MARS 2017 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 3 (284) Viti XXV i botimit MARS 2017 Çmimi 20 lekë

25 MARS - UNGJILLËZIMI I SË TËRËSHENJTËS MARI

Ishte e nevojshme që shërimi i
“Gëzohu, natyrës sonë të kryhej ashtu si një
o Hirplote, krijim i dytë, me të njëjtat mjete
dhe në të njëjtat ditë si me atë të
Zoti është me ty!” rënies sonë. Dhe sikurse gjinia
(Lluk. 1:28) njerëzore iu nënshtrua vdekjes me
mosbindjen e Evës, në pranverën
Në këtë ditë, e cila vjen pas e botës, i binte që ajo të çlirohej në
ekuinoksit pranveror, ndërkohë që muajin mars me bindjen e Virgjë-
errësira e natës është në kufirin e reshës. Duke e zhvilluar në mënyrë
shtrirjes së saj dhe fillon t’ia lërë të mrekullueshme këtë doktrinë të
vendin dritës, Kisha kremton zë- përputhjes në Ekonominë e Shpen-
nien e Zotit tonë Jisu Krisht dhe gimit, shën Irineu i Lionit shkruan:
zbritjen, në këtë botë plot errësirë, “Sikurse ajo (Eva) u mashtrua
të Diellit të Drejtësisë, që ktheu nga fjalët e një engjëlli, që t’i
lëvizjen e kohës dhe të historisë, shpëtonte Perëndisë duke shke-
dhe me zbritjen te vdekja, kreu një lur fjalën e tij, kështu edhe kjo
ngjitje drejt pranverës përfundim- (Maria) mori lajmin e mirë nga
tare të përjetësisë. një engjëll, që të mbante Perë-
Duke qenë rrënja dhe parimi i ndinë duke iu bindur fjalës së tij;
të gjitha festave të tjera të Zotit, dhe ashtu si ajo u mashtrua që
përmes të cilave kremtojmë çdo vit të mos i bindej Perëndisë, kështu
çlirimin tonë, e kremtja e Ungjillë- edhe kjo iu bind fjalëve të en-
zimit duhet të kremtohet gjithnjë gjëllit që t’i bindej Perëndisë, që
në të njëjtën datë, sepse, sipas një prej Evës së virgjër, Virgjëresha
tradite të vjetër, në muajin mars Mari të bëhej mbrojtësja jonë;
bota u krijua nga Perëndia, dhe pi- dhe ashtu si gjinia njerëzore i
kërisht më 25 mars Adami, i gë- ishte nënshtruar vdekjes nga
njyer nga premtimi i gjarprit për t’u një e virgjër, ajo u çlirua nga një
bërë perëndi, shkeli porosinë hyj-
nore dhe u nxor jashtë nga Parajsa. (vijon në faqen 5)

Në këtë numër, ndër të tjera, do të lexoni:

Konferencë Ndërkombëtare Doli në qarkullim

nga Kolegji Universitar “Logos” Kryqi i nxënësit të vërtetë “Sinaksari” III 50 vjet më pas (1967-2017)
(Faqe 2) (Faqe 3) (Faqe 4) (Faqe 6-7)
2 NGJALLJA
Organizuar nga Kolegji Universitar “Logos”
U zhvillua Konferenca Ndërkombëtare “Zhvillimet Aktuale dhe
Perspektivat e Reja në Shkencat e Aplikuara dhe Ekonomi”
Më 17 mars 2017 u zhvillua Konferenca
Ndërkombëtare “Zhvillimet Aktuale dhe
Perspektivat e Reja në Shkencat e Aplikuara
dhe Ekonomi” e organizuar nga Kolegji
Universitar “Logos”, i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë, në bashkëpunim
me Universitetin Katolik “Zoja e Këshillit të
Mirë”, Universitetin e Mjekësisë - Tiranë,
Universitetin e Pireut - Greqi, Universitetin
Bujqësor të Tiranës, Universitetin e Kalabrisë
- Itali, si dhe me Shoqatën e Biokimisë Klini-
ke dhe Mjekësisë Laboratorike Shqiptare e
Shoqatën Amerikane për Patologjitë Klinike
në Evropë-Greqi. Aktiviteti u zhvillua në sallën
e madhe të Qendrës Kulturore të Katedrales
“Ngjallja e Krishtit”, Tiranë.
Konferenca u hap me seancën plenare në
të cilën morën pjesë dhe mbajtën fjalën e tyre
autoritetet më të larta të institucioneve pjesë-
marrëse, si: Fortlumturia e Tij, Kryepiskopi i
Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë,
Prof. Dr. Anastasi - President i Fondacionit
“Logos”; Prof. Dr. Xhezair Teliti - Rektor i
Kolegjit Universitar “Logos”; Prof. Bruno
Giardina - Rektor i Universitetit Katolik “Zoja
e Këshillit të Mirë”; Prof. Dr. Anila Bulo -
kryetare e Shoqatës së Biokimisë Klinike dhe
MARS 2017
Mjekësisë Laboratorike Shqiptare. Gjithashtu
morën pjesë stafi akademik dhe studentët e
Kolegjit Universitar “Logos” dhe nga uni-
versitetet bashkëpunëtore, personalitete e
profesorë të nderuar që kanë dhënë ndër vite
kontributin e tyre të çmuar në “Logos”, specia-
listë të fushave e të ftuar të tjerë.
Konferenca u zhvillua në dy sesione pa-
ralele, në të cilat u prezantuan gjithsej 25
kumtesa: Sesioni i Mjekësisë “E tashmja dhe
e Ardhmja e Mjekësisë Laboratorike” dhe
sesioni i Ekonomisë “Mendimi Shkencor në
Zhvillimin Ekonomik dhe Sfidat e së Ardhmes”.
Një vlerë e shtuar për konferencën ishin re-
ferimet e mbajtura nga profesorë të nderuar
jashtë kufijve të Shqipërisë, si: Prof. Ettore
Capoluongo, Prof. Andrea Urbani, Prof. Carlo
de Giuli Morghen, Prof. Rubino Franco
Ernesto, Prof. Asc. Filotheos Ntalianis, Prof.
Asc. Jostina Dhimitri, Dionysis Vourtsis, Pietro
Iaquinta, Miracco Rosetta, Tonia Tassone,
Eleni Didaskalou, Francesco Favia, Antonella
Biscione, Thais Garcia - Pereiro, të cilët janë
personalitete të fushave përkatëse të Mje-
kësisë e të Ekonomisë. veçantë jo vetëm për dimensionin shkencor që
Konferenca, e cila gjithashtu kishte edhe karakterizon një konferencë ndërkombëtare,
37 prezantime me poster, shënoi një ngjarje të por edhe për mundësinë e futjes së kërkimit
shkencor në mënyrë cilësore te personeli aka-
demik aktual i Kolegjit Universitar “Logos”.
Kjo konferencë ishte një ngjarje e veçantë
edhe për studentët e universitetit tonë që do të
jenë kërkuesit shkencorë të së ardhmes.
Qëllimi i kësaj konference nuk ishte vetëm
për të mundësuar prezantimin e rezultateve të
reja të hulumtimit, por edhe për të shkëmbyer
mendime, këndvështrime e ide të reja kërki-
more shkencore mes kapaciteteve të njohura
në fushën e mjekësisë dhe ekonomisë.
Organizimi i përbashkët i kësaj konferen-
ce ndërmjet Institucioneve Universitare të lart-
përmendura shërben si një fillim i mbarë
bashkëpunimi në kuadër të përmirësimit të
procesit mësimor dhe të kërkimit shkencor,
kaq shumë të rëndësishme për shoqërinë tonë
e për të ardhmen e vendit.
MSc. Entela Kostrista
Qendra e Kërkimit Shkencor
Kolegji Universitar “Logos”
MARS 2017 NGJALLJA 3

Kryqi
i nxënësit të vërtetë
Të Dielën e Tretë të Kreshmëve, Kisha jonë nxjerr në pah
Kryqin e Zotit dhe na fton që t’i falemi. Në këtë mënyrë na fut
gradualisht në misterin e shpëtimit të njeriut, të cilin do ta festoj-
më natën e ndriçuar të Ngjalljes së Zotit.
Shpëtim do të thotë zgjidhje nga prangat e vdekjes, nga prangat
e djallit dhe të prishjes. Vdekja u shfuqizua me vdekjen në kryq të
Perëndinjeriut. Po ashtu dhe pushteti i skllavërisë së djallit mposh-
tet me anë të pendimit të njeriut. Kryqi i Zotit shpreh dhimbjen,
përulësinë e skajshme, por edhe dashurinë e papërshkrueshme që
të çon në ngjalljen e të vdekurve.
Ata që pasojnë hapat e Zotit tonë, bashkëkryqëzohen dhe
bashkëngjallen tok me Të. Kjo do të thotë se hedhin poshtë me
vullnetin e tyre të prishshmet, të kotat dhe të tepërtat. Pendohen,
kthehen, ndryshojnë mendje. Nga njerëz egoistë, egocentrikë dhe
rrëmbyes, çelin krahët e tyre për të takuar tjetrin. Tjetri është i
afërmi, familjari, miku, vëllai më Zotin, i cili për të tjerët është i
parëndësishëm.
Ky është Kryqi! Ai që bashkëkryqëzohet me Zotin, braktis mani-
në e tij egocentrike dhe i hapet njeriut të afërm për problemet dhe
dilemat e tij. Bëhet ai që bashkëvuan dhe që ndien dhimbje për
tjetrin. Një qëndrim i tillë jete quhet shenjtërim. Shenjtori është i lirë
nga skllavëria ndaj nevojës dhe prishjes. Është njeriu i lirë i Hirit, ai
që do Perëndinë dhe vëllanë. Liri dhe shenjtërim do të thotë me dy
fjalë takimi i njeriut me njeriun dhe me Perëndinë...

Marrë nga libri “Si do të besojnë, po të mos dëgjojnë?”

+ Apostol Papakonstandini Falja e Kryqit, në Katedralen “Ngjallja e Krishtit”, Tiranë, 19 mars 2017

Veprimtari shpirtërore me të dënuarit

Kisha Orthodhokse Autoqefa- këtë burg mbaheshin për kuptimin i së cilës ishte pjesëmarrja e grave pas here nga klerikët e Kishës so-
le e Shqipërisë, nëpërmjet Zyrës dhe rëndësinë e Pendimit dhe Rrë- të burgut në shërbesën e këtij Mi- në, të ndihmuar nga katekistët e
së Katekizmit të Kryepiskopatës, fimit, dhe me Hirin e Perëndisë u steri. Në këtë institucion të vuajtjes Zyrës së Katekizmit etj.
është e pranishme çdo javë me ak- krijua një klimë ndërgjegjësimi, fryt së dënimit, ky Mister kryhet herë
tivitete në 5 burgje të Tiranës dhe
Durrësit. Lutjet, studimi i Ungjillit,
bisedat shpirtërore dhe sociale, fil- Hirësi
mat dokumentarë me subjekt fetar
përbëjnë programin e pasur javor Nikolla
për ata të dënuar që dëshirojnë të dhe
njohin mësimin e Perëndisë dhe të
Kishës Orthodhokse. grupi i
Në këtë periudhë kreshme, me të rinjve
kërkesë nga besimtaret e burgut të
gjatë
grave, në këtë institucion u krye
Shërbesa e Misterit të Pendim- vizitës
Rrëfimit nga Mitropoliti i Apollo-
në burg
nisë dhe i Fierit, Hirësi Nikolla. Prej
disa kohësh temat e katekizmit në
4 NGJALLJA MARS 2017

Doli në qarkullim
SINAKSARI III,
Janar-Shkurt
Këto ditë, në pikat e shitjes pranë kisha-
ve orthodhokse në të gjithë vendin, besimta-
rët dhe të gjithë të interesuarit mund të gjejnë
librin e ri: “SINAKSARI, Jeta e shenjtorëve
të Kishës Orthodhokse”, Vëllimi III, muajt
janar-shkurt, nga Botimet “Ngjallja” të Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.
Në parathënien e vëllimit të parë (shtator-
tetor), Kryepiskopi Anastas flet për rëndësinë
e botimit të Sinaksarit: “Ekzistojnë rrëfime të
shumta për jetën dhe kryesisht për martirizimin
e shenjtorëve të ndryshëm, të cilat janë ruajtur
si thesare në librat e quajtur Sinaksarë. Në
mjaft raste, për arsye të dobisë shpirtërore,
tregimet në fjalë bëhen në mënyrë të lirë, me
shtesa të elementeve që nuk janë saktësuar.
Nga shumica e përmbledhjeve që qarkullojnë,
parapëlqyem për përkthim në gjuhën shqipe
botimin e Sinaksarit që ka hartuar Manastiri i
Hirshëm i Simono-Petrës në Malin e Shenjtë,
Athos, sepse mbështetet në burimet më të mira
dhe është hartuar me një përpunim kritik
serioz...”
Deri tani nga Botimet “Ngjallja” janë he-
dhur në qarkullim muajt shtator, tetor, nëntor,
dhjetor, janar, shkurt. Në proces përgatitjeje
për botim janë muajt mars dhe prill.

Do t’i këndoj Zotit sa të rroj!

- Mbresat e një studenti të vitit të parë të shkollës së Muzikës Bizantine -
Të studiosh muzikën bizanti-
ne, të mësosh himnet, troparet dhe
gjithçka që përfshin jetën adhuruese
aq shumë të pasur të Kishës sonë,
është padyshim një përvojë e ve-
çantë dhe mjaft e bukur. Është ndër
të tjera edhe një sfidë e përgjegjësi,
që kërkon punë dhe impenjim. Si
thesar me vlera shpirtërore të
shumta e tradicionale, ajo përcillet
edhe në ditët e sotme falë hapjes
së shkollës së Muzikës Bizantine
në vitin 2012, me bekimin dhe kuj-
desin e drejtpërdrejtë të Kryepi-
skopit Anastas. Rol të rëndësishëm
ka luajtur edhe Kori bizantin “Shën
Joan Kukuzeli”.
Dëshira për t’i kënduar Zotit,
ashtu siç Ai e meriton dhe siç i ka
hije, gjithmonë më ka ndjekur gja-
të rrugëtimit tim shpirtëror. Që i vo-
gël përpiqesha të këndoja himnet e
Zotit, të cilat kanë qenë të skalitura
thellë në zemrën time. Dhe ja, erdhi
ora që këtë vit të jem pjesë e shko-
llës së Muzikës Bizantine, si stu-
dent i vitit të parë. Shkolla, e cila
është vendosur prej afro 5 vjetësh
në mjediset e Kompleksit “Thavor”,
në ajrin e pastër dhe në pamjen pik-
toreske të kodrës rrëzë Dajtit, ku
ndodhet edhe konvikti, ka shërbyer
si pikë referimi për kualifikimin e
kuadrove të rinj dhe për rritjen e
cilësisë së psaljes nëpër kisha në
mbarë vendin.
Vazhdimi i kësaj shkolle, për-
veçse ndihmon në thelb kualifiki-
min si psalt profesionist, ndihmon
edhe në anën shpirtërore, pasi
Kori bizantin “Shën Joan Kukuzeli” gjatë një shërbese
në Katedralen “Ngjallja e Krishtit”.
përvetësimi i tropareve dhe zbatimi
i tyre në praktikë, shërbejnë si një
lutje e vazhdueshme dhe janë
esenciale për rritjen shpirtërore të
gjithsecilit. Çdo ditë që kalon, ndez
akoma edhe më shumë brenda
meje dëshirën dhe zellin për të më-
suar dhe për t’i psalur Perëndisë.
Mes djemve ekziston një shoqëri
e bukur, në harmoni, e cila reflekton
veç pozitivitet. Përveç djemve, e
veçanta e këtij viti është edhe pra-
nia e vajzave. Të gjithë i bashkon
një dashuri e pafund për muzikën.
Çdo pasdite merr jetë dhe larmi-
shmëri ngjyrash, kur ne lëmë pas
çdo gjë dhe i përkushtohemi orës
mësimore.
Mëngjesi i të dielave na gjen të
gjithë me “Anastasimatar” nëpër
duar dhe rason në çantë, të drejtu-
ar për në Katedralen “Ngjallja e
Krishtit” në zemër të Tiranës. Aty,
ku çdo të diel kori ynë “Shën Joan
Kukuzeli” interpreton himnet ngja-
llësore. Por jo vetëm të dielave,
edhe gjatë ditëve të javës jemi pje-
sëmarrës në shërbesat që kryhen
në kishëzën “Lindja e Krishtit”. Të
gjitha këto së bashku shërbejnë për
një jetë të gjallë me Krishtin tonë,
si një komunikim i vazhdueshëm
dhe dinamik. Kori është paraqitur
në mënyrë dinjtoze kudo ku ka qe-
në, në shumë ngjarje të mëdha, si
shpirtërore, ashtu edhe kulturore,
brenda dhe jashtë vendit, duke
dhënë një shembull të përsosur të
vazhdimësisë së kësaj tradite të
bukur në kishat tona.
Gjithçka sa kam lartpërmendur,
nuk mund të ekzistonte pa mbë-
shtetjen e pareshtur të Kryepiskopit
Anastas, i cili financon me bursa
çdo student të kësaj shkolle dhe
mundëson akomodimin falas në
mjediset e konviktit.
Falënderojmë edhe drejtorin e
shkollës, z. Theodhor Peci, i cili i
palodhur dhe i përkushtuar, na tran-
smeton këtë art të mrekullueshëm.
Llazarion Tenqexhiu
MARS 2017
25 MARS -
UNGJILLËZIMI I SË TËRËSHENJTËS MARI
(vijon nga faqja 1)
e virgjër, mosbindja e një vir-
gjëreshe u balancua me bindjen
e një virgjëreshe”.
Pas rënies sonë, duke duruar
me zemërgjerësinë e Tij të pafund,
Perëndia kishte përgatitur pak nga
pak njerëzimin, nga brezi në brez,
me ngjarje të lumtura dhe fatkeqe,
për kryerjen e Misterit të Madh që
ishte fshehur para gjithë shekujve:
Mishërimi i Fjalës. Ndonëse e din-
te, që më përpara, se natyra nje-
rëzore do të ishte faji i njeriut dhe i
pasojave të tij tragjike, duke pasur
si qëllim këtë mister, Ai e krijoi
gjithashtu natyrën njerëzore, që të
përgatiste një Nënë, e cila, për-
mes bukurisë së shpirtit të saj të
pacenuar, e stolisur me të gjitha
virtytet, do të tërhiqte mbi vete
vështrimin e të Tërëfuqishmit duke
u bërë nusërore e Fjalës, ena e Atij
që i mban të gjitha, Pallati i Mbretit
të Qiellit dhe mbarimi i planit të Tij
hyjnor.
Gjashtë muaj pas ngjizjes së
mrekullueshme të Atij që duhet të
ishte në çdo gjë Pararendësi i Shpë-
timtarit (Lluk. 1:17), Gabrieli, Krye-
engjëlli i mëshirës (8 nëntor), u
dërgua nga Zoti në Nazaret të Ga-
lilesë, te Virgjëresha Mari, e cila,
pasi doli nga Tempulli, ishte fejuar
me të drejtin dhe me të pastrin Josif,
që të ishte kujdestar i virgjërisë së
saj. Duke ardhur në shtëpi papritur,
me pamje njeriu dhe me një shkop
në dorë, engjëlli e përshëndeti Hyj-
lindësen, e cila do të bëhej ngushë-
llimi i lotëve të Evës, duke thënë:
“Gëzohu, o Hirplote, Zoti është
me ty!” (Lluk. 1:28). Para kësaj
shfaqjeje të çuditshme Virgjëresha
la çikrikun dhe, e trazuar nga këto
fjalë të të patrupit, pyeti me vete
mos ndoshta ky lajm gëzimi ishte,
ashtu si për Evën, ndonjë mashtrim
tjetër nga ai që di të shndërrohet
në engjëll drite (II Kor. 11:14). Por
Engjëlli e siguroi dhe i tha: “Mos ki
frikë, Mari, sepse ke gjetur hir
NGJALLJA 5
Tregohet gjithashtu se në këtë muaj, në mars, popu- het në një bashkim pa trazim me
lli hebre doli nga Egjipti dhe përshkoi me këmbë të natyrën njerëzore, të vishet me
mish, të ngjyrosur me gjakun e saj
palagura Detin e Kuq; se Zoti ynë Jisu Krisht ngjalli të virgjëror, si purpur mbretëror.
vdekur më 25 mars dhe se gjykimi i përgjithshëm dhe Duke e ulur përulësisht shiki-
ai i fundit do të ndodhin në të njëjtën ditë. Ky muaj, i min e saj drejt tokës dhe duke e
cili për hebrenjtë ishte i pari i vitit dhe që përmes emrit bashkuar tërë vullnetin e saj me
planin hyjnor, Virgjëresha iu për-
të tij nënkupton përsosmërinë, përmbledh të gjitha
gjigj: “Ja shërbëtorja e Zotit, u
Misteret e Ekonomisë hyjnore, që prej krijimit dhe deri bëftë sipas fjalës sate!”.
te restaurimi i të gjitha gjërave. Më këto fjalë ajo pranoi, dhe
bashkë me të edhe mbarë natyra
para Perëndisë. Mos u frikëso me te ajo që nuk njihte bashkim burri, njerëzore, ardhjen tek ajo të fuqisë
pamjen time të çuditshme dhe nga sipas ligjit të riprodhimit të gjinisë hyjnore që u transmetua nga fjalët
këto fjalë gëzimi. Dikur, nga ma- njerëzore. Engjëlli e kuptoi atë që e Engjëllit. Dhe po në atë çast u
shtrimi i gjarprit, natyra jote u dë- ajo i tha, nuk e qortoi, por i shpjegoi krye zënia e Shpëtimtarit. Biri i
nua për dhimbje dhe rënkime, ja mënyrën e re të kësaj lindjeje. Perëndisë u bë bir njeriu, një Per-
tek do të ngjizesh e do të lindësh “Shpirti i Shenjtë do të vijë mbi son i vetëm me dy natyra. Perëndia
bir, duke u përmbushur te ti edhe ty, i cili e mbushi me hir duke e vesh natyrën njerëzore dhe e Vir-
parathënia e profetit Isaia që tho- përgatitur si banesë të tij, dhe fuqia gjra me plot vërtetësi bëhet me të
shte: Ja Virgjëresha do të mbetet e të Tërëlartit do të të mbulojë vërtetë Nëna e Perëndisë (Hyj-
me barrë dhe do të lindë bir! Dhe me hijen e tij”. Pastaj, duke i kuj- lindësja), që përmes këtij shkë-
do ta quash me emrin Jisu - që tuar Elisabetën, e cila quhej “shter- mbimi të veçorive të natyrshme,
do të thotë Shpëtimtar. Ai do të jetë pë”, dhe që do të ngjizte bir në ple- njerëzit e çliruar nga ferri, të mund
i madh dhe do të quhet Biri i të qëri të saj, i tregoi se atje ku do të bëhen bij të Perëndisë përmes
Tërëlartit”. Perëndia mundet ligji i natyrës, Hirit.
Para këtyre fjalëve të padëgju- dhe e siguroi se me ardhjen e Shpir- Përmbushja e misterit të Mi-
ara, Virgjëresha thirri: “Si do të tit të Shenjtë tek ajo, do të kryhej shërimit, fshehur edhe nga Engjëjt,
ndodhë kjo kur unë s’njoh bu- mrekullia më e madhe se vetë nuk ishte vetëm vepra e Atit, në
rrë?”. Ajo nuk dyshoi për fjalën krijimi i botës, dhe se duke i ulur mirësinë e Tij, e Birit që zbriti nga
hyjnore duke treguar mosbesim, si qiejt, Mbreti i universit, Ai që mban qiejt dhe e Shpirtit që mbuloi Vir-
Zaharia, i cili u dënua për këtë du- çdo gjë, do të përulej vetë (Fil. 2:7) gjëreshën me hijen e Tij, por Zoti
ke mbetur i pagojë (Lluk. 1:20), por përmes denjimit të pamatshëm, që priste që ajo grua e zgjedhur ndër
pyeti se si do të ndodhte ky mister të banojë në mitrën e saj, të përzi- gra të merrte pjesë me pranimin e
saj të lirë e të vullnetshëm, në më-
nyrë që Çlirimi i gjinisë njerëzore
të ishte vepër e përbashkët e vull-
netit të Perëndisë dhe e besimit të
njeriut. Ky Mister i Madh, përga-
titur që prej krijimit të botës, ndodhi
nga bashkëpunimi i lirë (sinergjia)
i njerëzimit me planin hyjnor. Perë-
ndia u bë njeri, që njeriu të bëhet
perëndi, dhe Virgjëresha, Nusja e
Panusëruar, u bë për natyrën tonë
të ripërtërirë burimi dhe shkaku i
të gjitha të mirave.
Marrë nga “Sinaksari” IV,
i cili është në proces
përgatitjeje për botim
6 NGJALLJA MARS 2017

50 vjet më pas (1967-2017)

Të thëna... të pathëna... të përsëritura. Konstatime, konkluzione.

“Orthodhoksët s’janë më as të pasur dhe as më të
ngritur. Ata kanë vetëm avantazhin që ungjillin e
kanë në shqip”
E. Hoxha, Raport Informativ i dt. 30.08.1967
“Mbi Rezultatet e para të luftës kundër fesë...”
Këtë vit kujtojmë një prej
ngjarjeve më të hidhura dhe fa-
qeve më të errëta të historisë në
këto 105 vite të shtetit shqiptar.
Është fjala për ofensivën e fundit
kundër fesë që regjimi komunist
vendosi të kryente në territorin e
RPSH-së për gjithë shtetasit pa
përjashtim. Sigurisht që qëllimet
e regjimit për këtë çështje ishin
shfaqur qysh më herët, por me
marrjen e pushtetit në fund të vitit
1944 ato filluan të konkretizohe-
shin. Persekutimi fetar në Shqipë-
ri u përqendrua në dy faza: faza e
parë, 1944-1967 dhe e dyta,
1967-1990. Më poshtë do të sho-
him fundin e fazës së parë nga
pikëpamja orthodhokse, meqë
sivjet mbushet gjysmë shekulli nga
ndalimi i ushtrimit të besimit.
Faza e parë (1944-1967)
Përshkrim i shkurtër
Qysh në fillim të kësaj periudhe
(1944-1949) bie në sy përpjekja
e regjimit për të spastruar radhët
e klerit dhe për të zëvendësuar
administratën kishtare me njerëz
(klerikë dhe laikë) të përkushtuar
ndaj pushtetit ose të gatshëm për
të zbatuar direktivat qeveritare.
Rezultatet e persekutimit ndaj
klerit dhe besimtarëve orthodho-
ksë gjatë këtyre viteve janë: shkar-
kime nga detyra, burgosje, push-
katime, internime, konfiskime
pronash etj. Deri tani janë regji-
struar të paktën 42 persona kle-
rikë të vrarë ose që kanë vdekur
gjatë torturave, apo në internim
dhe qindra të tjerë që u dhunuan
fizikisht, u denigruan moralisht
dhe psikologjikisht. Po ashtu bie
në sy konfiskimi i pronave kishta-
re nëpërmjet Reformës Agrare.
Regjimi gradualisht bëri shtrydh-
jen ekonomike të Komunitetit
Orthodhoks.
Gjatë viteve 1960-1966, fill
pas acarimit dhe prishjes së
marrëdhënieve diplomatike me
BRSS, nis fushata e re, ajo e rrë-
mbimit të ikonave dhe sendeve të
adhurimit. Më pas vijon prishja e
kishave orthodhokse sipas “planit
urban të qyteteve” apo nevojave
të ushtrisë, kooperativave bujqë-
sore në fshatra. Gjithashtu ishte i
dukshëm ndalimi me kërcënime,
që u bëhej kuadrove dhe puno-
njësve të shtetit dhe besimtarëve
orthodhoksë të shkonin në kishë
për festa të mëdha. Shtetëzimi i
kishave dhe manastireve dhe
kthimi i tyre në reparte ushtarake
(në vitin 2011, Kisha Orthodhokse
Autoqefale e Shqipërisë ka kër-
kuar zyrtarisht në bashkëpunim
me Ministrinë e Mbrojtjes kthimin
e rreth 100 prej tyre).
Fillimi i sulmit
(shkurt 1967)
Shumë studiues dhe persona-
zhe të tjera nga fusha të ndryshme
të shoqërisë në vend kanë shpre-
hur mendimin se sulmi kundër fe-
së nisi më 6.2.1967, me fjalimin e
Enver Hoxhës përpara organiza-
tave bazë të Partisë të rrethit të
Tiranës, me temë: “Revoluciona-
rizimi i mëtejshëm i partisë dhe
pushtetit...”. Jemi të mendimit se
lufta kundër fesë ekzistonte në
planet e regjimit komunist më herët
dhe filloi të merrte jetë me marrjen
e pushtetit në nëntor 1944. Fill pas
Kongresit V të PPSH-së (nëntor
1966), nisi operacioni final me
fjalimin e sipërpërmendur të E.
Hoxhës, i cili ishte projektuar shu-
më vite më parë dhe përfundoi
me miratimin e dekretit të Presi-
diumit të Kuvendit Popullor dt.
13.11.1967, për shfuqizimin e de-
kreteve fetare.
Misioni për sulmin
final iu ngarkua rinisë
së shkollave të qytete-
ve dhe fshatrave të ve-
ndit. Fillimisht u për-
dor metoda e bindjes
për dorëzimin e çelë-
save të institucioneve
fetare në mënyrë vull-
netare. Atëherë kur
kjo manovër nuk pati
sukses, u kalua në për-
dorimin e dhunës, du-
ke sulmuar, bastisur
dhe prishur kishat e pa-
mbrojtura, duke grisur
dhe djegur librat dhe
ikonat e shenjta, duke
konfiskuar sendet liturgjike dhe
poshtëruar publikisht klerikët.
Historikisht, sulmi i parë ndaj
Kishës Orthodhokse daton në
fillim të shkurtit 1967, në Shën
Vlash, Durrës. Regjimi propa-
gandoi se incidenti në fjalë ishte
një iniciativë e rinisë së shkollës së
mesme “Naim Frashëri” të qytetit.
Shumë vite më vonë (në vitin
2008), një nga vajzat “organizato-
re” asokohe - sot afro 70 vjeçe -
pohoi publikisht në një doku-
mentar televiziv se skenari ishte
organizuar nga Komiteti i Rinisë,
Durrës (në ballë të shkatërrimit
dallohen M. Z. me shokë). Në ba-
zë të dokumentacionit të kohës
gjithë lëvizjen dhe punën duket se
e orientoi Komiteti i Partisë, Du-
rrës, Sekretar i Parë i Partisë ishte
Rita Marko, njëkohësisht anëtar i
Byrosë Politike dhe Zëvendës-
MARS 2017 NGJALLJA 7

kryetar i Presidiumit të Kuvendit vazhduan “detyrën”= paguheshin të tjerat u shkatërruan ose u shën 167 klerikë orthodhoksë, nga
Popullor. deri në nëntor 1967. shndërruan në depo, magazina, 508 që ekzistonin në vitet 1923-
Skenari vazhdoi në Fier, ku shkolla, palestra, qendra kultu- 1927. Ata që ishin nën moshën 60
rinia revolucionare iu drejtua Bilanci i përndjekjes rore, reparte ushtarake, bar-kafe, vjeç, për të siguruar mbijetesën,
Ardenicës. Fatmirësisht, me hirin stalla etj. U detyruan, jashtë dë- duhej të kërkonin për t’u punësuar
e Zotit, Episkop Irineu, i cili ba- Sipas statistikave të regjimit, shirës së tyre, të pushonin misio- në ndërmarrje ose kooperativa
nonte atje i izoluar, evitoi shka- në vitin 1967 u mbyllën 608 kisha nin klerikal, duke u zhveshur, dhe bujqësore, duke hapur me këtë
tërrimin. Do të ishte një nga tra- dhe manastire orthodhokse, prej të denigroheshin nga turma në mënyrë një kalvar të ri vuajtjesh
gjeditë fetare, historike e kulturo- të cilave vetëm 63 u përfshinë në disa raste me gjyqe popullore të për ata dhe familjarët e tyre.
re për gjithë vendin. Kudo regjimi listën e monumenteve të kulturës, kurdisura prej ateistëve: u zhve- Përmasat ishin jo vetëm eko-
u përpoq të paraqiste këto inske- nomike, por
nime si lëvizje spontane të rinisë kryesisht edhe
revolucionare, “e cila nuk duron sociale si rrje-
dot fenë, kishën dhe xhamitë, dhojë e diskri-
priftërinjtë e hoxhallarët të kenë minimit për
vend në shoqëri”. Në Korçë, një shkak të asaj
nga vatrat e Orthodhoksisë në që ata ishin
vend, sulmi u organizua përpara dhe përfaqë-
Mitropolisë. Komiteti kishte ur- sonin; besimit
dhëruar, dhe urdhri u zbatua. të tyre.
Mësuesit pa lejen dhe dijeninë e
prindërve mblodhën nxënësit mi- Arkimandrit
norenë të shkollës “7 Nëntori”; Kozma
disa hynë në Kishën e Mitropoli- Sovjani
së, e grumbulluan ikona, libra dhe
sende kishtare dhe i dogjën në (vijon në
sheshin përpara saj. Detyruan një numrin
nxënës, K. K., i cili që në vogëli e ardhshëm)
vishej me stoli çdo të diel në ki-
shë, që të ndiste zjarrin. I gjithë Kisha “Ungjillëzimi i Hyjlindëses”, Tiranë, e shndërruar në palestër
populli i tmerruar reagoi me he-
shtje, mospjesëmarrje në këto
“veprime” apo akoma me mos-
qarkullim në rrugë...
Deri në fund të muajit shkurt
ishin mbyllur të gjitha institucionet
orthodhokse në vend. Në prill u
rihapën 4 enori, nga 1 kishë në
qytetet e Durrësit, Kavajës dhe
Beratit dhe (vetëm) në Tiranë
funksionoi deri më 31 maj (mbyll-
ja përfundimtare), ndërsa në të gji-
tha rrethet e tjera me popullsi të
shumtë orthodhokse, si p.sh.
Korçë, Gjirokastër, Përmet, Sa-
randë, Kolonjë, Vlorë etj., nuk u
hapën më. Në mars Komiteti i
Kulteve njoftoi Kishën se ajo
mund të mbante personel prej 3
personash (Kryepiskopi, Sekre-
tari dhe shërbëtori). Në prill u
shtuan shoferi, si dhe 6 të tjerë në
Manastiri i Shën Ilisë, në fshatin Hoçisht, shkatërruar më 1964
rrethe, gjithsej 10 persona, të cilët
8 NGJALLJA MARS 2017

Seminar për Arsimin nën kujdesin e Mitropolisë së Gjirokastrës

“Vlera themelore dhe probleme në arsim”

Në kuadrin e një përkujdesjeje mes iniciativave analoge. Ai iu
të vazhdueshme që Kryepiskopi përcolli të pranishmëve përshë-
Anastas tregon për problemet e ndetjet e Fortlumturisë së Tij, Krye-
arsimit dhe veçanërisht të rikuali- piskopit Anastas, dhe motivimin
fikimit të arsimtarëve të zonës së për veprën që po realizojnë. Thek-
Mitropolisë së Gjirokastrës, të shtu- soi gjithashtu se puna dhe misioni
nën, më 18 mars 2017, u zhvillua i arsimtarit nga një këndvështrim
Seminari me temë: “Vlera the- tjetër përbën edhe hierapostulli,
melore dhe probleme në arsim”. veçanërisht për shkollat dhe për
Veprimtaria u realizua nën kujde- komunitetet që kanë popullsi të
sin e Mitropolitit të Gjirokastrës, krishterë kompakte dhe jo vetëm.
Hirësi Dhimitrit, nga Institucioni I siguroi pjesëmarrësit se Kisha do
Arsimor “Frymë Dashurie”, në sa- të vazhdojë të ndihmojë me gjith-
llën e veprimtarive të shkollës 9- farë mënyrash dhe me të gjitha mu-
vjeçare greko-shqiptare “Frymë ndësitë për nxitjen dhe promovi-
Dashurie”. min e arsimit.
Në Seminar morën pjesë Referuesit i trajtuan temat e ty-
dhjetëra arsimtarë nga Gjiroka- re në dy seanca. Profesori i Asoci-
stra e Saranda, ku shkencëtarë të uar i Departamentit të Pedagogji-
shquar të fushës së Pedagogjisë së në Universitetin e Janinës, zoti
dhe të Edukimit, duke iu përgjigjur Joannis Fikaris, referoi temën:
ftesës së Hirësisë, referuan për “Roli i arsimtarit për përçimin e
tema shumë të rëndësishme. sistemit të vlerave te nxënësit”;
Seminarit i parapriu në mëngjes Profesore e Asociuar, zonja Maria
Liturgjia Hyjnore në Kishën Ka- Rapti, nga Akademia e Lartë
tedrale të Ngjalljes së Krishtit. Kishtare, mbajti temën: “Përqasje
Hirësia e Tij, Mitropoliti Dhimi- didaktike biomatike e Edukimit të
tër, duke çelur punimet e seminarit, Krishterë”; Këshilltari i Arsimit të
shprehu emocion të veçantë për Teologëve, zoti Triantafillos Siulis, zotit Harallambos Fukis, “Kontri- xua, për arsye të pamundësisë
zellin e komunitetit të arsimtarëve mbajti temën: “Mësuesi si model”. buti për Arsimin i Kryepiskopit të për të qenë e pranishme, referati i
që tejmbushi sallën dhe që përbën Me interes të veçantë ishte tema e Tiranës, Durrësit dhe të Gjithë Doktores së Teologjisë, zonjës
nxitje për vazhdimësinë edhe për- Doktorit të Shkencave të Edukimit, Shqipërisë, zotit Anastas”. U le- Evangjelia Dhiamanti - Tsagarli
me temë “Vetëvlerësimi i arsim-
Me www.orthodoxalbania.org tarëve si mjet i përmirësimit dhe i
zhvillimit të tyre”.
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë Koordinator i seminarit ishte
ish-Drejtori i Arsimit të Shkallës së
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj
Dytë, zoti Joannis Karamitro, i cili
zyrtare përpiqet të përcjellë mesazhin dhe vitet e fundit ofron vullnetarisht
informacionin e saj edhe në internet. shërbimet e tij si këshilltar për pro-
Ajo i njeh vizitorët e saj me: blemet e arsimit në Mitropolinë e
- besimin e krishterë orthodhoks, Gjirokastrës. Për arsimtarët që
- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave ndoqën këtë veprimtari, u dha
institucionale, Certifikatë për Pjesëmarrje në Se-
- lajmet më të fundit, minar. Pjesëmarrësit u larguan me
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e përshtypjen se si veprimtaria në
kulturor që ofron në shoqëri, Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor, vetvete, ashtu edhe tematika dhe
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe muzikor e filmik. mënyra e zhvillimit ishin veça-
manastireve, Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip, nërisht të frytshme dhe do të duhet
- botimet kishtare etj. anglisht e greqisht. të ndërmerren përsëri nisma të tilla
në të ardhmen.
Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me
www.orthodoxalbania.org Korresp. i “Ngjallja”
MARS 2017
Manastiri i Shën Theodhorit, Dhërmi
Të shtunën e javës së parë të
Kreshmës, të gjithë të krishterët
orthodhoksë në mbarë botën, pasi
kaluan një javë agjërimi dhe kre-
shme, u mblodhën nëpër Kishat e
Perëndisë për të kremtuar ditën e
dëshmorit të madh, shën Theo-
dhorit, dhe Mrekullinë e grurit. Në
çdo Kishë kjo ditë është si një pana-
ir i vogël festiv që e ëmbëlson dhe
i jep kuptim periudhës së kreshmës,
një periudhë pendimi (hidhërim-
gëzimi). Por mendoj se veçanërisht
kjo atmosferë u ndje në manastirin
e Shën Theodhorit në fshatin Dhër-
mi. Ky manastir, që, për fat të keq
është i rrënuar, gjendet në majë të
një mali që bie thikë mbi detin Jon.
Historia e këtij manastiri është she-
kullore, mendohet se është ndërtuar
në shek. XI-XII. Sipas banorëve të
fshatit, ky manastir është i dyti nga
radha e manastireve në zonën e
Dhërmiut. Mendohet se manastiri
ka pasur rreth 105 ha tokë.
Thuhet se ka qenë manastir bu-
rrash, por në fund aty ka shërbyer
një kallogre (murgeshë) nga Kreta,
me emrin Eleni. Ajo kishte parë një
vegim nga shenjtori i cili e thirri t’i
shërbente në manastirin që ishte pa
përkujdesje. Ajo erdhi vajzë e re në
atë manastir, shërbeu 60 vjet, vdiq
dhe u varros në pjesën perëndimore
të kishës. Varri i saj është edhe sot
e kësaj dite. Në këtë manastir ka
shërbyer me përkushtim Jani Karaj,
nga fisi Strakosha. Ai shërbeu deri
në vitin 1956, kur manastiri, me
urdhër të pushtetit ateist-komunist,
u kthye në shtëpi pushimi për
oficerët. Në vitin 1957 manastiri u
bë bazë ushtarake ku qëndronin ru-
sët. Ai u kthye në një pikë vrojtimi
për shkak të pozicionit të tij. Mbasi
u prishën marrëdhëniet me rusët,
manastiri mbeti objekt i ushtrisë
deri në vitin 1990. U bënë mjaft
ndërhyrje, duke e transformuar ar-
kitekturën e manastirit, madje edhe
kishën e shndërruan në fjetore për
ushtarët.
NGJALLJA
E kremtja e shën Theodhorit
u festua si ditë Pashke!
Mbas viteve 1990-1991 besim-
tarët e morën manastirin në gje-
ndjen që ishte, dhe ai kaloi përsëri
në administrimin e Kishës Ortho-
dhokse së bashku me pronat rreth
manastirit, që sot janë rreth 8,5 ha.
U bë një ndërhyrje e thjeshtë për
ta kthyer kishën funksionale, që
atje të kryheshin shërbesa fetare.
Dhe deri në vitin 2013, çdo vit po-
pulli besimtar i të gjithë zonës mbli-
dhej atje për të kremtuar ditën e
shën Theodhorit. Por në këtë vit,
për efekt studimi, u prish edhe çatia
e kishës dhe kështu edhe ajo çfarë
kishte mbetur nga ky manastir doli
jashtë funksionit. Jo vetëm kisha,
por dhe ndërtesat që kishin mbe-
tur rreth manastirit, me kalimin e
kohës filluan të degradoheshin.
Shumëkush mendoi se ky vend
tashmë është një mall pa zot dhe,
duke lakmuar natyrën piktoreske të
vendit, guxuan të ndërtonin edhe
në pronat e manastirit, me doku-
mente të falsifikuara. Populli be-
simtar i Dhërmiut reagoi dhe këto
veprime ishin një plagë e dytë pas
prishjes së dhunshme të kishës së
Shën Athanasit, që ende edhe sot
e kësaj dite është një rrënojë. Tre-
gues i një veprimi arbitrar i atyre
që e keqpërdorin pushtetin laik, i
cili është i përkohshëm. Zoti dhe
shenjtori e lejuan djallin dhe njerë-
zit lakmitarë pa frikë Perëndie, të
bënin deri në fund atë që mund të
bënin. Por fjalën e fundit e ka Pe-
rëndia.
Me kërkesën e popullit besimtar
të fshatit Dhërmi me në krye priftin
atë Efthimi dhe murgun Ksenofon,
Fortlumturia e Tij, Kryepiskopi
Anastas dha bekimin dhe ndihmën
financiare për restaurimin e kishës.
Në një kohë rekord u restaurua ki-
sha, dolën muret ekzistuese, u ve-
ndos çati e re, dyer, dritare, ikono-
stas provizor me ikona dhe në ditën
e shën Theodhorit, në një mjedis
shumë festiv, brenda asaj kishe u
krye Liturgjia Hyjnore. Besimtarët
9
ishin të shumtë nga Dhërmiu, Hi-
mara, Vlora, Tirana të gjithë kishin
një gëzim të pashprehur dhe, në
mënyrë të pavetëdijshme, mbanin
qiri të ndezur në duar, gjatë orës së
Meshës dhe kjo gjë të sillte ndër
mend Meshën festive të Pashkës.
Të gjithë lavdëronin Perëndinë dhe
shenjtorin dhe i jepnin urata për je-
të të gjatë Kryepiskopit Anastas,
për restaurimin e kësaj kishe, ku ata
kanë adhuruar Perëndinë ndër
breza. Por gëzimi u shtua edhe më
shumë, kur morën lajmin e mirë se
jo vetëm kisha, por i gjithë manasti-
ri do të restaurohet në një kohë re-
kord dhe ambientet e tij do të bëhen
funksionale, veçanërisht për të pri-
tur gjatë muajve të verës të rinj
orthodhoksë nga e gjithë Shqipëria,
në kampingun veror për të rinj, të
organizuar me përkujdesjen atërore
të Kryepiskopit dhe të Sinodit të
Shenjtë të Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë. Vërtet,
gjithë ky transformim i menjë-
hershëm i këtij manastiri shekullor
i ngjan një ngjalljeje të re të Krishtit,
të cilën ne presim ta festojmë si të
krishterë në të gjithë botën në
Pashkën e këtij viti.
Miron Çako
NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë
Themelues:
Kryepiskopi Anastas
Del nën kujdesin
e Këshillit Botues
Kryeredaktor: Thoma Dhima
Adresa:
Qendra Sinodike,
Shëtitorja e Katedrales,
sheshi “Skënderbej”
Tiranë
Tel: 04-2257261/2; Fax: 04-2257263
Shtypur
në shtypshkronjën “Ngjallja”
10 NGJALLJA MARS 2017

“Duke mbajtur Kryqin”

Veprimtari me të rinjtë orthodhoksë të Beratit
Të shtunën, 18 mars 2017, në i cili do të na shpjerë përjetësisht një herë për mesazhet kryesore që skopi Anastas në vitin 1994. Ndër-
prag të së dielës së tretë të Kresh- pranë Perëndisë”, theksoi ajo ndër dëgjuan gjatë referatit. Më pas të sa Mbrëmësorja panagjerike e
mëve, ku Kisha jonë kremton Faljen të tjera. Më pas, Imzot Ignati falë- gjithë vizituan disa nga kishat më të Ngjalljes dhe e Faljes së Kryqit të
e Kryqit të Çmuar, në qytetin e Be- nderoi dhe përshëndeti miqtë dhe bukura të qytetit të Beratit, kishën Çmuar, u krye në kishën e Profetit
ratit u zhvillua konferenca rinore organizatorët duke e vënë përsëri e Kryeengjëjve (shek. XIII), si dhe Ilia, në kodrën përballë kalasë.
me temë “Duke mbajtur Kryqin”. theksin te rëndësia e Kryqit të kishën e Shën Thomait (shek. XIX), Kjo ditë e bukur u mbyll me një
Ishin rreth 170 të rinj nga qyteti i Çmuar. e cila u dogj gjatë periudhës komu- vizitë në kalanë e qytetit, duke shi-
Beratit, Fierit dhe Lushnjës, të cilët Të pranishmit u ndanë në grupe niste vetëm për të xhiruar një skenë juar Beratin në mbrëmje, dhe me
u bënë pjesë e këtij aktivitet një- më të vogla, duke diskutuar edhe filmi dhe u rindërtua nga Kryepi- biseda shpirtërore.
ditor i mundësuar nga Kryepiskopi
Anastas, me bekimin e Mitropolitit
të Beratit, Ignatit, Mitropolitit të
Apollonisë dhe të Fierit, Nikollës,
si dhe mbështetur prej miqve të ar-
dhur nga Kisha Orthodhokse e
Amerikës.
Veprimtaria nisi me një lutje ha-
pëse, si dhe me referatin me temë
“Duke mbajtur Kryqin”. nga priftë-
resha Wendy Michelle. “Kryqi
është simboli më kuptimplotë në
jetën tonë; me simbolin e tij lindim
gjatë Pagëzimit si dhe përshkojmë
gjithë jetën tonë, e cila, në vetvete,
është një kryq. Vuajtjet dhe proble-
met që përshkojmë, janë një kryq,

Veprimtari me të rinjtë orthodhoksë

Të Dielën e Faljes së Kryqit, e
diela e tretë e Kreshmës së Madhe,
u zhvillua një veprimtari njëditore
me të rinjtë orthodhoksë të Krye-
piskopatës së Tiranës dhe Durrësit,
si dhe të Mitropolisë së Elbasanit.
Ajo u mbajt në formën e një kon-
ference me temë “Kryqi yt, o Zot,
është jetë dhe ngjallje”, në mjediset
në Manastirin e Shën Joan Vladimirit
e Manastirit të Shën Joan Vladi-
mirit, në fshatin Shijon. Në të
morën pjesë rreth 180 të rinj, së
bashku me një grup studentësh të
Akademisë Teologjike “Ngjallja e
Krishtit”, në Shën Vlash, Durrës.
Referatin kryesor e mbajti Mitro-
politi i Elbasanit, Andoni. Ishte i
pranishëm dhe përshëndeti edhe
Episkopi i Bylisit, Asti. Të rinjtë pa-
tën mundësi që pas Liturgjisë Hyj-
nore dhe referatit, të diskutonin dhe
të shkëmbenin përvoja e mendime
rreth temës, të ndarë në grupe më
të vogla, si dhe të zhvillonin lojëra
argëtuese.
Në veprimtari morën pjesë edhe
disa besimtarë orthodhoksë nga
SHBA, prifteresha Wendy dhe
çifti i studentëve Josif e Efrosina.
Konferenca u mundësua me
bekimin e Kryepiskopit të Tiranës,
Durrësit dhe të Gjithë Shqipërisë,
Anastasit, si dhe me mbështetjen e
miqve orthodhoksë amerikanë.
MARS 2017
Përfundoi
restaurimi i
Kishës së shenjtë
të Varrit të Zotit
Krisht
Pak përpara Pashkës,
një grup restauruesish
nga Universiteti i Athinës
përfunduan restaurimin
e Kishës së varrit të Zotit
Krisht. Pas më shumë se
200 vjetësh që nuk ishte
ndërhyrë në të, me rrezikun
që struktura mund të
dëmtohej, tashmë Kisha
shfaqet me tërë bukurinë
e saj. Kisha, si është sot,
është ndërtuar në shek. XII,
në vendin e kishës së
shek. IV.
Vlerësim dhe një përvojë e paharruar
Kori i shkollës shqiptaro-greke
“Frymë dashurie” në Gjirokastër
mori pjesë në Takimin e 9-të Ndër-
kombëtar të Koreve Shkollore, që
u zhvillua në Kardhicë të Greqisë
më 11 mars 2017. Veprimtarisë i
parapriu një ekskursion mbresë-
lënës, ku mund të veçohet vizita në
manastiret e Meteorës.
Veprimtaria zhvillohej pasdite.
Prezantuesi i festivalit, z. Aleksis
Kostalas, foli me fjalë shumë të
ngrohta për personalitetin e Krye-
NGJALLJA
piskopit tonë z. Anastas, duke thek-
suar se shkolla që do të debutonte
e para në këtë natë, është një nga
veprat e dashurisë së Fortlumturisë
së Tij dhe përbën frymëzim për të
gjithë. Kori ynë interpretoi 6 këngë
në tri gjuhë (shqip, greqisht dhe
anglisht) dhe përfundoi me një kë-
ngë me vargje edhe në frëngjisht.
Ndërrimi harmonik i gjuhëve, si dhe
mesazhi që përçuan këngët, i preku
të pranishmit. Ashtu siç theksoi dhe
një nga të pranishmit: “Nxënësit
nga Gjirokastra sot na përcollën një
mesazh të vyer, që përmblidhet më
së miri në këngën e tyre me titull
“Të vëllazëruar”, se vëllazërimi dhe
rrugëtimi i përbashkët i popujve
është e vetmja mënyrë për të ecur
përpara”. Gjithashtu, organizatori i
këtij Festivali, z. Nikos Efthimiadhis,
theksoi rëndësinë e pjesëmarrjes
së një kori nga Shqipëria në një
veprimtari të një niveli kaq të lartë.
Veprimtaria u dallua për nivelin
e lartë të koreve pjesëmarrëse.
11
Kalendari
i Liturgjive Hyjnore,
PRILL 2017
1 E Shtunë † Oshg. Maria Egjip-
tiane. Dësh. Geronti e Vasilidhi.
Ahazi i Drejtë.
2 E DIEL † V KRESHMËS
(Maria Egjiptiane). Osh. Titi.
Dësh. Amfiani.
5 E Mërkurë † Dësh. Klaudi,
Diodori, Viktori, Viktorini, Papi,
Serapioni etj.
7 E Premte † Dësh. Kaliopi,
Rufini, dhjak. Dëshg. Akilina.
Osh. Gjergji.
8 E Shtunë † Ngjallja e Llazarit.
Ap. Agavi, Rufi, Flegoni, Asin-
griti, Ermiu.
9 E DIEL † # E DAFINAVE,
Hyrja e Krishtit në Jerusalem.
(Shërbesa e Dhëndrit)
10 E Hënë † E MADHE. Josifi i
Dhiatës së Vjetër. (Shërbesa e
Dhëndrit)
11 E Martë † E MADHE.
(Paravolia e 10 Virgjëreshave.)
(Shërbesa e Dhëndrit)
12 E Mërkurë † E MADHE.
Lyerja e këmbëve të Zotit Krisht.
(Bëhet Efqeli)
13 E Enjte † E MADHE. Darka
Mistike. (12 Ungjijtë) Omol. Mar-
tini i Romës.
14 E Premte E MADHE. Pësimet
dhe Varrimi i Krishtit. (Shërbesa e
Orëve & Epitafi)
15 E Shtunë † E MADHE. Zbritja
e Zotit Jisu Krisht në Hadh.
16 E DIEL † PASHKA E
MADHE, NGJALLJA E ZOTIT
TONË JISU KRISHT.
17 E Hënë † E Ndritshme. Dësh.
Adriani. Hierod. Simeoni i Persi-
së, Abdela etj.
21 E Premte † E Ndritshme.
Burimi Jetëdhënës. Dëshg. Alek-
sandra. (Hahen të gjitha)
22 E Shtunë † E Ndritshme.
Ap. Nathanaili. Osh. Theohari
dhe Apostoli.
23 E DIEL † E THOMAIT. Gjergj
Trofeprurësi. Donati e Therini në
Butrint.
25 E Martë † Ap. e Ungjillor
Marku. Eniani i Aleksandrisë.
Dëshg. Niki.
29 E Shtunë † Ap. Jasoni e Sosi-
patri nga të 70-t. Dësh. Kerkira
etj. Vasili në Ostrog.
30 E DIEL † E MIROPRURË-
SEVE. Ap. Jakovi. Osh. Donati i
Evrisë (Sarandë).
12 NGJALLJA MARS 2017

“Art dhe Trashëgimi”

Revistë kushtuar historisë, traditës
dhe ndërtimeve orthodhokse
Art dhe trashëgimi është një revistë e botuar nga Fondacioni “Argjiro”,
që ka synuar në numrat e saj të pasqyrojë traditat e vendit tonë. Ato
kryesisht janë ndalur në qytete të veçanta, ndërsa ky numër i kushtohet
Komunitetit të Krishterë Orthodhoks me historinë e tij dymijëvjeçare në
këto treva, duke u ndalur në aspekte shpirtërore, të historisë, të traditës,
kodikëve e trashëgimisë së shkruar, ndërtimeve kishtare, afreskeve e
ikonave, muzikës bizantine etj. Në këtë numër, të botuar nga znj. Ilda
Mara dhe të kuruar nga Andi Rëmbeci, botohen disa studime të per-
sonaliteteve të rëndësishme të fushave të ndryshme.
Revista ka në seksionin e parë, atë të historisë, një studim të Kryepiskopit
Anastas: “Kisha e Shqipërisë, nga vitet apostolike deri më sot”. Në kapitullin
që pason, Sociologji dhe Antropologji, ka dy shkrime për mbishkrimet e
kodikët dhe një studim të Hirësi Joanit, Mitropolit i Korçës, për kripto-
krishterimin në vendin tonë (i cili ka edhe një studim për përkthimet
kishtare).
Vazhdojnë pastaj kapituj Spiritualitet, Arkitekturë dhe Mozaikë,
Restaurimi, Pikturë murale dhe Ikona, Arte të zbatuara, Kodikë dhe
Miniatura, Shtypshkrime, Muzikë, Albanologji, Ex Libris dhe Editorial.
Ndër autorët mund të veçojmë Dr. Giorgios K. Giakumis, Prof. Dr.
Aleksandër Meksi, Prof. Dr, Pirro Thomo, Prof. Dr. Skënder Muça, Prof.
Dr. Lida Miraj, Prof. Dr. Shaban Sinani, Prof. Dr. Xhevat Lloshi, Prof.
As. Dhori Qiriazi etj.