. E., . ., . ., . .
2014
22.3673
538.9:519.67(075.8)
637
- .
: ..., . .
. E., . ., . ., . .
: . 1- . : -
, 2014. 108 c.
ISBN 978-5-4312-0312-1
-
, -
,
, , -
. -
, -
-
COMSOL Multiphysics. -
,
, -
.
c . E., . ., -
. ., . ., 2014
, 2014
3
1 6
2 -
7
2.1 . .
. . -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
2.2 . -
. . -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2.3 . .
. . -
. . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2.4 . . -
() . . . 16
2.5 . -
. . . . . . . 19
2.6 , , . , -
, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2.6.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.6.2 . . . . . . . . . . . 24
2.6.3 . . . . . . . . . . . . 25
2.7 , , . . 27
2.7.1 . . . . . . . . . . . . . . . 27
4
2.7.2
( ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2.7.3 . . . . . . . . 30
2.7.4 . . . . . . . . . . . . . . 30
2.8 .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.8.1 . . . . . . 34
2.8.2
( ) . . . . . . . . . . . 35
2.8.3 -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.9 . -
. , . -
. . . . . . . . . . . . . 36
2.10 . . .
-
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3
COMSOL MultiPhysics 45
3.1 .
. -
, .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
5
3.2 .
, . -
-.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3.3 COMSOL MultiPhysics. . . 54
3.3.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.4 , , . -
. , -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.5 -
. .
. . 69
4
73
4.1
COMSOL MultiPhysics . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
4.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
4.2.1 - -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
4.2.2 . . . . 82
4.2.3 . . . . . 84
4.2.4 -
. . . . . . . . . 86
4.3 . . 91
103
6
1.
-
-
.
, , .
-
,
COMSOL Multiphysics COMSOL Inc.
-
, - , -
, -
.
,
.
, -
-
COMSOL Multiphysics.
-
-
.
, -
, , -
.
: http://lnsm.school.udsu.ru/.
7
2.
2.1. . . -
. .
.
-
-
,
. ,
- , -
, -
.
-
, -
.
.
, -
.
,
-, -
[1]. -
, -
, , [1]. , -
-
8
. -
,
.
, -
, ,
, .
, -
. -
-,
-
. ,
-
, -
. , -
. , -
, , -
. . -
-
1 . , -
-.
,
, -
- . ,
. -
-
. , ,
.
/ , -
9
. , - -
. -
,
, -
. , -
-
().
, , -
, ,
, , ,
. -
, ,
, .
, -
- .
, 3 , -
.
-
.
2.2. . -
. . -
.
, -
.
-
10
. -
-
, -
.
,
-
. -
:
1. , -
, -
, .
2. , -
, ,
. -
(, ), -
(, , )
(, -
). -
() -
(), -
-
.
3. -. -
. -
-
, -
11
4. -
.
, .
5. . -
(Matlab,
COMSOL MultiPhysics, ANSYS) (, Pascal,
Fortran) .
6. -
. -
. ,
-
.
7. . -
,
.
8. .
-
.
9. -
/ . -
. -
.
, -
- -
, . -
12
-
. -
-
.
2.3. . .
. .
. .
, (. Le Systeme International
dUnites, SI) ,
. , -
, ,
-
,
(CGPM). -
, .
:
() ,
1
299792458 .
() , ,
.
() , -
-
,
13
1 ,
1 ,
2107 .
1
() 273,16
.
() ,
, -12
0,012 .
() , -
5401012 ,
1
683 /1 .
, ,
.
; -
r,
r2 .
, V = S/t, [/c].
, . -
, -
[14].
1
14
D, y, -
:
D -
y(x):
, n- D n- :
, y(x) n -
.
y(x) . -
.
, (x, y, z)
= , , . (2.4)
x y z
F (x, y, z) -
F :
F F F F ~ F ~ F ~
F = , , = i+ j+ k, (2.5)
x y z x y z
F , -
.
V~
divV~
Vx Vy Vz
V~ = divV~ = + + . (2.6)
x y z
,
V~ :
divV~ > 0 ;
divV~ < 0 ;
divV~ = 0 , .
V~
rotV~ :
~i ~j ~k
V~ = rotV~ =
x
y
z
. (2.7)
Vx Vy Vz
, -
,
.
,
, , -
, -
( , , )
( ) .
16
, ,
-
.
= 2 -
, -
:
2 2 2 2
= = 2 + 2 + 2. (2.8)
x y z
-
-
. -
. , -
n- , ,
.
2.4. . .
() . .
yx0 -
y(x) :
dy y
yx0 = = lim .
dx x0 x
d -
, , x.
- -
g , , ,
, g = f (t, x, y, z).
. -
g
17
g g g g
gt0 = g = , gx0 = , gy0 = , gz0 = , (2.9)
t x y z
-
.
, x ; -
yx0 . ,
x, y z t,
g
dg g g dx g dy g dz
= + + + . (2.10)
dt t x dt y dt z dt
( (2.10)) ( (2.9)) -
, -
, , -
() .
[22].
, .
,
. -
c(t, x, y, z)2 . , -
, ..
c .
.
. -
.
2
18
, -
t x, y, z:
c
=
t x,y,z
.
. , -
-
: , , .
c dx c dy c dz c
= + + + .
t x,y,z dt x y,z,t dt y z,x,t dt z x,y,t
c c c c c Dc
= + vx + vy + vz = + (~v c) = .
t x y z t Dt
D
= + (~v )
Dt t
() , -
.
-
, -
19
. -
.
2.5. .
. .
-
, -
(), -
(), (
. .). .
[22] -
() ().
, . 2.1:
. 2.1. .
-
, , -
. f -
(. 2.3, (2.5)).
, .. . -
20
-
, ,
f /z.
-
. - ,
. -
( ) - -
. , ,
. , -
. . . 2.2 ,
dS .
. 2.2. , -
.
.
= 1 /3
V~ = V~ (x, y, z).
, -
S, V~ S (.
2.2). -
.
, , (
).
21
-
S.
ZZ
F = F~ ~ndS, (2.11)
S
F~ = F~ (x, y, z) , ~n -
(
, ), dS
. , ,
~ = ~ndS,
dS (2.12)
(2.11) .
:
~ = dS = ndS,
dS
2.6. , , . , ,
.
, . 2.1
. , -
, -
. -
-
. ,
.
22
2.6.1.
. 2.1 .
, -
, -
. -
(, ) ( -
, -
). :
. -
, -
. -
, -
,
. -
(. 2.5).
-
.
. -
, -
.
. -
, , -
i- ci = nni , ni
P
i- n = ni
(. 2.3). ,
z dc1 /dz dc2 /dz,
23
. 2.3. : -
. N~ -
n .
d 1 d
(c1 + c2 ) = (n1 + n2 ) = 0, (2.13)
dz n dz
dni
Ni = D S, (2.14)
dz
1 dni
D = 3 < v >< l > , -
dz
, z -
24
S. .
:
.
:
m2
dni 1 1 1
[Ni ] = [D] [S] = [D] 3 m2 [D] = , (2.15)
dz s m m s
n . , n
, (2.15) -
,
dni 1/3 ; 1/. -
i-,
i- :
di
Mi = D S, (2.16)
dz
i = ni mi i- -
.
2.6.2.
-
.
. 2.4. .
, -
25
, :
dT
q = k S, (2.17)
dz
q S,
z, dT /dz , k -
. :
dT J K J W
[q] = [k] [S] = [k] m2 [k] = = . (2.18)
dz s m sKm Km
2.6.3.
.
, -
.
,
, ,
, , (-
), -
. 2.5. , -
, , .
:
du
F = S, (2.19)
dz
, du/dz , ,
z, -
, S -
, F .
(F dt = mdv/dt = dp/dt) -
26
. 2.5. ,
, V~ .
, ,
.
F
.
du
K = S, (2.20)
dz
K , -
S, S.
ij ij :
dvx
yx = , ij = pij + ij . (2.21)
dy
27
2.7. , , .
(, , )
, -
. ,
, . -
.
, ,
. -, -
. -, -
. ,
( ) .
2.7.1.
( -
) :
= ( ~u). (2.22)
t
,
:
~u = 0. (2.23)
, .
x y z,
28
. 2.6. x y z, -
. -
x x + x.
(. . 2.6):
-
.
, , -
x ( . 2.6 ). ,
x (vx )|x y z,
x+x (vx )|x+x y z.
-
.
29
x y z (/t), :
x y z = y z [(vx )|x (vx )|x+x ]
t
+ z x [(vy )|y (vy )|y+y ]
+ x y [(vz )|z (vz )|z+z ]. (2.24)
x y z x, y,
z, -
:
= vx + vy + vz = ~v . (2.25)
t x y z
2.22,
.
2.7.2. (
)
,
(2.23) (2.21),
:
dvi
ij = (2.26)
dxj
, , -
:
~u 1
+ (~u )~u = ~u p + ~g , (2.27)
t
, , , ~u =
(u1 , ..., un ) , t , p , -
30
, ~g , -
.
2.7.3.
-
T
Cp + (~u)T = (T ) + Diss ~u, (2.28)
t
, Cp p =const, T -
, t , u , -
, = , -
. -
() .
. Diss
3 2 3
" 2 2 #
1 X ui uk 1 X ui ui uk uk
Diss ~u = + = +2 + .
2 xk xi 2 xk xk xi xi
i,k=1 i,k=1
(2.29)
2.7.4.
c,
c
+ (u)c = (Dc), (2.30)
t
c , u , D .
31
2.8. .
.
, -
. -
, ,
, , .
. -
, -
,
. , -
. -
.
Pe , -
-
,
.
Cp U L
Pe = , (2.31)
k
L ; U -
-
; Cp ; -
; k .
Pe , -
32
Pr -
,
:
Cp
Pr = = , (2.32)
= ; ; -
; ; = Cp -
; Cp
.
-
. -
(
Pr > 0, 72, - 0, 75 6 Pr 6 1). -
, (, 0 C
Pr = 13,5, 100 C Pr = 1,74; 0 C
Pr = 866, 100 C Pr = 43,9 . .). Pr 6 1
(, 100 C Pr =
0,0115, 700 C Pr = 0,0039).
Nu -
, -
-
33
( ).
.
aL qc
Nu = = , (2.33)
q
L , , a
, qc , q
.
Fo
.
()
, ..
:
t
Fo = , (2.34)
d2
= /(c) , t
, d .
Bi -
.
L
Bi = , (2.35)
34
-
, , L
.
, -
. -
:
T Tf
= , (2.36)
T0 Tf
T , Tf , T0
.
:
2.8.1.
-
-
. , -
. ,
.. .
: s = c/c0 , c0 -
, FoD = tD/x20
, D .
s = s,
+ PeD (~v )s (2.37)
F o
35
PeD = u0 x0 /D . ,
, . -
-
:
1 1
= , = . (2.38)
x0 x20
2.8.2. (
)
: ~v =
Q
~u/u0 , x = X/x0 , y = Y /x0 , z = Z/x0 , = p/p0 ,
F o = t/x20 , v0 , x0 , p0 -
, , . -
: , (2.38).
:
!
u0 ~v
1 11 Y
= u0~v u0~v + 2 u0~v p0 +~g ,
x20 Fo x0 x0 x0
~v v + ~
v Eu Re
Y Re
= Re(~v )~ + ~eg , (2.39)
Fo Fr
Re = u0 x0 / , Eu = p0 /u20 , Fr =
u20 /gx0 , ~eg .
Recr , , , -
36
. Re < Recr
, Re > Recr .
2.8.3. -
: -
( (2.36)) = (T Tc )/(T0 Tc ), -
Fo= at/x20 , l = /0 ,
T0 Tc -
, 0 .
, -
:
= (
)
+ Pr Ek Diss
~v ,
+ Pe(v ) (2.40)
Fo
(2.29).
Diss
2.9. . -
. , . -
. .
-
, . -
,
.
, , , ,
.
, y1 ;
(. 2.7) F~ , , -
37
. 2.7. -
. ,
, -
.
~ . -
, N
y, -
. F~
~ , -
N
. , -
y :
y F (F = |F~ | = |N
~ |). -
F = ky. (2.41)
. ,
-
.
, k -
38
. 2.8. -
.
.
. -
, (2.41), -
, -
. -
, -
y, y/y1 .
-
:
y
= , (2.42)
y1
y1 .
.
, . 2.8, () ().
.
( ).
(. 2.8, ()), -
. (. 2.8, ()),
39
, -
( ). -
-.
, , -
. -
, -
.
, ,
.
,
. -
,
1 T . (2.43)
T . (2.44)
T = T . -
-
.
-
, -
.
, -
.
40
-,
[4], , -
, -
max = T . (2.45)
1 > 2 > 3 ,
2|max | = |1 3 | = T , (2.46)
1 , 2 , 3 ,
. (2.46) -
-. -
,
. , -
.
i = T . (2.47)
1 q
i = (x y )2 + (y z )2 + (z x )2 + 6(xy
2 + 2 + 2 ). (2.48)
yz xz
2
(2.47) -.
, -
. (2.46) |max | = 0.5T , (2.48)
|max | = 0.58T . , -
. -
41
. -
,
(. 2.8, ()). -
,
(. 2.8, ()),
, ,
T .
,
COMSOL Multiphysics 205-
209 [20].
2.10. . . . -
.
-
, -
.
-
. , -
(, ,
). , -
.
-
. -
.
, ,
, -
.
, . -
42
,
() .
-
(, , , , -
). -
. -
. -
[11].
-
[12], [3],
. -
, 3 , -
. -
-
:
TL = (C), (2.49)
S T
a4T = , (2.50)
t t
S (SC)
(DSC) + k(C) C = , (2.51)
t t
T , C , S
, D , a -
t . (2.49)
-
. (2.50)
(2.51),
3
Tk , , -
TL
TS . 50-80 .
43
(. [14]) , -
, -
, -
S(x, y, z, t) . ,
, -
, , S 1, , S 0. ,
,
, . -
-
T, C S
.
-
C k(C)C -
T = (C), k ,
. - -
-
. , , -
[12].
S (SC)
(2.51) k(C) C = ,
t t
, -
[2], -
-
:
1
C0 (1 k) ,
S= (2.52)
C
C0 - . ,
T, C, S, (2.50), ..
44
, :
T
a4T = (T ) , (2.53)
t
(T ) ,
:
1, (T > TL ),
1, (T < TS ),
(T ) =
2 k
Ta TL 1 k
1+ , (TS < T < TL ),
(1 k)(Ta TL ) Ta T
(2.54)
TL , TS
(), Ta
. -
( 4.2)
. -
-
, -
[12].
45
3.
COMSOL MultiPhysics
3.1. .
. -
, . -
.
. -
-
,
, .
.
-
. :
1. ( ).
2. .
3. .
. -
-
.
46
. -
, ,
[1].
( )
XVII
. -
7080- XX
.
, -
, .
( -
x t) ()
() {xi }, {ti }, .
,
. ,
, () -
. -
(-
). -
[14].
:
1.
.
2.
.
47
-
, :
1. -
.
2. -
, .
3.
, .
4. -
, .
-
, .
1970- -
[6]. -
, -
. -
.
. -
, -
.
. -
. -
. -
-
48
. -
. -
, -
, -
, [17].
:
1.
.
2. .
,
.
3. -
, -
.
.
. ,
, -
.
XX ,
.
. 1944 . ,
. -
(. 3.1).
49
- F FFF FFF
- FFF F FF
- F FF FFF
F FF FF
-
-
3.1. -
,
.
1. -
. , -
.
2. -
.
3. . -
,
.
70- 80- XX ,
, -
[9].
. -
, ,
50
.
-
N
. -
3.2
. 3.1 -
.
3.2. . -
, .
-.
.
-
. , -
,
- ,
[1]. -
-
.
.
:
1. .
. -
,
.
2. -
, .
51
3. -
, .
, , -
. ,
-
,
.
4. -
() , -
. i- -
ri ), r~i -
hi (~
, i- -
. ,
.
- -.
-
- , -
- 2- -
. - -
,
, -
.
. -
i :
nk = ki + 1, (3.1)
52
nk ki -
. i :
(ki + 1)(ki + 2)
nk = , (3.2)
2
i :
- -
, , -
. - ,
-, . -
- -
, , ,
. , -
, Nu
- .
- -
. N
, -
(
) Nu
- .
, -
.
, -
. ,
53
, -
, , -
. ,
-
. ,
1915 . -
. ,
: , -
. -
.
.
:
Lu f = 0, (3.4)
L , :
X
u = hi (r)Ui , (3.5)
Ui i- , -
:
= Lu f. (3.6)
, ,
:
Z
hi (r)dr = 0 (3.7)
r
hi (r). (3.7)
hi (r) . -
, -
54
, -
.
:
[K]{U } = {F }, (3.8)
[K] ,
, N . -
,
-
N .
-,
, [16].
, , ,
, -
. , (
), -
.
,
, , ., ,
-
. ,
COMSOL
:
-
, ,
.
,
.
,
, , .
COMSOL MultiPhysics -
. -
, -
, ( -
), -
. COMSOL MultiPhysics
. :
, ,
, -
, ,
, ,
, ,
56
,
(MEMS),
-
, ,
,
,
-
, ,
, .
,
(-
).
3.3.1.
-
,
:
arc constant /
convergence
aspect ratio
coupling variable
57
initial condition
curve
iteration
degrees of freedoms
iterative solver
dependent variable
mesh -
Dirichlet boundary condition
multiphysics -
discretization
Neumann boundary condition
domain
edge (i.e. edge element)
node
embed (i.e. embedded object)
ODE -
error
pair ()
face
parameter (-
FEM - )
PDE
finite element -
point
flux
scalar and vector variables
grid -
independent variable -
solution
58
solver surface
stability symmetry
tensor
steady model
( time-dependent model -
)
COMSOL Multiphysics -
.
3.4.
. 3.1.
-
(. 3.1) , . -
( File, Edit,
Options, . . . ) -
, , ( -
). ,
.
( ),
-
.
COMSOL
COMSOL 3.5 -
, - . -
-
59
. 3.1. COMSOL
60
; -
COMSOL -
; ;
, ( -
). ,
. -
, -
.
, , -
, , -
-
. ,
.
COMSOL Exit File,
.
!
3.4. , , . -
. ,
.
, -
omsol MultiPhysics :
1. . -
/ -
{ui }, -
, , , ,
. -
{xi }
61
. 3.2.
.
62
. 3.3. .
. 3.4. .
63
t. -
, . -
,
, .
2. .
1D, 2D, 3D, 1D axial 2D axial, . 3.2.
-, - . -
, ,
, -
. ,
(-
) , .
, -
, -
.
, .. , -
. , -
,
.
. ,
, -
, .. 1D .
2D . -
-
, 3D .
. -
64
,
, -
.
1D axial. ,
, ,
2D axial .
3. /. -
-
. (application modes) -
, . 3.2. COMSOL MultiPhysics
. -
Heat Transfer Module, Chemical
Engineering Module, Structural Mechanics
Module ,
. -
, -
, , - , ,
..
( ) ( -
) . -
, ,
-
. , -
. -
ui , -
. u, v, w, p
.
4. . -
65
-
. , -
.
, -
, -
,
. , , -
. -
,
,
() . -
,
, , , , 2 3 -
2D . 3D -
. -
, -
. -
- , -
-
, ,
.
, -
. -
-
, ,
, . -
,
66
COMSOL
.
5.
. . 3 -
- , -
. , -
, , , -
p, /,
. -
.
, .
Subdomain Settings
, . 3.3. , -
(subdomains),
. -
. -
-
, . 3.4.
-
[14], -
I, II III . -
COMSOL , -
. -
, . -
(I ) u = f (~r, t) -
u (-
). (II ) u = g(~r, t)
67
, , -
, , -
. -
, -
, -
, . III h(u, u) = s(~r, t)
, ,
,
.
6. . -
, -
. -
,
. ,
.
-
, -
. -
, -
. ,
.
7. . ,
, ,
. -
,
.
68
-
(. -
. 4.3). /
,
. -
-
/ . -
-
: -
, ,
.
8. .
.
. -
-
, .. ,
-
. /, -
, -
-
.
COMSOL MultiPhysics -
[20].
Quick Start and Quick Reference -
.
Users Guide[19] -
, .
69
3.5.
. .
. .
, COMSOL
(.
3.3), 3.4. ,
.
-
(-
),
.
,
.
, -
.
.
1 :
, -
u
G.
u|G = u0 (x), (3.9)
G , -
, u0 ,
x 1D .
70
2 :
, -
. -
: .
u
= u1 (x), (3.10)
~n G
~n G, u1
, .
COMSOL Multiphysics
, (
), -.
(. . 3.5) -
, .
, , -
.
COMSOL -
, , -
.
(. 3.3).
,
COMSOL.
, -
,
. :
71
. 3.5. . -
, .
,
-
.
, -
(
).
-
, .
-
.
, , Weak
contributions, .
72
. 3.6. .
,
(. . 3.6), -
.
73
4.
-
,
.
,
.
,
. -
,
, -
, ,
.
-
()
, -
, ,
. -
, , -
. II -
, , I
. , , -
, ,
.
74
4.1.
COMSOL MultiPhysics
-
- , -
. -
, , ,
. -
, , , -
. ,
-
.
, -
.
-
, -
.
-
-
, -
- . -
-
, 3.4. -
, -
,
.
-
-
, /, ..
75
-
.
, , -
, , -
,
. -
-
( -
) , -
, , , ,
, , . -
, -
.
COMSOL -
3.4.
4.2. -
4.2.1. -
-
-
-
[15].
[12, 3, 8], -
-
76
. -
:
Vc > 103 /,
-
. ,
;
, T < TP , TP -
, -
;
: () -
, () -
, () -
, () , ()
.
[12, 8]:
T
(T ) = a (V , ) 2 T + F (qL ), (4.1)
t
, -
; T ; t
; a ; V -
,
; F = qL
,
y . qL
77
-
.
, ,
-
. -
,
= const -
. -
. 4.1, -
P S .
,
,
(. 4.1) :
1
a = a0 , (4.3)
1 V
a0 .
(T ) = 1 + (dS/dT ), , S
,
(2.54). ,
[8] -
78
. 4.1. P S , -
. -
(4.5)(4.12).
: C
Z
dC
=1 exp . (4.4)
(1 k)C0 (C) (1 k) C
C0
C () , k = CS /CL
, -
CS CL
, TL = (C) , -
TL ( ,
) . -
TL = TA + mC, TA -
, m - .
,
, -
k m
-
, [21].
79
k m, -
[2]. -
.
(4.1)
F , qL (t, x, y),
, , qL0 (t, x) -
(4.2). qL0 (t, x)|y=0
, -
,
:
Pact
qL0 (t, x)|y=0 = g(x)(t), g(x) = gu (x) gn (x), (4.5)
Rb
gu (x) = (1/2)H(|x Xb | Rb ), (4.6)
Rb2 (x Xb )2
gn (x) = exp , (4.7)
(2b2 )1/2 2b2
= H(2 t mod 1 ). (4.8)
Pact , g(x)
, -
, Rb , Vb , X0 Xb = X0 + Vb t , -
,
, b , 1 2 () -
, H -
. g
gu gn
. g ,
90% -
, Rb .
80
4.2 , gu gn , -
.
1 P -
[22]
~n ~q|1 P = h (T T ) + SB (T 4 T
4
), (4.9)
, -
h , -
, h , -
T Th . h
-
.
~n ~q|3 S = h (T T ). (4.11)
-
:
1
2
0 2 4 6 8 10 12
t/2 ()
0.7
gn
gu
0.6
0.5
0.4
g
0.3
0.2
0.1
0
-2 -1 0 1 2
(x-Xb)/Rb ()
. 4.2. (a) -
, t/2 , 1 2
() -
. () g
(x Xb )/Rb -
. g gu gn
.
82
2 P 4 P 2 S
4 S , -
(4.12),
.
T |P ,S = T , (4.13)
T , .
, (4.1)(4.13)
.
-
COMSOL MultiPhysics,
. -
.
4.2.2.
, -
-
,
, 3D, 2D
1D .
, -
, -
. ,
, , ,
.
-
83
L -
, . -
, -
, -
. L , -
,
, . , -
L
.
.
-
. 2
, -
. , -
. ,
.
, -
. , -
,
L.
,
(.. ), .
-
,
84
4.2.3.
-
, . 4.1 [13].
,
, -
, -
. ,
: 1) Pact , 2) -
f , 3) Rb , 4) Vb , 5)
.
Pact -
, ,
, .
-
. , -
. -
, .. -
, -
15%, ,
.
f
, -
.
, -
, .. -
. -
85
.
: -
.
, -
. -
, -
. ,
. -
.
Vb -
, . -
, -
:
, , .
l
Vb . 50 150 /
l c 95 50 . -
225 150 .
, -
, -
, , ,
.
-
.
. -
86
4.1.
, .
1 , Pact 10
2 , f 32
3 - Rb 10
,
4 , c/ Vb 10
5 , 2 100
6 J0 1, 5 1013
, /2
7 , K T 293
8 0,4
9 5 104
, 1/
10 h 50
,
/(2 K)
11 h 10000
2
, /( K)
l 80 140 Vb = 50 /c.
, -
, ..
, . -
Vb
, -
, -
.
4.2.4.
Fe-5
.%Ni. Fe-Ni
87
-
.
, -
. 4.3 -
. -
(. 4.3) -
, , -
.
1 -
1-10 . -
-
. (. 4.3)
TL =1784 K c -
. -
T =3100 ,
. -
(. 4.3),
-
. ,
-
1 .
,
Vb Rb /1 .
-
. 4.4. t < 2 -
V > 1 /c. -
88
. 4.3.
2 = 100 -
. t/2 ,
, : ) 0,6, ) 5, ) 20, ) 50.
89
. 4.4. -
.
TL TS .
, -
. -
, T=TL
. -
Ymax = 35
, -
Y Ymax t.
, .
. 4.5 T
y = 0 Tboil = 3190 K. -
14 , -
1 .
T = TL -
.
90
()
()
. 4.5. () ()
t y .
91
. y Ymax = 30 -
T TL 5 .
(. 4.5) -
. -
, -
, .
. 4.5 4.4
:
|gradT | 107 5107 /, Vc
107 /.
4.3.
1. ( -
)
: I
.
: -
,
() I ,
.
-
,
I .
, -
, , .
92
XIX , -
-
, .
. -
-
. , ,
.
, ,
. -
, -
. -
, -
.
:
1. COMSOL MultiPhysics. (
) 1 - I .mph.
2. (Constants), . 4.6. -
, -
, .
3. (Subdomain settings).
T H. -
?
4. (Boundary settings).
, .
93
. 4.6. N1. .
? -
.
5. , -
. .
, . 4.7?
?
6. (latent heat),
2 . .
.
7. . -
(thermal
diffusivity), 2 . .
.
1. I ?
2. .
94
. 4.7. N1. -
t = 0.001 c.
3. ?
4. ?
2.
: -
CO2 -
.
: -
,
. -
, ,
(, CO2 ), -
, -
. 10 -
1010 /(2 ), ,
95
100 , . -
-
.
,
. . 4.8 -
.
,
. -
,
400 , -
, . -
.
, -
, . 4.9.
:
1. COMSOL MultiPhysics.
2 - .mph.
2. (Constants), . 4.6. -
, -
, .
3. ,
. -
, , -
. -
?
96
()
()
()
()
. 4.8. -
CO2 -
10 100 /. -
t: () 1 , () 10 , () 25 , () 40
. .
5 1, 1 ; 400 1600
100 .
97
. 4.9. CO2
.
4. (Boundary settings).
, . -
-
?
5. , -
.
.
6. -
. . -
?
1. ?
2. ?
3. , -
?
98
4. , -
?
3.
: -
.
:
-
. -
-
, 100 . -
,
-
.
, . -
-
, . -
- ,
, -
, () -
. ,
-
. ,
.
4.2.4.
:
1. COMSOL MultiPhysics.
99
3 - -
.mph.
2. (Constants), . 4.6. -
, -
, .
3. ,
. -
, , -
, . -
-
?
4. , -
.
.
5. , -
, . -
?
6. 5 . -
. -
? .
7. ? -
.
? -
.
:
100
1. ?
2. ?
3.
?
4. -
: -
.
: -
-
. -
/ ,
, -
, .
, -
, -
.
, -
. -
, -
, , .. -
, . -
: V ,
. -
.
101
V :
V = V.. /V , (4.14)
= S.. /S , (4.15)
V S .
-
-, ,
, -
, .
:
1. COMSOL MultiPhysics.
4 -
.mph.
2. (Constants), . 4.6. -
, -
, .
3.
, .
, , , -
, -
.
4. , -
.
.
102
5. 1.5 . . -
-
? .
6. . -
50%. . -
-
? .
103
1. . . . : -
. - .: , , 2007. 440 .
2. . .: -
, 1997. V. 2.
3. . . -
. , 2006.
4. . . , . . . .
" " -
, 2004.
5. . . . : . 3- . -
. . 4- ., . .:
, 2005. 432 .
6. . ., . .
-
// - N 2 (36). -.: -
2004. . 70-81
7. . . . : .
.: . ., 2002. 840 .: .
8. .., .. -
-
// . . . 2008. P. 3757.
104
9. . .: -
, 1979. 392 c.
10. . . . : -
. -
, ,
2010. 49 .
11. . . , . . . : . .:
. 10 . . V. . . I. 5- ., .
.: , 2005. 616 .
12. .. .
.: , 1987. 224 .
14. A. . , . . . .
.: , 1977. . 552592.
15. . ., . .
, -
. .
. . . : - -
, 2011.188 .
16. . .: -
, 1988. 353 c.
17. . . -
.: - . 1984.
152 .
105
18. .. - . .:
. - , 1954.
22. Bird R., Stewart W.E., Lightfoot E.N. Transport phenomena. Wiley,
2002.
1-
426034, . , . , 1, . 4
./: +7 (3412) 50-02-95, E-mail: editorial@udsu.ru