Вы находитесь на странице: 1из 33
‘sermon Mitoy Diss fitre ‘je Fnurn 8A 23 ff Le Mri Bas Tejon tte gin cies ‘al cn pods comat imo Ae, Arent } Carlos A. Borsotti Temas de metodologia de la investigacién en ciencias sociales empiricas a8o Davin q = X En "Los modos de razonamienta', se intenta no silo icdencia que enon eon mon ene aaa investigadory dele eonsrsenns qu te nel die de la aventpni sin, también a inter retain dee informacnproporconada pra nidades Infante cero de campo y I organizacin do I informa seca dela diferencia str dat norma, os Indices precodiablen oifrale, ocolieaery las Aistintas manera de organza In norman oben “La construc de sbverablesGndadores) comp: jews older stints manors e oer incre complains En “Anis deinormacin cnntifinda” se considera nls de series hstrcay lanl de incon untied en cadres de dos ome variables yuna se Fedo ttidents de asocason yd correla de ranges Para nivle de modise minal odinal aaah eed Peat en a binqueds do signtchesn de la nfurmectsn ‘anced Por timo, ol "Bequea paral formulaci de un pro: eto de lvesigncin cnet de dos pare En la primera hace une aponimacn natin & ow datas compe ents de un proyecto. En in son, i apenas oo nace ys preenta en forna do proantas Sepodra repecha laf dona iota epeica para cada tame. Para meniona sgunoe Sarco, puede {are desde Darel hana Foucault por Weber Sali Saheds, Detach Cao; Maint; Galtang, Giddens 1 muchisimos crs. También hay producin metelga ‘acional nee cabs tessa sunuol nian srk incompeya Freal Fors, Mava Antoni Gall, Pans Korn, Manuel Moa y Ara, Maria Teena Sve, Rah Sut Fix Schustr lee Vasile de Gain, Catal na Wainerman, La protectin epoca sbre motedlogia ‘enorme, Eso, sin mencona ls aportes metals ae ‘alien ndainvestigacn AI Sal oe arog nn bigs {ia ndeniv do lo textos quo prevraron mis rfxies rmetdolgias doe 1963 CAPITULO 1 La metodologia: Una toma de posicién, Sobre el conocimiento Pertonas saben muchas cosa: quiénes son sus Darientes, a qué bor pbener combustible, cm camber alos bob cul, Hes con los modsles quo daben tener en distintas Situsconesy cin distintas lanes do personas, qui nds 1a Ciudad, quiénes son Io lepaladres, gue es un quéaut, Le ditinos contends de loc eaberes stén relacionadas ‘on a posiion social de las personas, sobre la base mm su tapecoria de vida. As lor eabere las persona ya traectoria do vida she Gecerollada en tsa deter, Iminada éposa como trabajador rural seri muy ditintes de quien ha nacido en una familia de profesonaten@ de ‘rmpresarios enim, 'Bs poe isting entre: > el conocimionto dirt, que reulta de una reac ret entre el sujeto apnoacante yl sbjte de conor » eleonecimiento de un quehacer, consistent on Aiveris habildades relacionadas con ese quer, » cL conceimiento propasciona, prveniente de propos stones fundamentadas en el concimients eonadorads dentin, 1s consideracin do un conciaiento somo cent so fundamenta en eriterioe signados pos hstrieied inch, endo en ta Is pugaas entre grupos academic. ‘in relacin con el conecimientesentiie, In expen ‘onscimientodponibie e prefer ala de comormiont scumulade’. En ln cencias sociales los cambios en las a ‘waciones a dina del consinintocionic, adver dad de valores, las varacines en la formas de srs os robles, hacen poco probable Ie seumulacion de canoe ‘Bien. Noobstanta, el trons] de coneimento disponible, sea de indole tories o emplice, proveo de erramientay limprescindibles on loe proceso de produccién de conact siento. Esos process de conacimiento pueden apuntar s Producto diferentes ‘Enna monografia, strata de producieunconacimiento sistemitio bre un determinade ema problema Conse «x consultar el conccimiontodisponble ue ee considers slentfcoy slstematizar las dstintas concepcens lat roposstones enmarcadas ea els, Aungue ests imple. ta, con una monografa se busea responder nla pregunta cera de cud el eonocimionta cence diopnibe sabre ‘us determinado tema opreblema, Este tipo de procta ce ‘devominado ‘estado del arts, estado te stucien 0 mateo tebe! ‘Por au parte, en un ensayo se tata de produce una poe ssa dvi a superar problemas que sean des fdo on una stuacign, sea dea faction Se parte dela desripcin dl problema que sha deteiado,Peropara que 1a propsesta se sostonga on un sida fundamenta cent obo bnsarse ea una monogratia que, aplicada luego, fonsderacin de la stuactn problematicadetectadn, herd ae la propuesta cient eon ndasiente cenit, to ‘ago eh an ensayo er convenient rectrdar que una cosa, ‘su sbldofundanentoientiaoy eta, muy datnta, cela ‘ctbilidad yl viabidad In aliens do ex propo, Unensayo parte de una pregunta, implsta ovo acer de ino da respuesta aun probleme sore la nae de cone ‘ent het, En una tess, en principio, sa tra de products nuewo conocimient sere la base de informacion empires. Coma ‘enla monngafla se partede la dexcrpeign dl problem qe ‘reas stronotestA BELA MvESTGASON = set detect, Como ene onsaye, para ques conoeinlents { producir so sostenga enum sli undamento cient, debe besare en una monograta que, uttienda luego en el sndlsis dela informacion ompircaobtenia, pueda vine laeseviidamnente con el conoimiento enti disponible ‘como base part la producelin de nieve conacmiento. Ja toss asf tomo en ol enaayo el conoimints cin tic disponible es un medio prs conocer y non eco de Procustoal que hay quosomseterlesitueién problematcn Iainfrmactn empircaobtenida ise pretenders smmeter J sitacin problemen a nformaciénebtenii al ono imionto dspanibe no se estan produiendo nieve ame ‘iment, sine quece terminara deaconciendolsiuscia Droblemitia por concer. sn sportarnuovoconociiento al fonncimientodispoibl. La staan problemiticnpasaria ‘oer un gjemplo mas del eonocmiente ya produde, Sobre la metodologia Sedenominan ustantvas las dais qu rodacon _ropasiinnes quo aldn ao que scontece La metoolnia {jun dgepina instrumental on eat popone prose lniontonyeeminge pars que las diplansSustastivas produzean nie propscines do manera ttematin 9 H ‘Breanna diaplin instrumental, depend delasopio. 1 lasts dsiptinnres qe rein gun se propone Prods conociniont of cosa del problema sete al ae ne dare de Proponers la roduci de conosninta dota una on toga artic tomita, es frente scale dodo tna ontlogia kati ode inn mart, Par ow pete "os, ls ents existen ¥en principio, stone propia ‘csntenclajtonen una erent, Para Kant lovee {en pero import capar a etna Para Mars oq {xe eea pared pose dale dl que rena "sas poicones onlin, aa ve, se rlainan con revicnesgnowolgins, Part Arsttle 3 Sante Tomy mre Ine senanciones gue a rola enn inlets que ee onsituncin de tabula ras, s da un prceeo de abs ‘aceon qusconduceal ente purooa Die Para Kanto pare slmeokentsmo weberiano, posible conor ol fendmeno, pero nolaeooneia (ol noma), a partir de oe multiples pectas de un fendmeno, abr que eelecconar alunos para contrur el objeto do conocaient, Por mo, para Mars ne procno de conoctient se sigue tain un ‘proce dilGetien eal gue se arta dem concreteabstrato {@lfenémano quo ones presenta) ya parte de estblecerlas ‘lips daterminasones quel objeto actual ha registro tn su bintoria, ve puede llegar a un abstract concreto, “evceptoquoyalcontane todas las determinaclones que el ‘Shela ha tendo en ou historia, proporeiona su counotaign, fenel presente ‘También estén lx concepsones acerca de a naturales ‘humana, que pueden aor bltlricaso ahistrens como le prueba el deeatole de le derechos humanor, queen ol [ompe han dado ugtra varias eoneraciones' as come las ‘cnespeioes cab le prodaceién dela sociedad que pueden fer, entre otras, de naturalizacin, de equibio¥consenso ‘ode permanente lucha por el pode: ‘Ademdssetn la opciones eiplinaias Cada disp na recone datintey concepeionss, asedas on Fupuestoe } preposcions diferentes y, por io tanto, abordan Te social ‘eude una dpticn distinc Una sciologia poutvsta di tote de un estrcturalitao funcionalistao hstvicista, “ina teen del aprendinaje conducts es diferente a una {totieconstroctvat: una picloga froudiana es dstnta, derona pidgin de a "esta ot {Guien produce conocimiento com base centica tiene ‘que saber que al hacerlo, etd poniendo on piston alguna Inotodligi, 7 que Io hace desde alguna He sas gpiones tomista a pestr dels Bealoe Lo quo no edebira decir eb {tue alguon que rodceconacimien eaingenvo respeto do ‘tas opciones o upuestos, (ber I produceindeconosimientomo daberadetnerse (Tlncapera de acavat Ins mipicansiae do las concepiones ‘lsstea y dscpinares El problema central de la metodotogia El pedema central dela motodeloga olde la retain ntreloaxiolgies, lo que sucae independientemente de qoe ea pensado, le mental lo lingtistien. Cada uno de cea Ambit ontiene enidadesbeteogénes, lo axiligcocomprendeloque evalora, fo que interes deja de intereaur- Enos valores we encuentran Ie funda ‘mentos de las posicionesideolpicase neuyen no edo lac ‘aloracines de is personas, sno ls valores que compar tan lo detntos pectoressottles, con ls eqpeiheacones 1 diferencias eorrespondientos alae stuaciones an gue 56 Aesenvucven en la vida socal, ‘Le queaconteco exist independientemente de que ea pensade comprende todo lo que, comtnmente, s danomina ‘nrenldad” Ene temino, en cuanto sites, puede reste clmodo, pero su ambigcedad se pone de manifests cuando ‘se recurda gue, respecto dela realidad, hay distinc con ‘epeiones Mlsbfas, Las personas y ls sactores sciles fonstryen sobre lo que aconteo -independiontmente de ‘que aca pensado-renidades diferentes ey las posicones las eituacinos en las que dagenvuelven eu vida soa y ‘ua valraciones. ‘Lo mental comprende lo pnsadoe incye tanto lo pen sedo que se ha concrtado en productos (ereacionoe varie ‘scadéicns,aristien, ete) cuantolopensado en ato, que ti on la psiguis do las personas y eo conetruye parti Ae las experiencas personales. La pegs tone diversce tontenidoe Gmaginacione, usios, proposiciones, concep toe), condiconads por los valores pot ls posiciones y ae "ituaeones en que se deeenvuolven iu personas en la vida ‘ecial. Quienea, por cus vlares,consbon ala vida social ‘emo un sstems oquilibrado y deconsenso, tenderin a tener ‘onceptualizaciones diferentes de aquellos que coniben la via socal como expresiény resaltante de conictos politi ‘0, econémicos,eulturales, te ‘.lingdeescomprende a expresin de lo pense: ts- tmnos expresinas que enunsian eoncepos,propascianes ‘También lo lingo esta condiconado por las posiioncs y ls situacones en que se desenvuelver las personas en Iida ose, Sorin on valores, e van privlegia ciortas aspects We scontece independientemente de que ne pensade 4a que, ast ver, puede nor pensado deities menos ‘expresurse do dstintse formas, ‘a rlacin adecunda ents lo axicigico, lo ontoligice, 4o mental ylolingistico, In demestracon de que hon se _uestonen toes de manern verily demstrsie ntan ‘subjetivamente ea el problema contra den mettolona Esto implin dejar de lado problema dela versed od loverdadero en cuanto relacién univeca entre lo que ocala ite independiotomente de que sea ence pens Sobre la investigacién en ciencias sociales Desde una posisiin mtodolgica constructviata como a sua pias clei cles dondon acme trata do una tendncia, dado que es poco probable «que so lore Ia plena comprensin den fenmene a alo proceso de investgasin en cence sociales, Ast or ejemplo, una investigacien que tenga por objet: ‘yo cuanificar Is elementos contends en algn cnjentn, debe intentar caruterians esos elementos de made tal ue permite investignciones posteriores que den cute, ‘omprensivamenta, dela composign dl conjunto, ‘partir de que las situaconsssciles son proto de ‘una dindmica resultado de conicte do itcrens Ia cone rensin consate, nada ms ynada menos, queen cxabloce: el tentido de la aciones, de In rientaion de nein de onjunos sociales. Rat sl para qu ye pr qué dator agrupamnentos, en detarmindas condiciones onentan tae Ortogs y Gasset devia yo soy yoy mi ersnctanc Sélo en ia psicologin puede hablare de un yo En clenias ‘sccales(sciolgta,antropologia, inci politica, cencas dela cnmunicacin, hisona, ce) trata densrupamiantos ‘que eatin on carta cireunstancan alo que se puede ns lar una orientacin de acrid que dfcimente don do er portadores de alguna reprerontacdn social de log aspects de Ta sciedad con los ue se vincalan Por lo general so caroce de infrmacién sufisintamente compro como pars imputar oe agrsparentos alguns tientacin de ach denida. Peo enon exime de in. tar alguna oientaiin de acim, aunque nen de mare Ergin mconiemer conan iene ot inveatigan, acon cl eeempeemien le an de noutalidad del investigador, puestos de manifota on fl componente axiolgio intrinceco en toda investgadin foci. Explicitacién de los supuestos de esta toma de posicién acerca de Ia metodologia cspictarlosupestor sn A partir de lo expuesto, esos que subyacen a esta toma de pos » toque acontes indapendintemente dquo penindo comnoable: + See conciieno est condiconado por valores desde ‘avon puntos de tala volrecibn de qo alg ae ‘ontec on inatignctre para quien emo: enc. oe valra el conecnienta yl eonscimient el bo por cone + Etjrodussn dacs concinint be atenese acetas ‘a ots ata enedrado cas Sontion + lecenea no proba ds omnia quo pam tony la apliacléno biaqueda de procedimientes que ‘onduaean a dar nn tesesta verona demorrable Intersbjetvament + tend ela compte lente chloe de invewtgain on tcsinon de usa aol, ‘dsl de le sborajestcnoerdticon que natraizan ioe caPiTULO 1 La situacién problemitica Uprising tad y aos considera ake oe cna eno alg) qu contrarian ‘te hace oe pre cambios 8 con om Soci roe cadets enoces el pesos req am pct de cian Introduecién unquo ost texto eet refi a In produccida de conocmionto através de ina monogratin, wn or S279 6 un investguein st conten ambign es aplcabe a froma en gue un egresado univer: ‘Stari debieraenfrentar le problemas ques le presenter ‘nal ejrcicie de ot protein. ‘De manera provigoria, puede desinee que invostigar lu proceso por eleual eo intnta dar respuseta a poblomas sentifeos mediante procdimiontossistemitico, que aclu senla roducigndeinfrmacin lida ycofable También odrin decree que sel conjunto do procedimionto sete: ‘méticoe mediante los cuales se intonta comprar tenon findamsento empiric las respuesta qu, hipeticamente, sean dado a problema contifins Com td proceso a nvostigncin eat cenformada por ‘na serie do componentes qu i bien en ln ptica nose ‘= pile y ‘onveniente separurlos con nes de andiis¥ mejor eo renin. ‘Un componente fundamental, y queda inicio al prososo 1s invastigacién, es la idontifenctn de lo que teva ain ‘esti. |. ECO, Mer (1977) Coa han Bes, ei (oll iad Can Sere Pca Bs corsiente encontrar en Ia literatura sobre metodo: logia deta invesigacin alguna referencia a ebmo ident Sear yformular qué sea investigar eon trminon tes | oma: el tems, la tomatica In preblemsticas nveriga | ‘© probleme’ hen referencia "ospetivament, aun rvs detemas ode problemas. Puede sastenerse que la exprerién tema de investignida hace referencia aun objots de eonoinento mas samplio que la expresiin ‘problema de investiga. Act, por Semple tomatieaoproblemitia del eurealo ean géncre decal | serian especies el tema do la adecuniin del curcay | brubloms dest los curviculosson sdecuados as demandas ‘del mereado de trabejo. Por otta parte, las relaciones entre | ‘un caneeptogenéricoy sus eapecies slen ser relates 9 ‘quello que en un coexto ex espcia de un eonpes gen $e en otro contexto pure pasar a sora enceptogenico Alesina cepecie Ente tent intorena considera los ditto sapestos yoperacionos involucradas enol pruces Ge idenifncin'y formulacin de qué se vn a invetigar, més que serday significado dels trminoe ‘teri’ yprolecadie be ‘uatamiento de este tema tease tine poiién spite roles coherent con lo expiesta en rlacon on lots eget, lo empiric, to conceptual lo ingisticn [Bt propésita de este libro es poner a dapoicgn del es- tudiante universtario la herrsiientas que sobre ls Bass ote experiencia se entinde qu lesen de wildad enol momento en que se enfente ana situeeion problamati vel ejerecto dou profesin oal deni de plantenre qd ‘ve snvestiger En adeterminacin dele quose van investiga ee psibe lierencar tes aapetae » Inidentigeacin de una stuaién prublemitie, su con texto, suv antectdenten. Este componente del pastes de produccién de eonccimiento es fundamentalments Aoseripiv, En 6 deben dasorbines no sola tunion problemétinpropiamente dca, sine tabi clconto {oven que oe produce y sue antec, » laconatruesn del objeto, eto la tranformacién dels situacin pablematies enum problema de investignion © problema enter > 1a formutacin de las prs a Tes que oo intontaré dar reopucsta con l proce de eonocient, a convnlanterecalear qu al tanto a qu on expe 1a tbacon problematic, contest one quest prodieey ss antcedentes cn carter despre. lay odo Gn informacion teidasristemdtcamente:somestarioey Spintnesdelas gents nvr om leptin aon STaden do comtcaitnwnsv,lfoactin Smita do cronas qu hayan trabajadopreviamentsenslacones Silrosoeepecialistasenelteua Porta, tratindone Ge sine devrpeiin do sitoaconos, no correspond que sto timinns noe sas nor aee, lvoe trate de um etacin panda deere coopeal Bate cortacto on lo agents involuradoy en ion ci, Ia bingoeda on oe meine de comunicacin asia y ‘en personas quohayan rabajdopreviamentesituacanes Similarsforma pare ena famiizacinson atc Drobledtnn, qu promis dette lw miles pacing fancnntne (Qué ¢s una situacién problemitica ‘Una primera defi deo qu se deni tain inate ers I wine nado de teas eum Thneclone: pro etentr nf tmorincn foompiia {us porno cacti paraclguen son pecdos Ssprottendtosy gue parched steamer, ‘quran ocnalr of onion ceca pont fo ‘reducinde muro concinen TS aediad’ylcserls ples ature donc oo bible tloconan on tnd Enis dda en go se rnar se mantonganinaleradas i vida liana Slende ase pera con wn fenomono natal, por > {SNS ie orton, Cnno peas ic un bch que nterumpe eas rsaney ueeona [imac te corde nots pune et Sercds como problema Bo deities tn proven {Eemsburaiansin do latin onor dele end ero no son das lag ateraconos dels uti as gue gui interosnn sino ailing que para obordaras,requleren Jaimi aleonoininta clentfn disponible oa ia produc ‘lhnde micro conodiientavineulado cone eonaimiento ani. ‘Las situacions existe, sean pereibidas one por algun Cuando son peretbidas pueden rovultar indierente, finfactorias onsatafaeroriag. Bela medida en que resul tan insatisactorins pasan a convertiee en una situacin preblematiea, lo que no quiere doc que hayan dendo do Eranocuri, De tal manera, bay wa coexistenca entre 1 ‘Seenoe,situaconesy procesos que transcurren yl det Gin o dfinicin como problemtins de ens sees, situ ‘nese proceosy au poste en elacn eon el conecimiento Sento disponible. ‘Be importante prcisarquelassitwaions problomiens nogerefloren solo hechos, ricemoreacontecmientos dels ‘hlmcouiiana, sine que tambien pueden darsteneleverro ‘Se conosiianios tira, {Gn oot, las eitvaciones que pueden levaradototar a tuna isu como problematicn pueden ser may diverse, Por ejemplo > Unalumno asi soto en un reeeo. Una situaeién de tnt po reclame un intervene inmediata. Bn ali tos eas loe modes de intervensin estan pautados en a hormaiva vgente oon ol roglamonto de convene ‘Aumnn esigecaror-niguiendo lo propuesto onl eta de Boo con quo initio est xpitlo~ un profesional ‘iniverstaiodeberia vier los conoimientos que hx Iguirido on law signatures de ou earzora perdinentess Ta situaeisn, + Un grupo de docenter de una escuela cnstata que oe lumnot ne alsanean en lactooseritura los apreniajes {Que debleranlogrars mune situacin do ox tip, aa Shino en la sgwente, in iutervencin poede ser deride, Tnreriain del conottnentsy dela teniens conoid fern dtilesenel momento de hacer un dagntico esto Sipura detorasiner az coractersties dol sisuacin, tei mo sa posible causas > Un distro don cls enetes quel aundonae Sincpliasns splendes por lo dogentes bo enon oe ‘enltadeoporadon » Cacti necesita dipone de na exposiin sate ‘nin stele dint connpiones opciones wre Ss tena detrminado yo Ia enewetre Una stusin esta po sequin eis conotnent dione ‘bre Ins osniono o onoesinen sobre toma Eta tevin ligt a0 cnertas en wna monogel > Uniarnta dota geen lacmmselive igen sobs tenhnylnaGsnsclavecotadicione plane uses eter ace agin ropa pra pera, Ua “Sucln de este po sequern, en prime tron, Ia ‘evan dn ormativny a dona inqoe dardogara Soa onoprfa El eato eve ademas rcluyaun and lise ststomatondelajureprasena ee stark ante ina Investigacion Has mongraino ee iventigcin sera ic separa Rindanetar on un ensayo, a propoeta fa supers la contadionsonoufsiensne + nfinctonsioncnss formar estaramprogama para wolver on problem soil Une stunson dete Upempl Ie relneién don dag do na propos deevaluacion dels mst yrnaedo Scenperan de programa: os casoe se requerté cel Conoiniente dopcibe bree plea sal eaten Uninvestignr sont deejuter enon conepion hipione aun ima tern o iorenias on ate ‘echoes qu dan doo toras cron im anon de exicationesiwulcentes que, eapect de eran ‘cos: proven as wri conoias, Una sition de {sti imps oon rovier ol emacimiont dep. ‘ble pars exper, en una monograi,lowdosajutss tcoorprecors In ibzemns en oc nptnenay ana ‘Saab recitirs un daposhiv omic adacad para Sstonar eld eso denjustesodieonsas, (Como pda verte, ne situncionesprblemticas son de nina thdol, puedan requer nterveneiéniamediata Aierida, pueden tener aistntoaleanc, Pero un prfeso nal universitario no debiera dejar de poner en cnexion lo ‘abe micede aqui y ahora co el sonocimient y Is eit concedes. sta conesin es In eonatrusién del abjto de onccmiento como problema cnt, Cusindo results insatisfactoria una sitvacién ‘Una stuasn recta insti cuand alien per civ tn dfs etre su valores yo ext decors, sucess stunner, process sss la teria ‘empiri gue, para abordaseoaoksonarlo, oe require {cut alomodnietoentiin pneu prota Ey une sitascign problemsticae pose diermingr Aistintae apes qn i eine cone al, ul elite ‘aque prevent la itu, ctor caso abaren en tei os acoesGnvduns grap vocation “tusctn i peribon ono problemen Th elacin em quit define a una sitacién como problemitin, ee destacar qu les no ryan Un ‘ici, no ton inpertnalmente dadas' un grope © un Individo,Ademde ea infuoni door medion decom "cin o cerns clinas soils eae sucaner en ‘ogutradasporcbias por gros ofesnnas queen un ‘tornado servodeconoimarton urtnd eon {orenupuesion valores nares yivacoes eens {ue som odo poston tn Jcgo cn eee moments ‘Sobre eto pueden dare stscioes de dna ind Perera, nego den mer nel sual oe meios han ince {ilenel venient da str etnias ence Gu ean an gots qo scale el principal retires de IRetudadveitran ques scala como alta al clad dela elucscin. Potemos ver eto sms on el aberdale elas ieutades de aprondina is cle, gn loco ‘cients, prj y prepa vloey, interes y ‘utiacons del dceteo dl gro ie oceien, pede ‘nculare con el nor scenic dein ls {concedes alunos, ne précis de lo davntes, ‘sous europotodtaDELA mvEameacbn » ee wtnceeinc heel meters See pees etter ace eaetaae eae eee Jae ce qo iene Bie areas orien ae Soe eee ence Sepehor enoeamurmaae ee eas eres Soraya cranes arenas ta ee beet patina Boe ae ences des Neate neers ose ee cea ace eae) oe eee | So eee ene paras airs ata tentnensele armen cates root pean eee eaten Soe eee oer eee eens eee ae! : amare aa cemeee ey essektysaay staal ae eee ser ce eee tnnce nee erence seers ‘osimianto conto dicponible. Por itimo, qui detocte una situacién problmsétic, a menos que saponga un consenao sain (sempre pligroeo ‘ono eupeete) date partir de quelo agontos Gndiduses ‘grup involuerads ena situacin ta poriben de distin teaners, Pars algunos desde un punto de vat, eed una titnarin problemen para ote lo ord deode otro punts Ae vst; para ros no sera una stusein problematien. Por ‘Gjempla, una plies que tenga por congscwenci una mayer ‘Seumonlacién de sitoma edvertivo puode ae vista por ‘unde como problemétiea en canto imitans posbldades Ae educacién popular, por otron, en cuanto manifestacién do a construccn de na sociedad exclayente; por oto fic, como no problematica porgue pobresy anallabetos babe siempre La familiarizacién con la situacién problematica Bisicaments le familiavisaci con la situacin probe- ‘mtn consate or sompenetraree dela caractatiatens de cha situacidn, su contest, sun antecedents, Para esto seri noceserio mantener eonversacions inermals son Ios ‘igentesinvolurados y buscar las noticias que, sobre In s- problomitica permite concer les dstintns poses que ‘oerea della ionen los agentes invalurados, daponer de Aistintas mancras do vor Ios desaroloe bistros ylograt mayer riquezs en su dewcrpcien ‘Canto mayor sea a friar con site po- bomitiea, su contoxtey ous antecedents, mavoresserén lg elementos con que ge cuente pera avansar en a com rena yo sentido dl objeto investigado en el moment (le analiae la informacion que e prodon on el proces de invostgacisn, “Aungue a continuacién so considvan por separado el, contexts y lov antacedentes no siempeex posible at Unt clara nea divsaia entre ambos ‘Taas DE TODOLoGKA DRA VESTA " El contexto Coma csi oe saints stan pb tise no se plantar on wn vac sual io qe sn ‘onl le mergentes, de proceso esas Snumiandos por distin agentes ay proce oil mds ampli estructural nae cuslosorh incerta Drolet tala como as Joltca commen adueacinelen cultura, Tarbes ay proceonsecnls ms présiman, coe agentes deinen sneampe, ‘Dada tn sicuactn problemi on una eacucla, ene campo mis px edn involieradeelasauerdaen ed cles ints rari eto ey ato atomante del gabietepricopdagdgi os ogres to alone skumnoe ado alles ext entero Loaxiotégico. So vines con los fundamentos de valor porleseualos el investigador considera incatisfoctors = he eluacln, Una de dlerencie ont ete supe $losaspeetos mentales ex que el primero romite alo “alortiv, mientras que el segundo al suet cognoscen te yal proceso perceptive yeagnoseitive. Adem, debe aiaire la base cultural quo onmeree a nivel axon, Hl sujet cognoscente no ea estictamente individu, tino que ponee una base acocultral a pari dela cua flgunas cose son perebidas y otras, o son perdu fouunau oa forma. La dotossén do una sivuecién peo. Dlomitca no a hace desde sn vaca de perception, sino través deus daterminads pore de valor y de uns Insecin sci, profesional, ete > Loontotogieo. Las situaciones, ueesso process trans ‘curren independientemente de que alguien los pens ‘Thenen una erotencie auténoma: Siguen eietiendo an toa, durante y deepués de que sean ponsadon. Lo que fe perio tiene multiples aspects als euales, en et ‘momento dl deasrrla del proses de produceiin de eo ‘ocimlento, debe prestarsentenen. Hn este ail, deseripeién debe incluir no abla lo que acontece en Stnackn problemstiea propiamentedcha sino también fl eantestoen quo se prodoce ls aneceentes que hayan veg » Ta mental: Hsté constitu por lo que acontece en ia psig del investigador, que es el eujeto gue parcibe ¥ su pecepin de a realidad. Aunque le oistencia det ‘olided es independiente de que soa pensada, nelida ‘pucetea propia toalidad peg, pare que se conver {hen problematic et condiein necesria que alguien i yerib como tal. dems, hace reforoncin a proceso oqnasiivo qu enisnenjucgoenel proeee de detosen dlls aleuacion problemen + Lolingiietic yl logico,aluden a eémo se expres ‘ituactn peobamstien Inn propoiionca modiante las (hale x encinda porelinvestigadorse signifiado de Te téeminos que se wezan: la olin entre los ace ‘ts acontesimientoa 0 procosoe que tranearzen fet “mente, las epresentniones mentale los términos J exresions on los cuales ae enuncan, ta naturalera Tégien de os enunciadce. En rumen: > El recunostnonta de situacies problomatiens propor ‘ons el panto de pertida do un proceso de producsiin fds cmosimienta, eee qu conduzeso no ala produccién ‘ke naevoconceimiento : 1 Sieanel conjunto de conocimientes sfenins conceidos Iaeaucign no ex evident, entancesel probleme reuiere ore que oroeconpontterproemensconstayen Une situnion problematic, Las atncines existent {npontemente de que sla pends om » 1ntuaciges presente aparece cando ae per {eee ay difestages ueroquiren interven tame: tats odfrds por pata de quenes ae pecbon como tse. + En pecepein de qu le componentan de una situcion ton problematic se pode sobre la base de una tome nposn aorta sas peor degen Stompre gue av pec alge ay un tasfondoperenal {ives ineesesy sapuston Ent preeen dona “uscin intron arp valraiv el punto de vista tedvion idole, que pone en rolain al situa ‘Séncon un deber ser. Hato apecto cot eatrechamente felacionao con condcionsmiento socaculturales. » Una stuaeign puedo considerarse como problemstca ‘al cuando ex perebida ydefinide como tl por alguien ‘por algunos Las ituacionesproblemitions se expren en descrip ‘ones mediante enunciadoe proposconses. + Bn conrecuenca,en este componente de un proceso de rucdn da onorimient eatin presents lasetidades ‘Que son a je de toda la problomtica metodo > akinlgco, exo e, os valores que fundamentan la ppereapen doa sitacin come inetistateria, vv Doontolige, eae, los heshos, aeontecimientos, tholones tiene oempsteas gue tanseurren sul {ese independientemente de que sean pensadoe; » lomentl, esta, las pereepsonesyrepresentaciones dlseans noche acomtccimtontos, stuationesterieas ‘empireas del sujto. » Tolingietice, eto e, a enuncacin de esos hechos, conterimientos stuacionestedrins oempirias que sujetopercbe ede considerarse que une situaién problemtcn ha side adeevadamente forma cuss: > desribe con ln mayor press posible Qo Tngstcn y To semantic) » Ios motivos pr los cuales la situaci resulta insatistae: tori lo axilieieo, asi como + tos low elementos fetone eGrzos oempivios) quel fomponen,eleontets, lw antecedentsy sus relaions, {neluyendo entre ellos [a satlsfacin, insatistaccén 0 {diferencia dol inaividue o grupos invelucrados Qo ‘tog 9 To ment Cuando se sosticne Ia convenieneia do realizar na des ripen lo mie completa posible de a situecin problems tie, el tering complet’ nondica queladeseripeiin deba ‘ola todo le que pueda dire ear ell ‘mse METODOLOGIADELADVERTIOACION “ Seria vano proponerse una deeripei tinaciosa¥to- tal de Ia stuaein problemation porave, aungue nose 10 slit, toda deserpein implies un procea de slecién beteptiva en el que se inluyen algunos aspactoe yn otto, En tada dosripeign ao recurve a cxterion de gelocion, so ‘denen en cuenta cierios elementos yt desechan oro. Tia situsein problemen culmina ent > Informulacin de todas as preguntas, en carter de pre untas provicris, que provosn lv dition aapectos ‘qe surgon do la doseepeén doin stuaciénproblomstion Dropiamentedicha, cu contaxtoy aus antocedentes. Por {o general, el conjunto de ertar preguntas provisoris dbfinen un programe de Investigacion; » ol agrupamiente de sas preguntas, que puede hacerse Sobre In base de extagorias de agentes ivolucrador on ln situcign problomdtia, sobre la base dele distin tos aunts que se hayan puceto do manifesto. Aquel 9 aquellos agrupamientoe que ee elecionen eon elabijeto eum proveta de investiga {Toda situacién problemética puede generar un problema que requiers investigaciGn cientifica? (olvondo a la cts de Eco) linterroganteplantendo introduc lea deals, entre In investigacin,euyo objetivyconsite en prodir enocimienta I actin, cuyo objetivo eonsise en incr ‘lar situaclones, en modiearae, ‘Coal or In relacién entre la terse y la préetica? Los coneeimienton entfcos se aplean en las prticas? (Cv (sl snl de tener como profern i producia decom: ‘iments? ;Cudles son le implcasonee politica oeales, ‘pistomotdreas, ete, que enon las respostas nests pre funtas para propuestas tales come le investigaesn acon Yluinvestigacin partipanta? “necto toto impouble dar respuesta a estas pregus tas Sin embargo, se ensiderénecoario expliitrlas pars Seflarquelas dplins inrtramentales (a etodalogia, sions) sompre tenn im rasfndo de opener En timo términ, loqueinteeeaeeolicionar las itn: ‘iones roblemstica,reslver lo que sha perebie croo insatintctorio, Las situneines problematcas se eluconan, ‘mantionen empeor ho en elias, ea por acelds 0 por omisin. Ahora bien, toda Intervencin por aeién woman mantiene alguna relsen ml eonocimiento, yess lactones eden variardebide ‘dstntas zones A modo de ejemplo, puden oonaidearae Se orientate eet Tecate ger Cote eee ses Formentera a Saaeaneeeece ee oe ‘id Snemsge coarse eras Stic interectarneineeians arcana 2 deter coll nl nina ue tok ee itor nun fader ee {sti "anon, og acti dj de ear” Sting nomuionlinngboniae erate speeeencastincsmagetcocine ot Slaiciscaane pani ea gs Se ees oie age Se he eee ieee Cooter pierces Sesigcbann eae nre oot ee ec eel sciennadeccenteen cen Steams cnn sar ie ‘conacimiento wbre liema, nn =P i a leetee eters meaeneiins aemlceges ene eencargen 1a poribilidad de products conceimionta conti, ex tendo como aqudl que proparsons infrmacis vida Yenilale de manera sstemnitice sabre un objeto de {stadio. Bn ote cao, a prodocin dl eonorieiento et ‘onsiderada como un aports para la resale d anes probleme, a cualquier cas, no hay une vineluein necesari en: tne ol conocilento conto y Te solucn dela atuasién pecblematiea, ye que el primero es independiont de que fe modifique ono ln staackn que dio orgen al proceso de fnvetiacin. ‘Uncnao particular ae dolasstuacones problemas orginadas en lagunas ocontradiciones nla erie disp ible Enertos eae In cin para solacinar la itucin problemdticn colts en investiga. "Algunos autores ostionen que la modicacion de lo que ‘nur perenoce «la esfera de opin, mientras que la protutin de contcntent entice pertanece ala eaters Ae la nvestigscin Generalmente, por a division sora det eubaj, en la sociedad este dor roles aparscen separadon El cientifco porta un conelmlento caja apliecion sora, en tia Inotancia, noe sebecudl va eer Hl plc s eencarzedo daintervenie sabre lo que courte par transformanlo aun, fn dima instancia, no we sepa ot nce al enacts enti. ‘Ba distincidn entre I ntervenién en las situacones ya prodeeién de eonocimiento, que abarea evestiones ‘pistomolgiee y tosrcas av basa ola het rogeneidad de lesequerimientos especies decadn una de ‘essecteres lon crlcionamientony lan respeneaDldades Correspondents a gulonesactlan en ella. Aun cuando fmbue roles aoun desempeaades por una misma person, 1a produsién de conacimientoeshetarogénea con la acim, saloon los conte eaos on que es posible deseralar la ‘modalided de investigacion-ecn. CAPITULO TL La construccién del objeto Lo més portent anata ach conser la tia”? Introduecién ‘nel texto cabrola situacibnproblemdtic rots: ‘ia quer descipelin, Ia dea contest y de ns fantecentes, culminah con ine serie d preguntas provieoriasy que esas preguntas pusden agruparee ‘igi stints citar: lus aauntor aloe que e referer, Io diferentes ios de agentes involuerados, los dmbits et Ios cualor se produce, et El conjunt dels proguatas provsorneconforman un program de nvestigncin. El aestignder no debe rena ‘lara panorama que le proves ese program. Por el contra "Hoesen el marco de one pre ‘on un neo proceso do nvestignién, Poreso,deberdsseceionar uno dbe de es egeaparontos Ge preguntas y decidir a culos introns responder, por {ud los considera importantes oertratogicos pare avant ‘al programma y pou etd en soisinas ds drles res posta, "Tas preguntas que cohayan sleeianado son la base para precisa toma de u invostigacdny pra la bused del ‘ecimionto disponible considerado dentfcn 2 GALTUNG, han 203) Desi ia del ipero s Etes ‘Uns de Noneenece, Contec mil ede Cad Pen Mest deve 203, Orme pr Cs ‘ea AC Eli: Povndo Mend Construccién del objeto, estado del arte, estado de situacién, marco teérico Jin general, on los textos de metadoogia do a invest cn se hace referencia «este componente del proce de lnvestigacion eon expresiones tales como estado del ae, ‘stag destuacin. marco td, Por ‘estado del aro tetad de staan, se entiende ‘una exposiién sstamatizada,preenbemente ere, del onocimiento tdrcey empirca produce sobre un deter ‘minado avunto, sta expoiein er na monograia, Pero fla consructiin dol ebjote, no afl debe disponerse de luna monografla sino que, ademas, serd necestio dcr conception desde ln cul se aboard La invostgacn tos conceptos y dimensiones quo cean eaherentes con est ‘oncepein. En general en ns disiplinassociales se denomia ‘marco teéric ala opin que haceelinvestigndar por une determi ‘anda orient desde lacual aa abordar todo trsbape. As, puedo aber mareos teéics originados on Dirthetn, ‘Marx Weber, Parsons, Geamsc, Bounties, Foucault Boe rare orientard la bonqueda del enccimionto dispose, Io ‘que noexcuyelbiequda dl concent proce desde otros marcos trios sobre al objeto de ivextgacin. Pero, por ora pate I expreién mare eri presenta slgunos problemas. El tGrmino "mara alude aun lomento ‘sto enol cual habria que eneunarar alot de nvete. ‘tckneltérmino tabi parece aludirslo al eonccimiento te ee enricter dejar de lado al eonocimientoemptic. Por tlkimo, ls expresion ‘mao tere’ parecers torEar al conociminto disponible noel eardcter de herramienta ‘omatptul ara conacer a objeto de nvestigaci,snoel de lunespacio conceptual en el que debier inaertaree tl ojto de investigaion. No obstante, dado qve mares tei ex luna expresin difunida, no hey dieltad en adoptarla, siempre que sea entienda come un proces de eonatrvein ‘Ynacomoun mates ida donde debe inaerarclasiecin Drablematio, En qué consiste Ia construceién del objeto La construesn del objeto consist en poner en consis lee grupo de proguntas previorias que ot han elozconado ‘mel conoimiento disponible eansiderado cientfen. Dich de otra manera, In consroctn del objeto es un poco que produce una metamorfss de stualdn pro ‘lamtic, ya que supane pasar do la deseripein del que sucede en unary en un momen scohistrioeepetco i planeo en tdrsnostafreo y emeeptunle $y, pore tanto, betraco, Hato permite fora las pregunta cen tila, en las eles se exprea un problema cient. ‘Desde el punto de vista epistemic, el proceso do ‘onatocn a objet sun agpocto contra j aunque par ‘ilerment ard, meroce una atenciny viganca erp »lomosimions disponible ao una herramiente par cono: fn, Pel caso que se considerealconoaimiento iponiile ‘imo un conacimiento dentro de ual hay que encaar & ‘stuscin socohistriea eepelen, ow atria produ. dando cencemionta sobre lla sino que cele conaideraria ‘un ejemplo mas el eonceimiento a producdo, Spe ac gy gaa ‘bjta de onocimiento sus relaione. La producsin de onosimiont os un proceso de ransformadionrelprost tnt el sujetoeognoscente¥ el objeto de conocimienta ‘dono, valen el comers fhematincoterio scenes lesion peg Clore tran cra neras de oduct, tte Bora parts objote por conse no ext yee ‘sperando te lin egue a cnnera ero csandoa fucnledeca como sun preemie utara Sr conoid, eae afta so eistencie, avo, tv rasan xt soneld en uses eget, ‘components Sr en nterrompe lean entre ol Jet qe conae oct por coarse itera a Intormcnsfactva entre amb parr dl proce > In elaboracién tac y conceptual de In stuacin pro Ulemética debe mantener le indole de ta St ea labo elon condjora a despazaroaxolégiea lo ontaligiea dela sitwacin problemética original, seestaria ante una Akesvirtalizaci deloque interes conocer, producto de tun insufcientevgianda epatemoldgen » construe objet de estudio no quler decir achicar, ‘odacr acta, aimplicar la xtuacién problemen, ind anutitir como objeto de conaciniento el olor sonjantor ‘4 preguntas provisorias quo se han seecionade; > slelobjta de estudio econstraye toniendo on eueata lo Aosarrllaeidoolgicos, nico histrins dle ste ‘ion problomética, puede entenderse que, en daiiivn, ‘no existen problamas cents ailadoy, sino que o int togran on conjuntoe do preblomas relacionados entre x Algunas indtcaciones para ta construceién del objeto Lacsituaciénprblematios or un aontoer un ita, ‘un proste,y en au deseripeién se ha puosto en evidenca ‘ve tiene milipes aspects y components. Esoswspeci ¥ componeates tienen un desserllohistren, idoloco {eérco y now pasa ded ela al problema cenc sin acer st trait deconstruccn del betedeconocimienta, que Inmplic un trabajo conceptual ‘nel proces de consirucsin de objeto deconaemiento esau que £8) es imposible concer os miltipln aspects dea situaion problemi 1) ea impoubiided nooo cupora mediante la descomposi clin ds eons aspectoso de sus elementos para proceder, primera, al eonerimionta de eada uno de tos, ogo, 2 agregr los conocmentos parca, En toda construcién de um objeto de estudio serecurre ctiterie de seeceiin tienen en cuenta certs perspec ‘as terion, supuesio, elementos y ot dooechan oro Tn sites an al proceso de construccdn del abet, en ‘imo termina, se busea formula en terminos abstract, les elementon eatroctranteseonstittivos, del propo de preguntas dela situacidnproblemdtca que va sora objeto testi ‘ss De uerovotoni aL BETIS Determinar a wnidad de andtsis 1y la propledad que ineresa El conjunto do proguntas provicorae sobre las ae se Ja decidido produtr eonocimlenta eontiene Ia unidad de ‘que es una primera orientacén sobre el tena de In investignion. ‘Ls undad de andisi x aquello sobre lo que se propons producir eonociniont y de esa entidad la propiedad per ticular que interes “Aveces noe el decidir cud ala unidad de ndlisisy 1a propiedad que interes, Una progusta que pede ayudar 8 preczarla sori a eiguent: cull ese tal que ene In propiedad? SSupingase quo un grupo de docentesesté predcupado porque etiman bajo nivel do comprensiGn lector de los alumne de un determinade grado el nivel primar. {Los agrupamienios provisarios de preguntas ve rere & Inetorminacin de bs niveler que efectivarment ncn os unos, Ins actividades del institucién, lo ave aportan los padres, ns metodolgias qu aplican lo docente, ot, El trupe de docntes ha daiddacomenzar porel agrupumiento tue ae ccupa de sus propies metodlorns. {Cul ela un {ad de anaisisy la propiodad particlar que s tend em ‘stenta? los deantse que enn a prope de aplicar une netodologia para ol eprendinje de a compeension leeara El tems dels invstgacin consietid on laa ietedologias eles doventes onl conducién de aprondiznjes sobre co renin Iota, ‘Supcngase que un investigador dtecta qu, a parte de (que la Ley Federal de Eduearin dispone la formulcion ‘bl Proyecto Educative Inetitacinal, In gestin de la ns ‘taciones da higaredistinos grado de libertad lo que oo Bantee en teminos de autonomianaitcionl El conjunts de prnguntasproviorias por la que opta se refer lov aspetes podaégios ycconsmieas, Cui sera a nid de sissy la propiedad que as tendrien cuenta. a gestion institucional que tiene la propiedad de tence algin erado de autonome lo podogio y seonémico, El tina ser tes grados de autonomia pedagogies yecomimica grado par Ta gestion institucional Disponer del uid de andlisis yl propiedad de ella gu interenn es une piers orientacén por a consti Setobiet, Determinar las dseiplinas involucradas Lassituaciones problemas, por propia naturaleza, ‘emitena varias dicplinasy se plantes el cba de que quienes realizan un proceso de produceién de cenosimicnto $enenformaciin en una disiplina Por ota parte le con juntos de problomaseientifco, pole comin se expan ‘ede una ola dapina, ‘A partir de eno obstdculs y para superar] abordaje ‘uniditsplinn, se ha reousido a etintos procedimienton » La mulidseptina. Consists en aborder una situactin ‘robles dnl varia dpa, xo cndices una serie de cpitulasestancos en los cules eopeciit fen cada diciplina construe ns sbjta de conscimients eade ou dscpine lu inerdiseiptina. El camino para la construccién do interdsepina ei puede transitare a pati de la de. claim de produer conodimiento sabre situacionee pro ‘emidtens por investigadares didamenteformacos en sana disciplinn ydlopaests a trabajar en equ para fonstituir un euerp de cnceptos ye hipéteas com esa varias disciplinas, Esto oun programa de trabeo enti a desurlla. Pero cl sister vigente para gradosaeadémics (mace ‘wins, doctored, exigouna ei indvidal Beto no debra eximiral maestranda al dectorando dew taro de buscar camoaimiento disponible considera centifca on tod las dssplinas involucradas, En ammo, le peroitira, ‘menos, ampiae vain unidoepin En eloaso de equipes de investiptin, sri ‘ae Retomando los ejemplos anteriores: ‘ras wrmonotoalh oRTAMVESTIOA 8 » Los dosntes que deciden investige I metedoogin que iologin ola anteopolog, Ia administrocon educacinal, > Quience dosidan nvestigarios grados de autonomia peda gia yecondiea en una gestin institucional tendrian (que recurirno sl al concemento considera nto elconjunto do enunsados roposconalositarrogatves tiene ol mismo nimere de varnblsy de ineéeita > adopt alpen debs guint ph: cuantiSeusign,deserpsn pla 2 comparais » plan): relacn > G)>0)0,tambin (1) =) expliccion: » p(s) >p (v: diaansatien onde pon propiedadeso trbutat 2,’ gon ob jiton ‘son cua antecedanteso indepen dintes ‘fon cauensintermedias ointrvinintas; "eon ects; son relacioes: son impliecionee > sino une pregunta genoal er una combinaciin de pre- ‘juntas dasagrogadae bien Tormadas ») Uncomponento semantic. Hl nuncadoproposiionl inerrogetivo planten una relacén cone coneimionto Alsponible «ean diversoeagpector que hacen al bj onbruida,respeeto delocuals hacen algunos eupuce toe que, en la medida que oe detocten daben ser eareg soso justifcadas Por ejemplo, el problema ‘cull ex incidenci da familia en ls aprendiajes” puede once [retupodcloes respecte dee qo entlende por amt 1b incident, aprendizae’ y, ain demasiadsvigancs netodoligica, se puede suponer queen le fila estan prosontes Ios padres biolgics, que las ealif\cacones su trando yas prorupsiane osm las, ‘Por decidirse si lo son 0 no lo son; ee > Roserefiren aproblomas soy sno qu stn vine {ees nao de prema reno ina > eat bien detorminada, ben defini, bin dlimitada, Un planteamiont que no sea progresivo, pasos ones Silcinente sex cent, » Gada pregunta que forms vn problema, sex general o desagregnde, sorters a sn covepto vibe oa os ‘acon entre coeepas vr » formule do um me ae icyuivoc; En este sontido, hay que tamer en claro que, el mismo "odo que no hay preguntas intrincecamonic bien conc Aas, sno que dependen del conjunta de poposicioncs del onacimiento cent disponible en el Gua se frmulen, ‘amporo hay respuestas intringecamente vail toe to uesia puede er vida en un cuerpo teica yeu fo ‘mento, pro no sr vilida ex ot, ‘La més importante en ia slaboracdn yformulacin de Jas preguntas se refere a oe aspects cemantics, Lay ‘meus ne rrono1osiA ELA VEGA * ‘las do formaciin ton necasarine pero no suiionts para ‘tspurar qu se lrmilen prepuntas pertinentes 9 suscep tibles de ser respontidas, porque ln pregunta puede estar ‘in formada Iopicamente pero ser emanticamente vasa, Aefocttona oft ‘Tipos de preguntas cientificas Las preguntas siemens pueden sasfcase seg di verso critrie. Agu ve considerardn ello aquellos tpte de ‘Preguntas que te utiizn con mayor frecuenci Preguntas generals y desagregadas Lor rblema eno etn inn on conjiondo hin Dein sl oss promnchnenor Uke snconar again donq seu cope ore ‘Sensi aur poblemas generico ay ase ‘tegen hasta eh enn depen ‘ois sacepbles de sr apondiaa detente: No ‘csi demgrept in propentas oe odes Ton. Sedrecamecte Es oneal rou an oer « deangregada) son gra de goneratida oo Fer eases Wk i eaten er Se "As por del, la pregunta ele 2m sisices concoct eon etadianten?reqsire dea: in, yu qe earactristiea es un concepo que, com {icodcon todos on nents paral, de or daar { Encomeeaencin comeapnde deagrearie varias ‘Semper cil ela poncio oil da fain do ge? {Gedln so a trapetria education, ul oo tanta Intoeal et? Estas on preguntas desagresadas que, a2 ‘ex pucdonrequeri ser deragrgndna ey ara. Po lo, erpecto de x poskin soil dei emia doin {se el maximo nivel de netraein leaned por su Sidr, cul nn npc stun alti ooupacin Seems oe

Вам также может понравиться