolodoro, o tirano de Cassan-dria (Ov. P. 2,
9, 43).

CASSNDRUS

.- 166

Cassandrus (Cassnder), -dri, subs. pr.


m. Cassandro: 1) Prncipe da Macednia (Just. 12, 14, 1); (C. Nep. Eum. 13,
3). 2) Astrnomo clebre (Cc. Div.
2, 88). casses, -um, v. cassis 2. Cassi, -rum,
subs. loc. m. Cassos, povo da
Bretanha (Cs. B. Gal. 5, 21, 1). Cssia Via,
subs. pr. f. A via Cssia, em
Roma (Cic. Phil. 12, 22). Cssia Lex, subs.
pr. . A lei Cssia (Cc.
Leg. 3, 35). Cassinus, -a, -um, adj. De Cssio
(Cc.
Mil. 32); (Cs. B. Gal. 1, 13, 2). cassida, -ae,
subs. f. Capacete de metal
(Verg. En. 11, 774).
Cassin-, v. Casin-.
1. Cassip, -s (Cassiepia), subs. pr. .
Cassiopeia, mulher de Cafeu, rei da
Etipia e me de Andrmeda (Ov. Met.
4, 738).
2. Cassip, -s, subs. pr. f. Cassiopeia, ci
dade da Corcira (Cic. Fam. 16, 9, 1).
1. cassis, -idis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Capacete de metal (Cs. B. Gal. 7, 45, 2). II
Sent. figurado: 2) Guerra (Juv. 7, 33).
2. cassis, -is, subs. m. (casses, -ium, m. pl.). I
Sent. prprio: 1) Rede, armadilha de rede (para
caca ou pesca) (Marc. 3, 58, 28). Da: 2) Teia
de aranha (Verg. G. 4, 24). II Sent. figurado: 3) Ciladas (Tib. 1, 6, 5). Obs.: O sg.
raro (Ov. A. Am. 3, 554).
Cassius, -i, subs. pr. m. Cssio. nome romano.
Destacam-se: 1) Caio Cssio, assassino de
Csar (Cc. At. 5, 21, 2). 2) Cssio de Parma,
nome de um poeta (Hor. Ep. 1, 4, 3).
Cassivellaunus, -i, subs. pr. m. Cassive-launo,
chefe breto (Cs. B. Gal. 5, 11, 8).
1. casso = quasso.
2. casso, -s, -re, v. intr. Vacilar, estar
a ponto de cair (Plaut. Mil. 956).
cassum, adv. Sem motivo, sem razo (Sn Herc.
Oet. 353).
cassus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Vazio
(Hor. St. 2, 5, 36). II Sent. figurado: 2)
Vo, intil (Verg. En. 12, 780). Donde a
expresso: 3) in cassum frustraque (Lucr. 5,
1428) vmente e sem resultado. Obs.: Com
abl: privado de: cassum lumine corpus (Lucr.
5, 178) corpo privado de luz.
Castalia, -ae, subs. pr. f. Castlia, nome
de uma fonte da Becia consagrada a Apoio e
s Musas. (Verg. G. 3, 293).

CASTlTA
S

Castalius, -a, -um, adj. De Castlia, re ferente


fonte Castlia (Ov. A. Am
1, 15, 36).
castana, -ae, subs. f. 1) Castanha (Verg
Buc. 1, 82). 2) Castanheiro (Col. 5 10,
14).
castanus, -a, -um, adj. De castanheiro
(Verg. Buc. 2, 52).
cast, adv. I Sent. prprio: 1)Honestamente,
virtuosamente, segundo os tuais (Cc. Fin. 4,
63). II Sent. figu rado: 2) Puramente,
castamente (Cc Br. 330). 3) Religiosamente,
puramen-te (Cc. Leg. 2, 24).
castellni, -orum, subs. m. pl. Guarnico do
castelo fortificado (T. Lv. 38, 45, 9)
castellnus, -a, -um, adj. Que se refere ao
castelo fortificado, do castelo fortifi cado
(Cc. Br. 256).
castelltim, adv. maneira de pracas for tes, i. ,
em pequenos grupos isolados em pequenos
montes (T. Lv. 7, 36, 10).
castllum, -i, subs. n. I Sent. prprio:
1) Fortaleza,
campo
fortificado
(Cs.
B. Gal. 1, 8, 2). II Sent. figurado: 2)
Abrigo, caverna (Cc. Pis. 11). 3) Aldeia'
nas montanhas (Verg. G. 3, 475). Obs.:
Castllum propriamente o dim. de
castrum. V. esta palavra.
castigt, adv. 1) Com reserva, com moderaco,
com recato (Sn. Contr. 6. 8). ]
2) Concisamente (Macr. Somn. 1, 6).
castigti, -nis, subs. f. I Sent. pr
prio: 1) Repreenso, castigo (Cic. Tusc.
4, 45). II Sent. figurado: 2) Apuro
de estilo, cuidado em castigar o estilo
(Macr. St. 2, 4, 12).
castigtor, -ris, subs. m. Castigador, o que
castiga ou repreende, censor (T. Lv. 1, 59, 4).
castigtus, -a, -um. I Part. pass. do castigo,
II Adj.: 1) De linhas puras, regular
(tratando-se de beleza) (Ov. Am. 1, 5, 21).
2). Estrito, contido (A ! Gl. 4, 20, 1).
castigo, -as, -re, -avi, -atum, v. tr. 1) Repreender, censurar (Cc. Tusc. 3, 64). 2)
Castigar, punir, corrigir (Quint. 2,
2, 5).
3) Conter, reprimir (T. Lv. 39,
25, 13).
castimnia, -ae, subs. f. 1) Pureza de costumes,
moralidade (Cc. Cael. 11). 2) Continncia,
castidade de corpo (Cc. Leg. 2, 2, 4).
castits, -ttis, subs. f. 1) Pureza de costumes (A.
Gl. 15, 18, 2). 2) Castidade (principalmente
das mulheres) (Cc. Leg. 2, 29).

CASTIT
UDO

167

castitudo -nis, subs. f. v. castitas (Ac. Tr. 585).


Castor, -ris, subs. pr. m. Castor, filho de Leda e
irmo de Plux (Cic. Nat. 2 6). Obs.: No pl.
Castres os Dios-cros, i. : Castor e Plux
(Pln. H. Nat. 7, 86). 2 castor, -ris, subs. m.
Castor (Juv. 12, 34). -castorum, -I, subs. n. e
castora; -rum, subs. n. pl. Castreo,
medicamento tirado do castor (Verg. G. 1, 59).
castorus, -a, -um, adj. Castreo, de Castor (Sn.
Phaedr. 810). castra, -rum, subs. n. pl. I Sent.
prprio: 1) Acampamento, lugar fortificado,
quartel (de inverno, vero) (Cs. B. Gal. 1, 48,
1). Dai: 2) Caserna (Tc. An. 4, 2). II Sent.
figurado: 3) Dia de marcha (Cs. B. Gal. 7, 36,
1). 4) Servico militar (Cs. B. Gal. 1, 39, 5). 5)
partido poltico, escola filosfica: Epicuri
castra (Cc. Fam. 9, 20, 1) a
escola de Epicuro. III Notem-se as
expresses da lngua militar: 6) castra movere
(Cs. B. Gal. 1, 15, 1) levantar acampamento.
7) castra ire (Cs. B. Gal 1, 49, 2) construir um acampamento. 8) castra po-nere
(Cs. B. Gal. 1, 22, 5) assentar acapamento,
acampar. 9) castra stativa. (Cs. B. Civ. 3,
30, 3) acam-ento permanente. 10) castra
aestiva (Tc. An. 3, 21) acampamen-to de
vero, quartel de vero. 11) castra hiberna
(T. Lv. 29, 35) acam-nto de inverno. Obs.:
Nas duas ultimas expresses comum omitirse lavra castra. castratus, -a, -um, part. pass. de
castro. castrensis, -e, adj. Relativo ao acampa:o, ao exrcito ou ao servio mili-(Tc. Agr. 9).
castricinus, -a, -um, adj. De Castrcio At. 12,
28, 3). Castricius -i, subs. pr. m. Castrcio,
nome amem (Cc. Flac. 54). castro-s, -re, vi, -atum, v. tr. I . prprio: 1) Cortar, podar
(Cat. 2, 33, 2). 2) Castrar (Plaut. Merc. Da: 3)
Amputar (Col. 7, 12, 14). - Sent. figurado: 4)
Emascular, de-bilitar (Cc. De Or. 3, 164). rum,
-, subs. n. Entrincheiramento, lugar fortificado,
praca forte (C. Nep. 2 Castrum, -i, subs. pr. n.
Castro, campo, nome que serve para designar
locali-

CATALAUNI

dade. Assim: Castrum Julium (Pln. H. Nat. 3,


15) Jlio, cidade da Btica; Castrum Novum
(T. Lv. 36, 3, 6) Novo, cidade da Etrria.
Pode aparecer absolut: Castrum (Ov. Met. 15,
727) cidade do Lcio, entre rdea e ncio.
Castl, -nis, subs. pr. f. Castulo, cidade da
Hispnia Tarraconense, na fronteira da Btica
(T. Lv. 28, 19, 2).
Castulonnss, -ium, subs. loc. m. Castulonenses, habitantes de Castulo (Pln. H. Nat.
3, 25).
Castulonnsis Saltas, subs. pr. m. Macico
montanhoso da Btica (Cs. B. Civ. 1, 38, 1).
castas, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Que se
conforma com as regras ou ritos religiosos,
religioso, piedoso (Verg. En. 3, 489). II
Sent. figurado: 2) Santo, sagrado (Tc. Germ.
40). 3) Isento de culpa, de impureza, virtuoso,
ntegro (Cc. Phil. 3, 15). 4) Casto, puro (Hor.
O. 3, 3, 23). Na lngua retrica: 5) Correto
(falando do estilo) (A. GL 19, 8, 3).
csulis, -e, adj. Relativo aos casos gramaticais
(Varr. L. Lat. 8, 52).
casula, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Cabana
(Juv. 14, 179). II Sent. figurado: 2) Tmulo
(Petr. 111, 5).
casrus, -a, -um, part. fut. de cado.
casus, -us, subs. m. I Sent. prprio: 1) Queda,
ato de cair (ou morrer, por eufemismo) (T. Lv.
21, 35, 6). Da: 2) Fim (Verg. G. 1, 340). 3) O
que cai, acidente, acaso, circunstncia
imprevista, sorte (sent. favorvel), ocasio
(Cc. Div. 2, 15). 4) Desgraca, desventura
(Cs. B. Gal. 3, 22, 2). II Sent. figurado: 5)
Queda (Cc. Sest. 140). Na linguagem
gramatical: 6) Caso: rectus (Cc. Or. 160)
(caso) reto (i. , o nom.).
Catabthmos, -i, subs. pr. m. Catabatmos, monte
e praca forte na Lbia (Sal. B. Jug. 17, 4).
Catadupa, -rum, subs. pr. n. Catadupa, catarata
do Nilo (Cc. Rep. 6, 19).
Catadpi, -rum, subs. loc. m. Catadupos, povo
vizinho da catarata de Catadupa (Pln. H. Nat.
5, 54).
cataegis, -dis, subs. f. 1) Vento tempestuoso
(Apul. Mund. 12). 2) Vento da Panflia (Sn.
Nat. 5, 17, 5).
catagraphus, -a, -um, adj. Bordado, enfeitado
(Catul. 25, 7).
Catalauni (Catelauni), -rum, subs. loc. m.
Catalaunos, povo da Glia Blgica (Eutr. 9,
13).

CATALI

168

CATILINA

Catli, -rum, subs. loc. m. Ctalos, povo dos de carinho, queridinho (Hor. St. 2, 3, 259).
Alpes (Pln. H. Nat. 3, 133).
2. catllus, -I, subs. m. Cadeia pequena, pulseira
(Plaut. Cure. 691).
Catamitus, -, subs. pr. m. Catmito, antigo
nome de Ganimedes (Plaut. Men. 144). Em catna, -ae, subs. f. (geralmente no pl.: catnae, sent. fig.: Homem devasso (Cc. Phil. 2, 77).
rum). I Sent. prprio: 1) Cadeia (Cs. B.
Cataonia, -ae, subs. pr. f. Catania, regio da Gal. 1, 47, 6). II Sent. figurado: 2) Laco,
sia Menor, ao sul da Capad-cia (C. Nep. embaraco, sujeico (Cc. Sest. 16).
Dat. 4, 1).
catnrus, -a, -um, adj. Preso por uma cadeia
(Sn. Contr. 7, 5, 12).
cataphrct, -s (catapracta, -ae), subs. f.
Catafracta, cota de malha guarnecida com Catents, -um (-im), subs. loc. m. Ca-tenates,
escamas ou lminas de ferro (para homens e povo dos Alpes (Pln. H. Nat. 3, 137).
cavalos) (Tc. Hist. 1, 79).
catntus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
1. cataphrctus, -a, -um, adj. Coberto de
Preso com corrente, acorrentado: (Hor. Epo. 7,
ferro, couraado (T. Lv. 35, 48, 3).
8). II Sent. figurado: 2) Ligado,
2. cataphrctus, -I, subs. m. Catafracto,
acorrentado (Marc. 1, 15, 7).
couracado (Prop. 3, 12, 12).
caterva, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Bando
cataplxis, -is, subs. f. Beleza estarrece-dora
(armado e em desordem ), caterva, tropas dos
(Lucr. 4, 1163).
brbaros (em oposico s legies romanas) (C.
catplus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Nep. Chabr. 1, 2). Da: 2) Esquadro (de
Regresso de um navio ao porto, entrada no cavalaria) (Verg. En. 8, 593). 3) Multido,
porto (Cc. Rab. Post. 40). II Sent. caterva (Cc. Verr. 5, 113).
figurado: 2) Frota mercante (Marc. 12, 74, 1). catervtim, adv. Por grupos, aos bandos (Sal. B.
catapulta, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Jug. 97, 4); (Verg. G. 3, 556)."
Catapulta (Cs. B. Civ. 2, 9, 4). II Da: 2) cathdra, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Projtil lancado pela catapulta (Plaut. Capt. Cadeira, assento (Hor. St. 1, 10, 91). II
796).
Da: 2) Cadeira de professor, ctedra (Juv. 7,
catareta (catarets), -ae, subs. f. e m. I Sent. 203).
prprio: 1) Catarata, cata-dupa (Pln. H. Nat. cathedrlicus, -a, -um, adj. Feito para cadeira de
5, 54). II Sent. figurado: 2) Comporta, bracos, efeminado (Marc. 10, 13, 1).
dique, represa (Pln. Ep. 10, 61, 4). cathedrrius, -a, -um, adj. I Sent, prprio: 1)
Especialmente: 3) Grade de madeira ou ferro Relativo cadeira de bracos. II Da: 2)
que pro-teje a porta de uma praa forte ou o Relativo cadeira de professor (Sn. Brev. 10,
acesso a uma ponte (T. Lv. 27, 28, 10).
1).
catsta, -ae, subs. f. e catsta, -rum, subs. n. pl. Ctia, -ae, subs. pr. f. Ccia, nome de mulher
I Sent. prprio: 1) Catsta, estrado em que (Hor. St. 1, 2, 95).
os escravos eram expostos venda (Tb. 2, 3, 1. Catinus, -a, -um, adj. De Ccio, o filsofo
60). II Sent. figurado: 2) Estrado (Marc. 9, epicurista (Cc. Fam. 15, 16, 1).
29, 5).
2. Catinus, -i, subs. pr. m. Caciano, nome de
cate, adv. Com habilidade, com tato, com arte homem (Marc. 6, 46, 2).
(Cc. Arat. 304).
Catina, -ae, subs. pr. f. Caciena, nome de
tateia, -ae, subs. f. Cateia, espcie de dardo dos mulher (Juv. 3, 133).
gauleses, guarnecido de pregos e preso por Catinus, -i, subs. pr. m. Caiceno, nome de
uma correia (Verg. En. 7, 741).
homem (Hor. St. 2, 3, 61).
1. catlla, -ae, subs. f. (catula). Cadela pequena Catilina, -ae, subs. pr. m. Lcio Srgio Catilina,
(Juv. 6, 654).
o clebre conspirador romano, contra quem
2. catlla, -ae, subs. f. (catena). I Sent. Ccero escreveu as famosas Catilnrias e
prprio: 1) Cadeia pequena, colar (Hor. Ep. 1, Salstio, A respeito da conjuraco de
17, 55). U Da: 2) Colar (recompensa Catilina (Cc. Cat. 1,1). Obs.: Ccero
militar) (T. Lv. 39, 31, 19).
empregou a palavra em sentido figurado:
1. catllus, -i, subs. m. (catulus). I Sent. seminarium Catilinarum (Cc. Cat. 2, 23)
prprio: 1) Cozinho (Plaut. St. 620). II - - viveiro de conspiradores.
Sent. figurado: 2) Termo

CATILINRUS

169

CAULLAE

Catilnrius, -a, -um, adj. Catilinrio, de Catilina 2. Catlus, -i, subs. pr. m. Ctulo, sobrenome da
(Pln. H. Nat. 33, 34).
famlia Lutatia.
Catilius, -I, subs. pr. m. Catlio, nome de homem Caturigs, -um, subs. loc. m. Caturiges, povo
(Cc. Fam. 5, 10, 1).
dos Alpes Cotios, na Glia Nar-bonense
catlla, -rum, v. catillus, -i, (Petr. 50, 6).
(Cs-. B. Gal. 1, 10, 4).
catill, -s, -re, -atum, v. tr. Lamber os pratos
catus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Agudo,
(Plaut. Cas. 552). catillus, -I, subs. m. Prato pontiagudo, spero (falando do som) (En. An.
pequeno '(Hor. St. 2, 4, 77).
447). II Sent. moral: 2) Sutil, sagaz, hbil,
2. Catillus (Catilus), -I, subs. pr. m. Ca-tilo, filho
sensato (Plaut. Ep. 258).
de Anfiarau e undador de Tbur (Verg. En. 7, Caucasus, -a, -um, adj. Do Cucaso (Prop. 2,
672); (Hor. O. 1, 16, 2).
25, 14).
Catina, -ae, subs. pr. f. Ctina, cidade da
Caucasius, -a, -um, adj. Caucsio, do Cucaso
Siclia (Cc. Verr. 4, 50).
(Verg. G. 2, 440).
Catinnsis, -e, adj. De Ctina (Cc. Verr. 4, 17).
catinum, -i, subs. n. e catinus, -I, subs. m. Caucsus, -i, subs. pr. m.. O Cucaso, cadeia de
montanhas entre o Ponto e o mar Cspio (Cc.
Travessa (para servir mesa) (Hor. St. 2, 2,
Tusc. 2, 23).
39).
Catius, -i, subs. pr. m. Ccio, filsofo epi-curista cauda, -ae, subs. f. (coda, -ae). I Sent. prprio:
1) Cauda (Cc. Fin. 3, 18). II Sent.
da poca de Augusto (Cc. Fam. 15, 16, 1).
Cato, -nis, subs. pr. m. Cato, sobrenome dos figurado: 2) Passar por bobo, na expresso:
Prcios. Destaca-se entre todos Marco Prcio caudam trahere (Hor. St. 2, 3, 53) trazer
Cato, o clebre censor, modelo de austeridade rabo, i. , servir de bobo. 3) Adular, na
(Cc. C. M. 3) Da, em sent. figurado: Catones expresso: caudam jactare popello (Prs. 4,
(Cc. De Or. 3, 56) homens virtuosos e aus- 15) adular o povilu.
teros como Cato. Catmum, -i, subs. n. Aco caudex, -cis, subs. m. (codex, -icis). I Sent.
de ficar pendurado nos ombros de outro para ser
prprio: 1) Tronco de rvore (Verg. G. 2, 30).
chicoteado nas ndegas (Cc. Fam. 7, 25, 1).
Da: 2) Tabuinhas de escrever, e depois: 3)
Catninus, -a, -um, adj. De Cato, cato-niano
Livro, registro (Cc. Verr. 1, 119).
(Cc. Q. Fr. 2, 4, 5). Catnnus, -I. subs. m. Caudinus, -a, -um, adj. 1) Caudino, de Cudio
Catonino, partidrio ou admirador de Cato de
(Cc. C. M. 41). 2) Furcae Cau-dinae (Lucr.
tica (Cc. Fam. 7, 25).
2, 137) e Furcule Cau-dinae (T. Lv. 9, 2),
catta, -ae, subs. f. Gata (Marc. 13, 69, 1).
as Forcas Caudi-nas, desfiladeiro dos
cattus, -I, subs. m. Gato (Pal. 4, 9, 4).
Apeninos Centrais, onde os romanos foram
catla, -ae, subs. f. Cadelinha (Prop. 4, 3, 55).
obrigados a capitular.
Catulinus, -a, -um, adj. De Catulo (Pln.
Caudium, -i, subs. pr. n. Cudio, cidade do
H. Nat. 34, 17). "Catulla, -ae, subs. pr. f. Catula,
Smnio, capital dos caudinos, na Itlia central
nome de mulher (Juv. 2, 49).
(Cc. Of. 3, 109).
Catllus, -I, subs. pr. m. Gaio Valrio Catulo, caulae (caullae), -rum, subs. f. I Sent. prprio:
natural de Verona, um dos maiores poetas
1) Barreira que cerca um curral de gado
latinos, contemporneo de Ccero e Csar;
langero, bardo (Verg. En. 9, 60). II Sent.
morreu muito moco (Tb. 3, 6, 41). . catlus, -I,
especial: 2) Poros da pele, cavidades (Lucr. 3,
subs. m. I Sent. prprio:
255).
1) Filhote de animal, cria (Plaut. Ep. 579).
2) Cachorinho (por se relacionar com Caularis, -is, subs. pr. m. Caulare, rio da
canis) (Cc. Nat. 2, 38). 3) Leozi nho Panfilia(T. Lv. 38, 15).
(Verg. G. 3, 245). 4) Lobo pequeno (Verg. caules, v. caulis.
caulis (colis, coles), -is, subs. m. I Sent.
En. 2, 357).
prprio: 1) Caule, haste das plantas (Cat. Agr.
157, 2). Da: 2) Couve (Cc. Nat. 2, 120). II
Sent. figurado: Objeto parecido com a haste de
uma planta : 3) Caneta, haste da pena (Pln. H.
Nat. 11, 228).
caullae, v. caulae.

CAULN

170

Cauln, -nis, subs. pr. m. e Caulna, -ae,


subs. pr. f. Caulnia, cidade do Brtio
(Verg. En. 3, 553). Caunaravi, -rum, subs.
loc. m. Caunaravos, povo da Arbia (Pln. H. Nat. 6,
159). caunae, -rum, subs. f. pl. Figo seco (de
Cauno) (Petr. 44, 13). Caun, -rum, subs.
loc. m. Cunios, os
habitantes de Caunos (Cc. Q. Fr.
1, 1, 33).
Caunos (-us), -I, subs. pr. f. Caunos, cidade da
Caria (Pln. H. Nat. 5, 103).
Caunus, -, subs. pr. m. Caunos, o heri,
fundador de Caunos (Ov. Met. 9, 452).
caup (copo), -nis, subs. m. Taberneiro (Cc:
Clu. 163).
caupna, -ae, subs. f. 1) Taberna, estala-gem
(Cc. Pis. 53). 2) Taberneira (Apul. Met. 1, 21).
caupnus, -a, -um, adj. De taberna: puer
cauponius (Plaut. Poen. 1290) garcon.
caupnla, -ae, subs. f. Taberna pequena (Cc.
Phil. 2, 77).
Caurnss, -lum, subs. loc. m. Caurenses, povo
da Lusitnia (Pln. H. Nat. 4, 118).
Caurus, -i, subs. pr. m. Cauro. 1) Vento de
noroeste (Verg. G. 3, 278). 2) Vento de
sudoeste (Cs. B. Gal. 5, 7, 3),
causa, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Causa,
motivo, razo (Cc. Tusc. 3, 23). II Da, na
lngua do direito: 2) Causa (de uma das partes
num processo), processo, questo, litgio
(Cc. De Or.
2, 114). III Sent. diversos: 3) Mo
tivo alegado, pretexto, escusa (Cs. B.
Civ. 1, 2, 3). 4) Partido, facco (Cc.
Phil. 5, 43). 5) Relaco (entre pessoas),
ligaco (Cs. B. Gal. 5, 41, 1). 6) Po
sico, situaco, caso (Cc. Phil. 2, 59).
causa, prep. Por causa de, em vista de: honoris
causa (Cc. Amer. 6) para honrar (como
honraria). Obs.: Geralmente fica depois da
palavra a que se refere; raramente antes, como
em Cc. Lae. 59; T. Lv. 40, 41, 22.
causarns, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Doente, enfermo (Sn. Nat. 1, Pref. 4). II
Da: 2) Invlido (reformado, na ling. militar)
(T. Lv. 6, 6, 14).
causara, -rum, subs. m. pl. Os reformados (T.
Lv. 6, 6, 14).
caustus, -a, -um, part. pass. de causor.
causa (causia), -ae, subs. f. Chapu ma-cednio
de abas largas (Plaut. Mil. 1178).

CAVO

causidcus, -, subs. m. Advogado, o que


defende uma causa em juzo (Cc. De Or. 1,
202). Obs.: Geralmente com senti. do
pejorativo.
causifcor, -ris, -ri, v. intr. Pretextar, refutar
(Plaut. Aul. 755).
causor (eaussor), -ris, -ri, -tus sum, v.
dep. intr. Alegar, dar como razo pretextar
(Tc. An. 13, 44).
caussa, v. causa.
causla, -ae, subs. f. Pequena causa, pe-queno
processo judicial (Cc. Opt. 9),
caut, adv. Com cautela, prudentemente (Cc.
Clu. 118). Obs.: comp. cautius (Cc. Dej.
18). superl. cautissme (Cc. At. 15, 26, 3).
cautela, -ae, subs. f. Desconfianca, precauco,
cautela (Plaut. Mil. 603).
cantes (cotes), -is, subs. f. (geralmente no pl.:
cauts, -lum). Ponta de rochedo, escolho,
rocha (Verg. En. 4, 366).
cautim, adv. Com precauco, prudentemente
(Ter. Heaut. 870).
caut, -nis, subs. f. I. Sent. prprio: 1)
Precauco, cautela, prudncia (Cic. De Or. 2,
300). II Sent. concreto: 2) Cauco,
garantia, fianca (Cc. Or. 131). Da: 3)
Promessa, empenho (Cc. Sest 25).
cautor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Homem precavido (Plaut. Capt. 256). II
Da: 2) Fiador, o que garante ou protege (Cc.
Sest. 15).
cautus, -a, -um, I Part. pass. de cavo. II
Adj.: 1) Precavido, prudente, circunspecto
(Cc. Amer. 117). 2) Cauteloso, esperto,
matreiro (Hor. Ep. 1, 1, 73). 3) Seguro, certo,
protegido (Cc. Amer. 56). Obs.: Constri-se
com acus. acompanhado ou no de ad,
adversum ergo, ou contra; com gen. e inf.
Cavarinus, -, subs. pr. m. Cavarino, nome de um
chefe gauls (Cs. B. Gal. 5, 54, 2).
cavtus, -a, -um. I Part. pass. de cavo. II
Adj.: Cavado, escavado, co, vazio (Verg. En.
3, 229); (Lucr. 6, 1194).
cava (cava), -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Gaiola, jaula (de madeira ou ferro, para
pssaros ou animais ferozes) (Cc. Div. 2, 73).
II Da: 2) Cortico (feito de vime) (Verg. G.
4, 58). Por extenso: 3) Parte do teatro onde se
sentam os espectadores, platia (Cc. Lae. 24).
cav, -s, -re, cvi, cautum, v. intr. e tr. I
Sent. prprio: 1) Tomar cuidado, precaver-se,
acautelar-se (Cc. Amer.

CAVERNA

171

17) II Da: 2) Velar por, cuidar de, olhar


pelos interesses de, tomar providncias para (c.
dat.) (Cc. Pis. 28); (Cic. Com. 25). Na lngua
jurdica: 3) Tomar providncias, velar no
interesse das partes, regular (por uma lei); provar garantir, dispor em testamento (Cc Agr.
12); (Cc. Leg. 2, 61). Obs.: Constri-se
intransitiva e transitiva-mente com dativo e
ablativo precedido ou no da prep. ab.
Constri-se ainda seguido de subj., precedido
ou no de ne ou ut ne; com inf., com acus. de
pessoa ou coisa; e com acus. de coisa e dat. de
pessoa.
Cavrna, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Cavidade, abertura, fenda (A. Gl. 15, 16, 3).
Da: 2) Caverna, covil (Lucr. 6, 597)- 3) Poro
de navio (lng. nutica) (Cc. De Or. 3, 180). II
Sent. figurado: 4) Cavidade que forma a
abbada celeste (Cc. Arat. 252). cavsis, ou
cave sis: toma cuidado, por favor (Plaut.
Amph. 845; Aul. 584). vi, perf. de cavo.
cavii, -rum, subs. loc. m. Cvios, povo da
Ilria (T. Lv. 44, 30). Cavilla, -ae, subs. f.
Gracejo, brincadeira (Plaut. Aul. 638).
cavillt, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Gracejo, zombaria (Cc. De Or. 2, 218). II
Da: 2) Sutileza, sofisma (Quint. 10, 7, 14).
cavilltor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Zombeteiro, folgazo (Cc. At. 1 13, 2). II
Da: 2) Sofista (Sn. Ep. 102, 20).
cavilltrix, -icis, subs. f. 1) Uma sofista
(Quint. 7, 3, 14). 2) A sofistica (Quint. 2, 15,
25).
. cavilltus, -a, -um, part. pass. de cavD-lor.
cavilltus, -s = cavillati. cavllor, -ris, -ri,
-tus sum, v. tr. e intr. dep. I Sent. prprio:
1) Gracejar, dizer por gracejo, zombar,
escarnecer (Cc. At. 2, 1, 5). II Intr.: 2)
Usar de sofismas (T. Lv. 3, 20, 4). Obs.:
Constri-se com acus. e or. inf. cav, -s, -re,
-vi, -atum, v. tr. 1) Cavar (Lucr. 1, 313).
Pot.: 2) Abrir covas (Verg. G. 1, 262).
cavum, -i, subs. n. (geralmente no pl.) Buraco,
cavidade (T. Lv. 24, 34, 9). . cavus, -a, -um,
adj. I Sent. prprio: 1) Cavado, cncavo,
co, profundo (Verg. Buc. 1, 18). II Sent.
figurado: 2) Vazio, vo (Verg. En. 6, 293).

CEDO

2. cavas, -i, subs. m. Buraco, abertura (Hor. St.


2, 6, 116).
Caystrus, -a, -um, adj. De Castro: Cays-trus
ales (Ov. Trist. 5, 1, 11) a ave de Castro, i.
, o cisne.
Caystros (-us), -i, subs. pr. m. Castro, rio da
Jnia (Verg. G. 1, 384).
-ce, part. reforcativa que se acrescenta aos
demonstrativos: hisce (Plaut. Amph. 974)
aqueles ali. Transforma--se em -ei- diante de
-ne interrogativo: hicine, haecine, etc. No
perodo clssico geralmente se reduz a -c: hic,
haec, illuc, etc.
Ca, -ae, subs. pr. f. Cea ou Ceos, a ilha mais
importante das Cidades, no mar Egeu (Verg.
G. 1, .14).
Cebnna, -rum, subs. pr. n. As Cevenas, montes
situados na Glia (Cs. B. GaL 7, 8, 2).
Cebrnia, -ae, subs. pr. f. Cebrnia. regio da
Trade (Pln. H. Nat. 5, 124).
Cebrnis, -dis, subs. pr. f. Cebrnide, filha do
rio Cebrnis, da Trade (Ov. Met. 11. 769).
1. cecidi, perf. de cado.
2. cecidi, perf. de caedo.
cecini, perf. de cano.
Cecinna, -ae, subs. pr. m. Cecina, rio da Etrria
(Pln. H. Nat. 3, 50).
Cecropia, -ae, subs. pr. f. 1) Cecrpia, cidade de
Ccrops, i. , Atenas (Catul. 64, 79). 2)
Cidadela de Atenas (Pln. H. Nat. 7, 194).
Cecropidae, -rum, subs. loc. m. Cecrpi-das, i.
, os atenienses (Verg. En.
6, 21).
Cecropids, -ae, subs. m. Cecrpida, descendente de Ccrops (Ov. Met. 8, 550).
Cecrpis, -idis, subs. pr. f. Ccropis, a descendente de Ccrops (Ov. Met. 2, 806).
Cecropius, -a, -um, adj. De Atenas, ou da tica
(Verg. G. 4, 177).
Ccrops, -pis, subs. pr. m. Ccrops, o primeiro
rei de Atenas (Ov. Met. 2, 555).
1. cd, -is, -re, cessi, cessam, v. intr. e tr. I
Intr. Sent. prprio: 1) Ir, andar, caminhar,
chegar (Plaut. Aul. 526). 2) Tocar a, caber a
(com dat.) (Cc. Verr. 2, 170). 3) Geralmente,
idia de caminhar, marchar, junta-se a idia
subsidiria de retirar-se, ir-se embora, re-. cuar,
caminhar para trs (Cs. B. Gal 5, 50, 5); (Cc.
MU. 34, 93); (Cc. At
7, 12, 4). Da: 4) Ceder a, no resistir
(Cs. B. Gal. 7, 89, 2); (Cc. Phil. 2,
20). Empregos especiais: 5) Fazer
cesso de bens; renunciar posse (Cc.

CEDO

172

Mil. 75). 6) Passar, decorrer (o tempo) (Cc. C.


M. 69). II Tr.! 7) Ceder, conceder, dar,
entregar (Cc. Of. 2, 64). Obs.: Constri-se
com' abl com prep. ou sem ela, com de ou ex;
com acus. sem prep. ou com ad ou in, podendo
o acus. ser substitudo por uma proposico
com ut e subj., e com dat.
2. cedo, cette, formas de imperativo: 1) D, dai,
d c, dai c (Ter. Phorm. 321). 2) Traze,
deixa ver, mostra (Cic. Verr. 1, 84). 3) Dize,
fala (Cc. Rep. 1, 58). 4) Vamos (simples
interjeico exortati va) (Plaut. Aul. 157). Obs.:
Comumen. te se constri com a enclitica dum
(Plaut. Men. 265). Nota: cedo, cette aparecem,
em geral, na lngua falada.
Cedrosi, v. Gedrosi.
cedrus, -i, subs. f. I Sent. prprio: 1) Cedro
(Pln. H. Nat. 13, 52). II Da:
2) Madeira de cedro (Verg. G. 3, 414).
3) Resina de cedro (utilizada para conservaco dos manuscritos) (Hor. A. Pot. 332).
Ce, -rum, subs. loc. m. Ceos, habitantes da ilha
Ceos (Cc. Div. 1, 130).
Celdn, -ntis, subs. pr. m. Celadonte, um
guerreiro lpita (Ov. Met. 5, 144; 12, 250).
Celadssae, -rimi, subs. pr. f. Celadus-sas, ilhas
do mar Adritico (Pln. H. Nat. 3, 152).
Celaenae, -rum, subs. pr. f. Celenas, cidade da
Frgia (T. Lv. 38, 13, 5).
Celaen, -s, subs. pr. f. Celeno. 1) Uma das
Pliades (Ov. Her. 19, 135). 2) Uma das
Harpias (Verg. En. 3, 211).
cltra, v. caelatra.
celber, -bris, -bre, adj. I Sent. prprio: 1)
Freqentado, movimentado, populoso (Cc.
Mil. 66); (Cc. Arch. 4). II Da: 2)
Apressado, precipitado (falando-se do andar),
abundante, numeroso (c. Tr. 23). 3) Falando
de fes. tas religiosas festejadas por uma multido numerosa, concorridas (Cc. Phil. 14,
16). 4) Divulgado, exaltado, soleni-zado (T.
Lv. 4, 53, 12). Enfim, no perodo imperial, e
quase que exclusivamente em poesia: 5)
Clebre, ilustre (T. Lv. 26, 27, 16). Obs.: O
masc. ce-lebris ocorre em alguns escritores
imperiais geralmente tardios (Tc. An. 2, 88);
(Apul. Met. 2, 12).
celebrssis = celebravris, 2' pess. sg. fut. perf e
perf. subj. de celebro.

CELERITAS

celebrt, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)


Afluncia, concurso de pessoas (Cc. Sull. 73).
II Da: 2) Celebraco, solenidade (Cc. At.
15, 29, 1).
celebrtor, -ris, subs. m. O que celebra, o que
louva (Marc. 8, 78, 3).
celebrtus, -a, -um. I Part. pass. de celebro. II
Adj.: Sent. prprio: ]) Freqentado (Sal. B.
Jug. 47, 1). 2) Celebrado (Ov. Met. 7, 430). 3)
Usado, empregado, difundido (Cc. Phil. 2,
57).
celebrits, -ttis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Grande nmero, afluncia (falando de lugares
e pessoas) (Cc. At.
3, 7, 1); (Cc. Leg. 2, 65). Da: 2) Sole
nidade (a que comparece em dias de
festa uma multido) ( Cc. Verr. 5, 361.
II Sent. figurado: 3) Celebridade,
reputaco, larga difuso (de um nome)
(Cc. Arch. 5).
celebrter, adv. Freqentemente (Suet. Tib. 52).
celebro, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Freqentar, ir muitas vezes a um
lugar, ir em grande nmero, assistir em massa
a uma festa ou solenidade (Cc. Mur. 70). Da:
2) Fazer alguma coisa muitas vezes, praticar,
exercer:... artes (Cc. De Or. 1, 2) praticar as
artes. II Sent. figurado: 3) Celebrar,
solenizar, festejar, fazer exquias (Cc. Arch.
13). 4) Honrar, louvar, elogiar, tornar clebre
(T. Lv. 9, 17, 6). III Empregos especiais:
5) Divulgar, espalhar, tornar conhecido (Cc.
De Or. 3, 155).
Celits, -iuni, subs. loc. m. Celeiates, povo da
Ligria (T. Lv. 32, 29, 7).
Celmna, -ae, subs. pr. f. Celemna, cidade da
Campnia (Verg. En. 7, 739).
1. celer, -ris, -re, adj. I Sent. prprio:
1) Pronto, rpido, clere (Verg. En.
4, 180). Da: 2) Sbito, repentino (T.
Lv. 21, 1, 5). II Sent. figurado: 3)
Vivo, rpido (Cc. De Or. 2, 88).
2. Celer, -ris, subs. pr. m. Clere. 1) Ofi
cial de Rmulo, que organizou a sua
cavalaria (Ov. F. 4, 837). 2) Apelido
de diversas famlias (Cc. Br. 247).
celertus, -a, -um. Part. pass. de celro.
celr, adv. are. Cleremente, rapidamente
(Plaut. Cure. 283).
celrs, -um, subs. m. Os cleres, trezentos
cavaleiros que formavam a guarda de Rmulo
(T. Lv. 1, 15, 8).
celerips, -pdis, adj. Celerpede, ligeiro de ps,
veloz na carreira (Cc. At. 9, 7, 1).
celerits, -ttis, subs. f. I Sent. pr-

CELEBITER

173 . '

prio: D Celeridade, rapidez, presteza (Cs. B.


Gal. 1, 48, 6). II Sent. figurado: 2)
Agilidade, rapidez (Cc. C. M. 78).
celerter, adv. Prontamente, rapidamente, com
presteza (Cc. At. 15, 27, 1). Obs.: Comp.
celerius, (Cic. Verr. 3, 60); su-perl. celerrme
(Cc. Fin. 2, 45).
celer, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. 1) Apressar,
acelerar
(Verg.
En.
9,
378).
2)
Intransitivamente: Apressar-se, dirigir-se
apressadamente (Tc. An. 12,64).
Celtrum, -I, subs. pr. n. Cletro, cidade da
Macednia (T. Lv. 31, 40, 1).
celeuma, -tis, v. celeusma.
Celus, -i, subs. pr. m. Cleo, rei de Elu-sis
(Verg. G. 1, 165).
celeusma (celeuma), -tis, subs. n. e celeusma, ae, subs. f. Canto ritmado (para regular os
movimentos dos remadores ou dos
vindimadores) (Marc.
3, 67, 4).
cella, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Pequeno
compartimento (com idia acessria de lugar
onde se oculta algu ma coisa), quarto
pequeno, cela (Cc. Phil. 2, 67). Da: 2)
Capela, santurio (de um templo) (T. Lv. 5,
50, 6). 3) Celeiro, adega (Cc. C. M. 56). 4)
Al-volos das colmeias, clulas (Verg. G.
4, 164).
cellla, -ae, subs. f. Compartimento pequeno
(Ter. Eun. 310).
Celmis, -is, subs. pr. m. Celme, aio de Jpiter,
metamorfoseado em diamante por ter dito que
esse deus era mortal (Ov. Met. 4, 282).
cl, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. Esconder,
ocultar, ter escondido (Cc. Ac. 2, 60).
celox, -cis, subs. m. e f. I Sent. prprio: 1)
Navio ligeiro, bergantim (T. Lv. 21, 17, 3). II
Sent. figurado: 2) Ventre, barriga (Plaut.
Ps. 1305).
1 celsus, -a, -um. I Sent. prprio: 1) Elevado,
alto, excelso (Hor. O. 2, 10, 10). II Sent.
figurado: 2) Soberbo, orgulhoso (Cc. Tusc. 5,
42).
2. Celsus, -I, subs. pr. m. Celso. 1) Clebre
mdico e enciclopedista (Quint. 10, 1, 124). 2)
Jurisconsulto do tempo de Trajano (Pln. Ep.
6, 5, 4).
Celtae, -rum, subs. loc. m. Celtas, habitantes da
Glia Central (Cs. B. Gal. 1, 1).
Celtibr, -ri, subs. m. Celtibero (Catul. 39, 17).

CENITO

Celtibri, -rum, subs. loc. m. Celtiberos, povo


da Espanha (Cc. Tusc. 2, 65).
Celtibria, -ae, subs. pr. f. Celtibria, regio da
Espanha (Cc. Phil. 11, 12).
Celticum, -i, subs. pr. n. O pas do celtas (T.
Lv. 5, 34, 2).
Celticus, -a, -um, adj. Cltico, que se refere aos
celtas (Pln. H. Nat. 4, 106).
Celtillus, -i, subs. pr. m. Celtilo, chefe ar-veno,
pai de Vercingetorige (Cs. B. Gal. 7, 4, 1).
cmntum, -, subs. n., v. caementum.
cena (cesna), -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Jantar (refeico principal, entre as trs e quatro
horas da tarde) (Cc. Fam. 7, 9, 3). II Da:
2) Sala de jantar (Pln. H. Nat. 12, 11). 3)
Convidados (Juv. 2, 120). 4) Conjunto de
iguarias que se servem ao mesmo tempo
(Marc. 11, 31, 5).
cenbum, cenabnsis, v. gen-.
cnclum, -I, subs. n. 1) Sala de jantar (Varr. L.
Lat. 5, 162). No pl.: c-ncla: 2) Andares
superiores, quartos colocados nesses andares
(Cc. Agr. 2, 96).
Cnaeum, -T, subs. pr. n. Ceneu, capital da ilha
Eubia (T. Lv. 36, 20, 5).
Cnaeus, -a, -um, adj. De Ceneu (Ov. Met. 9,
136).
cnass = cenavro, fut. perf. de ceno.
cnti, -nis, subs. f. Sala de jantar (Sn. Ep.
90, 9).
cntiuncla, -ae, subs. f., dim. de cena. Pequena
sala de jantar (Pln. Ep. 4, 30, 2).
cnturi, -is, -Ire, v. intr. Ter vontade de jantar
(Marc. 11, 77, 3).
cntus, -a, -um, part. pass. de ceno. 1) Que
jantou, jantado (Plaut. Aul. 368). 2) Passado
ao jantar, mesa (Plaut. Truc. 279).
Cenchrae, -rum, subs. pr. f. Cncreas, porto de
Corinto (T. Lv. 28, 8, 11).
Cenchris, -dis, subs. pr. f. Cencreide. 1) Me
de Mirra (Ov. Met. 10, 435). 2) Ilha do mar
Egeu (Pln. H. Nat. 4, 57).
Cenchrius, -i, subs. pr. m. Cncrio, rio da Jnia
(Tc. An. 3, 61).
Cenimgni, -rum, subs. loc. m. Cenimag-nos,
povo da Bretanha (Cs. B. Gal. 5, 21, 1).
cnit, -as, -re, -vi, v. freq. intr. Jantar muitas
vezes, jantar freqentemente (Cc. Fam. 7, 16,
12).

CNO

174

1. cn, -s, -re, -v, -atum, v. intr. e


tr. I Intr.: 1) Jantar, cear (Cc. Fam.
1, 2, 3). II Tr.: 2) Comer ao jantar,
jantar (Hor. Ep. 1, 5, 2).
2. Cen, -nis, subs. pr. f. Ceno, cida
de dos volscos (T. Lv. 2, 63, 6).
Cenomni, -rum, subs. loc. m. Cenoma-nos. 1)
Povo da Cltica (Cs. B. Gal. 7, 75, 3). 2)
Povo da Glia Cisalpina (T. Lv. 5, 35, 1).
censen = censesne.
Censennia, -ae, subs. pr. f. Censnia, cidade do
Smnio (T. Lv. 9, 44).
cens, -s -re, censi, censum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Declarar alto e bom som, declarar
de forma solene e categrica, dar a sua opinio
segundo as frmulas prescritas (T. Lv. 1, 32,
11). II Na lngua jurdica: 2) Declarar a
fortuna e a categoria de cada pessoa, fazer o
recenseamento, recen-sear (Cc. Verr. 2, 139).
III Na ln gua comum: 3) Julgar, pensar, ser
de parecer (Cc. Verr. 5, 10). Da: 4)
Aconselhar, aprovar (Cc. At. 11, 22, 2). 5)
Avaliar, estimar, ter em conta (Cc. Par. 48). 6)
Ordenar, determinar, decretar (Cc. Plane. 42).
Obs.: Constri-se com acus., com inf. e acus.,
com gen. Usa-se tambm subj. com ut, e, se a
oraco fr negativa, com ne ou ut ne.
cens, -nis, subs. f. I Sent. prprio:
1) Avaliaco (feita pelo censor), recenseamento (A. Gl. 10, 28, 2). II Da:
2) Castigo (aplicado pelo censor), multa
(Plaut. Aul. 601).
censor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Censor (magistrado encarregado de se
pronunciar sobre a pessoa e os bens de cada
cidado) (T. Lv. 4, 8, 7). II Sent. figurado:
2) Censor, crtico (Cc. Cael. 25).
Censrinus, -I, subs. pr. m. Censorino, sobrenome da gens Mrcia (Cc. Br. 311).
censrius, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) De
censor (Cc. Cael. 35). II Sent. figurado: 2)
Rgido, severo, re-provador (Quint. 1, 4, 3).
censi, perf. de censo.
censura, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Censura, dignidade do cargo de censor (Cc.
Br. 161). II Sent. figurado: 2) Censura,
crtica, juzo, exame (Pln. H. Nat. 14, 72).
1. census, -a, -um, part. pass. de censo.

CENTRNS

2. census, -s, subs. m. I Sent. prprio: 1)


Censo, recenseamento (registro das pessoas e
bens feito pelos censores) (Cc. Verr. 2, 63). II
Da: 2) Lugar que se ocupa nesse registro,
categoria de cada pessoa, posses de cada um, e
da: 3) Bens, fortuna (Cc. Flac. 52).
centaurum, -I, subs. n. Centurea (plan-ta
(Verg. G. 4, 270).
Centaurus, -a, -um, adj. Dos centauros, relativo
aos centauros (Hor. O. 1, 18, 8).
Centaur, -rum, subs. pr. m. Os centauros,
monstros mitolgicos com a cabeca e o tronco
de homem, e o resto do corpo de cavalo
(Verg. En. 7, 675).
Centaurus, -I, subs. pr. m. Centauro, a
constelaco (Cc. Nat. 2, 114).
centni, -ae, -a, num. distrib. 1) Cem (para cada
um) (Cc. Par. 49). 2) Cem (n. cardinal)
(Verg. En. 10, 566).
Centnus, -, subs. pr. m. Centnio, nome de um
pretor (C. Nep. Han. 4).
centnus, -a, -um, adj. Centsimo, em nmero de
cem (Marc. 8, 45); (Verg. En. 10, 207).
centsima, -ae, subs. f. 1) A centsima parte
(Cc. ad Br. 1, 18, 5). 2) No plural: juro a um
por cento ao ms, ou a doze por cento ao ano
(Cc. Verr. 3, 165).
centsimus, -a, -um, num. ord. Centsimo (Cc.
Mil. 98).
centiceps, -cipitis adj. Que tem cem cabecas
(Hor. O. 2, 13, 34).
centiens (centies, adv. Cem vezes (Cc. Pis.
81).
centimnus, -s, subs. m. Centmano, que tem
cem mos (Hor. O. 2, 17, 14).
Centips, -pdis, adj. Centpede, que tem cem
ps, ou que tem grande nmero de ps (Pln.
H. Nat. 9, 145).
centiplex, v. centplex.
1. cento, -nis, subs. m. I Sent. prprio:
1) Espcie de manta feita de retalhos
cosidos uns aos outros (para vrios
fins e, especialmente, para apagar in
cndios) (Cs. B. Civ. 2, 10, 7). II
Da: 2) Cento (poesia constituda
por versos ou parte de versos de algum
autor clebre) (Aus. Idil. 13).
2. Cento, -nis, subs. pr. m. Cento, so
brenome romano (Cc. De Or. 2, 286).
Centrs, -um, subs. loc. m. pl. Cntores, povo
vizinho da Clquida (V. Flac. 6, 150).
Centrns, v. Ceutrns.

CENTRUM

175

centrum, -i, subs. n. Centro (Pln. H. Nat. 2, 63).


centum, indecl., num. card. I Sent. prprio: 1)
Cem (Cs. B. Gal. 4, 1, 4). II Sent.
figurado: 2) Um grande nmero (Hor. O. 2,
14, 26).
Centumlus, -I, subs. pr. m. Centumalo,
sobrenome romano (Cic. Of. 3, 66).
Centumcllae, -rum, subs. pr. f. Cento-celas,
cidade e porto da Etrria (Plin. Ep. 6, 31, 1).
centumgeminus, -a, -um, adj. Que tem cem
vezes um membro, cntuplo. 1) Briareu, que
tem cem bracos (Verg. En. 6, 287). 2) Tebas,
que tem cem portas (V. Flac. 6, 118).
centmvir, -vir, subs. m. Centnviro (membro
de um tribunal constitudo por cem juizes, que
julgavam os negcios civis, sobretudo
questes de heranca) (Cc. Caec. 67).
centumvirlis, -e, adj. Centunviral, relativo aos
centnviros, da competncia dos centnviros
(Cc. De Or. 1, 173).
centunclus, -I, subs. m. (dim. de cento). I
Sent. prprio: 1) Vestimenta de arlequim
(Apul. Apol. 13, 7). Da: 2) Farrapos, trapos
remendados (T. Lv. 7, 14, 7).
centplex, -leis, adj. Cntuplo (Plaut. Pers. 560).
centuplict, adv. Por preco centuplicado (Pln.
H. Nat. 6, 101).
centria, -ae, subs. f. 1) Centria (grupo de cem
cavaleiros) (T. Lv. 1, 13, 8). Da: 2) Diviso
de homens (uma das 193 classes em que
Srvio Tlio dividiu o povo romano) (Cc.
Planc. 49). Obs.: A centria compreendia,
teoricamente, 100 homens, e parece que, de
fato, tal nmero no era fixo inicialmente;
depois o nmero variou muito, e entre centria
e centum passou a existir, apenas, uma relaco
etimol-gica.
centuritim, adv. 1) Por centrias (T. Lv. 6, 20,
10). 2) Por centrias militares (Cs. B. Civ. 1,
76, 4).
1 centuritus, -a, -um. 1) Part. pass. de centurio,
tomado adjetivmente: formado por centrias
(Cc. Agr. 2, 26). 2) Alistado, disposto,
formado (T. Lv. 22, 38, 4).
2. centuritus, -s, subs. m. Diviso em
centrias (T. Lv. 22, 38, 3).
3. centuritus, -us, subs. m. Grau de
centurio (Cc. Pis. 88).

CPHEUS

1. centurio, -s, -re, -vi, -atum, v. tr.


Formar em centrias (Cc. At. 16, 9).
2. centurio,
-nis,
subs.
m.
Centurio
(comandante de uma centria militar)
(Cs. B. Gal. 6, 36, 3); (Tc. An.
14, 8).
centurintus, -s, subs. m. 1) Inspeco dos
centuries (Tc. An. 1, 44). 2) Cargo ou
dignidade de centurio (V. Mx. 3, 2, 23).
Centuripini, -rum, subs. loc. m. pl. Centuripinos, habitantes de Centripas (Cc. Verr.
3, 108).
Centuripnus, -a, -um, adj. De Centripas, nidade
situada ao p do vulco Etna (Cc. Verr. 2,
120).
centssis, -is, subs. m. Quantia de 100 asses
(Prs. 5, 191).
cnla, -ae, subs. f. (dim. de cena) Pequeno
jantar, pequena refeico (Cc. Tusc. 5, 91).
cnum, v. caenum.
(
Cos, -I, subs. pr. f. Cos, ilha do mar Egeu, em
frente tica (Cc. At. 5, 12, 1).
cpe, v. caepe.
Cephali, -nis, subs. pr. m. Cefalio, nome de
um escravo de tico (Cc. At. 7, 25).
Cephallnia (Cephallenia), -ae, subs. pr. f.
Cefalnia, grande ilha do mar Jni-co, em
frente Acarnnia (T. Lv. 38, 28, 6).
Cephaloedis, -idis, subs. f. Cephaloedium -I,
subs. pr. n. Cefaldio, cidade da costa
setentrional da Siclia (Cc. Verr. 2, 128).
Cephaloeditni, -rum, subs. loc m. Cefaleditanos, habitantes de Cefaldio (Cc. Verr.
2, 130).
Cephalus, -i, subs. pr. m. Cfalo. 1) Filho de olo
ou de Mercrio, e amado da Aurora (Ov. Met.
6, 681). 2) Pai do orador Lsias (Cc. At. 4, 16,
3).
Cphis, -idos, subs. pr. f. Andrmeda, filha de
Cefeu (Ov. A. Am. 3, 191).
Cphius, -a, -um, adj. Descendente de Cefeu, de
Cefeu: Cepheia arva (Ov. Met. 4, 669) a
Etipia.
Cephns, -um, subs. loc. masc. Cefenos, povo
da Etipia (Ov. Met. 5, 97).
Cephnia, -ae, subs. pr. f. Cefnia, pas dos
cefenos (Pln. H. Nat. 6, 41).
Cphnus, -a, -um, adj. De Cefenos (Ov. Met. 4,
764).
Cpheus, ei (-os), subs. pr. m. Cefeu, rei da
Etipia e pai de Andrmeda (Cc. Tusc. 5, 8).

CPHISIS

176

Cphisis, -dis, subs. f. Do Cefiso (Ov. Met. 1,


369).
Cphisius, -I, subs. pr. m. Filho de Cefiso, i. ,
Narciso (Ov. Met. 3, 351).
Cphsus (Cephissus), -I, subs. pr. m. Cefiso, rio
da Grcia setentrional, que atravessa a Drida,
a Fcida e a Be-cia, e que se vai lancar no
simis Eu-boicus (Luc. 3, 175).
cpi, perf. de capio.
cera, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Cera (Cic.
Tusc. 1, 108). Da: Objeto feito de cera: 2)
Sinete ou selo em cera (Cc. Flac. 37). 3)
Imagem ou busto de cera (Juv. 8, 19). No
plural: 4) Ta-buinhas enceradas para escrever,
pgina (Quint. 10, 3, 31); (Suet. Ner. 17). II
Sent. potico: 5) Clulas das abelhas (Verg. G.
4, 241).
Cermbus, -I, subs. pr. m. Cerambo, nome de um
homem que, metamorfoseado em ave pelas
ninfas, conseguiu escapar ao dilvio (Ov. Met.
7, 353).
Ceramcus, -I, subs. pr. m. Cermico, nome de
uma praca e de um bairro de Atenas (Cc. Fin.
1, 39).
crrum, -, subs. n. Imposto para cera (imposto
de selo) (Cc. Verr. 3, 181).
cerasinus, -a, -um, adj. Da cr da cereja (Petr.
28, 8).
Cerstae, -runi, subs. loc. m. Cerastas, povo que
vivia na ilha de Chipre, e que Vnus
metamorfoseou em touros (Ov. Met. 10, 222).
crsts, -ae, subs. m. Cerastes, serpente com
chifres (Lucr. 9, 716).
Cerstis, -Idis, subs. pr. f. Cerstide, antigo nome
da ilha de Chipre (Pln. H. Nat. 5, 129).
cersum, -, subs. n. Cereja (Pln. H. Nat. 15,
102).
cersus, -i, subs. f. 1) Cerejeira (Verg. G. 2, 18).
2) Cereja (Prop. 4, 2, 15).
crtus, -a, -um. I Part. pass. de cero. II
Adj.: cerata tabell: Encerado, boletim de
votos dos juizes (Cc. Caecil. 24): ceratae
pennae (Hor. O. 4, 2, 2) penas coladas com
cera.
Ceraunia, -rum, subs. pr. n. Montes Ce-runios
ou Acrocerunios, no Epiro (Verg. G. 1, 332).
Ceraunus, -i, subs. pr. m. Cerauno, sobrenome de
Ptolomeu II, rei da Mace-dnia (C. Nep. Reg.
3, 4).
Cerbalus, -, subs. pr. m. Cerbalo, riacho da
Aplia (Pln. H. Nat. 3, 103).

CERBR

Cerberus, -a, -um, adj. Cerbreo, de Crbero (Lucr. 4, 731).


j
Cerbrus (Cerbros), -i, subs. pr. m. Cr-bero,
co monstruoso de trs cabecas, que guardava
os infernos (Cc. Tusc.
1, 10).
Cercetius Mons, subs. pr. m. Cerccio,
montanha da Tesslia (T. Lv. 32, 14, 7).
Cercinum, -i, subs. pr. n. CercniO) cidade da
Tesslia (T. Lv. 31, 41).
Cerco, -nis, subs. pr. m. Cerco, sobrenome
romano (T. Lv. 42, 6).
Cercps, -um, subs. loc. m. Cercopes, povo
metamorfoseado por Jpiter em macacos (Ov.
Met. 14, 90).
cercopithcus, -i, subs. m. Macaco de rabo
comprido (Juv. 15, 4).
Cercops, -pis, subs. pr. m. Cercope, filsofo
pitagrico (Cc. Nat. 1, 107).
cercrus, (cercyrus), -I, subs. m. 1) Navio
ligeiro, navio de carga (T. Lv. 23, 34, 4). 2)
Nome de um peixe do mar (Ov. Hal. 102).
Cercy, -nis, subs. pr. m. Cercio, clebre
salteador morto por Teseu (Ov. Met. 7, 439).
cercyrus, v. cercrus.
Cerdicits, -um, (ium), subs. loc. m.
Cerdiciates, povo da Ligria (T. Lv. 32, 29,
7).
cerd, -nis, subs. m. Artfice, operrio da mais
baixa categoria: cerdo sutor (Marc. 3, 59)
sapateiro remendo.
Cerelia (Cerilia), -ium, subs. pr. n. pl.
Cerelias, festas em louvor a Ceres, a deusa
que protegia as colheitas (Cc. At. 2, 12, 2).
1. cerelis, -e, adj. Relativo ao trigo, ao
po, do po (Verg. En. 1, 177).
2. Cerelis, -e, adj. 1) De Ceres: Cereale
nemus (Ov. Met. 8, 742) bosque con
sagrado a Ceres. 2) Cerelis, -is, subs.
pr m. Cerelis, nome de homem (Tc.
Agr. 12) .
Ceretini Mariani, subs. loc. m. Nome de um
povo do Lcio (Pln. H. Nat. 3, 63).
cerebllum, -i, subs. n. Mioleira pequena (de
vitela, carneiro, etc.) (Suet. Vit. 13, 2). Obs.:
Termo de culinria.
cerebrsus, -a, -um, adj. Arrebatado, violento
(Hor. St. 1, 5, 21).
cerbrum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Crebro, miolos (Cc. Tusc. 1, 19). II Sent.
figurado: 2) Crebro, cabeca (como sede da
inteligncia ou da clera), razo, juzo,
clera (Hor. St.
2, 3, 75).

CRELLA

177

Crellia, -ae, subs. pr. f. Cerlia, nome de


mulher (Cc. At. 12, 51, 3).
cremna, v. caerimona.
Cers, -ris, subs. pr. f. I Sent. prprio:
1) Ceres, deusa da agricultura, identificada
com a divindade grega Demter (Verg. G. 1,
147). II Sent. figurado:
2) Seara, cereais, trigo, po (Cc. De Or. 3,
167).
1 crus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) De
cera, feito de cera (Cc. Nat. 3, 30). Da: 2)
Da cr da cera, amarelo:
(Hor. O. 1, 13, 2). II Sent. figurado:
3) Flexvel, dcil, suave (Hor. A.
Pot. 163).
:2 crus, -I, subs. m. Vela de cera, ci-'rio
(Cc. Of. 3, 80). cerilis, v. cerelis. cerimnia,
v. caerimona. crintha, -ae, e cerinth, -es,
subs. f. Chu-pa-mel (planta) (Verg. G. 4, 63).
cerinthus, -I, subs. pr. m. e f. Cerinto.
1) Nome de homem (Hor. St. 1, 2, 81).
2) Cidade da Eubia (Pln. H. Nat.
4, 64).
Cermlus, -i, subs. pr. m. Crmalo, colina de
Roma prxima ao Palatino (Cc. At. 4, 3, 3).
cern, -is, -re, crvi, crtum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Passar pelo crivo, peneirar,
separar: per cribrum cernere (Cat. Agr. 107,
1) passar pelo crivo. II Sent. figurado: 2)
Distinguir, dis cernir, ver claramente,
perceber: ex cruce Italiam cernere (Cc. Verr.
5, 169) distinguir a Itlia do alto da cruz. 3)
Compreender, ver pelo pensamento ou pela
imaginaco (Cic. Leg.
2, 43). Por enfraquecimento de sentido:
4) Ver, escolher (Cc. Ac. 2, 20). 5)
Decidir, resolver, decretar (Cc. Leg.
3, 9). 6) Na lngua jurdica: Fazer
termo ou declaraco de herdeiro, acei
tar o direito de sucesso (Cc. Agr.
2, 40). Obs.: Constri-se com acus. e inf.
O perfeito raro, unicamente usado na
lngua tcnica, significando decidir. O
particpio, tambm raro, significa pas
sado pelo crivo.
cernl, -s, -re, v. intr. Cair de frente, cair de
cabeca para baixo (Sn. Ep. 8. 4).
cernus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Que
inclina a cabeca, inclinado para o cho. II
Da: 2) O que cai de cabeca para diante
(Verg. En. 10, 894).
crma, -ae (tis), subs. f. (n.). I Sent.
prprio: 1) Ungento composto

CERT

de cera e azeite, usado pelos lutadores (Sn.


Ep. 57, 1). II Sent. figurado: 2) Sala de
exerccios (Sn. Brev. 12, 2). III Sent.
potico: 3) Luta (Marc. 5, 65, 3).
crmaticus, -a, -um, adj. Untado com ceroma
(Juv. 3, 68).
crtum, -i (crtum, -i), subs. n. Ceroto ou
cerato (Marc. 11, 98).
cerrtus, -a, -um, adj. Furioso, delirante,
demente (Cc. At. 8, 5, 1).
certmen, -Inis, subs. n. I Sent. prprio: 1)
Luta (em que se disputa alguma coisa),
corrida, torneio, certame (Cc. Tusc. 2, 62).
Da: 2) Combate, peleja (T. Lv. 2, 44, 11). 3)
Disputa, rivalidade (Sal. B. Jug. 41, 2). II
Sent. figurado: 4) Ardor, esforco, empenho
(Cic. Or. 126).
certtim, adv. A porfia, com insistncia, (Cc.
Phil, 2, 118).
certti, -nis, subs. f. I Sent. prprio:
1) Combate, peleja, luta (nos jogos p
blicos ou no ginsio) (Cc. Leg. 2, 38).
II Sent. figurado: 2) Disputa, con
flito (Cc. Fin. 2, 44). 3) Aco, questo,
debate judicirio (T. Lv. 25, 4, 8).
1. certtus, -a, -um. 1) Part. pass. de
certo: contestado, combatido (Ov. Met.
13, 713); abl n. (abs.): multum certato
(Tc. An. 11, 10) depois de um longo
combate.
2. certtus, -s, subs. m. Luta (Estc.
Silv. 3, 1, 152).
cert, adv. 1) Certamente, seguramente, sem
dvida (Cc. Tusc. 1, 9). 2) Pelo menos, em
todo caso (Cc. Fin. 4, 7).
Certima, -ae, subs. f. Certima, praca-forte da
Celtibria (T. Lv. 40, 47).
Certis, -is, subs. pr. m. Certis, outro nome do rio
Btis (T. Lv. 28, 22, 1).
1. certo, adv. 1) Certamente, com certeza, na
verdade, realmente sem dvida (Cc. At. 1, 12,
3).
2)
De
maneira
irrevogvel,
irrevogvelmente (Ter. Hec. 586).
2. certo, -s, -re, -vi, -atum, v. intr. e tr. 1)
Tr.: Termo da lngua do direito: Procurar obter
uma deciso, debater, demandar, contestar (T.
Lv. 25, 3, 14).
2) Da: (Intr.) Combater, lutar (para
conseguir
determinado
fim),
disputar
prmios nos jogos pblicos, rivalizar
(Cc. Fam. 7, 31, 1). 3) Em poesia:
Esforcar-se,
fazer
esforcos,
resistir
(Verg. Buc. 5, 8). Obs.: Constri-se na
lngua pot. com dat e inf.

CERTUS

178

certus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)


Resolvido, decidido (T. Lv. 2, 15, 5). 2) Que
decidiu, decidido a, resolvido a (Verg. En. 5,
54). II Da: 3) Determinado, fixo, preciso
(Cc. Cat. 1, 7). 4) Seguro, fiel, com que se
pode contar, constante (aplicado aos homens)
(Cc. Sull. 5). No pl. certi: homens de
confiana (C. Nep. Diom. 9, 1). 6) Seguro, de
confiana (aplicado s coisas) (Cc. Phil. 11,
4). 7) Certo (com valor indeterminado =
quidam): certi ho-mines (Cc. Sest. 41) certos
homens. III Locuces principais: a) certum
est com inf. = estou resolvido a (Cc. Verr.
pr. 53); b) certiorem facere ali-quem (Cc.
Verr. 2, 55); (Cs. B. Gal. 5, 49, 4) informar
algum (de alguma coisa); c) pro certo
affirmare (T. Lv. 1, 3, 2) afirmar
categoricamente; d) pro certo negare (Cc. At.
5, 21, 5) negar categoricamente; e) pro certo
polliceri (Cc. Agr. 2, 108) prometer
categoricamente; f) pro certo ponere (Cs. B.
Gal. 7, 5, 6) dar como certo. Obs.: Constrise: 1) com inf. 2) com genit. 3)
absolutamente.
crla, -ae, subs. f. (dim. de cera). Boca-dinho de
cera (Cc. At. 15, 14, 4).
cerva, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Corca
(fmea do veado) (Cc. Nat. 2, 127). II
Sent. potico: 2) Cervo (Verg. En. 4, 69).
cervicula, -ae, subs. f. Pescoco pequeno, nuca
pequena (Cc. Verr. 3, 49).
cervinus, -a, -um, adj. De veado (Juv. 14, 251).
cervix, -icis, subs. f. (geralmente no plural). I
Sent. prprio: 1) Nuca (Suet. Tib. 68, 2).'II
Da: 2) Pescoco (Cc. Phil. 2, 51). III Sent.
figurado: 3) Cabeca, ombros (servindo de
apoio, esteio) (Cc. Sest. 138). 4) Confiana na
sua prpria forca, audcia, orgulho, obstinaco
(Cc. Verr. 3, 135).
cervus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Cervo,
veado (Cc. Tusc. 3, 69). II Da, na
linguagem militar: 2) Abrolhos, cavalo de
frisa, estacadas feitas de troncos de rvore com
os respectivos ramos (semelhantes aos chifres
do veado), que se espetavam no cho para
impedir a marcha da cavalaria (Cs. B. Gal. 7,
72, 4).
cesna, -ae, v. cena.
cessti, -nis, subs. f. Sent. prprio: 1)
Descanso, repouso (Cc. Nat. 1, 36).

CTRUS

II Da: 2) Cessaco, parada (A. Gl. 1, 25,


8).
eesstor, -ris, subs. m. Vagaroso, preguicoso
(Cc. Fam. 9, 17).
cesstus, -a, -um; part. pass. de cesso.
cessi, perf. de cedo.
cess, -nis, subs. f. Aco de ceder, cesso
(termo jurdico) (Cc. Top. 28).
cesso, -s, -re, -vi, -atum, v. freq. intr. I
Sent. prprio: 1) Parar, permanecer inativo,
cessar, estar sem fazer nada (Cc. C. M. 18). II
Sent. figurado: 2) Demorar-se, tardar,
diferir (Cc. Prov. 15). 3) Na lngua jurdica:
No comparecer perante o tribunal, deixar
revelia, faltar (Suet. Cl. 15). 4) Relaxar,
negligenciar (Hort. A. Pot. 357).
cessor, v. censor.
cessus, -a, -um, part. pass. de cedo.
Cestinus, -a, -um, adj. De Cstio (Sen. Contr. 1,
7, 17).
Cestus, -I, subs. pr. m. Cstio. 1) Nome de um
pretor (Cc. Phil. 3, 26). 2) Nome de um
clebre retor (Sn. Suas. 7, 12).
Cestria, -ae, subs. pr. f. Cstria, cidade do Epiro
(Pln. H. Nat. 4, 4).
cestrosphendon, -s, subs. f. Arma de arremesso
usada pelos macednios (T. Lv. 42, 65, 9).
ctra, -ae, subs. f. (cetarum, -I, subs. n.)
Viveiro (de peixes) (Hor. St. 2, 5, 44).
Ctrini, -rum, subs. loc. m. Cetarinos,
habitantes de Cetria, cidade da Sic-lia (Cc.
Verr. 3, 103),
ctrius, -I, subs. m. Peixeiro, negociante de
peixes do mar (Ter. Eun. 257).
ct, subs. n. pl. indecl. Cetceos (peixes grados
do mar) (Verg. En. 5, 822).
ctra (acus. pl. n. tomado adverbialmen-te). 1)
Quanto ao resto, quanto ao mais, de resto (Sal.
B. Jug. 19, 7). 2) Daqui para diante, de hoje
para o futuro (Verg. En. 9, 656).
cterqui e cterqun, adv. De sobra,
sobejamente, em demasia, alm de (Cic. Or.
83).
ctrum, n. tomado adverbialmente. 1) De resto,
quanto ao demais, alis (Sal. C. Cat. 17, 6). 2)
Mas, porm (Sal. B. Jug. 48, 1).
ctrus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Que
resta, restante (Sal. C. Cat. 36, 2). II Da, no
plural: 2) Os outros, os restantes, o resto (Cc.
Verr. 5, 171). Obs.: cetri contrape-se a alii.

CETHGI

179

Cethgi, -rum, subs. pr. m. pl. Os Cete-gos, i, romanos do tempo antigo (Hor. A. Pot.
50).
cethgus, -I, subs. pr. m. Cetego. 1) Sobrenome dos Cornlios (Cc. Br. 57; C M. 50).
2) Nome de um cmplice de Catilina (Sal. C.
Cat. 43, 3). Cet, -s, subs. pr. f. Ceto. 1)
Ninfa marinha, mulher de Forco e me das
Gr-gonas (Lucr. 9, 646). 2) Uma das nereidas (Pln. H. Nat. 5, 69). Cetos, n. v. ctus.
cetra (caetra), -ae, subs. f. Cetra, pequeno
escudo de couro (T. Lv. 28, 5, 11); (Verg. En.
7, 732).
cetrtus (caetrtus), -a, -um, adj. 1) Armado
de cetra (v. cetra) (Cs. B. Civ.
I, 39, 1). 2) No plural: Soldados arma
dos de cetra (Cs. B. Civ. 1, 70, 4).
Cetrnus, -i, subs. pr. m. Cetrnio, nome
de famlia romana (Tc. An. 1, 44). cetus, -I,
subs. m. I Sent. prprio: 1) Cetceo, atum
(Serv. En. 1, 550). II
_ Da: 2) Baleia (constelaco) (Manil. 1, 612). 3) Peixe do mar (Plaut. Aul. 375).
u, adv. e conj. 1) Como, assim como, bem
como (Verg. En. 5, 740). 2) Como se (Verg.
En. 2, 438). Obs.: A partcula ceu, quer
isolada, quer em correlaco com sic, ita, etc,
designa comparaco. sinnima de ut, sicut,
quasi. Ceutrns, -um, subs. loc. m. Ceutres.
1) Povo da Blgica (Cs. B. Gal. 5, 39, 1). 2)
Povo da Glia, nos Alpes (Cs. B. Gal. 1, 10,
4).
ceutroncae Alpes, subs. pr. m. Alpes Ceutres
(Pln. H. Nat. 11, 240). cev, -s, -re, cvi,
v. intr. 1) Mover as ndegas (Juv. 2, 21). 2)
Fazer festa como os animais, adular (Prs. 1,
87). Ceyx -ycis, subs. pr. m. Ceix, esposo de
Alcone e que, juntamente com ela, foi
metamorfoseado em alcio (Ov. Met.
11,
727).
Chabrs, -ae, subs. pr. m. Cbrias, nome
de um general ateniense (C. Nep. Chabr. 1).
chaere, interj. Bom dia, salve! (Cc.
n. 1, 9).
Chaera, -ae, subs. pr. m. Qurea, sobrenome
romano (Cc. Com. 1).
Chaers, -ae, subs. pr. m. Qureas. 1) Nome
de um estaturio (Pln. H. Nat. 34, 75). 2)
Autor de um tratado de
agricultura (Varr. L. Lat. 1, 1, 8).

CHNIS

Chaerestrtus, -I, subs. pr. m. Quers-trato, nome


de um personagem de comdia (Cc. Amer.
46).
Chaerippus, -I, subs. pr. m. Queripo, nome de
homem (Cc. Fam 12, 22, 4).
Chaerna, -ae, subs. pr. f. Queronia, cidade da
Becia (T. Lv. 35, 46, 4).
chalcaspids, -um, subs. m. pl. Soldados
armados com escudos de bronze (T. Lv. 44,
41, 2).
chalcus, -a, -um, adj. De bronze (Marc. 9, 94,
4).
Chalca, -ae, subs. pr. f. Clcia, ilha do mar Egeu
(Pln. H. Nat. 17, 31).
Chalcidna, -ae, subs. pr. f. Calcidena, regio da
Sria (Pln. H. Nat. 5, 81).
Chalcidcus, -a, -um, adj. Calcdico, de Caleis,
na Eubia (Cc. Nat. 3, 10). Chalcioecos, -I, subs. pr. m. Calcieco, nome de
um templo de Minerva em Es-parta (T. Lv.
35, 36, 9).
Chalcis, -idis, (-idos), subs. pr. f. Caleis. 1)
Cidade, capital da ilha de Eubia (T. Lv. 35,
46, 1). 2) Cidade da Sria (Pln. H. Nat. 5, 89).
3) Cidade da Et-lia (Pln. H. Nat. 4, 6).
Chaldaea, -ae, subs. pr. f. Caldia, regio da sia
(Pln. H. Nat. 5, 90).
Chaldaei, -rum, subs. loc. m. Caldeus,
habitantes da Caldia (Lucr. 5, 725).
Chaldaeus, -a, -um, adj. Caldeu, caldaico (Juv.
10, 94).
Chaldaicus, -a, -um, adj. Caldaico, caldeu (Cc.
Div. 2, 88).
chalybus (chalybeus), -a, -um, adj. De ao (Ov.
F. 4, 405).
Chalybs, -um, subs. loc. m. Clibes, povo do
Ponto, afamado por suas minas de ferro e
fabricaco de aco (Verg. G. 1, 58).
chalybs, -ybis, subs. m. 1) Aco (Verg. En. 8,
446). Da: 2) Objeto feito de aco, espada (Sn.
Th. 364).
Chamavi, -rum, subs. loc. m. Camavos, povo
das margens do Reno (Tc. An. 13, 55).
chann (chane), -ae, subs. f. Nome de um peixe
desconhecido (Ov. Hal. 108).
Chn, -nis, subs. pr. m. Con, filho de Pramo
(Verg. En. 3, 335).
Chns, -um, subs. loc. m. Cones, ou canios,
habitantes da Cania (T. Lv. -43, 23, 6).
Clionia, -ae, subs. pr. f. Cania, regio do Epiro
(Cc. At. 6, 3, 2).
chnis, -Idis e Chonius, -a, -um, adj. Da
Cania, do Epiro (Ov. Met. 10, 90); (Verg. En.
3, 334).

CHOS

180

chos, -I, subs. n. I Sent, prprio: 1) Caos,


confuso dos elementos de que se forma o
universo (Verg. G. 4, 347). II Da: 2) O
Caos personificado (Verg. En. 4, 510). 3) Os
infernos (Ov. Met. 10, 30). III Sent.
figurado: 4) Trevas profundas, abismo (Estc.
Silv. 3, 2, 92).
chara, -ae, subs. f. Planta ou raiz desconhecida
(Cs. B. Civ. 3, 48, 1).
Charax, -cis, subs. pr. f. Crax, fortaleza da
Tesslia (T. Lv. 44, 6, 10).
Charxus, -I, subs. pr. m. Caraxo. 1) Irmo de
Safo (Ov. Her. 15, 117). 2) Um dos centauros
(Ov. Met. 12, 272).
Charcl, -s, subs. pr. f. Criclo, esposa de
Quiro (Ov. Met. 2, 636).
Charidmus, -i, subs. pr. m. Caridemo, nome de
homem (Cic. Verr. 1, 52).
Charimnder, -dr, subs. pr. m. Cariman-dro,
autor de um tratado de astronomia (Sn. Nat.
7, 5, 2).
Charini, -rum, subs. loc. m. Carinos, povo da
Germnia (Plin. H. Nat. 4, 99).
Charinus, -i, subs. pr. m. Carino, nome de
homem (Ter. Andr. 345).
Charis, -tos, subs. pr. m. Crites, nome grego
das Gracas (Plin. H. Nat. 36, 32).
Charisius, -, subs. pr. m. Carsio. 1) Orador
ateniense (Cc. Br. 286). 2) Gramtico latino
(Serv. En. 9, 329).
charistia, -rum, subs. n. pl. Banquete de
famlia (Ov. F. 2, 617).
chritas, v. caritas.
Charts, -um, subs. pr. f. As Crites, i. , as
Gracas (Ov. F. 5, 219).
Charmds, -ae, subs. pr. m. Crmadas,
filsofo grego (Cic. Tusc. 1, 59).
1. Charn, -ntis, subs. pr. m. Caronte, o
barqueiro dos infernos, que tinha por funco
fazer passar as almas dos mortos para a outra
margem do Aqueron-te, o rio dos infernos
(Verg. En. 6, 299).
2. Charn, -nis, subs. pr. m. Cron, estadista
tebano (C. Nep. Pel. 2, 5).
Charnds, -ae, subs. pr. m. Carondas,
legislador de Trio (Cc. Leg. 1, 57).
Charnus, -a, -um, adj. Relativo a Caronte, aos
infernos (Plin. H. Nat. 2, 208).
Charops, -pis, subs. pr. m. Crope, nome de
homem (Ov. Met. 13, 260).
charta (carta), -ae, subs. f. I Sent. prprio:
1) Folha de papel, papel, papiro (Hor. Ep. 2, 1,
11). U Sent. figurado: 2) Folha escrita,
documentos escri-

CHIMAERA

tos, livros, arquivos (Hor. A. Pot. 310). Da:


3) Volume (Catul. 1, 6).
chartla, -ae, subs. f. Papel pequeno, escrito de
pouca extenso (Cc. Fam. 7, 18, 2).
chrus, v. crus.
Charybdis, -Is, subs. f. Caribde. I Sent.
prprio: 1) Sorvedouro do mar da Si-clia (Cc.
Verr. 5, 146). II Sent. figurado: 2)
Sorvedouro, abismo (Cc. De Or. 3, 163).
chasma, tis, subs. n. 1) Abertura, abismo,
sorvedouro (Sn. Nat. 6, 9). 2) Espcie de
meteoro (Sn. Nat. 1, 14).
Chasuri, -rum, subs. loc. m. Casurios, povo
da Germnia (Tc. Germ. 34).
Chauci, -rum, subs. loc. m. Caucos, povo da
Germnia (Tc. Germ. 35).
Chaus, -, subs. pr. m. Caus, rio da Caria (T. Lv.
38, 14).
chelae, -rum, subs. f. pl. Os bracos do
Escorpio, a Balanca (constelaco) (Verg. G.
1, 33).
Chelidn, -nis, subs. pr. f. Queldon, nome de
uma cortes (Cc. Verr. 4, 71).
chelydrus, -i, subs. m. Serpente venenosa (Verg.
G. 2, 214).
chelys, -yis e -yos, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Tartaruga (Petr. fr. 32, 5). II Sent. figurado:
2) Lira, citara (feita da concha da tartaruga
(Ov. Her. 15, 181).
chergra (chirgra), -ae, subs. f. Gota nas mos,
quiragra (Hor. Ep. 1, 1, 31).
Cherronsus ou Chersonsus, -i, subs. pr. f.
Quersoneso, regio da Trcia (Cc. Agr. 2,
50); (Cc. At. 6, 1, 19).
Chersidms, -ntis, subs. pr. m. Quersidamante, nome de um troiano morto por
Ulisses (Ov. Met. 13, 259).
chersos, -i, subs. f. Cagado (Marc. 14, 88).
Chersonsus v. Cherronsus.
Chersci, -rum, subs. loc. m. Queruscos, povo
da Germnia (Cs. B. Gal. 6,10, 5).
Chesippus, -i, subs. pr. m. Quesipo, nome dado
por Zeno ao filsofo Crisipo (Cic. Nat. 1,
93).
Chii, -rum, subs. loc. m. Habitantes de Quios
(Cc. Arch. 19).
Chilirchs (chilircus), -ae, (-1), subs. pr. m.
Quiliarca (comandante de mil homens) (Q.
Crc. 5, 2, 3).
chilirchus, -i, subs. m. Primeiro ministro entre
os persas (C. Nep. Con. 3, 2).
Chimaera, -ae, subs. pr. f. Quimera. 1) Monstro
fabuloso com cabeca de leo, corpo de cabra e
cauda de drago, que

CHIMAERUS

181

expelia chamas pela boca. Coube a Belerofonte mat-lo, livrando seu pais do terrvel
monstro (Lucr. 5, 902). 2) Nome de um dos
barcos de Enias (Verg. En. 5, 118).
Chimaerus, a um adj Da Quimera relativo a
Quimera (Verg. Cul. 14).
Chimaerfer, -fera, -frum, adj. Que produziu a
Quimera (Ov. Met. 6, 339).
Chindrum, -, subs. pr. n. Quindro, rio da sia
(Plin. H. Nat. 6, 48).
Chion, -s, subs. pr. f. Quone. 1) Ninfa amada
por Apoio e Hermes. 2) Nome de mulher (Juv.
3, 136).
Chionds, -ae, subs. pr. m. Quinides, filhos de
Quone, i. , Autlio e Filemo (Ov. P. 3, 3,
41).
Chios (Chius), -I, subs. pr. f. Quios, ilha do mar
Egeu (Cic. Verr. 5, 127).
chirgra, v. chergra.
chiramaxium, -, subs. n. Carrinho de mo (Petr.
28, 4).
Chirocmta, -rum, subs. pr. n. Os trabalhos
manuais, ttulo de uma obra de Demcrito
(Plin. H. Nat. 24, 160).
chirogrphum, -I, subs. n. (chirogrphus, -i,
subs. m. e chirogrphon,.-!, subs. n). I
Sent. prprio: 1) O que se escreve de prprio
punho, autgrafo (Cc. Fam. 2, 13, 3). II
Da: 2) Manuscrito (Cc. Phil. 2, 8). 3) Escrito
assinado pelo punho daquele que contrai uma
obrigaco, obrigaco, recibo (A. Gl. 14, 2, 7).
Chirn, -nis, subs. pr. m. Quiro. 1) O mais
clebre e o mais sbio dos centauros, que
vivia numa gruta do monte Plio, na Tesslia
(Verg. G. 3, 550). 2) A constelaco do
Sagitrio (Luc. 9, 536).
chronoma, -ae, subs. f. Arte do gesto (Quint. 1,
11, 17).
chironmn, -ntis, (chironmos, -I), subs. m.
Pantomimo (Juv. 6, 63).
chirurgia, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Cirurgia (Cels. 7, pref.). II Sent. figurado:
2) Remdio violento (Cc. At. 4, 3, 3).
Chum, -i, subs. n. Vinho de Quios (Hor. St. 1,
10, 24).
Chius, -a, -um, adj. Da ilha de Quios no mar
Egeu (Petr. 63, 3).
chlamydtus, -a, -um, adj. Vestido de cl-mide
(Cc. Rab. Post. 27).
chlamydti, -rum, subs. m. pl. Gente vestida de
clmide (Sn. Vit. 2, 2).
chlamys, -ydis, subs. f. 1) Clmide (manto
grego seguro no pescoco ou no ombro

CHRISTIANUS

direito (Verg. En. 4, 137). 2) Capa de militar


(Plaut. Mil. 1423).
Chlid, -s, subs. pr. f. Clide, nome de mulher
(Ov. Am. 2, 7, 23).
Chlo, -s, subs. pr. f. Clo, nome de mulher
(Ov. Am. 2, 7, 23).
Chlreus, - (-os), subs. pr. m. Cloreu,
sacerdote de Cibele (Verg. En. 11, 768).
Chlris, -idis, subs. pr. f. Clris ou Flora. 1)
Deusa das flores, mulher de Zfiro, (Ov. F. 5,
195). 2) Nome grego de . mulher (Hor. O. 2,
5, 18).
Chlrus, -i, subs. pr. m. Cloro. 1) Nome de um
rio da Cilcia (Plin. H. Nat. 5, 91). 2), Nome
de homem (Cc. Verr. 2, 23).
Choerilus, -i, subs. pr. m. Qurilo, poeta grego,
contemporneo de Alexandre (Hor. A. Pot.
357).
Chma, -tis, subs. pr. n. Coma, cidade' da Lcia
(Plin. H. Nat. 5, 101).
choraul (choraula), -s, (-ae), subs. m. Coraulo,
tocador de flauta que acompanha os coros
(Marc. 5, 56, 9).
chorda, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Tripa
(Petr. 66, 7). Donde: 2) Corda de instrumento
de msica) (Tb. 2, 5,, 3). II Da: 3) Corda,
barbante (Plaut. Most. 743).
chora (chora), -ae, subs. f. (geralmente no pl.):
Danca em coro (Verg. En. 6, 644).
chorus, -, subs. m. Coreu ou troqueu (p
constitudo por uma slaba longa seguida de
uma breve) (Cc. Or. 212).
chorius, v. chorus.
chorocitharists, -ae, subs. m. Msico que
acompanha o coro com citara (Suet. Dom. 4,
4).
chorus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Coro
(de dancarinos, msicos e cantores), danca em
coro (Hor. O. 1, 1, 31). Da: 2) Coro (do
teatro) (Verg. G. 4, 460). II Sent. figurado:
3) Reunio, ajuntamento, conjunto, roda,
assemblia ou grupo (Cc. Mur. 49).
Chrems, -mtis (-mis), subs. pr. m. Cremes,
nome de uma personagem de comdia (Ter.
Andr. 472).
Chrestus, (-os), -i, subs. pr. m. Cresto. 1) Nome
de homem (Cc. Fam. 2, 8, 1). 2) O mesmo
que Cristo (Suet. Cl. 25, 4).
chria, -ae, subs. f. Desenvolvimento oratrio de
um lugar comum (Sn. Ep. 33, 7).
1. christinus, -a, -um, adj. Cristo (Eutr. 10,
16).

CHRISTIANUS

182

2. christinus, -i, subs. m. Cristo (Tc.


An. 15, 44). Christus, -I, subs. pr. m. Cristo
(Tc. An.
15, 44); (Pln. Ep. 10, 96, 5).
1. chromis, -is, subs. f. Peixe do mar, hoje
desconhecido (Ov. Hal. 121).
2. Chromis, -is, subs. pr m. Crmis. 1) Nome de
um centauro (Ov. Met. 2, 933). 2) Nome de
um pastor (Verg. Buc. 6, 13).
chronicus, -a, -um, adj. Relativo cronologia (A.
Gl. 17, 21, 1).
Chrysa, -ae, e Chrys, -s, subs. pr. f. Cri-sa. 1)
Cidade da Msia (Ov. Met. 13, 174). 2) Ilha
perto de Creta (Pln. H. Nat. 4, 61).
Chryss, -ae, subs. pr. m. Crisas, rio da Siclia
(Cic. Verr. 4, 96).
Chrysis, -idis, subs. pr. f. Criseide, filha de
Crises (Ov. Trist. 2, 373).
chrysendta, -rum, subs. n. pl. Pratos ornados
com esculturas em ouro (Marc.
2, 43, 11).
Chryss, -ae, subs. pr. m. Crises, grande
sacerdote de Apoio (Ov. A. Am. 2, 402).
Chrysippus, -a, -um, adj. De Crisipo, o filsofo
(Cic. Ac. 4, 30).
Chrysippus, -I, subs. pr. m. Crisipo. 1) Filsofo
estico (Cic. Fin. 2, 43). 2) Liberto de Ccero
(Cc. At. 7, 2, 8).
Chrsis, -ydis, subs. pr. f. Criside, nome de uma
personagem de comdia (Ter. Andr. 58).
chrysius, -a, -um, adj. De ouro. No pl.: objetos
em ouro (Marc. 9, 94, 4).
Chrysognus, -i, subs. pr. m. Crisgono nome de
homem (Cc. Amer. 124).
chrysolthos (chrysolithus), -I, subs. m. Crislito
(pedra preciosa), topzio (Prop. 2, 16, 44).
Chrysoplis, -is, subs. pr. f. Crispolis. 1)
Promontrio e cidade da Bitnia (Pln. H. Nat.
5,150). 2) Cidade da Arbia (Plaut. Pers. 506).
Chthonius, -I, subs. pr. m. Ctnio, nome de um
centauro (Ov. Met. 12, 441).
Chytri, -rum, subs. pr. m. Quitros, cidade da
ilha de Chipre (Pln. H. Nat. 5, 130).
Chytros, -i, subs. pr. f. Quitros, cidade da ilha de
Chipre (Ov. Met. 10, 718).
Ciani, -rum, subs. loc. m. Cianos, habitantes de
Cio, na Bitnia (T. Lv. 31, 31, 4).
cibria, -rum, subs. n. pl. I Sent. prprio: 1)
Alimentos, vveres (Cat. Agr. 56). II Da:
2) Raco (do soldado) (Cc. Tusc. 2, 16).
cibrium, -I, subs. n. Alimento (Sn. Ben.
3, 21, 2).

CICERO

cibrus, -a, -um, adj. I Sent. prprio;


1) Relativo ao alimento, abastecimento
(Plaut. Capt. 901). II Sent. figurado;
2) Comum, grosseiro (falando de ali mento)
(Cc. Tusc. 5, 97).
cibtus, -s, subs. m. Alimento, comida
(Plaut. Mil. 224). Cibilitn, -rum, subs. pr.
m. Cibilitanos,
colnia da Lusitnia (Pln. H. Nat. 4
118). cib, -s, -re, -vi, -atum, v. tr.
Alimentar,
nutrir (Suet. Tib. 72, 2). cibor, -ris, -ri, v.
dep. intr. Tomar ali.
mento, nutrir-se (Apul. Apol. 26, 8).
cibrium, -I, subs. n. Cibrio, copo de duas
asas (semelhante s vagens da fava do
Egito) (Hor. O. 2, 7, 22). cibus, -i, subs. m. I
Sent. prprio: 1)'
Alimento, comida (do homem, animais
e plantas), cibo (Cc. Tusc. 2, 64)'. Dai:
2) Seiva (Lucr. 1, 352). II Sent. u.
gurado: 3) Alimento, estimulante (Ov.
Met. 6, 480). 4) Isca, engodo (Tib. 2,
6, 24). Cibyra, -ae, subs. pr. f. Cbira, cidade
da
Cilcia e da Panflia (Cc. Verr. 4, 30).
Cibyrta, -ae, subs. m. e f. Cibirata, de
Cilcia (Cc. Verr. 4, 30). cibyrticus, -a, -um,
adj. De Cbira (Cia
At. 5, 21). cicda, -ae, subs. f. Cigarra (Verg.
Buc.
2, 13). cictricsus, -a, -um, adj. I Sent.
prprio: 1) Coberto de cicatrizes (Sn. Ir.
2, 35, 5). II Sent. figurado: 2) Muito
emendado (falando de um escrito),
(Quint. 10, 4, 3).
cictrix, -leis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Cicatriz (Cc. De Or. 2, 124). II Sent.
figurado: 2) Cicatriz (Cc. Agr.
3, 4). III Sent. diversos: 3) Esfoladela feita numa rvore (Pln. H. Nat
17, 235). 4) Rasgo, buraco, fenda
(Pln. H. Nat. 34, 63).
cicer, -ris, subs. n. I Sent. prprio: D!
Chcharo, gro de bico (Plaut. Bac. 767). II
Sent. figurado: 2) Homem do povo (Hor. A.
Pot. 249). Obs.: pL desusado.
Cicr, -nis, subs. pr. m. Ccero. 1) Marco
Tlio Ccero, o mais brilhante orador de Roma
(Quint. 10, 1, 105). 2) Quintus Cicero
Quinto Ccero, seu irmo (Cc. Q. Fr. 1, 1). 3)
Marcus Cicero Marco Ccero, seu filho
(Cc. At. 16,

CICERNS

CIMON

3, 2). 4) E ainda Quintus Ccero Quinto


Ccero, seu sobrinho (Cic. At. 16, 1,6).
Cicerns, subs. pr. m. pl. Sent. figurado:
Cceros, oradores eloqentes como Ccero, ou
comparveis a Ccero (Sn. Ciem. 1, 10).
Cicerninus, -a, -um, adj. Ciceroniano, de
Ccero (Sn. Contr. 7, 2, 12).
cichorum, -I, subs. n. (cichorium, -I), Chicria
(Hor. O. 1, 31, 16).
Cicirrus, -i, subs. pr. m. Cicirro, sobrenome
romano (Hor. St. 1, 5, 52).
Cicns, -um, subs. loc. m. Ccones, povo da
Trcia (Verg. G. 4, 519).
cicnia, -ae, subs. f. Cegonha (Hor. St. 2, 2,
49).
ccur, -uris, adj. Domesticado, manso, domstico
(falando de animais) (Cc. Nat. 2, 99).
Cicurini, -rum, subs. pr. m. Cicurinos,
sobrenome da famlia dos Vetrios (Varr. L.
Lat. 7, 91).
1 cicuta, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Cicuta (Prs. 4, 2). II Da: 2) Flauta rstica
(Verg. Buc. 5, 85).
2. Cicuta, -ae, subs. pr. m. Cicuta, sobrenome de
homem (Hor. St. 2, 3, 69).
ci, -s, -re, civi, citum, ou ci -s, -Ire, cvi
citum, v. tr. I Sent. prprio: 1) Pr em
movimento, mover, (Cc. Tusc. 1, 54). II
Da: 2) Mandar vir, chamar, invocar, apelar,
nomear (Tc. Hist. 5, 17). III Empregos
especiais: 2) Na lngua jurdica: Citar, citar
judicialmente (em justica) (T. Lv. 10, 8, 10).
4) Na lngua militar: animar (T. Lv. 1, 21, 2).
5) Por extenso: excitar, provocar, abalar,
agitar (Cc. Nat. 2, 81). 6) Soltar (gritos,
gemidos, sons), proferir palavras (Lucr. 5,
1060). Obs.: As formas de cio so usadas
quando ao
..e- do tema se segue outra vogai. Ex.: cio em
vez de cieo, ciam em vez de cieam.
Ciros, -i, subs. pr. m. Cero, cidade da Tesslia
(Catul. 64, 35).
Cilcs, -um, subs. loc. Cilicianos, habitantes da
Cilicia (Cs. B. Civ. 3, 101, 1).
Cilicia, -ae, subs. pr. f. Cilcia, regio da sia
Menor, transformada em provncia romana, que
teve Ccero como pro-cnsul, de 52 a 50 a.C.
(Cc. Fam. 15, 1, 2). Cilicinsis, -e, adj.
Ciliciense, da Cilcia (Cic. Fam. 13, 67,1).

cilicum, -I, subs. n. Tecido grosseiro de plo de


cabra (da Cilcia) (Cc. Verr.
1, 95).
Cilicum mar, subs. pr. n. Mar da Cilcia, uma
parte do Mediterrneo (Pln. H. Nat. 5, 96).
Cilicius, -a, -um, adj. Cilcio, da Cilcia (Pln. H.
Nat. 5, 92).
1. Cilix, -icis, subs. pr. m. Cilice, filho de
Agenor, que deu o nome Cilcia (Cc. Fam.
3, 1, 2).
2. Cilix, -leis, adj. m. Da Cilcia, cilcio (Lucr. 2,
416).
Cilla ae subs. pr. f. Cila, cidade da Trade (Ov. Met. 13, 174). Cilnius, -I, subs. pr. m.
Clnio, nome de
uma famlia nobre da Etrria, da qual
descendia Mecenas (T. Lv. 10, 3). Cilo -nis,
subs. pr. m. Cilo, sobrenome
romano (Tc. An. 12, 21).
1. Cimber, -bri, subs. pr. m. Tlio Cmber,
um dos assassinos de Csar (Cc. Phil.
2, 27).
2. Cimber, -bri, adj. m. Cimbro (Ov. P.
4, 3, 45).
Cimbii, -rum, subs. pr. m. Cmbios, cidade da
Btica (T. Lv. 28, 37).
Cimbri, -rum, subs. loc. m. Cimbros, povo da
Germnia (Cs. B. Gal. 1, 33, 4).
Cimbric, adv. Ao modo dos cimbros (Quint.
Decl. 3, 13).
Cimbricus, -a, -um, adj. Dos Cimbros (Cc. De
Or. 2, 266).
Cimetra, -ae, subs. pr. f. Cimetra, cidade do
Samnio (T. Lv. 10, 15, 6).
Cimex, -icis, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Percevejo (Catul. 23, 2). II Sent. figurado:
2) Termo de injuria (Hor. St. 1, 10, 78).
Ciminius, -a, -um, adj. Do Cmino (T. Lv. 9,
36).
Ciminus, -i, subs. pr. m. Cmino, montanha
(Ciminus Saltus) e lago (Ciminus Lacus)
da Etrria (Verg. En. 7, 697).
Cimmeri, -rum, subs. loc. m. Cimrios. 1)
Povo da Ctia (Pln. H. Nat. 6, 35). 2) Povo
fabuloso da Itlia (Cc. Ac. 2, 61).
Cimmerum, -I, subs. pr. n. Cimrio, antiga
cidade da Campnia (Pln. H. Nat.
3, 61).
Cimlus, -I, subs. pr. f. Cimolo, uma das ilhas
Cidades, no mar Egeu (Ov. Met. 7, 463).
Cimn, -nis, e Cimo, -nis, subs. pr. m. Cmon
(ou Cimo), general ateniense (C. Nep. Cim.
1); (V. Mx. 5, 4, 2).

CINAEDUS

184

1. cinaedus, -a, -um, adj. Dissoluto, torpe,


efeminado, pederasta (Catul. 10, 24).
2. cinaedus, -i, subs. m. Devasso, pederasta
(Juv. 2, 10).
Cinra, -ae, subs. pr. f. Cinara, nome de mulher
(Hor. Ep. 1, 7, 28).
1. cincinntus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) De cabelos anelados (Cic. Sest. 26). II
Sent. figurado: 2) Cometa (Cic. Nat. 2, 14).
2. Cincinntus, -i, subs. pr. m. Lcio Qun-cio
Cincinato, o ditador (Cic. C. M. 561; (T. Lv.
3, 25).
cincinnus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Anel
de cabelo (Cic. Pis. 25). II Sent. figurado:
2) Ornato artificial (de estilo) (Cic. De Or. 3,
100).
Cincilus, -i, subs. pr. m. Cincolo (dim. de
Cncio) (Cc. De Or. 2, 286).
1. Cincius, -a, -mn, adj. De Cncio (Cc. C. M.
10).
2. Cincius, -, subs pr. m. 1) Lcio Cncio
Alimento, historiador latino (T. Lv. 21, 38, 3).
2) Marco Cncio Alimento, tribuno da plebe,
autor da Lei Cncia (Cc. De Or. 2, 286). 3)
Nome de um amigo de tico (Cc. At. 1, 1,
1).
cinctra, -ae, subs. f. Cintura, cinta (Quint. 11, 3,
139).
1. cinetus, -a, -um, part. pass de cingo.
2. cintus, -s, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Maneira de se cingir, modo especial de cingir
a toga: cinetus Gabinus (Verg. En. 7, 612)
maneira de cingir a toga como os habitantes
de Gbios. II Da: 2) Cintura, cinto (Suet.
Ner. 51).
cincttus, -a, -um, adj. Cingido, que traz a tnica
chamada cinetus (Hor. A. Pot. 50).
Cins, -ae, subs. pr. m. Cneas, embaixador
enviado por Pirro a Roma (Cic. Tusc. 1, 59).
cinefctus, -a, -um, adj. Reduzido a cinzas (Lucr.
3, 904).
cinerrius, -i, subs. m. O que frisa os cabelos
(fazendo aquecer o ferro na cinza, cabeleireiro
(Catul. 61, 138).
Cinga, -ae, subs. pr. f. Cinga, ribeiro da Hispnia
Tarraconense (Cs. B. Civ. 1, 48, 3).
Cingetrix, -gis, subs. pr. m. Cingetori-ge. 1)
Chefe dos trviros (Cs. B. Gal. 5, 3, 2). 2)
Chefe breto (Cs. B. Gal. 5, 22, 1).
Cingilia, -ae, subs. pr. f. Cinglia, cidade dos
Vestinos (T. Lv. 8, 29).
cing, -is, -re, cinxi, cinetum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Cingir, rodear com

CIPPUS

um cinto (Cc. Scaur. 10). Da: 2) Rodear,


envolver, revestir (Cc. Nat. 3, 94). Empregos
especiais: 3) Na linguagem militar: Proteger,
cobrir (Cs. B. Civ. 1, 83, 2). II Sent.
figurado: 4) Ter ao lado, ter junto de si, estar ao
lado (T. Lv. 40, 6, 4). 5) Passiva: Cin-gir-se,
armar-se (Verg. En. 11, 486). Obs.: Constri-se
com abl. cingla, -ae, subs. f. Cilha, cintura (Ov.
Rem. 236).
1. cinglum, -I, subs. n. Cintura (Verg.
En. 1, 492).
2. Cinglum, -i, subs. pr. n. Cngulo, cida
de do Piceno (Cs. B. Civ. 1, 15, 2).
cingulus, -i, subs. m. Faixa de terra (Cc. Rep. 6,
21).
cinis, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1) Cinza
(Suet. Tib. 74). Da: 2) Cinzas dos mortos,
restos mortais (Cc. Quinct. 97). 3) Runa,
cinzas (da cidade) (Cc. Cat. 2, 19). II Sent.
figurado: 4) Morto, defunto (Fedr. 3, 9, 4). 5)
Morte (Marc. 1,2).
Cinna, -ae, subs. pr. m. Cina. 1) Lcio Cor-nlio
Cina, cnsul juntamente com Mrio (Cc.
Tusc. 5, 54). 2) Nome de um conspirador
perdoado por Augusto (Sn. Clem. 1, 9, 1). 3)
Hlio Cina, poeta, amigo de Catulo (Catul. 10,
31).
cinnammum (cinnmum, cinnmon), -i, subs. n.
I Sent. prprio: 1) Cane-leira,, canela (Ov.
Met. 10, 308). II Sent. figurado: 2) Termo
de carcia (Plaut. Curc. 100).
Cinnnus, -a, -um, adj. De Cina (Suet. Cal. 60).
cinxi, perf. de cingo.
Cinyphius, -a, -um, adj. Do Cnife (Verg. G. 3,
312).
Cinyps, -ypis (yphis), subs. pr. m. Cnife, rio da
Libia (Pln. H. Nat. 5, 25).
Cinyrs, -ae, subs. pr. m. Cniras, pai de Adnis
e rei de Chipre (Ov. Met. 10, 299).
Cinyrus, -a, -um, adj. De Cniras (Ov. Met. 10,
369).
Cinyria, -ae, subs. pr. f. Ciniria, cidade de
Chipre (Pln. H. Nat. 5, 130).
ci = cio.
Cipius, -I, subs. pr. m. Cpio, nome de homem
(Cc. Fam. 7, 24, 1).
cippus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Marco,
poste (Varr. L. Lat. 5, 143). II Da: 2)
Pedra funerria (Hor. St. 1, 8, 11). Na lngua
militar: 3) Estaca agucada espetada no cho
para impedir o avanco das tropas inimigas
(Cs. B. Gal. 7, 73, 4).

CIPRUS

185

Ciprius ou Cyprius Vicus, subs. pr. m. Rua de


Roma (T. Lv. 1, 48, 6).
Cipus (Cippus), -I, subs. pr. m. Cip, nome de
personagem lendria (Ov. Met. 15, 565).
1. circ, prep. (acus.) I Sent. prprio: 1) Em
volta de, circa urbem (T. Lv. 7, 38, 7) em
volta da cidade. II Dai: 2) Ao p de, nas
imediaces de: circa montem Amanum (Cs.
B. Cv. 3, 31, 1)nas imediaces do monte
Ama-no. 3) roda de, por (com idia de
movimento de um lugar para outro), de todos
os lados: circa domos ire (T. Lv. 26, 13, 1)
ir por todas as casas em volta. 4) Sent.
temporal: Pouco mais ou menos, cerca de,
quase: circa eamdem horam (T. Lv. 42, 57,
10) mais ou menos na mesma hora. 5) Com
nomes de nmero: cerca de: oppida circa
septua-ginta (T. Lv. 45, 34, 6) cerca de 70
fortalezas. III Sent. figurado: 6) A
respeito de, acerca de, para com (poca
imperial): omne tempus circa Thyestem
consumere (Tc. D. 3) consagrar todo tempo
acerca de Tiestes.
2. circ, adv. 1) Em redor, em toda a volta, em
circulo: montes qui circa sunt (T. Lv. 1, 4, 6)
montanhas que esto em redor. Da: 2) De
uma parte e de outra, de todos os lados:
duabus circa portis (T. Lv. 23, 16, 8) nas
duas portas, de uma parte e de outra. 3) Na
vizinhanca de, prximo, vizinho: urbes circa
subegit (T. Lv. 30, 9, 2) subme teu as
cidades na vizinhanca.
3. Circa, -ae, subs. f. v. Circe (Hor. Ep. 1, 2,
23).
Circaeus, -a, -um, adj. 1) De Circe (Cic Caecil.
57). 2) De Circeios (Verg. En. 7, 10).
Circ, -s, subs. pr. f. Circe, clebre feiti ceira,
filha do Sol, a qual transformava os homens
em animais (Cc. Nat. 3, 54).
Circii, -rum, subs. pr. m. Circeios, cida de e
promontrio do Lcio, onde morava Circe (T.
Lv. 1, 56, 3).
Circinss, -um, subs. loc. m. Circeien-ses,
habitantes de Circeios (Cc. Nat. 3, 48).
circenses, -ium, subs. m. pl. Jogos de circo (Juv.
10, 81).
circnsis, -e, adj. Circense, do circo (Cc. Verr.
4, 33); (Marc. 14, 160).
circin, -s, -r, -vi, atum, v. tr. 1) Sent.
prprio: Formar um crculo em volta de,
arredondar, formar em crculo (Pln.

CIRCLUS

H. Nat. 17, 88). 2) Percorrer formando crculo


(Ov. Met. 2, 721).
circinus, -i, subs. m. Compasso (Cs. B. Gal. 1,
38, 4).
1. circiter, adv. 1) Em toda a volta, em todos os
sentidos, em todas as dimenses (Pln. H. Nat.
13, 85). 2) Quase, pouco mais ou menos:
circiter pars quarta (Sal. C. Cat. 56) pouco
mais ou menos a quarta parte.
2 circiter, prep. com acus. 1) Nas vizinhancas de,
prximo de: circiter haec loca (Paut. Cist. 677)
nas vizinhancas destes logares. 2) Cerca de,
perto de, por volta de: circiter meridiem (Cs.
B. Gal. 1, 50, 2) por volta de meio dia.
circit, -s, -re, v. tr. Perturbar, agitar, fazer
andar roda (Sn. Ep. 90, 19).
circlus, forma sinc. de circlus (Verg. G. 3, 166).
circu = circumo.
circuit, v. circumitio.
1. circutus, -a, -uni, part. pass. de cir-cuo ou
circumo.
2. circuitus, -s, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Aco de ir volta de, movimento de rotaco
(Cc. Nat. 2, 49). II Sent. figurado: 2)
Contorno, circunferncia (Cs. B. Gal. 2, 30,
1). 3) Volta, desvio (Cs. B. Gal. 1, 41, 4). Na
lngua retrica: 4) Perodo (Cc. Or. 204). 5)
Perfrase (Marc. 11, 15).
circuivi, perf. de circuo ou circiuno. circultim,
adv. Por grupos (Suet. Cs.
84, 5). circultor, -ris, subs. m.
Saltimbanco,
charlato (Sn. Ep. 29, 5). circultrius, -a, um, adj. De charlato
(Quint. 2, 4, 45). circulairix, -cis, adj.
Charlat (Marc.
10, 3, 2). circultus, -a, -um, part. pass. de
circlor. circlor, -ris, -ri, -tus sum, v. dep.
intr.
I Sent. prprio: 1) Circular, formar
um crculo, reunir se em crculo (Cc.
Br. 200). 2) Fazer-se de charlato (Sn.
Ep. 52, 8). circlus, -i, subs. m. I Sent.
prprio:
1) Crculo (Cc. Nat. 2, 47). Da: 2)
Crculo (zona do cu), rbita (de um .
astro)" (Pln. H. Nat. 18, 230); (Cc.
Rep. 6, 15). Objetos em forma circular:
3) Anel (Suet. Aug. 80). 4) Bolo (Varr.
L. Lat. 5, 106). II Sent. figurado: 5)
Reunio, assemblia, circulo (Cc. At.
2, 18).

CIRCUM

186

1. circum, prep. I Sent. prprio: 1)


Em volta de, em torno de: terra circum
axem se convertit (Cc. Ac. 2, 123)
a terra gira em torno de seu eixo. II
Da: 2) Ao p de, nas imediaces de
(sent. local): circum haec loca commorabor (Cc. At. 3, 17, 2) demorar-me-ei
nas imediaces destes lugares. 3) Ao
p de, ao lado de (falando de pessoas):
Hectora circum pugnas obibat (Verg.
En. 6, 166) ao lado de Heitor tomava
parte nos combates. 4) Por (com idia
de movimento de um lugar para outro
ou de uma pessoa para outra): concursare circum tabernas (Cc. Cat. 4, 17)
correr de um lado para outro por to
das as tabernas.
2. circum, adv. 1) roda de, em volta
de, em torno de, de todos os lados (Cs.
B. Civ. 2, 10, 1). 2) Dos dois lados, de
ambas as partes, em todos os sentidos
(Tc. An. 4, 74).
1. circumctus, -a, -um, part. pass. de circumgo.
2. circumctus, -s, subs. m. 1) Aco de andar
volta (de um centro ou de um eixo) (Pln. H.
Nat. 28, 141). 2) Termo de astronomia:
revoluco (Sn. Nat. 7, 2, 2).
circumg, -is, -re, circumgi, circumc-tum,
v. tr. I Sent. prprio: 1) Conduzir em volta,
levar em redor (Varr. L. Lat. 5,143). 2) Da:
Fazer dar a volta, voltar, modificar (T. Lv.
1, 14, 6). II
Empregos especiais Passiva: 1)
Executar o movimento circular (tra
tando-se de astro), girar sobre si mes
mo (Lucr. 5, 883). 2) Voltar-se para um
e outro lado, dar uma volta (Hor. St.
1, 9, 17). 3) Deixar-se levar (sent. figu
rado) (T. Lv. 44, 34, 4). 4) Locuces:
se circumagere executar o movimen
to circular (tratando se de astro), gi
rar sobre si prprio, passar, virar-se,
voltar-se (T. Lv. 23, 39, 4). 5) Ser liber
tado, ser alforriado (isto porque o se
nhor, ao alforriar o escravo, o tomava
pela mo direita e o fazia girar em tor
no de si mesmo em sinal de alforria)
(Sn. Ep. 8, 7).
circumamplctor (circum amplctor), -ris, ecti, -plxus sum, v. dep. tr. Abra car, rodear
(Verg. Buc. 3, 45).
circumr, -s, -re, -vi, v. tr. Lavrar em roda,
encerrar em um crculo feito com o arado (T.
Lv. 2, 10, 12).
circumcaesra, -ae, subs. f. Contorno exterior
(dos corpos) (Lucr. 3, 219),

CIRCUMDC
O

circumcidi, perf. de circumcldo. circumcd, is, -re, -cidi, -csum, v. tr. I


Sent. prprio: 1) Cortar em volta, aparar,
podar (Cc. Fin. 5, 39). 2) Da: Circuncidar
(Petr. 102, 14). II Sent. figurado: 3)
Reduzir, diminuir, suprimir (Cc. Fin. 1, 44).
circumcing, -is, -re, -cinxi, -cinctum, v. tr.
Cercar, cercar por todos os lados (S. It. 10, 2).
circumcis, adv. Com conciso, coneisa-mente
(Quint. 8, 3, 81).
circumclsus, -a, -um. I Part. pass. de
circumcido. II Adj. 1) Escarpado abrupto,
alcantilado (Cs. B. Gal. 7, 36, 5). Da: 2)
Abreviado, curto, reduzido conciso (Pln. Ep.
1, 20, 4).
circumclaud = circumcldo.
circumclausus ou circumclsus, -a, -um, part.
pass. de circumcldo.
circumcldo, -is, -re, -clusi, -clsum, v. tr.
Fechar por todos os lados, encerrar, cercar
(Cs. B. Civ. 3, 30, 7).
circumclsi, perf. de circumclso.
circumcl, -is, -re, v. tr. Habitar em roda de,
habitar nas proximidades de, margem de (T.
Lv. 5, 33, 10).
circumcuml, s, -re, v. tr. Acumular em
volta (Estac. Theb. 10, 655).
circumcrr, -is, -re, v. intr. I Sent.
prprio: 1) Correr em volta de, ir em roda
(Quint. 1, 10, 41). II Sent. fi-gurado: 2)
Circular (Quint, 2, 21, 7).
circumcrs, -s, -re, -vi, -atum (freq. de
circumcrr), v. tr. e intr. I Tr.: 1) Correr
em volta de, percorrer (Catul. 68, 133). II
Intr. 2). Correr por toda parte, andar por aqui e
ali, andar roda, girar: hac illac circumcursa
(Ter. Heaut. 512) corre para c e para l (por
toda parte).
circumdtus, -a, -um, part. pass. de cir-cmdo.
circumddi, perf. de circmdo.
circmd, -s, -re, -ddi, -dtum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Pr em volta, colocar, dispor
em volta (Cs. B. Gal, 7, 72, 4); (T. Lv. 36,
45, 8). Da: 2) Rodear, cercar, encerrar (Cc.
Fam. 15, 4, 10). II Sent. figurado: 3) Limitar, fechar, circunscrever (Cc. De Or. 1, 264).
Obs.: Constri-se com acus.; com dat.; com.
abl; com duplo acus..
circumdc, -is, -re, -dxi, -dctum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Conduzir em volta, levar
roda (Cs. B. Gal. 1, 38, 4). 2) Cercar, fazer
um crculo em vol-

CIRCUMDC

187

ta (Varr. L. Lat. 5, 143). II Sent. figurado:


3) Embair, enganar, iludir, lograr, surripiar
(Plaut. Bac. 311). 4) Na lngua dos
gramticos: Alongar uma slaba na pronncia
(Quint. 12, 10, 33). 5) Na lngua dos rtores:
Desenvolver (Quint. 9, 4, 124). Obs. Constrise com acus. e com duplo acus. Imperat. are.
circumduce (Plaut. Mil. 221).
circumduct, -nis, subs. f. Velhacaria (sent.
figurado) (Plaut. Capt. 1031).
circumdctum, -I, subs. n. Perodo (termo de
retrica) (Quint. 9, 4, 22).
1. circumdctus, -a, -um, part. pass. de
circumdco.
2. circumdctus, -s, subs. m. I Sent. prprio:
1) Contorno (de uma figura) (Quint. 1, 10,
43). II Da: 2) Movimento circular (dos
astros) (Macr. Somn. 2, 1, 5).
circumdxi, perf. de circumdco.
circumg, perf. circumgo.
circum ou circu, -is, -Ire, -Ivi (ou ii) -itum,
v. tr. e intr. I Sent. prprio: 1) Ir em roda
de, rodear, cercar, envolver, a) Intr. (Pln. Ep.
5, 6, 31); b) Tr. (Ov. Met. 7, 258). 2) Ir roda,
andar roda, contornar, flanquear (tr.) (Cs.
B. Gal. 7, 87, 4). II Da: 3) Percorrer
solicitando, solicitar, ir de casa em casa (T.
Lv. 1, 9, 14) (intr.). III Sent. figurado: 4)
Embair, enganar, lograr (Plaut. Ps. 899). 5)
Usar de circunlquios (rodeios), exprimir por
meio de perfrases (Quint. 8 pr. 24). Obs.:
Constri-se com acus. ou intran-sitivamente.
Inf. pass. are. circumirier (Plaut. Cure. 451).
circumequit, -s, -re, -avi, -atum, v. tr. Ir a
cavalo em roda de, dar a volta a cavalo,
cavalgar em volta de (T. Lv. 10, 34, 7).
crcumrr, -s, -re, v. intr. e tr. I Intr.: Dar a
volta em torno de, girar, errar em volta de
(Sn. Contr. 2, 1, 7). II Tr.: (Verg. En. 2,
599).
circumfr, -fers, -ferre, -tli, -ltum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Levar em volta de, levar
volta, levar em roda, mover circularmente
(Verg. En. 10, 886/ 887). Da: 2) Levar de um
lado para outro, fazer andar de mo em mo,
fazer circular (Suet. Cs. 85); (Cc. Verr. 2,
104). II Sent. figurado: 3) Divulgar,
propalar, difundir, publicar (T. Lv. 43, 17, 2).
4)
Na
passiva
reflexiva:
Mover-se
circularmente, mover-se em torno de (Cc. De
Or. 3, 178).

CIRCUMFUSUS

circumflct,, -is, -re, -flx, -flxum, v.


tr. Descrever um crculo, percorrer volta de
(Verg. En. 5, 131).
circumflxi, perf. de circumflct.
circumfl, -s, -re, v. tr. e intr. Soprar em volta,
soprar para todos os lados (sent. prprio e
figurado) (Estc. Theb. 11, 42); (Cc. Verr.
3, 98).
circumflens, -ntis. I Part. pres. de
circumflo. Em sent. prprio: 1) Circulante,
circunfluente (Apul. Met. 9, 11). II Adj.
Abundante, rico (Cc. Br. 203).
circumflo, -is, -re, -flxi, -flxum, v. intr. e tr.
I Tr.: 1) Correr em volta de, rodear,
circundar, circunfluir (Ov. Met. 13, 779). II
Intr.: 2) Sent. prprio: Sair do leito,
transbordar (Pln. H. Nat. 2, 163). 3) Sent.
figurado: Estar na abundncia, ser abundante,
transbordar, estar repleto (Cc. At. 2, 21, 3).
Obs.: Constri-se com acus.; quando intr. pode
aparecer com abl, sendo de notar que o sent.
prprio muito raro.
circumflus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Que corre em roda (Ov. Met.
1, 30). Da: 2) Rodeado de gua (Ov.
Met. 15, 624). II Sent. figurado: 3)
Cercado, rodeado, bordado (Estc. Theb.
6, 540).
circumflxi, perf. circumflo.
circiunfornus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Das proximidades do frum (Cc. At. 2, 1,
11). II Da: 2) Que percorre os mercados,
circumfor-neo, ambulante (Cc. Clu. 40).
circumfrm, -is, -re, -fremi, v. tr. e intr. Fazer
barulho em volta de, bra-mir em volta de (Sn.
Marc. 7, 2).
circumfremi, perf. de circumfremo.
circumfd, perf. de circumfndo.
circumfulgo, -s, -re, -flsi, -fulsum, v. tr.
Brilhar em volta de (Pln. H. Nat.
2, 101).
circumfsi, perf. de circumfulgo.
circumfndo, -is, -re, -fdi, -fsum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Circunfundir, derramar em
volta, espalhar (Cat. Agr. 93). II Da: 2)
Envolver, rodear, cercar (Cc. Nat. 2, 17). 3)
Pass.: Espalhar-se por toda a volta (Cs. B.
Gal.
7, 28, 2). 4) Reflex.: Espalhar-se por
toda a volta, envolver (com dat.) (T.
Lv. 29, 34, 14).
circumfsus, -a, -um, part. pass. de circumfndo.

CIRCUMGM

188

circumgm, -is, -re, v. intr. Roncar (gemer)


em volta, bramir em volta (Hor. Epo. 16, 51).
circumgst, -s, -re, v. freq. tr. 1) Vender de
rua em rua, andar a vender. Da: 2) Espalhar
notcias, circular (Cc. Q. Fr. 1, 2, 6).
circumgredor, -ris, -grdi, -grssus sum, v.
dep. tr. I Sent. prprio: 1) Fazer a volta de
(A. Marc. 16, 12, 59). II Sent. figurado: 2)
Investir, acometer de todos os lados (Tc. An.
2, 25).
circumgrssus, -a, -um, part. pass. de
circumgredor.
circumici = circumjico .
circumens, circumeuntis, part. pres. de
circumo.
circuminjic (circuminico), -is, -re ,v. tr.
Lancar em redor (T. Lv. 25, 36, 5). Nota:
igual a circumjico.
circumitio, -nis, stibs. f. (circuito). I Sent.
prprio: 1) Ronda, patrulha (T. Lv. 3, 6, 9).
Da: 2) Contorno, curva (A. Marc. 24, 2, 2). II
Sent. figurado: 3) Circunlquio, rodeio,
sutileza (Cc. Div. 2, 40).
1. circumtus, -a, -um, part. pass. de cir
cumo.
2. circumtus, -fls, v. circutus 2.
circumjac, -s, -re, v. intr. Estar estendido
em volta ou perto, estender-se ao p de, jazer
em volta de, circunjazer estar colocado em
roda de (Tc. An. 2, 72). Obs.: Constri-se
tambm com dat..
circumjci, perf. de circumjico.
1 circumjctus, -a, -um. I Part. pass. de
circumjico. II Tomado substan-tivamente
no pl. n.: circumjecta, -rum: regies
circunvizinhas, imediaces (Tc. An. 1, 21).
2. circumjctus, -fls, subs. m. I Sent. prprio:
1) Aco de envolver, rodear (Cc. poet. Nat. 2,
65). II Da: 2) Circuito, cerca, mbito (Cc.
Rep. 2, 11).
circumjico (circumicio), -is, -re, -jci, jctum, v. tr. 1) Lancar em roda, pr ao redor,
colocar em volta (Cc. Div. 2, 62). 2) Rodear,
cercar, envolver (Cc. Tim. 26). Obs.:
Constri-se com acus. e dat. Aparece tambm
na voz pass. com acus. por causa de circum.
circumlatr, -s, -re, v. tr. 1) Ladrar em redor
de algum, ladrar junte de algum (A. Marc.
22, 16, 16); (cf. Son. Marc. 22, 5). 2) Intr.:
Fazer rudo em volta de.

CIRCUMPLAUD
O

circumltus, -a, -um, part. pass. de circumfro.


circumlv, perf. de circumlno.
circumligtus, -a, -um, part. pass. de cir.
cumligo.
circumlig, -s, -re, -v, -atum, v. tr. Ligar
em volta, rodear, ligar uma coisa outra
(Verg. En. 11, 555). Obs.: Constri-se com
acus. e abl, e acus. com dat.
circumlno, -is, -re, -lv (ou livi), -litum ou
circumlini, -is, -ire, -linivi, -Uni. tum, v. tr.
ntar em volta, revestir com uma camada,
embocar em volta (Cic. Tusc. 1,108). Obs.
Constri-se com acus. e abl; com acus. e dat.
As formas de circumlini no so clssicas.
circumlitus, -a, -um, part. pass. de circumlno.
circumlocfiti, -nis, subs. f. Circunlo-cuco,
perifrase (A. Gl. 3, 1, 5).
circumlcens, -ntis, part. pres. do desus.
circumluco. Que brilha em volta (Sn.
Marc. 2, 5).
circuml, -is, -re, v. tr. Banhar em volta de,
banhar (T. Lv. 25, 11, 1).
circumluv, -nis, subs. f. e circumlu-vum, -i,
subs. n. Nateiro, lodacal (Cic. De Or. 1, 173).
circummis, perf. de circummitto.
circummissus, -a, -um, part. pass. de circummitto.
circummitt, -is, -re, -ms, -mssum, v. tr.
Enviar em toda a volta, enviar por toda parte
(Cs. B. Gal. 7, 63, 1).
circummoeni = circummuno.
circummug, -Is, -ire, v. tr. Mugir em volta
(Estc. Theb. 7, 753).
circummuni (circummunvi), perf. de
circummunio.
circummun (circummoeni), -is, -ire, munv (ou -munii), -munitum, v. tr. Cercar
de fortificaces, fortificar em volta, bloquear
(Cs. B. Cv. 1, 81, 6).
circummunitio, -nis, subs. f. Circunva-laco,
obras de circunvalaco (Cs. B. Cv. 1, 19, 4).
circummnitus, -a, -um, part. pass. de circummunio.
circumnavig, -s, -re, -vi, v. tr. Navegar em
torno de (Vel. 2, 106, 3).
circumpadnus, -a, -um, adj. Que vizinho do
P, que vem das proximidades do P (T.
Lv. 21, 35, 9).
circumplaud, -is, -re, v. tr. Aplaudir em
volta de, aplaudir por toda a volta (Ov. Trist.
4, 2, 49),

CIRCUMPLECTO
R

189

Circumplctor, -ris, -plct, -plxus sum,


v dep. tr. Abraar, cingir, rodear (Cs. B Gal.
7, 83. 2)- Obs.: A forma ativa circumplecto
etc. arcaica e da deca dncia (Plaut. As.
6491 ;(A. Gl. 15, 1, 6).
circumplxus, -a, -um, part. pass. de circumplctor.
circumplicatus, -a, -um, part. pass. de circumplico-circumplic, -s, -re, -avi, -atum,
v. tr.
Envolver com as suas roscas, enroscar,
enrolar (Cic. Div. 2, 62).
circumpn, -is, -ponre, -pos, -posltum, v tr. I
Sent. prprio: 1) Pr em volta, colocar ao
redor (Tc. An. 14. 15), II Dai: 2) Servir
em volta, mesa (Hor. St. 2, 4, 75). Obs.:
Constri-se com acus. e dat..
circumpositus, -a, -um, part. pass. de circumpn.
circumposi, perf. de circumpn.
circumrt, -is, ire, -ivi, -Itum, v. tr. Sent.
prprio e figurado: Cercar com redes, apanhar
em uma rede, enredar, embaracar (Cic. Verr.
5, 150).
circumrtitus, -a, -um, part. pass. de circumrt.
circumrd, -is, -re, -rsi, -rsum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Roer em volta, roer (Cic. At.
4, 5, 1). II Sent. figurado: 2) Dilacerar,
caluniar, difamar (Hor. Ep. 1, 18, 82).
circumrrans, -ntis, adj. Aspergindo em volta,
borrifando (Apul. Met. 11, 23).
circumsacpi, -s, -Ire, -saepsi, -saeptum, v. tr. 1)
Rodear, cercar (T. Lv. 1, 49, '2). Da: 2) Sitiar
(Cic. Har. 45).
circumsaepsi, perf. de circumsaepo.
cireumsaeptus, -a, -um, part. pass. de circumsaepo.
circumscind, -is, -re, v. tr. Rasgar em volta,
dilacerar (T. Liv. 2, 55, 5).
circumscrib, -is, -re, -scripsi, -scriptum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Tracar um circulo em
volta, circunscrever, rodear (Cic. Phil. 8, 23).
Da: 2) Limitar, circunscrever, restringir,
abreviar (Cic. Mil. 88). II Sent. figurado: 3)
Da idia de limitar passou de: Definir,
explicar, interpretar, interpretar capciosamente (Pln. Ep. 8, 18, 4). Da: 4) Enganar,
iludir, sofismar, lograr (Cic. Com. 24). 5)
Revogar, suspender, (um magistrado), impedir
algum de exercer um cargo, eliminar, afastar
(Cic. Verr. 2, 149).
circumscrpsi, perf. de circumscrib.

CIRCUMSN

circumscript, adv. 1) Com limites precisos, de


modo preciso (Cic. Nat. 2, 147). Na lngua
retrica: 2) Em frases peridicas, i. , por
perodos (Cic. Or. 221).
circumscript, -nis, subs. f. I Sent. prprio:
1) Crculo tracado em volta (Cic. Phil. 8, 23).
Da: 2) Circuito, contorno, extenso circular
(Cic. Tusc. 1, 45). 3) Espaco medido, espaco
determinado (Cic. Nat. 1, 21). II Sent.
figurado: 4) Astcia, ardil, dolo (Sn. Ep. 82,
22). 5) Perodo (termo de retrica) (Cc. Or.
204).
circumscriptor, -ris, subs. m. Embusteiro,
trapaceiro (Cic. Cat. 2, 7).
circumscriptus, -a, -um. 1) Part. pass. de
circumscrib. 2) Adj. Circunscrito, conciso
(Cc. De Or. 1, 189).
circumsc, -s, -re, -seci, -sctum, v. tr. 1)
Cortar em volta (Cat. Agr. 114, 1); (Cc. Clu.
180). 2) Da: Circuncidar (Suet. Dom. 12).
circumsctus, -a, -um, part. pass. de circumsc.
circumsec, perf. de circumsc.
circumsed, -s, -re, -sdi, -sssum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Estar sentado em volta de
(Sn. Ep. 9, 9). 2) Rodear, cercar (Cc. Cat. 4,
3). Da: 3) Sitiar, bloquear (Cc. Phil. 7, 21). II
Sent. figurado: 4) Enganar, iludir (T. Lv.
24, 4, 4).
circumsdi, perf. de circumsedo.
circumsep = circumsaepo.
circumsptus = cireumsaeptus.
circumsess, -nis, subs. f. Cerco (de uma
cidade) (Cc. Verr. 1, 83).
circumsssus, -a, -um, part. pass. de circumsedo.
circumsid, -is, -re, v. intr. Colocar-se em volta
de, hostilizar, sitiar, bloquear (T. Lv. 9, 21,
6).
circumsili, -is, -ire, v. intr. 1) Saltar de um lado
para outro (Cat. Agr. 3, 9). 2) Assaltar por
todos os lados (Juv. 10, 218).
circumsist, -is, -re, -stt, v. intr. 1) Parar em
redor, estar sentado em volta de (Cc. Verr. 5,
142). 2) Cercar (de modo hostil), bloquear,
envolver (Cs. B. Gal. 7, 43, 5). Da: 3)
Envolver, invadir, apoderar-se (Verg. En. 2,
559). Obs.: Quando tr. constri-se com acus.
O perf. circumstiti raro.
circumsn, -s, -re, v. intr. e tr. 1) Intr.:
Retumbar em volta, retumbar por todos

CIRCUMSNUS

190

os lados, ressoar (T. Lv. 39, 10, 7); (cf. Cc.


Of. 3, 5). 2) Tr.: Retumbar em volta de,
ressoar, atroar (Verg. En. 8, 474).
circumsnus, -a, -um, adj. Que retumba em
volta, circunsoante (Ov. Met. 4, 723).
circumspecttrix, -leis, subs. f. Aquela que olha
em volta espionando, espi (Plaut. Aul. 41).
circumspct, adv. Com prudncia, caute
losamente, com circunspecco (Sn. Ep. 110,
7). Obs.: Comp. circumspectius (Sn. Ben. 3,
14, 1).
circumspecti, -nis, subs. f. I Sent. prprio:
1) Aco de olhar em volta (Macr. Somn. 1, 15,
17). II Sent. figurado: 2) Circunspeco,
atenco (Cc. Ac. 2, 35).
circumspct, -s, -re, -v, -atum, v. freq.
intr. e tr. I Sent. prprio: Intr.: 1) Olhar
freqentemente em torno de si (Cc. Nat. 2,
126). II Sent. figurado:
2) Estar atento (Cc. Tusc. 1, 73). Tr.:
3) Considerar, examinar com atenco ou com
desconfianca, ponderar (Tc. An. 4, 69). Da:
4) Espiar, espreitar, procurar (T. Lv. 21, 39,
5).
1. circumspctus, -a, -um. I Part. pass.
de circumspicio. II Adj.: 1) Circuns
pecto, prudente, sensato, discreto (Suet.
Cl. 15, 1). 2) Distinto, notvel, digno
de consideraco (Ov. F. 5, 539).
2. cimuspctus, -s, subs. m. I Sent.
prprio: 1) Aco de olhar em volta,
vista de olhos por todos os lados (Pln.
H. Nat. 11, 177). II Sent. figurado:
2) Contemplaco, observaco cuidada
(Ov. Trist. 4, 6, 44).
circumspxi, perf. de circumspicio.
circumspxti = circumspexisti, 2 pess. sg. perf.
de circumspicio.
circumspicio, -is, -re, -spxi, -spctum, v. intr.
e tr. I Intr.: 1) Olhar em torno de si, lancar
a vista em roda (Cc. Div. 2, 72). Ser
circunspecto, ser cauteloso, estar atento (Sn.
Ep. 40, 11). 3) Contemplar-se, observar-se
(Cc. Par. 30). II Trans.: 4) Olhar em torno
de, percorrer com os olhos, examinar com
atenco ou desconfianca, considerar (Cs. B.
Gal. 5, 31, 4). Da: 5) Espiar, espreitar, buscar,
procurar (T. Lv. 5, 6, 2); (Cs. B. Gal. 6, 43,
4).
circumstantia, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Aco de estar de volta em roda de (Sn. Nat.
2, 7, 2). II Sent. figurado: 2) Situaco,
circunstncia (A.

CIRCUMVALLO

Gl. 14, 1, 14). 3) Particularidade (termo de


retrica): ex circumstantia (Quint. 5, 10, 104)
segundo as particularidades (da causa).
circumstti, perf. de circumsisto e de
circmsto.
circumst, -s, -re, -stti, v. intr. e tr. I
Intr.: 1) Manter-se em volta, rodear (Cc. At.
14, 12, 2). II Trans.: 2) Rodear, sitiar,
bloquear (Cc. Cat. 1, 21). III Sent.
figurado: 3) Ameacar, rodear (Cc. Phil. 10,
20).
circumstrepitus, -a, -um, part. pass. de
circumstrpo.
circumstrp, -is, -re, -pi, -pitum, v. intr. e
tr. I Intr.: 1) Fazer rudo em volta, gritar em
volta (Tc. An. 11, 31). r
Tr.: 2) Fazer ouvir com rudo, gritar,
assediar com gritos (Tc. An. 3, 36).
circumstrep, perf. de circumstrpo.
circumtnd, -is, -re, -tntum, v. tr. Envolver,
rodear, cercar (Plaut. Mil. 235).
circumtntus, -a, -um. part. pass. de circumtnd.
circumtr, -is, -re, v. tr. Esmagar em volta,
fazer grande presso em volta (Tib. 1, 2, 95).
circumtxtus, -a, -um. I Part. pass. do
desusado circumtxo. II Adj.: Tecido em
volta, bordado (Verg. En. 1, 649).
circumtn, -s, -re, -toni (sem supino) v. tr.
Trovejar em torno, atroar em torno, fazer
grande barulho em volta, aturdir (Hor. St. 2,
3, 223).
circumtnsus, -a, -um, part. pass. do desus.
circumtondo. 1) Cortado em volta, cortado
em redor da cabeca (Petr. 131). 2) Tratando-se
de estilo: limado, burilado (Sn. Ep. 115, 2).
circumtoni, perf. de circumtn.
circumtli, perf. de circumfro.
circumvd, -is, -re, -vsi (sem supino), v. tr. I
Sent. prprio: 1) Atacar de todos os lados
(T. Lv. 10, 2, 12). II
Sent. figurado: 2) Apoderar-se de,
tomar, invadir (T. Lv. 9, 40, 13).
circumvgus, -a, -um, adj. Que se espraia por
todos os lados, que erra em redor (Hor. Epo.
16, 41).
circumvalltus, -a, -um, part. pass. de
circumvllo.
circumvll, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Fazer linhas de
circunvalaco, circunvalar, bloquear, sitiar
(Cs. B. Civ. 3, 43, 2). II Sent. figurado: 2)
Cercar, rodear (Ter. Ad. 302).

CMVSI

191

circunivs, perf. de circumvdo.


circumvect, -nis, subs. f. I Sent prprio:
1) Transporte de mercadorias (Cc. At. 2, 16,
4). II Da: 2) Movimento circular (Cc.
Tim. 29).
crcumvctor, -ris, -ri, -vecttus sum. v.
dep. tr. I Sent. prprio: 1) Transportar-se
em torno de, ir em volta de (T. Lv. 41, 17, 7).
Da: 2) Percorrer, visitar sucessivamente
(Plaut. Rud. 33). II Sent. figurado: 3)
Expor com mincias, descrever (Verg. G. 3,
285). Obs.: A forma ativa circumvcto, etc.
ocorre em Slio Itlico (3, 291).
cireunivctus, -a, -um, part. pass. de circumvhor.
circumvhor, -ris, -vhi, -vctus sum, v. dep.
tr. I Sent. prprio: 1) Transportar-se em
volta de, fazer a volta de, contornar (Cs. B.
Gal. 7, 45, 2). Sent. figurado: 2) Demorarse em torno de, estender-se num assunto
(Verg. Cir. 271). Obs.: Constri-se com acus.
circumvl, -s, -re, v. tr. Cobrir em volta,
envolver (Ov. Met. 14, 263).
circumvn, perf. de circumveno.
circumven, -s, -ire, -vni, -vntum, v. tr. I
Sent. prprio: 1) Vir em volta de, rodear
(Cs. B. Gal. 6, 16, 4). Da: 2) Na lngua
militar: Cercar, atacar por todos os lados,
sitiar, assaltar (Sal. B. Jug. 57, 2). II Sent.
figurado: 3) Oprimir, afligir (Cc. Clu. 9).
circumvntus, -a, -um, part. pass. de circumveno.
circumvrsor, -ris, -ri, v. dep. intr. Andar
roda, voltar-se para todos os lados (Lucr. 5,
520).
circumvrsus, -a, -um. 1) Part. pass. de
circumvrto. 2) Part. pass. do desus
circumvrro, varrido em volta (Cat. Agr.
143, 2).
circumvrti, perf de circumvrto.
circumvrto (-vrt), -is, -re, -verti, -vrsum, v. tr. I Sent. prprio: 1) Fazer girar
roda de, voltar-se em torno de (Suet. Vit. 2,
5). II Sent. figurado: 2) Lograr, enganar
(Plaut. Ps. 541).
circumvis, -is, -re, v. tr. Examinar em volta,
olhar roda (Plaut. Amph. 1110).
circumvoltus, -a, -um, part. pass. de circumvlo.
circumvolit, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. e intr.
Voejar em torno, esvoacar em volta,
circunvoar (Verg. G. 1, 377).

CISPIUS

circumvl, -s, -re, -vi, -atum, v. tr.


Voar em torno de, circunvoar (Verg. En. 3,
233).
circumvlvi perf. de circumvlvo.
circumvlv, -is, -re, -volvi, -voltum, v.
tr. 1) Circunvolver, rolar em torno de, em
volta de, enrolar em volta de (Pln. H. Nat. 16,
244). Da: 2) Percorrer (Verg. En. 3, 284).
Obs.: Constri-se somente como reflexivo ou
na voz passiva.
circumvrt = circumvrto.
circus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Crculo
(Cc. Arat. 248). Da: 2) Circo, o grande circo
(de Roma) (T. Lv.
1, 35, 8). II Sent. figurado: 3) Os
espectadores (do circo) (Juv. 9, 144).
ciris, -is, subs. f. 1) Garca (Ov. Met. 8, 151). 2)
Subs. pr. Ttulo de um poemeto atribudo
outrora a Verglio.
cirrti, -orum, subs. m. pl. Cabecas com cabelos
encaracolados (falando de criancas) (Prs. 1,
29).
Cirrha, -ae, subs. pr. f. Cirra, cidade da Fcida,
consagrada ao culto de Apoio (T. Lv. 42, 15,
5).
Cirrhaeus, -a, -um, adj. De Cirra (Luc. 5, 95).
cirrus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1) Tufo de
cabelos ou plos, anel de cabelo, caracol (Juv.
13, 165). Da: 2) Topete de penas (de aves)
(Pln. H. Nat. 11, 122). II Sent. figurado: 3)
Franjas (de vestido): s no pl. (Fedr.
2, 5, 13).
Cirta, -ae, subs. pr. f. Cirta, cidade da Numdia,
hoje Constantina (Sal. B. Jug. 21, 2).
Cirtnss, -lum, subs. loc. m. Cirtenses,
habitantes de Cirta (Tc. An. 3, 74).
eis, prep. com acus. 1) Aqum de, da parte de c
(Cc. Fam. 3, 8, 5). 2) Antes de (tratando-se do
tempo) (Plaut. Truc. 348).
Cisalpinus, -a, -um, adj. Cisalpino, que est
aqum dos Alpes (Cs. B. Gal. 6, 12).
cisum, -I, subs. n. Codeira de duas rodas.
charrete (Cc. Amer. 19).
Cismontnus, -a, -um, adj. Cismontano, que
habita do lado de c das montanhas (Pln. H.
Nat. 3, 106).
Cispius, -i, subs. pr. m. Cspio. 1) Nome de
homem (Cc. Plane. 75). 2) Uma das colinas
de Roma (Varr. L. Lat. 5, 50).

CISRHNNUS

192

Cisrhnnus, -a, -um, adj. Cisrenano, si tuado


aqum do Reno (Cs. B. Gal 6, 2, 3).
Cissis, -idis, subs. pr. f. Cisseide, filha de
Cisseu, isto , Hcuba (Verg. En. 7, 320).
Cissus, -i (-os), subs. pr. m. Cisseu. 1) Rei da
Trcia e pai de Hcuba. 2) Nome de um
companheiro de Turno (Verg. En. 10, 317).
Cissis, -is, subs. pr. f. Cssis, cidade da Hispnia
Tarraconense (T. Lv. 21. 60, 7).
cisla, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Cesto de
vime, cofre (Hor. Ep. 1, 17, 54). II Da: 2)
Cesto usado em ai guns sacrifcios (Tb. 1, 7,
48). 3) Urna eleitoral (Her. 1, 21).
cistlla, -ae, subs. f. Pequena caixa ou cofre
(Plaut. Rud. 1109).
Cistellria, -ae, subs. pr. f. Ttulo de uma
comdia de Plauto.
cistelltrix, -leis, subs. f. Aquela que guarda os
cofres (Plaut. Trin. 253).
cisterna, -ae, subs. f. Cisterna, reservat rio
(Sn. Ep. 86, 4).
cisternnus, -a, -um, adj. De cisterna (Sn Ep.
86, 21).
cistophros, -i, subs. m. Cistforo, moeda de
prata cujo cunho era a cesta mstica de Baco
(Cc. At. 11, 1, 2).
cistla, -ae, subs. f. Cesto pequeno (Marc. 4, 46,
13).
cittim, adv. Apressadamente, com precipitaco
(B. Afr. 80, 4). Obs.: Comp. citatius (Quint.
11, 3, 112); superl. ci-tatissmi (Quint. 1, 1,
37).
cittus, -a, -um. I Part. pass. de cito. II
Adj.: Sent.: prprio: 1) Rpido. apressado,
veloz (Cs. B. Gal. 4, 10, 3). Empregos
especiais: 2) Na lngua da retrica: Vivo
(Quint. 11, 3, 111).
citerior, -ius, comp. de citer, adj. I Sent.
prprio: 1) Citerior, que est do lado de c (em
oposico a ulterior) (Cc. Prov. 36). II Da:
2) Mais prximo (Cc. Leg. 3, 4). 3) Mais
recente (falando do tempo) (Cc. Farn. 2, 12,
1).
citerius, adv. Muito aqum, e da: menos (Sn.
Ir. 1, 17, 7).
Cithaern, -nis, subs. pr. m. Citron, ou
Citero, monte da Becia, clebre por seus
rebanhos. Era teatro das orgias das Bacantes
(Verg. G. 3, 43); (Ov. Met. 3, 702).
cithra, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1) Citara
(Quint. 1, 10, 13). II Sent.

CITRA

figurado: 2) Canto (na lira) (Prop. 2, 10, 10). 3)


Arte de tocar a citara (Verg. En. 12, 394).
citharsta, -ae, subs. m. Citarista, ou eita-redo,
tocador de citara (Cc. Verr.
1, 53).
citharistria, -ae, subs. f. Citarstria, to-cadora de
citara (Ter. Phorm. 82).
cithariz, -s, -re, v. intr. Tocar citara (C. Nep.
Ep. 2, 1).
citharoedicus, -a, -um, adj. Relativo aos
tocadores de citara (Suet. Ner. 40, 2).
citharoedus, -I, subs. m. Citaredo, cantor que
canta ao som da citara (Cc. Mur. 29).
Citii, -rum, subs. loc. m. Ctios, habitantes de
Ctio (Cc. Fin. 4, 56).
Citius, -I, subs. m. Ctio, da cidade de Ctio
(Cc. Tusc. 5, 34).
citimus, -a, -um, adj. superl. Muito prximo, o
mais prximo (Cc. Rep. 6, 16).
Citum, -i, subs. pr. n. Cicio. 1) Cidade da ilha
de Chipre (Pln. H. Nat. 5, 130). 2) Cidadc da
Macednia (T. Lv. 42, 51, 1).
Citius, -i, subs. pr. m. Ccio, montanha da
Macednia (T. Lv. 43, 21, 7).
1. cito, adv. 1) Depressa, rapidamente (Cc. De
Or. 3, 146). 2) Facilmente Cc. Br. 264). 3)
Citius: mais depressa que, antes que, de
preferncia (Cc. Br. 238).
2. cito, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Pr em movimento, brandir (S. It.
4, 536). II Sent. figurado: 2) Lancar,
provocar, causar (Cc. Tusc. 3, 24). III No
perodo clssico usado na lngua jurdica e
poltica como: 1) Convocar (o Senado),
chamar (T. Lv. 27, 24, 2); (Cc. Verr.
2, 41). 2) Citar (em juzo), acusar (Cc.
Verr. 2, 97). 3) Citar como testemunha,
invocar o testemunho (Cc. Verr. 2,
146). 4) Citar, chamar as partes peran
te o tribunal (Cc. Verr. 2, 98).
1. citr, adv. Desta parte, do lado de
c, aqum (Ov. Met. 5, 186); (Tc. Hist.
3, 23).
2. citr, prep. com acus. I Sent. pr
prio: 1) Aqum de (Cs. B. Gal. 6, 32,
1). II Sent. potico: 2) Sem ir at,
sem atingir (Ov. Trist. 5, 8, 23). 3) Me
nos que (Ov. A. Am. 3, 757). 4) Antes
de (Ov. Met. 8, 365). III Na poca
imperial: 5) Sem, fora de (Quint. 12,
6, 4).
citra, -ae, subs. f. Limoeiro, tuia (Pln. H. Nat.
16, 107).

ClTREUM

193

Citrum, i subs. m. Limo (Pln. H. Nat. 23,


105).
citrus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Ctreo, de limoeiro, de tuia (Plin. H Nat. 15,
110). II Da: 2) De ma deira do limoeiro
(Cic. Verr. 4, 37).
citr, adv. empregado sempre com ultro: ultro
citro (Cic. Nat. 2, 84) l e c; ultro citroque
(Cic. Verr. 5, 170) de um lado e de outro.
citrum, -i, subs. n. Madeira de cidreira, de tuia
(Marc. 10, 80).
citmus, v. citimus.
citus, -a, -um, I Part. pass. de cio.
II _ Adj. 1) Pronto, rpido, gil, li
geiro (Cic. De Or. 3, 216). 2) Com va
lor de advrbio: prontamente, sem tar
dar (Verg. En. 4, 574). Obs.: Sem
comp. nem superl.
Cius (Cios), -i, subs. pr. f. Cio, cidade da Bitnia
(T. Lv. 32, 33, 16).
cvi, perf. de cio e de cio. civicus, -a, -um, adj.
1) De cidado, civil, cvico (Ov. P. 1, 2, 126);
(Cc. Plane. 72); ou subs.: civica (Sn. Ciem. 1,
26. 5) coroa civica. cvilis, -e, adj. I Sent.
prprio: 1) De cidado (Cc. At. 7, 13, 1). II
Da: 2) Civil (Cc. Div. 2, 24). 3) Cvel (t.
jurdico) (Cc. Leg. 1, 17). 4) Vida poltica que
se refere ao conjunto de cidados de um pas),
poltica (Cc. Or. 30). 5) Digno de cidado (Sal.
B. Jug. 85, 35). III Sent. figurado: 6) Popu
lar, moderado, afvel (Suet. Cs. 75). Civilis, is, subs. pr. m. Civil, nome de um chefe batavo
(Tc. Hist. 4, 13). civlits, -ttis, subs. f. I
Sent. prprio: 1) Cincia de governar, a poltica
(Quint. 2, 15, 25). II Sent. figurado: 2)
Afabilidade, bondade, cortesia (Suet. Aug. 51,
1).
civiliter, adv. 1) Como bom cidado, como
convm a um bom cidado (Cc. frag. Ep. 9, 4).
2) Com moderaco, af-velmente, com bondade
(Ov. Trlst. 3, 8, 41). Obs.: Comp. civilius (Pln.
Paneg. 29, 2); superl. civilissme (Eutr. 7, 8).
civis, -is, subs. m. 1) Cidado ou cidad
(membros livres de uma cidade a que pertencem
por origem ou adoo), concidado (Cc. Cat. 1,
17). 2) Sditos (Cic. Rep. 3, 37). Obs.: Ao lado
do abl sg. cive, usada tambm a forma civi
(Cc. Sest. 29). civitas, -ttis, subs. f. I Sent.
prprio: 1) Condico de cidado, direito

CLMOR

de cidado (Cc. Balb. 20). II Da: 2)


Conjunto de cidados, sede de um governo,
Estado, cidade (Cs. B. Gal. 4, 3, 3); (Cc.
Verr. 2, 145). III Sent. raro: = urbs (Tc.
Hist. 4, 65). Obs.: No gen. pl. aparecem as
duas formas: civitatium e civitatum.
civittla, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Direito de cidado numa cidade pequena (Sn.
Apoc. 9, 4). II -Da: 2) Cidadezinha (Apul.
Met. 10, 1).
clds, -is, subs. f. I Sent. prprio:
1) Runa, destruico, perda, calamida
de, flagelo, desgraca: mea clades (Cc.
Sest. 31) minha runa, minha desgra
ca (referindo-se ao exlio); (T. Lv.
2, 13, 1). II Da: 2) Desastre na
guerra, derrota (T. Lv. 25, 19, 16).
Obs.: Gen. pl. cladium, raramente cladum (S. It. 1, 41).
cldis, -is, subs. f. v. clades (T. Lv. 2, 22, 4).
Claen, -ntis, subs. pr. m. Cleonte, forte da
Frgia (Pln. H. Nat. 31, 19).
1. clam, adv. s escondidas, secretamente (Cc.
Clu. 55).
2. clam, prep. com acus. e abl 1) s escondidas
de, s ocultas de: clam patrem (Ter. Hec. 396)
s escondidas de meu pai; clam vobis (Cs.
B. Civ. 2, 32, 8) sem o saberdes. Obs.: A
construco com acus. freqente em Plauto e
Te-rncio.
clmtor, -ris, subs. m. Homem que grita muito
(Cc. Br. 182).
clmtus, -a, -um, part. pass. de clamo.
clmitti, -nis, subs. f. Gritaria (Plaut. Most.
6).
clmittus, -a, -um, part. pass. de clamito.
clmto, -s, -re, -v, -atum, v. freq. intr. e tr. I
Intr.: 1) Gritar repetidas vezes, gritar muito
(Cc. Plane. 75).
2) Pedir com grandes gritos (Tc. An.
11, 34). II Tr.: (raro) 3) Repetir
gritando, chamar com gritos freqen
tes, gritar (Pln. Ep. 9, 6, 2).
clm, -s, -re, -v, -atum, v. tr. e intr. I
Intr.: 1) Dar gritos, gritar, clamar (Cc. Amer.
57). II Tr.: Gritar por, chamar em altas
vozes, proclamar, declarar (Verg. En. 4, 674).
Obs.: Constri-se com acus., com dois acus.,
com acus. exclamativo e com or. infinitiva.
clamor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Grito, brado, clamor (do homem e dos
animais) (Cc. Flac. 15); (Verg. G. 1, 362). II
Da: 2) Grito

CLAMSUS

194

de guerra (T. Lv. 4, 37, 9). 3) Aclamaco,


aplauso (Cc. Br. 327). 4) As-suada, vaia (Cc.
Q. Fr. 2, 1, 3). III Sent. figurado: 5)
Barulho, rudo, estrondo (Verg. En. 3, 566).
clmsus, -a, -um, adj. I Sent. pr prio: 1)
Cheio de gritos, barulhento, que tem o
costume de gritar (Quint. 6, 4, 15). II Da:
2) Que retumba ou ecoa com gritos (Estc.
Theb. 4, 448).
Clampetia, -ae, subs. pr. f. Clampecia, cidade
do Brtio (T. Lv. 29, 38, 1).
clamys, v. chlamys.
clanculrius, -a, -um, adj. Secreto, oculto,
annimo (Marc. 10, 3, 5).
clancl, adv. Furtivamente, discretamente
(Macr. Saturn. 5, 18).
clanclum, dim. de clam. 1) Adv.: em segredo
(Plaut. Amph. 523). 2) Prep. com acus.: s
escondidas de (Ter. Ad. 52).
clandestinus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Clandestino, secreto, que se faz s escondidas
(Cc. C. M. 40). II Da: 2) Imperceptvel,
invisvel (Lucr. 1, 128).
clang, -is, -re, v. tr. e intr. I Intr.:
1) Gritar (tratando-se de aviso) (A.
Marc. 28, 4, 34). II Tr.: 2) Fazer
ressoar (Estc. Theb. 4, 342).
clangor, -ris, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Grito de certas aves (guia, pato, pavo) (T.
Lv. 1, 34, 8). II Da: 2) Som (de certos
instrumentos) (Verg. En. 2, 313).
Clanis, -is, subs. pr. m. Clnis, personagem
mitolgica (Ov. Met. 5, 140).
Clanius, -, subs. pr. m. Clnio, rio da Campnia
(Verg. G. 2,225).
clr, adv. 1) Claramente, nitidamente (para os
sentidos) (Plaut. Mil. 630).
2) Claramente, distintamente (para o
esprito) (Quint. 2, 17, 2). Obs.: Comp.
clarius (Cc. Verr. 3, 175); superl.
clarissime (Pln. H. Nat. 10, 193).
clr, -s, -re, v. intr. I Sent. prprio: 1)
Brilhar, luzir, resplandecer (En. Tr. 367). II
Sent. figurado: (En. apud Cc. C. M. 10). 2)
Ser Dus-tre, evidente, claro (Lucr. 6, 937).
clrsc, -is, -re, clri, v. incoat. intr. I
Sent. prprio: 1) Tornar-se claro, brilhar (Sn.
Herc. Fur. 123). II Sent. figurado: 2)
Tornar-se ilustre, notabilizar-se (Suet. Ner. 1).
3) Tornar--se distinto ou claro, tornar-se
evidente (Verg. En. 2, 301).

CLASSICI

clrigti, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)


Aco de reclamar do inimi-go o que le
tomou injustamente (Quint. 7, 3, 13). II
Da: 2) Direit de represlia (T. Lv. 8, 14, 6).
clrisnus, -a, -um, adj. Que soa claro, claro
(falando da voz) (Catul. 64, 125).
clrits, -ttis, subs. f. I Sent prprio: 1)
Claridade, brilho (Pln. H. Nat. 9, 107). II
Da: 2) Sonoridade (da voz) (Cc. Ac. 1, 19).
II Sent. fign-rado: 3) Brilho (Quint. 2, 16,
10). 4) Ilustraco, celebridade (Cc. Fam. 13,
68).
clritud, -nis, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Claridade, brilho (Tc. An. 1, 28). II Sent.
figurado: 2) Celebri-dade, reputaco (Sal. B.
Jug. 2, 4).
Clrius, -i, subs. pr. m. Clrio. 1) Apoio (Verg.
En. 3, 360). 2) Antmaco, o poe-ta de Claros
(Ov. Trist. 1, 6, 1).
claro, -s, -re, -vi, -atum, v. tr. I Sent.
prprio: 1) Tornar claro, luminoso (Estc.
Theb. 5, 284). II Sent. figurado: 2) Aclarar,
esclarecer (Lucr. 4, 776). 3) Tornar ilustre,
ilustrar (Hor. O. 4, 3, 4).
Claros, -i, subs. pr. f. Claros, cidade da Jnia,
famosa por um templo de Apoio (Ov. Met. 1,
516).
clari, perf. de clarsco.
clrus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1) Claro,
sonoro (falando dos sons ou da voz): clara
voc (Cic. Clu. 134) com voz sonora. Dai:
2) Claro, brilhante (falando das sensaces
visuais) (Cc. Of. 2, 44). II Sent. figurado:
3) Claro, manifesto, evidente (Cc. Cat. 1, 6).
4) Ilustre, glorioso, famoso (Cc. Verr.
2, 86).
classirii, -rum, subs. m. pl. I Sent. prprio:
1) Marinheiros (Cs. B. Cv.
3, 100, 2). II Da: 2) Soldados da
armada (C. Nep. Tem. 3, 2). 3) Pees
que faziam servico de Roma a stia,
e Putolos (Suet. Vesp. 8, 3).
classiarius, -a, -um, adj. Da armada, da marinha
(Tc. An. 14, 8).
1. elassiei, -rum. subs. m. pl. 1) Marinheiros
(Q. Crc. 4, 3, 18). 2) Soldados da armada
(Tc. Hist. 2, 17).
2. classici (subentend. eives), -rum, subs. m.
pl. I Sent. prprio: 1) Cidados
pertencentes primeira das classes institudas
por Srvio Tlio (A. Gl. 7, 13, 1). II Sent.
figurado: Adj.: 2) De primeira ordem,
exemplar, clssico (A. Gl. 19, 8, 15).

CLASSICLA

195

classicla, -ae, subs. f. Flotilha (Cc. At. 16, 2,


4).
classcum, -i, subs. n. I Sent. prprio: 1) Sinal
dado pela trombeta (para chamar as diversas
classes de cidados), e da: 2) Som da
trombeta, trombeta (Cs. B. Civ. 3, 82, 1). II
Sent. potico: 3) Trombeta guerreira (Verg.
G. 2, 539).
classcus, -a, -um, adj. 1) Da armada, naval (T.
Lv. 26, 48, 12). 2) Classc -rum, subs. m.
(Tc. Hist. 1, 36) a legio dos soldados da
armada: 3) Os marinheiros (Q. Crc. 4, 3,
18).
classis, -is, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Chamada, convocaco. Da: 2) Classe
(categoria em que se dividiam os cidados
romanos suscetveis de serem amados s
armas), categoria (T. Lv. 42, 5). 3) Tropa,
exrcito (Verg. En. , 715). 4) Armada,
esquadra (Cc. Pomp. 9). II Sent. figurado:
5) Classe, graduaco (Cc. Ac. 2, 73).
Clastidum, -I. subs. pr. n. Clastdio, cidade da
Glia Cisalpina (Cc. Tusc.
4, 49).
Clatrma, -ae, subs. pr. f. Claterna, cidade da
Glia Clspadana (Cc. Fam. 12,
5, 2).
cltra, -rum, v. clatri (Prop. 4, 5, 74).
cltri, -rum, subs. m. pl. Grades (Hor. A. Pot.
473).
claud, -s, -re, v. intr. Coxear (Cc. Or. 170).
Claudia, -ae, subs. pr. f. Cludia, nome de
mulher (Ov. F. 4, 305).
Claudilis, -e, adj. De Cludio, o imperador
(Tc. An. 13, 2).
Claudinus, -a, -um, adj. Que se refere a um
membro da familia Cludia (Sn. Nat. 7, 17,
21).
claudictio, -nis, subs. f. Claudicaco, aco de
coxear, coxeadura (Cc. De Or. 2, 249).
claudic, -s, -re. -v, -atum, v. intr. I
Sent. prprio: 1) Coxear, claudicar (Cc. De
Or. 2, 249). Da: 2) Ser desigual, vacilar
(Lucr. 4, 518). II Sent. figurado: 3) No
andar direito; claudicar, no proceder bem
(Cc. Nat. 1, 107).
1 Claudus, -a, -um, adj. Da famlia Cludia, de
um Cludio (Hor. O. 4, 4, 73); (Ov. P. 1, 8,
44).
2. Claudus, -I, subs. pr. m. Cludio. 1) Nome de
famlia romana, notadamente pio Cludio
Cego (Cc. C. M. 16). 2) O imperador Cludio
(Suet. Claud. 2,1).

CLAVICLA

1. claud (clud), -is, -re, clausi, clausum,


v. tr. 1) Fechar, trancar, cerrar (Cc. Tusc. 5,
59). 2) Encerrar, cercar, cingir, enclausurar (T.
Lv. 23, 2, 9). Da: 3) Deter, suspender,
impedir, cortar (Ov. Met. 6, 572). 4) Encerrar,
terminar, acabar (Ov. F. 3, 384). 5) Empregos
diversos: Na lngua da retrica: encerrar:
pedibus verba... (Hor. St. 2, 1, 28) encerrar
as palavras no ritmo. 6) Loc: claudere
urbem operibus (C. Nep. Milc. 7, 2) cercar
uma cidade com obras de circunvalaco;
agmen claudere (Cs. B. Gal. 2,19, 3)
formar a retaguarda, encerrar a marcha.
Obs.: A forma cludo no ocorre em Csar nem
em Ccero.
2. claud, -is, -re, clausrus, v. intr. Co
xear, claudicar (Cc. Tusc. 5, 22).
claudus, -a, -um, adj. I Sent. prprio: 1)
Coxo, claudicante (Hor. O. 3, 2, 32). Da: 2)
Que anda com dificuldade (Lucr. 4, 436). II
Sent. figurado: 3) Vacilante, hesitante,
desigual, defeituoso (Ov. P. 3, 1, 86).
clausi, perf. de claud.
claustra, -rum, subs. n. pl. I Sent. prprio:
1) Tudo que serve para fechar (barreira,
ferrlho, cerca, estacada, limite) (Cc. Verr. 4,
52). H Sent. figurado: 2) Barreira, chave,
limite (Cc. Mur. 17).
claustrum, -I, subs. n. f geralmente no pl., v.
claustra, -rum). V. claustra.
clusula, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Concluso, fim (Cc. Phil. 13, 47). II Da:
2) Clusula, fim de frase, remate do perodo
(termo de retrica) (Cc. Or. 213).
clausum, -i, subs. n. 1) Lugar fechado, cerrado
(Col. 7, 6, 5). 2) Encerramento, fechadura
(Lucr. 1, 354).
clausrus, -a, -um, part. fut. de claudeo e de
claud 2.
1. clausus, -a, -um, 1) Part. pass. de claud. 2)
Adj.: Escondido, secreto, oculto (Tc. An. 3,
15).
2. Clausus, -I, subs. pr. m. Clauso, ancestral da
famlia Cludia (T. Lv. 2, 16, 4).
clava, -ae, subs. f. Basto, pau grosso, clava
(Cc. Verr. 4, 94).
clvrium, -, subs. n. Gratificaco dada aos
soldados para as tachas dos sapatos (Tc. Hist.
3, 50).
clvicula, -ae, subs. f. Gavinha de videi-ra (Cc.
C. M. 52).

CLAVIGER

196

1. clvger, -gera, -grum, adj. Clavigero, que


traz uma clava ou maca, um basto (Ov. F. 4,
68).
2. clvger, -geri, subs. m. Clavigero, que traz
uma chave (epteto de Jano) (Ov. F. 1, 228).
clvis, -is, subs. f. 1) Chave (Cc. Phil. 2, 69). 2)
Tranca (Tib. 1, 6, 34). Obs.: Acus. clavim
(Tib. 2, 4, 31). Abl. clave ou clavi.
clvus, -, subs. m. I Sent. prprio: 1) Cavilha
(de madeira ou de ferro), prego, cravo (Cs. B.
Cv. 2, 10, 2). II Empregos especiais: 2)
Cavilha que segura o leme: Dai: O leme (sent.
prprio figurado): clavum rectum tenere
(Quint. 2, 17, 24) manter reto o leme;
clavum imperi tenere (Cc. Sest. 20) manter
o leme do poder. Na lngua rstica: 3) N
das rvores (Pln. H. Nat. 17, 223). Donde: 4)
N de prpura ou de ouro (na guarnico da
toga dos senadores ou dos cavaleiros), banda
de prpura que guarnece a toga; (ou larga
(laticlavo) para os senadores, ou estreita
(angusticlavo) para os cavaleiros). Da: latum
clavum impe-trare (Pln. Ep. 2, 9, 2) obter a
dignidade de senador. 5) Na lngua mdica:
Tumor, cabeca de prego, calo (Pln. H. Nat.
20, 184).
Clzomnae, -rum, subs. pr. f. Clazme-nas,
cidade da Jonia (Hor. St. 1, 7, 5).
Clzomenius , -a, -um, adj. De Clazme-nas
(Cc. De Or. 3, 138).
Clender, -dri, subs. pr. m. Cleandro, oficial de
Alexandre (Q. Crc. 3, 1, 1).
Clenths, -is, subs. pr. m. Cleantes, nome de
um filsofo estico de Assos na Trade,
sucessor de Zeno na chefia da escola estica
(Cc. Fin. 2, 69).
Clerchus, -I, subs. pr. m. Clearco. 1) Tirano de
Heraclia (Just. 15, 4). 2) General
lacedemnio (V. Mx. 2, 7, 2).
1. clmens, -ntis, adj. I Sent. prprio: 1) De
declive suave (sent. raro) (Pln. Paneg. 30).
Da: 2) Que corre docemente, com calma (Q.
Crc. 5, 3, 2). II Sent. moral: 3) Que se
deixa dobrar, dcil, clemente, bom, indulgente, humano (Cc. Plane. 31). III Sent.
potico: 4) Suave, calmo, manso, tranquilo
(falando do ar, da temperatura, do mar)
(Catul. 64, 272). Obs. Abl. mais comum:
elementi, mas a forma clemente ocorre s
vezes (T. Lv. 1, 26, 8).

CLUAS

2. Clemens, -ntis, subs. pr. m. Clemente, nome


prprio (Tc. An. 1, 23).
clmnter, adv. 1) Com clemncia, com
indulgncia, com bondade, clementemente
(Cs. B. Cv. 3, 20, 2). 2) Com calma,
pacientemente (Cc. At. 6, 1, 3). 3) De aclive
suave, de fcil acesso (Tc. An. 13, 38).
clementia, -ae, subs. f. I Sent. prprio: 1)
Serenidade (dos elementos), suavidade,
bonanca (Luc. 8, 366). II Sent. moral: 2)
Bondade, clemncia (C. Nep. Alc. 10, 3).
Clebis, -is, subs. pr. m. Clobe, irmo de Bito
(Cc. Tusc. 1, 113).
cleombrtus, -i, subs. pr. m. Clembroto.
1) Chefe lacedemnio (Cc. Of. 1, 84).
2) Filsofo adepto de Plato (Cc.
Tusc. 1, 84).
Cleomdn, -ntis, subs. pr. m. Cleome-donte,
lugar-tenente de Filipe da Macednia (T. Liv.
32, 21).
Cleomns, -is, subs. pr. m. Clemenes. 1)
Nome de um estaturio grego (Pln. H. Nat.
36, 33). 2) Nome de um sira-cusano (Cc.
Verr. 2, 36).
Clen, -nis, subs. pr. m. Cleo, homem de
Estado, general e clebre orador ateniense por
ocasio das guerras do Pelo-poneso (Cc. Br.
28).
Clenae, -rum, subs. pr. m. Cleonas, cidade da
Arglida (Ov. Met. 6, 417).
Cleonicus, -, subs. pr. m. Cleonico, nome de
um liberto de Sneca (Tc. An. 15, 45).
Clepatra, -ae, subs. pr. f. Clepatra, a famosa
rainha do Egito, de invulgar beleza, por quem
se apaixonaram Csar e Marco Antnio (Suet.
Cs. 35, 1). Obs.: A penltima longa no verso
frequente em latim: (Luc. 10, 56); (Marc. 4,
22) etc. Mas o adj. Cleop-tricus (Sid. 8, 12,
8) atesta a quantidade breve da penltima.
Cieophntus, -i, subs. pr. m. Cleofanto, nome de
um mdico grego (Cic. Clu. 47).
Clephn, -ntis, subs. pr. m. Cleofonte, nome
de um filsofo ateniense (Cc. Rep. 4, 10).
clep, -is, -re, elepsi, v. tr. 1) Roubar, furtar
(Cc. Tusc. 2, 23). 2) Esconder, ocultar,
dissimular (Sn. Med. 156).
clepsi, perf. de clepo.
clepsydra, -ae, subs. f. Clpsidra (relgio de
gua) (Cc. De Or. 3, 138).
Clus, -ae, subs. pr. m. Cleuas, nome de um
general do rei Perseu (T. Lv. 43, 21).

197

CLTH

diens, -ntis, subs. m. I Sent. prprio: 1)


Cliente (em oposico ao patronas). aliado,
vassalo, o que est sob a proteco de (Cs. B. Gal. 4, 6, 4). II " Sent. figurado: 2) Adorador de uma
divindade particular (Hor. Ep. 2, 2, 78>.
clientela, -ae, subs. f. I Sent. prprio:
1)Proteco (concedida ao cliente). alianca,
condico de cliente (Cc. Amer. 93). II No
pl.: 2) Clientes, clientela
I. (Cic. Cat. 4, 23). 3) Vassalos (Cs. B.
I Gal. 6, 12, 2).
clientlus, -i, subs. m. (dim. de cliens) Cliente
pequeno (Tc. D. 37).
clnmen, -inis, subs. n. Inclinaco, desvio
(Lucr. 2, 292).
clintus, -a, -um, part. pass. de clno.
Clinids, -ae, subs. pr. m. Filho de Cl-nias, i.
, Alcebades (Ov. Ib. 633)
Clins, -ae, subs. pr. m. Clnias, pai de
Alcebades (C. Nep. Ale. 1).
elinicus, -, subs. m. I Sent. prprio: 1
Clinico, mdico que visita os doentes (Marc.
9, 96, 1). II Coveiro (Marc.
_1, 30).
clin, -s, -re, v. tr. Inclinar, fazer pender:
clinatus (Cc. Arat. 287) inclina do. Obs.:
S empregado nos compostos, exceto o part.
pass..
CI, -us, subs. pr. f. Clio. 1) A musa da
Histria (Hor. O. 1, 12, 2). 2) Nome de uma
nereida (Verg. G. 4, 341).
clipetus, -I, subs. m. Soldado de armadura
pesada (T. Lv. 44, 41).
clip (clyp), -s, -re, v. tr. Armar de escudo
(Verg. En. 7, 793).
clipum, -T, subs. n. v. clipus (T. Lv. 1, 43,
2).
clipus (clupus), -I, subs. m. I Sent. prprio:
1) Clpeo, escudo (geralmente de metal,
redondo e cncavo) (Cc. Tusc 1, 34). Da: 2)
Escudo de armas em que se representa o busto
dos deuses ou dos homens clebres (T. Lv.
25, 39. 13). 3) Disco do Sol (Ov. Met. 15.
192). 4) Espcie de meteoro de forma
redonda, semelhante do clipus (Sn. Nat. 1.
1, 15).
Clisthns, -is, subs. pr. m. Clstenes, clebre
orador ateniense (Cc. Br. 27).
Clitae, -rum, subs. loc. f. e m. Clitas. 1) Cidade
da Calcdica (T. Lv. 44, 11, 4). 2) Povo da
Cilcia (Tc. An. 6, 41).
Clitrchus, -I, subs. pr. m. Clitarco, historiador
grego (Cc. Br. 42).
clitllae, -rum, subs. f. pl. Albarda, carga (de
animal) (Hor. Ep. 1, 13, 8).

cltellrius, -a, -um, adj. Que traz albarda, de


carga (Cic. Top. 36).
Cliternia, -ae, subs. pr. f. Clitrnia. cidade do
Smnio (Pln. H. Nat. 3, 103).
Cliterninus, -a, -um, adj. De Cliterno, a cidade
dos quos (Cic. Fam. 9. 22, 4).
Clitomchus, -i, subs. pr. m. Clitmaco, filsofo
grego (Cc. Tusc. 5, 107).
Clitorius Fons, subs. pr. m. Fonte de Clitrio,
cidade da Arcdia (Ov. Met. 15, 322).
Clitus, -i, subs. pr. m. Clito, general de
Alexandre (Cc. Tusc. 4, 79).
clivsus, -a, -um, adj. I Sent. prprio:
1) Que se ergue em declive, ladeirento
(Verg. G. 2, 212). II Sent. figurado:
2) Escarpado, ngreme (S. It. 6, 120).
clvus, -i, subs. m. I Sent. prprio: 1)
Clivo, outeiro, ladeira, encosta, vertente
(Verg. Buc. 9, 8); (Cc. Mil. 64). H Sent.
figurado: 2) Dificuldade, trabalhos (Sn. Ep.
31, 4).
cloca, -ae, subs. f. (cluaca). I Sent. prprio:
1) Cloaca, esgoto: Cloaca mxima (T. Lv. 1,
56, 2) a grande cloaca (em Roma). 2) Em
sent. figurado: ventre (Plaut. Cure. 121).
Cldia, -ae, subs. f. v. Claudia.
1. Cldinus, -a, -um, adj. De Cldio (Cc.
Dom. 24).
2. Cldinus, -, subs. pr. m. Clodiano,
nome de homem (Cc. At. 1, 19, 3).
cldic, v. claudico.
1. Cldus, -a, -um, adj. De um Cldio, ou da
famlia Cldia (Cc. Dom. 34).
2. Cldus, -I, subs. pr. m. P. Clodius Pul-eher,
pertencente nobre gens Cludia, irmo de
Cldia, e tribuno da plebe, inimigo figadal de
Ccero; foi morto por Milo, num combate de
rua (Cc. At. 2, 21, 6).
cld claudo.
Cloelia, -ae, subs. pr. f. Cllia, jovem romana,
cuja facanha para se ver livre de Porsena nos
relatada por T. Lv. (2, 13, 6); (Verg. En. 8,
651).
Cloelii, -rum, subs. pr. m. Cllios, famlia de
Alba, que foi admitida no patri-ciado romano
(T. Lv. 1, 30, 2).
Cloelus (Cluilus), -, subs. pr. m. Cl-lio, nome
de homem (T. Lv. 4, 17, 2).
Clonus, -i, subs. pr. m. Clnio, nome de um dos
companheiros de Enias (Verg. En. 9, 574).
clo, -s, -re, v. cluo.
clostrum, v. claustrum.
Clth, -fls, subs. pr. f. Cloto, uma das Parcas
(S. It. 5, 404).

CLIENS

CLD

198

cludo, -is, -re, v. claudo (Suet. Aug. 22).


Cludrus, -i, subs. pr. m. Cludro, rio da Caria
(Pln. H. Nat. 5, 108).
1. cluens, -ntis, part. pres. de clu: clebre,
afamado.
2. cluens, v. cliens.
Cluentia, -ae, subs. pr. f. Cluncia, nome
de mulher (Cic. Clu. 30). Cluentinus, -a,
-um, adj. De Cluncio
(Cic. Clu. 125). Cluentius, -I, subs. pr. m.
Cluncio, nome
romano (Cic. Clu. 11). clu, -s, -re, v.
intr. e tr. 1) Ouvir-se
chamar de, ter a reputaco de, ter a
fama de, ser nomeado de (Plaut. Trin.
309). Da: 2) Ser celebrado, glorioso,
ilustre, tornar-se famoso (Plaut. Capt.
689). 3) Por extenso: Ter um nome,
existir (Lucr. 2, 351).
1. Cluilius, -a, -um, adj. De Clulio (T. Lv. 1,
23, 3).
2. Cluilius, -i, subs. pr. m. Clulio, chefe dos
albanos (T. Lv. 1, 22, 4).
clunis, -is, subs. m. e f. (geralmente no pl.:
clns, -um). Ndegas, ancas (Juv. 5, 167).
1. clu, -is, -re, v. intr. v. cluo (Sn. Apoc.
7, 2).
2. clu, -is, -re, (are.) v. tr. Limpar (Pln. H.
Nat. 15, 119).
Clupa, -rum, subs. pr. n. Clpeos, cida
de da Zeugitnia, na frica (Cs. B.
Civ. 2, 23, 2). clupus, v. clipus. clurinus, a, -um, adj. De macaco (Plaut.
Truc. 269). clsi, perf. de cludo. Clusini
Fontes, subs. pr. m. Fontes de
Clsio (Hor. Ep. 1, 15, 9). Clsilum, -i, subs.
pr. n. Clusolo, cidade da mbria (Pln. H.
Nat. 3, 114). Clusium, -i. subs. pr. n. Clsio,
cidade da
Etrria (Verg. En. 10, 167). Clusius, -i,
subs. pr. m. Clsio, epteto de
Jano, cujo templo permanecia fechado
em tempo de paz (Ov. F. 1, 130). Cluvia, ae, subs. pr. f. Clvia. 1) Cidade
do Samnio (T. Lv. 9, 31). 2) Nome de
mulher (Juv. 2, 49). Cluvimun, -i, subs. pr.
n. Cluviano, casa
de campo de Clvio (Cic. At. 14, 10, 3).
Cluvidinus Quitus, -i, subs. pr. m. Cluvidieno Quieto, nome de homem (Tc.
An. 15, 71). Cluvinus, -i, subs. pr. m.
Cluvieno, nome
de um poeta (Juv. 1, 80).

COACCDO

Cluvius, -I, subs. pr. m. Clvio. 1) Nome de um


amigo de Ccero (Cic. At. 6, 2, 3). 2) Nome de
um historiador romano (Tc. Hist. 4, 39).
Clymenaeus, -a, -um, adj. De Climene(Es-tc. S.
1, 2, 123).
Clymn, -s, subs. pr. f. Clmene 1)Me de
Faetonte (Ov. Met. 1, 736). 2) Nome de uma
ninfa (Verg. G. 4, 345).
Clymenius, -a, -um, adj. De Clmene (Ov Met.
2, 19).
Clymnus, -i, subs. pr. m. Clmeno. 1) Nome de
um companheiro de Fineu (Ov. Met. 598). 2)
Epteto de Pluto (Ov. F. 6, 757).
clypetus, clypo, clypus, v. clip-,
clyps = clipo.
clystr, -ris, subs. m. 1) Clister (Suet. Ner. 20,
1). 2) Seringa (de dar cliste-res) (Suet. Cl.
44, 3).
Clytaemnstra, -ae, subs. pr. f. Clitem-nestra,
figura feminina de uma peca de Esquilo, e que,
para vingar a morte da filha, assassina o
marido, Agamm-non (Cc. Inv. 1, 18). Da:
em sent, figurado: Mulher que mata o marido
(Juv. 6, 656).
Clytidae (Clutidae), -rum, subs. pr. m. Cltidas,
nome de uma famlia de lis (Cc. Div. 1, 91).
Clyti, -s, subs. pr. f. Clcie, ocenide amada
por Apoio e que foi metamorfo-seada em
girassol (Ov. Met. 4, 206).
Clytius, -i, subs. pr. m. Clcio, nome de um
guerreiro (Verg. En. 10, 129).
Clytus, -i, subs. pr. m. Clito. 1) Nome de um
centauro (Ov. Met. 5, 88). 2) Nome de homem
(T. Lv. 36, 11, 8).
Cnaeus (Cneus), -i, subs. pr. m. Gneu. prenome
romano, cuja abreviatura Cn. (Quint. 1, 7,
28).
Cnidii, -rum, subs. loc. m. Cndios, habitantes
de Cnido (Cc. Verr. 4, 135).
Cnidus (Gnidius), -a, -um, adj. De Cnido, cndio
(Cc. Br. 316).
Cnidus (Gnidus), -, subs. pr. f. Cnido, cidade da
Caria, onde havia um templo de Vnus (Cc.
Pomp. 33).
Cnsus, Cnossus, Cnossiacus, v. Gnoss.
1. Coa, -ae, subs. pr. (de coo). Epteto dado por
Clio a Cldia (Cael. apud. Quint. 8, 6, 53).
2. Coa, -rum, subs. n. pl. Tecidos transparentes
de Cs, ilha do mar Egeu (Hor. St. 1, 2, 101).
coaccd, -is, -re, v. intr. Juntar-se a (Plaut.
Cure. 344).

COACERVATI

_ 199

COARG

COARTATI

200

COENU
M

CO

201

COGNATOS

COGNITI

202

COHRS

cognit, -nis,

cognitor, -ris,

cognitra, -ae,

cognoram, cognoras, cognoro, cognorim,


cognossem, cognsse.
cognsse = cognovisse.
cognsti = cognovisti.
cognvi, perf. de cognsc.
cg, -is, -re, -cogi, coctum,

cogntus, -a, -um.

cognmen, -inis

cognmntum,

cognmintus,

cohaernter,

cognmino -s, -re, -vi. -atum,

cohaerentia, -ae,
cohaer, -s, -re, cohaesi, cohaesum,

cognoram = cognoveram.
cognsc, -is, -re, -gnv, -gnitum,
cohaeres. v. cohres.
cohaersc, -is, -re, cohaesi,
cohaesl,
cohaesus, -a, -um,
coherc v. coerco.
cohrs, -edis,

COHIB
O

203

COLLACERATUS

cohib, s, -re, cohibi, cohibtum,

cohibi,
cohonst

1. coitus, -a, -um,


2. coitus, -s,

Cohorrsco,

coivi,
colphus, -,

cohorrui,
cohors, -1

Colch, -rum,
Colchicus, -a, -um,
1. Colchis, -idis,

2. Colchis, -idis, (ou idis).

Colchus, -a, -um,


clsc,
colus, -i,
colis, -is, v. caulis.
collabsc (conlabsc), -is, -re,
cohortti,

collabefacttus,
collabefcto.
collabefct,

cohorttus, -a, -iim,

collabefctus

cohrtor, -ris, -ri, -horttus sum

collabefi, -is, -fir, -fctus sum,

collbor, -bris, -lbi, lapsus sum.


coiens, -entis,
coinquintus, -a, -um,
coinqun, -s, -re, -vi, -atum,

collacertus,

COLLACRIMATI

204

collacrimt (conl-), -nis,

collecta (concl), -ae,

collacrim

collectnus, -a, -um,

(conlacrm), -s, -re, -vi,

COLLICIO

Collectcius (conl), -a, -um,


collacta, -ae,

collecti, -nis,

collaev, v. collvo.
collpsus, -a, -um,
Collta, -ae,
collticus, -a -uni.

Colltni, -runi,

collectitius, v. collecticus.
collectivus, -a, -um,

1. collctus, -a. -um.


colligo II

1. Collatinus, -a, -um,


2. Collatinus, -i,

2. collctus, -s,
collga (conl-), -ae,

colltio, -nis,

collegi, perf. de collgo.


collgium (conl-),

colltivus, -a, -uni,


collator,

-ris,

collv (collaev), -s, -re,


collib (conlub), -s, -re, collibui,

colltr, -s, -re,


collibrtus (conl-), -I,
colltus, -a, -um,
collaudti (conl-),
collaudatus, -a, -um,

collibet (conlibet ou collbet), -re, coll


bit, collibtum

collaud (conl-), -s, -re, -vi, -atum,


collx (conlx), -as, -re,

collibi, perf. de collibo.


collici, -is, -re,

COLLID

205

COLLU

collid (conlid), -is, -re, collisi, collisum,


colloctus, -a, -um,
collc (conl-), -s, -re, -vi, -atum,

colligati (conl-), -nis,

Colligtus, -a, -um,


1. colligo (conlig), -s, -re, -vi, -atum,

collocuplt, -s, -re, -vi,


2. collg (conlig), -is, -re, collgi. collctum

collocti (conl-), -nis,


colloquium (conl-),
collquor (conl-), -ris, -lqu. colloctus

Collna Porta,

collbet = collibet.
collbus, v. collybus.
collc (conl-), -s, -re,

Collina Porta,
collin (conlin), -s, -re, -vi, -atum,

colld (conl-), -is, -re, collsi, collsum

Collipp, -nis,
colliquefctus (conl-)

colli, perf de collo.


collum, -i,

collis, -is,
colla fortunae
collisi, perf. de collido.
1. collisus, -a, -um,
2. collisus, -fis,
collocti (conl-), -nis,

coll (conl), -is, -re, collui, colltum,

COLLSI
collusi, perf. colludo.
collusi (conl-), -nis,
collsor (conl-), -ris,

206
colncus, -a, -um,

colnus, -i,

collustrtus, -a, -um,


collstr (conl), -s, -re, -vi, -atum,
Colphn, -nis,
Colophnicus, -a, -um,
collutus, -a, -um,
colluvi (conl-), -nis,

Colophnu, -rum,
Colophnus, -a, -um,
color, -ris,

collxi, perf. de colluco.


collybus (collbus),

collyrum, -I,
colo, -is, -re, colui, cultum,
coloratus, -a, -um.

colr, -s, -re, -vi, -atum,

colocsium, -I,
clon, ou clum -i,

colos = color
colssus (colossos), -I,

colona, -ae,

colstra, -ae, subs. f. e colstrum,

Colnae, -rum,
Colnus, -a -um,
colnia, -ae,

colstrum, v. colostra.
colpa, v. culpa.
colber, -bri,

COLBRA

colubrifer -fera, -frum,

comans, -ntis.
galea comans

clum, -i,
cmrchus, -i,
colmba, -ae,
Comb, -s,
columbinus, -a, -um,
1. combib, -is, -re, -bibi, -bibitum,
colmbus, -i,

1. columlla, -ae,
2. Columlla, -ae,
colmen, -Inis,

2. combib, -uis,
Combulteria, -ae,
Combulterin, -rum,
combr, is, -re, -bssi, -bstum,

combssi, perf. de comburo.


combstus, a, -um,
Cm, -s,
columnrium, -I,
colrnus, -a, -um,

comdm = cometiam,
comd, -edis ou cms, -dit ou cmest,

colus, -s, (-1),

clyphia, -rum,
coma, -ae,

Cmnss, -lum,
Cmnsis, -e,
1. comes,
do.

2. comes, -Itis,
cmiter,

comitia,
cmesst, v. cmisst.
comessator, v. comissator.
comesse, comessem = comedre, comede-

-rum,

1. comitilis, -e,

comstis (= comedtis),
comstus, -a, -um,

2. comitilis, -is,

cometa, -ae,

comititus, -s,

cometes, -ae,

comitium, -i,

cmic,
1. cmicus, -a, -um,

comto, -s, -re, -v, -atum,

2. cmicus, -I,

comitor, -ris, -ri, comittus sum,

Cominium, -i,
Cominus, -I,
cmis,
cmist, v. cmisst.
comissbndus, -a, -um,
cmisst, -nis,
cmisstor, -ris,

cmma, -tis,
commaculatus, a, -um,
commacl, -s, -re, -v, -atum,
Commgna, -ae, e Commgn, -es,

Commgni, -rum,
cmits, -ttis,

Commgnus, -a, -um,

1. comittus, -a, -um.

commandctus, -a, -um,


commandc e commanducor.
commandc, -s, -re, -vi, -fitam,

2. comittus, us.

commanducor,

commanipularis, -e,
commanuplris, v. commanipulris.
commetor, -ris,

commentarilum, -i,

commetus, -us,
commentarius, -1,

pia frumenti et reliqui commeatus

commeditor, -ris, -ri,

co-

commentti, -nis,

commemn, -isti, -isse


eommenttus, -a, -um,
commemorblis, -e,

commentcus, -a, -um,

commemort, -nis,
commemortus, -a, -um,
commemr, -s, -re, -vi, -atum

commentitius, v. commenticius.
1. commntor, -ris, -ri, commenttus

commendblis, -e,
commendaticius, -a, -um,

2. commntor, -ris,

commendti, -nis,

commntum, -i,

commendatrix,
commendtus, -a, -um.

commnd, s, -re, -vi -atum,

commntus, -a, -um,


comm, -s, -re, -vi, -atum,

commerctus, -a, -um,

comminctus, -a, -um = commictus, part.


pass. de commingo. comming, -is, -re,
comminxi, commictum ou comminctum,

commercum, -I,

comminiscor, -ris, -minisci, commntus


commrcor, -ris, -ri, -merctus sum, v.

comminor, -ris, -ri, -tus sum,

comer, -s, -re, -meri = commeror


commeror

commini, perf. de commino. comminu, -is,


re, commini, commin-

-merris, -merri, -meritus

commeritus, -a, -um.

comminus,

commeri, perf. de commero. commtor, ris, -Iri, commnsus sum,


coniminutus, -a, -um,
comminxi, perf. de commingo. commisc,
-s, -re, -misc, -mixtum

1. commt, -s, -re,


2. commt -s, -re, -vi,
commictus, ou comminctus, -a, -um,
commigrti, -nis,

commisci, perf. de commisco.


commiserti, -nis,

commigr, -s, -re, -vi, -atum,


commiserscit (me), -re,

commilitium.

commisror, -ris, -ri -tus sum,


commilit, -onis,
comminans, -ntis, part. pres. de commi-nor.
commsi, perf. de committo.
commissatio, v. comissato.
commistor, v. comisstor.
commissi, nis, subs. f. I -

comminti, -nis,

commintus, -a, -um,


minor.

com

commissum,

commodl e commodlum,
commissura, -ae,

,1. commdum,
2. commdum, -I,

commissus, -a, um, part


commtt, -is, -re, commisi, commissum,

commdus, -a, -um,

comlor, -iris, -iri, commolitus sum,

committere proelium

committere

commolitus, -a, -um, part. pass. de commolior.

commonefac, -is, -re, -fc, -fctum,

Commius, -I,
commixtus, -a, -um, part. pass. de commisco. commodtus, -a, -um, part. pass. de
commdo.

commonefci, perf. de commonefac.


commonefi, -Is, -firi, -fctus sum (passi-

common, -s, -re, -moni, monitum,

commoniti,
commodits, -ttis,

commd, -s, -re, -vi, -atum,

commonitus, -a, -um, part. pass. de commono. commonstrsso = commonstravro,


fut.
perf. de commnstro. commonstrtus, -a, um, part. pass. de
commnstro.
commnstro, -s, -re, -vi, -atum,

commv, -es, -re, -movi, -mtum,


commoni, perf. de commono.
commram = commovram,
-perf. de commovo.
commortio -nis, subs.

commotus

commord, -s, -dre, (-morsum),

commrim = commovrim,

commosset

commossem

commorior, -ris, -mri, -mortus sum


commune, -is,

communis,

Commoris, -is,
in commune

commr, -s, -re = commror


commror, -ris, -ri, -mortus sum,

commrsus, -a, -um,


mordo. commortus,
-a, -um,
morior.
commrunt = commovrunt,
commovo. commossem =
commovissem,
perf. subj. de commovo.
commstr = commnstr.

commnicti, -nis,

communictus, -a, -um,


communico.
communic, -s, -re, -vi, -atum,

commun, perf. de communio.


1. commfini, -nis,
commtiuncla, -ae,
commotus, -a, -um.
commovo. II

commvens, -ntis,
commovo. II

2. communi, is, -ire, -ivi,

nisset (Cs.
communisse
communimbo

commnis,
cmoedice,
1. cmoedus,
commnits,

2. cmoedus, -i,

commniter

compacscor, -ris, -pacsc, -pctus


communitio -nis,
compacti, -nis.
compctum
commnitus, -a, -um, part. pass. de communo. Dommurmurtus, -a, -um, part.
pass. de
commurmror. commurmror, -ris, -ri, tus sum, v.

(compctiim),

compctus,
compgs, -is,

compngo.

commtblis,
1. compr, -paris,
commtti, -nis,

2. compr, -paris,

1. commttus,
2. commttus, -fls, subs.
commt, -s, -re, -vi, -atum

comparblis. -e.
comparassit = comparavrit, e
perf. do subj. de comparo
1. comparati, -nis

comparo

comparati
como,
2. comparati, -nis,

cmoeda,
Comdia, gnero cmico

comparatvus,

214

COMPARATUS

compedium, gen., v. compes.


compgi, perf. de compingo.
compellti, -nis, subs. f.

compartus, -a, -um, part.


comprc (comprc), -is, -re,

COMPERI
O

-si,

1. compll, s, -re, -vi, -atum

compr, -s, -re, -pri


2. compll, -is, -re, -pli, -plsum.

1. comparo, -s, -re, -v, -atum,

compendirium
compendirius,
compendium,

2. comparo, -s, -re, -v, -atum


compenst, -nis

compenso, -s, -re, -v, atum,

compari, perf. de comparo.


compsc, -is, -re (sem. perf.), -pstum.

comperendinto, -nis,
comperendintus,

compascus, -a, -um,

-s,

comperendin, -s, -re, -v, -atum,

compstus, -a, -um,


compctum, v. compctum.
compedi, -is, -ire, -ivi, -itum,

compri, perf. de comperio. comperi, Is, -Ire, -pri, -prtum,

2. compilo, -s, -re,


comperor, -ris, -iri, -prtus sum,

1. compng, -is, -re, -pgi, -pctum

comprtus, -a, -um.

2. compng, -is, -re, pnxi,


comps, -edis, subs. pl.:
compdes, -ium.

Compitlia, -rum,
Compitlicius -a, -um,
compitlis, -e,

compsco, -is, -re, -c,

compesci, perf. de compsco.


competitor,
compeltrix,
compt, -is, -re, -petivi ou petu, -petitum

compitum, -i,

complac, -s, -re, -placi ou -plactus

complnti, -nis,
complntor, -ris,
complntus, -a, -um,
compln, -s, -re, -vi, -atum,

complector, -eris, -plecti, -plxus sum,

compllt, -nis,
compiltus, -a, -um, part. pass. de compilo.
1. compilo, -s, -re.

complmntum,
compl, -s, -re, -plvi, -pltum,

I complit, -re,
1. complrs, -plra,

complram, -rim, -esse = complevram,


complevrim, complevisse, formas concompltus, -a, -um.

complurmi
2. complrs,
compluvum,

complexi, -onis,

compn positum,
1. complxus, -a, -um, part. pass. de complctor.
2. complxus, -s, subs.

complictus, -a, -um, e complicitus, -a,


um, part. pass. de complico.
complico, -s, -re, -vi (ou -i), -atum,
compldo, -is, -re, -plsi, -plsum

complrti, -nis,

1. complrtus, -a, -um, part. pass.


complro.
2. complrtus, -s, v. comploratio

comporttus, -a, um, part. pass. de


comporto. comporto, -s, -re, -vi, -atum, v.
tr. Trans-

comps, -ptis,

complor, -s, -re, -vi, -atum,

complsi, perf. de compldo. complsus, -a, um, part. pass. de compldo.

compost,

composit,
comprehensibilis,

comprehens (comprensi), -nis,


compositor,

compositora,

compositus,
compno.

compostus,
composi, perf. de compno.
comptti,
comptor,

comprehnsus (-prnsus), -a, -um, part.


pass. de comprehndo.
comprnd = comprehndo.
compresse
cisamente
comprssi, perf. de comprimo.
compressi, -nis,

1. comprssus,
2. comprssus,
comprimo, -is, -re, -prssi, -prssum,

comptrix, -icis,
comprnsor, -ris,
comprecti
comprcor

comprobti,
comprobtor, -ris,
comprobtus, -a, -um,

comprehndi, perf. de comprehndo.


comprehndo

comprb, -s, -re, -vi, -atum,

comprmisi, perf. de compromitto.


comprmssum,
comprmitt, -is,

-re,

misi,

-missum,

Compsa, -ae,
Compsni, -rum,
Compsnus, -a, -um,
compsi,
compt,
1. comptus,
cntus,

compli,
complsus.

conca, v. concha.
concc, -s, -re,

compllo

Compulteria,

concd, -is, -re,

compunctus,

concaeds, um,
-pnctum,

compngo,

-concalefaci, -is, -re, fc, -fctum


concalefactrius, -a, -um,

compnxi,
comprg, s, -re,

compngo.

computtio -nis,

concalefctus, -a, -um, part. pass. de concalefacio.


concalefci, perf. de concalefacio.
concalefio, -Is, -firi, -fctus sum, v. pass. de
concalefacio: Aquecer-se, ser aquecido.

computtor, -ris,
concalfaci = concalefacio.

computtus,
cmputo.
cmputo,

computrsc,

concallsc, -is, -re, -calli

-putri,
conque putrescunt

concalli,
concali,
concamertus.
camro.

concallsc.
concalesco.

concamr, -s, -re, -vi, -atum,


concntus,
concni, -rum,
concastigo, -as, -are,
concavtus, -a, -um,
concavo. -s, -re, -vi, -atum,

concpi,
conceptio, -onis,

concipio.

concavus,
concdnlus,
concedo,

cssum,
concptum,
1. concptus,
2. concptus,

concrp,

concrpsi,
concertti,

-crpsi, -crptum,

concrpo.

concerttivus,
concelebrtus,
celebro.
concelbr, s,

concerttor,
concerttrius,
concerttus,
concerto,

concnt, -nis,
concenti, -nis,

cncssi, perf. de concedo.


concessi, -nis,
concessum,

conci,

1. concssus,
2. concssus,
concha,

concilibluni

conchus,

(conciliablum),

conchea

conchis,

conciliti,

conchita,
conchylia, -rum,
conchyliti, -rum,
eonchylitus,

concilitor, -ris,
conciliatricula, -ae,

conchyiium,
concilitrix,
concilitra,
concidi,
concidi,
concd,

concido.

1. concilitus,

2. concilitus,
concilio,

2. concd,

concilium,

concinntus,
concipere ignem

concinne

concisa, -rum,
concise,
concinnits, -ttis,

concis, -nis,
concisra,

concisus,
concinn,
concisa,
concitmntum,
concinnus

concitt,
concitti,

concin

cin,
concittor,
concittus,
concito.

concini,
conci = concio.
concipi, -is, -re, -cpi, -eptum,

concito,
concio

adversus;

concipere

conctor, -ris,
concitus, -a, -um.
conclsiuncla,
conciuncla, v. contiuncla.
conclmtio, -onis,

conclsus, -a, -um,


concoctio, -nis,

concld.

concoctus,
cquo.
conclor,

conclmtus, -a, -um,


conclamilo, -as, -are,

concoqu,

conclm,

concordtus,
1. concrdia.

conclausus = conclsus,
concludo.
conclave,

2. Concrdia,
3. Concrdia, -ae,
Concrdia-Jlia

concld,

Concordinss,
concorditer

concordo,
concls,
conclsi,
conclsi, onis,

concld.

concorportus,
concorporo.
concorpr,

concxi,

concctum,

concors, -crdis,
concubia
concubna,
concubintus,
concoxi,
concrbrsc,

concoqno.

concubinus,
concubtus,

concrebr,
concrdid,
concrdtus,

concrbrsc.
concrdo.

concrdo,

didi, -ditum,

concrdo

concrduo,

conclc,

concmb,

-cubui,

concrematus,
concrmo,
concrepo

crepi, -crepitum,

concupiens,
concupisco
Concupinss, -ium,

concrepui, perf. de concrepo. concrsc, is, -re, -crvi, -crtum,

concupi,
concupisc.

concupistis
concupitus,
cupisco
concr,
concrsse = concrevisse.
concretio,

concrtus,
concrsco
concrvi,
concrucor,

concrsco.

concrri,
concrr,

concupisco.

concursti,
condemnt,
condemntus,
condmn,

concurstor,
eondemnare capins
concurs,

demnare capitali poena


demnare ad bestias

concurso,
condens,

condenso

condenso,

condnsus,

concss,
concussi,

concuto.

condic,

concssus.
concssus,
condic,

dictum,

concuti,

condictus,
condidi,
condidici
condigne,
condignus,
condcet,
condecoro,

condimntum,

condico
condisco.

conditus,
condi,

conditus,
condxi,

condico.
conddi, conditum,

condiscipula,
condiscipultus,

condisciplus,
condisc.
condocefacio,
conditi, -nis,

conditivum,

condocefctus,
condocefacio
condocefc,
condoc,

condocefacio.

condlor,
condctus,
condoco.
condol,
conditrium,
condolesc,

conditrix,
conditra,
conditra,

condoli,
condnatio,
condntus,
condn,

condtus,

condolsco.
con-

condxi.
Condylon,

cnct,

condorm,
condormisc,

condco.

conexi,

conxum

domivi,

Condrusi,
condcibilis,
condc,

-dctum,

cnex,
conexi,
cnxum,

concto.

cnxus,
concto.
cnxus,
confblor,
conducier
conducticius,

confarret,
confarretus,

conducti,

confarr,
conftlis,
confci,
confect,

confico.

condctuni,
condctus,
condco.
-rum
conduplicti,

condcti,

confctor,

conduplc,
condr,

confctus,

confico.

conferbi,
confercio.

confervsco.
-frtum

conferndus,
(conlatum),

contli, colltum

confesso
confstim,
eonfxim
conficio.
conficiens,

confecrim,

confici,

manum,

conficere viam
conficti,
confidens.

confrsi,
confrtim,

confercio.

confrtus,

confidnter,

confervfaci,

confidentius
confidenta,

confervsco,

confessi,

ferbi,

confd,

fisus

equitatui
Confssus,
confitor.

config,

confine,
-fictum.

confingo,

confinis,
confisus,
firi,

conficio.

confido.

confinis
confinum,
confitor,

confinxi,
confio,

confit, confieri.
fssus

fitri,

confingo.
conficio.
confiterier

confirmti,
confixi,
confixus, -a,
conflagrati,

configo.

conflagratus,
confirmtor,

conflagro,

confirmtus,
confirmo. II

confirmitas,

confltus,
conflictati,

confirmo,

conflict,

confio.

conflxi,
confdi,
confod,

conflct,

conflo.
confodio.
fossum,

conflictor,
conformti, -nis,
conflictus,
conflctus, -

-flixi,

conflgo.

flictum,
conformo,

contra

adversus

confrctus,
fringo.
confragsum
confragsus,

conflxi,
conflo,

confrgus,
fragsus (Lucr. 6, 126).
confrgi, perf. de confringo.
confrm, -is, -re, -fremi,
confluens, -entis,

(confluents,
confrictus,

Conflunts,

confrico,
confl,

fluxi (-flxum),
confric,
confring,

conflxet

frici,

conflont = conflunt
conflxet
confluxisset confdi
confugi,
confluxisset,
contugio,
conflo.

confrico. -frg, frctum,

confndo.
confugio.

confugium,
confit, confutrum, confre,
-fltum,

confulci,

congemint,

confulg,
confnd,

fsum,

congemintus, gemino.
congemin, -s,

congm,
confs
confusius

congemo.

congemi,
congeris,

confusi,

congr,

confsus,

gssi,

gstum,

confusus animo
congssi,
congestcus,
confttus,
conft,

confto.

congstus,
congstus,

congiarium,

confut,
Congdus,
congelli, -nis,
congeltus,

congelo.

congero.

congs,
congregblis,

conglacitus,
glacio.

congregt,

conglobti,
congregtus,
grego.
congrego, -s,
conglobtus
globo.
conglb,
congressi,

conglomertus,
conglomro.
conglomr, -s,

.congrssus,
gredior.

congltinti,

congltintus,
congltn,

congrtulti,
congrtlor

congredor,

-grdi, -grssus sum,

conjctrix,

congrus,
cnifer,

conigor,

conjectura,

Conimbrica (Conimbriga)
conire,

conjectrlis,

Conisium,
cnisus,
cnitor (connitor),
conixus sum,

conjctus.
conitor.
conisus

conjctus,

conjr, -re v. conjro.

cniv (conniv),

conivi, perf. de conivo.


conixi, perf. de conivo.
conjci. nerf. de conjicio.
conjecttus,

conjuglis,

conjectio,

conjugt,

conjct (conict), -s, -re, -vi, -atum

conjugtor
conjugtus,
conjugo.
conjugilis,
conjugum,

conjctor, -ris,
conjugo,

conjuncte,
conjunctius
conjunctissime
conjrtus,
conjuro.

conjunctim
conjuncti,

conjurati
conjuro,

conjnctum,

conjngo,
conjux,

oonjnctus,

connect-,
conjng,

jnctum,

conniv-,

connexi, v. conxio.
connxum, v. conxum.
connxus, v. conxus.
connubium v. conubium.
Conn,

cnpum, -, (conopium,
conjungere

conjunx, v. conjux.
conjrti,

cnor,
conjungo.

conquisti,
conquaer = conquiro.
conquasst,
conquasstus,

conquisitor,

conquss,
conquisitus,
conquror,
conquisiv,
consaepio
-saeptum,
conquesti,

consaepsi,
consaeptum,
consaeptus,
consaltt,

conqustus,
conquror.
conqustus,
consalttus,
conquirit, conquisse
conquievisse,
conquisc,

conquievrit,

consalt,

quivi, -quietam,

consnsc,
consanguina,
consanguinus,

conquisse
conquietrus
conquinisc,
conquir,

-quisitum,

consanguinus,
consanguinitas

conquisivrit
conquisisset
conquisivisset

consni,

consansco.

consceleratus,
conscivi,
conscribill,

conscisco.

consceler,
conscndi,
conscnd,

conscrbo,

conscensi,

conscripsi,
conscripst

conscnsus,
conscidi,
conscientia,

conscrpt,

conscindo.

conscrbo.
conscripsisti,
conscribo

conscrptor,
conscrptus,
conscrbo.
conscripti
conscindo,

consco,

conseco,

scitum,

consecrti, -nis,

conscisco,

consecrtus,
consciscere

conscr,

Conscissus,
conscitus
conscius,

conscisco.

consectrus,

consectt,

sctum,

consecttrix,

Consentini,

consecttus,

Consentinus,

consecti,

consenti,

consctor, -ris, -r, -secttns sum

consctus,
conseci,
consect,

consco.

conseni, perf. de consensco. conspo =


consaepio. consptum = consaeptum.
consquens, -ntis. I Part. pres. de conconsecutus,
consensco,

consensi,
consensi,

consido.

consento.

consequenta,
consquor,

consnsus,
consnsus,

consentnus,
consr,
Consentana, -rum,
Consnts Dii.
consentiens,

conserere manum

proelium
conserere pugnam

considertius
consdertissime
considerado,
considertus,

5. consro,
conserte.

considero,

consrtus,
conseri,
conserva,

consro

conservans,
conservo. II

consid,

conservtio,

conservtor,
conservatrix,
conservtus,
conservitium,
conservo,
consignti,
consigntus,
consigno,

conservla,
consrvus
eonsssor,

consilsc,
consssus
consilirus,
consv,
considernter,
Considert,

consro

consilirus,

sssum,

consilitor,
Consilinum,

conscer,

consilior,

consociti,
consocitus,
conscio,

consilum,

conslbilis,
conslt,

consili,
consimilis,

consilsco.
consltor,
consltrus,

Consingis,
consstens,
consisto,

conslatus,
consisto.

conslor,
consnans,
consno,

consit,

consonui,
consntis,

Consitus
consitor,

consp,

consitra,
constus,
consobrina
consobrinus,

consptus,

-sni

consno.

(-sonitum),

consornni
conspicuus,

consors,

conspirti,
consortio,
consortium,
conspirtus
conspiro,
conspctus,
conspiro,
conspctus,

conspisstus,
pisso.
conspiss, -s,
conspnsor,
consp,

consprg,

conspurctus,
prco.
conspurco, -s

consprg.

consprsi,
consprsus

consptus,
constabili,

conspxi
conspictus,
conspicor.
conspicindus,
conspicio.
-pctum,

conspici,

conspttus,
conspt.
conspt,

constabilitus
tabilio. 1.
constans,

Constans,
conspc
conspicor,

conspicor.
constnter,

constitt,
constantia,

constittor

Constantia Jlia,

constittum,
Constantinus,
constitutus.

Constantius,
consto:

(stturus)

constturus,
consternt,

consterntus,
consterno,

consternantur
consterno,
constrtum,

constip,
constiti,
constitui,
constituo,

consisto e
constituo.

constrtus,
constrv,
constring,

constrinxi,
construti,

strictum,

constringo.

consuetu
consusc
constrct

consuv
cnsui,
consul,

construo,

construxi,
constuprtor,
constuprtus,
constupro,

construo.

consusc
conso.

consulri

consulris,
consulriter.
consultus,
consud
consuilitu
Consuarni,
consufacio,
consufc, perf. de consuefacioconsuemus, consuram, consusti,
consuevram, consuevisti,
consusco,

consultti,
consulttor,

aliquo
consut

consultt
consulto.
consulte,
consulto.

consuli,

consulo.
sultum,

consmpse, consmpsti
consumpsis.
se, consumpsisti.
consmps,
consumo.
consumpt,

consulto,
consultor,

consmptor,
consmptus,

consltrix,

cons,

consltum,
senatus consltum

consrg,

-surrx,

surrctum,

consltus,
consurrct,
consltus jris
consltus
consuli, perf.
consummbilis

conslo.

consummt,

consurrxi,
consussrr
constus, -a,
contbfac,
contbsc,

consummtus,
consmmo.

consrgo.
conso.

-tbi

contabult,

consmm,

contabultus,
contabl,
consumo.

sumpsi, -smptum,
contbndus, v. cunctbndus.
contactus,
contctus,

contempltor,
contages,

contempltor,

contagio,

contemplhis,
contemplo e contmplor.
contempltus,

contagium

contemplo,
contagia,
contmplor,

contmintus,
contamino.

contmpsi,
contmptim

contamino.

contemno.

contemptius
contempto,
contmptor
contmptrix.

contatio,
contctus,
conteg,

cunctt.
contgo.

contemnrdus,
contmno.

contemplti,

Contempltivus,

cnsules

contmsi = contmpsi. contmtus =


contmptus. contendi, perf. de
contendo. contendo, -is, -ere, -tnd, tntum,

contemr,

contemno,

contmptus,
contemno.
contemptissimi

tmpsi, -tmptum,

Contenbra.

contente.

contxi
contxo,

contgo.

contento,
contxt,
contxtim
contentisus.
contxtus,
Comentus,
contendo.
contntus,

contxtus,

contex,
contexo.
conticesc ou conticisco,

conterminus,
contr,

conticisc = ronticsco
contici,
conticesco.
contngo.
contigi,
contignti,

contigntus,
contigntus
contign,
contrivris
conterrneus,
conterro,
conterritus
conterri,
contestti

contestatus,
contstor,

contigus,

continctus,
continens

contici,

continnter,

continentia,
contionem prodire

contineo,

contionem ascendere
continbundus,
continlis,
conting,
continrius,
contintor,
continor,

conting
continuatio,
continutus,
continuo.

. continuo.

contingu,
contiuncla,

contll,
confero
contnat,
contor = cunctor.
contorqu,

continuo,
contrsi,
contrt,
continus

contorti,

contrtor,
contingi
conti, -

contortlus,

contorqu

contortus,
contorquo

contrpn,
contrpositum,
Contrta,

contrpositus.
contrarie,

contra,
contrrus,
contra,
contraria
contractbiliter,
contrxi,
Contrebia,

contract,

contraho.

contrectt,
contrecttus,

contractiuncla,

contrct

contrctus.

contrct

contrctus,
contremisc

contrdic

contrdict,
contremi.
contradictus,
contrdixi,
contraho,

contrdico.

contribui,
contribuo,

contribtus,
contrist,

-tremi

contritus,
contrivi,
contrversa

contro.
contudi,
contuor,

contrversisus,

contundo.

contuitus,

controversor,

contutus,
contli,
contumcia,

contrvrsus,

confro.

contumciter,

contrucidatus.
contrucido

contmax,

contrudo,

contumla,

Contrnco,
contumlis,
contrsi,
contrsus, -a,
contubernli
s

contrdo.
contrdo.

contumeliosissime
contumeliosus,
contuml,

contnd

contrubernius ,

contuo, contuor
conturbti,

contuor,

conturbtor
convulsi

conturbtus
conturbo

convna

conturbo

convenam,

convnae,

convenibo,
convnio.
convenens,

convnio.
conveniam,

contus
convenienter,
contndo.

conttus, v. contuitus
cnbialis,

convenientia,

cnbium,
convnio,
cnus,

convalesco,

conventicum,
convllis,
convali,
convs,

convalesco.
conventiclum,

convecto
convctor,

convent,

convh,
convntum
convlli,
convll,

vlsum

convntus
convntus.

-vntuni,

converbr,

. convertier

convest,
convesttus,

converri.
converritor

convxi,
convexits,

convrr,

convxum,

convho.

convxa,

convcitor,

conversi,

convicior,
convicium,

converso,
convicti,
conversor,
convictor,
convictas.
convrsus
converti.
converto

converto
converto.

convictas,

convinc,

convinco.

cooptssint

convivilis, v. convivlis.
convivum,

convivo.

cooptavrint

coopttus
copt,
convvor.
coorior,

convivo,

convvor,
convocat,
convoctus,
convoco, -s

coortus,
cortus,

convolnr
convl,
convlsus
convoltor

convulnro.

Coos,
Copa,

convlsus.

Cpae,

convoltus
convlvl,
convlv

Cps,
-voltum

coperclum,
cophinus.
. Cpia,

convm
convrram
convulnertus,
vulnro.

cooperculum.
cooperio

coquin

coquinus
coquo,

Cpia,
cpis,

coquus
cor

Cpnius,

Cora.

copra,

Coracsum,

copta,

coraliuin. v. corallium,
Corlli, -rum,

coptatio, v. cooptatio.
cpla,

corallium
coram,
coram

cpulti
Corni,
copultus,
coplo.
II
cpulo,

Cornus,
: copultum,

Cornus
Coras,
Corax

coqua,

Corbi

(curallium)

Corinum
corbis,

Corinna,

corbita,

Corinthicus
corinthirus,

corbla,
Corinthinsis,

Corbl,
corcodilus,
Corclum,

Corinth,

crocodilus

Corinthus,

corclum (corcilluni)

Cornthus,

Corcyra,

Coriolni,

Corcyraei,
Coriolnus,
Corcyraeus,
chorda.
cordt,
cordtus,

Coriolnus,
Corili,
corium,

cordax,

Cordba,
Cordubnsis,
Cordus,

Cormsa.
Corne,
Cornelia,

cordyla,
Corfidus,
Corfninss,
Corfininsis,

Cornlina
Cornlinus,
Cornlum Frum,

Corfinum,
Coria,

Cornlus,

Cornelia castra)

Cornlus,
cornelus,

cornus,

cornus,
corncen,
Cornicen,
cornu
Cornicnus,
corncor,

Corncen

cornum,
cornum,

corncla,
Corniculnus,

cornns,

corniculrius,
corniclum,
cornus,
Comtus,
Corniclum,
cornifer,

Coroebus.

Cornificius,
corlla,
cornger, -gera, -gerum,

corollarum

cornips, -pdis,
cornix,
corn,

corna,

cornu

corona vendere

liberum corpus

Corna

corpus omnis juris

Romani

Cornae,
cornrus,
corontus
Corna

corno,

corpusclum

Coronnsis
corrd

Coronus,
Cornids,
Cornis,

Corrgum

cornis,

Corrgon

Corrgus,

corn,

corrsi, perf. de corrdo.


corrsus, -a, -um, part. pass. de corrdo.
correcti, -nis, subs. f. I Sent. prprio:
corporlis,
corporliter,
corportus, -a
corporus, -a,

corrctor,
corpro.
corrctus, -,
corrp (ou

corpr,
corpulntus

corrps,
corrpt,

corpus, -ris,
correpti, -nis,

corrpo.
correptius:

corrg,
correptor,
corrptus,
corrxi,
corrigo.
corrde (conrd)

corripo.

corri,
corrmpo,

-rupi,

corrigia,
corrigo,

corripio

-rptum

corrmptor,

corruptor,

corrmpo.

corrpi,
corrpt,
corripi,
corrisi
corrivatus,
corriv, -:

corripio.
corrideo.

corruptius
corruptissime
corruptela,

corrd,

corrupt

corrogtus,
corrogo

corruptor,
corrptrix,
corrptus,
corrmpo.

corrsi,
corrotundtus,

Cors,

corrotnd,

Corsica

corruda,
corrgtus,

Corsus,
cortex,
(arboris)

rptum,

Corycus,
Crycus,
crycus,

Corydn,
Cortna,
Corylnus,

Cortnnss,

coryltum,
Cortnnsis,

corylus,

Corrusa,

corynibifer,

corruda.
corda,
coruletum, corlus,
Cormbus,

coryltum, corylus.

Coruncanius,

corymbon,
corymbus,

Caurus
corsc,
Corynaeus,
Coryphaeus,
Coryph,

corscus,

Corythus,
crytos

Corvinus,

Cos.,
cs, ctis,

Corvus,
Corybnts,
Corybantus,

Cosae, -rum

Corybs

Cosanum

Corycids,
Corycidas.

Cosnus,

cnsul, consle.

Coscnus,

Cots,

cosrvus,
cosmts

Cotta,
coctna.
Cottinae Alpes.

csmicos

cottdian,

cosmoe

cottid

cottidinus,

cosmos,
cnsules
Cossinius,

quottidinus.
cottid,

1. cossus,
2. Cossus,

quottidie.
Cottn,

Cossutia

cottona, v. coctana
cotla, v. cotyla.
cotrnix,

Cossutinae Tabrnae,
Cossutinus,

cotrnus, v. cothrnus.
Cotus,

Cossutius,
costa,

cotyla
costum,

costus
Cotyla,

Cosra

Cotys,

cts, v. cautes
cothurntus,

Cotyttia.
Cotytt,
Cothurnt, -rum,

cothrnus,

Cum,
Cus,

coven
covnnrus
cotid-, v. cottid-,
cotila, v. cotyla.

covnnus,

(colla),

coxndix,
crastnum,
crabttus,
Crabra (

grabtus.

crastnus,

crbro,

Crateis, -dis,

Cragus,

Crataeis
crt,

cramb,
Cran,
Crnn (Crannn),
Crannius,

Crtr,
cratera,

Crantor
Cratrus,
crpla,

crates,
Crates,
Crathis

crs,
crass

crticla,
Cratinus,

Crassps,

cratl,

Crassitius,

Cratippus,

crassitudo,
crtis (crates)
crassus,

cratem
Crassus,
cret,

cretor,

cretrix,
crdulits, -ttis,
cretus,
creber,

crdlus,

cremt,
cremtus.
Cremra,
crebra

Cremernsis,
cremo,

crebrsc

Cremna,
crebrits,

Cremnnss,
Cremnnsis,

crebr,

crebui,
credibilis

Cremnis Jugum,

crebrius
creberrime
crebrsco.

cremor,
Cremtus,

crdibilter,
credidi
credim
creditor,

credo.
credisne
-ris,

Crn,
cr,

crditum,
crdtus,
crd,

credidi,

creditam,

credo.

Cr

cresc,

Crepereius
creprum,

Cresphonts,

crepida,
crepidtus,

Cressa.

crepid,

Cressa genus

Cressus

(Cresus)

crepidula.
crepitcillum,
crepitclum,
crept,

Crta,
crtcus,

crepitus,
crep,

crepi,

creptum,

Crtaeus,

Crtcus)

Crtni,
crttus,
crepi,
crepunda

crepo.
Crtnss,

crepusclum,

Crtnsis,
crtrra
Crts,

Crs, ertis

crtus,

Crtni,

crtra,

cratera

crtnsis,

Crthus,
crinle,

Crethides
crt,

crnlis,

Crtis,

erlnger

crtsus,

crnis,

crtla,
Crsa,
Crinusus

crv,
cribrtus,
cribr,

crinitus,

cribrum,

Crinivlum.

crimen, -nis,

cripta, v. crypta.
crisis, acus. crisin,
cris

(crisso),

crisptus,
Crispina,
Crispinus,
Criminti,

crispo,

crimintor,
criminatus,
criminor.
: crimn,

crisplus,
Crispus,

Criminor,
Crispus.

crimins,
criminosissime
criminsus,

crista,

crispo.

cristall-, v. crystall-.
cristatus, -a, -uni

Crits, -ae
criticus,

crocus, -i = crocum
Crodnum,

Crit, -nis

Croesus,

Critoblus,

Cromyn,

Critogntus

crotalistria
crotlum,

Critolus,

Crotlus
Crot

(Crotn),

Crocl,
crocus

Crotna,
Crotnitae,

crocnum,
Crotnits,

crocnus,

Crotninsis
crocodla,

Crotpids,

Crocodln Oppidum,

crucibilis,
crucibiltas,

crocodilus,

corcodilus

crucibiliter,
crucimntum,

crocos, v. crocum.
Crocos,

crucitus,
crucitus,

crocota,
croctla,
crocum,

crocus,

crucifg

crucifix
crucifixus.

crucifigo.

cruc,

crucis,
crdlis,

cruntus,

crux.

crumna (crumina),

cror, -ris,
cruor

crudlits,
crdlter,
crudelius
crudelissime

cruppelarii -orum

crdsco,
Cruptorix,

cruditas,

crudi,
crdus,

crudsco.
Crus, Crris.
crusma,
crusta,

crustllum, v. crystllum.
crusttus,
crustta, -rum,

cruenta,
cruenttus,
crunt,

crust.
cruento
crustulrus,

cruento,

crustluni,

crustum,
Crustumri,
Crustumerimius,
Crustununum,

cubital.

Crustumium,

cubitalis

crux,
cubit,

crucem
cubitum,
cubitus,

crypta,
crystallinum,
crystllus (crystllos),

cubitum
Ctesiphn, -ontis.
Ctsiphn,
cuthus, v. cythus.
Cubllum,

cubo,

cubitum,

cubans, -ntis.
cubtus, -s, v. cubitus
cubvi cubi.
cubiclum,
cubiculris,

cubiclum

cubuclarius, cubucularius, v. cubiculanus.


cubuclum, v. cubiclum. cubi, perf. de cubo.
cubus,

cubiculrius,
. cubiculrius,
cubicultus,
cubiclum,

cubile,

cuccuma, v. cucuma.
cucullus,

cuclo,
cuclus, -i cuculus,

culex,
Culici

Curici Flamonienses,

cucuma,
culina,
thermae)
cucurbta
culix, v. culex.
Cullelus. -i. s
cucurri,
Cdo,

curro.
cudo.
cdi, csum,

cullus, -, v. culus.
culmen, nis,

Cugrni,
culmus,
cuicuimdi

cujuscujusmdi,
culpa,

cuimdi,

cujusmdi.

cujas, -tis ou cujtis,


cujus
cujus

culptus
CULPO

quoius.
cujusdammdi (cujusdam modi)

cult,

cjusmdi
cjusquemdi

culta,

(cjusque mdi)

cjsvis, cujavis, cujmvis.

cultllus,

cultus

culter,

culcita,

culter tonsorius

culus (cullus).
cult, -nis,

cultor,

cum,

quom,

cultrrius,
cultrix,

cultura,

cultus

Cmae,

Cmaeus
cultus,

(Cymaeus),

Cmni,
Cmnum,
Cumnus,

cullla,

culullus,

cmatilis, v. cymatilis.
cumba, v. cymba
cumbla, v. cymbla.
cumra,
cuminum,

culus,
cum,

cumprimis e cum primis = in primis,


cum prima luce

cumque

(cunque, quomque),

exit cum nuntio

cum lingua lingere

quicumque, qualiscumque,
quo cuiquest
que voluptas
cumult,

cumulatus
cumulatissme
cumulatus
cunctus,
cumulo

cuncta
cunetim
cumulus,

cumetus.
cun,

cnbla,

cunc-

tans ramus

Cunus,
cuniculsus,

cunctnter,

cuniclus,
cunctt
concttor,
Cuncttor

cunque.

cumque.

cpa (cuppa)
cuncttus,
cunctor
cunct,
cunctor,

cupdia (cuppda)
cunctor
cuntctus

cupdinrus (cuppdinrius)
cupdiuni (cuppdium),

Cupncus,

cupide,

Cupidns,

cupitor,
cupidius
cupidissime
cuptus,
cuppa, v.
cuppdia,

cupisti, cupisset, cupisse.


cupio.

Cupidinus,
cupidits,
cupressifer,
cuprssus,
cupiditatum,
Cuprius, v. Cyprius.

Cupid,
cupdus,

crblis,
curalium,
curans,
cursso
crt,

Cupiennius,
cupens,

snius
cupii= cupivi, perf. de cupio.
cupi,

cupientis-

crti,

curator

coralum
curavro.

crtura,

Curicta,

curatus,

Curictae,
Curidius.

curculi,

Curi, -rum,

Curcul

cr,

curculiunculus,
cr,
Curnsis,
Cr,

Cures,

Scribonia.

Cures,
cris,

curiosus

Curts,
ttis,

crisits,
Curtis,
Corfidns.

Curfidus
cra, ae

Curiosolites,

crisus,

crilis,
Curiosvelits,

Curinus,

curis,

Critii -rum,

Curus

Critim,
Critiiis,

critus,

Critus
curo,
comitia curiata

Curiosolites

Curius Dentatus

Curtius
Curtius Montanus,
Currictae,
curriculum,

Curictae

Curtius Rufus,
Curtius Lacus,

Curtius Fons,

curr,

cucrrl,

cursum.

curto,
curtus,

currus,
Crbis,

curlis,

. curru
currum

sella curulis

cursim,
curst,
curso,
cursor,

curvmen,
curvtus,
curvo,

curvus,
Cursor,
cursus,

curvo.

curvo dignoscere rectum


Cusibis

Cusus,

Cusnus

cuticla,

cuspidtim,

Cutilae

cuspidatus,

Cutilinsis,

cuspido.

Cutilius

cuspis,

Cutina,
cutis

Cuspius.
Custidius
custdla,

Cyn,

Cyan
custodbo
custodiam,
custodio,
custodii
custodivi.
custodio,

Cyaneus,

custdit,

Cytis,

cythus,

custoditius
custditus
custos,

custodio

cybaea,
Cybb
Cyb5I,

Cyds,
Cydippe,

Cybelius,

Cydnus

(Cydnos),

Cydn,

Cyblus,
Cybra, Cybiraticus,
Cybistra,

Cibyra, Cibyra
Cydnus (Cydonus)
Cydonitae,

cycladtus,

cygnus, v. cycnus.
cylindrus,

Cyclds,

Cylla,
Cyllrus (Cyllros]

cycls,
Cycls

Cyllna,
Cylln,

cyclicus,
Cyclpus
Cyclops,

Cyllnus,
Cyllna

Cyclopa
Cycnus,

Proles,

Cyllnis,
Cyllnius,
Cylnius,

cycnus (cygnus),
cycnus (cygnus)

Cymaeus
Cymae,

Cycnus,

cymatlis (cumatilis),
cymba (cumba)

cydrum,

cymblum,

Cumaeus.

Cynosris,
cymbium,

Cynthia,

cymbla,

Cynthus,

Cyni,

Cynthus,

Cymin,

Cynus,

cyminum, v. cuminum. Cymodc, s (Cymodoca, -ae)

Cyparissa,

Cymoth,

cyparissis,

Cynaegirus,
Cynaethae,
Cynpss

Cyparissa,

cyparissus,
Cyparissus,

Cyn
ice
cyn
Cynicus,

cyparitts, v. cyparissis.
Cypssis,

Cynicus,

Cyphans Portus

Cyniphus. v. Cinyphius.
Cyniras, v. Cinyras.
Cynocephlae, v. Cynoscephlae.
cynocephalus,

cypreus,

Cynosrgs,

Cyprus (Cypricus)

Cypria,

Cypria pyxis

Cynoscephlae,

Cyprus (Cypros)
Cynosra
Cypro
Cypsla,
Cynosrae

Cypselids,

Cypslus,
Cyra,
Cyrnae,

Cysss, -ntis,
Cyta,

(Cyrn,

Cyrenaei,

Cytae

Cytae,
Cyrenaci

Cytaei,

Cyrnaca,

Cytaeis.

Cyrnaici,

Cytin.
Cythaer, v. Cythre.
Cythaeron, v. Cithaeron.
Cythra, -rum, subs. pr.

Cyrnaicus,
philosophia

Cythr,

Cyrn,

Cytheris, -dis (Cythereis, -idis),


Cyrnnss,

Cyrnae.
Cytherius (Cythricus)

Cyrnnsis,
Cirenenses agri

Cytherius heros
Cythrius mensis

Cyretiae, -rum (Chyretae, -rum),


Cythris,
Cyrus,
Cythrius,
Cyrnaeus, v. Cyrneus.
Cyrn, -s (Cyrnus ou Cyrnos,

Cythnos

Cyrnus (Cyrnaeus ou Cyrnicus),

Cythnius,
cytsus,

Cyrrha, v. Cirrha.
Cyrrhestca, -ae (Cyrrhestic,

Cytrus,
Cytricus,

Cyrtaei ou Cyrtii,

Cytrius,

Cyrus,

Cyzicnus,
Cyzicni,
Cyzcus

d,

Decimus
dabam
dare

d,

Daedalius, v. Daedalus.
1. Daedlus,
Daedlus

Dc, v. Dcus.

Dacia,

dafn-, v. daphn-.
Dhae (e no Dae),
'Dcicus,

Dalmta,
Dalmtae,
Dalmatia.

Dactulus, v.
dactylus dactylicus,
-a, -um,
Dalmatcus
dactyliothca

Caecilus Metllus,

dactylus,
dama (damma),

Dama,
Dcus,
Daedla,
Daedalus,

Damlis, -Idis,
Damartus, -I,
Damasichthon,

Damasppus,

Daedalin,
Dm,
dmirgus, v. demirgus.

Demartus.

damma, v. dama.
damnt, -nis,

Danaidae,
Danades,

damntrius,
damntus,
Danus,
damno,

Danus,

Dandarica,

Danai.

damns,
Danthelthae,
damnosus,

Denthelti
Denselatae

Danubius, -i, e Danuvius,

damnum,

Dmcls,

danunt = dant.
Danuvius, v. Danubius.
Daphits,
Daphn,

Dmocritus,

Dmoets,
Dmon,

Daphnis,

daphnn,

Dan,
Danaius,

Danai,

dapis,
daps,

Daps,

Dassarnss,

dapsilis.
Dardani

Dassaretii,

dattim

Dardania,

dati

dt,
dator,
Dardanidae,

dtum,

Dardands,

Dardnus.

Dardnis,

dtus,
dtus,
Daulias,

Dardanius,
Dardanius senex,
Dardanius
Dardanius minister,

Daunas

Roma,

Dannus,

Dardnum,
Daunus,

Dardmis,

Dvos,

Dardi,
Dares,

re
Darta

Drus,
Drius

Darsa
Dasius,

Daren
Drius

effugre

decedre

detrah-

dbens,
dbe,

debnts,
dbi, dbitum,

integro
improviso
quid facere

susque deque,
oportet,

deinde, dehinc,

dejicio;
decdo, dedco;
despro;
defngor

demiror.

necesse

dbilis,

da,
delb,

debilitas,

deambulti,
deambl,

dbilitti,

dem,
debilito,

dearm
deart,

dbiti,

deasci,

dbitor,
dbcchor,
dbitum,
dbelltor,
dbelltus,
dbll,

dbllo.
dbitus, -a, -um, part. pass. de dbo. dblatr,
-s, -re, -vi, -atum, v .tr. De-

decemviri,

dbui.
decanttus,
decnt.

Decemviri sacris faciundis

decd,

decni
decnnis,
decens,

decnter (decens)
decentius
decem,
Decentius,
decmber,
Decmbris,

dcpi,
dcptor,

dcipo.

Decembres
decemjgis,

decnio,

decempda,
decempedtor,
decmplex,
deceniprimi
decemsclmus,

decreram, decrerim, decrero, decresset,


decresse. etc.
dcrp,
crpsi, crptum,

decmvir,
decemvirlis,
decemvirtus
dcrpsi,

dcrpo.

dcrptus,
dcertti,
decido, -is, -re, decidi, -cisum

dcerttus,
dcrt,

dcsse = dcssisse
dcssi,
dcessi,

dcdo.

dcidus

sidera

deciens e deces

dcssor
dcima

(decma),
decimae.

dcssus,

decet, -re, decit,

Decetia,

decimnus (decumnus),

Decinus,

decumni, -runi,

Decinus,
decidi,
decidi,
Decidus,
decido,

decido.
decido.

decimtes (decumtes) agri,


decm (decm),

decimum (decmum),
decimum,

decmus (decmus),
dclm,
Decimus,
cptum,

dcipi,

dclrt,
delrtor,
dcis,

dclrtus,

dcisus,
1. Decus,

Decius Magius,

dclinti

Decius

Decus,

dclintus,
declinis,
declino,
dclmtor,
dclmtrius,
dclnitus,
dclmit,
dclivis,

declaro.

decor, -ris,
decortus, -a, -um
decr (decrus).
dclivitas,
dcc = dcquo.
dccta,

decr.

icctor,
dcctus,
cquo.
decoctior

decrum,

decrus,
decrum

dcx
decrpitas,
dcolrti,

dcrsc,

dcoquo,
dcrvi,

decrtnm,

dcolrtus,
dco!r,

dcrtrius,

dcnd,

dcrtum.

dcqu (decc),
dcrtus,

decor,

dcrvi,
dcubi.
decumbo.
dcucurri
dcit,
dcum-, dcim-.
dcmb,
cub,

decura,

dcrro.

decusstus,
dcssi,
decss,

decuriatio,
decuritus,
decurito

decuritus,

dcssus,
dcut,

decuri,
ddcet,

ddecit,

ddecr,
dcrri,
decrr,
decursum,

dcrro.
dcrr

(dcucrri),

ddecrus,
ddecit,
ddcus.

dcursi,
dcrsus,

ddi,
dd.
ddict,

dcrsus,
dedictus,

dcurttus,
decus,

ddidi,
ddidici
ddignti,
ddigntus,
dgnor.
ddgnor,

dedo.
ddisco.

deduct,

ddisc,
ddctus,
dditicius,
dduxi,
derat, derit,

dditi,

derro.

ddtus,

dd,

dduco.

ddidi, dditum,

deest,
dfaec

dfatigti
ddoc,

ddoci, ddctum,

dfatigtus,
dfatig,

ddoci,
ddol,

ddoco. doli

ddolui,
ddc

ddolo.
dduc

dfatscor = dfetiscor.
dfci,
deficio.
dfecti,

ddc,

dfctor
dfctus,
dfctus,

ddcta,

defendi,
dfnd,

defendo.

dfervsc.

dfssus,
defnr,

defetigdfetiscor

dfatscor)

dfensi,

defensit,

dfxit
dficens,
defic,

dfecrit

dfens,

defensor,

progenies Caesarum in Nerone defecit

dfnstrix,
defensus
deferbu
i
defero
-

dfig,

coronam

dfng,
dfin,

finxi, -fictum,

dfinit (definitus')
dfinitio,
dflxi,
dfdi,
dfodi,

dfinitvus,
dfnitus
dfnx.
dfit, defieri

dflo.
dfodo.

dfingo.
dfre,
dformt

dfiat, defir,
dfxi,
dlixus,
dflgrat,

deformatus.
dfrmis

dflgrtus,
deflagro,

dformts,

dflcto,
dfrm,

dfl,

dfltus
dflvi,
dflx.
dflxus,
dflxus,

dflo.
dflcto.

deflo.
dflcto.

dfssus,
defrctus,
dfraentus, v. dfrntus.
dfraud ou dfrd,

dflcc,
dflrsc,

dflri
dfl,

dfregi.
dfrntus,
dflrsc.

dfrictus,
dfrc,
-frctum,

dfrngo.

de dfodo.
de dfrngo.

dgr,
defricatus
defrictus
defrictus,
dtricidfrngo,

degi,
dglb.

dg,

dfrd
defrstror,
dfrtum,
dfdi,
dfg,

dfugi

dfndo.
dfugio.

dgrandinat,
dgravtus,

df,
dfunctorie

dgrv,

drunctrus,
dgredior,
dfunctus,
dfnd,

dfngor,

dgrssus,
dgrunno,
dgusttus,
degusto,

dfsus,
degener,

dehinc,

dgenertus,
degenero,

dehsc,
dehonestmentum

dehonesttus,

dehonst.
djectus,
dehortor,

djctus,

Dianira,
djr,
dici = djico.
Didamia,

djico ou dici, -is, -re, djci, djctum,

Deillius,
dende
deinceps,

Djotrus

dende,

Pro Dejotaro.
djnctus,
djng,
djv,

dende

dlbor,

deintgr,
Donids,
Diopa,

dlmntor,
dlpsus.
dlassus,
dlss,

Diphb,
Dipbbus,

Dejanira, v. Dianra.
djci, perf. de djico.
djecti,

dlti,

dltor,
delatus,
dlbilis,

dlectblis,

delram, delssem

dlectmntum,

dltrix,

delectti,

dltus,
delvi,
Delfi. Delficus. v. Delph-,
Delia,

dlecttus
dlcto,

Dlicus,
dlibmntum,
dlctus,
delctus

dlibtus, -a, dliberbundus


dliberti,

dlgtio,

dlibertivus,
dlegatus,
dlegi,
dlg,

dlibertor,
dllbertus,
delibero. ]
delibero,

dlnimntum,

dln, ou dlni,

dlib,

dlnitor

dlibrtus
dlbr,

delenitus,
dle, -s,

dlibui,
dlib,
dlicta,

padas: delerunt, delerit, delerat, delerant, delesset.

dlict,

dliqusc,
dlictus,
dliqui,
dliquo

dliqus
dlictus,

dlirmntum,

dliciae,

dlicilae,
dlicilum,
dlicium,

dlirus
dltsc

dlitisc,

dlictum,

dlictus,
dlicui,
dligtus.
dlg,

dlitiu,
Dlium,
Delius,

Delius,
dlig,
Dlos.

Delphi,
dlimtus,
dlim,
dlnqu,

Delphica Mensa
Delphicus,

Delia
Delius

Delphicus,

Dmarta,

delphn.
delphina
Delphnus,

Dmaratus,

Delphis,
Delta,

deltoton,

Dmrchus,

dlubrum,

dmens,

dlct,
dludifico,
dld

dlumbo,
dmeror,
Delus,
dlusi,
delusus,
dlt,

dmrg,

Dmds,

dmeritus
demersi,
dmrsus,
dmeri,
demessui,
dmssus,
dmtior,

dmadsc,
dmadi
dmandtus,
demando,
dmn

dmet

dimeto.

demissus,

Dmtrias,
dmitig,
Dmtrion

dmitt,

Dmtrus,

dmigrti,

dmirgus.

dmgr,

dmin,
dminuo,

dminti,

Demochrs,
Democratas
Dmocritus

dminutus.
dmirtus
demiror,

Dmocritus,
Dmodcus,

dmisi,
dmiss

Dmolon,
Dmolos

dmiss,

dmlior,

demolitio,
demolitus,
dmonstrti,

dmvi
dmps,
demptus,
demugitus
dmulc,
dmlsi,
dmum,

demonstrativas,

dmonstrtor,

dmurmr,

dmonstrtus,

dmtti,

demonstro,

dmttus,
dmut,

dnrius.
Dmophn,
dnrro,
dmortus
dmrd,

denato,
dng,

dmoror,
deni,
dmror,
dnicls

dmrsus
dmortus,
Dmosthns.

dnique,

dnminti
denomino,

dmtus,
demoveo,

dnrm,
dnott,

dnottus,
dnt,

Denthalis,
Denthelti
Denticlus,
dentiscalpmm,

dnb,
dndtus,

dnstus,

densissme
Denseletae,

dnuntitus,
dnunti,

dnstus,
dnsits,

dn,
densus,

dnpsi.
dnus,
Dis

dentlia,

Dus,
deonr

denttus,
dersum,

Denttus
deorsus
Denter,

deoscultus,

deosclor,
dpaciscor
depactus,

dependi,
dpnd,

dpng,

dprcus,
dpsc,

dperdd,
dperdtus,
dprd,

dpscor,

dpstus
dpv
dpecscor

depecto

dperitrus
dpxus,
depictus,
dpiltus,
dping,

depctus
dpecltor,
dpeculatus,
dpeculor

depinxi,
dpinxti
deplngr,
dplrti,

dpll

dplrtus,
dplr,

dplit,
dpend,

dpn

depcto.
depingo.

dprector,

dprectus
dprcor,
dpopsci,
dpopulto,
dpopultor,
dpopultus,
dpoplor

dprehnd,
dprehnd

deprenhndo.

dporttus.
deporto,

dpsc,

dpositum.

dprehensi,

dprnd
deprssi.

dpositus
dposivi
deposi.
dpstus
deposui,
dprvt,

dprsssus,

dprvti,

deprimo,

dprvtus
deproelins,
deproelior
dprecbndus,
dprect,

dprm,

deprehndo.

dprompsi,
dprmptus

drelinqu

dpropr,
dreliqui,
drepnt,

dps.

drp
dpsi,
dpdet

drps,
drptus
drid,

dpugntus,

dridichun,

dpugn
dridiclus,
drigsc
dpli,
depulsio,

depllo.
drig
drig,
drip,

depulsor

dplsus,
depungo,
dprg,
dput,

dqiinu

dersus,
Derbts

dripi,
drisi,
drisor.

drisus,
derido.
drisus,
drvti,

Dercnna.
Derctis
drivtus,
drctus

descisc,
drotrti,
drsr.
descrb,

drsus,
dri,
dr

drptus,

dsaevi,
dsaevi,

dsaevio.

descrips,
descript,

descriptl,
dslto
descendi,
descendo

descriptiuncla,
descrptus,
dsc,

descens,
descnsus,
descnsus,
descii

dseci,
dsctus
dsdi.
dsen,
dsr,

dsidis,
desidiosus,
desertor,

dsid.

dsrtum,

dsd,

dsrtus,

desgnat,

dserv,

dsgntor

dsideo
dsigntus
dsgn,
dsiderbilis
dsidrns,
dsiderti,
desidertus,

dsii
dsilo,

dsiderium,
dsili.
desin,

dsidr,
dsipens,
dsipienta
dsipio,
dsids,
dsidia,

Desipere

desisto,

despicens:

despici,
dsitus,
dsltus,
desolo,
despecti,
despct,

despolitus,
despol,

despctus
despicio.

despond,

despectus,

desprnter,
desprt,

despndi,
desponstus

desprtus,
despro.

despons,

despr,

despnsus,
despmtus
despumo,

despxi.
despicti,

despuo,

despictus,
despictus
despicindus,

destrt,

destertui
destillo

destructi,

destinatio

destructus
destruo,

destinatus,
destrxi,
dsubit,
Desudba
desfn,

dsdatus,
dsd

destinabant
dsufctus,
dsufi.
dsusc,
destiti,
destitui
destituo.

dsutd
dsutus.
dsuv,
dsltor

destitt,
dsultrus,
destittus,
destrictus,
destrngo.
destring,

destrinx,

dsultrus,
dsum,

dsm,
dsmpsi,
dsper,

dsrg
dtctus,
dtg,

dtndo,
dtnsus
dtntus,
dtrg
dtergo,

deterrimus,

dterritns.
deterri,
dtrsi,
dtersus.
dtestblis,
dtestt,

dtesttus,

dtstor,

dtxi,
dtx,
dteror,

dterius.

dtxtus
dtex,
dtin,

dterminti,
determino,
dtini,
dtond

dtr,

dtnd,
dtn.
detonat

dterr,
dtnsus,
dtoni,

dtorquo,
dtritus,
dtrivi,
detrud,
dtrsi,
dtrtus,
detractatus,
dtracti,
dtrnc,

dtrct
dtrctor
dtrctus,

detrusi,
dtrsus,
dtli,
dturbatus
dtrb,

dtrctus,
dtrh
deturpo,

Deucaln,
Deucalinus.
deunx,
dtrxe
dtrx.
dtrectt,
dtrecttor,

Deuripos
deuro,

dtrct

deus,

dtrimentsus,

deussi
deustus,
detor,

dtrimntum.

dvst,
dvctus,
dvh, -

dvxi,
dvx
dvxus,

dvll,
dvll,
devia,

dvl,

dvici,
dvictus,
dvinc,

dvenror,

dvinc,
dvinctus,

devincio.

deverbium
1. dvrsor

dvrsor,

dvinx,
dvitt

dvttus,
devit,
dvns

dversrilum,
dversrium

dversrius

dvoctus,
dvc,

dvrsus,
dverti.

dvorticlum

dvrt (dvr),

dvl,

devolutas.
devolvi,

dvlv,

DIAETA

DEVORTUS

dextra

devortus
devoro

devortucum ,
devortium

deverticlum.

dvrto = devrto.

dextr

dexteror,

dvt, -s, -re, -vi, -atum,


dextimus,
dvlus, -a, -um.
dextra,
dextr
dvovo, - s, -re, -vvi, -vtum,
Dexujates,

Dia,
Dexamnus,
Dxippus,

Diabtae,

Dxus,
Dxo

D xn,

Diablinti,

diadema,
diaeta,
dexter,

DIAGONDAS

DICRTUM

Diagnds,
Diagrs,

Dicaerchus,

dict ,

dicio

dicis

Dina e Dna,
dic, -is, -re, dixi, dictum,

Dinum,

Dinius,
diapsma,

diatrtus,

dibus,
dic,
dica,

dicrtum,

DIDXI

DICTA
Dicta, -ae,

Pictaeus,

Dictynna,

Dictynnaeum,
Dictynnaeus

Dictys,

Dida Lex,

dicttrius,

dicttra,

Ddus,

dicttus, dictriu
m,

Dd,

dictt,

dict,

dictum,
ddctus,
Didumn
did xi,

DIFFID

DIDYMAN
Didymn v. Didumon.
Didym ,
differitas,
Didymus,

diffr, -frs, -ferre, distl , diltum,

dirctus,

diffrtus,

difficlts,

2. Dis, -i,

difficlter,

Diespter,
diffmtus,
diffdentia,
diffrns,
differenta,

diffid ,
diffid,

DIFFINDO

DIGNATIO
diffusus, -a, -um.

digmma,

Digentia,
diffin
diffissus,
diffsus,

diffl .

digssi,
dgest,
diffl xi,
diffring,

Digit Idaei,

diff nd,

Digitius,

diffs ,
digladior,
diff s ,

dignans,
dignt

DIGNTUS

DILTTUS

digressi,
digntus,
dign,
1. digrssus,
dior.
2. digrssus,

1. Dii, derum,
2. Di
dijdictus,
dign,

dignor,
dilbor,

dignsc

dignus,

dgredior,

dilacr

dilpsus,
dilargor,
dilargitus,
dilttus,

DIMIC

DILATIO
dilt, -nis,

dilclum,

dili,
diltor,

diluo,

dilaudo,
dilectus,

dild,
diluvium,

dimchae,
dilignter,

dilgo
dilric,

dimnsus,
dimtior,

dmt
dimicti,
dilcid ,
dimic,

dilcidus,

DIMIDI

DIODOTUS

dimidi,
Dindymna,
dimidum,
Dindymus,
dimin,

Dindymus,
Diniae,
D nocrt s,
Dnomch ,

dimissus,
dimtt,

Dinomchus,
Dinn

Dio e Din,
dimmin
dimtus,
dimov,
Diochrs,
Diocharinus,
Diodrus,

Dinaa,
Dinrchus,
Dindyma,

Diodtus,

DIRECTUS

DIOECESIS

Dir s,
diogns,
Diphilus,

Diogntus,

1. Dipsas,
2. Dipss,

Diomds,

Dipylum
1. Dirae,

Pin,
Dina,

Dinaens,
1. Dionysa,

Dirca,
Dirc ,

2. . Dionysa,
Dionysipoltae,
Dionysius,

Dircaeus,

Dionysodrus,

Dionysopolitae,
dirctus
Dionysus

Diophns,

DIRMI

dirmi,

DIS
diripi,
dirts,

direpti,
dlrptor,

dirmp

dirib,

diribiti,
diribtor,
dirupi,
diribitriun,
diruptus,

dirig

dirtus,

Dirini,

Ds, ou Ditis

DISCO

DISCALCEATUS
discalcetus
1. discssus,
2. discssus,

discidum,

Discens,

discinctus,

discepttor,

disciplina,

discrn,

discissus,
discpsi,
discrpsi,
discl si,
disco,

DISCOBLOS

discoblos,

DISCRBO

discrtus,

discondc,

discordb lis,

2. Discrdia,

discrmintus,

discrps ,

discruci,

discrpans,
discrepti,
discup,
discrp,

discrr ,
disc rr,

DISPND

DISCURST

disjnct ,
disjunct
discrs,
1. discursas,
disjnctus

discss ,

discssus,
disjnxi,

dispnsus,
disert ,

1 disrtus,

dispartus, -a, -um,


disprg = disprgo.

1. dispctus,
disic = disjicio.
disjct,
dispendium,
disjicio
disp nd, v. dispndo

DISPENSATIO
dispensti,

DISPUTAT
displic,

displictus,

dispenso,

dispnsus,
disperdidi,

dispostus

dispositra,
disper
disperse

dispertior,
displi,

dispng,

displicentia,

disputti,

DISSIGN

DISPUTTIUNCLA
disputtiuncla,

disspsi
dissptus
disputtus,

dissernat,

disquir,

dissertti,
dissctus,

dissnsi,

dissvi,
dissc
dissid,

2. dissnsus,

dissgn,
dissent,

DISSILI
dissili,

DISSORS
dissitus,

dissociti,

dissimiliter,
dissolundus,

dissimulnter,

dissol ti,
dissimultor,

dissipti,

dissolvi,
dissolvo,

dissipo
dissnus,

dissors,

DISTRACT

DISSUD
dissud,

distnctus,

2. distnctus,
disslt,

diss p

distantia,

distini,
distinxi,

distermintus,
distrsi,
distchon,

distract,
distincti,

DISTRACTUS
distrctus,

DIVELLO
dithyrambcus,

dito,
distrxi,
distribui,

diurnum,

dius,

distrinxi,
distrnc,
diturnits,
disturbti,

dist rb,
dvrc,

divlli,
divll,
dittus
ditsc,

DIVISIO

DIVENDITUS
dividus,
divendtus,

diverbum,

d versits,

divintus,

divnts,

dvrsus

divino,
dives,
divinum,

Divicicus,

divido,

dvisi,

DOCTE

DIVISOR
divisor,

dvsse

Diviticus,

doc,
Divodrum,

divulgo

divulsi,

dochmius,
1. divus,

docilis,

dixe = dixisse,

doct ,

DOLPS

DOCTOR
doctor,

dolnter,

dol,
doctus,

documntum,

Ddna,
Dolichn,

Ddnaeus,

Dolche,

dogma,
Dolblla,

Dolbellinus,

Dolts,

Doln,

Dolp s,

DOLOPIA
Dolopia,

DOMITIANUS
dominans,

1. domintus,
dols ,

2. domintus,
Dominicum,

dominuni,

domestictim,

omesticus,
Domitia,

Domitia Via,
Domita Lex,
1. Domitins,
domina,
2. Domitin s,

DORILAEI

DOMITIUS
3. Domitus,

dntvum,

2, Domitus Marsus,

domtrix,

Donnus,

domui .

domus
Donossa,

Donsa,

dnrium,

Drcus,
Dorilaei,

DR1N
Drin,

Dorylaei

1. Dris,

Dorylaeum,

2. Doris,

Drius,

Dsith ,

dormit,

Dt,

Dors,
2. Drac,

Doryclus,

Drancaeus, v. Drangae.
Dranc s.

DRANGAE
Drangae,

Dryp ,

Dryopius
Dravus,

Dryps,

Drepnum,

Dbis,

Dromos,

Dubittus,

Druenta,

Drsus,

dubius,
Dryantd s,

Drymae,
Drym,

ducnrus,

DUCNI

DULICE
ductus,

ducnti,
dudum,

d c,

Dullius

Dulius,

dulc d,
ductit,

dulcter,

ductor,
Dulgubn
ductus,

DULICHIUM
Dlichium,

DUPLUS
duodni,

duod octgint,

duodtricns,

dmtum,

duoetvcsimni,

Dumnrix,

duplicrius,

duplum,
duodecmus,

DURA

DYNASTES
Drocortrum,

drmen,
Durnus,

d rtus,

duum = duorum, v. duo.


Dris,
Duvus,
d r ter,

Dyimaeus,

Dymas,
Durnium,
d r,

dynsts

DYRSPS
dyrsps,
Dyrrachum,
Dyrrachinus,

E
britas,

bris ts,

edem,

Earnns,

bulli,

blandior,
Eburina Juga,

Ebra,

Eborcum,
Ebosia,

Ebrnes,

EBURVICES
Eburvcs,

ECLUS
echinus,

Ebusa,
Echin,

Echionus,
Ecbatna,

eclipsis,

eclga,

Ecdini,

ecqund,

Eched mus,

2. Echdna,
ecquisnam,
Echidnaeus,
Echinds,
eculnum,
eclus,

ECUS
ecus, v. equus.

EDOCEO
edim

edx,

Edent s,

diticius,
Edssa,

Edessaeus,
editor,

dictum,

doc,

ddi,

EFFCTUS

EDCTUS
dctus,

drus,

Ednis,

Eetinus,

ducti,

ductrix,

efftus,

effectivus,

d c,

effctus,
effctus,

EFFMENT

eff mint ,

EFFIGIES

efftus,

effertus,

effcx,

effr,

efficientia,

eff rs ,

efferv sc,

effigia,
eff rv,

EFFUGI

EFFING

effng,

effluvium,

effdi,
effnxi,

efflgittus,
effrctus,

efflctim,

efflr sc,

effrntus,

effric,

efflri,
effugi,

GESTIO

EFFUGIUM
effut,
effut

effugium,

effnd
egnus,

Egerus,

Egesnus

efft,
gest,
efftitus,

JICIO
1. gstus,
2. gstus,

gressi,

Egetini,

Egilus,

grssus,

Egypticus,

Egntulus

egmet,

ioi

jectmntum

egrgia,
1. jctus,
2. jctus

gregus,

jic

JULBILIS

ELA

Elts,

julbilis
julti
elang i,

Elat a

Elatus,
jus

labrtus,

Elver,
lv,

Ela,
1. Elaeus,
2. Elaes,

ELETS
Elets,

ELEUSIS
elegia

lis,
lect,

Elctra,

Elele s,

elementrius,

Elephntis,
lgans,

elephntus,

legantia,
Eleusina,
Eleusnus,
Eleusis

ELEUTTI
Eleut ti,
Eleuthri

LQUOR
linguis,

Eleutherocilces,

Elis,

Elias,

Elissa,
lisus,
lius,

Elicius,

lcti,

El,
Elima

lim,

loquentia,

lquor,

EMANCIPO

ELRIN1

Elrin ,

Elrum,

Elusts,

Elpnor,

lsus,
ltus,

Elpinic ,

lxi,

Elymis,

lcbrtus,

lysum,

lysius,

lgo,

lmbis,

emancipo

EMPORITANI

MINATl

moderndus,
modlor,

mlor,
eminentia,

eminu
,

emisi,

missicus,

Empedcls,
Empedoclus,

mitt,

Emporia,

Emporitni,

EMPORIUM

ENGONASI

emporium,
empticius,

nscor,

ntus,

Emplum,
Empylus,

Enceldus,

mnctus,
Endymin,

mnxi,

nervtus,

Enaesimus,

Engonsi
nrr,

ENSIS

ENGUINI
Enguini.
Enguinus,

Ennmus,
Ennosigaeus,

Enini,

ndti,

nitsc,
nrmis,

nttus,
not

Ennensis,
Ennius

ensis,

EOS

ENTELLINUS
npsi,
ntro
Entellinus,
Entllus,

Eny,

nb,

nuntiti,

nuntitivus,
Ei,
Eordaea,

Es,
nupti, -nis,

EPIDICTICUS
Ephyri,
Epicdus,

Epiclrus

Epicurus,
Epicrus,

Epidaphna e Epidphn s,

Epidaurius,

2. Epidaurum,

epidicticus,

EPIDICUS
Epidicus,

EPPONNA
Epirt cus,
Eprus

Epidius,

Epign ,
epistulris,

epitaphus,

Eponina,
Eppeus,

Eporeda,
epos,

Epiphnia,

Epirnsis,
Epirt s,

Eppius,
Eppon na,

ERDIC

EPLA
epla,
equifrus,

equiriu

equittus,

equrius,
equus

Equusttcus

equestria,
equidem,

rdic,

RD

ERGO

rd,

Erna,

erepsem = erepsissem.
rept,

Erasinus,

Eretria,
Eratosthns,

Eretri ns s,
Erbsos
Ercavica,

Ertum,

Erebus,

Erchthis,

Ergavca,
Ergavicnss,

r p,

ergo,

ERICHTHEUS

Erichtheus, v. Erectheus.
Erchth,

ERRATUM

Ernys, v. Erinnys.
Eriphyla,

2 Erichthonus,

Eridnus,
Erisichthn.
Eriza,

Erign ,

Ers,

Erilli,

Erind s,

errbndus,

Erinnys

errtor,
errtum,

ERRATUS

ERUS

1. errtus,
2. errtus.

rudt ,

ruditlus,

errnus,

rmp
rubescndus,
rub sc,

r ,

Erucius,

erud,
rudi,
ertus,
erus,

ESSENTA

ERVUM
ervum,
Erycnus,
escas,
escnd,

Erymanthus,

Erysichthon,

Erythrae,

Esernia,

Esquilae
Esquilinus,
Erthis,

Eryza,

essedrus,

escrus,

essenta,

ESSITO

EUAN

esst = es to.
etsus,
Ess i,

Ethle,

etholgus,
Esturi (Esturr )

Esubini,
Esla,

etimdum

Etovissa,

Etrscus,

Etecls,
Etenos,
et s as,

Eugrus,

EUNIAS

EUANDER
Eunder,

Eugenum,

Euandrius,
Euhmrus,
Euboea,

Euhius,

Euclides,
Eumaeus,

Eudmus,

Eumns,

Eu mrus,

Eumlpus,

Enganei,
euge,
Eunias,

EUNE
Eun ,
Eunmus,

Eunus,

EURYLCHUS
2. euripus,

Eurm

Eurpa,

Europaeus,

Euphrt s,

Eurybtes,

Euphrosyna,

Eurydms,

Eurpds,
Euripidus,
1. Euripus

Eurylchus,

EVASTI

EURYMACHUS
Eutraplus,
Eurymchus,

1. Euxinus Pontus.
2. Euxinus,

Eurymnae,

Evdn ,

Eurypylus,

vgor,

Eurytn,

Eurytus,

val i,
Evander.

vaprt ,
Euthyd mus,
Euthynus,

evasti = evasisti,

VAST

EVIGIL

vst,

evrri,

evax, v. euax.
vctus,

v rr,

evli
vrsor,

ev rt,

Ev nos,

Evhmrus,
victus,
vntus,

vinter,

Ev nus,
verbr,
vrg,

vigl,

VILSC
gvil sc,

vnc,

EX

evlsus,
vol ti,

vlv,

vinctus,

vomitus,

vitb lis,

v t,

vls
vlsus,
ex,

voctus,

evoe, v. euhoe.
vl,

EXACERBATUS

EXAGITO
Exadius,

ecferre

exsequi, excutere, exquirere.

exaedifict,

exaedific,

exaequtus,

exaest ,

exacerbtus,
exacerbo,

exaggert ,

exctor,

exctus,

exagittor,

exaci,
exac,

exagittus,
exagt,

EXALBSC

exalb sc,

EXAUDIO

exanimus,
exantltus

exalbdus,
exalbi,

exarttis,
exardsc,

examinatus,

exarmtus,

exnel = exntlo.
exrsi,
exari,
exaspero,

exanimis,

exauctrtus,

exanim,
exaudi,

EXAUDITUS

EXCRNO

exauditus,

exaugurt,
exaugr,
excaectus,

excllens,

excellnter,

excalceti,
excll,

excandescentia,
excelsts,

excantassit

exceptiuncla,
excavt,
excptus,
exc d,

EXCERPO

EXCLD

exc rp,

excrpsi,

1. excssus,
2. excssus,

excisus,

1. excid,

2. excid,

excito,

exclmti,

exclmtus,
exci ,

exclmo,

excl tl,
excip,

EXCLSI

EXCRSOR
excrucitus,
excraci,

exclsi,
exclsti = exclusisti

excubiae,

excgittor,
excubtor,

excgit,

excl,

excubi,
excudi,

excqu,

exclp = exsclpo.

excr = exscro.

excrvi,
excruciblis

excrsor,

EXO

EXCRSUS
1. excrsus,

exd,

exdra
excsbilis,

exedrum,

excusatus
excusti,

exmplum,

exmptus,
exc ss ,

ex,
excusus,

ex c = exsco.
exdim = exedam,

EXEQUIAE
exequae,
exerc,

EXHORRO
exrtus = exsrtus.
exest
exfodi
exgign

exhltus,

exercittrix,
exhausi,

exh r d,

exercitor,

exhibitus,

exerc i,

exhodium, v. exodum.
exhorro = exhorrsco.

EXHORRSC

EXIRE

exhorrsc,
ex,

exhorri,
exilits,
exhorttus,

exib , = exhibo.
exibl = exsiblo.
exilium,

exig ,

exin,

exigiram,

exinde

exigus,

exintr = exentro.

EXORNATIO

EXISTIMATI
existimti,
exoltus,
exl = exslo.
exlv = exslvo.
existimtor,

existmo

expt,

existo = exsisto.

exrtus,
exordior,

1. extus,
2. extus,

exorre

exlido = elido. exlquor


= elquor. exmovo =
emovo

exolsc,

exorntio,

EXORNTOR

EXPEDITUS
extcus,

exorntor,
exorntus,

exr,
expnsus,
expator = exspator.

exors,

2. exrsus,

expedo,

exos,
exoscult,

exosstus,

expedit,

exstra,

exsus,
extericus,

expeditus,

EXPELL

EXPIO

experrctus,
exp ll,

expndi,
exp nd,

expetndus,

expnsum,
expnsus,

expet,

expergfctus,

expergiscor,
expiti,
expergitus,
experens,

experienta,

experor,

expio,

EXPIRO

expro = exspro.

EXPLORATORIUS

explictor,

explnbilis,
2. explictus,

explicv = explicui,
explntor,

explaudo = expldo.

explici = explicvi,

explet,

explrt ,

explicbilis,

explict,

explrtrus,

EXPLORATUS

EXPRESSI
exporttus,

explr,

expsc,

explsi,

expositcius,

expostus,
expolitus,

expostl,

expopsci,

exposi,
exptus,
exportt ,

EXPRSSUS

EXQUISIVI

exprssus,
expugntus,

expli,

exprobrt,
expnctus,

exprm,

expurg,

Exquiliae,
exprmpsi,

expugnbilis,
exquisit ,
expugnti,
expugntor,
exquisivi,

EXRADIC
exrd c = eradco.

EXSQUOR
exsecvi = exsecui,
exsc,

exsnguis

exsecrblis,
exsani,
exsarc
exsatitus,

exsect,
exscnd = escndo.

exsctus,

exscssus,

exscripsi,

exsclptus,

exsquor,

EXSPIRTI

EXSR
exslvi,

exsr,

exsrtus,
exsorb ,

exsicctus,
exsprg = exsprgo.
exsicc,

exsilum

exspecttus,

exsili,
exsisto

exsoltus = exoltus,

exsp rs ,

exsoltus,

exspirt,

EXSPIR

EXSULTATIO

exspir

exstirptus,

explendsc,

exstti,

exstrctus,

exst rn,

exsctus,

exstincti,

exsul

exstingu

exsltans,

exsultat,
exstinxi

EXTERNI

EXSLTIM
ext mpl,
exsltim,
extemporlts,

exsuperb lis,

extensi,
exsuperantia
extnt,

exsurdtus

extenutus,

exsurrx ,

extermintus,
exta, -rum,

extrn

EXTRNUS

EXTRICO

extrnus, -a, -um,


extr,

extrh,

exterr,

ext rs ,

extimsc,

extraordinrus,

extrrus,
extingu

extispicium,

extr m ts,

extorqu,
extr mus,

extrs,
extrc,

EXUVIAE

EXTRINSCUS
exulcertus,
extrinscus,

extriv ,

extrsi,

exulultus,

ex nd,

extrbertus,

extli.

exturbtus,

exbr,

exg

ex i,

exrg

exusti,

exuvae,

F
Fabrtria,
faba,
fabr ,
fablis,

fabr f ci,
fablla,

fabrict ,

Faberus,
Fabricus

Fbi ns s,

fabricor,

FABRILIS

FACI

fabrlis,

fac s,

fbulris,

Fabllus,

faclis,
fbulsus,

farss ,

facete,

fac t ae,

facinorsus

facio,

FACIS

FAENUM

alicui facultatem judicandi

factisus,

factt,

iter facere
facere palam
facere contra
facere magni

facere aliquem regem

facis,

facticus,

factus,

fcunda,

Fadius,

faecla,

faenum,

FALX

FAESLAE
Faliscus,
Faesulnus,

fallciosus,

Fgifulani,

fallens,

gigas,

Fgtlis,

falcrius,
falsrius,

Falcidus,

falsilcus,

falsiprens,
falrae,

falsus,
Falrnus,

fma,
familiritas,
familiriter,

famlcus,

famlcus,

fmsus,

famul

fmigerti,
fmigertor,
familia,

famultus,
familatus,

famlus,

famlus,

familiris.

FASTDIO

FANNIANUS

fascela,
Fanninus,

Fnum Fortnae,

fasciclus,
fr,

farc,

fascinum,

farina,

farrg,

farsus

faslus,

fasti,
fartus,

fastdio,

FASTIDISE

FATISCOR

ftl ter,
fastidis ,

fastiditus

fticnus,

fastgte
ftfer,
fastigum,

fatig,

fastsus,

fatisc,
fastus,

ftlis,

FAVRBILITER

FATA
fata,

fatuts,

faustus,

Faustus,

fautrix,
fator,

Faventini,

fats,

favilla,
Faucius,

Faunus,

Favnius,

Faustts,
Faustlus,

favrbil ter,

FAVUS

FEMEN

favus,

feflli,

febricit,

felictus,

febris,

flicter,

februrius,

fl,
fci,
f c nd ,

felltor

fcndus,
femen,

FERENTARIUS

FEMINA
f n le
fminal,

fnum

fmininus,

fnusclum
f nbris
ferc ter,

f nertrix

fnror

ferax,

ferclum
fenstra,

ferens,
Fniculrius

FERENTINA

FEROX

fermntum,

Ferentins,

fer
Feretrius,

f r ae,

ferinus,
fercia,

fror,

Fertor,

ferc ter,

ferox,

FERVOR

FERRAMNTUM
ferramntum,
fertilts,

ferraria,
ferla,

ferrtus,

ferrus,
ferv faci,

ferr ginus,
ferv,

ferruni,

fervi,

fertilis,

fervor,

FESCENNIA
Fescenna,

FICELIAE
fta,

fessus,

ftdus,
festint,

ftus

festnus,

fex,

fibra,
festvus,

festca
fibla,

Ficelae,
Fslae,

FIDES

FICTUM
fitum,

fidl a,

ficticus,
fid l ts,

Fd na,

fictor,
fdens, -ntis.

fictra,

Fcula,

ficlnus

fid l ,

Fidentin ,

fides,

FIDS

FILICTUS

figo,

fidi,

fidicina,

figura,
Fidiculnus,

Fidius,

fidca,
figrtus,

fidus,
filictus

FILIOLA

FIO

filiola.

filus,

finiens,

filosoph-,

finis,

fimbritus,
fnit ,

findo,

fnitor,
fing,

finitus,
fio,

FIRMMEN

FITILIA
firmus.

firmmen,
fisclis,

Firmam,

fiscina,

firmtus,

fisslis,

firmter,
fissus,

firmo,
fistultor,

fitula,

FLAMINIA

FIX1
fx ,

flgitisus,

flbellum,
flagit,
flacc,

fraccsc

flagranta,

flagell,

flgitt ,

flagrum,

flgitis ,
Flaminia

FLAMINIANUS

Flmininus,

FLTUS

flv o,

Flvus,

flbil,
Flamma,
flamnitus,
flammsc,
flbiliter,

flammus,

flamm,

flendus,

flamnium,

fltus,

FLRIFER

FLTUS
floccus,

Flvum,
Flora,
flexi,

flrens,
flexilquus

flexps,
flr,
flexusus,

flrus,

flridlus,

flictus,

flrifer,

FLORILGUS

FLUTO
fluens,

Flrna,

fls,
fluentum,

fluito,

fluctifrgus,

fluctans,
Flmentna

fl,

fluctusus,

FOLLICLUS

FLUVIALIS
foedertus,
fluvitls,

fluvus,

foedts,

fluxus

fcle,

focla,

foemna,
focus,

fodc,

foen r,

Fla,

foedtus,
folliclus,

1. fors,
fmntum,
fortus,

Fons,
Fontnlia,

Font a,

fornsis,

2. fornsis

Fontius,
Forentni,
Foret
Fontinlis
Fontus,

FORMULA

FORICAE

forcae,

formicinus,

formidbilis,
forma.

formidols ,

Formio,

formamntum,

forms ,

formtura,

Formini,

frmslus,

formla,

FORNACALIA

FORTUNO

forticlus,

Fornclis

fortiter,
fornctim,

fornictus,

fortuit,

fortuna,

fors,

forsitan,

fortssis,

fortnt ,

fort n,

FRAGSUS

FRLI
Frli,

fossus,

forum,

fov,

fract ,

Fonini,
fraga,

fragilits,
fossa,

Fossa

fragor,

fossi,
fragsus,

FRGRANS

FREMEBNDUS'
frtricida,

frgrantia,
fraudtor,

frama,
frango,
fraudulentia,

fraus,

frter,

frterlus,

Fregrllae,
Frearellnus.
frtrnus,

fremebndus,

FRETNSIS

FREMENS
frnum,
fremetis,

frequens,

fremor,

fr ntor,

frequenttus,

frequentia,

fr n,

Frentnus,

Fresila,

FRETUM

FRONDUS

fretum,

frig,

frgus,

fritus,

frictra,

Frinit s,

frigfct,
Frisus,

frigr,
frivlum,
frgula,

frixus,

frgidlus,
frond sc,

FRUOR

FRONDIFER

frondsus,

Frges,

frugilgus,
frontla,

fruiturus,

fructurius

frmentt,

frmntor,

frundus

frnscor,

fr gl ts,

FRUSINAS

FUGA
fruticsus

Frusns,

frustilltim,
Fryg-,

frustratio

Fcntes,

Fcinus

f csus,
frustro,

frustulntus,

f di,
Ffidinus,
frutictum,

frutcor,

Fufus,

FULGURO

FUGCITER

fulcipedia,

fulgens,

fugens,

fulgidus,

fugitans,

fulgor,

fugt,

fulgurat,

fulcmen,

fulci,

fugurtus,

FULICA

FUNDA

fllginus,
fulvus,

full,
fmidus,

fmifc,

fulmnta,

fumsus,

fulmintus,

fulmno,
f nlis,

Fulva,

Fulvinus,

functus,

FUNDAMEN

FNICLUS
lundus,

fundmntum,

Fundnius

fundator,

f nertus,

fundit,

fnst,

funditus,

fungndus,

fungus,

FUNIS

FURO

funis,
F r a
Furae,
furilis,

f r,

furibndus,
frans,

furca,
furis ,

furcla,

furnaria,

furnter,
f r,

FUTRIX

FUROR

fror,

fs ,

fs,
furor,

fusturium,
furtim,

furtiun.

furvus,

fusco,

f t lis

fut,

fut ti,

G
Gaet l a,
gabta,

Gabllus,
Gus.

Gabini,

Galnthis,

Gabnius,

Gds,

Galata,

Gdtni,

gaesum,

galbnum,

GALLINARA

GALBEUS
Galilaea,
Galbini,
Galla,

galbinus,

galetus,

Galetae,

galriclum,

galerus,

Galli,

gallimbus,

Gallc .

Galli nus,

Gallncus

GALLINRIUS

GARRULITAS
ganni,

gallnrius,

Gallius,

ganta,

Gallograecus,

Ganymdus,

Garamntis,

Gargra,
Gamla,

Gargilius,
gn,

garri,
Gng s,

GELLIUS

GARRLUS

gauspe

Gar li,
gaza,

Garmni,

gaudeo,

Gegnus,

Gels, -ae,
gaudimnium,

geltus,

Gaurelos,

gelidus,

gausaptus,

Gellius,

GELO

GEMO

geminus,

Gelni,

Geltinus,

gemma, -

gelum,

gemmeus,

geminti,

gomm,

Geminus,

gemm,

gemo,

GENITALIS

GEMNIAE

gemi,

generostas,

Genabnses,

genae

Gnesis,

Genaun ,

gentrx,
gener,

generaliter

geniliter,

generti,

geniculsus,

genitabulis
genertus,

GENITALITER

GENUS

gentrix,
genti ts,

genus,

Gentius,

genul a,

gens,

germine,

Genulicus,

gentilicius

GERO

GENUSINI

Gensus,

germnits,
gemetria,

Geraesticus,

germen,

gerens,
germinti,

Gergovia,
ger,

Germn ,

Germnicinus,

GERNUM

GIBBUS

Gerontia,

Gerrunium,
gestito,

Gryn,

gestor,

gssi,

Geta,

gestati,

Gethon ,
gesttrius,

gesticulatus,

Gtlus,

gibbus,

GLAUCUS

GIGANTES

gladitrium,
Gigantus,

gladius,
gign,

glandifer,
gilvus,

Glanis,
Gissa,

Glaphyrus,
glabrra,
Glauca,

glacitus,

glaci,

Glaucus,

GLEBA

GNAVE

glris ,
glbla,

globsus,
glossma,

glomermen,

glten,

glomr,

gltitus,

Gnaeus,
gloria,

gnta,
glrila,

gntus,

GRACCHI

GNVTS
gnv ts,

Gorgs,

Gnus,

Gnosia,

Gorgnes,

Gnossius

Gorgosthns,

Glgi

Gortynicus,
Gonni,
Gortynius,
Gordium,

grabtulus,
Gorditichos,

Grcchi,

GRACCHUS
Gracchus,

GRAIUGNA
Graecncus,

Graece,

Graeci,

gracilits,

grclus,

gradti
Graecostsis.
gradior,
Graeclus,
Grdivus
gradus,
Graecun,

Graecus,

Grai

GRATS

GRAIUS
gradiscpus,

gralltor,
granditer,

grmineus,
grnfer,

grammatc

graphirium,

graphicus,
grammatista,

grasstra,
grandsc,

grandifer,

grandis,
grats,

GRATIA
grtia,

GRAVTUS
gratuito,

grtulbndus,

grtlor,
Grtudius.

grtiis

grtis

gravnter,

gravtim,

GRESSUS

GRAVDINOSUS

gravd,

graviter,
grav sc,

gravidits,

gravor,

gravis,
gregrus,

gremum,

gravits,

GRX

GURGULIO
gubernbilis,

gubernti,

Grinns,

Grovi,

gubernatrix,

Grumbestni,

gubrnum,

grunditus,

gr s,

gulsus,

Gulusa

Grynus,

gubrna,

GYTHUM

GURGULI
Gys
gurgustium,

Gyg s,
gustatrium

gymnasirchus,

gust,

gynaceum

1. gutta,
gypsum,

Gyrtn,

guttur,

Gyra,

gyrus,

H
habilits,

habitbilis,
habna,

habittor,

habe,

habitdo,

habui.
hablis,
hactnus,

HALEX

HADRANUM

Hadrnum,

haered-

Hadricus

haer sc,

haesitantia,
Hadrmtinus,

haediliae,
haesit,

haedlus

Hagna,

Haemonids,
Halaesus,
Haemonius,
halec,

Halsa,

HALIACMN

HARIOLAT
Halys,

haliaetos

Halicarnasses,

Halicyenss,

hlitus,

Hamadryds,

Hamaxitos,

hmus,

hallcinti

haph ,
hal,

halsis,

harila,
Halyatt-,

HASTLA

HARILOR

harilus,

harnd,

haruspicina,

harmoncus,
hasdrbal

Harpalyc ,

harp ,

Harpyia,

hasttus,

HATERIUS

HECTORUS
heb,

haud

haudququam,
hebsc,

Hebraeus
hausi,

Hecta,

hausrus,
Hecatis,
Heautontimrmnos

hecatombe
Hebe,

Hectorus,

HELLENI

HECBA
Helnus,

Hecyra-

Hlides,

hederiger

Hedssa,

Helic ,

Hdymeles,
Helicnius,

Hgsilchus,

heic,

H lioplis,

Hellas,

helcium,

Helln,

Helenius,

Hellni,

HELLESPONTIUS

HERACLEA
hem,

Hellespontius,

hmicyclium,

hmnrium
helutio,

Henti,
hellor

Henna,

Helvecnae,
Hennaeus,

Helvtii,
Hephaestium,

heptrs

Helvina

H rcl a

HERCULNIUM

HERACLENSES

herbus,

Heraclenses
Herbta,

H rcl,
herbsus,

Hrclum,

Herct s,

Hrclinsis,

herctum
Hrclius,

Herculneum,

herba,

Herculnium,

HERCULNUS

HERMANDICA
Herennus,

Hrcules,

herg-,

Herculus,

herifuga,

Hercyna

Hrllus
Hercynna,

Herdnius,

Hermae,

Hermagor ,
hrdum,

HESPERIDES

HERMAPHRODITUS
Hermaphroditus,
H rodtus,

hermeneuma,

hrin ,

Herminius,
hrum,

Hermins,
Hersilia,

Hermodrus,

Hsidus,

Hermus,
Hesperia

H rd s,

HESPRIS

HICETAONIUS

hiberna,
Hespergo,
Hiberna,

hestrnus,

Hibis.
Hetriclum,

hexaclinon,

Hexapylon,

hice,
hians,

hitus,

Hicetaonius.

HILLUR

HICETAS
hieronca

hiemlis,
Hierosolyina

hiemtus,

hierum,

hiems.

hilr ,

hilr,
Hir

Hiercls,

Hilrnus,

hillur-

HII.LUS
Hippsus,
hiluni,

Hippius,

Himeraeus,

Hippocn

Hippocr n ,
hinnulus

Hippodamia,

hippaggoe

Hippolchus,

HIPPOLYTUS

HISPANIA

hippomnes,
Hirpinus,

Hippomenes,

hirstus,

hirtus,
Hippnnsis,

Hippothus,
hisc,

hira,

hircusus,

Hispni,

HISPANUS

Hispnos,

HOMO

hodi ,

hodirnus,
Hisp,

historia,

Hol

Homricus,

Hom rus,

Histri,
homo,

histrinia,

hilcus,

HORA

HOMEOMERIA

Homole

Homonadnss,

honorrius,
homunci,

honrific,
honesttus,

honstum,

honrus,

hoplomchus,

HORA

HORRIFICE

horrens,
Hrae,

Horatus.
horr sc,

hordum

horrid ,

horntinus,

hroscpus,

horrfer,

HORRIFICO

HOSPITOR

horrisnus,
hortlus,

hosps,
horsum,

horttivus,
hospitlis,

Hortensus,

hortor,

hospitium,

HOSPITUS

hstia,

hosticum.

HMANUS

Hostus,

hjuscemdi,

Hostil a,

hostiliter,

hostis,

hmnits,

hmnitus

HYACINTHUS

HUMATI

humtus

humilts,

hmens
humilter,

humor
h m sc

hyacinthnus,
humifer

HYADS.
Hyd s,

HYMENAEUS
hydrp eus,

Hyamplis,

Hy s,

Hyblaeus,

Hylctor,

Hydsps,

Hylrna,

hydraulcus,
Hylonm,

hydria,

HYSTERICA

HYMENAEUS
hypocrta

Hymttus,

hypomnmta,

Hypsaeus,
Hypnis,

hyperbton,

Hyperbori,

Hyperinis,

Hypsipylus,

Hyrcanus

Hyrminum,

Hyrtcus,
Hypobolimaeus,

I
Iacchus,

Ipys,

Ilysus,

Iardnis,

imbus,
Iasius,

Inth

Iass ns s,

Ipis,

Izygs,

IDA

IBER
Iber

Iceni,

Ibrna.

Ichnsa,

ibidem,

Iconum,

Icris,

Icrus,

Ida,

IDAEUS

IGITUR
Idistavisus

Idaeus,

Idal ,

Idomenius,

idnus,

idcrc,

iens,
identidem,

igitur,

IGNORO

IGNRUS

ignis,
Ignrus,

ignsc
ignvus.

ignbil ts,

ignifer,

ignrbilis,

igniptens,

ignrtus,

IGNOSCENS

ignscens,

ignsc,

ILLABRO

Ilas,

ilictum,

fgnvi,

Ilerdnss,

Ilithyia,

lex,

illabefctus

Ilicus,

illabr

ILLICIO

ILLAC

illecebra
illacrimabilis
illecebrsus

illacrmor

illepidus

illanc,
illibtus

illtr

illiberlits

ille

illici

ILLICITATOR

ILLMINO

illius,

illictus

illid

lluc

illuctans
illim,

illino

illumint
illisi

illmintus

Illiturgitni,

IMAGUNCLA

ILLUNC

Illyrus,
Illurcis,

ills
Ilucia,

illstris,
mginarius,

imaginor,

Illyria,

imaguncula,

IMAN

IMlTOR
Imbreus,

Imbrus,

imbcillius,

imbricus,

imbi,
imbllis,

imbbi,
imittus,

Imbrasids,

IMMIN

IMMACULATUS

immadsc,

immemortus,

Immnis,
imm nsus,

imm rg,

immtrus,
immrsi,

immigr,

immemorbilis,

IMMINI

immin,

IMMODICUS

imm,

immintus,

immodert ,

immiserblis,

immissus.
immodestia,

immtt,

immodc ,

IMMODUI.ATUS

immolatio

IMMUTATUS

immulg,

immolitus,

immunis

immror

immortls

immuslus

immutti,
immortus,

IMMUTSCO

IMPENDEO
impatienta,

immutiltus

immtui

impedimntum,

impaenitndus,

impedit,

impartus,

impgi,

impatiblis,

impatinter,
impend,

IMPERIUM

IMPENDl
impertrix,

impercptus,
impendisus,

imperfectus,
impenetrblis,
imperisus,

impertia,

impnsus,

imperum

impertorius

IMPERJRATUS

IMPIGER

impetrblis,

impermssus,

impetritum,

imperpetus,

impetus

impert,

impxus,

impervius,

impiets,

IMPOLIT

IMPIGRE

implictus,
impigritas

implic,
impi

implacdus,

implr,
impl,

impl,

impltus,

impoenitndus,
implicti,

IMPOLITUS

IMPROBABILIS
impossiblis,

Impollutus

imptens,

importtus,
impraesentirum

imprssi,
importnus,

mprmis

impossse
improbbilis,

IMPUDICITIA

IMPROBATI
imprvid

imprb .

imprvisus,

Imprb,

imprudnter

improcrus,

imprmiscus
impdens,

impropr,
impudentia,

improsp r ,

IMPUDICUS

IMUS
imputtor,

impugnti,

impli,

imputo,

imum,'

implsor,

in,

in meridiem

impnits,

in militem

impr ,

carmen in aliquem scribere


imprus,

INAESTIMABILIS

INABRPTUS
Inachia,
in senatu litteras recitare

Inacchius,

bis in die

in hoc ipso Cotta

inadstus,

inaequbiliter,

incalesco

in.
inaequliter,

inaccssus,

inaestimbilis,

INAESTUO

inagittus,

INAUGURO

inniter,

inard sc,
namrsc,

inamoenus,

inrsi,

inascensus,

inaudax,
inanimis,

innis.

inaugurt,

INCPI

INAURATUS
incautos,
Inauris.

Inauspicatus,

incntus,

incallid ,

incnd,
incantmentum,

incnus,
incens,

incastigtus,

INCEPTO

incpt,

INCIPIO

incestificus,
incest,

incptum,
incstum,

inc r,

inchotus,

incertum,

incid,

inc ss,

incil,

incin,

incssus,

incipss

INCLINO

INCIPISS
incitus,

incivilius,

incise

Incisum.

inelr sc,

inclmenta,

incitamntum,

inclintus,

incit,

INCLITUS

INCOMPOSITUS
incl,

incomittus,
lnclsi,

incoactus,

incommd ,

incgitans,
incommd,

incohtus,

incommutbilis,
incla.

incomposit ,

INCOQUO

INCOMPREHENSIBILIS
inconsdert ,

incnstans,
incompte ,

Inconcil.

inconsult ,

inconcinnus,

incontntus,

inconfstis,

inconsirterantia,

incontinenta,

incqu,

INCORPORALIS

INCULCO

incorporlis

incorrptus,

increbr i.

incruenttus,

incrdlus

incubtus,

incdis,
increpitus,

INCUSSUS

INCULPATUS

inclte,

incursi,

incurso,

Incumb,

incurvsc,

Incrtus,
incus,

incurri,

incssi,

INCUSTODITUS

INDVITTUS

incustditus,
indclinbilis,

incuti,
indecrus,

indfltus,
indgtrix,

indlibatus,

ind,
indprvtus,

indcnter,

indtnsus.

INDIGNATIO

INDEX

inddem,

Indi,

indifferentia,
Indict

indicium,

indigentia,

Indig t s,

indict,

indignans,

INDIGNATIUNCLA

INDCTUS
indirptus,

Indigntas.

indiscrtus,

indisposit ,

indignor,

indistrictus,

indiligens,

indocilis,

indipisco

indctus,

INDULGO

INDOLENTIA

indoles,

indomblis,

indctor,

indttus,

indlgens,

indubius,
indulgentia,

indc,

INDLSI

INO

inebrio,
indltus,

ineffcax,
ind rtus,

indur i,

inlgnter,

inmptus

industrie,
in,

INEXPLETUS

INEPTE

inesse,

involtus,
Ineptae,

inexcssus,

Inequitbilis,

inexrab lis,

In rr,

lnertia,

inexpibilis,

inexpltus,
In sc,

INFCTUS

INEXPLICABILIS
infm,

inexplicitus,

infans,

inexpugnbilis,

inexsuperbilis,

infrc o

infcndus,
infctor,

infmis,

INFESTUS

INFECUNDTAS

infecundus,
inferna,

Inflix,

infrn,

inf r,

Infnsus,

infrsi,
Infri,

inferior,

infeste,

infstus,

INFLAMMO

INFICTIAE

infictus,
infirm,

infidlis,

infirmus,
infidus,

infimus

infitil,

infnit ,

infixus,
infinitus,

inflammatus,

infirmti,

INFRNATUS

INFLATIO
inflxi,

inflatius,

informatus,

inflexibilis,

infortunium,

Inflictus,

infract,

infl ,
infrm,

INFRENDENS

infrend,

INGENRO

infulci,

infr n,

infusctus,

infrequenta,
Ingauni,

ingemisc,
infructusus,

infla,

ingenertus,

INGREDIOR

INGENIATUS
ingss ,
ingenios ,

inglomr,

Ingenium,

ingrta,

Ingenu ,

ingravtus,

ingrv,

inger

INGRESSI

INHOSPITALITS
inhaesi,

ingress,

inhibeo,

inguen,
inhon st ,

inhablis,
inhonrifcus,

inhospitlis,
inhaersc,

INJCTUS

INHOSPITUS

iniqu ,
Inhmn,

Inhumaniter,

initimnta,

inibi,

initium,

inimice,

inimicus,

injecti

INJICI

INNCENS

injic

injustas

injucndus
innt,

injurtus

innxus,

injurisus

inn,

injst

INNOCENTER

INOLSC
innunerlis,

innocentia,

innpta,
nnocus.

Ino.

Innoxus,
inobservblis,

inoff ns ,

innb,

Innumerbilits

inlens,

INOLITUS

INQUINATUS
inp-,

inmintus,

inopinans,

inque,

inopinus,
inquietatus,

inopttus,

inquii,

inorntus,

inquint

Inus,

INSCITA

INQUINO

insants,
inqur.
insnus,

inquistor,

insatibil ter,
Insaepti

insaturbiliter,

insnb s,

insciens,

insani,
inscit ,

INSERVIO

INSCITUS

inscius,
insdbiliter,

Inscrpsi,
insepltus

insclp,

insc,

inserttus,

insecttor,

inserv ,

INSINCERUS

INSSSUS

Insvi

insid
insignis,

insignitus,
insiditor,

Insidisus,

insil ,

insiml,

Insigne,

INSINUATI

INSOMNIUM

insinutus,
inslens,

insipinter,

inslsco,

insitcius,
insolbilis,

insmnis,

insociblis,

INSTAURO

INSN

insons.

inspolitus,

insnus.

instans,
Inspct,

instantia,

insprans

Inspic,

instaurtus,
inspiro,

INSTRPO

INSTRNO

instgrtor,

instit ,
instill

insto,
instingu,

instrnus,
institui,

INSULTO

INSTREPI

instructi,

Instrmntum,

instro,

insu sc,

insuvi,

insulrius,

inslsus,

insult,

insd,

INSULTRA

INTEGRSCO

intabi
insum

intmintus,
insmpsi,

intgr,

insuperbilis,

insurr xi,

intg,
intbsc,

INTEGRATIO

INTEMPRIES

integre,

integro,
Intemeli,

intempernter,

intellgens,

intemperiae

intellg,

INTEMPESTIV

NTER

intempestivus,

intep

intempttus,

intep sc,

inter,

intentti,

intnt,

INTERAEST

INTERCLD

intercptor,
intermnta,

Interamnts,

intercssor,

Intercalarius,

intercin,

Interctinsis,

intercis ,

intercpi,

INTERCLSI

INTERFICIO
interdictus,

interels,

intercucrri

inter,

intercrs,

intrest,

interdtus,

interfctrix,

interdicti,

INTERLOQUOR

INTERFIO

Interfl,
nterius,

interfodi,
interject

interibi,

interlbor,

Interior,

interlitus,
interiores,

INTERLUCATUS
interluctus,

INTERPELLTOR
intermoror,

intermunda,
interlunium,

interman,
internecvus

interm,
interndium,

internunt,

intermitt,

interpellt,

intermixtus,

INTERROGO

INTERPELLATUS

interprtor,

interplc,

interpunct,

interpng,

Interpn,

interpositio,

intrrex,

interrogtus,
Interpretmntum,

INTERVENIO

INTERRMPO
intrsum,

interr p ,

intersaep,

intertexo,

interscripsi,

intervlhum,

interspirtio,
intervni,

interstti,

INTERVNTOR

Intervntus,

intervs,

Intervlsi,

INTORQU

intbus

intinctus,

intolrans,

intno,
intestinus,

intxtus,

intoni,

INTRSI

INTRRUMP

intrtus,

intrduct ,

intracttus,

intremisc,

intrfer,

introtus,

intrimntum,

intrrsum,

intrivi,

INTRORUPI

INVD
inmbr,

introspxi,

innctus,

Intl ,

inurbn ,

Inturbtus,

insitt ,

intilis,
Inttus,

Inus,

lnumbrtus,

INVALSCO

invalsc,

INVICTUS

inverecndus,

invecticus,
invrsus,

invendiblis,

investg,

invetr,

invntum,

invictus,

INVC

INVIDENTA

Invid,

invitto,

invida,

invt,

Invidus,

invitus,

invioltus,

invis,

invoct ,

INVOLATUS

IPSE

lolls,
involit,

Inia,
involcrum,

Inius,

invulnerblis,
Iphias,

Iphinus,

Iocsta,
Ipra,
Iolcicus,

IRREVERNTER

INPSMET

Irmen ,

ipsmet.

irraucsc,

irreligisus,

ircunde,
irr p

Ircndus,

irrequitus,

Iratus,
irr t

Irini ,

irreverns.

IRREVERENTIA
irreverentia,

IRRPTIO
irrittus,

irrevoctus,

irrogt

irridiclum

irrig
irror

irrisi,
irrmp

irrtamen,

irrpi,
irrttor,

ISTER

IRRUPTUS

Isis,
Irus,

Ismrus,

Isocrt s,

Issaeus,

Issos

Isaeus,
Istaevones,

Isaurus,

Isidrus,

Ister

ISTHMIA

ITRO

Isthmus

Itlica,

istim,

Itnum,

isto,

iter,

Istrus,

tertus,

IXION

ITERUM

itum,
Ithca,

Iturum,

itdem,
Itys,

it,
Ilus,

Itna,

J
jactt
jac

Jacetn

jactra

jactantia
jaci,
jactt
jacultor

jacttor

JEJNITS

JACULTUS
jntrix
jaculor

jaclum

jna

jam

Jnus

jampridem
jecinoris

Jniclum
j j n
jnitor

JJNIUM

jjuniun

JUBEO

joclor

Jordns

jentclum

jubar

jocs

joculris

jubtus

JGRA

JUCUND

j dicilis
jcnd
jdicium

Jcndus

judic

Jdaea

judex
juglis

judictum

juger

JGRUM

JUNCTIM
Jugurthinus

jgis

jugo

Jlinus

ingultus,

jugum

jumntum

juncsus
Jugrtha

JURISDICTIO

JUNCTIO

Jnnicla

junctra

Juppiter

jungo

Jura

j niprus

jridicilis
Jno

jurisdicti,

JURO

JUVENLITER

juste

juro
justitia

justus

jussi,

Juvenla

justa
juvenlter

JUVNCA

juvencus,

juvensc

JUXTIM

juv nt s

juv

juvenilter

Juv nts
juxtim

K
kalndae,

klepsydra,
Kaeso,

L
labans,

labefactt

labsc,
labefctus,

Labdcus,

lbens,
lbecla,
Laberinus,

LABORO

LABERIUS

lbs,

laba.

Labici,

labum,

labrifer,

labr,

LABOS

LACHANISSO
Lacedaemonius,

Labr,

lacertus,

lacr,

labrsca,

lacessitus,

Lacaena,

Lacetnia,

LACUNA

LACHS
lacrim

lachrim

lact ,

Lacnium,

Lacnis,

lactis

lacuna,

lacrimtus,

LACNAR

LAETITDO

Lertid s,

lac n,

laetndus,
Lcyds,

Lueca

laetificans,

laetifcus,

Laelius,

laetits,
Laens,

LMENTBILIS

LAET

laetor,

lagnum,

Lgus,
laetus,

Lius

laevmntus,

lambi.

laevum,

lamentblis,

LAMENTATI

LANGUI
Lampsus,

lmenttus,

Lamyrus,

Laminus,

Lntus,

lanciJa,

lampas,

languens,

langusc,

Lampscum

LAPICIDINAE

LANGUlDE
lanius,

lenguidlus,

languor,

Lnuvum

lanil,
Laodmia,

lanina,

lnigra,

Lomedontids,

lapicida,
lnitum,

LAPICINI

LARCIUS

Lapicini,

Lapthae,

lapidatio
lappa,

lapido,

laquar
lapllus

laquus,

LASCIVI

LARDUM

Lrins
Lrentlia,

Larisa

large,

Lrssus

largiloquus,

largits,

larvtus

lasciv ,

largtus,

lascivii

LASCIVUS

LATIALIS
latebricla,

latebrsus,
lascivus,

lserpicifer,

later,
lass sc,

lasslus,

latre,

Laterum,
lastaurus,
lternrus

latbra

latex,

LATUS

LATIAR

latiblum.
latitud,

latifundum.

Latius,

Latobrigi,

Latnts,
ltomae

Ltnigna,
lti,

Ltus,

LATRANS

LAUDBILIS

latrtor,
latrunculra

Latreus,
latra,

latrcintus,

latrocnor,

laudbilis,

LAUDABILITER

LAUTITIA

laudndus,
laurus,

laudtor,

laurus,
laudtus,

leuretus,
Lausus,

Laurnts,

laut ,

laurela,
lautitia,

LAUTIUSCLUS

LECTICA
laxmntum,

Lautlae

laxts,
lavbrum,

laxus,

Lavernum,
Lnder

Lvinus

Lebdos

lecte,

LECTICARIOLA

LEGIO
Ld.

lecticarius

lgt,

lect,

lgtum,

lectit,

lectlus,

lgfer,

Leda,

LEGIONARIUS

LNAEUS
Lelegius,

lgirpa,

lgitim ,

lemma,

legiuncla,

lemniscus,

Lmnia,

lemrs,

lgulius,

lna,

LENTUS

LANAEUS

lncinor,
lnb

Lenimentum,
lenttus,

lnits,

lentiscum,

Lentults,
Lnus

lentus,

LNUNCLUS

LESBOS

Lepont,
le,

Lecoron,

Lepttani,
Lends,

Lernaeus,

Leontinus,

Lesbas,

lepd ,
Lesbos,

LEVASS

LESBOUS

Lesbus,

Lethaeus

Leuc ,

Leucippus,

lthergus

Leuconicus,

ltum,

Leucadus,

Leucotho

Levci,

Leurts
levss

LEVATIO

LIBELLA
levo

levtus,

levifidus,

lexov ,

l vi s

lbmentum

lbati,

LIBERATOR

LIBELLUS

libens

Liberalia,
libnter

Libentna

liberaltas,

libert,

LIBERTUS

l br ,

libero,

LIBRA
libidinor

libido

liberta,
Lbtus,

libra,

Libthrdes

LIBRAMNTUM

LICHN

Libyssus,

librra.

Libystis,

Librator,
licentisus,

librtor,

libit,
licssit

Liburnicus

Lichs,
libyes,

LICINIA

LIGUR

Licinia,

Ligrus,

Ligi
licitator,

ligntor,
licitrum

licium

lignum,

lici,

linsus.

ligula

ligumen,
ligmntum,

LIMYRE

LIGURES
Ligures

limen,

liguri
limes,

lilium.
Limnats,

limpidus,
limatus

limbus,

Limyr ,

LINARIUS

LINUM

linctus,
lingrurium,

liniger,

lnemntum,

linqu,

lineris,

lintelum,

lingo

lingua,
linteus,

l i n u m,

LIS

LINUS

liqu sc,

Linus

liquidits

Lipra

liqudum,
Liparnses,

lippus,

liqu,

liquefi

Lris,

liqu,

LITURA

LISINAE
l torus

Lissus,

littus,
littrae,

Lternum

litterte
litigatus,

litit,

litterla,

litura,

litoralis

LOCPLES

LITUS

locto,

litus,

locit,

livens,

livi,
Locrnss,

lividlus,

loculmntum,
Livilla,

locpls,

lixa,

LUCUPLETTOR

locuplttus,

loctis,

LONGlTDO

lollg,

Londinum

longe,

Loctus,
longnquus,

logum

lolium,

longitud,

LBRIC

LONGIUSCULUS

lrrus,
Longula.

longum

lrtum,

lr c,

loqucts,

loqux,

ltium,

loquenta,

loquor,
Lua.

lbric,

LBRICUM

LUCILIUS

Lcrs,
lbricus

Lcernus.

lucesco

Lcgus,

Lcninus,
lcidum,

lcar,

lucellum,

Lcifra,

luc,
Lucilius

LOCULENTUS

LUCINA
luctifer,

Lucina

lucrtivus,

luctus ,

Lucrtius

luctus

lucrsus,
lcubrtus

luculntus,

lucttus,

LUCULLIANUS

LUGEO
ldifc,

Lcllus,

ldius,
lucus,

ldibrium,
ludus,

lus,

ldcrus,
Lugdnum,

ldificatus,

lg,

LUPERCALIS

LUGUBRE

lminsus,

lugubria ,
l nris,

luituruslunla,

lumbus,

lupa,

Luprca,

lminre,

lmin,

Luperclis,

LUPERCUS

LUSTROR

Lsitani
lup .
Lpia.

lupor,

Lsrus,

lustramen,

luror,

lustrifcus,
luscinius.

lsi,

lustror,

LUXURI

LUSTRUM

lstrum,

lux

lsus,

Luttus,

luxo,

luxuria,

lutit,
lutulntus,

luxur,

LUXURIOR

LYCURGIDES

Lycum
luxuris ,

Lycids,

Lycbs,

Lycomds,

Lycris,

Lycn,
Lycts,

Lycaonius,

Lycurgids,

LYSIMACHINSIS

LYCRGUS

Lycus
Lyncids,

Lyd ,

lynx,

Lydus,
lyricus,

lympha,

lymphticus,

Lysnder,

Lysidcus,
Lyncestius Amnis,
Lysimachnsis,

LYSIMACHUS
Lysimchus,

Lysippus,

LYSITHOE
Lysis, -idis,
Lysis, -is,
Lysith , s,

M
Macae,
mac,
Macareus,

mcertus,
maccus,
mcer s,

Macedns,
macsc,

Macedonius,

Machanidas,

Machoncus

macllum,

MACHINALIS

MACULATIO

Macro,

machinalis.

macrocollum.

mchinmntum,
macttor,

mactus,

mchintrix

mchinsus,

macresco,

maculti,

MAENALA

MACULTUS

macl,

Madylos

Madrus,

madefci,

Maecns,

lad,

Maecilus,

Maedicus,

madid ,
Maelius

Maenla,

MAENALIDES

MAGISTER

Maenalid s,

maestus,
Maena Colmna,

Maeonia,

maga,

Magetobria

Maenis,

magis,
Maetcus

maerens,

maeror,

magister,

MAGNITD

MAGISTERIUM
Magni Campi,

magnificentia,

magistenium

magnfico,
magistrtus,

magnanimits,

magnlocus,
Magnsa,

magnilquus,

magntrchs,

magni,

MAGNOPR

MALEDICA

magnopere

majrs

mala.

Mg,

Malchinus,

Maia,

mjlis,

maledicax

MALIVOLENS

MALEDIC
malentus
maledicens,
malvola,
maledic

malevolentia
maledictt,

maledcus,
malign,

malignus,

malefc ,

mlim,

Malitiosa

malelquor
malivolens,

MALLEATOR

MANCIA

mallelus,

Mallus,

Mmercinus,

mlo,

Mmil

Malthnus,
mamma,

mnbilis,

Mancia,

MANES

MANCINUS

manciptus,

Mandonius,

Mandroplis,

mancp

Mandura,

mandtum,
manndus,

Mandla,

mns,

MANGO

MANO

manipulrius,

manibiae,
manipulas

manictus,

manifestrius

Manis

Manlinus,

Mnilinus,

mano,
manipl-,

MANPRETIUM

MANSI
mantca,

mantil-,
mansto.

mansufctus,
Manta,

manss,
manubiae

mansut

mansutus,
manumiss,
manmissus,
mansus.

mantelum

manpretium

MANUS

manus,

MARCOR

Marcellinus,

marcens,

marc sc,

marcidus,
maplia,

Marathnus,

Marcomn
Marathnius,

marcor,
Marcellia,

MARMOR

MARCLUS

marclus,

Marccus,

mar,

marit,

Mar n ,
marium,

margarita,

Marmardae,

Margum,

marmor,

MARMORRIUS

MAS

Marsaeus,

marmortus,

Marsicus,

marsupium

Mar,

Martils,
Marpessius,

Marticla,
Marrcinus,

Mars,

Marus,

MTERA

MASCULINUS
mastga,

masculus
mastrctus,

Masinissa,

mter,

Massagtae,

Massila,

Massyli

mastichnus,

mteria

MATERIARIUS

MTRITAS

mteritus,
matrix,

Mteri,

mtertra,
matrnlis.

Math

Mtius,

matla,

mtur ,

mtricidium,

mtrits,

MAZACES

MATURO

Mauslum,
maturo

mavellem
maturui,

Mvortus,

Matuta,

Mumi,

maximitas,

Maursicus,
Mazcs,

MEDIMNUM

MAZONMUS

m ,
metus,

medicmntum,

mechanicus,

medicina,
medens,

Medi.
medicor,

medicbilis,

medimnum,

MEDIOCRIS

MDIUS
medtor,

medicris,

mediocrts,

mdium,

Mediolnnsis,

medioximus

meditt ,

mdus
mediterrnas,

MELANDRYUM

MEDN

medlla,

Medullia,

medullla,

Medusa,

Megalnsis

Megara,

megarus,

Megrus,

Megist

m i

Melmps,

melandryum,

MELLUS

MELANEUS
Mel ,

Melanppe,

melior,
Melanthius,

Melnthus,

Meld ,

Melita,

Melitnsis,

Meletinus,

melicus,

Mella.

MELIFER

MEMORIA

mellilla,

Memmids,
mellitus,
Memmius,

Melpomn ,
Memnonius,

membrana,

memorbilis

membrtim,

memortor,

memoria,

memini

MENELAIUS

MEMORIALIS
memorilis
mendict,
memoriter

mendicits,

Mena

mends ,

Mennder

menda,

Men cls,

Menelus.
mendax,
Menelus.

MENELAUS

MENTENS

Menelus

Menphrn,
mensi,

Menoeceus,
menstra,

mensla,

mensa,
mentbor

MERCURIUS

MENTIO

Mentor,

mercdrius,
mercdla,

mentla,

mercimonium,

mentum.

mphitis
Mercurils,

mercbilis,

merctura,

Mercurius,

MERDA
merda,

MERULA
Mrins,

merens,

meritria,

mertum,

meretrc ,

meretrcla,

Mermros
merg,

merb bus,

meridinus,

mers,

meridi,

mersus,

METELLINUS

MERULA

merum

Messius,

messorus,
merx,

mesembriacus,

metllum,

Messlina,

Messpia,
Metapontinus,

Messnus,

mttus,

messis,
Metellinus,

METELLUS

Metera

Methymna,

meticulsus

MEUS

Mtrnax.

Mtropolitae,

Mettius,

Metiscus,

metor,

mettus,

meum,

Mtrodrus,

MEVANIA

MILITIA

mihimet,
Mvna,
mezentus,

Mile,

Milsiae,
micans,

mico,

micui,

mils,

migrssit,

militris,

migrtus,
milita,

MILITIS

MINA
Milphidiscus,

miltis,

milva,

mille,

Milyas,

Mimallonids,

millesmus,

mimicus,

milliarus,

mimla,

Milnina,

mina,

MINOIS

MINACIAE
minister,
minaciter

minanter

ministra,

Mincus

ministrtrius,
Minervum,

minime,
ininitbndus,

minmus,
minium,

Minis,

MINOIUS

MIRBILITER

Minus,
minus

min ttim,

Mins,

mintia,

Mntaurus,

Minturnae,

minxi,

Minyds,
minuo,

mirbiliter,

MIRABNDUS

MISER

miscui,

mirclum,
Misnum,

mirt,

Misnus,

mirml
miserbl ,

miserbiliter,

mirus

misc,
miser ,

MISEREOR

MITHRIDTES

misereor,
missilis,

misret

missittus,

missor,
misericordia,

miserter,

mist

misror,

mitlla,

miserui,

missiculo,

Mithridt s,

MODERMEN

MITHRIDATICUS
Mithridtcus,

mitigatio,

Mitylenaeus,

Mitys,

Mnsylus,
mitis,

mnmosynon

mitra,

mbilis,

mitto,

mbilter,

modermen,

MODERANTER

MODULATUS
modilis,

modert ,

modicum.

modertor,

modror,

modificti,

modo,

mod st ,

modulti,

modultor,
modestus,

MODULATUS

MOLESTE

modultus,

oer

modlus,

Moesia,

mola,

mls,

moechor,

moenia,

moleste,

MOLESTIA

MOLLITIA

molstia,
moll sc,

mollimentum,
mlimntum,

mliti,

molliter,

mltrix,
mollitia,

MONILE

MOLLITDO

mollitudo.

momrdi,

Monda

Molorchus,
mon,

Molossicus,

Molpeus.
Monta,

mmen,

momentum,
montarius,

MONIMNTUM

MONUNIUS
monstr,

monitio,

monitorius,

monstrum,

monstrusus
monogrammus,

mons,

montivagus,
monstrator,

monstrifcus,

Monunius,

MONI

MORIGERO

Mops,

Mopsum,

morbus,

mopsus,

mordas,

mrlis,

mr ,

moribundus,

Morbnia,

MORIGEROR

mrigrus,

MORUM

mors,

moror,
morram,

moriri

mormyr,

mortalitas

mrs ,
mortif r ,

mrsus,

mortus,

MORUS

MGIL
movens,

morus,

Mosa,

Moslla,

movi,
Mostellaria,

mtiuncla,

Mcinus,

motor,

Mcus,

mucus,
Motynsis,

MUGINOR
mginor,

MULTI
mulctas,

muliebris,

mugitus,

mlco,

muliercla,

mulcta

mulinius,

mulctt

mulsum,

mulctrrium,
multi.

MULUCHA

MULTIBlBUS
multiplicto,
multicvus,

multifriam,

Multitd,

multifrus,
multivolus.

multijgis,

multus,

multiplex,

multiplicbilis,

Mulucha,

MLUS

MNITIO

munr
Mulvinus,

munia,
Muntius,

mundnus,

mundicia,

mnific,

mundities,

mundulus,

mnerrius,

munimentum,

mniti,

MURMROR

MUNITO
murex,

mnit.

Murgantni,

mnitus,

muriatica,

murmur,

mnusclum

mrlis,

murmurillum,
Murcus,

murmror,

MURRANUS

MUSSO

murrha
muscipulum,

Mursa,

mrus,

mseus,

Msae,

Msnius,

Msaeus,

muss,

MUTATUS

MTUS

Mutinnsis,
mustcum

mustlinus

Muttins,
Mta,

mtti,
mut ,

Mutila,
mtus,

mutilus,

MUTSCA

MYSUS
myrca,

mtum,

Mutycnsis,
Myr

Mycnae,

Mycnis,

myrrheus,

myrta

Mygdonus,

myrtus

Myndus
Mysi,
myopr,
Mysus

MYXA

MYSTA

mysta
mystaggus,
mystrum,

mysts,
Mystes,
mysticus,

myxa,

N
Nabalia,

nablia,
Namnts,

Naevinus,
nanciscor,

naevus,

Nanneini,

nam.

nnus,

Nap ,

NASTURTIUM

NARAGGARA
Naraggara,

Narbnnsis,

narthecium,

Nasamn s,

nascor,

Narisci

Narna,

narrtor,

Nsidinus,

Ns,

nasturtium

NSUM
nsum,

NTRLTER
ntivus,

nato,

ns t ,

Natta,
ntl s,

ntlicus,
ntra,

natator,

nturlis,

nt rl ter,

NAUSTATHMOS

NATUS
Naulchum,

Naupactos

Nauplides,
nanei,
Naucrt s,

nausa

naufragium,

nausetor,

nausela,
naufrgus,

Naustthmos

NAUTA

NE

Naut s,

nauticus,

nvle,

Nvisalvia,

nvlis,

nvtas

nviculrla,

Navus,

nvigbilis,

Nxos

nviger,

nvig,

NE

NECESSITDO
nebulsus,

nec,

ne,

necessri ,

Neaera,

necesse,

Nepoltnus,

necessitas,

neb l,

necessit d,

NECESSUM

NEFSTUS

necssum

ncbi,
necnon,

nec,

nefndum,

nefr ,

necopinus,

nefs,

nefstus,
nect,

NLIDS

NEGANTIA

negtilis,
ncg ,
negtit,

neglet.

negtor,

neglegnter,
negtium

negls,

neglig,

Nlius,

Nlids,

NEMA

NEOPTOLMUS

Nema,

Nemeaeus,

Nemts,

nemorlis,

nnia

Neob l ,

nemoricultrix,

Neoclds,

Nemssus,

Neoptolmus,

NEPA

NRIDS

Nepte,
nququam,

nequii
nepttus

neptis,

nquis,

Neptnus,

nquita
nquam,

Nreides

NREIN

NESCIL
Nerva,

Nris

Nreus,

Nervicus,

nervsus,

Nrin ,

Nritius,
nervus,

Nern a,

Neroplis,

nescens,
Nerlum,

NICANDER

NESCIO
neutro,

nescitus,

Nevius,

Nsitae,
nexum,

Nessus,

nexus,

Ntinenss,

neuter,

Nicaenses,

neutrlis,

Ncnder,

NIHIL

NICATORES

Nicphorum

niger,

Nicphrus,

Nicis,

nigr sc,

Nicolus,

nigr,

nihil

Nicoplis,

nihil nom

nidulus,

NIHILDUM

NIPHATES
nimiopcr,

nihili .

nimis,
nihlum

Niloticus,

ningit

nimbatus,
Ninnus,

nimbus,

ninxit,

nimio,

Niphts,

NIPHE

NITOR
nit,

Nptra,

Nisis,

Nisuetae,
nitidiusculus,

Nitiobrigs,
n tla

NOCTIFER

NITOR
Nbilior,

nbills,
nitrtus,

nivrus,
nbiliter,

nbiscum
nivis,

noc.
Nixi,

nocivus,

nocitfer,

NOMEN

NOCTILUCA

noctivgus,

Nomn,
noctubundus,

noctrnus,

ndsus,

ndus.

nl,

nmen,

NONNULLUS

NOMENCLATOR

nmencultor,

Nnaerinus,
Nmentnus,

nnae,
nomintus,

nmn,

nnni.
Nomius
nn,
nndum,

nnn,

nnnllus

NNNMQUAM

NOTBLIS

nnnsquam,
nosmet,
nonusdecimus,

Norbni,

Nrnsis,

nostrs,

nota,

Nortia

nsct,

notbllis,

NOVEM

NOTBILITER

notarius,

ntor,

notatus,

nothus,

Novae

notitia,

nov,

novllus,
not,

NOVEM

NOX
nov,

november,

Novensles

novus,

noverclis,

novicus,

novissim ,

nox,

Novius,
hac

NCIS

NOXA

n b lis
noxa,

nxim,
nbilum,

nubcla,

nubis,

Ncera.

nctum,
nbifer,

nucipersicum,

NUCLUS

NMEN

Nuithns,
Ncla,
nudius,

ndus,

nllsdum,

Numanta,

nugtor,

Numnus

ngigerlus,

NUMMLUS

MUMERBILIS

numerblis,

numertum,

Numida,

Numida,

numro,

Numitor,

Numus,
numrus,

Nummus,

nummlus,

NUMMUS

NUNTIUS

nundinae.

numquam,

nundinatus,
numquidnam,

nundinus,

nuncupt,
n ntit ,

nuncupatus,
nuntium,

NTUS

NUO

nut,

n ,
ntrctus,

nuperus,
ntrcor,

nuptilis,
nfltri,

Nursia,

ntritum

nusquam,

ntrtus,

ntti,

NUX
nux,

NYSIUS
Nyphaeum,

Nymphidius,
Nyctis,
Nysa,

Nyctimn ,
Nyseus,

Nysius,

o
obaertus,

obrm,

Oaenum,

Ox s

obbrtsc,

obd,

obdormisc,

OBDUCTIO

OBJECTUS

obdct,
obfui

obdr,

obdx

obhaesi,

obirscor,

obt ,

ob s ts,

objac

objectt

obj ct
obentis,

OBJECTUS

objic

OBLIQUO

obln,

oblid,

obligtus,
objurgt

objurgtritis
oblmtus,

oblansgusc,

obltr,

obliqu ,

oblquo,

oblectatio,

OBLIQUUS

OBNOXUS

oblctor,

oblscor
obmurmur.
oblittr

obmutui,
obliv,
obnlor,

obliviscndus,
obnxus

oblvium,
obnoxisus,

OBSCNITAS

OBNBO

obr pt.

obnubo,

obnunt,

obr ,

oboedinter,

obrutsc

oblus,

obsaepsi,

obrep,
obsc nits,

OBSCENUS

OBSERVABILIS
obscr,

obsicrti.
obsecutus

obsequens,

obscrts,

obscuro,

obsequium,

obscrus,
obsertus,

obsecrti,
observbilis,

OBSRVANS

OBSOLETUS

obsrvans,
obsidinlis,

observanta,

obsigntor,

observtus,

obsst,

obses,

obsolsc,

obsid,

obsoletus,

ebsidi,

OBSOLVI

obsntor

OBSTRX1
obstitus,

obsonium

obstrglum,

obsorb,

obstrepi,

obstinado,

obstrinxi.

obstipsc

obstruo

OBTIN

OBSTUPEFACO
obtntus,

obstupefi,

obstupidus,

obtestt,

obs,
obtstor,

obsurdui

obtempert,

obtic sc,
obtndi,
obtin,

OBTINGO

OBUSTUS
obtndo

obtni,

obtratus,
obtorpui,

obtrecttor,

obtrsi,

obtritus,

obttus,

obtr nc,

obtuor

obstus,

OCCIA

OBVALLO

occaltus
obvenio,

obvrsor,

obv rt
occsurus,

occator,

obvoltus,
occntus,

occaeco
occ pt,

Occia,

OCCIDENS
occidens,

OCCMBO
occlsti

occidi,
occb,

occiduus,
occultatio.

occin,
occlt,

occipitium,

occld,

occuli,

OCRA

OCCUPASSIM

occupt,

Ocenus,

ocellti,
occup
ocllus,

Ochus,
occrr,

cior,

cius,
occrs,

occursus,

Ocra,

OCRA

OCLUS
October,

ocretus,
Octdrus,
Ocriculnus,

Octvia,

octgint,

octophron

octavus,

ocultus,

octingenti.

oct,

oclus,

OEBALIUS

OCYRHOE
odrtus,

Ocyrh ,
dram,

Odis

odr,

odrus,

Odts,
Odrysus,

Oegrus,
Odomantcus,

Oeblis,

odrti,

OEBALUS

OFFND
Oenopius,

Oechala,
Oenopin,

Oeclides
Oens,

Oedipodnds,

oesypum,
Oedips,

Oenis,
Oet ,

Oenidae,

offci,

off nd,
oenophrum,

OFFIRMO

OFFENSA

officina,

offnsa,
offico,

offensclum,
officis ,

offensi,

officium,

offensiuncla,

offg
offirmt ,
off r,
offirm

OFFXI

offla.

OLENS

oinos,

off di,
Olbinsis,

offulsi,

Olcinum,

Ofilus
oleaginus,

Oleros

Ogygs.
Olends,

olens,

OLUS

OLENTICTUM

olenticetum,

oltor

ol,

olivtum,

olera,

olvitas,

olun,
olla,

Ollus,

olfct,

olor,

Oliros
olus

OLUSCLUM

OMNIPOTENS
Ombria,

Olympni,

mntum,

Olympiads,
minsus,

Olympicus,

omitt,

Olympiodrus.
omnfer,

Olympius,
omnimdis,

omnmodus,

Olynthii

omsum,

omnipotens.

OPERA

OMNIS

omnis

Onsimus,

Onomstus,
omnivgus,

onger

onstus,

Onchesmit s,

onyx,
Oncheus,

opc,

on r,

opla,
onersus,

OPRANS

OPHTHALMICUS

operosits,

op rt ,

oprans,

oper

Ophlts,
operti,

operimntum,
Ophionus,

opror,

opers

Ophisius,

ophthalmis,

OPORTNUS

OPICUS
opinatus,

opifer,

opinio,

opificina,

opipr ,

opm ,

opimits,
Opter,

opitlor,
opimus,

oporinus

opinti,
oportit,

OPPANG

OPPRESSIO
Oppus,

opp do,

oppetii

opportne,

oppidni,

opportunus

Oppiduis,

oppostus,
oppidum,

oppressio,
oppil,

OPULENTER

OPPRSSOR
opprssor,

optt,

opprobrium,

optms,

oppugnti,
optimus

oppgn,

opto,

optndo

Opsius,
opulnter,

OPULENTIA
opulentia,

ORATIUNCLA
opusclum,

Opuntii

Opuntus,

rclum,

Orta
opus,

rtiuncla,

ORATOR

ORCHESTRA

rtor,

Orbitanum,

orba, -ae,

orbus,
Orbilus,

Ords,

orchstra,
orbita,

ORCHIVIUS

Orchivius,

ORSTS

ord,

natorius
Orcus,

Ordes,

ordntus,
Orstes,

ORNAMNTUM

ORESTUS
Orestus,

1. org, - nis,

Ortni,

Orin,

Oritae,
Orgus,

Orus

ornmntum,
oriens, -ntis,

ORNATE

ORTONA

ornt,
Ord s,

Orpos

Ornus,

Orphidius,

Ornytus,

Oronda,

Orthsa,
Ortna,

OSPHAGUS

ORTULANUS
ortulnus,

oscillum,

Ortygi ,

oscit,

Osi,

osc ,

Osismi, -rum,
Osci,
Osphgus,

OSSA

OTHRYADS

1. Ostia
Ossaeus,

Ostinsis,

Ostrius,
ostnsus

ostrinus,

ostento,
Oth,

ostntum,

Othryds,

OTIOR

OXYGARUM
Ovidinus,

otior,

ovilis,

tum,

topta,

Ov a,

vum,

oxygrum,

p.

pabulris,

pctus,

Pcnsis,

PAENITET

PACORUS
Pacrus,
Pada,

Pactlis,

paedaggus,

Paeducus,

pactus,
paenitens,

paenitet,

PAENITIT

PALAEMON
Paetus,

paenitit,

pgnus,

pglla,
Paen s,

Paestni,

pginla,

paetlus,
Palemn,

PALLA

PALAEPHARSLUS

Paltina,
Palaepharslus,

Palaest ,

paltum,

Palste,

palam,

Palinurus,

palang-,
palia,

PALLACA

PALLOR
Pall ne,

pallca,

Pallantum,

pallsc,

Pallantius,

pallilum,

pallor,

PALDMENTUM

PALLUI
pallui,

palmps,

Palmaria

palpti,

palmtus,

palpito,

palmeus,

paludmentum,

PALDTUS

PANCHRESTUS

paldatus,
pampnus,

Palumbinum,

panaca,

Panaetlium,
Pamphgus,

Panchaeus,

pampinti,
panchrstus,

PANCRATIASTES

pancratists

PANNONICUS
pandus,

pangyrcus,

Pandtar a,

Panhrmus,
Pandionus,

pnis,

Pandrsos,

Pannonicus,

PANN
Pannnis,

PAPHUS
Panthoids,

pannus,
Pantilus,

panxi,
Panorm-,

pantex,

Panthum,

Paphus,

Paphus,

PAP1A

Ppia,

PARASITUS

gladiatorum

paradxon,

Pp ns,

paralyticus,

papyrum,

pr, paris,
parastor,
parasitas,

PARASTICHIS

parastichis,

PRl
parcus,

paratragoed,

pardrus,

parc ,

prens,

parentlis,
parco,

pr o,

PARNASSUS

PARHDRUS

Parhedrus,

parietinae,

Prisii,

Parma,

Parmenids,

pari, -is, -re, pepri,

Parmnsis,
Paris,

Parnssus

PARO

PARSIS

paro,

parricdium

paro,
pars, partis

Paror a

Parrhsis,

Parrhasus,

parsimna

parricida

parsis,

PARSTRYMONIA

PARTITIO
Parthicus,

Parstrymonia,

Parthn.

participlis,

Parthnn,

Parthenopaeus,

partcula,

Parthenp ,
partim,

part t ,
Partiria,

PARTITDO

PASITHA

partitd,
parvus,
parturi,

parais,

Pasargda
par

pascor,
parvior,

parvum,
Psiphaa,

Psitha,

PASSAGARDAE

Passron

PAT

Patl ,

Pataraeus

Passerinus,

passum,

patefaci,

pastllus,

patlla,

pastricius
pastorus,

patenter,
pat,

PATER

PATRTOR

patibulatus,

pater,

patinter,

patra,
patinrius

paternus,

Patiscus,

patiblis,

patrtor,

PATRATUS

Patrnsis,

PATULCIANUS

patrcinium,

Patrcis,

patr ,

patrona,

patrus.

Patrobus,

pat i,
Patulcinus,

PAUXILLATIM

PATULCIUS
Patulcius,

paulum

pauca,

pauper,
paucits,

paulatim

pauprts,

paulsper
pausicus,

paullum

pauxilltim

PAUXILLULUM
pauxillulum

PECORA
pvninus,

pauxllus,

Pavor,

pavicla,

pavdus,

Paxaea,

pavt,

pavtus,
pecra,

PEDANI

PECORIS

pecten,

pec l ,

pectitus,
pecna,

pecnirius,

pecuria,

pecus,

pecltus,

pedlis,

PEGASEIUS

PEDANIUS
Pednus,

pdiculsus,

peditastllus,
pedatus,

Pedus,

Pedia Lex
pedster,

Pducaenus,

Peditia,

Pedum,

PEGASIS

PELIGNUS

Pgsis, - dis,
pelgus,

Pelsgis,

pegma, -tis,

pegmris,

Pleus,

P l as,

Plis,

Pelagona,

Pelignus,

PELOPEIUS

PELIGNUS
Pelignus,

pellis,

Pella,

pellect, -nis,

pell, -is,

pellex (plex, paelex),


pellc

pellicla,
Pelopias,

Pelopus

PELOPIDAE

PENELOPAEUS

Pelopidae,

pendes,

Pelras,
pendo,

peltstae,

pendlus,

Plsicus,

Pemma,
penarius,
Penelopaeus,

PENSILIS

PENELOPE
P nelp ,

pnicillum,

penes,

penitus,

penetrbilis

Penus,

pentro,

penslis,

PER

PENSI
p n r a,
pens,

Peparthos
penso,

pensum,

per,

pentamter,

Pentri,

PARATTNTE

PERA

peragrt,
pra,

percer,

perlbus,

peramoenus, -a, -um,

Peraea,
perappostus,

perg,
perattnt , adv.

PERATTENTUS

PERCIO

perattntus,

percalu

percautus,
perbll ,

perbito,

perbrvi,

Percennus,

percensi,

perci,

percallesc,
perci

PERCULTUS

PERCIPIO
percip,

perconttor,

percitus,

percontmax,
percognitus,

percreb i,

percucrr
percnor,

percltus,

PERDO

PERCUPDUS
percupidus,

perdlrus,
percrri,

perdignus,

perdit ,
percrsus,

perdiutrnus,

perd,
percuti,

PEREGRlNUS

PERDOC

perdoc ,

perdullis,

perdolsc,
peregrinabndus,

perdc,

peregrinor,

peregrinus,

perddum,

PERELEGANS

PERFECI

perlgrans,

perequt,

permptor
perrr,

pernnis,
perexclsus,

perexpeditus,

per,
perfacl ,

perfamiliris,

PERFRICTUS

PERFECT
perfct ,

perfltus,
perfrens,

perfdi,
perfic,

perfrctus,

perfric,

perfidum,

perfrictus

PERGRAECOR

PERFRICI
perfrici
perfr,

perfrng,

Pergma,

perfror,

Pergmos,
perfugi,

pergnrus,

perfngor,

pergraecor,

PERIMELE

PERGRANDIS
pergrndis,
periclittus,

prgula,

perculsus,

perhilum,

Perillus,

Pricles,

perillstris,

Periml ,

PERIMO

PERJUCCNDUS

perim
peripetsma,

periphrsis,
perind ,

peristsis,

peringenisus,

prita,

Perinthus
perivi

peridus,

perjcndus

PERMAGNUS

PERJRIOSUS
perjrisus
perlibet,

perlbor,

perlng ,

perli,
perltus,

perl str,

permgni,

permgnus,
perliberlis,

PERMANANTER

PERMOTIO

permnnter,
permisc,

permno,
permissum,

permitt,

permtrsc,

permedittus,
permixt,

permodcus,

perming,

perml,
permti,

PERNOTUS

PERMTUS

permtus,

pernecsse est,

permulc,

pernics,

permultum,

perniger,

permut,
pernsc,

perna,
perntus,

PERNOVI

PERPESS

pernvi,

perprc ,

perolesc,

perpauper,

perpnd ,
perrt ,

Perprna,
perr,

perpessi,

PERPURGATUS

PERPESSUS
perpessus,
perpl ,

perpetro,

perpoli,

perptt ,
perpetuts,

perpet,

perpropinquus,

perpr risc,

perplexor,
perpurgtus,

PERPURGO

PERSCISSUS

perp rg,
perrg,

perpt,

perrpi,

perquisivi,
persaep ,

Perrnths

persal t,

Perrhaebi,
persapinter,

perridiclus,

perscissus,

PERSQUOR

PERSCITUS
perscitus,
persedeo,

Persus,

perscript,

perscriptus,
perseni,

persquor,

persec t ,

PERSERO

PERSONO
Persicus,

pers r,

persign,

persisto,

persevrans,

perslv,

Prsia,

persn,

perscum,

PERSUASIO

PERSONI

personus,

perstrn,

perspeclor,
perstrepui,

perspici,

perstrudis ,

perspicus,
persusibilis,

persusi,

PERSUASTRIX

persustrix,

PERTINENS

pert r,

persubtilis,

pert x,

pertimsc,

pertmpt

pertinax,

pertergeo,

pertinens,

PERTINO

PERURO

pertin ,
pertdi,

perturbt ,

pertolr,

perturbo,

pernctus,

pertransii

pertritus,

per r,

PERRSI

PERVESTIGO

perrsi,

perv n ,

perssi,

perversts,

pervgor,

perverto

pervh,
pervestg,

PERVTUS

PS

pervtus,

perviam,

pervum,

pervolto,
pervil,

pervlv,

pervigl,

pervinc,
p s, pdis,

PESCENNIUS

PETELINI

pessmd,

pestifr ,

Pescennus,
petastus,

pesslus,
Petlia
pessum,

Petelin ,

PETROSUS

PETELINUS

Petelinus

petrtum

Petila,

Petra,
petit,

petitur,

Petrocori,

peto,

petrsus,

PETTALUS

PHALANGAE

Pettlus,
Phaedmus,

Phaens,

Peuc ,

Phaethn,

Phaecs,

Phaethsa,

Phalacrin ,

Phaecis,

phalngae,

PHASELITAE

PHALANGITES
phalangits
phantasia,

phalanx,

Pharasmans,

Phalasia,

Pharmacsa

Phalreus,

Pharsl a,

Phanaeus,
Phaselitae,

PHASLUS

PHILAS

phaslus

Pherecydus,

Phil ,
Phgius,

phiditia,

Phenetae,

Philaeni,

Pherecrt s,

Phils,

PHILMA

PHILOPATOR

philma,
Philocrts,

Philetaerus,

Philodrus,

Philippicae

philolgus,

Philstus,

Philomelinss,
PhU
Philoptor,

PHILOPOEMN

PHOCAEA

Philopoemn,
Phinds,

philosphor,
Phlegn,

Philostrtus,

Phlegys,

Philus,

Phlius

Phims,

Phineus,

Phcaea,

PHRENETICUS

PHCAEENSES
phcaenss,

Phoencus,

Phcii,

Phol ,

Phoebas,

Phorcis,

Phoebigna,

Phosphrus,

Phoenicus,

phrenticus,

PHRIXEUS
Phrixus,

PIAMNTUM
Phylacus,

Phyllacds,
Phrygia,

Phryx,

piculris,

Phylc ,

pimntum,

PIGER

PIATIO
piti,

pie,
pictus,

picus,

Pierus,

Pirus

pictra,

piger,

pictus,

PIGET

PILUS

pigit,

pigmentrus,

plrus,

pigneror,

plus

pilpit,

pigrita,

pilus,

PENNIRAPUS

PILUS

pingu sc,

Pimpla,

pinster,

pinguita,

Pindos,

pinntus,

pinnirapus
pingue,

PINNLA
pinnla,

PISCATORIUS

pirata,

pinsitus,

Pirithus,

pinxi,

Pisn ,

piscrus,

Piraeus,

pisctrius,

PITTACUS

PISCATUS

pisciculus,
Pistrinsis,

pistrinum,

piscsus,

pithcum,

Pisistrtus,

pistillum,

Pittcus

PITTHIS

PLACITURUS

Pitthius

plctus,

Pityssae,
Placentinus,

pix, picis,

placdus,

plcmntum,

placitrus,

PLANTARA

PLACITUS
placitus,
Planasia,

Plaetrius,

pln ,

plancies,

plgiger,

Plgulius,

plantaria,

PLANTARIS

PLEBECULA

Platn ci,
plantris,

plausi,

planxi,

Plataeae,
Plauta,

Plat,
plbcla,

PLBEIUS
plbius

PLINIUS
plnilnum,

plebs

plrus

plectrum,

Pleuronius,

Plemmyrum

Plinus,

PLISTHENICUS

PLRMUM

Plisthenicus,

plumbsus,

plrtor,

pliirlis,

pluma,

plumbtus,
plrimum,

POEANTIUS

PLURIMUS
plrimus,

pluvilis,

pclum,
plusclum,

Pltchus,

Podalrus,

Poeantius,
Pltnius,

POLIORCETES

POEAS
Poes,

Poenlus,

poena,

Poetnum,

Poenc ,

Poenicus,

Polemnicus,

Poliorcts,

POLLIO

POLITE
polite,

Politrum,

Pollia

pollicilt,
pollens,

pollinctor

poll,
Poll,

POLLIS

POLYPMON

polluc,
Polybus,

polluctum,

Polydaemon,

Pollux,

Polyhymna,

Polyartus,
Polynic s,
Polybins,

POMPONIUS

POLYPHAGUS
Pomp ia,
Polyphemus

Pompeinus,
pomrium,

Pompeioplis,

Pomti,

pomoerum
Pompillus,

pompa,
Pompnus,

POMPTINUM

PONTO

Pomptinum,

pondero,

Pontini,

pondus,

pontificatus,

pn,

ponto,

PONTUFEX

POPULIFUGIA

populbndus,

popnum,

popularts,

populti,
poples,

poppysma,

populifugia

PORRIGO

POPULISCITUM

Populn a,

porclus,

populsus.

porrectio,

por,
porrxi,

porcllus,

porcinrius,

PORTUNUS

PORRMA
Porrma,
porticus,

porrum,

portisclus,

portentsus,

portorium,

Portnus,

PORTUOSUS

POST

possdi,
portus,

possssor,

Posidum,

posit,

positra,

possid,

post.

POSTAUTUMNALIS

POSTPONO

post urbem
postgenti,

post,

posthaec

posticum,

posterior,

postis,

postliminium,

postrus
postprtor,
postfutrus,

postpn,

POSTPOSI

POTNTER

postquam,
Postumia,

Postuminus,

postridi ,

pottus,

postultum,

potnter,

POTOR

POTENTIA

potis,
Poteli,

potissimum,

Pothinus,

potitor,

pt,
ptin,
ptor,

PRAECLLO

POTRIX

ptrix,

prabitor,

ptulntus,

praecn,

ceteris
praececini

praeb,
praecllens,

praebbi,

praecll,

PRAECIPITANTER

PRAECELSUS

praecent,

praecrptus,

praecpi,

praecn,

praecept,

praecip,

praecptus,

praecipitans,

PRAECIPITATIO

PRAECORDlA

praecipitis,

praecl d,

praecip ,

praecogt,

praeconium, -i,
praecis ,

praecordia,

PRAEDICATIO

PRAECORRUMPO

praeda,
praecorrmp,

praecxi,

praedtrus,

praec rr,

praeditus,

praedicti,
praecrsus,

PRAEO

PRAEDICATOR
praedictor,

praedm,

praeductus,
praedict,

praedidc ,

praedrus,

prae min

prae,
praedvs,

PRAESSE

praefndus,

PRAEFODI

praeferrtus,

praefectra,
praefidens,

praefxus,

praefr,

praefc,
praefdi,

PRAEGUSTATOR

PRAEFODIO
praefodi,
praegermn,

praegns,
praeformtus,

praefrctus,

praegrv,

praefulg,
praegusttor,

PRAELONGUS

PRAEGSTO

praeh nd ,

praelbor,

praehibi,
praelautus,

praejct

praelib,

praejdicum

praelngus,

PRAEMONSTRO

PRAELQUOR

praeluceo,

praemisi,

praemodultus,
praemtr ,

praemllis,

praemet,

praemgro

praemnstr,

PRAEPARTI

PRAEMONUI

praemord,

praenunta,

praemuniti,

praeoccd, -is,

praeocc p,
praenvigt,

praenit,

praepart ,

PRAEPROPERE

PRAEPARATUS

praepn,

praepedimntum,

praeposit,

praepost r ,
praept,

praeposi,

praepoll ,

praeprop r ,

PRAEPROPERUS

PRAESCRIPSTI

praeproprus,

praesgi,

praereptus,

praesgus,

praerd,

praescitus,

praerpi,
praescripsti,

PRAESCRIPTIO

PRAESES

praesentrius,

praescriptum,

praes nt,

praesens,

praespsi

praeses,
praesentnum

PRAESTO

PRAESICO

praesdens,

praestantia,

praestatus,

praesudium,

praestgitrix,

praesignis,
praestiti,

praestans,

praest,

PRAEST

PRAETNT

praesum,

praesm,

praestlor,

praestrictus,

praestus,

praetnd,

praesul,

praet nt
praeslto,

PRAETENTUS

praetenuis,

PRAETERNAVIGO

praeterendus,

praetepi,

praetergredior,

praeterltus,
praetergo,

praeter,

praetermtt,

praeternvig,

PRAETRO

PRAETORIUM

praeterprpter,

praetexttus,
praetervctus,

praeterverto,
praetor,

praetxta,

praetrini,
praetrium,

PRAEVRTOR

PRAETORIUS

praevr cor,

praetrtus,

praevntus,

Praettinus

praevrtor
praevalidus,

PRAEVIDI

PRECATUS

praevidi,
prv ,
praevisus,

pravus,

prand,

Praxitelius,

pransrius,

prtum,
prectus,

PRETIUM

PRECES

prendo

Precor,

prehns

pressus,

premo,

pretum,

PRIMORES

PREX

primae,

prex

Primigena,

Primus,

primtus,

pridem,

primrs,

prima,

PRIOR

PRIMRIS

principlis,
primlum,

prncipes,

Primus,

prior, prius,

PRIORES

PRO

prisc ,
Pr vernt s,

privus,

pristis,

pro,

privtus,

PROCD

PROAGORUS

probits,

progorus,

probrum,

probbilts,

procax,
prob ,

prc d,

PROCLLA

proclla,

prcrits,

PROCLIVITAS

prcd,

Procls,

prcessi,
prclivits,

PROCURATRIX

PROCLIVUS

procul,
prcnsul,

prcrastint,

Proclus,

prcr ,

prcubi,

prc rtrix,

PROCURATUS

PRODITOR

prcur,

prdic,

prdigisus,
procurstores,

prcrsus,

prdgus,

prd,

prditor,

PROFATUS

PRODITUS

prdxe,

prdoce ,

Proetus,

prdcta,
profnus,

prdctus,

proftus,

PROFCI

profct,

professor,

PROFLUVIUM

profitr,

prfl,

proficiscor

prfluvium,

PROGRESSO

PROFLXI

profutrus,
prfre,

prgentor,

profndum,

Progn ,

prgress,

profusos,

PROGRESSUS

PROLETARIUS

progressus,
prjectus

pribor,

prohibitio,

prlatus,

prjecticus

prltrius,

PRLTRUS

prlici,

PROMISSOR

prmer tus,

prminens,

prlub um,

prmisc ,

prmer ,
promissor,

PRMISSUM
promissum,

PRNUNTIATUM
promptus,

prmissus,

prmitt,

prmulgti,

promo,

prmulsis,

prmuntur um,
Promlus,
prmut us,

prmov,

promovi,

prompt,

prnuntiti,

prnuntitor
prnuntitum,

PRPNSUS

PRNUNTITUS
prniintitus,
prnunt , -i
propago,

prpnsus
pron rus,

prpatulus,

prp ll,
prooemium,

propemdum,

propgtor,

propg s,

prp nd
, prp

prp nsus,

PROPRANS

PRPN

prop nquo,
proprans,
propinquus,

propert ,

proper ,
propior,
propr,

prop rus,

proph ta,

propitius,

propincus,
propla,

propn,

propinquits.

PROPULSATIO

PROPNTIS

Propntis,

prporr,

propter

prposit ,

prpudisus,

prpositum,

propugnaculum,
propsitos,

propugnatio,

proprietas,
prpugntus,

prpulst ,

PROPULSATOR

prpulstor,
prp ls,

PRSCRIB

prorsus

prpulsus,
prorsus,
Propylaeon,

prquam
prora,
prr ,

prruptus,
proripi,

prorutus,

proripui
prris, prr

prosc nium
proscind,

prrogtivus,
prrogtus,
prorog,

prscissus,

PRSCRIPSI

PROSPER

prscripsi,
prscriptio
prosevi,
prsic
prsilib
prsilii,

prosectus,

prsili,
prsistens,

prsec tus,

prs m n,

prs quor

prosp ct,

prosp ctus,

prospeculor,

prosperus,
Proserpina,

PROSPERA

PRTND
prostiti,

prospera,

prospertus,

prostit tus,

prosperits,

prostrsse
prosperas,
prosp xi,
prostrvi,
prsub g,

prospic ,

Prtagrs,

prostans,
prost rn,

prostibilis,
prostiblum,

prt lum,

prt nam
prt ndi,
prt nd,

PRVC

PRTN

Prt nor,
protenus,

Prtog

prtoll,

prterre,
prtrctus

prot

prtrim
Prtesilu
protrpon
prt

prtrd,

Prteus,
prtrsi,

Protho nor,
prothymia,
protinam
prv
prtinus

PRVH

PRVSOR

prvh,

prvidus,

prven ,
provncia,

prv ntus,

Prvinc a,
prverb um,
prvincialis,

prvidens,
prvincitim,

prvid nt a,
prvis,

prvid ,

prv sor,

PROVISUS

PRDENTIA

prvisus,
prox m .

prvocti,

proximi,

prvoctor,

prvc,

proximus,

prvlg
prvl,

prvolutus,

prdens,

prvlv,

prdnter,
prdentia,
prvulgtus,

proxim

PRUINA

PTERLAS

Pseudoct,
pruinsus,
Pseudodamasippus

pr nicius
prnum,
Pseudophilippus,
prrg,

pseudothyrum,

prytan um,

psilthrum,

Prytnis,
psychomantium,

psychrolta
psalt rium

psaltr a,
Psamth ,

Ptel um,
Ps cas,

Pter ls,

PBLCUM

PTISANA
ptisna,

pb sc,

ptolemae um,
Ptolemaei,
Publinus,

2. pblicnus,
2. Ptolemaeus,

pblictus,

Ptolemis,

Ptolemocratia.

pblictus,

pbens,

P blicius,

pub rts,

p b s

P blicla

p blicum,

PBLICUS
pblcus,

PUERILTER
pudicitia,

pud cus

Pblilia
pudor,

Pblilius,

Publius,

pudi,
pudit,

pud nda,

puellla,
pu llus,

pudentius
pud ,

pudet,

pudibndus,

puersc,

puerilits,

PULCHER

PUERITIA

puerp ra,
puerperium,

pugntor,

pugntus,

puer lus,
pga,
pugil,

pugn us,
pugno,

pugillttus,

plumbeus

pgiunclus,

Pulch llus,

pulcher

pugncits,
pugnc lum,

PULCHER

PULVERUS

Pulcher,

Pnlchra,

pulmentrium,

pulchr
pulmo,
pulchrit d
pulpa,
p l ium
pulpm ntum,
pul nta,

pullrius,

pullti,

pullulo,

puls,

pulstus,

pulsus,

pullum,
pultrius

pullus,

pulver,
pulvereus,

PNICUM

PULVRIS
pulvris,
pulverul ntus,

Pulvillus,

pumictus,
p lmicus,

pulvinar,

p mili
p milus,

pulvinris
punctiunc la,

pulvis,

punctus,
pung,

pulvisc lus,

punicus,

PNICUS
P nicus

p nio

punior

punitor,
p nitus, -

Pupia

PURPURUS
p pus,

purgmen,

purgm ntum,

purgt ,

purgatus,

purgo,

p pillris,

P pinia
purifico,

Pup us,

pup gi,
p p la

p p lus, -

purpura,

purpurtus,

putti,
puttus.

putal,
purpur ,

purpurissum

put,

purrhus,
purus,

Puteolnum,

Puteli.

put us,
pusillus,

pusio,
putidiusc lus,
pustulatus,

pusula,

putidus,

puta,
putamen,

putillus,

PUTO

PYRTHRUM

puto.
Pyld s,

pylae,

Pylaemn s,
putrefac ,

putr sc,

putris
putr

Pylos

Pyracmn,

Pyrmus
Pydna,

pygargos

pygmaeus,
Pygmal n,

Pyreneus,

pyr thrum

PYXIS

PYRETUS
pyr tus,

Pythagrs,

Pyrgensis,

pyrg,

pyriphlegethon,

Pythagor us
Pythagor i
Pythagor cus,
Pythartus,

pyrpus,

Pyth n,
pyrrhich us,
Pythium,
Pyrrh,

Pyrrhnci,
Pyrrhi
Pyrrhus,

Python,

pyt ss,

quadrg sima

qua,

quadrgs mus;

quadrans,

quc mqu
quadrntal,

qudam,
qudmtnus,

quadrantrius,
Quadrtilla,

Qud ,
quadra,

quadrtus,

quadrg nrius,
quadrifriam,
quadrifidus,

QUADRIGA
quadriga,

QUDRUPLO
quadring nti,

quadripartiti,
quadripartitus

quadrivium,
quadrigarius

quadrigatus,
quadrupdans
quadrijug s

quadrij gus

quadr p s,

quadrim stris,
quadrupltor,
quadrimus,
quadr plex,

quadring ni,
quadringentesimus,

quadruplico,

QUADRPLOR

QUAESTUS

quadr plor,

quadr plus,

quaesti,

quaero,

quaestiuncula,

quaes i

quaes t , -

quaestrium,

quaesitor,

quaesitum,
quaestr us,
quaesitus,

quaestusus,
qulum,
quaest ra,
quaestus,

quam

qulibet

quamdi

quamdudum,
quamlibet
qualiscumqu
quammxim ,

qualisl bet.

quampl res

qualisnam,
qual ts,
quam primurn,

QUAMQUAM

QUANTMVIS
quanti

quantillus,
quantits,

quamvis,

quantopr
qunam,

quando,
quant lus,

quandc mqu
quantum,

quandqu,

quantum,

quandqu
quantmvis,
quanquam,

QUATEFECI

QUANTUS
quartni,
quantus,

quartrius,

quartum,

quantusc mque,
quasi,

quantuslibet,

quasillria,

ququ

quassns,
quassti
quasstus,

qur ,

quartadecimni

quassus
quatefac ,

QUATENUS

QUERIMNA

quemadmodum
quater,

que
quat rnus

quatriduum,
Quercens,
quattuord cim,

querc ns,

quattuorviri,

quer la

quer lla,
queribundus,

QUICMQUE

QUERITOR
quer tor,
quernus
queror,

Querqu tulni,
qui,
Querqu tulnus,

quer lus,

questio,
questus,

quinam

qui,

quibo,

quic mque

quicumvis
quid,

qui sc,

quidam,

qui sse,
quidem,

quidnam,

qui tus,

quidque,
quidquid
qui vi,
quidum,
quidvis,
quiens,

qu s,

quin

quingenti s

quinid n ,
quinivic ni
Quinctinus
Quindins,
Quinctius,

qu nqugesima,
quinqug simus,

quinctus,

quinqutrus

quindeci s

Quinquegentini,

quindecimpr mi,

quinquennlis,

quindecimviri,

quinqu nnis,

qu ng nr us,
quingeni,

qu nquepert tus,
quinqueprimi,

QUINQUERMIS

QUIRITES

quinquer mis,

quinquvir
quipp
qu nquevirtus,

Quinta

quintna,

Quir nlia,

Quirinius,
quitni,
Quirinus,
2. Quintilinus,

Qu ntilis
Quintilius

quiris,

Quir t s,

QUCUM

QUIRIT
quisquiliae,
quis,
quisquis.

quisse,

quisnam
quiviscumque,

quispiam,

quisquam,

quisque,

quoad,

quocirca,

QUOTENS

QUOCMQU
quoniam,

quod,

qupiam,

quoque

ququ,

qudammd

qumdo

qumodoc mqu

quotcal ndis,

quot ni,

qumodnam,

quondam,

quotidi ,

QUVIS

QUOTIENSCMQU
quotienscumqu ,

quotquot

quotumus,

quotuscumque,

quotusquisque,

quo sque,

rbula,

Rabul ius,

rabidus,
rac mus,

Rabi nus

Racilius
radians,

rabio
rabis ,

radiatus,

rabis lus,
rabisus,

radicatus,
rdicesc,
rdicitus,

Rabirius,

rdicor,
rdicula,
radio,

Raboc ntus,

RAPAX

RADIOSUS
rm nta,
ramentum,
rad us,

Ramnes,
ramosus,

rmus,

rd x,

rd,

rancid lus,
rancidus,

Baecius,
rnula,
ranunculus,

Raeti
Rlla
rallus,

rapcits,
rapx,

RAPAX

RASTER

raptus.

rp lum,
raphnus,
rapide,
rr faci,
rapidits,

rr f
ci, rr

rapidus,

rrits,

rapi,

rrus,

rapttus,

rapt ,
rast llus,
raster,
raptor,
raptum,

REATINUS

RASTRA

ras

rauc,
raucisnus

Raudiius
raticinti,
raudusc lum,
raticintivus,

ratic nor,
raus rus,
rvast llus
Rav nna,
ratinlis,
Ravenns,
ratinliter,
ratinr um,

ravis,

ratiuncula,
repse,
Retinus,

REATINI

rebellt ,
rebelltrix,

reb llis,

reb ll,

RECEPSO

recanto,
recantatus,

recs rus,

rec d,

reb,
rec ll,
recalcitr,

recalefaci
recal ,
recens,
recalfaci,
recalf ci,
recal i,

recensi,

recandesco,
recens i,
recensus,

recand ,
rec pi,
recepso

RECEPTACLUM
receptc lum,

RECIPI
recid

recepti,
recid,

rec ptus,

recinxi
tecesse,
rec ssi,

rec ssus,

recharm d,
rec d

recipi,

RECIPROCATUS

reciproco,

RECONCILIO

recl si,
recctus,

reciprocus

recisus

recittor,

recittus,

recognitio,

recognsc,

recoll gi
recoll

recolui,
recl,

reclmatio,

recomminiscor,
reclamo,

reclintus,
reclinis, -e
reclin,

recompositus,

reconcilit ,

reconcilitus
reconcilio,

recl d,

RCTUS

RECONCINNO

reconcinn,
recondidi
recond tus,

recr sc.

recrudesco,
recrud ,

recnd,

r cti,
recnfl,

r ctor,

reconm ntor

recrdor,

r ctrix,
r ctum,

recorr xi,
recorrig,

recrast n,
recretus,

r ctus,

RECUBO

REDDO

recubo,

recucurri,
recultus, '

recupert
recupertor,

recurvus,

rec stus,

recupertorius,

recupero
recussus,

recutitus,

rec rr
,

recurso,

redctus,

redarg ,
reddib
redd tus,

recursus,

REDDC

EEDIVIVUS
rediens,
redi s,

redd c
red mi,
redimi,
redim tus,
red mpt,
redemptor,

redintegr,
redempt ra,
red mptus,

redipiscor,

redit rus

redeuntis,
redhib ,
redhibitus
redhib i,

rediv a,
rediv vus,

REDOL

REFERCIO
redndana,

redol,
redundtus,
redndo,
redomitus,

redorm,
redc ,
redcis,
reduva

redux,

reduct,
redxi,
refci,

redctus,

redncus.

referbui,
referci,

REFODI

REFERIO
refibl,
refcio,

refr,

refg,

reflgit,
refltus,

refrsi,
rfert,

reflx ,
reflxus,

refrtus,

r
reflri,

refrvens,
reflus,
refervsc,

refdi,
refod

REFORMATI

reformt .

reformtor,

REFUNDO
refrigerti,

refriger

reformtus,

reformid,

refssus,
reftus, refov,

refriagsc,

refrixi,
refdi,
refugi,
refugio,

refractrilus
refractrus,
refrctus,
refugiam,

refrgi,
refrnt o,

refulgo,

refrictrus,
refnd

REGO

REFUSUS

Refttio,

Rginss,

refttus,
reft,

regign,

Rgillnsis,

rglter,

Rgillum,
1. rgllus,

Rgillus
regermin,

rgina.
regss ,
regia,
Rgini,

Regia,

Rginus,

regintim,

regredor,

Rgum,

regress,
regrssus,

regula,
regltn,
regnndus,

regntrix,

Rgulus,

rgno,

rgnum,
rehlo

ric
rjectnea

rjcti

rjct
rjctus

rjic

relctus,
relgti.
relgtus,
relg,

relbor,
relentsc,
relangusc,

relevtus,

relict,
relicus,
reltus,

relaxtus,

religtus,

RELIGIS

REMEDIABILIS
relquum

reliquus
religis,

religisus,
relltus
relc.
relcsc,
relctans,
relucttus,

relin,
relinquo

relxi,
remacr

remnd.
remand,

relqui,
reliquae,
remn,
remansl,
remedibilis,

REMEDUM
remedum,

remiss.

remelig,
remnsus,

remissi

remtor,

rmex,
remissus.

rmigti,

remistus
remitt,

rmg,

reminiscor,

remisc,

remiscui,

remixtus,

remolor,

REMLITUS

RMUS
remg,

remollsc,
remulceo,
remlcum,

remra,

remormen,

remlsi,
remlsus

remnerti.

remortus
remnr
remnror,

remror

remsse,

remurmr,

rem ,
Remus,
remtus,

remov,

removi,

remis

REPELLO

BENARRO
renrro,

renuntitus.
renunt,

rentus,
renv

ren,

renid,

renuntius,

renidsc,
rentor,

Rnus,
rent,

renodtus.

repgla,
renovt ,
repndus,
renovtus.

reparblis,
repartus,
reparo,

renmr,
repastinti,
renuntiti,

repet,
repll,

REPNDI

repndi,
repnd.

REPO

reprtus,
repetenta,
repetit,
repetitor,

repns,

rept,

repns,
repnsus
repent,
repentin
repentinus,
repercssi,
repercussi,

repetndae
repexus,

repercssus,

replrat,

repri
reper

repltos,
replicti,
replictus,

reprtor,

replmb,

REPRIMO

REPONO

reppri
repplI
repraesentti,

repraesnt,

reprehndi,
reprehnd
reporttus,
reprt,

reprehensi,

repositrium,
repositus,

reprehns,
reprehnsor,
reprehnsus

Reposiv
repstor,
repostus
reposi,
reptia.

reprnd
reprssor,
reprssus,

REPRMISI

reprmissi,
reprmitt,

reptbndus,

REQUIR

replsans
repuls, -

replsus,

reptt ,

repung,
reprgatus,

reputtio

requirant
repuersc,
repgnans,

requirunt
requis,

repugnnter,

repugnati,

requisc,

repgno,
requissem
requitus,
repli
requir,

RESDI

REQUISITS
resaluttti,
resalt,
resnsc,

requisivi
rre
rs,

rescissus,
rescrib, -

rescriptum,
rescrptus,
resectus,

rescr

rescr
resaev

resctus
reseci,
resectus,

RESD

RESLV

resmin,
resquor,
resignatus,

resr,

resili,

reservtus,

resili
resmus,
reses,
rsintus,
resevi,
resid,

residis,
resido,

residum,
residus,

resipi,

resipi,
resist,

resoltus,

RESPONDI

RESONABlLIS
espxis,
respic,

resn,

resprmen
respirti,
resonui,
resnus,

respir,

respctus
resplendi,
respond,

resprgo,

resprsi,
respersio,

respersus,

RESTRICTE

RESPONSIO
restnx ,
restipult,
respons t,

restiplor,

respns,

restiti,
restit,
respnsor
restiti,
restit,

respnsus,
rspblica,
respi,
resp,

restns,
restauro,
resticla,
restincti,
restinctus,
restingu,

restittio,

restittus,
resto,

RETX

RESTRICTUS
resurrxi
resusct,
restrictus,
retardti,
retardatus.
restringo,

retx,
rte,
restringuo
retctus,

resmo,

resmptus,

retndi,
retend,

retnsus.
retenttus,
retenti,

resupintus,
resupn,
retnt,

resupinus,

resrg,

retentus,
retxi,

RETEXTUS

RETRO

retorrdus,
retexi,
rtia,
retrsi,
rtirius,

retractti

reticentia,
retracttus,
retic,

retrct

retici,
rticultus,
retrctus,
Btcus,
retinclum,

retrh,

retinenta,
retin,
retribui,
retribo,

retribtus,
retini
rtis,
retn
retorqu,

retr

REVEROR

RETROAGO
reos

revalsc,
retrocedo,
retrcssi,

revali,
revh,

retro
retrgrdis,
retrgrdus,

revltus,
revlli,
revll,

retrrsus,
retrd,

revn ,
reven,

retrsus,

reverndus,
rettdi
rettli

revrns,

revernter,
retsus

rus,

reverentia,

REVERITUS

REVOCO
revisit,

reverro

reviso,

reversi,
revivsc

revrsus,
reverti,
reverto

revocmen,
revocti,

revxi,
revci,
revictus,
revid,
revilsc,
revincio,

revinc,

revinctus,
revirsc.

reviri,

revoctor,
revoctus,

RHEMM

REVL

Rhadamistus,
rhadin,
Rhaeti

Rhaeticus
rhaetus,

Rhamns,
revulsus,

Rhamnsa
Rhamnsis,

Rhamnsius,

rhapsdia,
Rha

rheda,

Rhacotes,
Rhadamnthus

Rhemi,
Rhemm

RHENI

RHSICUS
Rhium,

rhn

Rhznitae,

Rhenum
Rhoda,
Rhsus,

Rhodnus,
Rhod ,
Rhodius,

Rhetiens,
Rhodp,
rhtor,

Rhodopus

rhtorce,
rhtoricus,
Rhodunta,

Rhoeteus,
Rhnocolra,
Rhoetus,
Rhinthn
Rhion

rhombus

Rhpeus

rhonchus,

RHYTHMUS

RIMATUS
rigsc

rhytion
rigd,
ricinum,

rigidus,
ricnus,
rictum,

rig,
rid,

Rigodlum,
rigor,
ridor
ridibndus,
ridiculrus,

ridicl,

rgi,
rigum,

ridiclum,
rigus,

rima,
ridiclus,
rigtus
rig,

RIMOR
rimor,

rimsus

ROBORATUS
rivlis,

rivlits,
rivlus,

ringor,

rivus,

ripa,
rixa,
rixtor,
Bipheus,

rix,
rixor.

riscus,
risi,
risor.
risus,

robidus, '
Rbigla

rbiginsus.

Robigo.
rit,

rituls
ritus,

rbor

ROMANI

ROBRO
rbr,

rogtor,

rbur

rogtum,
rogtus,

rogitt,
rogt,

rogo,

robus.
rbstus,

rd,

roglis,

rogos,

Roma,

rogtiuncla,

Rmnnsis
Rmni,

RMANLA

RSIA
rris,

Rmnus,
Rmechium,
Rmilia
Rmilius

Rmulia

rosrum

Rmula.
Roscia
Rmulus,
Rmulia,

roscidus,

Roscius,

Rmlus,
rrns,
Rsa,
rrt,
rrtus,
rrdus,

Rosellni,
rosus,

rr.

RUBSC

RS1DUS
rotundtus,
rsmarinus

rotundts,
rotnd,

rostrtus,

rostrum,

rotndus,

rubefc,
Rubellius,
rubllum,

rubns,
rsus,

rub,

ruber,
rotatus,
rote,

rotula

RUBTA

RUDIS
rubus,

rubetum,
rubus

Rubi,

ructbndus,
ructtrix,

ructor,

Rubic,

rudens,
Rubicndlus,

rubdus,
rudirus,

rbiginsus,

rudimntum,

rubor

rudis,

rubrica

rubricatus
Rubrius,
Rubrum

RUMOR

RUDITAS
Rug

rudts,

rud,

rudor,

rugsus,

ru na,

Rufa,
r fsc,
Rufllus,
ruinsus,

R f ,

Rullus,

Rufrae,
Rmia

Rfli,

rumifc,

Rufus,
rminlis,
r mint,

ruga,
rumin,
rumor,
r gtus,

RUMPO

RSTICANUS
ruptor,
ruptus,
rricla,

r r,
rmusclus,
rrsus
ru,

rus,

Rusca,
r ps,
R scin,

Rusellni,
Rupilia
Rs,
Rupillus,

russus,
russus,

RYTHMICI

RUSTICATl
Ruthni,
rutiltus,
rstice,

rsticits,

rutilsc,

Rutlius,

rutil,
rstcor,
rutlus,
rstclus,

rutrum
Rutba,

rsum

ruta,

Rutl

Rutlus
Ruteni,

rutundus,

s
Sabina,
sabina

Sabin
Sabaea,

Sabini,

Sabaei,
Sabr a,
Sbt a
Sabatina

sabinuni,
Sabinus,

Sbtini

sabbtum,

Sabbra,

Sabis,

saburra,

Sablla,
saburrtus,

Sabellcus

Sacae,

Sabllus,

Sacassn ,

Sabllus,

saccria

SACRIFICO

SACCARIUS

saccatus

sacerdotlis,
sacerdtium,

saccllus
sacchron

sacra,
sacrmntum,

sacciprum,

sacclus,

sacranium
Sacllum,

sacllus,

sacricla,

sacrificlis
sacrificti,
sacrifictus,
Sacer,
sacerdos,

sacrificium,

SACRIFICOR

SAEPTA

sacrificor,
sacrificlus,
Sadla

sacrilegium,

saeclum,
saeculris,

saeclum

Sacriprtus,

sacris,
sacro.

saep,
saepenumr
saeps

sacrosnetus,

saepimntum

sancta
Saepinum,
Sacrvir,

saepi

Sacrovirinus,
sacrufico
saeps.
saepsi
saepta,

SAGEV

SAEPTUM

saga,
saeta

sagcits,

sagaciter,

saetbus

Sagalassnus
saetger,

Sagalssos,
Sagna

saev,

Sagarinus,

saevidcus,

Sagris,

saevii,
saevi

Sagartis

sagx,

saeviter,
saevitia,

sagina,

saevus,
sagin,

SAGIO

SALARIUM
Sagntum,

sagtta,

sgus,
Satae,

sagittrius,

Salc a,
sagittifer,
salcts,
sagittiptns,
Salaeca.
sagmen,

Salaminius,
Salmis,

sagum,
Salapa
Salapini,

Salria,
Saguntini,
Saguntinus,

salarium,

SALARIUS

SALLUSTIANUS

salarius,

Salssi,
salx,

salillum,
salmo,

salbra,

Salintor,
salimim,

Slentinus.
Salrnum

saliptns,
Salisubsli,

Saliae,
saliva,

saliatus,
salictum,

Sallentini,
salignus,

sall,
Sallustinus,

SALLUSTIUS

SALI

salttrus,

salttus,

saltem
Salmcis,
Salmneus

salti,
salto,

Salmnis,
Sal,
Salnae,

salturius,
saltusus,

salpa

saltus,

Salpsa,
Salpins,
salsmentrius,
salsmntum,

salber,

salsiptns,
salsura,

sal brits,

salsrus,
salbriter,

saltatio

sali,

SAMNIUM

SALUM

salve,
sals

salvt,

Salvia
Salvius
salvus,

Samaei,
Sumaria,
Saltris,
Samarobrva,
saltriter,
saltt,

salutatus,
saltifer,

sambca,

Samirmis,

salutigerlus,
Samus,

sal
tis,

Samnis.
Samnites

salve.
Samnium.

SAMOS
Samos

SANGUIN
sanctts,

sanctitud,

Samothracia,

sanctus,

Sampsicermus,

Sancus,
snti,
Saneia,

sandaligerla,
sandalium

sancio,

sandix,
sne,

sancitus
sanet,
Sangarus,
sanguen,
sanguinrius,

sanctimn a,

sanct

sanguinus

SAPPHiCUS

SANGUINOLNTUS
sangunolentus,

sanx
,
Sape

sangus,

sprda,
Sph,

sapns,
sanis,
sapinter,

Sapnia
sanni,
spinus

sap,
sanqulis,
Sanquinius,
Santnes
Santn ,

sapisti
sapor,

SAPPHO
Sapph,

SARTUS
sardnyx,

Sardus
Sapriprtus,
saprophg,

Sariolnus,

sarissphms,
sarcina,

sarcinria

Sarmtae,

Sarmaticus,
Sarmtis,

sarcintus,
sarmentum,
sarc,

Sarmntus,
Sarnus,

sarclum,

Sardanaplus

Sarpdn,

Sarrnus,
Sarrsts,

Sardi,
Sardin ,
Sardinia,
Sardis,
sardon a

Sarsintis,

sartra,

SATISFIO

SARUS
sati,
Sarus.

Sassula,

satira

Sataccipio
satagito

satagius,
satg
satgi.

satis
satis

satisdati,
satisdo

Satellius,

satisddi,
satisfaci.

sats,
satiatus,
Saticla,

satits,

satin
satine

satisfc ,

SATIUS

SATURO
saturum,

satius,

Saturi,
saturits,

sator,
Saturius,
satrpa,
satrapa,

Sturnlia,

Satrapn,
satrps,
Sturn a,
satrapia,

satur,

satura
Sturn a

Sturnius,
Strnus,

Satrae
saturtus,
saturo,
Saturinus,

SCAENA

SATUS

satus,

saxifer,
saxificus,
Saxla,
saxulum,
saxum,

Satyricon
satyricus,
gatyriscus,

scabellum

scaber,
saucptis

saucitus,

scb ,

saucus

Scdinvia
Sauroctnos,

Scaea
scaena

Sauromtae,
Sv,
saxtum,

SCAENIC

SCATBRA
scalptrum,

scaenicus,
scaeptrum,
scamnum,
scandi,
scand,

Scaevla,

Scanta,

Scantinia
Scantinius,
scaevus,
scaphium,

scafa,
sclae,
Scaptius,
Scaldis,
scaplae,
scalpllum,
scalp,

scapulnus,

scalprum,
scarus,
scalps ,

scatebra,

SCAT

SCIDI
Scpsius,
sceptrifer,
sceptriffer.

scaurus,

scptrum

Sctnus,
scelert,
schedum,
scelertus,

schma,

scelr,
schoenobts,
scelersus,
scelrus,
schola,
scelstus,

scholastcus,
scelus,

Scithus
scibam,
scma,
scna,
Scepsius,

scid ,

SCIENS

SCISSE

Scipidas
scip,

scinter, :

scientia,

Sc rn,
scirpa

sciscitti,
sciscittor,
sciscittus,
scintlla,
scintill,

scisctor,

sci,

scisc,

scisse,

SCISSOR

SCORTUM
solutae

scissura,

Scopas,

scopulsus,
scisti,
sctmnta,
scoplus,
sctor,

scitlus,
scordlus,

scitus,

Scordus,
scorp,

scorpios
scvi,
scloppus
scorttor,

scorta,
scola,
Scolus
scomber,
scpae,

scorteus,

scortor,

SCOTINUS

SCRPSUS
scriptt,

scotinus
scrptor,

scriptlum.
scretus,
scre,

scriblita,
scrb,

scriptra,

scriptus,
Scribnia.
scriplum
Scribninus,
Scribnus,

scrinium,

scripse
scripsi,
script,

2. Scrfa,

scrpus,

SCYLLAEUS

SCRPLOSE
scurrilits,
scrptsus,

scrupulum,
escrupulus

scurrla.

scutrius,

sctti,
scutll,
scutica,
scrutns,
scrtt
scrtatus,
scrttor,

sctigerulos,

scutla,

scrtinium,
scutultus,

scutulum,
sculp,
sculpnae

scyfus,
Scylax,

sculptra,

Scylla,

sculptus,
scurra
Scyllaeum,

scurrilis.

Scyllaeus,

SCYMNOS

SECRTUS

scyphus,
secessi,
scessi,
Scyrias,
Scyrus,
scssus,
Scyrn,
Scyrus
Scythae,
scl d,
Scythia,

Scythis,

sclum,
sclusi,
sclsus

s
scrtrium,

Sbthos

scrt,

Sbsus,

Sebsini,

scrtum,

scd,
secrtus,
Scrn,

SECRVl

SECRIS
secundae,
secundni,

secta, secundo,

sectrius,
secttor,

secndum,

sectlus,
sectlis,
secndus,

sector,

Sectra,
scubitus,

sc b,

sc r,
secricla,
securfer,
securis,

SECRITS

SEDES

sdmen,
scrus,
sdti,

sedtus,

secus,
sdcim
sdcla,
sedens,
sedentrius,

sed,

secutor,

sectus,

SGNITAS

SDI
sd l,
sedulus,

Sedni,
sdi,
Sdigitus,

sd
xi,

sditi,

Segsta,
seditiosins
sditiosus,

Segestni,
Segestnum,

sdo,

sdc,

Segestnns,

segmenttus,

sducti,
sdctus,

Segn ,
sgnips,

sdulits,

Sdulius,

sgnis,

SEGNITER

SELLARILTJS

Sgnitia,

sjnxi,
slct

sgnit s,

slctus,
Selen,

Segontia
Selepitn ,
Segontici,
Segovax,

segregtus,

Seleucinus,

segregis,
segrg,

Seleucus,

Segulius,

Selinuntii,
Sellinus,

Seius
Sjaninus,

sella,

Sjnus,
sjugtus,
sj g,
sjuneti,
sjunctus
sjng,

sellaria,

SELLARIUS

SMIDCTUS
smnt,
semermis,
smssus,
smstris,

Sellasa,

Selli

Selloe,

Sellius

semet,
semi:

sellla,
Slymbr a,
smanimis,
smiadopertlus,

smiambstus

smiaprtus,
semibarbarus,
Semelus,

smibs,

smen,

smicper,
smicinctium,
smicremtus
smicrdus,

smida,

smentivus,

smidctus,

SMIMIS

smifctus,

SEMIRTUS

seminatus,

smfer,
seminis ,
sminium,
smifltus,

Smigermnus,
Smigraec,

sminudus,

Smigraecus,
smigrvis,
smipagnus,
smihins,

smiperfctus,

smihilcus
Smiplacentinus,
smihra,
smilcer,

smiputatus,

smilber,

semillus
sminiarinus,
Semiramius,
semirsus,
smimortus,
smirefctus,
Smirmanus
smintor,

semirutus

SEMIS

SNRILI
smivocls,

smtus,
smov,
smisepltus,
smv
,
smssis,
smisupinus

sempiternum,

Semprnia
Semprninus,
Smitls

Scmprnius,
smittus,
smitctus,

smiustultus

smistus

smuncirius,

Sena,

smivivus,
semivocalis,

senclum,

SENRIUS

SNSILIS

sentor,
sentrius,

sni,

Senae
senidni
sen lis,
sentuscnsltum,
snior,
Senca,

senis,
senium,
Senecio,

senectus,
Sennts,
Senones,
Snnsis,
snsa,

sensc,

snsibilis,

snsifer,
senex,

SEPELO

SNSIM

gnst ,
snsus,

sentis,

sentisco,

sentus,

sersum
Sententia,

spr,

spartim,
sententila,
sententis,
spartius
sentina,

Sentms,

spartus,

spr,

senti,

sepelibilis,
sepeli
sepeli,

SEPES

SEPTIMANI

Septemdcim
septemfluus
aspes,
sephyrus,

septemgeminus,
septempedalis
Septempedn ,

spio
septmplex,

septemvin,

septemvirtus,
Spositus

sposi,
Seppus,

septnrus,

septn ,
septentrio

sps ,
spta,

septnus,
Septicius,

Septem
semptmber,

scptiflus,

SEQUOR

SEPTIMATRS
seplcrum

Septimi llus,
Septimius,

sepltus,
Sepyra,

Squn ,
Septimontilis,
Squanicus

Septimulius,
septimum,
sequens,
septingentsmus,

sequster,

septingenti,

septirmis,

septugsmus,
septugint,
septunnis,
septumus,

sptus
sepulcrlis,

seqestra,

SER

ser,

SERMUNCLUS

sria,
srica,
srictus,
sricus,

Serpn.

srcus,
series,

sernum,

sernus,

1. sersc,

Sermio,
serm,

Serstus,

Sergia,
Sergilus,

sermcint,
sermcinor,

SERVATUS

SR

serrla,

Sertrnus,
ser,

sertum
sertinus,

sertus,
seri,

serpentisrna,

serperstra,

srum,

serp,

serpullum
Servaeus,
servans,
Serrnus,

servss,
servti,

Serrtus,

Serrum

servtrix,

servibam

servil,
Servilinus,

servolus,
servulicla

servil ter,

servlus,

Servlius,

serv,
servus,

ssmum
servitum,

sscplex

Sesstris,
servt s.

ssquilter,
Servus,

ssquimodus,
ssquioctvus,
ssquipus,
ssquipedlis,

SSQUlPES

SEXCENARUS
stsus.

ssquipes.

gsquitertius,

svhor

sess,
sevrits,

sessit,

sevrit do,

Sevrus,
sessrium,

Sstertilus,

svoctus,

sstertius,

sstertius,
sexgnrius,
sexgni,

Sestinus,

sexgsmus,
sexgis

stiger,
Stini,
St nus,

sexangulus,
sexcnrius,

SEXCNI

SIC

sexcni

sexcentis
sexnnis,

sexs

sextadecimn ,
sibi,
sibila

sextrius,

sibilus,

Sextinus,
Sibuztes,
sextilis,

Sibylla,

Sextilis,

sextla,

Sextas
sibyllinus,
sexas

SICUT

SICA
siccus

Sicmbri,
Sicni,

Sichaeus
Sicilia,

sicania,
Sicanius
Sicilinsis,
Sicca,
Sicimina,
Sicctus,

Sicinus,

sicbi,
sicesc,
Sicli,
sicctas,

Siclus,

Sicc,

siccuni,

sicut

SICYON

SIGNIFICATIO

Sicin,
Sicynus,
Sigum,
siderus,
Sgus

sidi
Sidicini,
Sidicinus

sigilltus,
sigillum,

Sido,

Sidon,

signfer,
Sidn,
signifcns,
Sidnius
signifcnter,
sidus,

SLEX

SINIFICATUS

Silnus,
significo,

Silrus

Siln ,

Signin ,

Silnicus,

signo,

silentium,

Signum,

sil,

silndus,

Sigovesus,
silsc,
Silna,

silex,

SILIANUS

SIMIUS

Silvia

silvicola,
silicernium
silcs,
siliginus,
silig,

Silius,

silvicultrix,

Silvius

silvsus,
s mia,

simila,
Silpia,
Silures.

silva,

Silvni,

similis,

similiter,

simililud,

Silvnus,

similus,
simit ,
silvstris

sim, .

Simis,
Simnids,

simulmen,
simlns,

simplex,
simult,
simulti,

simultus,
simulo,

simplum,

simpuvium,

simultas,
simlus,
Simlus,

simul

Simus,
Sin.

Simulac,

SINISTRE

SINCRITAS

singuli

sincrus,

Singultio,

sincipitmentum
singlt,
sinciput,

sinflus,
sinister,
Singarnus

singulares,
singulris,

singulriter,

sinisterits,
sinistra,

SIRPICUS

SINISTRORSUM

Sinncs,

s par um,

ginn,

sipho,

squi
Sinitc,
siquis
senuatus,
Sinuess
a

Siren,

Sinum,

Sin,

sinusus,

sinus,

Sirius,

Sirmi,
Sirpcus

SIRPO

SITUS

sis
sitlla,

Sisp,

Sithon,

Sisnna,

Sithnes

Sithnis,
Siser,

Sithonus,

sissent,

Sist,
sitinter,
sitii,

sitio,

silis,
sistrtus,
sistrum,
sititor,

Sisyphds,
Sisyphus,
Sisyphus

Sittinus,

sittybos,
sitla

siturus,

SITUS

SOCIUS

socctus,

soccus,

socer,
socrus,
sve
socibilis,
sivi,
smargdus,
socilis,
Sminthus,

Smyrna,

socilits,

sociatus,
socits,

Smyrnaeus,
sobles,
sbrits

soc,

sobrina,
Sobrinus,
sociofraudus,

SOCIUS

SOLENS

Sohaemus,
socordia

socordus,

Scratci.

sltilum,

Scraticus,
sltus,
socrus,
sodlicium,

soldus,

sodalis,

solerus,
sodlts,

solemn-,
solens,

SOLLERTA

SOLNSS
slistitum
slitrus,

sol ,
solitum,
soltus,

solidsc,
solidits,

slivgus,
sollmne,

solido.
solidum,

solidus,
sollemniter,

sollrter
slifer,

slistmum

sollertius,

SOLLICITATIO

SOLTUS
Solovettus,
slstitilis,

sollicittor,

solstitium,

sollict,

soli,

slum,
sollicitd,

slus,
solliferrum,
soloecismus,
soloecus

solutilis,

Solonium
slor,

solutus,

SOLVI

solv,

SONUS

somnolentus
somnus,

sonbilis

sontrus,
sono
sonips,

sonitus,

sonivius,
Solymus,

somnculs,
somnculsus,
sono,
somnificus
somni,

sontis,
Sontits,
sonns,

somnium,

SOPATER

SORDS

srcum,
sophia,
Srnus,
sophists

Sophoclus

sorbilis,

spitus,
Sopolis,

sorbus,
sordeo,

sords,

Sopor,

soprifer,

soporus,

SORDESC

SSIS

srdidatus,

sorticla,
sordidlus,

sortilgus,

sordidus,

sorditd,
sortis,
sricinus,
sortit,
soror,

sortitus,

sorricida,
Ss a,

sorrius,

Ssibius
Ssilus,

sors,

Soslus,

Ssis,

SSITHUS

SPATISUS
sparsi
sparsim,

Ssus,
sparsus,
sospes,

Sparta,

Sospita,
Spartnus,
sospittor,
Spartitae,

Ssus,

partiticus,

spartum,

steria,

sparus,

Strcus,
Sotimus,

spathalium
spatitus,

sparg,
spatis,

spargier,

SPATIUM

SPECLA
spectblis,

spectclum,

spectmen,
specilis,
specilter,

spectt ,

specttor,

specttrix,

spect,
specillum,

spect

specmen,

speci
specis,

Speciosus,
spectrum,
specla,

SPECLA

SPEUSIPPUS
splnca,
Splnca,

speculblis,

sperabulis

speculbndus,
Sperchis
Sperchos
speculra,
Sperchionides,
speculris,
Sperchae,

specultrius,

spernor,
specultrix,

specultus,
speclr,
sps,

specus, -

splaeum,

Speusippus,

SPIRO

SPEXI

sphaera,
Spinthrus,
spinthr

spinus,
Spi,
spica

spira,

spiceus,
spirc lum,
spicio
spic,

spirmntum,

spclum,
Spiridn,

spicum,
spina,

spir,
spintum,

Spino,

SPISSATUS

spiss,

SPONDEUS
Splt n ,

spisssc,
spoliriun,
spissitd,
spolit,

spissus,

spolitor,
spolitrlx
spolitus,

spln,
splend,

splendsc,

spolium,

splendd,

splenddus,

sponda,

spondaulium
splendor,

splendi,
splnion
Spltinus,

SPURCUS

SPONDYLUS
sportla,
spongia

Sporus
sprrunt,
sponsa,
sprtus,
spnslis,

sprvi,
spunia,

spmtus,
spmsc,
spnsiuncla,

spmsus,
spnsus,
sponte
spurctus,
spurc,

spontis,

spopndi,
sportlla,

spurcidicus,

spurcus,

SPURINNA

STACTA

Stabinus,

Spurius,

Stabinum,

spttor,

sptum
stabili,
squl,
stabilis,

squlidus,
stabilits,

squlitud
squlitud,
stabilitus,
stabultus,

squma,

stablor,
stabulum,

squmus,

squmsus

STADIUM

STATUARIUS
statra,

Stagiruts,

Statilius,

Stagnum,

stat,

stalagmium,
stmen
Sttus,

stmintus,

statvus,

Stass,

statrus,

Statrius,
stata,

Statr i,

steturius,

STATI

STERILIS
stelltus,

statmin,

stellger,
stelli

stemma,

Stena,
status,

Stentor,

stercorus,

stattus,
stlla,

sterculinum,

stercus,

Stelltis
Stellatina

sterilsc,

STERILITAS

STILP

Sthenelus,
Sthenlus,
Sterilits,

Stern,

Sthenus,

Stichus,
Stict,

sternmntum,
stigmats,

stiliadum,
sterntmntum,
sternuto,
stillrium,
Sterps,

Stertinus,

stilltus,

still,

stert,
sterti,
Stilp

STILUS

STIPLA

stptor,
stipendirus,

Stimichn,

stipendium,

Stimon,
Stimla,
stimulti,
stimultrix,

stimulus,
stiml.

stip,

stimlus,

stips,

stipto,

stpult,
stipultiuncla,

stiplor,
stica,

Stirpes,
stirpsc

stcus,

stirpitus,

stola,

stirps,

stoltus,

stolidits,
Stlis,

stomachtus,

stomchor,

STOMACHSUS

STRATOS
strangl,

Stomchus,
strangra,
Strapellini ,

stratgma,
strab

Strat ,
strages,
Stratus.
S ral
strgla,
Stratcls,

Stratoncnss,
strglus,
Stratoniceus,

strmntum,
Stratonicus

strangulti,
strangultus,

STRIX

STRTUM
strid,
stridi,

strtra,
strtus,
Strvi,
strena,
stridulus,

Strn,

striga,
strigs,

strnu ts,
strnus,

strigis,
strig,
strepit,

string,

strep,

strepi,
stritus

strictra,

strinxi,

strictus,

stritt,

STRONGYL

STULTILQUUS

Strymonus,

stropha,

stud,

strophium,

structilis
structor

studium,

Strma,

studi,
stult,

strthiocamlus
Strym

stultiloqiienta,

STULTITIA

SUADELA
stuppa

stuprtor,
stultivdus,
stultus,

stuprtus,

stuprsus,
stuprum,

Stpa,

stupefci,
Stupefi,

stupui,
Stura,
Sturnn ,

Stupns,
Stygius.
stylus,
Stymphlis,

Stymphlos
Stupsc,
Styphlus,
stupidts,

Suada,
Stupor,

SUAD

SUB
suvior
suvis,

suvisvitio

suvits,

Susor,

suviter,

susria,

suvum

susrius,

sub

suasum,
Suasus

suvelns

suvitus,
suvillum
suvilquens,
suvilum

SUBDLE

SUBABSRDE
subagrstis,
subamnis,

subarrognter,
subaurtus, -a

subauscult,

subblandior,

subcontumlis,

subdblis,
subdebilittus,
suslineo.
subdidi,

subabsurd ,
subabsurdus,

subditivus.
subditus,

subact,

subadrognter,
subaertus,
subagt,

subdoco,

SUBDLUS

SUBIND

subdm,

subduc,
subdc

Sberinus,

subgrndis,
subhorridus,
subictus
subigitt,
subducti,

subdxe,

subg,

subduxi,
subdxt

subgi,
sub,

subi,
subinnis,

SUBLAQUUM

SUBINSLSUS
subinslsus,

subinvsus,

subjectus,

subinvit,
subirscor,
subjici
subissem

subitnus,
subitrius,

subitus,
subjugtus,

subjng

subjct

subject
subjnxi,

subjectissim,
subjct,

SUBLTE

SUBMERGO

sublt,

sublmtus,
sublime,
subltus,

sublgi,
sublg,

sublimits,

sublstus,
sublimo,
sublevtus,

sublilus,

sublc,
sublica,

sublcs,

subligclum,

subli,
sublu

subltus,
sublxi

SUBNT

SUBMRSI
submrsi,

submol st ,

submrus, submon
subminia,
submoni,
submorosus,
subministrtus,
submov

submisse,

submvi,
submissi

Submissus

subnatus,

submitt
subnexi,
subnxus,'
subnger,
subnixus

SUBNBA

SUBSCRIB
subrepticus,

subrptus,
subnblus,

subrxi,
subrd,

subobscnus,

subrg

subodisus,

subringor,

suboffnd,

subrip

subolsc,
sublet,

subripi,
subrs

subolfac,
suboror,

subrub,
subrubicndus,
Subta,
subp-

subri,
subr

subrctus
subrmg,
subrp

subrupl

SUBSISTO

SUBSCRIPSI
subsicvum,
subsicivus

subsidiarii
subscriptio
subsidium,

subsellium,
subsignnus.
snbsns ,
subsenti,

subsili,

subservi.
subsssor,

subsili

subsp,
subsisto

SUBSLNUS

SUBTERFUGI

substrinxi,
substructi,
subslnus,
substructus,

subsortitio
substrx
subslt,

substrn,

substiti,
substitui,
subtndi,

substitutas,
subterdc,
substratos.
substrvi,
substrictus
substring,

subterdxi,
subterfl,

subterfgi,
subterfgio,

SUBTERLBOR

SUBSTUS
subtractus,

subterln,

subtrxi,
subtristis
subtrivi,

subterrnus,

subtrpis,

subtersc,
subtervcns,

subtsus,

sbla,

Sbl,
subtexi,
subtxus,
Subrnus,

subtlits,

suburbnits,
Suburbnum,

subtlter,
suburbum,

subtim,

Subrra.
substus,

SUBVECTIO

SUCCENSUS
subvirdis,
subvl,

1. subvctus,

succn,

succd,
subvni

subveni,

subveror,
subvrs,

succendi,
succnd,

subverti,
subverto

subvxi,
subvxus

succnsui,

SUCCSSI

SCINUS

successi,
succlm

succll,
successus,

succidnus,
succrv
succmb,
succidus,

succid,

succurr ,

succidus,

succursrus
succing,

succus,

succssus,
succuti,
succn,
sucidus
succini,
succinxi,

sucinam.

SFES

SCSUS
SCSUS,
sudus

sctus,

Sub ,
Subri,

scla,

Suedius,

Sculntus,

surint,

sdrium,

Sussa,

Suessnus,
sudtrius
Suessins,
sudtus,
Suetius,
sudis

siid,

sutus,

suvi,

s dor

Suvus,

suffixus,
suffarcin,
suffcci,
suffctus

sufflmin,
sufflo.

Suffnus,
suffr

suffc,

suffes,

suffdi,
suffodi

suffici,
suffrgti,

suffrgtor,

suffg

suff
suffrgor,
suffmentum

sufftus,

suffregi,
suffrng

SUFFUCIUS
Suffucius,
suffdi,
suffg
suffugi,

SULFUR
suggilti,

suggillus,

Suffugium,

suffulci

suggrndis,
suggredor

sugillo

suffror,

suffsus,
Suillus,

suggr,

sultus,
Sulcius,
suggssi,
suggstum

suggstus,

sulcus,

SULFRTI

SUMMANUS

sulfurti,

Sulfurus

Sulla

Sullni,

sullaturi,
Sulimo,
smen,

Sulmnnss,
summa.

sulphur,
Sulpicia

Sulpicinus,
Sulpicius,

sultis

summn,

SUMMAS

summs,
summtim,

SUPER

sumpsi
sumptifaci,
sumpti,

summ,

summopr.

summum,

sumptusus,

smptus,
summus.

suovetaurilia

suppllectilis,

sm,

super

SUPRFLUO

SUPERA

Suprbus,
supercilisus,
supera,
supercilum,

superbilis,

supercrsc,

superadorntus,
superduc,
suprns
superst.

suprest,
superbib,
superbificus,

super r,
superfcies,

superfi,
superfxus,
superflens,

SUPERFLUXI

SUPERLITUS
superingr,

superflxi,
superfdi,

superindxi,
superinjc ,

superfnd,

superinstrtus,
superfsus,
superinstrvi,
supergredior,

supergrssus,

superillin,

superius,
superjac

superincern,
superjci,

superincmb,
superindc,

superindi,
superind,

superlbor
superlti,

superlv ,
superlin,

SUPERMAND
superscrpsi,
supersed,
supermeo,

supernt,
suprn,
supersdi,
suprnus,

superstgn,

suprsts,

supersteti,
superstiti

superobr ,
superobr,

superpndns

superstitiose
superstitisus,

superstitis,
superstt,

superposui,
superrsus,
superscnd,
superstrtus,

SUPERSTR

superstrx ,
suprsum,

SUPPARUS

superventus,
supervixi,
superviv,

supintus,

supertg,

supinits,

supertli,
suprus,
supinus,

supervacnus,
suppaenitet,

supervd,

suppar,

supervhor,

supparasitor

superveni,
superven,

supprus,

SUPPEDITTI

SUPPN
suppltus,

suppedittus,

supplicti,
suppd

suppliciter,

suppllex,

supplicium,

suppetiae,
suppeti

supplieo
suppilo

supplnt

suppld

supplsi,
supplsi
suppoenitet
suppl,

SUPPORT

SURDUS

supposticius

suppositus
supposivi
suprscnd,
suprema,
supposui,
supprssi,

supprssus,
supremum,

suppudet
sura,

supprti,

surclus,

surdaster,
supputtus,

supr,

SUSPENDO

SURNA

surg,

suscittus,

Surrentinus,

surrexi,
surripi
suspctus

suspendiam,
snscens

suspendo,

SUSPENSUS

suspensus,
suspendo

SUSRRO

suspiro,

susqu
suspexi,
sustentclum,

suspcor,

suspirt,

sustini,
sustll,

susprtus
sustuli,
susrr,

SYNDRUS

SUSRRUS
Sybaritis
susrrus
Sychaeus,

6fita,
sycophantios,
Suthul,
Sygmbra,
syllba
s trius,
Strini,

syllogsmus,
Symaethus

strinus

sutra,
sutus,
suus,

symbla,

sympathia,

symphonicus,

Synaristosae,
Sybris

Synephbi,

Syr ,

syngrpha,
syrinx,
syngraphus,

Syriscus,

synoccium,

Syrium,
Syrus

synthsis,

Syr,
Syracos,
Syrts,

Syracsni,

Syrtis,

Syracsnus,
Syrus,

T
tabernrus,
Tribunicia

tabernla,

tabellrius,

tabrna,
tbificblis,
tabernclum,

tabernrius,

tubi,
tabula

TABULARIS
tabeli

TAEDIT

tacitus,

tabulrum,
tactilis,
tabultum,

tactus,

Taburnus,

tacui,

Tacfarnas,

tacit,

taedet,

Taedifra

taciturnits,

tacitrnus,

taedium,

TALNA

TAENARIDS
Tagus,
Talaionus,
Taenris,

tlrs
Taenrum

talarius,

taenia,
taesum
talntum,

taetr.
tlis,
taetricus
taetritd
tagax,
Tags,

tltrum
Talius,

TALPA

tlus,

TANGO

Tamyris
Tanger,

Tnagraeus,
tam,

Tanatis,
Tamasns,

Tanarus,

tandem,

Tantum
Tanfna,
Tamsis,

tamtsi,
Tamini,

tango,

TARBELLUS

TANQUAM

Tantaleus.
tantlum

tantlus,
Tantlis,

tantum,

tantumdem,

tanti,

tantlluni,

tantisper,

Tansius,

Tapplus,
Tprobn,

tantopere,

Tarblli,
Tarbllus,

TARCH

TARSA
tarmes,

Tarcondimotus,
tardtus,

Tarpa,

Tarpia,

Tarpius

tardilquus,

tardits,
Capitolinus

tarditis,
Tarquininss,

tardiusclus,

Tarquininsis,

Tarquinius,
tardi,
tardus,

Tarquinus,

Tarracina,
Tarracinnses,
Tarentini,

Tarntum,

Tarracinnsis,

Tarracnnsis,

TAUBUS

TARSNSES
Taunus,
Tarsos,
Taura,
Tartrus,
Tauri,

Tartarus,

taurifrmis,
taurignus,

Tartess
Tartessius
taurnus,

Tarutus,

Tauriscus,

Tasgetius,
Tauromenum

Tatus,
Tauromenitnus,

Tauroplos,

Tugta,
Taulant,
Taum,

tecta,

Taurus,
taxti,

Taximaglus,

tectrilum,
tectrum,

Tectosgs,

Tygta

Tennses,
Tenum,
Tedius,

Tegeaea

techna,
Tecmessa,
Tecmn

tegeticula,

Tlebae,
tegmen
Tlegnus,

Tlemchus,
Tlmus,

Telsts,
tgla,

Telethusa,
tliger,

tegumen,
tells,

tela,

Telm

Telamnius,

Telmssus

Tel,
Teln,

TEMPERATOR

TLUM
tmtum.
Temnits,

temn,
Temenits,

Temnos,

Temenos

tempanius,

temerarie,

tempermntum,
temertus,
temprans,

temperantia,

temeritd,
tempert,
temperti,

Tems,

Temesaeus,

tempertor,

TEMPERATURA

TEMPTATUS
tempestivits,

tempertus

tempri

templum,

tempenius

tmpora,
temporlis,

Tempsnus ou Temsnus
temptbndus,
tempsts,
temptmntum,
temptt,

tempttor,
tempttus

TEMPT

TENBRAE
tenc ts,

tenciter,

tempus,

tenchtri ou Tenctri,
Tempore,
Tendba,
tendicula,

tempus,

Tena,
tenbrae,

tmulntus,

TENIS

TENEBRICSUS

tenersc,

tenebrcus,
tenerits,
Tenedus,
Tened,

teneritd,
Tens

Tendos

ten,

Tenns,
tenntur

tensus,
tenta,

tento
tentus,

tenutus

tener,

tenuis,

TENUITAS

TREIDS
tep,

tepsc,
tenuits,

tepidarium,
tenuter,
tepidus,

tepu,
. tenus.
tercenti,
terebinthinus,

tenus

terbra,

terbr,

TERMESSUS

TERENTIA

terginum,

Terentianus,

tergo,
Terentillus,
tergum,
Terentius,

tergus.
teres,

Teridts,
Tergemna,

termes,
terg,

Termessnss,

TERMEST1N1
Termestni,

TERRIFIC
Terpsichr,
terra,

Terminla,

termintio,

termintus,

termmus,

terracn-,
Terrc

terr
ternus,
ter,

terriblis,

terrifc,

TESTICULUS

TERRIFICUS
tessla,
terrigna,

tesselltus,

territo

terrtus.

tesserrus,

Tessuinum
tertiadecimni

tert.

testa.

testacus

2. terti

teruncius,

testti,

testtuSi
tesca

testiculus,

TESTIFICATI

TEUTHRANS
Tthys,

testifictus.

tetgi.

testimnium,

Tetraphylia

testis,
testor,

tetrasticha,

tetrcus,
Tetrilus

testdinus,
Teucer

testla,

Teucrus,

tedndi,
Teuthni

THAMIRAS

TEUTHRANTEUS
textus,

Teuthrs,

Teuticus,

Thabusion

thalamgus,

Teutonicus,
thalassicus,

textle,

I Thals,

textrius,

textrina,

textrix,
textum,

Thalirchus.
Thallmtus,
thallus

textura,

Thalna,

THAMYRAS

THEMISTA
Thbgns,

Thbis,
Thasos

Thasus
Thbnus,
Thaumantus,

Thaumantas,

Thaums,

Thb,

Thbogns,
Thenum,

Thlebae,

thema,

Thbae,

Themis,

THERMDN

THEMISTAGRAS
Theophrstus,
Themistcls,

Thomistoclus,

Theopmpus,

Theoxna,
Theodrus,

Thrmns,

Theogonia,

Thras a

theologus,
thermae

Thermaeus
Thends,
Thermitni.

Theophnes,

Theophilus

Thermitnus,

THERMODONTUS

THESSALONICA
Thseus.

Thermoplum,

Thsids,

thesis,

Thermopylae,

Thespids,
Thespiae,

Throdamantus

Throdms,

Thrn,

Thspis,
Thromdn
Thesprti,

Thesprtus,
Thersits,

Thesprtus,

thesauraius
Thessalia,

thessalcus,
Thsus,
Thessalonca,

THRAEC
Thessalnicnss,

Thessndrus,
Thestids,

Thirmida,

Thisb,
Thocts,

Ths,
Thestorids,
Thestylis,
tholus,

Thetidium,
thrax,
Thetis,

Thora

Theuds,
Thoth
Theudtos,
Thrces,
Theutni,
thisus.

Thrcus,
Thrchas,

Thimrum,

THRAECIDICA

THYMUM

Thraecus,

thurus,

Thraeissa

Thrae,
Thr um,

thrascis,
Thusca,
Thrasimnus,

Thyas
Thrasyllus,

Thybris,
Thrasymnnus,

Thrc,
Thyestids,
Thricius,
Thymbraeus,

Thumbuscum,

Thymbris,

Thucydidus,

Thymoets,

TICIDA

THYNIA
Tibris,

Thrynicus,

Tiberus,

thynnus

Thyn,
tibilis,

thyrsiger,
Tbur,
thyrsus,
Tbrnus,

Tibarn ,

Tibrts,

Tiberinus,

Tiburtinus,

Tiberinis,
Tiberinus,

Tibrtus,
Tichius,

TICINUM

TIMIDE

Ticnum,
Ticnus,

Tillus

Tifta,
Tifrnum,

Timgrns,

Tigellius
Timnor,
tigllum,
timrchides,

tignum,

Tmsithus,

Tigranocrta,
timens,

Tigris,
tim,

Timsithus,
Tigurnus

TURUNCLUS

TIMIDITAS

timidus,

Timocrts,
tinnitus,

Timlits,
Timon,

tintinnbulum,

Tincs,

Tiridts,

tinctus,

Tiro,

ting

Tircinium,

tirsus,
Tinia,

TIRYNTHIUS

TITLUS
Tithnus,

Tirynthis,

Tisamnus
Titidius,

Tisidum,

T siphn,
titillti,

Tisiphonus,

titill,

Titna,

ttivillicium,
titubnter,
titubantia,
Titni,

Ttnicus,

titubtus

Titnus,

titlus,
Tthnus

TOLERBILIS

TITURIANUS
toculli,

tfus

Titurinus

Titurnius
Titus,

Tityos,

Togta
Tlpolmus,

togtrius,

togtlus,
Tmlitae,

togtus,

Tmlts,

Tognus,

Tolnum
Tmlus

TOND

TOLERABILITER
tolerbiliter,

talrans,

tolerantia,

Tolosn ,
Tolsnus.

tolertus,

Tolumnus,

tomentum

Toltum,

Tomi,

Toltni,
Tomitae,
tolln,

Tomitnus,

Tomyris
tonans,

tond,

Thamyris,

TORPO

TONITRUS
topothesa,

toreuma
tormntum,
tonsillae,

tnsrius,
torminsus,

tnstricla
tornus,

tnstrnus,

Tornaeus,
Tornicus,

tnsus,

topiria,

Topica,

topice,

torpedo,

TORPESC

TORUS

torpdus,

torrsc,
torpi,
Torqutus,

torri,

tortlis,
torqu,

tortusus,

tortus,
torquis

torus,
torrens,

TRACTATIO

TORVITAS

toxicum

trablis,

torvum,

torvus,

tostus,

totdem.

totiens

Traba,

trabetus,

Trchs,

Trchinius,

ttius
Trchyn,
tractbilis
totus,

tractt,

TRACTATOR

TRDUX

tracttor,
tracttrix,
tracttus,

traditor,

tractus,

trducti,

trdctor
trdidi,
trditi,

trdctus,

TRDXI

TRANO

traduxi,
tragic,
trjctus,
tragicus,

trahax,

trjici

Trallin ,

trlquor
trluc

trm
trames,

trici
trjci,

trnt

TRANQUILLATUS

TRANSDTrnsalpinus,

tranquilltus,

transcendi,
transcendo

tranquillius

tranquill,

trnsc di,
trnsc d,

tranquilluni.

tranquillus,
trnscriptus,

trnscrri,

trnsab,

trnsabii,
trnsctor
trnscrsus,
trnsadg ,
trnsadg,

TBANSGI

transnna

TRANSGRSSUS
trnsformtus,

transfm,
trnsfr,
trnso,

trnsfrt
trnsfdi,

trnsfugi,

trnsfr,

trnsfugum,

trnsfsus,
trnsfigurti,

trnsgredior

transfiguro,

transfixus,
trnsgress,
trnsfl x ,
transfod,
transgredior.

TRANSGRSSUS

TRANSMITT

trnsg,

trnsltivus

trnsii,
trnsil

trnsltus,

trnslg,
trnslc

trnstus,

trnsmgr,

transmisso,
trnsmssus
trns vi :
transmitto

translat

TRANSVRSUS

TRANSMONTANI
Trnstiberinus,

trnsmov,

transnato

trnstli,
trnsult
trnsi, p
trnsm

Trnspadnus,

trns c
trnsvect

trnspici
trnsvctus,
trnsportti,

transporto,

trnsverbr,

trnsposi,

Trnsrhnnus,

Trnstiberni,

trnsvrsus

TREMO

TRANSVEXI

trnsvolit,

Trebus,

Trbla,
trapetum,

trapezophrum,

Trbulnus,

trecents mus,

Transumnus,
trechedipnum,
Transus,
tremebundus
trvl

Trebtius,
tremndus,

tremsc
Trebini,
Trebinus,

tremo,

TREMOR

TRIBN1CIUS
Trvri

trvericus,
tremlus,

trianglum,
trianglus,

trepidnter,

tribi,

trblum,

tribunal,
tressis,

trsviri

tribunatus,

TRIBUNUS

TRINS

tricps,

trib,

Tricipitinus,
tricipitis,
triclinia.

triclnum,

triclum
tributrius,

Tricor ,

tribtum,

tribtus,

tricspis,

tridens,

Trienna,
Tricca,
triennum
tricnrius,

TRIENTABLUM

TRIO
trignlis,

trientblum
trirrchus,

Trietr ca,

Trietr ds,

trilinguis,

trimestria,

trimtrus

Trifnum,

trifaux,

trimlus,

Trifolinus,
Trinacrius,

Trinobnts,
trgrus,
Trigemna
trinoctum

trgsmus,

trinundinum

TRIOBLUS

Triocalinus,

TRISTIS

Triptolmus,

trins,

tripudium,
Triopius,

tripartit

tripartitus

tripedlis,
triqutrus,
tripednus,

triplex,

trirmis,

triplictus,

trista,

triplus,
tripdis

trstifcus,
tristimnium,

TRISTlTS

TRIV1A
tritor,

tritura.

tristits,
tristitia,

trisulcus

trium,
triumf
triumphtor,

Tritia,

trumphtus,

Tritn,

trimphus,

Tritnia,

Tritnicus,

triumvirlis,

Tritnis,
trivenf ca,
Tritnos,

TRIVIALIS

TRUCIDO

trivilis,

Trjni

Trjugna
Tras,

Tromentna

trochla

tropaeum,

Trophninns,

Trglodytae,

Tros,

Trogmi,
trossli,
Trcus,

Trolus

trucdt,

TUBULA

TRUCIL
trs ,

trutina,
trucl,
trutinor

trulla,

trunctus,

truncus
Tubrtus,

tubilustrium
truncus,
tubula,

TUBULATUS

TUMENS
Tulla,
Tullius,

Tublus,

tubus

Tullinum,

Tucca,
Tulli,

Tullus
tu,

tum,

Tugi,

tumefac,
tuitus,

TNICA

TUM

tumultuosus,

tumsc.
tumltus,

tumidus,

tumor,
tumlus,

tumui.

tumul

tund,
tumulturus

tumultut,

tunica
tumultor,

TUNICATUS

TURDETANIA

tunicatus,
turbinus,
tnsus
tuor, e

turbo,

Turbali,

turbt,

turbtor,

turbelae

turbulentus,

turben,
(urda,

turbidus,

Turdetni

TURDLUS

TURPO
turmlis,

turdus,

turg

Turnus,

turgsc,

Turons,

turgidlus,
turpifictus,

T ria,

Turpilus,

Turianus,

turpis,
T rinsis,

Tri ,
Turus,

turpiter,

turma,

turpitd,
turmlis,
turp,

TURRANIUS

TTLA
Tusci,

Turrnus,

turriger,

Tusca,

Tuscilus,

Tusculni,
Tusculnum,

turris,

Tusclum

Tuscus

Turras

turturilla

tuss,

ttmen,
ttmntum,
Tlnus

tttus,
Tuscncus
ttla,
Tuscnius,

TYNDARUS

TTLINA

T l na

Tyba,
T t a,

Tycha,

Tuticnus,
Tychus,
Ttilius

Tydeus,
Tydids,

tut,

Tymlus,

Tyndareus,

Tutor,
Tyndarids,

Tynclris,

Tyndaritni,
tuus

Tyndaritanus,
Tyndrus,

TYNS

TYSIAS

Tyns,
Typheus,
Typhis,

Typhn,

tyrannc
tyrannicida,

Tyrius,

Tyr,

tyrotarichum,
Tyrrhn ,

tyrannicidiu
tyrannicus,

Tyrrhna

Tyranni,
Tyrrhnus

tyrnnus,

Tyrrhdae,
Tyrrhus,

Tyrs,

Tyrus

Tyrs,

Tyscos,

u
ubicmque

Ubii,

uber,

Uberi,
berus,

ubilbet,

ubiququ,
ubique,
ubiqumqu,
ubivis.

ubrtim,
ubrt,

ud.
udus,

Ufentnus,
Uffugum
ulcerti,

ULTIMUS
ulcr,

ulmus,

ulcersus,

ulterior,
ulcus

ulcusclum,
ulterira,

ulteriores,

ulterus,

ultime

ulmrum,
ulmus,

ultimum,

ulmitriba
ultimus.

UMBRACLUM

ULTIO

Ulyspp,

ultio

umbilicus
ultor,

timbra,
Ulbrae,

ulultus,

umbrclum,

UMBRATICLA

UNCTORIUM

umbrticla,
umbrticus,
unae,
unaetvicesimani

unanimits,
umbrtus,

nanimus,

Umbria,
Umbricus,

umbrifer,

uncilis,
uncirius,

umbr,

umbrsus,

uncinttis,
unc,

unctt,
unctiusclus,

unctrum,

UNCTUM

UNGUENTARIA
undnngint,

undqudrgsmus
uncus

undquadrgis

undquinqugint,

undtrics mus
unda

undtricsimus

undicla,

undatus,

undisnus,

undcentsimus,

undcim,

undsus,

undecirmis,
unsco
undecumni,
nndecflmqu,

netvicsimus,

unguentria,
undnngsimus,

UNGUENTARIUS
unguentrius,

NUS
unicus

unguenttus,

unguntum,

niformis.

unguiculus
unguinsus,

nimnus

nisc

nits,
niter,
unitus,
niuscjsque,

nivrs,
univrsi,

ungla,

universts

nivrsum,
ungulus.
unguo

nivrsus.

noclus,

funis,
unic,

URNA

NUSQUISQUE
Urbicus,
Urbignus
Urbins,
Urbints,
unxi,
upili
Urbus

Urana,

urbn,
rd,
urgens
urgeo
urbnts,

urina,
rintor,
urino
rinor

2. urbnus,
Urits,
Urbica,
urbicus,

Usp,
Uspnses,

urnla,
r,

usquam

ursa,

usqueququ,
Ursnus,
ursus,

Ustca:

urtca,

ruca,

ustulo

urus,
Uscna
Uscnnss,
Usipts,

s capi,
scptus,

Qsitt,
usura,

sitor

s rrius,

usurpatio,
surptus,
usurpo,

usus,

svenit

ut

UTCMQU

UTRICULARIUS

utcumqu,

Uticnsis,

tendus,
Utens,

tilis,

utilts

uter,

utiqu,

uterlibet,
utrque,
utpt,

utqui
uti

utrlbet,

tibilis

utrrius,

Utica,

utriculrus,

UXRUS

UTRICLUS
utrumne,

utrimqu
utrimquescus

utrinquescus

vens,

vidlus,
vdus,

Utrobiqu

uxor,

utrqu,
uxorcla,
utrum,
uxrius,

utrmnam,

V
vacill,
Vaclus,
vacans,
vacivits,
vact ,

vacivus,

Vacca,

Vaccnss,
vacufac,
vaccinum,

Vaccius,
Vacna,
Vaccus,

Vacimlis, vac,

Vacrra,
vacus,
vacillti

VAGUS

VADA

vafer,
vafr,
vafrita,

vagt ,
Vada,
Vadimnis

vagtus,
Vagnss,

vadimnium
vgina,

vadis,
vd,

vgitus,

vador,

vadsus,

vadum,

vagus,

VAH

VALITRUS

Vahlis.
Valeriani
Valerius.
vale,

valens,

Valens,

valtdinrium

valnter,
valt d,
Valentia,

Valentns,
valentlus,

Valgius,

val,
valide,

valdus,
valeo

valitd,
valiturus,

VAPR

VALLRIS

valllus,
Vannus,
vall,
vnus,

vallus,

vapidus,

Vandili

Vang,

vanidcus,

vaporrium,

vaprtus,
vnilquus.

vnils,

VAS

VAPS

vappa,

Varola,
Varisidus,

vpl,

Varguntius, Varus,
Varia,

variantia,

Varro,

varitus,
varictus,
Varrninae,
vricus,
varie,

Varroninus,

varits,
Vrus,

Varni,
Vrnus, -

vas, vadis,

Vasaces,

vsum

Vascns,

vasculrus,

Vticnus,

vasclum,
vs ,
vticint ,
vasttor,

vasttus,

vasttas,
vticinus,

vastits,

vasto,

Vatininus,

Vatinius

VE

Vecilius,

VIENTNUM

veg.

vcors
vgrndis

vecttus,
vectgal,

vehmens,

vectis,
Vehilius,
vect, -

Veia.
vectrus,
Vinus,
vectra
Veientni,
Vdus,

VEIENTANUS

VELTRAE
Velda,

Vint,
Vi,
Velia,
Vjvis,
Velinss,

vlifict,

vlific,

Vlbrum,

velim,
Velinia,
Velinus,

vlitaris,

Veltrni,

Velnnis,

Veltrae,
vltus,

VENAFRANUS

VLIVLUS

Vellaunodnum,

vlc tr,

Vlcius,
Vellius,

vellicti,
vlum,

vell,

Velloctus,

Velunum,

vna,

vellus.

Velltus,

venabulum,
Venfrnus,

VENNUM

VENAFRUM
vendittor
venalicuim,

vendit,

vnlicius,

venditor

vendo,

vnt ,
Vendi,

vntor,

vntrius,

vennrus,
venenatus,
vntus,

vendiblis,
vennum,

vendidi,

VENTILO

VN
vn,

venibam,
venerbndus,

Venla,
veni,

venerrius,

Vent ,

Veneta,

vnsus,

venter,

Ventidius
Venetulni,

VER
vnus

vent,

ventsus,

ventrus,

venustlus,
ventus,

venstus,

vpallidus,
veprcla,
Venulia,

veprs,

Venlus,
vn md

vr.

VERAGRI

VERCNDUS
verbivlitt,

Vergri,
Vrania,
Vranus,

verbosus
verbum,

Vranilus,

verbna,
Vercllae,

verbnrus,
verbntus.

Vercingetrix,
verclum,

vercunda,
verberbndus,

verberus,
verbr.

vercndor,

vercndus,

verbex,

VERNILIS

VERNDUS
vrissimlis

veror.

vertus,
vriverbium,
vermiclus,
vertrum,

Vermina,

Vergestn
verminti,
Vergestnus,

Vergilinus,
Vergilius
verminor,
verna,

verg,

vernculas,
vernclus,
vergobrtus,

vernlis,

vriloquium,

VERNILITAS

VERSICAPILLUS
Verritus,

vernililer,

Verrius,

vern,

vernla,

verrca,

verrcsus,
vr,

verrnc,
Verrutius,

Vrna,
Vrnnss,

versbndus,

verpus,

Verrs,

versti,

verstus,
verriclum,

versicapillus,

VERSICLOR

VERTO
versus,

versiclus,

versificor,

verstia,
verstus,

verso
vertgus

vertebrtus,

versor

versria

vetex

verticsus,

versra

versur

verto

VERTUMNALIA

VESRIS
vrus,

vertum.
vertus,

vervgi,
vervex,

Vertumnla,

Vesaevus,

vsnens,
Vertmnus,

vsnus,

Vescelia,
Vesca,
Verulamium,

Vescinus,

Vurulna

Verulnus
Vesculrus,
vescus,

verum,
vrumtmen
Vesris,

VESTINI

VESVUS
Vestlis,

vesicla.

Vesont,

Vespasinus,

Vestia,

Vespasus,
vestiblum

vespersc,

vespertinus,

vespill,
vestig,
Vesta,

vest
vestimntum,

vestlis,

VESTINUS

vest,

VETI

vetertr,
vetertrus

vestiplica,

vetrs,

vetrnus,
vestitus.

Vetilius,

vestri,
vet

Vestrum

Vesuvius,

Vetra,

Vettinus,

Veternus,
veterrum,

Vettius,

vetertor,

Vettninus,

VIBINUS

VETULNUS
vexillum,
vetlus,

Veturia,

vex,

Veturus,
vetus,

vetsts,

vilis,
vetstus,
vitictus,

vexmen,
vitcus,

vextor,
Vibennus,
vexillrus,

vibex,
Vibidius,

vexillt,

Vibinus,

VIBILIUS

VICINUS

Vibus.

vcesimrius,

vibrtus

vicsmus
Victia,

Vibullius,
Vicilinus,
vibrnum,

vicnus,

vicina,

vicinia,

. vicarius,

vctim
vicem,
vicnrus,

vics ma,

vicinum,
vicinus,

VICIS

VIDLICET

victritus,

victrila.
Victrus
victrix,

vicisstim,

victulis,
vicissitd,
Victumlae,

victima,

vctit,
victr,

vclus,
VCUS,

victria,
vidlicet,

VIDEN

VIGILANTE
viduus,

vidns,

Vinna,
Viennnss
Viennnsis,
vidr,

vio,

vietus,

yigellus,

vidsis
Vidicn ,
Vidius,

vigsc
vigil,

vida,

Vidulra

viglns,
vid,

vigilnter,

lantissime

VIGILANTIA

VINACUS
vilicus

vigilrium

vlits,
viglia,

villa

vgnti,

villla,
villum,

vigor,

vimntum,

vigui,

Vimitellri,
vilicti
vilic
vincus,

VINLI
Vinla,

VINDL
vindmit

vinrus,
vincibilis,

Vindex,
vinc

vindicti,
vindicae,

vinc,

Vindicius

vinculum

vindma,
vind mitor,

Vindints,
Vindonissa,

VINA

VIPSANIA
violrus,
violt,

violtus.
violens,

Vinicinus,

Vincius,

violnter,

violenta,

Vinius
vinnlus,

violntus, -

vil,
vinsus,

vnum,
vipra,

vinxi
viola.
violblis

violrium,

viperinus,

VRGULA

VIPSANIUS
virga,
Vipsnus,
Vipstnus,

vrgtus,

virgtum,

virgidm a,

virg,

virginrius,
virginus,

Virbius,

Virgnia
Virginisvendn ds,

Virdomrus

virctum

Virginus

virg,

vir ,

virs,
vrgula,

virglta,

viruni,

virsus,
virgltum
virguncla,

virts,

Viritus,
Viritnus,
viridrum

viridia,
vir i,
vrus,
vindis,

viridts,

virid,
virilis,

virilits,

virlter,

viriptens,
viritim,

vis,
visctus,

VITELLIANI

VISCELLINUS
Viscellinus,

visum,

viscerti,

Visrgis.

visus,
viscum,

viscus

vita,

vitbilis,
vitbfindus,
Visius,

vsi,
vlllis,

visit,

vitlits,
vitlter,

vitatus,
Vitellia,
Vistla

Vitellini,

V1TELLIANUS

VITULINUS

Vitellinus,
Vitellius,
vitllus,

vitus,

vit,

Vitirium,
vititio,

vitiatus,
viticla,
vitrerius,

vitisits,
vitta,
vitisus

vitis,

vitttus,

Vitulria
vitistor,

vitulna,

vitium,

vitulinus,

VITLOR
vitlor,

vitlus,

VOCALIS
Vivsci,
vivisco

vituperbilis,
vitupert ,
vituperator,

vivcits,

valeque

vivrum,
vivatus,

vivum,
vvus

vivsc

vivi,

vix,

vixdum,

Vivinus,
vividius,
vivdus,

vivirdx,

vixi,
vocblum,

vclis,

VOLCIANI

VCALIS

vocalis,
vocaliter,
vocmen,

Vocnia
Vocnius,
Vocont ,
vcula.

voct ,

Volndum,

Vocetius

Volnerus,
Volatrrae,

vcifror,
Volaterrni,

Voci,

volt lis.
voc,

voltus,

Volcae,
volcentini,

VOLEMA
volma

VOLSINI
volo,

volens,

volenter,

Volsus,
volgtus

vol,
volg

volpes
volpnor
volit, -

volgus,
voln-, v

Volscini,
Volscius,

volnr

Volscus,

volsi
Volsininss.
Volsininsis,

VOLSUS

VOLUPTAS
Volumnia,

volt
Voltina

Volumnus,
voluntrius,

Voltininss,

volbilis,

vol nts,

vol bilits,

volubiliter,
volcer,
volup,

volcris,

voluptblis,
voluptri,

vol,
volmen.

volpts,

VOLUPTUSUS

VORATUS

voluptusus, Vomnum

vomica,
Volustna,

voltbrum,

vomtor,
voliitt ,

vomitra,

vomitus.

volttus,

vom,

Vopscus,
voltus,
volva,
volvi,
volvo,

Vornus,
vortus,

VORAX

VUI.GO

Vulcnal,
vors-,
vortex,
Vosgus,

Vulcnalia,

vulcnius,

vsmet,
Vulcnus,
Vtinus,

Vulechal
vtum,
vulgar ter,
vulgtor

vtus,
vov,

Vulgints,
vulgivgus

vvi
,

vulgo

VULVA

VULGUS
vulsus

Vultius,

vulnerbilis

vultis,
vultum,

vulnerrus
vultur

vulnr

Vultur,
Vulturcius,

vulnifcus,

vulturinus

Vultrnum
vulpcla

vulpes

vultrnus

vultus

vulpinus
vulp.
vulva
vulsi
Vuls,

X
Xenomns,

Xanthipp,

Xenn.
Xenophns,

Xanthippus,

Xenphn,

Xanth,

Xenophontus
xrampelina,

Xenrchus,
xiphs,
Xychus,

Xen,

Xyln,
Xyniae,

Xencls,

xystc ,

Xenocrts,
Xenocrts,

Y
ypogaeum,

Znoba,
Zacynthius,
Zacynthos

Zaleucus,

zephyria
Zephyritis,

Zephyrium

Zama,

zmia,

Zrynthus,

Zancle

Zthus,
Zlasum
Zeugma,
zlotypa,
zlotypus,

Zn
Ziminth-,

Zdicus,

ZONA

ZYTHUM
Zpyrus,

zna,

znrius,
znla,

Zsppus,

zygia,

Composto, Impresso e Encadernado em


ARTES GRFICAS GOMES DE SOUZA S/A.
Rio de Janeiro.

Вам также может понравиться