Вы находитесь на странице: 1из 408

.

.
. : . .,.: ,
1988-508

- .

" ", .
.. - -
- .
.
- -
, , ,
, ..
, , , ,
.

ISBN 501001033X

. . . .

87.3 18


.
, ,

. ,
,
, ,
, , ,
.
. ,

, , , ,

.
,
, :

,

, ,
,
(, ). ,
,
.
.

==5

,
, ,
,
,
,
, . -
, . .
, , .
? , ,
- .

, ,
.
,
. ,

,
.
,
,
.
, . .
,
.
. . , . .
.
, ,
,
.

-., 1987 .

==6


,
,
, , ,
- .
, .

.
, , , ,
XVIII ., XIX .,
, , ,
.
, . ,
, -
, ,
, .


,
. ,
, 21
. ,
,
.
,
"Boston Studies in the
Philosophy of Science".

, , 1979
.

. 7

==7


. ,
. -
(, ,
. .).
. ,
,
, . ,
,
-
, ,
.

, 1974 .,
,

,
, . ,
,
. ,
, ,
,
. , ,

. , .
,
.

==8


,
.
,
, .
,
, . . ,
.
, , , .

,
, ,
, ,
. ,
:
,
.

,
,

, .. , ,
,
.

, ,
:
. ,
, , , , ,
,
, .

. ,
,
,

,
.

==9

, ,
, , ,
;
, -
.
,
: ,
, . ,

.

, , ,
? ,
,
( , ), ,
, ,
, ,
. , , ,


( ,
).

,
,
, .

,
: ,
(, , , ,
. .) ,
.

, ,

.

==10

, , ,
. ,
. ,
,

,

.
, . . ,
, , .
,
,
.

.
,
,

.

,
?, , , ,
- . ,
, :
? ,
, , ,
, .

,
, .
, , ,
.
,
.
.

==11

,
:
?
- ? ,

. ,

.

. , ,
,
,
.

.

, .

. ,
,
,
.
,

. ,
, Homo sapiens
.
.

()
. poiesis
; praxis ,
.


.

.

==12

.
.
,
. ,

;
.


. .
(
poiesis praxis
,
).
.
, .
, ,
, ,
.

, . ,
,
,
,
[I], : ...
,
,
, ; ,
,
[2].

,

.
,
,
.

==13

,
,
, , ,
. . ,
. ,
, , , ,
, ,

,
, . .
.
, ,
,

,
.

, ( , )
,
. .
... ,
, , . .
,
. ,
, .
,
.
,

,
.
,
(
).

==14

, ,
.
,

,
, . . ,
.
, (
), , , ,
,
; , ,
,
. .

. ,
.
.

,
. , ,
. :
. , ,
,
,
,
,
.
,
.

.
,
:

.
, , , .

==15

, ,
, .
, ,
, ,
.


,
,
. ,
, , , .
,
. ,
, .
,
( ,
, ).

. ,

, , ,
,
, ,
, . .
. ,
.


,
,

.
, ,
,
. ,
.

==16

, , ,

. , ,
(
) , ,
, . .
, , :
;
, , .
, ,
, ,
, . ,
,
,
, , , ,
, :
. ,
, ,
,
, (
) . -
, ,
. ,


.
, , , .


, .

.
,
, ,
?

==17

, . .
? ,
.

- ,
, ,
, - .
, . ,
.
1. (
) .
,
- . , .
, ,
,
.

2. , - .
,
.

3. . 1 2 , ,
; , ;
,
; ,
.

,
,
, ,
, .
,
. , ,

. ,
- ,
, . . ,
,
(), .

==18

, ,
. ,
;
,
,
. ,
. , ,
, ()
.
- -
, - .
, , ,
, .


,
-
- .
, ,
, . . ,

(,
),, , , ,
.

, ,
, . . ,
. ,
, ,

,
, . . ,
.

==19

,

(
).


.
, ,
,
- , (
).
, ,
, ,
, ,
.

.

( ) (
) :
?.

( , ,
);
()
, . . ,
. ,


( ).

,
,
,
,
. ,

, .

==20

,
. ,
- , ,
, ,
. ,
,
.

,
.
,

; ,


. , , ,
:

, .

.
-

. ,
, ,
.

, Homo
sapiens ,
( , , .
). , -
.

==21

,

, ,

. ,
, -
. ,
.
, , ,
- .

,
.

,
, .

,
,

. ,
, ,
. -
[3],
( 1965 *.,
, ),


. ( ,
, ,
, ,
[4] (1968),
.)
. , -, ,
1968 . (. [3]).. .

==22


, ,
, .
[5] ( 1974*)

,

, 1965 .

, ,
,
. (
) ,
,
, .

,
.

,
,
. ,
, ,
; ,
.
,
,
:

.
,
,
.
.

1976 . (. \e>}).pu. .

==23

-
,
. ,
, ( ) ,
,
. , , ,
, . ,
.

,
,
:
, ,
? :
.
:
, , . ,
, ,
. ,

. ,
,
.
.
, ,
. .; ,
.
,
, , .
, ,
.
,
,
.
,
, .

==24

:

, - .
, ,
.
, -,
,

.

,
. ,
. -
,
, .

1. a s F. The Mind of Primitive Man. 3 ed. New York, Macmillan, 1938, p. 98


(. .: . . .., 1926, . 54).

2. D e w J. Experience and Nature. 2nd ed. La Salle, 111., 1929, p; 140.

3 W a r t f s k . Metaphysics as Heuristic for Science. In: Boston Studies in


The Philosophyof Science, vol. III. In Memory of Norwood Russell Hanson. Ed.
by R. Cohen and . Wartofsky. Dordrecht, Reidel, 1968 (. .:
. : .
. ., 1978, . 43110).

4. W t f s k . Conceptual Foundations of Scientific Thought. New York,


Macmillan, 1968.

5. Wartofsky . The Relation between Philosophy of Science and History of


Science. In: Boston Studies in the Philosophy of Science, vol. 39. Essays in
Memory of Imre Lakatos. Ed. by R. S. Cohen, P. Feyerabend and . Wartofsky.
Dordrecht and Boston, D. Reidel, 1976, p. 717737 (. 97121 . .).


. , -,
, , . .;
-, , ,
; , -,
. ,
, ,
, ,
.
, ,
.

.
,
; ,
, ,
.


;
,
. ,
: ,
;
,
, ,
, -
;

==27


,
( )
. .

ad hoc
,
( ).
, .
, ,
, , , ,
. ,
. [I], ,

, .
, , ,
,
...
,
, .
, :
- ,
,
. ,

. -
, - - ,
, -
,
[2]. ,

:
,
.

,
: , ;
, -.

==28

, -

. .

, , ,
, .
(. . , , .
5778 . .) ,

, .

ad hoc ;

( ,

); ; -
; , ; ,
, , , ,
:
,
- . ,
. ,

,
. ,
,
.

(
), .. ,
, ,
, .
. ,
;

.

==29

,
,
, ,
, ,
. . , .
,
, .
. ,
,
.
-
( ,
. . ) ,
, . , -
,
, ,

. ,
,
, ,
:
, , , ,
. ,

.

:
, , ,
, . ,
, :
!
,
,
. embarras de richesses
( -}

==30


. ,
.
, ,
,
. ,
,
,
, ,
.

,
: -,

. , ,
,
,
. , (
, ,
)
: ,
,
. , ,
, , , -
, (
,
,
), , -,
,
.
,
, (
), : , ,
, -
.
.

==31


,
,
( ,
)'. ,
, ,
, ,
, ,
. (, . , .
, . , . .)
, .
,
,

. . ,
,
[3]. .

, ,
, -
. ,
,
,
,
,
.
, ;
, , ,
, . . .
[4] i:
, ,
[5].

==32

.
: ... , ,
, ,
. .
,
, .
,
,
...
. :
... , - [6].
, ,

.

,
-
,
. ,
,
, .
,
, , ,
. , , ,
, , , .
,
, :
,
- ,
. -

. ,
, ,
, ,
, -
.

==33

,
,
,
.
, ,
:
,
, . . ,
. :
?, .
,
, ,

, ,
,
.
: (/) (S, , ), . .
S .
, S
.
, (, , )
,
(, ) ,
.
, ,
, ,
, .
(
) (
), ,
. , ,
, ,
.

==34

,
. ,
,
.
,
.
,
.
,
, .
, adequatio rei in intellectu adequatio;
- ,

, ,
.
, :
, ,
, ,
,
. ,
, ,
.

,
: ,
,
.

,
, ,

().
. ,
, .
, ,
.

==35

.
: ,



[7]. , " , ,
, , ,

. ,
,
. , ,
, , ,
, .
. , ,
.
(1), : (2) (S, . ) &R (x)<R
().

R () R ()
.


,

. ,
, ,
, , :
.

,
,
( ). ,

, ,
. :
- , ,
(
-),
.

==36

, , , ,
, ,
.
:
;
,
, . ,
,
, . .
,
. ,
,
: , ,

.
?
' .

, .


: , -.
- ,
. ,
, .
,
,
,
, ,
, . ., ,
.

==37
,
:
. ,
,
,
. ,
, ,
:
, .
, ,
' ,
,
. , ,
, .

, ,
, ,
, .
,
, ,
.
,
. ! ,
,
. !
. ,
,
, , , .
:
, , ,
.

, , ,
. . ,
,
.

==38

,
.
, , .
:
, ,
.
, ,
, ;
,
. , , ,
, (
.), ( .),
( , ), , ,
, . ( ,
, . ,
, , ,
' .
,
.)

, ,

( ,
,
). , , ,
, ad hoc ,
-
(
),
.

. ,
. .

.

==39

,
, ,

.

,

, , ,
, , , . (.
)
: ,
,
.
,
. ,
. , ,
,

1 Achinstein P. Models, Analogies and Theories. Philosophy of Science, vol. 31,


No. 4, Oct. 1964, p. 328 350; Theoretical Models, British Journal for the
Philosophy of Science, vol. XVI, No. 62, 1965, p. 102119.
. .

2. Achinstein P. Theoretical Models. Op. cit., . 105.

3. s t e 1 L. Towards the Formal Study of Models in the Non-Formal


Sciences. In: The Concept and Role of the Model in Mathematics and Natural
and Social Sciences. Dordrecht, Holland, D. Reidel, 1961, p. 9.

4.Rosenblueth A. and W i e n e r N. Role of Models in Science, "Philosophy of


Science", vol. 12, No. 4, 1945, p. 316 ff.

5. Ibid., p. 320.

6. Skinner . F. Verbal Behavior. New York, Appleton-Century, 1957, p. 124.

7. H e s s e M. Forces and Fields. London, 1961, p. 27.

==40


, ,

,


. . [I], .
(2], . [], . X. [4], M. [5], .
[6], . [7] .

,
,
. .
. [8]
. [9].



. ,
,
, ,
.
,
, ,
(
) [10].

==41


, . : , ,

,
,
. ,
,
. ...
[II].

.

.
,
...
, ,
... ,
[12].

. , ,
:
, ,
?
?

(, ,
)? [13].

, . X. [14]
,
,

. (
)
.
, ,

.
-
.

==42

. ,
( [5])
,
. :
.

.

,
. -
.

,
,
.



. (
), ,
, , ,
.
,
.


,
, ....
, ,
,
.
,
;
,
.

==43

,

, .



, - ,
,


.


,
. ,
, ,
. , ,
,

, , ,
:
,
. ,

.


. (1) (2)
. (3)
. ,
,
.

: ,
.

1. , ,

.
==44


,
. , ,
, ,
.
,
,
. ,
(
).

,
(), , .
,
: ,
.
-
. ,
, ,
, ,
- . -
!
,
,
,
.

, ,
,
, ,
,

.
,
,
,
( ) .

==45

,
, ,
, -
,
. , .
,
. , ,
, , , . ,
, . , ,
. ,
,
- , .

2.
, .
.
,
,
.
,
,
. ?
, -
. , , ,

, . ,
, , ,
.
. -
,
. ,
,
. , .

==46

. :
; ,
. , ,
, ,
,
.
,
[16].

?
( ),
,
, ?
, .
[17]. !

, .
, . ,
? . ?
,
, , ,
, , ,
[18] ? ,
- -.
,
.

. ,

,

( ),
(
).

==47

,
, ,

? ( . ,
,
[19]).
?



,
. ,
,
,
.

3. ,

, , ,
.
(, ,
. , ,
- [20]),

, .

) ,
( ) ( )
,
. ,
( )
( ) ,
, .
, ,
.

,
,

.

==48

, , ()
, ()
, ;
-
, -
, .
,
.
, . ,
, ,
. ,
( ),
,
.
: ,
.

.
:
:
, [21]. ,
, ,
[22]. ,

; .
. ,
. , , ,

[23]. .
, ,
, , ,
, [24].

==49

) :

.
,
. , ,

, ,
( , ) . .
,
, ; , .
,
.
, ,

. ,
, ,
,
, ( ,
). ,
, , , ,
.


:
, ,
, , ,
, ?
?
,
, ?

:
, ; ,
, ,

==50

;
,


(

),
.
,
,
, , , , ,
. (
,
,
,
[25].)

,
,
, , . ,
. ,
,

, , .
, /
,
.

.


;
[26].
,
, .

==51
,
. , (
)
, ,
, ,
, , .

, .
, ,
.


. ,
,
,
.

? ,
,
; , ,
. ,
,
.
, ,
.

,
,
. , -

,
, , , ,
, (
).

==52

,
(
aufgehoben . .),
, .
, , , ,
, ,
-
, , ,
.


:
, , , ,
.
,

, .

(),
.
. , ,
, ,
, .

, . . ,
, :
,
.


? , ?
,
: ,
,
;
;
, ,

==53


, ,
,
,

aistheisis (, ..)', ,
, , ,
, . . . .

, , .

,
, , , ---
- ,
.
,
. --
,
,

, ( },
--.
,
, ,

. ,

.

,
.

.

==54

,
, :
,
, ,
. ,
:
, ,
, . , ,

.

1. Carnap R. The Methodological Character of Theoretical Concepts.In:


Minnesota Studies in the Philosophy of Science, vol. I, Ed. by H. Feigl and M.
Scriven. Minneapolis, University of Minnesota Press, 1956, p. 7475.

2. N a g e 1 E. The Structure of Science. New York, Harcourt Brace & World,


1961, Ch. 11.

3. Q u i n e W. V. Word and Object. New York. Technology Press of MIT and


John Wiled. 1960, p. 265.
4. Oppenheim P. and P u t n a m H. Unity of Science as a Working Hypothesis.
In: Minnesota Studies in the Philosophy of Science, vol. II. Ed. by H. Feigl, M.
Scriven and G. Maxwell. Minnesota Press, 1956, p. 329.

5. u n g e M. Do the Zevels of Science Reflect the Levels of Being.


Metascientific Queries. Springfield, III., Charles C.Thomas, 1959, p. 108123.

6. P p p e r K. Three Views Concerning Human Knowledge. In: Contemporary


British Philosophy, 3rd Series. Ed. by H. D. Lewis, p. 383384 (. .:
. : e p .
. M. , 1983, . 290324).

7. Hospers J. What is Explanation? "Journal of Philosophy", 1946, reprinted in:


Essays in Conceptual Analysis. Macmillan, 1960, p. 94119.

8. Scheffler I. Prospects of a Modest Empiricism, "The Review of Metaphysics",


vol. X, No. 34, 4957, p. 383400, 602625.

9. FeyerabendP. Reduction, Explanation and Empiricism. In: Minnesota Studies


in the Philosophy of

==55

Science, vol. III. Ed. by H. Feigl and G. Maxwell, Minneapolis, University of


Minnesota Press, 1962, p. 2897 (. .: . ,
. : .
. ., 1986, . 29108).

10. n a p R. Testability and Meaning, reprinted in: Readings in Philosophy of


Science. Ed. by H. F e i g 1 and M.Broadbeck. New York, Appleton-
CenturyCrofts, 1953, p. 67.

11. N a ge 1 E. Op. cit., p. 366.

12. Ibid., p. 364, 368.

13. Q u i n e W. V. Loc. cit.

14. 0 p p e n h e i m P. and P u t n a m H. Op. cit.

15. u n g e M. Op. cit.

16. a r n a p R. Empiricism, Semantics and Ontology, reprinted in: a r n a p R.


Meaning and Necessity. Chicago, University of Chicago Press, 1956, p. 207
(. : , ..: .
. ., 1956, . 301).
17. Maxwell G. Theories, Frameworks and Ontology. "Philosophy of Science",
vol. 29, No. 2, April, 1962, p. 133.

18. Q u in e W.V. Op. cit., p. 234.

19. James W. Pragmatism. Lecture 5. New York. Meridian Edition, 1907, p. 126.

20. Popper . Op. cit., p. 384 (. 229 . .).

21. James W. What is an Emotion? "Mind", 1884, reprinted in: Psychology


Classics, I, Baltimore, Williams and Wilkins, 1922, p. 13.

22. J a m e s W. Principles of Psychology, 1893, p. 373.

23. S e 1 1 ar s W. The Language of Theories. In: Current Issues in Philosophy


of Science. Ed. by H. Feigl and G. Maxwell. New York, Holt Rinehart and
Winston, 1961, p. 76.

24. Lederberg J. A View of Genetics. "Science", vol. 13, No. 3396, 1960, p. 269.

25. a r n a p R. Meaning and Necessity. Chicago, 1956, p. 36, 84 (. .:


. . ., . 7576 140142).

26. : N a g e 1 E. Op. cit, p. 363364,


,
.

==56

, , ,

? ,
,
, , ?
, ,
,
, , ,
.
,

.

, .
, , , , ,
, (
).
, - ,
.
, , , eidolei
mimesis () ,

. ,
, ,
.

==57

: -
, ,
; , -,
,
, .


, , ,
( ,
, , ,
, , , ..,
).

,
,
,
.
, , ,
, ,
, . ,

,
,
, , ,
,
.

, , . .
, .
, , ,
.
, ? ,
.
,
.
, - ,
.

==58



, ,
,
, ,
, .
, /
: ,
, , L
.

, , ,
- ,
-.
,

. ()
, . . ,
.
, ,
, .
;
, ( )
, , , , ,
, ,
, , , ,
.
.
,
, ( ,
, ).
, :
,
,
==59

, ,
. ,
, , ,
,
. ,
, .
,
,
, .

, .
, ,
,
, ,
. ,
, ,
, , -
, ,
, . ,

, ,

. , ,

. , ,
,
;
. :
,
,
.
, ,
, , .

==60

, ,
, ,
,
, , ,
. .
, ,
, ,
, .

,
-
, .
,
,

, ,
,
.


. , ,
, . . ,
,
.
, ,
,
. , ,
-
. ,
,
, .

,

,
.

==61

.
,
. [1]
, ,
,


.
,

.
,
,
. , , - ,
.
.
?

,
?
-
?
,
,
.

,
, ,
,
,
. ,
, ,
.

, ,
( ) ,
?

==62

,
, ,
?

? ,
, ,
,
? ,
. : ? ,
. :
, ,
? :
?
: ,
, . ,
, ,
, ,
, , ,

, . .
, ,
.


. , ,
,
,
. ,
, .
.
,
( , ).

, , , .

==63

(,
)
(, )
, ,
ad hoc ,
, .


. ,
, , ,
.
, .
,
, .

, . ,
,
, ,
.
.

1. Ad hoc . ,
,
. , ,

, ,
, , , , , , ,
, ,
,
. ,
,
.
, -,
, ,
, .

==64

, . ,
,
, ,
. Ad hoc

, .
,

, ;
. ,
, ,
. .
( ).
, , , , ,

.

2. ,

. , ,
,
. . .

,
. , ,
,
, , , .
. ,

,
, ,
, ,


, .

==65

.
,
,
. . ,
,
: ,

. :
, , , . .
, , , ,
[2].
, ,
:

, ,
... :
... [3].
,
, .
,
, .
,
,
. -
,
, .
, (,
)
, .

3. .


.

==66

,
, ,
. ,
. ,
,
,
.
,

.
,
.
. ,
,
,
:
? -

,
,
.

4. .


.

. ad hoc ,

.
, ,
( . ,
) ( ,
,
).

==67


, .
. , ,
,
, , ,
, ( ).

,
, , .
, .
( -
, )
.

. , ,
,
.
, . ,
[4]
,
, . ,
(, ),
,
, .
, ( ,
),
,
, ,
,
. : ,
, ? ,
, ,

.

==68

,
, , ,
, ,
. ,
,
,

.

per supppsitionem
,
, .

5. ,
.
,
, ,
.
. ,
.
,
. ,

? ,
, , , ,
. .
, [5]
,
.
,
: ,
, ,
;
,
.

==69


: ,
, . .
,
, ,
.
.
. ,
: , ,
, ,
; , ,

, . ,
, , , .

, ,
.,
,
.
, .

.
, ;
.
, ,
. ,
, .
,
.
, - , ,
. ,
, ,
,
, ,
.

==70

.

: , . ,
.
,
.

, , ,
. , , -
. (
)
.

6. , ,
,
.
, ,
. , .
,
, ,
,
.
,
. ,
, .
, ,
' .


,
.
, ,
.
. ,
, .

==71

, , , ,
, , ,
.
. ,
, ,
, - . ,
. ,
,
,
( ,
). ,
,
. .

,
.

, , , ,
. ,
,
,
. ,
. ,
,
,
. ., -
, .
, ,
,
.
,
.


,
. .

==72
: ,
.
,
- :
,
, .
,
, ,
. , ,
, , .
- .
,

,
,
,

. . ,

, , .
,
,
,
,

.
,
,
,
,
.

, , , ,
.

==73

, ,
. ., ,
(, ,
).
, - -
,
.
,

, ,

;
, -
. , .,
,
, .

, ,
, , ,
, . ,
,
. ,
, ,
, ,

. ,
,
-
.
. ,
, . ,
.
,
,
.

==74

, . . ,
. ,
ad hoc
. ,
.
, ,
, .
[1] ,
( , )
,
, ,

. ,
,
, , , ,

, , ,
.
, :
,
,
,
, .

,
.
,
.
.
-, --" ,

.
, .
, .

==75

,


, .
, ,
.
, ,
, ,
.
. .
,
.

: ,


, .
, ,
, , ,
:
,
.
:
,
. : ,
.

(,
) ,
,

( .
- )
.

==76

: )
( )
, )
,
, .
) :
'} ,
, " ,
, ,
; ")
, ,
: ,
, .

,
,
, :
, ,
. ,
, . . ad hoc , ,
,
.
, -
.
. , , .
,
.
, ,
,

(
).
, ,
. ,
: , , ,
,
, ,
.

==77

, -
, , .
,
,
.

,
,
, .
,
.

.
, ,
, ,
. ,
, ,
(
),
, .

1.Wartofsky M. Metaphysics as Heuristic for Science. In: h e n R. S. and


Wartofsky M. W. [eds.]. Boston Studies in the Philosophy of Science. Vol. III. In
Memory of N. R. Hanson. Dordrecht, 1968, p. 123 172. (. .:
M. . :
. M., 1978, . 43110.)

2. S i m n H. Models of Man. New York, 1957.

3. Sternberg H. Models of Person. In: Handbook on Mathematical Psychology.


New York, 1959

4. H. . : H. . M., 1966.
5. e . , . , 1910.

==78

, *

,
,
.
, ,
.
,


. , . , , ,
,
, .
. . ,
. (
, ,
, . ,
, .)

(., , . "Der Logische
Aufbau der Welt". Berlin, 1928),
,
,
(, ,
)
,
. ,
, .
.

==79

, ,

( ).
(,
, ,
,
).
, ,
,
.

,
,
,
, .

. -
Protokolsatze ( )

, .
,
,

. , -
,
,
. ,
,
,
. :

, , ,
.

==80


. ,
, . , - ,

. . ,

() , ,

, ,
, 2.
, , ,
,
.
3.
.
. . ,
, , ,
, :
4.
,
! ,

.


.
:
,
. ,
.
- ,
,


.

==81


,
. (
,
: ,
.)

, ?
:
? , , 1)
. (. .
), 2) ,
, , ,
( ) , ,
. , 3)
,

, .
,
,

. ,
.
(. .
Scheinproblem (
) -
()
).
,
(
).

, ,
, ,
, , .

==82


XVII .

. ,

(
)
,
.

:
? ,
.
, ,
:

, . . ,
. ,
,
.
,
, , . . ,

(, ..),
,
, (,
). , ,
,
,
. ,
, ,
, . .
, ,
,
.

==83

,
,
. , ,
,
,
( )

. ,
,

.
: -
. ,
, . . ,
. ,

,
, . .
.
,
. , , , ,
, . ,
.
, , : "Je
n ai pas besoin de cette hypothese" ( . .}.

,
. ,
, , causa sui, .
.


, ,
.

==84
,
, . .
- . ,
, . .
,
, , , ,
. ,
,
, ,
.
,
;
, , ,
, .
, . ,
, ,
, .
,
, . , ,
,
. ,
- ,
,
.
( ,
, . . , )
,
,
,
,
.
-
,

(.. ), (..
) .

==85

, , ,
:
, . ,
.
,
. ,
,

.
, ,

( , ,
,
, ).

? ?
,
, ,

.
, ,
: (
) ;
. , ,
,
.

, , ,
. .

,
, , ;
, , ,
() ,
.

==86

,
,
.
.
;
, , .

,
. ,
,
,
. ,
,
, . .
, ,
, .
,
,
5.


, .
,
, ,
.
, .

,
.

,
, , , ,
,

==87

( , , ),
( )

, .
,
, .: ,
, .

, , . .,
,
, ,
(,
).

,
, ,
, .

(,
), ,
.
.
- ,

, . .
. , . .
, ()
, , ,

.
,
.
, ,
, : ,
, .

==88


. ( .
,

,
.)
,
, . ,

,
,

. ,
, , ,
, .
, ,
.
6.
,
.
,
.

,
, , , -
.

:
( )
, \\i - ,

.
,
.

==89

, ,
,
.
,
( ), ,
-
.

,
;
.
, , ,
(

),
; ,
(
),
,
, .

: ,
,
, ,
, ,
.

, . .
.

, .
.
.
, ,
, . .
, , , ,
.
==90

, ,

, ,
, ()
. ,
, .


, ,

, .

II

,
. -, (
)
,
.
,
.
, ,
,
(, , ).

.

(
).
.

, , ,
, ,
7.

,

.

==91

,
:
,
Deus ex machina ( );
,

- (
;
,
).

,
, , ,
-

. , , ,
, -

( )
( ,
). ,

,
; ,
,

.

,
, ,


. ,
.
, .

==92


(
).

III


? ,
,
, ( )
,
,
. ,
, . ,
. ,
.
, ,

, , ,
. .
, 1) 2)
, .
,
;
(
), . ,
, .

,
.

, ,
.
, (
) .
,
.

==93


. -,
- .

,
, .
,
.
, :
,
,
,
. -
,
(, , )


.

, ,
,
. ,
, . . , .

.
(
), ,
, ,
, Gedankenexperimente ( )

.
( )
, .

==94


,
.

XV
() 1973 .

. , ., 1977.
. . : ( )
,
, ,
, . (In:
Criticism and the Growth of Knowledge, Lakatosl. and Musgrave A. (eds.).
Cambridge University Press, 1970, p. 2.) ,
! ...

2 A g a s s i J. The Nature of Scientific Problems and Their Roots in Metaphysics.


In: The Critical Approach to Science and Philosophy. Bunge . (ed.). Glencoe,
Illinois, Free Press, 1964, p. 189 ft.

3 Wartofsky . Metaphysics as Heuristic for Science. In: h e n R. S. and


Wartofsky . (eds.). Boston Studies in the Philosophy of Science. Vol. Ill,
Dordrecht, Reidel D. 1968, p. 123172. (. .: .
. . : .
., 1978, . 43110).

4 Feyerabend P. Consolations for the Specialist. In: Criticism and the Growth of
Knowledge. L a k a t s I. and Musgrave A. (eds.). Cambridge University Press,
1970, p. 211. ( ) .
. : .
. ., 1986, . 109124.)

5 : Stachel J. The Rise and Fall of


Geometrodynamics. In: Proceedings of the PSA, 1972. Boston Studies in the
Philosophy of Science. Vol. XX. Schaffner K. and hen R. S. (eds.). Dordrecht,
D. Reidel, 1974, p. 31.

==95

, ,
. ., .
Bishop and G i d b e r g. Tensor Analysis and Manifolds, New York, Macmillan,
p. 20.

,
, , . e. ,
,
.

==96

,
.
,
, . , ,

,
, ,
.

, , :
,
, , . ?
,
.
, . , ,
. ,
? : .
?

-
( 1973 .)
( 1974 .).
, . . . .
(
). . .
,
.
. ,
.
.

==97

:
,
,
.

:
, -
,
, .

:
, ,
. , ,
-
,
. , ,
, 50
.
, , .
' .
, ,
,
, . , ,

() , ,
,
, ,
.

, , ,


. , ,
,
- .

==98

,
,
, ;
, ,
, ,
. ,
,
, ,
.

: ,

(
).
, ,
,
, , .
,

. , ,
, ,
. , ,
,

,
, (. ,
. , . ) (. , .
, . , . , . .
. ). , , ,

,
,
(, . , . , .
. )
, : .

==99


, ,
, , .
,
.
.
:!) ;
2) ; 3)
; 4) ; 5)
( ).
.

1. .
,
.
, . . , , ,
, - ,
, ,
.
. ,
, ,
.

. ,
.
, .
,
. ,

.

2. .
, .
,
.

==100
, ,
, .
, ,
. ,
,
, ,
,
( ).

(
) -
- . ,
, ,
(
)
,
.
,
,
, , .
: )
, . . (
)
(
); )
, , .
( ,
.) , ,

,
.

,

.

==101

, . . ,
,
.
,
, . (
.)
,
,
. 1) ,
, -

.
, , ,
, . ,
,

, ,
,
,
,
, . .
, . . .
( .)
2)
: (!),
,
, , .
,

,
.


, , , ,
,

==102

;
, ;

,
.
, ,
, ,
. ,
,

; , -
.
,
(, . .
)
(
, , , , ,
, .
,
,
).

,

( )
,
, .


, -
, - ,
(
),
. ,

,
, ( )
.

==103

,
, . . ,
,
. .
-
. ;
,
-
. , ,
,
, , . , . .
. .
,
.

, ,
,
.

, ..
, ,
.

-
:
;
,
, . . .
: ,
.
,
,
,
, .

.

==104

, ,
(
,
),
( , ), -
.
. ,
, , ,
.
, ,

.
,
, . . ,

.
,
.
,


, -
, ( )
.

, -

, ,
.
, ( )
.

( )
,
.

==105

.
,
( ,
), ,
, , , .
. , ,

(, , ,
). ,
, , ,
, , . . ,

.


,
,
, , , ,
, .
, ;

, .

, . . , , ,
, , , .
,
, ,
;
, , , ,
,
. (
, , , . )
. ,
.
:
, .

==106

, ,
,
.

3. .
.
,
( )
.
,
.
,
.

.
,
.
, ,
.

, ,
, , .


.
:
modus operand
. (. . ,
, , ,
, ),
(
) ( ),
, (
), ,

, (
).

==107

, ,
, .
,
.
,
,
. ,

,
( ).
(, , ).
.

1) ,
( ,

, ,
, , , -
; ); 2)
,
, ; 3)
,

( , , . ); 4)


(, ,
).

, (,
,
),
,

.
==108


( ,
, ,
, ).

(,
,
, .
).

:
.
?

, , , , ,
, , ,
,
, ,

.

; ,
.

4. .

,
.
(. . },


(
), .

==109

,
,
( ,
) ,
.

.

,
(.. ) ,
( (1908)
, ,
, , ,
).
,

.


. . (1924,
1932). ,
( )
,
, . .
, , , , , .
,
.
. (
...) ,
, -,
, , .

:
,
.

==110

, , ,
. ,
,


(- ),
. ,

. (

.)

, ,
,
.
,

. , ,
,
, ,
,
.
,
,
.

,
, ,

, ,

, , ,
.


, .
.

==111

,
, ,
. . ,
, .
, (
)
.
, , (
).


.

,
, (,
} ,
,

,
.

, :
.

- ,
, ,
.
,
, . . ;

. ,
, ,
, ,
, .

==112

II

, ,
: .

,
, , ,
, . ,
.

, -.
,
,
,
, ,
. , . .
,
. ( <
, ,
) ,
.
, ,
, - .

,
.

. ,
,
.

.
, , ,
, .
, .

==113

, (
),
,
.

, ,
, ,
( ).
], ... ,
,
.
, , .
, ,
, .
, ( ,
, .
).
, .
. (
: , ,
, ),
, ,
. ,
. ,
, . .
, ,

, , .

, ,
:
, (
).
. ,
, .
.

==114

, ,
,

.
- .
, -
, ,
.

.
,
. ,
. ,
, ,
, , ,
. ,
, . ,
. ,
, . ,
,
. , ,

. ,
.
, , ,
,
.

, ,
.
, , ,
, .
. ,
,
,

==115

, , -
;
, ,
, , .

,
. , , ,
,
. ,
, . , ,
.

, .

?
, :
, (
, , ..).
.
, ,
, .
, , .
,
, , , ,
, (
: , )
; , , ,
, . .
.



,
, . . .

(
, ) ,
.

==116

.
, ,
, , , , , ,

, ,
, .. .
, . .
, ,
, , :
, .
.
, , . .
.


, . .
,
,.
. : , , ,
, , . .
:
.
. .
: ,
,
.

, , ,
- ,
.
, ,
:


, . .
, ,
, .

==117

, ,
, ,
, . ,

,
. , , ,
.
,
.
, ,
, , , ,
( )
, .
, , . :
.

.

.

, , ,
, . . . ,
, ,
.
, ,
, .
, .
,
, , .
, ,
, .

==118


, , . .
, ,
,
.
.

,
.
, , ,
.
, , .
.
.


, .

,
, ; ,
'
,
,
.

,
, ,
(
,
).


. ;
( ,
, ).

, :

, ;
, ,
,
.

==119

,
,
;


( ) , ,

, .

.
-

,
:

,
.

?
?
. ,
.
, . .
,
.

. ,
,
, . , .

,
, .
.
,
,

, .

==120


,
.
, .

.


. , , ,
, .

, ,
, ,
.
,
,
, ,
, . . -
.


.

==121

: - [1]

.

, .
,
,
, .
,
,
.
,

.

, , ,
, , ,
, ,
, , , ,
- .
, ,
, - , , ,
.


,
, ,

.

==122

,
,
,
.
, ,
,

,
.

, .
;
, ,

.
.

, ,
(
, ),

.
, ;
.
,
,
, -.
, ,
, .

,
, , , , .
, ,
. ,
,
.
, -
.

==123


- ,
,
, .

,
, , -
. - ,
, , ,
. ,
. ,
,
.
-
, ,
.
, , .
, ,
, ,
.
, .

.
, .
, ,
; , , ,
,
, .
. , ,
,
-;
, .
, ,
.
,
.

==124

, ,
, ; , ,
, , .
,
,
.

.
- ,
.

, ,
. , , ,
, ,
, ,
-
- , ,
.
-, , ,
. ,
. , ,
,
- . ,
,
, .

, , -,

. :
, ,
.
. ,
, .
, , ,
( ),
,
.

==125

.
, ,
. , ,
,
, ,
. ,
. ,
, .
( ),
,
.

, , ,

. ,
, , ,
.
,
.

,
.
:
, .
, ,
. ,
, ,
.
, ,
. ,
,
, ,
.

==126

, , ,
. , ,
,
.

,
,

, ,
.

- , ,
, . ,
, ,
. , :
, ,
.
.

, .
, ,
,
.
, ,
.
,
.
,
,
.
.
,
,
.
. ,
;
, ,
.

==127

, , ;
, , . ,
, ,
.

,
.
.
,
. .
,
. ,
, , , ,
, , .

, , ,
, , ,
. ,

. ,
. , ,
, .


. :
, , : ,
. ,
: ,
. ,
, ,
.
. . ,
,
-
,

.

==128
, , ,
,
.
: , ,
;
, . .
.


.
,
,
.


, . ,
, ,
,
.
, ,

.

, ,
. ,
, .
,
, . ,
, ,
,
. , ,
,
,

, X. [2].

==129

( ,

, .
, , ,
.)

, ,
, . ,
, , .
. , , . ,
,
, .
,
,
.
.

,
. ,
,
, ,
, , *.
:
,
, .

,
.
.
. , , - -
. , ,
.
. ,

.

, , -,
.

, . , ,
,
.

, .

==130

,
- :
, , -
:
, ,
, . ,
.
. ,
,
. ,
,
, . [3]
,
. , ,
, .
.
,
, .
,
,
.

,
. [4],
. , , ,
,
. . ,
. ,
;
.
? , , -
, .

==131

, ,
, , . ,

.
, ,
.

,

.
.
, .
, ,
.
,
, .
,
. ,
, .
, ,
,
- .
, ,
. ,
.

: , ,
. ,
?

:
,
.

: ,
.

==132

: ,
, . ,
, .
;
.
.
. , ,
, ,
. ,
, ,
, .

,
,
. .
,
, (,
- ,
), ,
.

:
.
,
, ?
, - ,

, . :
, ?

.
, , ,
?

: . ,
, -, , .

==133


. ,
,
, .
, , ,
,
.
,
.

: ?
,

?

: ,
,
.

: .

: , .

: ,
?
: ,
.

: , , . ,
: ,
, ,
,
.

:
.

: .

, . ,
. ,
, ,
. ,

, .

==134

, , -
,
.
- , ,
,
.

. ,
.
, ,
.
, , ,
. , ,
,
,
, . ,
,
, .
, , ,
.

.
, .
, , ,
. , , ,
,
, , , .
, ,
, ,
. ,
,
.
. ,
.

==135

: : ,
? 2000 ,
,
.
,
, ,
.
,
.
, ,
-, .
, .
,
.

, ,

,
. ,
;
, ,
,
, .

: . ,
,
? , ,
, ,
,
.
.
( , ):
,
. , ,
.

, ,
[5].

==136

,
.

.

,
, ,
, -
. , ,
, . .
,
.
, .. ,
.

,
.
.
, ,
. , ,
,
,
,
. ,
. ( ,
.)

:
;
, ,
, .
, ,
.

: .


( )
.

==137

: , ,
,
,
.
, , .
.
, ,
, , ?
,
,
.

: , , ,
. ,
. ,
.
, , ,
. , ,
.

: , , ,
.
?

: ,
.
, , .

, (
) .
.

1. ,
: Planning for Diversity and Choice:
Possible Futures and Their Relations to Man-Controlled Environment, ed.
Anderson S. Cambridge, Mass., 1968.

2. OzbekhanH. The Triumph of Technology: "Can"


==138

Implies "Ought". In: Planning for Diversity and Choicer possible Futures and Their
Relations to Man-Controlled Environment, ed. Anderson S. Cambridge, Mass.,
1968

3 TillinghastP. Gesture: Old Patterns and New

Problems. In: Planning for Diversity.

4 F e i n L. Ideology and Architectute: Dilemmas ot Pluralism in planning. In:


Planning for Diversity...

5 : .:
. ., 1978, .43110.

==139

:
*

I.

:
, .
. ( )
. ,
,
.
,



,
,
.
,

. (
, .)

; ,
, ,

.
:

.

. . [1]

==140

,
, (. .
, , , , ,
) ,
. ,
,
( ).
,
,
, ,
,
.

.

,
,
, ( -
) .
, ,
.
telos- ;
, ,
,
.

(, ), ,



.

.
,

.
==141

, , ,
, ,


?

, .
,
,
, ( , ,
),
,
, ,
, ,
.


(, ). ,
, , .
, ,
(, , ,
). , ,
.
,

. ,
( )
, , ,
. (
, Homo sapiens.)

.
,
;

.

==142

, ( )

.
, ,
, .
, , ,
.
, , , ,
, ,
,
.
, ,
, ,

, ,

, .
,

. , ,
,
,
,


, ,
*.

, ,
. ,
, , . .
,

-, .

( )
, , , . . (
) .

==143


:
, .
, ,
.
. ,
, ;
, ,
, . ,
,
.
, ,
- , , ,
, . :

,
, . .
? ,
, ,
,
.

:
? ,
, ,
,
.

, ,
. -.
,
.
. , ,
: , ,
, .

==144

, ,
telos- . .
, , ,
,
, , , . .
,
.
,

, ,
?
,
, (,
).
,
.
,
, . .
. Telos .
, ,
, ,
, ,
.
telos-a
. ,
(
), .
, ,
.
, . ,

.
. ,
,
.

==145

.
, ,

.
, ,
... -
[I].
, ,
.
,
, , , .

, ;


. ,
. .
; ,
,
-
.
, ,
,

.

.

,
,
.

==146

(
, ,
, ,
,
.) ,
, ,
( ,
),
.

,
, .
, . .
. , ,
, . . ,
,
,
.
, ,
. ,

. , , [7]
.

, , ?
, ,
,
,

.

, ,
. ,
; , , ,
.
,
, .
, ,

.

==147

,

(. [9], . 261). ,
,
,
. ,
,
. ,
, ,
, (
) ,
.
,
. ,
,
,
.
,
.
,
,
. .
,
. ,

.

;

.

, .
.

==148

, [4]
(
) ,
,
,
.
, . .

. (
)
, [4, . 238].
,
:
, ,
,
, :
, , , . ., .
. ,
, .

, , ,
.
, , ,
(, ..),
, , ,

[4, . 240].


,
, ,
. ,

. ,
.

==149

, . ., ,
, ,
. ,
.
,
, , ,
, ,
?

, ,
,
.
, ,
, , . .
, ,

;
. ,

. , ,
,
:
, 1928 .,
, .

- (1954).
,
:

,
.
" " [5, . 8384].

==150

, ,

,

, .
,
, ,

.


,
(. [8]).


, , -
,
.

, . .
, , .. ,
,
,
.
, ,
(, , ; . [3]).
,
.
,
,
, .
,


, , (,
).

==151

, ,
,
* ,

( ) ,
.

. ,

, ,
, ,
. ,
, ,
, . .
. (
,
.) , ,
,

,
.
,
,

.

,
, , ,
, ,
. ,
.
. . (., . 5).
, -
(6, . 362 . I].

, ,
-
, ,
.

.

,
.

==152


, ;

.
,
,
. ,
,

. ,
, ,
.

II.

,
, .
,
,
,
, , ,
, , . ,
, ,
;
,
. ,
, .
,
(, , . .) .
,
(, , ),
, .

==153

, (drive) ,
, ,
.
,
.

,
,

, , , .

, , -
, . ,
,
.
.
, , ,
, , ,
.
, . .
,
.
,
, .
.
,
, ,
, (
) ,
, , , .
: ,
, . . ,
. , ,
, ,


.

==154

?
,
. ,
-

.
-,
, , ,
, .
, ,
, ,
. S-
,
. ,
, ,
, ,
. ? ,
, .
,
, ,
, ,
, . ,
: , ,
, . . . ,
?

, .

, .
, ,
, ,
? ,
(
- ,
,
).

==155

?
, , . ,
. , ,
, . .
-
. ,
,
,
.
? , ,
. ,
.
(mind)
(
, ).
,
,
.
,
-
( ),
.
, ,
, [I],
" , ,
".

III.

, , ,
, ,
(). , ,
, .

==156

-
, ,

. , , , ,
,
. ,
, ,
, ,
. ,
,
, .
, , ,
.
, , ,
.
,
. ,

( , ,
.) (
. ,
). :
, ,
,
,
.
.
[6, . 364].

,
.
,,
.

==157


,
,
, ,
. ,
( ) -
.
,
(,
), ,
, ,
, .

.
, , .
,
,
, -
, . , ,
,
.
,
(, 1913 .).
, :
, . . ,
.
[5, . 146]. ,
,
,
, , .
,
. ,
, -
; ,
, , . .
.

==158

, , , ,
; :
. ,
.
, : ,
,
,
? :
?
, . . ,
? ?
?
,
.
,
,

.
-
( ,
), ,
( ) .
, , . ,
, ,
. (
),
,
, ,
.
,
, . . - , ,
. .

==159

,

(, - ?)
, ( )


, (,
,

,
). ,
: ,
,

, ,
.
. , .
- ?
,
. ,

(. . ,
, ,
. .). , ,
( ,

), . (
, )
,
,
. , ,
.

==160

, )
,
(,

);
) , . . ,
( )
, . .
.
, ,
. ? ,
.

,
. ,

, ,
, ,
,
.
.
,
?

? , ,
(, , ,.

). ,
, . .
, ,
.
, ,

.

==161
, ,

(, ,
)
,
. ,
,
.

,
, , .
,
, ,
,
.
, ,
, , ,
,
, . . ,
, ,
..

, , . , ,
ceteris paribus (
. .),
(. . , , ,
,
) .

,

(
).
ABCDF,
,
ABDEF, , .
,
ABCDEF,

?

==162

,
,
,
?
? ,
, Natura facit saltus (
..),
, , ( ) D
, D
,
. (D, , , D,
.)
, , , .
, , . ,
,
, ,
(,

). (,
) , ,
,
( )
(, ).

, ,
, ,
.

( ),
,
: , .
( )
,
, ;
,
.

==163

, ,

. , ,
, ,
,
,
, .
, ,
,
,
.
,

.

1. i I i n H. The Development of Physical Concepts. In: Mischel Tr. ed.


Cognitive Development and Epistemology. New York and London, Academic
Press, 1971, p. 85119.

2. H u s s 1 . Ideen zu einer reinen Phanomenologie und phanomenologische


Philosophic. In: Jahrbuch fur Philosophic und phanomenologische Forschung, 1,
Niemer, Halle, 1913.

3. P i a g t J. Children's Philosophies. In: Murchison C. (ed.) Handbook of child


psychology., dark Univ. Press, Worcester, Massachusetts, 1931.

4. P i a g t J. The child's conception of physical causality, Littlefield, Paterson,


New Jersey, 1960.

5. P i a g t J. Six psychological studies. Elkind D. (ed.). Random House


Vintade, New York, 1967.

6. P i a g t J. The mechanisms of perception. Translated by G. N. Seagrim,


Routledge, London, 1969.

7. P i a g t J. Genetic epistemology. Translated by . Duckworth, Columbia Univ.


Press, New York, 1970.

8. Wartofsky M. Metaphysics as heuristic for science.

==164

In: h e n R. S. and Wartofsky M. (Eds.). Boston studies in the philosophy of


science. Humanities Press. New York, 1967, p. 123172. (. .:
M. . :
. M., 1978, . 43110).

9. Wartofsky M. Conceptual foundations of scientific thought, Macmillan, New


York, 1968.

==165
,


. ,
,

, , , ,
.

, ( ,
) ,
,
.
, , , ,
, ;
, ;
,
, , ,
.

, ,
, . , ,
, ,
, , , .
,
,
.


, .
. , . , . , .
.

==166

,
,
,
,
, . .
.
,
-
.
,
. ,
,
:
, , , ,
;

, ,
, ,
, , ,
, .

,
, ,
.
,
,
, ,
.

, ,

; ,
.

==167

,
.

, :
? ,
? ,
, ,
, , ,
. ,
,
, , (
), .
, , ,
. , ,

,
. , unbewusstes
schluss, , .
, ,
, ?
,
, , , ,

. , -
,
, .
, , .
,
( , ,
, ),
.
, ,
, , , -,
,
, , -,
, ,
, , . .

==168

.
,
ad hoc
, , , .

, , ,
, ; ,
, .
, . .
,

. .
(
, ,
. . , , .. ),

.
.
, , ,
(, ),
.

.
, ;

, ;
,
( , ,
); ,

.
,
.

==169

, ,
, : -
, , ; -
,
,
. , ,
,
.

, , . , ,
, , ,
, .
, , , , ,
.

.
,
. , ,
. , ,
(
;
,
, .-
, X, , Z,
).

,
, , ,
, . :
, ,
, ,
, ,
. ,
, , .
, , ,
, .

==170

,
.
, .
,
,
. ,
,
: ,
. ,
,
, '.

, ,
,
, ,
, . . . ,, ,
,
,
,
-, ,,

2.

, , , ,

,
-, . .
, ,
. ,
.
,
,
:

-.
==171

.
, ,
(, )
, .
,

, ,
-
. 3
. 4 ,

, .
5 ,

, . .
.

,
. , ,
, , ,
,
- , . ,
-
.
, ,
6
, -

( , ,
- ,
).

,
,
,
,
.

==172

, ,
, ( ,
), - (
-).

,

-.
, ,
. ,
,
,
, , , -
, , , ,
{) .
,
, , . .
, - ,
.
,
.
, , ,
.
- .

:
, , , ,
, ? , ,
,
, ,
,
-
, ,
.

==173


,
,
.
.
: .
,
.
,

, , .
, ,
,

( ,
).
,
, , ,

. ,
, .

, , , ,
,
. , , ,
, . ,
, , , -
, , -, ,
. ,
, ,

, ,
. ,
, , ,
.

==174

. -,
,
, .
, -
.
, : ",

. ,
(
). ,
( ).
,
,

( , ).
.

, . . ,
? ; .

. ,
,
- .
, , ,
- ( ;
, ,
, ,
XVII .). -, ,
,
, - ,
, .
, ,
.

==175

, , ,
, ,
, , , (
). ,
, . .
. - ,
,
. ,
, . . -

.
:
, -;

, . ,
. ,
.

.
, 7.
,
,
; , ,
;

, .
, , .

. ,
.


. , ,
, ,
,
.

==176


, .
,
, ,
, , ,
,
. ?
,
,
. .
, , , ,
, , ,
,
.
, ,
, , ,

. ,
,

, ,
,
, .
, ,
. , ,
(
, ), ,

, , , ,
.
,
, .
,
. 1.

==177

,

. , ,


(. 2).
,
. (, )
,
. . 3

,
(. 4),
. . 5 ,
. 3, ,
(, ) ( ..) . 5
.
, .
, :
(
, ,
, ,
..).

,

,
.
- (
). ,
.
.

==178
| |

. 1 . 2

. 3

. 4 . 5

==179

,
.
,
. -, . , ,
, ,
, , ,
. ,
, .

,
. ,
.

. ,
,
, ,
, .
, . . , ,
,
.

.
,
. ,
.
, , ,
. ,
,
,
.

,

, , ,
, ,
, , .
: , .
, ,
.

==180

, :
, ,
, ,
,
,
.
, , ,
,
.

Thouless R. Phenomenal Regression to the Real Object. The British Journal of


Psychology, vol. 21, 1931, No. 4, p. 339.

2 P.
.
, ,
.



, (
,
). ,
, . . ,
, . (, ,
-
. -
-
, .)

3 i s-s 1 . Die Gestaltkonstanz der Sehdinge bei Variation der Objekte und
ihrer Einwirkungsweise auf den Wahrnehmenden. Archiv fur Gestaltpsychologie
vol 88 1933, p. 487550.

==181

LangdonJ. The Perception of a Changing Shape. Quarterly Journal of Experimental


Psychology, vol. 3, 1951, p. 157165.

5 L e i b w i t z H. and Bourne L. E. Jr. Time and Intensity as Determiners of


Perceived Shape. Journal of Experimental Psychology, vol. 51, 1956, p. 277281.

'Leibowitz H Waskow I., Loeffler N., G 1 a s e r F. Intelligence Level as a


Variable in the Perception of Shape. Quarterly Journal of Experimental
Psychology, vol. 11, 1969, p. 108112.

, , . .
,
.
. ,
. ,
, ,
.

==182
, :

I. :

,
, , , ,
, , . .
. ,
, ,

, ,
,
, . , ,
,
,
, ,
(,
, ..).


, .e. , ,
.
( , , ,
).
.
( )
,
,
. ,
,
( ,

==183

); ,
,
,
. ,
, ,
.
,
,
,

,
. ,
,

.

,
. :
, ;
, ,
, , , , ;
, , . .
, . :

. :
,
,
.



, ,
.
,
, , .

==184

1)
,
, . .
,
,
, ,
(, ..).
(
): ,

. ,

. ,
,
.
) ( -
)
,
(, , ..).
,
.
,
()

.


, .
, , ' -
, , . .
( )
, , ,
. .

==185

,
-

( ) ,

- , , . .

, , ,
(- ), .. (
).
,
.


, .
(, ,
,
,
) , . .
. ,

. ,

( )
.


(. . ) .

( )
.


.
.

==186

-
. ,
,
,
.. ,

.


,
(, , cliff-effect ..),
,
.

. ,
,
, .
.
, .

2) (
) ,
XVII .; XVII ., . .
, ,
,
,
, , , .

,
.
, .
.
,
( ,
)
XVII . ,

.

==187

,

, . . ,
( ).
, ,
, ,
, , ,

,

.


.

:
,
.
(, ,
, ..). ,

XVII .
( ,
). ,

,
,
, . (

,
,
.
==188

,


, .)

.

3) , ,
,
,
, , ,
. (
, ,
-)
.



,
( ). ( )
,
,


.
,

,
, . . ,
- .
,
,
- ,
esse est
percipi ( )
.

==189

.

.

, ,
.
-,
,
, .
, ,
, . . -,
( ), .
(
,
) , ..
, ,
( ). -,

,
, ,
() ,
.
(, )
.
, .
,

, , ,
,
.

, ,
: 1)
,
.

==190

, . .
( )
. 2)
XVII . . 3)
;
,
, ();
();

, .
II. ?

.
.
,
, . (
), ,
, :
? , , , : ,
... ... ?..
. ,
: , , ,
? : ,
. : , ,
.

.
, .
,
, ,
()
.
; , , :

, .

==191

, , .
.
,
,

.


.

,
, .
, ( ) ,
,
, .

,
. ,
, ,
.

(
), ,
(
). : , , ,
, ,

,
, .

==192

,
,
;
, , : ,
(
); , ,
.
, ,
, ,
,
, ,
, , ,
. . ,
. ,
,

. ,
, ,
,
. ,
- ,
. ,
, ,
.
, ,
. ,
,
, ,
,
, ,
-.

, : -,
; -,
, . . .
.

==193

1. , ,
:
;
,
. : , ,
.
,
,
,
,
. : ,
,
. ,
,
; ,

.

2. ,
: ,
, ,
, , , ,
, .
,
,
.
( ,
),
. (. .
XVII .)
, , ,
.

,
, .
. ,
.

==194

.
(, ) ,
, , ,
. ,
. , "
, , , ,
. , , -, ,
,
( ) ,
,
.
(
). ,
. ,
, ,
, .
,
.
, ,
.
, , (. . XVII .)

.
,
; , ,
, ,
, .




. .
,
.

==195

III.


,
,
, ,
. : .

().


.
, -
, ,
. , -
(,

, , ,,
),
,
(. . , , ..),
,
, .
, ,

. ,
, ,
,
, ,

. (
),

.

==196

,
,
, -, ,
(, , ,
..), cliff-effect, , -,

, . . .

, :
,
. , ,
;
, ,
, .
, . . ,
- ,
.
,
. , ,
, . .
, (
),

. ,

. ,
,
.
,

. ,
.

(
, ,

==197

,
,
);

(, ) .
,

.

,
( ,
,
, , ). -

,
,
.
,
. ,
, ,
,
.

,
(
) .
,
,
, ,
.


.

,
?

==198


.
(
) ,
.

-
(. .
). ,
.

, .
,
,
.
,
(
, )
,
,


.
,
,
,
.
,
, . . , ,

.
,
.

==199

().


, .

, , ,
, , (
)
(, , ).
,
,

(, ,
,
). ,
, , , ,
, ,
, .
, (.. , , ,
..), .
,
, , . .
. ,

, ,
(,
,
;
, , ..),
, , ,
(, , , ..).
,
, ,
, .
,
,
.

==200

, ,
.
, ,
(, , ),
(, ),
(, , ..).
.


.
, .

( )
.
, .
,
(),
.
.
,
,
, . .
.
,
, , ,
- .
(,
, )
, ,
--.

, ,
,
,
.
==201

IV.

,
, .
: ,
(
, ), ,
.


,
. ,
( )
,
.
, , ,
(factibilia), ,
(agibilia), .

" "

_ (, )


" "

, ] , 1

- (, )

==202


,
,
, .
, ,

.


,
.
, . (
, ,
- -;

.
-
, ,
,
). (
)
, . .
. , ,
, , . . ,
. ,

(

). ,
,
.
, ,
, , ,
() ,

,
.

==203

, ,
,

.
.
,
-
,
. ,
, ,
.

,
, ,
, ,
, , . , ,
,
. ,
,
,
; ,
(
, ) . ,
, ,
, ,
. . ,

( , ) ,
. . - .

-,
, ,
, -.
==204

(,
)
-,
- .
,
. , ,
,
, .. , -
.

,
,
, .
, ,
,
,
. ,
: ,
( ,

). ,
.


.

.
, , , , , .
. ,
.
( ,
,
, , , ,
..); , ,
, . .
.

==205

, ;
, ;
, . -
, ,
. , , .
,
( ) .
, ,
( , ), ,
- , ,
,
,
.

, , ,

, ,
,
,
.

, ,
, .
, ,
.
, , ,
,
. ,
-, ,
.
. ,
, ,
.

==206

, (
,
, ,
;
, , )
.
, ,
,
. ,
, , ,
.
, (, ,
, )
,


.


,
. .

( ) .
: ,
.
. ,
,
, ,

(, ,
, , , ,
..),
.
,
,

==207


, ,
, ,
.
,
, ,
.
, ,
, .
, (,
) , . .

,

, . . .
-
,
; ,
. , ,
, .

,
, ,
, (
) ,
.
(. ),
, ,
,
(, , ..).
,
, ,
. ,

,
, ,
.

==208

, ,
,
,
, ,
. , ,
, .
,


. ,

, .
- ,
( ) ,

.

,
, . ,
,
, , ,
. ,
, , ,
, . . ,
, ,
, ,
. ,
,
,
,
, :
,
.

==209

. ,
,
-
(.. ,
..),
( ).
, ,
, .
,
, , ,
,
.

,
, ,
.

,
,

.
, . . ,
, ,
. ,
, . . ,
, .

, , .

,
. , , ,
- ,

,
, ,
.

==210

- ,
,
,
,
.
, , , ;
; ,
,

,
.
;
,
,
,
, .


. ,
,
, .
,

,
. ,

,
.
, ,
,
, , , ,
, ,
.

==211

:

,


. ,
(. " ) ,
,
, , ,
.
,
:
(,
,
).

.
, , . .,

, ,
.
, :
,
. ,
,
.
, ,
, . . . ,

,
,
.

==212

, ,
, , ,
. ,
, .

, ,
,
, .
,
,
,
.
,
. , ,
, ,
, .
,
. :
, ,
.

,
. ,
,

, ,
. ,
.
,
, ,
, . , , ,
, (
,
,

==213

);

,
.

,

. ,
, ,
.
,
,
,

. .


.
,
. .
,
, , .
,

. ,
.
()
, ,
(
,
, , , ).

, . .
.

==214

,
, , ,
.

, ,
,
, .

. ,

'.

, ( )
, ,

.

, , -,
.
, ,

( )
,
unbewusster Schluss, . . .
,
,
,

. ,

,
2.

(
,

) . , ,
,
.

==215

.
,
(), , ,
,
, ,
,
. ,
, , ,
. . .
, .
-
, ,
.

. - \
,
( ) , :
,
,
,
.

,
, ,
( )
( ,
). ,

,
.
,
, .
, .

==216

, ,


.
, , ,
,
, .
.

- (,
, ..)3.
.
,
( ) , ,
, ,
, 4.
. ,

, ,

(, )
,

. , -, ,

. ,
,

(,
),
, ,
, .
,
,

.
.

==217

,
,

.
(. 1019). ,
, , ,
, (. 14).
,
,
, ,
(,
,
, ..)
, ,
, (. 13).
. ,
,

,
,
, ,
, ,
, .
.

, ,
, ,
. (.
, , . 166182 . .),
,

, .

==218

, ,
,
. ,
, . ,
,
,
.
, ,
; - ,
,
(
).


, , , .

, *. :
,
, ( ,
); ,
,

, ,
(
, ).

, ,
, -
(
).

.
, , ,
. ,
,
.

==219

, . ,
(,
)
(..
) ,
.

,

,
, . . ,
. ,
. . ,
. ,
, ,

, . .
.
? ,
, . .
,
; , . ,
, , ,
,
,
. . .

,
? ,
.

, .
, . .
,
, :
.

==220

,
, . ,
(, ,
, , ..),
. , ,
,
, . .
, , .
,
,
(. 73).

, , . , ,
( )
, , ,
( ), .
, .

,

,
, -. ,
,
( ,
,
, ),

().
, ,
.

, ,

. ,
(,
),

.

==221

, ,
. ,
, , -. ,
, ,
,
.

,
, .
. ,
,
,
,
.
, ,
,
. ,

, ,
, ,
. ,
,
.
.
(. : ,
:
. . 183211 . .)

? ,
, ,
, ,

, , ,
.

==222

, .
, ,
.
, ,
.
, ,
, ,
. ,
.
,
. , ,
,
(,
, , ,
..),
.
,
. ( ,
, ) . ,
. ,
,
, , 5.
,
6. , ,

. ,
, ,


.

.

==223
,
" ,
, . .
.
,
,

, ,
,
, .
, ( ,
) -
,
, .

,
, .
, ; ,
,
, .
, (..
)
. ,
, , .


, , - ,
.
,
(, )
- , . . .
,
( -). ,
, , ,
, . . , -,
, ; -,
; -,
,
.

==224


, ,

, .
,
(
,
, ), ,
,
. , ,
, ,
( ).


, .
,
, . .

.

, -
, ,
. ,

, . ,

.

.
(. . )
, .

==225

, (
)
, ,
,
. ,
, ,
, .
,
, ,
. ,
,
.
,
, ,
. ,
, ,
, ,
,
.

,
. ,
,
, , ,

, . .
(

, ).


. -, ,
,
?
,
?
-, ,

, ,
?

==226

( ,
() ,
-
.)

1. , ,
. . 7.
. , -.
() ,
,
, , -. ,

(), . ,
, . . ,
, ,
,
. , ,
, (
) .


,

,
.
,
, ,
-
-. ,
,
, ,

.

==227

, ,
,
.

. ()
,
( ,
,
8).
,

: ,
.
: , , ,
. ,
, ,
.
, . , , ,
: , . .
.
, :
,
, .
,
.
, ,

,
( )
(
), , -, ,

(,
, ,
)9.

==228

.
,
, ,
.
,
, ,
,
,
/-, -
, . . -, .
, ,
.

,
. , ,
,
,

.
10,

, ,
, ".

, , .

2. :
,
, ?
(
- )
. ,
,
.

==229

?
( )
, , ,
, ,
, , ,


, , ,
. ,



, ( ) (
, ) , . .
, ,
. (,
,
, ..)
, ,
, , ,
, . .

, , ,
, , , ,
,
- , .
,
.
,
.
,
.
, ,
, (

).

==230
, ,
, , , ,
, ,
,
, , .
, ,
, (
). , , ,
()
.

,
: ,
, ,
,
( ,
,
,
, ); (
)
,
(
).
,
, ( , )

, , ,
.

, ,

.
, ,
, .

==231


, ,
. ,
,

,
, , ,
, . -
,
. ,
, ,
, , ,

12.
; 13.

,
( ,
). : ,
,
. , ,
( -
) , .
. ,
,
. ,
, . ,


: , ,
. ,
, .
, , ,
, , ,
:
.

==232


, .
, . .
, .

(. . )
, ,
, ,
, ,
, , ,
,
.
,

, . , -

, ( )
. ,
,
. , ,
,

,
, ,
,
(
, , ,
,
). ,
-
:
- ,
. ,

,
14.

==233

, ,

, .
, , , ,
,
,
- (..
),
. ,
,
, .

, . ,
, ,
, ,
,
. I ,
, .
, ,
.
, ,
.
- ,

.
, , , . . ,
.
,
, ,
: ,
,
, .

==234

, . 300 . . .,
. ,
, ,
, ("Ad Vitellionem
Paralipomena", 1604), . ("Dioptrique", 1637) . - (.
9651039 .) -
, .
(XIII .) ,
.
. : i n . .
Optics, Painting and Photography. Cambridge: Cambridge University Press, 1970,
ch. 16, 2
-,
-
. ,
... ,
, ,
, .
.

( i n n . ., Optics, Painting, and Photography. Cambridge: Cambridge
University Press, 1970, p. 9).

, ,
:
, (pattern)
, ("une peinture"),
, , ,
, . , ,
,
,
(. cit)".

==235

, ,
,
. ,
,
. : : -
PQR..., , ,
(. .
EFG, Tunica Cornea,
mk),
, (
Tunica Retina), . ,
, Dura Mater,
,
. ,
,
. ,
, ( .
, ,
. ., 1959, . 19).

3 ., : u b 1 D. . The Visual Cortex of the Brain, Scientific


American, November 1963; f f I r S. W. Discharge Patterns and Functional
Organization of Mammalian Retina, Journal of Neurophysiology, January 1953;
Hubel D. . Integrative Processes in Central Visual Pathways of the Cat, Journal
of the Optical Society of America, January, 1963; Hubel D. . and W i e s e 1 T.
N. Receptive Fields, Binocular Interaction and Functional Architecture in the Cat's
Visual Cortex. Journal of Physiology, January, 1962; Granit R. The Visual
Pathway. The Eve, Vol. II: The Visual Process, Academic Press, 1962; Lettvin J.
Y., Maturana . R., Pitts W. . and McCulloch W. S.. Two Remarks on the Visual
System of the Frog, Sensory Communication, MIT Press, 1961; Ranson S. W.
(revised by 1 a rk S. L.). The Anatomy of the Nervous System, Tenth Edition,
W. B. Saunders Company, 1959, p. 264 266.

4 ., ,
(. cit., p. 121135).

==236
5 ., : Bower . G. R. Slant Perception and Shape Constancy in
Infants, Science, vol. 151, p. 832 834; The Visual World of Infants, Scientific
American, vol. 215, No. 6, p. 8092; Development in Infancy, San Francisco: W.
. Freeman and Company, 1974.

6 .: Fantz R. L. Pattern Vision in Young Infants, The Psychological Record,


vol. 8, p. 4347 : The Origin of Form Perception, Scientific
American, vol. 204, No. 5, pp. 6672.

7 , , : Gibson J. J. The Visual World,


Boston, Houghton Mifflin, 1950; The Senses Considered as Perceptual Systems.
Boston: Houghton Mifflin, 1966; The Information Available in Pictures, Leonardo,
1971, 4, 2735; An Ecological Approach to Visual Perception (forthcoming). .
. : gen . Picture
Perception: Toward a Theoretical Model, Psychological Bulletin, vol. 81, 1974,
No. 8, p. 471497. , , . .
: Kennedy J.M. A Psychology of Picture Perception, San Francisco,
Jossey-Bass Publishers, 1974.

8
.
.

9 . . : Thouless R.H. Phenomenal Regression to the Real


Object, Parts III, British Journal of Psychology, vols. 2122, 1931; Individual
Differences in Phenomenal Regression, British Journal of Psychology, vol. 22,
1932; Perceptual Constancy or Perceptual Compromise, Australian Journal of
Psychology, vol. 22, 1972.

10 . ., ,
: gen . and Jones R. . Cultural Effects on Pictorial
Perception: How Many Words is One Picture Really Worth, In: W a I k R. D. and
P i k . L. (eds.), Perception and Experience, New York London, Plenum
Press, 1978; DeregowskiJ.B. Pictorial Perception and Culture, Scientific American,
vol. 227, 1972, p. 8288; Kennedy J.M. . cit., Ch. 5 ("Picture Perception across

==237

Culture and Species"); Segall M. H., Campbell D. T. and Herskovits M.J. The
Influence of Culture on Visual Perception, Indianapolis, Bobbs-Merrill, 1966.

"
M.
.
12 . , , .
166182, : L e i b w i t z H., WaskowL.LoefflerN. and G 1 a s e F.
Intelligence Level as a Variable in the Perception of Shape, Quarterly Journal of
Experimental Psychology vol 11 1959 p. 108112.

13 ., : Herskovits M. Man and His Works, New York, Knopf., 1948.


, . , . 10.

4 . : Schwartz R. Representation
and Resemblance, The Philosophical Forum, vol. V, 1974, No. 4, p" 499511.

==238

II

1.



[ 1 ]. ,
.
,
; , , ,

,
, .

,

. ,
, ,
,
, .
,
, ,
.
, : ,
,
,
,
, . e.
, , ,
.

==239"


,
.
,
,
.
,
.
, ,
,
.

2.


, -
. -, ,
. -,
,
, ,
,
. , ,
,
XVII .
. ,
,
. .
, ,
, -, , , , -
, ,
.
,
,
.

==240


,
: ,
(, II, . 7)*. , ,
, . . , ;

, , ,
, : . ,
, , , ,

,
(, II, . 44 2, ). ,
, . . ,
, , .
, ,
, , ,
.
, ,
,
, .
-
, . . ,

. , ,
,
, ,
.
, ,
. : ,
( ),
,
, . .
, , ,
, .

: . . ., . 1. ., 1957 (.
359618). ,
. . .

==241

3.


,
. ,
: -,

, .
,
; ,


. -, , ,
,

.
,
, , ,


, .

,
; ,
. : -
, (. .
, ),
. -, ,
,
,
:
, ,
, ?

==242

,
,
: ,
.
, .
;

,
. ,

, ,
,
. , . .
, ,
.
, , ,
, ,
, .
,
; ,
, causa sui causa sui;
,
;

, *.

, ,
: (
, II, ); . : [2, . 155156). ,
:
,
.

==243

, , ,
, ,
, , .
, ,
; ,

.
.

, ,
*.

,
;

, ;
. ,
.
, ,
,
,
,
. , ,
, ,
.
,
,
.

,
,
-
, .

.
[3j.
,

(II, 2, 3, , XIII),
, . ,

.

==244


, ,

.

4. I: ,


.
, ,
.
, , ,
, ,
. , ,
. ,
, . (.: , II, . 13, ,
1, 5, 7, , I,
.)
, ,
, .

. , -
, , ,
, .
, , ,
. , ,
, .
, , . ,
-
, , ,
, .

==245


,
(, , )
()
. , , , .
. , .
,
. (
) , ;
, , -
, ,
.
,
. , ,
, -,
.
,
, , , ,
, . (., : , I, . 28 II, . 13, 3,
.)

, , ,
, . .
, ?

.
,
, ;
,
, . .
, .
, , ,

. , ,
.

==246
,
. ,
,
.
,

. , (...
), - ,
, . . ...
- ,
(, III, 2). ,
, ,
, ,
, . . , , . .
. ,
, , . .
, , ,
, .
,
, , ,
. , , ,
,
. ,
,
, ,
.
, .

.
;
.

==247

,
,
, ..

.
,
, , , ,
.
, ,
.
( ) ,
, . ,
, , ,
.
; ,
, ,
. , ,
(, II, . 12).
, ,
,
. ,
-- ,
.


:

( 4, , II, . 13).

,
, . . ,
, ;
,
( ) ,
,
-,
( ),
.

==248

, ,
,
. ,
(, II, . 17 ) ,
.

, ,
.
,
; , ,
:
.

; , .
,
( ) .
,
, ,
, . . ,
,
, ; (
)
. ,
, , , .
( )
,
; ,
.
, ,
-,
.

,
, . ,
, ,
.

==249

, ,
(
),
. ,
, , ,
, ,

.

() , .
,
.
, -,
, .
,
. , ,
, .
,
,
, ,
,
() .
,
, , *.

,
.
, ,
.
,
, . .
,
.

,
"affection":
, . . .

==250

, , , ,
,
, ,
. (
)* , , ,
, . ,
,
, ,
, ,
,
, ,


(. . ),
.

,
.
,
. ,
, . . ,
. ,
,
, ..
. ,
,
, .

, .
, .
==251

, , ;
,
. ,
, . : ... ,
, ;
... , ;
, ,
,
(, II, . 17, ). ,
, *. ,
, ,
, , ,
, ,
.


,

. ,
(, II, . 18), ;
, ,
. (
, ,
,
)
, .


, ,
, ,

,
.

., ,
. X. . [6, , . 120 127].

==252
, , ,
, .
,
. , ,
,
, , ,
. ,
,
, . . ,
.
: ,
(, II, . 22). ,
,
, , , ,
. -
,

(, II, . 29). ,
,
, . . .

,
,
. ,
,
. ,
,
,
, .

: -,

. , ,
- (
Natura Naturans) , ..
, , -
, - .

==253

-,
. ,

(, ,
). ,
,
,
.

,
, , ,
,
. ,
,
. ,
, ,
: conatus (..},
. ,
, , , , ;
, ,
.
, conatus ,
, - ;
, ,
,
, .

,
conatus . ,
, .
, ,
; ,
,
-, . .
.

==254

,
chutzpah :
,
,
, ,
,
.

5. II:

,
: ,
, .
,
, .
, ,
.
; ,
,
, .

: ,
, ;
; . . ,
,
, , ,
, ,
... ,
, , . ., ,
,
, , , ,

==255

, ,
, ,
. ,
,
,
,
, . III,
) .


.
, .
;
, ,
.
,
. ,
, .
, , ,
. XVII*.
,
, .

. ,
, .
h.'ih
.


, . . . ,
,
. , ,
,
, .
(effect) : ,

, - .

==256

, , : ,
,
(
). , ,
.
, ,
, . . ,
.
, ,
.
. ,
, , -
, ,
(), -
, (, III,
2). , (
, ),
.
, .
, ,
. ,
,
conatus'e . ,
, ,
.
,
. , ,
, , .

, . , ,
,
.

==257

,
, . ,
, ,
, ,
, . ,
,
,
. ,
, .
,
.
,
.
,
,
. ,
, (, II, . 49).
conatus'a, ,
,


, .


, .
.
.
- ,
, ,
;
, .
, ,
.

==258

(, IV, . 24), ,
,
; ,
, ,
; : , &
,

. , -
; ,
.



, , ,
; ,
, , .
, ,
,
.

6. III:

,
, .
.
(Cupiditas), (Laetitia) -
(Tristitia). conatus, ,
.
, ; , , ,
. ,
( );
, (Appetite); ,
, ,
. , ,
, -
- ;

==259

, , ... ,
, ,

, ,
(, III, , 1 ) .
,

conatus'a. *
. , , .
. . , , ,

,

. , ,

(disposition) , ,


. ,
. - (. .

) -
. ,
,
, ( )
,
.
. : ,
. conatus,
,

.

.: [7, . 100111]; [8, . 260]; . : |7].

==260

, , ,
.

, (
)
,
. , ,
, ,
,
.

, ,
.
( ),
(
), . ,
[9],
,
.
,
, . . ,
, .
, ,
, . . ,
,
, , . ,
, ,
. , ,
, , ,
; ,
, , ,
, .

, , ,
( ,
,

==261

, , ,
,
, , , ),
.
,
, ,
( ). ,

, ,
, , ,

.
,
, ,

,
(, , , ..)
.

, ,
,
,
,
. , (. . ,
, ,
),
, , .
? , , ;
, , ,
.
, , .

, ,
,
( )
.

==262

; , ,

(, IV, . 7). , ,
, ,
( ) , . . ,
.
,
;
, . ,
, ;
, , , . .
; , ,
.
, , ,

.

, ,
.

, .


, .
, .
, ,
.
, :
,
, , ,
.

( ,
),
( ,
).

==263

,
,
( )
.
;
. , ,
,
.
, , ,
, , .
(
) ,
, -
,
,
[9]*.
, ( )
, ,
.
, ,
,
,
.
,
.

. . , ,
, .
.

. [10]. ...
, 7-
, .
, .
() ()
. ( . . .
, . ,
,
. . . . ., .. 1984, . 90
318. . .)

==264

, ,
,
, ,
. ,
(
), ,
. ,
(, II, .7)
( ): ...

(, III, . 2, ). ,

, , ,
, .

, ,

.
,
: ... ,
( ),
: ,
,
,
. , , ,
, . . ,
,
,
, .
,
.

==265

... , ,
, , ,
, ,
, . ...,
, ,
,
, ,
,
- ,
(, III, .2, )*.

,
, ,
, .
.

;
conatus'a ,
. , ,

, ,
.

. ,
. ,
,
;
, ,

. , ,
, , , , ,
(, III, . 2, )
, , , (, III, . 59, ),
. , , ,
, ,
( ,
), -
; ,
. ,
, .
, ,
,
, .
,
, ,
. , ,
. ,
. .: [7, . 3841).

==266

, : ... ...
, ,
. ,
,
, , ,.
, . ,
, , ,
, ,
. ,
, ,

(, III, . 2, ) ( . . .}.


.
.

() ,
,

. ,
, ,
:
, . . ;
:
,
,
,
; ,
. , ,
, ,
. , , ,
,
.

==267

,
,
,
, . . ,
.
,
,
,
. ,
,
... (, III, .2, ).
, .
( )
,
.

, ,

. ,
,
, ,
. ,
.

1. . . :
. ., 1978, . 43110.

2. 1 1 t H. F. Aeternitas, Clarendon Press, Oxford, 1930.

3. . , . 324
375 . .

==268

4. .: Naess A. Freedom, Emotion and Self-Subsistence, Inquiry, 12, 1 (Spring,


1969).

5. Wetlesen J. Basic Concepts in Spinoza's Social Psychology. Ibid.

6. P a r k i n s n G. H. R. Spinoza's Theory of Knowledge, Clarendon Press,


Oxford, 1964.

7. i d n D. The Psychology and Ethics of Spinoza, Yale U. P., New Haven,


1940.

8. Martineau J. A Study of Spinoza, Macmillan, London, 1895, p. 260.


9. . , 1152 ., , 1369 .

10. . .
. , 1970, 6, . 119130. . .:
tr. by Berg . . in Soviet Studies in Philosophy, Spring 1972, p. 362382.

==269

, :

I.

.
,
(, ) , (..
), (..
) (. . )
,
, ,
. ,
, : ,
, . -, ,

: , , ,
; , ,
; ; -
, ,
, .


. ,
. , ,
.-. [I], .
[2];
. [3] ( ).
. [4] ,
( )
; , .
[5], .
.

==270
, ,
, .
.

,

, . : -
, ,

; -, ,
, . ,
:

,

.
, ,
.


.
, ,
.

.
,
,
. 3aJeM ,


,
.
, ,
- ,
.

==271

II.


,
.
.
, (, ) ; ,
, . ,
, , .
. , .
, (
, ..),
, ,

, . (
: , ,
.)
, ,
,
, . .
.




.
.
,
, ,

, , .

, ,
, ,
.

==272

,
, , , ,
, ,
, ,
. ,
( - , }
causa sui, .

,
, ,
. ,

, .
? ,
,
, , ,
; , , ,
; ,
, ,
, .
,

, . .
( );
, . .
(
); , .
. (
,
).


? , ,
, ,
,
.

==273

:
,
, .

.
,
,

.

,
,
.

III.

,
, ,
,
.
,
, . . .
-
. ,
,
.

, .. ,
.
, .
,
. ,
,
, ,
.
, ,
, . , ,
, . . ,
.

==274

. .
, .
. ?

.
,
, .
, . ,
,
.
, . .
, , ,
.
, .

. , ,
,
, .
,
-, -
, (
). ,
;" , -
.

,
,
, Deus sive Natura (,
..).
.

.

, ,
, ,
.

==275

,
,
, ,
. ,
I II V (
). ,
, ,
. (.
: [6]),
I ( )
II ( )
,
IIIV. ,
V.
, ,
,
.

, ,
,
(, ).
, ,
,
,
.
, ;
. , , . . , *
. ,
,
,
.
, .

==276

, , ,
.
, ,
,
, .
, , .
.
:
,
,
? :
? (..
, )?


?

? ,
, ,
, .
, ,
,
,
. , ,
:
? , : ,
,
conatus'a () ? -
, ,
,-
. - ,
, ,
. . . .
,
.

==277
,
, ,
.
, ,
, , ,
, ,
?
:
?
, (
) .

,
.

,
(
IIIV ). ,

( , )
, , , ,
. , (
,
),
(
, ).

, . . ,

,
. ,
( ) ,
, . .
, , - .

==278

, .
, . . ,
,
,
. . ,
, , ,
.
. , ,
. ,
,
.

. ,
. :
(, ) , ?
, .
, . , ,

,
, , . .
,
; , ,
,
.
,
,
, .
,
, ,
, .

, ,
. :
,
( )
, , ( -
) , ,
.

==279

, , ,
, , .
.
?
,
?

,
, , :
. ,
, ,

, ,
. ,
, ,
. ,
(, II, . 7) [7],
,
.

IV. ()

. ,
, , ,

. ,
.

, (. .
),
, . . . ,
,
. ,
, .

==280

.
, ,
. , . .
, ,
, . ,
, ,
, . . .
(),
. ?
.


: ,
. ,
, ,
.
. -
.
,
( ) . ,
, ,
, ,
.

:

( ),
, .
-. ,
: ,

? , , ,
.
?

==281

,
, . , ,
.
,
.
; ,
. ? ,
; , ,
, ,
, ,
. , ,
,
. ,



.

,
, ; , ,
, .
,
, . .
.
,
, , ,
, , , . .
, , ,
,
, .

,
.
,
, ,
, , .

==282

,
, .
.
,
. , ,
,
, , .
,
, ,
. ,
, ,
.
, , ,
, . .
, ,
. ,
, ,
.
, ,
,
, . . , ,
, . . .

.
I, V . 2433 V
,
(, II, . 40, 2):
-
. ,
,
.
,
( )
- . , ,

.

==283

,
, . . ,
, ,

,
, ... (, II, . 38).
, ,
. : ,
... , ,
(, II, . 37). ,

, , , .
.
.

,
,
...,
(, II, . 40, 2). ,
, ,

(, , , ), ,
(, , , ).
, , ,
,
, .
entia rationis, , .
, .

,
.
, , ,
.

==284

2433
V (, , ). 24 :
, (. 606
. .), 25 ,
, . .
. 27

, ,
. 27
:
, .

. ( IV,
. 28), ( . 25),
,
( . 24).
, (
2 ), ( . 43, II)
; ( . 25
)
, ; (.
607 . .).

, ?
,
, ,
, ,
, . ,
, . .
, .

, . . -, -
.
(. . ,
).

==285

,
, ,
, . .
, ,
.



,
,
. ,
, . .
(
),
- (
- -
). , ,

,
. ,

, : ,
,
,
. , .
. , ,
, .

, ,

,
,
. ,
,
,
.

==286

, , ,

, ,
, , .
, ,
, ,
. ,
. (
, )
. ,
, (
),
.
16 I:

(. . ,
) (. 707 . .).
,
,
.

,
, ,
,
,
.

?
,
.
,
.
.

==287

V.

, ,
,
. ,
,
, ,
. ,
,
,
.
,
,
(
) .

,

,
,
.
,

,
, . .
, .
, , , ,
,
.
.


, ,
.
,
. , ,

.

==288


,
, . ,
,
, - -*
.
, ,
.
, , . .
(
, . . )
.

Local classicus ( . .)
. (
) [8]. ,
(
), ,
, (. .
).
, , . .
. , ,
: ... ,
( , \
, ,
),
, ,
, , ,
. ,

, ,
. , ,
, , ,
( .. .) [9].

==289

, ,
, entia rationis
; ,
,
.

, ,
(..
). ,

,
, , , ,
. ?
, , , -
?


(. . )
( )
. , ,

; , ,
,
[10] ( . . .).
,
? ,
? , .
, , ,
,
, ,
,
, . .
.
, . .
,
,
, .
==290

,
,
,
, ,
. , -
,
. ?

,
,

.

,
,
,
; ,

. ,

. ,
,
.
,
(, V, . 30, 31). :
() :
,

. ,
,

... (, V, . 29, ). ,
.
, . . ,
.

==291

, ,

. , (
),
.
,
.
,
.
,
,
.

, , . .
.

,

.
, ,
, ,
,
. ,
, ,

.

VI.


,
( ) ,
. ,
(
).

==292

,
,
( , ,
),

,
.


, ,
. , ,
, ,


.

. ^

, ,
, , . ,
-
,

. ,
,
,
, .
,
,
, ,
, .

,
,

.
:
, . . ?

==293

:
,
,
, , ,
,
, , , ,
.
,

.

.
( ), (, ,
- ). ,

.

,

,
. ( )
, , ,
, ,
. Sephardic
Jewry ( ) (
), ,
,
.
,
, .

.


,
,
, ,
.

==294

( .
) ,
,
.
, (
) .

, ,
, ,

,

. ,
,
, ,
,
,
, .
, ,
,
. ,
: ,
, .

, , ,
:
. ,
? , ,
(, ) , ,
, ? ,
,
: ,
,
.
,
.

==295

: ,
,
,
.


, ,
. ,
.

1. Spinoza . Correspondence, trans. by R. H. M. Elwes. New York, Dover


Publications, 1955, Letter LXXI (LXXXIII). (. .: .
. . . ,
. : . . . M., 1957, . II .
648649.)

2. Ibid., Letter III, , XV (XXXII). (


, . 511516.)

3. Ibid., Letter XXIX (XII). ( , . 504506.)

4. Ibid., Letters XXXIX, XL (XXXV), XLI (XXXVI). ( , . 521528.)


5. Ibid., Letter L (L). ( , . 567568.)

6. Wartofsky M. Action and Passion: Spinoza's Construction of a Scientific


Psychology. In: Spinoza. Ed. by M. Grene. Garden City, N. Y., Anchor
Press/Doubleday, 1973, p. 329353. Reprinted in M. Wartofsky. Models, p.
231254. (. .: M. :
, . 239269 . .)

7. ,
, : II, . 7 II, 7.

8. Correspondence, Letter XXIX (XII) . . . 423429.)

9. Ibid. ( , . 425426.)

10. Ibid. ( , . 428.)

==296

PRINCIPIUM INDIVIDUATION1S*



, ,
, ,
.
.
,
.

"A Treatise of Human Nature" ( ),
, ,
. ,
,

, . ,
,
;
,
.

,

.

Principium Individuationis (.) , . .


, . . .

==297

, .
;
, ,
.

, , ,
,
: .

.
,
, .
,
(
) ,

.

, .

,
.
,
, '.
,
.

I.

= ,
, , ,
,


(, xRx () F (, ) ),
. .

==298

,
,
, ,
.
,
, 2.

II.


,
. ,
, ,
, sensa qualia.
( )
, , .
II I.

III.





.
,
, ,
.
, ,
,
. , , II III.

IV.
, I, II, III,
III, -

.

==299

,
,
,
.
, ,
(, ).


. ,

. ,
.
, .
... , , -
, .
,
, , ,

, , ,
. , 3.
,
, ,
, , ,
- ,
4. - ,

, . .
( ),
, ,
.
,
, . ,
- .

==300

,
, , , ,
,
5.

, , ,
,
( , ),
. ,
, , ,
( )
.

; .
,

. ,
.
, , ,
. ,
6. , ,

. ,
. ,
,
,
, .

,
,
.

,
. ,
, ,

.

==301


, . . ,
. ,
, ,
.
,
,
. , :
, ,
, ,
... (unity)
,
;
, ,
. ,

, :
7.
, ,
, ,
- , . .
, . ,

, :
... ,
, ,
, . , ,
, , .
, -
, -
(intimately)8.

, par excellence,
,

.

==302

,
.
.
,
, .
(. I, . 1, . V) ,
:
...
.
, -
9. , (
, ., , , . 1, . II, . III),
, ;

. , ,
, ,
,
- , , ,
, 10.
:

- . ,
,
,
, -
, ".

,
'

.
.

==303

, :
,
,
, .
, 1737 1738 ,
,
. , , ,
, ,

, ,
,
, , , ,
'2.

,
:
.
(nextness) (, , ,
) , . ,
,
-
.
(
, )
, ,
,
. , ,
,
. , ,
,
.
,
. ,
, ,
.

==304

, . . ,
,
,
,
. , , , ,
.
,
, ,
.

,
. , . . '3,
, 14.

, ,
,
,
, 15
. ,
,
, ...
- .

,
, ,

,
,
. , ,
, - ,
, ,
. 16.

==305

,
, .
,
, ,
, . . ,
.
,
, , ,
,
, , ,
, 17. ,

. ,
, .
, ,
, ,
19.
, ?
,
, . . ,
, .
, , ,
,
. .
. ,
.
,
;
,
, , 19.


20.

==306

, , . .
, , , 21.

.
,
. ,
,
. .
,
, . .

. : ,
,
, , ,

.

,
,
, .
, ,
23.
,
. ,
,
: ...
, 24.
.
,

, Subtle
Doctor ( ): haecceity,
;
, ,
natura communis25.

==307


,
. ,
in intellectu ( ), -
, - in re.
, ,
.
,
,
, ,
:
( ) .

.
, ,
, , ,
;
: ,
. ,
, ,
, 26.
-
? ,
,
, .
,
,
. . ,
,
,
, -
. .

==308


,
. .
,
, .. .
?
, ,
.
, ,
,
.
, , ,
. ,
,
, , ,
?27 , ,
,
. ,
, ,
- .
,
, , petitio principii:
,
,
.

,

, , , .
, , ,
, , .

, ,
.

==309


,
.

, ,
, , . .
,
, .
, ,
, , ,
, ,
. ,
, ,
.
, ,
.
,
, :
{) ,
,

. , , ,
, , ,
,
. , ,
, ,
. , ,
, ,
. , ,

,
.
,
.

==310

,
. ,
,
. ,

, ,
,
. ( :
29.)
,
, :
,
, . .
.
,
: , ,
.
, ;
,
, . ,
, , ,
, , . . .
, ,

, .
, ,
, . :
, ,
30.

,
,
3', , .
, consensus gentium, ,
-.

==311

,
, , ,
,
,
.
,
.
, ,
.
,
, . ,
, . ,
,
. :
, ,
.
.
,

. , ,
.
, ,
, .
, , ,
, 32.
,
: ,
,
, .
,
,
,
Deus ex Machina ,
.

==312

, ,
.
, , . .
.
,
;
.
, ,

.
.

,
.

,
,
.
,
, ,
. ,
. -,
, ,
,
. , , ,
, . -,
, ,
, .
:
,
, .
,
,
33.

==313


,
.
; ,
, . .
.
, ,
, . .
.
, ,
, , ,
, , :
(existences)
34. ,
,
- ,
,
? ,
,
, ,
, .
, ,
, . ,
- ,
.

,
. , ,
. ,
,

,
.

==314


35.

,

.
, .



.
,- ,
, , ,
.
, ,
, ,
,
-
.

, ,
,
, .
,
, ,
,
.
, . .

,
( ).
, . , ,
, ,
36.
==315



, ,
, : 1)
( ,
) 2)
, ,
, . .

: ,
, 37.
, , (individual)
(particular).
-

, ,
, . . .

( ..), , ,
. ,
,
, -
, ,
.
,
. ,
,
. ,
.
,
,
, .
, ,
,
,
.

==316

. .
: Strawson P. Individuals: An Essay in Descriptive Metaphysics. L., 1959. .
, , :
; ,
. , ,
-(- -), .
, ( ).
.
, ,
.
( ) .
. ( )
; ( )
. , , .
, ,
(Bergmann G. Strawsons
Ontology."Journal of Philosophy", vol. LVII, No. 19, Sept. 15, 1960, p. 605).

2 .,
, : A. Semantics and Necessary Truth. Yale, New Haven,
1958, . 910, . 275 .

3 u m e D. A Treatise of Human Nature. Ed. by L. A. Selby-Bigge. Clarendon


Press. Oxford, 1888, p. 200. . .:
. . . 2- ., . 1, ., 1965, . 310. .
, (Q u i n e W.
V. Word and Object. Cambridge, Mass., Technology Press, 1960), ,
. :
,
, [] ,

.

==317

.
, =
, ==
, ,
(. 116 .).

,
. , . , .
. .
, : ... ,
, , ,
, ( . -
. ., 1958, 5.5303).
.


.
.
,
.
, .
, ,
, .
. . . :
X Y
( ) "X" "Y"
, ,
( . . cit., p. 276).

, ,
.

==318

. . ,
. . : "Proceedings of the Aristotelian Society",
Supplementary VolumeXXVII, 1953, p. 69120.

4 , . 311.

5 , . 310.

6 Q u i n e W. V. Identity, Ostension and Hypostasis. In: Qoine W. V. From a


Logical Point of View. Cambridge, Mass., Harvard University Press, 1953, p. 66.

7 , . 121122.
, ,
.

. ,
, .
: ,
.
, ,
,
, , ,
.

,
... ,
... ,
(. ...).Re id T. Essays on the Intellectual Powers of
Man.New York, 1822, p. 138139. . .
"Word and Object" (p. 5254)
,
- (Q u
i W. V. From a Logical Point of View, p. 70).
,
.
. , . (
1 h u m T. Hume on Personal Identity. "Philosophical Review", Oct. 1955, p.
571589), ,
.

==319

, , , D, , F . . (.
579581),
,
, (, , ).
, ,
,
. ,
.
.

8 , . ==300

9 , . 103.

111 , . 129.

" , . 129. . . :
. W h i t e h e a d A. N. The Concept of Nature.
Ann Arbor, Michigan University Press, 1957, p. 34.

12 , . 122.

113 Mill J. S. A System of Logic. New York, 1879, Bk. 1, Ch. iii, sect. 11, p. 60 ft.
and Ch. v, sect 6, p. 83 (. .: . . . .
1914).

14 , . 103.
15 , . 311.

lh , . 312, . . .
, ,
, ex hypothesi. .
. :
, .
, ,
. ,
.
...
,
(W h i t e head A. The Concept of Nature, p. 143).
,
.
.

==320


.: Marhenke P. Hume's View of Identity University of California
Publications in Philosophy, vol. XX, p. 1937. , . 308.

18 , . 156, .. .

19 ,
. :
,
(, . 98). -
:
,
- ( , . 97).
, ,
.
,
. , ,
.

20 . , .
"Logische Untersuchungen"
( ), H.
: Butts R. E. Husserl's Critique of Hume's Notion of Distinctions of
Reason. "Philosophy and Phenomenological Research", vol. XX, No. 2, Dec.,
1959, p. 213221.

21 , . 90.
22 , . 115.

23 .: Harris . R. S. Duns Scotus. Oxford, Clarendon, 1927, vol. II, p. 95,


114115; Grajews k i . J. The Formal Distinction in Duns Scotus. Washington,
D. C., Catholic University of America, 1944, p. 35 ff.
- . .

, . 115. . : e m p S m i t h N.
The Philosophy of David Hume. London, Macmillan, 1949, p. 264.

25 . . : G r a j e w s k i, p. 143.

.

==321


,
, ,
.
. . .
: , a parte rei;


, .
, in re,
, ,
distinctio realis, . . res res. ,
,
, .
,

(Harris . R. S. . cit.o. 114115).

, . 162 21 , . 167.

28 , . 159.

29 L i b n i z G. W. Philosophical Works. Ed. by Duncan G. M. New Haven,


1890, p. 273; . : R u s s 1 . The Philosophy of Leibniz. London, Alien and
Unwin, 1900, p. 220.

30 Q u i n W. V. From a Logical Point of View, p. 71.

31 . : Kemp Smith N., op. cit., p. 133137.


^Marhenke P. Hume's View University of California Publications vol. XX, 1937,
p. 174.

of Identity. in Philosophy, 33 , . ==371

34 , . 399.

35 . .
Whitehead A.N. Process and Reality. London, Macmillan, 1929 ,
, : , - ,
, (.
202). .
"The Concept of Nature", p. 59.

==322

36 a d 1 F. H. Appearance and Reality. Rev. ed. Oxford, Clarendon, 1930,


p. 309, . . . 308.

37 Whitehead A.N. Process and Reality, p. 213.

==323

XVIII ,
,
, . ,
,
,
.
,

,
,

. ,
, , . ,
, ,
-
, ,
, ,
.
,
, .
,
, ,

, .


XVIII ., .

==324

-
,
.

. ,
,
,
.


.
,
. ,
, , ,
,
.
. ,
, : -,
;
,
( . . . ,
. ., 1941, . 138). :
, , (.-., II, 117)'.

. -,
- .
, ,
. ,
, ,
, ..
.
, ,
.
==325

, ,
, .
,
, . , .
.

,
. , ,
, .
.
.
, 2.
, .


, ,
,
,
. ,
, . .
, ,
. . ,
,
: , ,
- .
, : ,

? -
, - ,
, , ,
, ,
... ,
! ( . . , ., . 5758).

==326


, ,
,
. ,
.
, .
, , .
, .

, .
.
, ?
, ,
,
, , .
. ,
:
, ,
. , -
- --,
--. ,
, . .
.

,
.


, ,
(. , I, . 19), . .
. ,

, , ,
, , . . .

==327

, ;
-- ,
.
, .
:
, ( . .
. , ., . 130).

,

,
. , , ,

: ... ,
, , ,
, , ,
.
,
, ,
! (
, . 118).

, , , ,
: ... ...
,
. ,
, . , , , ,
, .
, ,
, .
, ... ...
, (, I,
. 15, ). :
, . .
.

.

==328


.

. : ,
(, II, . 7). ,
,
[]
, .

,
,
.
.
. ,
, , .


.
, (, I, . 10,
; I, . 15, 1).
:
...
,...
, .
,
, , ,
, ,
(, I, . 10 ).

,
. .
.
,
, , ,
. , ,
,
.

==329


.
,
, , .


. ,
, [ , ]
.
.
,
(particularistic).
.
, .
,
.
,
. , ,
.
, . . . ,
, ,
, ,
. , ,
(, II, . 13, ,
2, 3).
.
.

, . . , ,
,
.
, .

==330

, .
,
.

. ,

, .
,
,
,
.

.

3
.
:
: , ,
; ?..
?..
:
. ,
, ,
,
( . ., . 1, 1986, . 170
171). , ,
, , .

, ,
.

==331
.
,
, .
, -
. , ,
. XVIII .
,
. , : ,
, , ,
( ).
: ,
?
, :
( "",
. . ., . II, ., 1935, . 265).



.
,
. , ,

, :
,
, . ,
, ( , . 148).
' ,
,
.
, ,
.
. , ,
,
;
.

==332

:
, , ( .
. , ., . 102).


.
.
, ,
.

, , ,
. :
.
, , :
, , ,
.
, , , ,
( . ., . 1, . 168).

: : ,
, , (.-., I, 138). ,
.
, ,
.

,
,
, ,
.
.
, ,
,
, ,
, .

==333

,

.
.
,
. , .
,
,
.
,
.
,
,
,
.
,
.
- , .


.
XVIII .

.


,
.
,
, . -,
:
, .
.
,
,
.

==334



. -,
, ,
, . ,
,
, .

, .

.

,
, 4.
,
.
,
,
.
, ,
.


. ,
.

.
,
. ,
.
, .. ,

,
.

--.

==335

, , ,
,
, .
,
, .

. ,
,
.

,

. ,
, , ,
XVIII .
. ,
.
,
, , .
,

.
, .

,-
XVIII :
,
( . . . .,
. ., 1935, . XI, . 209).


.

.
,
, ?

==336

,
.
,
. ,
, ,
?
,
.

, ,
,
,
.

, ,
. :
, ,
,
5. ,
. ,
, ,

.

. :
,
...,
,
(Oeuvres, II,
Systeme, xxvxxvi).
. ,
.
,
.

==337

,
,
, ,
. , , :

:
(Oeuvres, II, Systeme, xxiv).
, :
,
? (Oeuvres, II, Systeme, xxiii).

,,
,
. ,
...
[], , ,
, ,
; ,
(Oeuvres, II, Systeme, xxxi).
.
:

. ;
, .
6. ,
,

. .
, ,


:
, , - ...
, , , .

==338

, .
-
(Oeuvres, II, Systeme, xxviii).
, ,

. . .
: ...
, ,
, , ,
7.

, , ,

, ,
[] .
,
,
, .
, ,
.

,
,
.
, .
, , ,
.
,
. ,
.
,
,
- , , ,
.

==339


, ,
, (animalcule). ,
, ,
, ,
(Oeuvres, II, Systeme, Ivii).
, ,
.
.

.


, ,
, . ,
, ,
, ,
.

,
.


.
.
, .
, ,
. :
. , .
,
: ,
, .
,
.

==340

.
, , .
,

.
.
,
.
, ,

. ,

.
? (.-.,
XV, 457).
, ,
.

. ,
, . ,
,
.

. ,
.
: ...
,
. ,
( .. .; .-., XV, 456).

,
.
,
,
.

==341


,
,
, :
, , . . :
. ,
. ,
, ,
... ,
,
(.-., XV, 456). ,
,
,
.
, ,
, .
,
, .

.

, -

. :
,
; , ,
.



...
;
,
(Oeuvres, II, 204).

==342


, . .
.
.

. , ,
.
.
,
, .
,
,
,
.


- ( )
.
:
? []
, , ,
; ,
, . ,
..., ,
, , ;
, , ,
,
( . . , ., . 123).
, , .
,
: .

, ,
, , .

==343

,
:
,
, [] ,
, "" (Oeuvres,
II, 197).
, , ,
,
.
, ,
, .
,
, , .
,
, Commonplace Book ,
, ,
.

,
. ,
, ,
,
,
, ,
- .

, Essai sur
la cosmologie". ,
, . ,
. ,
, .
(Oeuvres, I, 30 ff.).
, .
==344

,
. , .
. ,
, . ,
;
, , ,
.
,
, [ ]...
, ,
, , -
(Oeuvres, I, 32).


,
. ,
: , ,
...
,
. ,
, ,
( . . . .
., . 135). , ,
,

.
, :
. ,
; .
,
.
, .

.
, , .

==345

, ,
. , , ,
, ,
, :
, ,
. :
,
, . : , ,
, .
, .

.
,
? ,
, . ,
, , ( , . 136).
- ,
, , -, ,
;
; ,
, ;
, ;
, ,
, ;
, ,
, ; , ,
, ( , . 135).


.

. .
,
.

==346

, ,
, . ,

. ,
.

, .
,
.
, . .
. ;
,
. ?
,
,
,
.
, .
,

, .
, -, ,
.
,
, ;

. ,
, ,
,
,
,
,
, .
,
: .

==347

,
,
.
. :
: , ,
. , , ,
, ,
, , , , ;
, , , ,
.

, , ;
. , .
: , ;
. ,
,
( , . 136).

.
.
.
.
, .
, .

.
, ;
,
. ,
, : ,
,
,
,
.
, , .

==348

,
, ,
( , . 137).

,
,
.
, ,
^ .
, ,
,
.
,
,
.

: ,
?
- , ,
; ,
, , ,
, .

, ,
,
, , , ,
, ( , . 138).
,
, : ,
.
, . ,
,
.
. ,
.

==349

,
, :
; , , ;
,
( , . 137).


.
. ,
, ,
. , ,
.
.


.
. ,
.

,
, , , .
.
,
,
, .
,
.
,

. , ,
,
.

,
,
.

==350

,
, , - ,
.
, , ,
. ,
( . . . ., 1983, . 183).
, .
,
.
- ,
. ,
.
,
, ,

. , . .
,
. ,
,
.

. , , ,
.
? . : ,
, .

,
.
, ,
, .

.
. ,
,
, .
==351

, ,
. , ,
( )
. ,
. ,
. , ,
.
,
. ,
-
(Oeuvres, II,
Systeme, xxviii).

,
, . . ,
. ,
,
,
. ,
. ,
, .
;
(Oeuvres, II, Systeme, xlix).

, , . .
-
:
, .
, , -, ,
.
,
, .
, , , ... ,
,
,

(Oeuvres, II, Systeme, liii).

==352


,
.
,
,
.
, , ,
,
(Oeuvres, II, Systeme, Ixviii). ,
, ...
... ( , . . ., XX,
. 361).


. ...
, ,
. ,
. ,
, ,
( , XVII, . 360).

, .., , ,
, ,
; , , ,
( , IV, . 357).

, , , , ,
, ( , XXVII, . 362).

,

.
,
. ,
.
,
,
.

==353

,
,
;

.

;
,
. , ,

.

.
,
.

.
.

.
, .

, ,
. , ,
: ,
,
, ,
, .
, , ,
, , ,
,
.

==354

,
.
, ,
, ,
,
;
( ,
. . ., II, . 148).

,
, ,
. ,
: ,
,
,
, . ,
, ( ,
. 148).



.
,
,

.
,
. ,
,
. ,
,
"Sentir, c'est juger"
( . .).
,
,
,
.

==355

, ,
,
?... ,
( , . 149150).
,
,
, . ,
. .
,
, .
, .
,
. , ,
, . ,
, ,
.
. ...
, ,
; ,
, , ,
; , ,
,
,
, , ,
, ;
, ,
( . . . .
., . 138).

,
, -
, .

==356

?
, ,
. ,
,
. ,
, .
-
.
:
,
, ,

.
, ,
, .
, ,
.
.
,
.
' : '. ...,
[], :
, ,
, .

. ? ( . . . ., . 143).

,
, .
,

. ? ,
,
, .
,

.

==357

, -
' ?
: '. ,
, , -, ,
.

. . , ...
, .

'. , ?

. ; , , ?
, .
; ,
, ; ,
, , .

'. ?

. ? .

'. , .

. , . ,
, [
]...
, ,
, ,
, , ; .
,
, , ?

'. , .

. , ,
; latus .
'. latus, ?

. . , , . -
, ...
: , , in vasi licite et fiat homo
secundum artem [ ,
].

==358

,
, ,

, , ... ( . .
, ., . 143146).

, .
. .


.
, ,
.
( , . 146)
, , , .


;
.
,
. ,
,
.
, ,
. ,
. , ,
Essai sur la cosmologie,
. ,
, .
,
. ,
,
.
(. . ., . 143).

. ,
:
[] ,
, ? . ?
( , . 149).

==359


, ,
.
, .
, .
,
.
.

,
.
,
, .
,
,
. ... , .
( , .
149).


.
-
. ,
, ,
. ,
, ,
, , .
,
,
,
,
,
,
,
.

==360

.
, ,
. --
; .

,
.


,
.
,
. , ,
,
, ;
.
,
,
.
,
. , .

.

. -, ,
, , ,
. ,
', ,
: ... ,
,
, ( . .
, ., . 157).


, .

==361

,
.

,
.
,
, ,
. ,
,
-
,
. ,
, ,
. ,
,
, ,
,
. ,
. , ,

. ,
.
- -,
, .
: , , (., LI, . 370).
, .
,
,
. ,
, ... ,
, ,
...
,
(XIII, , . 359).

==362

, , , ,
, .
, , ... , ,
,
, (XXXIII, , .
364).

,
. ,
.
,
. -
.
, . ,
,
: ,
,

. ,
,
9.


.
,
: ... , ,
,
,
, ,
,
...
, ... ,
,

... ,
,
, , [].

==363

,
? , ,
, ,
, ,
,
, -
?... , ?
, , ,
, ,
, ,
, ...
, -
.
, , (.
. ., . 5860).
,
,
. :
, ,
( , . ., . 2,
. 352).

,
.
: , ,
,
,
( , . 353). ,
:
.
?
( , . 525). ,
, .
,
,
,
.

==364

,
, ,
. , ,

, ,
. ,
- ; ,
,
,
.

.
, ,
. '
:
, ? ,
? , , .
;
.
. ,
, ,
: Rerum Novus Nascitur Ordo (
. .} ( , . 160).
. , ,
. ,

. ,
,
, ' : .
... ,
, ,
, ; ,
, ,
, .

==365


. ,
,
.

- . ! ! .
... (.
, 163 164).

:
. ,
,
(. ., . II, . 526).

,

;
,
,
.

'. , , .
, .
... ,
; , ,
...
?... ,
... ...
; ,
. (
. . , ., . 164). ,

,
,
,
:

==366

... ,
- ... ,
,
... ( , . 164).

'

, .
, ,
, .

, ,
:
, ,
, .
,
.
, , .
, ,
.
,
. ,
,
, ,
,
. , ,
,
:
... , .
, ... , ?..
, . , , ...
, ... ( , . 165).

,
, ,
,
.
==367

, ,
,
XVIII
.
,
,
. ,

,
,
,
, , ,
.
, , ,
, , ,
, , ,
, .


.

,
.
,
. , ,
, , ,
-, , ... ,
;
, ,
, ,
( . , .
340).


-, "Considerations
philosophiques sur la gradation naturelle des formes de I'etre"
"Epoques de la nature".

==368



.
,
.
, -
:
() ,
,
!... ,

,
(-, ., ., 1983, . 237
238).
, , .
, .

.

, . , , ,
. ,
, ,
(. , ., . 120).

.

- ,
. ,
?
.
, , (. .
)
.

==369

,

, ,
,
.
( . . ., . II, . 343).

-
, ,
.
,
. -

.
,
,
.
, ,
(
), .
,
: ,
, , , ,
, . !
( ' , . . , ., . 146).
:
, , .

,
, .

: ,

.
? ; (
"", ., . ., . 2., .,
1935, . 144).

==370


, .

, .
, .
, . .
, ,

, ,
.
, ,
. ,
.

',
,
.
,
.-. .
, 1742 .
.
, .-. , . .
. ,
,
, ,
, ,
. ,

. ,
,
. ,
,
, . .
,
.

==371


.

, , ,
, .
,
,
,
. ,
, , ,
'. '
:
!
, ... ,
,
, , ,
,
; ,
, ( . .
, ., . 158 159). ,
,
: ...
? , , ,
, , ... ! ! ( ,
. 159).
,
: . ,
, ,
. ,
. ... ,
...
;
,
( , . 167168).

==372

, -,
, ,
. ,
,
.


, ,
. ,
.
; ,
:
, .
, , ;
, ? ( , . 170). ,
, . ,
, .
,
: ...

, , ,
,
, , ,
( , . 170).
,
. -
:
, ; , ,
( , .
165).

,
.

==373

,
.
,

, ,
, .



, .
,
. ,

, ,
.


.

Diderot D. Oeuvres completes de Diderot. Ed.

Assezat-Tourneux, Paris, 18751877.

.-.,
.

2 .
()
(), , :
" "
: -
, ,
.
,

( ...).
.

==374
,

,
(S h m a n I. Diderot and Philosophic Naturalism. Master's Essay,
Columbia University, 1945, p. 9).

3 . , ,
. ,

, .
, , .
: VartanianA. From Deist to Atheist. Diderot's Philosophic Orientation.
In: Diderot Studies. Ed. by Fellows and Torrey, Syracuse University Press, 1949,
pp. 4663.

4 : ,
.

5 Maupertuis. Oeuvres, II, Lettre viii. Lyon, 1768, 3 vol.


. "Systeme de la nature"
"Oeuvres",
"Systeme" .

Cassirer . Philosophic der Aufklarung. Tubingen, 1932, p. 116.

7 L u p p 1 I. . Diderot Ses Idees philosophiques. Paris, 1936, p. 233


( : . . .
.-M., 1960>.

8 .-. Systeme de la Nature. . : . . .


. ., . XI, . 393.

9 .: Diderot. Satire I (Sur... les mots de caracte're...): ...


... -
, -
(.-., VI, 302).

==375


?

.
, , ,
. ,
, .
, ,
, , ,

.
:
,
. ,
:
.
.
,
, ,
.
,

.

,
,
, , , ,
, ,
.

==376

,
, ,
(
), ,
?
, ,
. ,
.
,
,
,
.
: ,
, .
, ,
. ,
,
, , ,
-, .

,
, ,

. ,

. ,
, ,
, ,
.

.
,
- ,
, ,

.

==377

,
,
. .

( .,
. ., . 23, . 494).

,
,
, , ,
, ,
,
.

,
,
. ,
.
, , ,
.
- , ,
,
. ,
( ) ,
, ,
.
, ,
. ,

(
).
,
, .

. ,

.

==378



, .
:
- ,
.
: ,
.
,
,
, ,
,
,
-
, .


.
, , , ,
,
,
.
, ,
,
,
.
,
. .
.
- ,
, , -,


,
("True Romances")
.

==379

,
, ,

- , ,
, , 222,
,
.
, , (,
, , ),

.


. , ,
- ,
. , ',
; , ,
. , ,
, ,
.
, ,
, ,
,
, ,
, ,

. ,
, ,
, ,

.
==380

. , .
, , ,
.
!
! ! , ! , ! ,
!


,

.

.
.
. , ,
, ,
, ,
.


, ,
. ,
.
, ,
.
.
, . . , ,
,
, .
, ,
-
./ ,
.
, .
,
, ,

. , ,

.

==381
:
,
, ,
, , ,
, . . .

, .
, ,
, ,
,
. ,
,
.
, .
, -
,
.

, . ,

, ;
, ,
.
, , ,
,
.

. ,
,

, (
) , ,
.

==382

,
, ,
.


.
,
.
,
,

, ,

.
,
,

.
, . . ,
, .
.
,

,
,
,
, .

,
, (,
) , :
.

,
.
: ,
,
, .

==383

,
. ,
, , ,
, .
,
.
. ,
,
,

. ,
...
,

' ...
...

. ,
. ,
. ,
. ,
; ,
, [I].

, , , .
, .
) , ,
(
, ), )
,
;
, ,
.

==384

(,
).
, , (techne), .
, , .
,
. , . ,
, ,
.

, ,
( ,
).
, !

, ,
,
,
.

, , ,
.

, , ,
.
(? ?
? ?),
. ,
. ,
,
, , ,
, , . (, ,
? ?)

,
,
: ,
, , .

==385

,
, ,
,
.
,

. ,

,
,
, ,
,
, , , ,
,
,

. (
, , ,
.)

,
,
,

.
, ,
, , ,
. ,
,
, .
, .

, ,
,

.

==386

,
,
.

,
.
,
, , :
, , - !


, , ,
,
,
.
. ,
( ),
, ,
, .
, , ,
, ,
. ,
, ,
.
, , .

.
, , ,
, .
, ,
,
. ,
,
,
.

==387

, ,
. , ,

,
,

, .

,

.
; , , ;
, ,
.
(),
, , .
, ,
' ,
, .
, ,
. ,
, ,
,

.
. , ,
; ,
, , ,
. , ,

(
, ,
,
,
).

==388
, ,
,

, .

, ,
, .
( )
,
, ,
,
.
-
, . ,

,
.
, ,
.
, , , , . .
,
, ,
.
.
, ,
,
. ,
, .
,
.

.
,
.

==389

,

.
.
. ,
.
, .
,
,
, , ,
, ,
, .
, ,
,
;
.
, ,
:
, .
,
,
, .


,
.

,
. (

-
, -
-
, .)
,

.

==390



.
,
.
, , ,
.

. ,
, .
,
. ,
, ,
.
, ,
, .
,
, ,
.
. ,
, ,
.
,
. , ,
;
- . (
). , .
, .
; ,
. , ,
.

, ,
?
. , .

==391


.
,
( ). , ,
, ,
. ,
,
, .
, ,
, ,
. .


, .
, ,
.

, ,
, .
, .
,
. ;
; ,
, . ,

.

,
.
, ,
, .
,
. <
-
.

.

==392

,
.
. ,
, , . .
. - ,
,
, ,
, , , -,
, , -,
, .

,

, .

-,
? , ,

, , , , ,
, .
,
, , , . ,
.
.
, , .
, , ,
,
,
.
, .


. -, , ,
,
.

.

==393

,
; , ,
, , , ,
.
:

, ,
.
, , . .
,
.

,
,

.


, .
, , .
,
.
,
. ,
,
, ,
.
; ,
,
, .
,
, . ,
, ;
, ,
,

==394

,
,
. ,
,
.
, ,
,
. ,
-, ,
, , -,
.


? , . -
, . ,
,
.
, (
). ,

, . ,

,

. , (
, , )

. ,
, . (
,
,
..)
.

==395
,

, ,

. ,
,
, ,

,
,
, .

, ,
,

(
).
.

, , ,
, -
.
.
, , ,
, ,
,
. , :
, ,
.
- , -
.
,
,
, , , .
, , . .
- ,
.

==396


,
, .
, ,
.
,
, ,
.
,
.
.
, (. . ,
, ) ,
,
. ^ , ,
,
,
.


? , , ,
,
, ,
.
,
, , ,
, ,
, , .

, .
, , ,
, ? , . ,

,
,
, ,
.

==397

,
. , ,
. ,
. , ,
, ;
. .
.
.

, ,
.
,
,
. , , , ,
,
. ,
.


? , -
, .
,
. ,
.
,
,

. ,
,
.

==398

, ,
, ,
.
, ,
,
,
. ?
, . ,
, .
, .


,
. .

, , .
, , ,
,
.
- , ,
.
,
.
( ) ,
, .
,
:
, .
, .

.

, .
.
, ,
,
. ,
, .

==399

1. Santayana G. The Sense of Beauty: Being the Outline of Aesthetic Theory,


Dover. N.Y., 1955, p. 1719.

==400

,
. ,
,
,
, ,
.
. ,
,
, , ,
. ,
, ,
, . , ,
(
),

. ,
,
. ,

.
,
,
. ,
, , ,
,

.


28 1974 .
().

==401


. ,
,
,
, .
.
, ,
, ,
. , ,
, , -
. .
,
,
,
. ,
,
,
,
.
. .
, ,
,
.
. ,
, , (
) .
,
, , ,
,
: , ,
,
.

==402

, ,
, ,
,. .


,
.

1) ,
,


,
.

2)
,
, .

3) ,
, ,

.
,
,

.

4) ,
, ,


, ,
.
,
,
.
==403


, : -,
,
, , -,
, ,

.

II

,
.
- ,
. ,

, -
, .


.

, . . ,
. (Gattungswesen)
.
,
, , ,
, , , ,
(causa sui),
. , ,
,

. Homo Homine
Deus est: . ,
,
,
.

==404

, ,
(
) .
, . .
,
, ,
.


.
, ,
,
. ,
,
.
()
.
, ,
, ,
. ,
, ,
,
.
,
, , ,
. , ,

.

,
,
, , ,
.
.

==405


aisthesis
episteme. ,
,
, ,
--,
.

,
. ,
,
, .
, ,
,
. .

, , ,
, ,
.

,
,
(
), .
,

. ,

,
. ( )
,
,
, ,
.
,
- .

==406


, , . ,
,
,
, , , .

,
,
, , , -.
, . .
,
.
.

. (19111914),
,

. ( , ,
) , ,
( ,
).

, . , ,
.
, ( )
,
.
: .
,
,
. ,
,
;

,
.

==407

, , , ,
.
.

,
, . ,


.

, ,
,
.


.
, ,

. ,
, .

1)
, . . , ,
.
.

2)
.
, (
).
, , , (-
) ,
.

3) ,
,
.
, ,
, ,
.

==408

4) ,
:
, . . ,
, , ,
, ,
, .

5) ,

, .
,
,
, ,
(, ..),

.

,

.

, .

,
. ,
, ,
.
,
. ,
, ,
, ,
, .
? ,
. ,


, .

==409

(, ,
, ,
.)


, ,
,
(Vergegenstandigung)
(Entadsserung), , ,
,
.


,
. , ,
, , :


. , ,

, . , . .
,
( )
. ,
,
,
.
, . ,
,
,
: ,
, .
, ,
.

==410

, ,
,
,
, ;

. ...
...
.
,
.
, ,
.
.
, ,
, , ,
. ,
,
, [I].

' , ,
,
. ,
,
( , .).
,
,
,
,
, ,
,
(entfremdet). .
,
.

==411

,

.
-
.


() ,
, ,
,
, . . .

III


,
,
, ,
.

.

,

( ),
( ).
,
,
.
, .

.
.
, .
, .
,
( }. ,
,
, ,
, , ,
.

==412

, ,
, .
.
,
.
,
(, ),
.

, ,
, , ,
.
,
, . . ,

( ) ,
:
, , , .
,
,
.
,
, . . .


. ,
, ,

.

.
.
, ,
,
.

==413

,
, .

. , ,
(
,
, , ,
). ,
,
, ,
, . ,
,
, .
;

, .


?
, ,
.
,
.

, -, .
, .

( )
. :
, , , ,
,
.

,
,

.

==414


, . ,

;
, ,
, ,
. .
,
, .
,
,
. ,
. ,
,
, .
, ,
,
, .

, ,
, ,
.
, ,
.
, ,
.
,
,
-. .
, . ,
, ,
(,
),
, , . .

==415

, ,
, .
,
,
,
,
. ,
,

.

1. ., . ., . 23, . 82.

==416

, .
?
( . . ,
1540)

,


? ,

? ,

? ,
?
,
?

, ,
,
.
?
,

?

: 1)
? 2)
? , ?
3) ? ,
, ,
?

==417

:
, ,
-
. ,
, , , .
- ,
. ,
,

. ,
, ,
. , ,
,

,
,
, ,

.
, ,
.

.
, , ,
.

.
,
, ,
, . ,
, ,
, , , .

==418

, "
;
,
; , , ,
( , ,
); ,
. :
,
, ,
.


, . ,
,
, ,
, . .

.
, ,
( ) .
,
, (
) , .
, ,
. ,
-, ,
,
, ,
,
.
( , ,

,
, ).
,
, .

==419

,
,
,
,
,
.
.
,
,
,
,
. , , , .
After Virtue"
( ) ,
. ,
,
, ,
,
. ,
,
,

, ,
.
(
) . ,
,

, ,

. ,


, , ,
, ,
,

.

==420

,
, .
,
. ,
-
, ,
, ,
(
), .

,
-
.
,
,

, ,
, .

, ,
. ,
,
.
,
, , ,
, ,
, .

, .
,
, , ,

( , )
,
, .

==421

, ,

; ,
, ,
. ,
(. ) ,


,

.
,
,
: ,

,,, ,
, .
,
,
. ,
, ,
, , .
,
,
,
.
. , ,

, , ,

, , ,
,
. ., . . ,

.
==422

, ad hoc

. ,
,

. ,

,
. ,
,
, . ,

,
, , , ,
,
, ,
.


,
, ,
.

, .

, -,
?

, :
;

, ,
, .

==423

,
:
,

? ,
, .
,
, :
.
.

? , .
in medias res, ,
,
. , ,
. ,
.
,
,
,
.
. . in medias
res, , :

, .


,
,
.
,
,
,
.

==424



,
.
, ,
, , .

, ,
, . :
? ,
?
.
?
:

, (
?),
, , ,
,
.

, ,
( ?), ,
, (
?).

.
,
, ,
, .
.

.
, , :

.

==425

,
,
,
(
, )
, . . , .
, , ,

(, ) ,
,
, ,
,

. ,
,
,
, . ,

(, ,
, ), ,
(,
)? ,
. ,
,
, ,
, .

.
,
,
,
. , , ,
,
,
.

==426

-: < , ,
. , ,
,
,
,
,
, -
, ,
. ,
, ,
,
(, )
,
, [] ... [I], ,
.


. . ,
,
, ,
,
;
.
,
, ,
,
,
, , ,
.
,
.

==427

, ,

, ,
, .


.
,
, ,
, , , ,
,
,
.
,
, . . ,
, , , .
, ,
, ( ), .

,
, ,
.
,

, ,
(. .
), , ,
, ,
,
. , .
, ,

,
,
. .

.==428


. ,
,
. , ,
, , ,
, ,
, ; ,

(, , ),

, ;
, ,
,
,
,
. .,
,
.
, , ,
.

- ,

, ,
.

, , ,
, .
: , -
, .
. , ,
, , ,
, .

==429
, , ,
, , . .,
, ,
,
. ,

, .

. ,
,
. ( ?) ,
. (
?) , ,

, ,
, . (
.
: ,
[2], ,
.)
, ,

, .

:
?


. ,

,
(
.)

==430

, ,
, , ,
,
,

,
. ,
,
,
, ,
,
, , ,
,
, , -

.
( ,
)
, . ,
, ,
,
, ,
.

, in vivo, . . ,
;

. .

.

, ,
,
(,
, ,
, , ,
),
(,
, ,
,
).

==431

,
,
,
.
,
,
, (,
. 5 , , . 7
)
, (. 9, 10). ,
, ,


,
,
,
,

.
,
,

, , ,
,
.


,
.
,
,
,

==432

, , ,
,

, ?
, -
, , (
. 3 )
, ? ( ,


.)
.
, ,
,

.



, .
. : ,
, , ,
? :
, , ', ,
( ), ,
? ,
?


, ,
, .
, ,
.

==433


,
.
( ?).

, ,

.
,
.

, .
, .
( [3]),
,
, ,
,
, ,
. ,
.
, ,
( ),
.
,

.


,
, ,
, -
.
,
,
.

==434

: 1)
.

2) .

3)
.

4) ,
, .

5) -
.

,
, -
. ,
- ;
,
, .
,
,
.



,
, ,
, ,
:
,
,
. ,
,
.
,
, ,
.

.
,
,
,
, .

==435

:
,

.


.
,
.
,
,
,
, .


.

2.
,

(, , ..).

,
, , . .
. , ,
,
,
.
,
,
,
, .

==436

,
: , , ,
, . .
,
, ,
, ,
, ,
. ,
, ,
. .,
,
. ,
, ,
, .

, .

, ,
, , -
,
. ,

.
, , ,
,

.
, ,
,

.


, ,
.

==437


, ,
,
, ,

.
,
,
, ,
( ,
).

:
, . .
.
,

. ,
,
,

,
.
,
, .

.


,
.

,
( ) ,

,
,
.

==438

,
,
,
,
. ,
,

.
.
:
.

, ,
.

,

,
, . .
.
, ,
,
,
, .

3.

. ,
,
,
,
. ,
, ,
.

==439


, ,
.
, ,
; ,
, ,
,
.

4.
, ,
: .
, )

, , , . .,
, -
,
, )
,
,
.

,
, )
, ,
.
:

;
, ,
, ,
,
,
- , ,
.

==440


,
, . . ,
, .
,
,
.
, ,

.
.

5.
,

, , , .



. ,



,
.
, ,
. .


. ,
, (,
) *
, , .

,
.

==441

, , ,
, ,
?
?

. ,
. ,

. , ,

,
, ,
,
? ,

. , ,
409 , ,
,
,
.

? ,

: ,
, ,
.
?
, ,
,
?
,

, ,

?
?

==442


,
,

? ,

.
,

. ,
, ,
. , ,
, ,
,
, , ,
, ,
,
.
.
,
.

, , .
,
. ?
?,
?, , ,

. , ,
.
, , ,
?;
: ?

==443

, -,
, ,

. , , ,

, .. , ,
,
, , ,
.
, , ?
,
, ,
,
?

:
,
,
,
.
, ,
,
,
. ,

,
. , ,
, ,
,
.
?

,
, , ,
,
.

==444


,
,
,
. , ,
,
, .


:

. "Die wahre Kritik
liegt in der Entwicklung selbst" (
. .) ,
.
,
,
( ), ,
,
:
? ?

.
,
, ,
, , ,
, .
. ,
.
, .

-, , , , ,
, ,
,

.
, ,
, , .

==445

, ,
, ,
(
),
,
.
, ,
,
, ,
, .

-,


,
. ,
,
,

, .

, , . .
.

-, ,
,
,

,
,
,
,

. ,
,
.

==446

, ,
,
,
.
?

, ,
, ,
, . .
. ,

. ,

,
, ,
,
.

,
:
.
,
. ,
,
? ,
, , ,
( ,
, . . ).

. 1)

,

. . :
.
.

==447

,
, ;

, ,
. ,

; ,
. 2) ,
,
,
, . . ,

.
,
. , -,
, .
, ,

,
. , ,
, . .

,
. ,
. ,

.

,
.
,

. ,
,
.

==448

1. BeauchampT.L.,ChildressJ.E. Principles of Biomedical Ethics 2 nd ed.. New


York, Oxford University Press, 1983, p. 235.

2. MacIntyreA. How Virtues Become Vices: Values, Medicine and Social Context.
In: E n g e 1 h a r d t H. ., S picker S. F. (eds.). Evaluation and Explanation in the
Biomedical Sciences. Boston and Dordrecht, D.Reidel, 1975, p. 97111.

3. W a r t f s k M. W. Medical Knowledge as a Social Product: Rights, Risks


and Responsibilities. In: Bondeson W. B. et al. (eds.). New Knowledge in the
Biomedical Scinces: Some Moral Implications of its Acquisition, Possesion and
Use, Boston and Dordrecht, 1982, p. 5772.

==449

:
()

,

.
.

, -,
- - .

,
,
.


. 1945 .
-,
1952 . .
(-,
, 1968) ( -, 1977),
.
. ( . )
Boston Studies', ,
.

.
: . ., , 1978.
100 .

==450

.
, -
.

.
. .:
. . .:
. ., , 1978; .
. , .:
. ., , 1977.
.
.

. ,
1979 .
, , ,
. , .
:
.
"Virtue and medicine". Shelp E., ed., 1985.

. ,
,
. ,

.
, .
60- 80-. ,


, XX . .

, . (
) .


( ,
).

==451

,
, ,
. ,
: ,
: ,
, .
,

(. 10).


, ,
.
.
- - ,
,
.

, , ,

(. . 8).

-
, ,
( ).

, .

, , , , ,

.
, .


, ,
,
.

==452


, : ,
, ,
, ,
(. 27).


.

.


.
,
, , .

.

,
, ,

, . . (, ,
),
.

. ,
,
,

. ,

. .
,
, ,
.
,
(. 38). ,
,

.

==453


, ,
, - .


, , ,
.

1.
,
.

2. -
,
, .

3.
,
.
(
, ).

4. .
,
.
,
.
.

. ,
: ,
, : ,
,
.
, ,
,
(., 1979, . 77).

==454


, , .
.

. ,
,
. ,
.

". :
,
.
, (. 27).

,
,
,
, , ,
, .

, ,

.

,
-, .
, 50- . .
. ., : . .
. , 1961, 12; . .
. ., 1962; . . .
., 1966; . . . ., 1965;
. ., . ., . ., ..
. ., 1965; . .
. ., 1971; ..
. ., 1969;
.
, 1975; .. . , 1979;
. . . . , 1982; . .
. , 1983;
. . : , , . ., 1984.

==455

,
,
, ,
:
, , , ,
. . :
,
(. 30).



.
, 60- ,
, . . ,
.
.
.

.
,
,
, .


1945 . .
, ,
, (.:
Rosenblueth A., Wiener N. The Role of Models in Science. Philosophy of science,
1945, v. 12, 4), ,
, ,
,
, ( )
.

,
(

) .
,
, .. ,
(. 34).

==456

,
.
: :
?, .
,
(. 34). , ,
, .
,


.



. ,
1986 . -
.


. , ,

, , , .



,
,
(, ) ,
. .


,
.
,
, ,
, .
, ,
.

, , .
==457


. ,


.
,
- .
, , ,
, ,
.
,

. , ,
,
, . , ,
. - -
(. . ,


) . , ,

, .

,
-
-
, , (., ,

. ., 1986). ,
,

XX . (.
: ).

==458

,
,
, .

.

.

.
.

(. 97 121).

,
,
( )

.


, .
, (. ,
: , :
,
).

, . ,
, (
, , .
, ).


,


.
,
- .

==459


(. 114). , .
, ( ). ,
...
(. 116).

, ,

.
.

,

.

,
:
,
,
- .
.
, ,
,
.

, . : ,
,
( ., . ., . 25,
. I, . 343 ( ..).
.

?
?



. , , ,
,
-
.

==460


,


.

,
,
, ,
.

. ,

,
, ,
.


(. . 51). ,

,
(. ).

, ,
. :

: , ,
, ,
(. 53).


,
. ,
, ,
, .
, , ,
.

==461


.
, . ,
.
, :
?,
?

,

, .

,
" ..." (. 43).

,
, . . ,
.

, . ,
, :

, .
,

, .


, ,
, .
,
,
.

. ,
, ,
,

.

==462

, ,
',
, . ,
. , ,
.
, ,
, ,
,
, (. .)
(. 61).

, , . -
.


, . :
...
? ,
, , , ,
(. 69). ,
.
, . ,
, .
.
-
... ,
. ,
.

;
-
.

,
!

.:
. . . .:
. ., - ,
1963.

==463


.
,
.
.

,
,
,
XX .

, . ,
, (60- )
. , .
,

(, . ,
).
,
, :
,
. ,
, , , ,
, (
) (. 57).



. ,
, :

, ,
(
) ,
(
. 1968 . 292293).

==464



.
.

,
.
.

,
,

,
,
.

, ,
,
,
.

, -,
.
1.
.
,
,
.

,

- .


,
,
( , . .),
, ,
.

2.
,
, , , .

==465

3. ,
,
.
, ,

-
,
.

,
,
,
.

, ,
,
, , .

:
, (
,
, )
,
.
, .

,

, , , (

),
, . . (.: . .
. . ., . 42, . 290).

==466


(, ,
),
.
,
. -

- .


. ,
(,
, ).
,
.

.
,
ad hoc.


( ) ,
, ,

.

,

, .

,

, ,
,
(
),
,
.

==467



,

.
,
.
, ,

,

(., , :
? ) -
.

. ,
, ,
,

,
,
, .


.

, . . ,
,
. , -
.

, ,
.
.
. ,
, ,
.

==468

.
.



. ,

.


, ,
.


.
,
,
, ,
,

.


, .

-
,
.

,
, , .


,
. ,
, ,
,
,
,
.

==469

, ,

. ,
,
. ,
,
,
.


,
(
).

, ,
,
,
, ,
.


.
, . ,
.

,
.

,
,
. ,
( )
(, ),
.

,
- ,
.
,
. .

==470

, ,
,

.
, ,
,
,
. ,
,
.



, ,
.

,
,
, ,
.
,
, , , ,
,
,
. ,
,
, .


.
,
,
, ,
.


,
,
.
==471

,

, , .


, , ,
,
.

, ;
,