13.

Izgradnja mostova

optereenje. U savremenoj mostogradnji zglobovi su izbaeni jer su neugodni pri

vonji i zahtijevaju odravanje i rekonstrukcije. Kablovi za kontinuitet i preuzimanje
pozitivnih momenata od pokretnog optereenja naknadno se uvlae u donju plou
u ostavljene cijevi, prednapreu i injektiraju. eline krletke treba da imaju tehniku
i atestnu dokumentaciju, koju treba, prije svake upotrebe, pregledati.

13.5 IZGRADNJA RASPONSKIH KONSTRUKCIJA BETONSKIH

MOSTOVA POSTEPENIM POTISKIVANJEM
Izgradnja RK betonskih mostova i viadukata postupkom postepenog potiskivanja
poela je ezdesetih godina proloj stoljea po ugledu na montau elinih grednih
mostova. Postupak se razvija, inovira i modifikuje i postao je najvie koritena
tehnologija izgradnje. Graenje je racionalno za raspone od 20 do 50 m i vitkosti
h/L 1214. Ukupne duine mostova su od 200 do 1.000 (3.000) m. Betonska
rasponska konstrukcija gradi se u segmentima na proizvodnom mjestu radionici
pred objektom gdje se poslije prednaprezanja potiskuje hidraulikim presama u
novi poloaj, i oslobaa radionica za izradu novog segmenta. Brzina graenja je
jedan segment nedjeljno, a zavisi od duine segmenata.
Rasponska konstrukcija u postupku potiskivanja prolazi kroz razliite statike
sisteme, kao konzola, slobodno oslonjen nosa i na kraju kao kontinualni nosa. U
istom presjeku pojavljuju se negativni i pozitivni momenti savijanja. Za preuzimanje
statikih uticaja u toku graenja predviaju se centrini kablovi koji preuzimaju
uticaje od vlastite teine. Za saobraajno optereenje mogu se predvidjeti spregnuti
ili nespregnuti paraboliki ili pravi kablovi u rebrima sanduastih presjeka ili
poligonalni nespregnuti kablovi izvan rebara sanduastog presjeka.
Za izgradnju rasponske konstrukcije potiskivanjem poeljna je osovina objekata
u pravcu ili konstantnom radijusu bez vitoperenja poprenog presjeka. Razvoj
tehnologije sada omoguuje potiskivanje RK sa osovinom u kombinaciji pravca,
krivine i prelaznica sa zamjenjujuim radijusom i promjenljivim poprenim
nagibom. Nivelete mogu biti u konstantnom nagibu do 4 % ili u vertikalnoj krivini.
Za izgradnju potiskivanjem poeljni su pravougaoni ili trapezni sanduasti presjeci
sa horizontalnom donjom ploom. Mogue je potiskivanje i ploastih presjeka i
presjeka sa irokim nosaima. Uobiajena ukupna irina presjeka je 1014 (22) m.
Tehnologija potiskivanja zasniva se na specifinoj opremi, kolovanom kadru i
strunim radnicima sa iskustvom, dobro obraenom izvoakom projektu i strunom
nadzoru. Relativno jeftina oprema, mali broj zaposlenih radnika i ponavljanje faza
graenja su prednosti ove tehnologije koje se odraavaju i na cijenu.
Izgradnja rasponskih konstrukcija betonskih mostova i viadukata postupnim
potiskivanjem temelji se na tehnolokoj opremi:
radionica za izradu betonskih segmenata proizvodni plato sa, nosivim
596

13. Izgradnja mostova

elinim rotiljem, oplatom i opremom za sputanje oplate

oprema za prednaprezanje segmenata
prese za odizanje i potiskivanje rasponske konstrukcije
elina konzolna konstrukcija kljun
naprave za pridravanje rasponske konstrukcije u toku potiskivanja
klizna privremena leita na stubovima sa teflonskim ulocima
bone hidraulike voice sa senzorima na stubovima i platforme na vrhu
srednjih stubova za radnike koji prate i kontroliu postepeno potiskivanje.

Slika 13.30
Shema radionice za
izradu segmenata,
elini kljun i hidraulika
presa

Slika 13.31
Radionica za izradu segmenata
dvojnih viadukata na autoputu

Radionica proizvodni plato za betoniranje segmenata duine od 25 do 40 je iz

elinog rotilja, koji je oslonjen na nedeformabilne betonske temelje ili duboko
temeljen na buenim ipovima. Plato mora biti stabilan nedeformabilan i prilagodljiv
za razliite presjeke rasponske konstrukcije. Proizvodni plato se formira oko 15 m
iza krajnjih stubova na strani, koja je obino na vioj koti nivelete i prometno bolje
povezana na pristupne puteve. Za radionicu treba izvoa radova da izradi poseban
izvoaki i radioniki projekt. elina konstrukcija proizradnog platoa postavljena je
na hidraulike prese, kojima se regulie geometrija segmenata. Geometrijski poloaj
segmenata rasponske konstrukcije je tano odreen sa geometrijom postolja na
radnoj platformi. Na radno postolje postavljaju se i pritvruje oplata donje ploe,
rebara i oplata konzola sanduastog presjeka. Oplata i skela su konstruisani da
se jednostavno oslobaaju hidraulikim presama. Unutranja oplata je tako
597

13. Izgradnja mostova

konstruisana da se kao cjelina montira i demontira. Betoniranje sanduastog

presjeka moe da se obavi u dvije faze. Prva faza je donja ploa i rebra, a druga
gornja ploa sa konzolama ili u tri faze; donja ploa, rebra, pa gornja ploa.

Slika 13.32
Unutranja i vanjska oplata
sanduastog segmenta u radionici

Slika 13.33
Oslobaanje vanjske
oplate betonskog
segmenta

Kablovi za prednaprezanje
mogu prolaziti kroz rebra
i ploe, van presjeka ili
kombinovano to zavisi
od
raspona
i
odluke
projektanta. Preporuuje se
voenje kablova kroz ploe.
Na slici 13.34 prikazano je
uobiajeno rjeenje poloaja
kablova nad osloncima Slika 13.34
i u poljima sanduaste Poloaj kablova u sanduastom presjeku RK, koji se gradi
potiskivanjem
rasponske
konstrukcije.
Pored pravih kablova u gornjoj i donjoj ploi prikazani su i vanjski nespregnuti
kablovi unutar presjeka za saobraajno optereenje ili spregnuti (nespregnuti)
kablovi u rebrima betonskog presjeka. Kablovi se nastavljaju na mjestima gdje
su momenti najmanji. U jednom presjeku ne smije se nastavljati vie od polovice
kablova. Spajanje kablova u gornjoj kolovoznoj ploi nije dozvoljeno.
Za fazu potiskivanja projektuju se ravni kablovi u gornjoj i donjoj ploi pa je presjek
centrino prednapregnut. Polovina tih kablova zavrava se na kraju segmenta,
a druga polovina protee se do sljedee radne spojnice. Tako se zadovolji uslov
598

13. Izgradnja mostova

prelaenja najmanje 50 % kablova preko radne spojnice. Svi ti kablovi produavaju

se kotvama za nastavljanje i prednapreu se jednostrano. Druga faza kablova za
pokretno optereenje ugrauje se tek kada je most naguran u konanu poziciju. Ako
je most dui onda treba predvidjeti u RK dodatna sidrita za nastavljanje kablova II
faze. Na sidritu se kablovi sa jedne strane mosta preklope sa kablovima s druge
strane. Po potrebi se projektuje toliko dodatnih sidrita kablova, da je duina kablova
do 200 m. Oprema za prednaprezanje je prema nekom od komercijalnih sistema
koja ima Evropsku tehniku dozvolu za upotrebu i za koji su se odluili projektant i
izvoa.
Prese za odizanje i za potiskivanje smjetene su na vrhu krajnjih stubova koji su za
tu namjenu prilagoeni i statiki kontrolisani na dodatne uticaje od potiskivanja.
Nakon zavrenog potiskivanja i demontae presa upornjaci preuzimaju svoju
osnovnu funkciju u konstrukciji mosta.

Slika 13.35
Shema i izgled presa za
podizanje i potiskivanje
rasponske konstrukcije

Kod potiskivanja rasponske konstrukcije sa niveletom u veem nagibu potrebno je

predvidjeti pridravanje (koenje) da ne bi dolo do nekontrolisanog pomjeranja.
Na izgradnji viadukata na brzom putu Razdrto Gorica sa niveletom u nagibu 6 %
rasponska konstrukcija je pridravana posebnom napravom (slika13.36).

Slika 13.36
Mehanizam za pridravanje rasponske konstrukcije u toku nagurivanja

599

13. Izgradnja mostova

eline
konstrukcije
kljuna
razliitih duina i konstrukcije veu
se (sidre) za elo prvog segmenta,
na primjer prema detalju na slici
13.37. Konstrukcija spoja kljuna
i ela rasponske konstrukcije
zavisi od dimenzija i presjeka
kljuna i rasponske konstrukcije.
elo rasponske konstrukcije se Slika 13.37
prilagoava
karakteristikama Primjer detalja veze kljuna za elo prvog segmenta
rasponske konstrukcije
kljuna. Kablovi za vezu su ipke iz
visokovrijednog elika razliite duine da se postigne disperzija uticaja ukljetenja.

Slika 13.38
Na mostu preko Save na pic Adi u Beogradu inundaciona RK izgraena je postupkom potiskivanja

Duina kljuna je 0,61,0 duine karakteristinog raspona. Kljun smanjuje

negativne momente u toku potiskivanja, a time i uticaj vlastite teine rasponske
konstrukcije. elini kljun je iz punostijenih zavarenih I nosaa ili reetkastih nosaa
sa spregovima. Na prednjem kraju kljuna su saonice i dizalice pomou kojih se
regulie nalijeganje na potpore.
Teina i cijena opreme, a posebno
kljuna, zavisi prije svega od duine
segmenta koji se betonira u jednom
komadu i od veliine raspona. Za
raspone vee od 45 do 50 m moe
se razmisliti o opravdanosti upotrebe
pomonih potpora u sredini raspona,
ako je to ekonominije rjeenje.
Konstrukcija stubova zavisi od visine
i optereenja. Pomoni stubovi su
obino eline konstrukcije. Kod
malih visina mogu se primijeniti i
armirano betonski stupovi koji se
nakon potiskivanja porue.
600

Slika 13.39
Pomona betonska potpora za potiskivanje veeg
raspona sa kraim kljunom

13. Izgradnja mostova

Pomonu opremu pri postupku potiskivanja ine i pomoni klizni leajevi, teflonske
ploe i bone voice.
Mogua su dva naina izrade kliznih leita:
privremena leita koja se odstranjuju i zamjenjuju konanim
privremena leita koja se nadograuju na konana.
Konstrukcija kliznog leita zavisi od krutosti rasponske konstrukcije. Konstrukcije
koje potiskujemo bez pomonih stubova su u pravilu dosta vitke pa se moe
primijeniti kruti tip leaja (slika 13.40a).
Leite se sastoji od betonskog kvadera sa oblikovanom gornjom povrinom radi
lakeg umetanja teflonskih kliznih ploa. Gornja povrina se, radi smanjenja
koeficijenta trenja, oblae limom od kromnikla. Kod krutih konstrukcija sa vitkou
od 1/12 do 1/14 koriste se elastini tip leita (slika 13.40b). Za razliku od krutog
leita dodaje se elastini meusloj od armiranog neoprena. U praksi se daje
prednost privremenim leitima koja se odstranjuju i zamjenjuju konanim.

Slika 13.40
Pomona klizna leita i teflonske ploe

Teflonske klizne ploe se pri potiskivanju umeu izmeu donjeg ruba rasponske
konstrukcije i pomonog leaja. Napravljene su od armiranog neoprena, koji je
prevuen slojem teflona radi manjeg trenja. Klizne ploe se umeu tako da teflon
doe u kontakt sa poliranom, elinom ploom (teflon uvijek mora biti na donjoj
strani). Kontaktni pritisak mora biti manji od 12 MPa da ne doe do proboja leita
kroz donju plou sanduka rasponske konstrukcije. Poslije zavrenog potiskivanja
podie se rasponska konstrukcija, izvlae se privremena leita i ugrauju konana.

Slika 13.41
Postupak umetanja teflonskih ploa u toku potiskivanja

601

13. Izgradnja mostova

Za voenje rasponske konstrukcije u uzdunom pravcu u toku postepenog

potiskivanja potrebno je ugraditi hidraulike bone voice. Izmeu voica i betonske
konstrukcije postavlja se teflonski uloak da smanji trenje.

Slika 13.42
Bone voice i radne platforme na stubovima viadukta

Poseban znaaj imaju voice kod mostova u krivini. Voice se sastoje od elinih
profila, koji se privruju za stubove i upornjake sa Dywidag ipkama. U sluaju
greke ili nepredvienih okolnosti ugrauju se senzori na vrhu stuba koji zaustavljaju
proces postepenog potiskivanja. Bone voice i senzori ugrauju se na upornjaku
i svim stubovima. Na vrhu stubova su radne platforme za radnike koji postavljaju
teflonska leita i kontroliu rad bonih voica.

Slika 13.43
Izgradnja viadukta postupnim potiskivanjem sa segmentima jednakim rasponima 37,50 m

602