OXY liu php

Mc ch ca oxy liu php l bo m cung cp oxy y cho t bo qua s

oxy ha mu ... Lng Oxy cn thit sa cha tnh trng gim Oxy mu s ty
thuc vo tnh trng ca bnh nhn. Cch tt nht nh gi hiu qu ca Oxy liu
php l da vo kh mu ng mch hoc theo di bng Oxy k. Da vo hai phng
php trn ta c th chnh lng Oxy cho thch hp.

1. Ch nh ca Oxy liu php

Ch nh ca Oxy liu php l tnh trng gim Oxy mu. Gim Oxy mu l tnh
trng gim p lc ring phn ca oxy trong mu ng mch (PaO2) thp hn gi tr
bnh thng. Chng ta c th tnh gn ng PaO2 khi bnh nhn th kh tri v
cao ngang vi mt bin bng cng thc sau:

PaO2 = 103,5 - (0,42x tui ) + (-) 4 (Sorbini, C.A..,1968)

Lng Oxy cn thit sa cha tnh trng gim Oxy mu s ty thuc vo

tnh trng ca bnh nhn. Cch tt nht nh gi hiu qu ca Oxy liu php l da
vo kh mu ng mch hoc theo di bng Oxy k. Da vo hai phng php trn ta
c th chnh lng Oxy cho thch hp.

Cc ch nh khc ca Oxy liu php l: gim cng c tim, gim cng c hp.
Gim Oxy mu c th gy tng thng kh v cung lng tim khi c th cn b tr
c. Do khi tng PaO2 nng lng (c) cn thit cho hot ng ca h tim mch
v h hp c gim thiu.

2. Cc thit b cung cp oxy dng thp

Thit b cung cp oxy dng thp l thit b ch p ng mt phn dng ht vo

ca bnh nhn, kiu th v tn s th s nh hng ti FiO2.

a. Knh Oxy - ng thng Oxy

 Knh Oxy l mt v d in hnh ca thit b cung cp Oxy dng thp. Knh
Oxy c gi mi trn ca bnh nhn, c hai chu hi cong c t vo hai l mi.
Oxy vi dng t 1-6L/pht s c chy vo mi bnh nhn y "khong cha gii
phu"

Khong cha gii phu bao gm mi hu, ming hu. Ngi ln khoang cha
gii phu ny khong 50ml. Mt chu k th lun c mt giai on ngng th gia chu
k th ra v th vo. giai on ny, khoang cha gii phu s c y bng
Oxy. Do 50 ml u tin ca mi chu k ht vo s hon ton l Oxy, sau l Oxy
trn vi kh tri. Fi02 s thay i ph thuc vo tn s th v Vt ca bnh nhn. Fio2
c tnh gn ng bng quy tc s 4. Quy tc pht biu nh sau (Coi nng Oxy
kh tri l 20% c cho bnh nhn th thm 1l/pht th FiO2 tng thm 4% v d: nu
bnh nhn th kh tri, FiO2 = 21% nu bnh nhn th Oxy qua knh vi dng 1
lit/pht th Fi02 l 24% cn nu bnh nhn th Oxy qua knh vi dng l 6l/pht th
FiO2 = 20 + 4 x 6 = 44%

Nguyn l hot ng ca ng thng Oxy cng tng t nh vy. ng thng

c t qua mt trong hai l mi ca bnh nhn sao cho u ng thng ngang vi
mc li g. Tc dng v FiO2 p dng tng t nh knh Oxy.

b. Mt n n gin
 Nguyn l ca mt n n gin l lp thm mt khong cha (chnh l mt n)
bn cnh khong cha gii phu. Trong thi gian ngng th gia k th ra v ht vo,
mt n v khong cha gii phu s c y bng kh Oxy. Do giai on u
ca mi k ht vo s hon ton bng Oxy, sau l Oxy trn vi kh tri, cng nh
knh Oxy, FiO2 mt n n gin thay i ph thuc vo Vt v tn s th ca bnh
nhn.

Mt n n gin c th to ra FiO2 t 35% -55% vi tc dng Oxy t 6-

12l/pht, do khi th ra, bnh nhn th CO2 vo trong mt n. trnh hin tng ny
dng Oxy cho bnh nhn th mt n ti thiu l 6l/pht.

c. Mt n ht li mt phn v mt n khng ht li
 Mt n ht li mt phn v mt n khng ht li thng c gi l mt n c
ti. Mt ti cha kh c thm vo mt n do tng c kh nng cha oxy.

mt n ht li mt phn ti kh thng t do vi mt n. V do khi bnh

nhn th ra 1/3 lng kh u tin nm khong cht gii phu v rt giu Oxy do
khng tham gia vo vic trao i kh s chy vo ti kh. Lng kh cn li s qua
cng th ra ra ngoi. Trong lc ngng th gia k th ra v th vo, dng Oxy s
y khong cha gii phu, mt n v ti kh. Bnh nhn ht vo hn hp Oxy v
kh. Mt n ht li mt phn o th to ra FiO2 ti 60%. Dng Oxy c chnh lm
sao cho ti kh khng b xp hon ton khi bnh nhn ht vo.

Mt n khng ht li, tng t nh mt n ht li mt phn ch khc l c thm

cc van mt chiu cng th ra (mt hoc hai bn), v gia mt n v ti kh. Van
mt chiu gia mt n v ti kh c tc dng ngn khng cho kh th ra ca bnh nhn
trn vi Oxy trong ti. Van mt chiu cng th ra s ng li khi bnh nhn ht
vo c tc dng ngn khng cho kh tri chy vo trong mt n. V l do an ton (mt
dng oxy th vo ),mt s nh sn sut b bt mt van mt chiu cng th ra.Mt
n khng ht li c th to ra FiO2 ti 70%.Cng nh mt n ht li mt phn,dng oxy
c chnh lm sao cho ti kh khng b xp hon ton khi bnh nhn ht vo .

d. Cc thit b khc

ng thng Oxy xuyn qua kh qun (SCOOP), knh oxy c b phn cha Oxy
(reservoir-pendant-cannulas), thit b th Oxy theo nhp th.

3. Cc thit b cung cp oxy dng cao

Thit b cung cp oxy dng cao l thit b p ng c hon ton dng ht vo

ca bnh nhn.Kiu th v tn s khng nh hng ti FiO2.

a. Mt n venturi
 Mt n venturi s dng hiu ng venturi trn hai hn hp kh trn rt ln.
Cu to ca mt n venturi gm mt ng pht ni vi ngun Oxy, mt bung trn kh
c ca s trn kh v mt n. Khi dng Oxy i qua ng pht, th tc dng Oxy i ra
khi ng pht c gia tc ln nhiu ln. Vi tc rt cao, dng Oxy s ko theo kh
tri qua ca s bung trn vo bn trong bung trn. Vi mi mt kch thc ca
s khc nhau ta c c t l trn khc nhau. Ta c th tnh t l trn theo cng thc
sau:

Kh tri / Oxy = 100 - FiO2/ FiO2 - 21

V d:

Bn s dng mt n venturi cho bnh nhn .Bn t FiO2 = 40% v dng oxy l
9l/pht.

Hi: T l trn kh tri/oxy l bao nhiu?

Tc dng kh l bao nhiu?

3/1Kh tri / oxy = 100 - FiO2/FiO2 - 21 = 100-40/40-21 = 60/29

Tc dng kh trn l: (3+1)x9=36 L/pht

 Mt n venturi, ty theo nh sn xut, c th to ra FiO2 t 24% ti 50%. Vi
mi FiO2 nh sn xut s quy nh tc dng ti thiu.

b. Mt n bng gy m

L h thng khng ht li, Oxy dng cao dng trong gy m. C th dng

cho th hn hp kh He/O2 hoc CO2/O2.

c. Cc thit b khc

Lng oxy hoc hp u dng trong nhi khoa, ng ch T...

d. Lm m trong oxy liu php

Oxy t bnh hoc t h thng ng dn u l oxy khan nc. Vit dng oxy
khan nc cho bnh nhn c th gy ra kch thch ng h hp trn, lm kh m,
lm ngng hot ng ca h thng lng chuyn, ng m di (Chalon, 1980).

iu ny c th phng trnh nu cc bin php lm m c ng dng mt

cch hp l.

Trong iu kin m cao nh Vit Nam, khi cho th oxy qua knh hoc ng
thng, vic lm m ch c p dng khi cho th Lpht. Cn i vi cc thit b c
mt n, vic lm m nn c p dng

4. Cc bin chng ca oxy liu php

C mt vi bin chngca oxy liu php m chng ta cn ch trong thc hnh

lm sng. Mt iu quan trng l hu ht cc bin chng ny u c th phng trnh
c nu chng ta p dng oxy liu php mt cch chun. Cc bin chng thng gp
bao gm: xp phi, gim thng kh, ng c oxy, bnh l vng mc tr non.

a. Xp phi

Th oxy ko di vi FiO2 cao s dn dn loi b kh nit ra khi phi. kh

quyn c ti 78% l nit. Nit l kh tr, tham gia khng ng k vo qu trnh trao
i kh qua mng ph nang .Do vy nit nm li ch yu ti ph nang ny khng b
xp li vo cui th th ra. Khi nit b loi khi phi v thay bng oxy,qua thi gian
oxy s b hp thu v th tch ca cc ph nang s gim i dn ti hin tng vi xp
phi lan ta.iu ny c bit nguy him cc bnh nhn suy h hp v th nng.

b. Gim thng kh

i vi cc bnh nhn COPD, vic th oxy liu cao c th gy gim thng kh

do c ch trung tm h hp " p ng vi oxy mu thp", hoc tng thng kh khong
cht dn ti lm gim thng kh liu dng. ch i vi bnh nhn COPD ch cho th
oxy khng qu 3lt/pht bng knh oxy hoc ng xng v tt nht l cho th bng mt
n venturi vi Fi02 35%.

c. Ng c oxy

Th oxy liu cao ko di c th gy ra x phi, bnh l mng trong nng thm

tnh trng ARDS, ph phi, au u, chng mt,...tnh trng ng c oxy cn ph
thuc vo tng c th. Nhn chung th 100% oxy trong vng 24gi cha gy ra bin
chng nng. Nu th 100%oxy m khng duy tr c PaO2 trong gii hn bnh
thng th cn nhc n bin php CPAP hoc thng kh nhn to.

d. Gim hot ng ca cc vi nhung mao( lng chuyn)

e. Gim chc nng bch cu

f. Bnh l vng mc tr non

M, bong vng mc l cc bin chng rt hay gp khi cho tr c bit l tr em

non th oxy liu cao. Phng nga bng CPAP vi FiO2 thp hoc duy tr PaO2
trong khong 50-80mm Hg.

5. Nguy c s dng oxy

Oxy c s dng trong yt lun dng oxy nn. Tt c cc thit b nn u c

nguy c gy n. c bit ch khi vn chuyn bnh oxy.