Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Chng 2.
C VT RN BIN DNG
J=
x' i
0
x j
(2.4)
x = x3 + x1 (e
3t
(a)
1)
C VT RN BIN DNG
u 2 = x 2' x 2 = x1 (e 2t 1)
u 3 = x3' x3 = x1 (e 3t 1)
D thy, iu kin (2.4) c tha mn nn ta c th vit phng trnh chuyn ng theo
Euler:
x1 = x'1
x 2 = x' 2 x'1 (e 2t 1)
(b)
3t
x3 = x'3 x'1 (e 1)
Suy ra chuyn v theo Euler:
u1 = x'1 x1 = 0
u 2 = x 2' x 2 = x1' (e 2t 1)
u 3 = x3' x3 = x1' (e 3t 1)
V d 2: Trng thi bin dng thun nht: thanh chu ko (nn) ng tm
V d 3: Trng thi bin dng khng thun nht: thanh chu un
2.2 QUAN H GIA BIN DNG B V CHUYN V
2.2.1 Khi nim bin dng ti im
xt bin dng im M (xi), ti im ny ta tch mt phn t hnh hp v cng
b c cc cnh song song vi cc mt ta (H.2.2).
x2
x1
x3
Hnh 2.2. Hnh chiu ca phn t trn cc mt ta
Vi ba thnh phn chuyn v ca im M, ta thy cha xc nh v tr mi
ca phn t, ngay c khi gi thit phn t khng bin dng (tc l khng thay i hnh
dng v th tch). Bi v hnh hp cn c th quay quanh ba cnh hnh hp (song song
vi ba trc ta x1, x2, x3). Nh vy, ta phi k n thnh phn ba gc xoay, gi l
thnh phn quay cng, vi cc k hiu 1 (quay quanh trc x1), 2 (quay quanh trc x2),
C VT RN BIN DNG
P
khai trin theo Taylor l:
N
dx2
u 2
u1
u2 +
dx 1
u1 ( x1 , x 2 ) +
dx1
x1
x1
N
u2
M
u 2
u1
dx1 . T s
x1
dx1
c th gii thch nh tng ca
chuyn v theo phng nm ngang. O
v u 2 ( x1 , x 2 ) +
M u
1
N
dx1
u1 +
u1
dx 1
x1
x1
Hnh 2.3
Nu nhn n vi chiu di dx1 th c gia s ca chuyn v ngang trn di dx1. C
th gii thch tng t cho s hng th hai trong biu thc cn li.
Khi xem cc bin dng l b, ta gi thit bin dng di v gc quay ca cc on thng
phn t l b.
Bin dng di t i theo phng x1 :
M ' N ' MN
11 =
(a)
MN
M ' N"
Trong :
MN = dx1 ; M ' N ' =
= M ' N"
(b)
cos
Biu thc (b) cho thy di ca cnh MN sau bin dng c tnh gn ng theo
hnh chiu ca n.
T hnh v, d thy:
u
u
M ' N " = dx1 + u1 + 1 u1 = 1 + 1 dx1
x1
x1
11 =
(c)
Tng t,
22 =
u 2
x 2
(d)
C VT RN BIN DNG
u
u 2
u 2 + 2 dx1 u 2
x1
x1
u
N' N"
tg =
=
=
2
(e)
M' N"
u1
u1 x1
dx1
1 +
1 +
1
u1
n gin biu thc (e), ta s dng gi thuyt bin dng b, vi
<< 1
x1
u1
x 2
Nh vy, bin dng gc trong mt phng x1 , x 2 l:
Tng t, ta cng nhn c: =
u 2 u1
+
(g)
x1 x 2
Ta xt bin dng trong cc mt phng cn li theo cch tng t. Cc kt qu (a)-(g)
c s dng cho hai trng hp sau bng cch hon v vng trn cc ch s theo th t
1, 2, 3. Ta nhn c quan h gia cc chuyn v v bin dng nh sau:
u
1 u
u
12 = 1 + 2 ;
11 = 1 ;
2 x 2 x1
x
12 = 2 12 = + =
22 =
u 2
;
x 2
23 =
u 3
;
x3
31 =
1 u 2 u 3
;
+
2 x3 x 2
1 u 3 u 1
;
+
2 x1 x3
y l quan h hnh hc Cauchy, c dng ch s:
u j
1 u
ij = i +
2 x j xi
33 =
(2.6)
(2.7)
u i
<< 1 , tc l gradient chuyn v c th b qua
x j
so vi n v.
V d 4:
u1 = Ax 2 x3
u 2 = Ax1 x3
u 3 = Ax1 x 2
A l hng s. Tm cc bin dng di v bin dng gc theo phng cc trc ta v
trong cc mt phng vung gc vi trc ta ti im M (2, 1, 1).
Gii:
Theo cng thc (2.6):
C VT RN BIN DNG
11 =
u1
= 0;
x1
22 =
u 2
= 0;
x 2
33 =
u 3
=0
x3
u 2 u1
+
= Ax3 + Ax3 = 2 Ax3
x1 x 2
u
u
23 = 2 23 = 3 + 2 = Ax1 + Ax1 = 2 Ax1
x 2 x3
u u
31 = 2 31 = 1 + 3 = Ax 2 + Ax 2 = 2 Ax 2
x3 x1
11 = 22 = 33 = 0
12 = 212 =
Ti M (2, 1, 1):
12
=A
2
23 = 23 = 2 A
2
31
31 =
=A
2
2.3. TENSOR BIN DNG
2.3.1 Bin dng theo phng bt k. Tensor bin dng
Xt bin dng ca vi phn chiu di ds = MN theo phng bt k no , c
cosin ch phng trong h trc ta xi l ni nh trn H.2.4.
12 =
x2
x2 + dx2
x2
ds
M
x1
x1 + dx1
x1
x3
x3 + dx3
x3
Hnh 2.4
C VT RN BIN DNG
(1 + ) 2 =
ds ' 2
ds 2
Ta c phng trnh:
2 +
ds ' 2 ds 2
ds 2
Suy ra
ds ' 2 ds 2
2ds 2
tnh bin dng, ta kho st s thay i ca bnh phng khong cch ds:
ds 2 = dx12 + dx 22 + dx32 = dxi dxi
(2.8)
(a)
(b)
x k' x k'
dxi dx j
(c)
xi x j
T ta tm c bnh phng khong cch ds:
x' x'
(2.9)
ds '2 ds 2 = k k ij dxi dx j
x x
i
j
i lng trong ngoc ca (2.9) l mt tensor hng hai, gi l tensor bin dng. Tht
vy, phn 1.7, ta bit, o hm ca vector l tensor bc hai nu i vn l ch s t do.
Cc thnh phn ca tensor bin dng c k hiu nh sau:
x ' x '
2 ij = k k ij
(2.10)
xi x j
ds ' 2 =
dxi
= ni , ta c th
ds
vit:
vv = ij ni n j
(2.11)
(2.12)
C VT RN BIN DNG
(2.13)
ij = i +
+
2 x j xi xi x j
Su phng trnh (2.13) cn gi l quan h bin dng- chuyn v.
2.3.3 Tnh cht tensor ca bin dng
Ta xem xt s thay i ca cc thnh phn bin dng khi bin i h trc ta . Gi s
h trc ban u xi xoay i v tr thnh h trc mi xi' vi cc cosin ch phng a ij .
Trong h ta c, cc thnh phn bin dng l ij v trong h ta mi, cc thnh
phn bin dng tng ng k hiu l 'ij . Trong c hai h ta , bin dng di vv c gi
tr khng i:
vv = ij ni n j = kl' n' k n'l
(a)
Mt khc, cc thnh phn ca vector n v ni bin i theo lut bin i tensor bc
nht:
n'k = aik ni ; nl' = a jl n j
(b)
Thay (b) vo (a), ta rt ra lut bin i ca thnh phn bin dng khi bin i h trc ta
:
ij = aik a jl kl'
(2.14a)
Hay biu din ni qua cc thnh phn nl trong h ta mi:
ni = aik n'k ; n j = a jl nl'
(c)
Thay (c) vo (a), ta thu c:
'kl = aik a jl ij
(2.14b)
Cng thc (2.14a, b) chnh l qui lut bin i thnh phn tensor hng hai khi xoay h
trc ta .
Ta c th kt lun: cc thnh phn bin dng ij lp thnh mt i lng tensor hng
hai, gi l tensor bin dng T . Tensor ny c biu din di dng ma trn:
C VT RN BIN DNG
1
1
11
21
31
2
2
11 21 31
1
1
T = 12 22 13 = 12 22
32
(2.15)
2
2
31 32 33 1
1
33
2 13 2 23
Cn c vo quan h gia bin dng v chuyn v (2.13), ta thy tensor bin dng l mt
tensor i xng.
2.3.4 L thuyt bin dng nh. Tensor bin dng b
iu kin c bn ca l thuyt bin dng nh l gradient chuyn v phi nh hn
nhiu so vi n v:
u k
1
(2.16)
xi
Khi cc tch o hm trong (2.13) rt nh v c th b qua. Ta thu li c tensor
bin dng v cng nh Lagrange theo cng thc Cauchy (2.7) phn trn:
1 u
u j
ij = i +
2 x j xi
v dng khai trin theo ta cc (2.6).
Vi mc chnh xc va , ta c th s dng l thuyt bin dng nh, nu tha mn
iu kin:
- s thay i chiu di rt nh
- gc quay rt b
iu kin u thng c tha mn i vi cc vt liu xy dng nh thp, g, , b
tng, song cng c trng hp ngoi l (chng hn cao su).
iu kin sau tha mn i vi cc vt th hnh khi ln nhng kh tha i vi vt th
mng (thanh, dm, v).
LTH tuyn tnh da trn c s l thuyt bin dng nh.
2.4 TENSOR QUAY
Xt s thay i phng ca cc ng cho phn t trong mi mt phng ta gi l
cc chuyn ng quay. C ba mt phng ta nn ta c ba chuyn ng quay.
Xt hnh chiu ca phn t trn mt phng x1 , x 2 nh trn H.2.5.
x2
x2
Q
Q
/2
x1
/2
x1
N
M
N
Hnh 2.5. Chuyn ng quay ca phn t trn mt phng
C VT RN BIN DNG
1 u1 u 3
= 2
2 x3 x1
Ba biu thc trn c th vit gn di dng ch s:
1 u u j
ij = i
2 x j xi
Ta c tensor quay biu din nh sau:
12 31
0
ij = 12
23
0
31 23
0
13 =
[ ]
(2.17)
(2.18)
10
C VT RN BIN DNG
Chng minh:
- 2D:
Gc quay
= x j yi
3D:
Gc quay
PP'(y, x)
Chuyn v cng:
PP' = r = OP
= k ( xi + y j )
P
x
u = A - y
v = B + x
PP' = r = OP
= ( x i + y j + z k) ( xi + y j + z k)
= ( y z z y)i + ( z x x z ) j + ( x y y x)k
PP'( y z z y; z x x z; x y y x)
u = A + y z z y
Chuyn v cng:
v = B + z x x z
= C + x y y x
u i = C i + ijk j x k
D thy:
u i , j = imj m ;
u j ,i = jmi m
ij = 0, i = i
vi i l gc quay ca vt th i vi 3 trc ta . Chuyn v cng c vai tr nh hng
s tch phn khi gii phng trnh vi phn ca hm mt bin, xc nh t iu kin bin
ng hc.
3 J 1 2 + J 2 J 3 = 0
(2.22)
11
C VT RN BIN DNG
J 1 = 11 + 22 + 33 = ii
1
( ii jj ij ji )
2
2
2
J 3 = 11 22 33 + 212 23 31 11 223 22 31
33 12
= det ij
2
2
J 2 = 11 22 + 22 33 + 33 11 12
+ 223 + 31
=
(2.23)
[ ]
Phng trnh (2.22) cho ba nghim thc 1 , 2 , 3 ( 1 > 2 > 3 ) v ba vector ring ng
vi ba phng bin dng chnh 1, 2, 3 tng h vung gc vi nhau v lp thnh mt h
trc gi l h trc bin dng chnh.
Bt bin th nht ca bin dng chnh l - bin dng th tch t i ca mi trng
ti im ang xt.
Tht vy, th tch ban u ca phn t c b mt vung gc vi cc trc bin dng chnh:
dV = dx1dx 2 dx3
Sau khi bin dng, th tch ca phn t s l:
dV ' = (dx1 + 11 dx1 )(dx 2 + 22 dx 2 )(dx3 + 33 dx3 )
(2.24)
tb =
11 + 22 + 33 1
1
= J 1 = kk
3
3
3
tb
T0 = 0
0
Tensor lch bin dng:
0
tb
0
0
1
0 = tb ij = kk ij
3
tb
(2.27)
12
C VT RN BIN DNG
11 tb
D = 12
31
21
22 tb
32
13 = ij tb ij
33 tb
31
(2.28)
Nh vy, bin dng tng qut l s kt hp bin dng th tch v s thay i v hnh
dng.
V d 5. Cho tensor bin dng:
4 0 1
T = 0 1 0
1 0 4
Tm gi tr chnh v phng chnh ca tensor lch bin dng.
Gii:
Gi tr trung bnh ca bin dng di:
4 +1+ 4
tb =
=3
3
Tensor lch bin dng:
1 0 1
D = 0 2 0
1 0 1
Phng trnh c trng xc nh phng chnh c dng:
1
0
1
0
1
2
0 =0
0
1
3 + 4 = 0
1 = 2 , 2 = 0 , 3 = 2
n1 = n3 =
n2 =
16
= 0.6963
33
1
= 0.1740
33
xi = rni
T (2.29) suy ra:
ij xi x j = k 2
(b)
(2.30)
(2.29)
Q
13
C VT RN BIN DNG
u1 u 2
2 12
= 2
+
(a)
x
2
1
1
2
2 31
2 12
2 u1 2
+
+
=
x1x3 x1 x 2 x 2 x3 x1 x12
u 2 u 3 2 11 2 23
=
+
+
x
x 2 x3
x12
2
3
hay
2 11
23 31 12
=
+
+
(b)
x 2 x3 x1 x1
x 2
x3
Dng php hon v vng trn i vi cc ch s i vi (a) v (b), ta thu c 6 phng
trnh sau:
2 11 2 22
2 12
+
=2
x 22
x12
x1 x2
2 23
2 22 2 33
+
=
2
x32
x 22
x2 x3
2 33 2 11
2 31
=
+
2
x12
x32
x3 x1
14
C VT RN BIN DNG
2 11
23 31 12
=
+
+
x 2 x3 x1 x1
x 2
x3
2 22
31 12 23
=
+
+
x3 x1 x 2 x 2
x3
x1
2 33
12 23 31
=
+
+
x 2
x1x 2 x3 x3
x1
Su phng trnh (2.31) c vit chung di dng ch s:
(2.31)
2 ij
2 jl
2 kl
2 ik
Rijkl =
+
=0
(2.32)
x k xl xi x j x j xl xi x k
Cht ch hn v mt ton hc, ta c th pht biu: iu kin cn v tn ti trng
chuyn v lin tc l phng trnh (2.32) c nghim ng.
(Phn chng minh xem [2], trang 63).
Phng trnh (2.32) to ra 81 phng trnh, song trong ch c 6 phng trnh
c lp tuyn tnh do tnh i xng ca tensor bin dng. Trong thc t, ch c 3 iu
kin l c lp tuyn tnh trong (2.32). Song v mt tnh ton thc hnh, khi qu
phc tp, ta vn dng c 6 phng trnh (2.32) ni trn.
Nhng iu kin tng thch bo m cho s tn ti ca trng chuyn v, song
khng duy nht. Mun xc nh r trng chuyn v, ta cn thm iu kin bin loi
b cc hng s tch phn. i vi vt th l iu kin v lin kt (gi ta).
iu kin tng thch cho trng hp phng:
2 11 2 22
2 12
+
=
2
x 22
x12
x1 x 2
(2.33)
15
C VT RN BIN DNG
(2.34)
r = + x 2 + y2
1
2
, = tg 1
y
, z=z
x
(2.35)
o hm ca ta tr theo ta cc bng:
r x
r y
= = cos ,
= = sin
x r
y r
(2.36)
y
sin
x cos
= 2 =
,
= =
r
r
r
x
y r 2
(2.37)
r
sin
=
+
= cos
x r x x
r
r
(2.38a)
r
cos
=
+
= sin +
y r y y
r
r
(2.38b)
16
C VT RN BIN DNG
{u i } = [a ij ] {u 'j }
(2.39a)
{u'i } = [a ji ]T {u j }
(2.39b)
x
r
,
{x i } = y , x i =
z
z
(2.40a)
hay
Trong
{ }
u
u r
'
{u i } = v , u i = u
(2.40b)
w
u
z
Ma trn chuyn i c dng:
cos sin 0
a ij = sin cos 0
(2.40c)
0
0
1
Thnh phn ca vector u trong h ta cc v ta cc c biu din trn H.2.7.
{ }
[ ]
uy
ur
(H.2)
u
ux
17
C VT RN BIN DNG
i vi tensor bc hai, chng hn tensor bin dng bin i theo qui lut:
{' } = [a ] { }{a }
T
ij
ki
kl
lj
(2.41)
vi
r
rr
'ij =
symm
[ ]
rz
r
zz
(2.42)
u
u r
1
u
, = u r + , zz = z
z
r
r
r = r =
1 u 1 u r
+
u
2 r r
u
1 u
z = z = z +
2 r z
zr = rz =
(2.43)
1 u r u z
+
r
2 z
T (2.43) xc nh h s n khi:
1 (ru r ) u u z
kk = rr + + zz =
+
+
r r
z
(2.44)
Thnh phn chuyn v cng biu din trong h ta tr theo cc h thc sau:
ur = C1 cos + C2 sin + z(-B1 sin + B2 cos)
u = -C1 sin + C2 cos + B3r z(B1 cos + B2 sin)
(2.45)
uz = C3 + r(-B2 cos + B1 sin)
2.10 O BIN DNG
2.10.1 Xc nh bin dng t ba thnh phn bin dng di khc nhau trn mt
phng
18
C VT RN BIN DNG
Cho h trc ta x1x2x3. Khi cc trc x1, x2 xoay quanh trc x3 mt gc tr thnh x1
v x2 nh trn H.2.8 vi:
2
2
[a ]
ij
cos sin 0
= sin cos 0
0
0
1
3, 3
Hnh 2.8. H ta xoay quanh trc 3
Cc thnh phn bin dng phng (trong mt phng vung gc vi x3) ca h ta
mi c th biu din qua cc thnh phn bin dng trong h trc ban u theo qui lut
bin i tensor (2.14b) nh sau:
'
11
= a i1a j1 ij = cos 2 11 + sin 212 + sin 2 22
(2.46)
1
sin 2( 22 11 ) + cos 212
2
v nhng thnh phn ngoi mt phng s l:
'
33
= a i 3 a j3 ij = 33
'
12
= a i1a j2 ij =
(2.47)
'
31
= a i 3 a j1 ij = sin 23 + cos 31
Trong thc t, rt kh o trc tip bin dng trt. Ngi ta thng o cc bin dng di
trn mt phng theo ba hng khc nhau. Phng trnh u trong (2.46) c s dng
cho mi ln o thu c ba phng trnh tuyn tnh xc nh 11, 22 v 12 l nhng
thnh phn bin dng trong mt phng ta x1.x2.
2.10.2 in tr o bin dng
in tr o bin dng c cu to bi mt si dy dn nh bng hp kim (CrNi) xp thnh hnh ch chi v c dn ln mt t giy nn rt mng, hoc mt mch in
chp ng nht (H.2.9a, b). Tm in tr c dn ln b mt m trn ta mun o
dn di v trc ca dy dn t theo phng cn o bin dng di.
C s ca vic dng in tr: in tr ca si dy dn chu mt bin dng di (do vt th
b ko hay nn) thay i do tit din thng ca dy thay i theo h s Poisson. Nu cn
o bin dng ca vt th ch chu ko (hoc nn) theo mt phng, ta dng in tr n
(H.2.9a,b).
Nu bit cc phng chnh, ta c th dng tm in tr i (H.2.9c,d).
Nu khng bit cc phng chnh, ta s dng tm in tr ba mch, gi l hoa in tr
(strain-rossette) trn H.2.9 e, f. Ta o 3 dn di theo 3 phng 1, 2, 3 khc nhau
(phng in tr xc nh trong h trc x1, x2), ln lt s dng phng trnh u trong
19
C VT RN BIN DNG
20