Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Imprimir | Regresaralanota
Psicologa | Jueves,11defebrerode2016
Lainconsistenciadelamemoriayla
subjetividadpolticacontempornea
Apartirdeunarecorridaporlanovela1984,deGeorgeOrwell,ydeloselementosmanejados
porelmarketingpolticoysulabilidad,FernndezMirandaplanteaunamiradasobrela
construccindelvotodeCambiemosysusperspectivasfuturas.
PorJaimeFernndezMiranda*
(uno)
Eldebatetelevisadodeloscandidatosapresidenteanterioralballotageplante
unasituacinfrancamenteirrisoria,tantomsirrisoriacuantoquepareca
inevitable.Sciolidebademostraryaelloseabocdurantetodoeldebateque
detrsdelaretricavacadelmacrismoseocultabaunprogramaneoliberal
salvaje.LoirrisorioesqueslotresdasantesdeldebateMacriysus
economistas,talvezdemasiadoconfiadosenuntriunfoinexorable,haban
violadolaestrictapolticadeocultamientoquesehabanimpuestoexplayndose
entodoslosmediosacercadeladevaluacin,laquitadesubsidiosyelaumento
detarifasqueejecutaranunavezasumanelgobierno.Entonces,porquScioli
seabocabacontantompetuadevelarloqueestabaalavistadetodos?
Develarloevidente,curiosaparadojaqueechaportierralafrasecanonizada:nadieresisteunarchivo,yquedenunciaun
rasgofundamentaldelasubjetividadcontempornea.Conlasimplenegacindeaquelloquehabadichotresdasantesy
quetodalapoblacinhabaodo,Macrisemostrinmunealarchivo.Mascullamoslasensacindequeesposibledecir
cualquiercosa,loquesea,porquenadatieneconsecuencias.
Esinteresanteremarcarqueentrelosdiscursos(pormomentosvirulentos)quesostenanyansostienenlosvotantesde
Cambiemosenlasredessociales,raramenteseleaunfrancoacuerdoconlaspolticasneoliberales.Podemossuponerque
algunosvotaronalaalianzaporquepertenecanalpequeogrupoqueseverafavorecidoporunmodeloneoliberal,otros
porquesesentanindividualmenteinmunesalajuste,otrosporquenoimportabaquharaMacricontaldequeel
kirchnerismodejaraelpoder.Peroalmargendetodasestasmodalidades,quesuponenunciertoreconocimientoydiversos
gradosdeaceptacindelaspolticaseconmicasortodoxasqueMacriaplicara,sedestacabauncaudalimportantede
personasqueparecandesconoceraquelloquehabacirculadoportodoslosmedios,inclusoporlosmedioscorporativos.La
cuestinesinquietante:aquelloqueesvistoyodoparecenoserreconocidooincorporado.
Estasituacinnosconfrontaconalgomssutilymspotentequelaestrategiadeocultamientodelmacrismoyquelas
operacionesdelaprensacorporativa.Tantounacomolaotraplanteanunarelacinaloinvisibleporelcontrario,enel
desconocimientodelovistoyloodosetratadeunarelacinaloevidente.Tanevidentequenoselove,comolacarta
robadadePoe?No,lomsinquietanteesqueseloveyselopuedereproduciralinfinito,peroescomosinotuvieraefecto
algunosobreelsujetoQuhayaquenjuego,quemodalidadessubjetivasserevelanyocultandetrsdeestesntoma?
Enmuchoscasos,escierto,haoperadoelmecanismoqueFreudllamadesmentida,apartirdelcualelsujetoimpugnala
percepcindeaquelloselementosdelorealqueamenazanunacreenciaenestecaso,detodoaquelloquerecusabala
inminenciadelmundofelizpreconizadoenlacampaadeCambiemos.Laastutaideadeunacampaadelmiedoofreci
unterritoriodondefueaparartodoaquelloquesesaba,peronosesaba,aquelloqueerapercibidoydesmentidoenun
mismoacto.Esinteresanteobservarcmounaspocassemanasmstarde,antelasprimerasmedidasdelgobiernode
Macriquecontradecanprofundamenteelmundoidealdedilogo,alegrayrepublicanismodibujadoenlacampaa,el
destinodeladesmentidafueunaferramientoenceguecidoalacreenciarenegatoriaconelconsiguienteaumentodela
violenciadiscursivaenlasredessociales.
Peroalladodeestemecanismoquisierasituarotramodalidaddedesconocimientodeloquehasidovistoyodoenlaque
nosetrata,comoenladesmentida,deunaimpugnacindelapercepcinsinodeunainconsistenciadelainscripcin
http://www.pagina12.com.ar/imprimir/diario/psicologia/9-292201-2016-02-11.html 1/5
18/8/2016 Pgina/12 :: Psicologa :: La inconsistencia de la memoria y la subjetividad poltica contempornea
psquica,modalidadmssutilymsradicalque,pienso,hasidodecisivaenlasltimaseleccionespresidencialesyque
delataunrasgofundamentaldelasubjetividadcontemporneaensurelacinconlamemoriayeltiempo.Enlaactualidad,a
lasobreabundanciaderegistrosexteriores(audios,videos,notasescritas)parececorresponderleunvacoaniveldel
registrosubjetivo,msan,esposibledecirquecuantomsatiborradoderegistrosobjetivosestelsujeto,msmermala
capacidaddeincorporarlainformacin.Setratadelreversoperfectodelmecanismodecensura.
(dos)
En1984,extraordinarianovela,GeorgeOrwellcreaunmundodivididoencuatroterritorios.WinstonSmith,elprotagonista
principal,viveenlaciudaddeLondresubicadaenunodeestosterritoriosOceana,elcualestgobernadohacedcadas
porunPartidototalitarioquedespliegaunamaquinariadecontrolabsolutoycasiperfectosobresushabitantes.
...enesemomento,en1984(siesqueefectivamenteera1984),OceanaestabaenguerraconEurasiayeraaliadadeAsia
Oriental.Enningndiscursopbliconiconversacinprivadaseadmitaqueestastrespotenciassehubieranhalladoalguna
vezendistintaposicincadaunarespectodelasotras.Winstonsabamuybienque,hacaslocuatroaos,Oceanahaba
estadoenguerracontraAsiaorientalyaliadaconEurasia.Peroaquelloeraslounconocimientofurtivoqueltenaporque
sumemoriafallabamucho,esdecir,noestabalosuficientementecontrolada.Oficialmente,nuncasehabaproducidoun
cambioenlasalianzas.OceanaestabaenguerraconEurasiaportanto,OceanasiemprehabaluchadocontraEurasia.El
enemigocircunstancialrepresentabasiempreelabsolutomal,ydeahresultabaqueeratotalmenteimposiblecualquier
acuerdopasadoofuturoconl.1
Atalfin,elPartidoprocedealaeliminacindetodoslosarchivos,alareescrituradetodosloslibrosyalcastigoatodoaquel
quemencioneelhechoqueseintentaeliminar,sehacendesaparecerlostestigosytestimonios,todovestigiodeloque
sucedidevieneimpronunciable.WinstonSmithcargaconunrecuerdoabsolutamenteprivadocuyonicosoporteessu
memoria,restosdeunacontecimientoqueslosehallaconservadoensuinterioryquecontradicetodoslostestimonios
exteriores.Alaborraduradelregistromaterialporpartedelpoderlerespondelarebeldadeunamemoriasingularquenose
dejadisciplinar,situacininversaaladelsujetocontemporneoenquealamostracinobscenadetodoyalaaccesibilidad
absolutaalosarchivoslecorrespondeunvaciamientodelamemoria.
ElPartidodijoqueOceananuncahabasidoaliadadeEurasia.El,WinstonSmith,sabaqueOceanahabaestadoaliada
conEurasiacuatroaosantes.Perodndeconstabaeseconocimiento?Sloensupropiaconciencia,lacual,entodo
caso,ibaaseraniquiladamuypronto.SitodoslosdemsaceptabanlamentiraqueimpusoelPartido,sitodoslos
testimoniosdecanlomismo,entonceslamentirapasabaalaHistoriayseconvertaenverdad(...)Eramuysencillo.Lo
nicoquesenecesitabaeraunainterminableseriedevictoriasquecadapersonadebalograrsobresupropiamemoria(...)
cmoibaustedaestablecerelhechomsevidentesinoexistamspruebaqueelrecuerdodesupropiamemoria?2
LacontemporaneidaddibujauninteresanterevsdelafantasadeOrwell:todosehallaalavista,losarchivosestn
disponiblesencualquiermomentoylugarenquesedispongadeconexin.Losdispositivosdeenunciacindelacultura
actualnoborranlosarchivossinoquehacenobsoletasufuncin,propiciandounainconsistenciadelamemoriaqueno
opera,comoenlacensura,porborraduradelsoportecolectivosino,segnlagenialtesisdeWalterBenjamin,poratrofiade
laexperiencia.Hacecasicienaos,Benjaminplanteabaunaideaabsolutamentevisionariacuyapotenciaseacrecientaal
momentodepensarlosdispositivosdeenunciacindelaculturacontempornea:
Silaprensasepropusieseprocederdetalformaqueellectorpuedaapropiarsedesusinformacionescomopartesdesu
experiencia,noalcanzaradeningunaformasuobjetivo.Perosuobjetivoesjustamenteloopuesto,yloalcanza.Su
propsitoconsisteenexcluirrigurosamentelosacontecimientosdelmbitoenelcualpodranobrarsobrelaexperienciadel
lector.Losprincipiosdelainformacinperiodstica(novedad,brevedad,inteligibilidady,sobretodo,lafaltadeconexinentre
lasnoticiasaisladas)contribuyenadichodefectotantocomolacompaginacinyelestilolingstico.3
Lavelocidad,elvolumen,lanovedadconstantey,sobretodo,laequivalenciadetodoslosenunciados,rasgosquedefinenel
flujoincesantedeinformacinenlaactualidad,forjanunasubjetividadregidaporlatemporalidaddelinstante,despojadade
lacapacidaddeasimilarlosacontecimientos,condenadaaelegirentreopcionesdelmismovalor.Losdispositivosde
enunciacindelaculturacontemporneavuelvenobsoletalafuncindelarchivocomosoportecolectivodelamemoria.Por
supuesto,aquelloquehasidovistoodoledopuedeserevocadoyreevocadoapiacereporelindividuoperoelhecho,an
disponibleparasuevocacin,noseentramaenunahistoriaynopasaaformarpartedelaexperiencia.Estaall,asequibley
anodino,despojadodesubjetividad,perdidoenunocanodemarcasquetienenidnticovalor,purainformacin,nada...
(tres)
Laincapacidadparaasimilarlosacontecimientosalapropiaexperienciaesinherentealosdispositivosdeenunciacindela
culturacontempornea,hiptesisquerecusacualquierreduccindelaeficaciasubjetivantedelosmediosdecomunicacin
alosenunciados.EstaideaquecondiferentesmaticesfueformuladaporIgnacioLewcowiczhacemsdedosdcadas,
exigedosaclaracionespreliminares:enprimerlugar,esimprescindiblenohacerladerivarenunrelativismodelsentidoenel
queeslomismodecircualquiercosaporqueloesencialnoserael(los)sentido(s)sinolalgicadiscursiva.Esterelativismo,
quecoqueteaconelestructuralismomspobre,poneenunmismoplano,porejemplo,lasoperacionesdelaprensa
http://www.pagina12.com.ar/imprimir/diario/psicologia/9-292201-2016-02-11.html 2/5
18/8/2016 Pgina/12 :: Psicologa :: La inconsistencia de la memoria y la subjetividad poltica contempornea
corporativaconlasnumerosaspropuestasdeTVcreativasquehansurgidoenlosltimosaos.Ahorabien,estas
propuestasnocreanunsujetopolticosinoquesoncreadasporl.Portomarsloelejemplomsnotable,losniosno
miranelcanalPakapakaporquelesresultaaprioriatractivo,sinoporquehahabidounainnegabletransformacinculturalen
vastossectoresdelasociedad,quehacequemuchospadrespiensenmsenlaformacinculturaldesushijosqueen
proveerlesrecursosparaquetenganxitoenunmundodecompetenciadescarnada(imaginarioparentaltpicodelacultura
neoliberal).Pordecirlodealgnmodo,enlos90Pakapakahabraestadocondenadoaseruncanaldeculto,unapropuesta
estticaeideolgicanotablementecreativaynovedosaconescasaeficaciasubjetivante.
Ensegundolugar,ponerelacentomenosenlosenunciadosqueeneldispositivoformaldeenunciacin,noimplicatampoco
subestimarlasoperacionesdelaprensacorporativaque,sinningunaduda,hantenidounefectodecisivoenlasltimas
elecciones.Ahorabien,mientrasquelaoperacindeprensaesunatentativaenmuchoscasosexitosademanipularel
pensamiento,ladiscursividadmassmediticaaniquilalacapacidaddepensar.Ciertamentelosenunciadosdelaprensa
corporativamoldeanlavivenciadelosindividuos,peroparaqueelloseaposibleesmenesterunsujetoarrasadoensu
capacidaddeconstruirsupropiaexperiencia.Esdecirquelasoperacionesmediticasmuchasvecesvergonzosamente
burdasyexplcitasslosonposiblesentantolosdispositivosdeenunciacindelaculturacontemporneahanabolidola
capacidaddeelaboracinsubjetivadelosacontecimientos.
Lainconsistenciadelamemoriaeslamarcadeorigendeunsujetoregidoporlatemporalidaddelinstante,cuyacapacidad
deincorporarlosacontecimientosasuexperienciaestabolidaporlairrupcincontinuadeinformacionesequivalentes,
intercambiables,quesesucedenalinfinitodejandomarcassuperficiales,sinqueelsujetotengaotrapotestadquelade
elegirunaendesmedrodelasotras.Deestemodo,lapraxispolticaessustituidaporunaprcticadeconsumo,esdecir,por
laeleccinenelpuropresenteentrediversasopcionesequivalentessegnlaconvenienciaolaopinindelmomento,
maleable,evanescente.MacridijoexplcitamentequeaplicararecetasneoliberalesortodoxasluegoMacridijoqueestoera
uninventodelkirchnerismo...yelconsumidorseveconminadoaelegirentredosomsenunciadosquesesitanenel
mismoplano.Creoqueporello,durantelassemanasanterioresalballotage,larespuestamsrecurrentedemuchos
votantesdeCambiemosenlasredessocialesera:djenmeelegirenpaz,nointentenincidirenmivoto,esdecir,no
perturbenestegestoestrictamenteprivadoaquehaquedadoreducidalademocracia,noseentrometanenestaeleccin
individualysoberanaquedegradalapolticaenunaprcticadeconsumo.Aqu,elsignificanteeleccincreaunaamalgama
quefusionaelsufragiolibreconlalibertaddeconsumo.
En1984elPartidoutilizalaoperacindecensuraabocndoseaunaincesantereescrituradelahistoriaenfuncindesus
interesesdelmomento.Msradicalmente,ladiscursividadmediticacontemporneaborraladimensinhistricaencuanto
tal.Estodejaelcaminoholladoparaelmarketingpoltico,quebienhansabidoexplotarloshacedoresdelacampaade
Cambiemos.Lalgicaesbienconocida:identificarunanecesidadactualenelmercadoelectorado(unanecesidaden
germen,esdecir,presenteenelaireperoaunnonominada),forjaruncamposemnticoquetengalacapacidadpara
nombrarergo,crearesanecesidady,finalmente,ofrecerunproductoquerespondaaestademanda.
EldiscursodeCambiemos,resultadodeunminuciosoestudiodemercado,tieneunalgicasimilaryproduceefectos
similaresaloslibrosdeautoayuda.Tantounocomootropropicianunaidentificacinrpidayglobal:habladem,dicen
quieneshanledounlibrodeautoayuda,fraseque,conciertosmatices,heododebocademuchosvotantesdeMacri.El
marketingtiendeamoldearlavivenciadeunsujetosincapacidaddeexperiencia.Deestemodounavivenciasinmemoria,
siempreactualyporelloplena,inefableyvisceral,urdidaporeldiscursodelmarketing,usurpaellugardelaexperiencia
subjetiva.Comosucedecontodabuenapublicidad.Ladiscursividadylatemporalidadpropiadelapublicidadanulanla
capacidaddelsujetoparaelaborarsuimpronta.Deotromodo,noproduciraefectos.Sometidaalrgimendelmarketing
poltico,lavotacindevieneunaprcticadeconsumo.Unams,comotantasotras.
EnelartculoElprimerpresidentedeFacebook,publicadoeneldiarioLaNacinel26denoviembrede2015,JulinGallo
directordecontenidoyestrategiaenredessocialesywebdelaCampaaMacriPresidentesitalaslneasfundamentales
delalaboriosaconstruccindeunnuevoproductocomercialllamadoMauricioMacri.Enestaconstruccin,laclavefuela
utilizacindelasredessocialesmuyespecialmente,lacuentadeFacebookdelcandidato4,atravsdelascualesel
empresariodespectivoyfanfarrn,elmillonarioqueesgrimiduranteaossusairesdesuperioridadentodoslosmedios,
fuedeviniendounpersonajebonachnyclido,unhombredefamiliacercanoalasnecesidadesdelpueblo,alguiencomn
conquienlagentecomnpodraidentificarse.Estaactualizacinpermanentedelaimagenpblicasloesposibleapartir
delainconsistenciadelamemoriaquepropicialadiscursividadmassmeditica.Enestemarco,esimportantesubrayarque
lacampaadeCambiemoshareveladounaconcepcinnovedosadelmarketingpoltico,talcomoloescribeunodesus
principalesgestores:
Yanoestamosmsencerradostodosjuntosdentrodeunanicaesferameditica,alaqueunacadenanacionalpuede
interrumpirasuantojopararociaralagentedesdearribaconsumensajedepropaganda.Ahorasomoslasumade
innumerablespequeasburbujasindividuales,quejuntasproducenunaespeciedeespumasocial(...)Macrieligihablar
comolasotraspersonasensumismoterritorioyconelmismolenguaje.Poresopuededecirsequeeselprimerpresidente
deFacebook.
(cuatro)
http://www.pagina12.com.ar/imprimir/diario/psicologia/9-292201-2016-02-11.html 3/5
18/8/2016 Pgina/12 :: Psicologa :: La inconsistencia de la memoria y la subjetividad poltica contempornea
Claroqueenelmarketingnosetratadeunacreacinexnihilo,sueficaciaconsisteencaptarciertoselementos
preexistentesparatransformarlosenunavivencia.Estoplanteaunapreguntaqueseramaterialparaotroensayo,asaber,
culessonloselementosqueelmarketingdeCambiemosidentificenelelectorado?Undeseodepacificacin
contrastanteconelcaosquedibujabanlosmediosoelodiodeclase?Losvaloresoficialesdelaclasemediaosureverso
oscuro?Probablementeambascosas.Dehecho,noesposiblenoverqueeldiscursoexplcitodeCambiemos,elque
apostabaaldilogo,laalegraylaunidaddetodoslosargentinos,estabaplagadodegestos,guios,trminos(trapitos,
choriplaneros,etc.)quecomponansureversoyqueestabandirigidos,comounacontrasea,alreversodelosvalores
explcitosdelaclasemedia.
Elhechodequesealaprimeravezqueunpartidoabiertamenteconservadoraccedealpoderporlavaelectoralsupone,de
msestdecirlo,lareaparicindeciertosrasgosretrgradosyviscerales,siemprelatentesenlaclasemediaargentina,que
liganlosdestinosdegrandezadeunanacinpretendidamenteeuropeaalaxenofobiayeldespreciodeclase(aquelloque
hellamadoelreversodelosvalores).Ysinembargo,estareemergencianohabrasidoposiblesinelpoderdelmarketing
poltico,queidentificyreuniestoselementoscreandounavivenciasubjetivaplena,intensaeinapelable.Pero,finalmente,
elmarketingpolticoslocuentaconesepoderomnmodocuandoelsujetopolticoestsubsumidoenelsujetode
consumo.
Estasubsuncinproduceunainquietantecantidaddevotoslbilesquecambiandeproductosegnlanecesidaddel
momento,locualpuedeserfcilmenteargumentadosirecordamosquehaceslocuatroaosCristinaFernndezde
Kirchnerganlaeleccinpresidencialenprimeravueltaconel54porcientodelosvotos.Conlocual,esevidentequeuna
significativaporcindeeseelectoradovotaMacrienelltimoballotage.Msan,segntodaslasencuestas,casilamitad
deaquellosquehabanvotadoalFITenlaprimeravueltalohicieronporlaalianzaCambiemosenlasegunda.
Semejantemutacinnopodraserexplicadaporunanocinsimplistadedespolitizacin,entendidacomolaausenciade
recursosintelectualesespecficosquepermitanunanlisis,locual,adems,trazaracomonicavadesalidaposible
aquelloquehasidollamadoconcientizacin,asaber,latransmisindidcticadecontenidosqueproducenunasuertede
despertarauspiciadoporunconocimientodequeantessecareca.
Laclsicaescuelitadeformacin,dudosamentefecundaparaformarcuadrospolticos,enningncasotienesentidocuando
setratadepolticademasas.Yencuantoalautilizacinderecursosdelmarketing,nocreoqueseaaprioridesdeablea
condicindeplantearalgunasreservas:antetodo,siaceptamoslahiptesisdequeelmarketingsloesverdaderamente
eficazcuandoelsujetopolticoestsubsumidoenelsujetodeconsumo,suutilizacinporpartedelasorganizacionesdel
campopopularslopodrajustificarseencoyunturaselectoralesluego,queenlaguerradeenunciadosdiseadosporel
marketingnoesposiblecompetirconunpartidoconcebidosegnunalgicaempresarial,durantelassemanaspreviasal
ballottage,hasidoverdaderamenteeficazlaadicindeenunciadosalyasaturadoespaciopblico?
Msprofundamente,piensoquelasideasdeconcientizacinydepolitizacincarganconunlastretericopreadode
consecuenciasprcticas.Ambastienencomotrasfondolalgicabinariaoscuridadiluminacin,ambassuponenuna
pedagogaverticalquepermitirapasardelaprimeraalasegundaparapoderverloqueantesestabavelado,pedagogaa
laquenosueleserleajenaunaciertajactanciadelsaber.
Lapolticanoestransmisiblesinocomopraxis,conlocuallanicarespuestapolticamenteviablealindividualismo
neoliberalsiguesiendolamultiplicacindeexperienciasdefusindelapolticaconlavida,esdecir,demilitancia(trmino
quenoporazarfuetandevaluadoporelaugedelneoliberalismoenlosaos90yestancuestionadoenlaactualidad).Para
ello,antetodo,esimprescindiblerecusarunanocindemilitanciacomoprcticaespecializadayseguiravanzandoenuna
concepcinreticularmsligadaalagestindelavidacotidianaenelsenodeprcticascolectivastransformadorasdela
realidad.
Lamilitanciacomienzaalldondeelsujetosesienteconcernidoyconstreidoporalgoquetrasciendelosintereses
inmediatosdelyo.Dichodeotromodo,elgestoticoquefundalasdiversasprcticasmilitantescomopraxissubjetivantes
esunarenuncianarcisistaquerompelaclausuraquedefinealsujetodeconsumo.Renuncianarcisistanoesabnegacinni
resignacindelplacerennombredeunimperativoaltruistasino,msmodestamente,lalimitacindelpropionarcisismo
correlativadelreconocimientodelotro,comosoladecirSilviaBleichmar.Escierto,lamilitanciasueleserlaocasindeuna
emergenciademodalidadesbienespecficasdeclausuranarcisistaydeaplastamientodelaalteridad.Peroesto(que
ameritaraunanlisisaparte)esunadegradacindelamilitanciaabonadaporsuconcepcincomoprcticadeespecialista,
cuyoefectoimaginarioinevitableesunaontologizacindelSerMilitanteenquelaafirmacinidentitariaseinclinacon
facilidadhacialapetulanciadelconcientizador/politizador,delpredicadorquecargaconunsaberdelquelosdemscarecen.
Porellocreonecesarioinsistirenunaconcepcindemilitanciacomofusindelapolticaconlavida,nocinqueamplaen
muchoaquelloqueclsicamenteesconsideradocomotal.
Comoencarnaduradelapolticaenelcuerpo,lamilitanciasitaalsujetoenelmeollodelacontecimientopoltico.Perola
capacidaddeincorporarlosacontecimientosalapropiaexperienciaergo,detransformarlorealnoessinelencuentrocon
otros,sinesetiempodeelaboracinquesevaarticulandoenelsenodelasritualidadescolectivas.Lapoltica,lahistoriayla
memoriaseconstituyenenlainevitabletensinentrelosingularylocolectivo,comprometenalsujetocomotalyalmismo
tiempoloexceden.
http://www.pagina12.com.ar/imprimir/diario/psicologia/9-292201-2016-02-11.html 4/5
18/8/2016 Pgina/12 :: Psicologa :: La inconsistencia de la memoria y la subjetividad poltica contempornea
Indudablementeunodelosmritosmssignificativosdelkirchnerismohasidolamasificacinyladiseminacindela
militanciacomoejemayordeunaapuestaalainstalacindeunasubjetividadhistricaquetengalapotenciadecorroerla
culturaneoliberal,enlacuallapolticasehallasubsumidaenlasprcticasindividualesdeconsumo.
Enelfuturoprximo,laimposicindeunprogramaneoliberaltendrdosobstculos.Enprimerlugar,lalabilidaddelvoto
moduladoporelmarketingpolticofundamentaleneltriunfoelectoraldeCambiemossiempreprestoadeveniroposicin
encuantolasdecisionespolticasdelnuevogobiernoperturbensubienestarindividual.Ensegundolugar,lapotenciadela
militanciacuyaconmovedoracapacidaddeexpansin,movilizacinyorganizacinenladiversidadsehahechoevidente
durantelacampaadelballotageyenestasprimerassemanasdelgobiernodeMacri.
*Psicoanalista.DirectordelaMaestraenClnicaPsicoanalticaconNios(UNR).
Notas
1Orwell,G.,1984,EditorialPlaneta(Booket),BuenosAires,2011,p41.
2Op.Cit.,p42/43.
3Benjamin,W.,SobrealgunostemasenBaudelaire,enEnsayosescogidos,Elcuencodeplata,BuenosAires,2010,p11.
4EscribeJulinGalloenesteartculo:MauricioMacrieshoyunodelostresmediosdigitalesmsimportantesdela
Argentina.DeacuerdoconelgradodeinteraccionesdesupginaenFacebookes,sinduda,elmspopular.Enlacategora
polticaestentrelosmsdestacadosdelmundo,superandoenlasltimassemanaselnmerodeinteraccionessemanales
deBarackObama,AngelaMerkelyDilmaRousseff.Algunosnmeros.Desdelanochedel25deoctubrehastael1de
noviembre,MacrialcanzconsuspostsenFacebookamsde23millonesdepersonas.Enesasemana,porejemplo,slo
elpostqueMacrihizodedicadoalperiodistaDiegoBrancatellialcanzamsdecincomillonesdepersonasytuvo175.028
Megusta.Eldaanterior,elpostdeagradecimientoaloselectoresobtuvoelrecordde11millonesdepersonasy708.306
Megusta,algoascomotresvecesmsqueelpostconmsMegustadetodalahistoriadeTheNewYorkTimesen
Facebook.
SitiodesarrolladoconsoftwarelibreGNU/Linux.
http://www.pagina12.com.ar/imprimir/diario/psicologia/9-292201-2016-02-11.html 5/5