Вы находитесь на странице: 1из 15

Tijobal

Encarnacion Rosal

Formalibro kich 2017


Tijobal
Colegio para seoritas Encarnacin Rosal

Tijoxel
ngeles Mara del Milagro Ajtum Hernndez

Utas
6to primaria.

Qat
Comunicacin y lenguaje L2

Tanaj
k'iche'

ajtij
Ana Delia Castro

Xibnik
Formalibro 2017

Tinamit
Quetzaltenango

Ab
Octubre 2017
Colegio
Colegio para seoritas Encarnacin Rosal

Alumna
ngeles Mara del Milagro Ajtum Hernndez

Asignacin
k'iche'

Maestra
Ana Delia Castro

Tarea
Formalibro 2017
Chabal
Qajaw sacha le qamak
Qajaw, maltyox che le qakaslemal,
Maltyox che le qij
Maltyox che le ja
Tewchij le numan nutat

Jekuri mailtyox

Oracin
Seor perdona nuestros pecados,
Te agradecemos por nuestra vida
Gracias por el sol
Gracias por el agua
Bendice a mi mami a mi papi
Amen
UBIXIK
Ri wuj ri upatan cher kojonel ruk jamaril kaqetamaj junam
le chabal kche. Rumal cher le qatinimit Ixim ulew ko ki
taq chabal, kaslemal taq tzij xuquje ki ri le qabantajik.

Rajawaxik kaban le jujunal uxaq quj jawi ko wi ri junum


taq kutunik re jalajos taq wachtzijonem kariqitaj wi jujun
taq chak le kakiban le ajtijoxelab.

INTRODUCCIN
Este material educativo consiste en el aprendizaje de un
nuevo idioma maya, que es el kiche para el fortalecimiento
de la cultura de nuestro pas sabiendo que pertenecemos a un
pas diverso, rico en culturas, historia y conocimientos.

Es importante que se realicen bien los ejercicios que se


encuentran en este material para un mejor aprendizaje del
discente.
ndice.
Tema Pagina
Himno nacional Kiche y espaol 12
El alfabeto del idioma 36
Animales domsticos 7-8
UBIX PAXIL PAYALA Ri awetal je kakay ruk le uwokaj,

Ri paxil kayala kakikotik Ri usaqil junam rukle jun sutz,

Ma kot jun kabanow kax chawe Toqob kiwach ri chujib taq winaq

Ma kot kayim winaq kuriq kaxkolik, We kakaj kitzlobaj ri awach.

Ma kot jun kuchubaj ri apalaj


Ri awalkwal ruk nimal man kkixej ta kib,

We ne chweq ri loqalaj awulew Che uriqik jamaril chaqaxol

Ko kaxlan taq winaq kat kechbej. Man keanimaj taj cho le kax taq choj,

Ri uliko pem ri jelik a laqan, Che utoik ri kulew ruk ri kachoh

Kuj usikij che chakanem kamikal


QONOJEL

QONOJEL Man keanimaj taj cho le kax taq choj

Kalikop ri jelik alaqan Che utoik ri kulew ri kachoch,

Kuj usikij che chakanem, kaminal, Are wa le jelik nojibal,

Ruck jun kan anima ri qatinamit Ubanik jun taal che ri amaq.

Kkamasax na chwach kukayij rib.


At qoyol cho nimaq taq juyub

Ruk ri qel ko jatibal awech, Chikixol keb nimaq taq palow,

Xabano ruk jun nim kikotem, Chuxe uqanal ukaqil ri axik

Ri banal tajin rech ulew kuya utz uwach Katwarik rumal le jun jelalaj quq

Ruk le chich kkoj pa le choj che akolik.


Le tzikin ke ko pa ri awetal,

Ri qatat ri qanan xechojin jutij, Kolonel kuchajij ri awulewal,

Ruk nojel kanima xkichomaj awij. Kapaqitaba ka chikaj ri arapapem

Man kot kikel man kot choj xkibano, Ka chikaj chwach ru kuntur chwach ri xik

Che uyaik jun utz kolibal chawech.


QONOJEL

QONOJEL Kapaqi na chikaj ri arapapem

Man kot kik man kot choj xkibano, Ka chikaj chwach kuntur chwach ri xik,

Che uyaik jun utz akolibal, Pa ri uxik kuwalisaj ka chila chikaj

Xa rumal kichuqab ri nimaq winaq Ri abi qaPaxil kayala

Xkiya uqij le jun uzt kolonik Tzij: Hermgenes Pum Estrada.


Himno nacional de Guatemala y el altar de la patria su altar.
Guatemala feliz...! que tus aras Recostada en el ande soberbio,
no profane jams el verdugo; de dos mares al ruido sonoro,
ni haya esclavos que laman el yugo bajo el ala de grana y de oro
ni tiranos que escupan tu faz. te adormeces del bello Quetzal.
Si maana tu suelo sagrado Ave indiana que vive en tu escudo,
lo amenaza invasin extranjera, paladin que protege tu suelo;
libre al viento tu hermosa bandera ojal que remonte su vuelo,
a vencer o a morir llamar. ms que el cndor y el guila real!
CORO CORO
Libre al viento tu hermosa bandera Ojal que remonte su vuelo,
a vencer o a morir llamar; ms que el cndor y el guila real!
que tu pueblo con nima fiera y en sus alas levante hasta el cielo,
antes muerto que esclavo ser. GUATEMALA, tu nombre inmortal!
De tus viejas y duras cadenas
t forjaste con mano iracunda,
el arado que el suelo fecunda
y la espada que salva el honor.

Nuestros padres lucharon un da


encendidos en patrio ardimiento,
y lograron sin choque sangriento
colocarte en un trono de amor.

CORO
Y lograron sin choque sangriento
colocarte en un trono de amor,
que de patria en enrgico acento
dieron vida al ideal redentor.

Es tu ensea pedazo de cielo


en que prende una nube su albura,
y ay! de aquel que con ciega locura
sus colores pretenda manchar.

Pues tus hijos valientes y altivos,


que veneran la paz cual presea,
nunca esquivan la ruda pelea
si defienden su tierra y su hogar.

CORO
Nunca esquivan la ruda pelea
si defienden su tierra y su hogar,
que es tan slo el honor su alma idea
RI CHOLTZIB
El alfabeto del idioma k'iche' se clasifica en vocales y consonantes. Adems,
estas se subdividen en.
Vocales Consonantes
Simples Simples
Glotalizadas Glotalizadas
Cortas Compuestas
--------------- Compuestas glotalizadas
Vocales:
Vocales simples.
a, e, i, o, u
Estas vocales imples se pronuncian como en el castellano. Algunos ejemplos
serian:
Aj=Elote Elem= salir Ik= Chile
Oj= Nosotras Ulew=tierra

Vocales glotalizadas.
a', e', i', o', u'
(' = apostrofe) Estas vocales se pronuncian con un sonido fuerte y prolongado.
Algunos ejemplos serian:

Aq'a'l=carbn eye'nik=esperar Ji's=delgado


k'o'y=mono k'u'x=centro

Vocales cortas:
, , , ,
( = dieresis) Estas vocales se pronuncian en forma dbil puesto que al sonido
fuere ser de la consonante que le acompaa. algunos ejemplos serian:

m=araa kl=loro px=tomate


kj=len s=mosquito
Las consonantes
como ya explicamos se subdividen en.
Consonantes simples.
J, k, l, m, n, p, q, r, s, t, w, x, y.

Consonantes simples glotalizadas.


B', k', q', t'.

Consonantes compuestas.
Ch, tz.

Consonantes compuestas glotalizadas.


ch', tz'.
Cada una de estas consonantes se escriben dentro de las expresiones del idioma
k'iche' pero existen algunas en el alfabeto castellano que no utilizaremos en la
escritura del k'iche' que son:
C, d, f, g, h, ll, , rr, v, z.

Uso de las consonantes:


Je la = alla Kabj = pasado maana lemenik = ordenado maynik = preocupar naj = lejos
pamaj = Estomago qachalal = familiar rajaw = dueo saqsoj= celeste
tastalik = separado winaqil = paisano xibirik = asustar yujik = mesclar Kaj = harina
bilik = embarrar qoyik = acostarse tiqbal = sello chiupam = adentro
chuqik = regresar chuqik = tapar tzib = palabra letra
Repaso 1
Traduzca las siguientes palabras
Bilik
Tiqbal
Kaj
Saqsoj
Xebirik
Pamaj
Regresar
Mesclar
Lejos
paisano
Escriba con maysculas las letras que faltan completando las expresiones y
luego tradzcalas.
E E . Salir
L W Tierra
A A . Carbn
I . Delgado
QA HA A . familiar

Escriba el nombre de las siguientes consonantes y vocales segn sea su


clasificacin.

B t k q
Ch tz

J h n p
A e i o u
Awalibre uwoja
Animales domsticos
1 Mes Gato
2 Tzi Perro
3 Ek Gallina
4 Ama ek Gallo
5 Chiw Pollito
6 Chij Oveja
7 Kej Caballo
8 Wakax Vaca
9 Amawakax Toro
10 Alaj wakax Ternero
11 Aq Cerdo
12 Nos Pavo
13 Patax Pato
14 Bur Burro
15 Imul Conejo
16 Palomax Paloma
17 Yuq patax ganso
Ejercicio
Escribir el nombre de 5 animales que te gusten en kiche y espaol
1
2
3
4
5

Escribe el nombre de 5 animales que no te gusten en kiche y espaol


1
2
3
4
5

Вам также может понравиться