Endüstriyel Psikoloji

T.C.
MLL ETM BAKANLII
UAK BAKIM
ENDSTRYEL PSKOLOJ
862ISG004
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
1
NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3
1. SOSYAL PSKOLOJ.......................................................................................................... 3
1.1. Sorumluluk .................................................................................................................... 4
1.1.1. Bireysel Sorumluluk ............................................................................................... 4
1.1.2. Grup Sorumluluu .................................................................................................. 6
1.2. Motivasyon ve Motivasyonsuzluk (Dk Motivasyon) .............................................. 7
1.2.1. Maslow'un htiyalar Hiyerarisi............................................................................ 8
1.2.2. Herzberg Teorisi ..................................................................................................... 9
1.3. Youn bask................................................................................................................. 10
1.4. Kltr sorunlar ........................................................................................................... 10
1.5. Ekip almas............................................................................................................. 12
1.6. dare, Yneticilik ve Liderlik ...................................................................................... 14
1.6.1. Ynetim ................................................................................................................ 15
1.6.2. Ynetici: ............................................................................................................... 17
1.6.3. Lider ..................................................................................................................... 18
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 20
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 23
RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 25
2. LETM ........................................................................................................................... 25
2.1. Dhili ve alma gruplar (timler) aras ...................................................................... 26
2.2. lem Yazma ve Kayt Tutma ...................................................................................... 29
2.3. Gncellik, Sreklilik ................................................................................................... 31
2.4. Bilgileri Dar Yayma ................................................................................................ 32
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 35
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 37
3. YERLERNDEK TEHLKE ........................................................................................ 37
3.1. Tehlikelerin Tannmas ve nlenmesi......................................................................... 37
3.2. Acil Durumlarn Ynetimi .......................................................................................... 42
LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 49
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 51
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 53
KAYNAKA ......................................................................................................................... 55
i
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD 862ISG0004
ALAN Uak Bakm
Uak Gvde Motor Teknisyenlii
DAL/MESLEK
Uak Elektronik Teknisyenlii
MODLN ADI Endstriyel Psikoloji
Sosyal psikoloji, iletiim ve i yerlerindeki tehlike konularnn
MODLN TANIMI
verildii retim materyalidir.
SRE 40/32
N KOUL nsan ve evre modln baarm olmak
YETERLK yerindeki tehlikelere kar gerekli tedbirleri almak
Genel Ama
Bu modl ile gerekli ortam salandnda i yerindeki
tehlikelere kar gerekli tedbirleri tekniine uygun olarak
alabileceksiniz.
Amalar
1. Bireysel ve grup sorumluluklarnn farkna vararak,
MODLN AMACI alt sosyal evrenin olumsuz psikolojik etkenlerinden
etkilenmeden alabileceksiniz.
2. Her trl iletiim sisteminde JAA standartlarn
kullanarak bilgi alverii yapabilecek ve ilemleri
yazarak kayt altna alabileceksiniz.
3. yerindeki tehlikeleri JAA standartlarna gre
nleyebileceksiniz.
Ortam:
ETM RETM Ders ieriklerine uygun olacak ekilde atlyelerde ve
ORTAMLARI VE iletmelerde konular anlatlp uygulamalar yaplacaktr.
DONANIMLARI Donanm:
Projeksiyon cihaz
Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme
aralar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendi
LME VE kendinizi deerlendireceksiniz.
DEERLENDRME retmeniniz, modl sonunda size lme arac uygulayarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri
lerek deerlendirecektir.
ii
GR
GR
Sevgili renci,
Dnyamzn en gvenli ve hzl kitle ulam aracnn uak olduu, evrensel kabul
grm bir gerektir; Ancak ok seyrek de olsa, meydana gelen kazalar sz konusu gvenin
sarslmasna neden olmaktadr. Kazalarn nedenleri incelendiinde, ou zaman, ok basit
bir hata ile karlalmakta ve bu denli kk bir hatann felaketleri dourduu
grlmektedir.
Hatasz kul olmaz (Err is human) deyii tm dillere yerlemise de hatann bedeli,
ok yksek, hatta denemeyecek dzeyde olabilir. Unutmamak gerekir ki hibir ey insan
hayat kadar deerli deildir. Uak teknisyeni de insana deer verir, kendi hayat da
deerlidir.
Amacmz, insana dayal hatalar ortadan kaldrmaktr. Son 50 ylda insan faktrlerinin
temel kavramlar konularnda kazanlan deneyimler, bakmda rol alanlarn grevlerini daha
etkili, daha verimli, daha gvenli, daha az stresle ve daha iyi yapabilmeleri iin bu modl
hazrlanmtr.
1
2
RENME FAALYET-1
RENME FAALYET-1
AMA
Bireysel ve grup sorumluluklarnn farkna vararak, alt sosyal evrenin olumsuz

psikolojik durumlarndan etkilenmeden alabileceksiniz.
ARATIRMA
Sosyal psikolojinin tanmn aratrnz.

Sosyal psikolojinin nemini eitli rneklerle aklaynz.
Sorumluluk ve sorumsuzluk rnekleri bularak snf ortamnda tartnz
Motivasyon ve motivasyonsuzluk rnekleri bularak snf ortamnda tartnz
Youn basknn insandaki etkilerini aratrnz
Farkl kltrden insanlarn yaad sorunlar evrenizden gzlemleyiniz.
Olumsuzluklarn rapor eklinde snfa sununuz
Herhangi bir ktphaneden veya internetten ekip almasn aratrarak rapor
halinde snfa sunum yapnz
Okulumuzdaki mdr veya yardmclar ile rportaj yaparak; idare, yneticilik
ve liderlik konular hakknda bilgi toplaynz.
1. SOSYAL PSKOLOJ
Sosyal psikolojiyi, sosyal evrelerde nasl dndmzn, hissettiimizin ve
hareket ettiimizin; sosyal evrelerin dncelerimizi, hislerimizi ve hareketlerimizi nasl
etkilediinin irdelendii bir alan olarak tanmlayabiliriz.
Sosyal psikoloji, insan davrannn, hem kiinin hem de durumun bir fonksiyonu
olduunu vurgular.
Her birey, dier birok kiinin varln bildii zaman, sorumluluun yknn yalnz
kendisine ait olmadn dnr. "Kukusuz baka biri imdiye kadar bir eyler
yapmtr; baka biri mdahale eder." diye dnlebilir. Bakalarnn varl, eyleme geme
sorumluluunu datr. Kii eleman olduu sosyal sistemin gereklerine gre davranr.
3
Uak bakm teknisyeni de dier btn canllar gibi sistemin bir elemandr. Sistem 6
aamada ele alnr:
1. Sistemin ekirdeinde, bilgisi, eitimi, yetenekleri, becerileri ve dier tm
karakteristikleri ile teknisyenin kendisi bulunmaktadr.
2. kinci halka, yakn evre dir. Hangar, atlyeler, hava, uak, uan
konfigrasyonu, komponent tasarm, tehizat / alet / malzeme/ para,
kompterize edilmi materyaller, zaman basks, ekip almas, vardiya sistemi,
iletiim yer alr.
3. nc halka, planlama, kontrol, organizasyon, OJT, talimatlar, ncelikler,
performans, ynetim, takm kurma safhalarn ierir, supervision
(denetleme/ynetim) olarak tanmlanmaktadr.
4. Drdnc halka, organizasyon dur. Politikalar, stratejiler, vizyon, misyon,
eleman seimi, sreler, prosedrler, eitim, kalite, gvence kavramlarn kapsar.
5. Beinci halka, kurallar olarak tanmlanmaktadr. Emniyet kurallar, kurallarn
uygulan, tepe ynetimin ana felsefelere sahip kmasdr.
6. Altnc ve son halka ise geniletilmi evre dir. Ekonomik durum, kurumun
toplum tarafndan alglan, toplumsal ilikiler eklinde sralanabilir.
Teknisyen bir firma iin almaktadr. Firmann konumu, organizasyon ve ynetim

tarz, onu dorudan doruya etkiler. Firmann ekonomik durumu, kltr, sahip olduklar,
dardan alglan, ilikileri, ibirlikleri, personel sirklsyonu; insan faktrnden
kaynaklanan olay ve kazalarla yakndan ilgilidir.
1.1. Sorumluluk
Sorumluluk, bir insan duygular, dnceleri ve davranlaryla ilgili olarak yapt
veya yapmad eylerden tr baka insanlarn veya eylerin etkilendiini fark edip ifade
ederse; bu duygularnn, davranlarnn ve dncelerinin kendisine ait olduunu kabul
ederse, sz konusu duygularn, dncelerin ve davranlarn sorumluluunu alm olur.
1.1.1. Bireysel Sorumluluk
Birey en nemli faktrdr. Tm sorun ve zmleri kendi i dnyasnda kabullendii

gibi yanstr. Temel belirleyicidir. Gcn odadr. En hassas paradr, enerjidir.
Bireyin grup ierisinde bu derece nemli olmas dolaysyla, bireyin srekli

retkenlii ve enerjisi sekteye uramamaldr. Bunun iin i ve d engellemelerin ortadan
kaldrlmas gerekir. nsann hayata ve yasama uyumudur bu. Uyum, kiinin edinecei baz
hayat ilkeleriyle mmkn olur. Bu ilkelerden biraz sz edelim:
Kiisel Btnlk: Bir varln btnl incindiinde ilev grmesi zorlar. Kanad
krlm ku gibi. Kiinin i dnyas, yani z ile onun dnce tutum ve davranlar
4
arasnda ahenk kaybolduunda kiinin btnl zedelenir. Drstlk, tutarllk, gvenilirlik
kiisel btnlkten kaynaklanr.
Denge: Yasam bir btndr, birok boyutlar, eleri olan bir btn. Yaamn tek
boyutunu ieren, dierlerini gz ard eden bir tutum mutlaka probleme dnecektir. Denge;
ztlklarn hayata katt anlamdr (akil-ruh, alk-tokluk, sosyal-bireysel uralar vb.).
Hizmet: Yaama hizmet edilirse, yaam rn ve deneyim verir. Dzen ierisinde

hizmet eden, hizmet bulur. Mutluluk iin almak, eninde sonunda mutluluu getirecektir.
Babann, tanrnn, kahramann ya da bir bakasnn var olan problemi zmesini beklemek,
kendini acizletiren insann tutumudur.
Giriimcilik: Yaamn tm sorumluluunu stlenerek kollar svayp cesaretle ve

kiisel btnlkle yaayan, abucak renecek ve geliecektir. Sorumluluu srekli
bakasna aktaran gittike krleecek ve gelimesi duracaktr. Risk zorunludur.
Dayanma: Yaamn her esi anlamn dier elerle kurmu olduu ilikiden alr.
likileri umursamamak yaam tkar.
Onur Eitlii: nsanlarn psikolojik anlamda varln, tekliini ve yaamnn bir

anlam olduunu bilerek, inanarak kurulan ilikide insanlar onurludur. nsan onurunun
olmad ilikinin temeli zayftr.
Tm bunlarn yannda bireyin gruptaki konumu da nemlidir. Kimin neden sorumlu

olaca sorusu, zenle bireyin kendisi tarafndan cevaplandrlmaldr. retkenlik ve
enerjinin verimli salanmas iin, alnacak sorumluluun kii tarafndan ok iyi saptanmas
gerekir.
Birey ve Sorumluluklar (Birey i Dinamikler), Amalar( Ne stediini

Bilmek)
Grup yesinin en ok dikkat etmesi gereken konudur. Ne istediini bilmeyen, amasz

kalm grup yesi, gruba en byk zarar verir. Kii olanaklar dorultusunda kendine en ok
katks olacak sorumluluu semelidir.
Grup ierisinde, amacn da aka belirtilmesi gerekmektedir. Amacn bilen ve amac

herkese bilinen, sorumluluu belli yelerden kurulu olan toplulukta "Kim yapacak?" sorusu
sorulmaz. Herkes neyi yapmas gerektiini bilir.
Oto kontrol (Kendi Kendine Hkmetmek)
Gruplarn, sistemlerin en byk eksiidir. nsanlarn kendilerine hkmetmeleri hi

baarlamamtr. Her zaman biri kp hkmedii eline alr; insanlarn iindeki bu eksii ok
gzel smrrler. Krallar, padiahlar, eyhler ve aalar da insanlarn kendilerine teslim
ettikleri z gc kullanmlardr.
5
Gruplar, gerek baarlarn bireylerin oto kontrol sahibi olmalar ile salarlar.
Kiilerin kendi kendilerinin liderleri olmalar gerekmektedir. Hibir eylemin yapl
birisinin sylemesini beklememelidir. Ders almak iin drtklenmek, gemiin
grntsdr. imdinin gereklilii ise; "Derse neden almak gerektiini kavramaktr. ".
Dtan kumandal olmayan, i sesi ile hareket eden bireylerin oluturduu grupta isler
hzla biter, birbirinin isine karan kiiler gze arpmaz, geliim ve paylam baslar.
Evrensel 7 lke: nceki sayfalarda bireyin iyapsndan sz edilirken bahsi geen 7

ilke, bireyin grup sorumluluu olarak da karmza kar. nk grup da hayatin minik bir
modelidir.
1.1.2. Grup Sorumluluu

Grup Dinamikleri (Bireyler Aras st Yaplar): u ana kadar bireyden ve i
dinamiklerinden sz edilmiti. Simdi herkesin olumas iin abalamas gereken ortak
sorumluluklardan, salkl bir alma ortamnn gereklerinden ve d dinamiklerden sz
edelim.
Gven Ortam: Bireylerin kendilerini aka ve tam verimle ortaya koyabilmeleri iin
gereklidir. Gven, en temel igdsel ihtiyalardandr. nsan doas gerei gvenli bir
"mekna ihtiya duymaktadr. Grup iinde onaylanan, olduu gibi kabul gren birey,
kendini gvende hissedecektir.
Gven ortamnn yaratm, kiisel btnln ve onur eitliinin varlyla mmkn

olur. Kiiler aras aklk, drstlk ve tutarllk, besleyici elerdir.
Ekip Ruhu: ou grup ya da takm, bu unsurdan yoksun olduu iin baarya

ulaamaz. Ekip ruhu, paylamcl ve btnleyicilii iinde barndrr. Ekip olunamamsa
yldzlama, ste kma araylar balar. kar atmalar ve kuyu kazmalar tm grup
enerjisini tketir. Bireysel baar istei, grup baarsnn stne kar.
Ekip, farkl zellikleri olan, bu farkllklar grubun baars iin kullanan ve birbirini
fakllklarndan dolay yadsmayan insanlar grubudur. Herkesin kendine has yapabilecei bir
i, mutlaka vardr.
Sorumluluk alan kii btne olan katksndan dolay huzur duyar.
letiim: Bilgi al veriidir. Topluluk ilikisinde en nemli yeri tutar. nsan ilikileri,
bu nedenle ok dikkat edilmesi gereken bir konudur. Akc ilikiler, ortak ve kararl hareketi
kolaylatrr. letiimde, en ok dikkat edilmesi gereken konu "dinlemek"tir. Dinlemesini
bilmek, konumasn bilmekten daha da nemlidir. yi bir dinleyici n yarglardan uzak
durmaldr. Anladn geri bildirmelidir. Grup ii etkileim, birliktelikle glenir,
haberdarlk artar. Grup olma bilinci byk lde haberdarlkla salanr.
retim: Grubun almalarndan sonu almas, motive edici bir unsurdur. Fakat
sonutan daha da nemlisi "sre"tir. alma srecinin verimi, en kritik noktay oluturur.
6
Srece katk salayansa giriimler ve alnan kk sonulardr. Uzun uralar, sabr ister ve
motivasyonun uzun srelerde yksek tutulmas zordur. Bunun iin grup giriimlere destek
vermelidir. Giriim, her zaman bir oranda risk ieriyor olsa da, risk almaktan
kanlmamaldr. Bir isi becerememek, o isi hi denememekten ok daha iyidir. Giriimler
olutuka grup retir.
Geliim: renme, geliim srecini balatr. renmeye istekli olmann altnda,

dnmeye ak olmak, kendini sonuca deil srece adamak, yaam muhteem bir macera,
muhteem bir yolculuk olarak alglamak yatar. Bu yolculukta tepkici deil, yaratc olarak
sorumlulukla "giriimci" olmak gerekir.
Grup da amac dorultusunda heyecan duyar, renir ve srece nem verirse geliim
gelir. Geliim, paylald zaman inanlmaz bir mutluluk verir. En temel gerekliliktir.
Bilginin Hkimiyeti: Grubun en temel yol gstericisi, tek rehberi "bilgi"dir. Bilgi,
grubun geleceini belirler. Korunmas ve aktarlmas gerekir. Her giriim, bilgide
temellendirilmelidir. Bilerek ve zerine dnerek eyleme gemek renmeyi, renme de
geliimi getirir.
Grup iinde balayan bilgi yar ok olumlu bir iarettir. Tmel bir ilerleyi anlamna
gelmektedir.
1.2. Motivasyon ve Motivasyonsuzluk (Dk Motivasyon)

Motivasyon, Latince "hareket" anlamna gelen "movare" szcnden tretilmitir.
Motiv, organizmann, davrana balama hazrln veya bu davran srdrmesini
etkileyen herhangi bir arttr. Motivler organizmay davran yapmaya iten, bu
davranlara bir yn veren, neden ve srelerdir. Motive olmu davran, hedefe ynelmitir
ve bir amaca sahiptir.
Motivler, fizyolojik (biyolojik seviyedeki alk, susuzluk, acdan kanma), bilisel

(renme ihtiyac) ve sosyal motivler (sayg grme ve sevilme) olarak 3 ana balkta
toplanr.
Motivasyon, ihtiyalarn karlanmas ve hedefe ulama davrann dzenleme olarak

da tanmlanabilir.
Motivasyon, hareketin kaynaklar ile ilgilenir. Motivasyon, yaptklarmz alglama,

sosyal faaliyetler gibi kavramlar iine alr.
Genel anlamda ise, insan organizmasn davrana iten, bu davranlarn iddet ve

enerji dzeyini belirleyen, davranlara yn vermeyi ve devamn salayan eitli i ve d
nedenleri ve bunlarn ileyi mekanizmalarn kapsar.
En nemli motivasyon faktrlerinden biri, insann kendisini bir guruba ait

hissetmesidir. Fakat stres, evreden alnan olumsuz etki, baarszlklar, yaanan kt
7
olaylar, ar duygusallk, kolay incinme gibi gerek insan karakterine bal, gerekse
yaamda karlalan baz istenmeyen olaylardan tr insanlar, de-motive
olabilmektedirler. Yani, motivasyon dkl yaanabilir (Cannzn bir ey
istememesi, hareketlerde azalma, performansn dmesi gibi.).
yerindeki dk motivasyon belirtileri:
Fazla hastalk izni

znin suiistimal edilmesi
Sk sk ve aklanamayan gzden kaybolmalar ve i banda bulunmaylar
Program d izin
i erken brakma, uzayan len yemei aralar ve tekrarlanan gecikmeler
Sk sk, belirsiz hastalk ikyetleri
1.2.1. Maslow'un htiyalar Hiyerarisi
ekil 1.1: Maslowun ihtiyalar hiyerarisi piramidi

Motivasyon teorileri iinde en bilinenlerinden biri, Amerikal Psikolog Abraham
Maslow'un 1954te ortaya koyduu teoridir. Maslow teorisinde bir ihtiyalar
hiyerarisi, sralamas vardr. Burada, ancak alt seviyedeki ihtiyalar karlandnda bir
st seviyedeki ihtiyalar motivasyon unsuru olarak ortaya karlar. Snflandrma
aadaki emada gsterilmitir:
Kendini gerekletirme ihtiyac, deer verilme ihtiyac, ait olma ve sevilme ihtiyac,
emniyet ihtiyac ve fizyolojik temel ihtiyalar.
Maslow'a gre, alt basamaklardaki ihtiyalar doyurulmazsa bir st basamaa

geilememektedir.
8
1.2.2. Herzberg Teorisi
ok popler bir motivasyon teorisi de Frederick Herzberg'in 1950'lerin sonunda
ortaya att "iki faktr" teorisidir. Herzberg, alma hayatnda, bir ksm i tatmini
salayan, bazlar da tatminsizlik yaratan belirli faktrler olduu sonucuna varmtr.
Honutlua yol aan faktrler grubu motivatrler olarak adlandrlr. Bunlar "ite
mcadele", "sorumluluk", "yaratclk" gibi konulardr. Sz konusu faktrler honutluu
arttrr.
Herzberg, dier grubu hijyen faktrleri olarak adlandrmtr. rnek olarak irket
politikas, ynetimi, cret, i gvenlii, stat ve kiisel yaam saylabilir. Daha ok i
yerindeki somut olumsuzluklarla ilgili olan bu faktrler dorudan tatminsizlik oluturur.
Beklentilerin karlanamamas da hayal krkl nedenidir. Kiiyi kolaylkla de-motive
edebilmektedir. Bu olayn nne gemek iin, olumlu dnce yeterli olabilmektedir.
Olumlu bir mesaj, olumsuz olandan daha motive edicidir. Dier yandan, olumsuz
dncelerimiz bizi olumsuz gsterir. Aksilikler arka arkaya gelse de kendimize inanmay
srdrmemiz gerekmektedir.
Motivasyon konusunda en gerekli olan ey, insanlara bir ama verebilmektir.

ortamnda personelin gelitirilmesi, insanlar sorumluluk almalar iin cesaretlendirme
amacn tar. Personelin, kendisine verilen grevler srasnda karar verebilmesi iin,
ncelikli olarak ne yaplmas gerektii ve niye byle olmas gerektii sorularnn yantn
bilmesi gerekir. Her birey, olumsuz tepki grmeyeceinden emin olarak fikirlerini
aklayabilmelidir. te o zaman insanlar ilerine daha byk bir evkle sarlarak
alacaklardr. Hangi ii, neden ve nasl yapacan bildikten sonra motivasyon ve
dolaysyla performans da artacaktr.
Yksek bir motivasyon, bireyin kendini mutlu hissetmesini salamakla kalmaz, ayn
zamanda olumlu ekonomik etkilerde bulunur. Ortak bir gre ve motive olmu personele
sahip iletmeler, karlarn ve verimliliklerini arttrp, kaza oranlarn ve kaytarmalar en aza
indirebilirler. Aslnda, personeli motive etme pahal bir olay deildir.
Gerekli olma duygusu bal bana motive edici bir faktrdr. Ama bir ilgisizlik sz
konusuysa, farkszla, kmsemeye ve cezalandrmaya iarettir. Bu durumda motivasyon
lr. Ayn durumla, korku faktr sz konusuysa da karlalr (ini kaybetme korkusu,
ar otoriter bir yneticinin baskc davran vb.).
Motivasyonu dorudan etkileyen faktrlerin banda, iyi bir oryantasyon (uyum,

altrma), eitim ve kariyer planlamas gelmektedir. Dolayl etkileyen faktrler salk ve
gvenlik politikalar, cret uygulamalar, dier politika ve uygulamalardr.
9
Sizce; alanlarn motivasyonunu artrmak iin neler yaplabilir?
htiyalar saptanr.
Maddi / manevi (sosyal) dller verilir (Terfi, prim, gezi gibi.). Manevi dller
daha kalcdr. Ancak bu tarz dllendirmeler, her zaman deil, belli zaman
dilimlerinde olmaldr.
cret arttrlp, yetki verilebilir.
Yardmc salanarak i yk hafifletilebilir (Yardmc asistan/stajyer vb.).
Tatil yapma imkn verilebilir.
1.3. Youn bask

Stres ve Genel Stres Kaynaklar: Stres (gerginlik) bedenimizin yaam tarzmza cevap
veri eklidir. Eer yaam tarzmzda stresi arttrc faktrler fazla ise gerginliklerimiz de
artacaktr. Ancak stres yaamn vazgeilmezlerinden biridir. Tamamen ortadan kalkmas
halinde neredeyse lm ile edeer biyolojik ve psikolojik sonular dourmaktadr. yleyse
ncelikle yaamda, strese olumsuz gzle bakmay bir kenara brakarak, onun ile yaamay
ve o bizi kontrol altna almadan biz onu nasl kontrol edebiliriz renmemiz gerekir.
1.4. Kltr sorunlar

irket Kltr Kavram: Organizasyonlarn kltr, kazalarn oluumunda nemli bir
role sahiptir. yle ki, tm organizasyonlar bir kar amac ile kurulur ve hedefleri genellikle
retim ile ilgilidir. Havayolu ileticileri iin de uu emniyeti ncelikli hedef deildir.
Organizasyonlar, karmak yapda bir canl gibidir:
Bilinleri ve hafzalar vardr.

Yaratma ve problem zme yetenekleri vardr.
Onlarn dnce tarzlar, tehlikelerin ortaya kmasn nleyebilir.
Bu benzetmeye gre, organizasyondaki yneticiler ve karar verici kiiler, kuruluun

beynidir. Prosedrler, blmler ve dier alanlar, kuruluun vcududur. 'irket kltr' ise,
kuruluun kiiliidir. irket kltr, kiiliin insan davranna etkisi gibi, organizasyonun
performansna ayn ekilde tesir eder.
Kltr, bir grubun tm veya ounluu tarafndan kabul gren inanlar ve

deerlerden oluur ve o grubun veya irketin davranlarna dorudan etki yapar.
Klasik insan faktr anlay, kiilerde emniyeti salayc davranlar gelitirmek ve

emniyeti azaltc davranlar ise azaltmak ve nlemek dncesine dayanr. Yeni anlaya
gre, ayn alma, irketler iin de uygulanmaldr.
irketler, esas olarak retime ve kar elde etmeye ynelik olan amalarna ulamak iin
emniyet unsurunu da destekleyici bir faktr olarak kullanrlar. yle ki, retim amalarna
ularken, insan hayatna ve/veya maddi aralara zarar gelmemesini salamaya alrlar.
10
Emniyet konusunda gsterilecek aba, organizasyonun amalarna en az riskle ulamasn
salar.
Havaclkta, tamamen giderilemeyecek bir risk unsuru vardr; ancak, kurulular, 'risk
ynetimi programlar uygulayarak bu riski, baarl bir ekilde kontrol altna alabilirler ve
kazalarn olumasn nleyebilirler.
Karmak teknolojik sistemlere sahip organizasyonlarda, ortaya kan byk kazalarn

analizi, kazaya yol aan n koullarn mutlaka gemiteki baz organizasyon kusurlarna
dayal olduunu gstermektedir.
Baka szlerle, irket kltrnde emniyet unsurunu ksmen de olsa hafife alan bir
anlay, uzun bir sre iinde beslenerek byyebilir ve belirli zel d koullarn da
tetiklemesiyle byk bir kazaya yol aabilir.
Emniyet unsurunu her zaman ncelikle gz nnde bulundurma konusunda irket

yneticilerine byk sorumluluk dmektedir.
rnek: 4 Mart 1987'de bir CASA C212-C tipi uak Detroit / Michigan havaalanna
ini srasnda piste akld. Toplam 19 yolcu ve mrettebattan 9'u hayatlarn kaybetti.
Kazann sebebi, kaptann, dk hz koullarnda bir asimetrik g durumu dolaysyla

uan kontroln kaybetmesi olarak belirlendi.
Yaplan ayrntl incelemede, pilotun nihai yaklama srasnda uan hzn azaltmak
iin pervanede ters itki (reverse thrust) kullanm olduu anlalmtr. Oysa uuun herhangi
bir safhasnda 'ters itki' kullanlmas, uan uu el kitabnda (flight manual) ve irketin
prosedrlerinde kesin olarak yasaklanmt.
Yaplan incelemede, bu yasaklanm prosedr ayn kaptann gemite birok defa

kulland anlalmtr. Bu durum, u sorular gndeme getirmitir:
irket prosedrleri ok ak olmasna ramen, bu kaptan niin prosedrlere

uymamtr?
Uu srasnda herhangi bir pervanenin ters itki moduna getirilmesi kesin olarak yasak
olmasna ramen, bu pilotun bu prosedre defalarca uymadn gren dier pilotlar niin bu
durumu irketin sorumlularna bildirmemilerdir?
Bu kaptann irket prosedrlerini ve uak uu el kitabn ihlal ettii, bu kazadan nce

niin ortaya karlamamtr?
Son olarak, eer irket bu kaptann uu alkanlklarn biliyorduysa, niin gerekli

nlemleri almamtr veya alamamtr?
Bu sorulan cevab, bizi, 'irket kltr' kavramna gtrmektedir.
11
Kurallara ok uygun davranan ve bu konuda sz veren irketlerde bile organizasyon
prosedrlerinden sapmay veya uygulamamay ho gren veya cesaretlendiren baz gayr-
resmi davran (kltr) eitleri geliebilmektedir.
irket kltrnn bu ynde gelimesi, kazalarn olumasna dorudan tesir eden ok

nemli ve zararl bir faktrdr ve mutlaka mcadele edilmesi ve nlenmesi gerekir.
1.5. Ekip almas

Ekip almas belirlenen ortak hedef ve deerler dorultusunda dier ekip yeleri ile
uyumlu ve paylamc bir ekilde alarak ekibin motivasyonuna ve performansna katk
salamaktr.
ekil 1.2: Etkin ekip zellikleri

Davran Gstergeleri
o Ortak hedef ve deerler dorultusunda ekip performansn
gelitirmek ve srekli klmak iin alr.
o Ekip yeleri ile ilikilerinde uyumlu, uzlamac, ibirliki ve
paylamcdr.
o Ortak hedeflere ulamak iin ekip yelerine yardm eder.
o Ekip yelerinin grlerini dinler, nemser ve katklarn destekler.
o yesi olduu ekibin motivasyonuna katkda bulunur.
Sahiplenme:stlenilen grevleri zamannda ve istenilen kalitede yerine

getirmek iin sorumluluk duygusu ve azimle almak, irket politika ve
prensiplerine sahip kmak, irketi maddi ve manevi anlamda gzetmektir.
Davran Gstergeleri
o lerini zamannda ve istenilen kalitede yapmak iin sorumluluk

duygusuna sahiptir.
12
o ini baaryla sonulandrmak iin karsna kan zorluklar aar
ve azimle devam eder.
o irket politika ve prensiplerini bilir, tmne sahip kar.
o irkete ballk gstererek alr. Aidiyet duygusu gelimitir.
o Kendisinin veya ekibin ald kararlar ile yerine getirdii
sorumluluklarn baarl ya da baarsz sonularn sahiplenir ve
paylar.
Etkili letiim:Szl, yazl ve beden dilini ieren iletiim aralarnn tmn

etkili bir tarzda kullanarak dnce ve duygularn aka ifade etmek
Davran Gstergeleri
o Bilgi alveriini doru kiilerle, doru iletiim aralaryla,

zamannda, eksiksiz olarak yapar. Yazl ve szl iletiimde irket
standart ve kurallarna dikkat eder.
o Farkl stat ve kltre sahip kiilerle konuurken dinleyiciye uygun
dili kullanr. Zor mesajlar anlar ve kar tarafn da anlamasn
salar.
o Fikirlerini ak ve etkileyici bir ekilde aktararak karsndakini
ikna eder.
o Dinlemeye nem verir. Karsndakinin duygu ve dncelerini
anlamak iin "empatik iletiim" kurar.
o leri daha iyi yrtmek ve olas sorunlar zmlemek iin nc
ahslarla temas kurar ve ilikilerini kuvvetlendirir.
renmeye Aklk:Devaml yeni bilgiler renmek ve i becerisini

gelitirmek iin yeterli kapasiteye sahip, istekli, aratrmac olmak ve
deneyimlerini paylamak
Davran Gstergeleri
o Yeni bilgiler renmek ve yeni beceriler kazanmak iin kapasitesi

vardr.
o ya da sosyal yaamla ilgili bilgisini artrmak iin istekli ve
aratrmacdr.
o Farkl grevler ve sorumluluklar stlenmeye isteklidir.
o Hatalarndan ders alr, gl ve zayf ynlerini bilir, zayf ynlerini
gelitirmek iin frsat yaratr.
o rendii bilgileri ve edindii deneyimi dier ekip yeleriyle
paylar, retmeye heveslidir.
Analiz Etme ve Problem zme:Probleme ynelik verileri elde ederek

problemi neden-sonu ilikisi iinde mantkl bir ekilde analiz etmek ve ie
yarar zmler retmek
13
Davran Gstergeleri
o Aratrma yaparak problemin nedenlerini saptar, problemle ilgili

verileri toplar.
o Elindeki bilgiyi kullanarak neden-sonu ilikisi kurar, problemi
analiz eder ve ie yarar zmler retir.
o Yaanan problemleri takip eder, deneyimlerini dier ekip yelerine
aktararak tekrar ayn problemlerin yaanmamasn salar.
o Problemleri olumadan veya geliip bymeden nce fark ederek
nlemlerini alr.
o Problemleri soukkanllkla karlar. Olumlu bak as gelitirir.
Temsil Etme: irketin kltr ve davranlarna uygun davranarak i ve d

mteri karsnda olumlu bir izlenim brakmaktr.
Davran Gstergeleri
o irketin kltr ve deerlerini bilir ve nemser; duygularn,

dncelerini ve davranlarn bu ynde kontrol eder. ve d
mteri karsnda her zaman kendinden emin, olumlu, drst,
tutarl bir izlenim brakr.
o letiim aralarn etkili bir ekilde kullanarak olumlu izlenimler
yaratr.
o Diplomasiyi bilir, davranlarn farkl kltrlere adapte edebilir.
o Performansn gelitirmek ve srekliliini salamak iin aba
gsterir.
o irket prosedr ve talimatlarna bal alr. Grnmne, alma
ortamna, i yap ekline zen gsterir.
1.6. dare, Yneticilik ve Liderlik

Yneticilerin ortak ynleri, organizasyonlar vastasyla i yaptrmalardr. Eski bir
ynetim bilimcisi olan Mary Parker Follet, ynetimi "insanlar vastasyla i yaptrma sanat"
olarak tanmlamtr. nl ynetim kuramcs Peter Drucker ise, yneticilerin "rgtlerine
yn verdiklerini, nderlik ettiklerini ve amalar baarmak iin organizasyon kaynaklarnn
nasl kullanacana karar verdiklerini" ifade etmektedir. nsanlar ve dier kaynaklar
vastasyla i yaptrmak, yn vermek ve nderlik etmek, yneticilerin ne yaptklarnn ak
ve yeterli bir cevab olmaktadr. Bu faaliyetler yalnzca st yneticiler tarafndan deil, ayn
zamanda orta kademe ve alt kademe yneticileri tarafndan yerine getirilir. Dahas, ynetim
evrensel bir sretir; nk kr amal olsun ya da olmasn her trl organizasyonda, amala
baarmak ve yksek performans salamak iin organizasyon kaynaklarn kullanr. Btn bu
bilgilerin nda; ynetimi aadaki gibi tanmlamak uygun olacaktr:
14
1.6.1. Ynetim
Organizasyon kaynaklarnn etkin ve yeterli biimde planlanmas, rgtlenmesi,
yneltilmesi, koordine edilmesi ve denetlenmesi yoluyla organizasyon amalarna
eriilmesidir.
O hlde, ynetimin tanmnda vurguladmz iki nemli noktadan birincisi; be

ynetim fonksiyonudur; bu fonksiyonlar planlama, rgtleme, yneltme, kadrolama ve
denetimdir, ikinci nemli nokta ise, organizasyon amalarna etkin ve yeteri biimde
eriilmesidir.
Ynetimin tanmna ilikin olarak vurgulamak istediimiz son bir nokta ise, tanmda
deindiimiz organizasyon kaynaklarnn yalnzca insan kaynaklarn deil, ayn zamanda
finansal kaynaklar, fiziksel kaynaklar ve bilgi kaynaklarn da kapsamasdr. Ynetim
insanlar olduu kadar, maddi ara ve gerelerle paray da ll, yerinde ve etkin biimde
ynetmek zorundadr. Ancak, maddi ara gere ve parasal kaynaklar olmasa bile, belirli
faaliyetleri yapmak ve amalara ulamak iin insan unsurunun bulunmas yeterli ve gerekli
bir ynetim kouludur. Yalnzca maddi aralar ve gereler ile parann belirli amalar
dorultusunda kullanlmas ile ilgili kararlar ve uygulamalardaysa, ynetim sreci yoktur; bu
kararlar alan ve uygulamalar yapan kiilere ynetici diyemeyiz.
O hlde ayakkab boyacs, yalnzca kendisi alan bir bakkal, tezghlar altran bir
ii, arabasn sren bir ofr ya da dada hayvanlar otlatan bir oban ynetici midir?
oban ynetici deildir; ama bir iletmecidir, bir i grendir ya da bir iidir. Ynetici
olabilmesi iin mutlaka emrinde alan ve yetkisini kabullenen bir insann bulunmas
gerekmektedir.
1.6.1.1. Ynetimin zellikleri:
Kr amac gtsn ya da gtmesin, btn organizasyonlarda yer alan ynetim faaliyetinin

baz zellikleri vardr. Bu zellikleri aadaki gibi aklayabiliriz:
Ama zellii: Ynetim faaliyetinden sz edebilmek iin, mutlaka bir amacn

bulunmas gerekir. nk ynetim bir ya da birden fazla amac
gerekletirmeye ynelik bir faaliyettir. Bir ste bal bir grup insann varl
ynetici olmak iin yeterli deildir. Ynetici, belirlenmi bir ama dorultusunda
alan insan grubunu yneten kiidir. Burada vurgulanmas gereken nokta, btn
ynetim faaliyetlerinin belirlenmi bir ama etrafnda odaklanmasdr. Kr elde
etme, byme ve pazarn daha geni blmne sahip olma gibi baz temel
amalar, btn iletmelerde ayndr. zel amalarsa iletmeden iletmeye farkllk
gsterir. rnek olarak makine fabrikasnn zel amac ile lokantann zel amacnn
ayn olmas dnlemez. Makine fabrikasnda ama, dier sanayi kurulularnn
makine ihtiyacn, uygun fiyat ve kalitede karlamak olabilirken; lokantada ama,
mterilere kaliteli yemek hizmeti vermek olabilir. letme yneticisinin yapmas
gerekense, genel amalarla elimeyecek biimde, zel amalara ulamak
yolunda tm abalar btnletirmektir.
15
Grup zellii: Birey her iini kendisi grebilecek kadar gl olsayd, bir
grubun birlikte almasna ve ynetim faaliyetine gerek kalmazd. Ynetimin
olmas iin, bir ynetici ve en azndan bir ynetilen insana, yani bir gruba
ihtiya vardr. Ynetim faaliyeti bir grubun faaliyeti ile gerekleebilir. Tek
bireyin amalarna ulamak iin giritii i, ekonomik faaliyettir. Robinson
Crusoe, adasnda yalnz bulunduu ve yaamn srdrmek iin doa ile
savat srece ekonomik faaliyette bulunmaktayd. Ancak yerlilerden biri olan
Cuma ile karlap ibirliine giritikleri andan itibaren, aralarnda doan
sosyal ilikiler sayesinde ynetim srecinin balad grlr.
Beeri zellii: nsann yalnzca insanlarla olan ilikisinde ynetim

faaliyetinden sz edilebilir; nk insan ynetim faaliyetinin temel esidir.
Ynetimde yneten de ynetilen de insandr. O nedenle, insann eya ya da
hayvanla olan ilikilerinde ynetim sreci yoktur. Daha ak deyile, ynetenin
insan, ynetilenin ise insan olmamas durumunda ynetim faaliyetinden sz
edemeyiz; nk ynetilen ara ise srme, hayvan ise gtme sz konusudur.
birlii zellii: Ynetim faaliyetinden arzulanan sonucun alnabilmesi iin

ibirlii gereklidir. O nedenle, insanlarn beraberce almalar, karlkl
yardmlamalar ve amaca daha kolay bir ekilde ulamalar, ibirlii sayesinde
mmkn olur. birlii olmazsa, ynetim faaliyeti eliki ve kmazlara girip
srekli olarak engellenir. Bu engellerle karlamamak iin, ynetimde bir grup
insann bir araya gelmesi, abalarn birletirmeleri ve bylece iletmenin
amacna ulamalar sz konusudur.
blm ve Uzmanlama zellii: letmede iblm olmazsa, yani hangi

ilerin kimler tarafndan yerine getirilecei belinlenmezse, bu durum iletmede
karkla yol aabilir. Byle bir durumda, baz iler gereksiz yere ok sayda
kii tarafndan yerine getirilirken, baz iler sahipsiz kalabilir. letme iinde
karkln olmamas iin, belirli iler belirli kiiler tarafndan yerine getirilir.
Belirli ilerde, belirli sre alan kiiler uzmanlarlar ve ilerinde baarl
olurlar, ilerinde uzman olan kiilerin baarsysa, bir btn olarak iletmenin
baarsna yansr.
Koordinasyon zellii: letme iinde faaliyet gsteren blmlerin ve

bireylerin birbirleriyle atma ortam yaratmadan, uyum iinde almalar
esastr. Arzulanan sonulara ulalmas, byle bir uyumun salanmasyla
mmkndr. Ancak bireyler arasndaki fikir, his ve kar farkllklar nedeniyle,
her zaman koordinasyon salanmas kolay olmaz. Faaliyet gsteren bireyler,
amalara ulama konusunda kendilerini ne denli sorumlu hissedip uyum iinde
almaya istekli olurlarsa, koordinasyon salamak o denli kolaylar. Byle bir
istein mevcut olmamas durumunda, ynetim, yetkisini kullanarak
koordinasyon salama yoluna gider.
Yetki zellii: letme organizasyonunda alan bireylere i yaptrmak ve

amalara ulamak iin, karar alma ve uygulama hakkna, yani yetkiye ihtiya
vardr. Bireylerin kendi istekleriyle koordine bir biimde hareket etmeleri, ok
16
az karlalan bir durum olduundan, birok durumda ynetimin, yneticinin
ald kararlan astlarna uygulatabilecek kiisel bir otorite kurmasn zorunlu
klar.
Evrensel zellik: Ynetim faaliyeti yalnzca iletme organizasyonlarnda

deil; devlet kurulular, niversite, hastane, lokanta, banka, sigorta irketi,
demek, vakf, cami ve kilise gibi dini kurulular ve aile gibi, kr amac gden ya
da gtmeyen btn kurum ve kurulularda vardr. Bu organizasyonlarn her biri
snrl kaynaklarla en yksek verimi elde etmek ve amalarna ulamak iin
aba harcar. Bu nedenle, ynetim btn organizasyonlarda yer alan evrensel bir
sretir.
Basamaksal zellik: Ynetimde kargaaya yol amamak iin, belli bir ama
dorultusunda alan kiilerin, ayn zamanda bir dzen iinde almalar
gereklidir. Bunun salanabilmesi iin, genel mdrden ustabana kadar eitli
kariyerlerdeki yneticiler, bir basamaksal dzen iinde almaldrlar.
Ynelimde basamaksal dzen ve her bir basamaktaki yneticilerin yetki ve
sorumluluklar ak olarak ortaya konulduunda, hangi yneticinin, kime bal
olduu ve kimlere emir verecei konularnda tereddt olumaz.
1.6.2. Ynetici:
Ynetim, iin, insanlar araclyla yaplmasdr. Ynetici ise ii insanlar

araclyla yaptran kiidir. Yneticinin en nemli ii alanlarn organize ve koordine
edebilmektir. Burada en nemli konu verimliliin salanmasdr. Verimlilik; alrken, her
saniyenin irket iin, irket yararna harcanmasdr. ncelikle yneticinin kendisinin de
organize olmas arttr. Ynetici olarak ne kadar organize olduunun anlalmas iin baz
sorularn cevaplanmas gereklidir.
alanlarnz ynlendirmek zere her gn ie hazrlkl geliyor musunuz?

Gn yaplmas gerekli ileri ncelik srasna gre dizip liste hlinde hazrlyor
musunuz?
ok acil durumlar dnda, bu ileri srasyla ve baaryla tamamlayabiliyor
musunuz?
nsanlara ve onlarn istekli katlmlarna ihtiya duyuyor musunuz?
Sadece duymay istediiniz eyleri mi dinliyorsunuz yoksa sorunlar ve fikirleri
dinlemeye vakit ayrabiliyor musunuz?
Her eyin istediiniz gibi olmasna m alyorsunuz, yoksa biraz esnek ve
mantkl davranp alanlarnzn nerilerine nem veriyor musunuz?
alanlarnzn ilerini en iyi ekilde ve istekli yapmalar iin duygularna hitap
ederek onlar motive etme gcne sahip misiniz?
Aldnz tm kararlarn sorumluluunu tamaya hazr msnz?
Kendi hakknzda ne dnrseniz dnn, gerek olann alanlarnzn sizin
iin dnceleri olduunu ve siz ne kadar zorlasanz da o imaj
deitiremeyeceinizin bilincinde misiniz?
17
e geldiinizde nnzdeki mcadele ve baarlarla dolu bir gn olarak m
yoksa bubi tuzaklar ve problem dolu uzun bir zaman dilimi olarak m
gryorsunuz?
Tm bu sorular bir amaca hizmet etmektedir. Dolaysyla bu sorularn cevaplarndan

alnacak dersler yneticiyi mutlak olarak organize etmeye yneltecektir. Dinamik liderlik,
ok iyi organize olmu ve gnn her saatini hedefleri dorultusunda kullanan ynetici tipiyle
domaktr.
Bir yneticinin sahip olmas gereken en nemli g, dier insanlar ve yaptklar ileri
anlama, sizinle alanlara kendilerini bulma ansn ve psikolojik zgrlklerini vermek,
balayc olmak ve alanlarla arada olgun bir al veri ortam yaratmaktr.
1.6.3. Lider
Yneticilik bir meslektir ve iletmelerin kurulmasyla ortaya kmtr; liderlikse bir

davran biimidir. Belli bir ama dorultusunda bir araya gelen insanlarn var olduu her
ortamda liderlikten sz edilebilir. rgtlerde yneticilik, daha ok, rgt temsil etme, grup
gayretini koordine etme ve amalar dorultusunda personeli yneltme eylemi ve ilevidir.
rgtsel ve ynetimsel liderlik ise, yneticinin, ayn zamanda doutan gelen liderlik gc
ve yetenei ile astlarn etkili ve verimli bir ekilde altrabilme, onlar gnl gcyle
etkileyebilme yeteneidir. Liderlik, en ksa tanyla, insanlar etkileme sanatdr. Gnmzde
her ynetici, baarl olabilmek iin liderlik zelliklerine sahip olmaldr. Gnmzde lider,
tek adam deildir, ekibi olan bir takm oyuncusudur. Lider insan odakl, katlmc,
paylamc, yaratc, yaln, ak, esnek ve nc kiidir. Misyon ve vizyon sahibidir.
Dolaysyla rnek kiidir. Her ynetici liderlik zelliklerini tamayabilir. Yani, her ynetici
bir lider deildir. Ancak son yllarda iletmeler, lider ynetici zelliine sahip kiileri
bnyelerinde grmek istemektedirler. Ynetici hak ve yetki sahibidir; ancak g ve yetenek,
liderde var olan zelliktir.
Yani lider:
Motive eden,
nderlik eden,
Politika, ilke ve hedefleri belirleyen,
Astlarn eiten, yol gsteren,
in nasl yaplacan reten,
Ekip ruhuna inanan ve
nsanlarn kendisini duygusal olarak sevdii ve benimsedii kii olarak
anlatlabilir
Lider ynetici ise:

Temsil nitelii tayan,
Ekip kuran,
Sorun zen,
Etkin karar veren,
Hakemlik yapan,
18
Koordinatr olan,
lham veren,
nerilerde bulunan,
rnek olan,
nc ve rehber olan,
nsan odakl olan,
Hizmet eden ve hizmete nem veren,
Gvenlik salayan,
birlii salayan,
Empati yeteneine sahip,
Katlmc ve
Risk ve sorumluluk alan kiidir.
Aratrmalar, liderlik zelliine sahip yneticilerin empati kurma becerilerinin

olduka gelimi olduunu gstermektedir. Liderlik zellikleri arasnda; kiinin kendini iyi
ifade edebilmesi, bakalaryla uyumlu ilikiler kurabilmesi, toplumsal duyarllklar yksek
olma gibi zellikleri bata gelmektedir. Tm bu zellikler, kiilerde empati becerisini
gerektirmekte, ya da empati becerisi, bu becerileri ortaya karmaktadr.
19
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki yky okuyunuz.
Bir gn bir kurumun alanlar (stler ve astlar) yaplan eitim ihtiya analizleri
neticesinde sorumluluk, takm eitimi konularnda eitim alrlar. Eitim gn boyunca
srer ve alanlar kendi kurumlarnda eitilir. Her ne kadar eitim kahve molalar, yemek
aralarn da kapsasa bile kurum alanlarna eitim deerlendirmesinin darda ormanlk bir
arazide, dere kenarnda yaplaca sylendiinde ocuklar gibi sevinirler.
Eitim alanlar kendilerini ak havada daha da mutlu hissederler. Kendilerini ve gzel

bir kahvalt sonras etraf (doay) tanmaya alrlar. Sra eitim ile ilgili snava gelir ve
eitici istenenleri sralar:
-"Derenin bu kysndan kar kyya yarm saat iinde gemeniz istenmektedir. Siz
toplam 30 kiisiniz. Elimizde kardan karya geerken size verilecek halatlar, dubalar, sal
tahtas, krek, vb. var. imdi kura ile sizleri gruba ayracaz" der.
Tm gruplar kura ile belirlenir ve her grupta stler ve astlar da yer alr. A grubuna 5x5
m bir sal tahtas, 5 duba, 3 top halat ve 10 krek verilir. B grubuna 5x5m bir sal tahtas, 3
duba, 1 top halat ve 5 krek verilir. C grubuna ise bir balta verilerek bu alann zellikle
seildii en fazla kuru aacn burada olduu, dallarn kesilerek sal gibi kullanlabilecei
sylenir.
A ve B gruplarna denler kendilerini ansl hisseder. C grubunun bir ksm stelik

hi yzme bilmemektedir ve gzlk kullananlardan olumaktadr.
A grubu, ellerindeki malzemelerden sal yaparak, arklar trkler syleyerek ve bu

eitimi kim dndyse iyi yapm sylemleri ile 29 dakikada karya gemeyi baarr.
B grubu, iki saatte birtakm glklerle mcadele ederek kardan karya geer.
C grubu ise drt saatte hedefe deil; ama derenin kar kysna geer.
A grubunu elendiren bir husus da derenin kar kysna getikten sonra B ve C

gruplarnn kardan karya geme mcadelelerine glmektir.
20
lem Basamaklar neriler
Aldnz cevaplar not
Snfta birbirinize Kim kazand? sorusunu sorun.
edebilirsiniz.
ykdeki her gruba zde bir
Eiticinin: Bu oyunda kimse kazanamad
grup kurarak tartma ortam
demesinin sebebini tartnz.
hazrlayabilirsiniz.
renme faaliyetindeki
Sizce A, B ve C gruplar ne zaman kazanrd? konular hatrlayarak
cevaplar veriniz
A grubu sahip olduu ara gereci, B grubunun ara Bu ykye gre;
gereci ile birletirseydi, ya da kardan karya
Bireysel sorumluu,
getikten sonra, ellerinde snrl olanaklar olan B
Grup sorumluluunu,
grubunu tasayd, A ve B gruplar gelip C grubuna
yardm etseydi, o zaman kazanrlard sonucunu Ekip almasn izah
snf ortamnda tartnz ediniz.
http://www.google.com.tr
nternette, alann motivasyonunu arttrmak,
http://www.lycos.com
liderlik ve iyi ynetici iin sylenen zl szler
http://www.altavista.com
veya ksa ykler bulunuz ve arkadalarnzla
http://www.arabul.com.tr
paylanz
http://www.yahoo.com
Stres esnasnda zellikle boyun ve omuz adaleleri

gerginlemektedir. Her zaman, her yerde
yaplabilecek egzersizler aada zetlenmitir:
Boyun ve omuz kaslarn gevetmek zere ba yava hareketlerle
omuza yaslamak ve bu hareketi simetrik olarak 5'er kez
tekrarlamak, omuzlar arkaya ne hareket ettirmek
nce alabildiince kendini skp, sonra brakmak ve bu srada
zihinden sadece geveme fikrini geirmek
Derin derin nefes almak
Gzleri kapatarak, derin derin nefes almak.
Gevemeyi dnp gzleri kapatarak, derin derin nefes almak ve
zihinsel konsantrasyonu, gevetilecek organa (sa ele, sol ayaa Bu hareketleri rahatlatc
gibi) younlatrarak gerip serbest brakmak (relax) mzik eliinde de
yapabilirsiniz.
21
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Snfta birbirinize Kim kazand? sorusunu sordunuz mu?
2. Eiticinin: Bu oyunda kimse kazanamad demesinin sebebini
tarttnz m?
3. A grubu sahip olduu ara gereci, B grubunun ara gereci ile
birletirseydi, ya da kardan karya getikten sonra, ellerinde snrl
olanaklar olan B grubunu tasayd, A ve B gruplar gelip C grubuna
yardm etseydi, o zaman kazanrlard sonucunu snf ortamnda
tarttnz m?
4. nternette, alann motivasyonunu artrmak, liderlik ve iyi ynetici
iin sylenen zl szler veya ksa ykler bulunuz. Bunlar
arkadalarnzla paylatnz m?
5. Boyun ve omuz kaslarn gevetmek zere ba yava hareket
ettirdiniz mi?
6. Omuza yaslamak ve bu hareketi simetrik olarak 5'er kez tekrarladnz
m?
7. Omuzlar arkaya ne hareket ettirdiniz mi?
8. nce alabildiince kendini skp, sonra brakmak ve bu srada
zihinden sadece geveme fikrini geirdiniz mi?
9. Derin derin nefes aldnz m?
10. Gzleri kapatarak, derin derin nefes aldnz m?
11. Gevemeyi dnp gzleri kapatarak, derin derin nefes aldnz m?
12. zihinsel konsantrasyonu, gevetilecek organa (sa ele, sol ayaa gibi)
younlatrarak gerip serbest braktnz m?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
22
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1. Sosyal psikoloji neyi inceler?

A) Bireyin i dnyasn
B) Bireyin evreyle olan ilikisini
C) Bireyin ruhsal sorunlarn
D) Bireyin dncelerini
2. Bir bireyin sorumluluu iin aadakilerden hangisi yanltr?

A) Amasz kalm grup yesi sorumluluk sahibidir.
B) Yaam bir btndr.
C) Bir varln btnl incindiinde ilev grmesi zorlar.
D) Yaamn her esi anlamn dier elerle kurmu olduu ilikiden alr.
3. Aadakilerden hangisi salkl bir alma ortamnn gereklerinden ve d

dinamiklerden deildir?
A) Gven ortam
B) Ekip ruhu
C) letiim
D) Kiisel btnlk
4. Szlk anlam; Harekete geirmek, faaliyete sevk etmektir. eklinde olan kavram
aadakilerden hangisidir?
A) letiim
B) Motivasyon
C) Empati
D) Sorumluluk
5. Aadakilerden hangisi stresin belirtilerinden deildir?

A) Yorgunluk
B) Bitkinlik
C) Ba ars
D) Mutluluk
6. Aadakilerden hangisi Maslow'un ihtiyalar hiyerarisi piramiti soldan saa doru

olarak sralanmtr?
A) Kendini gerekletirme-Saygnlk-Sosyal-Gvenlik-Fizyolojik
B) Kendini gerekletirme-Saygnlk-Sosyal -Fizyolojik -Gvenlik
C) Kendini gerekletirme- Gvenlik-Saygnlk-Sosyal -Fizyolojik
D) Kendini gerekletirme- Sosyal -Saygnlk- -Fizyolojik Gvenlik
23
7. Aadakilerden hangisi stresin sosyal kaynaklarndan deildir?
A) Ekonomik nedenler
B) Politik nedenler
C) Scak/Souk
D) Aile
8. Aadakilerden hangisi ekip almas ile ilgili deildir?

A) Sahiplenme
B) Bencillik
C) Etkili letiim
D) renmeye Aklk
9. Yneticilerin ortak ynleri, .................vastasyla i yaptrmalardr.

A) Kendileri
B) Organizasyonlar
C) ileri
D) Mdrleri
10. nsan odakl, katlmc, paylamc, yaratc, yaln, ak, esnek ve nc kiidir, tanm
aadaki kavramlardan hangisine aittir?
A) Lider
B) Ynetici
C) dare
D) Patron
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
24
RENME FAALYET-2
RENME FAALYET-2
AMA
Her trl iletiim sisteminde JAA standartlarn kullanarak bilgi alverii yapabilecek
ve ilemleri yazarak kayt altna alabileceksiniz.
ARATIRMA
letiim ve empati hakknda aratrma yaparak rapor hlinde snfa sunum

yapnz.
Bireyin i dnyas ile iletiim hakknda aratrma yapnz.
alma gruplar arasndaki iletiimi ve sorunlar aratrnz.
Herhangi bir i yerindeki kullanma talimatlar ve bakm prosedrlerini
inceleyiniz, gncellenmesi hakknda bilgi toplayarak rapor olutunuz.
Oluturduunuz bu raporu snfa sununuz.
Herhangi bir i yerinde kullanma talimatlar, i ve bakm prosedrleri yaym
hakknda bilgi toplayarak rapor oluturunuz ve snf ortamnda tartnz.
2. LETM
Yaamak iin alan herkes, i iletiimiyle ilgilenir. iletiimi, sadece bro ve kamu
kurulularnda gerekleen bir ey deildir. Rahat, gayri resmi ve (ou zaman) arkadaa
olan toplumsal iletiimin aksine, i iletiimi dikkatli bir ekilde dzenlenir. Resmidir ve
gzel duygularn alveriinden ok, bir ii sonulandrma amacna yneliktir.
Toplumsal iletiimde telefon, gevezelik etmek iin kullanlan bir araken, i ortamnda
en abuk ve belki de en ucuz bilgi iletmek iin kullanlan bir ara haline dnr. Toplumsal
mektuplar, kiisel haberlerle doludur, dil ve tarz asndan gayri resmidir; i mektuplar ise,
ok daha ksa, temel ve kesin bilgi ieren ve daha resmi bir tarzda olur. Toplumsal diyalog
aceleye getirilmez, kk gruplar tarafndan anlalabilir azlarla ve deilerle ifade edilir
ve genellikle gramer kurallarna uygun cmle yaplar kullanlmaz. konumalar daha
dikkatli planlanr, zaman deerli olduu iin abuk sonulandrlr; zel bir dili olmasna
karn argo kullanlmaz ve yaps gramer yaplarna uygundur. Ksacas, i iletiimi ifade ve
ierik olarak belirli amalara uygun olarak planlanr; oysa toplumsal iletiim kendiliinden
geliir.
25
Bu fark, iletiimin i ortamnda kullanlmasnda en nemli noktadr. Konunun
nemini, i ortamnda iletiimin kullanld baz durumlarn gzden geirilmesiyle
sergileyebiliriz.
letiimin baz zellikleri hzla deimektedir. Mikroip devrimi, sadece birbirimizle

temas biimimizi deitirmeyip dokman retme biimimizi ve ayn zamanda kullandmz
dili de deitirdi. (insanlar imdilerde bilgi bulmak yerine veri depoluyor, toplantlar
yerine yeni yazlm programlar hakknda konuuyorlar. Modern teknoloji belki de
dnce eklimizi bile deitirdi. Karmak bir sre, elektronik bilgi ilemci tarafndan
kyaslama yntemiyle basitletirilirken, insan hafzasnn nasl altn aklamak iin
bilgisayarla benzerliinden yararlanlmaktadr; ancak teknoloji ne kadar deise de uras
kesin, i dnyasndaki baar, karmak meseleleri anlama ve karmak fikirleri aka
anlatabilme kabiliyetine giderek artan bir ekilde bal olacaktr. Etkili iletiim, en gncel
elektronik aralar veya en eski jest ve dokunma gibi ilkel yntemleri de kullanarak, bu
anlay ve ifadeye ulatmzn tek kantdr.
Uak bakmnda karlalan insan hatalarnda en nemli konu "iletiim"dir. Bakm

organizasyonundaki yneticiler, imalatlar, dispeerler, uu ekibi, yer harekt, yolcular,
dier hava yollar, acenteler, kamu kurumlar, sivil havaclk otoriteleri, tedarikiler, hava
meydanlar, Eurocontrol, ICAO, IATA, JAA, meteoroloji ve dier ilgili taraflar arasnda
yeterli iletiim olmamas durumunda, uu emniyeti standartlarnn uygulanmas gleir.
2.1. Dhili ve alma gruplar (timler) aras

Uak bakmnda aada belirtilen birimler arasnda bilgi aknn, net ve kesintisiz
biimde salanmas zorunludur:
Ayn vardiyadaki personel arasnda,
Vardiyalar arasnda,
Hat bakm istasyonlar arasnda,
Yer ve uu ekibi arasnda,
Kurumun tm dier ilgili blmleri arasnda,
malat, hava yollar, uak bakm kurulular, tedarikiler arasnda,
Sivil havaclk otoriteleriyle,
Hava yollar arasndaki rekabet koullar nedeniyle iletiim sistemi her zaman
ok iyi almayabilir.
1979 ylnda Chicago'da yaanan American Airlines DC 10 kazasna, bakm srasnda

motorun motor beiiyle birlikte sklp taklmas neden olmutu.
Benzer bir motor deitirme prosedrn uygulayan bir baka havayolu irketi, ayn
prosedr uygularken, motor beiinin balant blgelerinde atlaklar bulmutu. Eer
havayolu irketi bu tecrbeyi American Airlines firmas ile paylasayd byle bir kaza belki
de yaanmayacakt.
Bilginin, bilgiyi veren havayolu irketi aleyhine bir avantaj salamak amacyla
kullanlmas durumunda, havayolu iletmeleri arasndaki uu gvenliine ynelik bilgi
paylam zarar grr.
26
Bilgi paylamnn salkl gelimesi, paylalan bilginin sadece "kaza" lar nlemek
amacyla kullanmn gerektirir.
Grup ii iletiim: Kiiler aras iletiimin en nemli yann, kk grup iletiimi

oluturur. Grup iletiimin yarsndan fazlas grup iinde gerekleir. Her ye,
grup iinde birbirine baldr. rgtsel iletiim, grup iletiimini gerektirir.
letiimde baarl olmak iin kiide, birtakm zel becerilerin (mesleki
donanm, eitim, kltr vb.) bulunmas gerekir. Grup ii iletiim rk, cinsiyet,
ya ve meslek gibi zelliklere gre snflandrlr. Grup ii iletiimin temel
amac, insanlar aras etkileimi salamaktr. Gruplarda merkezi olan ve merkezi
olmayan olmak zere, iki eit iletiim ortaya kar. Merkezi iletiimde kii,
ynetici durumunda iken merkezi olmayan iletiimde birey-birey ve birey-grup
arasnda serbestlik vardr. Burada, gruplar, aralarndaki iletiimi yz yze
kurabilecekleri gibi, iletiim aralarndan yararlanarak da kurabilirler. Bireyin
kendisiyle iletiimi ve ortak paydalar, grupla iletiimini de etkiler. Grup ii ya
da gruplar aras iletiim, belli amalar iin bir araya gelmi rgtler iinde de
kendini gsterir.
alma gruplar arasndaki iletiim: Her ynetici, iinin gerei olarak kurum
iinde ve dnda ok sayda insanla iliki iindedir. likilerin yapsn ve
dzeyini iletiim zerindeki etkisinden tr rgtn yaps belirler. rgt, her
bireye kurum iinde belirli bir i, belirli bir sorumluluk ve belirli dzeyde bir
stat verir.
Yneticiler arasndaki iletiim: Bir kurumda baarl bir iletiimin kurulabilmesi

nce yneticiler dzeyinde salkl iletiimin kurulmasn gerekli klar.
Yneticiler birbiriyle elimeyen emirler verip tutarl aklamalar yaparlarsa,
kukusuz personelde bu tutuma olumlu ve tutarl karlk verebilir. Yneticiler
arasndaki iletiim, ayrca salkl karar verme ilemini zendirir. Bunun
yannda yneticilerin sosyal evre zerindeki etkileri artar ve kurumun
tantlmas kolaylar.
stten asta doru iletiim: Burada iletiim yksek dzeydeki otoriteden aaya
doru bir yol izler. Bir baka deyile bu tr iletiim amirden memura, ustadan
iiye doru, bilgi ve haberin akn aklamaktadr. Ancak yneticiler fantezi
bror, pahal filmler, nutuklar ve konumalar araclyla iilere ulamaya
almaktan kanmaldrlar. Bunlar, ok pahal olduklar gibi pek yarar da
getirmez.
Kurumda letiimin n Koullar
letiim kurmadaki baarszlklardan bazlar iyi bir iletiimin n koullarn ihmal

etmekten gelmektedir. Bu n koullar unlardr:
Bilgi Toplama: Bir ynetici i yerinde olup bitenler ile sosyal deime ve
gelimeleri izlemeli, gvenilir bilgi kaynaklarna sahip olmaldr. Eer bir
27
ynetici bunlar bilmiyor ve anlamyorsa iletiim kuramaz. Bu tr bilgileri
mmkn olduu oranda erken edinmeli, kendisine sorulan sorulara geerli
yantlar verebilmelidir. Demek ki ynetici iine ve mesleine ilikin her trl
deime ile ilgili bilgi sahibi olmak zorundadr. Bu zorunluluk sorumlu olduu
nitede baarl iletiim kurmasn kolaylatrr.
Olumlu Tutum Gelitirme: Bir ynetici birlikte alt kimselerle iletiim
kurmaya ve bunun hem kendisi hem de alanlar iin yararl olduuna
itenlikle inanmaya almaldr.
letiim in Planlama: Hibir ynetimsel planlama, iletiimle ilgili bir blm
kapsamadka tamamlanm saylmaz; nk insanlar, kendilerini etkileyen
olaylardan, deiimlerden haberdar olmaktan holanrlar. Herhangi bir eylemin
balangcnda, iletiimi kolaylatrc olmas amacyla bilgi sahibi olmaya
gereksinmeleri vardr. Kendileri dnda gelien tm deimeler, onlar
umutsuzlua ve gerilime gtrr.
evredekilerin Gvenim Kazanma: alanlara onlar etkileyen olaylar
hakknda kendilerine bilgi ulatran kimseye gvenmek, amacn bilmek isterler.
Bylelikle onunla kolay iletiim kurarlar. Ama grld an durumun
anlalmas kolaylamaktadr. nsanlar yaplanlarn hele de kendilerine
yaptrlanlarn nedenlerini bilmek istemektedirler. Anlay her zaman fikir
birlii getirmeyebilir; ancak kabul ya da ret davrann belirli ve bilinli
kararlara dayandrarak semek ansn artrr.
Gven duyma ile iletiim kurma birbirini tamamlayan iki sretir. Gven duymadan
iletiim kurma ne kadar gse, iletiim kuramadmz kiiye gven duymamz da bir o
kadar gtr. Bu nedenle bu iki kavram birlikte ve yava yava kurulup gelitirilmelidir.
Yneticinin baz konular iletiim kapsamna almaktan saknmas, alanlar bilgi

vermeye zorlamamas gerekir. Dini inanlar, politik ve ideolojik grler bunlardan
birkan oluturur. Ynetici bu konudaki farkllklara saygl davranmal, kiileri kesinlikle
grlerini aklamaya ve deitirmeye zorlamamal, hatta niyetlenmemelidir.
Asttan ste Doru letiim
Bilgi ve haberin iki ynl akn salamak amacyla izlenen yola iletiim emberi
denilebilir. Bir mesaj gnderildii zaman alc mesaj alr ve ona bir tepkide bulunur. Yani
bir yant verir. Bu yant yazl, szl ya da davranlar biiminde olabilir ve tekrar gnderene
ular. Bylece bir ember, bir daire olumutur. Eer bu ember bir yerden krlrsa;
alanlarn ilgisini ve katlmn salamak gleir, alanlarn grlerinden
yararlanlamaz, yneticinin personelin sorun ve grlerini anlamas gleir, karar vermeye
ve deerlendirmeye yetecek nitelik ve nicelik ynnden gvenilir bilgi salanamaz.
Kurumlarda yukarya doru bilgi ve enformasyon aknn zayf olduu, aratrma

sonularnda gzlenmektedir. Bu durum ynetimsel engellemelere neden olmaktadr.
Gerekte aadan yukarya doru olan iletiim hem ynetim, amacyla bilgi salamak hem
de iinin, memurun doyum salamas bakmndan nemlidir. Her ne kadar alanlar,
kurumun yneticileriyle iletiim iinde olmann gereine inanyorlarsa da bunu
gerekletirecek giriimden ekinmektedirler. Bu durum, iletiimi engelleyen nemli bir
28
faktr olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle iletiim ansa braklmamal, engeller ortadan
kaldrlmaya allmaldr. Bunu salamann ilk koulu yneticinin olumlu bir giriimde
bulunmas, gereksiz yere kardan iaret gelmesini beklememesidir. Ynetici personelden
eitli yollarla bilgi edinmeye almal, edindii bilgileri deerlendirip nemlilerini seerek
kullanmaldr. Yneticinin giyimi, konuma biimi, bilgisi, stats, saygnl iilerin
kendisine bilgi sunmak iin yaklamalarna olanak vermeyen birer engel, kabul edilebilir;
nk btn bu saylanlar iilerin sahip olduklarndan olduka farkldr. Bunun yannda
alanlarn nemli bir blm bildiklerini aklama yetenei asndan yetersiz olabilir ya
da kendilerini yle deerlendiriyor olabilirler. letiim konusunda alanlar, yneticiler
kadar iletiim becerisine sahip olmadklar gibi, uzman yardmndan da yararlanma ansna
sahip deildirler. Btn bu engeller nedeniyle aadan yukarya, asttan ste iletiim ok az
gerekleebilmektedir.
Bu engelleri ortadan kaldrp iletiimin akn hzlandrmak yneticinin tutumuna

baldr. Yneticinin birlikte alt kiilerin ilgi, gereksinim ve beklentilerini renmesi,
edindii bilgileri olumlu ynde kullanarak, eksiklikleri ve aksaklklar gidermeye almas,
ay saatlerinde onlarla birlikte olup belirli lde resmi olmayan ilikiler kurmay denemesi,
korkulan bir ynetici olmaktan ok sevilen saylan bir lider olmay ye tutmas, yz yze
ilikileri kurup srdrmesi beklenir. Byle davranan bir ynetici baarl iletiimin yaratcs
olabilir.
2.2. lem Yazma ve Kayt Tutma

Yetersiz almalarn yazlmas veya kaydedilmesi, uak bakm iindeki iletiimin en
ok eletirilen ynlerinden biridir. Vardiya deiiminin sonucu ya da bir dinlenme aras,
hastalk, baka bir greve gitme ihtiyac gibi yaptklar bir ii bitireceklerini dnseler bile,
ara verilecekse;
i ya bitirin, ya da balantlar dikkat ekmek iin ayrn.
Bitmeyen ileri iaretleyin.
Gereken yerlerde emniyet teli veya tork-contas kullann.
Kendi kendinize veya bakasyla ift denetleme yapn.
e geri dndnzde 3 adm geriden balayn.
Detayl kontrol listesi kullann.
Bilgi Kaynaklar
Uak bakm ortamnda en ok kullanlan bilgi kaynaklar, prosedr ve kurallarn

aklamalardr. Bu prosedr ve kurallar deiik eitlerde (el kitaplar, i kartlar vb.) ve
deiik dokman biimlerinde (CD-ROM, mikro fi, kt vb.) olmaktadr. Bu konuyla ilgili
olarak yaanan problemler; eksik veya doru olmayan bilgiler ve bu bilgi kaynaklarnn
tutulma tarzlar ve kullanc dostu olmalaryla ilikili problemlerdir.
Kontrol Listeleri
29
Kontrol listelerinin maddeleri, kontroller srasndan hangi maddelerin kontrol edilmesi
gerektiini belirler. Bu konuyla ilgili belirtilen temel problemlerin birisi de, kontrol
listelerinin her zaman takip edilmemesidir. Bu listelerin takip edilmeyiine deiik nedenler
gsterilebilir: Ezbere yaplmas, tecrbelerin kullanlmas, listenin kullanl olmamas,
pratikte uygulanamaz olmas gibi. Dier taraftan zerinde durulan bir dier problem de,
yaplan kontrollerin sk sk kontrol listelerinde belirtilenden daha uzun ve geni olarak
yaplmasdr (ki zaman basksn artrr). Bunu sebebi, belki de teknisyenlerin belirlenen
prosedrlerle uyumlu olmak iin deil, uan uua elverililiini salamak iin yaptklar
ileri onayladklarn dnmeleridir. Kontrol listeleri takip edilmiyor veya bunlara
baklmyorsa, bakm personelinin, kontrollerde yaplan deiiklik veya gncellemelerden
haberdar olamamalar problemi ortaya kacaktr.
Teknik Kayt Defteri
Uu srasnda meydana gelen problemler, uu ekibi tarafndan bakm personeline

"teknik kayt defteri" vastasyla aktarlmaktadr. Daha sonrasnda ise, yerde gerekletirilen,
tamamlanm veya tamamlanamam tm ilem ve prosedrler de bakm personeli tarafndan
yine bu defter kullanlarak uu ekibine aktarlmaktadr. Bu teknik kayt defteri, uan
gemiinin incelenmesi asndan olduka kullanl bir aratr. Bununla birlikte, teknik kayt
defteri ile ilgili olarak ortaya konan problemler; uu ekibinin her zaman iin bu defteri
doru olarak doldurmamalar ve zaman zaman problemler hakknda yetersiz ve mulk
bilgiler vermeleridir.
Prosedrler
Uak bakm esnasnda uygulanan btn ilemler, kurallara uygun olmaldr. Burada
ana problem; prosedrlerin her zaman iin titizlikle takip edilmemeleridir. Bu da emniyetsiz
durumlarn ve hatalarn olumasna neden olabilecek bir unsurdur. Bakm teknisyenleri,
prosedrleri takip etmemelerinin ana sebepleri olarak unlar sylemektedirler:
Prosedrlerdeki baz admlar atlanabilir; baz prosedrlere gerek yoktur; gerekte
prosedrleri bire bir takip etmek ok fazla zaman alyor; prosedrler ok fazla hassas (kl
krk yaran); prosedrlerde gereinden fazla detay var gibi.
Eer bir prosedrn hatal olduu dnlyorsa;
Belirtilen ilemi yaparken asla ilgili prosedr deitirmeye teebbs etmeyin.

Kuku duyuyorsanz sorun.
Emin deilseniz yeniden kontrol edin.
Uygulamada yaplan hatalar yneticinize ve kalite gvenceye rapor edin.
Prosedrlerde yaplmasn gerekli grdnz deiiklikleri yneticinize ve Kalite Gvence
Mdrlne bildirin.
Bir uakta ortaya kan i ilikisinde, bakm yaplan uan en uygun kaydn garanti
etmek iin grevli btn personelin dikkatli olmas gerekmektedir. zellikle bir iin alma
periyodu sresince ya da vardiya deiiminde ya da bir kiiden dier bir kiiye deiim (iin
el deitirmesi) olduu yerde nemlidir.
30
Herhangi bir eylemde, kaytlar i srecinin sonu ya da iin bireysel giriimin
deiiminden daha nce tamamlanm olmal. Byle kaytlar kurtarlacak kullanmaya
elverili ua eski haline getirmek iin gerekli kalan eylemleri yanstacak ak girii
iermektedir.
Sk sk giriilen kark grevler durumunda, gz nnde bulundurulmas gereken

ncelik, kontrole yardmc olacak nceden hazrlanm bakm el kitaplar kullanlmas, idare
ve bu grevlerin kaydedilmesine verilmi olmalyd. Bakm el kitaplarnn kullanld
yerler, onlarn doru, geerli gereksinimleri ve hava ileticilerin tavsiyelerini yansttna ve
btn durumlarn anahtar, denetlemeler ya da yer deitirmelerin kaytlar dikkate
alnmaldr.
Yeni teknoloji muhtemelen teknisyenlerin gelecekte daha kolay ve etkili kayt

yapmalarna yardmc olacaktr. Elde bulunan bilgisayarlar ve tamamlanm onarm bilgi
sistemlerini yanstr. Bu aralarn muhtemelen abuk ve tam onarm grevlerinin kaydna
cesaret verdii sonucu kartlabilir.
Modern teknoloji ayn zamanda yaplan bakm ve onarmlarn, bakm el kitaplar ve

bakm el kartlarna transferinin gelitirilmesi iin almalar yrtlmektedir. Bununla ilgili
bilgilerin eriilebilir ve uygun formatla teknisyenlerin haberlemelerine yardm edecektir.
2.3. Gncellik, Sreklilik

Uak bakm teknisyenleri meslee girmek iin bilgilere hkim olmak ve temel
beceriler iin onayl bir kursa katlrlar.
Bununla birlikte, havaclk endstrisi hareketlidir. Operatrler kendi uaklarn

deitirirler, yeni uak eitleri ve deiik uaklar tantlr, yeni uak bakm almalar
tantlr. Sonu olarak, teknisyenler bilgilerini ve becerilerini gncel tutmak ihtiyac duyarlar.
Bilgilerinin geerliliini srdrmek iin, aadaki maddelere uyan bilgilere bal

durumlar korumak zorunludur:
Yeni uak tip ve eitleri

Yeni teknolojiler ve yeni uak sistemleri
Yeni aletler ve onarm bilgileri
Kullanmda geerlilii olan uaklarn deiiklikleri ve stnde alt
sistemler
Tekrar gzden geirilmi bakm prosedrleri ve almalar
Teknisyenler bilgilerini gncellemek iin;
Kalite ykseltme kurslar,

Bakm kartlar (Work cards),
Bakm el kitaplar,
Bltenler
Sirkler
31
Not, mektup, telefaks, e-mail
Srekli gncel bir ekilde takip etmelidirler.
Geerli onarm sorumluluu hem bireysel teknisyen hem de onun alt onarm
organizasyonuna dayanr. Teknisyen onarm mesleki deiikliklerle birlikte gncelliini
koruyarak iini yapmaldr (Tahminlerle alma yapmann tehlikeli olabilecei
hatrlanmaldr.).
Organizasyon, uygun eitimi salamal ve personellerine yeni uak eidi ya da

varyant stnde rendiklerini denemelerine izin vermelidir
Ayn zamanda teknisyenlerin organizasyon iinde yaynlanan dokmanlar kolayca

eriebilecekleri yere yazdrmal ve onu okumalar iin cesaretlendirmelidir. Belki de onu
nemli yapan, bu bilgilerin retimi onu teknisyenlerin kolayca anlayaca kadar kolay bir
dille olmasdr (belirsizliklerden kanmak),
nsan faktrlerinin bak asndan, teknolojideki kk deiiklikler ya da uaklarn

varln ilgilendiren prosedrler muhtemel en byk riskleri tar.
Bu prosedrleri anlamak iin genellikle resmi eitim gerektirmez. El onarmnda

kk deiikler olabilir. Buna ramen byle deiiklikleri kaydetmek iin yerde mekanizma
olmal, bu mekanizma sayesinde teknisyenin gncelliini gzden geirdiini dndrr. Bu
ilem teknisyenin srekliliini srdrmek iin kiisel sorumluluunun bir paras haline
gelir.
2.4. Bilgileri Dar Yayma

Hem bireysel teknisyen hem de organizasyonlar yapt almalarda geride kalmayan
yeni bilgileri korumak iin eit sorumlulua sahiptirler. Bir organizasyon iindeki bilgiyi iyi
yayma, onun gvenlik kltr blmn oluturur. Tipik olarak onarm organizasyonlar
gnderici ve bireysel teknisyenler alc olacaklardr
Uak onarm teknisyeni ya da teknisyenler takm, gerekletirecekleri ilerin

ynetimi planlama ihtiyac duyarlar. Srelerin bu blmnde grevle ilgili toplanan ve
anlalan grevle ilgili btn bilgilerin, kontrol ediliyor olmaldr. Bu grevle ilgili dikkati
eken bir deiiklikle ilgili bir bilginin olup olmadn grmek iin yaplan kontrol ierir
(rnein, bir eylerin yapld yntem, kullanlan aletler, ieriindeki para ve blmler).
Onarm organizasyonlar iinde, bilgileri yayma sorumluluu olan personel olmas

normaldir. Denetiler, teknisyenlere kendi takmlar iinde herhangi bir iletiim bilgisini
grme ve anlamlarn saladklarndan dolay nemli rol oynarlar.
letiim, hem organizasyon hem de teknisyenlerin, kendi grevlerini icra etmek

zorunda kalmalar vastasyla etkin bir gelimedir.
32
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklarn karlatrarak herhangi bir uak paras iin bakm
prosedr yaznz.

Uyarlar ve i emniyeti
Setiiniz uak parasnn nemine gre uyar ve i
ile ilgili konular
emniyetini belirtilebilir.
belirtiniz
Kullanlacak takmlar Bakm esnasnda hangi takmlar kullanlacaksa
belirtiniz belirtilebilir.
Koullar net olarak Bakmn uygulanaca uak parasnn teknik
belirtiniz. zelliklerine dikkat edilmelidir.
Uygulanacak ilemlerin
sras ve/veya kontrol Bakm ilemlerini nem derecesine gre basamaklar
edilmesi istenen sonular halinde istenen sonulara gre sralanabilir.
belirtiniz.
Bakmn yaplaca Bakmn yaplaca sreyi teknik bilginiz lsnde
sreyi belirtiniz. seiniz.
Personelin can emniyetini ilgilendiren, yaralanma veya
lme yol aabilecek konular UYAR! KAZ! veya
ngilizce WARNING! bal altnda ve byk harflerle
yazabilirsiniz.
nemli uyar ve ikazlar
Uak paralarna ve tehizata zarar gelmesini nlemek
yapnz.
iin malzemenin, proseslerin, v.b.dikkatle kullanlmas
ve proseslere, prosedrlere dikkatle uyulmasnn
istendii durumlarda ise, DIKKAT (CAUTION) bal
altnda baz bilgiler verilebilir.
Herhangi bir bakm ileminin daha kolay yaplmas
Gerekli aklamalar
konusunda bir yntem getiren veya aklayc bilgi
yapnz.
niteliindeki konular ise, NOT olarak belirtilir.
33
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,

kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

1. Uyarlar ve i emniyeti ile ilgili konular belirttiniz mi?
2. Kullanlacak takmlar belirttiniz mi?
3. Koullar net olarak belirttiniz mi?
4. Uygulanacak ilemlerin sras ve/veya kontrol edilmesi istenen
sonular belirttiniz mi?
5. Bakmn yaplaca sreyi belirttiniz mi?
6. nemli uyar ve ikazlar yaptnz m?
7. Gerekli aklamalar yaptnz m?
8. Uyarlar ve i emniyeti ile ilgili konular belirttiniz mi?
9. Kullanlacak takmlar belirttiniz mi?
10. Koullar net olarak belirttiniz mi?
11. Uygulanacak ilemlerin sras ve/veya kontrol edilmesi istenen
sonular belirttiniz mi?
12. Bakmn yaplaca sreyi belirttiniz mi?
13. nemli uyar ve ikazlar yaptnz m?
DEERLENDRME
34
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Aadakilerden hangisi i iletiimi ile ilgilidir?

A) Konumalarda ciddiyetsizlik yoktur.
B) Konumalarda ciddiyetsizlik vardr.
C) Planszdr.
D) Gramere dikkat edilmez.
2. Aadakilerden hangisi uak bakmnda belirtilen birimler arasnda bilgi aknn, net
ve kesintisiz biimde salanmas zorunlu deildir?
A) Kurumun tm dier ilgili blmleri arasnda
B) malat, hava yollar, uak bakm kurulular, tedarikiler arasnda
C) Sivil havaclk otoriteleriyle
D) Hibiri
3. Hava yollar arasndaki.. koullar nedeniyle iletiim sistemi her zaman ok iyi
almayabilmektedir.
A) Zor B) Rekabet C) Yal D) letiim
4. Kiiler aras iletiimin nemli yann iletiimi oluturur.

A) Kk grup B) irket C) Organizasyon D) Bireysel
5. Aadakilerden hangisi kurumda iletiimin n koullarndan deildir?

A) Bilgi Toplama
B) Olumlu Tutum Gelitirme
C) evredekilerin Gvenim Kazanma
D) Gvensizlik ilkesini benimseme
6. Vardiya deiiminin sonucu ya da bir dinlenme aras, hastalk, baka bir greve gitme
ihtiyac gibi yaptklar bir ii bitireceklerini dnseler bile, ara verilecekse
aadakilerden hangisi uygulanmaz?
A) Gereken yerlerde emniyet teli veya tork-contas kullann
B) Kendi kendinize veya bakasyla ift denetleme yapn
C) Balantlar dikkat ekmek iin hafzanzda tutun
D) e geri dndnzde 3 adm geriden balayn
7. Eer bir prosedrn hatal olduu dnlyorsa aadakilerden hangisi yaplmaz?

A) Belirtilen ilemi yaparken asla ilgili prosedr deitirmeye teebbs etmeyin.
B) Kuku duyuyorsanz sorun.
C) Emin deilseniz yeniden kontrol edin.
D) Yaplacak deiiklikleri hi kimseye danmadan kendiniz yapnz.
35
8. Teknisyenler bilgilerinin geerliliini srdrmek iin, aadaki maddelerin hangisine
uymak zorunda deildir?
A) Yeni uak tip ve eitleri takip etme
B) Eskimi gncelliini yitirmi prosedrleri takip etme
C) Yeni teknolojiler ve yeni uak sistemleri takip etme
D) Yeni aletler ve onarm bilgileri renme
9. Organizasyon uygun . salamal ve personellerine yeni uak eidi ya da

varyant stnde rendiklerini denemelerine izin vermelidir.
A) Eitimi B) yeri seimi C) Ua D) Araba
10. .., teknisyenlere kendi takmlar iinde herhangi bir iletiim bilgisini grme
ve anlamlarn saladklarndan dolay nemli rol oynarlar.
A) Patronlar B) Ustalar C) Denetiler D) raklar
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
36
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
yerindeki tehlikeleri JAA standartlarna gre nleyebileceksiniz.
ARATIRMA
nternet arama motorlarnda Salk ve Gvenlik Kanunu nu aratrnz.
yerinizdeki tehlikeler hakknda ksa bir aratrma yaparak snfnzda sunum
yapnz.
yerinizdeki ilk yardm ile ilgili bilgileri aratrnz. Bu bilgileri snfta sunum
yapnz.
yerinizde meydana gelebilecek tehlikelerin nlenmesi hakknda kk bir
anket hazrlaynz. Bu anketi alanlara uygulayn. Sonularn snfa sunum
yapnz.
lk yardm eitleri hakknda internetten bilgi toplaynz. Bu bilgileri snfta
sununuz.
3. YERLERNDEK TEHLKE
ve alma mahalleri, salk ve i emniyeti sorunlar ve tehlikeler iin son derece
uygun alanlardr. Uak bakm hangarlar ve atlyelerinde de ayn tehlikeler sz
konusudur.
3.1. Tehlikelerin Tannmas ve nlenmesi

Uak bakm, i kazalar iin uygun sreleri iinde barndrr. Bunlarn tamamnn
listesini yapmak olduka gtr. yi bir salk ve emniyet deerlendirmesi, olas
kazalar nlemekte yardmc olur.
Fiziksel Tehlikeler
ok parlak k (kaynak vb.)

ok yksek sesler
Yksekte almak
Snrl veya kapal alanlarda almak
Zehirli ve tehlikeli maddelerle almak (yakt, yaptrclar, toz, vb.)
ok scak ve ok souk ortam
37
Tehizatn tanmas, aralarn hareketi vb.
Hareketli ekipman, hareketli tat ve titreim
Bakm organizasyonunda bu konu ile ilgili her trl nlemin alnmas, prosedrlerin
hazrlanmas ve risklerin tanmlanmas gerekir.
Konuyla ilgili eitimlerin dzenlenmesi,

Taeron firmalarn elemanlarnn da bilgilendirilmesi,
Tehlike annda yaplacaklarn ve yaplmayacaklarn belirlenmesi,
Bilgilendirici ve uyarc posterlerin grnr yerlere aslmas zorunludur.
Her teknisyen kendinden ve birlikte alt kiilerden sorumludur.
Hibir sistemde riskleri tamamen yok etmek mmkn deildir. Risk ynetimi ile
riskler kontrol altna alna bilir ve nlenebilir.
Genel olarak bir kaza ile ilgili aratrma sonucunda karar verici kii veya kurulular,
Yneticiler; riskleri, kazarl nleme dorultusunda yaplacak ilemlerde olaslktan biri
erevesinde karar verirler. Bunlar;
Tehlikenin tamamen yok edilmesi.

Tehlikenin kabul edilmesi ve var olan tehlikeye gre, sistemin hatalar tolere
edecek ve kaza olasln azaltacak ekilde tasarlanmas ve kontrol edilebilmesi,
Tehlike yok edilmiyor ve kontrol altna alnamyorsa, tehlike ile birlikte yaamann
renilmesidir.
Kalk srasnda buzlanmadan tr den bir uak rnek olay incelendiinde;

tehlikeyi ortadan kaldrmak iin, hibir uan kalkna izin verilmeye bilir. Tehlikeyi kabul
edip kontrol altna almak iin, de-icing olmayan meydanlardan uu yaptrlmamal,
uaklarn de-icing sistemlerini kontrol etmelidir. Tehlike ile birlikte yaanacaksa; eitim,
gzetim, personel seiminde deiiklikler yaplmas, uyanlarn artrlmas, hatay nleyecek
sistem deiikliklerinin gerekletirilmesi eklinde zetlenebilir.
Salk ve Gvenlik Kanunu
Kanunun z, herhangi bir iin alann ya da oradaki herhangi bir kimsenin

maksimum gvenliini saylayacak biimde yaplmas eklindedir. verenler gvenli bir
alma ortam salamak ve gvenlik kurallarna uyulduunu gzlemek zorundadr. Btn
alanlar (renciler ve raklar dhil), iverenleri tarafndan konulan gvenlik nlemlerine
uymak ve btn ileri gvenli bir biimde yerine getirmek grevleri vardr.
Yasann amalar yle zetlenebilir:
Btn alanlar, retmenler, eitmenler ve altrclar dhil, alanlar,

raklar ya da renciler tarafndan kullanlacak ya da onarlacak herhangi bir
cihaz, mantkl olarak olabildiince gvenli bir ekilde altrlmas salamak
zorundadrlar.
38
verenler, eitmenler ve altrclar, alanlar ve rencilerin, iverenin
kendilerine salamak zorunda olduu koruyucu giysi, gzlk, kulak tkac gibi
gerekli gvenlik aralarn her zaman kullandklarndan emin olmaldrlar.
alanlar ve renciler ilerini, kendilerini, yanlarnda alan insanlar ya da
onardklar cihazlarn kullanclarn tehlikeye atmayacak ekilde yaptklarndan
emin olmaldrlar.
Herhangi bir kazann tutana tutulmal ve rapor edilmek ve byle olaylarn bir
daha olmamasn salayacak tedbirler alnmak zorundadr.
Kanunun gerekliliklerini yerine getirilmemesi azledilme iin uygun zemini
tekil eder.
Kazadan kanma unlara baldr:
Tehlikelerin farkna varlmas

Mmknse, olas tehlikelerin ortadan kaldrlmas
Tehlikelerin yerinin deitirilmesi
Tehlikelere nezaret edilmesi ve/veya gsterilmesi
Kiisel korunma bilinci
Gvenlik konusunda srekli eitim
Uak bakmda alan bir personelin karlat belirli bir zorluk, mevcut deneyim
nda olabildiince gvenli, iyi tasarlanm bir i yeri, her trl tehlikenin bulunduu bir i
yeri gibi ok farkl alma yerleri bulunabilir. alma koullarndaki bu byk farkllklar,
uak bakm ve onarmnda alan bir kimsenin gvenli alma yntemlerinin farknda
olmas ve gzetim altnda olsun olmasn, bunlar uygulamas byk nem arz etmektedir.
Yrrlkteki salk ve gvenlik yasalar, kazalarla ilgili olduu gibi kazadan

korunmaya da vurgu yapar. Kazalarla ilgilenme, esas olarak ilk yardm ve yangn sndrme
olanaklarnn tedariki meselesidir ve iverenin elinde olan bir eydir. Kazalardan korunma
ise, akln tutumlarna baldr ve ilgili herkesin sorumluluundadr.
Bu tutumlar eitilebilir ve eitilmek zorundadr. Bir tehlikeyi gren kii, acil durum
ortaya ktnda ne olabileceini tahmin edebilen ya da tehlikeye nasl bakmas gerektiini
bilen kiidir ve bu kiinin bir ba belas ya da itirazc olarak deil, uzun vadede para
tasarrufu salayacak, gvenlie deerli bir katk salayan bir kii olarak grlmesi gerektii
ifade edilir.
Sorumluluk Alanlar
gvenlii yasas, hem iverenin hem de alann, gvenlik standartlarna ve gvenli

alma uygulamalarna uymas, bu standartlar korumas ve gelitirmesini gerektirmektedir.
Serbest alan kiiler, kendi gvenliklerinden ve ayrca yanlarnda alanlarn
gvenliinden sorumludurlar ve kamunun yelerinin tehlikeye atlmasn nlemede
sorumluluklar da vardr. Serbest alanlar, halktan gelecek nc ahs iddialarna kar
sigorta korumasna sahip olmalarn ve alma iin mesleki yeterliliklerinin kendilerinin
stlendikleri ii yerine getirmeye yetkili klnmalarn salamaldrlar.
39
Bir uak bakm organizasyonun sorumluluklar yledir:
yerinin yapsal olarak gvenli olmasn salamak: Tipik tehlikeler, gvenli

olmayan zeminler, damlatan atlar, n kapatlm pencereler, kstl kap
girileri vb.
Gvenli fabrika ve tehizat: alma masalar ve tehizat, i iin yeterli
olmaldr. Btn aletler gvenlik koruyucularla sabitlenmi olmaldr. Daha
byk g kayna aletlerinin nne panel ekilmeli ya da it konmaldr.
Gerekliyse, zemin gvenli yrme alanlar eklinde iaretlenmelidir.
Gvenli alma sistemleri kurmak gereklidir. alanlar, geici tehizat ya da
yntemleri kullanmak zorunda deildir. Koruyucu giysiler, gerekliyse
salanmaldr.
evresel kontrollerinin yaplmasn salamak gerekir. Atlye makul bir alma
scaklnda olmaldr. Nemlilik seviyeleri gerekliyse kontrol edilmelidir ve
havalandrma yeterli olmaldr. alanlar, toz ve dumana maruz
kalmamaldrlar, kadnlar ve erkekler iin ykanma olanaklar, salk koruma
tedbirleri ve kaza halinde ilk yardm tedariki olmaldr.
Mallarn tanmasnda, depolanmasnda ve nakliyesinde gvenlii salamak
gereklidir. alanlarn ar ykler kaldrmas, istenmemelidir (Baz AB
lkelerindeki kanun tarafndan desteklenen faydal bir klavuzda, bir
alanlarn 15 kilogramdan daha fazla bir yk yardmc olmakszn kaldrmas
beklenemeyecei belirtilir). Ar yklerin yaygn olduu yerlerde, mekanik
kaldrma olana salanmaldr. Tehlikeli malzemeler tanmlanmal ve orada
bulunan hi kimseye zararnn olmayaca bir yerde saklanmaldr.
Kaza tutana tutma ve rapor yazma sistemi salamak gerekir. Byle bir
tutanak, sadece olaylarn bir listesi olmaldr, ayrca daha iyi i uygulamalar
iin bir rehber olmaldr.
Hem iveren hem de alan tarafndan incelenebilecek bir gvenlik politikas
dnmek ve ynetmek gerekir.
Gvenlii salayacak denetim ile birlikte, gvenlik nlemleri konusunda bilgi,
eitim ve eitim gncellemesi salamak gerekir. rnein, tehlike sinyalleri ve
eitimi de retilebilir. Etkili olmas iin, tehlike sinyallerinin;
Tehlikeyi aka tanmlamas,

Tehlikeyi tarif etmesi (rnein; elektrik oku, radyasyon vb.) ve
ileri ne yapp ne yapmamalar konusunda bilgilendirmesi gerekir.
Sinyal iinin dikkatini ekmeli, kime ynelikse o insanlarn anlamalarn

salayacak ekilde fark edilir olmaldr. Ayrca bakm endstrisinde toz ve
farkl elementler etkili olacandan uzun yllar alr durumda olacak ekilde
salam olmaldr.
Olumlu tavsiyeler, olumsuz tavsiyelerden daha etkilidir. rnein ,Yerdeki sar

izginin gerisinde dur yazs Bu ekipmana yaklama yazsndan daha etkilidir. Ayrca
uyar yazs riskin derecesini belirtecek tek kelimeden olumaldr. rnein; TEHLKE
(DANGER) uyars gelebilecek tehlikenin vahim ve telafisi olmayan zarar ve yaralanmalara
sebep olabileceini, DKKAT (CAUTION) uyars daha kk boyutta bir tehlikeyi ifade
40
eder. Uyar ayrca riski nasl uzaklatrabileceimizi de ayrntl olarak ifade etmelidir.
DKKAT uyars sar veya siyah, TEHLKE uyarsysa krmz, siyah veya beyazdr.
alann Sorumluluklar
verenin gvenli alma iin sadece bir destek yaps kurabilecei ve bir alan
gvenli ekilde almaya zorlamann zor olacan kabul eder. Bu nedenle, alann gvenli
almaya salamakta sorumluluklar olduunu da vurgular. Bu sadece bir kiisel gvenlik
meselesi deil, ayn zamanda alma arkadalarnn ve organizasyon yelerinin gvenlii
meselesidir. Kazalarn ou u ya da bu biimde insan dikkatsizlii sonucu olmaktadr ve
gvenli alma yntemlerine ilikin standartlar karlsa da, herkesin bu standartlara itaat
etmesini salamak imknszdr. Serbest alanlar iin de geerli olan alann
sorumluluklar unlar ierir:
Salk
rnein, etkileri alma saatlerinde hl devam edecekse alkol ya da uyuturucu

madde kullanmaktan kanmak gerekir. Unutmayn ki uyuturucu terimi, ar kesiciler,
saman nezlesi iin antihistaminikler ve antidepresanlar gibi maddeleri kapsamaktadr. Baz
lkelerde, sanayi kazas ya da karayolu kazasn takiben kan alkol seviyeleri kontrol
edilebilir. ok yorgunken almak da dk dikkat yznden kazalarn nedeni olabilir.
Kiisel Tertip
Giyim makul bir koruma salamaldr. Bu balamda uzun sa ok daha tehlikelidir ve

yakalanmamas iin balanmaldr.
Davran
Dikkatsizlik ve lkaytlk ho grlemez ve el akalar her ne kadar geleneksel olsalar

da, modern bir i yerine ait deildir.
Yeterlilik
alan, ya tartarak ya da el kitaplarndan, ne yaplmas gerektiini ve ii yapmann

gvenli yolunu bir meslektayla tartmay bilmelidir. Birok AB lkesinde, yeterli
olunmayan bir ii yapmak sutur ve eer yurt dnda alyorsanz, dier lkelerdeki
alma ehliyetlerinin kapsamn renmeniz gerekecektir. Ayrca kefettiiniz bir tehlikeyi
bildirmemek de bir sutur.
41
alma sahasnn gvenlii
Teknisyenler, alma sahasn gvenli olarak tutulduundan emin olmaldrlar.

Danklk, dknt vb. dierleri iin sadece bir sknt deil, ayn zamanda tehlikedir
(taklp dme tehlikesi, yangn tehlikesi vb.). Ayrca teknisyenler bir i tamamlanyorken
etrafta eya ve nesneler de brakmamaya dikkat etmelidir. Yabanc nesne hasar (FOD) uak
altrma durumunda da risk tekil eder.
Uakta alrken gvenlik
Uak sistemini ayarlama ve altrmadan nce teknisyen, hareketli yzeylerin (uu

kumanda yzeyleri, ini takmlar vb.) temizlenip temizlenmediini kontrol edilmelidir.
Hareket d brakma prosedr, takip edilmelidir (devre kesici anahtar, ekme, valfleri
ayrma, gc kesme vb.).
3.2. Acil Durumlarn Ynetimi

Acil durumda, izlenecek yol ve yntemler tehlike annda byk neme sahiptir. Uak
bakm teknisyenleri mmkn olan her durumda ve yerde grev stlenmelidir. lk yardmda
ne yapacan bilmek birok hayat kurtarr.
Bu durumlar iin uak bakm irketi tarafndan uygun rehberlik ve eitim

salanmaldr. Ayrca irket, acil durumlar iin neler yaplmas gerektiini belirten bir
prosedr hazrlamal ve yer tahsis etmelidir. Bunlardan tm personel, haberdar olmaldr.
Uak bakm irketi bir veya birka ilk yardm eleman salanmaldr.
Acil bir durumda yaplacaklar
Sakin olun ve durumu gzden geirin.

Ne olduunu gzlemleyin.
Kendiniz ve dierleri nasl bir tehlike altnda, aratrn.
Kesinlikle kendinizi riske atmayn.
evreyi gvenli hle getirin.
Kazazedeleri daha kt bir tehlikeden koruyun.
Eer gvenli ise tehlikeyi uzaklatrn( rnein, elektrik arpmas varsa
elektrik akmn kesin.).
Snrlarnzn farknda olun (Eer kk ve sndrlebilecek gibi deilse
yangnla savamayn.).
Kazazedelere yaplabilecek en iyi mdahaleyi yapn (zellikle ilk yardm
eleman iseniz).
Yardm arn.
Eer ortam dierlerini tehlikeye atmayacaksa yakndakileri yardma
arn.
Mevcut ilkyardm ekipmann arayn (Yangn sndrme tp vb.).
lk yardm servislerini arayn (Ambulans veya itfaiye vb.).
Gnll olan birini kendinize yardmc yapn.
42
Acil durum planlar
Eer sivil savunma, polis, milli eitim, polis, asker, savclk, itfaiye, salk ve belediye
sivil toplum kurulular, yetkilileriyle birlikte oluturduunuz bir i yeri acil durum plannz
yoksa hemen hi gecikmeden bu plan oluturun. Plann geleneksel acil durum, yangn,
deprem, sel gibi afetleri, kazalar, biyolojik kimyasal radyolojik ve endstriyel kazalar
kapsadndan emin olun.
Bir acil durum plannz varsa da hemen gzden geirin. Mutlaka terr konularnn
planda ele alndndan emin olun. Eitim aln, eitin, deneyin, tatbikat yapn. Unutmayn
raflardaki belgeler bir kriz annda ie yaramaz. yeri planlarnn kendi blgenizin
gereklerine ve ihtiyalarna gre i yerinin kendine has zellilerine gre oluturulduundan
emin olun. yeri acil durum plan, en azndan drt ana konu, zarar azaltma, hazrlk,
mdahale, iyiletirme konularna yer vermelidir.
Bunlarla ilgili iyerlerinin ele almas gereken hareketler
nleme/Zarar Azaltma
Her i yeri iin bir deerlendirme yapn. Binay ve alanlar daha fazla
tehdit eden riskleri ve faktrleri belirleyin. rnein, genellikle tehlikeli
maddelerin tand tren yoluna ya da ok yksek zehirli madde reten i
yerlerine ya da gaz ve petrol tanklarna, istasyonlarna yaknlk. Bu
riskleri azaltmak iin planlama yapn. Planlamalar; bu tr olaylarda
alanlarn tahliyesi, istasyon ve depolama tanklarnn yer deitirmesi,
iyerlerinden tehlikeli maddelerin uzaklatrlmasn ierebilir.
yeri acil durum planlarnn dier acil durum planlaryla koordine ve
uyum iinde olmas iin i yerine yakn olan okullar ve fabrikalarla
birlikte aln.
yeri giri ve klarn kontrol edilmesi iin belirli bir yntemin
yrtlmekte olduundan emin olun. yerinde bulunma yetkisi olmayan
herkesin ister tandk ister ziyareti ister alan herkesin giri kta
kaydn tutun.
Trafik ablonlar modellerini gzden geirin. Mmkn olan her ekilde
araba, otobs, kamyon, kamyonet ksaca aralar i yerinden uzak tutun.
yerinin bulunduu araziyi gzden geirin. Binalarn tesislerin insanlarn
ya da sahipsiz malzemenin tannmayan malzemelerin saklanabilecei ot,
iek, aa gibi bitki rtsyle rtlmesine mani olun.
Hazrlk
Birden ok tahliye rotas ve ka yolu bulunduundan emin olun. Bir acil

durum annda birinci ya da ikinci tahliye rotanz bloke edilmi ve
kullanlamaz hlde olabilir.
Her i yeri iin, i yeri alan planlar yapn. Bunlar ilk mdahalecilerle,
itfaiye, polis, sivil savunma, belediye, milli eitim gibi yetkililerle
paylan.
43
Dzenli olarak bir krize mdahale denemeleri tatbikatlar yapnz.
Kriz esnasnda haberleme iin bir prosedrn tesis edildiinden emin
olun.
Kriz durumlarnda ekipman ve aletlerin altndan emin olun. Bunlar
test edin.
alanlarn ikincil ncl irtibat kiisi, balant kiisinin olduundan
emin olun. Her zaman ve her artta bu bilgilerin el altnda olduundan
emin olun.
yeri acil durum planlarnn kilit noktalarn hassas konularn paylama
stratejisi zerinde acil durum yneticileri ve avukat ve savclarla birlikte
aln.
Mdahale
Krize mdahale iin ortak bir komuta yaps gelitirin. ok farkl acil
durumlara kar eitimciler iin roller ve sorumluluklar; itfaiye, polis
avukat savclar iin roller ve sorumluluklar; dier ilk mdahaleciler iin
roller ve sorumluluklar gelitirilmeli, gzden geirilmeli ve onaylanmal
kabul edilmelidir.
yiletirme
En ksa srede eitim ve retime geri dnn.

Eitmenlere, alanlara, acil durum sonrasnda hizmet verecek psikolojik
destek iin uzman gruplar belirleyin. yileme zaman alacaktr. Bu
grubun verecei hizmete belirli bir sre ihtiya sz konusu olacaktr.
Bu uzman grubun bu takmn uygun yetkin ve etkin ekilde eitilmi
olduundan emin olun.
Krizden sonra iyilemek iin, alanlara yardm etmek isteini,
yaplanlar, yaplacaklar, atlan admlar duyurmamz gerekir. Bu
planlarda ele alnmaldr.
Yangn nlemleri
Atlye yangnlar, ok eitli tehlikeler gsterir. En belirgin olan, cilt yanklardr;

ancak dier nedenlerden yaralanmalarda yaygndr, yanan bir atlyeden kaarken dmek
gibi. Ak ka yollar iaretlenmelidir ve buralar her zaman ak tutulmaldr. Dumandan
boulma riski varsa, dk seviye acil durum aydnlatmas, gvenli kn iaretlenmesi iin
bulundurulmaldr.
Yanabilecek (yanc madde) maddelerin, havann veya yanmaya oksijen

salayabilecek oksijence zengin kimyasallarn ve maddelerin scakln yanma noktasna
ykseltebilecek herhangi bir scak nesnenin olduu yerde yangn balayabilir. Yangn, btn
yanc maddeler kaldrlarak, hava (oksijen) kaynann kesilmesiyle, yanmayan gaz ya da
kpk ile rtlerek ya da madde yanma scaklnn altna drmek iin soutularak
sndrlebilir. En tehlikeli yangnlar, kendi oksijenini salayabilen (byle maddeler
44
patlayclar olarak snflandrlr) yanc maddelerin olduu ve yanc maddenin kendisi ile
birlikte atei de atlyeye yayabilen sv olduu yangnlardr.
Dier byk tehlike, yangnn rettii dumandan boulmadr. Elektronik atlyelerinde

anahtar temizleyici olarak kullanlan maddeler, kondansatrlerdeki balmumu, plastik
muhafazalar, transformatrlerin yaltm ve eski tip metal akm dorultucularda hl
bulunabilen selenyum, yanarken boucu ya da zehirli tehlikeli duman retecektir. yi bir
havalandrma bu belirli tehlikeyi azaltabilir.
Yangn gvenlii iin anahtar noktalar yledir:
yi bakm
Akta alev olmamas ve sigara iilmesine izin verilmemesi
p biriktirmeden, tertipli alma
Yangn halinde aka iaretlenmi ka yollar
Tehlikeli dumanlarn birikmesini azaltmak iin iyi havalandrma
Aka iaretli noktalarda uygun yangn sndrcler
Yangn/patlama ile nasl ilgilenilmesi gerektiinin btn personel
tarafndan bilinmesi
Dzenli yangn tatbikatlar ve ekipmann kontrol edilmesi
Yangna yol aabilecek maddelerin eitlilii yznden, birden fazla yangn sndrme
yntemi kullanlmas gerekebilir ve yanl tipte yangn sndrc kullanm bazen yangn
daha da bytebilir. Be ana tip yangn sndrcs ve bunlarn renk kodlar yledir:
Su tabanl (krmz)
Kpk (bej)
Kpk (mavi)
CO2 (karbon dioksit) gaz (siyah)
Tesirsiz sv (yeil)
Su tabanl yangn sndrc tipi (A Snf yangn iin), suyu emen ve kolayca
soutulabilecek maddelerde etkilidir. Kt, tahta ya da kumalardaki yangnlar en iyi
ekilde, yangn sndrcnn, henz yanmayan maddeleri slatmak ve alev alm olan
maddeleri soutmak iin yangnn tabannda kullanlmasyla sndrlebilir. Su tabanl
sndrcler, elektrik yangnlarnda ya da elektrikli cihazlarn yannda kan yangnlarda
asla kullanlmamaldr.
B Snf yangnlar, yanc svlar ya da sndklarnda eriyerek svlaan maddeleri

kapsar. Burada ana tehlikeler, s svy buharlatrrken ortaya kan kzgn alevlerdir ve
yangnn dier maddeleri etkileyecek ekilde yaylma kolayldr. En etkili mcadele, atein
stn rterek hava kaynan ortadan kaldrmaktr ve kpk, kuru toz sndrc ya da CO2
gaz sndrclerin hepsi yararldr. Ancak byle yangn sndrcler, kpk, toz ya da gaz
atein zerine decek ekilde kullanlmaldr. nk sndrcy bu tip yangnn dibine
yneltirseniz, sv sadece yzerek uzaa gidecektir. Yangn battaniyeleri bu tr kk
yangnlarda etkili olabilir; ancak byk yangnlarda, battaniye sadece fitil ilevi grecek,
yanan svnn yaylmasna msaade ederek, yangnn yaylmasna neden olacaktr.
45
Elektrik yangnlarn sndrrken su ya da kpk tabanl sndrclerden, suyun ya
da kpn iletkenliinin yol aaca elektrik oku riski, kk bir yangnn etkisinden ok
daha byk olacandan kanlmaldr. Tesirsiz sv sndrcler, elektrik yangnlarnda
etkilidirler; ancak, svlar zehirli duman oluturabilir ve ayrca baz yaltkan maddeyi
zebilir. Toz sndrcler ve CO2 tipi sndrcler, elektronik atlyelerinde kmas olas
tipteki kk yangnlarda ok etkilidir. basnlarnn korunduundan emin olmak iin
dzenli olarak kontrol edilip arlk kontrol yaplmaldr.
Ayrca birka kum kovas gereklidir. Temiz kumla dolu olarak tutulmal ve hibir
zaman kl tablas veya atk maddeler iin kullanlmamaldr. Yangn paspas da ayrca,
atlyedeki herhangi bir kimsenin giysinin alev almas halinde nemli bir yardmcdr.
Yangn paspas gze arpan bir yerde tutulmaldr ve atlyedeki herkes bunun nasl
kullanlacan bilmelidir.
Bir yangn halinde ncelik sranz yle olmaldr:
Alarm altrmak ve yangn sndrebileceinize inansanz bile,

itfaiyeyi aramak
Atlyenin boaltlmasn salamaya almak
Uygun yangn sndrcleri kullanmak
Buradaki nemli nokta, yangnla tek banza asla uramamanz ve alarm

altramayarak dierlerini riske atmamanzdr. Yangnn en rktc taraf, kk bir
alevin bir iki saniyede devasa bir alevler yuma olabilecei ve kontrolden kabilecei
gereidir ve bir yangn sndrcnn abucak kullanm yangn erken bir aamada
sndrebilse de, yangn alarmn altrmak ve yardm armak daha nemlidir.
46
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki sorular problem tarama mahiyetindedir. Problem tespit ettiinizde;
problemi kendiniz gideriniz, gideremiyorsanz i yerinizdeki gvenlik birimlerine gerekli
bilgileri ileterek problemin giderilmesini isteyiniz.

1. ok parlak a maruz kalyor musunuz (kaynak gibi)?
2. alma esnasnda herhangi bir kasnzda sk sk kramp meydana
geliyor mu?
3. Tehizatn veya aralarn tanmas srasnda prosedrlere uyuyor
musunuz?
4. ok scak veya ok souk ortamlarda m alyorsunuz?
5. yerinizde zehirli ve tehlikeli maddelerle alyor musunuz?
6. Snrl veya kapal alanlarda alyor musunuz?
7. altnz yerin zemini hareketli mi?
8. Yksekte mi alyorsunuz?
9. ok yksek seslere maruz kalyor musunuz?
47
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,

kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

1. Bireysel ve grup sorumluluklarnn farknda m?
2. Motive olmu bir alann verimini bilir mi?
3. yi organize olmu bir ekip kurabilir mi?
4. yerindeki tehlikelerin trlerini birbirinden ayrt edebilir mi?
5. yerinde bakm bilgilerinin gncelliinin nemini bilir mi?
6. yerinde bakm bilgilerinin yaymnn nemini bilir mi?
7. lk yardmda ne yaplmamas gerektiini bilir mi?
8. Acil durumlarda ne yaplmas gerektiini bilir mi?
9. yerine oluabilecek tehlikeleri tanmlayabilir mi?
10. Tehlike iaretlerini ve anonslarn bilir mi?
11. Bireysel ve grup sorumluluklarnn farknda m?
12. Motive olmu bir alann verimini bilir mi?
13. yi organize olmu bir ekip kurabilir mi?
14. yerindeki tehlikelerin trlerini birbirinden ayrt edebilir mi?
DEERLENDRME
48
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Uak bakm, i kazalar iin uygun ..iinde barndrr.

A) Konumalar
B) Sreleri
C) Planlar
D) Kazalar
2. Aadakilerden hangisi fiziksel tehlikelerden deildir?

A) Snrl veya kapal alanlarda almak
B) ok parlak k
C) Yksekte almak
D) Normal sesler
3. Kazadan kanma aadakilerden hangisine baldr?

A) Tehlikelerin farkna varlmamas
B) Olas tehlikeleri dikkate almamak
C) Tehlikelere nezaret etmemek
D) Gvenlik konusunda srekli eitim
4. Aadakilerden hangisi iveren sorumluluu deildir?

A) Gvenli i yeri ve tehizat salamak
B) evresel kontrollerinin yaplmasn salamak
C) Gvenli alma sistemleri kurmak
D) alanlara geici tehizat salamak
5. Aadakilerden hangisi alann sorumluluu deildir?

A) alma zamanlarnda alkol almamak
B) nl giymek
C) yerinde akalamak
D) Bakm prosedrlerini okumak
6. nsanlar iin fiziksel, ekonomik ve sosyal kayplar douran, normal yaam ve insan
faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uratarak topluluklar etkileyen doal,
teknolojik veya insan yaps kkenli olaylara denir
A) Acil durum B) lk yardm C) Deprem D) Hastalk
49
7. Aadakilerden hangisi i yeri acil durum plannda nleme/zarar azaltma
eylemlerinden deildir?
A) Acil durum deerlendirme planlar hazrlanmas
B) yeri giri ve klarn kontrol edilmesi iin belirli bir yntemin yrtlmekte
olmas
C) Hazrlanan acil durum plannn dier planlarla uyumlu olmamas
D) Trafik ablonlar modellerini gzden geirilmesi
8. Aadakilerden hangisi i yeri acil durum plannda iyiletirme eylemlerinden deildir?

A) Psikolojik destek iin uzman gruplar rastgele belirleyin.
B) En ksa srede eitim ve retime geri dnn.
C) Eitmenleri, alanlar, acil durum sonrasnda hizmet verecek psikolojik destek
iin uzman gruplar belirleyin.
D) Krizden sonra iyilemek iin alanlara yardm etmek isteini, yaplanlar,
yaplacaklar, atlan admlar duyurmalyz. Bu planlarda ele alnmaldr.
9. Yangn gvenlii iin anahtar noktalar aadakilerden hangisidir?

A) Akta alev olmas veya sigara iilmesine izin verilmesi
B) Yangn halinde aka iaretlenmi ka yollarnn olmay
C) Tehlikeli dumanlarn birikmesini azaltmak iin iyi havalandrma olmas
D) Aka iaretli noktalarda uygun yangn sndrcler bulunmamas
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
50
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki boluklar uygun ifadelerle doldurunuz.
1. Sosyal psikoloji, insan..........., hem kiinin hem de durumun bir fonksiyonu olduunu
vurgular.
2. Sorumluluk, bir insan duygular, dnceleri ve davranlaryla ilgili olarak yapt

veya yapmad eylerden dolay baka insanlarn veya eylerin etkilendiini fark edip
ifade ederse; bu duygularnn, davranlarnn ve dncelerinin........... ait olduunu
kabul ederse, sz konusu duygularn, dncelerin ve davranlarn sorumluluunu
alm olur.
3. ............olmu davran, hedefe ynelmitir ve bir amaca sahiptir.
4. yleyse ncelikle yaamda, .......e olumsuz gzle bakmay bir kenara brakarak,
onunla yaarken ve o bizi kontrol altna almadan, onu nasl kontrol edebilmeyi
renmemiz gerekir
5. Organizasyonlarn..........., kazalarn oluumunda nemli bir role sahiptir.
6. Belirlenen ortak hedef ve deerler dorultusunda dier ekip yeleri ile uyumlu ve
paylamc bir ekilde alarak ........... motivasyonuna ve performansna katk
salamaktr.
7. Ynetim, organizasyon ................. nn etkin ve yeterli biimde planlanmas,

rgtlenmesi, yneltilmesi, koordine edilmesi ve denetlenmesi yoluyla organizasyon
amalarna eriilmesidir.
8. Bakm organizasyonundaki yneticiler, imalatlar, dispeerler, uu ekibi, yer

harekt, yolcular, dier hava yollar, acenteler, kamu kurumlar, sivil havaclk
otoriteleri, tedarikiler, hava meydanlar, Eurocontrol, ICAO, IATA, JAA, meteoroloji
ve dier ilgili taraflar arasnda yeterli ............. olmamas durumunda uu emniyeti
standartlarnn uygulanmas gleir.
9. Uak bakmnda aada belirtilen birimler arasnda ...............nn, net ve kesintisiz

biimde salanmas zorunludur.
10. Uak bakm ortamnda en ok kullanlan bilgi kaynaklar, .............. ve kurallarn

aklamalardr.
11. Uak onarm teknisyeni ya da teknisyenler takm, gerekletirecekleri ilerin

ynetimi ................ ihtiyac duyarlar.
12. ve alma mahalleri, salk ve i emniyeti sorunlar ve tehlikeler iin son derece
............... alanlardr.
51
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
13. ( ) Olumsuz tavsiyeler, olumlu tavsiyelerden daha etkilidir.

14. ( ) Danklk, dknt vb. dierleri iin sadece bir sknt deil, ayn zamanda
tehlikedir.
15. ( ) Buradaki nemli nokta, yangnla tek banza asla uramamanz ve alarm
altramayarak dierlerini riske atmamanzdr.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
52
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 B
2 A
3 D
4 B
5 D
6 A
7 C
8 B
9 B
10 A
RENME FAAALYET-2N CEVAP ANAHTARI

1 B
2 D
3 B
4 A
5 D
6 C
7 D
8 B
9 A
10 C
RENME FAAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1 B
2 D
3 B
4 D
5 C
6 A
7 C
8 A
9 D
53
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI
1 davrannn
2 kendisine
3 motive
4 stres
5 kltr
6 ekibin
7 kaynaklar
8 iletiim
9 bilgi ak
10 prosedr
11 planlama
12 uygun
13 Yanl
14 Doru
15 Doru
54
KAYNAKA
KAYNAKA
AKBLEK Turgay, Uak Bakmda nsan Faktrleri, THY, stanbul, 2003.
ARKONA S. A. , Psikolojide nsan Modelleri, Alfa Yaynlar, stanbul,
1999.
ARKONA S. A. , Sosyal Psikoloji, Alfa Yaynlar, stanbul, 1998.
ARKONA Sibel A., Psikolojide Yeni Tartmalar, Alfa Yaynlar, stanbul,
1999.
ASLAN H. , Epistemik Cemaat: Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi, Paradigma
Yaynlar, stanbul, 1992.
BLEN Mrvvet, Salkl nsan likileri - Ailede, Kurumlarda, Toplumda,
Ankara, 1983.
BLGN N., Cumhuriyet, Demokrasi ve Kimlik, Balam Yaynlar, stanbul,
1997.
BNBAIOLU Cavit, Etkin, Endstri Psikolojisi, Kadolu Matbaas,
Ankara, 1992.
BRKK Cneyt , Stres nedir?, Adapazar, 2000.
COKUNER Aye, yerinde letiim, Trk Harb- Sendikas Yaynlar,
Ankara, 2001.
DEM A., Bir mkn Olarak Modernite: Weber ve Habermas, letiim
Yaynevi, stanbul, 1997.
ES Ergin, Kerem KO, Uak Bakmnda nsan Faktrleri, Pegasus Airlines,
stanbul, 2005.
GLE N. , Bat-D Modernliin Kavramlatrlmas Mmkn m? Sosyal
Bilimleri Yeniden Dnmek, Metis Yaynevi, stanbul, 1998.
HKELEKL Hayati, Din Psikolojisi, Trkiye Diyanet Vakf Yay., Ankara,
1998.
NSEL Ahmet, Trkiye Toplumunun Bunalm, Birikim Yaynevi, stanbul,
1995.
KAITIBAI , nsan ve nsanlar, Evrim Basn Yaynevi, stanbul, 1988.
55
KARATA Kasm, Toplumsal Yaama Katlmda Bireysel Sorumluluk,
letiim Yaynevi, Ankara, 2005.
NAZK M. Hamil, Ate BAYAZIT , nsan ilikileri ve iletiim, YA-PA,
stanbul, 2003.
SABUNCUOLU Zeyyat, rgtsel Psikoloji, Ezgi Kitapevi Yaynevi, Bursa,
1996.
SABUNCUOLU Zeyyat, alma Psikolojisi, Ezgi Kitapevi, Bursa, 1984.
THY ETM BAKANLII, Uak Bakmda nsan Faktrleri, THY,
stanbul, 2000.
56

Endüstriyel Psikoloji

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Endüstriyel Psikoloji

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

T.C.

MLL ETM BAKANLII

Bireysel ve grup sorumluluklarnn farkna vararak, alt sosyal evrenin olumsuz

Sosyal psikolojinin tanmn aratrnz.

Teknisyen bir firma iin almaktadr. Firmann konumu, organizasyon ve ynetim

1.1.1. Bireysel Sorumluluk

Birey en nemli faktrdr. Tm sorun ve zmleri kendi i dnyasnda kabullendii

Bireyin grup ierisinde bu derece nemli olmas dolaysyla, bireyin srekli

Hizmet: Yaama hizmet edilirse, yaam rn ve deneyim verir. Dzen ierisinde

Giriimcilik: Yaamn tm sorumluluunu stlenerek kollar svayp cesaretle ve

Onur Eitlii: nsanlarn psikolojik anlamda varln, tekliini ve yaamnn bir

Tm bunlarn yannda bireyin gruptaki konumu da nemlidir. Kimin neden sorumlu

Birey ve Sorumluluklar (Birey i Dinamikler), Amalar( Ne stediini

Grup yesinin en ok dikkat etmesi gereken konudur. Ne istediini bilmeyen, amasz

Grup ierisinde, amacn da aka belirtilmesi gerekmektedir. Amacn bilen ve amac

Oto kontrol (Kendi Kendine Hkmetmek)

Gruplarn, sistemlerin en byk eksiidir. nsanlarn kendilerine hkmetmeleri hi

Evrensel 7 lke: nceki sayfalarda bireyin iyapsndan sz edilirken bahsi geen 7

1.1.2. Grup Sorumluluu

Gven ortamnn yaratm, kiisel btnln ve onur eitliinin varlyla mmkn

Ekip Ruhu: ou grup ya da takm, bu unsurdan yoksun olduu iin baarya

Sorumluluk alan kii btne olan katksndan dolay huzur duyar.

Geliim: renme, geliim srecini balatr. renmeye istekli olmann altnda,

1.2. Motivasyon ve Motivasyonsuzluk (Dk Motivasyon)

Motivler, fizyolojik (biyolojik seviyedeki alk, susuzluk, acdan kanma), bilisel

Motivasyon, ihtiyalarn karlanmas ve hedefe ulama davrann dzenleme olarak

Motivasyon, hareketin kaynaklar ile ilgilenir. Motivasyon, yaptklarmz alglama,

Genel anlamda ise, insan organizmasn davrana iten, bu davranlarn iddet ve

En nemli motivasyon faktrlerinden biri, insann kendisini bir guruba ait

yerindeki dk motivasyon belirtileri:

Fazla hastalk izni

1.2.1. Maslow'un htiyalar Hiyerarisi

ekil 1.1: Maslowun ihtiyalar hiyerarisi piramidi

Maslow'a gre, alt basamaklardaki ihtiyalar doyurulmazsa bir st basamaa

Motivasyon konusunda en gerekli olan ey, insanlara bir ama verebilmektir.

Motivasyonu dorudan etkileyen faktrlerin banda, iyi bir oryantasyon (uyum,

1.3. Youn bask

1.4. Kltr sorunlar

Organizasyonlar, karmak yapda bir canl gibidir:

Bilinleri ve hafzalar vardr.

Bu benzetmeye gre, organizasyondaki yneticiler ve karar verici kiiler, kuruluun

Kltr, bir grubun tm veya ounluu tarafndan kabul gren inanlar ve

Klasik insan faktr anlay, kiilerde emniyeti salayc davranlar gelitirmek ve

Karmak teknolojik sistemlere sahip organizasyonlarda, ortaya kan byk kazalarn

Emniyet unsurunu her zaman ncelikle gz nnde bulundurma konusunda irket

Kazann sebebi, kaptann, dk hz koullarnda bir asimetrik g durumu dolaysyla

Yaplan incelemede, bu yasaklanm prosedr ayn kaptann gemite birok defa

irket prosedrleri ok ak olmasna ramen, bu kaptan niin prosedrlere

Bu kaptann irket prosedrlerini ve uak uu el kitabn ihlal ettii, bu kazadan nce

Son olarak, eer irket bu kaptann uu alkanlklarn biliyorduysa, niin gerekli

Bu sorulan cevab, bizi, 'irket kltr' kavramna gtrmektedir.

irket kltrnn bu ynde gelimesi, kazalarn olumasna dorudan tesir eden ok

1.5. Ekip almas

ekil 1.2: Etkin ekip zellikleri

Sahiplenme:stlenilen grevleri zamannda ve istenilen kalitede yerine

o lerini zamannda ve istenilen kalitede yapmak iin sorumluluk

Etkili letiim:Szl, yazl ve beden dilini ieren iletiim aralarnn tmn

o Bilgi alveriini doru kiilerle, doru iletiim aralaryla,

renmeye Aklk:Devaml yeni bilgiler renmek ve i becerisini

o Yeni bilgiler renmek ve yeni beceriler kazanmak iin kapasitesi

Analiz Etme ve Problem zme:Probleme ynelik verileri elde ederek

o Aratrma yaparak problemin nedenlerini saptar, problemle ilgili

Temsil Etme: irketin kltr ve davranlarna uygun davranarak i ve d

o irketin kltr ve deerlerini bilir ve nemser; duygularn,