ADATPERKAHWINANMELAYU

Barangan Hantaran Tanda Penghargaan

top

TradisiYangDikaji
MasyarakatMelayubegituberpegangteguhdenganadatresamkeranaia
dipercayaimempunyaikesandalamkehidupan.BagimasyarakatMelayu,adat
perkahwinanbegitudititikberatkan.Sesuatuupacaradalamperingkat
perkahwinanituakandijalankandenganmeriahdanpenuhadatistiadat.Dalam
adatperkahwinanmasyarakatMelayu,terdapatbeberapaperingkatpenting.
Untukupacaramerisik,saudaramarapihaklelakiakanmerisikdirumah
keluargapihakperempuan.Adatmeminangakandilakukandirumahkeluarga
perempuan.Pihakkeluargalelakiakanmenghantarsaturombonganmeminang.Adat
meminang/pertunanganakandiadakandirumahpihakperempuan.Akadnikahboleh
dilakukandimasjid,pejabatkadiataurumahpengantinperempuanolehTokImam
atauTokKadi.Tempohpertunanganadalahselamasetahun.Adatberinaiakan
dilakukkanselama6malamdirumahpengantinperempuan.Adatpersandinganakan
dilakukandirumahpengantinperempuandahulukemudianpengantinlelaki.
Kebiasaannyaadatmerisikakandilakukanselepaspihaklelakidanpihak
perempuansalingmengenali.Adatbertunang,meminang,akadnikah,berinaidan
persandinganakandiadakansemasacuticutiumum,cutipersekolahan.
Semasamajlisperkahwinanterdapatramaipihakyangterlibatdenganadatini.
Semasaadatmerisik,saudaramaraterdekatpihaklelaki,ibuatauibu
saudaranyadiperlukan.Semasaadatmeminang,ibu,bapadankeluargaakan
menghantarrombongankerumahpihakperempuansertasaksidiperlukan.Semasa
upacaraberinai,saudaramaraterdekatakanmenjalankan'BerinaiCuri',
saudaramara,jirandansahabathandaiakanmenjalankanBerinaiCuri.
Peralatanyangdigunakansemasaadatperkahwinanialahsemangkukbertih,
semangkukberaskunyit,sepiringinai,beberapatangkaidaunseribuyang
diikatdansemangkukairtepungtawaruntukupacaramenepungtawar.Bunga
pahariaitubungantelurdiperlukanuntukdiberikankepadamerekayang
menepungtawar.Bungamanggardiperlukansemasamengarakpengantinkepelamin.
Wanghantaran,maskahwindanhantaranhendaklahdihantarkankepadapengantin

perempuanolehpengantinlelaki,pengantinlelakidanolehpengantin
perempuan.

top

SebabsebabTradisiDiamalkan
Adatperkahwinandiamalkankeranadipercayaihubungansuamiisteriakan
berkekalanselamanya.Selainitu,dalamIslam,diwajibkankepadasuamiisteri
untukdiijabkabulkanolehimamataukadisecarasah.Dengancarainipengantin
akansahpertaliansuamiisterimenurutIslam.
Selaindaripadaitu,adalahmenjadiadatorangMelayuturuntemurun
mengahwinkananakanakmerekadimulaidenganmerisik,meminang,bertunang,
akadnikahdankemudianpersandingan.Adalahmenjadibudayauntukberkahwin
secarabesarbesarandanmeriah.Selainitu,perkahwinanmengikutadatdapat
mengeratkantalisilaturrahimsesamakeduaduabelahkeluarga,dandapat
mengenalikeluargamentuadenganlebihmendalam.

top

CaraDiamalkan

Tepaksirehpembukabicara

::AdatMerisik::
Adatinijugadipanggilmeninjaudanmenengok.Tujuanadatinidilakukan
adalahuntukmemastikanbahawagadisyangdihajatiolehseseoranglelakiitu
masihbelumberpunya.InipentingkeranadalamIslamseseorangitudilarang
meminangtunanganorang.
Disampingituadatinijugabertujuanuntukmenyelidiklatarbelakangsi
gadisberkaitandengankemahiranrumahtangga,adabsopan,tingkahlaku,paras
rupasertapengetahuanagamanya.Lazimnyaadatiniakandijalankanoleh
saudaramaraterdekatpihaklelakisepertiibuataubapasaudaranya.
Bagipihakgadispula,terdapatbeberapakriteriayangperludipertimbangkan
sebelummenerimalamaranpihaklelaki.Antaranyaialahlelakitersebut
perlulahmempunyailatarbelakangagamasertamempunyaipekerjaanyangbaik.
Adakalanyasemasamerisik,wakillelakitersebutakanmemberikansebentuk
cincintanyaberupacincinbelahrotandanjikapihakgadisbersetujumereka
akanmenetapkantarikhuntukpeminangan.Walaubagaimanapun,adatmerisik
jarangdilakukanlagikeranapasangantersebuttelahberkenalanterlebih

dahulu.Justeruitu,merekaakanterusmelakukanadatmeminanguntuk
menjimatkankosdanmasa.
Padamasadahulu,merisiktidakdilakukanolehkeluargalelakitersebutapatah
lagiyangempunyadiri.Iaakandilakukanolehoranglainyangmungkinjiran
kepadakeluargagadisitu.Biasanyagadisyangmenjadipilihanadalahmereka
yangpandaimemasak,tahumenjahit,sulammenyulam,bagaimanapunrupaparas
bukanlahsesuatuyangdititikberatkan.
::AdatMeminang::
Setelahdiketahuibahawagadistersebutbelumberpunya,pihakkeluargalelaki
akanmenetapkanhariuntukmenghantarsaturombonganpeminangan.Rombongan
peminanganselalunyaakandiwakiliolehsaudarapihaklelakiyangterdekat.
Rombonganiniakandilengkapidengansirihjunjung.Waktudahulupembuka
bicaranyamerupakanpantun.
Keluarasapsepertibunga
Bungaberbentukkembangmelati
Seriusbenartuanbertanya
Hajatapakahdidalamhati
HisaprokoktembakauYunnan
Keluarasapberbentukmelati
Hendakmemetikbungaditaman
Itulahhajatdidalamhati
Walaupunpadahakikatnyakeduaduapihaktelahsetuju,namunmengikutadat
dahulu,kataputusakandiberikanbeberapahariselepasrombongantadidatang.
Apabilakatasepakattelahdicapaibarulahpinangantadiditerimasecarasah.
Perbincanganakanberkisarkepadaperkaraperkarasepertiduithantarandan
jumlahbarangiringanyangakandibawaolehpihaklelaki.Maskahwinbiasanya
akanditentukanberdasarkannegeriasalatautempattinggalpihakperempuan.
Selainituperbincanganjugaberkenaanjumlahrombonganyangakandatanguntuk
upacarapertunangansupayamemudahkanpihakperempuanmenyediakanpersiapan
semasamajlispertunangankelak.
Padawaktuitu,akanditentukanjuga,sekiranyasudahbertunangpihak
perempuaninginmemutuskantalipertunangantersebut,diaakanmembayarsegala
hantirugiduakaligandasebagaimanayangditerimanya.Tetapijikapihak
lelakiyangmungkirjanji,segalawanghantarantersebutakandikirasebagai
tebusgantidantidakakandikembalikan.
::Pertunangan::

Selepasperbincangandiadakanmajlispertunanganakandiadakan.Pihaklelaki
akandiwakiliolehahlikeluargadansaudaramarayangterdekatuntukupacara
pertunangantersebutdirumahpihakperempuan.Hantaranyangterdiridaripada
tepaksirehatausirehjunjungsebagaibingkasanutama,sebentukcincin
besertahantaranlainsepertibungarampai,buahbuahan,kuihmuih,pakaian
danlainlainyangtelahdigubahakandiberikepadapengantinperempuan.
Mengikutadatnya,sekiranyapihakperempuanmempunyaikakakyangmasihbelum
berkahwin,hantaranuntuknyajugaakandiberikan.Adatinidipanggillangkah
bendul.Bilanganhantaranjugaagakunikkeranajumlahnyaganjiliaitusama
adalima,sembilan,tujuh,sebelasatautigabelas.Inikeranajumlahgenap
dikatakanmemberikanimplikasiyangtidakbaik.
Jumlahhantaranyangdiberikanolehpihakperempuanpulaakanmelebihijumlah
hantaranpihaklelaki.Adatmenghantarbelanjajugaturutdiadakansemasaadat
pertunanganinidijalankan.Namunbegituadayangmenjalankannyasecara
berasingandaripadaadatpertunanganiaitumengadakannyabeberapaminggu
sebelummajlispersandingandiadakan.
Upacaraituakandimulakandenganwakilpihaklelakimenyerahkantepaksireh
kepadawakilpihakperempuandanmenyatakanlamaranmerekasecararasmi.
Pantunseringdigunakandalamupacarainibertujuanuntukmemeriahkanmajlis.
Setelahpertunanganditerimasecararasmi,wakilkeduabelahpihakakan
berbincangtentangbelanjaperkahwinan,tempohpertunangandanlainlainhal
berkaitan.
Tempohbertunanglazimnyadalammasasetahunataupunmengikutpersetujuan
keduabelahpihak.Satuperkarayangturutdititikberatkanialahberkenaan
putustunang.Sekiranyapihaklelakiyangmemutuskanpertunangantersebut,
semuawanghantarandanbelanjayangdiberikepadapihakperempuandikira
hangus.
Sekiranyapihakperempuanyangberbuatdemikian,semuahantaranharus
dikembalikansebanyakduakaliganda.Acarakemuncakmajlispertunanganadalah
adatmenyarungcincindimanawakilpihaklelakiyangterdiridariibuatau
saudaraperempuannyaakanmenyarungkancincintandakejarimanisgadisyang
dilamar.Setelahiturasmilahsudahpertunangantersebut.

top

MasKahwin
MengikutmasyarakatMelayu,maskahwinmerupakanpemberianikhlassuamikepada
isterisebagaitandapenghargaannya.Walaubagaimanapun.maskahwinberbezadi
antarasatunegeridengannegeriyanglain.Namuntidaksemuanyamaskahwin
berupakanwang.AdajugayangmemilihuntukmemberikanAlQurandanbarang
kemasuntukdijadikanmaskahwin.
Inisemuamengikutkemampuanseseorang.Biasanya,walaupunmenerimamaskahwin
dalambentukwang,isteritetapakanmembelikansesuatuyangbolehdijadikan
kenanganseumurhidup.

SelangorRM80

WilayahPersekutuanRM80

KelantanRM32

MelakaRM40

JohorRM22.50

top

AkadNikah

AkadnikahmerupakansatuacarapentingdalamperkahwinanmasyarakatMelayu
yangrataratanyaberagamaIslam.Iabukansatuadattetapilebihkepada
ajaranagamadanmerupakankemuncakkesahihansesuatuperkahwinan.Upacaraini
dijalankanselepassegalaperjanijianyangdilakanakansepertiwangbelanja,
masperkahwinandanbaranganlainsepertimanayangdipersetujuiolehkedua
belahpihak.
Akadnikahbolehdilakukandimasjid,dipejabatkadiataupundirumah
pengantinperempuanakandijalankanolehtokkadiatautokimam.Didalam
upacaraakadnikah,bapapengantinperempuanperlumenjadiwaliuntuk
menikahkananaknya.Walaubagaimanapun,diajugabolehmewakilkannyakepada
tokkadiatauimam,
Kebiasaannyamajlisakadnikahakandijalankandirumahpengantinperempuan
seharisebelummajlisperkahwinandiadakan.Padaharitersebut,pengantin
lelakiakanmengenakanbajumelayuberwarnacerahdanmajlisdiadakan
menyerupaimajlispertunangan.Lazimnyasementaramenantikedatanganrombongan
pengantinlelaki,majlisberzanjiataupukulankompangdiadakan.
Sebelumupacaradijalankan,wangbelanja,maskahwindanlainlainhantaran
diperiksaolehtokkadidanduaorangsaksibagipihakperempuan.
Seterusnyapengantinlelakiakandudukdiatassebidangtikarataupundiatas
sebidangtikarataupundiatasbantalditengahtengahmajlis.Tokimamatau
tokkadiakanmenemuipengantinperempuandidalambilikuntukbertanyakan
samaadadiabersetujuatautidakdenganpernikahanitu.
Tokkadijugaakanmembacakankhutbahnikahdanmenerangkansecaraumumakan
tanggungjawabsuamiisteridanlainlainhalberkaitanrumahtanggadarisudut
agama.SelepasitutokKadiatauimamakanmelafazkanlafaznikahsambil
berjabattangandenganpengantinlelakidanpengantinlelakidikehendaki
mengulangnyasebaiksahajatokImammenggoncangkantangannya.

Lafaznikahberbunyi'Akunikahkandikaudengan....(namapengantinperempuan)
denganmaskahwinsebanyak.....(mengikutnegeri)tunai'dandisambutoleh
pengantinlelakidenganlafazberbunyi'Akuterimanikahnya...(samaseperti
yangdilafazkanolehtokkadi).'
Saksiakanmengesahkansamaadalafaztersebutjelasdidengaratautidak.
Sekiranyatidakjelas,pengantinlelakitersebutakanmengulangnyasehingga
saksitersebutberpuashati.Doaselamatakandibacasejurusselepasitu
sebagaitandakesyukurankeranakeduaduamempelaitelahselamatdiijabkabul.
Selepasakadnikah,pengantinlelakiakanmelakukanupacaramembatalkanair
sembahyang.Sisuamiakanmenarungkancincinataumemakaikanrantaikepada
isterinyayangmenantididalambilikyangdihiasindahsambilkeduanya
bersalaman.Adatinidilakukansebagaisatusimbolbahawapasangantersebut
telahsahdiijabkabulkan.

top

AdatBerinai
Majlisberinaibiasanyadiadakansecaraberperingkatperingkat:
))BerinaiCuri((
Diadakantigamalamsebelummajlispersandinganberlangsunguntuksaudaramara
terdekatsahaja.
))BerinaiKecil((
Diadakanduamalamsebelummajlispersandinganuntuksaudaramara,jiran
tetanggadansahabathandai.
))BerinaiBesar((
Diadakansatumalamsebelumharilangsungatauselepasakadnikahuntukpara
jemputankhasdaripadapihaklelakidanpihakperempuan.
))UpacaraBerinai((
Diadakandirumahpengantinperempuanpadawaktumalamdidahuluidengan
pengantinlelakidudukdiataspelamin.Ahlikeluargabergilirgilir
menjalankanupacaraberinai.Selepasitupengantinperempuandudukdiatas
pelamindanupacaraberinaidijalankan.
Selepasadatberinaibesardijalankan,pengantinlelakitidakakanbermalamdi
rumahpengantinperempuan,sebaliknyaakanteruspulangkerumahataupun
sekiranyarombongantersebutdatangdarijauh,pengantinlelakiakanbermalam
dirumahpenanggak,iaiturumahyangberhampirandenganrumahpengantin
perempuan.

top

PersiapanMajlisPersandingan

::PelaminYangTelahSiapDihias::

Sebelummajlisinidijalankan,berbagaipersiapanakandijalankantermasuklah
mendirikanbangsal,khemahtetamu,menyiapkanpelamindanbilikpengantin
sertamenyediakanbungatelur.Tetapijikamajlispersandingandiadakandi
hotel,orangyangterlibatdalampenghiasanpelaminhendaklahmenyiapkan
pelamindihotelataudidewantersebut.
Pelaminharuslahdiserikandenganbungabungahidup,kainkainyangmenarik
danlampulampuyangberwarnawarni.Tujuannyaialahsupayapengantinakan
nampaklebihberserijikadudukdiataspelamin.
Pelaminjugaturutdipanggilsinggahsanadisinijugaparakeluargadan
tetamuyanghadirakanmelaksanakanacaramenepungtawarkeduaduamempelai.
Selainitukekperkahwinanperluditempahuntukmenyerikanlagimajlis
persandingan.Kekyangbertingkatadalahpilihankeduamempelai.Acaraini
dijalankanolehkeduamempelaipadakemuncakmajlis.
AdatdansenimengundangtetamutidakdiremehkandalammasyarakatMelayu.Pada
zamankesultananMelayu,warkahbertintaemas,daripadakulitasli,diberi
kepadabakaltetamu.Golonganmarhain,cukupsekadarjemputanlisan.Jikalau
berdaya,sirihsekapuryangdikendongdidalambakul,dihulurseluruhkampung.
Kinimasyarakatmodenmemilihkadpelbagaicorakdanbentukuntukmengundang
tetamu.Hiasanreben,bungacomeldanwarnamenyerikankad.

top

MajlisPersandingan

Majlisinijugadikenalisebagaiharilangsungatauharibersanding.Ia
merupakankemuncakistiadatperkahwinandanpadahariinilahpengantindigelar
rajasehari.Padaharitersebut,majlisdiadakansecarameriahdengandihadiri
olehsanaksaudara,jirantetanggadansahabathandai.Keduaduamempelaiakan
memakaipakaianpengantin,lazimnyabajusongketdandihiasindahdengan
perhiasannyasekali.
Pengantinperempuanakandiandamolehmakandamsebelumpersandinganbermula.
Bagimakandamtradisional,solekanpengantindidahuluidengandaunpudina,

daunsirehdandaunserapahditumbukdandigosokpadakulituntukmemutihkan
kulit.Kemudianpengantindijampiserapahuntukmenaikkanserimukapengantin
dandiberimakansirehuntukmembuangrasagemuruh.
Adajugapengantinyangdicukurbulukeningdandipotonganakrambutnyasupaya
kelihatanlebihmenarik.Adatmengasahgigijugadilakukanbertujuanuntuk
meratakangigi.NamunadatinitidakdilakukanolehmasyarakatMelayuhari
ini.
Pengantinlelakiakandiarakdenganpaluankompangdandiiringidenganbunga
manggardarirumahpenanggakmenujukerumahpengantinperempuan.Kedatangan
rombonganpengantinlelakidisambutdengantaburanberaskunyit.
Pengantinperempuanakanmenyambutkedatanganpengantinlelakidankemudiannya
pasanganpengantinakandibawakehalamanrumahdandudukditempatkhasyang
disediakan.Padakebiasaannyapencaksilatataujugadipanggilmenyembah
pengantinakandiadakan.Selepasitupengantindibawanaikkerumahuntukadat
bersanding.
Disesetengahtempat,pengantinlelakiterpaksamembayartebuspintuatau
tebuspelaminuntukmendapatkanpengantinperempuan.Pengantinakanbersanding
ataspelamin,dandisitulahpengantinakanditepungtawarataudirenjis
denganparatetamuyanghadir.Peralatanyangdigunakanuntukupacaraini
adalahsemangkukbertih,semangkukberaskunyitdansemangkukairtepung
tawar.Semasamenjalankanadatmenepungtawarinaidicalitkandanairtepung
tawardirenjisketapaktanganpengantin.Beraskunyitdanbertihditaburdi
hadapanpengantindankepadaparahadirin.Bungatelurdiberikankepadamereka
yangmenepungtawar.
Seterusnyamakanberdamaiataudipanggilmakanberadabdijalankan.Majlisini
dihadiriolehkeluargaterdekatkeduaduapihak.Selepasmajlisselesai,
keduaduapengantinakanbersalamandengankeduaibubapadansanaksaudara
sertahadirinyangdatang.

top

PerlaksanaanSelepasDiamalkan

[MandiSampat]
Disesetengahtempat,duaatautigahariselepasmajlisperkahwinan,pasangan
pengantintersebutakanmenjalaniupacaramandisampatataumandilimau.
Upacarainidilakukansebagaisimbolkeduapengantintelahselamatbersatu
sebagaisuamiisteriyangsah.Dalamupacaraini,keduapengantinbaruakan
dimandikandenganairmayangpinang,airkelapadanairlimau.Kemudianair
yangberlebihandisimbahkepadakanakkanakyangberadadisitu.
[AdatMenyambutMenantu]

Semingguselepasitu,adatmenyambutmenantuataumengundangmenantuakan
diadakan.Disesetengahtempat,iadipanggilmajlisbertandang.Majlis
perkahwinanakandiadakanpuladirumahpengantinlelakitetapisambutannya
tidaklahsemeriahmajlisdirumahperempuan.Adajugayangmenjalankanmajlis
bertandangdenganmengadakandoaselamatyangdihadiriolehsaudaramara
danjiransekampung.Setelahbeberapaharidirumahpengantinlelaki,pasangan
suamiisteritersebutakandibawamelawatkerumahkaumkeluargadansanak
saudara.Tujuannyauntukmerapatkanhubungansilaturrahimantarakeluarga.

top

KesanDaripadaTradisiYangDikaji
*Individu*
Apabilaadatperkahwinandijalankansecaraberperingkatperingkatseseorang
individuitudapatmenyesuaikandirinyadanlamakelamaanseseorangituakan
lebihmengetahuitentangadatperkahwinandenganlebihmendalam.Seseorang
individudalamkeluargaituakanberkahwindanmenambahkanbilanganahli
keluargadanseterusnyamelahirkanzuriat.Selainitu,seseorangituakan
bahagiadisampingsuamiatauisteri.
*Masyarakat*
Dalammasyarakat,apabilaadatperkahwinandijalankanpasangantersebutakan
diberkatikeduaibubapanya.Selaindaripadaitu,bilanganorangakan
bertambahkeranapertambahanbilangankeluarga.Masyarakatjugasemakinmaju
keranaperkahwinanyangsahakanmewujudkanperpaduankaum.
*TempatTinggal*
Kesandaripadaadatperkahwinankepadatempattinggalialahtempattinggal
menjadisemakinceriadantidakkesunyiankeranasudahberteman.

top

PengajaranDaripadaTradisi
KitahendaklahbersyukurkehadratAllahkeranadapatmencaripasangandalam
hidup.Kitatidakdapathiduptanpapasanganabadi.Denganadanyapasangan
dalamhidupkitaakandapatbantuan.Pengajarandaripadaperkahwinanialah
bersyukurkeranadapatmenjalankanhubungansebagaisuamiisterisecarasah
ataumenurutsyara'.
Adatperkahwinanhendaklahdijadikanpengajaranatauteladankepadakeluarga
ataumasyarakat.IniadalahkeranaperkahwinanadalahkurniaanAllahkepada
pasanganyanghendakmendirikanrumahtangga.Olehitujikasesiapayangtelah
berumahtanggatidakbolehlahberceraiataubergaduh.