Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
SKRZYPCE
MARIUSZ PATYRA
VIVALDI
SONETY > AGNIESZKA OSIECKA
CZYTA > KRZYSZTOF KOLBERGER
Antonio Vivaldi
Cztery pory roku
SKRZYPCE
MARIUSZ PATYRA
ORKIESTRA KAMERALNA FILHARMONII NARODOWEJ
KIEROWNICTWO ARTYSTYCZNE
JAN LEWTAK
SONETY
KRZYSZTOF LIPKA
Vivaldi
nych przyznaje. Skd to powodzenie, skd taki wybr? Akurat te cztery spo-
ne z programowych nie s lepsze, ciekawsze, efektowniejsze? I niby dlaczego? Jak to zmierzy? A ile tych koncertw, bezimiennych dla nie wprowadzonych w spraw melomanw, jak cudowny a-moll czy h-moll, jest bez wtpienia,
w sposb oczywisty lepszych od Czterech pr roku? A nieprawdopodobnie pikne
koncerty na mandolin? A na fagot?
Przecie sam taki wybr, czterech koncertw przeciw 450, musi wiadczy
o nieodpowiedzialnoci. Przecie chciaoby si od razu co do nich ladem
ochot wanie nad t muzyk po raz nie wiem ktry si zaduma. Uczyni
to jednak krtko, jako nieodzowny wstp do rzeczy samej.
Mona wybrzydza i si zoci, bo niesprawiedliwo historii wobec arcydzie
zawsze drani, ale nie zmieni to faktu, e te cztery koncerty to wanie niewtpliwe
arcydziea. Cho, jak mi si wydaje, w tym samym stopniu, co bez maa wszystkie
koncerty Vivaldiego. Wenecki arcymistrz naley bowiem (przynajmniej w zakresie
Vivaldi
ziomie.
Pory roku, napisane w Mantui, ok. roku 1720, to cztery pierwsze koncerty
z cyklu 12 dzie pod wsplnym tytuem II cimento dellArmonia e dellInvenzione
op. 8., wydanego w Amsterdamie w roku 1725. Cykl to do niejednorodny, mieszajcy p na p charakter poszczeglnych pozycji, wanie przez do niekonsekwentne stosowanie programowoci, a take zespolenie w jednym tomie dzie
Vivaldi
programowoci. Zachwyca si Porami roku sam Jan Jakub Rousseau, i rwnie sam Ludwik XV dwaj znawcy sztuki o do rozbienych gustach. Rousseau napisa na kanwie Wiosny wariacje na flet solo, Michel Corrette stworzy
wielki motet na sola, chr i orkiestr na podstawie tego samego koncertu,
a Nicolas Chedeville posuy si materiaem Wiosny i Jesieni do skomponowania dziea na zesp o typowo francuskim skadzie: dwoje skrzypiec, musette
i basso continuo.
zespoowe ritornele rozprzestrzeniaj si na szerokie paszczyzny, tu dopiero mamy zapowied tej linii solowego koncertu, ktra konsekwentnie prowadzi
do klasykw wiedeskich, romantykw i a w gb ostatniego stulecia. To Vivaldi
zadecydowa o trzyczciowoci, wprowadzi budow rondow, zastosowa organizujce form basy, progresj uczyni zasad melodycznej, rytmicznej i harmonicznej motoryki.
Vivaldi
10
11
Vivaldi
Spjrzmy jednak take na to, co oczywiste bynajmniej nie jest. To chociaby mianowicie, e w opinii Vivaldiego koncert mg by, cho nie musia,
utworem programowym, e motywy ilustracyjne powinien realizowa gwnie
instrument solowy, a zesp by za to nonikiem nastroju, e sposoby czenia solo i tutti mona rnicowa i stopniowa, i docza do instrumentu
koncertujcego kolejne, dodatkowe instrumenty, e w partytur mona
pie niemal niewiarygodne; a nas tylko dlatego dzi nie zaskakuj, e Vivaldiego
ju rycho dosownie wszyscy naladowali. A przecie to wanie Vivaldi mgby
Vivaldi
13
Vivaldi
15
koncertujcy reprezentuj czowieka; o tym wiadcz powierzone tej partii motywy ilustracyjne: nie jest to przyroda sama, ale imitazione della natura.
To pokazuje indywidualizm instrumentu solowego na tle reszty. Owa reszta, tutti
reprezentuje wiat, w ktrym zanurzony, zamknity jest czowiek. Czowiek jest
podmiotem narracji, za wiat jest jej tematem i tem. Koncepcja prosta i oczywista. I genialna w swej prostocie.
Wszystkie motywy ilustracyjne, w caym swym bogactwie i rnorodnoci, takie jak liczne gosy ptakw (kukuka, turkawka, uszczak), szczekanie
psa, szum wiatru, szmery strumieni i zb, deszcze i burze, prszenie nie16
niuszowi. Z tego wanie, opisanego powyej powodu, e genialne pomysy s zarazem jednostkowe. Nigdy ju nie doszo do tak wspaniaego zespolenia porzdku
Vivaldi
aden z innych, tak licznych autorw Pr roku, nigdy nie dorwna weneckiemu ge-
z fantazj czy te do tak efektownych ich zawodw. Nikt ju nigdy w tak oczywisty
i przejmujcy sposb nie ukaza czowieka na tle natury, jego zgodnej symbiozy
z przyrod, jego harmonijnego wspgrania ze wiatem. Symbiozy i wspgrania,
ktre s zarazem zgodnoci i walk, porzdkiem i fantazj.
Teraz kwestia sonetw, moe najtrudniejsza, moe nie do rozwikania. Wiele
powstao na ich temat przypuszcze i hipotez od czasu, kiedy O. Klauwell uzna
Tassa za autora tych czterech wierszy (1910), przez prby innych atrybucji, przez
17
19
Vivaldi
Nie znaczy to, e sonety s cakiem pozbawione wartoci, poezja nieprofesjonalna z czasw Vivaldiego nie moe dzisiaj by cakiem nieciekawa. Kto zatem
mg napisa te sonety? W Wenecji (czy te nawet w Mantui) za czasw powstania
Pr roku anonimowi autorzy podobnej poezji, nie biorc pod uwag przyjezdnych,
liczyli si co najmniej na setki; kady wyksztacony obywatel Serenissimy by
w stanie spodzi lepszy czy gorszy sonet.
W tym kontekcie osobiste autorstwo Vivaldiego nie moe by cakowicie
wykluczone. Kompozytor by czowiekiem bystrym, o duej inteligencji, o niezwykych uzdolnieniach, ktre nie ograniczay si bynajmniej do spraw muzycznych,
20
wreszcie to przecie czowiek pira. Jeeli wic nie moemy orzec, e Vivaldi te cztery sonety sam napisa, to bez wtpienia nie moemy take twierdzi,
e nie byby potrafi napisa sonetu; przeciwnie, jest raczej mao prawdopodobne,
by uoenie wiersza przekraczao jego moliwoci.
Nie mam zamiaru tutaj jednak przychyla si do pogldw, jakoby Vivaldi sam
by autorem poetyckiego komentarza do Pr roku. Przeciwnie, wydaje mi si,
e mistrz z chiesa della Pieta napisaby podobne sonety znacznie pikniej. Za najprawdopodobniejsz i zarazem bezpieczn koncepcj wypada zatem rzeczywicie
uzna autorstwo anonima. Wyobraam sobie sytuacj, w ktrej kompozytor siga
po gotowe wiersze kogo z przyjaci, czy te wrcz o ich napisanie prosi; takie
gesty byy wwczas (i zapewne nie tylko wwczas) bardzo w modzie. Trudno mi
byy przekadane na polski. Wiem natomiast, e nigdzie si i nigdy z ich tumaczeniem nie zetknem, co wicej samo istnienie podobnego przekadu wydaje
Vivaldi
21
miejsce wrd pozostaych koncertw Vivaldiego. Skoro nie moemy twierdzi, e cokolwiek w samej muzyce spowodowao oszaamiajc karier tych koncertw, musimy
przyj, e doczone do nich sonety i ich instrumentalne odbicie bezwzgldnie przyczynio si do tej popularnoci. Pomys literacki
i jego rewelacyjne ucielenienie w muzyce
to w gruncie rzeczy jedyny punkt, ktrym
22
Vivaldi
23
potknicia oryginau prowokoway mnie do stanowczej autoryzacji, by po polsku wszystko lepiej wypado ni w starowoskim. Tote tu i wdzie przyznaj
wkrado si do moich zawodw ze starowosk materi nieco wicej fantazji
ni porzdku. Wydaje mi si jednak, e najwaniejsza jest tu potoczysto wiersza, a take pewna gadko konwencji tej bardzo przecie skonwencjonalizowanej poezji. Wersyfikacja i rytmika nie zostay przeze mnie zastosowane w zgodzie
z tekstem pierwotnym, poniewa wanie w tym wzgldzie panuje w sonetach
oryginalnych cakowita dowolno. W sonecie ostatnim zachowaem to, co go odrnia od poprzednich, zastosowanie pierwszej osoby. Dlaczego autor woskiego
24
oryginau tak postpi? Wida zima, jako ta pora roku, ktra najbardziej doskwiera,
najsilniej te kadego osobicie dotyka, bezporednio i dojmujco. Vivaldi zreszt
take zapewne myla podobnie, obdarzajc i wyrniajc sw Zim najbardziej
dotkliwymi dysonansami.
Krzysztof Lipka
Vivaldi
... sonety dokadnie wyjaniaj, co zostao opisane muzyk ... Odpowiednie werse-
25
Wiosna
Wiosna ju nadesza i ptaki wesoo
Radosn sw pieni wieszcz jej przybycie;
Zefir agodnym tchnieniem fale toczy wkoo
Potokw, co rw bystro, skpane w bkicie.
Byskawice i grzmoty, ktre w krg syszycie,
Wysano, by ogosi nowej wiosny tchnienie;
Ptaszta przerywaj zimowe milczenie,
Znowu piewem swym dzwonic na podniebnym szczycie.
26
Lato
Vivaldi
27
28
29
Vivaldi
Jesie
Tacami i piewem wituj wieniacy
Rado z pomylnego na swych anach zbioru.
Wielu z nich si z Bachusem zadawszy po pracy,
W sen zapada, nie baczc na rozmach wieczoru.
Porzucaj zajcia, tacz i piewaj,
Na co rzekie powietrze skutecznie nakania,
Zaproszenia jesieni skwapliwie suchaj,
Cignc huczne zabawy choby do zarania.
30
Zima
Vivaldi
31
32
33
Vivaldi
Mariusz Patyra
Mariusz Patyra urodzi si w 1977 roku w Orzyszu. Nauk gry na skrzypcach
rozpocz w wieku lat siedmiu. Ksztaci si u prof. A. Hoffmanna w Olsztynie,
prof. J. Kucharskiego w Warszawie, prof. K. Wgrzyna w Hanowerze
i Maestro Salvatore Accardo w Cremonie.
Mariusz Patyra jest pierwszym i jedynym Polakiem, ktry wygra
Midzynarodowy Konkurs Skrzypcowy Premio Nicolo Paganini
w Genui (2001).
Otrzyma rwnie nagrody specjalne m.in. za najlepsz interpretacj
34
Vivaldi
35
Sonet wiosny
Bg czarn chust zdj z powietrza.
Znw moda wiosna siy zbiera.
Ta co od witu bya bledsza,
Porowiaa. Primavera.
Szumi fontanna musujca
I grzeczny Zefir dzie otwiera.
Za anio zimy wzdycha drwico,
Lecz brak mu siy. Primavera.
Patrz jak tej nimfie piersi rosn.
36
Sonet lata
Pachncy wietrzyk zdrw i syt kouje pod upaw szat,
I w organowy skalny rytm ustawia swoje szyki lato.
I szumi zboa w miej mce,
I ziele kania si granatom.
Olbrzymim chrem sawi lato.
Improwizuje ptak szalony,
Wygina szyj do byskawic,
Osiecka
37
38
39
Vivaldi
Sonet jesieni
40
Osiecka
Sonet zimy
41
Vivaldi
43
44
skrzypce:
Anna Bednarczyk
Marian Kowalski
Agnieszka
Lewandowska
Marcin Mazurek
Marek Powide
Pawe Rybkowski
Piotr Tadzik
Krystyna Wilczyska
altwki:
Marek Marczyk
Krzysztof Szczepaski
Jacek Toczyski
wiolonczele:
Angelica Wais solistka
Andrzej Wiltos
Piotr Sapilak
kontrabas:
Alfred Wieczorek
klawesyn:
Danuta Kojro
(gocinnie)
Vivaldi
45
koncepcja pyty
/ project concept & vision:
Andrzej Lipiski
Vivaldi
Andrzej Lipiski
47
Vivaldi
49
2000 pierwsze nagrania Super Audio CD Surround w kooperacji z firm Sony w Nowym Jorku.
2003 powoanie do ycia w USA firmy Lipinski Sound Corporation, produkujcej najwyszej
klasy profesjonalny i audiofilski sprzt audio. Jako tego sprztu aktualnie wytycza nowe kierunki
rozwoju fonografii i staje si standardem w najbardziej prestiowych studiach dwikowych
na wiecie (Dolby Japan, Dolby Sweden, Warner Bros. LA, Avatar NY etc.)
2004 nagranie w Polsce i na Ukrainie w technologii High Definition Surround
tzw. Tryptyku Sakralnego 3 arcydzie muzyki polskiej: Credo K. Pendereckiego, III Symfonii
H. M. Greckiego oraz Missa Pro Pace W. Kilara, wydanych na pytach DVD oraz Super Audio CD.
50
2005 kolejne nagrania High Definition Surround w Polsce wydane na pytach Super Audio CD.
2005 Surround Sound Conference w Los Angeles Tryptyk Sakralny oraz pozostae
nagrania SACD dokonane w Polsce zyskuj opini najlepszych nagra muzycznych kiedykolwiek
dokonanych (John Eargle).
Vivaldi
51
52
Vivaldi
53
54
SKRZYPCE
MARIUSZ PATYRA
KLAWESYN
DANUTA KOJRO
VIVALDI
SONETY > AGNIESZKA OSIECKA
CZYTA > KRZYSZTOF KOLBERGER
PRZEWODNIK
WIOSNA
1. SONET WIOSNY
2.
I ALLEGRO
3.
II LARGO E PIANISSIMO
4.
III DANZA PASTORALE
SEMPRE
0:50
3:24
2:39
4:23
LATO
5. SONET LATA
6.
7.
8.
1:02
5:27
2:09
2:40
JESIE
9. SONET JESIENI
10.
I ALLEGRO
11.
II ADAGIO MOLTO
12.
III ALLEGRO
1:05
5:08
2:24
3:25
PO
PRZEWODNIK
PRZEWODNIK
PRZEWODNIK
PRZEWODNIK
CZAS
CZAS
CZNY CAOCI:
CZNY
SPONSOR
W TUMACZENIU
KRZYSZTOFA LIPKI
WIOSNA
LATO
JESIE
ZIMA
PRZEWODNIKA:
4:04
4:12
3:51
4:29
61:43
16:36
PYTY:
ZIMA
13. SONET ZIMY
14.
15.
16.
PATRONI
MEDIALNI:
I ALLEGRO
II LARGO
III ALLEGRO
NON MOLTO
1:03
3:25
2:18
3:38
ORYGINALNE
NAGRANIE: SURROUND
176 KHZ / 24
BITY