Вы находитесь на странице: 1из 45

ANTRACIR

(Anlise de Transitrios
Em Circuitos)

ENE3AN-MCA

ENE3AN-MCB
ELE3AN-MCA

PROF: MASS IMO ARGENTO


- 1 -

CAP 1 - PARM ETROS DE REDES:

Definiremos aqui as relaes existentes entre a tenso e a corrente nos parmetros de rede
mais utilizad os na te oria de circuitos, considerando estes ele me ntos e m principio co m o
ideais, e convencionando-os com o receptores; so eles: O Resistor ideal, o In dutor ideal e
o Capacitor ideal. Tere mos ento:

a) RESISTOR IDEAL:

Um Resistor ideal obedece Lei de Ohm :


i (t )

v(t ) v (t )
R v (t) R . i (t) i (t )
R

b) INDUTO R IDEAL:

Um Indutor ideal o bedece Lei de Newm ann - Faraday :


i (t )
t
v(t )
v (t) d t
L d i (t) 1
v (t) L . i (t )
dt L

c) CAPACITOR IDEAL:

Um Capacitor ideal obedece Lei de Fara day :


i (t )
t
C
i ( t) d t
v(t ) d v ( t) 1
i ( t) C . v (t )
dt C

Note a Dualidade existente entre o Indutor e o Capacitor ; notemos que certas mudanas
ordenadas e m eleme ntos, ou leis conh ecidas conduzem a outros elementos ou leis
igual mente vlidas. Os termos que se corresponde m so chamado s de duais. A dualidade
uma regra bilateral como abaixo indicada:

T enso Corrente Srie Paralelo


Resistncia Condutncia N Malha
Indutncia Ca pacitncia Ci rcuito Aberto Curto-circuito

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 2 -

t t

v i
1 1
Exe mplo: i L ( t ) L ( t) d t ; por dual idade : v C (t ) C (t) d t
L C

EXE RCICIOS - CAP 1 PARMETROS DE REDES

1) - A um capacitor de 1000 pF aplicada a tenso indicada pel o grfico abaix o. Nestas


condies determine o valor da corrente atra vs do capacitor nos instantes: 0,2s ; 1, 5s ;
2,5 s e 2,75 s .

v(t ) (V)
i (t ) 5
C = 1000pF
v(t )

0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 t(s)

SOLUO:

Caracterizemos inicialmente a funo v(t) : Le mbrando que a equao de u ma ret a


fornecida por y = a.t + b , onde a determinado pela tan gente do n gulo formado p ela
reta com o eixo hori zontal , e b deter mina do a partir de um pont o qualquer conhecid o no
grfico; teremos:

5
a) 0 t 0,5s v( t ) 6
t b ; se : t 0 v( t ) 0 b o v( t ) 107 t
0,5.10

b) 0,5s t 2,5s v ( t ) 5V

c) 2,5s t 3,0s v( t ) 107.t b ; se : t 3,0.106 v( t ) 0 b 30 v( t ) 107 t 30

dv( t )
Lembrando que i c (t) dado por : i( t ) C ; com C 10 9 F iremos ter para a
dt
corrente do capacitor:

a) 0 t 0,5s i C ( t ) 109 (107 ) 102 A 10mA

b) 0,5s t 2,5s i C ( t ) 10 9 (0) 0A

c) 2,5s t 3,0s i C ( t ) 109 (107 ) 102 A 10mA

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 3 -

Nestas Condies pode mos j estabelecer o grfico da corrente i c (t ):

i C (t ) (mA)
10
2,5 3,0
0,5 1,0 1,5 2,0 3,5 t(s)
-10

Em ter mos de res posta s ao enunciado iremos ter:

i (t = 0,2s) = 10mA ; i (t = 1,5 s) = 0A ; i (t = 2,5 s) = INDET ERM INADA

i (t = 2,75s) = -10mA

2)- A u m Capacitor de 1000pF aplica-se a corrente dada pelo grfico abaixo. Nes tas
condies elabore o grfico da tenso sobre o capacitor, p/ t 0, considerando as seguint es
condies iniciais: a)- tenso inicial V 0 = 0 (Condies iniciais quiescentes) b) - ten so
inicial V 0 = 50V
i C (t ) (A)
0,3
i (t )

C = 1000pF 3,0
1,0 2,0 t(s)
-0,1

SOLUO:
Elaborare mos a soluo do exerccio considerando em principio o capacitor em co ndi es
iniciais quiescentes, e a partir dos resultados obtidos estenderemos o raciocnio para as
condies iniciais no quiescentes.

t
1 1
Em qualquer circunstncia: v c (t) =
C


-
i c (t)dt ; com C = 10 - 9 F
C
109

Resoluo do problema considerando inicial mente o item a) (V 0 = 0)

1) 0 t 1s:

t 0- 0 t

i (t)dt Ndt 0,3 dt


1 1 1 1
v c (t) = c i c (t)dt
C C C C
-
- 0 0
0 (C.I.Q.)

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 4 -

OBS.: Para a resoluo do item b),consideraramos o resultado d a primeira integral como


sendo de 50V; prosseguindo com o problema:

t
t 0 v c (0 ) 0

v c ( t ) 10 0,3 t
9
3 10 t 8

t 1s v (1s ) 300V
0 c

2) 1s t 3s:
t 1s 1s t

i (t)dt (0,1) dt
1 1 1 9
v c (t) = c i c (t)dt i c (t)dt 10
C C C
-
- 1s 1s

300V 0
t
t 1s v c (1s ) 300V
8 8 6 8
v c ( t ) 300 10 t 300 10 ( t 10 ) 10 t 400
t 3s v (3s ) 100V
1s c

3) 3s < t :

t 3s 3s t

i (t)dt (0)dt
1 1 1 1
v c (t) = c i c (t )dt i c (t)dt
C C C C
-
- 3s 3s

100V 0

Donde: v c (t) = 100V ; De posse dos resultados obtidos mos tremos ento o grfico da
tenso sobre o capacitor; observar q ue a obteno do grfico considerando a condi o
inicial de 50V se far somando 50V a todos os resultados conseguidos em condi es
iniciais quiescentes.

vC (t ) (V)
350
300
250
200 Considerando VC0 = 50V
150 Considerando VC0 = 0V
100
50

1,0 3,0 t(s)

4) Para o circuito a seguir, conhecendo-se a tenso v(t) do gerador de tenso, pede-se a


deter minao da corrente i g (t).

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 5 -

v(t ) (V)
ig 5
iR iC
+
v(t )
- 1 2F 1

1,0 2,0 3,0 4,0 t(s)

SOLUO: (Obs: e m qualquer circunstnci a: ig = i R + i C

5t dv
a) 0 < t < 1 v(t) = 5t ; iR = = 5t ; i C = C. = 2 .5 =10 i g = 5t + 10
1 dt
Quando t = 0 i g = 10 ; Quando t = 1 i g = 15

Portanto neste intervalo, ig uma reta crescente de 10 at 15

5 dv
b) 1 < t < 2 v(t) = 5 ; iR =
= 5 ; i C = C. = 2.0 = 0 ig = 5
1 dt
Portanto neste intervalo, ig uma constante de valor 5

dv
c) 2 < t < 4 v(t) = -2t + 9 ; i R = -2t + 9 ; i C = C. = 2.(-2)= -4 i g = -2t + 5
dt

Quando t = 2 ig = 1 ; Quand o t = 4 i g = -3

Portanto neste intervalo, ig uma reta decrescente de 1 at -3

dv
d) 4 < t v(t) = 1 ; i R = 1 ; i C = C.= 2.0 = 0 ig = 1
dt
Portanto a partir de t 4 , ig uma c onstante de valor 1

De posse dos resultados aci ma , podemos mostrar o grfico de i g:

i g ( t) (A)
15

10
5

1
1,0 2,0 4,0 t(s)
-3

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 6 -

5) Para o circuito a seguir, considerand o-se C. I.Q.(Condies iniciais quiescentes) e


conhecendo-se a corrente ig(t) do gerador, pede-se a deter minao da tenso v g (t).

1 1H i g (t )(A)
3
vR ( t ) vL (t )
1
i g (t ) vg (t ) vC ( t ) F 3,0 4,0 t(s)
2
1,0
-1,0

CONCEITOS IMPOR TANTES QUE SE DEVEM CONSIDERAR:

a) A condio inicial de um capacitor a sua tenso; o capacitor tende sempre a manter o


estado de tenso em que se encontra. Com exceo de certas condies ex cepcion ais,
podemos afir mar que a tenso de um capacito r no sofre descontinuidades , mes mo que s ua
corrente sej a descontinua!
RECIPROCAMENTE:

b) A condio inicial de um indutor a sua corrente; o indutor tende sempre a manter o


estado de corrente em que se e ncontra. Com ex ceo de certas condies excepcion ais,
podemos afir mar que a corrente de um indutor no sofre descontinuidades , mesmo que s ua
tenso sej a descontinua!

SOLUO:
di
a) 0 < t < 1 ig = 3t ; vR = 3t ; v L = L. = 1. 3 = 3 ;
dt
;
t 0 0 t t
3t 2

1 1 1 1
vC i dt i dt i dt 3t dt = 2 . = 3 t 2 02 ;
C C C C 2
0

0
0

0 ( C . I. Q.) 0

t 0 v C 0 t 0 v g 3V
v C = 3t 2 v g = 3t 2 + 3t + 3
t 1 v C 3V t 1 v g 9 V

Sendo portanto neste intervalo, a tenso no gerador de corrente, uma parbola de bo ca


para cima variando de 3 a 9V

di
b) 1 < t < 3 ig = -2t + 5 ; v R = -2t + 5 ; v L = L. = 1. ( -2) = -2 ;
dt

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 7 -

t 1 1 t t
2t 2
i dt (2t 5) dt =
1 1 1 1
vC i dt i dt 3 + 2. 5t
C C C C 2
1

1

1

3V 0

vC =
3 + 2. t 2 5t 1 5 v C = -2t 2 + 10t -5
t 1 v C 3V

t 3 v C 7V

t 1 v g 4 V
Portanto: v g = - 2t 2 + 8t - 2
t 3 v g 4 V

Sendo portanto neste intervalo, a tenso no gerador de corrente, uma parbola de bo ca


para baixo variando de 4 a 4V

di
c) 3 < t ig = -1 ; vR = -1 ; v L = L. = 1. (0) = 0 ;
dt

t 3 3 t t

i dt (1) dt
1 1 1 1
vC i dt i dt = 7 + 2. ( t ) = 7 - 2t + 6
C C C C 3

3 3

7V 0

t 3 v g 6V
v C = -2t + 13 v g = -2t + 12
t 4 v g 4V

Sendo portanto a part ir de t > 3s , a tenso no gerador de corren te, uma reta decrescente
comeando em 6V

Podemos pois visuali zar o grfico de v g (t) :

v g (t )(V)
9,0

6,0

4,0
3,0

t(s)
1,0 3,0 4,0

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 8 -

CAPITULO II - FUNES DE EXCI TAO

1) - FUN ES DE EX CITAO: Comearemos pela d efinio de duas funes n o do m nio


do tempo, funda mentais no estudo dos circuitos eltricos ; so elas: A funo H(t) (funo
de Hea viside), e a funo (t) (funo de Dirac). Para uma melhor co mpreenso do
funciona mento das mesmas, vamos estudar o co mportamento da funo mostrada abaixo,
bem como o da sua res pectiva deri vada:

f( t)
1

t

df(t )
dt
1

S = 1

Note que f(t) uma funo contnua e deriv vel p or inter valos ;observe que a rea da
derivada de f(t) sempre: S = 1 qualqu er que sej a o valor do intervalo de te mpo ( 0 );
nestas condies faamos 0 (infinita mente prxi mo mas n o igual!); notemos ento
1
que f(t) ser quase uma funo descontnua, e ainda q ue: .

Com estas consideraes tentemos vis ualizar co mo ficam os grficos das duas funes para
0:

f( t)
1

t
0
df(t )
1 dt

t
0

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 9 -

Em funo dos conceitos aqui expostos vamos ento definir as du as funes de excitao
mais i mportantes no estudo dos circuitos eltricos: A funo H(t),e a funo (t), co m as
seguintes caracterstic as :

a) - Funo de Heaviside , ou fun o H(t):

H(t )
1 0 se: t 0

H ( t ) INDETERMIN ADA se: t 0
1 se: t 0

b) - Funo de Dirac, ou funo (t):


0 se : t 0
dH(t) se : t 0
(t) =
dt
e:
( t ) 0


( t ) dt
( t ) dt 1. H ( t )
t 0

CONSIDERAES E PROPRIEDADES DAS FUNES AC IM A:

a) - SOBRE A FUNO H(t):

1) - Note que a funo H(t) indeterminada em t = 0, ou sej a: a funo possui quase


uma descontinuidade neste instante (que o limite de um intervalo de tempo tende nd o a
zero). Ass umire mos que a funo, possui neste instante um valor finito. (Mesmo sendo
indeterminado, o seu valor numrico certamente situa -se entre 0 e 1)

OBS .: Este tipo de funo pertence classe das funes deno minadas de fun es
seccional mente continuas, (funes que apre senta m um nmero fin ito de pontos de li mi tes
de descontinuidade , e ainda que e m nenhum destes p ontos tende m ao infinito)

2) - O produto da funo H(t), com uma ou tra funo qualquer f(t),representa fisicamente
um cha veamento na origem (em t = 0); em outras palavras, executar o produto H(t). f (t)
significa definir a existncia de f(t) somente a partir de 0 + . Note de fato os grficos
abaixo, onde mostrado o grfico de uma f(t) qualquer, em seqncia o grfico de H(t), e
finalmente o grfico do produto: H(t).f(t):

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 10 -

f(t)

H(t )
1

t
H(t ).f(t)

Uma for ma de visualizar mos fisicamente o que foi aci ma mostra do, consiste nu m gera dor
de tenso de valor f(t), associado a uma chave que co muta exatamente no instante t = 0 .
Nestas condies note que a tenso V A B ser exata mente o produt o: f(t).H(t) ; Vej a figura
abaixo:
t =0
A
vA B = H (t ).f(t)
+
f(t) vAB
-

B t

b) - SOBRE A FUNO (t):

Assumiremos a funo (t) como sendo a de rivada da funo H(t); assumiremos ainda, q ue
a mes ma existe exata mente no instante t = 0, e que o seu valor tende ao infinito neste
instante, entretanto possuindo rea unitria, mes mo co m seu valor tendendo ao infinito.

OBS ERVAO IMP ORTANTE: Considera n do -se que e m t = 0, H(t) indeter minada, e
ainda que neste instante: (t) tende ao infinito:

No se define o produt o: H(t). (t)

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 11 -

EXTENSO DE CONCEIT O: DESL OCAMENTO DAS FUNES:

Pela utilizao dos conceitos que definiram H(t), e (t) poderemo s facil mente enten der as
definies e grficos abaixo:

H (t - a)
0 se: t a 1

H ( t a ) INDETERMIN ADA se: t a
1 se: t a

a t

0 se : t a dH (t - a)
se : t a
(t - a) =
dt

e:
( t a ) a



( t a ) dt ( t a ) dt 1. H ( t a )
a
a t

Nestas condies percebemos que tudo s e passa como se, em ve z de todos os co nceitos serem
vlidos para: t = 0, os mes mos passassem a valer para: t = a ; o u sej a:

f(t)

H(t - a)
1

a t
H(t - a).f(t)

a t

De ma neira anloga ao que j foi visto anteri or mente :

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 12 -

t =a
A
vA B = H (t -a).f(t)
+
f(t) vAB
-

B a t

E de forma mais Gene ralizada: No se d efine o produto: H(t - a). (t - a)

TEOREMA IMPORT ANTE: f(t). (t - a) = f(a). (t - a)

De fato vamos i ma ginar fisicamente o pro d uto de u ma f(t) qualq uer ( f(t) de H(t - a) )
pela funo (t - a). Este produto ser nulo qualquer que sej a t a, ou ainda: O prod uto
somente ter sentido em t = a, porquanto a funo (t - a) so mente existir em t = a.
Nestas condies em t = a, f(t) deixa de ser uma funo genric a, passando a ser o valor
que f(t) possui no pont o: t = a, ou sej a: f(a). Grafica mente iremos ter:

f(t)
f(a)

PORTANT O :
t=a t
(TEOREM A DA AMOSTRAGEM):
(t - a)

f(t). (t - a) = f(a). (t - a)

t=a t

EXE RCCIOS SOB RE FUNES DE EXCITAO:

1) - Dados os grficos das funes f(t) a seguir, pede-se para cad a u m deles:
-Expressar matematicamente f(t) atravs da utilizao de funes si ngulares;
-De poss e do item anterior determinar mate maticamente a derivad a de f(t),e construir o seu
grfico.

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 13 -

Grfico a):

f( t)
1 SOLUO:


f ( t ) ( 2 t 1 ) H ( t ) H( t 1 )
1 2 t

-1

portanto teremos:

df ( t )
2 H ( t ) H( t 1 ) ( 2t 1) ( t ) ( t 1)
dt


Analisando s omente a s funes com s : ( 2 t 1) ( t ) ( t 1) =

= ( 2t 1 ) . (t) - ( 2t 1 ) . ( t - 1) = ( 2.0 1 ) . (t) - ( 2.1 1 ) . ( t - 1) =

= - (t) - ( t - 1) ; portanto:

df ( t )
2 H ( t ) H( t 1 ) ( t ) ( t 1)
dt

Donde:
df(t )
f( t) dt
2
1

1
1 2 t 2 t
- (t) - (t - 1)

-1

Grfico b):
SOLUO:
f( t)


2 f (t) 2 H ( t ) H( t 2 ) t . H ( t 2)

2 t

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 14 -

Portanto teremos:

df ( t )
2 ( t ) ( t 2) 1 H( t 2 ) t ( t 2)
dt

df ( t )
2( t ) 2 ( t 2) 1 H( t 2 ) t ( t 2)
dt

df ( t )
2( t ) 2 ( t 2) 1 H( t 2 ) 2 ( t 2) 1 H ( t 2 ) 2 ( t )
dt

Donde:

df(t )
f( t) dt

2 1

2(t)

2 t 2 t

Grfico c):
f( t)
SOLUO:

2

f ( t ) 2t H( t ) H( t 1 ) 2 H( t 1) H( t 3 )

1 2 3 t

Portanto teremos:

df ( t )
2 H ( t ) H( t 1 ) 2t ( t ) ( t 1) 2 ( t 1) ( t 3)
dt

Analisando so mente os s :


2 t ( t ) ( t 1) 2 ( t 1) ( t 3) 2 t ( t ) 2 t ( t 1) 2 ( t 1) 2 ( t 3)

2(0) ( t ) 2(1) ( t 1) 2 ( t 1) 2 ( t 3) 2 ( t 3) ; Portanto:

df ( t )
2 H ( t ) H( t 1 ) 2 ( t 3)
dt

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 15 -

Donde:
df(t )
f( t)
dt

2 2

3 t
1 2 3 t 1 2
-2(t - 3)

Grfico d):
f( t)
SOLUO:
2

1
f ( t ) t H( t ) H( t 1 ) 2 H( t 1) H( t 2 )

1 2 3 t

portanto tere mos:

df ( t )
1 H ( t ) H( t 1 ) t ( t ) ( t 1) 2 ( t 1) ( t 2)
dt

Analisando s omente os s :


t ( t ) ( t 1) 2 ( t 1) ( t 2) t ( t ) t ( t 1) 2 ( t 1) 2 ( t 2)

( 0) ( t ) (1) ( t 1) 2 ( t 1) 2 ( t 2) 1 ( t 1) 2 ( t 2) ; portanto:

df ( t )
1 H ( t ) H( t 1 ) ( t 1) 2 ( t 2)
dt

Donde:

f( t)
2 df(t )
dt
1
1 (t - 1)
2 3
1 2 3 t 1 t
-2 (t - 2)

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 16 -

2) Dado o circuito abaixo, onde conhecida a funo v g (t), pede-s e:

a) -Expressar v g (t) matematicamente atravs da utilizao de fun es singulares;


b)-Deter minar i g (t) matematicamente, e es boar o seu grfico a partir dos resultados
obtidos.

vg (t ) (V)
i g(t ) iC
iR 5
+
vg (t ) 1F SENDO:
- 1
1

1,0 2,0 3,0 4,0 t(s)

SOLUO:


a) v g ( t ) (5t ) H( t ) H( t 1 ) (5) H ( t 1) H ( t 2 ) ( 2 t 9) H( t 2) H ( t 4 ) (1) H( t 4)

vg (t) vg (t)
b.1) sendo: i R ( t ) ; Teremo s:
R 1


i R (5t ) H( t ) H( t 1 ) (5) H( t 1) H( t 2 ) ( 2t 9) H( t 2) H( t 4 ) (1) H( t 4)

dv g ( t ) dv g ( t )
b.2 ) Sendo: iC ( t ) C 1 ; Teremos:
dt dt


i C (5) H( t ) H( t 1 ) (5t ) ( t ) ( t 1 ) (5) ( t 1) ( t 2 )


( 2) H ( t 2) H ( t 4 ) ( 2 t 9) ( t 2) ( t 4 ) (1) ( t 4 )

ou ainda:


i C (5) H( t ) H ( t 1 ) ( 2) H( t 2) H( t 4 ) (5t ) ( t ) (5t ) ( t 1 )

(5) ( t 1) (5) ( t 2 ) (2t 9) ( t 2) ( 2t 9) ( t 4) 1( t 4)

Verifiquemos s omente os s ; teremos:

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 17 -

5.(0) ( t ) 5.(1) ( t 1) 5 ( t 1) 5 ( t 2) ( 2.2 9) ( t 2)

( 2.4 9) ( t 4) 1 ( t 4) 0
Portanto teremos:


i C (5) H ( t ) H ( t 1 ) ( 2 ) H ( t 2) H ( t 4 ) e ainda:


i R (5t ) H( t ) H( t 1 ) (5) H( t 1) H( t 2 ) ( 2t 9) H( t 2) H( t 4 ) (1) H( t 4)

Donde:


i g (5t 5) H ( t ) H( t 1 ) (5) H( t 1) H( t 2 ) ( 2t 7) H( t 2) H( t 4 ) (1) H( t 4)

Que ir nos fornecer o seguinte grfico:

ig ( t) (A)
10

5
3

1
4,0
1,0 2,0 3,0 t(s)
-1

OUTRA F ORMA DE RESOLVER : OBTENO POR MERA I NSP EO GRF ICA:

Obser ve que os ( Diracs) ocorrem soment e na derivao de pon tos de descontinuidad e ,


com valores (reas) definidos pelo prprio salto de descontinuidade. Note o exercci o a
seguir:

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 18 -

df(t)
Sendo dada a f(t) abai xo, pede-se determinar o grfico de :
dt

f(t)
9

4
3

1 2 3 4 5 It(s)
SOLUO:
df(t)
dt
6

3. t
2
1
1 3 4
2 5 It(s)
-2

- 5. t -1 -1. t -3 - 4. t -4

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 19 -

CAP III - INTRODUO TRANSFORMADA DE LAPLACE

Consideremos uma funo qualquer f(t) existente a partir de: t 0 - ; definiremos para os
nossos fins em circuitos eltricos a transformada de Laplace de f(t) co mo se ndo:



f ( t )


e
0
st
f ( t ) dt F(s)

Note que a integral que define a transformao, definida a partir de 0 - , j ustamente co m o


obj etivo de considerar ou de incluir qualquer transio ou fen meno que por ventura pos sa
ocorrer no instante: t = 0. Note ainda que o resultado da integral ir gerar uma funo e m
s, e no mais em t . Para um melhor en tendi mento, de monstremos as transformadas de
duas funes funda me ntais:

1 T RANSFORMADA FUNDAM ENTAL: TR ANS FORMADA DA FUNO: H(t)

0 se: t 0

Sendo a funo H(t) definida como: H ( t ) INDETERMIN ADA se: t 0
1 se: t 0



f ( t )
e
st
e ainda sendo: f ( t ) dt , tere mos:
0

0 0
e st e st
H ( t )
e
0
st
H ( t ) dt
0
e st
K dt
e
0
st
1 dt K
s
0
1
s
0

K s .0 1 K 1
H ( t ) e e s .0 e s . e s .0 1 1 0 1
s s s s


Portanto: H ( t )
1
s (FUNDAM E NT AL!)

2 T RANSFORMADA FUNDAM ENTAL: TR ANS FORMADA DA FUNO: (t)

0 se : t 0
se : t 0

e:
Sendo a funo (t) definida como: ( t ) 0





( t ) dt
0

( t ) dt 1. H ( t )

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 20 -

0 0 0

Teremos: ( t ) e st
( t ) dt
e st
( t ) dt
e s. 0
( t ) dt 1 .
(t) dt 1

0 0 0 0


Portanto: ( t ) 1 (FUNDAM E NT AL!)

T EORE M A FUNDAM E NT AL: ( Do de s l o cament o co mpl ex o)


De mons t r emos que s e : f ( t ) F(s) , ent o f ( t ). e t F(s )

de fa t o:



f ( t )
e
0
st
f ( t ) dt f ( t ) e t
e
0
st t
e f ( t ) dt
e
0
(s ) t
f ( t ) dt



F( s )


Port ant o: f ( t ) F(s) f ( t ). e t F( s ) (FUND AME NT AL !)

O que s i gni fi c a, que de f or ma pr t i ca par a de t er mi na rmos a t ran s fo r mad a de L ap l ac e de


uma f un o d o t i po: f( t ). e - t , bas t a r d et ermi na r mos a t r ans fo r ma d a d e L ap l ace d e f( t), e
em s e gui da s ubs t i t ui rmos o s por : s e m F( s ). Ex emp l o d e ap l i ca o :


Sej a determi nar: H ( t ) . e 10 t t ere mos : H ( t )
1
; p or t an t o:
s


H ( t ) . e 10 t
1
s 10

UTILIZAO DO TEOREM A (Para determi nao de o ut ras t ransfo r madas fu ndame nt ais) :

a) T r an sf ormada de Lapla ce de: f(t) = H(t) . cos (t ) ;

e jt e jt
OBS.: cos( t ) , onde: j2 1 (Frmul a d e Euler) ; T emo s :
2

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 21 -


H ( t ) . e jt

H ( t ) . cos( t )
1
e jt
1
H ( t ) . e jt
1
H ( t ) . e jt
2 2 2

1 1 1 1 s j s j 2s s
= 2
2 s j 2 s j 2(s j)(s j) 2(s j)(s j) s ( j) 2


Por t ant o: H ( t ) . cos( t ) 2
s
(FUNDAMENT AL!)
s 2

b) T ransfor ma da de Lapl ac e de: f(t) = H(t) . sen t ;

e jt e jt
OBS.: sen ( t ) , onde: j2 1 (F rmul a d e Euler); tere mos :
2j


H ( t ) . e jt

H ( t ) . sen ( t )
1
e jt
1
H ( t ) . e jt
1
H ( t ) . e jt
2j 2j 2

1 1 1 1 s j s j 2 j
2
2 j s j 2j s j 2 j (s j)(s j) 2 j (s j)(s j) s ( j) 2


Port ant o: H ( t ) . sen ( t ) 2 (FUNDAMENT AL !)
s 2

EXTENSO DO RACIOCINIO:

s

a ) Sendo: H ( t ) . cos( t )
s
H ( t ) . e t cos( t )
s 2
2 (s ) 2 2



b ) Se nd o: H ( t ) . sen ( t ) 2

H ( t ) . e t sen(t )
s 2 (s ) 2 2

FUNDAM EN TA IS!

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 22 -

T EOREM A BS IC O: (Deri va da da T r an sfo rmad a )

d F(s)
De mons t r emos que s e : f ( t ) F(s) , en t o: t . f ( t ). e t
ds

de fa t o:

d F(s)


d e st . f ( t ) dt

e t.e e
d st st st
. f ( t ) dt . f ( t )dt . t . f ( t ) dt
ds ds ds
0 0 0 o


F (s) t . f (t)

d F(s)
Port ant o: f ( t ) F(s) t . f ( t )
ds (FUND AME NT AL !)

De poss e des te t eore ma, vamos uti li za -l o p ar a dedu zir out ra t ransfor ma d a fun damen tal d e
for ma ge ne ral i zada:

a) - Tr ansformada de Laplace de: f(t ) = t .H(t ) ; t ere mos :


Se: H ( t )
1
s
t . H ( t )
d (1 / s ) 1 1
2 2
ds s s

b) - T ra nsf or mada de Laplace de: f(t ) = t 2 . H(t) ; t ere mo s :

d (1 / s 2 )
t . H ( t )
1
t 2 . H ( t ) t . t . H( t )
2 .1
3 3
2
s2 ds s s

c) - Tr ansformada de Laplace de: f(t ) = t 3 . H(t) ; t ere mo s :

d (2 / s3 )
t 2 . H ( t )
2
t 3 . H ( t ) t . t 2 . H( t )
3 .2 .1

3 .2 .1
s3 ds 4
s s4

Note mo s ent o que:



t . H ( t )
1
; t 2 . H ( t )
2 .1
; t 3 . H ( t )
3. 2 .1
. . .
s 2
s3 s4


t n . H ( t )
n!
Porta nt o general i zando: n 1 (FU ND AME NT AL !)
s

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 23 -


EXTENSO: Se: t n . H ( t )
n!
t n . e t . H ( t )
n!
s n 1 s n 1

TEOREMA DE UTIL IZAO PRTICA: TRANSF ORMADA DA DERIVADA

Es t e t e or ema funda ment al se r mai s a d i ant e u ti l i za do p ara n o s fo r ne cer s u por t e n a


cr i a o de model os b s i cos , mui t o t e i s na re s ol u o d e f en men o s e l t ri co s , em
ci r cuit o s a pa rt i r do inst a nt e 0 - .


T EORE M A: d fdt( t ) s . F(s) f ( 0 ) ; de mon s t ra o :

u e st du s e st dt



d fdt( t ) df ( t ) st
dt
e dt : Int . po r par t es :
df ( t )
dv dt v f ( t )
0 dt



d f (t) f (t) e
df ( t ) st st st
e dt f (t) e ( s ) . dt Lo go :
dt dt
0
0 0


F( s )



d f (t) f (t) f (0 )
Lim st ( 0 ) . s s . F(s) dfdt( t ) s . F( s ) f ( 0 )
dt
e
t e

0

INT ERP RET A O: Par a obt er a t ra n sf o rmad a de L ap l ac e da de ri vad a d e u ma fu n o


qual quer, bast ar obt ermos a t r ans for ma d a s i mpl e s da fun o e conh ec er mos o val o r q u e a
fun o pos s u a no i ns tant e: t = 0 -

Exe mpl o de u t i l i za o: Na e qua o di fe re nci al a ba i x o, s a be n do -s e q u e e m t = 0 - a fu n o


i ( t ) as s u me o val or 2 , de t er mi ne o val o r d a f un o i (t ) p ara t > 0:

d i( t )
3.i( t ) 4. 5.H ( t ) ; SOLU O: ap l i c an do a T .D. L. e m t o d a a
dt
equa o t ere mos :

5 5 5 8s
3.I(s) 4. s. I (s) 2 3. I(s) 4s. I(s) 8 I (s) 3 4s
s s s

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 24 -

5 8s 8s 5 8 s 5/ 8 A B
I (s) 2
s . (3 4s) s . ( 4s 3) 4 s .(s 3 / 4) s s 3 / 4

5/3 1/ 3 5 1 3t / 4
I(s) i (t ) e H( t )
s s 3/ 4 3 3

RE SUM O BSICO SOBRE T RANSFORMADAS DE L AP LACE:( f und amental q ue o


aluno conhe a de me mr ia pe lo menos est e res u mo p ara um b o m d es e mpe nh o n a
dis cipli na !)

T RANSFORM ADAS F UNDAM E NT AIS:

S IMP LE S: C OM TEOREM A:


f ( t ) F(s) f ( t ). e t F( s )


( t ) 1 e t . ( t ) 1

1
H(t ) e t . H ( t )
1
s s

s
H ( t ) . cos( t )
s
H( t ) . e t cos(t )
s 2
2 (s ) 2 2


H ( t ) . sen ( t ) H( t ) . e t sen(t )
s 2
2 (s ) 2 2


H( t ) . t n n!
n 1 H( t ) . t n .e t
n!
s s n 1

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 25 -

P ROP RI EDADES O P ERAT RI AS: V i nd o a t rans formad a d e L aplace de uma i nt egral,


poss uir as propri edade s de i nt egral; nestas condi es per ce be -s e faci l mente que:


1) f ( t ) g( t ) f ( t ) g ( t )


2) K . f ( t ) K . f (t)


f ( t ) g( t )

f ( t ) g ( t )
f (t)

f (t)
3) ; e ainda:
g ( t ) g (t)

ANTI T RANSF O RM A ES DE L AP LACE :

Uma f erramenta poderosa , (muit o mais do q ue a prpria tra ns for mada!) n ec es sria
s ol u o da gr ande mai ori a dos pr oblema s em c i rcui to s el tri co s , co nsi ste na d etermi n ao
da ant itr ansformada de Laplace. Acredita mos qu e s ej a bvi o que p ara ent en der as tcni cas
de anti trans formao qu e ve remos a segu ir, torna -s e fun da ment al o co nhec i ment o n o
m ni mo do res umo bsi co ant eri or ment e ap res enta do.
As tcni cas de antitransf or ma o con si ste m e m f aze r rec air as F(s ) p ro po sta s em
t ra nsf or madas bsicas j c onheci da s, as vezes at po r meio de arti fcio s. V amo s fornec er
al guns e xe mplos si mpl es:

1) I NI CI ALMENTE BASEANDO-SE NAS TR S PRI MEI RAS OBT I DAS:

OBSERV E QUE SE :

1
F(s) 1 f (t) ( t ) ; SE : F(s) f (t) H(t )
s
;

e ainda:

1
SE : F(s) f (t) e t . H ( t )
s

1
a) F (s) 1 f (t) (t) e 2t . H (t)
s 2

s 1 s 3 3 1 s 3 2 2
b) - F (s) 1
s 3 s 3 s 3 s 3 s 3

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 26 -

f ( t ) ( t ) 2 e 3 t . H ( t )

NOTE O AR TI FI CIO UTI LIZADO EM F(s ), QUANDO O GRAU P OLI NOMI AL DO


NUM ERADOR I GUAL AO GRAU POLI NOM I AL DO DENOMINADOR!

s 1
c) - F (s) (RAI ZES DO DENOM INADOR DE F( s) OU P OLOS
(s 2) (s 3)
REAI S)

Vamos i mpor que F(s ) aci ma sej a dada pela s oma d e duas fra es; o u sej a:

s1 A B A (s 3 ) B (s 2 ) s ( A B) 3A 2 B
F (s)
(s 2) (s 3) (s 2) (s 3) (s 2) (s 3) (s 2) (s 3)

A B 1

Compara ndo os re sul ta dos obti dos temo s : A 1 ; B 2
3A 2B 1

s 1 1 2
Logo: F (s) f ( t ) 2 e 3t e 2 t . H ( t )
(s 2) (s 3) (s 2 ) (s 3)

OBSERVE QUE O P ROCEDIM ENTO ACIMA SOMENTE P ODER SER UTI LI ZADO SE:

O gra u do de nomi nador de F (s) f or ma ior do que o grau do nu me rad or;


As r a zes do denomi nador de F(s ) (o u Polos) f orem reai s;
O c oefici ente do termo de M aior gr au do denomi nador d e F(s) f or uni tr io

2s 8 2s 8 A B
d) - F(s) ;
2
s 5s 6
s 2 s 3 s 2 s 3
raizes reais

d.1) Impondo que a soma da s duas parcel as recons tit ua a frao origi n al:

As 3 B s 2 s A B 3A 2 B 2s 8

s 2 s 3 s 2 s 3 s 2 s 3
Nestas condies por pri nci pi o de i dent idade poli nomi al mo nt amo s o se gui nt e si st e ma d e
equaes:

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 27 -

A B 2

; Donde obt emo s: A = 4 ; B = -2


3A 2B 8

de pos se dos r es ult ados obt idos podere mos entender a F(s ) prop os ta como sendo:

2s 8 4 2
F(s) f ( t ) 4. e 2 t 2.e 3t . H ( t )
2
s 5s 6 s 2 s 3

d2) RESOLUO DO M ESM O EXERC CI O UTI LI ZANDO A TEORI A DOS RESI DUOS
(DEM ONSTRADA MAI S A FRENTE)

Uma ve z de finido que

2s 8 2s 8 A B
F( s )
2
s 5s 6
s 2 s 3 s 2 s 3
raizes reais

Podemos f aci l me nte obter os coefic ientes de e xpanso A e B da segu in te forma:

2s 8 2 ( 2 ) 8
A s 2 4
(s 2) . (s 3) s 2 2 3

2s 8 2 ( 3) 8
B s 3
(s 2) . (s 3) s 3

3 2
2

Nestas condies obtere mos o me smo resultado an teri or :

2s 8 4 2
F(s) f ( t ) 4. e 2 t 2.e 3t . H ( t )
2
s 5s 6 s 2 s 3

Tendo-se obti do o mesmo r es ult ado anteri or !

NOVAM ENTE OBSERVE QUE O PROCEDI M ENTO ACIM A SOM ENT E P ODER SER
UTI LI ZADO SE:

O gra u do de nomi nador de F (s) f or ma ior do que o grau do nu me rad or;


As r a zes do denomi nador de F(s ) (o u Polos) f orem reai s;
O c oefici ente do termo de M aior gr au do denomi nador d e F(s) f or uni tr io

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 28 -

3s 2 12
e) F (s) ; Obs er ve que o gra u do nu mer ad or i gual ao do
2 s 2 14s 20

denomi nador; Exi ste uma f uno Delt a de Dirac: (t) e mbuti da , e temo s q ue evi den ci a-

l a (ou E xpur ga -l a). Uma das formas de r eal i za r i ss o fo rando o numer ad or a ser

i gual ao denomin ador :

3s 2 12 3 s 2 12 / 3 3 s2 4
F (s) 2 2
2 s 2 14s 20 2 s 14s / 2 20 / 2 2 s 7s 10

6

3 s2 7s 10 7s 10 4 3 3 7s 6
F (s ) 1
2 s 2 7s 10 2 2 s 2 7s 10

Obser ve que at aqui conse gui mos expur gar o Di ra c ( 3 1 ) e obter e m seguida u ma
2
frao com grau do denominador maior do que o do n u mera dor e co m

coef iciente do termo de maior grau do denominador como se ndo unitrio.

Verifi quemos ento os Polos da frao re sidu al:

7 7 2 4.1.10 7 3
s 1, 2 s1 2 ; s 2 5
2 2

Note mo s ent o que os pol os so re ais , e : s 2 + 7s +10 = ( s - (-2 )).(s ( -5 ))

3 3 7s 6 3 3 A B
F (s) (s 2) (s 5) ; onde:
2 2 (s 2).(s 5) 2 2

7s 6 7 ( 2 ) 6 8
A s 2
(s 2) . (s 5) s 2 2 5 3

7s 6 7 ( 5) 6 29
B s 5
(s 2) . (s 5) s 5

5 2

3
Port ant o:

3 3 8/ 3 29 / 3 3 4 29 / 2
F (s) (s 2) (s 5)
2 2 2 (s 2) ( s 5)

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 29 -

3 2t 29 5 t
Logo : f ( t ) (t) 4e e . H ( t )
2 2

2s3 3
f) - F (s)
3s3 18s2 24s

Note novame nt e que temo s um Dir ac envol vido na res posta; f or a nd o o n ume rador a ser
i gual ao denominador :

2s3 3 2 s3 3/ 2 2 s3 3/ 2
F ( s)
3s3 18s 2 24s 3 s3 18s2 / 3 24s / 3 3 s 3 6s 2 8s

2 s3 6s 2 8s 6s 2 8s 3/ 2 2 2 6s 2 8s 3/ 2
F ( s) 1
3 s3 6s 2 8s 3 3 s 3 6s 2 8s

6s 2 8s 3/ 2 6s 2 8s 3/ 2
Anali se mos ent o a fra o resi dual :
s3 6s 2 8s s . ( s 2 6s 8 )

( s 2 ).( s 4 )

6s 2 8s 3/ 2 A B C
; onde teremos:
s . ( s 2 6s 8 ) s s 2 s 4

( s 2 ).(s 4 )

6s 2 8s 3/ 2 3/ 2 3
A
(s 2 ) . ( s 4 ) 8 16
s0

6s 2 8s 3/ 2 6 . ( 4 ) 8 . ( 2 ) 3 / 2 8 3/ 2 13
B
s . (s 4 ) ( 2 ) . ( 2 4 ) 4 8
s 2

6s 2 8s 3/ 2 6 . (16) 8 . ( 4 ) 3/ 2 64 3/ 2 125
C
s . (s 2) ( 4 ) . ( 4 2 ) 8 16
s 4

2 2 3/16 13/ 8 125/16


Logo: F (s) ; o u ai nda:
3 3 s s 2 s 4

2 1/ 8 13 /12 125 / 24
F (s) ; Don de :
3 s s 2 s 4

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 30 -

2 1 13 2 t 125 4 t
f (t) (t) 8 12 e e . H ( t )
3 24

2) PROCEDIMENTO A SER UTILI ZADO COM POLOS COMPLEXOS:

LEMBRANDO QUE:

s
A) SE : F(s) 2
f ( t ) H ( t ) . cos( t )
s 2


B) SE : F(s) 2
f ( t ) H ( t ) .sen ( t )
s 2

s
C) SE : F(s) 2 2
f ( t ) H ( t ) e t .cos(t )
(s )


D) SE : F(s) 2 2
f ( t ) H ( t ) e t .sen(t )
(s )

2
a) F(s) 2
; ( Pol os complex os pu ros; rec ai no caso B) t ere mo s :
s 9

2 2 2 3 2
F(s) 2 f ( t) H( t) . sen(3t )
s 2
9 s 2
32 3 s 32 3

s 4
b) F(s) 2
( Pol os complex os puros; re cai na co mbin a o de A e B)
s 25

s 4 s 4 s 4 5
t eremos : F(s) 2 2
s 52
2
s 2
5 2
s 52 s 2
5 2 5 s 52

4
Logo: f ( t ) cos 5t sen5t H( t )
5

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 31 -

s 1
c) F(s) 2
; ( Polos c omp lexos com pa rt e r ea l e part e im ag inria; recai na
s 4s 20
combin ao de C e D) ; Nestas co ndi es fat ore u m d en omi nado r d o tip o:
2
(s ) 2 02 2 :
2 2 2 2
s 2s 0 c omo sendo: s 2s 0

1

s 1 s 2 2 1 s 2 1
F(s) 2

s 4s 20 (s 2 ) 2 4 2 2
(s 2 ) 4 2
(s 2 ) 2 4 2

s 2 1 4
F(s) ; Portanto:
(s 2) 2
4 2 4 (s 2) 2 4 2

1 2t
f ( t ) e 2 t cos(4 t ) e sen ( 4t ) H( t )
4

3s 2 2
d) F(s) ; ( Existncia de Dirac escondido)
2s 2 12s 50

Inicial mente forar o numerador a ser i gual ao deno mi nador:

3s 2 2 3 s2 2/3 3 s2 2/3
F(s) 2 2
2s 2 12s 50 2 s 12s/ 2 50 / 2 2 s 6s 25
73/ 3

2
3 s 6s 25 6s 25 2 / 3 3 3 6s 73/ 3
F(s) 2
2 s 2
6s 25 2 2 s 6s 25

6s 73/ 3
A frao residual : 2
possui polos complexos co mplexos; vamos
s 6s 25

6s 73/ 3 s 73/18
proceder da seguinte for ma: 2
6
s 6s 25 (s 3) 2 4 2
19 /18

s 73/18 s 3 3 73/18 s 3 19 / 3
6 2 2
6 2 2
6 2 2

(s 3) 4 (s 3) 4 (s 3) 4 (s 3) 2 4 2

s 3 19 4
6 ; p ortanto:
(s 3) 2
4 2 3 4 (s 3) 2 42

3 3 s 3 19 4
F(s) 6
2 2 (s 3) 2 4 2 3 4 2 2
(s 3) 4

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 32 -

3 s 3 19 4
F(s) 9
2 (s 3) 2 42 8 (s 3) 2 42

3 3t 19 3t
f (t) ( t ) 9 e . cos (4t ) 8 e . sen (4t ) H ( t )
2

3) PROCEDIMENTO A SER UTILI ZADO COM POLOS MLTIP LOS:

LEMBRA NDO QUE:

n!
A) SE : F(s) n 1
f ( t ) H ( t ) .t n E ai n da:
s

n!
B) SE : F(s) f (t) t n . e t . H (t)
s n 1

12 1 3!
a) - F(s) 12 f ( t ) 2.t 3 .e 2 t .H( t )
s 2 4 3! s 2 4

15s
b) - F(s) ; (TEMOS A NECES SI DA DE DE ALGUNS A RT IF ICI OS !)
s 3 5

15s s 3 3 s 3 3
F(s) 15 15 15
s 3 5 s 3 5
s 3 5 4
s 3 5

15 3! 15 3 4! 5 3! 15 4!
F(s)
3! s 3 4 4! s 3 5 2 s 3 4 8 s 3 5

5 15 4 3t
Portanto: f ( t ) t 3 e 3t t e H( t )
2 8

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 33 -

CO NCEI TO AUXI LIAR: MTO DO DE EXP ANSO EM F RA ES P ARCI AI S

(MTO DO DE H E AVI S IDE - TEO RI A DOS RES DUO S)

Est e mtodo part icular mente reco mendad o po r o ca sio da ex ist n ci a d e ra zes reai s
s i mples no de nominador de F(s) . Com a devi da caut ela po de ser ap licad o e m al guns casos
de ra zes mlt ipl as . Poderi a eventual ment e s er est endi do tamb m p ara ra zes co mple x as,
mas verif icamos que nes te cas o o mt odo s e torn a ext remamen te t rabal hoso . Imagi nemos
ent o uma F(s) c om numera dor e denomi nador sen do poli n mi os em s , e ain da que
poss ua um de nomi nador fat or vel da se guinte forma :

P(s) P(s)
F(s) ;
Q(s) (s a ).(s b).(s c)....(s n)

Onde: a , b , c , . . . n r eprese nt a m o s va l or es negat i vos d as rai zes d o denomi nador


de F(s) . Nestas condies pode mos ent ender F(s ) como s endo :

P (s ) A B C N
F(s) ; ou
Q (s ) s a s b s c s n

ainda:

P (s ) A .(s b).(s c )... (s n ) B.(s a ).(s c )...( s n ) C.(s a ) .(s b).( s d )....

Q (s ) (s a ).( s b).(s c )....( s n )

Q (s)

P (s ) A .( s b ).( s c )...( s n ) B.( s a ).( s c )...( s n ) C.( s a ).( s b ).( s d )....

Note por m que se na equa o aci ma fi zermos: s a , t odas a s pa rce las s e an ul am co m


exceo de A e seus fat ore s ; anal ogamente se fi zermo s: s b , t o das as par cel as se
anulam com exce o de B e seus f ato res, e ass i m suce ssi vame nte . Nes tas co ndi e s:

a) s e: s a teremo s:

P( s ) A.( s b).( s c)...( s n ) ; entret ant o note que como :


s a

Q (s)
(s a ).(s b).(s c)...(s n ) Q (s) (s b).(s c)...(s n) ;
s a

por tant o pode mos entender que:

Q (s) P(s) P (s )
P (s ) A A s a ; mas : F( s )
s a Q(s) s a Q (s)
s a

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 34 -

A s a F(s )
sa

proce de ndo de ma nei ra anloga concl uire mo s que:

B s b F( s ) ; C s c F(s ) ; . . . . .
sb sc

EXEMPL OS DE UT IL IZA O:

3s 2 A B
a) F(s) ; co m:
(s 1).(s 5) s 1 s 5

3s 2 3.(1) 2 1
A (s 1) A A
(s 1).(s 5) ( 1 5) 4
s 1

e:
3s 2 3.(5) 2 13
B (s 5) B B
(s 1).(s 5) ( 5 1) 4
s 5

3s 2 1/ 4 13 / 4
Logo: F(s)
(s 1).(s 5) s 1 s 5

2s2 3 2s2 3 A B C
b) F(s) ; co m:
s.(s2 5s 6) s.(s 2).(s 3) s s 2 s 3

2s2 3 2.(0)2 3 1
A s A A ;
s.(s 2).(s 3) (0 2).(0 3) 2
s0

2s 2 3 2.( 2) 2 3 11
B (s 2 ) B B ;
s.(s 2).(s 3) ( 2).( 2 3) 2
s 2

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 35 -

2s 2 3 2.( 3)2 3
C (s 3) C C 7
s.(s 2).(s 3) s 3
( 3).( 3 2)

2s2 3 1/ 2 11/ 2 7
Logo: F(s)
s.(s 2
5s 6) s s 2 s 3

DIRETRI ZES SUGERI DAS P ARA A OB TENO DAS ANTITRANSFO RMADAS

MAIS FREQ UENTES EM CI RCUI TO S:

1) - Qual quer que sej a a F(s) anali sada, deve-s e i ni cial me nte p ro ce de r ve rifi ca o d os
gra us p oli nomi ai s do s eu nume ra dor e denomi n ador. S e ess es grau s fore m i gu ais , est e fa to
i mpli car infali vel mente na exis t nci a de uma f uno d e Di ra c: (t) em f( t). Ne stas
condi es , a nt es de qual quer out ro pr ocedimen t o , con vm evi den ci ar mos a exist ncia d o
Dira c, forando o n um er ador e o de nom in ador d e F(s) a se t or n arem parci alme nt e
i guai s . Por exe mpl o, :

3s 3 5 3 s 3 5/ 3
F( s )
2s 3 4s 2 2s 5 2 s 3 2s 2 s 5/ 2
5/ 6

3 2 2
3 s 2s s 5 / 2 2s s 5/ 2 5 / 3 3 3 2s 2 s 5 / 6
F( s ) 3
2 s 3 2s 2 s 5 / 2 2 2 s 2s 2 s 5 / 2

1
3 3 2s2 s 5 / 6 3 3 2s2 s 5 / 6
F(s) 3 f (t) ( t ) 3
2 2 2
s 2s s 5 / 2 2 2 2
s 2s s 5 / 2

Note nest as condi es que cons egui mo s redu zi r a F( s) pro po st a em um n mero pu ro


(e videnciando a presena do Dirac) e mais u ma fr ao resi d ual co m gr au d o denomi n ad or
mai or do que o gr au do numerador n a qu al apli ca remo s as t cnicas ant eri orment e vi stas .

2) Uma vez que a condi o anteri or f or verifi cada, analis ar as r a zes do denom in ador
(ta mb m c ha madas de pol os ) de F(s), ou d a frao res idual de F(s)

TEREM OS T RES POSSI BI LI DADES:

1A) O denomi nador de F(s) poss ui pol os r eai s e simpl es: Ob s.: Lembra r que :

1 1
SE : F(s) f (t) H ( t ) ; SE : F(s) f (t) e t . H ( t )
s s

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 36 -

Uti li zar e nt o diretame n t e o mtodo de ex pans o de Heavisid e em fra es parcia is ,


ant eri or ment e vi st o obt endo a ant itran sfo r mada como s en do u ma soma d e parcelas d o t ipo :

f ( t ) A1.e 1 t A 2 .e 2 t A n e n t H ( t )

; onde tere mos t an tas pa rc elas

quant os for em os plos d e F( s).

PARA APLI CAO DESTE M TODO I NSISTIMOS QUE:

O gra u do de nomi nador de F (s) deve s er maior do que o grau d o nu merador;


As r a zes do denomi nador de F(s ) (o u Polos) devem ser reais;
O c oefici ente do termo de M aior gr au do den omi nad or d e F(s) d eve ser uni tri o

EXE MPL OS:

s2 5s 3 A B C
1) F(s) c om:
s (s 1) (s 2) s s 1 s 2

s 2 5s 3 0 2 5 .0 3 3
A s A A
s (s 1).(s 2) (0 1).(0 2) 2
s 0

s 2 5s 3 ( 1) 2 5.( 1) 3
B (s 1) B B 1
s (s 1).(s 2) s 1 ( 1).( 1 2)

s 2 5s 3 ( 2) 2 5.( 2) 3 3
B (s 2) C C
s (s 1).(s 2) ( 2).( 2 1) 2
s 2

s 2 5s 3 3/ 2 1 3/ 2
Porta nt o: F(s )
s ( s 1 ) (s 2 ) s s 1 s 2

3 3 2t
Donde: f (t) e t e . H(t)
2 2

5 s2 4s 3 (2s 3) 5 5 2s 3
F(s) 2
2 s2 4s 3 2 2 s 4s 3

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 37 -

2s 3
T rabalhe mos agora s obre: 2
;
s4s3
raizes reais

2
Os pol os da fr ao s o: -1 e -3; port an to: s 4s 3 (s 1).(s 3)

2s 3 2s 3 A B
por tant o: ; co m:
s 2
4s 3 (s 1).(s 3) s 1 s 3

2s 3 2( 1) 3 5
A (s 1 )
(s 1 ).(s 3) ( 1 3) 2
s 1

2s 3 2( 3) 3 9
B (s 3 )
(s 1 ).(s 3) ( 3 1) 2
s 3

5 5 5/2 9/2 5 25 / 4 45 / 4
Logo: F(s )
2 2 s 1 s 3 2 s 1 s 3

5 45 3t 25 t
port anto: f (t) ( t ) e e H( t )
2 4 4

2A) O denomi na dor de F(s) poss ui pl os compl exos: Neste caso a antit ra nsf or mad a de
F(s ), t er i nfali vel me nt e se nos e/ ou c os seno s. Obs .: Lem brar que:

s
A) SE : F(s) 2
f ( t ) H ( t ) . cos(t )
s 2


B) SE : F(s) 2
f ( t ) H ( t ) . sen( t )
s 2

s
C) SE : F(s) f ( t ) H( t ) e t . cos(t )
(s ) 2 2

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 38 -


D) SE : F(s) f ( t ) H( t ) e t . sen (t )
(s ) 2 2

Uma ve z ve rifi cados os pol os compl ex os , fazer ent o c om q ue a F(s) recai a em u m d o s


cas os aci ma , ou c ombina e s dos me smos

PARA APLI CAO DESTE M TODO I NSISTIMOS QUE:

O gra u do de nomi nador de F (s) deve s er maior do que o grau d o nu merador;


As r a zes do denomi nador de F(s ) (o u Polos) devem ser compl exos;
O c oefici ente do termo de M aior gr au do den omi nad or d e F(s) d eve ser uni tri o

EXE MPL OS:

s 4 6 36 4.13
a) F(s) 2
; Note os polos: s1 , 2 3 2j
s 6s 13 2

Portanto teremos:

s 4 s 3 3 4 s 3 1 2
F( s )
s 2
6s 13 2
(s 3) 2 2 2
(s 3) 2 2 2 (s 3) 2 2 2

3t 1 3t
Logo: f (t) e . cos(2t ) 2 e . sen (2t ) H( t )

2s 5 6 36 4.15
b) F(s) 2
; Note os polos: s1 , 2 3 j 6
s 6s 15 2

Portanto teremos:
1 / 2

2s 5 s 5/ 2 s 3 3 5/ 2 s 3
F(s) 2 2 2
s 2
6s 15 (s 3) 2
( 6) 2
(s 3) 2
( 6) 2
(s 3) 2 ( 6) 2

1 s 3 1 6
F( s ) 2
(s 3) 2
( 6) 2
(s 3) ( 6 )
2 2 2
6 (s 3) ( 6)2

3t 1 3t
Logo: f ( t ) 2e . cos( 6 t ) 6 e . sen ( 6 t ) H( t )

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 39 -

3A) O denomi na dor de F( s) pos sui polos mlti pl os :

LEMBRA NDO QUE:

n!
A) SE : F(s) n 1
f ( t ) H ( t ) .t n E ai n da:
s

n!
B) SE : F(s) f (t) t n . e t . H (t)
s n 1

EXEMP LOS DE AP LI CAO

s 2 4s 2
a) F(s) ; utilizemos de artifcios para fazer a ex presso dada recair
s 1 3

s 2 2s 1 2s 1 4s 2 (s 1) 2 2s 1
nas conhecidas ; te mos: F(s)
s 1 3 s 1 3

(s 1) 2 2s 1 (s 1) 2 2s 1 1 s 1/ 2
F(s) 2
s 1 3
s 1 3
s 1 3
s 1 s 1 3

1 / 2

1 s 1 1 1/ 2 1 s 1 1
F(s) 2 2
s 1 s 1 3
s 1 s 1 3
s 1 3

1 2 1! 1 2!
F(s)
s 1 1! s 1 2 2! s 1 3

t 1 2 t
Logo: f (t) e 2 t e t t e H( t )
2

FORM A P ADRO DE EXPANSO PARA PL OS M UL TI PL OS (NO UT IL I ZANDO DE


ARTI FI CI OS)

P (s )
Tendo-se: , Des de que o grau polinomial de P(s) sej a menor do qu e n, podere mos
( s ) n

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 40 -

P (s )
expandir da for ma c omo segue:
( s ) n

P (s ) A B C K

(s ) n (s ) (s ) 2
(s ) 3
(s ) n

PARA APLI CAO DESTE M TODO I NSISTIMOS QUE:

O gra u do de nomi nador de F (s) deve s er maior do que o grau d o nu merador;

As r a zes do denomi nador de F(s ) (o u Polos) devem ser reais e m lti pl as;

O c oefici ente do termo de M aior gr au do den omi nad or d e F(s) d eve ser uni tri o

Os coeficie ntes de expans o A ,B, C , . .... .K p oder o s er de termi n ad os por


i denti da de pol inomi al, s e nece ss rio, e m c onj unto com o a uxili o da f ormu la de Hea vi sid e ;

Sej a por e xe mpl o o me smo exercci o anterior

s 2 4s 2 A B C
F(s) ; fazen do o mmc:
s 1 3 s 1 (s 1) 2
(s 1) 3

s 2 4s 2 A(s 1 ) 2 B (s 1) C s 2 A s ( 2 A B) A B C
F(s)
s 1 3 (s 1) 3 (s 1) 3

A 1

2A B 4 A 1 ; B 2 ; C 1 Portanto:

A B C 2

s 2 4s 2 1 2 1 1 2 1! 1 2!
F(s)
s 1 3 s 1 (s 1) 2
(s 1) 3 s 1 1! (s 1) 2 2 ! (s 1) 3

QUE CONFIRMA O MESMO RESULTADO ANTERIOR!

2s 3 3s 2 2s 5
b) F(s) ;
s 2 4

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 41 -

UTILI ZE MOS DI R ETAMENTE O MTODO DE E XPA NSO PARA POLOS M LTI P LOS:

2s 3 3s 2 2s 5 A B C D
F( s )
s 2 4 s 2 s 2 2
s 2 3
s 2 4

m. m.c . da s oma de fraes: s 24 ; i mp ondo que:

A.s 23 B.s 22 C.s 2 D 2s3 3s2 2s 5 ; t eremo s:

A.s 3 s 2 .6A B s.12A 4B C 8A 4B 2C D 2s 3 3s 2 2s 5 ;

Que nos per mi te monta r o s eguinte si st e ma de e qua es:

A 2 Que uma vez res ol vi do for nece:

6 A B 3 A = 2 ; B = -9

12 A 4 B C 2 C = 14 ; D = -3

8A 4 B 2C D 5

2s 3 3s 2 2s 5 2 9 14 3
Donde: F(s )
s 2 4 s 2 s 2 2 s 2 3
s 2 4

Ou ainda:

2 9 1! 14 2! 3 3!
F(s) ; p ort an to:
s 2 1! s 2 2 2! s 23 3! s 2 4

1
f ( t ) 2.e 2 t 9.t.e 2 t 7.t 2 .e 2 t t 3.e 2 t H ( t )
2

COMB I NAES Q UE DEVEM SER ANALI SADAS::

a) Mis ce lnea d e plos reai s simpl es com p lo s compl e xos :

Uti li zar de i denti da de pol inomi al conj untament e co m a teoria d e Heavisi de de ex pa ns o em


frae s parciai s; Exempl o s:

s 12 71 A Bs C
1) F(s) 2
2
(s 1) (s 6s 25) s 1 s 6s 25

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 42 -

m. m.c dos denomi nadores envol vidos: (s 1).(s 2 6s 25) ; porta nt o:

A.(s 2 6s 25) ( Bs C).(s 1) s 2 12s 71 ; Execu ta nd o os produ to s

e fa torando tem-s e : s 2 .( A B) s.(6A B C) 25A C s 2 12s 71

Que nos per mi te o se guin te si ste ma de eq ua es :

A B 1
s2 12s 71
6A B C 12 ; com: A (s 1)
25A C 71 (s 1).(s2 6s 25)
s 1

( 1)2 12.( 1) 71
ou: A 3 ; dond e de poss e do valor de A,
( 1)2 6.( 1) 25

faci l mente det er mi namos : B = -2 e C = -4 ; p ort ant o teremo s :

s2 12s 71 3 2s 4
F(s) 2 ; ou ai nd a:
2
(s 1).(s 6s 25) s 1 s 6s 25

3 s 2 3 s 3 3 2
F(s) 2 2
s 1 (s 3) 2 16 s 1 (s 3) 2 16

3 s 3 2 4
2
s 1 (s 3) 2 4 2 4 (s 3) 2 4 2

1 3t
Portant o: f ( t ) 3.e t 2.e 3t . cos 4 t .e . sen4t H ( t )
2

s2 1
2) - F(s)
s3 2s 2 2s 1

UTI LI ZEM OS DE AR TI FICI OS PARA F ATORAR O DENOM I NA DOR E


PROCURARM OS AS S UAS RAI ZES

s2 1 s2 1 s2 1
F(s)
s3 2s 2
2s 1 s3 s2 s
2


2s
1 s2 s 1 s 1 2
s2 s2 s 12

s2 1 s2 1 A Bs C
F(s)
s s 1 s 1
2 2
s


1 . s2 s 1

s 1 s 2
s 1
raiz real raizes complexas

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 43 -

Impondo que a soma das dua s parcelas reconstit ua a fra o ori gi nal:


A . s2 s 1 s 1. Bs C s2 1 ; d onde, ex ec uta nd o e fato rando teremo s:

s2 A B s A B C A C s2 1 ; q ue no s pe rmit e:

A B 1 Que uma vez reso l vi do fornece :



A B C 0 A = 2 ; B = -1 ; C = -1
A C 1

Podemos poi s e nte nder a F(s) pr oposta co mo s endo :

s2 1 2 s 1
F(s) 2 ; onde est a lt i ma
s 3
2s 2
2s 1 s 1 s s 1

par cel a que pos sui raize s c omplexas p od e ser traba lh ada da se gui nte forma :

s 1 s 1/ 2 1/ 2 s 1/ 2

1 s 1/ 2 2 2
2
s s 1 2 3 /2
s 1/ 2 2
(1/ 2) 2

1 2 3 /2
; po rta nt o:
2 3 s 1/ 2 2 3 /2 2
s2 1 2 s 1/ 2 1 3 /2
F(s)
s 3
2s 2
2s 1 s 1 s 1/ 2 2
3 /2 2 3 s 1/ 2 2 3 / 2
2

1
f ( t ) 2.e t e 0,5t cos( 3 / 2).t e 0,5t sen( 3 / 2).t H ( t )
3

b) Mi scelnea de plos r eai s sim pl es com plos re ais mlt iplo s:

Uti li zar os mt odos de Heavi si de de expa nso e m fra es parc iai s pa ra pol os r eais e
m l ti pl os , e em se gui da util i zar de i denti dade polino mi al . Ex emplo :

4s3 29s2 70s 53 A B C D


F(s)
s 1 s 2 s 3 2 s 1 s 2 s 3 s 3 2

m. m.c dos denomi nadores envol vidos: (s 1).(s 2).(s 3)2 ; p or tant o:
2 2
A.(s 2).(s 3) B.(s 1).(s 3) C.(s 1).(s 2).(s 3) D.(s 1).(s 2)

4s3 29s2 70s 53 ; executa ndo os produt os e fat oran do t eremo s:

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17


- 44 -

s3.( A B C) s2 .(8A 7 B 6C D) s.( 21A 15B 11C 3D) 18A 9 B 6C 2 D


4s3 29s 2 70s 53 ; que nos per mi te o s e gui nte s ist e ma:

A B C 4
8A 7 B 6C D 29

; Ent ret anto , c om A, B e D c alculveis p or :


21A 15B 11C 3D 70
18A 9B 6C 2D 53

4s3 29s 2 70s 53 4.(1)3 29.(1) 2 70.(1) 53


A (s 1) A 2
(s 1).(s 2).(s 3) 2 s 1 (1 2).(1 3) 2

4s3 29s 2 70s 53 4.(2)3 29.(2) 2 70.(2) 53


B (s 2). B 3
(s 1).(s 2).(s 3) 2 s 2 (2 1).(2 3) 2

4s3 29s 2 70s 53 4.(3)3 29.(3)2 70.(3) 53


D (s 3) . 2
D 2
(s 1).(s 2).(s 3)2 s 3 (3 1).(3 2)

t ambm note que no po ss vel de termi n ar C p elo mes mo pr oc es so; d e fat o:

4s3 29s2 70s 53 4.( 3)3 29.( 3)2 70.( 3) 53


C (s 3). C ??
(s 1).(s 2).(s 3)2 ( 3 1).( 3 2).( 3 3)
s 3
0

Ent r et a nt o se s u bs t it ui rmos os val or es e n cont r ad os p ar a A, B o u D e m q ua l q ue r u ma d as


equa e s do s i st ema, fa ci l ment e obt emo s : C = -1; l o go:

4s3 29s2 70s 53 2 3 1 2


F(s)
s 1 s 2 s 3 2 s 1 s 2 s 3 s 32

Con cluindo-s e que:


f ( t ) 2.e t 3.e 2 t e 3t 2.t.e 3t H ( t )

USJT-FTCE ANTRACIR ENE3AN-MCA ; ENE3AN-MCB ; ELE3AN-MCA PROF. MASSIMO ARGENTO - EDIO 2 0 17

Вам также может понравиться