A CASA, A FAMILIA

A Galicia rural est estruturada de forma piramidal est formada

tradicionalmente por a casa, a aldea e a parroquia. A familia ou casa e a
caste son grupos de parentesco, unidos por lazos de sangre; a aldea, a
parroquia e o axuntamento son grupos territoriais, que comparten un
determinado lugar para convivir.
A casa e a unidade residencia, social e econmica bsica formada por
individuos que estn unidos por vnculos de
parentesco e forman unha familia, a casa
sustentase con traballo dos membros que a
compoen, dos cales ningn ten liberdade
econmica.
Na xunta parroquial cada casa estaba
representada co seu voto, o patrimonio dos
membros da casa tamn inclua as dependencias anexas, as terras, o
ganado etc.
A casa era identificada por un nome, tomada dun apelido ou por un nome
identificador, os seus membros formaban unha familia extensa troncal;
formada por avs, pais, fillos e tos solteiros. Formaban parte do patrimonio
dunha casa tamn o ganado, dependencias anexas, etc.
O Fenmeno da migracin condicionou a estrutura social, xa que case non
hai familias que non contase con algn emigrante.

ORGANIZACIN TERRITORIAL DE GALICIA

A aldea e a parroquia son os grupos sociais baseados no territorio que
conforman a estrutura social de Galicia, unha e outra constiten en si
mesmas unha unidade xeogrfica. Pero principalmente a aldea e a parroquia
son unidades socias porque os seus individuos se senten membros dun
grupo. Esa unidade social, consguese por medio das relacins de
vecianza, polo cal existen fortes vnculos entre as distintas aldeas dunha
parroquia grazas a celebracins relixiosas, festas, etc.
Administrativamente o territorio seccionase en
axuntamentos, o axuntamento e rexido polo
alcalde e ten sede na vila principal.
O grupo de casas asentadas nun lugar forman
unha aldea, que ofrecen as condicins necesarias
para desenrolar a vida coti.
O conxunto de aldeas forman unha parroquia. Os
vecios, considranse donos da igrexa, cemiterio
etc.
O alcalde representa a autoridade municipal, na parroquia tamn ten un
representante, o pedneo, encargado de transmitir os bandos da alcalda,
administrar as propiedades comns e dirixir os traballos comunitarios.
Na parroquia celebrbase a festa do seu patrn unha vez o ano; haba
cooperacin entre os vecios para afrontar o desenrolo do traballo a axuda
sempre era colectiva, gratuta e desinteresada.
As campas da igrexa comunicaban as diferentes mensaxes, xa foran para ir
a misa ou anunciar unha festa etc. Tamn marcaban a hora.
 A HERDANZA E PROPIEDADE
Basicamente existan dos rximes de propiedade: privada e a comn
A maior parte das terras de labranza estaba en mans de pequenos
propietarios. Normalmente o propietario non quera a terra concentrada
toda nunha sola parcela, senn que quera terras con diferentes tipos de
solo axustados os distintos cultivos que plantaba.
Os bens de propiedade comn pertencan a toda a vecianza. O seu
aproveitamento facase por roldas, e todos estaban obrigados a participar
no seu mantemento, coidado e reparacin.
A propiedade pasaba de pais a fillos por herdanza. A repartir a herdanza
denominbase facer as partexas. Era habitual que un dos fillos levara mais
propiedades cos demais irmns. A razn pola que se faca era para non
desmembrar a casa.
Os arrendatarios cultivaban a terra allea pola que pagaban unha cantidade
o dono da mesma.
O foro era un contrato de longa duracin, normalmente perpetuo, pola que
un home ceda a outro o uso da sa terra a cambio dunha renta.
O arrendo era un contrato por tempo limitado no que se fixaba unha
cantidade anual polas terras.
Cando a herdanza e con mellora o mais frecuente e que o mellorado sea o
fillo varn de mais idade.
PRODUCCIN E INTERCAMBIO
A herdanza non era o nico medio para acceder a propiedade. O agasallo,
ou o troco que consista en intercambiar obxectos eran outras formas de
conseguir propiedade de algo.
O Intercambio de maior valor econmico tia lugar mediante a venta.
Vendanse e adquiranse terras, apeiros, madeira, ganado e outros bens.
Entre os produtos de primeira necesidade, aqueles que escaseaban ou non
produca a propia explotacin familiar eran os mais
demandados, como por exemplo os produtos
industriais.
As relacins de compravenda producanse
fundamentalmente nas feiras e mercados, grazas a
factores coma os emigrantes ou mellora de comunicacins estas feiras e
mercados desenrolronse en gran medida.
As feiras podan ser anuais, mensuais, bimestrais e trimestrais. A maiora
dos artesns acudan a elas para vender os artigos da sa producin, anque
moitos tamn vendan por as casas e nos seus talleres.
Os mercados e as feiras cumpran un papel social de gran importancia,
debido a que eran un punto de encontro entre os xvenes, e xestbanse
grandes relacins mercants.

O DEVENIR DAS HORAS

A distribucin do tempo o largo do dia non era igual para todos os membros
da familia, repartanse as tarefas segn a idade e o sexo de cada un. Os
mozos e adultos realizaban os traballos mais fortes, mentres que os ancins
e os nenos facan os que menos forza fsica requiran.
Pero a divisin do traballo ben marcada sobretodo por o sexo. Os homes
realizaban as tarefas mais duras mentres que as mulleres eran as
encargadas de realizar tdalas tarefas domesticas.
A poca do ano determinaba tamn a xornada. A maior parte das faenas
agrcolas e marieiras concentrbanse no vern.
Nas vilas e cidades o ritmo de traballo non estaba tan influenciado por os
cambios de estacin.
A xornada laboral comezaba o romper o dia, cando salia o sol tombase o
almorzo.
O medioda tombase a comida, o acabar incorporbanse de novo o traballo
ata a media tarde que se paraba para merendar.
O anoitecer volvase a casa, e a muller era a encargada de muxir as vacas e
preparar a cena, que soia estar constituda do sobrante da comida.

O TEMPO, UN CONCEPTO CICLICO

Nas sociedades tradicionais concibase o tempo de forma cclica,
basendose no comportamento da natureza.
Para organizar os diferentes ritmos temporais haba que poer marcas no
tempo, estas marcas eran as festas. Haba celebracins relixiosas, fixadas
pola liturxia da igrexa, festas laicas, que surxen arredor dos traballos de
cada estacin. Tamn haba festas cclicas, unhas cadraban sempre na
mesma fecha coma o nadal, reis, San Xon etc. E outras eran variables
dependendo da Pascua como eran o entroido, semana santa, corpus.
Durante a primavera e o vern a bo tempo e os dias mais longos facan que
fora a poca do ano na que se concentraba o maior numero de traballos,
tanto agrcolas coma marieiros. No vern celebrbanse a maior parte das
festas patronais e romaras.

O INVERNO
No inverno, o esforzo centrbase nos traballos que se facan dentro da casa
debido o mal tempo.
Na vspera de reis, os mozos percorran as aldeas cantando romances que
contaban o viaxe dos magos de oriente a Beln para idolatrar o neno Xess.
As comparsas de entroido percorran asa ras facendo bromas e armando
barullo, o entroido era un tempo de fartadura de bebida e comida.
A PRIMAVEIRA
O Principal traballo agrcola da primavera era a semente do millo, o lino e as
patacas. En canto as actividades pesqueiras, daba comezo a captura do
polvo.
As devocins da Semana Santa manifestbanse en procesins organizadas
polas cofradias.
Os ramos bendecidos o domingo de ramos na igrexa conservbanse logo
nas casas, para o dia de tronada colocalos como elementos protectores.
O Xoves santo instalbase na igrexa un
monumento, un altar o que trasladaba o corpo
de cristo.
O Corpus, era unha celebracin cvico-relixiosa
na que participaban tdolos autoridades
sociais: como son o axuntamento, o clero, os
gremios e as cofradias.
O gran protagonista na noite de San Xon e o lume. En cada aldea ou barrio
acendanse cachelas nas que ardan tdolos males, cando o lume se
consuma todos saltaban por encima co fin de aloxar o mal.
O San Xon unha festividade que tia lugar na forza do vern, era o da
mais largo do ano e por tanto o mais sagrado.
O VERN
No vern o traballo agrcola intensificbase, xa que coincida ca poca de
colleitas. As tarefas centrbanse na trilla de cereais, a sega da herba seca, a
recollida do lino das patacas etc.
Durante esta poca, o bo estado do mar facilitaba tamn as labores da
pesca e marisqueo.
Os grandes momentos relixiosos as romaras eran a misa
maior e a procesin.
Nas festas e romaras teen, ademais de relixioso, un
marcado carcter ldico
Os romeiros que acudan o santuario soan levarse recordos piadosos:
medallas, estampas etc.

O OUTONO

Os traballos que se realizaban nesta poca do ano estaban orientados a

abastecer a casa para facer fronte o inverno. Entre os que destacan o
esfollar o millo, a recollida de castaas etc.
A matanza facase nos meses fros, nos que se
conservaba mellor a carne.
O dia de defuntos honrbase a memoria dos mortos,
facendo visitas os cemiterios, celebrando misas etc.
O Magosto era unha festa na que se coman castaas e se beba vio
arredor do lume.

A CORRENTE DA VIDA

O primeiro grupo de idade do que formaba parte unha persoa era a infancia,
que durara ata que os cativos foran capaces de levar a cabo traballos de
adultos. Nese intre entraban a formar parte da xuventude, que durara ata
que dure a solteiria. O matrimonio indica o comezo da idade adulta. Os
homes e mulleres que alcanzan a madurez adquiren o mesmo tempo os
dereitos e condicins de vecios. A ultima idade das persoas era a vellez,
que se consideraba cando un xa tia netos.

O NACEMENTO
As mulleres paran na casa, asistidas por algunha vecia con practica nestes
asuntos, para evitar complicacins recorrase a axuda dos santos.
Co bautismo o neno faise cristin e entra a formar parte da sociedade
APRENDENDO A VIVIIR

Os cativos, dende moi pequenos, realizan traballos que non supoan un

gran esforzo ou responsabilidade como coidar o ganado, guiar a xugada
etc.
Eran poucos os nenos e nenas que asistan regularmente a escola.
Os xogos das nenas xiraban arredor da casa e os dos nenos eran mais
aventureiros. Ademais da funcin ldica, os xogos cumpran unha misin
soliciolizadora, os nenos aprendan algunhas normas da cultura por medio
deles.
OS ANOS MOZOS

Os mozos deban, por honra propia, lucir maior esforzo nos

traballos mais duros. Por contra gozaban de maiores
liberdades por a sa condicin de solteiros, as mozas
participaban nos traballos colectivos femininos.
Os xvenes da parroquia formaban unha asociacin e xuntos organizaban as
festas.
A FORZA DA IDADE
O casamento non era soamente a unin de das persoas
ante a igrexa e a sociedade, senn que establece a
paternidade legal, forma un grupo de cooperacin no
traballo etc.
O reparto das tarefas facase en funcin do sexo, os homes encargbanse
das labores que requiran maior forza fsica e as mulleres encargbanse das
tarefas do fogar.

O OCASO DA VIDA

No seo do grupo familiar os ancin eran a autoridade. O

av era quen dirixa e representaba a casa, mentres
que a avoa era a que se gobernaba nos asuntos
domsticos. Os ancins encargbanse dos traballos mais lixeiros

A MORTE

No enterro poase de manifesto a situacin econmica e social da familia,

en aspectos como o numero de curas etc.
O Loito era a manifestacin publica de dor tras a morte
de algn parente, non se poda asistir a ningunha festa,
e as mulleres tias que vestir roupa negra.
Nas partidas de defuncin quedaban recollidas o numero
de misas, novenas e responsos que se deban celebran por a alma do
defunto.
PROTECCIN E DEVOCIN

As crenzas relixiosas da sociedade tradicional son as mesmas que as da

relixin catlica
Para protexerse do mal empregan obxectos santificados, cruces,
evanxlicos, estampas etc.
A forma mais habitual de pedir o agradecer un favor era ofrecendo un
agasallo o santo, ben en dieiro ou en especies.
Os exvotos son o recordo do beneficio recibido. Hainos que representan a
persoa ou a parte do corpo enferma para a que se pide cura ou que foi
curada. Nalgns santuarios levbanse cadros pintados contando o milagre
da curacin.
Facer o camio e un acto penitencial propio das romaras.
Nalgns santuarios os devotos que se salvaron da morte certa ofrecen a
caixa que usaran si non fose pola intervencin divina.
Moitos santuarios contan con fontes de auga as que se lle atriben
propiedades curativas.

A SADE
Para a medicina tradicional a enfermidade era provocara por un esprito
maligno que entra no corpo.
A curacin consiste, polo tanto, en expulsar o mal. Para esto, recorrese a
axuda de deus.
Lavase e queimase a impureza con auga e lume, tamn se
empregan armas simblicas que cortan o mal, como
navallas, coitelos ou tesoiras.
A expulsin realizase na igrexa ou en lugares malficos
asociados o demo.
Nesta medicina deus e o medico e, por tanto, o seu representante, o cura, e
o que o curandeiro por excelencia.
As propiedades curativas das prantas son coecidas dende a antigidade,
con estas facanse infusins, para administrarllas os enfermos.
O corpo de cristo era un obxecto sagrado contra as enfermidades.