Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
2009 PDF
2009 PDF
( )
-
2009 .
.
,
, . ,
,
, , ,
.
, .
12 , :
, ,
, ,
, ,
, , ,
, , .
10 - 11-
.
- .
-, , ,
,
, ,
.
2
.
. - ,
. ,
. , ,
.
, .
. ,
, ,
. .
, , , , .
. . , . . , . .
, . . , . . , . . , . . . ,
, , . .
.
3
.
, , 1965 . . .
- .
. 1992 . -
.
--.
. -
.
, -
. 10 -
, .
.
,
.
.
. (),
.
. ,
.
- .
4
.
.1 .
.2 .
1.
1.1 . . . .
1.2 .
1.3 .
1.4 .
1.5 . ,
1.6
1.7
2.
2.1 .
2.2 .
2.3 .
2.4 .
2.5 .
2.6
3.
3.1
3.2
3.3
3.4 . . 0
3.5 ( )
4.
4.1
4.2 .
4.3 .
4.4
4.5
4.6
5. .
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8 , E = mc 2
5.9 .
.
5.10
5.11
5
.
5.12 ?
5.13 ?
5.14 - -
6.
6.1
6.2
6.3
6.4 .
7.
7.1
7.2
7.3
7.4
7.5
7.6
7.7
8.
8.1 . .
8.2
8.3
8.4
8.5 , . - ?
8.6 .
9. .
9.1 .
9.2 .
9.3
9.4 ?
9.5 .
9.6 ,
9.7 .
10. . .
10.1
10.2
10.3
10.4
11.
11.1 . ?
11.2 ,
11.3
11.4
11.5 -
12.
12.1
12.2 .
12.3 .
12.4
12.4 . EZ, EH
12.5
6
.
1.
2.
3. .
4
5 .
6. ? !
7
.
. .
.
. , ,
. , ,
, . ,
!
20 . , , ,
40 . .
, ,
.
, ,
, ,
. , ,
( !), . XXI ,
,
. ,
, 11
13 . -
. , ,
. ,
, , ,
- . ,
. .
, ,
, .
. ,
, . , ,
,
. , ,
, XVII XX
.
, ,
.
- ,
, .
XIX ,
. ? , !
.
XX
, .
, , .
, - .
,
.
8
.
? , ,
,
, .
, , ,
. . , , :
, ,
. ?! . . ,
, , , . , ,
. ,
, .
(
), ,
. ,
.
.
- XX .
. , ,
,
, .
.
, ,
. XIX
,
, XX .
. ,
. , , , -
, ..
,
, - ,
, ,
. .. . .
(17311810), , ,
,
. XX ? XXI?
, . ( )
, .
.
.
, , ,
.
.
?
, .
,
.
, .
, , ,
, , .
, .
9
.
.
,
, ( !)
. XX
, 30-
. ,
,
.
, , - !
, , -
. . .
. . .
. , , .
?! . .
, .
. . .
. -
, . , ,
, , ,
.
,
, , , ,
. .
, , ,
.
, , XX ,
. . , ,
- , ,
. , -
. .
,
? , ? ,
. , .
- . ,
, , . ,
, . .
, , , .
, . ,
, .
. :
, ; , ;
, ; ,
; ,
. ,
, ,
. .
. -, .
,
, . .
. , ,
, .
10
.
? , . ?
. .
.
, .
. , . ,
.
, . ,
: !
.
11
.
, - , ,
, , . ,
, , . .
.
, :
.
, . ,
, ,
(, ), , ,
...
,
, ,
. , ,
, . . . ,
,
1. .
, , . .
, . ,
. ,
. ? ?
? .
, - .
? . ? -
. .
:
.
. , ! ,
.
. .
, .
, .
. ,
, . , . ?
. .
, .
.
. ,
, .
. ,
- ,
.
. ,
.
, , .
, .
12
.
, , , .
. - ,
,
, .
, . ,
, . ,
. ,
.
. , ,
, .
,
, - . - .
, ,
. , .
.
, , , , -
, . ,
,
. ,
,
,
.
. ,
, .
.
.
- , .
( ) :
, ,
. . (. causa), ,
, .
. ,
. ( ,
) ,
.
, . (,
, ) -
.
, ,
, .
, : ,
.. . ,
. - ,
.
,
( ). ,
, . -
, .
13
.
, ,
, .
, ,
.
, ,
, . , ,
, (
) ,
. ,
.
, ,
. ,
.
, ,
, .
, , ,
. ?
, ( ). ,
, .
, ( )
. ! , ,
, .
? .
.
, ,
. , ?
?! - , ,
?! , .
, ,
?! . , -
,
, !
, , , . ? ,
! -
, , !
:
. ,
. ,
, !
, ,
, . ,
,
. ,
. , , .
[7].
,
.
14
.
, .
, . .
. , ,
,
.
2. .
[2, 4],
. ,
, - .
. ,
,
. ,
. -, .
, .
. -,
, , . -,
. . , , .
,
, ,
- . .
- , , .
. , , ,
. - .
. :
, , .
. ,
. ,
, .
, -
[2]. . ,
, .
, ,
. (
-, ) .
, .
. . , ,
-. , ,
,
. ( )
(, , ),
.
. .
, .
,
.
, , .
15
.
. -
. , ,
. ( )
. -
.
,
.
, ,
. ,
-
. , . ,
, .
. . , ,
. ,
, , .
,
. -,
, . , , .
, ?
. ,
. , .
.
. .
! , ! .
. .
-. XVII
. . XX-
. ? .
,
. -
, -,
. -
, . ,
,
.
. ,
- ,
, .
, ,
. , , ,
, .
, , .
?
, , ,
. .
, ,
, . ,
.
( ),
, ,
.
16
.
, .
, , ( ),
.
.
. , ( , )
, , .
, ,
, .
, .
, , , ..
, .
, ,
, , . ,
. ,
, .
.
, , .
, ,
. ,
.
. ,
, ,
,
, , [5].
,
:
.
. , ,
. , , ,
. .
.
, ,
. - , ,
.
.
: .
. - ,
.
, (
), , .
.
, .
( ) ,
.
.
. .
. ,
, ,
, , ,
17
.
, . ,
, . , .
.
, ,
.
, ,
. ,
, .. ,
.
.
. ,
, , ,
, , ,
.
,
. ,
, ,
, . ,
,
. ,
, , , , , ,
: .
, ,
5, .
. , , , ,
( , ).
,
.
. ,
, . , ,
, , ,
. ,
, .
[6]
, , ,
,
. , .
,
, . , ,
, , , , .
:
- - ,
.
, ,
. , ,
, ,
, .
.
: .
18
.
1. ... . XXIII -.
.
. -, 1996.
2. .. . .
. .: 2003.
3. ... . 9- . .: ,
2004.
4. .. . . .: .
, 1979.
5. . . .: , 2003.
6. .. ? http://www.fieldphysics.ru/
7. .. , .. .
. . . . 1998 .
19
.
1.
.
. .
..
1.1. . . . .
- ,
. . ,
, , ,
, .
[1].
.
, ,
, .
.
, , ,
. .
,
. , .
. ? ,
: , ,
, .
, . ?
, .
, ! ? ,
, ,
, , .
, .
. ,
. , ,
. ,
? . ,
!
, .
? , .
. , .
. .
. .
.
.
, .
( ), (
) ( ).
, .
,
. - .
20
.
, , .
.
(), . ,
: ,
.
, , ,
( ). ,
. .
, ,
. ,
,
. .
, ,
, .
, .
, .
. ,
, .
,
, .
,
,
.
, , .
.
, .
(, ), (
). , .
, ,
, .
, , .
- r . ,
( ) .
, (
) .
, ,
. ,
,
, () () ,
.
:
(1.1) x = x(t ), y = y (t ), z = z (t ) .
:
r r
(1.2) r = r (t ) .
21
.
(1.1) (1.2)
. ,
.
. ,
( !)
.
,
, .
t (1.1) (1.2), ,
. ,
.
. ,
, .
, .
s .
r r r
. r = r1 r2 ,
( -
), .
.
.
, .
r r
< v > - < r >
t , :
r
r < r >
(1.3) < v >= .
t
t
, :
r s
(1.4) < v >= lim < r > = dr .
r
t 0 t dt
,
:
r s ds
(1.5) v = v = lim = .
t 0 t dt
. < v >
:
s
(1.6) v = .
t
, ,
:
22
.
t + t
(1.7) s = vdt .
t
, , :
t + t
(1.8) s = v dt = vt .
t
,
. ,
, .
:
r
r dv r r
(1.9) a = = aT + a n .
dt
,
. aT a n
. :
dv
(1.10) aT = ,
dt
v2
(1.11) an = .
r
(1.12) v = v0 + at .
, t , :
t t 2
(1.13) s = vdt = (v0 + at )dt = v 0 t + at .
0 0
2
.
- (
), .
r
.
,
, , ..
. ,
, , .
.
23
.
. ,
:
r
r d
(1.14) = .
dt
,
r r
. , . - R
, ,
.
:
(1.15) v = R .
r rr
[ ]
(1.16) v = R .
r
,
T ,
:
2
(1.17) T = .
1
(1.18) f = = ,
T 2
(1.19) = 2f .
,
:
r
r d
(1.20) = .
dt
.
r
, .
:
d (R) d
(1.21) aT = =R = R .
dt dt
24
.
v2 2R2
(1.22) a n = = = 2R .
R R
(1.23) s = R , v = R , aT = R , a n = 2 R .
, .. ,
,
.
. ,
, .
. ,
,
.
.
? , .
,
,
. , , ,
.
,
! ,
. !
: ()
,
.
. .
, .
, , .
, .
,
, ( )
( ) [1, .15]. ,
- .
, , .
, ,
. - ,
,
(). ,
, .
, , .
, , - . :
. , ,
, . ,
. ,
. ,
.
: ,
() .
25
.
, ,
-.
. , - ,
, . , ,
()
. .
: , (),
,
().
:
r
r F
(1.24) a = .
m
r r r
r dv dp
(1.25) F = ma = m = .
dt dt
r
dp ( )
. , , ,
. ,
.
, - .
(1.25), ,
. ,
( )
, .
,
,
, . ,
, , .
. , ,
, . , ,
,
:
dv
(1.26) FT = maT = m .
dt
v2
(1.27) Fn = ma n = m = m 2 R .
R
: ()
; ,
, ,
, . :
26
.
F12 , , F21
. ,
. ,
, , .
, .
.
, . ,
. ,
( ), , .
, ,
. ,
, . ,
, , . , ,
. , , , .
.
.
, ,
.
,
. ,
, . n :
r n
dp d r
(1.29) = ( mi v i ) = 0 ,
dt i =1 dt
n
r r
(1.30) p = mi vi = const .
i =1
:
.
,
.
. ,
, . ,
,
. , ,
, .
( )
C ,
. - :
n
r
m r i i
(1.31) rC = i =1
n
,
m
i =1
i
27
.
r
mi ri - i- ; n
.
m . :
r
n
dri n
r
drC mi
dt
m v i i
(1.32) vC = = i =1
n
= i =1 .
dt m
m
i =1
i
:
r r
(1.33) pC = mvC ,
.. .
,
, .
, , ,
? ,
. -
. .
. ,
, (, , ..).
r
u () .
:
r r r
(1.34) dp = mdv + udm .
r r
, dp = Fdt ,
r r r
Fdt = mdv + u dm , :
r r
dv r dm
(1.35) F = m +u .
dt dt
r
(1.35) F .
,
. , . ,
:
r r r
(1.36) ma = F + F p .
, ,
, ,
, , .
, ,
. , .
, , .
, , ,
, , .
28
.
. , ,
, ,
. , , , .
, , ,
.
, .
[1]:
.
: , , , .
, , ,
. . ,
.
, .
F ,
,
Fs ( Fs = F cos ),
:
(1.37) A = Fs s = Fs cos .
, ,
(1.37) . , , ,
,
. (1.37).
,
:
2 2
(1.38) A = Fs ds = Fds cos .
1 1
. , 1 [] 1 [].
.
, :
r r
dA Fdr rr
(1.39) N = = = Fv .
dt dt
. 1 []=1 [/].
T
.
F , m v ,
, .
(1.38), :
v 2
(1.40) A = T = mvdv = mv .
0
2
,
, .
, .
29
.
, .
( ).
U ,
.
() , ,
.
:
(1.41) E = T + U .
: ,
(.. ,
),
().
, . .
, (
) .
.
, ,
, .
.
, .
.
,
(
). ,
, , .
:
. ,
.
.
. ,
, . ,
-
.
. ,
, -.
,
: ,
. ,
. ,
.
, ,
.
1.2. .
30
.
, , ,
. , -
, : ,
, .
. ,
. ,
. 1830 . .
. ,
, . ,
: . 170
,
. ,
?! , , ,
( ).
,
, , , (. ).
. , ( ,
, ). .
, , .
, - (.
), .
. .
. ,
, , .
. . : , ,
, . , . ,
(, ; . ).
.: . ., , . ., . 3, ., 1956, . 41-62;
, ., 1967.
. . .
. , -, (
), -, ,
, . . ,
.
,
; , .
. . , ,
() , .
(30- . 19 .) ( ) . .
, . .
- ( , ,
). ,
. (1- 17 .). 60- . 19 . . .
(.
).
... ,
. , ,
.
, .
31
.
( ) ,
, . . .
. 30- . 19 . ,
. . , ;
( ). . . -
, F, ,
q, = F/q. . .
(. ). . .
. . .
., ,
. . ., , .
. . ,
, ,
(E1, E2, E2,...) : = E1 + E2 + E3 +...
.
.: . ., , 9 ., ., 1976, . 1, 6; . .,
, 4 ., ., 1977 ( ), . 2, 13.
. . .
, .
.
.
,
, ,
, . . . , ,
: , (.
); . . , , . .
. . 1845 . , , ,
.
. (1873), 20- 20 (.
).
. . ,
. : . .
(, , ),
() (. ).
,
, .
?
,
,
(. ). . .
, ,
. ,
, . . j ,
, (.
). . .
: D (.
).
. . ,
, .
. ., . ,
: E H.
. . :<>.
- .
. .
; . .
.
32
.
. .
, , .
, . ., , , .
. .,
.
. . () .
. . .
.: . ., , 9 ., ., 1976; . ., , 4
., ., 1977 ( , . 2); ., ., .,
, . 5-7, ., 1966-67; . ., . ., , 6 ., ., 1973 (
, . 2); , , ., 1959.
. . .
. , ,
. ?!
? ,
.
? - .
, .
.
, ? . .
. , .
! (
, , , ). ,
, ,
...
, ? .
. . . ,
, ,
. ,
! , , . ? ,
.
( )
, ., , ,
. . . .
(f) (a), .: a, .
. .
. . ,
,- - - (. G. S).
. ,
. ,
,
.
(.ru)
- , .
:
- , ;
- , .
.
.
33
.
, ,
- . ,
.
.
. (.ru)
- / , / .
. - . ,
. , - -
. , , . ? ,
... , , . ,
,
! ,
, ,
. ?! , ,
... ? - ,
, , .
. ,
. , ,
. , ,
. ,
, , .
,
. . . . , ,
. . . . 3,
6, , , . . . 1 ..
( ) . . . s
, , 5 = 3n , n
, k . . . . ,
, ,
(). . . .
.
!
.
,
. .
, .
(, , ).
, , ,
, .
,
.
,
,
,
,
34
.
.
,
,
, ,
,
, .
,
. .
, ,
,
.
. , , ..
... .
, ,
.
. , .
.
, ,
. - (, . ),
. ,
. ? , ,
, , ?
.
, , . ,
, ,
? ,
?! ,
.
, ,
. , ,
,
. ,
, ,
. , ,
.
, ! . , ,
,
. , , , , .
, ,
, .
. , , , ,
, .
, .
, XX ,
?
35
.
, ,
. - XIX
, . ,
, , ,
, , [5].
- ,
. ,
[ .].
( )
(, ) .
. :
.
, [10].
. , ,
. ,
,
.
. , , .
() , , ,
.
1.3. . .
,
, , .
, .
. , ,
,
2 3.
- , ,
.
. , ,
( ), .
,
? , ,
,
r
. , B
r
. B
, ,
. ,
A1 A2 ,
, ,
r
B
. ,
, ,
36
.
.
, ,
r
r . B
O (.1.1). ,
r
, , B
. , ,
r
. 1.1, B
, .
, , ( )
r t . O
r
B t .
r
, B1 ,
? -,
r r
O' r + rB .
.1.1. .
. , :
rB
(1.42) v B = , [/]
t
r
rB O ,
r
B1 .
. (1.42)
(.
5). ,
,
. .
.
, .
.
.
( ) .
37
.
r
: B O
t 0 :
rB
(1.43) v B = lim [/].
t > 0 t
rB t 0 + t O
r
O' , B , ,
O t 0 .
,
.
.
, ()
, .
,
. ,
(), ,
, .
,
, (1.43) v B
, ,
. ,
v B
v
.
: ,
. , ?!
,
, .
,
(,
), .
(..
), , ,
, .
. , ,
() .
, (1.43) ,
, (.
1.2.).
38
.
. 1.2. , .
,
r
, B , . [2],
r
r :
0 I
(1.44) B = [],
2 r
r
, B .
I1 , , t ,
r
, . B2 I 2 2 I 1
r
2B1 , [3]. , r2
r
, B1 ? ,
(1.44) , r2 2r1 . ,
r
, B1 , , t
r = 2r1 r1 = r1 .
(1.42),
:
r
(1.45) v B = [/].
t
39
.
, (1.43)
,
dr , , (1.44),
B + dB r + dr B r :
B + dB B
(1.46) = ,
r + dr r
, :
dr dB
(1.47) = .
r B
dt , :
dr 1 dB 1
(1.48) = ,
dt r dt B
(1.43) v B
dr / dt , :
B&
(1.49) v B = r [/],
B
B& - B , r .
, dB
, .
,
.
, .
, . 1.2.
, O
, ,
r , . ,
, (1.49).
, ,
.
, [4], B
dl I , , -
- [4],
,
. ,
.
,
,
, . ,
,
40
.
. , ,
, ,
.
, ,
.
, , ,
, ,
. ,
, , [4].
, , ,
. , ,
, .
, , ,
, ,
. !
, [1, .205], ,
r r
I , dl A (. 1.3)
r
dB :
r r
r I [dl , r ]
(1.50) dB = 0 ,
4 r 3
r
dl , dl
r
I , r -, A , r
-.
41
.
r
. 1.3. Idl
, dB :
Idl sin ( )
(1.51) dB = 0 ,
4 r 2
r r
- dl r .
r
, dB ( ),
r
dl A (11.46 - 11.49):
dB + d 2 B dB
(1.52) = .
(r + dr ) 2
r2
(1.52) , , ,
, , ,
, . , ,
dr (.. dr 2 ), :
2dr d 2 B
(1.53) = .
r dB
dt , r :
42
.
dr 1 dB&
(1.54) v B = = r ,
dt 2 dB
d
dB& = dB A .
dt
, d B ,
, , .
(1.54) (1.49).
, , . ,
r
(1.54) dl
I , .
r r
dl A . , B
, .
, .
, , A .
, ,
, ,
,
(1.54). , ,
, ,
,
.
, [1]:
r r r
[ ]
(1.55) FL = v B q ,
r r
v - , B , q -.
. ,
.
r r
(1.54) v = v B , (1.54) (1.55) :
[ ]
r r
r 1 r dB& r 1 r dB & 1 r
(1.56) dFL = r dB q = r dB q = r dB& q .
2 dB 2 dB 2
r
dl .
. . 1.4,
, . 1.3, , A .
43
.
. 1.4. , q
.
r r
, A , I R
r
dB ,
( ).
(
r r
dl r ), . . 1.4 , :
R rd
(1.57) r= , dl = .
sin ( ) sin ( )
CD dl r , FDC
r r
. dFL r ,
r r r
B . v B - r , .
(1.51) ,
d d Idl sin ( ) I&dl sin ( ) r
dB& = B = 0 = 0 , , dFL ,
dt dt 4 r 2
4 r 2
, (1.57):
r 1 r
[r 1
]
(1.58) dFL = r dB& q = qr 0 I&
2 2
rd sin ( ) 1
sin ( ) 4 r 2
= q 0
2
dI d
dt 4
.
44
.
! , ,
, .
d . ,
dl (. 1.5).
, A ,
r
dFL
r
, A I . ,
, , .1.5
.
. 1.5 A
, dl ,
:
q 0 dI q 0 dI
(1.59) FL = dFLII = 1 q 0 dI d sin ( ) = 1 (cos(0) cos( ) ) = [].
0
2 dt 4 2 4 dt 4 dt
, , ,
A ,
. ,
,
,
:
FL 0 dI
(1.60) E = = [//]=[/].
q 4 dt
45
.
, , ,
dI / dt ,
,
, .
r
. B ,
, .
-
.
, ,
.
, ,
.
, , , ,
,
, :
r r
[r
]
q r r
(1.61) FB = v B B q = r B& [].
2
[ ]
, :
r r
[ r 1 r r
] [ ]
(1.62) E B = v B B = r B& [/],
2
r 1 r B&
(1.63) v B = r [/c],
2 B
.
,
, .
,
.
(1.62), ,
. :
, ?
,
?
r (t ) ,
(1.63) :
t t & t
(1.64) r (t ) = v B (r , t )dt = 1 r (t ) B dt = 1 r (t ) dB(r , t ) .
0
2 0 B 2 0 B(r , t )
46
.
, - ( )
. t = 0 . ,
,
B(r , t ) . (1.64), r (t ) .
(1.63), ,
. ,
, ! .
, . ,
( ) .
, . ,
f . B (r , t )
.
2f .
:
1 B& 1
(1.65) v B = r = 2fr = fr
2 B 2
,
? (1.65) , :
(1.66) c = frc rc =
c
= .
f
, .
( ), (
), .
, .
, .
, . ,
. ,
.
, , .
, ,
, .
.
, ,
- ,
. . ,
, , ,
, .
,
(1.63). ,
.
, , ,
.
,
, .
47
.
. ,
.
.
.
, ( ),
, , -, .
. .
, , ,
. ,
, . -
, , .
, -.
.
,
.
. , ,
.
.
( )
, , ,
.
, .
,
. ,
, .
1.4. .
,
( ) .
. (..
),
, .
r0 q . (
) ,
[2, c.176].
() . ( )
,
. , ,
, , ,
. .
r
E . ,
, .
XIX , .
. ,
48
.
[2].
, ,
. . ,
()
, ,
, .
(, [11]), , , ,
. ,
,
. , , , ,
, ,
, , ,
. , ,
. , ,
, ,
, .
,
, . ,
( A ) (
,
, ). ,
, . ,
. ,
. ,
,
, ,
.
, ,
.
, (. 1.6).
. 1.6. .
I
49
.
t = 0
v . A ,
. 2 /
1 . 1 . 1
, Q , ,
, : 1 . .. 1 .
B ,
: 1 . C . ,
:
r Qvr
(1.67) I = .
2r0
, ,
, (1.67). (
.1). ,
, ! , - ?
: , . .
, I ,
j . . ,
. [2, c. 212],
. ,
(1.67), ,
, (1.51):
r
Qv
2r0 sin ( ) r
2r0 0 Qv sin ( )
(1.68) dB = 0 = .
4 r 2 4r 2
, . ,
, (1.68)
,
[1, c. 209]. ,
. :
, ,
(1.68).
, .
(1.67) :
r r r
dI d Qv Qa
(1.69) = = .
dt dt 2r0 2r0
, : !
, 50 ,
, , . . .
,
[4, c. 191]:
; ,
50
.
, , ,
- . , .
,
. .
, , ,
.
, .
, :
.
, .. .
,
. , ,
. ,
, ,
. ,
.
. ,
, . ,
(, ). ,
-, , ,
.
,
, ,
R v :
dI Qa Q v2 Q 2
(1.70) = = = R,
dt 2r0 2r0 R 2r0
, , .
, , .
, (1.70). ,
, !
, ,
() . ,
, .
(1.68), ,
( )
. , ,
- . -
, , :
,
. , ,
:
. ? . ?!
. , . ,
!
( !). , ,
,
. ?!
, () ?!
.
51
.
, , .
! , ( .. )
. , , ,
. ,
.
. .
. .
, .
, , ,
.
, .
.
. ,
.
.
. ,
. .
.
.
. ,
. , .
, , , ,
!
. , ,
,
.
.
. , , , -,
.
, .
. ,
. -
.
, .
, , (,
, ). ( , ,
) .
, , .
, , .. , .
. , !
, , . .
. , , .
,
.
,
? , , ,
, . ,
, (
) .
,
. ,
52
.
. ,
.
.
, -!
?! ? , , ,
, .. ,
. ,
. ,
,
.
1.5. . ,
, .
,
. : ()
,
( m1 m2 )
( r 2 ):
m1 m2
(1.71) F = .
r2
( ).
.
. , .
. ,
6.67210-11 [2/2]. (1.71) ,
, .
, .
,
. , ,
.
, .
, , ( )
,
g . m , ,
:
r r
(1.72) P = mg ,
.
,
.
9.780 /2 9.832 /2 .
, . ,
:
53
.
mM
(1.73) P = mg = F = ,
R2
M , R .
h , :
mM
(1.74) P = .
( R0 + h ) 2
.. . ,
( ) .
. ,
.
, ,
. , ,
. ,
, .
. ,
, , .
, . , - .
, . .
, .
, .
,
. .
, .
, ,
.
,
:
M
(1.75) = .
R
,
:
r
(1.76) g = grad .
, , ,
, g .
, h , :
(1.77) = mgh .
v1 ,
, ..
. 7.9 /c. v 2
,
54
.
. 11.2 /c.
, .
16.7 /c.
,
( ) ,
, , , .
, , ,
.
, :
rr
(1.78) FK = 2m[v ] ,
r r
m , v - ,
. ,
, ,
, [1].
, ,
.
,
, ,
, . ?
? , , ,
5. , .
, ,
. . ? ,
(),
. ,
, ,
.
? (,
, ) , ?
, , , ,
, ( ) , g
, v 2 . .
. .
, , !
. .
. ? ,
, . ,
, , ?
. .
, ,
.
,
. , . ,
,
. ,
, -
. . .
?! : . ,
.
55
.
. ,
,
. . , ,
.
g . , ,
g . ,
, P = ( mg ) = mg . !
,
( ) .
,
.
. .
[3, . 35]:
, , , ,
,
. ,
? ,
, . . ,
. ,
.
, , ? ,
, !
[12]. .
! , , ,
. , , - .
, , ,
, , , .
, ?
, .
, , .
, , , , .
7.
1.6.
XIX XX
: , ,
-.
.
: (
.. ) .
,
16.7 /,
30 /. , ( 300 000
/), ,
, 30 /c . ,
[5, c. 110]! -. -
.
56
.
? , ,
. .
, ? ,
, ,
: , .
. .
, , . , ,
, , ,
, . .
. , : 1)
- , 2) , 3)
, .. . , , ?
2.
1. 3
, , ,
, ,
.
( , , ) ,
. , ,
, . ,
. , ,
. ,
, , ,
. ,
. 1881-1889 .
.
. ,
,
, . ,
.
. ,
. ,
, , .
, , . , ,
, .
, ( !)
( 1911-1913 .), , ,
[3, . 299].
[8]. , .
? . . ,
. ().
, .
, ,
,
. ,
, , ,
. ,
( , ) [5, . 114].
, , .
, , ,
( )
. ,
57
.
. !
, . . ? ,
, :
. , . - . , !
,
. .
. , ,
(1.4) ?
,
. !
. .
, . .
,
, , . ,
, ,
, ,
. , , .
,
.
, .
, , ,
, 2c , ,
c . -!
,
.
.
, .
, ! , ,
, ,
,
. , . ,
, , ,
, , , .
, : .
, , .
, , , ..
, . ,
,
, , . . [6].
: .
, - , .
,
. ?
, ,
:
1) .
.
,
. , ,
58
.
. .
, .
2) .
,
. , ,
. ,
, , ,
. , , .
, ,
. ,
- . ,
. - .
, , , .
3) .
. ,
, ,
,
. . ,
.
4) .
,
, 1.
, .
f0 v
v2
( f = f 0 1 2 ). , -
c
, .
(1938 ., ,
), ,
- , .
f 0 , ,
. , . ,
. (. 2 3).
, , .
,
,
,
. , ,
, .
,
.
,
: A B
(. 1.7).
59
.
. 1.7.
a ( ), t
, :
L
(1.79) t = ,
v
. ,
, . L , A
B .
. B . ,
:
L
(1.80) v at a .
v
, ,
s , , ,
L . :
L
a
v at aL
(1.81) v = 2 .
v v v v
, , A
B , ( ) , t ,
:
at 2
s 2 at 2 aL2 aL2
(1.82) t = = = .
v at 2v0 + at 2v03 + aLv 0 2v03
v0 +
2
,
, v 0 . ,
, ,
.
, , ,
.
.
60
.
,
. , ,
. ,
. ,
.
. ,
.
, ( ),
(1.81) ,
v
( = ), :
f
v + v v v v aL
(1.83) = / = = 2
f f v v
,
. ?
.
. ,
, :
.
, , , : ,
.
, , .
- ,
. ,
.
, , ,
,
.
, , ?
, .
(. 1.8).
. 1.8. ,
61
.
. 1.9. . 1.8
,
.
, , ,
, .
. ,
r" r r ' .
(. 1.9)!
, . , ,
, .
, .
r (t ) .
- , , .
, . ,
, , ()
. ,
, .
, ( )
, ,
.
.
v .
, ,
r , .
t ,
, A .
A r (t ) . r t .
, :
62
.
(1.84) r (t ) = r 2 + v 2 t 2 [].
a (t )
:
d 2r v 4t 2 v2 2
(1.85) = 2 + 2 = a (t ) [/ ].
dt 2
(r + v t )
2 2 3/ 2
(r + v t )
2 2 1/ 2
t ,
:
v 4t 2 v2 v2
(1.86) lim a(t ) = + = [/2].
t 0 ( r 2 + v 2 t 2 ) 3 / 2 ( r 2 + v 2 t 2 )1 / 2 t =0
r
, r a .
, r . ,
. (1.83),
, . ,
L . a
(1.86) (1.83) , , ,
, (!)
:
f al v2 l v2
(1.87) = 2 = 2 = 2 .
f v l v v
.
,
, . ,
,
.
. ,
, ,
" , , . ,
,
v = at .
a - , . ,
(
!). (1.87) ,
:
1
al
f 2 1 v2 l 1 v2
(1.88) = 2 = 2 = 2
.
f v 2 l v 2 v
63
.
, ,
:
f v2
(1.89) = 1 1 2 .
f v
a (1.88) (1.89)
. , (1.89)
, .
, ( )
, , . (1.88) ,
.
, , ,
. ,
, ().
r . 1.8.
.
, = r / v ,
v .
( r ).
, v r
:
1 v2
(1.90) v r = .
2 v
f 1 v r 1 v2
(1.91) = = 2
.
f 2 v 2 v
,
.
, ,
.
.
, .
- ,
. ,
,
.
1.7.
64
.
.
. , ,
.
, . ,
,
.
(), .
[7]: (;
. general theory of relativity) ,
19151916 . ,
, ,
,
-, -,
, , -. , ,
, .
-
.
, ,
: - , -
, .
. ,
. , .
, , : -,
. ,
-. , ,
, . : , ,
. , -
, .
? . , , ,
- .
, : 1
-, -
2. , ,
.
, (..
!) , , ,
. .
- ,
. , , ,
.
1) .
.
, (-
)
.
2) . , 1, ,
. , ,
, 1 2
65
.
,
.
3) .
, . .
, 1 2 .
(1.80),
.
4) .
. (
, - ) -
. ,
, ,
?
5) . ,
,
,
? .
, [5].
6) .
-. [7]. .
. - ,
. :
, ,
, ,
.
, .
, ,
.
7) . . .
.
, (
, ), ,
. , .
.
(7):
( , )
, ;
.
, ,
.
,
, , ,
.
66
.
z :
0 e
(1.92) z = ,
e
:
e , .
0 , .
()
, r
, :
GM
(1.93) z approx = ,
c2r
:
z approx ,
,
G - ,
M - ,
c - ,
r - .
,
:
al
(1.94) z a = = ,
0 c2
:
z a - ,
a - ,
l - ,
c - ,
- ,
0 - .
. :
.
(. 1.10),
0 . a , ,
, , (, )
a . z
.
67
.
. 1.10. ,
. , , , c ,
l :
l
(1.95) = .
c
a c
:
al
(1.96) c = a = .
c
c a al
(1.97) = = 2 .
c c c
, l
, (!) :
c + c c
(1.98) = l =
c
,
0 c c
l
, (1.97) (1.98), :
c a al
(1.99) = = = 2,
0 c c c
(1.94),
.
,
/ ,
.
, , ,
, (, ,
) . , ,
68
.
- .
, .
. . , , ,
. , ,
. -, ,
,
, ,
.
,
(, , ) ,
, , , ,
- , ,
.
, , -
,
, , ( ?)
( !),
, .
( !) , -
, . , ,
, , .
.
.
. , ,
, .
1. ... . 9- . .: ,
2004 .
2. . . , . . . .
. .: , 1989 .
3. . .: , 1979 .
4. .. . .: , 1979 .
5. .. . . :. .
. 2003 .
6. . , . .
. http://www.wbabin.net/sokolov/sokolovr.pdf
7. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B0%D1%8F_%D1%82
%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%
BE%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1
%81%D1%82%D0%B8
8. . 43, 8, , 1953
. ,
, , ,
, , ( 25 , 1953)
http://btr.nnov.ru/moon.html
69
.
9. . , . .
http://www.wbabin.net/sokolov/sokolov9r.pdf
10. . . , . . .
. . . . 1998 .
11. . ., . . . . .
.142. . 4. 1984. .
12. . . . . .: .
, 1979.
70
.
2.
2.1. .
, ,
(, .), ,
. .
-
: ( ,
) XVIII . ,
. , ,
: . ,
,
. XIX , , ,
. XXI :
,
.
,
.
, , , -
. ,
( )
() . -
, ,
.
( ). H +
.
, .
, ,
. , ,
. .
1843 . , ,
:
, .
, . , ,
(, )
, (1785 .):
r
Q1Q2 r12
(2.1) F = k .
r2 r
F ,
( )
. ,
, .. ,
. .
71
.
. 1
, 1 [/] .
k (2.1) :
1
(2.2) k = = 9 10 9 [/].
4 0
0
, 8.8510-12 [2/(2)]=[/], ()
. , ,
(, ), , ,
.
, ,
. , (, ).
, ,
. . , , ,
, ,
, , . . ,
, . .
, -
(.. !),
.
, ,
, , , ,
, -,
, , , ..
. , (2.1)
. , ,
. , ,
, ,
. ,
! ,
(!) .
, .
, , ,
. -
, . , ,
, ,
.
,
, . , , ,
, .
.
. , , .
. , -
, ,
.
, .
:
. ,
, , .
72
.
, . ,
,
. ,
,
, .
q0 . ,
, . ,
.
, .
r r
E F
:
r
r F
(2.3) E = .
q0
, , ,
:
r r
(2.3) F = q0 E .
(2.1) (2.3),
:
r r
1 Q r
(2.4) E = [/].
4 0 r 2 r
.
,
r r
E . , E
. ,
. , -
.
, , ,
:
r
F , ,
, ,
:
r n r
(2.5) F = Fi .
i =1
, !
, ,
, .
(2.3) (2.5) :
73
.
r n r
(2.6) E = Ei .
i =1
(.. ) (.. ),
, , .
,
, .
. ,
,
, . , , ,
. , ,
(),
() .
, ,
, , .
, ,
,
, . .
, . Q
R , (.. ) ,
:
r r r
1 Q r
(2.7) E = ( r > R ), E 0(r R) .
4 0 r 2 r
, .
, , q0 , ,
,
:
2 r r
(2.8) A12 = q0 Edl .
1
,
.
U (r ) . ( )
, ,
Q :
1 q0 Q
(2.9) U = +C.
4 0 r
q0 ,
,
. :
U
(2.10) = ,
Q0
74
.
1 Q
(2.11) = .
4 0 r
, [/].
, .
, ,
= 2 1 . , (
) :
r
(2.12) E = grad .
- , , -
. , ,
E
.
(
),
. , ,
C , .
. ,
. , , ,
( ).
.
, . ,
, , ( ),
.
, , .
, -
, . !
.
-
. . .
. .
( , ) . ,
, ,
?
, .
.
, .
. , .
, :
? ,
, , . , ,
. , !
, -
. ,
? ,
. ,
75
.
, ! - ,
. , ,
, ,
. , , ,
,
E .
. ,
?
, .
, , .
! , .
(
!), , ,
, , . ,
, . ( )
, . , ,
, !
, , - ? , .
. , , ,
, , .
1
( ). ,
. !
. . , ,
. ,
. ,
.
, :
?
.
, . ?
, .
. !
, . ,
.
. ?! , -
. ,
, , ,
. ,
:
1) i-
E+i(r,t) (
i- ),
2) j-
E-j(r,t) (
j- ),
3) i- v+i(r,t) (
,
),
76
.
4) j- v-j(r,t) (
,
),
5) i- a+i(r,t) (
,
),
6) j- a-j(r,t) (
,
).
.
, , . , ,
, . . .
, , , .
,
. , ,
.
- , ? ,
. . ,
, . ,
, () i
j. , ,
, ( ) .
, , , -
- .
( , ,
,
),
, . .
, .
2.2. .
, .. , .
,
, q 0 = 1.602 10 -19 []. ,
,
, . ,
, , .
, ,
. , -
. ?
,
, .
? , ,
, .
77
.
, .
,
, ,
.
: ?! , -
?! ,
, ?!
, .
, ,
, , ,
. ,
, ,
, , , .
(,
!) .
, ,
, .
, ( ,
) . , ,
. , ,
, ( , ).
( ).
-
, , .
, . ,
. ,
. , ,
( !),
. .
. ,
, .
, .
?! ,
, ? , -
:
() [3]. ,
. . -
. , .
. . ,
, .
. .
. .
. , . ,
, . ,
- .
.
(2.4) ( (2.7))
.
12 - 15- , ,
. .
78
.
,
, .
, : ,
, , 50- ?
, ?!
[3]. XX
! ,
.
,
, .
,
? . ,
. ,
,
.
2.3. .
,
.
.
. :
( 1- 2-
)
(
)
(,
).
XIX XX ,
( )
.
, , .
, .
I
, ,
( ) :
dQ
(2.13) I = .
dt
,
. :
Q
(2.14) I = ,
t
Q , t .
.
79
.
, ,
:
dI
(2.15) j = .
dS
. I j ,
S , :
r r
(2.16) I = j dS .
S
, ,
, , ,
. ,
,
. . ,
,
. ,
. , :
( ), (
) ..
,
. , ,
, ,
. - ,
- . , ,
.
. ? !
: .
,
, . (
!)
. ( )
, 1
. - , , ? !
, ,
.
, -
. , ,
.
,
. ? , ,
, . ,
,
, .
, , ,
. .
()
. ,
.
80
.
.
. .
, , ,
, , .
( ) .
, . , ? : -
,
, . ,
( , ).
!
.
. ,
. ,
, , ,
, . !
, . , :
, . .
, , .
. (
), . ?
, ,
. ,
, .
,
. ,
.
. -
. ,
, , !
, , .
( ) .
, , .
, ,
.
.
. , , ,
,
. , , ,
, .
,
. (
) .
.
. , , ,
,
? , ! ?
81
.
, , .
.
, : .
, , .
- ?! !
. ?! ,
, , ,
. , ,
.
- . , ,
. , , ,
, .
! :
,
.
,
, .
: (
) , ,
?
. (2.13) (2.14) ,
.
, , (2.15).
, S :
(2.17) I = envS ,
e , n , v
, S . (2.15) ,
j :
(2.19) j = ev .
, , .
, S ? .
. ,
, . ,
, . .
.
, ,
. ,
,
. ( ,
, ) r0 , , ,
, :
. ,
.
:
2r0
(2.20) t = .
v
82
.
q . ,
(2.13) :
q qv
(2.21) I = = .
t 2r0
,
. , ,
, . ,
. ,
.
, q v
.
,
.
2r0 , (2.21). ,
3/4. ? ,
, . ?
, , ,
. , ,
, , . . - .
. ,
, , ,
. . 1.
:
, ,
. , . , .
, ,
.
.
, .
. ,
,
. .
, (2.21):
dI d qv qa
(2.22) = = ,
dt dt 2r0 2r0
a . ,
.
,
,
, .
.
, ,
. -
.
83
.
, ,
,
.
,
. ,
, ,
. ,
.
2.4. .
.
, ,
, .
,
, .
,
, .
,
. .
. ,
.
,
.
, .
.
.
, ,
, .
.
(), () .
,
.
r
P
:
r
r pr V p i
(2.23) P = = i .
V V
,
r
( ) P
r
E :
r r
(2.24) P = 0 E ,
84
.
.
. ,
, ,
. ,
. ,
, .
, ,
E 0 , .
. , ?
, , , ,
, ,
. ,
.
, ,
, (. 2.1).
. 2.1.
r
E :
r r
r E0 E0
(2.25) E = = ,
1+
,
.
,
, .
, .
, .. .
.. ..
, . !
,
.
85
.
. .
. . 2.2. ,
(. 2.2). ,
, .
, (2.21),
,
.
. 2.2. .
, , ,
, , .
,
. , , , ,
.
(, )
(. 2.3). ,
,
.
. .
, :
r r r
(2.26) F = ( P) EV ,
r
P , E , V
. :
.
86
.
. 2.3.
, , .
, , , .
, ,
. , ,
. , ,
.
.
, .
. . ,
. .
. . , ,
.
,
. .
. : ,
, .
,
, .
? . ,
? , , - ?
?! , ,
?! , , . (
, ) ,
,
87
.
, ,
, .
2.5. .
,
. : 1) (
) ( )
; 2) (
)
.
, , [4]. ,
,
, ()
. , , , , -,
,
, -, .
,
( )
( ). - ,
, .
, ,
.
, , ,
.
, , ,
, ,
.
. .
(, )
, .. .
, ,
, .
,
. , ,
, .
, , . ,
,
. ,
. ,
. . ,
,
. , ,
,
.
88
.
, , ,
.
,
,
. ,
.
,
,
,
(. 2.4).
. 2.4.
, ,
.
.
,
.
. 2.4 ,
. , , , ,
. .
, ,
. , (
. 2.4).
,
. .
( )
. ,
.
, ,
.
Q , ,
89
.
E .
. , , ,
. ,
, ,
. , ()
. Q
C , :
Q
(2.27) C = .
=/. ,
, ,
.
. , ,
. ,
, .
R :
(2.28) C = 4 0 R .
(2.27)
( ) (2.11).
.
, ,
, . .
, , ,
. .
.
. , C , 1
, . ,
A :
(2.29) A = Cd = C .
2
0
2
,
, , :
C 2 Q Q 2
(2.30) W = = = .
2 2 2C
, , ,
. , ,
. . ,
.
:
90
.
0 S
(2.31) C = ,
d
S , d .
.
(2.30), V = Sd , ,
:
0 E 2
(2.32) w = .
2
, ,
. . ,
,
. (2.32) ,
() ,
. ,
, . ,
, ,
. .
, (2.32), ,
.
.
, .
(). , ,
R ( ),
, ,
. , R
, R .
: ,
, ? , .
? , ,
(2.28). ,
(, ..) .
. , ,
, q
r0 :
q2 q2
(2.33) W = = .
2C 8 0 r0
? ,
:
( ). ,
,
(, ). , ,
, (2.21).
? .
91
.
, , , ,
, .. .
, (..
),
. , ,
. .. :
(.. ) .
: (
, ), ,
, ?
(2.3) . , .
- ? ,
. , (
) , -
. ,
, ,
.
: .
, ,
. ?
,
.
,
. , , ,
, ,
. ? :
, (
), ,
() ( ,
). ,
. , , ,
.
, ,
, .
2.6.
.
, : ( ) ,
, ,
( 10-100 )
.
,
, ,
.
,
- (. 2.5).
, .
. ,
92
.
. 2.5, .
.
. 2.5. .
. ,
( ) ,
, .
, , ,
. .
,
.
, ,
. , , ,
, ,
. R2 (
R1 ) . 2.5, ,
, , , ,
. ,
, , , ,
, -
, , ?!
, ,
,
?
. .
,
, .
93
.
?
?! , ,
, , .
( )
, ,
. , ,
, ,
,
. ,
,
. ( )
- XX :
.
1. ... . 9- . .: ,
2004 .
2. . . , . . . .
. .: "", 1989 .
3. . . .
, .7, N 5., 2001 .
4. . . , . . .
. . . . 1998 .
94
.
3.
3.1.
. .
,
. ,
,
. , -
, , .
, , . ,
,
. , , ,
. , ,
, ,
( ,
, ). ,
( ) ,
.
, .
- ,
. . , . , . , .
XIX
.
,
: ,
, ,
[1]. ,
. ,
,
. , ,
,
. . . ,
, , ,
,
.
. ,
. .
:
, ,
. ,
, , , .
- ? .
,
(, , ).
, .. .
.
95
.
, . ,
: -
.
.
, ,
. . , ,
, ,
.
,
. - ,
, , ,
().
, ,
.
. :
,
, .
,
.
, .
, , , ,
.
. ,
.
r r r
(3.1) M = [ p m B] ,
r r
p m - , B -
( ). I
:
r r
(3.2) p m = ISn ,
r
S - (); n -
.
:
M
(3.3) B = .
pm
r
[]. , B
.
, ,
,
, ,
: . ,
r r
B (.. , ) v
q0 .
96
.
r rr
(3.4) F = q 0 [v B] .
,
. -
.
. , ,
, , , ,
. ,
, , (
, ) . ,
. ,
, , ,
. . ,
, . , .. .
, .
, .
. - ,
, .
, . ,
. ,
, (
). , , ,
, . . -.
? : ,
,
. .
- .
, , ,
. ,
, .
,
.
?
( ) R
I1 I 2 , , .
, .
:
r 2I I
(3.5) dF = 0 1 2 dl ,
4 R
0 - ,
. , .
.
, .
. ,
,
. (3.4) (3.5)
I :
97
.
0 2I
(3.6) B = .
4 R
q0 ,
:
r 0 q 0 [vr , rr ] qv
(3.7) B = ; B = 0 02 sin .
4 r 3
4 r
r r
- v r . ,
, , .
.
. . .
. . .
. . XIX .
, .
( dl ).
, , .
. .
, Idl :
r
r 0 I [dl , rr ] Idl
(3.8) dB = ; dB = 0 2 sin .
4 r 3
4 r
, . ,
, .
, .
, ,
, .
(3.8), :
, , , .
3.2.
.
. ,
. ,
. . ,
. - ,
. ,
.
( )
dS , :
r r
(3.9) d = BdS = Bn dS ,
r r r
Bn = BdS cos - B dS ,
r r
dS = dSn . []. ,
98
.
1 2,
1 .
? ,
.
. . - , -
. . , :
. ,
,
, .
:
r r
(3.10) dS = Bn dS = 0 .
S
B
S
,
. , ,
, ,
,
. ,
:
. :
.
( ),
- , :
(3.11) = N .
,
, , ..
.
3.3. .
( , ).
,
. ,
. .
, .
. ,
,
.
, ()
, . ,
, , .
.
,
99
.
.
.
,
. ,
( ).
, (
). ( , ),
. ,
, ..
,
.
, ,
.
, .
- .
, .
,
, ( , ). , . ,
, ,
. , .
, ..
.
? , :
. .
.
(, ) ,
, , , ,
, . ,
, .
?
. ? ,
,
! , .
, ,
, ,
, . ,
, :
( ,
) . .
,
: ( , , ..
) (
, , ) .
,
. :
, , ,
, . ,
.
- : , ,
, . . ,
100
.
, , .
,
. ,
, ,
. ,
, , ,
, , .
?
. .
? ,
,
, . ,
.
3.4.
.
,
(3.5). , ,
( , ,
B ),
, , I , B :
(3.12) F = IBl ,
l - . ,
, . ,
(3.12) . ,
, , :
dx - .
, .
, ? ?
? ? ?
. . . , .
, . .
. , ,
, .
, .
, ,
W ( ) L :
LI 2
(3.14) W = .
2
, l , , :
101
.
0 NI
(3.15) B = ,
l
S :
0 N 2 S
(3.16) L = ,
l
V :
B2 BH
(3.17) W = V = V,
2 0 2
B
H = [/]. ?!
0
,
. ( ),
.
:
B2 BH
w= =
(3.18) 2 0 2 .
, . . .
,
, . (3.18) ,
.
,
( ).
, ,
, .. .
. , .
, .
,
( ). . ,
, . , .
, ( 1).
. , .
3.5.
,
. ,
. . 3.1.
I .
I1 I 2 .
102
.
B1 B2 .
(. 3.1),
.
j ,
. ,
() .
, .. . R 0 ,
,
(3.6) .
. 3.1
, ,
, .
,
.
1. ... . 9- . .: ,
2004 .
2. . . , . . . .
. .: , 1989 .
3. ... . .: . 1983.
4. . . 4- ., . .
.: , 1988..
103
.
4.
4.1.
XVIII , .
. . . [5-7].
. , , .
, . ,
, .
,
, .
, . , .
1831 . , , ,
. , . ,
. , ,
, , . ,
, , .
. , , ,
, .
, , ,
! ,
, .
, .
:
d
(4.1) U i = ,
dt
U i - , , -
, . :
,
. [],
, .
:
() , ()!
,
, , . ?
! (, ,
!) -
. . . :
,
,
. , .
.. . ? ,
, . ,
, . ,
104
.
. , , ,
, ,
(.. ). ,
,
,
, , .
?
XIX , XX,
, XXI. XIX ,
, , .
,
, , ..
. .
! ,
. , , . :
, .
. -
, . ,
?! . : ,
( -
, ?! ?) ,
. --! ,
, (, , ) (
, ) ( ).
,
?
: . .
,
, - ! .
:
r d
(4.2) U i = E B dl = .
L
dt
, : ,
, , ? - ? ,
. , , .
, ,
,
,
.
. ,
. ,
. ,
. , (
!) .
, , , , .
,
. - ,
- , ,
? ( , ,
).
105
.
, , , ,
: (
!).
. ,
. ,
. , ,
, ,
: , ,
,
! , .
( ) ,
, . ,
. , :
. ,
. . .
?! ,
.
,
. ( !)
, .
, , (. 4.1)
. ,
, ,
, B , R
r
v . . ,
, .
, .
.
-
. , , , .
,
. ,
. , - ?!
, , ,
, .
?!
, ,
?! : ,
( ) .
, , ,
.
, , ,
, , , ! (. 4.1).
106
.
. 4.1
,
( OA ) (. 4.1).
R U u :
, [4]!
. ?
. .
, ,
. , ?!
,
: ,
. , .
(4.2). ,
, ,
. ( )
(, ) .
, .
,
, , ,
,
. , ,
, .
,
.
107
.
4.2.
, I . ,
--, , .
( ) , ,
I :
(4.4) = LI ,
L
[].
,
, , , , (4.1) ,
. ( )
. ,
:
d d dI dL
(4.5) U i = = ( LI ) = ( L + I ) .
dt dt dt dt
(
dI
!), 0 :
dt
dI
(4.6) U i = L .
dt
,
. , . ,
: ,
.
,
, ,
. , ,
, ,
:
d 21
(4.7) U 12 = L21 ,
dt
d 12
(4.8) U 21 = L12 .
dt
, L12
L21 .
, M ,
. ,
. , ,
, [9] [10].
:
108
.
. (
, )
, FLi .
, FL .
,
.
- , . ,
.
.
4.3.
1 .3 :
I l . ,
,
, , (1.19) ,
.
, :
(4.9) U = EB l = l 0 dI [/],
4 dt
, (4.6), :
dI dI
(4.10) U = L = l 0 [/],
dt 4 dt
0
(4.11) L = l [].
4
.
.
.
,
, ?
, .
, .. . ,
.
, , :
. ,
,
, (4.11)
, l . ,
109
.
. , ,
,
,
. , ,
Q l . , ,
,
.
,
, ,
, . ,
, (1.21),
I . ,
.
, , , .
,
, .
4.4.
-
( , )
,
, , (4.1).
R (. 4.2.),
r
B
dB
. B B& = .
dt
. 4.2
(4.1)
:
110
.
d dB dB 2
(4.12) U = = S = R 2 = R 2 B& [ /]=[],
dt dt dt
S , .
. , , , ,
, , . ..
, , , ,
, (, )
(
).
(1.21)
r
[
r r
]
1 r &
[ ]
r
E B = v B B = r B .
2
R . (1.21) :
1 &
(4.13) E = RB [/]=[/]
2
, , ,
:
1
(4.14) U = E l = E 2 R = RB& 2 R = R 2 B& [2/]=[]
2
(4.12), .
,
.
,
.
, ,
, , (1.21),
, .
,
, .
:
,
r r
B v B .
:
r r r 1 r r
(4.15) U = Edl = [v B B]dl = [r B& ]dl .
L L L
2
, . ,
. (4.15),
r
, B ,
, . ( )
111
.
.
, ,
,
,
, . ,
,
, ,
, .
4.5.
, ,
(4.1)
(4.15) ,
, . ,
-
. ,
,
. ,
, , -,
, - .
. ,
. , ,
, ,
, , . ,
, .
.3 1, ,
,
, . ,
, (.
. 4.2). ?
! , (
)
. .
.
- ,
, ,
. , ,
, ( !)
. , (. 4.3).
112
.
. 4.3.
I .
a b . b
dI
l . ,
dt
U ?
. [3]:
(4.6)
dI
L .
dt
, L .
)
loop
loop , I wire , )
I wire
- wire , I loop ,
wire
.
I loop
, -. , a)
, , . :
0 I
(4.16) B = ,
2r
r . ,
B ,
113
.
l +a
0 I wire I a
(4.17) loop = b
l
2r
dr = b 0 wire ln(1 + ) .
2 l
, , :
loop 0 b a
(4.18) L = = ln(1 + ) .
I wire 2 l
, :
dI wire b a dI
(4.19) U = L = 0 ln(1 + ) wire .
dt 2 l dt
, ,
( ) .
, ,
,
.
,
,
, . ,
,
. .
, !
.
.
, (4.9):
0 dI wire
(4.20) U = b ,
4 dt
0 dI wire b dI
(4.21) U max = 2b = 0 wire .
4 dt 2 dt
(4.19) . (4.21)?
-, , ( )
, .
,
. , .
, : ,
,
- .
, ,
.
r :
1 B&
(4.22) v B = r ,
2 B
114
.
B B&
. , ,
. ( )
I = I 0 e t .
B& B0 e t
= = .
B B0 e t
:
1 B& 1
(4.23) v B = r = r .
2 B 2
,
.
, .
( ),
, l l + a , ,
dr . ,
(
dr
dt = ), :
v B (r )
l +a l +a l +a
2 2 dr 2 a
(4.24) t = dt =
l l
r
dr =
l
= ln(1 + ) .
r l
,
t . , (
, ,
), . , .
:
2 a a
(4.25) = t = ln(1 + ) = 2 ln(1 + ) .
l l
, , , ,
. ,
. ,
,
.
(4.25):
0 dI wire b a dI b a dI
U = = 0 2 ln(1 + ) wire = 0 ln(1 + ) wire
(4.26) 4 dt 4 l dt 2 l dt ,
(4.19),
. ,
115
.
. 4.4.
0 b a dI b a dI
(4.27) U = 2 sin( 2 ln(1 + ) / 2) wire = 0 sin(ln(1 + )) wire .
4 l dt 2 l dt
, , ,
, :
. (4.19)
(4.27) l ,
. l ,
.
(4.19).
, . ,
,
,
(4.19)
(4.27). . 4.4 (4.19) (4.27) l
= 10 ( ). l (
), , , (
, ,
116
.
).
, l 10-20 ,
.
4.6.
, ,
-
. ,
, ,
.
(4.1). . 4.5,
,
,
, ()
. .
. , ,
, .
, () - ,
( )?
, . , ,
, ,
. , ,
!?
. 4.5. .
, ,
( !), , .
, ,
117
.
, ,
. .
,
, , , .
, .. . -
.
, ,
,
, ,
. ,
( ) ,
.
, .
, , ,
, .
, ,
. , ,
.
: 10-20
().
. ,
, .
, .
( ).
(
)
(, 1, 1.5 2 ).
.
. :
. . ,
. .
. . (
),
.
, .
. , ,
, ,
, :
. ,
. , ,
. . .
. , ,
, .
1. ... . 9- . .: ,
2004 .
2. . . , . . . .
. .: , 1989 .
118
.
3. - ...
http://link.edu.ioffe.ru/physica5/14
4. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D0%B
B%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1
%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F
5. . . - .; .: , 1937.
6. ., . . - .; .:
, 1937.
7. . . - . .: , 1968.
8. .. . .: ,
1978.
9. .. .
http://www.ntpo.com/physics/opening/25.shtml
10. .. .
.
http://bourabai.narod.ru/nikolaev/electro05.htm
119
.
5.
.
, ,
,
.
.
. .: . 1967 .
...
,
:
.
http://www.krugosvet.ru/articles/22/1002289/1002289a6.htm
5.1.
, ,
, , ,
. - ,
, ( )
( ) . [1, .15].
, -, .
(1687).
, . , ,
, , . ,
:
,
. ,
,
. ,
, .
, . ,
, , , ,
, - ,
, .
, , .
(.. ),
, . [1, .15]:
,
. , - ,
( ),
.
, - , ,
. , ,
, ( , .
, 1763. . [2]) , ,
.
() . ,
120
.
, , ,
.
- -
,
. , ( ),
.
, :
r
r F
(5.1) a = [/c2],
m
F [] - , m [] - , a [/c2] - .
, , ( )
, ,
, .
, .
, ,
, , , : ( )
; ,
, ,
, ( ). ,
,
[1, .16]. . ,
, ,
, -
. . ,
. , .
, .
- .
. , ,
: ,
?
, (..
) ,
.
, ,
.
, .
().
(),
,
[3]. ,
, . ,
, ,
?
, , , , - .
()
XIX . . (
), XX . . .
( ), XX . ,
121
.
.
(1875-1922) (1863-1927),
.
, , ?
, , ?
- . - . ,
XIX . .
, ,
, -, .
,
.
.
.
. , ,
, .
.
,
: , , ,
, ,
.
r0 . ,
, -, . ,
, .
, . ,
- .
5.2.
-
. (.5.1)
. ""
q0 =-1.602110-19 [] r0 [].
() 0 =8.854210-12 [/]
0 =1.256610-6 [/].
122
.
. 5.1.
,
, , .
,
. , ,
(..
!), . ?
,
, . , - ,
-
. , ,
.
, .
5.3.
,
,
( )
l :
0l
(5.2) L = [],
4
l - . , ,
(5.2) r D
(5.2)
D r [10, . 3-28
.139].
123
.
0l D 1
(5.2) L = ln + .
r 4
, ,
. ?! ,
, , ,
. .
( ) . , (5.2)
, r
D , - . ,
. - . ,
, , ,
(5.2) - .
(
) - .
:
0 d 0 0 2r0 0 r0
(5.3) L0 = = = [/]=[].
4 4 2
" "
. ,
.
(5.2).
r :
(5.4) C = 4 0 r [/]=[].
, r = r0 , :
(5.5) C 0 = 4 0 r0 [/]=[].
.
XVIII .
.
.
5.4.
,
,
, .
124
.
,
, .
,
.
, , , ,
. , ,
.
(. 5.1), ,
. q
, 2r0 v .
,
. , ,
:
qv qv qv
(5.6) I = = = [//]=[/c]=[].
l d 0 2r0
[1, c.231],
:
LI 2
(5.7) W = [],
2
L [] - , I [] - . ?
, (). ,
- . , (
),
XX ,
. - (5.7)
. ,
. m0 :
m0 v 2
(5.8) T = [],
2
m0 [] - , v [/] - .
. -, , T
A , , m0
v , , ,
, . , -: ,
-
. , ,
A = F S . , F = m0 a .
v2
- , S = .
2a
v 2 m0 v 2
A = FS = m0 a = .
2a 2
125
.
. ,
. ,
, , .
, , (..
) - ,
. ,
. ,
, ,
W I .
, .
, . ? ,
- . ,
. ,
?
, , .
, . ,
. , ,
, , - .
,
,
.
, , ,
.
,
, , , .
, , :
?
, (
) . , . -
29 .
( , .[9]) - 500 /c. ,
,
mv 2 0.029 500 2
K = = = 3625[ ] .
2 2
3 3
K = N A kT = RT = 1.5 8.31 293 = 3650[ ] .
2 2
, , ,
, . ,
!
, , ,
. -
, . -
. , ()
(). (, ) -
, (),
. ,
.
. , ,
, , .. ,
- .
126
.
( , )
.
, , W , , ,
T -
, ,
(5.7) (5.8) (5.6) (5.3):
2
1 0 r0 qv 1 0q 2 2 1
(5.9) W = = v = m0 v 2 = T [].
2 2 2r0 2 8r0 2
, m0 , :
0 q 2
(5.10) m0 = [].
8r0
, , ,
, .
. (5.8)
(5.7) (5.6),
L0 (5.3) m0 :
2 2
m0 v 2 4r 4m0 r0
(5.11) L 0 = 2
= m0 v 2 2 0 2 = [].
I q v q2
, .
, , ..
, ,
. ,
- . ,
, ,
.
.
5.5.
.
. ( OX ) v .
, , .
(5.6).
(5.3). ,
l = d 0 = 2r0 , .
L , :
dI
(5.12) U = L [/c]= [],
dt
127
.
qv
d( )
dI r 2r0 q dv
(5.13) U = L0 = 0 0 = 0 [//2] = [].
dt 2 dt 4 dt
dv / dt , ,
a . . ,
,
.
, a , :
0q
(5.14) U = a [].
4
, ,
, .
, XO
(. 5.1). , E
:
U q a q
(5.15) E = = 0 = 0 a [/].
d0 4 2r0 8 r0
, q , , ,
E q F :
0 q q2
(5.16) F = qE = q a = 0 a [/]=[].
8 r0 8 r0
2- 3- :
(5.17) F = ma [].
F - , , m -
, .
(5.16) (5.17), :
0q 2
(5.18) m0 = [].
8 r0
(5.10).
,
,
.
.
128
.
[] (5.18).
,
, . ,
,
,
, ,
, ,
, .
-
.
,
. ,
. ,
,
,
. , ,
,
. ..
.
, .
,
- ,
, ,
, , , .
, ,
( , , ).
,
,
. , ,
,
(, . ).
(
).
(
, ).
. ,
( )
. , 9 ,
, .
5.6. ,
,
: , ,
? . . , , ?! ,
. . .
self-induction,
,
, ,
129
.
. ,
.
(5.10) (5.18) . ,
,
(, ). ,
, , .
, (5.16).
, , , ,
.
, . ! ,
, .
.
5.7.
, , ,
, , , . .
?! ,
. , , .
- , ,
! -
- , , , -
- ?! . .
- ,
. , -
. - -, . .
. , - . .
, ,
, ,
. , -
, .
?! : ,
, () ,
. . [6].
- . ,
, - .
.
5.8. ,
E = mc 2
XIX ([4]) ,
.
(. . , . [8])
.
(5.5)
:
130
.
CU 2 QU Q 2
(5.19) W = = = [].
2 2 2C
, C (5.5), :
q2
(5.20) W = [].
8 0 r0
, W = mc 2 :
W
(5.21) m = [].
c2
W - , c - , :
(5.22) m0 = q2 1 [],
8 0 r0 c2
. . [7] , , .
([8, . 33.14 . 383]). , . [6],
,
.
, .
, c 2 = 1 / ( 0 0 ) , :
0q 2
(5.23) m0 = [].
8 r0
(5.10) (5.18) ,
,
. ,
, .
, .
XX (5.21) ,
. , W
, , , ..
,
. , .
(5.23) ,
,
? - ?!
?!
,
, .
, , , , ,
, .. .
.
131
.
, -
. - , ,
(, ), ,
, - ,
. , - ,
, . ,
,
, ()?
, ?
. ,
-. , ,
, , . , ,
- .
? - ?... , (5.20)
, ,
. (5.21) ,
, , ,
. ,
.
, ,
, ,
, . -
. , , , E = mc 2
.
,
.
5.9. .
.
, , ,
, , . , ,
, , . . .
. [8] .
[6].
.
, ,
E H . , -
, .
, . ,
. ,
. ,
( , ). ,
.
. , ,
. . :
132
.
0q 2
(5.24) m0 = [] ( ),
6 r0
. :
2 q2
(5.25) m0 = [] ( ).
3 c 2 r0
(5.25) ,
(5.24).
. , .
, --. ,
.
- . (
).
-- , ,
.
. , , - ,
, , ,
. ,
, . ?! ?
. , , - ,
r r
? ( E H )
. , , , .
(, , ,
- ).
. , ,
, (5.24).
;
. , (5.23).
: 3/4
; 1/4 ,
. , ,
, ,
-
. -
, . , .
,
(5.23) ( [6] .383).
. : -, -
. , , -
- ( ).
- .
, .
? . -
, (, ).
... , - ,
133
.
, . .
, . (
, !)
. ,
, .
, (. . ),
. , ,
. , -, ,
. ,
, , ,
, . , ,
, , , .
?
, ,
, .
,
, .
, , .
. !
.
5.10.
, ,
, , .
!
60 , () . (. [5,.
.40-41]). , (
), L
U I :
U
(5.26) I (t ) = t [].
L
, .
( ) E
. ?
Lk ,
(). .
:
m0 2 a
(5.27) Lk = [],
nq 2 S
n [-3] , q [] m0 [] , a
[] , S [2] .
134
.
r0 (n=1) ,
:
m 2 (2r0 )
2
4m0 r0
(5.28) Lk = 0 = = L0 [],
1 2 q 2
q ( r0 )
2
3
r0
(5.3) .
, ,
Lk , ,
. ,
. ,
, ,
. , ,
, ,
. , ,
, ,
. ,
( , ).
5.11.
,
, , , , , :
, , (5.10), (5.18) (5.23) 1836
, ? , , ! , ,
, ! . ?
,
. , ,
. ,
!
?! -
. . , (
!), 1836 ,
, ,
. , ,
( 10-18 )
, , . ,
, 7, .
, , ,
. , 3 .
, .
.
135
.
5.12. ?
, ,
( ) - .
, ,
. ,
,
, ,
: , ?
, ?
,
( !), , .
, . ,
, ,
?
, ,
(, , ).
. ,
2, , , 2.
,
,
2 60 ( 377 , ).
, , 50-75
.
, ,
. ,
, . ,
60 ,
(377 ), ?!
,
. , , , ?!
,
, .
!
.
, ,
, 12.
,
, ,
, , ,
. , ,
, .
5.13. ?
,
. , , ?
. -
. - . -
136
.
. .
?! , ,
.
, . ,
,
, .
, , -
. . -, - ,
, , , ,
, , .
.
. ,
? :
, . , ,
, , . ,
, ,
.
. .
. ,
.
5.14. -
-
, -
( ),
:
?
. ,
, ,
, .
,
. .
, , . ,
.
.
, .
.
- (,
) ,
(, ) , ,
.
,
.
: ,
().
:
, , ,
,
137
.
, ,
.. . , (,
)
, .
1. .. . . . 9-, .
.- .: . 2004. - 560 .
2. . , .
http://slovari.yandex.ru/dict/krugosvet/article/e/e8/1011683.htm?text=%D0%BA%D1%8
0%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%20%D0%BF%D0%BE%D0%BD
%D1%8F%D1%82%D0%B8%D1%8F%20%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8B&en
cid=krugosvet&encid=krugosvet
3. G. A. Miller, Charge Densities of the Neutron and Proton, Phys. Rev. Lett. 99, 112001
(2007).
4. . . . . . 2001.
.
5. . . .
1996/N4. .40.
6. . , . , . . . 6. .
28. . .302-311. .: 2004.
7. ., .., .. . .:
,1985. .101
8. . . . .: . 1958. .377-384.
9. . -
http://slovari.yandex.ru/dict/krugosvet/article/9/92/1011706.htm
10. . ., . . : . - .
, 1985.
138
.
6.
6.1.
() , , .. .
, .
,
, , :
, , ( ) ,
(). ,
. ,
.
: - ,
, [3, . 9].
,
( ), , .
() ,
.
, ( .).
, , ()
- ( ) .
(, ,
). ,
, . , -
.
.
, , , .
( ,
). , ,
, ,
. , ,
. ,
,
. , , ,
, , -
, . . . .
, ,
. ,
.
,
. , ,
, ,
. ,
. . ,
, ,
. . ,
.
. , ,
139
.
, .
,
, ,
.
. , ,
,
, .
, ( , .
. ) ,
? ,
,
?
, (,
). .
,
, .
,
. , ,
, . ,
.
.
,
, -
. , .
, , .
XVII
, , ,
. (1540-1603)
, ,
.
, , ,
. ,
.
,
.
.
,
. ! ,
, , , .
XVIII
.
,
,
. .
. :
.
. XIX
.
,
. 1745
140
.
, ,
. (. ),
.
,
. , XVIIIXIX .
, , , .
XVIII . , , ,
, .
.
, ,
. ,
. . . ,
, . ,
.
, ,
. ,
, . ,
.
. .
. . . ,
. ,
! ,
.
, XIX :
, ,
, ,
.
,
. -
,
.
, ,
,
. ,
XX , XX
.
,
, , .
, , ,
, ,
.
. , , , -
.
, , , . ( ).
() . ,
,
. . .
.
. ,
,
(). XIX , ,
141
.
.
, . , ,
, .
, , , , , -
. , , . . .
,
( !).
, , ,
. , ,
! 1855
,
( ),
. , 1861 ,
! ,
, . ,
.
, ,
, , , ,
, .
,
, ,
, -
. ,
. , , , .
, , .
, , ,
. !
(, , , ,
) , ,
, .
,
. ,
,
, , -
. .
. , , ,
?
, . , ,
. .
, ,
, .
,
. .
,
, .
,
. , ,
.
,
142
.
. .
, , -
- .
(), (,
), ( )
( ),
, . ,
,
, , , ,
.
,
,
.
. , ,
,
( ) ,
90 , , .
:
(), - ,
, , , -
(). XIX
,
,
. - ,
, ,
.
, . , -,
.
. ,
, , ,
. ,
. !
, (
), . .
( ).
,
. ,
, , ,
, sui generis, ,
, . ,
,
,
;
, ,
, .
, ,
, ,
.
, . , ,
,
. ,
143
.
, ,
. , ,
, , , ,
. ,
. , !
[4, . 373] ...,
, , ,
; ,
, ,
,
. ,
, - , ...
. . . , ,
,
.
XIX ! [4, . 374] ...
, . ,
,
.
;
,
, . ,
, , ,
;
,
, .
, ,
( ),
, . , ,
... , , ,
... [4]. . ,
, .
, , ,
,
"... ,
, ,
, ".
,
.
.
, ,
. ,
r r
. , H E
r
E .
:
. , ,
. , . ,
,
, - -
144
.
, , .
, ( ,
) ,
- .
( !)
. ,
, . ,
. (, )
. ,
, . ? .
, , , ,
. ,
, , . ,
, . ,
, , ?
, ? . .
! ( , ),
, ,
.
, ,
, .
,
!
. , ..
, .
: ,
.
, ,
!
,
.
XX , ,
, ,
.
,
, ,
. , , !
, ,
XX , de facto ,
, .
.
. .
, , , , , ,
,
.
, ,
, . ,
, , -,
, .
145
.
6.2.
, ,
. ? ,
, .
- .
, ,
. ,
, , .
, , ,
- . .
. ,
, , .. .
, , , ,
?
, . ,
, . , ,
- .
, , , ,
. ,
, . , , .
. -. , ,
, . ? .
,
. , ,
. ,
, .
. - .
!
,
. ,
, ()
( ),
. ,
,
. , , ! - ,
, - ,
. , .
, .
. ! , ,
(). ,
, (.. , )
. , , ,
. , , ,
? ?
, ?! ,
, (, ,
) ?! , -
146
.
. ,
, , , .
? ! ,
. ,
. ,
, ?
, , ,
: , -
, , .
, , ,
.
6.3.
(, ),
, . ,
( , , ) .
:
0 = 8.85 10 12 [ / ] (
).
,
, ( , , !).
.
.
( , ..
, ).
- .
.
.
, , (
, ) .
,
, .
, (, ,
!) , .
,
,
. ,
, ,
. , ,
:
0
= = 10 7 [ / ] .
4
(
) , ( ),
.
147
.
6.4. .
, ,
() ,
,
. , ,
. , (
) ,
.
. ,
, .
0 .
7,
= 1.647 10 64 [/].
,
. , , ,
, , ,
, , ,
. (
),
. ,
, . ,
. (
,
). .
,
,
, :
, , , .. ..
1. ... . 9- . .: ,
2004 .
2. . . , . . . .
. .: , 1989 .
3. . . . . .: .
, 1979.
4. . . . :
. 2001. .
5. . . . , . . . .
. - , , 1911 .
148
.
7.
.
, , ,
.
.
. . , 1911, . 462-477..
7.1.
. (1642-1727) .
, , . [9, c.
65] (1687). ,
, ,
. , ,
m M , ,
[3]:
mM
F =G ,
r2
150
.
. , .
.
. ,
.
4 . (, )
, ,
. ,
, - ,
, . ,
( , , ) ,
.
. , :
, , .
.
- , ,
, .
.
(, ) . ()
, , . ,
(, ) ,
, . ,
, , , .
, . ,
.
. 7.1. ,
7.2.
151
.
, ,
R (. 7.1) , O ,
g ,
[3].
d GM 2
(7.1) g = = 2 , [/ ],
dr R0
G , M , R0
.
, v , .
V (, ),
. 1, ,
, .
. ( , )
, , ,
. ,
, !
.
V (. 7.1)
, , ,
, g v 2 .
R0 - .
, ,
. (, ) . ,
, ,
, , , .
( )
[10], [11],
, .
, . (,
) . ,
, ( )
, ,
. , , - .
, .
? , - (, ). ,
. , , (,
, ) .
! ,
. , -
()? - , ,
, ?
, , . ,
. ,
! ? , (
152
.
!) .
, , .
- , .
- . , (
) , , ,
. ?
, ?
? . , ,
! , (,
) - .
, ? !
. ,
, . (, ) !
. ,
. !
, (),
(), -
. , -!
, (, )
(
), ,
,
, , . ,
. ?
,
(. 7.1.). ,
, .
v 2 ,
, ,
. .
, ( )
, O .
,
, , - .
(, ) ,
, . ,
. . . ,
, ,
,
. , ,
. , , ,
, .
,
, ,
.
7.3.
153
.
5 ,
, . ,
( ),
.
( ),
(, ) . ,
. ,
V . ,
F , ,
. ! ,
.
, , , F (
) g . ,
, q ,
, g .
0q 2 q2
(7.3) F = ( g ) = 0 g [],
8 r0 8 r0
r0 , 0 -
.
.
, ,
. ,
, , ,
F , ,
.
. -
.
, ,
.
, , ,
16 .
,
. .
.
.
( ), ,
, .
7.4.
, ?
, ,
. ,
. , ,
154
.
.
, ,
,
, .
.
[2], [6]. (,
) ?! , .
.
. , (, )
, , ,
. ,
1
2. , , .
,
.
(, )
,
.
() .
. 7.2. ,
,
,
, [6], :
155
.
r r r
(7.4) F = ( P) EV ,
r
P - , V - .
:
r r r r
(7.5) F = P gradE cos( PE )V
gradE 0
. (, ) (
, , ),
cos( ) = 1 . ,
r
P .
,
.
P ( E ) = 0 ( 1) E . , , ,
. , ,
. , ?
,
. ,
. , . .
,
[7].
( 1036 /2), P
, . ,
,
. ,
, -
( ,
,
( ),
). ,
, ,
. ,
()
[6]. ,
, ,
( 5).
E :
(7.6) ( E ) = 0 (1 ( E )) ,
( ( E ) ). ,
, - -
.
. F ,
V ([6], [2]):
156
.
r r
(7.7) F = P gradE V .
P ( E ) = 0 ( 1) E , (7.6) :
(7.8) P = ( 1) 0 E = 0 E ,
,
E :
(7.9) ( E ) = 1 ( E ) .
,
.
,
. , ,
:
1 q
(7.10) E = ,
4 0 r2
, (7.7) (7.8), :
r r q2
(7.11) F = P gradE V = 2 5 V .
8 0 r
, ,
.
( 71020 /). ,
5, , .
, , (7.11)
, , .
- . . ,
V , , (
, ,
, , ):
W wV 0E 2 0q 2
(7.12) m = = 2 = V = V.
c2 c 2c 2 32 2 r 4
, , (7.11)
2- , :
q2
F 8 2 0 r 5 4
(7.13) F = ma a = = = .
m 0q 2
0 0r
32 2 r 4
157
.
, (7.1),
:
m 0q 2
(7.14) a = g = = .
r2 8r 3
c2r 2
(7.15) = 32 .
0q 2
,
. ,
, ,
,
(7.15) :
c 2 re2
(7.16) = 32 e
0q 2
c 2 rp2
(7.17) = 32 p
0q 2
.
, ,
:
2
e rp E e
(7.18) = = .
p re2 E p
,
:
(7.19) = E 0 .
(7.19a) P = ( 1) 0 E = E 0 0 E = 0 EE 0 ,
, , ,
.
, .. .
,
(7.19), (7.15) (7.10):
158
.
(7.20) =
q
= 4
= 1.647 10 64 [ / ] .
E 8c
(7.21) (E ) = 0 (1 E )[ / ] ,
, ,
.
,
, , , ,
.
,
. ,
.
. ,
().
, ,
.
,
(). (
)
. ,
,
,
. ( !)
: ,
(), ,
,
( , , ). ,
. ,
, ,
(. [6]).
.
7.5.
ge =
me
=
0q 2
=
(
4 10 7 1.602 10 19 )
2
=
10 7 2.5664 10 38
= 0.45885 = [ / 2 ] ,
re2 8re3 (
8 1.40887910 -15
3
) 2 2.7965 10 - 45
159
.
:
4 10 7 (1.602 10 19 )
2
mp 0q 2 10 7 2.5664 10 38
gp = = = = = 2.84 10 9 [ / 2 ] ,
rp2 8rp 8 (7.67310 ) 2 451.747 10
3 -19 3 -57
, 6.672*10-11, [*2/2] :
g e = 3.061 10 11 [ / 2 ] ,
g p = 1.895 10 1 = 0.1895[ / 2 ] .
, , , 1.62 /2.
.
, ,
,
. ,
, .
7.6.
,
, ,
. :
, ?
, , ,
. 5,
r . (7.13):
4 (r ) 4E (r ) 4 q c 2 q .
(7.22) a p (r ) = = = =
0 0 rp 0 0 rp 0 0 rp 4 0 r 2 0 rp r 2
, , ,
! ,
(7.1)
(7.10) !
m p
()
(7.22):
(7.23) a p (r ) =
mp c 2 q ,
=
r2 0 rp r 2
, :
160
.
(7.24) m p =
c 2 q .
0 rp
, ,
( , ) :
(7.25) m p =
c 2 q ,
0 rp
: =
q
= 4
= 1.647 10 64 [ / ] ,
E 8c
, , (7.20) (7.25), :
q c2q 0q 2
(7.26) m p = = .
8c 4 0 rp 8rp
,
.
, , ,
.
,
( ,
, ).
, , ,
.
. ,
.
7.7.
,
. , .
, -
.
. . .
,
.
,
. :
(, ). ,
, a .
,
. , ,
2a , . ,
161
.
. ,
, ( , )
, . ,
.
, ,
:
,
. ,
, . ,
,
.
, ,
.
, - ,
.
, ,
(1872), .
, , .
, (, )
. , , ,
, .
. ,
, ,
.
.
, ,
.
- ,
.
: -
, , , .
. , , .
,
-, . ( , ,
)
.
:
(, , )
.
, .
. ,
. ,
: .
1. 5. , . .
2. . ., . . . 8.
. . 96-102
162
.
3. .. . . . 9-, .
.- .: . 2004. - 560 .
4. . . . . . 2001.
.
5. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82
%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0
%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%B0%
D1%8F
6. . , . , . . . 5.
. . 209, 207-211
7. . " ".
http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00061/33700.htm
8. .. . . :. .
. 2003. -278 .
9. . . 1999. http://n-t.ru/tp/iz/ev.htm
10. . http://www.scorcher.ru/art/theory/air/air.php
11. . ().
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%84%D0%B8%D1%80_(%D1%84%D0%B
8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0)#.D0.9C.D0.BE.D0.B4.D0.B5.D0.BB.D0.B8_
.D1.8D.D1.84.D0.B8.D1.80.D0.B0
163
.
8.
8.1. . .
,
. (
), ( ),
( -).
,
.
.
( ),
(, ).
,
().
. s :
(8.1) s = A cos( 0 t + ) ,
A - ,
; 0 - () .
( 0 t + )
.
t . - .
(t = 0) .
T ,
. 2 .
:
2
(8.2) T = .
0
, :
1
(8.3) = ,
T
.. , . (8.2)
(8.3), :
(8.4) 0 = 2 .
().
:
164
.
d 2s
(8.5) 2
+ 02 s = 0 .
dt
, ,
, .
:
i ( t + )
(8.6) s = Ae 0 .
: Re( s ) = s = A cos( 0 t + ) .
, , .
.
x ,
. s = x :
(8.7) x = A cos( 0 t + ) .
, (8.7):
v = A 0 sin( 0 t + )
(8.8) .
a = A 2
0 cos( 0 t + )
a m , 2-
, :
(8.9) F = m 02 x .
,
( ).
, :
mA 2 02
T = sin 2 ( 0 t + )
(8.10) 2 .
= mA 2
2
0
cos 2 ( 0 t + )
2
, :
mA 2 02
(8.11) E = + T = .
2
, , .
2 0
90 . , .
: , ,
, .
165
.
,
. .
, , , (. 8.1).
. 8.1.
C ,
Q .
2
Q .
2C
L , , I .
,
LQ& 2
. , :
2C
Q 2 LQ& 2
(8.12) W = + = const .
2C 2
,
. ,
.
, . , ,
, ,
, . .
[1].
, ,
Q
. -
e
.
, .
.
,
.
. . ,
. .
,
L . . ,
. ,
. ,
,
. ,
. . ,
- ,
166
.
. , ,
, . ,
, .
. , , .
. ,
(), - ().
, [1], [2].
, , ,
, .
, (
, ), .
, ,
. .
.
,
(. 8.2).
. 8.2.
R , .
Q .
:
(8.13) Q = 1 L .
R C
, ,
, :
1 R2
(8.14) = .
LC 4 L2
R = 0 (8.14) :
(8.15) = 1 .
LC
, .
,
.
167
.
,
. ,
, . .
,
. , , ,
,
, ,
. ,
, .
, .
, .
8.2.
. .
:
,
, ,
.
() () .
, . . ,
, .
,
. , ,
.
, .
, ,
. ,
.
.
, .
, - ,
. .
, .
.
, ,
. , ,
: , ?
, - . , .
[6, c. 165]. ,
, . , ,
-. ,
.
, ( Wardenclyffe 1903 .),
,
, .
168
.
,
, . .
, .
, , .
. ,
, .
,
, , .
[1] ,
.
: .. , ,
, (,
),
.
, ,
( )
, . ,
,
, ,
, .
, .
(, , ).
.
:
r r
E B . ,
(. 8.3) .
. 8.3.
, (
r
v ).
r
. E
169
.
r
B . ,
S .
:
0
(8.16) w = 0 0 EH = EB = 0 E 2 .
0
, (
1
), c = :
0 0
(8.17) p = W = 0 0 EH .
c V
,
:
r r r
(8.18) S = E H .
,
.
,
c 300000 / .
:
B
(8.19) E = = cB .
0 0
, ,
. ,
.
8.3.
, , ,
[7] :
,
.
,
...
.
, - .
170
.
...
, , .
. ,
.
...
, . ,
r r
, . , E H
,
, ,
E 2 H 2 , ,
. ,
, , ,
.
.8.3, ,
- . ,
(, " ")
, E = 0 H = 0 ? , ,
. ,
, XXI
() ,
.
.
...
- .
,
,
.
, .
...
,
,
. , ,
/ . ,
,
.
. .
,
, ( ).
, . ,
.
171
.
,
(8.19) .
, ,
, .
8.4.
( )
?
, , ,
. . 8.3
.
. . ,
r
, v .
r r
B v d (. 8.4).
.
. 8.4.
r
, B .
. , ,
.
r r r
, F = ev B
:
r r r
(8.20) U = B v d .
:
r r
r U B vr d r r
(8.21) E = = = Bv .
d d
, c ,
:
172
.
(8.22) E = Bc .
(8.19).
,
,
B = E / c . ,
r
, E ,
c .
.
, :
,
. ,
. .. , ,
, .
, , !
. ..
, ,
, , .. .
, , ,
.
,
. ,
. !
( !) (
, , ).
,
. , (8.19)
mc 2 mc 2
+ = mc 2 . -
2 2
! ,
2
m , mc .
, , (
) ,
.
8.5. , . - ?
, , , .
. . ,
. , ( )
: ,
, ..
.. , ? , ,
? , , .
. ,
. -
,
173
.
90 .
! - .
, .
. 8.5, H- :
, ,
,
, .. 90 .
. 8.5. H-,
. 8.6.
8.6. .
,
,
. 1, ,
,
, :
174
.
1 E&
(8.23) v = r .
2 E
,
.
,
r
( ) , E
, , , .
v c .
- (), ,
. ,
. , ,
, , .
( )
, . ,
()
,
().
.
, -, . ,
, ,
, , ,
.
, , -
, . . :
,
(, ) .
,
, . , ,
, (, ).
, .
. , ,
. , ,
, .
.
,
. ,
, ( )
. ,
,
. ,
, ,
.
:
, ?
, , -
, ,
.
, .
!
175
.
. , ,
. , , .
. ?!
, ,
. ,
. , ,
. .
.
,
,
, .
.
, .
, .
, .
1. ... . 9- . .: ,
2004 .
2. . . , . . . .
. .: , 1989 .
3. .. . . .: .
, 1979.
4. . . . :
. 2001. .
5. . . . ., 1954.
6. Thomas Valone, Ph.D. Harnessing the Wheelwork of Nature. Tesla`s Science of Energy.
Kempton, IL. ISBN 1-931882-04-5
7. http://www.college.ru/physics/courses/op25part2/content/chapter2/section/paragraph1/th
eory.html - top
176
.
9. .
9.1. .
5 , ,
. 7
. ,
.
, ,
, -
. .
, ..
.
,
. , :
. ,
, .. ,
.
. ,
,
q 0 1.602 10 19 .
.
, , .
,
. ,
(, ), ,
.
, ,
. , , ,
:
. , -
,
. ,
:
. ,
, , .
, , ,
. ,
! 5,
, . ,
, ,
, ,
.
177
.
9.2. .
(. 9.1)
, r0 .
, .. .
. ,
, ,
, , .
(, ). ,
, ,
(. 9.1). I t .
dq dl . ,
dq vt
a n . dI
.
dI t ,
, . dI& .
n
,
,
. : .
? ?
. 9.1.
(
--),
, .
F q (. 9.1). r0 ,
( )
.
178
.
, I q
.
, ,
,
. ? .
( -
) ,
.
, ,
,
r
E , .
r
B , , ,
E , , .
(,
)!
. ( -
), .
! ,
.
, ,
, . ,
: E (. 9.1)
, , .
( ), . -
, ,
,
. ( )
. !
, .
9.3.
, ()
,
q0 , r0 , c .
I (. 9.1) Idl ,
dE , q ,
.
, , , :
q0 v qc
(9.1) I = = 0 .
2r0 2r0
, ,
:
179
.
dI d q 0 c q a
(9.2) = = 0 .
dt dt 2r0 2r0
a - ,
c .
c2
a = , :
r0
dI q0 a q0 c 2
(9.3) = = .
dt 2r0 2r02
, :
dIdl q 0 a q c2
(9.4) = dl = 0 2 dl .
dt 2r0 2r0
--, Idl
:
r r
I [dl , r ]
(9.5) dB = 0 .
4 r 3
4 ,
:
r r
r r r 1 r B& r 0 I&[dl , rr ]
(9.6) dE =v B dB = r dB = .
2 B 8 r 2
(9.4):
r
r 0 q 0 c 2 dl sin ( )
(9.7) dE = .
8 2r02 r
, dl , :
r q c 2 sin ( ) q0 sin ( )
(9.8) E = dE = 0 0 2 dl = 2
dl .
8 2r0 r 16 0 r0
2
r
(. 9.1), :
, E
:
180
.
q0 4r02 q0
(9.10) E = =
16 2 0 r02 r 2
4 0 r 2
,
q0 , r ! ,
, I q
, , , .
, , - ( ),
, - ( ), -
, ,
, .
9.4. ?
(9.10) ,
r , ,
r0 , (9.1),
. ,
,
.
r r
E B ,
:
r
. 9.2. . B
r r
?! E B ,
r
c . ! ,
- A B , ,
r r
B . , , E ,
r r
B c , , . ,
, , - .
r r
. B , E
r r r
E = c B , .
, :
181
.
qc 0 q0
(9.11) B = 0 I = 0 0 = .
2r0 2r0 2r0 0 4r02
q0
(9.12) E = .
4 0 r02
(9.11) (9.12), , :
0 B 1
(9.13) E = = B = cB ,
0 0 0 0
,
. , ,
. .
:
,
r
B :
eh 1.602 10 19 6.625 10 34
(9.15) p m = = = 9.26 10 -24 [ ] .
4me 4 9.1 10 31
275 ! ,
. .
. :
, ,
. ,
, .
- ?! , ,
(
, !)
r
, B ,
. -
() . ,
, , ,
- .
B :
, -
:
, ,
.. ..
.
9.5. . .
: -, F , -
, , -,
, . ,
,
,
, , ,
, .
,
. ,
.
:
, .
,
. ? ,
. .
, , 1 / f 2 . l = 2r0
l .
,
.
, :
0 l 2 2 I 02
(9.17) P = .
12c
I 0 .
? :
qv
(9.18) I = ,
l
q , v .
, 2 I 02 (9.17) - .
? ,
. ,
. , .
. :
183
.
dI qa
(9.19) = ,
dt l
a . :
2
q2a2
(9.20) = 2 .
dI
dt l
,
:
(9.21) I 2
0 ( ) =
( 2) 2 2
dI q2a2 2
= 2 2 .
2 dt l
(9.21) (9.17) :
0 l 2 2 q 2 a 2 2 q2a 2
(9.22) P = 2 2 = 0 ,
12c l 6c
,
.
, , ,
:
0 A 2 4 q 2
(9.23) P = .
12c
A - . (9.22) (9.23)
,
:
0 q 2 a 2 0 A 2 4 q 2 A 2 4 A 2
(9.24) = = a2 = a.
6c 12c 2 2
2a
(9.25) A( ) = .
2
.
, ,
, . ,
- -.
, , .
.
. , ,
. ,
: , , , ,
, .
184
.
. , ,
,
.
: 2r0 .
,
( ,
!).
,
. .
, , ,
,
(), . ?
, (600 000 )
. ? :
, . ,
.
, , .
,
( ) .
: , ?
? , .
, , ,
. ,
, .
. , , ,
, . .
. ,
, , : ,
.
9.6. ,
r
L0 = 0 0 .
2
, .
,
?
,
,
.
,
. ,
.
,
.
(
185
.
, , ,
,
) ,
.
, ,
.
. ,
,
. ,
, ..
.
. ,
. ,
. , ,
, 2 :
0 r0
(9.26) Lw = 2 L0 = [].
, , .
, ,
:
(9.27) C 0 = 4 0 r0 [].
r0 ,
: r0 =1.40887910-15 []. (9.26) (9.27):
-22
L0 =2.81775810 [].
-22
Lw =2L0=5.63551610 [].
-25
C 0 =1.567591610 [].
,
() , LC - ,
.
LC -
:
1 c c
(9.28) 0 = = = =1.06394161023 [/],
Lw C 0 2r0 d 0
c = 2.99793108 [/] - . 0
:
186
.
0 c
(9.29) 0 = = =1.6933151022 [].
2 4 r0
c -14
(9.30) l 0 = = 4 r0 = 1.770449710 [],
0
,
.
0
:
1
(9.31) 0 = = 5.90557510-23 [c]
0
, :
Lw 0 Z
(32) Z 0 = = = B = 59.958444 60 [],
C0 4 0 2
2
Z - ( Z = 376.73006 377
[]).
, , ,
,
2 . ,
. , ,
, .
, 12. ,
,
, .
, ,
,
.
, . , ,
, ,
, ,
. , ,
- . ,
, ,
. ,
. , , ?
187
.
9.7.
.
XX
: , .
, .
, ,
. , ,
.
,
. , , .
, ,
(, ,
). ,
, :
?
:
. ( )
,
,
. ,
.
, , ,
. ()
.
. (. 9.3).
.
, . ,
- ,
( ) ( )
, . , ,
.
. 9.3. ,
, ,
, - .
(.. ),
188
.
,
, . ,
,
.
,
. 180 ,
(. 9.3).
.
, (. 9.4,
9.5). , -
-.
, .
(
). ,
. ? ,
, . ,
. , :
. , ,
. ,
( ),
.
. 9.4. "" ,
189
.
. 9.5.
,
,
: , ,
. ,
,
. -
(. 9.5, d<a), ,
?
1. ... . ,
. . . 1980.
2. .., ...
. . .123. . 3, 1977 .
3. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%87
%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B0
4. ... . 9- . .: ,
2004 .
5. . . , . . . .
. .: , 1989 .
6. .. . .: , 1974.
190
.
10. . .
10.1.
5
,
. , , ,
. - ,
, .
, , , ,
, ?
, ! ,
, (,
), ,
.
: ,
. .
R . (..
). -
, .
, .
. :
, ,
.
,
, :
. ,
. ,
:
0 q 2
(10.1) m = ,
8R
q - , , R -
, 0 - .
, W
m :
0q 2 2
(10.2) W = mc 2 = c .
8R
XX ,
( ) W = mc 2 .
, , ..
.
(10.1) , ,
191
.
. ,
, ,
. .
(10.2).
m m0 ,
(10.2) W = m0 c 2 .
, ,
.
10.2.
,
, , 2r0 (. 10.1).
, ,
:
q2
(10.3) F = qE = ,
4 0 r 2
r , , .
. 10.1.
, , ,
, .
:
q2 q2 q2 q2
(10.4) A = Fdr =
2 r0
4
2 r0 0 r 2
dr = 4
2 r0 0 r 2
dr =
4 0 r 2 r0
=
8 0 r0
=W .
0q 2
(10.5) m0 = .
8r0
(10.4) (10.5), , :
192
.
q2 1 0q 2
(10.6) W = = = c 2 m0 .
8 0 r0 0 0 8r0
W = mc 2 . ,
, , ,
, ()
.
( 9), ,
.
,
.
, ,
.
, ,
. ,
. , XX
, .
, ,
, , ,
.
10.3.
,
.
, . :
( ), .
, : .
( ), ,
, . ( 9)
, -
, ,
.
. ,
- , .
,
.
10.4.
,
, ,
.., ,
. , ,
, .
,
.
193
.
: . ,
:
( ) (
(10.7) mn = m p + m m = m p + m
p p
) 2 0 q 2
8 2rn
,
rn - . , 2r , r ,
r . ,
, , ,
. . 10.2.
. 10.2.
, , (10.1)
:
( )
(10.8) m = m p + m mn =
p
0q 2
8rn
rn =
0 q 2
((
8 m p + m p mn ) )
rp = 0.7684 10 18 [ ] ,
- ,
, - .
.
50% . ,
, (
) , ,
.
,
, -
. .
, . ,
:
e2 (mn / 2) v 2 e2
(10.9) F = F = = mn v 2 ,
4 0 d 2
n rn 8 0 rn
194
.
e2
(10.10) v 2 = = 8.96078619767979 1016 [ 2 / 2 ] ,
8 0 rn mn
10.5.
(. 10.3).
. 10.3.
""
, .
,
, .
. m D =2.01355321270 ... :
27
m p =1.0072764, mn =1.00866491560. , m p =1.672648510 . ,
m D =0.0023881029 ... = 0.00396561027 =3.96561030 .
195
.
.
W = m c 2 = 2.22[ ] . , 1.11 ,
. ,
, .
r .
, , , ,
:
2 0 q 2 q2
(10.11) m D = (m D mn m p ) = = 0 .
8 2rD 8rD
.10.3, , rD rn
, .. 422 . r
, :
0 q 2
(10.12) rD = = 3.24 10 16 [ ] .
8m D
, -
, :
mn 1.00866491560
(10.13) rD = rn = 0.768 10 18 = 0.768 10 18 422 = 3.24 10 16 [ ] .
m D 0.0023881029
.
(. 10.3), 0.6471015 . ,
.
,
- . ,
,
.
:
e2 e2 mp v2
(10.14) F = F pp F p p =
4 0 (2rD rn ) 2 4 0 (2rD + rn ) 2 rD
rD e 2 1 1 8rn rD2 e 2
(10.15) v 2 = = = 0.504 1012 [ 2 / 2 ] .
4 0 m p (2rD rn )
2
(2rD + rn ) 2 (
4 0 m p 4rD rn
2 2
)
2
0.71106 [/]. ,
2.18106 [/], ( ,
) . ,
, ,
, ,
. :
.
196
.
, ,
, ,
, .
1. . . . . 9- . . . 2004.
2. G. A. Miller, "Charge Densities of the Neutron and Proton," Phys. Rev. Lett. 99, 112001
(2007).
3. ". " "
http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/fizika/ATOMNOGO_YADRA_STROENI
E.html
4. . . , . . . .
197
.
11.
11.1. . ?
,
,
.
, . XX
.
, ,
, ,
. , ,
: ,
, , .
. , ,
? ? ?
? ? ? ,
. , .
,
, ,
,
. .
, , ,
, , .
, n-
m0 vrB = nh ( n = 1,2,3... ). h
h
h = , n .
2
:
E Em
= n ,
h
.
, ,
, :
, , ,
? ,
. , , ,
, ,
.
, , ,
, .
(
, , )
-
, .
.
, , . ,
198
.
, .
,
, (.. ),
.
,
, , . ,
,
.
. , ( 5)
, ,
.
. 11.1.
,
. ,
.
, . ,
, ,
, . ,
,
. ,
(), ,
, -
. rB ,
(. 11.1).
, , ,
r
a . 5,
: -, ( )
, .. , -,
199
.
,
. :
, , ,
, .. .
(. 11.1)
dq ,
.
, dq ,
dE ,
dB dq :
(11.1) dF = qdE .
dE - ,
4, :
1 dB
(11.2) dE = rB ,
2 dt
rB - , dB ,
, dq .
, ,
. dl ,
90 . , ,
dq a (. 11.1).
,
dl dI
a . , q
rB , dq dl :
q
(11.3) dq = dl .
2rB
, dI :
q
(11.4) dI = Idl = v dl sin ,
2r B
v - .
--
:
0 dI sin 0 q dl qdl
(11.5) dB = = 2 v sin 2 = 0 2 3 v sin 2 .
4 rB
2
4 2r B rB 8 rB
(11.2):
200
.
dB 0 qdl dv 0 qdl
(11.6) = sin 2 = sin 2 a .
dt 8 rB
2 3
dt 8 2 rB 3
(11.2), :
1 dB qdl
(11.7) dE = rB = 0 2 2 sin 2 a .
2 dt 16 rB
dE (11.1), :
0 q 2 dl
(11.8) dF = qdE = sin 2 a .
16 rB2 2
dF
dl . , dl d :
(11.9) dl = rB sin d = rB d ,
. , ,
-
dF
2 :
r r
r q 2 a 2 0 q 2 a 2 2 0 q 2 r
(11.10) F = dF = 0 rB sin d =
16 2 rB 0
2
sin d = a .
16 2 rB 0
2
16rB
, ,
, . ,
(11.10)
:
0q 2 r
(11.11) F = 2 F = a .
8rB
, F .
, -
( ) (11.11),
, .
0 q 2
(11.12) m = .
8rB
, (11.12)
, (5.18),
.
, , :
201
.
q2
(11.13) W = m c 2 = = 13.6 ,
8 0 rB
.
, ?
, ,
.
11.2. ,
1913 ,
.
,
,
, , ,
.
- .
: .
, ,
, , ,
? ,
. XX , ,
.
: ?
, ? -
. - . XX
.
, ,
, ,
.
, , .
,
- . ,
, ,
, . ,
(
!) ,
, , m0 vrB = nh .
, ? ... ,
, , ,
. ,
.
, ,
, .
.
,
- ,
.
202
.
11.3.
9,
.
.
. ,
, . , H
rB v .
(.. )
.
, , -, :
qv
(11.14) I = .
2r0
r0 - . ,
, :
dI d qv qa
(11.15) = = ,
dt dt 2r0 2r0
a - ,
v .
v2
a = , :
rB
dI qa qv 2
(11.16) = = .
dt 2rB 2r0 rB
, Idl :
dIdl qa qv 2
(11.17) = dl = dl .
dt 2rB 2r0 rB
--, Idl
:
r r
I [dl , r ]
(11.18) dB = 0 .
4 r 3
4,
:
r r
r r r 1 r B& r 0 I&[dl , rr ]
(11.19) dE =v B dB = r dB = .
2 B 8 r 2
(11.17):
203
.
r
r 0 qv 2 dl sin ( )
(11.20) dE = .
8 2r0 rB r
,
, ,
.
. :
r
r 0 q 2 v 2 dl sin ( ) 0 q 2 v 2 2r0 q 2v 2
(11.21) dF = qdE = = = 02 2 .
8 2r0 rB r 8 2r0 rB rB 8 rB
, ,
:
0 q 2 v 2
(11.22) F = m0 a = .
8 r0 rB
(11.21) :
dF r 2
(11.23) = 0 = = ,
F rB 2
1/137 .
, .
- , ,
,
dr . , ,
. ( )
[2] 13.598 . ,
. ,
,
.
, ,
.
,
,
. ,
. ,
, ,
. ,
.
11.4.
M () 1836 me ,
, ,
204
.
. . (1916),
.
,
me .
M /( M + me ) , M .
, [5]:
(11.24) R = R M /( M + me )
,
. ,
. :
(11.25) W = W0 M /( M + me ) = 13.6058*1836/1837=13.5984.
CODATA [6].
(11.23) .
11.5.
.
,
. ,
.
:
q 2 (1 ) q2 2 2
(11.26) W =
rB + B 4 0 r 2
dr =
8 0 rB (1 + )
(1 ) = W 0
2 + 2
.
W0 - , .
(11.25), , :
2 2
(11.27) W = 13.5984 = 13.5982 .
2 + 2
, ,
(11.28) W = W
2
= 13.5984 1.6947 * 10 -5 = 2.30 *10 -4 .
10-5 ( )
2 ,
(1931). .
- .
205
.
,
[3]:
n
13.5984 2 3
(11.29) Wn , j = 1+ 2 .
n2 n j + 1 4
2
:
- ,
j - ,
n - .
,
2 , (11.28).
W = W
4
[4]:
Z
2
(11.30) Wn = 13.60581 +
2 .
=
2n
W 13 . 5984
4
2 (11.28)!
, ""
, ,
, ,
. ,
,
, . ,
.
, , ,
,
2 2 , , ,
4
.
11.6.
, q r
a
F :
0 q 2 q2
(11.31) F = a = (0.5 10 7 ) a = m a .
8 r r
m , F a ,
, , -
206
.
.
dI / dt , q .
.
.
, ( ) ,
.
q () r ,
(11.31).
, ,
RB v .
a Fs .
Fc ,
.
, a :
v2
(11.32) a = .
R
, 5, Fs :
0 q 2 q2 v2
(11.33) FS = a = 0 .
8 r0 8 r0 RB
, Fc ( ):
(11.34) FC =
1 q2 .
4 0 RB
2
(11.33) (11.34) :
0 q 2 v 2 1 q2
(11.35) = 2.
8 r0 RB 4 0 RB
, :
(11.36) 0 0 v 2 / 2 = r0 / RB ,
, c :
v2 r
(11.37) 2
= 0 ,
2c RB
, r0
RB , v
c:
207
.
RB v 2
(11.38) r0 = ,
2 c2
.. .
: RB =5.292*10-11 , v =2.18*106 /c,
8
c =3*10 /c, :
RB v 2
(11.39) r0 = 2 1.4 10 15 .
2 c
,
(, , .). ,
, :
RB v 2 RB 2 RB 1 .
(11.40) r0 = 2 =
2 c 2 2 137 2
,
(11.39) (n=2, 3)?
, : , . , [2]
:
q2
(11.41) v n 2 = ,
4 0 m0 Rn
m0 - , v n - , Rn - , n - .
0 - , q - .
n- (11.39) :
1 v
2
q2 0 q 2
(11.42) r0 = Rn n2 = = .
2 c 8 0 m0 c 2 8m0
0 - .
r0 , . . ,
,
.
,
, ,
.
11.7. -
,
H-,
- ?
208
.
,
.
(.. ). ,
, , ,
:
q2 q2 3 0q 2
(11.44) m = 2 0 0 = .
8r 16 2rB 2 8r
B B
( , ,
,
, 2).
, , , :
3 q2 3
(11.45) W = m c 2 = = 13.6 = 20.4 ,
2 8 0 rB 2
14.4 = 1.395 /.
rB .
( ,
, ).
,
:
q2 0q 2 v2 v2
(11.46) = = m0 ,
4 r 2
0 B 8r0 rB rB
v - .
, ,
:
0q 2
(11.47) m0 vrB = h = vrB .
8r0
, rB' (
) , . ,
(11.45) :
3 q2 3
(11.48) W = m c 2 = = 20.4 = 15.3 = 1.482 / .
4 8 0 rB 4
14.4 = 1.395 /.
6%. ,
. ,
, -
209
.
. ,
, .. , .
, . -
, .
.
, , -,
. , , ,
.
, (11.46)
:
1 v2
(11.49) r0 = r = 1.4 10 15 ,
2 B
2c
v =2.18 /c - H, c =2.99108 / -
, rB =5.2910-11 - .
. ,
. . :
2q 2 0 q 2 4 0 q 2 0 q 2 7 0 q 2
(11.50) m = 2 0 = = .
8r 16 2rB 8r 16 r 16 r
B B B B
, , -
- () ,
:
7 0 q 2 7 7 0 q 2 98 0 q 2
(11.51) m = = 2 = ,
16r ' B 8 16rB 128rB
98 q2 98
(11.52) W = m c 2 = = 13.6 = 83.3 =8.066 /
16 8 0 rB 16
- 79 =54.4+24.6 = 7.607 /.
, , ,
. , -,
. . -
,
.
1. .. . 1. . . 1978.
. 328.
2. .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B
E%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0#.D0.AD.D0.BD.D0.B5.D
210
.
1.80.D0.B3.D0.B5.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B9_.D1.81.D0.B
F.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80
3. .., ...
http://heritage.sai.msu.ru/ucheb/Zemcov/Part_3_Hydrogen/Chapter_13/Chapter_13.htm
4. 1.5 .., . 2, 5 6
http://www.phys.nsu.ru/atom/text/Labwork(atom)1-5.pdf
5. CODATA recommended values of the fundamental physical constants: 1998*,Peter J.
Mohr and Barry N. Taylor National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg,
Maryland 20899-8401
6. . .
http://www.fizmir.org/bestsoft/9_3.htm
211
.
12.
12.1.
,
, . ,
, 1 .
,
. , ,
, .
, .
. -
, ( ,
, , ).
. ,
.
-
. .
. , ,
( ) .
- , [1],
[2] . , .
, - ? ...
, , ,
.
, , [12, c. 57-59]. (!)
.
1
f = , , , ,
2 LC
. ! .
, , ,
. , ! ,
,
, -, . ,
? , ( , ,
), ,
? , [2, c. 316]
--,
(!) ?
, -
. ? ,
, :
,
. , . ,
. .
, , .
212
.
, .
. , -
,
[2, c. 314]. ,
, .
, , , - .
.
, .
, ,
. - ,
. ,
. , . !
, , ,
, ? ,
. ,
, ,
.
12.2. .
, - . - ,
(. 12.1).
. 12.1.
.
,
( ):
c
(12.1) f = ,
2l
c - , l - . ,
. .. :
. : ,
,
? , ,
:
213
.
1
(12.2) f = ,
2 LC
L - , C - .
() ? ! ? ! ,
(12.1) (12.2) :
2
1 l
(12.3) C = .
L c
0
L= l , :
4
4 0
(12.4) C = l,
0 - .
- !
! , ,
: , .
,
. . ,
, , !
: ,
,
! . ,
( , ), 100
, (
)
. ? ,
, !
[13].
, , ..,
, . , ...
, . , -,
.
,
:
L 0 Z
(12.5) Z = = = = 94.2[] .
C 16 0 4
.
- .
( Z = 377 ), , -
, .
.
,
214
.
, !
12.3. .
(
, ).
, , ,
.
. 12.2.
(.. ) (. 12.2).
. . 90
. , ,
,
. ( ),
( ).
. ,
. . .
. ! ,
. , . !
, ?! , ...
. , , ,
. ?
, , . , ,
90 (
, ).
90 .
180
, .. . ,
[11, 12]. ,
. ,
, . ,
215
.
! :
. ,
() ... -
!
/ . . . [10]!
.
, .
, - ,
. !
, : .
, , . .
,
. , ,
/.
,
, , ..
, ,
,
.
12.4.
, .
.
. , ? , ,
, , ,
! L C
. ,
, . -
. , , , ,
. ,
, .
, , ,
, .
[12, c. 71-74]
. , ,
. ,
, . ,
.
:
, , .
, 100 , ,
, , 100
. 100%.
216
.
. 12.3. 14
, ()
... , ..
. . 12.3
14 . 10
1.4.
- [7]. ,
- ,
(), - , .
, , ,
. , , ,
. ,
217
.
, -
,
.
, , , . Z-,
- , ,
EH-, .
- ,
, . , ,
[9].
: , ,
. ,
!
,
.
, :
(
, . 12.4).
. ( )
.
, .
, - ,
,
.
. 12.4
, .
:
,
.
, . ,
. , , ,
.
218
.
12.6.
, .
, .
, , ,
. , ,
LC ,
,
.
. , .
, R
. , , - (.
12.5).
. 12.5.
(,
, ). R
. , ,
, , ,
.
. ,
.
, .. f cp ,
1.5 ( 3 ).
,
. :
(12.6) C = 1 .
2Rf
( ):
(12.7) C = C .
, 15 .
(12.4) . ,
, .
,
219
.
L , R .
1. . . . . . 1958.
2. . . . . . . 1954.
3. MFJ-259B. .
http://ftp.qrz.ru/pub/hamradio/schemes/tnc/MFJ-259b_Manual.pdf
4. Velleman PCS500 . http://www.chip-
dip.ru/library/DOC000076522.pdf
5. Velleman PCG10
http://www.signal.ru/UserManual_PCG10-K8016.pdf
6. ... . . " "
1996 .
7. EH-. http://www.eh-antenna.net/def.htm,
http://www.ehant.qrz.ru/book.htm
8. ., ..
. . . 1983. .
9. .. ? http://n-t.ru/tp/ts/nv.htm
10. .. 20- . 7, 2006.
http://nice.artip.ru/?id=doc&a=doc93
11. ... . .:- . 1929
.
12. . . . . . ..
- . .:1931 .
13. . . .
1954
220
.
1.
...
()
.
.. .
, .
, . , . ., .
.
() (, ) .
,
. . 1.1 .
1.1.
. 1.1. (, ). 1- 2-
. ,
( , )
E , .
.
I -
, dQ ,
dt :
dQ
(1.1) I = .
dt
,
:
221
.
Q
(1.2) I = ,
t
Q - , t .
: , ,
..
, , ..
, , ,
. ,
.
.
, .
(. 1.2). .
,
. ,
, , .
, , ,
.
. 1.2.
, -
. .
, ,
, , ,
, ,
.
,
! ..
. ,
, :
222
.
dt . I
(1.1).
, , .
, .
, .
.
, , ,
. ,
--.
. ,
. 1.3.
. 1.3.
, ,
, ,
.
(. 1.4).
, ,
Q f :
(1.3) I = Q f .
, (1.1),
1
t T = , (1.3).
f
,
Q R
f ( 1.4.). . 1.4 1.4.
. :
, . , ,
, , 1.4. ,
, . .
223
.
, ,
. 1.4.
, ,
,
. , ,
, (1.3).
, :
, -, (,
), -, (,
).
. 1.4 (, ). ( )
, ,
.
, I ,
S :
dI
(1.4) j = .
dS
(.
1.1), :
dQ
(1.5) I = = ne v S ,
dt
n - () , e -
, v - , S -
. j
:
dI
(1.6) j = = ne v .
dS
224
.
(1.5) (1.6) , n
, .
, - (
,
). ,
.
,
, - . , ,
- I .
. ,
,
, ,
. ,
, .
. .
! ,
?! , , :
, ,
.
, -
I , ,
(1.5) . ,
, Q v
r .
(. 1.5).
. 1.5.
S Q .
v . ,
? t1 ,
225
.
. ,
t 2 ( . 1.5). t = t 2 t1 ,
S :
2r
(1.7) t = .
v
t (1.1) :
Qv
(1.8) I v = .
2r
I v Q
r , v .
, (1.8) ,
(1.5).
S r ,
v .
n .
(1.7). ,
, (1.8).
, , ,
,
t , T :
t Qv 2r / v Q
(1.9) I v = I v = = .
T 2r T T
T
. , ,
V = l S , , v ,
:
l /v 1
(1.10) T = = .
l S n vSn
(1.10) (1.9), :
Q Q
(1.11) I v = = = nQvS .
T 1 / (vSn )
(1.5), , (1.11). ,
,
,
(1.8),
. , ,
(1.5), .
226
.
1. . , . , . . . 6. .:
2004.
2. . . . . http://www.wikiznanie.ru/ru-
wz/index.php/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D
1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BD
%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F
3. .. . . 9-, .
.- .: . 2004.
4. . . , . . .
. .: "", 1989.
5. . . : . . 6- ., . - .:
, 2004. - 624 . - ISBN 5-9221-0312-1.
6. .., .., .. ( 2).
. c.181-182, 329-331. .: . 1977.
227
.
2.
, ,
,
.
.
. .: . 1967 .
...
,
:
.
http://www.krugosvet.ru/articles/22/1002289/1002289a6.htm
: ,
,
, , .
, ,
. ,
, , . ,
.
, ,
( ). ,
r
m (), F ,
r r r
, a , : F = ma .
,
r
F , :
r r
(2.1) F = ma ,
, ,
.
,
. .
. [4], . . [1]
( ) .
-
,
(, ),
.
. . , . , . , . , .
[6], . [2] . [3].
, v
( ,
), , ,
K ,
228
.
m0 q0 r0 .
:
q02
(2.2) m0 = K .
r0
, ,
K , ,
. ,
( ,
..).
.
, , ,
, .
,
,
.
. [2].
( ),
.
, , ,
, . ,
, .
,
, . , ,
.
.
- : -,
[2]. , , , ,
, , .
,
v .
,
. , ,
, , ,
.
. [2, 7, 8]
.
. , , . ,
. : ...
, ,
...
U F , I
v , L m
. : ,
[2].
, ,
229
.
:
.
,
( ) - I . ,
,
, ,
. .
,
, ,
. , U ,
, :
dI
(2.3) U = L ,
dt
L - ,
, ,
.
( 1), ( )
. ,
( .. ), . .
(1879) [9, 13], . . (1888) [5, 10] . . (1903) [5, 11, 13],
. [13] , ,
, . ,
, (
), ,
(2.3) ,
, , .
.
,
,
,
, .. . v
, a .
.
: I
Q t :
Q
(2.4) I = .
t
,
Q = q 0 . t ?
S .
v . , ?
, () .
, .
r0 , t ,
S :
230
.
2r0
(2.5) t = .
v
t (2.4) Q = q 0 :
q0 v
(2.6) I = .
2r0
I , v
.
, t v
, .. at << v .
,
, . (2.6) (2.3), :
qv
d( )
dI 2r0 Lq dv Lq
(2.7) U = L = L = = a,
dt dt 2r0 dt 2r0
a - , L - .
,
, .
U
E = , , .
l
(2.7),
a . ,
, (, ..),
, 2r0 ,
:
U Lq
(2.8) E = = 2 a.
2r0 4r0
q0 , :
Lq 0 Lq 0
2
(2.9) F = q 0 E = q 0 2 a = 2 a .
4r 4r0
0
, (2.9) 2-
. ,
, ,
. (2.9) (2.1),
:
2
F Lq 0
(2.10) m0 = = .
a 4r02
231
.
.. . L
l ( 1, 5):
0
(2.11) L = l,
4
0 - .
, .. 2r0 , (2.10)
(2.11):
0 q2 q2
(2.12) m0 = 2r0 2 = 0 .
4 4r0 8r0
,
.
(2.12) ,
. ..
, .
, ,
(2.6). . ,
.
, , ,
, (2.7),
. , .
(2.12)
(2.2),
0
, .
8
.
(2.12) , , r0 1.4 10 15 .
r 2.8 10 15 [12, 13 c.189].
,
, .
,
, .
, . ( )
-- [7, 8, 13] , , , ,
,
, , .
, .
, ,
,
. ,
. ,
232
.
, , , , ,
.
. , ( )
( ),
,
.
, ,
, .
,
rH 5.3 10 11 ,
( 10 15 10 18 ). ,
,
.
. , ,
.
, , . ,
(2.9) , ,
, ,
. ,
,
. .
, .
1. . . . . . 2001.
.
2. . , . , . . . 6. .
28. . .302-311. .: 2004.
3. . . . .: . 1958. .377-384.
4. . . . (5-)
1924 . . .
. .. .. . ..
1928.
5. . . . .http://www.wikiznanie.ru/ru-
wz/index.php/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D
1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BD
%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F
6. . . . . XI. .143-
159. . .: . 1967
7. .. . . . 9-, .
.- .: . 2004. .267
8. . . , . . .
. .: , 1989. .305
9. Rowland H. A., Am. Journ. of Science (3), vol. 15, 3 (1878).
10. Rontgen W. C. Ann. d. Phys., T. 35, 1888, S. 264 - 270.
11. . . ,
(1904 .) .: . . , . . -.: , 1956, . 7 - 109.
12. Classical electron radius. Wikipedia.
http://en.wikipedia.org/wiki/Classical_electron_radius
233
.
13. . . : . . 6- ., . - .:
, 2004. - 624 . - ISBN 5-9221-0312-1.
234
.
3. .
. ,
,
,
. ,
().
, . 3.1
. 3.1. ,
f .
( )
l . v a .
v . t 0
. , ,
, :
l
(3.1) = [].
v
,
, ,
, v , :
al
(3.2) v = a = [/].
v
. ,
:
f v al
(3.3) = = .
f v v 2
235
.
,
, ,
. f 10 /2, l = 0.1
, v =330 / f =40 (
):
, , .
,
, (
). ,
, . ,
. ,
f
:
2falt
(3.5) (t ) = 2ft = [],
v 2
l =0.1 , f - 40 , a
- , t - .
, (3.5) :
d (t ) d 2falt 2fal
(3.6) = = 2 [/].
dt dt v 2 v
(3.6) - :
. 3.2. -
- , - , Xor - "
", - 100 (
), - .
:
f (40 ),
236
.
. (
, ).
,
. Xor ,
.
,
, . ,
(3.6),
, ,
. ( ),
, , .
a ,
.
,
.
.
, ,
.
. , , 1 /2
30 , ,
, ,
.
,
.
,
(3.6).
, WorkBench, . 3.3.
.
RC-, R-
,
.
237
.
. 3.3.
, .
. 3.4.
MA40E8-2 (. 3.5)
MA40B8RS (. 3.6) muRata
40 . . 3.4.
-6 2 .
238
.
. 3.5. .
. 3.6.
20 PIC16F876.
, . 3.7,
,
,
. ,
.
,
PC
SCOPE . -
,
.
Matlab v6.5. -
. 3.10.
239
.
. 3.7. -.
,
. 3.8. () (),
Transient recorder
, .
. 3.8, - . 3.9.
240
.
. 3.9. () (),
.
, , . 3.8,
90 , .
. 3.9. ,
, .
. ,
(. 3.11),
.
241
.
. 3.10. (-) .
.
, - . :
l
(3.7) T = 2 .
g
242
.
. 3.11.
( 45 ). , ,
,
-
,
. ,
, , - .
,
,
.
,
. .
164 16.8 .
155 15.1 . ,
.
0 1.4 .
. , - .
, ,
. ,
, , ,
, .
. ,
, () ,
243
.
. ,
,
,
.
1. Piezoelectric ceramic sensors. Murata Manufacturing Co. Ltd. Cat. No. P19E-8
2. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82
%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0
%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%BC
%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5
3. . . . . .: , 1978.
4. . . . .:
- . 1962.
5. .. . . .: -
. 1959.
244
.
4.
. ,
. ,
.
, , /
.
, . 4.1
. 4.1. ,
f .
( )
l . v a .
v . t 0
. ,
, :
l
(4.1) = [].
v
,
, , ,
, v , :
al
(4.2) v = a = [/].
v
. ,
:
245
.
f v al
(4.3) = = .
f v v 2
,
,
. f 10 /2, l = 0.1
, 330 / 40 (
):
, , . ,
.3.
, , ,
, , ,
, .
, . 4.2
. 4.2.
r
v .
, ,
r
l , .
t ,
, .
r
r . r t . ,
:
(4.5) r = l 2 + v 2 t 2 [].
a (t )
:
246
.
d 2r v 4t 2 v2 2
(4.6) = + = a(t ) [/ ].
dt 2
(l + v t )
2 2 2 3/ 2
(l + v t )
2 2 2 1/ 2
t ,
:
v 4t 2 v2 v 2 [/2].
(4.7) lim a (t ) = + =
t 0 (l 2 + v 2 t 2 ) 3 / 2 (l 2 + v 2 t 2 )1 / 2 t =0
l
, l .
, l . , .
(4.3),
, . ,
l . a (4.7)
(4.3) :
f al v 2 l v2
(4.8) = 2 = 2 = 2 .
f v l v v
.
,
, . ,
,
.
: , ,
, , .
,
v = at . ,
( !). (4.8)
, 1/2.
1
al
f 1 v2 l 1 v2
(4.9) = 22 = 2 = .
f v 2 l v 2 v 2
,
:
f v2
(4.10) = 1 1 2 .
f v
v (4.9) (4.10)
. . 4.2
.
247
.
(4.9), - (4.10). ,
, .
, , "
. ,
, ().
l . 4.2.
.
= l / v ,
v .
r
( r ). ,
v r
:
2
(4.11) v r = v .
v
f vr v2
(4.12) = = .
f v v 2
,
.
,
. - ,
. ,
, .
. 4.2 -
Matlab 6.5:
v=[1:299];
f1=v.^2/c^2;
f2=1.-sqrt(1.-v.^2/c^2);
plot(v,0.5*f1,'r',v,f2,'k');
grid on;
, (4.9)
50%, :
v ,
. f , , f / 2 .
, .
248
.
" "
,
. ,
, . .
.
. 4.3 , ,
r .
. 4.3. ,
249
.
. ,
. 4.3, t ,
r ,
' . (
)
, . ,
,
. , , ,
, .
,
l .
(. 4.4).
. 4.4. ,
, O '
, .
,
, , . ,
( ), ,
, , ,
. ,
,
.
, -
, , ,
- . .
,
, . , , (4.3)
, . 4.3,
.
250
.
5. .
, ,
. ,
, , ,
.
.
,
1.
- , ,
, ,
.
,
, .
,
. , .
( , ) R
(. 5.1).
. 5.1.
( )
t t i B1 .
B2 . .
( , 1 / t ) .
, t B
B1 .
, , ,
B2 .
,
, ,
, .
, .
251
.
t B , ,
R . , v B :
R
(5.1) v B = .
t B
,
. ,
( )
. , ,
t . - ,
. ,
1 , t =0.1 ,
0.1 /. , ,
, , U v .
-
(. 5.2).
. 5.2. -
, , ,
.
,
, (. 5.3).
, .
, ,
.
,
. (. 5.4),
, .
. 5.3.
252
.
I (t ) (. 5.3)
.
. 5.4.
.
, .
253
.
. 5.4.
.
, .
(. 5.4),
:
B& sin(t )
(5.2) v B ~ R ~ ~ tan(t ) .
B cos(t )
, ,
, ,
, , ..
.
. 5.6 ,
.
254
.
. 5.5.
.
255
.
6. ? !
, , ,
. Fg
m M
R (6.1).
":
mM
(6.1) Fg = .
R2
6.6710-11[2].
1798 . .
,
. , , ,
, , ,
,
. , ,
,
. , ,
, , ,
, . ,
, " " , ,
. " ",
, " "
. ,
, , .
,
. ( , )
- ,
(, ,
!). , ,
,
.
, ,
. -,
,
. -, , ,
,
. , , ,
. , ,
, , , , ,
, (
). . ,
,
, , .
,
, .
256
.
? , . ,
. , 10-15 [] .
, ,
.
? ,
, 8.8510-12[/].
:
r
. , F ,
,
r r
P E V :
r r r
(6.2) F = V P grad (E ) .
,
, (
, , . .
, , 1977, ), ,
. ,
. ,
.
. , , .
, ,
. ,
.
, , , , ,
E = mc 2 .
E2
0 V . ,
2
, ,
. V
0E 2
, V . ,
2c 2
:
F
(6.3) F = ma a = .
m
,
. , , ,
, .
,
,
. , ,
, .
, .
a ,
, , :
257
.
r r r r
F VPgrad ( E ) 2 Pgrad ( E )
(6.4) a = = = .
m 0E 2 0 02 E 2
V
2c 2
q d q 2q
E = , grad ( E ) = = .
4 0 r 2
dr 4 0 r 2
4 0 r 3
r
, P .
, P( E ) = 0 ( 1) E
, , ,
( 1) .
E 0
, r0 .
. ,
()
, , ,
P( E ) = 0 E0 E .
.
6.4:
r r
2 Pgrad ( E ) c 2 q
(6.5) a = = .
0 02 E 2 0 r0 r 2
, , ()
,
. ,
r0 ,
. ,
, , , . ,
, , .
g
F
g = m .
m
q
= 4 = 1.647 10 64 [ / ] .
8c
, , -
. , , -
, .
:
2
q2
(6.6) m = q 4 c q = 0 ,
0
8c 0 r0 8r0
, ,
. ,
,
.
258
.
, , , ,
,
, .
,
, .
,
. ,
, , .
, ,
, ,
. .
,
.
. ,
,
,
.
.
, , ,
,
.
259
.
1. ... . XXIII -.
.
. -, 1996.
2. .. . .
. .: 2003.
3. .. . . .: .
, 1979.
4. ... . 9- . .: ,
2004 .
5. . . , . . . .
. .: "", 1989 .
6. . .: , 1979 .
7. . , . .
. http://www.wbabin.net/sokolov/sokolovr.pdf
8. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B0%D1%8F_%D1%82
%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%
BE%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1
%81%D1%82%D0%B8
9. 43, 8,
, 1953 ,
, ,
, , ,
( 25 , 1953) http://btr.nnov.ru/moon.html
10. . , . .
http://www.wbabin.net/sokolov/sokolov9r.pdf
11. . . , . . .
. . . . 1998 .
12. .., .. . . .
.142. . 4. 1984. .
13. . . .
, .7, N 5., 2001 .
14. ... . .: . 1983.
15. . . 4- ., . .
.: , 1988..
16. - ...
http://link.edu.ioffe.ru/physica5/14
17. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D0%B
B%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1
%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F
18. . . - .; .: , 1937.
19. ., . . - .; .:
, 1937.
20. . . - . .: , 1968.
21. .. . .: ,
1978.
22. .. .
http://www.ntpo.com/physics/opening/25.shtml
260
.
23. .. .
.
http://bourabai.narod.ru/nikolaev/electro05.htm
24. "". ", ".
http://slovari.yandex.ru/dict/krugosvet/article/e/e8/1011683.htm?text=%D0%BA%D1%8
0%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%20%D0%BF%D0%BE%D0%BD
%D1%8F%D1%82%D0%B8%D1%8F%20%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8B&en
cid=krugosvet&encid=krugosvet
25. G. A. Miller, "Charge Densities of the Neutron and Proton," Phys. Rev. Lett. 99, 112001
(2007).
26. . . . . . 2001.
.
27. . . .
1996/N4. .40.
28. . , . , . . . 6. .
28. . .302-311. .: 2004.
29. ., .., .. . .:
,1985. .101
30. . . . .: . 1958. .377-384.
31. . -
http://slovari.yandex.ru/dict/krugosvet/article/9/92/1011706.htm
32. .., .. : . - .
, 1985.
33. . . . :
. 2001. .
34. .., .. . 8.
. . 96-102
35. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82
%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0
%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%B0%
D1%8F
36. . , . , . . . 5.
. .209, 207-211
37. . " ".
http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00061/33700.htm
38. . . 1999. http://n-t.ru/tp/iz/ev.htm
39. . http://www.scorcher.ru/art/theory/air/air.php
40. . " ()".
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%84%D0%B8%D1%80_(%D1%84%D0%B
8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0)#.D0.9C.D0.BE.D0.B4.D0.B5.D0.BB.D0.B8_
.D1.8D.D1.84.D0.B8.D1.80.D0.B0
41. . . . ., 1954
42. Thomas Valone, Ph.D. Harnessing the Wheelwork of Nature. Tesla`s Science of Energy.
Kempton, IL. ISBN 1-931882-04-5
http://www.college.ru/physics/courses/op25part2/content/chapter2/section/paragraph1/th
eory.html - top
43. ... . ,
. . . 1980.
44. .., ...
. . .123. . 3. 1977 .
261
.
45. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%87
%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B0
46. G. A. Miller, "Charge Densities of the Neutron and Proton," Phys. Rev. Lett. 99, 112001
(2007).
47. "". " "
http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/fizika/ATOMNOGO_YADRA_STROENI
E.html
48. .. . 1. "". . 1978.
.328.
49. .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC_%D0%B2%D0%B
E%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0#.D0.AD.D0.BD.D0.B5.D
1.80.D0.B3.D0.B5.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B9_.D1.81.D0.B
F.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80
50. .., ...
http://heritage.sai.msu.ru/ucheb/Zemcov/Part_3_Hydrogen/Chapter_13/Chapter_13.htm
51. 1.5 .. . 2, 5 6
http://www.phys.nsu.ru/atom/text/Labwork(atom)1-5.pdf
52. CODATA recommended values of the fundamental physical constants: 1998*, Peter J.
Mohr and Barry N. Taylor National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg,
Maryland 20899-8401
53. . . " "
http://www.fizmir.org/bestsoft/9_3.htm
54. . . . . . 1958.
55. . . . . . . 1954.
56. MFJ-259B. .
http://ftp.qrz.ru/pub/hamradio/schemes/tnc/MFJ-259b_Manual.pdf
57. Velleman PCS500 . http://www.chip-
dip.ru/library/DOC000076522.pdf
58. Velleman PCG10
http://www.signal.ru/UserManual_PCG10-K8016.pdf
59. ... . . " "
1996 .
60. EH-. http://www.eh-antenna.net/def.htm,
http://www.ehant.qrz.ru/book.htm
61. ., ..
. . . 1983. .
62. . . ? http://n-
t.ru/tp/ts/nv.htm
63. . , . , . . . 6. .:
2004.
64. . . . . http://www.wikiznanie.ru/ru-
wz/index.php/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D
1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BD
%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F
65. . , . , . . . 6. .
28. . .302-311. .: 2004.
66. . . . (5-)
1924 . . .
. .. .. . ..
262
.
1928.
67. . . . . XI. .143-
159. . .: . 1967
68. Rowland H. A., Am. Journ. of Science (3), vol. 15, 3 (1878).
69. Rontgen W. C. Ann. d. Phys., T. 35, 1888, S. 264 - 270.
70. .. ,
(1904 .) .: . . , . . -- .: , 1956, . 7 - 109.
71. Classical electron radius. Wikipedia.
http://en.wikipedia.org/wiki/Classical_electron_radius
72. . . : . . 6- ., . - .:
, 2004. - 624 . - ISBN 5-9221-0312-1.
73. Piezoelectric ceramic sensors. Murata Manufacturing Co. Ltd. Cat. No. P19E-8
74. . .
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82
%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0
%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%BC
%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5
75. ... . .: , 1978.
76. . . . .:
- . 1962.
77. .. . . .: -
. 1959.
78. . . .: , 2003.
79. .. ? http://www.fieldphysics.ru/
80. .. 20- . 7, 2006.
http://nice.artip.ru/?id=doc&a=doc93
81. ... . .:- " ". 1929
.
82. . . . . . ..
- . .:1931 .
83. ...
1954
84. . .., . . . .
. - , , 1911 .
263
.
... ,
,
, , ,
.
. . .
,
. , ,
- . ,
, ,
. ,
, /,
(, ), /, ,
. , ,
. ,
: , ,
,
. , ,
, - . ,
, ,
,
, , ,
.
. ,
,
. , ,
,
, . ,
, , ,
. , ,
, , , ,
. ,
,
. , ,
- , ,
. ,
,
,
( ) ,
. ,
. , ,
, , ..
. ,
.
, , ,
,
,
.
:
.
264
.
. ,
, . -
, (, ),
. ,
. , ! ,
,
. , - , ,
, ? , ,
.
.
,
, .
, -
, , :
. ,
- , .
.
, . .
, ,
.
, , , .
, - ,
. -
. . ,
, ,
, : .
- :
!, - ... , , !.
, -
. , ,
, ,
. -
. , . ,
. . . - .
- .
, .
, .
, , .
.
, , ,
,
,
. , , , -
,
. , ,
, . , () .
.
- . -
. - . .
, ,
. - ,
265
.
, , , .
,
. , .
, .
!? ? ,
. ,
, . , ...
: ...
, - .... .
. !
, , , , ,
.
- 07 2004. - 02 2009 .
266
.
267