Doktoratura A Lala

UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANS
FAKULTETI I TEKNOLOGJIS S INFORMACIONIT
VLERSIMI I FUSHS ELEKTROMAGNETIKE N NJ PIK T MJEDIST

T DY OSE M SHUM STACIONEVE RADIO BAZ N RRJETAT
CELULARE
Algenti LALA
Tiran 2013
Udhheqsi shkencor: Prof.Dr. Rozeta Miho (Mitrushi)
Juria
Prof. Asoc. Vladi Kolii, Kryetari, Juria e doktorats
Dr. Elson Agastra, Antar, Juria e doktorats, oponent
Prof. Asoc. Adrian Shehu, Antar, Juria e doktorat
Prof. Dr. Luan Karanaj, Antar, Juria e doktorats
Prof. Dr. Pirro Cipo, Antar, Juria e doktorats, oponent
Miratuar nga
Akademik. Jorgaq KAANI, Rektori i UPT
_______________________________, Kshillli i Profesorve, FTI
ii
TABELA E PRMBAJTJES
LISTA E FIGURAVE..................................................................................................... VI
LISTA E TABELAVE .................................................................................................... IX
DEDIKIM ......................................................................................................................... X
FALENDERIMET .......................................................................................................... XI
KAPITULLI 1 ................................................................................................................... 2
1.1
Hyrje .......................................................................................................................... 2
1.2
Motivimi .................................................................................................................... 3
1.3
Qllimi ....................................................................................................................... 4
1.4
Struktura e Punimit.................................................................................................... 5
KAPITULLI 2 - EKSPOZIMI I FUSHS ELEKTROMAGNETIKE PRAN

STACIONEVE RADIO BAZ ............................................................................ 7
2.1
Ekspozimi i fushs elekromagnetike pran stacioneve radio baz............................ 7
2.2
Madhsit themelore pr vlersimin e ekspozimit elekromagnetik ........................ 13
2.3
Nivelet referenc t ekspozimit pran stacioneve radio baz.................................. 15
2.4
Zona e siguris dhe zonat e prjashtuara pran stacioneve baz ............................. 18
2.5
Parametrat pr klasifikimin e stacioneve radio baz ............................................... 25
2.6 Procedurat standarte pr vlersimin e fushs elekromagnetike pran stacioneve

radio baz .......................................................................................................................... 29
2.7
Przgjedhja e pikave q do vlersohen pran stacioneve radio baz ...................... 31

2.7.1
Procedurat pr nj stacon t vetem radio baz .............................................. 34
2.7.2
Procedurat pr disa radio baz ...................................................................... 34
KAPITULLI 3 - MODELIMI I FUSHS ELEKTROMAGNETIKE PRAN

STACIONEVE RADIO BAZ ......................................................................... 38
3.1
Modelimi i fushs elekromagnetike ........................................................................ 38
3.2
Modelimi i fushs s afrt rrezatuese pran stacioneve radio baz ......................... 41
3.3
3.2.1
Transformimi fush n afsi / fush n largsi ............................................. 43
3.2.2
Transformimi sferik i fushs s afrt n t largt .......................................... 45
Modelimi i fushs s largt rrezatuese pran stacioneve radio baz ....................... 47

3.3.1
Modeli i fushs n largsi (Far-field model) ................................................. 48
3.3.2
Modeli Far-field Gain-based...................................................................... 50
3.3.3
3.4
Modelet sintetike dhe hibride ........................................................................ 52
Modelimi i densitetit t fuqis s rrezatuar nga antena e nj stacioni radio baz .. 53

3.4.1
Fuqia e transmetimit t stacioneve radio baz .............................................. 55
3.4.2
Vlersimi teorik i densitetit t fuqis afr nj stacioni radio baz ............... 58
3.4.3
Modelimi pr densitetin mesatar dhe maksimal t fuqis ............................. 60
3.4.4
Modelimi pr fuqin ekuivalente e rrezatuar n rrath bashkqendror ....... 62
KAPITULLI 4 - METODAT NUMERIKE PR LLOGARITJEN E FUSHS

ELEKTROMAGNETIKE PRAN STACIONEVE RADIO BAZ ............ 65
4.1
Metodat numerike n llogaritjen e fushs elektromagnetike .................................. 65
4.2
Metoda e Diferencave t Fundme n Rrafshin e Kohs (FDTD) ............................ 73

4.2.1
Algoritmi Yee ................................................................................................ 74
4.2.2
Saktsia dhe Qndrueshmria ....................................................................... 79
4.2.3
Prafrim shkall dhe vlersimi i gabimit....................................................... 79
4.2.4
Prcjellsit ideal elektrik dhe magnetik (PEC dhe MEC) .............................. 82
Materiale te varura nga frekuenca ............................................................................. 82

Modelimi i materialeve t objekteve ......................................................................... 83
Kushtet kufi t prthithjes .......................................................................................... 86
4.2.5
Burimet dhe sinjalet ngacmuese .................................................................... 87
Burime diskrete .......................................................................................................... 87

Burime planare........................................................................................................... 89
Sinjale sinusoidale ..................................................................................................... 90
Sinjale impulsive ....................................................................................................... 91
4.2.6
4.3
Aspekte t prgjithshme mbi FDTD ............................................................. 92
Metoda e Momenteve .............................................................................................. 94

4.3.1
Prcjellsi i ngarkuar dhe vlersimi i elementve matricor......................... 95
4.3.2
Pllaka e ngarkuar dhe vlersimi i elementve matricor.............................. 98
4.3.3
Metoda e kombinimit piksor dhe Galerkin ................................................ 100
4.3.4
Funksionet baz dy-dimensionale ............................................................... 102
Funksionet impulsive ............................................................................................... 102

Funksionet trekndore ............................................................................................. 103
Funksionet sinusoidale............................................................................................. 104
iv
Numri i funksioneve baz ........................................................................................ 104

4.3.5
Aspekte t prgjithshme mbi MoM ............................................................. 105
KAPITULLI 5 - MODELI DHE METODA E PROPOZUAR PR VLERSIMIN E

FUSHS ELEKTROMAGNETIKE PRAN STACIONEVE RADIO BAZ
............................................................................................................................. 109
5.1
Modeli teorik i propozuar n prani t nj antene stacioni radio baz................... 109
5.2
Modeli teorik i propozuar n prani t disa stacioneve radio baz ....................... 117
5.3
Metoda numerike e propozuar............................................................................... 121

5.3.1
Krahasimi i metodave numerike MoM dhe FDTD ..................................... 124
5.4
Diskutime .............................................................................................................. 128
5.5
Prfundime ............................................................................................................ 129
KAPITULLI 6 - ALGORITMI PR LLOGARITJEN E FUSHS

ELEKTROMAGNETIKE PRAN DISA STACIONEVE RADIO BAZ 130
6.1 Algoritmi Emf llogaritje Alg pr llogaritjen e fushs pran disa stacioneve radio
baz 130
6.2
6.1.1
Formati i t dhnave hyrse ........................................................................ 137
6.1.2
Formati i t dhnave dalse ......................................................................... 139
6.1.3
Kushtet e metods FDTD ............................................................................ 142
Simulimet e algoritmit t propozuar Emf llogaritje Alg ...................................... 145

6.2.1
Simulim 1 .................................................................................................... 145
6.2.2
Simulim 2 .................................................................................................... 152
6.3
Interpretimi i rezultateve ....................................................................................... 158
6.4
Prfundime ............................................................................................................ 159
PRFUNDIME ............................................................................................................. 162

1.
Prfundime ............................................................................................................ 162
2.
Puna n t ardhmen ............................................................................................... 163
SHTOJCA A KODI N MATLAB I FDTD .............................................................. 164

LITERATURA .............................................................................................................. 170
LISTA E FIGURAVE
Figura 2.1. Spektri elektromagnetik dhe pajisjet karakteristike ..........................................9
Figura 2.2. Distanca pr fushn n largsi .........................................................................10
Figura 2.3. Anten sektoriale, pamje 3D ...........................................................................11
Figura 2.4. Zona prjashtuese e antens omnidireksionale................................................12
Figura 2.5. Forma gjeometrike e kufirit t siguris ...........................................................19
Figura 2.6. Diagrama pr vlersimin e distans s siguris ...............................................20
Figura 2.7. Paraqitja e zonave t prjashtuara t antens ..................................................22
Figura 2.8. Procedurat kryesor pr vlersimin e fushs ...................................................32
Figura 2.9. Kriteret e vlersimit me analizues spektri .......................................................33
Figura 2.10. Prcaktimi i procedurs s przgjedhjes s pikave........................................34
Figura 3.1. Zonat kufi t rrezatimit rreth nj antene .........................................................39
Figura 3.2. Transformimi Near-Field n Far-Field ............................................................44
Figura 3.3. Skema sferike t fushs s afrt.......................................................................46
Figura 3.4. Modele antenash t stacioneve radio baz.......................................................57
Figura 3.5. Ekspozimi n fushn n largsi pran stacioneve BTS .................................59
Figura 3.6. Modeli pr densitetin mesatar dhe maksimal t fuqis ...................................60
Figura 3.7. Zona e siguris pr ekspozimin publik ............................................................63
Figura 3.8. Zona e siguris pr ekspozimin profesional ....................................................64
Figura 4.1. Prshkrimi i qelizs FDTD ..............................................................................72
Figura 4.2. Komponentt e fushave n nj qeliz t vetme Yee ........................................75
Figura 4.3. Vendodhja e komponentve t fushs .............................................................77
Figura 4.4. Prafrimi shkalle pr dy sfera bashkqendror me rreze te ndryshme ............81
Figura 4.5. Shkallzime t ndryshme t s njjts sfer ....................................................81
Figura 4.6. Vendodhja e nje komponenteje te fushes elektrike ne nje qelize E ................84
Figura 4.7. Vendndodhja e nje komponenti t fushs elektrike n nj qelize H................85
Figura 4.8. Burim tensioni n griln FDTD .......................................................................88
Figura 4.9. Segmentimi i nj prcjellsi t holl ...............................................................96
Figura 4.10. Dimensionet e pllaks s holl t ngarkuar ...................................................99
vi
Figure 4.11. Funksionet impulsive...................................................................................102

Figura 5.1. Rrezatimi i nj antene stacioni radio baz ...................................................110
Figura 5.2. Hapsirat e emtimit t nj antene BTS ......................................................111
Figura 5.3. Metoda e llogaritjes pr nj anten ..............................................................115
Figura 5.4. Llogaritja e fushs n prezenc t shum burimeve ....................................118
Figura 5.5. Metoda e llogaritjes n prani t shum stacioneve BTS..............................119
Figura 5.6. Modeli i antens pr modelin MoM si dhe pr modelin FDTD ..................123
Figura 5.7. Krahasimi i metodave nga MoM dhe FDTD pr intesitetin e fushs elektrike
sipas planit oxz.................................................................................................................125
Figura 5.8. Krahasimi i metodave nga MoM dhe FDTD pr intesitetin e fushs elektrike
sipas planit oxy ................................................................................................................126
Figura 6.1. Rasti i marr n shqyrtim ............................................................................131
Figura 6.2. Zbrthimi i intensitetit t piks P sipas planeve oxy,oxz dhe oyz ...............133
Figura 6.3. Kriteti i projektimit pr distancn e siguris ...............................................134
Figura 6.4. Vllimi i zons s siguris ...........................................................................135
Figura 6.5. Bllokdiagrama e propozuar .........................................................................136
Figura 6.6. T dhna hyrse ...........................................................................................138
Figura 6.7. Dritarja llogaritse e programit ...................................................................139
Figura 6.8. Paraqitja e lakores s prfituar n planin oxy..............................................139
Figura 6.9. Paraqitja e lakores s prfituar n planin oxz ..............................................140
Figura 6.10. Paraqitja e lakores s prfituar n planin oyz ..............................................140
Figura 6.11. Prmbledhja e t dhnave dalse .................................................................141
Figura 6.12. Przgjedhja e numrit t kampioneve N sipas FDTD ...................................143
Figura 6.13. Gjeometria e simulimit 1 .............................................................................146
Figura 6.14. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe z=0) .............147
Figura 6.15. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit y(m) (ku x=0 dhe z=0) .............150
Figura 6.16. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit z(m) (ku x=0 dhe y=0) .............151
Figura 6.17. Gjeometria e simulimit 2 .............................................................................152
Figura 6.18. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe z=0) .............153
vii
Figura 6.19. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit y(m) (ku x=0 dhe z=0) .............156
Figura 6.20. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit z(m) (ku x=0 dhe y=0) .............157
viii
LISTA E TABELAVE
Tabela 2.1. Madhsit, simbolet, njsit n vlersimin e fushs elektromagnetike ........14

Tabela 2.2. Nivelet e referencs ICNIRP pr ekspozimin publik dhe profesional ..........16
Tabela 2.3. Topologjit tipike t instalimit stacioneve BTS .............................................20
Tabela 2.4. Parametrat e antenave q prdoren pr llogaritjet .........................................22
Tabela 2.5. Vlerat e llogaritura me modelin e fushs s largt ........................................23
Tabela 2.6. Zonat e prjashtuara pr tipe te ndryshme instalimi ......................................24
Tabela 2.7. Zonat e prjashtuara me pranin e 4 bartseve n do system GSM .............25
Tabela 2.8. Nivelet maksimale t fuqis n dalje t antenave n BTS-t GSM ...............27
Tabela 2.9. Parametrat e stacionit BTS pr vlersimin e fushs n largsi .....................29
Tabela 3.1. Distancat pr zonat pran BTS-ve ................................................................40
Tabela 4.1. Faktort e pasiguris pr vlerat e llogaritur t FDTD ...................................93
Tabela 5.1. Modelet teorike dhe ekuacionet pr llogaritjen e E .....................................112
Tabela 5.2. Koordinatat sferike t P-s t para nga antenna ...........................................116
Tabela 5.3. Koordinatat sferike t piks P(0,0,0) nga operatort celular 1, 2 dhe 3 ......119
Tabela 5.4. Intesiteti i fushs elektrike dhe koha e simulimit pr MoM dhe FDTD sipas
planit oxz..........................................................................................................................127
Tabela 5.5. Intesiteti i fushs elektrike dhe koha e simulimit pr MoM dhe FDTD sipas
planit oxy .........................................................................................................................127
Tabela 6.1. Koordinatat sferike t piks P(0,0,0) nga operatort celular 1,2 dhe 3 .......131
Tabela 6.2. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe z=0) ..............148
Tabela 6.3. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe z=0) ...............156
DEDIKIM
... Atyre q i prkasin
t shkuars, t tashmes dhe t ardhmes
...Me dashuri dhe mirnjohje
Algenti
FALENDERIMET
Falenderimi i par shkon pr udhheqsin shkencor Profesor Rozeta MIHO
(MITRUSHI) pr mundsin e dhn q t punoja n kt fush kaq interesante,
frymzuese dhe t bukur. Pa mbshtetjen, idet dhe kontributin e Profesor Rozeta
MIHO (MITRUSHI) nuk do t ishte e mundur prfundimi me sukses i ktij punimi.
Nj falenderim i sinqert shkon pr kolegt e mi n Departamentin e Elektroniks dhe
Telekomunikacionit, disa pedagogt e mi, t tjert ish-studentt e mi me t cilt kam
knaqsin t punoj prej vitesh.
Nje falenderim i veant sht pr kolegt Prof.Asoc. Bexhet KAMO dhe Prof.Asoc.
Vladi Kolii pr mbshtetjen dhe kshillat me vler n kuadr t prmisimit t
vazhdushm t punimit.
N fund falenderoj Valbonn, Erisin dhe Akselin, pr gjith dashurin e tyre dhe ju
krkoj ndjes pr shum her kur kam qn i zn me punimin kur duhet t isha me JU.
Algenti Lala
ABSTRAKTI
VLERSIMI I FUSHS ELEKTROMAGNETIKE N NJ PIK T MJEDIST

T DY OSE M SHUM STACIONEVE RADIO BAZ N RRJETAT
CELULARE
Udhheqsi shkencor: Prof.Dr. Rozeta Miho (Mitrushi)
Ky punim sht motivuar nga ideja e llogaritjes s fushs elektromagnetike pran disa
stacioneve radio baz t telefonis celulare meqnse q prej rritjes dhe suksesit t
telefonis celulare, shqetsimi dhe debati mbi ekspozimin e fushs elektromagnetike t
frekuencave radio ka mbizotruar interesin e publikut. Procedurat standarde pr
vleresimin e fushs elektromagnetike pran stacioneve radio baz krkojn t njihen
paraprakisht kriteret e vlersimit pr fushn, fush n afrsi, n largsi, prania e nj apo
disa stacioneve transmetimi, bandat e frekuencave n t cilat ato do operojn dhe
kombinimet me to. Pr kt krkohet t zhvillohet modeli teorik mbi t cilin do t
simulohet antena e stacionit radio baze dhe teknika e metods numerike ku do bazohet
aplikimi. Llogaritjet teorike pr skenare reale ku njihet gjeometria prkatse e nj grupi
stacionesh radio baz krahasohen me vlerat e nj metode teorike t njohur ndryshe si
metoda e momenteve MoM simuluar me NEC-2 (numerical electromagnetic code) dhe
me vlerat e matura n terren me t njjtat kushte t stacioneve radio baz sikurse ato t
simuluara n t dy mjediset.Interpretimi i rezultateve jep efikasitetin e algoritmit t
propozuar n funksion t lehtsis, saktsis, shpejtsis dhe kapaciteteve kompjuterike.
xii
PJESA I
EKSPOZIMI I FUSHS NGA STACIONET RADIO BAZ
KAPITULLI 1
1.1 Hyrje
Rritja e vazhdueshme e telefonis celulare n ditt e sotme ka trhequr vmendjen e
publikut mbi rreziqet potenciale t cilat shkaktohen nga ekspozimi ndaj fushs
elektromagnetike t radio frekuencave. N t gjith territorin e Shqiperis regjistrohen
mbi dy mij stacione radio baz t shprndara kryesisht n qendrat e banuara. N
Shqipri operojn katr operator t telefonis celulare t cilt jan: AMC,Vodafone,
Eagle dhe Plus.Aktualisht n Shqipri numrohen m shum se dy milion abonent t
regjistruar q do t thot se nj pjes e mire e popullsis ka me shum sesa nj numr
mobile q prdor. Rritja e numrit t abonentve shoqrohet me rritjen e stacioneve radio
baz t instaluara pr ofrimin e shrbimit celular dhe me rndsin pr t vlersuar
shprndarjen e fushs elektromagnetike pran ktyre stacioneve radio baz.
Revolucioni i rrjetave pa tela ka vazhduar prtej telefonis celulare me rritjen e
aplikacioneve t tjera t rrjetave pa tela, duke prfshir ktu pajisjet komunikuese pa tela
me rreze t shkurtr t cilat prdoren n shtpi, shkolla, zyra, etj. Duke qen se gama e
ekspozimeve zgjerohet me shpejtsi, vazhdimsia e debatit rreth siguris nga fusha
elektromagnetike pr publikun e gjer dhe veanrisht pr vlersimin e saj rritet edhe
merr rndsi t veant.
Fusha krkimore pr vlersimin e ekspozimit nga fusha elektromagnetike sht nj fush
e re e cila lindi si nj krkes pr metoda t reja shkencore pr vlersimin e ekspozimit
pran fushs elektromagnetike.
Qllimi i krkimeve shkencore n vlersimin e ekspozimit ndaj fushs eletromagnetike
sht zhvillimi i metodologjive, mjeteve numerike dhe eksperimentale pr t kryer
vlersimin e ekspozimit t fushs elektromagnetike.
Vlersimi i ekspozimit nga fusha elektromagnetike ndahet n tre kategori:
Zhvillimi i metodave dhe procedurave pr demonstrimin e pajtueshmris pr

pajisje specifike q operojn n afrsi t trupit t njeriut, pr shmbull: testimi i
telefonave celulare dhe pajisjeve t komunikimit pa tela.
Zhvillimi i metodave dhe procedurave pr demonstrimin e pajtueshmris pr

burimet e fushs n largsi pr shmbull: stacionet radio baz t telefonis
celular dhe rrjetat lokale pa tela.
Vlersimi i ekspozimit real pr t klasifikuar pajisjet n lidhje me ekspozimin e

prdoruesit.
Prafrime t shumta jan prdorur nga krkuesit pr zgjidhjen e problemeve t fushs

elektromagnetike. Zakonisht kto prafrime klasifikohen si eksperimentale ose teorike.
Krkuesit priren t besojn te prafrimet eksperimentale dhe matjet por kto t fundit
gjithmon jan t kushtueshme, krkojn koh dhe zakonisht nuk bazohen n nj
metodik t sakt. Kto vshtirsi prpiqet ti tejkaloj prafrimi teorik nprmjet modelit
t zgjedhur dhe metods numerike t prdorur.
1.2 Motivimi
Ky punim sht motivuar nga ideja e llogaritjes s fushs elektromagnetike pran disa
stacioneve radio baz t telefonis celulare meqnse q prej rritjes dhe suksesit t
telefonis celulare, shqetsimi dhe debati mbi ekspozimin e fushs elektromagnetike t
frekuencave radio ka mbizotruar interesin e publikut dhe mediat.
Metoda llogaritse e propozuar bazohet n konsideratat e mposhtme:
Nevoja pr nj mnyr t thjesht dhe praktike n vlersimin e fushs
pran stacioneve radio baze.
Nevoja pr prcaktimin e zonave t siguris Iso-kurbat ( hapsirat ku
vlerat e fushs elektromagnetike kalojn vlerat referenc nga standardet).
Nevoja pr vlersime t shpejta n koh dhe n hapsir.
N Shqipri operojn n tregun e telefonis celulare 4 operator
AMC, Vodafone, Eagle dhe Plus. N kuadr t kujdesit ndaj klientit kta
operator celular jan t detyruar t monitorojn nivelin e fushs
elektromagnetike pran stacioneve radio baz dhe ti mbajn kto brenda
vlerave referenc. Monitorimi nnkupton vajtjen n stacione radio baz dhe
matjet n to. Kjo do t thot kosto relativisht e lart, prsritje t shpeshta t
matjeve dhe periudh e gjat kohore.
Prania e disa operatorve celular n t njjtn hapsir.
Pavarsisht nse do anten mund t jet nn normat e lejuara, disa

antena bjn q norma t prafrohet. Krkohet q trupa rregullatore, t
kontrolloj n mnyr t vazhdueshme mjediset publike. Shteti duhet t
mbroj publikun, pa hequr dor nga promovimi i kompanive private apo t
reja.
Literatura ofron shum modele dhe metoda numerike pr llogaritjen e
fushs elektromagnetike pran stacioneve radio baz.
Thelbi i ktyre metodave sht konvertimi i ekuacioneve integrale
n nj sistem linear q mund t zgjidhet numerikisht me an t kompjuterit.
Simulimet me programet prkatse japin rezultate t sakta por krkojn
kapacitete t larta kompjuterike dhe koh ekzekutimi relativisht t lart.
Informacion i kufizuar rreth nivelit t ekspozimit nga teknologjit e
rrjetave celulare.
Munges e vlersimeve rigoroze pr t prcaktuar n mnyr
konservative kufijt e fushave rnse E dhe H n lidhje me kufizimet baz,
domethn, fushat e induktuara n koh dhe hapsir t ndryshueshme.
1.3 Qllimi
Detyra q shtrohet pr tu realizuar n kt punim, sht llogaritja teorike e nivelit t
intensitetit t fushs elektrike, magnetike dhe densitetit t fuqis nga antenat e stacioneve
radio baz duke marr n konsiderat ndikimin e prbashkt t tyre.
Pr kt krkohet t zhvillohet modeli teorik mbi t cilin do t simulohet antena e
stacionit radio baze dhe teknika e metods numerike ku do bazohet aplikimi sikurse edhe
krahasimi i propozimit t br me metodn e momenteve dhe me matjet praktike.
Procedurat standarte pr vlersimin e fushs elektromagnetike pran stacioneve radio
baz krkojn t njihen paraprakisht kriteret e vlersimit pr fushn,fush n afrsi, n
largsi, prania e nj apo disa stacioneve transmetimi, bandat e frekuencave n t cilat ato
do t operojn dhe kombinimet me to.
Llogaritja teorike e nivelit t fuqis s rrezatuar nga stacionet radio baz sht e lidhur
ngusht me fuqin e transmetimit t stacioneve radio baz dhe me ambjentin ku ato jan
instaluar.
Modeli teorik i zgjedhur dhe implementimi i tij mbshtetur mbi metodn numerike
FDTD duke prdorur formuln e fushs n largsi vihen n funksion t qllimit t ktij
punimi i cili sht Vlersimi i fushs elektromagnetike n nj pik t mjedisit t dy ose
m shum stacioneve radio baz n rrjetat celulare
Llogaritjet teorike pr skenare reale ku njihet gjeometria prkatse e nj grupi stacionesh
radio baz krahasohen me vlerat e nj metode teorike t njohur ndryshe si metoda e
momenteve MOM simuluar me NEC-2 (Numerical Electromagnetic Code) dhe me vlerat
e matura n terren me t njjtat kushte t stacioneve radio baz sikurse ato t simuluara
n t dy mjediset.
Interpretimi i rezultateve jep efikasitetin e algoritmit t propozuar n funksion t
lehtsis, saktsis, shpejtsis dhe kapaciteteve kompjuterike.
1.4 Struktura e Punimit
Pr t realizuar shtjen e lartprmendur, punimi sht ndar n katr pjes:
PJESA I EKSPOZIMI I FUSHS NGA STACIONET RADIO BAZ

Kapitulli i par trajton : Qllimin dhe objektivat q synon t realizoj punimi.
Kapitulli i dyt trajton : Ekspozimin e fushs elektromagnetike pran stacioneve radio
baz
N kt kapitulll jepet nj paraqitje e shkurtr e madhsive baz dhe t prfituara pr
fushn elektromagnetike, sikurse procedurat pr klasifikimin e stacioneve radio baz dhe
przgjedhja e pikave ku do kryhet vlersimi i fushs elektromagnetike.
PJESA II MODELIMI I STACIONEVE RADIO BAZ DHE METODAT

NUMERIKE
Kapitulli i tret trajton : Modelimin e fushs elektromagnetike pran stacioneve radio
baz.
N kt kapitull paraqiten modelet teorike t linearizimit t antenave t stacioneve radio
baz si pr rastin e fushs s afrt rrezatuese ashtu dhe pr fushn e largt rrezatuese.
Kto modele teorike jan marr nga literatura e studiuar pr kt punim.
Kapitulli i katrt trajton : Metodat numerike pr llogaritjen e fushs elektromagnetike

pran stacioneve radio baz.
N kt kapitull prshkruhen dy metodat numerike m t prdorshme n aplikime pr
vlersimin e fushs elektromagnetike, metoda e diferencave t fundme n rrafshin e
kohs (FDTD) dhe metoda e momenteve (MoM). Pr t dy metodat jepet prshkrim i
detajuar i veorive t tyre.
PJESA III VLERSIMI

STACIONEVE RADIO BAZ
FUSHS
ELEKTROMAGNETIKE
PRAN
Kapitulli i pest trajton : Modelin dhe metodn e propozuar pr vlersimin e fushs

elektromagnetike pran stacioneve radio baz.
N kt kapitull jepen propozimet si pr modelin teorik t prdorur dhe pr metodn
numerike n llogaritjen e fushs elektromagnetike. Ktu jepen arsyet e zgjedhjes s
propozimeve t bra kundrejt modeleve dhe metodave t prshkruara n kapitullin e tret
dhe t katrt.
Kapitulli i gjasht trajton : Algoritmin e propozuar Emf llogaritje Alg pr llogaritjen e
fushs elektromagnetike pran disa stacioneve radio baz
N kt kapitull prshkruhet algoritmi i propozuar , formati i t dhnave hyrse, formati i
t dhnave dalse dhe kriteret pr prdorimin e tij. Simulimet e marra n konsiderat dhe
analiza krahasuese e tyre do na japin saktsin dhe efikasitetin e algoritmit t propozuar.
PJESA IV PRFUNDIME
N pjesn e fundit t punimit jepen prfundimet dhe disa synime t puns n t ardhmen.
KAPITULLI 2
Ekspozimi i fushs elektromagnetike pran stacioneve radio baz
Hyrje
N kt kapitull trajtohet ekspozimi i fushs elektromagnetike pran stacioneve
radio baz. Fushat elektromagnetike rreth nj burimi rrezatues kan karakteristika
komplekse dhe johomogjene. Ato ndryshojn n hapsir dhe n koh. Zakonisht
prcaktohen tri zona kufitare: zona e fushs s afrt reaktive, zona e fushs s afrt
rrezatuese dhe zona e fushs s largt. Interes paraqet fusha n largsi.
Ekzistojn rregulla ndrkombtare, standarte sigurie dhe rekomandime t cilat
jan t lidhura me ekspozimin radiofrekuenc pr stacionet radio baz. E rndsishme
sht q n ambjentet prreth stacioneve radio baz vlerat e ekspozimit t jen m t
ulta.
Pr tu siguruar q kufijt e ekspozimit t mos tejkalohen standartet prcaktojn
distancn e siguris e cila sht largsia minimale q duhet t mbahet midis antens s
stacionit radio baz dhe nj personi. Pr kt arsye n kt kapitull i kushtohet vmendje
e veant prcaktimit t zonave t prjashtuara rreth stacioneve radio baz pr topologji
t ndryshme instalimi.
Interes paraqet klasifikimi i stacioneve radio baz n funksion t topologjis s
stacionit, sistemi (GSM ose UMTS), numri i bartsve pr BTS.numri i antenave TRX dhe
specifikimet e antenave si kontribuesit kryesor t ekspozimit pran stacioneve radio
baz.Interes paraqet dhe prcaktimi i ambjentit, pikave ku do kryhet vlersimi i fushs
kjo bhet sipas disa procedurave standarte si n rastin e pranis s nj stacioni radio baz
dhe kur kemi disa t till.
2.1 Ekspozimi i fushs elekromagnetike pran stacioneve radio baz
Fusha elektromagnetike gjenerohet nga fusha elektrike (E) dhe nga fusha
magnetike (H). Ne prballemi me lloje t ndryshme t energjis elektromagnetike kur
prdorim pajisje si mikrovala, kompjuteri, radioja dhe televizori dhe rrjetat celulare.
Rrezatimi elektromagnetik mund t klasifikohet n rrezatim Jonizues dhe Jo-Jonizues

bazuar n aftsin pr t jonizuar atomet dhe pr t thyer lidhjet kimike. Radiofrekuencat
e prdorura n telefonin celulare jan t tilla q rrezatimi i shkaktuar prej tyre nuk
shkakton jonizim prandaj quhet rrezatim jo-jonizues. Rrezatimi jo-jonizues lidhet me dy
rreziqe potenciale: elektrike dhe biologjike. Nj rrezatim elektromagnetik shum i lart
mund t shkaktoj rryma elektrike sa t mund t krijojn shkndija (hark elektrik) kur nj
voltazh i induktuar kalon voltazhin e thyerjes t mjedisit rrethues. Efekti biologjik i
rrezatimit t fushave elektromagnetike shkakton nxehje dielektrike. Ekzistojn edhe
efekte komplekse biologjike t fushave elektromagnetike jo-termike duke prfshire fushat
magnetike me frekuenca ekstremisht t ulta, radiofrekuencat e moduluara dhe fushat e
mikrovalve.
Ndikimi i fushave t dobta elektromagnetike n trupin e njeriut arrihet si pasoj e
disa ngjarjeve t cilat prfshijn ekspozimin nga rrezatimet elektromagnetike i cili pasi
prthithet modulon strukturat biologjike, akumulon energji n lngjet e trupit, shkakton
ndryshime n aktivitetet funksionale t qelizs t cilat me pas shkaktojn disa smundje.
Numri i prdoruesve t celularve sht rritur eksponencialisht s fundmi dhe celulari
sht br nj mjet i domosdoshm pr njerzit. Kjo gj ka rritur dhe rrezatimin
elektromagnetik t mjedisit n trsi. Vlersimet e ekspozimit n radio frekuenc nga
fusha elektromagnetike mund t ndahen n dy kategori:
vlersimi i fushs rnse, domethn kuantifikimi i fushs elektromagnetike
kuantifikimi i fushs elektromagnetike t induktuar nga trupat biologjik
N shumicn e rasteve t vlersimit verifikimi q vlersimi aktual sht m posht se

ndonj vler e caktuar sht i rndsishm pr prcaktimin e sakt t ekspozimit
individual. Fusha e induktuar sht i vetmi parametr i fushs q mund t bashkveproj
me proeset biologjike dhe pr kt referohet si sasia primare. Shprndarja e fushave t
induktuara n radiofrekuen sht nj funksion kompleks me shum parametra si
frekuenca, fuqia e fushs rnse, kndi i rnies, impendanca e fushs, polarizimi,
madhsia dhe forma e trupit biologjik, shprndarja e indeve, karakteristikat dielektrike,
etj. N prgjithsi dinamikat e fortsis s fushs s induktuar renditen n disa shkall
madhsie. Me fjal t tjera, fuqia dhe shprndarja e fushava t induktuara nga i njjti
ekspozim rns ndryshon shum me anatomin dhe orientimin e trupit n lidhje me
fushn. Figura 2.1 paraqet spektrin elektromagnetik dhe pajisjet karakteristike.
Vlersimet teorike e eksperimentale krkojn instrumente t sofistikuara,

ekspertiz t detajuar dhe koh. Megjithat jan zhvilluar teknika dhe metoda t thjeshta
pr tu aplikuar duke prdorur nj qasje t rastit m t keq pr t prcaktuar nj prputhje
me fushat e induktuara potencialisht t rrezikshme duke prcaktuar fushat rnse. Nga
koncepti i rastit m t keq rrjedhin kushtet pr fushat e induktuara maksimale brenda nj
vllimi t caktuar pr nj fortsi t fushs rnse n termat e polarizimit, shprndarjes s
fushs, impendancs s fushs, dhe e cilsive t saj dieletrike.
.
Figura 2.1 Spektri elektromagnetik dhe pajisjet karakteristike
Vlersimi i ekspozimit rns sht i thjesht pr valt plane ose pr kushtet e fushs n
largsi. Sipas ktyre kushteve vektori i fushs-E sht prpendikular me vektorin e
fushs-H dhe t dy jan ortogonal me drejtimin e prhapjes. Raporti i amplitudave t dy
fushave E dhe H ose impendanca e brendshme e mjedisit me nj konstante dielektrike ()
dhe konstante magnetike () sht e barabart me impendancn e vals Z n do vend [1]
Z
E

H
(2.1)
dhe n hapsirn e lir

Gjithashtu amplituda sht konstante mbi t gjith vllimin e trupit t ekspozuar q
mungon. N kto raste sht e nevojshme t massh vetm nj komponent (fusha E ose
H) n nj vend n hapsir. Megjithat kushtet e fushs n largsi prafrsisht takohen n
nivel lokal duke ndryshuar amplitudn n hapsir n distanca m t mdha se sa zgjatja
e zons reaktive e fushs n afrsi [1]:
10
r max D
2
D
4
(2.2)
ku r sht rrezja ose distanca nga struktura transmetuese

sht gjatsia e vals dhe D prmasa m e madhe e antens
Figura 2.2 paraqet distancat q plotsojn krkesat e ekuacionit 2.2 dhe vetm
maksimumi i komponentve t fushs duhet t prcaktohet pr t demonstruar
pajtueshmrin. Skanimi i prsosur i vllimit t antenave transmetuese n fushn shum
t afrt jep pasiguri m t mdha, shprfill reagimin mbi burimin pr shkak t pranis s
humbjes nga prthithja dhe konsumon m shum koh pr vlersim. Meqnse vlersimet
e fushs n afrsi jan m shum konservatore ato kryhen rrall n kontekstin e
vlersimeve t ekspozimit.
Ka dy klasifikime ekspozimi:
Klasifikimi ekspozimit publik
Klasifikimi ekspozimit profesional
Figura 2.2 Distanca pr fushn n largsi

Klasifikimi ekspozimit publik aplikohet n situata kur ekspozimi nuk klasifikohet
si profesional. Udhzimet e ekspozimit publik jan m t ulta se udhzimet e ekspozimit
profesional. Pr nj rast standart, udhzimet jan q zona publike e prjashtuar t shtrihet
n maksimum 15 m nga antena nse vendi prdoret vetm nga nj operator dhe 25 m nse
11
n at zon ndodhen disa antena t operatorve t tjer. Kur nj zon sht prcaktuar si e
pajtueshme ather distanca do t jet m e vogl. Figura 2.3 tregon nj zon publike t
prjashtuar.Vendet e detyruara: N prgjithsi kompanit telefonike celulare ndrtojn n
zonat paraprakisht t prjashtuara. Madhsia e zons reale t prjashtuar e cila bazohet n
konfigurimin e vendit sht prgjithsisht n mnyr t konsiderueshme m e vogl se
zona standarte e prdorur n udhzimet. Kur nuk sht e mundur pr t arritur udhzimet
standarte prdoret zona reale e prjashtuar dhe vendi thuhet se sht i detyrueshm. sht
shum e rrall pr nj vnd t jet i detyrueshm pr shkak t zons profesionale.
Sigurimi i pajtueshmerise: Kompanit telefonike celulare zakonisht e sigurojn
prputhshmrin nga projekti i zbatimit pr stacionin radio baz. Prgjithsisht kjo do t
thot q nuk sht e mundur t futesh n zonn e prjashtuar pa nj ndihm ngjitjeje. Kur
kjo nuk sht e mundur, prputhshmria sigurohet nga caktimi i zons s prjashtuar.
Klasifikimi ekspozimit profesional aplikohet vetm tek punonjsit e kompanive
telefonike celulare. Pr nj vend standart zona profesionale e prjashtuar shtrihet n nj
maksimum prej 5 m nga antena. Kur vndi prcaktohet si i pajtueshem, ather distanca
do t jet m e vogl. Figura 2.4jep nj prshkrim t zons profesionale t prjashtuar.
Figura 2.3 Anten sektoriale, pamje 3D
12
Figura 2.4 Zona prjashtuese e antens omnidireksionale
13
2.2 Madhsit themelore pr vlersimin e ekspozimit elekromagnetik

Kufizimet e ekspozimit ndaj fushave elektrike, magnetike dhe elektromangetike
q ndryshojn n koh t cilat bazohen drejtprdrejt n krijimin e efekteve t shndetit,
quhen kufizime themelore. N varsi t frekuencs s fushs, madhsit fizike t
prdorura pr t specifikuar kto kufizime jan ose densitetii rryms (J) ose raporti i
prthithjes specifike (SAR specific absorption rate). Madhsit primare t prdorura n
udhzimet aktuale jan:
J densiteti i rryms pr frekuencat deri n 10 MHz
SAR pr frekuencat nga 100 kHz n 10 GHz.
J sht e lidhur me fushn elektrike t brendshme nga ligji i Ohm-it:

J E
(2.3)
ku E sht fusha elektrike e brendshme dhe sht prueshmria komplekse. SAR-i

sht raporti midis norms mesatare t fuqis s absorbuar dhe mass s absorbuar. Ajo
prcaktohet si n vijim [2] :
SAR
d dW d dW

dt dm dt pdV
(2.4)
ku dW sht energjia e shprndar n nj vllim q rritet dV dhe sht dendsia e

mass. SAR-i sht proporcional me katrorin e intensitetit elektrike n terren Erms
SAR
E 2 rms J 2
(2.5)
dhe n nj temperatur q rritet nga:

SAR c
dT
dt
(2.6)
ku c sht kapaciteti specifik i nxehtsis lokale.

Madhsit themelore t nevojshme pr vlersimin e ekspozimit elektromagnetik jan
prmbledhur n tabeln 2.1. Standartet aktuale sigurojn kufij maksimal pr kufizimet
themelore pr publikun e prgjithshm/t pa kontrolluar, si dhe pr ekspozimin
profesional/t kontrolluar mbi t gjith diapazonin e frekuencave t marra n konsiderat.
14
Tabela 2.1 Madhsit, simbolet, njsit n vlersimin e fushs elektromagnetike

Simboli
Madhsia
Njsia
Fusha elektrike (vektor)
V/m
Fusha magnetike (vektor)
A/m
Densiteti i fluksit magnetik (vektor)
Wb/ m 2
Densiteti i fuqis (skalar)
W/ m 2
Vektori Pointing
Densiteti i energjis

S =E H
W/ m 2
W/ m 3
SAR
Raporti i absorbimit specifik
Rritja e temperaturs
W/kg
K
A/ m 2
Densiteti i rryms elektrike
Konstantja dielektrike
Konstantja e hapsirs s lir
Konstantja dielektrike relative r r
Prueshmria
Permabiliteti magnetik
Permabiliteti i hapsirs s lir
Permabiliteti relativ
Kapaciteti specifik i nxehtsis
J/(kgK)
Densiteti i mass
kg/ m 3
0 r
F/m
0 8,854 10 12
F/m
j r
S/m
r 0
0 4 10 7
H/m
H/m
H/m
15
Kufizime themelore n lidhje me SAR-in jan 2 W/kg e mesatarizuar pr nj vllim

kubik prej 10g dhe 1.6 W/kg pr nj vllim kubik t indit prej 1g, t aplikuara
prkatsisht n Europ dhe Shtetet e Bashkuara/Kanada.Gjithashtu standartet e siguris
n mnyr tipike krkojn q SAR-i t mesatarizohet pr nj koh prej 6 minutash, ku ky
SAR-i mesatar n koh sht proporcional me mesataren n koh t fuqis dalse t
pajisjes gjat 6 minutave. N fakt SAR-i sht i lidhur drejtprdrejt me fushat e
brendshme E t induktuara edhe densitetin e rryms (ekuacioni 2.6), por vetm n raste t
veanta sht e lidhur drejtprdrejt me fushat-H t induktuara. SAR sht edhe
proporcional me fuqin dalse t radiofrekuencs n nj pajisje.
Madhsit e prftuara jan intensiteti i fushs elektrike (E), intensiteti i fushs
magnetike (H), densiteti i fluksit magnetik (B), densiteti i fuqis (S) dhe rryma q rrjedh
(I). Kto madhsi prftohen nga kufizimet baz duke prdorur metodat eksperimentale
ose llogaritse. Ato paraqesin kufijt konservativ pr skenart e rastit m t keq. Kufijt
e prftuar thirren si nivele t maksimumit t lejueshm t ekspozimit ose si nivele
reference. Pajtueshmria me kto madhsi prfshin pajtueshmrin me kufizimet baz.
Megjithat, nqoftse madhsit e referencs tejkalojn kufijt e prftuar, kufizimet baz
t prshtatshme jo domosdoshmrisht tejkalohen. N raste t tilla, pajtueshmria mund t
provohet nga mnyra e vlersimit. N prmbledhje nivelet e referencs jan t thjesht
pr tu vlersuar nqoftse vala plane ose kushtet e fushs s largt plotsohen
prafrsisht dhe SAR-i rezultues dhe densitetet e rryms s induktuar jan posht
kufizimeve baz korresponduese n t gjitha rrethanat. Radio stacioni baz sht nj
transmetues radio frekuence. N vijim jepen distancat ku kufijt e ekspozimit hasen pr
konfigurime tipike t stacioneve radio baze. Kto distanca prcaktojn nj kufi brenda t
cilit kufijt e ekspozimit n radio frekuenc mund t tejkalohen. Antenat e radio
stacioneve baz duhet t instalohen n nj mnyr t till q publiku i prgjithshm t
mos ket akses n kto zona. Shprehjet analitike t prezantuara ktu mund t prdoren
pr t vlersuar nivelet e ekspozimit RF dhe zonat n t cilat publiku i prgjithshm nuk
duhet q t ket akses. Metodat gjithashtu mund t prdoren pr t prcaktuar
prputhshmrin e distancave pr ekspozimin profesional q operojn n sistemet e
telefonis celulare GSM900/1800/2100 MHz
2.3 Nivelet referenc t ekspozimit pran stacioneve radio baz
Ekziston nj numr rregullash ndrkombtare, standarte sigurie dhe rekomandime
t cilat jan t lidhura me ekspozimin radiofrekuenc pr stacionet radio baz. Limitet
brenda ktyre standarteve jan t ngjashme dhe shpesh jan t bazuara n udhzime
16
ndrkombtare t caktuara nga komisioni ndrkombtar pr mbrojtjen nga rrezatimet jojonizuese (ICNIRP) dhe nga organizata botrore e shndetsis (WHO). Kufizimet baz
pr ekspozimin profesional dhe publik ndaj fushave elektromagnetike t cilat nuk duhen
tejkaluar n asnj situat ekspozimi t fushave t afrta ose t largta jan zhvilluar nga
ICNIRP. N rangun e frekuencave ndrmjet 10 MHz dhe 10 GHz raporti i prthithjes
specifike (SAR) prdoret pr t specifikuar kufizimet baz. SAR sht nj shkall matse
e rangut t energjis RF t absorbuar n trup e shprehur n njsin Watt pr kilogram t
indeve (W/kg). Tabela 2.2 paraqet kufizimet baz pr ekspozimin profesional dhe publik.
Meqnse SAR-i sht shpesh i vshtir pr tu prcaktuar, nivelet referenc t shprehur
n termat e intensitetit s fushs elektrike (V/m), intensitetit t fushs magnetike (A/m)
dhe vlers s densitetit t fuqis (W/m2) jan zhvilluar me qllim krahasimin me vlern e
ekspozimit.
Tabela 2.2 Nivelet e referencs ICNIRP pr ekspozimin publik dhe profesional
Nivelet referenc
GSM900/1800/2100
MHz
GSM 900
Publik
GSM 900
Profesional
GSM
1800
Publik
GSM 1800
Profesional
GSM
2100
Publik
GSM 2100
Profesional
Intesiteti i fushs
elektrike ( V/m)
41.25
49.75
58.33
66.83
75.25
83.75
Intesiteti i fushs
magnetike (A/m)
0.111
0.133
0.157
0.187
0.222
0.252
Densiteti i fuqis
(W/m2)
4.5W/m2
22.5W/m2
9 W/m2
45 W/m2
10 W/m2
50 W/m2
Nivelet e referencs t cilat varen nga frekuenca jan zgjedhur pr t siguruar q

kufizimet baz t SAR t mos tejkalohen n asnj situat ekspozimi. Kjo do t thot q
shtimi i kufijve t siguris sht futur. Nivelet e referencs jan kryesisht t zbatueshme
n situata ekspozimi t t gjith trupit n fush t largt ndrkoh q ato jan tepr
konservative pr ekspozimin pjesor t trupit n fush t afrt. Koha mesatare sht 6
minuta, pr periudha ekspozimi me t shkurtra se koha mesatare nivelet m t larta
ekspozimi sesa kufizimet baz ose nivelet referenc jan t pranueshme. N rastin e
burimeve RF me shum frekuenca, krkesat e mposhtme jan specifikuar n udhzimet
e ICNIRP. Pr nj anten q operon n (n) banda t ndryshme frekuence dhe Si sht
densiteti i fuqis n frekuencn e i-t dhe Slim,i sht niveli referenc pr at frekuenc.
Krkesa mbi ekspozimin total sht:
17
Si
S
i 1
(2.7)
lim, i
Pr t vlersuar densitetin e fuqis n hapsirn e lir pr fushn n largsi S (W/m 2)

prgjat drejtimit kryesor t antens prdorim formuln e mposhtme [2]:
P *G
4 * d 2
(2.8)
P sht fuqia totale n hyrje t antens

G sht ampifikikimi relativ i antens pr fushn n largsi
d (m) sht largsia nga antena.
P*G sht fuqia rrezatuese izotropike ekuivalente e antens e shprehur n Watt.
Fusha n largsi shpesh konsiderohet (ekuacioni 2.2) se fillon nga nj distanc
2D / nga antena, ku D sht dimensioni me i madh i antens dhe sht gjatsia e vals
e shprehur n metr. Nse sht e nevojshme fuqit e fushave elektrike dhe magnetike
mund t llogariten duke prdorur formuln S = E2/377 = 377H2ku 377 () sht
rezistenca e plot e hapsirs s lir.
2
Formula pr fushn n largsi (ekuacioni 2.8) jep vlersime relativisht t sakta

(brenda 3 dB) t densitetit t fuqis pa reflektuar siprfaqe t konsiderueshme rreth
pozicionit t ekspozimit. Nse prdoret pr fush n afrsi do t mbivlersohet n mnyr
t konsiderueshme ekspozimi.Bazuar n formuln cilindrike e cila prdoret pr t
vlersuar mesataren e densitetit t fuqis pran antens sht derivuar formula pr fush
n afrsi. Formula vlerson densitetin maksimal t fuqis n zonn pran antens. Pr nj
anten me gjersi rrezeje (grad) dhe gjatsi hapje h (m), q ushqehet me fuqin totale
rms( root-means-square) P (W), densiteti i fuqis n drejtimin e rrezes kryesore n
distancen d (m) nga antena sht:
S
2* P
180
*
*d *h
(2.9)
Formula pr fushn n largsi jep nj vlersim t mir pr ekspozimin ndrsa

mbivlerson ekspozimin pran antens. N ann tjetr formula pr fush n afrsi
mbivlerson nivelet e ekspozimit n afrsi me antenn. Pr prcaktimin e ekspozimit
radio frekuenc n drejtime t tjera, sipr, posht, prapa dhe n ant e antens sht e
vshtir t prdorim shprehjet analitike, prderisa t dhnat e rrezatimit n fush n afrsi
zakonisht jan t panjohura. N vend t ksaj preferohen metoda t tjera pr shembull ato
18
q jan prshkruar n standartet Europiane EN 50383 t zhvilluara nga CENELEC

(European Committee for Electro-technical Standardization).[2]
2.4 Zona e siguris dhe zonat e prjashtuara pran stacioneve baz
Distanca e siguris sht largsia minimale q duhet t mbahet midis antens dhe
nj personi pr t siguruar q kufijt e ekspozimit nuk jan tejkaluar. Pr t instaluar nj
anten stacioni radio baz n mnyrn e duhur sht e rndsishme q distancat e siguris
t ekspozimit radio frekuenc t jen t prcaktuara dhe nivelet e ekspozimit RF t jen
nn kufijt e specifikuar n mjediset e aksesueshme nga publiku i prgjithshm.Distancat
e siguris prgjithsisht jan t ndryshme n drejtime t ndryshme nga antena. Metodat e
vlersimit analitik t ekspozimit radio frekuenc mund t prdoren pr t prcaktuar
distancat e pajtueshmris si pr punonjsit ashtu dhe pr publikun e prgjithshm. N
mjediset e fushs n largsi pa pasqyrime t rndsishme mund t prdoret formula
analitike (ekuacioni 2.7).
Me S = Slim q sht niveli referenc i shprehur si densiteti i fuqis (W/m2), distanca e
siguris[3] dsiguris (m) n drejtimin e rrezes kryesore mund t llogaritet:
d sigurise
P *G
4 * S lim
(2.10)
P (W) sht fuqia totale q ushqen antenn dhe G sht prforcimi i antens marr nga
prodhuesit e antens. N shumicn e rasteve pr fush t afrt, formula pr fush t largt
(ekuacioni 2.10) do t mbivlersonte dukshm distancn e siguris. N vend t saj mund
t prdoret formula pr fush t afrt dhe pr nj anten me lartsi hapje h (m) dhe
gjysm fuqi gjersi rreze (grad), shprehja pr distancn e siguris n drejtimin e rrezes
kryesore do t jet :
d sigurise
2* P
180
*
* h * S lim
(2.11)
Nj struktur e thjesht e rekomanduar pr t prcaktuar distancn e siguris n t gjitha

drejtimet (kufi pajtueshmrie) sht nj cilindr, figura 2.5. Metodat analitike t
vlersimit t prshkruara mund t prdoren pr t vlersuar disatancn e siguris prball
antens. Si rregull kryesor distancat prapa, mbi dhe nn anten jan rreth 1/20 e distancs
s siguris prball antens.
19
Figura 2.5. Forma gjeometrike e kufirit t siguris

Krkohet t vendoset kufiri i distancs s siguris pr ekspozimin e publikut t
prgjithshm ndaj nj antene q operon n band frekuence 2100 MHz.Antena ka nj
gjatsi 1 metr, prforcim prej 18 dBi (i korrespondon nj prforcimi me vler numerike
63) dhe njhapje prej 60 gradsh. Antena ka nj fuqi dalse prej 40 dBm, t cilat
korrespondojn me 10 W.
dBi: 10log10([prforcimi i antens]) = [prforcimi i antens n dBi]
dBm: 10log10([fuqi n mW]) = [fuqi n dBm]
Referenca e densitetit t fuqis n 2100 MHz nga ICNIRP sht 10 W/m2 dhe distanca e
siguris prball antens sht dhn si nga formula pr fush t largt (ekuacioni 2.10)
dhe nga formula pr fush t afrt (ekuacioni 2.11).Formula pr fush n largsi:
d sigurise
10 * 63
2.2m
4 *10
(2.12)
Formula pr fush n afrsi:

d sigurise
2 *10 180
*
1.9m
*1*10 60
(2.13)
N kt shmbull distanca e siguris e fituar nga formula pr fush n afrsi duhet

prdorur meqnse sht distanca m e shkurtr. Kshtu q distanca e siguris pr
publikun e prgjithshm prball antens sht 1.9 metr. Duke prdorur rregullin
kryesor t prshkruar m sipr mund t vlersohet kufiri i pajtueshmris cilindrike
mbrapa mbi dhe nn anten distanca sht prafrsisht 1/20 e distancs s siguris
prball antens. Diametri i kufirit t pajtueshmris cilindrike jepet si shum e gjersis
s antens dhe e distancs s siguris prpara dhe mbrapa antens.
20
Figura 2.6. Diagrama pr vlersimin e distans s siguris

Duke marr gjersin e nj antene 10 cm diametri i kufirit t pajtueshmris n kt rast
sht 2.1 metr. sht e rekomanduar q gjithmon dimensionet e llogaritura t kufirit t
siguris t rrumbullakosen n vlern m t lart. Qllimi kryesor i ktij paragrafi sht
prcaktimi i zonave t prjashtuara rreth BTS-ve t instaluara sipas tipeve t ndryshme.
Jan disa topologji instalimi t stacioneve transmetuese. M posht do paraqesim nj
tabel t prmbledhur me topologjit e instalimit.
Tabela 2.3 Topologjit tipike t instalimit stacioneve BTS
Tipi
Topologjia e Instalimit
Referimi
Rural
Tower,Mast,Water sump,Tree
Rtower
Urban
Roof-top
Uroof
Building facade(Fasade)
Ufacade
Light pole or other
Upole
Tower(Kulle)
Utower
Roof(Tarrace)
Iroof
Walls(Murale)
Iwall
In-building
Hapi i par pr t llogaritur zonat e prjashtuara sht mbledhja e t dhnave nga antenat
q prdoren.Tabela 2.4 paraqet t dhnat e antenave t stacioneve radio baz t prdorura
pr llogaritje, ku jan marr parasysh tri tipe instalimi.
21
Tabela 2.4 Parametrat e antenave q prdoren pr llogaritjet

Rtower
Tipi i sistemit
GSM 900
GSM 1800
UMTS
Brezi i Frekuencave[MHz]
870 - 960
1710 - 1880
1920 2170
1000
600
630
Numri i sektoreve
Gjersia e tufs me gjysm fuqi [o]
65
65
65
Amplifikimi [dBi]
17
17
18
1936 / 262 / 116
1936 / 262 / 116
1302 / 155 / 69
0-8
0-8
08
EIRP-ja e BS-s (maksimale) [W]
Lartsia\gjersia\thellsia[mm]
Tilti-i [o]
Uroof
Tipi i sistemit
GSM 900
GSM 1800
UMTS
880 - 960
1710 - 1880
1920 2170
1000
600
630
Numri i sektoreve
65
65
65
Amplifikimi [dBi]
17
17
18
1916 / 262 / 139
1916 / 262 / 139
1302 / 155 / 69
0-6
0-6
08
Tilti-i [o]
Iceil
Tipi i sistemit
GSM 900
GSM 1800
UMTS
860 - 960
1710 - 1880
1920 2170
3.17
3.17
3.17
360
360
360

Numri i sektoreve
22
Amplifikimi [dBi]
Tilti-i [o]
205 \ 67
205 \ 67
205 \ 67
Karakteristikat e instalimit t BTS-ve dhe parametrat prkats si dhe vlerat e

rekomanduara jan kryesore pr prcaktimin e zonave t prjashtuara rreth BTS-ve.Ky
paragraf sht nj prmbledhje e thjesht pr prcaktimin e zonave t prjashtimit,
prandaj prdoren modele t thjeshta, si ai i fushs s largt, pr t br llogaritjet [4].
Vlerat merren pr rastin m t keq, q sht ai i drejtimit t lobit kryesor t antens. N
mnyr q t llogariten vlerat e distancs pr zonat e prjashtuara n ant dhe mbrapa
antens, duhen prdorur faktort e korrigjimit, t cilt varen nga drejtimi. Nj pamje e
zons s prjashtuar tregohet n figurn 2.7 ku tregohen dhe distancat e ndryshme n
drejtime t ndryshme.
Figura 2.7. Paraqitja e zonave t prjashtuara t antens

N fillimet e secilit rast, duhet prcaktuar zona e fushs s largt t antens, n mnyr q
t kontrollohet nse mund t prdoret modeli i fushs s largt. Distancat e llogaritura pr
distancat e fushs s largt jan rreth 10 m pr GSM 900 dhe UMTS, ndrsa pr GSM
1800 sht 20 m. N kto distanca, densiteti i fuqis n rastin m t keq, i llogaritur me
modelin e fushs s largt, sht rreth 20 her nn vlerat kufi t publikuara nga ICNIRP.
Nj model tjetr i prezantuar sht prafrimi i fushs s largt [5]. Distanca minimale, q
ky model t jet i vlefshm sht D2\4, q sht 8 her m i vogl se n modelin e fushs
s largt, ku D sht dimensioni maksimal i antens dhe sht gjatsia e vals
elektromagnetike. Ky model mundson q t bhen vlersime m afr antens, dhe
rezultatet tregohen n Tabeln 2.5.
23
Tabela 2.5Vlerat e llogaritura me modelin e fushs s largt

Rtower/ Utower
EIRP [W]
D2/4 [m]
S [W/m2]
S/Smax
GSM 900
1000
3.00
1.515
0.316
-5.00 dB
GSM 1800
600
5.87
0.464
0.049
-13.10 dB
UMTS
630
3.07
1.103
0.110
-9.59 dB
Uroof
EIRP [W]
D2/4 [m]
S [W/m2]
S/Smax
GSM 900
1000
2.94
1.563
0.326
-4.87 dB
GSM 1800
600
5.75
0.479
0.051
-12.92 dB
UMTS
630
3.07
1.103
0.110
-9.59 dB
Iceil
EIRP [W]
D2/4 [m]
S [W/m2]
S/Smax
GSM 900
3.17
0.03
23.094
4.811
6.82 dB
GSM 1800
3.17
0.07
11.793
1.255
0.99 dB
UMTS
3.17
0.08
10.217
1.022
0.09 dB
Si mund t shikohet pr tipin Iceil, vlerat e llogaritura n distancn m t vogl t

mundshme jan mbi vlerat kufi, kshtu, zona e prjashtuar do t jet m e madhe. N dy
llojet e tjera t instalimit, vlerat e llogaritura jan akoma nn vlerat kufi, por pr thjeshtsi
ky model prdoret n kt punim, duke supozuar zonn e prjashtuar si distanca
minimale e mundshme e modelit.
Tani mund t llogaritim dhe t tregohen zonat e prjashtuara pr lloje t ndryshme
antenash t stacioneve radio baz [6] gjithashtu t tregohen distancat pr drejtime t
ndryshme, si tregohet n figurn 2.10. Vlerat e distancave pr drejtime t tjera llogariten
bazuar n vlern Dfront, por duke zbatuar faktort e korrigjimit, Tabela 2.6. Pr pjest
24
anash dhe mbrapa antens, faktort e korrigjimit bazohen n karakteristikat e antens. Pr

pjest anash antens, prdoret nj faktor korrigjimi -10 dB, kjo sht vlera tipike pr nj
gjersi rrezesh 130o. Pr pjesn mbrapa, prdoret -15dB, q i korrespondon vlers relative
t lobit t dyt m t madh t rrezatimit. Kur prdoret nj downtilt dt, korrigjimet e
ktyre vlerave bhen me vlerat n tabelat e msiprme.
Tabela 2.6Zonat e prjashtuara pr tipe te ndryshme instalimi
Rtower/Utower
Dfront
Dback=0.032Dfront
Dside=0.1Dfront
Dtop=0.3Dfront
Dbottom=0.3Dfront
[m]
[m]
[m]
[m]
[m]
GSM 900
3.00
0.09
0.30
0.90
0.90
GSM 1800
5.87
0.19
0.59
1.76
1.76
UMTS
3.07
0.10
0.31
0.92
0.92
Uroof
Dfront
Dback=0.032Dfront
Dside=0.1Dfront
Dtop=0.3Dfront
Dbottom=0.3Dfront
[m]
[m]
[m]
[m]
[m]
GSM 900
2.94
0.09
0.29
0.88
0.88
GSM 1800
5.75
0.18
0.58
1.73
1.73
UMTS
3.07
0.10
0.31
0.92
0.92
Tipet e instalimeve me m shum se nj bartse, gjithshtu merren parasysh n kt punim

dhe pikrisht ato me 4 bartse si dhe efekti grumbullues i tyre. Edhe duke marr parasysh
efektin grumbullues t shum bartseve distancat e zonave t prjashtuara jan t njjta si
m par sepse rezultatet e llogaritura me modelet jan prsri m t vogla se distanca
minimale e mundshme.
Distancat rriten pak n instalimet Iceil pr sistemin GSM 900, pr instalimet e tjera vlerat
e reja tregohen n Tabeln 2.7. N rastet kur antenat instalohen n t njjtin vend, duhet
marr parasysh efekti i shum burimeve t ndryshme t rrezatimit. Tri instalime t
ndryshme diskutohen, instalimet bashk t GSM 900/ GSM 1800, GSM 900/UMTS dhe
GSM 900/GSM 1800/UMTS. N secilin rast, distanca e marr parasysh duhet t jet e
25
barabart ose m e madhe se distanca ku modeli i prdorur sht i prdorshm n t gjith

sisemet e bashk-instalimeve. Zona e prjashtuar jepet nga i njjti model si m par, ose
nqoftse distanca e llogaritur nuk sht e mundur, zona e prjashtuar jepet nga modeli i
distancs minimale t mundshme.
Tabela 2.7 Zonat e prjashtuara me pranin e 4 bartseve n do system GSM.
RTower/ Utower
Dfront
Dback=0.032Dfront
Dside=0.1Dfront
Dtop=0.3Dfront
Dbottom=0.3Dfront
[m]
[m]
[m]
[m]
[m]
GSM 900
4.18
0.13
0.42
1.25
1.25
GSM 1800
5.87
0.19
0.59
1.76
1.76
UMTS
3.07
0.10
0.31
0.92
0.92
Uroof
Dfront
Dback=0.032Dfront
Dside=0.1Dfront
Dtop=0.3Dfront
Dbottom=0.3Dfront
[m]
[m]
[m]
[m]
[m]
GSM 900
4.17
0.13
0.42
1.25
1.25
GSM 1800
5.75
0.18
0.58
1.73
1.73
UMTS
3.07
0.10
0.31
0.92
0.92
Iceil
Dfront
Dback=0.032Dfront
Dside=0.1Dfront
Dtop=0.3Dfront
Dbottom=0.3Dfront
[m]
[m]
[m]
[m]
[m]
GSM 900
0.72
GSM 1800
0.36
2.5 Parametrat pr klasifikimin e stacioneve radio baz

Stacionet radio baz mund t karakterizohen nga nj bashksi e gjer parametrash, t
cilat bjn t mundur konfigurimin e prshtatshm pr pozicione t caktuara. Pr
analizn aktuale, do t prshkruhet vetm nj bashksi e caktuar e parametrave q jan:
26
Topologjia e stacionit (site-it)

o Mjedisi (rural, periferik, urban)
o Lloji i instalimit
o Lartsia e antens e cila varet nga zona ku instalohet (pr instalimet kull
sht lartsia nga toka, pr instalimet mbi ati sht lartsia nga atia)
o Objektet rrethuese (p.sh., ndrtesat rreth BTS-s):
Topologjia;
Distanca;
Materiali (beton, metal ose nj material reflektues);
o Afrsia me t ashtuquajturat zona t ndjeshme;
Sistemi (GSM ose UMTS);
Numri i bartseve pr BTS;
Numri i antenave transmetuese (Tx) dhe marrse (Rx);
Antena:
o Tipi (omni-direksionale ose sektoriale);
o Numri i elementeve;
o Prmasat;
o Forma e rrezatimit (vektorial ose hoizontal);
o Gjersia e rrezes n 3dB (vektorial dhe horizonal);
o Tilt-i (elektrik dhe mekanik)
o Fuqia ushqyese pr bartse.
Topologjia e stacionit radio baz (site) sht shum e rndsishme pr prcaktimin e

zonave t prjashtuara n BTS-t. sht e rndsishme t prcaktohet mir mjedisi rreth
BTS-s, lloji i instalimit, lartsia n t ciln ndodhen antenat si dhe pengesat pran
antenave. Gjithashtu, distanca ndrmjet antenave dhe zonave t populluara apo vendeve
t tjera t ndjeshme do t ndikojn n prcaktimin e zonave t prjashtuara.Analiza q
bhet, fokusohet n GSM dhe UMTS. Kto dy sisteme bazohen n teknologji t
ndryshme, aksesim i shumfisht me ndarje n koh (TDMA) dhe aksesim i shumfisht
27
me ndarje n kod me brez t gjer (WCDMA). Prkatsisht transmetimi n kto sisteme

bhet n banda t ndryshme frekuencash [890, 915] dhe [935, 960] MHz pr GSM900,
[1710, 1785] dhe [1805, 1880] MHz pr GSM1800, [1920, 1980] dhe [2110, 2170] MHz
pr UMTS- mnyra e duplex me ndarje n frekuenc (FDD) dhe [1900, 1920] dhe [2010,
2025] MHz pr UMTS- mnyra e duplex me ndarje n koh (TDD) n brezat (200kHz
dhe 5MHz respektivisht). N zonat me popullsi t dendur n nj qeliz ka nj maksimum
prej 14 bartsesh (6 pr GSM900 dhe 8 pr GSM 1800), fuqia e transmetuar varet nga
numri i bartseve aktive. Prsa i prket UMTS-s, secili operator zotron 4 bartse FDD
dhe nj bartse TDD, e cila mund t riprdoret n do qeliz pr t kontrolluar
interferencn ndrmjet barseve. Numri i bartseve aktive prcakton edhe fuqin
maksimale t transmetuar pr qeliz.. N tabeln 2.8 tregohen standartet pr fuqit
maksimale n dalje t transmetuesit BTS pr GSM-n.
Tabela 2.8 Nivelet maksimale t fuqis n dalje t antenave n BTS-t GSM
Niveli fuqis
Tx/Rx
Nivelet maksimale t fuqis n dalje t BTS-ve GSM [dBm]

900
1800
900 (mikro1)
1800 (mikro1)
[55,58]
[43,46]
]19,24]
]27,32]
[52,55[
[40,43[
]14,19]
]22,27]
[49,52[
[37,40[
]9,14]
]17,22]
[46,49[
[34,37[
[43,46[
[40,43[
[37,40[
Duhet theksuar q parametrat e BTS-s lejojn q fuqia n dalje t zvoglohet n mnyr

q t mundsohet mbulimi i krkuar nga operatori. Pr m tepr gjithmon
implementohet nj kontrollues fuqie, kshtu asnjher nuk arrihen vlerat maksimale t
dhna n tabelat e msiprme. N fakt, kur BTS-t instalohen afr njra tjetrs, fuqia e
transmetuar duhet t zvoglohet pr t shmangur interferencn. Ndrsa, BTS-t n zonat
rurale, t vendosura larg njra-tjetrs punojn n nivele m t larta fuqie. Nj BTS edhe
mund t sektorizohet (deri n 6 sektore, por zakonisht 3). do sektor formon nj qeliz,
28
me nj anten Tx/Rx ose dy n marrje (n rastin e diversitetit n marrje) pr sistemet

(GSM900, GS1800 ose UMTS). Kjo do t thot q deri n tri antena Tx/Rx t vendosura
bashk mund t jen duke transmetuar n nj drejtim t caktuar. Nse stacioni ndahet
ndrmjet operatorve, n nj infrastruktur mund t gjenden edhe m shum antena.
Ka tri lloje antenash q prdoren n BTS-t e komunikimeve celulare: omnidireksionale, cardioids dhe sektoriale. Forma e rrezatimit t antens, brezi si dhe
diapazoni i fuqis s ushqimit jan parametrat ky q karakterizojn antenn. Forma e
rrezatimit jepet nga fabrikuesi, zakonisht n 2D, bashk me amplifikimin dhe gjersin e
rrezes 3 dB; forma e rrezatimit n 3D, nse sht e nevojshme duhet t interpolohet [7] .
Antenat duhet t instalohen me nj tilt mekanik n mnyr q t arrihen krkesat e
mbulimit. Parametra t rndsishm jan edhe prmasat e antens, q lidhen me numrin e
elementve q e prbjn, kto duhen pr prcaktimin e distancs minimale t fushs s
largt t nj antene. Vlersimet e ekspozimit kryhen n zona t cilat jan prgjithsisht t
lejuara ose t kufizuara pr personelin e kualifikuar t shfrytzimit. Meqnse mjediset
reale zakonisht prfshijn pasqyruesa t afrt, ather nj procedur skanimi sht e
nevojshme pr gjetjen e ekspozimit maksimal. Vlersimet e astit me brez t gjer
zakonisht jan t pamjaftueshme meqnse transmetuesat e vlersuar nuk operojn
gjithmon n maksimumin e fuqis, pr shembull, fuqia e transmetuar e stacioneve baz
sht e varur nga trafiku. N t tilla raste, informacioni i ekspozimit maksimal n lidhje
me ekspozimin e vlersuar duhet t jet i disponueshm dhe t zbatohet me kujdes pr
ekstrapolimin e ekspozimit t rastit m t keq. sht m e leht t prcaktohen metodat e
vlersimit kur parametrat shtes jan t njohur.
Burimet e prgjithshme t gabimit jan:
shqetsimet e fushs nga prania e pengesave pr shembull pasqyrimi dhe

absorbimi i fushs elektromagnetike pr shkak t trupave njerzor.
mos respektimi i direktivitetit dhe polarizimit t antens
aplikimi jo efektiv i kabllave jo-iftues, pr shembull, veprojn si antena dytsore
marrsi i vlersimit q aplikohet, pr shembull, konfigurime t gabuara t

vlersimit pr sinjalet e matur.
zgjedhja e pikave t vlersimit, pr shembull pikat t cilat nuk jan t mundshme

pr dhnien e ekspozimit maksimal t fushs elektromagnetike
29
Tabela 2.9 liston parametrat q jan t nevojshme pr t ekstrapoluar ekspozimin e rastit

m t keq dhe t zvogloj gabimin e vlersimit aktual. Jan propozuar metoda t
ndryshme pr vlersimin e ekspozimit EMF n fushn e largt. Nj trajtim sht metoda
gjithprfshirse. Kjo metod krkon q t lvizsh ngadal antenn matse me
ndryshime t polarizimeve dhe drejtimeve npr volumin e interesuar n mnyrn e
kapjes s maksimumit gjat vlersimit, domethn, vlera maksimale e fushs prcaktohet
dhe krahasohet me vlerat e referencs. Kriteret e przgjedhjes varen nga lloji i vlersimit
pr t verifikuar pajtueshmrin me standartet dhe nga largsia e fushs s matur (fusha
n largsi kundrejt fushs n afrsi).
Tabela 2.9 Parametrat e stacionit BTS pr vlersimin e fushs n largsi
Parameterat e Site-it
Shpjegimi
Vendi
Vendi i transmetuesit n lidhje me pikn e vlersimi
Line of sight / non-line of sight
Prcakton nse mund t pritet nj rrug prhapjeje

mbizotruese
Type of site
Site me nj stacion ose me disa t till
Direktiviteti i antens
Karakteristikat e rrezes s antens
Drejtimi i rrezatimit t antens
Drejtimi n t cilin transmetuesi rrezaton
Fuqia maksimale hyrse e antens
Fuqia hyrse e antens n kohn kur ndodh vlersimi
Frekuenca
Frekuenca n t ciln transmetohet
Sistemi i komunikimit
Sistemi i komunikimit q prdoret, dmth, far

karakteristika te sinjalit priten
Burime t tjera t rrezatimit
Fusha n pikn e vlersimi nqs transmetuesi i vlersuar

sht i fikur
.
2.6 Procedurat standarte pr vlersimin e fushs elekromagnetike pran stacioneve
radio baz
N parim ekzistojn tri grupe t metodave vlersuese t ekspozimit nga sinjali
downlink (dmth sinjali q vjen nga BTS drejt celularit MS) t stacioneve radio baz t
sistemit GSM:
30
Vlersim me brez t gjer (vlersohet niveli i fushs n trsi, duke prfshir t

gjith burimet)
Vlersim me selektim n frekuenc (mund t vlersohet niveli i fushs i vetm nj

burimi RF, duke przgjedhur frekuencn q dshirojm)
Vlersim me brez t gjer me selektim kodi dhe frekuence (prdoret zakonisht pr

vlersimin e ekspozimit t fushs s krijuar nga sistemi UMTS)
N kt paragraf prshkruhen dy metoda vleresimi, metoda me lvizje dhe metoda me

matric. Do t jepet dhe zbatueshmria e secils prej metodave por edhe kufizimet q ato
kan.
Metoda me lvizje:Prdoruesi lviz npr zon pr t marr kampione t t gjith
volumit duke lvizur prgjat antens nga drejtimi i preferuar dhe drejtimi i polarizimit.
Eksperienca ka treguar q regjistrimi n nj koh prej pak minutash sht i mjaftueshm
pr t kapur fuqin maksimale t fushs n volumin e dhn.
Avantazhet e ksaj metode:
Vlersim i menjhershm i vlers maksimale t emetimit pr zonn e marr n

shqyrtim.
Krkon pak koh.
Nuk harxhohet koh n pergatitjen e nevojshme pr vlersimin.
Veprimet brenda zons q matet nuk jan shum t ndikueshme.
Disavantazhet e ksaj metode:
Vlersimi nuk sht i riprodhueshm.
Nuk sht e mundur q m pas t prcaktohet se ku ndodh maksimumi brenda

hapsirs s matur.
Krkon nj eksperienc n mnyr q t prftohen rezultate kuptimplote.
Nuk mund t prcaktohet pasiguria e vlersimit.
Metoda me matric:Prcaktimi i matrics: Volumi i vlersimit kampionohet n pikat e nj

matrice duke prdorur metodn matricore. Gjatsi t ndryshme t vlersimit caktohen n
volumin vlersues. Fuqia e fushs rezultante prcaktohet n do njrn prej ktyre
lartsive.
Procedura e vlersimit [8].
1. Pozicionimi i piks vlersuese
31
2. Vlersimi n pikn e par

3. Vlersimi sipas aksit t lvizjes
4. Vlersimi sipas mnyrs s operimit t zgjedhur
5. Ruhen rezultatet izotropike
6. Prsriten hapat nga 2 te 5 pr pika t ndryshme
Avantazhet e metods:
Riprodhueshmri e mir e vlersimit.
Lejon mesatarizimin hapsinor t emetimeve (e krkuar nga disa standarte).
Mund t gjendet maksimumi lokal
Disavantazhet e metods:
Sinjali q do t vlersohet duhet t qndroj konstant gjat gjith kohs
Harxhim kohe pr shkak t prsritjes s procedurs pr pika t ndryshme brenda

volumit.
Asnj objekt prues ose person nuk duhet t lviz brenda hapsirs s
prcaktuar. Duhet t mbahet nj distanc minimale midis antens dhe objekteve
interferues n mnyr q karakteristika marrse e antens t mos dmtohet.
2.7 Przgjedhja e pikave q do vlersohen pran stacioneve radio baz

Pas prcaktimit t ambjentit ku do bhet vlersimi zgjidhen disa pika vlersimi t fushs,
rezultatet e t cilave do krahasohen me nivelet e prcaktuara me prpara.[8]N qoft se
nj nga kto pika ka rezultate t cilat e kalojn vlern e prllogaritur ather prve
vlersimit q u b sht e detyrueshme t bhen vlersime t detajuara me nj analizues
spektri. Ky na jep mundsin t masim kontributin e do burimi q na dha at vlere
vlersimi dhe rezultatet i krahasojm me nivelet e prcaktuara pr do brez t caktuar
frekuencash. Figura 2.8 paraqet procedurat kryesore t vlersimit:
32
Figura 2.8 Procedurat kryesor pr vlersimin e fushs

Si e prmendm dhe m lart n rast se rezultatet e vlersimit jan mbi ato norma t
paravendosura athere kryejm nj vlersim t detajuar t frekuencave me nj analizues
spektri.N rastet kur analiza e frekuencave t vecanta rezulton brenda normave ather e
publikojm si rezultat. Nse ajo sht prsri mbi normat ather lajmrohet autoriteti
prkats. Me prcaktimin e pikave t vlersimit fillojm vlersimin me monitorues fush.
Referuar rekomandimeve evropiane pikat e vlersimit ndodhen n lartsin 1.5 metra nga
toka. Kto rezultate krahasohen me nivelet e prllogaritura dhe n qoft se ato jan n
nivele m t vogla se ato t paracaktuar athere ato jan n prputhje me nivelet e
ekspozimit njerzore dhe mund ti publikojm si rezultate. N qoft se kto rezultate jan
mbi nivelin e prcaktuar athere ne prsrisim vlersimin prsri me monitor fushe por
tashm n lartsi t ndryshme rreth piks s prcaktuar, konkretisht masim pika n
lartsin 1.1m, 1.5m dhe 1.7m. Vlersimet bhen pr 6 minuta si n rastin e msiprm.
N rastin kur rezultatet jan brenda vlerave t prllogaritura athere ato publikohen, n
rast t kundrt do t bhet nj vlersim i detajuar me analizues spektri.
Figura 2.9 jep vlersimin n do pik krahasuar me vlern e matur me analizues spektri.
Ktu jemi n rastin kur rezultatet e marra edhe pasi jan persritur jan mbi normat e
antenave, nivelit kritik, etj. Bandat e zgjedhura jan: 100 kHz - 30 MHz, 30 MHz - 300
MHz, 300 MHz 3 GHz. Niveli kritik i zgjedhur sht 40 dB nn nivelin referenc t
ekspozimit njerzor. Vlersimet do t bhen pr antenat n t dy polarizimet. Procedura e
vlersimit sht e njjt me procedurn q ndoqm m sipr n rastin e monitorimit t
fushs. N dallim nga ajo, vlersimet me analizues spektri do realizohen n pikat e
prcaktuara si m lart por do zgjasin 6 minuta pr secilin brez frekuencash.N prfundim
t vlersimive, rezultatet i krahasojm me normat e nivelit kritik dhe me t gjith
koefiientt e standartizuar pr ekspozim njerzor kundrejt rrezatimit elektromagnetik.N
33
rastin m t mir kur kto rezultate jan m t vogla se kto nivele referimi ather ato
mund ti publikojm, n rast t kundrt duhet raportuar menjheher tek autoritet
prkatse pr rezultatet e vlersimeve.
Figura 2.9 Kriteret e vlersimit me analizues spektri

N prcaktimin e pikave t vlersimit duhet t merren parasysh disa faktor t cilt
ndikojn direkt n rezultatet e vlersimit. Rekomandimet europiane ln hapsira pr
metoda t ndryshme llogaritjeje pr przgjedhjen e pikave t vlersimit. Prderisa pikat
q do przgjidhen kan si referim antenat e stacioneve transmetuese, ather dy jan
faktor kryesore q ndikojn n procedurn e prcaktimit t pikave t vlersimit:
Topologjia e instalimit t stacioneve t transmetimit
Numri i stacioneve t transmetimit
34
2.7.1
Procedurat pr nj stacon t vetem radio baz
Procedura MonoBTS [8] ndiqet n rastin kur kemi vetm nj sistem transmetimi mobile
n at zon. Pikat e vlersimit prcaktohen n baz t topologjis t instalimit t
transmetuesit. Pr topologjit Rtower, Upole dhe Utower, Uroof dhe Ufacade
Prcaktimi i pikave prgjat radialve t fushs tregohet n figurn 2.10.

Gjithashtu duhet pasur parasysh q prcaktimi i radialeve bhet n baz t
gjeometris lokale ku sht vendosur sistemi i transmetimit.
Identifikimi i pikave prgjat vijave t mbyllura si n figurn 2.10.
Prcaktimi i vijave t mbyllura prcaktohet n baz t gjeometris lokale ku

sht vendosur stacioni i transmetimit.
Prsritje t procedurs s msiprme pr t shmangur ndonj mundsi

shqetsimi t sinjalit dhe Vlersim t sa m shum pikave t fushs.
Si shtes mund t marrim edhe pika t tjera pr vlersime sa m t sakta, q t prputhen

me nivelet referenc.
Figura 2.10 Paraqitja skematike e fushs pr Utower, Rtower, Upole/Uroof,Ufacade

2.7.2
Procedurat pr disa radio baz
Procedura MultiBTS [8]q prshkruhet ktu aplikohet n ato raste ku kemi m shum se
nj stacion transmetimi n nj zon t caktuar. Ky sht i prshtatshm pr do tip
konfigurimi si n rastin kur dy stacionet kan pamje direkte me njri-tjetrin si n rastin
kur nuk kan. Fillimisht bhet prcaktimi i pikave t vlersimi t tyre duke i konsideruar
stacionet m vete. Kjo gj bhet si n paragrafin e msiprm pr MonoBTS.
35
ST
ST
ST
ST
ST
ST
ST
ST
a) Stacionet nuk kan pamje direkte
b) Stacionet kan pamje direkte
Figura 2.11 Stacioni i par i transmetimit

Figurat 2.11 dhe 2.12 paraqesin pranin e dy stacioneve BTS. Pikat e vlersimit n rastin
e situats ku stacionet kan pamje direkte i nnshtrohen nj analize m t hollsishme
vlersimi. Analiza sht e nevojshme n kt rast sepse kemi superpozim t valve n nj
pik t caktuar t vlersimit q vjen si pasoj e ekzistencs s dy stacioneve
transmetuese.N kt rast bjm nj analiz q quhet analiz rrjet dhe prcakton
mnyrn e vlersimit n kto pika si sht treguar n figurn 2.12. Duke pasur parasysh
topologjit e ndryshme, ather kemi nj mundsi shum t madhe kombinimi t ktyre
pikave t vlersimit. Prcaktimi i pikave t vlersimit n analizn rrjet prfshin:
Identifikimin e pikave t fushs prgjat vijave q formojn analizn rrjet.
Prsritje e procedurs s msiprme pr t shmangur shqetsimet e sinjalit.
Markimi i sa m shum pikave t fushs n analizn rrjet.
ST
ST
ST
ST
a) Stacionet nuk kan pamje direkte
b) Stacionet kan pamje direkte
Figura 2.12 Analiza rrjet
36
Si prfundim, vlersimet bhen n pikat e markuara n analizn rrjet. N rastin kur

stacionet kan pamje direkte athere vlersimet bhen pr secilin stacion m vete me
proedurat e msiprme, pastaj rezultatet prpunohen.
37
PJESA II
MODELIMI I STACIONEVE RADIO BAZ DHE METODAT
NUMERIKE
38
KAPITULLI 3
Modelimi i fushs elektromagnetike pran stacioneve radio baz
Hyrje
Modelimi i fushs elektromagnetike pran stacioneve radio bazshtnj mnyr
pr vlersimin dhe prcaktimin e zonave t prjashtuara pran ktyre stacioneve. Ka
rndsi zgjedhja e modeleve t prshtatshme n mnyr q t merret nj parashikim i
mir i niveleve t rrezatimit.
N literatur gjenden shum modelepr prcaktimin e zonave t fushs safrt
dhe tlargt. Literatura tregon qart se n "zonn e fushs n afrsi", niveli i rrezatimit
varet jo vetm nga distanca nga antena, por edhe nga lvizja prgjat drejtimit vertikal,
ndrsa n "zonn e fushs s largt" niveli i rrezatimit varet vetm nga distanca prej
antens dhe jo nga lvizja prgjat drejtimit vertikal.
Transformimin fush n afrsi/fush n largsi (transformimi sferik i fushs s
afrt n t largt) e prdorim me qllim q modelet e fushs s largt rrezatuese pran
stacioneve radio baz t mund ti prdorim pr vlersimin e fushs elektromagnetike dhe
n zonn e fushs s afrt me nj shkall gabimi t pranueshm.
Modelet e fushs s largt synojn t ken nj formulim t thjesht dhe mbi to
mund t apikohen metoda numerike t cilat bjn t mundur vlersimin e fushs
elektromagnetike n nj koh t shkurtr dhe jo me shum kapacitete kompjuterike.
Llogaritja teorike e nivelit t fuqis s rrezatuar nga stacionet radio baz sht e
lidhur ngusht me fuqin e transmetimit t stacioneve BTS dhe me ambjentin ku ato jan
instaluar psh prania e nj burimi t vetm apo disa t till.
3.1 Modelimi i fushs elekromagnetike
Fushat elektromagnetike rreth nj burimi rrezatues kan karakteristika komplekse dhe
johomogjene. Zakonisht prcaktohen tri zona kufitare[2]:
39
Zona e fushs s afrt reaktive: Karakterizohet nga bashkegzistenca e energjis

reaktive dhe rrezatuese Fushat Elektrike (E) dhe Magnetike (H) duhet t prcaktohen t
ndara n mnyr q t prcaktohet densiteti i fuqis dhe impendanca e fushs.Kjo zon
kufizohet nga :
d d rnf , ku d rnf
(3.1)
Ku d distanca nga elementi rrezatues n pikn q po studiojm, d rnf limiti i fushs s

afrt reaktive dhe gjatsia e vals s vals elektromagnetike,
Zona e fushs s afrt rrezatuese, e quajtur zona Fresnel, ku dominojn fushat

rrezatuese dhe ku shprndarja kndore e fushs varet nga distanca me antenn; matjet e
fushave E dhe H jan t lidhura drejtprdrejt me impendancn karakteristike t hapsirs
s lir. Kjo zon kufizohet nga:
2
drnf d d ff , ku d ff 2D
(3.2)
Ku d rnf limiti i fushs s afrt reaktive, d distanca nga elementi rrezatues n pik e
studimit, d ff kufiri i fushs s largt dheD prmasa m e madhe e antens
Zona e fushs s largt, ku forma e rrezatimit sht e pavarur nga distanca e

antens transmetuese; matjet e fushs E dhe H lidhen direkt me impendancn
karakteristike t hapsirs s lir (120 ).
Kto tri zona kufi tregohen skematikisht n figurn 3.1.
Figura 3.1 Zonat kufi t rrezatimit rreth nj antene.
40
Tabela 3.1 tregon, pr gjatsit m t zakonshme t antenave n GSM900,

GSM1800 dhe UMTS, vlerat e kufirit q limitojn tri zonat n afrsi t antenave t
stacioneve radio baz [6]. Frekuenca e prdorur pr t marr kto vlera i korrespondon
rastit m t keq (frekuenca m e lart n brezin e do sistemi).
N seciln nga kto tri zona, fushat e rrezatuara nuk paraqesin t njjtn sjellje
dhe modelet jan t ndryshme. Pr zonn e fushs s largt ka shprehje t njohura dhe t
thjeshta q prcaktojn fortsin e fushs. Pr vlera t caktuara fuqie rrezatuese dhe
prmasa antene, fusha n distancn m t vogl t fushs s largt sht nn vlerat kufi t
rekomanduara.
Tabela 3.1 Distancat pr zonat pran BTS-ve.
f max
Frekuenca maksimale
GSM900
GSM1800
UMTS
960
1880
2170
0.313
0.160
0.138
[MHz]
Gjatsia e vals
[m]
Gjatsia e antens
D[m]
0.3
2.6
0.2
2.6
0.2
2.6
Distanca maksimale e fushs

s afrt reaktive
0.08
d rnf [m]
0.04
0.03
Distanca min e max e fushs

s largt
d ff [m]
0.6
43.2
0.5
84.5
0.6
98.0
Pr prcaktimin e zonave t prjashtuara duhen patur modele t mirprcaktuara t

prhapjes pr fushn e afrt. Zakonisht, zonat e prjashtuara, ku kufijt mund t kalohen,
ndodhen n zonn e fushs s afrt t rrezatimit t antens (disa metra). Kto zona mund
t prcaktohen nprmjet matjeve, ose parashikimeve nprmjet simulimeve komplekse
ose duke aplikuar modelet e thjeshta t llogaritjes s niveleve t rrezatimit n afrsi t
antens. Matjet e kryera t konsumojn koh por gjithashtu varen edhe nga tipi i stacionit
radio baz. Nj alternativ tjetr q mund t prdoret n vend t matjeve jan simulimet.
Nprmjet tyre mund t merren vlersime t mira t fushave t rrezatuara rreth antenave;
kjo procedur krkon pajisje t fuqishme dhe ndonjher krkon m shum koh pr t
marr nj rezultat t sakt.
41
Nj mnyr tjetr pr prcaktimin e zonave t prjashtuara sht zgjedhja e modeleve t

prshtatshme n mnyr q t merret nj parashikim i mir i niveleve t rrezatimit,
meqense ka shum modele t sakta dhe t thjeshta pr tu prdorur, kjo sht zgjidhja
m praktike. Disa modele gjenden n literatura pr prcaktimin e zonave t fushs s
largt dhe t afrt. N prgjithsi, kto modele synojn t ken nj formulim t thjesht t
vlersimeve komplekse nga simulimet (sidomos pr modelet e fushs s afrt, meqense
ato nuk jan aq t sakta sa fushat e largta). N literatura mund t gjenden edhe
informacione pr parashikimet e SAR e cila varet nga modelet q prdoren.Nj
prmbledhje e modeleve t gjendura n literatura [9-14]tregohet mposht.
3.2 Modelimi i fushs s afrt rrezatuese pran stacioneve radio baz
Kompanit celulare n Shqipri, kan shtuar shrbimet e klientit nprmjet zbatimit
t teknologjis 3G. Teknikisht, ofrimi i shrbimeve shtes do t thot nj rritje n
kapacitetin e BTS.Rritja e kapacitetit pr shrbimet e ofruara sht e lidhur prkatsisht
me rritjen e numrit TRX, pra t njsive transmetuese- marse.
Pr shrbimet e t dhnave, duke prdorur t njjtn anten (anten inteligjente) si pr
frekuencat e brezit 2100MHZ dhe pr t mbshtetur shrbimet 3G ashtu edhe pr
frekuencat 900 dhe 1800MHZ.N t dyja rastet, ndrsa shrbimet jan siguruar nga e
njjta anten inteligjente, do t ket nj rritje t fuqis totale t rrezatuar nga antena. Pr
kt arsye, sht e rndsishme q t njohim densitetin e fuqis s rrezatuar nga antenat
pr shrbimet 2G dhe ato 3G.
Vlersimi i densitetit t fuqis krijon mundsin e krahasimit me standardet e vendosura
nga ICNIRP, Komisioni Ndrkombtar pr Mbrojtjen nga Rrezatimet Jo Jonizuese, pr
ekspozimin e publikut dhe jep mundsin e krijimit t zonave t siguris rreth antenave.
Pr shkak t funksionimit t antenave inteligjente n disa frekuencave t njjtn koh, n
frekuencat 900MHz, 1800MHz dhe 2100MHZ dhe pr shkak t prezencs s operatorve
t tjer celular, si dhe pr shkak t t gjitha shrbimeve t tjera, q operojn n
frekuencat radio, si FM, UHF etj, mnyra m e mir pr t prcaktuar nivelin e rrezatimit
jo jonizues sht q t bhet vlersimi dhe matjet n terren.
Matjet n terren, kryhen normalisht n afrsi t stacioneve baz, BTS. Por kur
themi n afrsi t stacioneve baz, duhet t prcaktohet qart teknikisht, deri n far
largsi nga antena, duhet t kryhen matjet. Kjo pr arsye se ka interpretime t ndryshme
pr vlerat e matura n afrsi dhe n distanc, respektivisht pr fushat me karakter
cilindrik dhe sferik.
42
N kt paragraf jepet nj metod pr prcaktimin e hapsirs ndarse midis dy zonave,

t njohura si "zona e fushs n afrsi - ku fusha elektromagnetike ka karakter cilindrik"
dhe "zona e fushs n largsi - ku fusha elektromagnetike ka karakter sferik".
N "zonn e fushs n afrsi", niveli i rrezatimit varet jo vetm nga distanca prej
antens por edhe nga lvizja prgjat drejtimit vertikal.
N "zonn e fushs n largsi" niveli i rrezatimit varet vetm nga distanca prej
antens dhe jo nga lvizja prgjat drejtimit vertikal, n kufijt e prmass
vertikale t antens.
Llogaritja e densitetit t fuqis s rrezatuar nga antenat celulare n distancn R, pr

"zonat e fushs n distanc mund t bhet duke prdorur ekuacionin (3.3)[2].
P *G
S in
4 * R 2
(3.3)
Ku, S sht densiteti i fuqis n wat/m2 , Pin sht fuqia n hyrje t antens, G sht
amplifikimi i antens dhe R sht distanca nga antena.
N zonat n distanc, densiteti i fuqis t rrezatuar nga antenna mund t llogaritet
gjithashtu duke prdorur formuln (3.4).
S ExH
377 x
(3.4)
Ku, E sht intensiteti i fushs elektrike n V/m dhe H sht intensiteti i fushs
magnetike n A/m.
N zonat e fushs n largsi nga antena, E dhe H jan ortogonale midis tyre dhe
praktikisht mund t matet E ose H dhe mund t llogaritet densiteti i fuqis s rrezatuar,
duke prdorur formuln (3.4). sht e rndsishme t theksohet se E dhe H, jan
ortogonale vetm pr zonat e fushs n largsi dhe vetm n kt rast, ne mund t
llogarisim densitetin e fuqis duke prdorur ekuacionin (3.4).
N qoft se, ne do t kryejme matje apo llogaritje n zonat e fushs n afrsi t antens,
ather E dhe H nuk jan ortogonale midis tyre dhe densiteti i fuqis s rrezatuar nga
antena, n kt zon, do t varet edhe nga lvizja sipas drejtimit vertikal n prmasat e
madhsis s antens. Pr kto zona, ne nuk mund t llogarisim vlerat e E dhe H, sepse
kjo do t oj n nj rezultat t gabuar pr vlern e S.
43
Pra prcaktimi i kufirit ndars midis zons s fushs n afrsi dhe n largsi mund t
bhet nse njohim gjatsin e vals, dhe lartsin e antens, D.
Pr antenat inteligjente q operojn n frekuencat 900, 1800 dhe 2100MHZ, zona e
fushs n afrsi dhe n largsi, duhet t prcaktohet pr do frekuenc m vete[9].
Pr frekuencn 900/1800/2100MHZ duhet t prcaktohet
e cila
sht distanca n t ciln karakteri cilindrik i fushs ndryshon n karakter sferik, ose
kufiri ndars midis zons s fushs n afrsi dhe zons s fushs n largsi. Vlera m e
madhe e distancs, nga vlerat e
, do t jet vlera t ciln ne mund ta
prcaktojm si zona e fushs n largsi, pr t tre frekuencat e msiprme, 900, 1800 dhe
2100 MHZ.
3.2.1
Transformimi fush n afsi / fush n largsi
Teknikat e fushs n afrsilejojn vlersimin e fushs elektrike dhe magnetike

pothuajse kudo n afrsi t antens pervec zons reaktive ku valet kalimtare nuk mund t
neglizhohen. Nj skem e prgjithshme e near field to far-field transformation n
gjeometri t ndryshme sht paraqitur n figurn 3.2. T dhnat e matjes mund t jen t
mbledhura n siprfaqe planare, cilindrike ose sferike n nj zon far-field.Nj prpunim
numerik sht aplikuar m pas pr t vlersuar fushn n do pik. Pr shkak t forms s
zgjatur t stacionit baz t antenave celulare pr komunikim, nj gjeometri cilindrike
duket m e prshtatshme pr t minimizuar dimensionet.
Transformimi i NF-FF[10] i prdorur sht i paraqitur me gri n figurn 3.2.T dy
komponentet tangenciale t fushs elektrike jan mbledhur n nj siprfaqe cilindrike.
Spektri i vals cilindrike sht vlersuar sipas Transformimit t shpejt Furie(FFT). Kodi
ne Matlab dhe modeli far-field jan n dispozicion. Far-Field nuk sht gj tjeter por
spektri planar i vals. Nga rrezatimi i spektrit planar t vals fushat elektrike dhe
magnetike mund t vlersohen siprfaqet planare prgjithsisht kudo rreth antens (figura
3.2). N kt mnyr njherazi mund t rindrtojm fushn n brendsi t cilindrit t
matjes. Nj rindrtim i till do t ishte m i vshtir n kordinatat cilindrike pr shkak t
nevojs s nj kontrolli t sakt t numrit te marr t mnyrave cilindrike.
44
Figura 3.2 Transformimi Near-Field n Far-Field

N kt paragraf shikohettransformimi standard i fushs s afrt rrethore pr t marr
fushn elektromagnetike afr antenave n kushtet e hapsirs s lir. Fusha e marr n
kt mnyr lejon t prcaktohet nj zon e prjashtuar nga pikpamja e pajtueshmris
s ekspozimit dhe gjithashtu bn t mundur t kufizohet gabimi i br nprmjet
procedurave standarde t matjes s fushs. Ve ksaj vizualizimi i fushs elektromagnetike
n afrsi t antens n kushtet e hapsirs s lir lejon prcaktimin e modeleve t qarta q
hasen n vendvendosjen e antens n mjedise komplekse me qllim pr t mos bllokuar
rrezatimin kryesor t saj. N nj mjedis kompleks, ekspozimi sht dukshm dhe jo i
njtrajtshm. Ai tregon q maksimumi i fushs E i vendosur nga udhzimet ofron
mbrojtjen e duhur pr ekspozimin e njerzve. N zonn e fushs s largt t antens, ku
jan t pranishm vetm kompontentt tangencial t fushs dhe fusha H sht e lidhur
me fushn E nprmjet rezistencs s hapsirs s lir intensiteti elektrik i fushs E sht
nj instrument i dobishm n prcaktimin jo vetm t fushs s rastsishme por
gjithashtu dhe t madhsis s vektorit Poynting n kt rast: ku sht madhsia e
vektorit Poynting dhe sht rezistenca e hapsirs s lir.
(3.5)
Prreth antens nuk ka nj lidhje aq direkte nprmjet fushs elektrike dhe magnetike.
Kufiri i fushs s largt prcaktohet nga kriteri i zakonshm 2 D 2 / .
45
Megjithat, fusha e afrt e antens s stacionit baz mund t prcaktohet saktsisht. N

[9] ajo sht treguar analitikisht pr nj tip t prcaktuar antene pr shembull rreshta
bashklinear me ushqim n faz si fuqia e ndrprer nga nj cilindr q rrethon antenn
ndryshon n prputhje me rrezen e cilindrit. Antenat aktuale t stacioneve baz jan me
struktur m komplekse. Pr antenat sektor t cilat jan me nj gjersi rrezatimi ndrmjet
60 dhe 85 n planin horizontal ato zakonisht formohen nga 8 ose 10 elemente rrezatues
t vendosur vertikalisht dhe me hapsir tipike ndrmjet tyre 0.6dhe 0.75 .Zakonisht
elementt jan pjes mikrobrezash ose dypole mbi nj plan toksor.Ushqimi i elementve
vlersohet prshtatshmrisht pr t:
prodhuar nj zhvendosje elektrike t pjerrsis s rrezatimit kryesor (electrical

down tilt) ndrmjet 2 dhe 8.
zvogluar emetimet ansore n drejtimin ansor t gjer pr t zvogluar

interferencat te qelizat fqinje.
marr modelin e ndjeshmris zero n zonn e mbulimit.
Pr shkak t ngarkess komplekse t elementeve t ktyre antenave komplekse

fusha e afrt mund t ekspozohet fuqimisht n afrsi t saj.Gjithashtu ktu tregohet q
zona e prjashtuar prreth stacionit baz mund t prcaktohet lehtsisht. Pr aplikacione
celulare t prbashkta dhe duke marr n konsiderat nivelin e ekspozimit t vendosur
n udhzues kjo zon prjashtimi sht shum m e vogl se kriteri i fushs s largt i
propozuar nga disa autor. Prfundimisht prezantimi i madhsis s vektorit Poynting
prreth antens s stacionit baz n kushtet e hapsirs s lir siguron nj mjet t
vlefshm pr prcaktimin korrekt t modeleve t qarta me qllim moskeqsimin e
funksionimit t antens s vendosur n nj mjedis kompleks.
3.2.2
Transformimi sferik i fushs s afrt n t largt
Transformimi sferik i fushs s afrt n t largt sht nj teknik standarde vlersimi e

antens, e zbatuar pr t marr modelin e fushs s largt t antens nga vlersimi i
fushs s afrt.Gjithashtu vleresimi i fushs s afrt mund t prdoret pr t marr fushn
elektromagnetike prreth antens.
Le t marrim n konsiderat skemn e treguar n figurn 3.3 ku :
r0 sht rrezja e sfers minimum q rrethon antenn
46
rm distanca ku do kryhet vlersimi
Figura 3.3 Skema sferike t fushs s afrt.

Fushat n nj zon t lir burimi jasht nj antene q rrezaton mund t shkruhen si nj
shum e njsuar e funksioneve t vals sferike. Rrezatimi i antens pr intensitetin e
fushs elektrike pr kordinatat sferike jepet si m posht[10].
Er
I o l cos
2r
E j
1 jkr
1 jkr e
(3.6)
kIo l sin
1
1 jkr
1
e
4r
jkr kr2
(3.7)
E 0
k
E (r , , )
smn
Fs ,m,n (r , , )
(3.8)
s 1 n1 m n
Rrezatimi i antens pr intensitetin e fushs magnetike
H r 0 H 0
H j
H (r , , ) ik
kIo l sin
1 jkr
1
e (3.9)
4r
jkr
s 1 n1 m n
smn
F3s ,m,n (r , , )
(3.10)
47
Funksionet Fs ,m,n t dhna m sipr prcaktohen si:
F1mn ( r , , )
1
2
1
n( n 1)
im P n (cos ) im ^
2
hn ( k r)
e
sin
(3.11)
m
d P n (cos ) im ^
h ( k r)
e
2
n
P n jan funksione shoqruese Lagrange, hn2 (kr) funksion sferik Henkel t llojit t dyt.
N rastin real, numri i metodave pr konvergjencn e serive sht i caktuar dhe indeksi n
sht i kufizuar n N,ku N jepet nga rregulli empirik
N kr0 10
(3.12)
ku r0 sht rrezja e sfers minimale q mbulon antenn. T gjih koeficentt Qsmn mund t
prcaktohen nga njohja e E ose e H n matjen e sfers. Kjo sht e vrtet pikrisht pr
rm (fushn e largt) ku elementet rrezor t fushave shuhen.

3.3 Modelimi i fushs s largt rrezatuese pran stacioneve radio baz
Zakonisht, zonat e prjashtuara, ku kufijt mund t kalohen, ndodhen n zonn e
fushs s afrt t rrezatimit t antens (disa metra). Kto zona mund t prcaktohen
nprmjet matjeve, nprmjet simulimeve komplekse ose duke aplikuar modelet e
thjeshta t llogaritjes s niveleve t rrezatimit n afrsi t antens.
Matjet e kryera t konsumojn koh por gjithashtu varen edhe nga tipi i
stacioneve radio baz. Nj alternativ tjetr q mund t prdoret n vend t matjeve jan
simulimet. Nprmjet tyre mund t merren vlersime t mira t fushave t rrezatuara rreth
antenave kjo procedur krkon paisje t fuqishme dhe ndonjher krkon m shum koh
pr t marr nj rezultat t sakt.
Nj mnyr tjetr pr prcaktimin e zonave t prjashtuara sht zgjedhja e
modeleve t prshtatshme n mnyr q t merret nj parashikim i mir i niveleve t
48
rrezatimit; meqense ka shum modele t sakta dhe t thjesht pr tu prdorur, kjo sht
zgjidhja m praktike. Disa modele gjenden n literatura pr prcaktimin e zonave t
fushs s largt dhe t afrt. N prgjithsi, kto modele synojn t ken nj formulim t
thjesht t vlersimeve komplekse nga simulimet (sidomos pr modelet e fushs s afrt,
meqense ato nuk jan aq t sakta sa fushat e largta). N literatura mund t gjenden edhe
informacione pr parashikimet e SAR e cila varet nga modelet q prdoren.
Nj prmbledhje e modeleve t gjendura n literatura tregohet mposht.
3.3.1
Modeli i fushs n largsi (Far-field model)
Modeli i fushs s largt[11]sht nj nga modelet m t zakonshme q gjendet n

literatur. Pavarsisht thjeshtsis s ktij modeli, prdorimi i tij sht i limituar, pasi ky
model krkon q pika e studimit t jet n zonn e fushs s largt, q mund t jet disa
metra larg (varet nga gjatsia e antens, si tregohet n tabeln 3.1).Nse prdoret n
zonn e fushs s afrt, ky model e mbivlerson fortsin e fushs. Vlera rms (root-meansquare) e densitetit t fuqis, S(d, , ), shprehet nga:
S (d , , )[W / m 2 ] E (d , , ) H (d , , )
Pin G( , )
2D2
,
d
4 d 2
(3.13)
Ku:
E (d , , )
fusha elektrike rms, [V/m]
H (d , , )
fusha magnetike rms, [A/m]
distanca nga elementi rrezatues tek pika e studimit, [m]
dhe
kndet e elevacionit dhe azimuthit,
Pin
fuqia n hyrje t antens, [W]
G(, )
amplifikimi i antens n lidhje me nj anten izotropike n drejtimin e
kndeve t elevacionit dhe azimuthit, dhe
D
prmasa m e madhe e antens, [m]
Fusha elektrike rms, E(d,,), jepet nga:
E (d , , )[V / m]
30 Pin G( , )
d
(3.14)
49
N zonn e fushs s largt, fusha magnetike rms H(d,,), jepet me:
H ( d , , ) [ A / m ]
E ( d , , )
,
Z0
(3.15)
Ku:
H(d,,)
fusha magnetike rms, [A/m]
Zo
impendanca e vals n hapsirn e lir (e barabart me 120), []
Vlefshmria e formulave t thjeshta t fushs s largt[5] pr llogaritjen e distancave nga

antenat e stacioneve radio baz krahasohet me metodn e diferencave t fundme (finitedifference time-domain, FDTD), dhe sht par q shprehjet e mposhtme mund t
prdoren pr t llogaritur vlern mesatare t densitetit t fuqis, S(d,,):
Pin
G( , ) D
D2
pr
S (d , , )[W / m 2 ]
d 3dB
4
4
2 3dB D d
dhe
G( , ) D
Pin
pr d 3dB
4
2 3dB D d
(3.16)
(3.17)
Ku:
Pin
fuqia n hyrje t antens, [W]
3dB
gjersia e tufs s rrezes 3-dB, [rad]
distanca nga elementi rrezatues n pikn e studimit, [m]
gjatsia e vals elektromagnetike, [m]
G(,)
amplifikimi i antens referuar nj antene izotropike n drejimin e kndits
elevacionit dhe azimuthit, dhe .
dhe
kndet e elevacionit dhe azimuthit.
Shikohet q distanca minimale e zbatueshmris n kt model sht m e

shkurtr (1/8) se ajo n modelin e fushs s largt. Rezultate t sakta mund t merren pr
distanca mbi D2/ duke prdorur shprehjet e fushs s largt. Gjithsesi, n distancat ku
metoda e fushs s largt nuk sht metoda m e mir e llogaritjes,
gjithmonparashikohen nivelet e ekspozimit t vrtet.
50
N [12]prezanohet nj procedur e thjesht vlersimi, ku vlerat kufi t ekspozimit

nuk kalohen n do pozicion t mbulimit t BTS-s.Tregohet q vetm pr BTS-t q
ndodhen n zona me hapsir t lir, si zonat rurale ku nuk ka pengesa n zonn e
prjashtuar, mund t bhet nj parashikim i sakt duke prdorur formula t thjeshta. BTSt n mjedise urbane, me pengesa afr, krkojn matje shtes brenda dhe jasht zons s
prjashtuar, pr tu siguruar q rekomandimet e EC-s nuk kalohen.Pr BTS-t q
ndodhenn zona t lira, densiteti i fuqis pran antens (vektori kolinear i N dipoleve
gjysme vale), prcaktohet nga llogaritja e densitetit t fuqis n siprfaqen e nj cilindri
imagjinar q fillon te fundi i elementit m t ult deri tek elementi q ndodhet m lart:
S ( d , , )
Pin G( , )
,d
2ld
2
(3.18)
Ku:
Pin
fuqia totale e rrezatuar nga rrjeti (array), q prcaktohet si vlera m e
madhe e fuqis q lejohet pr llojin e klasit t BS-s, [W]
G(,)
amplifikimi i pjess rrezatuese
gjatsia e antens
distanca nga antena ku krkohet densitet fuqie i prcaktuar,
gjatsia e vals elektromagnetike
Kufijt e fillimit dhe fundit t cilindrit (Dtop dhe Dbottom) sugjerohen t jen 0.3 Dmax, ku
Dmax sht distanca maksimale e zons sprjashtuar cilindrike. Kur prdoret nj downtilt
dt, bhen kto rregullime t vlerave:
Dtop Dtop cos( dt )
D fund D fund [1 sin( dt )]
(3.19)
Gjithashtu vendoset dhe nj limit pr ant (back), Dback i barabart me 0.1 Dmax. Kur nj
BS ka disa antena sektoriale, zona e prjashtuar prfundimtare merret duke mbledhur
sektort cilindrik t t gjitha zonave individuale t prjashtuara.
3.3.2
Modeli Far-field Gain-based
Ky model[13] jep nj metod te shpejt dhe efiente pr vlersimin e niveleve t fushs

elektromagnetike t rrezatuar nga antenat e stacioneve radio baz me grupe uniforme, n
zonn e fushs s afrt dhe t largt. Kjo arrihet n dy hapa:
51
Hapi i pare: amplifikimi i antens nxirret nga kombinimi i rrezatimit t fushs s largt t
elementit t antens dhe faktorit grup (array); duke pranuar q antenat BTS jan grup
uniform, mund t merret nj vlersim i mir i fushs s afrt nga nj kombinim i
rrezatimit t fushs s largt nga secili element i grupit, nprmjet:
E ( d , , )
30 Pin Ge ( i , i ) )
di
i 1
e ji u ( i , i ) , d 3
(3.20)
Hapi i dyt
Ge ( i , i )
GM DVe ( ) DHe ( )
N
i (i 1)
2d i
(3.21)
(3.22)
Ku:
N
numri i elementeve rrezatues ,
(di, I,i) koordinatat sferike pr elementin e i-t deri n N,

Pin
fuqia totali rrezatuese nga nj grup, [W]
Ge(I,i)
amplifikimi i elementit rrezatues,
di
distanca nga elementi i i-t ,
u(I,i)
vektori njsi i elementit t i-t,
gjatsia e vals s vals elektromagnetike, [m]
GM
amplifikimi maksimal i antens,
Dve()
modeli i elementit rrezatues n planin vertikal,
DHe()
modeli i elementit rrezatues n planin horizintal,
diferenca e fazs mes koeficentve t elementit ushqyes.
Rezultatet e vlersimit t rrezatimit vlersohen nprmjet simulimeve me kodin numerik

elektromagnetik (NEC-2). Gjithsesi, topologjia e mjedisit nuk merret parasysh, ndrtesat
rreth e rrotull, t cilat mund t ken ndikim n nivelet e fushs.
52
3.3.3
Modelet sintetike dhe hibride
N kt pararaftregohen dy modele t thjeshta pr antenat BTS[14], t prcaktuara

si modeli sintetik dhe modeli gain-based, t cilt prdren pr vlersimin e ekspozimit t
njeriut.
N modelin sintetik, rrezatimi i fushs s afrt pr nj qeliz njsi, llogaritet sipas
interesit, fusha e afrt e totale e grupit t antens gjendet duke superpozuar kontributet
horizontale t fushs pr do njsi. Modeli ka treguar q sht i sakt pr nj gjatsi vale
nga antena, krahasuar me analizat me val t plot.
Modeli i dyt, gain-based, sht rrjedhim i modelit sintetik. N vend q t
llogaritet rrezatimi i fushs s afrt i nj elementi, prdoret modeli i rrezatimit t fushs
s largt. Fusha e afrt e tr antens llogaritet si shuma n amplitud dhe faz t
kontributeve t do qelize:
N
E ( d , , )
i 1
30 Pin i Ge ( i , i )
di
e j ( kdi i ) u ( i , i ), d 2
(3.23)
Ku:
E(d,,)
fusha elektrike rms, [V/m]
numri i elementeve rrezatues n grupin kolinear,
Pin i
fuqia n hyrje t qelizs s i-t,
Ge(i,i)
amplifikimi i sektorit rrezatues,
di
distanca nga elementi i i-t
zhvendosja e fazs,
u(i,i)
vektori njsi i elementit t i-t,
gjatsia e vals svals elektromagnetike,[m].
Ky model e vlerson mir fushn e afrt n nj distanc prej dy gjatsi vale larg nga
antena, dhe krkon koh t shkurtr llogaritjeje.
Algoritmi hibrid i parashikimit pr shprndarjen e forcs s fushs n afrsi t
antenave BTS, kombinon modele t ndryshme prhapjeje pr distanca t ndryshme nga
antena, pra n fushn e largt dhe at t afrt.
53
Pr zonn e fushs s afrt t nj elementi t vetm t antens (d << ) modeli

tresh i valve sferike (spherical waves triples model) mundson prcaktimin e vlers s
sakt t fushs elektrike q rrezatohet nga nj dipol si shuma e fushs s rrezatuar nga tri
burime t ndryshme valsh sferike jouniforme, tvendosura n qendr dhe n ant e
dipolit. Kjo bn nj parashikim tsakt n fushn e afrt dhe t largt. Meqense mjedisi
nuk merret parasysh, analiza kufizohet n pika shum afr antens.
Pr zonn q ndodhet ndrmjet zons s fushs s largt t secilit element dhe
fushs s afrt t tgjith antens (d >> dhe d < 2D2\), modeli i rrezatimit t nn
elementve kombinohet me nj mjet gjurmues-rrezesh. N nj pik t dhn, fusha totale
prcaktohet si shuma e kontributeve t ndryshme t gjeneruara nga secili nn element, i
cili supozohet nj burim i pavarur jo-sferik. Efektet e reflektimit dhe t prthyerjes nga
pengesat pran antens merren parasysh nprmjet kombinimit t modelit t antens me
nj algoritm rreze-gjurmues.
Pr zonn q i takon fushs s largt (d > 2D2/) prdoret nj algoritm rreze
gjurmues. Ky algoritm supozon q prhapja bhet nprmjet rrezeve, q reflektohen
dhe prthyhen nga pengesat. Megjithat, krkon njprshkrim t detajuar t
karakteristikave elektromagnetike t secils penges.
Fusha totale prcaktohet si shuma vektoriale e rrezeve q arrijnn
marrs.Besueshmria e ktij parashikimi vlersohet me an t matjeve. Bazuar n kt
metod, zona e prjashtuar sht vllimi i nj paralelopipedi rreth antens.
3.4 Modelimi i densitetit t fuqis s rrezatuar nga antena e nj stacioni radio baz
Llogaritja e densitetit s fuqis t fluksit t rrezatimit sht e mundur t bhet duke
njohur t dhnat teknike t antens t cilat na mundsohen nga konstruktori dhe duke
prcaktuar pozicionin n lidhje me antenn. Modeli i shprhapjes n hapsir t lir n
kushte ideale lejon akoma nj llogaritje mt madhe t ekspozimeve edhe pr nj largsi
t konsiderueshme nga antena e cila ka nj zon mbulimi t madhe e cila zakonisht
mbivlerson nivelin real t ekspozimeve.Llogaritja e ekspozimit gjithashtu mund t bhet
n mnyr teorike n kushte t cilat mundsohen n afrsi t fushs elektromagnetike t
shkaktuar nga antena me nj marveshje t mir krahasuar me rastet reale.
Nj parametr tjetr i rndsishm sht dhe distanc e plqyeshme nga antena pr
t kryer matje dhe kjo mund t llogaritet n prputhje me nivelet e referimit t vendosura
nga standartet mbi ekspozimin. Nga prespektivat eksperimentale kemi matjet e nivelit t
54
densitetit s fuqis n site t ndryshme t bra n nj numr te kufizuar vendesh t

ndryshme duke prdorur metodn dhe teknikat e przgjedhjes s frekuencs (frequencyselective methods).Standardet e ekspozimit pr zonat RF t spektrit elektromagnetik t
aplikuara japin q pr bandat me interes operimi n UHF vlera mesatare n madhsi e
sinjalit t fushs elektrike (E, n V/m) ose densiteti i fuqis (S, n W/m2) kan vlera
maksimale t lejueshme, si nivele referimi pr ekspozimin e popullimit n nj zon t
fushs larg nga burimi.
Ekspozimi human sht i prcaktuar nga shprndarja e derivatit t kohs n lidhje
me energjin elektromagnetike t absorbuar pr njsi mase, p.sh. raporti i absorbimit
specifik (specific absorption rate SAR). Standartet na japin vlerat maksimale t lejueshme
pr kt prcaktim n formn e kufizimeve baz t cilat jan piknisja e llogaritjeve t
niveleve t referimit t dhna nga standartet.
Jan katr operator publik pr komunikimet mobile n Shqiperi Vodafone
(GSM 900 MHz and 3G-UMTS 2 GHz), AMC(GSM 900 MHz and 3G-UMTS 2 GHz),,
Eagle (GSM 900 MHz and 3G-EDGE 2 GHz) dhe Plus (GSM 900 MHz and 3G-EDGE 2
GHz)
N mnyr q t vlersojm ekspozimin human dhe t krahasojm at me limitet e
siguris jan dy mundsi:
T prdorim aftsit llogaritse n mnyr q t simulojm shprndarjen e valve

t radiofrekuencave n hapsirn q na intereson dhe t llogarisim vlern e fushs
E ose at t fuqis s densitetit S.
T masim vlerat aktuale duke prdorur sistemin dhe metodologjin e

prshtatshme.
N rastin e par prdorim software profesional t shtrenjt t cilt bjn llogaritje n

kushte komplekse t mjedisit me saktsi t lart (duke mar n konsiderat mekanizma t
prhapjes s valve si reflektimi, difraksioni, absorbimi, interferencat). Megjithat nj
vlersim i lart m pak i kushtueshm, mund t prftohet duke prdorur llogaritjet
analitike t thjeshtsuara.
N rastin e dyt si matsit survejues n brez t gjer ashtu edhe analizuesit frequencyselective receivers/spectrum me antena receptor t kalibruar jan t nevojshm per
matjet e bra ose vlersimin e arritjeve. Pr t vrtetuar arritjet me limitet e pavarsis nga
frekuenca dhe pr t vzhguar progresin e emetuesve n RF me sinjalet e tyre t
55
prshtatur teknikisht dhe metodat e matjeve dhe instrumenteve t riprodhuara duhet t

jen prforcuar.
3.4.1
Fuqia e transmetimit t stacioneve radio baz
Pr t patur sukses n prpjekjet pr t patur nj fuqi transmetimi t sinjalit sa me

t ulet sistemi GSM siguron tri funksionalitete t ndryshme
Kontrollin statik t fuqis s transmetimit,
Kontrollin dinamik t fuqis s transmetimit
Linjn e procesimit n grup t transmetimit.
Emetuesit e BTS t sistemit GSM jan t projektuar n dy linja udhzuese.

N rastin q stacionet jan t destinuara pr t mbuluar territore t qyteteve t
mdha, jan instaluar aparatura pr sinjale transmetimi me nj fuqi t mjaftueshme pr t
mbuluar qelizat me prhapje t gjer, deri n disa dhjetra kilometra. Kto lloj
emetuesish jan n gjendje t shprndajn n antena fuqin maksimale prej 40 W pr
brezin 1800 MHz dhe 60 W pr brezin 900 MHz.
N rastin e BTS t vendosur n zonat e qyteteve zgjedhjet teknike jan konsideruar t
ndryshme. N kt rast qelizat, pr t qen n gjendje t prballojn nj trafik t dendur,
gj e cila sht karakteristike pr qytetet e mdha kan nj prhapje prej disa qindra
metrash. Fuqia e sinjalit t transmetimit e nevojshme pr t kapur klientt t cilt
ndodhen n limitet e qelizs, edhe pse jan t maskuar nga ndrtesat dhe strukturat e
tjera, sht shum e vogl. Kshtu q fuqia maksimale e sinjalit t transmetuar, sht
vendosur brenda limiteve t ulta. Ky proces n terma teknike njihet me emrin
konfigurimi i fuqis. Ky proces n qytete sht nj mnyr prgjithsuese e fiksuar n
vlerat q prfshijn 5 deri n 20 W. Duhet t konsiderohet q fuqia e cila arrin n anten
do t ulet m tej n nj t tretn e fuqis s konfigurimit pr humbjet n aparatur t cilat
lejojn iftimin e antenave t njjta t shum rrezatuesve dhe humbjet n lidhjen e
kabujve.
Gjithashtu ekziston nj mekanizm i reduktimit dinamik pr fuqin e
transmetimit. Kjo sht nj karakteristik e pranishme n BTS dhe n telefonat
individuale ajo lejon n mnyr t vazhdueshme monitorimin e niveleve pr do bised,
duke iu referuar matjeve, pr ta prshtatur n mnyr t vazhdueshme, moment pas
momenti nivelin e fuqis minimale t transmetuesve pr t mbajtur nj cilsi shrbimi t
56
prshtatshme pr lidhjen. Kontrolli dinamik mund t ul fuqin e transmetimit t

prodhuar nga nj stacion baze dhe ta vendos n nj t mijtn e fuqis s konfigurimit t
vendosur n nivelin projekt.Si pasoj, n hipotezn e arsyetuar t nj shprndarjeje
uniforme t nj prdoruesi n zonn e mbuluar nga nj qelize fuqia mesatare e
transmetuar nga nj BTS drejt klientve gjat nj bisede sht n mnyr t qndrueshme
me e ult se fuqia e konfigurimit. Matjet e bra s fundmi konfirmuan q fuqia mesatare
e t dy pajisjeve mobile dhe BTS (duke kuptuar sesi telefonat mobile n disa momente
transmetojn nj fuqi mesatare drejt BTS, dhe m pas ky transmeton n kahun e kundrt)
jan t barabarta me 25 prqind t fuqis s konfigurimit.
Pr kt qllim, duhet t vzhgohet q nqoftse kjo gj sht vendosur n
prpjekje pr t zvogluar t ashtuquajturn ndotje elektromagnetike t analizohen disa
BTS t ndara n mnyr t dukshme nga njra tjetra n limitet e zonave t banuara, me t
njjtn shpndarje n territorin e trafikut ardhs nga telefonat mobile n mnyr q
ndotja t zvoglohet n mnyr t ndjeshme. Kjo nevojitet pr shkak t mbajtjes s
sinjalit i cili arrin telefonat mobile dhe BTS brenda threshold-it t pritur. Do t jet e
nevojshme vendosja e BTS n nivelet maksimale t prodhimit. Kontrolli automatik i
fuqis s transmetuar do t detyroj BTS dhe telefonat mobile pr t transmetuar
gjithmon n nivelet maksimale. S fundi mund t themi se fusha elektromagnetike e
gjeneruar nga shum burime do t jet me e madhe.
Ekziston nj mekanizm i tret i cili jep kotributin n kufizimin e fuqis s
transmetuar dhe si pasoj n zvoglimin e rrezatimit t fushs elektromagnetike nga
aparaturat e rrjetave t telefonis mobile. N munges t trafikut BTS rrezaton n mnyr
t shpesht dhe t vazhdueshme fuqin e konfigurimit n nj bartse t vetme radio, m
sakt ajo punon si semafor pr telefonat mobile n zonn e mbuluar. Kjo lejon do
telefon mobile pr t njohur prezencn e rrjeteve dhe t marr t gjitha thirrjet dhe t
gjitha informacionet e nevojshme pr operacionin e sistemit. Kjo bartse e njjt mund t
pranoj deri n 6-7 biseda telefonike n t njjtn kohe pa qen nevoja q t shkaktoj
nj rritje t fuqis s transmetuar. T gjitha bartset e tjera t cilat jan n qeliz (m t
vogla ose t barabarta me gjasht me nj maksimum shum t rrall prej dymbdhjet)
mund t pranojn t teta kanalet me ndarje n koh dhe transmetimin e energjis te secili
prej 8 kanaleve vetm kur nj kanal i vetm sht i rezervuar dhe klienti i lidhur nga nj
rrjet e fiksuar me nj telefon mobile do t prodhoj aktivitet zanor. S fundi mekanizmi i
linjs s transmetimit n grupe DTX do t kuptoj se cili midis dy bashkbiseduesve
sht duke folur, kshtu q ai aktivizon kanalin e vetm t transmetimit vetm kur klienti
57
i kapur nga BTS sht n pozicionin e dgjimit. Figura 3.4 paraqet disa antena tipike t
prdorura n BTS
Figura 3.4 Modele antenash t stacioneve radio baz

Gjithashtu sistemi UMTS lejon prcaktimin e nj fuqie e cila ushqen antenn q
korrespondon n kushtet e rrezatimit me t madh dhe funksioneve t fuqis s kontrollit
dhe DTX ndihmon n zvoglimin e fuqis s transmetuar. N UMTS ekziston gjithashtu
nj mekanizm i lejimit t kontrollit. Kjo teknologji n mnyr q t lejoj ndryshimet e
fuqis pr klientt t cilt kan aktualisht lidhje aktive siguron refuzimin e krkesave t
reja kur arrihet rezultati i prqindjes s threshold-it s fuqis maksimale t disponueshme.
Gjithashtu sistemi UMTS mund t siguroj nj mekanizm t larmishm TX i cili
konsiston n mundsin e transmetimit n downlink t dy antenave t ndryshme t
orientuara n t njjtin drejtim me t njjtin sinjal. Esht e nevojshme q t theksojm se
kjo nuk prfshin nj rritje t fuqis n fakt n implementimin tipik e njjta fuqi e
disponueshme mund t ndahet n dy deg transmetimi n munges t shumllojshmris
s TX fuqia e krkuar pr nj kanal t vetm do t ulet pr shkak t nj efikasiteti me t
madh n marrje.Si pasoj duket e nevojshme q t bjm konsideratate mposhtme:
Konsiderata e par sht garantimi i nj shrbimi t prshtatshm t cilsis. BTS

jan t dimensionuara pr t patur t paktn nj humbje prej 2 prqindsh n or
kur kemi trafik maksimal. N praktik kjo do t thot q do klient ka nj
probabilitet prej 98 prqindsh pr t gjetur nj kanal t lir kur ai krkon t
aksesoj rrjetin. Kjo do t thot q probabiliteti q t gjitha kanalet e nj qelize t
58
jen aktive n t njjtn koh gjithashtu n orn me trafikun maksimal kur n t

vrtet sht shum e ult.
Konsiderata e dyt q lidhet me trafikun e disponueshm n ort jo me trafik e

cila sht nj prqindje shum e ult afr zeros n ort e nats.
Konsiderata e tret rrjedh nga fakti q aktiviteti akustik dhe sinjalizues midis BTS
dhe krkesave celulare gjeneron nj sinjal n 70 prqind t kohs vler e cila
paraqet rastin m t keq t hipotezs t nj zhurme t fort mjedisi ( si shembull
jan stacionet e aeroporteve).
3.4.2
Vlersimi teorik i densitetit t fuqis afr nj stacioni radio baz
Densiteti i fuqis i vals plane ekuivalente zakonisht sht shprehur si[2]:

(
(3.24)
Rasti m i thjesht sht kur nj njeri ekspozohet n nj BTS t vetme si tregohet n

figurn3.5 m posht. N kt rast densiteti i fuqis n pikn ku ndodhet ai (t dhn nga
R, dhe ) mund t llogaritet me an t relacionit [15].
(3.25)
Ku:P sht fuqia e emtuar nga antena (n Wat W),

G sht prforcimi i antens (n dB) n drejtimin ku personi sht vendosur n lidhje me
antenn.
N rastin kur n t njjtn koh mund t ndodhen prezent nj numr N antenash,
densiteti total i fuqis prftohet si shuma e Si individuale nga do anten n pikn q na
intereson. Kjo sht mnyra m e thjesht pr t llogaritur ekspozimin n nj pik t
largt nga fusha e BTS-ve por rezultatet jan thjesht orientuese derisa ato nuk marin n
konsiderat kushtet reale t ekspozimit dhe faktort e mjedisit.
Formulat e parashikimit ishin t prcaktuara pr llogaritjen e vlers mesatare t densitetit
t fuqis n afrsi t nj BTS [15] ose pr vlern pik t densitetit t fuqis [16].
59
Figura 3.5 Ekspozimi n fushn n largsi pran stacioneve BTS.

sht treguar q pr nj matric kolineare t elementve t antens (secili
omnidirektorial ose sektorial) vlera mesatare e densitetit t fuqis ka nj rnie cilindrike
n rajonin rrezatues n afrsi t fushs (d > ) s antens dhe nj rnie sferike n largsi
t fushs s saj. Nj teknik analizuese lejon t bjm analizn e shprndarjes s fushs
hapsinore dhe mekanizmat e rrezatimit t matricave lineare periodike dhe joperiodike n
afrsi t BTS-s.Rezultatet e paraqitura na sigurojn nj informacion jashtzakonisht t
prdorshm kur jemi duke vlersuar plqyeshmrin e limiteve RF t siguris veanrisht
pr ekspozimin profesional kur rrezatimi n afrsi t fushs sht i pashmangshm.
Karakteri cilindrik n afrsi (rrezatuese) t fushs konvertohet n karakter sferik n
nj distanc nga sektori i antens [16]
(3.26)
ku
sht gjersia e gjysm-fuqis horizontale (ose -3dB) t rrezatimit, DA sht
drejtueshmria e antens dhe L sht lartsia e antens.
N rastin e antenave sektoriale, sic jan shumica e BTS-ve vlera mesatare e densitetit t
fuqis n afrsi (cilindrike) t fushs n distanc horizontale nga qendra e antens , dhe
n azimuth sht [15].
(
(3.27)
ku Wrad sht fuqia e rrezatuar neto (e cila mund t shprehet si Wrad=eA . Wfwdku eAsht
rendimenti i antens dhe Wfwd sht fuqia prpara konektorit t antens).
M pas distanca e plqyeshme nga BTS-ja mund t llogaritet si:
( )
(3.28)
60
ku:
(
(3.29)
Relacionet (3.27) dhe (3.28) japin nj rrug t thjesht dhe t sakt pr t llogaritur
nivelin e ekspozimit dhe distancn e plqyeshmris pr ekspozimin profesional, kur
nevojiten krahasime t niveleve maksimale t lejueshme t ekspozimit si sht
prcaktuar dhe nga standardi IEEE. Prsa i prket niveleve t referimit sipas ICNIRP
densiteti i fuqis s pikut duhet t llogaritet dhe t krahasohet me vlerat e standartizuara.
N kt rast, densiteti i fuqis s pikut n afrsi t fushs s BTS jepet nga relacioni 3.30
[15].
(
(3.30)
dhe distanca centripetal e pelqyeshme sht:

(
(3.31)
ku q ka t njejtn shprehje si tek (3.29) me vrejtjen q n vend t S do kemi S peak

3.4.3
Modelimi pr densitetin mesatar dhe maksimal t fuqis
Analiza teorike e karakterit t nivelit mesatar t densitetit t fuqis lindi nga nj

grup kolinear dipolesh rezonues gjysm-valor, i cili sht shembulli m tipik i shumics
s antenave t stacioneve baz, q lejon t prcaktohen formula t thjeshta pr
parashikimin e ekspozimit t fushs n afrsi me nj saktsi t mrekullueshme.
Figura 3.6. Modeli pr densitetin mesatar dhe maksimal t fuqis
61
Figura 3.6 ilustron gjeometrin referuese,e cila prmban nj grup vertikal (drejtuar sipas
z). Niveli mesatar i densitetit t fuqis sht prcaktuar si[16] :
L
P d ( p; L)
ku E z (p,z) dhe H (p,z)
1
1
Re{ Ez ( p, z ) H* ( p, z )}dz
2 L L
2
(3.32)
jan komponenett prkatse elektrike dhe magnetike q
kontribuojn n rrjedhjen reale t fuqis. Mesatarja nxirret mbi nj linj paralele me aksin
e grupit t dipoleve, n distanc radiale . Bazuar n analizat e kryera mpar, niveli
mesatar i densitetit t fuqis mund t parashikohet n nj distanc nga grupi i dipoleve
duke prdorur formuln e mposhtme[16]:
Prad
P d ( p; L)
2 2 L 1 (
2
)
0
0 GA L,
(3.33)
ku G A sht amplifikimi i grupit t dipoleve dhe Prad sht fuqia rrezatuese. Formula e
parashikimit korrespondues pr sektorin e grupeve t dipoleve, dmth grupet q kan nj
drejtim horizontal t rrezes kryesore, sht si m posht[16]:
Pd ( ; L, )
Prad
2
)
2
2 L 1 (
)
0
GA L,
(3.34)
ku 2 sht antena gjersi rrezeje 3 dB n azimuth, ndrsa 2 sht kndi i sektorit t

ndriciuar, i cili mund t jet i prafrt me hapjen e sektorit t grupit kryesor (i barabart
me 180 grad). Shprehjet (3.32) dhe (3.33) sigurojn nj gjykim t sakt t nivelit
mesatar t densitetit t fuqis n afrsi t grupit t dipoleve.
Nj marrdhnie e thjesht midis nivelit pik dhe nivelit mesatar t densitetit t
fuqis sht krijuar n baz t analizave llogaritse t fushave n afrsi t nj grupi
omnidireksional dhe sektorial dipolesh. Formulat m posht jan dhn pr grupet e
dipoleve omnidireksional dhe sectorial [16]:
Pd PEAK ( ; L)
Prad
2 2 L 1 ( / 0 ) 2
0 GA L
(3.35)
62
Pd PEAK ( ; L, )
Prad
2
)
2
2L 1 (
)
0
GA L,
(3.36)
Ku :
max{

PPEAK ( , L)
P ( , L)
} 2.
(3.37)
Prvecse pr distancn brenda fushs s afrt t grupit t elementeve ( ), fuqia ngre

thjesht fushn tranzicion ku sjellja e fushs ndryshon nga cilindrik n sferik. Ky rezultat
sht n prputhje me parashikimin e metodologjis s aplikuar t uniformitetit
asimptotik n analizn e grupeve t dipolve.
Shprehjet (3.35)-(3.36) tregojn nj mbivlersim t densitetit pik t fuqis n fushn n
afrsi t grupit t dipoleve. Zgjedhja e nj vlere m t lart pr , mund t forcoj
shkalln e mbivlersimit , i cili sht ndrtuar nn nj toleran sigurie.
3.4.4
Modelimi pr fuqin ekuivalente e rrezatuar n rrath bashkqendror
Burimi i vrtet i rrezatimit elektromagnetik sht antena transmetuese jo

transmetuesi n vetvete, sepse antena transmetuese sht burimi kryesor q prcakton
shprndarjen e fushs elektromagnetike n afrsin e stacionit transmetues. Kshtu q
krkohet t prcaktohet zona e duhur e fushs s nj antene. Llogaritja e nivelit t
ekspozimit mund t bhet me matje, me llogaritje numerike ose me software simulues t
fushs elektromagnetike. T gjitha kto metoda kan pothuaj t njjtin nivel pasigurie
dhe saktsie n varsi t pajisjeve dhe software-ve t prdorur.EIRPsht nj metod pr
llogaritjen e rrezatimit t nj antene t nj stacioni baz. N kt metod bhet inspektimi
i stacionit BTS duke futur n llogaritje parametra t till si : parametrat e vendndodhjes,
parametrat e operimit dhe ato t mjedisit.
Llogaritja e EIRP dhe pragut t EIRP (EIRPth) bhet n vende t ndryshme
publike (n tok, n tarrac, n ndrtesat fqinje etj.) n mjedisin rrethues t antens s
stacionit baz.EIRP e shrbimit e nj operatori t caktuar jepet nga EIRP e kanalit t
kontrollit (p.sh. kanali BCCH pr GSM dhe kanali pilot i prbashkt pr CDMA/UMTS)
si:
EIRPBCCHPtPl(L CL) G
(3.38)
63
ku Pt= Fuqia e jashtme e transmetuesit, Pl= Humbja e bashkuesit, L= Gjatsia e kabllit

RF, CL=Humbja e kabllit RF pr 100m gjatsi, G = Amplifikimi i antens.
EIRP totale e nj shrbimi t caktuar t nj operatori jepet nga ekuacioni 3.39
EIRPTotalEIRPBCCH{1mn (N 1)}
(3.39)
ku m = faktori i diversitetit, n = faktori ATPC, N = numri i bartsave pr sekond n rastin

m t keq p.sh. nqs. dy sektor kan tri bartsa dhe i treti ka katr bartsa, vlera e N do
vendoset katr.Vlera e pragut e EIRP duhet t llogaritet n pozicionin ku densiteti i fuqis
sht maksimal brenda zons s llogaritjes s ekspozimit. Zona e arritshme nga publiku
mund t jet e ndryshme pr rrethana t ndryshme instalimi. Kategorit e ndryshme t
aksesit tregohen n figurn 3.7
Figura 3.7 Zona e siguris pr ekspozimin publik

Llogaritja e EIRPth n rangun e frekuencave 400-2000 MHz[2], pr zonn e arritshme
nga publiku jepet nga:
(3.40)
ku Asl sht humbja e lobit m t madh ansor t antens n strukturn vertikale, sht
tilti total (elektrik + mekanik), BW sht gjersia e brezit vertikal 3-dB t antens, h
sht lartsia e antens mbi nivelin e toks (AGL), dhe f sht frekuenca e operimit.
64
Figura 3.8 Zona e siguris pr ekspozimin profesional

Pr kategorin e zons s siguris pr ekspozimin profesional paraqitur n Figura 3.8
EIRPth n rangun e frekuencave 400-2000 MHz [2],jepet nga:
(3.41)
ku h sht lartsia e ndrtess fqinje dhe d sht distanca ndrmjet antens dhe ndrtess
fqinje ku po bhet vzhgimi. sht e rndsishme t prmendet se EIRPthpr kategorin
profesionale sht pes her m e madhe se vlera e EIRPthpr publikun e zakonshm.Pr
njstacion BTS-t ndar midis disa kompanive, EIRP dhe EIRPthduhet t llogaritet si
mposht dhe raporti shumator duhet t jet m i vogl se njsia n t gjitha pikat jasht
zons tejkaluese pr nj stacion compliant radio baz.
(3.42)
65
KAPITULLI 4
Metodat numerike pr llogaritjen e fushs elektromagnetike pran stacioneve

radio baz
Hyrje
Kapitulli n vijim paraqet nj prmbledhje t metodave t prshtatshme pr t
llogaritur fushn elektromagnetike n zonn Fresnel (e referuar si zona e rrezatimit t
fushs n afrsi) dhe n zonn Fraunhofer (e referuar edhe si zona e rrezatimit t
fushs n largsi sipas termave standarde t IEEE pr antenat) t rrezatuesit.
N zonn Fraunhofer kjo llogaritje lehtsohet prej ekzistencs s modelit
rrezatues t antens, ndrsa n zonn Fresnel analiza sht m e komplikuar pr shkak t
varsis s modelit nga distanca dhe lvizja n hapsir.
Metodat llogaritse pr fushn elektromagnetike pran stacioneve radio baz jan
bazuar mbi metodat numerike FDTD (metoda e diferencave t fundme n rrafshin e
kohs) dhe MOM(metoda e momenteve).
Do t paraqiten n kt kapitull prshkrimet teorike t ktyre dy metodave dhe
problematikat e tyre, avantazhet dhe disavantazhet, kriteret n prdorimin e tyre, kushtet
e qendrushmris .. etj.
Propozimi pr prdorimin e metods FDTD n vlersimin e fushs n largsi
pran stacioneve radiobaz sht br si rezultat i krahasimit t ktyre dy metodave dhe
specifikimeve q FDTD paraqet si:
Shpejtsia (m shpejt se sa metoda MOM pasi nuk ka asnj matric pr t

plotsuar dhe pr t zgjidhur)
Saktsia dhe qendrueshmria
4.1 Metodat numerike n llogaritjen e fushs elektromagnetike

Pavarsisht gjetjes n mnyr t suksesshme t zgjidhjeve t prafrta pr
gjeometrin e thjesht, zgjidhjet q ishin n dispozicion ishin ende t pamjaftueshme pr
t analizuar disa sisteme elektromagnetike. Prandaj shkenctart dhe inxhiniert filluan t
66
gjenin zgjidhje t prafrta t ekuacioneve t Maksuell-it. Kjo epok, midis viteve 19501970, njihet si epoka e prafrimeve. Sidoqoft ky rang zgjidhjesh t prafrta q ishin
gjetur deri n at periudh pr ekuacionet e Makswell-it nuk i plotsonte plotsisht
krkesat e inxhinierve. Sapo filloi t zhvillohej kompjuteri, filluan t studioheshin dhe
metodat numerike pr zgjidhjen e ekuacioneve t Makswell-it. Epoka pas viteve 1960,
njihet si epoka e metodave numerike. Disa metoda q u zhvilluan gjat ksaj periudhe pr
t ndihmuar n zgjidhjen e ekuacioneve t Makswell-it sbashku me metodat numerike
ishin: Metoda e Momenteve (MoM), metoda me diferenca t fundme n rrafshin e kohs
(FDTD) dhe metoda e elementve t fundm (FEM). Ai q u evidentua gjat ksaj
periudhe ishte Harrington q bri t njohur MoM n komunitetin elektromagnetik, ndrsa
n komunitetet e tjera njihet si BEM, metoda e lidhjes s elementve. Yee zhvilloi
metodn FDTD pr zgjidhjen e ekuacioneve t Maksuell-it. Elementt e fundm u solln
n komunitetin e elektromagnetiks nga Silvester, por disa emra t tjer q prmenden n
kt fush jan: Uilton, Mittra dhe Taflove. Ka ekzistuar gjithmon nj lidhje shum e
ngusht ndrmjet elektromagnetiks dhe matematiks. N fakt disa teknika t sofistikuara
matematikore jan prdorur pr t analizuar probleme t ndryshme n elektromagnetik
pasi vet elektromagnetika lindi nga teoria e lngjeve apo ajo e zrit. Kto fusha jan t
lidhura ngusht me matematikn nga puna q kan br matematikant t famshm si
Euler, Lagrange, Stokes dhe Gauss. Rreth viteve 1896 Sommerfield arriti t zgjidhte
problemin e gjysm planit pasi n at koh ishin t disponueshme disa teknika
matematike t avancuara. Tashm kto ekuacione njihen si integralet Sommerfield t cilt
jan n formn:
( )
)[
(4.1)
Vlersimi i integraleve t Sommerfield ishte e pamundur n at koh por n koht e

sotme ato paraqesin nj rndsi shume t madhe. Si rrjedhoj teknikat e prafrimit, si
metoda e fazave u prdorn pr t derivuar n mnyr t prafrt integralet e
Sommerfield.
Metoda e momenteve (MoM) u b e famshme n kt periudh nga Harrington.
Metoda e diferencave t fundme n rrafshin e kohs u propozua nga Yee gjat ktyre
viteve, metod kjo q mund t prdorej pr zgjidhjen e ekuacioneve t Maksuell-it. Kjo
metod sht shum e thjesht dhe i jep zgjidhje nj sistemi matricor t shprndar. Meq
fusha sht e panjohur, problemi qndron pikrisht n faktin se kemi nj numr t madh
t panjohurash. Pr m tepr fusha gjithmon prhapet nga njra pik n tjetrn sipas nj
67
matrice numerike, kshtu duke dhn nj gabim n matric, gj e cila m tej on n

rrijten e problemeve t zgjidhjes.
N metodn e diferencave t fundme e cila bazohet n ekuacionet diferenciale,
zona e zgjidhjeve zbrthehet n nj bashksi drejtkndshash (nj diskretizim, dhe pr
rrjedhoj nj prafrim) dhe vlerat e fushs potenciale skalare krkohen n t gjitha pikat e
matrics. Inxhiniert me intuit dhe duke u bazuar dhe n eksperienc kaluan n teorin e
rrathve, ato ishin n gjendje t prdornin modele analoge t rrjetave dhe t
prgjithsonin metodn e diferencave t fundme n nj mnyr t till q ajo t kuptohej
lehtsisht. N fillim merreshin zgjidhje t ndryshme pr probleme t lehta, gj e cila
onte ose ndihmonte n zgjidhjen e problemeve m t mdha duke i kaluar ato n
kompjuterat dixhital. Disavantzhi i ksaj metode ishte se kufijt e lakuar dhe burimet e
ndryshueshme nuk mund t modeloheshin duke prdorur struktura t dhnash t
prgjithshme apo t thjeshta. Pr m tepr kufijt e hapur duhet t paraqiten me kufi t
mbyllur por me kushte kufitare artificiale. Vitet e fundit jan krijuar disa skema
diferenciale t fundme t prgjithshme t cilat ndihmojn n kaprcimin e problemeve t
siprprmendura. Por sidoqoft kto skema diferenciale nga ana tjetr krkojn aftsi
programuese t larta por gjithashtu dhe struktura t dhnash speciale.
Ekzistojn dhe metoda t tjera numerike q jan zhvilluar nga kto metoda, t
cilat bazohen n problemin e Euler. Ky problem na jep, nj form t caktuar t nj kurbe
ndrmjet dy pikave n hapsir, ndrmjet t cilave nj trup lviz n kohn m t shkurtr
kur nuk kemi frkim. Nj skem e ndryshueshme mund t prshkruhet si diferenciale
n t ciln zvndsojme kushtin q knaq zgjidhjen e nj ekuacioni diferencial, pr t
gjetur zgjidhjen e nj ekuacioni t panjohur, me krkesa t tilla q integrali i ekuacionit t
panjohur t jet n minimum. Q n fillimet e viteve 1950 skemat diferenciale jan
prdorur pr t analizuar pajisjet elektromagnetike, psh valsjellsit. Kto skema jan t
ngjashme me teknikat e analizs s elmentve t fundm moderne. Ato bazohen n
skemn Rayleigh-Ritz, q supozon se zgjidhja sht shuma e funksioneve t kordinatave,
duke pasur parasysh dhe peshat e tyre te cilat gjendeshin nga llogaritje t ndryshme sipas
van Bladel n 1964. Kto skema t ndryshueshme ndryshojn nga elementt e fundm q
prdoren sot vetm q zgjidhja nuk ndahet n nnfusha. Si pasoj zgjedhja e funksioneve
koordinative ishte kritike pr sa i prket saktsis s zgjidhjes. Kshtu metodat e
msiprme prdoren vetm n disa probleme pr t cilt mund t meret nj zgjidhje e
mir.
Modelimi numerik i madhsive t vazhduara mund t ndahet n katr grupe:
68
Metodat Diferenciale
Metodat Integruese
Metodat Variacionale
Metodat Asimtotike
Ekuacionet e metodave diferenciale (FDM, FDTD etj.) bazohen n diskretizimin

direkt t ekuacioneve t fushs. Karakteristik e ktyre ekuacioneve sht lehtsia e
implementimit t tyre. Por nga ana tjetr ato jan dhe t kushtueshme. Pr m tepr ato
kufizohen pak n aplikim dhe nga kompleksitetet gjeometrike.
Ekuacionet e metodave integruese (BEM, VIEM, MoM, Metodat e bazuara-FFT,
Metodat e Simulimit t Ngarkesave etj.) jan t bazuara n diskretizimin e ekuacioneve
integrale. N analogji me ekuacionet variacionale ata jan fleksibl. Ato mund t
ndrtohen n mnyr t till q t jen m efient sidomos n aplikacionet q kan
struktura homogjene t cilat t ojn drejt nj problemi m t thjesht. Por ato gjithashtu
t ojn drejt matricave t plota dhe ato mund t bhen konkurues vetm nprmjet
prdorimit t mekanizmave q rrisin shpejtsin e vlersimit t fushs. Kosto e
llogaritjeve sht disi e madhe n kto lloje ekuacionesh.
Metodat Variacionale (FEM, Metodat e Vllimit t Fundm etj.) bazohen n
formulimin variacional t ekuacioneve t Maksuell-it. Ato t ojn n algoritme q japin
disa veori t prshtatshme si pr shembull aplikueshmri dhe fleksibilitet t lart. Por
kto prafrime prgjithsisht krkojn shum llogaritje dhe prdorimin e kushteve t
rrezatimit t prafruar me nj fush llogaritjesh t fundme, e cila m tej t on n kosto
m t lart t llogaritjeve dhe krkes pr m shum memorje.
Metodat Asimptotike nuk e zgjidhin te plot modelin e Maksuell (sikundr
metodat e prmendura m lart) por m shum jep nj prafrim t tij. Interes t veant
ktu ka pikpamja mbi aplikacionet (psh radart) t cilt jan ato q lidhen me limitin n
frekuenca t larta t ekuacioneve t Maksuell-it. Kto metoda jan shum efiente, dhe n
kontrast me metodat e tjera q zgjidhin t plot modelin e Maksuell, kto ekuacione nuk
marin parasysh rezolucionin e fushave sipas shkalls s rrezatimit. Ato jan asimptotike
n natyr dhe prandaj gabimet jan t vshtira pr tu kontrolluar. Prandaj kto ekuacione
mund t japin disa pasiguri n frekuencat e larta.
Si prmbledhje mund t themi q disa metoda jan m t prdorshme n disa lloje
aplikacionesh se sa disa metoda t tjera, por ajo q duhet theksuar sht se asnj metod
69
nuk mund t konsiderohet si m e mira nga t gjitha pr fardo lloj aplikacioni. N fakt
nj numr i caktuar aplikacionesh vazhdon t sfidoj do prafrim q sht br deri tani.
Duhet mar parasysh dhe nj aspekt tjetr gjat vlersimit t metodave numerike.
Zakonisht nuk sht shum e qart si ti klasifikosh metodat e ndryshme sipas klasave t
siprprmendura. Ekzistojn dhe disa metoda hibribe, q jan kombinim i dy metodave
ekzistuese, t cilat kombinojn sbashku strategji t prbashkta diskretizimi n t njjtat
ekuacione. Metodat variacionale jan t bazuara n t vrtet n formn integrale ose
diferenciale t ekuacioneve q do t zgjidhen.
N fundin e viteve 1960 metoda e elementve t fundm fillimisht u aplikua n
elektromagnetik. Kjo metod sht nj metod e prgjithshme pr zgjidhjen e
ekuacioneve diferenciale. Ktu zona e zgjidhjeve t ekuacioneve ndahet n nnfusha, t
quajtura elemente, dhe merr si t mirqen nj funksion prove mbi secilin nga elementt.
sht vrtetuar se kemi nyje interpoluese n elemente dhe q ekuacioni prov t
prcaktohet n termat e vlerave t panjohura t variablave t panjohura t ekuacioneve
diferenciale n nyje. Si rezultat vlerat n nyje bhen parametrat e lir. Metoda e
elementve t fundm konsiston n gjetjen e vlerave t parametrave t lir duke pasur
parasysh q duhet t kemi humbje minimale, duke mar parasysh ekstremumet e
energjis, ortogonalitetin funksional etj. Kjo metod , q tashm pranohet si nj nga
metodat m t fuqishme numerike t disponueshme, sht ajo pr t ciln inxhiniert
ndihen krenar pasi e kan gjetur at n mnyr intuitive. Verifikimi matematik i tyre
sht studiuar shum m von.
Jan shqyrtuar kto metoda llogaritjeje:
Metoda e Diferencave t Fundme (FDM)

Metoda e Elementve t Fundm (FEM)
Metoda e Ekuacioneve Integrale (IEM)
Metoda e Diferencave t Fundme n Rrafshin e Kohs (FDTD)
Metoda e diferencave t fundme (FDM)Metoda e diferencave t fundme (FDM) sht nj

metod prafruese pr zgjidhjen e ekuacioneve diferenciale t pjesshm ku koefientt
diferencial zvndsohen nga kofientt diferenc. Kjo mnyr sht prdorur pr t
zgjidhur nj rang t gjr problemesh. Ktu prfshihen problemat lineare dhe jo lineare,
t varura dhe t pavarura n koh. Kjo metod mund t aplikohet n problema ku format
kufitare dhe kushtet kufitare jan t ndryshme, dhe pr nj zon e cila prbhet nga
materiale t ndryshme. Megjithse kjo metod njihej mir nga Gaus dhe Boltsman, ajo
70
nuk u prdor shum nga ato pr zgjidhjen e problemeve inxhinierike deri n vitet 1940.
Bazat matematike t metods njiheshin mjaft mir nga Riardson n 1910, dhe n at
koh u publikuan shum libra matematik n t cilt diskutohej metoda e diferencave t
fundme. Aplikimi i FDM nuk sht i vshtir duke qen se n t prfshihet vetm
matematik e thjesht n derivimin e ekuacioneve dhe shkrimin e programit
korrespondues. FDM m von u b metoda m e rndsishme numerike e prdorur pr
zgjidhjen e problemeve praktike. Me zhvillimin e kompjuterave me shpejtsi t lart t
cilt kishin dhe aftsi m t madhe ruajtje, u shpikn dhe shum metoda numerike pr
zgjidhjen e ekuacioneve diferenciale t pjesshm. Sidoqoft duke qen se aplikimi i FDM
sht i leht, ai sht mjaft i prdorur n zgjidhjen e problemave t ndryshme. Por nga
ana tjetr duke qen se nevojitet prdorimi i matricave t rregullta, aplikimet q prdorin
kt metod jan t limituara. N ngjashmri me aplikimet e tjera numerike, qllimi i
diferencave t fundme sht zvndsimi i problemave t fushs s vazhdueshme me
numr t pafundm shkall lirie, nga diskretizimi i fushs me nyje t fundme t rregullta.
Derivatet e pjesshme t funksioneve t panjohur prafrohen me an t koefientve t
diferencs n nj set t fundm pikash ose nyjesh diskretizimi duke prdorur serine e
Teilor, n mnyr t veant teknikn e integrimit, prafrimet e mbetjeve t peshuara ose
principet variacionale. Kshtu ekuacioni diferencial i pjesshm transformohet n nj set
ekuacionesh algjebrike t cilt mund t zgjidhen me mnyrn SOR. Zgjidhja e ktyre
ekuacioneve sht zgjidhja e prafruar e vlers kufitare origjinale. Trajtimi i problemeve
jo lineare sht i mundur por pr kt rast nevojiten teknika m t sofistikuara.Pr
zgjidhjen e problemave t varura nga koha, ndryshimi i kohs duhet t prafrohet nga
koefientt e diferencs. Kta koefient prsriten sbashku me prsritjen e
pozicioneve. Por megjithse ekzistojn teknika prsritje speciale, pr aplikimet n
frekuencat e larta preferohet metoda FDTD.
Metoda e elementve t fundm (FEM)Metoda e elementve t fundm u prezantua n
fundin e viteve 1950, fillimisht n strukturat mekanike. Ndryshimi kryesor ndrmjet
metods s diferencave t fundme dhe metods s elemtentve t fundm sht q n kt
mnyr fusha diskretizohet duke prdorur disa elemente t vegjl me forma dhe madhsi
t ndryshme. Me kt prafrim sht e leht t zgjidhsh nj problem q ka gjeometri
komplekse. Kjo sht nj nga metodat m efiente pr zgjidhjen e problemeve t fushs
elektromagnetike. Meq t dyja metodat si ajo e diferencave t fundme dhe ajo e
elemntve t fundm bazohen n ekuacionet diferenciale dhe diskretizimin e fushs, ato
quhen metodat diferenciale ose metodat e fushave.
71
Metoda e ekuacioneve integrale( IEM)Pothuajse n t njjtn periudh, u zhvilluan

metodat e ekuacioneve integrale pr zgjidhjen e ekuacioneve t fushs magnetike statike.
Ekuacionet integrale t vllimit jan bazuar n principin e superpozimit. S pari zona e
burimit ndahet n zona m t vogla, m pas shihet zgjidhja n termat e shums s gjith
elementve. Kjo metod sht e thjesht pr tu kuptuar dhe e thjesht pr tu zgjidhur n
rastin e problemeve dy-dimensionale. Sidoqoft ajo sht e limituar pr prdorim vetm
n problemet lineare. N mnyr q t reduktohet zona e diskretizimit kufitar, metodat e
ekuacioneve integrale u zhvilluan shum shpejt. M tipikja nga kto bazohet n
ekuacionet integrale kufitare q quhet metoda e elementve kufitar. Avantazhi i
elementve kufitar sht q trajtohen vetm vlerat kufitare duke qen t panjohura, dhe
vetm kufiri i zgjidhjes diskretizohet. Pr rrjedhoj procesimi i t dhnave sht m i
thjesht se sa n metodn e elementve t fundm, sidomos n rastin e problemave 3-D.
Metoda e diferencave t fundme n rrafshin e kohs (FDTD)sht ajo q jep zgjidhjen m
direkte t ekuacioneve t Maksuell-it. Ajo sht e plot, val e plot, q do t thot, nuk
ka prafrime q t pengojn nj zgjidhje t sakt t plot. Nuk ekziston nj parazgjedhje e
mnyrave apo formave t zgjidhjes. Kushtet kufitare knaqen automatikisht. Nse
ekziston nj fenomen fizik, metoda FDTD do ta prfshij at n zgjidhje. Metoda FDTD
bazohet n trajtn matricore pr zgjidhjen, dhe kjo matric sht e ndryshme nga ato q
prdoren nga metodat e tjera. Matrica FDTD ndrtohet nga kuti katrore. do cep i kutis
prfaqson vendodhjen e nj fushe elektrike, dhe materiali pr do cep mund t zgjidhet i
ndryshm nga ai i cepave t tjer. Gjeometria formohet duke i shenjuar materiale t
ndryshme cepave t ndryshm. Matrica e rregullt zgjidhet duke br llogaritje pr do
element t matrics, dhe koha e llogaritjes sht shum e vogl. Kjo lejon prafrime
shum t sakta me gjeometrin fizike aktuale. Modeli FDTD u prezantua fillimisht nga
Yee si nj zgjidhje tri dimensionale t ekuacioneve t Maksuell-it. N princip, nj vllim
i nj hapsire q prmban ndonj objekt ose koleksion objektesh i nnshtrohet nj
nnshtrimi elektromagnetik. Metoda FDTD zgjidhet m pas pr fushat prmes vllimit si
nj funksion i kohs. Aplikacionet prfshijn: projektimin e qarqeve mikrovalore t
integruara dhe diskrete, shprhapjen jonosferike, optikn e integruar, ndrveprimin
ndrmjet trupave biologjik dhe fushave EM, projektimin e antenave etj. T gjitha kto
aplikacione mund t suportohen nga algoritmi baz i FDTD, duke krkuar vetm disa
ndryshime n ndrfaqe para dhe pas procesimit pr t mar rezultatin final. Pavarsisht
kompleksitetit t tyre, pjes t ngjashme t ekuacioneve t Maksuell-it mund t meren t
gatshme dhe kthehen me lehtsi n formn e duhur pr tu implementuar n nj
kompjuter. Nse kemi t bjm me nj zon t hapsirs ku nuk rrjedh asnj rrym dhe
72
ska ngarkesa t izoluara, pjesa e rndsishme e ekuacioneve t Maksuell-it mund t

shkruhet si m posht:
dhe
(4.2)
Figura 4.1 Prshkrimi i qelizs FDTD

Pr t kuptuar kto proese kshillohet q fushat t trajtohen si diskrete dhe jo si t
vazhdueshme si n figurn 4.1. Kjo tregon nj kuboid t vogl sipas x, y dhe z, n t cilin
komponentet E dhe H t fushs ndrthuren me njra tjetrn. Operatori
ndihmon pr
interpretim sa m t sakt, katr komponentet E q rrethojn Hy, t vendosura n pikat
(i, j, k) ndjekin nj rrug sipas rrotullimit t akrapave t ors dhe kan njfar
pkulshmrie. Nse nj Ex dhe nj Ez kthehen n drejtim t kundrt, prkulshmria do t
zhdukej. Ekuacioni thot se Hy rritet n lidhje me prkulshmrin n kt drejtim n
mnyr konstante me 1/. Kjo konstante specifikon prshkueshmrin magnetike t
materialit n vendodhjen e qelizs njesi. Nj ekuacion i ngjashm lidh shpejtsin e
ndryshimit t Es nga prkulshmria e komponenteve H, por konstantja e
proporcionalitetit n kt rast 1/, ku sht prueshmria e materialit.
Nse do supozonim q koha ndahet n hapa diskret t gjat t, atehr fushat
rriten ose zvoglohen nga vlerat e llogaritura t mparshme duke i shtuar ose zbritur nj
pjes q jepet nga prkulshmria dhe llogaritet n kohn aktuale. Vlerat e E rifreskohen
n t nt dhe vlerat e H n t (n+1/2) t. Veprimet e prkulshmris reduktohen n nj
set prej 6 ekuacionesh t thjeshta algjebrike [17].Shikohet q t gjitha veprimet jan
mbledhje t thjeshta, zbritje dhe shumzime t thjeshta pr tu llogaritur. Nj problem i
vrtet sht zgjidhur thjesht duke e ndar at n qeliza t prshtatshme, secila me nj
vler dhe , duke vendosur vlerat fillestare pr t gjitha komponentet e fushs, pastaj
llogarit ekuacionet e fushs n mnyr t prsritur derisa prgjigja t mar nj vler q
na intereson. Sjellja e komponenteve t fushs mbi problemet e hapsirs jep nj
karakteristik t plot t sjelljes s strukturs dhe m pas mund t veprohet n fardolloj
mnyre t prshtatshme pr aplikimin, duke dhn informacion mbi nj diapazon t gjer
73
frekuencash n nj llogaritje t vetme. Ky algoritm jep nj kuptim t mir t veprimeve

n ekuacionet e Maksuell-it dhe gjithashtu sht nj metod zgjidhjeje praktike e njohur
si FDTD dhe u prshkrua n fillim nga Kane Yee n vitin 1966. Metoda FDTD sht
shum e prgjithshme n analizat gjeometrike q mund t bj. Prcjellsit, dielektrikt
dhe magnetikt me humbje, materialet jo izotropike, indet biologjike, hekuri dhe shum
probleme t tjera jan mjaft t vshtira pr tu realizur nga metodat e tjera por jan t
thjeshta pr metodn FDTD. Pr m tepr, kur problemi bhet shum elektrik, metoda
FDTD bhet shum efiente pr sa i prket kohs dhe llogaritjeve kompjuterike
meqense n kt metod nuk kemi veprime me matricat. Metoda FDTD jep rezultate pr
nj spektr t gjer frekuencash me nj llogaritje t vetme duke prdor eksitimin e pulsit
tranzitues dhe FFT.
N shikim t par, prafrimi i shkallzuar q realizohet nga FDTD e bn
gjeometrin e prkulur t duket e rregullt. Por duhet pasur parasysh q madhsia e
rrjets FDTD sht sa 1/10 deri 1/30 e gjatsis s vals dhe ndonjher edhe m e vogl.
Rrjeta e prafruar mund t dukt m pak e sakt se rrjeta e shesht q jepet nga metodat e
tjera, devijimi aktual i rrjets FDTD t shkallzuar nga gjeometria fizike do t jet m i
vogl se sa n metodat e tjera meqense rrjeta FDTD sht shum m e vogl. Strategjia
e metods FDTD sht t prdor shum element t vegjl rrjete t cilt mund t
llogariten shpejt dhe krkojn memorje t vogl kompjuteri. Kur prdoret pr nj numr
t madh qelizash, sht shum efiente n memorje. Pr shembull pr FDTD krkohen 30
MB RAM pr 1 milion qeliza FDTD. Kjo do t thot q sht e mundur t bsh llogaritje
FDTD pr miliona qeliza n pak minuta. Kjo sht e pamundur pr metodat q bazohen
n zgjidhjet matricore. Me pak fjal kjo tregon fuqin e metods FDTD..
4.2 Metoda e Diferencave t Fundme n Rrafshin e Kohs (FDTD)
FDTD (Finite-difference time-domain) sht nj metod numerike pr zgjidhjen e
problemave elektromagnetike. Hapsira n kt metod ndahet n qeliza t vogla
drejtkndore. Me kt metod zgjidhja e ekuacioneve nuk krkon algjebr lineare pr t
llogaritur rezultatet, duke e br q t prdoret gjersisht n llogaritje elektrike. FDTD
sht provuar q sht e prshtatshme pr nj gam t gjer aplikacionesh.
Modelimi i materialeve dielektrike ose i strukturave t antenave n stacionet e
transmetimit sht i thjesht me kt metod. Si pasoj FDTD sht nj zgjedhje e
prshtatshme pr vlersimin e ekspozimit njerzor ndaj rrezatimit elektromagnetik n
prani t stacioneve t transmetimit.
74
FDTD prdoret pr analizimin dhe projektimin e antenave, studimin e prhapjes

s sinjaleve n pajisjet me gjysmprcjells dhe analizimin e problemeve t shprhapjes
dhe prthithjes.
Metoda numerike FDTD pr zgjidhjen e ekuacioneve t Makswell-it kalon n kto faza:
Diskretizimi i hapsirs s analizs, prcaktimi i qelizs elementare
Diskretizimi i ekuacioneve t Makswell-it n rrafshin e kohs, skema shpjeguese

e zgjidhjes
Zgjidhja e ekuacionit t diskretizuar dhe zgjedhja e hapit kalimtar
Fundi i analizs
Ky paragraf do t jap nj shpjegim t thjesht t modelit matematik t ksaj metod dhe

elementeve mbi t cilat kjo metod bazohet. Modelimi i materialeve dielektrike dhe i
antenave t stacioneve t transmetimit sht shpjeguar n prgjithsi, do t jepen aspekte
t prgjithshme t ktyre modeleve pa u futur n detaje.
4.2.1
Algoritmi Yee
Baza e metods FDTD sht algoritmi Yee, i cili sht nj skem diferenciale pr
fushat elektrike dhe magnetike. Si e prmendm dhe m lart hapsira ndahet n qeliza t
vogla drejtkndore. Shohim nj qeliz t vetme Yee. Supozojm nj drejtkndsh me
volum D sht i rrethuar nga PEC (perfect electric conductor) dhe i mbushur me material
izotropik. Ekuacionet e Maxwell-it jan:
B=-
D=-J+
(4.3)
Figura 4.2 Komponentt e fushave n nj qeliz t vetme Yee.

N qoft se materiali sht jodispersive, pr shembull parametrat e materialit nuk jan t
varura nga frekuenca, ekuacionet mund t shkruhen si m posht [17]:
75
(4.4)
Shkruani nj prafrim diferencial n kohn t = t n+1/2 (n+1/2) t:
(4.5)
N ann tjetr:
(4.6)
Duke ndrlidhur ekuacionin (4.6) n ekuacionin (4.5) dhe duke br rregullimet e

nevojshme t termave marrim:
(4.7)
Duke shnuar komponentt si m posht:

(4.8)
Ekuacioni(4.7) bhet:
(4.9)
N mnyr t ngjashme pr fushn magnetike, duke filluar nga ekuacioni (i Makswell-it)

dhe duke ndjekur t njjtat hapa do t marrim. N kohn t =
nt kemi:
(4.10)
Ku,
(4.11)
Ekuacionet (4.9) dhe (4.10) jan ekuacionet e prditsuar pr fushn elektrike dhe
magnetike n nj hapsir t vazhdueshme n nj koh t caktuar. Ndajm [xmin, xmax],
[ymin, ymax] dhe [zmin, zmax] n pjest Kx, Ky dhe Kz respektivisht dhe shnojm [17].
( )
( )
( )
( )
( )
( )
(4.12)
76
Si rezultat, sht ndar n
Kz qeliza drejtkndore. Prcaktojm prpjest t cilat
prcaktojn pikn qndrore t qelizs nga,

(
()
(4.13)
Prmasat e qelizs x, y dhe z jan prcaktuar si m posht:

()
(4.14)
Vendet n hapsirn e komponentve t diskretizuar t fushs jan zgjedhur n

hapsir, si tregohet n Figurn 4.2. Kjo zgjedhje pr vendodhjen e komponentve t
fushs sht pika kye e ekuacionit (e Makswell-it). do komponent i fushs elektrike
sht i rrethuar nga komponent t fushs magnetike dhe anasjelltas, dhe n t njjtn
pik t rrjets nuk kemi dy komponent fushe. Prcaktojm nj grup, fushat jan
prcaktuar nga IEx pr Ex, IEy pr Ey dhe kshtu me rradh. Ather do t kemi grupet si
m posht [17]:
{(
{(
{(
{(
{(
{(
(4.15)
Ktu treguesi p = (i, j, k) i korrespondon pikave r(p) (x(i), y(j), z(k)) D, ku x(i), y(j),
z(k) jan prcaktuar n ekuacionin (4.12). Kemi parasysh q grupi i treguesve sht
marr nga:
{
Ku,
X, Y
{(
}
}
(4.16)
77
sht grupi i t gjith treguesve t mundshm, prfshir dhe gjysmn e treguesit.
Figura 4.3 Vendodhja e komponentve t fushs

Prcaktimi
{(
+}
(4.17)
I cili tregon t gjith grupin e treguesve t cilt jan t vendosur n kufirin e jashtm t
PEC. M tej do t diskretizojm operatorin, i cili mund t shkruhet si:
.
[
(4.18)
Derivatet hapsinor tek (4.10) jan zvendsuar me prafrimet e tyre diferenciale

(
()
.
( )
.
(
( )
(4.19)
(4.20)
(4.21)
N qoft se rrjeta sht uniform (x, y, z jan konstante) kto prafrime t sakta jan
t rendit t dyt. N rrjetat jouniforme ato jan t sakta vetm n rendin e par tek disa
tregues. Duke shnuar rezultatin e diskretizimit t operatorit curl me ekuacionet
bhen
78
(
(
)
)]
( ) ( )
( ) ( )]
( ) ( )
( )
] [
( )
)]
( )
( )
(
Ku, px IEx\I0, py IEy\I0 dhe pz IEz\I0. Pr shkurt ne kemi shnuar Ca (p) = Ca(r (p)) dhe
Cb(p) = Cb(r(p)). Ekuacionet (4.15) bhen:
( )
( )]
( )
)
(
( )]
( )
] [ ( )] (
( )
( )
Tek ekuacionet nuk sht marr parasysh kufirin e materialeve dielektrik apo
magentik. Prbrsit e fushs dhe parametrat e materialeve n ato kufi kan nevoj pr
nj trajtim vemas. Ekuacionet (4.22) dhe (4.23) [17] jan ekuacione t update-uar t
algoritmit Yee n nj mjedis izotropik. Shikohet q t gjitha veprimet jan mbledhje t
thjeshta, zbritje dhe shumzime t thjeshta pr tu llogaritur. Nj problem i vrtet sht
zgjidhur thjesht duke e ndar at n qeliza t prshtatshme, secila me nj vler dhe ,
duke vendosur vlerat fillestare pr t gjitha komponentet e fushs, pastaj llogarit
ekuacionet e fushs n mnyr t prsritur derisa prgjigja t mar nj vler q na
intereson.
Ekuacionet e Fushs Magnetike
))
))
))
))
))
))
))
))
Ekuacionet e Fushs Elektrike
79
4.2.2
))
Saktsia dhe Qndrueshmria
N rastin e nj rrjete jouniforme prafrimet e bra nga ekuacionet (4.19) dhe (4.21) jan
t sakta vetm n rendin e par [18]. Pr shmbull duke zvendsuar shprehjet (4.13) dhe
(4.14) tek (4.19), kur
.
jep
/
()
()
)
/
(
))
(4.24)
N qoft se i {1/2, 3/2, Kx-1/2 }, ky prafrim do t jet i rendit t dyt. Megjithat si

u provua saktsia globale sht akoma e rendit t dyt, pavarsisht saktsis lokale t
rendit t par. Kshtu kur koefiienti t/h ku, h max() hapi m i madh hapsinor,
mbahet konstant, gabimi i diskretizimit sht:
(
(4.25)
Ku C sht nj konstante dhe tn nt. Nj rregull fiks pr rezolucionin e rrjets sht

/10, madhsia e qelizs nuk duhet t jet m e madhe se nj e dhjeta e gjatsis s
vals. Gjatsia e vals sht m e vogl n materiale dielektrike, rrjedhimisht rrjeta do t
jet m e imt tek ato. Algoritmi Yee sht nj metod diferenciale e fundme dhe
qndrueshmria e saj sht e kushtzuar. Nj kusht i nevojshm pr qndrueshmri sht
q hapi i kohs t duhet t knaq kushtin CFL (Courant-Fridrichs-Lewy).
(4.26)
(
Zakonisht hapi i kohs t zgjidhet q t jet koefient i kushtit CFL. Psh n kt punim
hapi do t merret, t 0.99 CFL
4.2.3
Prafrim shkall dhe vlersimi i gabimit
N algoritmin Yee hapsira sht e ndar n nj numr t fundm drejtkndshash. sht

e qart q modelimi i strukturave t rrumbullakta nuk mund t bhet i sakt duke
80
prdorur algoritmin standard. Prafrimi m i thjesht sht ai prafrim shkall i cili thjesht
diskretizon objektin n mnyr q t prputhen me griln FDTD. Do t shohim disa
metoda t cilat prmirsojn kt prafrim pr objektet e rrumbullakosura. Gjithsesi ne
do t fokusohemi te prafrimi shkall. Prafrim shkall sht mnyra m e thjesht e
prafrimit t materialeve me kontur t lakuar. N kt punim prafrimi shkall sht
realizuar si n vijim. Supozojm q nj objekt A D sht i prbr nga nj material n
zonn e llogaritjes. Vektori diskret i vendodhjes prcaktohet nga[19].
(
( ( ) ( ) ( ))
(4.27)
ku x, y dhe z jan t prcaktura n (3.18) dhe (3.19). Duke supozuar q materiali i

qelizave sht X, ku X {E, H}, ne marrim prafrimin shkall IA IX t objektit A nga,
*
( )
(4.28)
Kjo do t thot se qeliza i prket objektit n rast se pika qendrore e qelizs

ndodhet brenda objektit. Ne tani mund t prcaktojm parametrat e materialit t qelizs.
Pr shembull, prafrim shkall pr nj sfer me qendr n r0 D me rreze a bhet si n
vazhdim. Pr nj qeliz p IX, X {E,H} pabarazimi,
( )
(4.29)
sht i vrtet, ather qeliza i prket sfers. Kjo sht e ilustruar n figurn 4.4, n t
ciln jepet prafrimi shkall i dy sferave me t njjtn qendr dhe rreze t ndryshme.
Rrjeta n figur mund t jet si rrjet qelizash E apo rrjet qelizazh H.
Figura 4.4 Prafrimi shkall pr dy sfera bashkqendror me rreze t ndryshme

Gabimi i diskretizimit, madhsia e t cilit varet nga tipi i materialit t qelizs dhe
gabimi i pashmangshm q lind nga prafrimi shkall, t dy kto gabime kan efektet n
rezultatet e simulimit t FDTD-s. Nj prfitim i rndsishm i prdorimit t modelit
sfer sht zgjidhja analitike q vjen nga teoria Mie, e cila mund t prdoret si referenc
81
pr rezultatet e FDTD-s. Pr kt simulimet me metodn sfer shpesh her prdoren pr

testimin dhe verifikimin e kodeve FDTD. Rezultatet e bra do na ndihmojn t
analizojm faktort t cilt ndikojn n saktsin e testeve t bra. Gjithashtu nj objekt i
vogl n hapsirn e lir jo gjithmon sht pa ndikim. Metodat e mposhtme jan
prdorur n t gjith simulimet e mtejshme.
Kjo situat prfshin nj model sfer homogjen Frekuencat e studiura jan 1GHz
dhe 2GHz.
Sfera sht ekspozuar kundrejt nj val sinusoidale planare me amplitude (vler

piku) 1V/m.
Prafrimi shkall sht br me metodn e prshkuar.
Jan prdorur parametra t mir t CPML-s dhe distanca CPML-sfer sht 3

qeliza.
Algoritmi shkall i prezantuar m lart na jep sfera me ndryshime t vogla nga njratjetra, n varsi t vendndodhjes s qendrs s sfers n rrjetn FDTD. Figura 4.5. jep nj
shembull t ksaj. N figur qendra e sfers sht e zhvendosur pak nga njra
vendndodhje n tjetrn duke prodhuar kshtu dy prafrime shkall t ndryshme t s
njjts sfer.
Figura 4.5 Shkallzime t ndryshme t s njjts sfer

Ktu ne do aplikojm dy mundsi q kemi pr prafrimin shkall [18]:
Qoshe: Qendra e sfers sht vendosur n qoshe t qelizs
Qendr: Qendra e sfers sht qendra e qelizs
82
4.2.4
Prcjellsit ideal elektrik dhe magnetik (PEC dhe MEC)
Strukturat t cilat konsistojn n prcjells perfekt magnetik apo elektrik mund t

modelohen leht n FDTD. Pr shembull n qoft se duam t modelojm nj struktur
PEC (Perfect Electric Conductor), si mund t jet nj anten ose nj struktur PMC
(Perfect Magnetic Conductor) mjafton q n ekuacionet prkatse ku jan paraqitur
treguesit e rryms t cilat jan tangjent me fushn elektrike apo pingul me at magnetike
n kufijt e PEC. Ne kemi supozuar q materialet jan t pavarur nga frekuenca, por n t
vrtet kjo nuk qndron kur flasim pr indet trupore. Ka nj model t caktuar i cili i merr
parasysh ndryshimet e parametrave n materiale t tilla. Por n rastin ton kjo nuk sht e
nevojshme pasi ne jemi t interesuar n rezultatet e nj frekuence t caktuar.
Materiale te varura nga frekuenca
Kemi supozuar n ekuacionet e msiprme q parametrat e materialeve jan t
pavarur nga frekuenca. N kt pjes do t prshkruajm shkurtimisht se si materiale t
tilla dispersive mund t prshihen n simulimet FDTD. Do t shikojm gjithashtu q
modelimi i dispersonit zakonisht nuk sht i nevojshm. Nj varsi nga koha ejwt do
supozohet n vijim.N nj mjedis dispersiv linear, lejueshmria () mund t shkruhet n
fushn e frekuencs si [20] :
( )
( ))
( )
Ku
sht funksion i ndjeshmris elektrike, dhe
Fluksi elektrik n fushn e frekuencs sht kshtu:
( )
( )
sht lejueshmria kur .

( )) ( )
(4.30)
(4.31)
Ndrsa n rastin kur e kalojm n fushn e kohs ai bhet:

( )
( )
)( )-
(4.32)
N kt ekuacion shnja * paraqet veprimin e konvolucionit.

Rasti special pr materiale jodispersive si e supozuam n seksionet m lart sht:
( )
83
N kt rast llogaritja e konvolucionit shmanget, pasi 1/j do t thot integrim n fushn

e kohs. Prfshirja e konvolucionit n ekuacionet FDTD[21] mund t bhet duke
prdorur disa teknika. Por duke qn se ne jemi t interesuar pr fushat n nj frekuenc
t caktuar fikse ather nuk sht e nevojshme t zbatojm teknika t tilla. N qoft se
materialet supozohen t jen linear, zgjidhjet e ekuacioneve t Maxwell-it n nj
frekuenc fikse 0 nuk varen nga zgjidhjet n frekuenca t tjera. Prcaktimi i materialit si
jodispersiv
(
* (
)+ (4.34)
(4.34)
dhe
(
* (
)+
(4.35)
Do t na jap zgjidhjen e sakt n frekuencn = 0. Zgjidhja n frekuencat e tjera mund

t mos jet e sakt. Kjo deri kur varsia nga koha e fushs t jet sinusoidale (frekuenca
0). Kjo deri diku justifikon supozimin fillestar pr materiale jodispersive
Modelimi i materialeve t objekteve
Nj nga karakteristikat m t rndsishme t metods FDTD, sht lehtsia me t ciln
mund t prfshihen n llogaritje materiale prues dhe joprues. Ka dy mnyra se si
materialet dielektrike mund t prfshihen n kto llogaritje. Materiali mund t
pozicionohet n nj qeliz E ose n nj qeliz H. Qelizat jan indeksuar nga pika
qendrore e tyre, duke rezultuar n grupe treguesish
{.
(4.36)
pr qelizat e tipit E, dhe pr qelizat e tipit H.

{(
(4.37)
do qeliz p IE ose p IH i jan prcaktuar parametrat e materialit (p) dhe (p). Kemi
supozuar q parametrat e materialeve jan konstant brenda nj qelize. Kur prdorim
qeliza t tipit E, komponentt e fushs elektrike jan t vendosura n ant e qelizs,
tangencial me kufirin e materialit. Ndrsa kur prdorim qeliza t tipit H, komponentt e
fushs magnetike ndodhen n an t qelizs, duke br komponentt e fushs elektike t
jen t vendosura n faqet e qelizs pingul me kufirin e materialit. N kufirin e
materialeve t ndryshme duhen prdorur parametra efektive pr t llogaritur koefiientt.
Gjthashtu dhe komponentt e fushave n kto kufi ndars duhet t interpretohen t ndar.
84
N ngjashmri me simboliken e prdorur m sipr dhe ktu do t shnojm me ( ) pr

lejushmrin komplekse (4.30) dhe me () lejueshmrin (4.34) dhe prcjellshmrin
(4.35) jodisprsive. Kushtet kufitare t fushs elektrike dhe densitetit t fluksit n kufi t
materialeve jan [22] :
(4.38)
(4.39)
ku n sht vektori pingul n kufi. Kto kushte rezultojn pr komponenten tangenciale t
densitetit t fluksit elektrik t mos jet e vazhdueshme prgjat kufirit. N ngjashmri dhe
komponentja pingule e fushs elektrike nuk do jet e vazhduar. Komponentja tangenciale
elektrike dhe ajo pingule e densitetit t fluksit jan t prcaktuara mir fizikisht.
Komponente t tjera jan t prcaktuara efektivisht n natyr. Prgjat kufirit ato jan
prcaktuar nj mesatare e fushave n t dy ant e kufirit. Parametrat e materialit efektive
jan prcaktuar si m posht:
(4.40)
Kjo lidh fushn efektive me at fizike. Parametrat efektive n pozicion fardo

p(IEx IEy IEz) mund t prcaktohen si n vazhdim. Figura 4.6 tregon vendodhjet e
komponentve t fushs elektrike kur materiali sht vendosur n nj qeliz E. Fusha
elektrike sht tangenciale me kufirin e materialit. Kshtu q fusha elektrike sht
aktualisht fusha fizike, dhe densiteti i fluksit sht nj fush efektive. N figur
lejueshmrit komplekse t katr qelizave jan 1, 2, 3 dhe 4. Fusha elektrike E sht
tangenciale me materialin dhe e vazhdueshme n t katr qelizat. Komponentja fizike
tangenciale e densitetit t fluksit elektrik Dl n do qeliz l sht Dl lE dhe fluksi
elektrik D n ant e markuara sht mesatarja e ktyre.
Figura 4.6 Vendodhja e nj komponenteje t fushes elektrike n nj qelize E
85
Lejueshmria efektive n ant e qelizs mund t llogaritet

(
(4.41)
N rastin e nj mjedisi jodispersive parametrat e materialit n ant e qelizs jan kto

(
),
(4.42)
Ku {u} dhe {u} jan respektivisht parametrat e materialeve jodispersiv pr katr

qelizat.
Figura 4.7 Vendndodhja e nje komponenti t fushs elektrike n nj qelize H

Rasti n t cilin materialet jan vendosur n qeliza H sht ilustruar n figurn 4.7
Komponenti e fushs elektrike sht pingul, kshtu q densiteti i fluksit sht aktualisht
fusha fizike dhe ajo elektrike sht fusha efektive. Fusha efektive elektrike E n ant e
qelizs sht mesatarja e fushave elektrike E1 dhe E2 t dy qelizave fqinje. Nga
vazhdueshmria komponenti pingule i densitetit t fluksit elektrik D sht e njjt n t
dy qelizat, kshtu q 1E1 2E2=D. Lejueshmria efektive ather llogaritet t jet,
(4.43)
Rasti n nj mjedis jodispersiv sht pak m i komplikuar se n qelizn E. Prgjithsisht

lejueshmria efektive n kufi do t bhet dispersive edhe n qoft se dy materialet jan
jodispersiv. Ather parametrat e materialit jodispersiv jan,
{
(4.44)
86
Prafrimet zakonisht duket q japin rezultate shum t afrta me vlerat e sakta, dhe jan
ato q do t prdoren n vazhdim n vend t atyre t sakta. N qelizat H fusha elektrike
n algoritmin FDTD sht nj fush efektive. Pr t nxjerr rezultatet si pr shembull
llogaritjen e densitetit t fuqis, sht e nevojshme fusha fizike elektrike, e cila mund t
llogaritet si n vijim. Supozojm se ne njohim komponentin normale t fushs elektrike
(fusha efektive) E -1eff D n an si n figurn 4.8, ather komponenti normale i fushs
elektrike (fizike) E1 dhe E2 n qelizat respektive jan,
(4.45)
N qoft se atje do t kishim materiale t deprtueshm, lejueshmria efektive eff do t
prdorej. N analogji ajo do llogaritej si lejueshmria efektive e msiprme duke
zvendsuar EH, DB dhe . N rastin e qelizave E fusha magnetike n simulimin
FDTD do t ishte fush efektive, dhe n qelizat H kjo fush do t ishte fush fizike. N
prmbledhje, n rastin e qelizs H t pa njohurat aktuale jan fusha magnetike dhe fusha
efektive elektrike e cila sht e lidhur ngusht me fushn fizike t densitetit t fushs. N
rastin e qelizs E t pa njohura jan madhsit fizike t fushs elektrike dhe densiteti i
fluksit t fushs magnetike. N qoft se materialet jan t padeprtueshm, ather
densiteti i fluksit magnetik B sht nj tip i rndsishm si fusha magnetike H (B 0H),
dhe t dy si fusha magnetike dhe elektrike jan madhsi fizike n simulimet FDTD. Dy
mnyrat, qelizat E dhe qelizat H n prgjithsi japin rezultate me ndryshime t vogla .
Analiza me an t qelizs H duket pak m e vshtir se sa ajo e qelizs E, por smund t
themi gjithmon q rruga me qelizn E sht m sakta. Sikurse do t vrejm m von t
dy metodat japin vlera t sakta dhe t gabuara n varsi t situats. Gjithashtu n.q.s
material magnetik prshihen n simulim t dy metodat japin rezultate t mira.
Kushtet kufi t prthithjes
Diskutime t shumta jan br pr aplikimin e PML t kushteve kufi t prthithjes pr
llogaritjen e FDTD [23]. Nga provat e bra rezulton q prdorimi i UPML mund t sjell
n rezultate t gabuara gjat llogaritjes s vlerave. N kt punim PML spirale pr
kushtet kufitare t prthithjes jan aplikuar pr llogaritjet. Si objektiv kemi verifikimin e
performancs t CPML dhe gjithashtu t prcaktojm parametra t mir pr CMPL pr
llogaritje t SAR-it.
Metoda e mposhtme sht prdorur pr t testuar performancn e CMPL.
87
Nj qeliz (sfer, kuadratike) ekspozohet prkundrejt nj vale plan. Vala e

prplasur polarizohet n drejtim paralel me koordinatat e boshtit t X.
Distanca nga qeliza tek CMPL sht e variushme, dhe SAR llogaritet pr seciln
distanc.
N qoft se ABC jan ideale, ndryshimi i distancave nuk do ndikoj n rezultate.

Kshtu q pr variacione t vogla t SAR i bie t kemi ABC tepr t mir.
Distanca minimale e mundshme ndrmjet qelizs dhe CMPL ishte dy qeliza. Nga
simulimet e shumta sht arritur t merren disa parametra efektive. Kto citohen si
parametra t mir t CPML.
4.2.5
Burimet dhe sinjalet ngacmuese
N paragraft e msiprme, prshkruam algoritmin FDTD, materialet model n FDTD, dhe

kushtet e kufijve prthiths. E vetmja pjes q mungon sht modelimi i burimeve q
ngacmon fushat. N kto paragraf, do t trajtojm burimet e veanta dhe burimin e planit
val, si dhe sinjale t ndryshme ngacmimi: ngacmim sinusoidal dhe ngacmim impulsi
(kalimtare). Valt e planit jan m t lehtat pr t implementuar burimet e fushs n FDTD,
dhe ka vetm pak variabla t karakterizueshme, si drejtimi dhe polarizimi. Rezultatet
mund t jen shum t ndjeshme ndaj ndryshimeve t vogla n modelimin e antenave dhe
pozicionimin e tyre duke respektuar modelin e tyre. Pr modelimin e strukturave t imta
metalike krkohet nj mas qeliz shum e imt ose teknik speciale pr modelimin e
strukturave t holla. Strukturat metalike jan m t ndjeshme ndaj efektit shkall n
krahasim me modelet e humbjes dielektike t trupit.
Burime diskrete
Nj port e veant sht nj nga mnyrat m t thjeshta pr t ngacmuar fushat n nj
simulim FDTD. Kjo sht n thelb nj burim i tensionit
brendshme
, si tregohet n figurn 4.8.
me nj rezistenc t
88
Figura 4.8 Burim tensioni n griln FDTD.

Supozojm se burimi sht pozicionuar n drejtimin Z t skajit t shnuar n Figurn 4.8
Kshtu tensioni
mbi skajin e
sht dhn nga

(4.46)
ku indeksi hapsinor i fushs elektrike sht .
/. Aktualisht
nprmjet burimit
sht
(4.47)
Pra, burimi i densitetit aktua
l sht dhn nga
( )
(4.48)
N ann e djatht, termi i par sht forma e prcjellshmris n fushn elektrike. Ligji pr
nj domein i cili prfshin burimin e densitetit aktual sht
(4.49)
Diskretizimi i ktij jep nj ekuacion paksa t ndryshm prditsimi pr
.
Pr t llogaritur fuqin mesatare t dhn neto nga burimi diskret, duhen amplitudat dhe
fazat (komplekse) t deritanishme si dhe tensioni . Metoda pr marrjen e ktyre q
nga vlerat sht paraqitur n [18] pr rastin e ngacmimit sinusoidal. Pastaj fuqia e dhn
neto (rms) nga burimi diskret mund t llogaritet nga
( )
(4.50)
89
ku do t thot ift kompleks. Fuqia e dhn neto do t thot se fuqia sht ushqyer nprmjet
simulimit nga burimi diskret. Kjo mundet madje t prhapet larg (prthithur n kufijt e thithjes),
ose t absorbohet n zhvillimin e medias ose nga burime t tjera t veanta.
Fuqia e dhn bruto fuqia totale e ushqyer nga burim tensioni
rezistencn e brendshme
( )
q prfshin humbjen n
mund t llogaritet nga

}
(4.51)
Burime planare
Nj burim val plani mund t implementohet fare leht n FDTD duke prdorur t ashtu
quajturn teknik fush totale/fush e shprndar (TF/SF) [18].Supozojm se objekti i
studiuar sht ekspozuar n nj fush kryesore arbitrare (ktu: plan vale). M pas fusha
elektrike totale E mund t zbrthehet n t njohurn fush kryesore dhe n t panjohurn
fush e shprndar
.
(4.52)
Ku, fusha kryesore prmbushi ekuacionet homogjene t Maxwellit n hapsir t lir.
Ideja baz sht t ndaj rajonin e llogaritjes n dy rajone.N rajonin TF, fusha totale
sht llogaritur, dhe n rajonin SF vetm fusha e shprndar sht zgjidhur.
(4.53)
(4.54)
Pra, n kufirin TF/SF
(4.55)
Rasti n t cilin fusha fillestare sht nj homogjen plan val (ose nj kombinim i atyre)
sht shum e thjesht t implementohet. Vlerat e fushs fillestare n kufirin TF/SF mund t
llogariten nga kryerja e nj simulimi 1D-FDTD krahas simulimit aktual. Simulimi 1D sht
ngacmuar nga nj burim i dallueshm, parametrat materiale jan konstante (ajr), dhe
domeni llogarits sht ndrprer me kufijt e thithjes. Zgjidhja 1D sht m tej lehtsisht
e shtrir n 3D sepse (nga homogjeniteti) fushat jan konstante n aviont pingul me
drejtimin e prhapjes.Nse fushat jan sinusoidale me frekuencn 0, fusha elektrike e nj
val plan linear t polarizuar pr shumim n drejtimin k do t jet e forms
(
(4.56)
90
(Rms) dendsia fuqia ,
- e nj val plan t till sht

(4.57)
Ku, sht rezistenc e plot val t mesme (n ajr
Sinjale sinusoidale
T gjitha burimet (planare, burime diskrete) jan supozuar se kan nj varsi kohe
sinusoidale me t njjtn frekuenc . Pr shembull, duke aplikuar ngacmim sinusoidale
pr nj burim t dallueshm, i jep varsi n koh pr tension
( )
(4.58)
Kur t gjitha burimet jan sinusoidale dhe kan t njjtn frekuenc

sasit fush X do t jen gjithashtu sinusoidale pr t gjith
[18].
(
( )
( ))
sht perioda. Sikurse mund t verifikohet thjesht, amplituda

ku
paraqitet n formn:
( )
, t gjitha
(4.59)
( )mund t
(4.60)
Ekuacioni (4.60) mund t nevojitet pr t nxjerr amplitudat e fushave nga simulimet FDTD.
Supozimi fillestar i parametrave material joprcjells u realizua duke pasur parasysh kt
fakt.N simulimet, fushat jan prafruar pr zero. Kjo do t thot q burimet jan ndezur n t
= 0, dhe ato jan t gjitha 0 para ksaj. Kshtu, burimet nuk jan rreptsisht sinusoidale,
dhe fushat nuk do t jen n prgjithsi t forms (4.59). Megjithat, kur simulimi ka afat
t gjat mjaftueshm, fushat mund t(zakonisht/do t) konvergojn prfundimisht n
(4.59). Pr t prcaktuar nj "koh t mjaftueshme" kohe simulimi, sht prdorur
kriteri gjendje e qndrueshme, q mat sa mir zgjidhja ka konvergjuar. Pr t prdorur
(4.59) dhe (4.60) n FDTD krkohet t plotsohen dy kushtet e mposhtme:
S pari, hapat e kohs pr periudh duhet t jen nj numr i plot dhe i

plotpjestueshm me katr.
S dyti, kriteri i gjendjes s qendrueshme duhet t ket qen i arritshm.
91
N mnyr t veant, varsia koh e fushave duhet t jet e forms (4.59). Kushti i par
mund t jet lehtsisht i arritshm nga zgjedhja korrekte e gjatsis s hapit koh para
simulimit. Kushti i dyt mund t arrihet kur simulacioni ka afat t gjat mjaftueshm,
kshtu q, qndron kriteri i gjendjes s qndrueshme. Konvergjenca ndaj gjendjes s
qndrueshme mund t bhet shpejt nga paksimi i sinjalit t dhn sinus, q do t thot
fillimin e sinjalit t dhn n amplitud zero dhe rritjen e amplituds n vlern e saj
prfundimtare gradualisht mbi disa periudha.
Sinjale impulsive
Ngacmimi i impulsit sht nj alternativ pr ngacmimin sinusoidal. Sinjali ngacmues nuk
sht nj sinjal sinusoidal infinit por nj ngacmim q ka nj kohzgjatje t prcaktuar.
Pr ta thjeshtuar prqasja mund t shkruhet si n vijim:
Ngacmo burimet duke prdorur nj ngacmim (zakonisht nj impuls i prshtatur i

Gausit)
N intervalet 1F, rregjistrohen sasit e dshiruara. F sht frekuenca e zgjedhur pr

transformimin diskret Furie dhe zakonisht sht m i vogl se 1t.
Prsritet derisa energjia shuhet nga sistemi. Kriteri i energjis sht analog m
kriterin gjendje-e qndrueshme e ngacmimit sinusoidal.
Llogaritet transformimi diskret Furie pr sasit e dshiruara.
N teori rezultatet pr banda m t gjra frekuencash mund t prftohen me an t nj simulimi

t vetm. Megjithat frekuencat me shtrirje t gjer i kan limituar prfitimet praktike n
prllogaritjet SAR dhe fushn n largsi.Nse nuk do t merret parasysh varsia e
materialeve nga frekuenca, por parametrat material do t mbahen fiks, pra ata jan t rregullt
n nj frekuenc t caktuar, ather ngacmimi i impulsit do t jap rezultat t sakt n kt
frekuenc t vetme. Komponentt e tjer t frekuencave t spektrit do t jen jo t sakta. N
kt kuptim ngacmimi i impulsit nuk sht i ndryshm nga ngacmimi sinusoidal; t dyja e
japin zgjidhjen n nj frekuenc t vetme.
Ngacmimi i impulsit sht dika m e komplikuar pr tu implementuar sesa ngacmimi
sinusoidal. Si rezultat nuk ka shum kuptim t prdoret ngacmimi i impulsit n vend t
ngacmimit sinusoidal prvese kur sht e modeluar varsia e materialeve nga frekuenca.
92
4.2.6
Aspekte t prgjithshme mbi FDTD
Zinxhiri, nga rasti i ekspozimit t bots reale n vlerat e llogaritjes prmban shum
modelime dhe faza prafrimi,t cilat mund t prezantojn gabime dhe pasiguri. N kt
punim, faktort e pasiguris jan grupuar me afrsi n tri kategori:
Gabimi nga prllogaritja
Pasiguria e modelit
Varianti i bots reale.
N do rast fizik sipas ekuacioneve t Maksuellit ekziston gjithmon nj zgjidhje unike,

dhe gabimi nga prllogaritja sht devijimi i zgjidhjes numerike nga zgjidhja e sakt.
Nga ana tjetr, pasiguria e modelimit prshkruan n mnyr tepr realiste se si modelet e
prdorura prfaqsojn nj rast t vrtet fizik, pra, pasiguria e rastit t simuluar sht i
lidhur me skenarin aktual t ekspozimit n botn reale. N fund, varianti i bots reale
prshkruan se sa pritet t ndryshojn rezultatet kur skenari aktual i ekspozimit sht
ndryshuar. Nj prmbledhje e shkurtr e faktorve kryesor q ndikojn n kto tri
kategori t pasiguris sht paraqitur n tabeln 4.1 .
Tabela 4.1. Faktort e pasiguris pr vlerat e llogaritur t FDTD.
Faktori
Gabim Diskretizimi
Tipi
C
Shnime
Varet nga raporti, madhsi qeliz me gjatsi val. Prdorim
rezolucion mjaftueshm t larte.
Ka t bjme madhsine qelizs dhe saktsin
Gabim i Shkallzuar
C/M
Gabim pasqyrimi ABC
ABC-t duhet t testohen dhe t prshtaten me rrethanat.
Gabim Trunkimi
sht e nevojshme, koha e mjaftueshme e simulimit.
Algoritmi FDTD
Vetit Materiale
M/V
Modelimi Antena
Kalkulime t ndryshme logaritmike FDTD mund t prodhojn

rezultate t ndryshme.
Vetit material dielektrike mund t jen t paprcaktuara, mund t
ken variacione individuale.
Modeli numerik i antens mund t ket efekt t madh
Mesatarja hapsinore
Kan qen prdorur metoda t ndryshme mesataresh hapsinore.
Lloji i pasiguris:
C = Gabimi nga prllogaritja,
M = Pasiguria nga modeli,
V = Variante t bots reale
93
Gabimi i diskretizimitBurimi kryesor i gabimit nga prllogaritja n FDTD sht gabim

diskretizimi, i cili varet nga raporti midis madhsis qelizore dhe gjatsis s vals.
Zvoglimi i madhsis s qelizs prmirson saktsin, por gjithashtu rrit krkesat
llogaritse n mnyr t konsiderueshme. Rregulli i prgjithshm i pranuar pr simulimet
FDTD sht, maksimumi i madhsis s qelizs duhet t jet m i vogl se nj e dhjeta e
gjatsis s vals ('/10 '). Vlera e gabimit t diskretizimit n llogaritjet e RF mund t
jen hulumtuar nga paraqitja e llogaritjeve t njjta me rezolucione t shumfishta t
rrjetit. Nse vlerat e resultatit t ndryshojn, kjo mund t sjell q gabimi i diskretizimit
sht i rndsishm dhe patjetr pr tu konsideruar
Gabimi shkallBaza FDTD sht kufizuar n qelizat drejtkndore t cilat shkaktojn
gabimin e prafruar t shkalls. Ky gabim sht nj lloj pasigurie e modelimit shkaktuar
nga kufizimt e metods s prllogaritjes. Gabimi i prafruar i shkalls sht i
rndsishm kur simulohen strukturat prej metali por rndsia e gabimit akoma nuk sht
njohur plotsisht pr rastet e modeleve t trupave heterogjen. Prvese shkaktojn
gabimin e shkalls rrjetat drejtkndshe FDTD komplikojn gjithashtu modelimin e
burimeve n terren t tilla si incidentet n valt plane nga knde t pjerrt ose antenat q
nuk jan drejtuar me rrjeta kompjuterike.
Pasiguria e modelimitPasiguria e modelimit prshkruan se si modelet e prdorura
kompjuterike devijojn nga skenari real fizik. Pasiguria e modelimit sht futur n rastet
kur parametrat fizik ose modelet jan t pasakt ose ka pasiguri n vlerat e matura t
hedhura. Pasiguria e modelimit prfshin gjithashtu dhe variacionin n rezultate t
shkaktuara nga alternativat e ndryshme, thjeshtimet dhe prafrimet e bra nga gjykimet e
prdoruesve t ndryshm, ose nga programet e ndryshme. N ndryshim nga gabimet
kompjuterike, pasiguria e modelimit zakonisht nuk mund t minimizohet lehtsisht,
madje dhe vlersimi i madhsis s saj mund t jet i vshtir.
Ndryshimet n botn realeNdryshimet n botn reale nnkuptojn ndryshime rezultatesh
pr shkak t ndryshimeve t kushteve fizike, si sht ndryshimi individual morfologjik,
dhe gjithashtu ndryshimi i ekspozimit elektromagnetik n sken. Ndryshe nga llogaritja e
gabimit dhe paqartsia e modelit, ndryshimi n botn reale nuk sht nj gabim, sepse ai
realisht ekziston. Ndryshimi sht i rndsishm kur zhvillohen standarde dhe udhzime
pr kufizimin e ekspozimit, sepse kufizimet duhet t jen t vlefshme pr t gjith
individt n t gjith skenart e mundshm t ekspozimit.
Gabimet e llogaritjesFaktort t cilt ndikojn negativisht n saktsin e llogaritjes:
94
Gabimi i diskretizimit: Kur rezolucioni knaq kushtin </10, rezultatet e vlerave

t SAR jan t sakta n nj nivel t knaqshm. Saktsia mund t ndikohet pak
nga tipi i qelizs H apo E, Me rritjen e rezolucionit rritet dhe saktsia e
rezultateve.
Kushtet e prthithjes prgjat kufirit t materialit: Gabimi gjat prafrimit t

hapsirs s lir nga ABC u pa q mund t neglizhohet.
Prafrimi Shkall: Pr objekte relativisht t mdha, prafrimi shkall i siprfaqeve

t lakuara mund t supozohet i vogl.
Saktsia: Saktsia e modelit mendohet t ket ndikim n saktsin e vlerave t

SAR. Nga rezultatet shohim se pr nj rezolucion t mir te rrjets ky gabim
konsiderohet m i vogl se gabimi i diskretizimit.
Metodat e llogaritjes s humbjes s densitetit t fuqis: Kur rezolucioni knaq

kushtin </10, diferenca ndrmjet dy metodave t llogaritjes mund t shkoj deri
ne 5%. Me rritjen e rezolucionit kjo diference zvoglohet.
Modeli i qarkut t antens: N rastin ton modeli i qarkut t antens u prafrua

nga burime diskrete me rezistenc t tyre t brendshme. Bazuar n rezultatet e
simulimeve shohim se gabimi n modelim mund t shkoje deri n disa prqind.
Vihet re se me rritjen e rezolucionit gabimi n llogaritjen e e fushs zvoglohet. Por sa

m i madh t jet rezolucioni aq m komplekse bhen llogaritjet si rrjedhoje nevoja per
memorie dhe fuqi llogaritse rritet, kshtu q duhet t mbajm nj balance mes rritjes s
rezolucionit dhe madhsis s pranueshme t gabimit. Ne shumicn e rasteve mjafton dhe
ndryshimi i pozicionit t modelit kundrejt burimit t rrezatimit q kto diferenca t rriten.
Natyrisht kto pasiguri nga zgjedhja e modelit merren n konsiderate pr shembull gjat
vlersimit t distancs optimal nga antena. Gjithsesi n asnj pozicion ekspozimi dhe n
asnj tip modeli kto vlera nuk duhet t kalojn limitet e rekomanduara t ekspozimit.
Modeli dhe tipi i antens gjithashtu kan nj ndikim t madhe n vlerat e llogaritura.
Analiza ndaj eksopozimit gjithmon bhet kundrejt nj antene specifike
4.3 Metoda e Momenteve
Metoda e momenteve (MoM) sht nj teknik numerike e prdorur pr t
konvertuar ekuacionet integrale n nj sistem linear q mund t zgjidhet numerikisht me
an t kompjuterit. Fillimisht do t analizohen disa probleme t thjeshta elektrostatike
95
duke konvertuar ekuacionet integrale t tyre n nj sistem linear. M pas do t

prcaktohet MoM-ja, do t diskutohet zgjerimi i nj funksioni t panjohur si shum e disa
funksioneve baz, si dhe do t krahasohen pikat e prbashkta dhe metoda
Galerkin.Metoda e Momenteve (MoM) sht nj teknik e cila prdoret pr t zgjidhur
ekuacionet integrale t kufijv elektromagnetik ose ekuacionet integrale t volumit n
rrafshin e frekuencave. Metoda MoM sht shum e dobishme n zgjidhjen e problemeve
t rrezatimit dhe t shprndarjes
4.3.1
Prcjellsi i ngarkuar dhe vlersimi i elementve matricor
Kujtojm se potenciali elektrik n nj pik r, pr shkak t densitetit elektrik t

ngarkess qe , jepet me an t integralit:
e r
qe r
dr
4 r r
(4.61)
Nse njihet qe(r), ather potenciali elektrik mund t prftohet kudo. Por n qoft se ne
njohim potencialin elektrik dhe jo densitetin e ngarkess, ather ekuacioni (4.61)
shndrrohet n nj ekuacion integral pr nj densitet t panjohur t ngarkess.
Figura 4.9 Segmentimi i nj prcjellsi t holl

Marrim n konsiderat nj tel t holl prues me gjatsi L dhe me rreze a, t orientuar
sipas boshtit x, si tregohet n Figurn 4.9. Nse rrezja e telit do t jet shum e vogl
krahsuar me gjatsin e tij (a << L), potenciali elektrik n kt prcjells mund t
shprehet nprmjet integralit [24]:
e r
Ku
r r
q e x
dx
4 r r
(4.62)
x x2 y y2
(4.63)
96
Me qllim q ekuacioni (4.61) t kthehet n nj sistem linear ekuacionesh, ather e

ndajm prcjellsin n N segmente m t vogla, secila me gjatsi x, si edhe tregohet n
Figurn 4.9. Brenda do segmenti t vogl, supozohet se densiteti i ngarkess do t ket
nj vler konstante, kshtu q edhe qe(x) do t jet konstante prgjat gjatsis s telit.
Matematikisht kjo mund t shkruhet:
q e x a n f n x
(4.64)
n 1
ku an jan koefient t panjohur, dhe fn(x) jan nj grup funksionesh impulsive t cilat
jan konstante n nj segment por jan zero n segmentet e tjera, domethn:
x n 1 x
n 1 x x n x
f n x 1
0
(4.65)
x n x
Le ti caktojm tani potencialit t prcjellsit nj vler e = 1V. Nga zvndsimi i

ekuacionit (4.64) n ekuacionin (4.62) marrim:
L N
1
a f x 4 r r dx
n 1
(4.66)
Duke prdorur prcaktimin e msiprm t funksionit t impulseve, tani mund ta

rishkruajm at si:
n x
a
4
n 1
n 1 x
1
dx
r r
(4.67)
ku tani kemi nj shum integralesh, secila mbi hapsirn e nj funksioni t vetm

impulsesh. Le t rregullojm tani pikat e burimeve n mnyr q ato t shtrihen n aksin
e prcjellsit dhe pikat e observimit t jen n siprfaqen e prcjellsit. Kjo zgjedhje bn
t mundur q t mos ket singularitet n integral. Emruesi i integralit tani mund t
shkruhet:
r r
x x a 2
dhe ekuacioni (4.67) mund t shkruhet n kt form [24] :
(4.68)
97
4 a1
a 1
x x a 2
1 x
2 x
dx a 2
x x a 2
2 x
x x a 2
dx a
dx
(4.69)
x x a 2
1 x
dx
i cili shndrrohet n nj ekuacion me N t panjohura. Ky ekuacion mund t zgjidhet duke

prdorur nj matric ku mund t marrim N ekuacione me N t panjohura. Pr t br
kt,zgjidhen prgjat siprfaqes s prcjellsit N pika t pavarura vrojtimi xm, secila prej
tyre n qndr t segmentit t prcjellsit. Kjo na on n ekuacionin:
4 a1
x1 x a 2
dx a
1 x
x1 x a 2
dx
4 a1
x x a 2
dx a
1 x
(4.70)
x x a 2
dx
e cila prfshin sistemin matricor Za = b :

z11
z
21
z 31

z 1
z12
z13
z 22
z 23
z 32
z 33
z2
z 3
z1 a1 b1
z 2 a 2 b2
z 3 a3 b3

z a b
(4.71)
Elementt matricor individual zmn jan:

z mn
n x
n 1 x
x m x a 2
dx
dhe elementt vektorial bm t ans s djatht (RHS) jan: bm 4
(4.72)
(4.73)
Integrali i elementve matricor t ktij problemi mund t llogaritet n nj mnyr tjetr

[25]. Kryerja e ktij integrali na jep :
z mn
x x
m
log b
xa xm
xb xm 2 a 2
xa xm 2 a 2
(4.74)
98
ku xb nx dhe xa = (n-1) x. Vihet re se gjeometria lineare e ktij problemi na jep nj

matric simetrike:
z1
z
2
z3
z2
z3
z1
z2
z2
z1
z 1
z 2
z
z 1
z 2

z1
(4.75)
ku krkohet q t llogaritet vetm rreshti i par i saj.

4.3.2
Pllaka e ngarkuar dhe vlersimi i elementve matricor
Marrim n konsiderat nj problem t njjt me at t nj pllake t holl prcjellse t

ngarkuar. Kjo pllak ka nj form katrore dhe gjatsi ansore t barabart me L, si
tregohet n Figurn 4.10. Potenciali i pllaks jepet nprmjet integralit:
L
e r 2L
L
2
L
qe x , y
dx dy
4 r r
(4.76)
Duke e br potencialin e pllaks t barabart me 1V, ekuacioni (3.87) shndrrohet n:
4 2L
L
2
L
qe x , y
x x y y
2
dx dy
(4.77)
Ndajm pllakn n N kuadrate t vegjl me siprfaqe S = 4a2, gjithashtu supozojm se

secila pjes ka nj ngarkes me vler konstante. M pas zgjedhim N pika t pavarura
vzhgimi, n mnyr q secila prej tyre t jet n qendr t do pjese. T gjitha kto na
japin nj ekuacion matricor me element zmn:
z mn
Sn
x m x
y m y
dx dy
(4.78)
ku Sn prfaqson siprfaqen e pjesve n. Ndrsa elementt matricor t ans s djatht

mbeten po t njjt me ato t ekuacionit (4.73).
99
Figura 4.10 Dimensionet e pllaks s holl t ngarkuar

Kur pjest e burimit dhe t vzhgimit jan t njjta (m = n), integrali ka nj singularitet
dhe duhet t vlersohet analitikisht. Kto element matricor quhen vet-terma dhe
prfaqsojn bashkveprimin m dominues midis elementve. Integrali vet-term pr
pllakn e ngarkuar sht:
z mm
x y
dx dy
(4.79)
a 2 y 2 a
dy
log
a
a 2 y 2 a
(4.80)
Pasi kryhet integrimi m i thell merret ekuacioni

z mm
dhe akoma pas integrimit t dyt merret [25]:
z mm
y 2 2a a a 2 y 2
2
2
2a log y a y y log
y2
e cila reduktohet n:
z mm
2a
log 1 2
(4.81)
(4.82)
Pr pjest t cilat nuk mbivendosen (m n), do t prdorim nj prafrim tek integrali, i

cili rezulton n:
100
z mn
xm xn
ym yn
(4.83)
Ku xn dhe yn jan zgjedhur q t qndrojn n qendr t burimeve. Ky prafrim nuk sht

shum i sakt pr elementt t cilt jan shum afr fizikisht, megjithat shrben pr t
ilustruar problemin. N kt rast, sht m mir q t prdoret nj integrim numerik ose
analitik. Kto element njihen si termat e afrt.
4.3.3
Metoda e kombinimit piksor dhe Galerkin
N paragrafet e msiprme u shpjegua si llogaritej problemi i prhapjes s nj

ngarkese t panjohur n nj prcjells t holl apo pllak, potenciali i s cils njihej.
Prqasja kryesore ishte q t shprndahej sasia e panjohur duke prdorur nj grup
funksionesh t njohura me koefient t panjohur. Ekuacionet e marra u konvertuan n
nj sistem linear ekuacionesh duke forcuar kushtet kufitare. N kt rast, potenciali
elektrik u konvertua n nj numr pikash n objekt. M pas, sistemi linear u zgjidh
numerikisht pr koefientt e panjohur. Pr ti dhn nj form t caktuar ktij procesi,
futet n loj nj metod embetjeve t ponderuara e njohur ndryshe edhe si metoda e
momenteve (MoM). Marrim n konsiderate problemin e prgjithshm[25].
L f g
(4.84)
ku L sht nj operator linear, g sht nj funksion i njohur dhe f sht e panjohura. N

problemet elektromagnetike, L sht nj operator integro-diferencial, f sht funksioni i
panjohur (ngarkes, rrym) dhe g sht burimi i njohur ekzistues. Le t zgjerojm tani f
n nj shum N funksionesh baz:
f an f n
(4.85)
n 1
ku an jan koefient t panjohur t ponderuar. Duke qn se L sht lineare, zvendsimi

i ekuacionit m sipr me ekuacionin (4.84) na jep:
a L f g
n 1
(4.86)
ku mbetja sht:
R g a n L f n
n 1
(4.87)
101
Funksionet baz zgjidhen t tilla q t rregullojn sjelljet e parashikuara t funksioneve t

panjohura nprmjet hapsirave t tyre. N varsi t problemit, kto funksione mund t
jen skalare ose vektoriale. Nse funksionet baz kan suport lokal n hapsirat e tyre,
ather ato quhen funksione baz lokale ose nn-sektoriale. Ndrsa nse suporti i tyre
prfshin t gjith hapsirn e problemit, ather ato quhen funksione baz globale ose t
t gjith hapsirs.Le t prgjithsojm tani metodn n t ciln u forcuan m par
kushtet kufitare. Fillimisht prcaktohet nj produkt i brendshm ose nj moment midis
nj funksioni baz fn(r) dhe nj funksioni testues fm(r), si m posht:
f m , f n f m r f n r dr dr
fm
fn
(4.88)
ku tipi i integraleve (linear, siprfaqsor, vllimor) do t varet nga funksionet baz dhe ato
testues. Krkimi i produkteve t brendshme t do funksioni testimi me funksionet e
mbetura, do t na japi ekuacionin:
a
n 1
f m , L f n f m , g
(4.89)
i cili konsiston n nj matric N N, me ekuacion matricor Za = b, me element

matricor:
z mn f m , L f n
dhe me elementt vektorial t krahut t djatht: bm f m , g
(4.90)
(4.91)
N metodn e momenteve, secili funksion baz ndrvepron me t gjith t tjert

nprmjet funksionit t Green-it dhe nga ky ndrveprim prftohet nj sistem i plot
matricor. T gjith elementt e matrics duhet t ruhen n memorje. Kjo gj bhet n
mnyr q t krahasohet me algoritme t tjer si p.sh. metoda e elementve t fundit, ku
matrica zakonisht sht simetrike, e kufizuar dhe shum element n rreshtat e saj jan
zero [26].
Kombinimi piksorn paragrafet e msiprme u zbatuan kushtet kufitare duke testuar
ekuacionin integral si nj grup pikash diskrete n nj objekt. Kjo sht ekuivalente me
prdorimin e nj funksioni delta t ngjashm me funksionin (3.99):
wm r r
(4.92)
102
Kjo metod njihet si kombinim piksor ose renditje piksore. Ashtu si metodat e tjera,
edhe kjo metod ka avantazhet dhe disavantazhet e saj. Nj e mir e ksaj metode sht
se n llogaritjen e elementve t matrics nuk krkohet integral n zonn e funksionit t
testimit, por vetm n at t funksionit burim. Disavantazhi kryesor q ka kjo metod
sht se kushtet kufitare prputhen vetm n vendodhje diskrete prgjat hapsirs s
zgjidhjeve, duke marr kshtu pika me vlera t ndryshme nga ato q prdoren pr testim.
Megjithat, pavarsisht disa disavantazheve, rezultatet e ksaj metode jan plotsisht t
mira.
Metoda GalerkinPr t kryer testime jemi t lir q t zgjedhim fardo funksioni q ne
dshirojm. Megjithat pr probleme t ndryshme, zgjedhja e funksionit t testimit lidhet
shum me krkesn pr t arritur zgjidhje t mira. Nj prej funksioneve m t prdorshme
sht metoda Galerkin, ku vet funksionet baz prdoren edhe si funksione testimi. Kjo
ka avantazhin se kushtet kufitare zbatohen prgjat hapsirs s zgjidhjeve dhe jo n pika
diskrete ashtu si te metoda e kombinimit piksor
4.3.4
Funksionet baz dy-dimensionale
Karakteristika m e rndsishme e funksioneve baz sht se ato paraqesin n

mnyr t arsyeshme sjelljen e funksioneve t panjohura prgjat hapsirs s tyre.
Zgjedhja e funksioneve baz prcakton dhe kompleksitetin e hasur n llogaritjen e
elementve t matrics s MoM, e cila n disa raste mund t jet shum e vshtir. M
posht do t diskutohen disa funksione baz dy-dimensionale q prdoren prgjithsisht
n problemet e metods s momenteve.
Funksionet impulsive
Figure 4.11 Funksionet impulsive.

N figurn e msiprme tregohen nj grup funksionesh baz impulsive, ku hapsira sht e
ndar n N pika me nga N-1 nn-segmente/impulse. Pavarsisht se nuk krkohet,
segmentet e figurs son kan gjatsi t njjt. Funksioni impulsiv prcaktohet si:
103
f n x 1
xn x xn 1
(4.93)
f n x 0
t tjera
(4.94)
Funksionet impulsive prmbajn nj prafrim t thjesht t zgjidhjes s do segmenti, por

n t njjtn koh ato shum mir mund dhe t thjeshtsojn llogaritjen e elementve
matricor t MoM. Duke qn se derivati i ktyre funksioneve sht implusiv, ato nuk
mund t prdoren kur L ka nj derivat n lidhje me x[27].
Funksionet trekndore
Kur funksionet impulsive jan konstante n nj segment t vetm, funksioni
trekndor prfshin dy segmente dhe varjon nga zero n pikat e jashtme, n 1 njsi q
sht n qendr. Nj grup funksionesh trekndore paraqiten n Figurn 4.12. Hapsira
sht ndar n N pika dhe N-1 nn-segmente, t cilat rezultojn n N-2 funksione baz.
Edhe n kt rast segmentet kan gjatsi t njjt, pavarsisht se kjo gj nuk krkohet.
Figura 4.12 Funksionet trekndore.

Duke qn se funksionet e afrt mbulohen me nga nj segment, trekdshat sigurojn nj
variacion linear t zgjidhjeve ndrmjet segmenteve. Nj funksion trekndor sht i
prcaktuar si m posht:
f n x
x xn 1
xn xn1
xn1 x xn
(4.95)
f n x
xn1 x
xn 1 xn
xn x xn1
(4.96)
Kto funksione mund t prdoren kur L ka nj derivat n lidhje me x [27]. Kjo veori
sht e rndsishme kur merret n konsiderat rishprndarja e operatorve diferencial, si
104
sht manipulimi i EFIE (ekuacioni integral i fushs elektrike).Konfigurimi i figurs 4.12

detyron zgjidhjen n zero tex1 dhe texN. Ky lloj konfigurimi sht i prdorshm ather
kur vlera e zgjidhjes n fund t hapsirs njihen apriori q do t jen zero, n rast t
kundrt ky konfigurim nuk duhet t prdoret.
Funksionet sinusoidale
Funksionet sinusoidale jan t ngjashme me funksionet trekndore, si tregohet
dhe n Figurn 4.13. Pr shkak t aftsis s tyre pr t paraqitur shprndarjen e rryms
sinusoidale, kto funksione prgjithsisht prdoren n analizn e antenave me tela. Kto
funksione prcaktohen si [27]:
f n x
sin k x xn1
sin k xn xn 1
xn1 x xn
(4.97)
f n x
sin k xn1 x
sin k xn1 xn
xn x xn1
(4.98)
ku k sht numri i valve dhe gjatsia e segmentit sht prgjithsisht m e vogl se

perioda e sinusoids.
Figura 4.13 Funksionet sinusoidale

Numri i funksioneve baz
Pr nj problem t dhn, numri i funksioneve baz duhet t zgjidhet n mnyr t
till q ato t prfaqsojn zgjidhjen. Pr shkak se jemi m tepr t fokusuar n problemet
harmonike n koh, duhet t modelojm si sjelljen e zgjidhjeve, ashtu edhe sjelljen e
fazs s saj. Pr funksione baz lineare si jan funksionet baz trekndore, prdoret nj
rregull i cili thot se duhen dhjet t panjohura pr gjatsi vale n mnyr q ato t
prfaqsojn nj sinusoid. N ato zona ku amplituda mund t varioj dukshm, numri i
105
t panjohurave duhet t rritet. Prdorimi i funksioneve baz me rend t lart mund t ul

numrin e t panjohurave dhe t rris kompleksitetin e formulave t MoM.
Numri i t panjohurave rritet gjithmon me madhsin e problemeve. Raporti i rritjes
varet nga hapsira e problemit, nse ai sht linj, siprfaqe apo vllim. N metodn e
momenteve, N rritet linearisht pr problemet nj-dimensionale dhe eksponencialisht pr
problemet siprfaqsore. Ky numr mund t rezultoj n disa qindra, dhe pr probleme
edhe m t mdha mund t shkoj dhe mijra apo miliona. Nj rritje e till shoqrohet me
pasoja n sistemin e memorjes i cili duhet t ruaj nj sistem matricor N x N si dhe
krkon nj koh m t madhe pr tu zgjidhur.
4.3.5
Aspekte t prgjithshme mbi MoM
Marrim n konsiderat ekuacionin johomogjen [25]:
L f g
(4.99)
ku L sht nj operator linear, g sht e njohur, dhefduhet t gjndet. Tani duhet t kryhen
dy hapat e prmendura m sipr.
1. Lejojm q f t zgjerohet n nj seri funksionesh:
f n f n
(4.100)
ku n jan konstante. Grupi i fn quhet funksioni zgjerues ose funksionet baz.

Shnojm se pr nj zgjidhje ekzakte, shumatorja duhet t merret deri n
n praktik merret e shkurtuar.
, por
2. Merret n konsiderat sikur sht prftuar nj produkt i brendshm i pranueshm

pr problemin. Tani prcaktohet nj funksion test w1, w2wN n diapazonin e L
dhe merret prodhimi i brendshm i ekuacionit t mparshm me wm:
wm , Lf n wm , g
(4.101)
Sistemi tani mund t shkruhet n nj trajt matricore:
mn n g m
ku
(4.102)
106
1

n 2 ,

w1 , Lf1 w1 , Lf 2
mn w2 , Lf1 w2 , Lf 2 ,
w1 , g
g m w2 , g
(4.103)
Nse matrica [Amn] nuk sht singulare, ather t panjohurat n jepen:
n mn 1 g m
(4.104)
dhe funksioni origjinal f mund t rindrtohet duke prdorur Ek. (4.100). M pas
prcaktimet mund t prgjithsohen n mnyr t till:
Funksionet baz t prcaktuara m sipr shprehen si:
1
Funksionet baz impulsive : f n
0
nqs x bn pjes n intervalin n

t tjera
(4.105)
Funksionet testuese (ose funksionet e peshuara).
Sigurisht q MoM mund t aplikohet edhe n rastin vektorial, si sht p.sh ekuacioni:
r i ds G e r , r J r
S
(4.106)
Zgjerimi i prgjithshm i rryms do t jet:
J r n f n r
(4.107)
nga ku shkohet n:
r i n ds G e r , r f n r
Sn
(4.108)
Hapi i tret sht q t shumzohet ekuacioni me nj funksion testues hm dhe t integrohet

siprfaqja e qelizs (dmth kryhet produkti i brendshm):
r h r i ds
Sm
Sn
Sm
ds hm r G e r , r f n r
(4.109)
Integrali i dyfisht n ann e djatht t ekuacionit njihet si termi i impendancs, duke

qn se ky sistem ekuacionesh mund t shkruhet dhe n trajt matricore:
m mn n
(4.110)
107
Avantazhi i MoM-it kundrejt metodave numerike t pastra sht se n kt metod

ekziston akoma nj pjes e madhe e saj e cila ka qndruar analitike (si p.sh. funksionet e
Green-it). Megjithat, ajo mbetet nj metod numerike e bazuar n teknikn matricore
dhe pr kt arsye shum shtje t konvergimit t saj kan nevoj q t shqyrtohen.
Konvergimi i MoM sht i lidhur ngusht me zgjedhjen e funksioneve baz dhe me
zgjedhjen e funksioneve testuese. Kryesisht kemi dy familje t funksioneve baz:
1. Hapsira e plot e funksioneve baz: prdorimi i ksaj metode pr t zgjeruar t
panjohurat sht analoge me shprhapjen Fourier apo me shprhapjen modale.
Kto funksione sjellin nj konvergjenc t mire t metods por nuk jan t
gjithanshme duke qn se gjeometria krkohet q t jet e rregullt n mnyr q
t prcaktohet mnyra. Ktu vihet re q nuk ka nevoj q t przihet gjeometria.
2. Nn-hapsira e funksioneve baz: kto funksione krkojn przerjen e gjeometris
e cila mund t jet katrore, trekndore etj. Zgjedhja e funksionit ktu sht shum
e gjer, duke filluar q nga Diraku (si pr funksionet e peshuara t treguar n
kt material), pulset (funksionet baz t treguara n kt material), etj.
Si prfundim mund t themi se kombinimi piksor (point matching), i cili sht i leht pr
tu implementuar, nuk sjell nj konvergjenc optimale. N shumicn e aplikacioneve, m
e mir sht teknika Galerkin, e cila konsiston n zgjedhjen e funksionit s testimit t
njjt me funksionin baz. Kjo aplikohet n funksionet e hapsirs s plot dhe t nnhapsirs.
108
PJESA III
VLERSIMI I FUSHS ELEKTROMAGNETIKE PRAN
STACIONEVE RADIO BAZ
109
KAPITULLI 5
Modeli dhe metoda e propozuar pr vlersimin e fushs elektromagnetike pran

stacioneve radio baz
Hyrje
Przgjedhja e modelit teorik pr linearizimin e antens s stacionit radio baz,
sikurse dhe metoda numerike mbi t ciln do t kryehet llogaritja teorike e nivelit t
intensitetit t fushs elektrike, magnetike dhe densitetit t fuqis jan objektivi i ktij
punimi.
Pr kt qllim, n kapitullin tre dhe katr jan analizuar disa modele teorike,
metoda numerike t cilat japin zgjidhje me kompleksitete t ndryshme llogaritse
(lehtsia,shpejtsia, kapacitet kompjuterike..etj).
Propozimi pr modelin teorik n simulimin e stacioneve radio baz bazohet mbi
modelin Far-field Gain-based dhe krkon njohjen e t dhnave gjeometrike, elektrike t
antens, hapsirn e emtimit n planin horizontal dhe vertikal t cilat jan t publikuara
n fletn e t dhnave.
Metoda FDTD e propozuar sht nj metod e fuqishme me nje kod burim t hapur,
nuk krkon mundim t madh n implementim/ekzekutim dhe kur t dhnat e antens jan
t disponushme aplikimi i FDTD n llogaritjen gjeometrike t antens paraqet nj
zgjidhje praktike n koh.
5.1 Modeli teorik i propozuar n prani t nj antene stacioni radio baz
Vlersimi numerik i fushs s rrezatuar nga antenat e stacioneve radio baz sht i
nj interesi thelbsor dhe prsa i prket vlersimit dhe llogaritjes s distancs s siguris
n prputhje me direktivat standarde. N zonn Fraunhofer (e referuar edhe si zona e
rrezatimit t fushs n largsi sipas termave standarde t IEEE pr antenat) kjo
llogaritje lehtsohet prej ekzistencs s modelit rrezatues t antens. N zonn Fresnel (e
referuar si zona e rrezatimit t fushs n afrsi) analiza sht m e komplikuar pr
shkak t varsis s modelit nga distanc. Duke qn se frekuenca mbartse e sinjalit
radio rritet sbashku me kompleksitetin dhe dimensionet e antens, kufiri m i ult i
110
zons Fraunhofer bhet gjithnj e m i madh dhe ka m shum mundsi q vlersimi do

t kryhet brenda kufijve t zons Fresnel.Formula e fushs n largsi lejon vlersimin e
fushs shum larg duke prdorur nj relacion t vlefshm n kushtet e fushs s largt
dhe n nj situat t hapsirs s lir e cila shmang konsiderimin e reflektimeve prej
toks, ndrtesave dhe kushteve t relievit. N figurn 5.1 tregohet modeli i rrezatimit i
simuluar, i antens GSM900 me amplifikim afrsisht 17 dB n 950 MHz, me madhsi
2000mm x 30 mm. Modeli i rrezatimit t antens tregohet n 2 plane horizontal dhe
vertikal. Ka nj lob kryesor dhe disa lobe ansore. Pr lobin kryesor , parametr vlersues
sht gjersia e rrezes s -fuqis ( half-power beam-width) (HPBW e prcaktuar si
brezi kndor mbi t cilin fuqia maksimale prgjysmohet) n drejtimin horizontal sht 65
grad dhe HPBW n drejtimin vertikal sht 6 grad. Ka disa lobe ansore, maksimumet
e t cilve jan rreth -13 deri -20 dB nn rrezen kryesore.
(a) Horizontal
(b) Modeli Vertikal i
Figura 5.1 Rrezatimi i nj antene stacioni radio baz.
111
Fabrikuesit e antenave paraqitjen grafike t rrezatimit s antens e japin n hapsirat e

emtimit n planin horizontal dhe at vertikal si n figurn e msiprme ose n file
ASCII me nj struktur 2 kolonshe (degree, gain) n 3600 e rrezatimit pr planet
horizontal dhe verikal. Prforcimi i antens n nj drejtim jepet nga prodhuesi si n
figurn 5.2.
Figura 5.2 Hapsirat e emtimittnj antene BTS

N kapitullin 3 u shpjegua modelimi i fushs s largt rrezatuese pran stacioneve radio
baz. Tabela 5.1 paraqet modelet e trajtuara [11-14],[28-30]sikurse dhe ekuacionet
prkats t do modeli pr vlersimin e intensitetit t fushs elektrike
112
Tabela 5.1 Modelet teorike dhe ekuacionet pr llogaritjen e E
Modelet teorike pr nj
stacion radio baz
Ekuacioni i intensitetit t fushs elektrike
Modeli i fushs s largt
Modeli
"Far-field gain based"
Modeli "Gain-based"
Modeli Syntehtic
Arsyet e zgjedhjes s modelit Far-field Gain-Based

Modeli kryen nj vlersim t shpejt dhe t thjesht t fushs s rrezatuar nga
antenat e stacioneve radio baz n zonn e Fraunhofer. Modeli prdor vlersimin analitik
direkt t fushs, duke nisur nga njohja e prmasave horizontale dhe vertikale t modelit
rrezatues Fraunhofer , veanrisht t modifikuar nga faktori i korigjimit, i cili prezanton
nj kombinim t varsis analitike distanc/knd. Zbatueshmria e ktij modeli bazohet
113
n supozimin q fusha rrezaton n mnyr t pavarur nga drejtimi i vrojtimit. Si pasoj,

vlefshmria sht e kufizuar n zonn Fraunhofer ku vala sht sferike dhe amplituda e
fushs varet nga vetm nga distanca e antens.
Kjo model sht zhvilluar pr antenat me grupe elementsh lineare. Ai krkon njohjen e
modelit t rrezatimit Fraunhofer n drejtimin vertikal dhe horizontal si dhe dimensionet e
antens.( Jepen nga fabrikuesit e antenave)
Modeli bazohet n tri supozime:
E para, funksioni amplifikues G( , ) mund t prcaktohet nga kombinimi i

duhur i drejtimit horizontal DH dhe vertikal DV t modelit rrezatues, dmth
G(, ) GM DV ( ) DH ( ) , ku GM sht amplifikimi maksimal i antens dhe

kndi ( , ) sht funksioni i prshtatshm pr drejtimin e observimit.
E dyta, nj kombinim i komponenteve horizontal dhe vertikal pr llogaritjen e

fushs elektrike sht i vlefshm dhe pr zonn Fresnel t antens.
E treta, meqnse gjersia fizike e antenave me grupe lineare sht disa her m e
vogl se lartsia e saj, varsia kndore horizontale n zonn Fresnel sht
prafrsisht e njjt me at t Fraunhofer. Prej ktu ne mund t shkruajm
formalisht fushn elektrike si [31] :
E (r ,, ) PDH ( ) F (r , )
(5.1)
ku P sht fuqia e antens dhe F (r , ) sht nj funksion vektorial i llogaritur nga boshti
vertikal imodelit rrezatues Fraunhofer t cilin e marrim t barabart me 1. Pr keto tipe
llogaritjesh futet koncepti i ECD (shprndarja ekuivalente aktuale), dmth shprndarja
aktuale e cila prodhon t njjtat efekte rrezatuese t antens s shqyrtuar si n zonn
Fresnel dhe n zonn Fraunhofer.
Modeli i propozuar bazohet te modeli Far-field Gain-based [13] Ky model jep nj
metod t shpejt dhe efiente pr vlersimin e niveleve t fushs elektromagnetike t
rrezatuar nga antenat e stacioneve radio baz me grupe uniforme, n zonn e fushs s
afrt dhe t largt. Kjo arrihet n dy hapa:
Hapi i par, amplifikimi i antens nxirret nga kombinimi i rrezatimit t fushs s
largt t elementve t antens dhe faktorit grup (array), duke pranuar q antenat
e stacioneve radio baz jan grup uniform qelizash dhe mund t merret nj
114
vlersim i mir i fushs s afrt nga nj kombinim i rrezatimit t fushs s largt

nga secili element i antens nprmjet:
E (d , , )
i 1
30 Pin Ge ( i , i ) )
di
e ji u ( i , i ) , d 3
(5.2)
Hapi i dyt
Ge ( i , i )
GM DVe ( ) DHe ( )
2d i
i (i 1)
N
(5.3)
Ku:
N
numri i elementeve rrezatues.
(di, I,i) koordinatat sferike pr elementin e i-t deri n N.

Pin
fuqia totali rrezatuese nga nj grup[W].
Ge(I,i)
amplifikimi i elementit rrezatues.
di
distanca nga elementi i i-t.
u(I,i)
vektori njsi i elementit t i-t.
gjatsia e vals s vals elektromagnetike [m].
GM
amplifikimi maksimal i antens.
Dve()
modeli i elementit rrezatues n planin vertikal.
DHe()
modeli i elementit rrezatues n planin horizintal.
diferenca e fazs mes koefientve t elementit ushqyes.
Intensiteti i fushs elektrike i llogaritur pr secilin element ( qeliz) t antens sht nj

madhsi vektoriale dhe mund t projektohet sipas boshteve x,y,z dhe t zbrthehet n
komponentet prkatse t intensitetit t fushs elektrike sipas boshteve prkatese. Fushat
elektrike dhe magnetike n koordinatat karteziane do ken t tre komponentt Ex,Ey dhe
Ez pr seciln frekuenc sikurse dhe Hx, Hy dhe Hz [32].
ERe zul tan te ( E x
E y E z
2
(5.4)
115
N figurn 5.3 paraqitet rasti i nj antene n nj mjedis me koordinata karteziane pr

pikn e mesit me vlerat (XP ,YP , ZP ). Antena sht Tri-Band pr 900/1800/2100 MHz .
Si origjin e sistemeve koordinativ merret pika P(0.0.0) ku do vlersohet fusha
elektromagnetike.Prcaktimi i koordinatave karteziane t pik-mesit t antenave i
kushtohet rndsi sepse ndikon n shkalln e gabimit. N kt punim jemi referuar
antenave Kathrein me konkretisht tipeve 741344, 80010291, 80010292, 80010492,
80010670, 80010671, 80010672 ...etj). Kemi marr n konsiderattipin Katherine
80010671[6] brezin 900/1800/2100 MHZ.
1
Kalimi nga koordinatat sferike n karteziane dhe anasjelltas ekuacioni 5.5

Ar sin cos sin sin

A cos cos cos sin
A sin
cos

Ax sin cos cos cos
A sin sin cos sin
y
Az cos
sin
cos Ax
sin Ay
0 Az
sin Ar

cos A
0 A
(5.5)
Figura 5.3 Metoda e llogaritjes pr nj anten

Tabela 5.2 paraqet koordinatat sferike t P-s [31]t para nga antena me koodinatat
karteziane n mesin e tyre si n figurn 5.3.
116
Tabela 5.2. Koordinatat sferike t P-s t para nga antena
Koordinatat sferike t piks P nga antena
Largsia r
r r x A2 y A2 z A2
Kndi
Kndi
arctg
arctg
x A2 y A2
zA
x A2 y A2
zA
Propozimi pr modelin e antenave t stacioneve radio baz lidhet me dy eshtjet e

mposhtme:
Prdorim modelin Far-field Gain-based n t cilin intensiteti i fushs elektrike
llogaritet sipas ekuacionit (5.2) me prafrimin q e ji u(i , i ) =1 .Ky prafrim e
ka ndikimin e vet n saktsin e modelit Far-field Gain-based [13] pr fushat n
afrsi deri 15 . Jemi srish brenda distancave t siguris prcaktuar nga
standardet. Ekuacioni i prfituar sht 5.6 [33]
E (d , , )
i 1
30 Pin Ge ( i , i ) )
di
(5.6)
Ge ( i , i )
GM DVe ( ) DHe ( )
N
Ku:
N
numri i elementve rrezatues.
(di, I,i) koordinatat sferike pr elementin e i-t deri n N.

Pin
fuqia totali rrezatuese nga nj grup. [W]
Ge(I,i)
amplifikimi i elementit rrezatues.
117
di
distanca nga elementi i i-t.
gjatsia e vals s vals elektromagnetike, [m]
GM
amplifikimi maksimal i antens,
Dve()
modeli i elementit rrezatues n planin vertikal.
DHe()
modeli i elementit rrezatues n planin horizintal.
Studimi statistikor i marr n konsiderat Rasti m i keq vektoret EX1 EX2, EXn
n faz t njjt sikurse dhe pr EY dhe EZ. Ky prcaktim do sjell nj
mbivlersim t fushs elektromagnetike n pikn e krkuar.
Intensiteti i fushs elektrike n nj pik (pesha pr nj frekuenc) pran antens s
nj stacioni radio baz ku antena sht Tri-Band(900/1800/2100) dhe duke marr n
konsiderat vektoret EX1 EX2, EXn n faz t njjt sikurse dhe pr EY dhe EZ. jepet
sipas ekuacionit (5.7) Erfrekuence-i-te - fusha elektromagnetike e prodhuar nga antena pr
frekuencn e i-te n pikn e llogaritjes [34].
2
ERfrekuencei te ( Ex E y Ez
N
1
N
1
(5.7)
Intensiteti i fushs elektrike n nj pik (pesha pr t tre frekuencat) pran antens s nj

stacioni radio baz ku antena sht Tri-band(900/1800/2100) dhe duke marr n
konsiderat vektoret EX1 EX2, EXn n faz t njjt sikurse dhe pr EY dhe EZ. jepet
sipas ekuacionit (5.8) ERTotale Frekuence- fusha elektromagnetike prodhuar nga antena pr t
tre frekuencat n pikn e llogaritjes [34] .
E RTotaleFrekuence ( E Frekuenca1
E Frekuenca2
E Frekuenca3
(5.8)
5.2 Modeli teorik i propozuar n prani t disa stacioneve radio baz

N pjesn m t madhe t situatave reale ne gjejm shum antena transmetuese t
cilat punojn n sisteme t ndryshme q mbulojn t njjtat fusha ose kan diagramat e
rrezatimit t mbishkruara me njra tjetrn n lobet kryesore si n figurn 5.4.Natyrisht
sht e nevojshme q t vlersojm fushn elektrike t gjeneruar duke marr n
118
konsiderat n t njjtn koh rrezatimin nga secila anten. Duke konsideruar q burimet
e sinjalit jo t korreluara, kontributi i fushs sht shtuar n kuadratur kshtu q fusha
elektrike n nj pik do t jet si n ekuacionin 5.9 [35]
E
( E i
1
(5.9)
Ku n sht numri total i burimeve q gjenerojn fushn totale. Ei Kontributi i fushs nga
antena e i-t
Figura 5.4 Llogaritja e fushs n prezenc t shum burimeve

Zakonisht kriteri i zgjedhur i pikave pr survejimin, dhe karakteristikat e sistemit
llogarits varen nga njohurit parandaluese t territorit pr t monitoruar. N mnyr t
veant dallojm burimet (numri, shprndarja hapsinore, karakteristikat e rrezatimit) dhe
nivelet e fushs elektromagnetike t rrezatuar (prcaktimi i vendodhjeve t nxehta dhe
prioritetet e monitorimit). Kur ne dim karakteristikat e burimit sht e prshtatshme t
bjm nj parashikim pr vlerat e pritura n fushn elektromagnetike.Ne prcaktojm
pikat e referencs pr t cilat parashikimet e detajuara t fushs do t bhen t vrteta. T
katr operator publik pr komunikimet mobile pr ofrimin e shrbimit t zrit dhe
shrbimet e t dhnave zakonisht
prdorin t njjtn anten inteligjente si pr
frekuencat e brezit 2100MHZ, pr t mbshtetur shrbimet 3G ashtu edhe pr frekuencat
900 dhe 1800MHZ. Llogaritjet numerike jan kryer pr modele antene tipike t stacionit
baz. Jemi referuar antenave Kathreinm konkretisht tipave 741344, 80010291,
80010292, 80010492, 80010670, 80010671, 80010672 ... etj. N figurn 5.5 paraqitet
rasti i tre operatorve celular (me tri antena secili) n nj mjedis me koordinata karteziane
119
pr pikn e mesit me vlerat (XP ,YP ,ZP ), (XP ,YP ,ZP ) dhe (XP ,YP ,ZP ). Secili operator
antenat i ka pr 900/1800/2100 MHz . Si origjin e sistemeve koordinative merret pika
P(0.0.0) ku do vlersohet fusha elektromagnetike. Ekuacioni (5.5) sht formula e kalimit
nga koordinatat sferike n karteziane dhe anasjelltas si n figurn 5.5. Prcaktimi i
koordinatave karteziane t pik-mesit t antenave i kushtohet rndsi sepse ndikon n
shkalln e gabimit. Figura 5.5 paraqet metodn e llogaritjes pr n-t antena ku fusha e
prgjithshme elektomagnetike fitohet nprmjet mbivendosjes s intensitetit elektrik t
fushave elektromagnetike t llogaritura pr do anten (paragrafi 5.1). Prafrimi i fushs
s largt mund t rezultoj n nj mbivlersim i fushs elektromagnetike.
1
Figura 5.5 Metoda e llogaritjes n prani t shum stacioneve BTS

Tabela 5.3 paraqet koordinatat sferike t P-s t para nga antenat e operatorve celular
me koodinatat karteziane n mesin e tyre si n figurn 5.5.
120
Tabela 5.3. Koordinatat sferike t piks P(0,0,0) nga operatort celular 1, 2 dhe 3
Largsia r
Koordinatat sferike P nga

antena e 1-r
Koordinatat sferike P nga

antena e 2-t
Koordinatat sferike P
nga antena e 3-t
r r1 xA21 y A21 z A21
r r2 x A22 y A22 z A22
r r3 xA23 y A23 z A23
arctg
Kndi
Kndi
x A21 y A21
arctg
x A23 y A23
z A1
z A2
z A3
x A2 y A2
x A22 y A22
xA23 y A23
arctg
arctg
x A22 y A22
arctg
zA
z A2
arctg
z A3
Relacionet e
kndeve
N pragrafin 5.1 modeli i propozuar mbeshtetej te modeli Far-filed Gain-based

j
[12] ku e i u(i , i ) =1 dhe te supozimi konsiderat Rasti m i keq vektoret EX1 EX2,
EXn n faz t njjt sikurse dhe pr EY dhe EZ

Ekuacioni (5.6) sht formula e propozuar pr fushn n largsi pr llogaritjen e
fushs elektromagnetike pran nj stacioni radio baz.Fusha e prgjithshme
elektromagnetike merret prmes mbivendosjes s intensitetit elektrik t fushave
elektromagnetike t llogaritura pr do anten si tek ekuacioni (5.10). Prafrimi i fushs
s largt mund t rezultoj n nj mbivlersim i fushs elektromagnetike t matur [34].
N 30 PinGe ( i , i ) )
ERn (d , , )
di
j 1 i 1
Parametrat e llogaritjeve jan:
(5.10)
121
Pn- fuqia ne antenn e n-t,

n dhe n - kndet qe prcaktojn drejtimin nga antena e n-t deri tek pika e llogaritjes,
Ge(i , i) - prforcimi i antens s n-te gjat ktij drejtimi

di - distance ndrmjet antens n-te dhe piks s llogaritjes,
N -Numri i kampioneve nga metoda FDTD
ERn - fusha elektromagnetike e prodhuar nga t gjitha antenat n pikn e
llogaritjes.
Intensiteti i fushs elektrike n nj pik (pesha pr nj frekuenc) pran disa stacioneve
radio baz ku antenat jan Tri-Band(900/1800/2100) dhe duke marr n konsiderat
vektort EX1 EX2, EXn n faz t njjt sikurse dhe pr EY dhe EZ. jepet sipas
ekuacionit (5.11). [34]
E Rn Frekuencei te
( E y
2
E X
E z
(5.11)
Intensiteti i fushs elektrike n nj pik (pesha pr t tri frekuencat) pran disa stacioneve
radio baz ku antenat jan Tri-band(900/1800/2100) dhe duke marr n konsiderat
vektoret EX1 EX2, EXn n faz t njjt sikurse dhe pr EY dhe EZ. jepet sipas
ekuacionit (5.12). [34]
E RTotaleFrekuence ( E Frekuenca1
E Frekuenca2
E Frekuenca3
(5.12)
Pr t zbatuar ekuacionin (5.10) parametrat dhe vlersohen nga ekuacioni (5.5) dhe
G( , ) prforcimi i antens n kt drejtim jepet nga prodhuesi n file ASCII me nj
struktur 2 kolonshe (degree, gain) n 3600 e rrezatimit pr planet horizontal dhe
verikal.
5.3 Metoda numerike e propozuar
Metodat numerike t prshtatshme pr t llogaritur fushn elektromagnetike n zonn
Fresnel (e referuar si zona e rrezatimit t fushs n afrsi) dhe n zonn Fraunhofer (e
referuar edhe si zona e rrezatimit t fushs n largsi sipas termave standarte t IEEE
pr antenat) t rrezatuesit u trajtuan n kapitullin e katrt. N zonn Fraunhofer kjo
llogaritje lehtsohet prej ekzistencs s modelit rrezatues t antens, ndrsa n zonn
122
Fresnel analiza sht m e komplikuar pr shkak t varsis s modelit nga distanca.

Metodat llogaritse pr fushn elektromagnetike pran stacioneve radio baz jan bazuar
mbi:
metoda numerike FDTD (metoda e diferencave t fundme n rrafshin e kohs)
metoda MOM (metoda e momenteve)
Metoda FDTD (Finite-difference time-domain) ishte nj metod numerike pr zgjidhjen e

problemave elektromagnetike. Hapsira n kt metod ndahej n qeliza t vogla
drejtkndore. Me kt metod zgjidhja e ekuacioneve nuk krkonte algjebr lineare pr t
llogaritur rezultatet. Modelimi i materialeve dielektrike ose i strukturave t antenave n
stacionet e transmetimit ishte i thjesht me kt metod. Si pasoj FDTD sht nj
zgjedhje e prshtatshme pr vlersimin e rrezatimit elektromagnetik pran stacioneve
radio baz.
Metoda numerike FDTD pr zgjidhjen e ekuacioneve t Makswell-it kalon n kto faza:
Diskretizimi i hapsirs s analizs, prcaktimi i qelizs elementare

e zgjidhjes
Zgjidhja e ekuacionit t diskretizuar dhe zgjedhja e hapit kalimtar
Fundi i analizs
Metoda MoM (metoda e momenteve)sht nj teknik numerike e prdorur pr t

konvertuar ekuacionet integrale n nj sistem linear q mund t zgjidheshin numerikisht
me an t kompjuterit. Prqasja kryesore e ksaj metode ishte n shprndarjen e nj sasie
t panjohur n nj grup funksionesh t njohura me koefient t panjohur. Ekuacionet e
marra u konvertuan n nj sistem linear ekuacionesh duke forcuar kushtet kufitare. N
kt rast, potenciali elektrik konvertohet n nj numr pikash n objekt. M pas ky sistem
linear zgjidhet numerikisht pr koefientt e panjohur. Funksionet baz zgjidhen t tilla
q rregullojn sjelljet e parashikuara t funksioneve t panjohura, kto funksione mund t
jen skalare ose vektoriale. N metodn e momenteve, secili funksion baz ndrvepron
me t gjith t tjert nprmjet funksionit t Green-it dhe nga ky ndrveprim u prfitua
nj sistem i plot matricor.T gjith elementt matricor ruhen n memorje.
Prparsia e MoM-it kundrejt metodave numerike t pastra sht se n kt
metod ekziston akoma nj pjes e madhe e saj e cila ka qndruar analitike (si p.sh.
123
funksionet e Green-it). Megjithat, ajo mbetet nj metod numerike e bazuar n teknikn

matricore dhe pr kt arsye shum shtje t konvergjimit t saj kan nevoj q t
shqyrtohen. Konvergjimi i MoM sht i lidhur ngusht me zgjedhjen e funksioneve baz
dhe me zgjedhjen e funksioneve testuese. MoM sht nj teknike efikase pr modelimin e
antenave (siprfaqe dhe tela metalike) duke shmangur shprndarjen e volumit n ajr.
Gjithashtu, brenda sistemit MoM ekzistojn disa teknika pr trajtimin e trupave
joprcues, si parimet e ekuivalencs s volumit apo siprfaqes.
T metat jan q parimi i ekuivalencs s volumit konsumon shum memorjen
(matrice e dndur pr nj rrjet 3-D) dhe sht mjaft jopraktike pr frekuenca n GSM,
UMTS, Bluetooth ose me band m t lart frekuencash. Pr zgjidhjen e problemave t
varura nga koha, ndryshimi i kohs duhet t prafrohet nga koefientt e diferencs. Kta
koefient prsriten sbashku me prsritjen e pozicioneve.
Si sht theksuar dhe m par simulimi i valve t plota krkon m shum
burime kompjuterike dhe koh. Pr t prmirsuar efiencn kompjuterike sht
propozuar nj gjeometri anten e thjesht duke prdorur nj algoritm optimizimi pr t
arritur specifikimet e krkuara t antens..
Propozimi mbshtetet te metoda numerike e diferencave t fundme n rrafshin e
kohs FDTD me ndryshimet e mposhtme [34]:
Disktretizimi i antens s stacioneve radio baz, prcaktimi i qelizs elementare
(madhsia e qelizs knaq kushtin </10)
Hapsira nga stacioni radio baz n pikn e vrojtimit konsiderohet hapsir e lir.
Diskretizimi i ekuacioneve t Makswell-it n rrafshin e kohs,skema shpjeguese
e zgjidhjes sipas modelit teorik t propozuar.
Zgjidhja e ekuacionit t diskretizuar dhe zgjedhja e hapit kalimtar (hapi i kohs t
duhet t knaq kushtin CFL).
Interpretimi i rezultateve.
Prdorimi i metods s diferencave t fundme me ndarje n koh (FDTD) pr vlersimin
e fushs prreth antens mund t bhet nj detyr jo shum e vshtir dhe n m pak koh
124
5.3.1
Krahasimi i metodave numerike MoM dhe FDTD
Modeli i antens s prdorur pr kt studim sht Katherine 80010671[6] nbrezin

900/1800/2100 MHZ tregohet skematikisht n figuren 5.6. Prmasat fizike t antens
( lartsi dhe gjersi) 2000mm*240mm.
Modeli i antens RrjetTeli i prgatitur duke marr parasysh modelin MoM
konsiston n 1099 tela. Numri total i t panjohurave (modeli i rryms) n kt shtje
sht 2737.
N figurn 5.6 sht treguar gjithashtu nj anten e formuar nga shum element, e
prshtatshme pr prafrimin FDTD. Qelizat n form kubike jan t madhsis x ( y
z) 10mm. Saktsia e modelit val-cilindrik zvoglohet kur largohemi nga antena.
N t njjtn koh modeli val-sferik bhet m i sakt.
Si rezultat krahasimi midis parashikimit t marr nga modeli val-cilindrik me
parashikimin e marr nga modeli numerike rigoroze sht shum i rndsishm pr t
prcaktuar zonn e prdorimit dhe saktsis s dy modeleve t siprprmendur.
Figura 5.6 Modeli i antens pr modelin MoM si dhe pr modelin FDTD.

Si sht theksuar dhe m par simulimi i valve t plota krkon m shum
burime kompjuterike. Pr t prmirsuar efiencn kompjuterike nj anten sintetike e
thjesht dhe e sakt jemi bazuar n [35]. Ideja e prgjithshme ktu nuk sht q t
shmangim modelin Val-plot MoM, por t reduktojm madhsin duke konsideruar
n 4 grupe qelizash t n vend t t gjith antens. Gjeometria fillestare e qelizs mund t
reduktohet nga t dhnat e prgjithshme q kemi n dizpozicion n katalogun e antenave
dhe kjo gj mund t arrihet duke prdorur ndonj algoritm optimizimi pr t arritur
125
specifikimet e krkuara t antens. Qelizat njsi jan prdorur pr dizenjimin e modelit t

prgjithshm t quajtur anten sintetike.
Pr t realizuar nj vrtetim t pjesshm jan prdorur dy programe n kt eksperiment,
ku llogaritje fillestare jan realizuar pr t dy prafrimet e sipr prmenduara (sht
prdorur si MoM ashtu dhe FDTD). Rezultatet numerike pr intestitetin e fushs
elektrike n planin E prball antens jan dhn n Figuren 5.7. Si mund t shihet
rezultatet q merren nga MoM dhe FDTD jan n marrveshje t shklqyer.
Figura 5.7 Krahasimi i metodave nga MoM dhe FDTD pr intesitetin e fushs elektrike
sipas planit oxz
N figurn 5.7 pikat A1,A2 B1,B2,C1,C2,D1,D2,E1,dhe E2 me kordinatat prkatese n
boshtin e X dhe t Z (si n tabeln 5.4) paraqesin kampionet e marra nga simulimi n
Matlab sipas formuls prkatse pr llogaritjen e intensitetit t fushs elektromagnetike
dhe simulimeve t kryera me programin NEC-2 (implementimi MOM) .
126
Krahasimi i rezultateve t marra nga MoM (vija e plot) dhe FDTD (vija e ndrprer) pr
intesitetin e fushs elektrike (V/m )n afrsi t antens 80010671Hapi i kampionimit
sipas boshtit Z sht do 10 cm ne intervalin 1m mesit te antenes ndrsa hapi i
kampionimit sipas boshtit X sht do 20 cm ne intervalin nga 0 deri 4m.
N figurn 5.8 pikat A0,A1,A2,A3,B0,B1,B2,B3,C1,C2,D1,D2,E1,dhe E2 me koordinatat
prkatse n boshtin e X dhe t Y si n tabeln 5.5 paraqesin kampionet e marra nga
simulimi n Matlab sipas formuls prkatse pr llogaritjen e intensitetit t fushs
elektromagnetike dhe simulimit me metoden e MOM. Hapi i kampionimit sipas boshtit Y
eshte cdo 10 cm ne intervalin 1m para dhe mbrapa, ndersa hapi i kampionimit sipas
boshtit X sht do 20 cm ne intervalin nga 0 deri 4m.
Figura 5.8 Krahasimi i metodave nga MoM dhe FDTD pr intesitetin e fushs elektrike
dipas planit oxy
Tabelat 5.4 dhe 5.5 paraqesin vlerat e intensitetit elektrik t fushs elektromagnetike sipas
llogaritjes n Matlab dhe asaj t simulimeve t kryera me programin NEC-2 .
127
Tabela 5.4 Intesiteti i fushs elektrike dhe koha e simulimit pr MoM dhe FDTD
Nr Pikave
X (m)
Z (m)
EMoM(V/m)
TMoM(s)
EFDTD(V/m)
TFDTD(s)
A1
1.2
-0.35
13.5
446
13.5
177
A2
1.2
0.35
13.5
446
13.227
177
B1
1.4
-0.3
13.5
446
12.883
177
B2
1.4
0.3
13.5
446
12.842
177
C1
1.6
-0.2
13.5
446
12.810
177
C2
1.6
0.2
13.5
446
12.810
177
D1
1.8
-0.15
13.5
446
13.245
177
D2
1.8
0.15
13.5
446
13.245
177
E1
-0.10
13.5
446
13.348
177
E2
0.10
13.5
446
13.270
177
Tabela 5.5 Intesiteti i fushs elektrike dhe koha e simulimit pr MoM dhe FDTD
Nr Pikave
X (m)
Y (m)
EMoM(V/m)
TMoM(s)
EFDTD(V/m)
TFDTD(s)
A0
-0.95
483
8.372
178
A1
-0.50
13.5
483
13.134
178
A2
0.50
13.5
483
13.134
178
A3
0.95
483
8.372
178
B0
2.2
-0.90
483
8.372
178
B1
2.2
-0.35
13.5
483
13.134
178
B2
2.2
0.35
13.5
483
13.134
178
B3
2.2
0.90
483
8.372
178
C0
2.4
-0.80
483
8.372
178
C1
2.4
0.80
483
8.370
178
D0
2.6
-0.70
483
8.370
178
D1
2.6
0.70
483
8.370
178
E0
2.8
-0.60
483
8.370
178
128
Nga vlersimi i vlers s llogaritur me programin NEC-2 pr metodn e MOM dhe asaj
me metodn FDTD q ne propozuam n pikat respektive sikurse dhe n pikat e tjera q
japin mbshtjellset prkatse si n figurat 5.7 dhe figurn 5.8 shkalla e gabimit sht m
e vogl se 7% ndrsa koha e ekzekutimit pr t njjtn makin e simulimit t MoM
kundrejt atij t FDTD sht 2.7 here m e madhe.
5.4 Diskutime
Metoda FDTD bazohet n trajtn matricore pr zgjidhjen, dhe kjo matric sht e
ndryshme nga ato q prdoren nga metodat e MoM. Matrica FDTD ndrtohet nga kuti
katrore. Matrica e rregullt zgjidhet duke br llogaritje pr do element t matrics, dhe
koha e llogaritjes sht shum e vogl. Kjo lejon prafrime shum t sakta me
gjeometrin fizike aktuale.Metoda FDTD zgjidhet m pas pr fushat prmes vllimit si
nj funksion i kohs.
T gjitha kto aplikacione mund t suportohen nga algoritmi baz i FDTD, duke
krkuar vetm disa ndryshime n ndrfaqe para dhe pas procesimit pr t mar rezultatin
final. Pavarsisht kompleksitetit t tyre, ekuacionet Makswell-it mund t merren t
gatshme dhe kthehen me lehtsi n formn e duhur pr tu implementuar n nj kompjuter
nga Matlab-i. Veprimet e komplekse reduktohen n nj set prej 6 ekuacionesh t thjeshta
algjebrike. T gjitha veprimet jan mbledhje t thjeshta, zbritje dhe shumzime t thjeshta
pr tu llogaritur. Teknika e FDTD (metoda e diferencave t fundme n koh) sht e
prdorur n shum studime, kryesisht pr shkak t lehtsis s zbatimit n lidhje me
shprndarjen e fushs elektromagnetike dhe t vlerave SAR.
Metoda FDTD do ta prfshij n zgjidhje do fenomen fizik. Si pasoj FDTD sht
nj zgjedhje e prshtatshme pr vlersimin e ekspozimit njerzor ndaj rrezatimit
elektromagnetik n prani t stacioneve t transmetimit. FDTD prdoret pr analizimin
dhe projektimin e antenave, studimin e prhapjes s sinjaleve n pajisjet me
gjysmprcjells dhe analizimin e problemeve t shprhapjes dhe prthithjes. Pr FDTD
diskretizimi i tepruar i hapsirs do t oj n krkesn e nj numri t madh t qelizave
q ndikojn n memorjen e krkuar dhe kohn e ekzekutimit.
Avantazhet e metods FDTD:
Strukturat t cilat konsistojn n prcjells perfekt magnetik apo elektrik

modelohen leht n FDTD, modelimi i strukturave t antenave n stacionet e
transmetimit sht m i thjesht.
129
Prafrimi shkall e diskretizon objektin n mnyr q t prputhen me griln

FDTD
FDTD mund t japin rezultate pr nj spektr t gjer t frekuencave nga vetm

nj llogaritje duke prdorur ngacmimin impulsive t rastit dhe FFT
Metoda FDTD sht m e shpejt se sa metoda MOM pasi nuk ka asnj matric
pr t plotsuar dhe pr t zgjidhur
Saktsia dhe qndrueshmria
Hapsira sht e ndar n nj numr t fundm drejtkndshash.
Lehtsia me t ciln prfshihen n llogaritje materialet pruese dhe joprues. Materiali

pozicionohet n qelizat E ose H.
5.5 Prfundime
1. Modeli teorik i propozuar bazohet te modeli Far-field Gain-based. Vlefshmria
e t cilit sht e kufizuar n zonn Fraunhofer ku vala sht sferike dhe amplituda
e fushs varet nga vetm nga distanca nga antena. Modifikimi i ktij modeli me
dy propozimet e kryera bn t mundur shfrytzimin e tij dhe n zonn Fresnel-it
ku vala sht cilindrike.
2. Modeli kryen nj vlersim t shpejt dhe t thjesht t fushs s rrezatuar nga
antenat e stacioneve radio baz.
3. Modeli kryen vlersimin e fushs n mnyr t pavarur nga drejtimi i vrojtimit.
4. Zgjedhja e metods numerike FDTD me propozimin prkats (diskretizimi vetm
i antens s stacioneve radio baz dhe hapsira nga stacioni radio baz deri te pika
e vrojtimit hapsir e lir) ndikon n uljen e kohs s ekzekutimit afrsisht 3 her
krahasuar me simulimin NEC-2 pr t njjtn makin.
5. Modeli i propozuar jep nj mbivlersim t fushs elektromagnetike. Kjo nuk
duhet t interpretohet si e met e modelit pasi qllimi sht llogaritja e fushs dhe
krahasimi me vlerat referenc. Prandaj ky mbivlersim shrben t kuptohet q
vlera reale sht disa % m pak se ajo q llogarisim.
130
KAPITULLI 6
Algoritmi pr llogaritjen e fushs elektromagnetike pran disa stacioneve radio baz

Hyrje
Aplikimi i modelit t propozuar mbi metodn FDTD me propozimet prkatse
krkon njohjen gjeometrike s antenave t stacioneve radio baz, pasi modeli i fushs n
largsi nuk sht gj tjetr vese spektri planar i vals. Nga rrezatimi i spektrit planar t
vals fushat elektrike dhe magnetike mund t vlersohen mund t llogariten zonat e
siguris prqark stacioneve radio baz ku kemi vlera t krahasushme me standarde
referenc.
N funksion t realizimit t objektivit t punimit Vlersimi i fushs
elektromagnetike n nj pik t mjedist t dy ose m shum stacioneve radio baz n
rrjeta celulare, n kt kapitull jan trajtuar dy simulime me konfigurime gjeometrike t
ndryshme pr antenat. Llogaritjet numerike jan kryer pr modele antene tipike Kathrein
[6] t stacionit radio baz.
Llogaritja e intensitetit t fushs elektrike, magnetike dhe densitetitt fuqis
realizohet me metodn e propozuar FDTD dhe MOM ( me programin NEC-2). M pas
vlerat e marra krahasohen me ato t matura n po t njjtat pika me aparatin NARDA
SRM3000 pr t nxjerr efikasitetin e algortimit t propozuar dhe pr t br
interpretimin e rezultateve.
6.1 Algoritmi Emf llogaritje Alg pr llogaritjen e fushs pran disa stacioneve
radio baz
T katr operatort publik pr komunikimet mobile pr ofrimin e shrbimit t
zrit dhe shrbimet e t dhnave zakonisht prdorin t njjtn anten inteligjente si pr
frekuencat e brezit 2100MHz, pr t mbshtetur shrbimet 3G ashtu edhe pr frekuencat
900 dhe 1800MHz. Jemi referuar antenave Kathrein m konkretisht tipave 741344,
80010291, 80010292, 80010492, 80010670, 80010671, 80010672 ... etj. N figurn 6.1
paraqitet rasti i tre operatorve celular me tri antena secili) n nj mjedis me koordinata
131
karteziane pr pikn e mesit me vlerat n (m). Secili operator antenat i ka nga nj antene
pr 900/1800/2100 MHz . Si origjin e sistemeve kordinativ merret pika P(0.0.0) ku do
vlersohet fusha elektromagnetike si n figurn 6.1
Stacioni 1 (5,5,5);Stacioni 2 (2,8,6);Stacioni 3 (-4,-3,7). Vlerat jan n metra
Figura 6.1 Rasti i marr n shqyrtim

N figurn 5.5 paraqitet kalimi nga koordinatat karteziane n ato sferike pr n-t antena
ku fusha e prgjithshme elektromagnetike fitohet nprmjet mbivendosjes s intensitetit
elektrik t fushave elektromagnetike t llogaritura pr do anten. Prafrimi i fushs s
largt mund t rezultoj n nj mbivlersim i fushs elektromagnetike t matur. Tabela
5.3 paraqet koordinatat sferike t P-s t para nga antenat e operatorve celular me
koordinatat karteziane n mesin e tyre si n figurn 5.5.
Ekuacioni 6.1 sht modeli teorik i propozuar n paragrafin 5.2 pr nj anten stacioni
radio baz. [33].
132
En ( d , , )
30 PinGe ( i , i ) )
di
i 1
(6.1)
Ekuacioni 6.2 sht modeli teorik i propozuar n paragrafin 5.2 pr disa antena stacioni
radio baz.[34].
N 30 PinGe (i , i ) )
ERn (d , , )
di
j 1 i 1
(6.2)
Parametrat e llogaritjeve jan:

Pn- fuqia ne antenn e n-t.
n dhe n - kndet q prcaktojn drejtimin nga antena e n-t deri tek pika e llogaritjes.
Ge(i , i) - prforcimi i antens s n-te gjat ktij drejtimi (jepet nga fabrikuesi i
antenave).
di - distance ndrmjet antens n-te dhe piks s llogaritjes.
N -Numri i kampioneve nga metoda FDTD.
n Numri i antenave.
En fusha elektromagnetike si produkt i antens s n-t.
ERn - fusha elektromagnetike e prodhuar nga t gjitha antenat n pikn e llogaritjes.
Fusha e prgjithshme elektromagnetike merret prmes mbivendosjes s intensitetit
elektrik t fushave elektromagnetike t llogaritura pr do anten.
Prafrimi i fushs s largt mund t rezultoj n nj mbivlersim t fushs
elektromagnetike t matur mbasi studimi statistikor i marr n konsiderat Rasti m i
keq vektort EX1 EX2, EXn n faz t njjt sikurse dhe pr EY dhe EZ .
Ekuacioni 6.3 sht i vlefshm pr fusha elektromagnetike e krijuar nga n antena n
pikn e llogaritjes pr frekuencn e i-t e indeksojm me ERn
[30].
Frekuence-i-te
ERnFrekuencei te
( E y
n
E
z
(6.3)
133
Ekuacioni 6.4 sht i vlefshm pr fushn EM t krijuar nga t gjitha antenat n pikn e
llogaritjes pr t tre frekuencat 900/1800/2100 MHz e indeksojm me ERn
[34].
TotalFrekuence
E RnTotalFrekuence
E
1
RnFrekuence1
E RnFrekuence 2 E RnFrekuence3
1
(6.4)
Pr t zbatuar ekuacionin (6.1) parametrat dhe vlersohen nga ekuacioni i kalimit t

koordinatave karteziane n sferike sipas tabels 5.3 dhe G( , ) prforcimi i antens n
kt drejtim jepen nga fabrikuesi i antens n file ASCII me nj struktur 2 kolonsh
(degree, gain) n 3600 e rrezatimit pr planet horizontal dhe vertikal. Pr secilin nivel Es
izo-kurbe algoritmi e EMF Llogaritje Alg zgjidhin numerikisht sipas metods s
propozuar FDTD (paragrafi 5.3) ekuacionet (6.2), (6.3) dhe (6.4). M pas kjo siprfaqe
projektohet n planin oxy, oxz dhe oyz figura 6.3 (orientimi i tyre sht i prfshir n
input-et hyrse).
Figura 6.2 Zbrthimi i intensitetit t piks P sipas planeve oxy,oxz dhe oyz
134
Projektimi kryhet duke prdorur kriterin m t keq, duke marr parasysh se pika e
siprfaqes s projektuar me vler t intensiteti t fushs elktrike E>41V/m sht m e
largta nga origjina e sistemit koordinativ. Figura 6.3 prshkruan pikat: Pa dhe Pb jan
projektuar n planin koordinativ Oxz, Q nuk sht marr parasysh sepse distanca
ndrmjet projeksionit t tij Q n Oxz dhe origjins O sht m e shkurtr se distanca
ndrmjet Pb dhe O. Pr rrjedhoj n Figurn 6.4 distancat e siguris jan O Pa dhe O
Pb.
Figura 6.3 Kriteti i projektimit pr distancn e siguris

Algoritmi i llogaritjes prshkruhet si m posht [36]:
Vllimi i zons s siguris sht vlersuar me nj mbivlersim t thjesht n mnyr q t
prcaktoj nj zon drejtkndore S, e cila prmban volumin e siguris B t gjith
sistemit t antenave. (Figura 6.5) Algoritmi sht projektuar n mnyr q prmasat
lineare S te jene gati 1.5 m shum se prmasat lineare B.
Zona S prdoret si nj volum kampion pr llogaritjen e fushs EMF, nj numr
kampione pikash Nc prdoret pr do aks koordinativ. (Nc = 200 n versionin aktual).
sht vn nj rregull pr t identifikuar pikat n zonn S me nj fush elektromagnetike
t llogaritur t barabart me nivelin Izo-Kurbave si input-e t programit. Interpolimi i
fushs elektromagnetike sht kryer duke prdorur nj formul kuadratike [35].
Pikat e identifikuara jan projektuar n planet koordinative dhe sht vlersuar distancat
e siguris
135
Figura 6.4 Vllimi i zons s siguris
Algoritmi i propozuar n figurn realizon llogaritjen e fushs elktromagnetike deri n 12

stacioneve radio baz. Pr seciln anten t stacioneve radio baz krkohet t dihen disa
karakteristika q n figurn jan paraqitur si Inputet pr Antenat.Modeli teorik i
propozuar shfrytzon kto inpute dhe me propozimet prkatse pr metodn numerike t
przgjedhur vlerson kontributin intensitetit t fushs elektrike pr seciln frekuenc
900/1800/2100 MHz.Vlera totale e intensitetit t fushs elektrike pr nj frekuenc do
merret si rezultat shumatores kuadratike t kontributi t secils anten n at frekuenc.
Ndrsa vlera totale e gjith spektrit t frekuencave pr intensitetit t fushs elektrike do
vlersohet me t njjtn procedur.
136
Figura 6.5 Bllokdiagrama e propozuar
137
6.1.1
Formati i t dhnave hyrse
T dhnat e krkuara pr llogaritjen e fushs elektromagnetike jan ruajtur n nj file

ASCII formati i file sht si n vazhdim:
Niveli izo-kurb i fushs elektromagnetike pr seciln anten t operatorve t ndryshm
celular ( merren nga specifikimet teknike t fabrikuesit t antenave.N kt punim jemi
referuar antenave Kathrein me konkretisht tipeve 80010291,80010292, 80010492,
80010670, 80010671, 80010672 ...etj)
Pr seciln anten krkohen m prpara:
Emrtimi i do antene (nuk krkoht pr llogaritje, shtemrtimi n grafikun final)
Prforcimi i antenes (dBi);
Down tilti mekanik i antens (+/-),Down tilti elektrik duhet t prfshihet n modelin e
rrezatimit te antens;
Plani horizontal i kndit t rrezes kryesore t antens
Qndra e antens n koordinatn X,Ydhe Z
Emri i file q prmban planin horizontal t modelit t rrezatimit;
Emri i file q prmban planin vertikal t modelit t rrezatimit;
Fuqia n hyrje t antens (Watt)
N fund t file nj rregull krkon nj llogaritje t prpikt t fushs elektromagnetike n
disa pika q identifikohen nga koordinatat e tyre karteziane: ky rregull prodhon vlerat e
llogaritura t fushs elektromagnetike, q printohen n dritaren dalse. Formati i ktij
rregulli esht si n vazhdim:
FIELD_EVAL_ START. Pr seciln pik: Koordinatat x;y;z t piks ku krkohet
llogaritja e fushes elektromagnetike.FIELD_EVAL_END
Nj shembull pr t dhna hyrse sht n figurn 6.6 me detaje t tjera rreth formatit t
komentit dhe formatit t t dhnave t modelit t rrezatimit. Maksimumi i gjatsis s nj
rreshti sht 120 karaktere: nqs karakteri $ sht i pranishem kudo n rresht, ather ai
rresht sht nj koment. Karakteri & nnkupton fundin e nj rreshti, SPACE dhe TAB
jan ndarse: programi lexon n cdo rresht numrin e t dhnave t pritura.
Hapi i kampionimit n modelin e rrezatimit t antens merret 2 grad.
138
Figura 6.6 T dhna hyrse
139
6.1.2
Formati i t dhnave dalse
Kur hapim programin nj dritare e thjeshte na shfaqet duke krkuar emrin e skedarit-it
hyrs ( mund t lokalizohet me ane te komandes Zgjidh skedarin pr t llogaritur). Kur
shtypim butonin Llogarit fillon vlersimi dhe dritarja dalse na shfaq t dhnat e
lexuara n skedarin-in hyrs dhe llogarit rezultatin si n figurn 6.7
Figura 6.7 Dritarja llogaritse e programit

Gabimet n file-in hyrs tregohen nga nj mesazh paralajmerimi dhe kjo on n
ndrprerjen e programit.Prfundimet e programit jan te paraqitura nga t dhnat q
vijojn pr secilin nivel izo-kurb t futur n skedarin-in hyrs
Zonat e siguris Izo-kurb (hapsira ku vlera E 41 V/m) n planin x-y (dritare grafike)
prfaqsojn kontributin total t antenave dhe zonn e vetme t siguris pr seciln
anten
Figura 6.8 Paraqitja e lakores s prfituar n planin oxy
140
Zonat e siguris Izo-kurb (hapsira ku vlera E 41 V/m) n planin x-z (dritare

grafike) prfaqsojn kontributin total t antenave dhe zonn e vetme t siguris pr
seciln anten
Figura 6.9 Paraqitja e lakores s prfituar n planin oxz

Zonat e siguris Izo-kurb (hapsira ku vlera E 41 V/m) n planin y-z (dritare grafike)
prfaqsojn kontributin total t antenave dhe zonn e vetme t siguris pr seciln
anten
Figura 6.10 Paraqitja e lakores s prfituar n planin oyz
141
Figura 6.11 Prmbledhja e t dhnave dalse
142
6.1.3
Kushtet e metods FDTD
Si sht theksuar dhe m par simulimi i fushs elektromagnetike pran

stacioneve radio baz me modele m t plota krkon m shum burime kompjuterike dhe
koh. Pr t prmirsuar efiencn kompjuterike sht propozuar nj gjeometri anten e
thjesht duke prdorur nj algoritm optimizimi pr t arritur specifikimet e krkuara t
antens. Prdorimi i metods s diferencave t fundme me ndarje n koh (FDTD) pr
vlersimin e fushs prreth antens mund t bhet nj detyr jo shum e vshtir dhe n
m pak koh.
Propozimi mbshtetet te metoda numerike e diferencave t fundme n rrafshin e
kohs FDTD me ndryshimet e mposhtme [34]:
Disktretizimi i antens s stacioneve radio baz, prcaktimi i qelizs elementare
(madhsia e qelizs knaq kushtin </10)
Hapsira nga stacioni radio baz n pikn e vrojtimit konsiderohet hapsir e lir.
e zgjidhjes sipas modelit teorik t propozuar.
Zgjidhja e ekuacionit t diskretizuar dhe zgjedhja e hapit kalimtar (hapi i kohs t
duhet t knaq kushtin CFL).
Interpretimi i rezultateve.
Nj nga karakteristikat m t rndsishme t metods FDTD, sht lehtsia me t
ciln mund t prfshihen n llogaritje materiale prues dhe joprues. Ka dy mnyra se
si materialet dielektrike mund t prfshihen n kto llogaritje. Materiali mund t
pozicionohet n nj qeliz E ose n nj qeliz H.
N kapitullin 3 prshkruhet algoritmin aktual FDTD, materialet model n FDTD, dhe
kushtet e kufijve prthiths dhe modelimi i burimeve q ngacmon fushat. Strukturat
metalike jan m t ndjeshme ndaj efektit shkall n krahasim me modelet e humbjes
dielektike t trupit.
Burimi kryesor i gabimit nga prllogaritja n FDTD sht gabimdiskretizimi, i cilivaret
nga raportimidismadhsisqelizore dhegjatsis s vals. Zvoglimi i madhsis s
qelizs prmirson saktsin, por gjithashtu rrit krkesat llogaritse n mnyr t
konsiderueshme.
143
Rregulli i prgjithshm i pranuar pr simulimet FDTD sht, maksimumi i madhsis s

qelizs duhet t jet m i vogl se nj e dhjeta e gjatsis s vals ('/10 ').
Algoritmi Yee sht nj metod diferenciale e fundme dhe qndrueshmria e saj
sht e kushtzuar. Nj kusht i nevojshm pr qndrueshmri sht q hapi i kohs t
duhet t knaq kushtin CFL (Courant-Fridrichs-Lewy) [37].
(6.5)
(
Zakonisht hapi i kohs t zgjidhet q t jet koefient i kushtit CFL. Psh n kt punim
hapi do t merret,
t
0.99 CFL
Llogaritjet numerike jan br pr modele antene BTS me polarizim vertikal t ofruar

nga Kathrein pr zonn e frekuencave nga 900,1800,2100 MHz. Modeli i antens s
prdorur pr kt studim sht treguar skematikisht n figurn 6.13. Modeli sht n
formn e shume rreshtave me qeliza. Qelizat n form kubike jan t madhsis x ( y
z) 15mm.
Figura 6.12 Przgjedhja e numrit t kampioneve N sipas FDTD

Qelizat njsi jan prdorur pr dizenjimin e modelit t prgjithshm t quajtur anten
njsi. Kriteret przgjedhse t N kampioneve t qelizave przgjedhse pr metodn
FDTD jepen n figurn 6.12. N studim numri i kampioneve sht N=6000. Ky vlersim
sht rekomanduar n [38] pr llogaritjen e fushs n zonn e rrezatimit afr dhe larg saj.
144
Pasiguria e modelimit sht futur n rastet kur parametrat fizik ose modelet jan t
pasakt ose ka pasiguri n vlerat e matura t hedhura. Pasiguria e modelimit prfshin
gjithashtu dhe variacionin n rezultate t shkaktuara nga alternativat e ndryshme,
thjeshtimet dhe prafrimet e bra nga gjykimet e prdoruesve t ndryshm, ose nga
programet e ndryshme. N ndryshim nga gabimet kompjuterike, pasiguria e modelimit
zakonisht nuk mund t minimizohet lehtsisht, madje dhe vlersimi i madhsis s saj
mund t jet i vshtir. Ndonjher madhsia e pasiguris s modelimit mund t
vlersohet me an t analizs s variancs, duke testuar sa t ndjeshme jan rezultatet pas
ndryshimeve t vogla n parametrat.
Faktoret t cilt ndikojn negativisht n saktsin e llogaritjes:
Gabimi i diskretizimit: Kur rezolucioni knaq kushtin </10, rezultatet e

vlerave jan t sakta n nj nivel t knaqshm. Saktsia mund t ndikohet
pak nga tipi i qelizs H apo E, Me rritjen e rezolucionit rritet dhe saktsia e
rezultateve.
Kushtet e prthithjes prgjat kufirit t materialit: Gabimi gjat prafrimit t

hapsirs s lir nga ABC mund t neglizhohet.
Prafrimi Shkall: Pr objekte relativisht t mdha,prafrimi shkall i

siprfaqeve t lakuara mund t supozohet i vogl.
Saktsia: Saktsia e modelit ka ndikim n saktsin e vlerave t llogaritura.

Nga rezultatet shohim se pr nj rezolucion t mir te rrjets ky gabim
konsiderohet m i vogl se gabimi i diskretizimit.
Metodat e llogaritjes s humbjes s densitetit t fuqis: Kur rezolucioni knaq

kushtin </10,diferenca ndrmjet dy metodave t llogaritjes mund t shkoj
deri ne 5%.Me rritjen e rezolucionit kjo diferenc zvoglohet.
Modeli i antens: N rastin ton modeli i qarkut t antens u prafrua nga

burime diskrete me rezistenc t tyre t brendshme.
Kodin e ekuacionit (6.1) pr llogaritjen e intensitetit t fushs elektrike pr fushn n

largesi me metodn e diferencave t fundme n rrafshin e kohs (FDTD) n Matlab po e
paraqesim n shtojcn A
145
6.2 Simulimet e algoritmit t propozuar Emf llogaritje Alg

Pr t llogaritur intensitetin elektrik t fushs s rrezatuar nga antenat e atacioneve radio
baz ajo q propozohet lidhet me tre hapat si m posht:
Mealgoritmin EMF Llogaritje Algprcaktojm vlerat e intensitetit t fushs

elektrike t rrezatuar n varsi t distancs sipas boshti X ,Y ,Z dhe paraqesim
grafikisht kt varsi.
Realizojm simulimet n t njjtat pika prgjat boshteve X,Y dhe Z me

programin NEC-2(Numerical Electromagnetics Code) implementim i MoM [39] .
Duke prdorur aparatin NARDA SRM 3000 [40] matim prsri intensitetin e
fushs elektrike nga distanca dhe paraqesim grafikisht kt varsi, n t njjtin
bosht koordinativ me grafikun e piks nj dhe dy.
Prmes ksaj metode t propozuar, realizojm nj vlersim t shpejt si pr zonat n

afrsi ashtu dhe pr ato n largsi duke thjeshtuar kompleksitetin e llogaritjeve. Marrim
n konsiderat dy skenare simulimi dhe pr secilin skenar kemi analizuar rastin e
mposhtm.
Kemi tri operator celular, do operator ka tre antena nj nj GSM900, nj GSM1800
dhe nj GSM2100 (n total 9 antena nga 3 pr secilen band)
6.2.1
Simulim 1
Rasti i shqyrtuar krkon llogaritjene intensitetit t fushs elektrike, magnetike dhe

densitetit t fuqis n nj pik t mjedisit. Llogaritjet numerike jan kryer pr modele
antene tipike t stacionit baz. Prdorim antenat Kathrein m konkretisht tipet80010670,
80010671, 80010672. N figurn 6.13paraqitet rasti i tre operatorve celular( me tre
antena secili) n nj mjedis me koordinata karteziane pr pikn e mesit me vlerat ( n
metra)si m posht:
Antenat 1 ( 5,5,5)
Antenat 2 (2,8,6)
Antenat 3 (-4,-3,7)
Secili operator antenat i ka nga nj anten pr 900/1800/2100 MHz . Si origjin e
sistemeve koordinativ merret pika P(0.0.0) ku do vlersohet fusha elektromagnetike.
146
Figura 6.13 Gjeometria e simulimit 1
Pikat e marra n konsiderat jan sipas boshteve koordinative hapi i kampionimit sht
0.5 m n secilin drejtim X,Y dhe Z.
Llogaritjet jan br pr t tri frekuencat 900MHz, 1800MHz ,2100MHz s bashku pr
rastet e mposhtme:
Intensiteti i fushs elektrike sipas x (ku y=0 dhe z=0)
Intensiteti i fushs elektrike sipas y (ku x=0 dhe z=0)
Intensiteti i fushs elektrike sipas z (ku x=0 dhe z=0)
Kemi tre operator celular cdo operator ka tri antena nj GSM900, nj GSM1800 dhe
nj GSM2100.Vlerat e llogaritura dhe t matura jan kontribut i t gjith antenave t
pranishme dhe pr t gjitha frekuencat.
147
Varsia e E, H dhe S sipas x (ku y=0 dhe z=0)

N rastin n shqyrtim sipas boshtit t X sht lvizur nga vlera negative -4 m deri n 11
m (30 kampione).Figura 6.14 paraqet intensitetin e fushs elektrike,fushs magnetike
dhe densitetin e fuqis pr dy metodat llogaritse NEC-2, Emf Llogaritje Alg dhe pr
vlern e matur n kto pika.
Figura 6.14 Varsia e E, H dhe S sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe z=0)
148
Tabela 6.2 paraqet vlerat intensitetin e fushs elektrike sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe
z=0) me hap kampionimi 0.5m.
Tabela 6.2. Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe z=0)
Intensiteti fushes
elektrike
Koordinatat
(X.Y.Z)
per pikat e
vleresuara
Vlerat llogaritur me
metoden
e momenteve (MOM)
(V/m)
NEC-2
Koha per 1
kampion=85 s
4. 0. 0
3.5 .0 . 0
3. 0. 0
2.5 .0 . 0
2. 0. 0
1.5 .0 . 0
1. 0. 0
0.5 .0 .0
0 .0 .0
0.5 .0 .0
1. 0. 0
1.5 .0 . 0
2. 0. 0
2.5 .0 . 0
3. 0. 0
3.5 .0 . 0
4. 0. 0
4.5 .0 . 0
5. 0. 0
5.5 .0 . 0
6. 0. 0
6.5 .0 . 0
7. 0. 0
7.5 .0 . 0
8. 0. 0
8.5 .0 . 0
9. 0. 0
9.5 .0 . 0
10. 0. 0
10.5. 0. 0
Koha per 30
kampione
0.30200514
0.3927495
0.36012108
0.3356223
0.50579544
0.82801482
1.14880602
1.45059144
1.3853346
1.06157718
1.1321073
1.00642746
0.74199444
0.796485
0.91304646
1.19296974
1.93309656
2.11033
2.043587
2.91799146
3.31821144
3.36962592
3.18835692
3.23175162
3.0563052
3.80675886
3.98989548
4.19126886
3.27196038
3.13243818
Koha per 30
kampione=2550 s
9 Antena 3GSM 900,3GSM1800 &3 GSM2100
Vlera llogaritur
Vlerat e matura
me metoden FDTD
Emf Llogaritje Alg
Koha per 1
kampion=20 s
me aparatin
NARDA SRM3000
Koha per 1 kampion
Taverage=360 s
0.2749
0.3575
0.3278
0.3055
0.4604
0.7537
1.0457
1.3204
1.261
0.9663
1.0305
0.9161
0.6754
0.725
0.8311
1.0859
1.7596
2.2214
2.2457
2.6561
3.0204
3.0672
2.9022
2.9417
2.782
3.4651
3.6318
3.8151
2.9783
2.8513
Koha per 30
kampione=600 s
0.258406
0.33605
0.308132
0.28717
0.432776
0.708478
0.982958
1.51846
1.18534
0.908322
0.96867
0.861134
0.634876
0.6815
0.972387
1.020746
1.654024
2.088116
2.110958
2.496734
2.839176
3.465936
2.728068
2.765198
2.61508
3.81161
3.413892
3.586194
2.799602
2.680222
Koha per 30
kampione=10800 s
149
Vlerat e intensitetit t fushs elektrike jan prfituar n tri mnyra.

Simulimi me an t programit NEC-2 [39]
Vlera e nj kampioni merret pr nj koh t prafrt (80-85) sekonda.
Koha totale pr 30 kampione 2550 sekonda.
Simulimi me an t algoritmit t propozuar Emf llogaritje Alg.
Vlera e nj kampioni merret pr nj koh t prafrt 20 sekonda.
Matja me aparatin NARDA SRM 3000 [40]
Vlera e nje kampioni mesatarizues nxirret nga mesatarizimi i matjeve q zgjasin 360
sekonda.
Simulimet NEC-2 dhe Emf llogaritje Alg ekzekutohen n t njjtn makine me kapacitete
kompjuterike Server IBM x3650 M4, Xeon 2.0GHz/1333MHz/15MB, RAM 8GB,.etj
N simulimet n vijim do paraqesim vetm grafikt pa tabelat sepse materiali do rndohej
s teprmi nga ana vizuale.
150
Varsia e E, H dhe S sipas y (ku x=0 dhe z=0)

N rastin n shqyrtim sipas boshtit t Y sht lvizur nga vlera negative -4 m deri n 11
m(30 kampione).Grafikt e mposhtm japin intensitetin e fushs elektrike, magnetike
dhe densitetin e fuqis pr dy metodat llogaritse dhe pr vlern e matur n kto pika
figura 6.15
Figura 6.15 Varsia e E, H dhe S sipas boshtit y(m) (ku x=0 dhe z=0)
151
Varsia e E,H dhe S sipas Z (ku x=0 dhe y=0)

N rastin n shqyrtim sipas boshtit t Z sht lvizur nga vlera negative -1.5 m deri n 4
m(12 kampione).Grafikt e mposhtm japin intensitetin e fushs elektrike, magnetike
dhe densitetin e fuqis pr dy metodat llogarritse dhe pr vlern e matur n kto pika
figura 6.16
Figura 6.16 Varsia e E, H dhe S sipas boshtit z(m) (ku x=0 dhe y=0)
152
6.2.2
Simulim 2
Rasti i shqyrtuar krkon llogaritjen e intensiteti t fushs elektrike, magnetike dhe

densitetitt fuqis n nj pik t mjedisit. Llogaritjet numerike jan kryer pr modele
antene tipike t stacionit baz. Prdorim antenat Kathrein m konkretisht tipet 80010670,
80010671, 80010672 .etj. N figurn 6.17paraqitet rasti i tri operatorve celular( me tri
antena secili) n nj mjedis me koordinata karteziane pr pikn e mesit me vlerat
Antenat 1 (6, 6,5)
Antenat 2 (-4 ,-5 ,7)
Antenat 3 (-8 ,4 ,4 )
Secili operator antenat i ka nga nj antene pr 900/1800/2100 MHz . Si origjin e
sistemeve kordinativ merret pika P(0.0.0) ku do vlersohet fusha elektromagnetike
Figura 6.17 Gjeometria e simulimit 2

Pikat e marra n konsiderat jan sipas boshteve koordinative hapi i kampionimit sht
0.5m n secilin drejtim X,Y dhe Z. Llogaritjet jan br pr t tre frekuencat 900MHz,
1800MHz ,2100MHz s bashku pr rastet e mposhtme:
Intensiteti i fushs elektrike sipas x (ku y=0 dhe z=0)
Intensiteti i fushs elektrike sipas y (ku x=0 dhe z=0)
Intensiteti i fushs elektrike sipas z (ku x=0 dhe z=0)
153
Kemi 3 operator celular cdo operator ka tre antena nj GSM900, nj GSM1800 dhe nj
GSM2100.Vlerat e llogarritura dhe t matura jane kontribut i t gjith antennave t
pranishme dhe pr t gjitha frekuencat.
Varsia e E,H dhe S sipas x (ku y=0 dhe z=0)
N rastin n shqyrtim sipas boshtit t X sht lvizur nga vlera negative -8.5m deri n 7m
(30 kampione).Grafikt e mposhtm japin intensitetin e fushs elektrike, magnetike dhe
densitetin e fuqis pr dy metodat llogaritse NEC-2 ( Metoda e MoM), Emf Llogaritje
Alg dhe pr vlern e matur n kto pika figura 6.18.
Figura 6.18 Varsia e E, H dhe S sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe z=0)
154
Tabela 6.3 paraqet vlerat intensitetin e fushs elektrike sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe
z=0) me hap kampionimi 0.5m.
Tabela 6.3 Intensiteti i fushs elektrike sipas boshtit x(m) (ku y=0 dhe z=0)
Intensiteti fushes
elektrike
Koordinatat (X.Y.Z)
per pikat e
vleresuara
8.5.0.0
8.0.0
7.0.0
6.5.0.0
6. 0. 0
5.5 .0 . 0
5. 0. 0
4.5 .0 . 0
4. 0. 0
3.5 .0 . 0
3. 0. 0
2.5 .0 . 0
2. 0. 0
1.5 .0 . 0
1. 0. 0
0.5 .0 .0
0 .0 .0
0.5 .0 .0
1. 0. 0
1.5 .0 . 0
2. 0. 0
2.5 .0 . 0
3. 0. 0
3.5 .0 . 0
4. 0. 0
4.5 .0 . 0
5. 0. 0
5.5 .0 . 0
6. 0. 0
6.5.0.0
7.0.0
Koha per 30
kampione
Vlerat llogaritur me
metoden
e momenteve (MOM)
(V/m)
NEC-2
Koha per 1
kampion=(80-85) s
0.15373722
0.1875104
0.2269302
0.27721708
0.38897754
0.67365242
1.54152726
2.15860694
2.625584
2.764726
3.52359742
3.08870114
2.061549
1.5975673
1.65712316
1.710006
1.75535304
1.954047
2.29263426
2.421221
2.51317206
2.52329336
2.63474
2.69194618
2.7988058
2.66978586
2.5979779
3.574417
3.345524
3.71888524
3.536952
Koha per 30
kampione=2550 s
9 Antena 3GSM 900,3GSM1800 &3 GSM2100
Vlera llogaritur
Vlerat e matura
me metoden FDTD
Emf Llogaritje Alg
Koha per 1
kampion=(20-25) s
me aparatin
NARDA SRM3000
Koha per 1 kampion
Taverage=360 s
0.1443
0.176
0.213
0.2602
0.3651
0.6323
1.4469
2.0261
2.5246
2.6842
3.3073
2.8991
1.935
1.4995
1.5554
1.6602
1.6476
1.9347
2.1519
2.3507
2.3589
2.3684
2.558
2.5267
2.627
2.5059
2.4385
3.355
3.3124
3.4906
3.4676
Koha per 30
kampione=600 s
0.132756
0.16192
0.19596
0.239384
0.335892
0.581716
1.331148
1.864012
2.726568
2.469464
3.042716
2.783136
1.7802
1.37954
1.430968
1.793016
1.515792
1.779924
1.979748
2.538756
2.170188
2.178928
2.48126
2.324564
2.52192
2.455782
2.24342
3.6905
3.047408
3.420788
3.363572
Koha per 30
kampione=10800 s
155
Vlerat e intensitetit t fushs elektrike jan prfituar n tre mnyra.

Simulimi me an t programit NEC-2 [39].
Simulimi me an t algoritmit t propozuar Emf llogaritje Alg.
Matja me aparatin NARDA SRM 3000 [40].
Vlera e nj kampioni mesatarizues nxirret nga mesatarizimi i matjeve q zgjasin 360
sekonda.
Simulimet NEC-2 dhe Emf llogaritje Alg ekzekutohen n t njjtn makine me kapacitete
kompjuterike Server IBM x3650 M4, Xeon 2.0GHz/1333MHz/15MB, RAM 8GB,...etj
156
Varsia e E,H dhe S sipas y (ku x=0 dhe z=0)

N rastin n shqyrtim sipas boshtit t Y sht lvizur nga vlera negative -6 m deri n 10
m (30 kampione).Grafikt e mposhtm japin intensitetin e fushs elektrike, magnetike
figura 6.19.
Figura 6.19 Varsia e E, H dhe S sipas boshtit y(m) (ku x=0 dhe z=0)
157
Varsia e E,H dhe S sipas Z (ku x=0 dhe y=0)

N rastin n shqyrtim sipas boshtit t Y sht lvizur nga vlera negative -1.5m deri n
4m(12 kampione).Grafikt e mposhtm japin intensitetin e fushs elektrike, magnetike
figura 6.20
Figura 6.20 Varsia e E, H dhe S sipas boshtit z(m) (ku x=0 dhe y=0)
158
6.3 Interpretimi i rezultateve

Rezultatet e simulimeve t paraqitura n paragrafin 6.2.1 dhe 6.2.2 tregojn parametrat e
llogaritura me algoritmin Emf Llogaritje Alg ( vija me ngjyr roz), metodn e
momenteve MOM nga programi NEC-2 (vija me ngjyr blu) dhe vlerat e matura me
aparatin NARDA SRM 3000 (vija me ngjyr t verdh) n distanca t ndryshme t
boshteve x,y dhe z sipas rastit prkats kundrejt qndrave t antenave me koordinata t pa
ndryshuara.
Metoda e momenteve MoM nga programi NEC-2
Metoda llogaritse e bazuar mbi algortimin e metods s momenteve analizuar

nga programi NEC-2 pr fushn n largsi paraqet nj mbivlersim t pastr
afrsisht 15% ,veanrisht prgjat drejtimeve t boshteve X dhe Y, e m pak
prgjat drejtimit t boshtit Z.
Kjo metod sht prher konservative, me nj mbivlersim t pranuar.
Metoda MoM sht nj teknik efikase n modelimin e antenave pr

llogaritjen e fushs elektromagnetike n prani t disa stacioneve radio baz
por me nj t met, krkon kapacitete t larta kompjuterike (modeli referenc
sht nj matric e ndrlikuar pr nj rrjet 3D) dhe sht mjaft jopraktike pr
frekuenca n GSM,UMTS.
Metoda e momenteve MoM si vecori t saj ka dhe kohn e prpunimit sht

prgjithsisht e lart.
Karakterizimi i antenave komplekse krkon kapacitete prpunuese t mdhaja

dhe koh.
Metoda e propozuar Emf Llogaritje Alg
Kjo metod lejon nj karakterizim t thjesht t mjedisit elektromagnetik, duke

filluar nga modeli i antens. Thelbi i ksaj meode sht llogaritja n t
ashtuquajturn hapsir e lir, e bazuar n modelin rrezatues t propozuar pr
fushn n largsi. Modeli 2D rindrtohet nga kriteri i projeksionit t vendosur n
algoritm. Zbatueshmria e ksaj metode bazohet n supozimin q fusha rrezaton
n mnyr t pavarur nga drejtimi i vrojtimit.
159
Metoda e propozuar Emf Llogaritje Alg pr fushn n largsi paraqet vlera

referenc t llogaritura m t ulta se metoda e momenteve MoM , vlera t cilat
konvergojn me vlerat e matura.
Metoda e propozuar Emf Llogaritje Alg paraqet nj mbivlersim t vlers s

matur jo vetm n drejtim ku rrezatohet pjesa m e madhe e fuqis (lobi kryesor
dhe lobet e para sekondare), por gjithashtu dhe n drejtimet e lobeve ansore. Kjo
si rezultat i kriterit t rastit m t keq n algoritmin e prdorur. Mbivlersim i cili
shkon afrsisht 10%.
sht nj metod e fuqishme pr kt skenar dhe nuk krkon shum koh ( 4-6
her m pak koh se MoM pasi nuk ka asnj matric pr t plotsuar dhe pr t
zgjidhur).
Nuk krkon kapacitete t larta kompjuterike mund t ekzekutohet n nj

kompjuter me kapacitete normale pa ndonj ndryshim t madh kohor sesa kur
ekzekutohet n nj server.
Krkon rigorozisht plotsimin e kushteve fillestare sepse diskretizimi i tepruar

i hapsirs do t coj n krkesn e nj numri t madh t qelizave Yee q ndikojn
n kapacitet e prpunimit dhe kohn e ekzekutimit.
6.4 Prfundime
1. Analiza e krahasimit midis vlerave t llogaritura dhe ato t maturat prcakton q
algoritmi i propozuar llogarit me saktsi fushn afr dhe larg stacioneve radio
baz (deri n 12 antena BTS) n mjedisin urban me nj shkall gabimi m t
vogl se 10%
2. Analiza e krahasimit midis vlerave t llogaritura me algoritmin e propozuar dhe
me simulatorin NEC-2 prcakton vlera konverguese te njra-tjetra duke na e
konfirmuar saktsin e algoritmit t propozuar.
3. Analiza e krahasimit midis kohs s ekzekutimit t algoritmit t propozuar dhe
simulimit me NEC-2 na konfirmon shpejtsin e algoritmit t propozuar dhe
aftsin e tij pr tu ekzekutuar n makina me kapacitete kompjuterike t ulta.
160
4. Pr stacionet radio baz t mara n studim, t cilat operojn njkohsisht n

900/1800/2100MHZ algoritmi Emf Llogaritje Alg llogarit zonat e siguris Isokurbat (hapsira ku vlera E 41 V/m) n planet x-y, x-z dhe y-z.
5. N nj mjedis, n prani t disa stacioneve radio baz, llogarisim intensitetin e
fushs elektrike, magnetike dhe densitetin e fuqis n distanca t ndryshme nga
antena n nj koh t shkurtr dhe me nj procedur t besueshme.
161
PJESA IV
PRFUNDIME
162
PRFUNDIME
1. Prfundime
Objektivi q u shtrua pr tu realizuar n kt punim ishte llogaritja teorike e intensitetit t
fushs elektrike, magnetike dhe densitetit t fuqis nga antenat e stacioneve radio baz
duke marr n konsiderat ndikimin e prbashkt t tyre.
Pr kt u propozuan:
Modeli teorik mbi t cilin u simulua antena e stacionit radio baz.
Metoda numerike mbshtetur te FDTD me propozimet prkatse.
Algoritmi i Emf Llogaritje Alg
Krahasimi i simulimeve t algoritmit Emf Llogaritje Alg me simulimin NEC-2

dhe me matjet praktike.
Krahasimi i rezultateve jep kto prfundime:

1. Modeli teorik i propozuar bazohet te modeli Far-field Gain-based. Vlefshmria
e t cilit sht e kufizuar n zonn Fraunhofer ku vala sht sferike dhe amplituda
e fushs varet vetm nga distanca nga antena. Modifikimi i ktij modeli me dy
propozimet e kryera bn t mundur shfrytzimin e tij dhe n zonn Fresnel-it ku
vala sht cilindrike.
2. Modeli kryen nj vlersim t shpejt dhe t thjesht t fushs s rrezatuar nga
antenat e stacioneve radio baz.
3. Modeli kryen vlersimin e fushs n mnyr t pavarur nga drejtimi i vrojtimit.
4. Modeli i propozuar jep nj mbivlersim t fushs elektromagnetike. Kjo nuk
duhet t interpretohet si e met e modelit pasi qllimi sht llogaritja e fushs dhe
krahasimi me vlerat referenc. Prandaj ky mbivlersim na shrben t kuptohet q
vlera reale sht m ult se ajo q llogarisim.
5. Zgjedhja e metods numerike FDTD me propozimin prkats (diskretizimi vetm
i antens s stacioneve radio baz dhe hapsira nga stacioni radio baz deri tek
163
pika e vrojtimit hapsir e lir) ndikon n uljen e kohs s ekzekutimit. Analiza e

krahasimit midis kohs s ekzekutimit t algoritmit t propozuar dhe simulimit
me NEC-2, konfirmon shpejtsin e algoritmit t propozuar ( koha e ekzekutimit
ulet afrsisht tre her krahasuar me simulimin NEC-2) dhe aftsin e tij pr tu
ekzekutuar n makina me kapacitete kompjuterike t ulta.
6. Krahasimi midis vlerave t llogaritura dhe ato t maturat prcakton q algoritmi i
propozuar llogarit me saktsi fushn afr dhe larg stacioneve radio baz (deri n
12 antena BTS) n mjedisin urban me nj shkall gabimi m t vogl se 10%
7. Krahasimi midis vlerave t llogaritura me algoritmin e propozuar EMF
Llogaritje Alg dhe me simulatorin NEC-2 prcakton vlera konverguese te njratjetra duke na e konfirmuar saktsin e algoritmit t propozuar.
8. Pr stacionet radio baz t mara n studim, t cilat operojn njkohsisht n
900/1800/2100MHZ algoritmi Emf Llogaritje Alg llogarit zonat e siguris Isokurbat (hapsira ku vlera E 41 V/m) n planet x-y, x-z dhe y-z.
9. N nj mjedis, n prani t disa stacioneve radio baz, llogarisim intensitetin e
fushs elektrike, magnetike dhe densitetin e fuqis n distanca t ndryshme nga
antena n nj koh t shkurtr dhe me nj procedur t besueshme.
2. Puna n t ardhmen
1. Llogaritja e fushs elektromagnetike pran dy ose m shum stacioneve radio
baz, shrben si nj baz e mir pr studimin e mtejshm t vlersimit t fushs
edhe ather kur numri i stacioneve radio baz do t jet m shum se 12
stacione.
2. Marrja n konsiderat e pranis n ambjentin vlersues jo vetm t stacioneve
radio baz por dhe t transmetuesve t ndryshm (radiofonik, televiziv,radioura
dhe transmetuesa wireless).
3. Prmisimi i algoritmit me module t reja t cilat do t jen t afta t prcaktojn
kontributin e secilit stacion transmetues n frekuenca t ndryshme
SHTOJCA A
Kodi n matlab i FDTD
Kodi n MATLAB pr zgjidhjen e ekuacioneve t fushs n largsi sipas FDTD
function mit18086_farfield
%
Zgjidh ekuacionin e fushes ne largesi
%
metoda e zgjidhjes eshte FDTD.
%
Percaktoni hapin e qelizes Yee dhe kushtin e qendrushmerise
% ----------------------------------------------------------------------------FDTD MATLAB far field solver
% Copyright SNM/GN 2011
Js = PortM(m)/d^4*(IG(m, kt)+IG(m, kt+1))/2; % volumetric current density at n+1/2 tested
i_e = PortIndX(m); % port location grid nodes
j_e = PortIndY(m); % port location grid nodes
k_e = PortIndZ(m); % port location grid nodes
Jx = d*Js/2*PortNX(m);
Jy = d*Js/2*PortNY(m);
Jz = d*Js/2*PortNZ(m);
% coil/loop along the x-axis
% Update equations (simple addition - right-hand rule exactly)
EzN(i_e, j_e, k_e) = EzN(i_e, j_e, k_e) + Ez2(i_e-1, j_e-1, k_e)*Jx;
EzN(i_e, j_e+1, k_e) = EzN(i_e, j_e+1, k_e) - Ez2(i_e-1, j_e, k_e)*Jx;
EyN(i_e, j_e, k_e) = EyN(i_e, j_e, k_e) - Ey2(i_e-1, j_e, k_e-1)*Jx;
EyN(i_e, j_e, k_e+1) = EyN(i_e, j_e, k_e+1) + Ey2(i_e-1, j_e, k_e)*Jx;
EzN(i_e+1, j_e, k_e) = EzN(i_e+1, j_e, k_e) + Ez2(i_e, j_e-1, k_e)*Jx;
EzN(i_e+1, j_e+1, k_e) = EzN(i_e+1, j_e+1, k_e) - Ez2(i_e, j_e, k_e)*Jx;
EyN(i_e+1, j_e, k_e) = EyN(i_e+1, j_e, k_e) - Ey2(i_e, j_e, k_e-1)*Jx;
164
165
EyN(i_e+1, j_e, k_e+1) = EyN(i_e+1, j_e, k_e+1) + Ey2(i_e, j_e, k_e)*Jx;

% step n
AntEx = 1/4*(ExP(i_e, j_e, k_e)+...
ExP(i_e, j_e+1, k_e)+...
ExP(i_e, j_e, k_e+1)+...
ExP(i_e, j_e+1, k_e+1));
% E-fields for all ports -step n
AntHx = 0.5*(HxN(i_e, j_e, k_e) + HxN(i_e+1, j_e, k_e));
% H-fields for all ports -step n+1/2
% coil/loop along the y-axis
EzN(i_e, j_e, k_e) = EzN(i_e, j_e, k_e) - Ez2(i_e-1, j_e-1, k_e)*Jy;
EzN(i_e+1, j_e, k_e) = EzN(i_e+1, j_e, k_e) + Ez2(i_e, j_e-1, k_e)*Jy;
ExN(i_e, j_e, k_e) = ExN(i_e, j_e, k_e) + Ex2(i_e, j_e-1, k_e-1)*Jy;
ExN(i_e, j_e, k_e+1) = ExN(i_e, j_e, k_e+1) - Ex2(i_e, j_e-1, k_e)*Jy;
EzN(i_e, j_e+1, k_e) = EzN(i_e, j_e+1, k_e) - Ez2(i_e-1, j_e, k_e)*Jy;
EzN(i_e+1, j_e+1, k_e) = EzN(i_e+1, j_e+1, k_e) + Ez2(i_e, j_e, k_e)*Jy;
ExN(i_e, j_e+1, k_e) = ExN(i_e, j_e+1, k_e) + Ex2(i_e, j_e, k_e-1)*Jy;
ExN(i_e, j_e+1, k_e+1) = ExN(i_e, j_e+1, k_e+1) - Ex2(i_e, j_e, k_e)*Jy;
% step n
AntEy = 1/4*(EyP(i_e, j_e, k_e)+...
EyP(i_e+1, j_e, k_e)+...
EyP(i_e, j_e, k_e+1)+...
EyP(i_e+1, j_e, k_e+1));
% E-fields for all ports -step n
AntHy = 0.5*(HyN(i_e, j_e, k_e) + HyN(i_e, j_e+1, k_e));
% H-fields for all ports -step n+1/2
166
% coil/loop along the z-axis

ExN(i_e, j_e, k_e) = ExN(i_e, j_e, k_e) - Ex2(i_e, j_e-1, k_e-1)*Jz;
% -----------------------------------------------------------------------------Re = 1e2;
% Reynolds number
dt = le-2;
tf = 4e-0;
1x = 1;
ly = 1;
n x = 90;
ny = 90;
nsteps = 10; %
% time step
% final time
% width of box
% height of box
% number of x-gridpoints
% number of y-crridpoints
number of steps with graphic output
% ----------------------------------------------------------------------------nt = ceil(tf/dt); dt = tf/nt;

x = linspace(0,1x,nx+1); hx = lx/nx;
y = linspace(0,1y,ny+1); hy = ly/ny;
[X,Y] = meshgrid(y,x);
% --------------------------------------------------------------------------------% initial conditions
U = zeros(nx-1,ny); V = zeros(nx,ny-1);
% boundary conditions
uN = x*0+1;
vN = avg(x)*0;
uS =
7.0;
vS = avg(x)*0;
uW = avg(y)*0; vW = y*0;
uE = avg(y)*0; vE = y*0;
% --------------------------------------------------------------------%
Jepni parametrat e antenave
%
metoda e zgjidhjes eshte FDTD.
% --------------------------------------------------------------------% setting up parameters
Js = PortM(m)/d^3*(IG(m, kt)+IG(m, kt+1))/2;% volum. current density at n+1/2
i_e = PortIndX(m); % port location grid nodes
j_e = PortIndY(m); % port location grid nodes
k_e = PortIndZ(m); % port location grid nodes
Jx = d*Js/2*PortNX(m);
Jy = d*Js/2*PortNY(m);
Jz = d*Js/2*PortNZ(m);
167
ExN(i_e, j_e, k_e) = ExN(i_e, j_e, k_e) - Ex2(i_e, j_e-1, k_e-1)*Jx;

ExN(i_e-1, j_e, k_e) = ExN(i_e-1, j_e, k_e) - Ex2(i_e-1, j_e-1, k_e-1)*Jx;
EyN(i_e, j_e, k_e) = EyN(i_e, j_e, k_e) - Ey2(i_e-1, j_e, k_e-1)*Jy;
EyN(i_e, j_e-1, k_e) = EyN(i_e, j_e-1, k_e) - Ey2(i_e-1, j_e-1, k_e-1)*Jy;
EzN(i_e, j_e, k_e) = EzN(i_e, j_e, k_e) - Ez2(i_e-1, j_e-1, k_e)*Jz;
EzN(i_e, j_e, k_e-1) = EzN(i_e, j_e, k_e-1) - Ez2(i_e-1, j_e-1, k_e-1)*Jz;
AntI(m, kt) = IG(m, kt);
AntE(m, kt) = PortNX(m)*(ExP(i_e, j_e, k_e) + ExP(i_e-1, j_e, k_e)) + ...
PortNY(m)*(EyP(i_e, j_e, k_e) + EyP(i_e, j_e-1, k_e)) + ...
PortNZ(m)*(EzP(i_e, j_e, k_e) + EzP(i_e, j_e, k_e-1));
AntE(m, kt) = AntE(m, kt)/2;
% at step n - tested
AntH(m, kt) = PortNX(m)*(HxN(i_e, j_e, k_e) + HxN(i_e, j_e-1, k_e) + HxN(i_e, j_e, k_e1) + HxN(i_e, j_e-1, k_e-1)) + ...
PortNY(m)*(HyN(i_e, j_e, k_e) + HyN(i_e-1, j_e, k_e) + HyN(i_e, j_e, k_e-1) + HyN(i_e1, j_e, k_e-1)) + ...
PortNZ(m)*(HzN(i_e, j_e, k_e) + HzN(i_e-1, j_e, k_e) + HzN(i_e, j_e-1, k_e) + HzN(i_e1, j_e-1, k_e)) + ...
PortNX(m)*(HxP(i_e, j_e, k_e) + HxP(i_e, j_e-1, k_e) + HxP(i_e, j_e, k_e-1) + HxP(i_e,
j_e-1, k_e-1)) + ...
PortNY(m)*(HyP(i_e, j_e, k_e) + HyP(i_e-1, j_e, k_e) + HyP(i_e, j_e, k_e-1) + HyP(i_e1, j_e, k_e-1)) + ...
PortNZ(m)*(HzP(i_e, j_e, k_e) + HzP(i_e-1, j_e, k_e) + HzP(i_e, j_e-1, k_e) + HzP(i_e1, j_e-1, k_e));
AntH(m, kt) = AntH(m, kt)/8;
% --------------------------------------------------------------------Ubc = dt/Res*([2*uS(2:end-1)' zeros(nx-1,ny-2) 2*uN(2:end-1)]/hx^2+...
[uW;zeros(nx-3,ny);uE]/hy^2);
Vbc = dt/Re*((vS' zeros(nx,ny-3) vN]/hx^2+...
(2.vW(2:end-1);zeros(nx-2,ny-1);24,vE(2:end-1)]/hy-2);
fprintf('initialization')
Lp = kron(speye(ny),K1(nx,hx,1))+kron(K1(ny,hy,1),speye(nx));
168
Lp(1,1) = 3/2*Lp(1,1);
perp = symamd(Lp); Rp = chol(Lp(perp,perp)); Rpt = Rp';
Lu = speye((nx-1),*ny)+dt/Re*(kron(speye(ny),K1(nx-1.hx,2))+...
kron(K1(ny,hy,3),speye(nx-1)));
peru = symamd(Lu); Ru = chol(Lu(peru,peru)); Rut - Ru';
Lv = speye(nx*(ny-1))+dt/Re*(kron(speye(ny-1),K1(nx,hx,3))+...
kron(K1(ny-1,hy,2),speye(nx)));
perv = symamd(Lv); Rv = chol(Lv(perv,perv)); Rvt = Rv';
Lq = kron(speye(ny-1),K1(nx-1,hx,2))+kron(Kl(ny-1,hy,2),speye(nx-1));
perq = symamd(Lq); Rq = chol(Lq(perq,perq)); Rqt = Rq';
fprintf(', time loop\n--20%%--40%%--60%%--80%%-100%%\n')
for k = 1:nt
% treat nonlinear terms
gamma = min(1.2*dt*max(max(max(abs(U)))/hx,max(max(abs(V)))/hy),1);
Ue = [uW;U;uE]; Ue = (2*uS-Ue(:,1) Ue 2*uN'-Ue(:,eud)];
Ve = [vS' V vN']; Ve = (2*vW-Ve(1,:);Ve;2*vE-Ve(end,:)];
Ua = avg(Ue')'; Ud = diff(Ue')'/2;
Va = avg(Ve); Vd = diff(Ve)/2;
UVx = diff(Ua.*Va-gamma*abs(Ua).*Vd)/hx;
UVy = diff(Ua.*Va-gamma*Ud.*abs(Va)))/hy;
Ua = avg(Ue(:,2:end-1));
Ud = diff(Ue(:,2:end-1))/2;
Va = avg(Ve(2:end-1,:)')'; Vd = diff(Ve(2:end-1,:)')'/2;
U2x = diff(Ua.^2-gamma*abs(Ua).*Ud)/hx;
V2y = diff((Va.^2-gamma*abs(Va).*Vd)'P/hy;
U = U-dt*(UVy(2:end-1,:)+U2x);
V = V-dt*(UVx(: ,2:end-1)+V2y);
% implicit viscosity
rhs = reshape(U+Ubc,[],1);
u(peru) = Ru\(Rut\rhs(peru));
U = reshape(u,nx-1,ny);
rhs = reshape(V+Vbc,[],1);
v(perv) = Rv\(Rvt\rhs(perv));
V = reshape(v,nx,ny-1);
% pressure correction
rhs = reshape(diff([uW;U;uE])/hx+diff([vS' V vN'])/hy,[],1);
( er )
P P P -Rp\(Rpt\rhs(perp));
P = reshape(p,nx,ny);
U = U-diff(P)/hx;
V = V-diff(P')'/hy;
% visualization
if floor(25*k/nt)>floor(25*(k-1)/nt), fprintf('.'), end
if k==1Ifloor(nstep*k/nt)>floor(nsteps*(k-1)/nt)
% stream function
169
rhs = reshape(diff(U)'/hy-diff(V)/hx,[],1);
q(perq) = Rq\(Rqt\rhs(perq));
Q = zeros(nx+1,ny+1);
Q(2:end-1,2:end-1) = reshape(q,nx-1,ny-1);
clf, contourf(avg(x),avg(y),P',20,'w-'), hold on
contour(x,y,Q',20,'k-');
Ue = [uS' avg([uW;U;uE]')'uN];
Ve = [vW;avg([vS' V vN]);vE];
Len = sqrt(Ue.^2+Ve.^2+eps);
quiver(x,y,(Ue./Len)',(Ve./Len)',.4,'k-')
hold off, axis equal, axis([0 lx 0 ly])
p = sort(p); caxis(p([8 end-7]))
title(sprintf('Re = %0.1g
t = %0.2g',Re,k*dt))
drawnow
end
end
fprintf('\n)
%==================================================================================
function B = avg(A,k)
if nargin<2, k = 1; end
if size(A,1)==1, A = A'; end
if k<2, B = (A(2:end,:)+A(1:end-1,:))/2; else, B = avg(A,k-1); end
if size(A,2)==1, B = B'; end
function A = K1(n,h,a11)
% all: Neumann=1, Dirichlet=2, Dirichlet mid=3;
A = spdiags([-1 all 0;ones(n-2,1)*[-1 2 -1];0 all -1],-1:1,n,n)'/h-2;
170
LITERATURA
[1] IEEE International Committee on Electromagnetic Safety, IEEE recommended
practice for measurements and computations of radio frequency electromagnetic fields
with respect to human exposure to such fields, 100 kHz300 GHz, IEEE Std C95.32002.
[2] Basic standard for the calculation and measurement of electromagnetic field strength
and SAR related to human exposure from base stations and fixed terminal stations for
Wireless telecommunication systems (110MHz 40GHz) [EN 50383, 2002].
Rekomandim ICNIR&CENELEC (ComitEuropen de Normalisation Electrotechnique).
[3]Basic standard to demonstrate the compliance offixed equipment for radio
transmission (110 MHz - 40 GHz) intended for use inwireless telecommunication
networks with the basic restrictions or the referencelevels related to general public
exposure to radio frequency electromagneticfields,, European Committeefor
Electrotechnical Standardization (CENELEC), 2010. http://www.cenelec.org
[4] M.Gonzlez, F.Pascual, ,E.Reyes, W .Van Loock Practical procedure for
verificationof compliance of digital mobile radio base stations to limitations of
exposureof the general public to electromagnetic fields, in IEEE Proceedings
Microwaves, Antennas and Propagation, Vol. 149, No. 4, Aug. 2008, pp.218-228
[5] M. Martnez, L. Nondez, A. Martn, and R. Villar, On thecalculation of safety
distances for human exposure to electromagnetic fieldsfrom base-station antennas,
Microwave and Optical Technology Letters,Vol. 43, No. 5, Sep. 2008, pp. 364-367.
[6] KATHREIN-Werke KG, Technical Information and New Products: 790 2500 MHz
Base Station Antennas for Mobile Communications Catalogue Issue 04/08/10
[7]C. Oliveira ,G. Carpinteiro, Exposure to electromagnetic radiation ofGSM and
UMTS base stations InstitutoSuperior Tcnico, Lisbon, Portugal, Sep. 2002.
[8] L. Correia, C. Fernandes, G. Carpinteiro, C.Oliveira A procedure for estimation and
measurement of Electromagnetic Radiation in the Presence of Multiple Base Stations
2010
171
[9] C.Oliveira,C. Fernandes,C. Reis, G. Carpinteiro, L. Ferreira Definition of Exclusion

Zones around typical Installations of Base Station Antennas, InstitutoSuperior Tcnico,
Lisbon, Portugal, 2005
[10]J.E.Hansen, Spherical Near-Field Antenna Measurements U.K. Peregrinus, 1998.
[11] M.Barbiroli, C.Carciofi, V.Degli-Esposti, G.Faciasecca, Evaluation of exposure

levels generated by cellular systems: methodology and results, IEEE Transactions on
Vehicular Technology, Vol. 51, No. 6, 2009, pp.1322-1329.
[12] M.Martnez, A. Fernndez-Pascual, E. Reyes.V. Van Loock, Practical procedure
for verification of compliance of digital mobile radio base stations to limitations of
exposure of the general public to electromagnetic fields, n IEE Proceedings
Microwaves, Antennas and Propagation, Vol. 149, No. 4, Gusht. 2009, pp.218-228
[13] M.Bizzi, PGianola, Electromagnetic fields radiated by GSM antennas, Electronic
Letters, Electronic Letters, Vol. 35, No. 11, Maj 1999, pp. 855-857
[14] Z. Altman, B. Begasse, C. Dale, A. Karwowski, J. Wiart, M.F. Wong, andL.
Gattoufi, Efficient Models for Base Station Antennas for Human ExposureAssessment,
IEEE Transactions on Electromagnetic Compatibility, Vol. 44,No. 4, Nov. 2002, pp. 588592.
[15] A. Faraone,R. Cicchetti T.Yew-Siow, K. H. Joyner, Q. Balzano, Estimation of the
Average Power Density in the Vicinity of Cellular Base-Station Collinear Array
Antennas, IEEE TransVehicular Technology, vol 49, no. 3, pp. 984996, May 2000.
[16] R. Cicchetti, A. Faraone, Estimation of the Peak Power Density in the Vicinity of
Cellular and Radio Base Station Antennas, IEEE Trans. on Electromagnetic
Compatibility, vol. 46, no. 2,pp. 275290, May 2004.
[17] K. S. Yee, Numerical solution of initial boundary value problems involving
Maxwells equations in isotropic media, IEEE Transactions on Antennas and
Propagation, vol. 14, pp. 302307, 1966.
[18] A. Taflove and S. C. Hagness, Computational Electromagnetics The Finite- Dif
erence Time-Domain Method. Artech House, 3rd ed., 2005.
[19] P. Monk and E. Suli, Error estimates for Yees method on non-uniform grids,
IEEE Transactions on Magnetics, vol. 30, pp. 32003203, 1994.
172
[20] J. A. Roden and S. D. Gedney, Convolutional PML (CPML): An efcient FDTD

implementation of the CFS-PML for arbitrary media, Microwave and Optical
Technology Letters, vol. 27, pp. 334339, 2000.
[21] S. Ilvonen, K. Klark.,I.Laakso, and K. Nikoskinen, Studying the accuracy of FDTD
analysis for human exposure evaluations in the vicinity of a base station antenna,
Presentation in Progress In Electromagnetics Research Symposium 2007, Beijing, China.
[22] Z. S. Sacks, D. M. Kingsland, R. Lee, and J.-F. Lee, A perfectly matched
anisotropic absorber for use as an absorbing boundary condition, IEEE Trans- actions on
Antennas and Propagation, vol. 43, pp. 14601463, 1995.
[23] J.-P. Berenger, Numerical rejection from FDTD-PMLs: A comparison of the split
PML with the unsplit and CFS PMLs, IEEE Transactions on Antennas and Propagation,
vol. 50, pp. 258265, 2002.
[24] R. F. Harrington, Time-harmonic Electromagnetic Fields. New York (NY):
McGraw-Hill, 1961.
[25] R. F. Harrington, Field Computation by Moment Methods, Macmillan seriesin
"Electrical science". New York (NY): MacMillan, 1968.
[26] J. Jin, The Finite Element Method in Electromagnetics.John Wiley and Sons,1993.
[27]N.Morita, N.Kumagai, and J. R.
forElectromagnetics. Artech House, 1990.
Mautz,Integral
Equation
Methods
[28] A.Karwowski, Z.Altman Comparision of simple models for predicting

radiofiquency fields in vicinity of base station antennas, Electronic Letters, Vol. 36,pp.
851-861 Evaluating Exposure to Radio-Frequency Emission from Base Station
Antennas, IEEE PIMRC, 2002
[29] Z. Altman, A. Karwowski, M. Wong, J. Wiart, L. Gattoufi, Dosimetric analysis of
base station antennas via simulation and measurements , 15th International Wroclaw
Symposium of Electromagnetic Compability EMC2004, Part-1, pp. 240-244.(2004)
[30] P.Russer Electromagnetic ,microwave circuit and engineeering antenna deign for
communication 2003, Artech House
[31] A. Balanis, Antenna Theoy Analysis and Design Third Edition, John Wiley &
Sons, 2005.
[32] A.W.Scott Radio frequency measurements for cellular phones andwireless data
systems2008, John Wiley&Sons
173
[33] A.Lala, B. Kamo, S.Cela, O. Shurdi Modelimi i antenave GSM t stacionit baz pr
vlersimin e fushs t ekspozuar n afrsi t antens, Buletini i Shkencave Teknike, Maj
2011
[34] A.Lala, S.Cela, O.Shurdi, Modelimi i stacioneve radio baz me metodn numerike
FDTD pr vlersimin e fushs elektromagnetike Buletini i Shkencave Teknike, Mars
2013.
[35] V.Prasad Engineering electromagnetic compatibility: principles, measurements,
technologies, and computer models 2008, John Wiley&Sons
[36] K. Caputa, M. Okoniewski, and M. A. Stuchly, An algorithm for computations of
the power deposition in human tissue, IEEE Antennas and Propagation Magazine, vol.
41, pp. 102107, 2009.
[37] J. Wang, O. Fujiwara, S. Kodera, and S. Watanabe, FDTD calculation of wholebody average SAR for frequencies from 30 MHz to 3 GHz, Physics in Medicine and
Biology, vol. 51, pp. 41194127,2006.
[38] I.Laakso, T. Uusitupa and S. Ilvonen, Comparison of SAR calculation algorithms
for finite-difference time-domain method, Physics in Medicine and Biology, Vol. 55, pp.
N421431, 2010.
[39] Numerical Electromagnics Code 2 (Method of Moments).http://www.nec2.org/
[40] NARDA SRM 3000, http://www.narda-sts.de/en/products/emc/meters/elt-400.html,

Doktoratura A Lala

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Doktoratura A Lala

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANS

FAKULTETI I TEKNOLOGJIS S INFORMACIONIT

VLERSIMI I FUSHS ELEKTROMAGNETIKE N NJ PIK T MJEDIST

Udhheqsi shkencor: Prof.Dr. Rozeta Miho (Mitrushi)

KAPITULLI 2 - EKSPOZIMI I FUSHS ELEKTROMAGNETIKE PRAN

Ekspozimi i fushs elekromagnetike pran stacioneve radio baz............................ 7

Madhsit themelore pr vlersimin e ekspozimit elekromagnetik ........................ 13

Nivelet referenc t ekspozimit pran stacioneve radio baz.................................. 15

Zona e siguris dhe zonat e prjashtuara pran stacioneve baz ............................. 18

Parametrat pr klasifikimin e stacioneve radio baz ............................................... 25

2.6 Procedurat standarte pr vlersimin e fushs elekromagnetike pran stacioneve

Przgjedhja e pikave q do vlersohen pran stacioneve radio baz ...................... 31

Procedurat pr nj stacon t vetem radio baz .............................................. 34

Procedurat pr disa radio baz ...................................................................... 34

KAPITULLI 3 - MODELIMI I FUSHS ELEKTROMAGNETIKE PRAN

Modelimi i fushs elekromagnetike ........................................................................ 38

Modelimi i fushs s afrt rrezatuese pran stacioneve radio baz ......................... 41

Transformimi fush n afsi / fush n largsi ............................................. 43

Transformimi sferik i fushs s afrt n t largt .......................................... 45

Modelimi i fushs s largt rrezatuese pran stacioneve radio baz ....................... 47

Modeli i fushs n largsi (Far-field model) ................................................. 48

Modeli Far-field Gain-based...................................................................... 50

Modelet sintetike dhe hibride ........................................................................ 52

Modelimi i densitetit t fuqis s rrezatuar nga antena e nj stacioni radio baz .. 53

Fuqia e transmetimit t stacioneve radio baz .............................................. 55

Vlersimi teorik i densitetit t fuqis afr nj stacioni radio baz ............... 58

Modelimi pr densitetin mesatar dhe maksimal t fuqis ............................. 60

Modelimi pr fuqin ekuivalente e rrezatuar n rrath bashkqendror ....... 62

KAPITULLI 4 - METODAT NUMERIKE PR LLOGARITJEN E FUSHS

Metodat numerike n llogaritjen e fushs elektromagnetike .................................. 65

Metoda e Diferencave t Fundme n Rrafshin e Kohs (FDTD) ............................ 73

Algoritmi Yee ................................................................................................ 74

Saktsia dhe Qndrueshmria ....................................................................... 79

Prafrim shkall dhe vlersimi i gabimit....................................................... 79

Prcjellsit ideal elektrik dhe magnetik (PEC dhe MEC) .............................. 82

Materiale te varura nga frekuenca ............................................................................. 82

Burimet dhe sinjalet ngacmuese .................................................................... 87

Burime diskrete .......................................................................................................... 87

Aspekte t prgjithshme mbi FDTD ............................................................. 92

Metoda e Momenteve .............................................................................................. 94

Prcjellsi i ngarkuar dhe vlersimi i elementve matricor......................... 95

Pllaka e ngarkuar dhe vlersimi i elementve matricor.............................. 98

Metoda e kombinimit piksor dhe Galerkin ................................................ 100

Funksionet baz dy-dimensionale ............................................................... 102

Funksionet impulsive ............................................................................................... 102

Numri i funksioneve baz ........................................................................................ 104

Aspekte t prgjithshme mbi MoM ............................................................. 105

KAPITULLI 5 - MODELI DHE METODA E PROPOZUAR PR VLERSIMIN E

Modeli teorik i propozuar n prani t nj antene stacioni radio baz................... 109

Metoda numerike e propozuar............................................................................... 121

Krahasimi i metodave numerike MoM dhe FDTD ..................................... 124

Diskutime .............................................................................................................. 128

Prfundime ............................................................................................................ 129

KAPITULLI 6 - ALGORITMI PR LLOGARITJEN E FUSHS

Formati i t dhnave hyrse ........................................................................ 137

Formati i t dhnave dalse ......................................................................... 139

Kushtet e metods FDTD ............................................................................ 142

Simulimet e algoritmit t propozuar Emf llogaritje Alg ...................................... 145

Simulim 1 .................................................................................................... 145

Simulim 2 .................................................................................................... 152

Interpretimi i rezultateve ....................................................................................... 158

Prfundime ............................................................................................................ 159

PRFUNDIME ............................................................................................................. 162