Вы находитесь на странице: 1из 84

Si^IIq Choves

Esperanto-Portugus

V edio
Digitized by the Internet Archive
in 2014

https://archive.org/details/dicionriodoprincOOsyll
SyllQ Chaves

Dicionrio do Principiante

Esperanto-Portugus

com especial nfase na derivao, seja com


mudana da terminao gramatical, seja com o
uso de afixos ou com a formao de palavras
compostas: contm, na mesma ordem alfa-
btica, 1.300 palavras primitivas essenciais e
cerca de 4.500 derivadas, das quais 1.700 em
verbetes autnomos.

ASSOCIAO PAULISTA DE ESPERANTO


1^ edio
So Paulo, 1999
diagramao e arte: Sylla Chaves
desenhos: Karlo Teodoro

1^ edio - 1999

Sylla Chaves

ASSOCIAO PAULISTA DE ESPERANTO


Rua Fustolo 124 - gua Branca
05041-000 - SO PAULO - SP

tel: (011) 3862-1183 (das 15 s 19 horas)


Dedico este livro

a meu av Jos Luiz de Magalhes,


que despertou em mim o interesse e a curiosidade
por dicionrios e enciclopdias e me fez perceber que
eles podem ser instrumentos no s de consulta
eventual, mas tambm de estudo constante, para
aperfeioamento lingstico e aprimoramento cultural;

ao doutor Lzaro Lus Zamenhof,

que criou este maravilhoso instrumento - o esperanto


- que, aps rpido aprendizado, proporciona uma
comunicao precisa e rica, que este Dicionrio do
Principiante talvez permita vislumbrar.

e aos grandes dicionaristas do esperanto,

encabeados por Gaston Waringhien, na Europa,


e L. Porto Carreiro Neto, no Brasil, que ilu-
minaram o caminho que devemos seguir, para que o
esperanto continue eqidistante de todos os povos do
mundo, e para que no tenha o destino do latim, que
se esfacelou, deixando, aps sua poca urea, a
Babel em que voltamos a viver.

Conn os agradecimentos do
DESENHO 1

Sufixos AJO e ULO

1. barbulo 10. glaciao 16. kokidajo


2. senharulo 11. fritita ovo 17. akvaj gutoj
3. trinkao (ovao) 18. nago
4. manao 12. kreskao 19. turo
5. dikulo (
= planto )
20. murego
6. maldikulo 13 birdo 21. premo
7. blondulino (longkrurulo) 22. ovoflavo
8. nigruleto 14. fortikao 23. ovoblanko
9. glacio 15. fortulo

4
Sumrio

Desenho 1 - Sufixos AJO e ULO 4

Sumrio 5

Prezento al la esperantistoj 6

Apresentao aos esperantistas 7

Desenho 2 - Afixos INO, IDO, GE e VIR 8

Apresentao aos principiantes (e aos reiniciantes) 9

Agradecimentos 13

Desenho 3 - Nmeros e clculos (nombroj kaj kalkuloj) 14

Desenho 4 - Correlativos (tabelvortoj) 15

Abreviaturas 16

Sinais 16

DICIONRIO DO PRINCIPIANTE (Esperanto-Portugus) 1

Nota: Os quatro desenhos aqui apresentados aparecem entre


os 82 do livro Originala Esperanta Bildvortaro, do
mesmo autor e da mesma editora. Nele tm os nmeros
4, 5, 16e 19.
Prezento al la esperantistoj
Kiam mi eklernis Esperanton, mi estis informita, ke i estas simpla,
belsona, ria kaj preciza. Miaj unuaj legaoj estis La Vidvineto (tradukita de
P.C. Neto) kaj Fundamenta Krestomatio. Tiel mi konvinkiis, ke la

informo estas prava. Kiel poezi-amanto, mi ofte latlegis poemojn el la

Krestomatio. Kiel simpie, flue, melodie kaj signifoplene verkis Zamenhof,


Devjatninka\ Grabowski!

Kaj kial Esperanto povas esti samtempe ria kaj simpla? Pro du efaj
kialoj.Unue, pro ia baze latina radikaro. Kaj due, pro la facilo krei novajn
vortojn per nura ano
de finao, aldono de afiksoj a
kunmetado. La unua
kvalito proksimigas in al la portugala. La dua in malproksimigas. Des pli
bone por Esperanto. La portugala lingvo estas malfacila. Nur post longa
lernado oni komencas ui la belecon kaj riecon de nia nacia lingvo. Niaj
nekieruloj iupae sentas bezonon prunti vortojn el fremdaj lingvoj.

Nelson Pereira de Souza, en la Enkonduko al la reeldono de la


bonega verko de Ren de Saussure - La Vort-strukturo en Esperanto
-, dividas la lernadon de nia gramatiko en ses tupojn, el kiuj la lasta (vort-

konstruo) estas multe pli granda ol la aliaj. En la lasta paragrafo, Nelson


dirs: "Mi esperas do, ke i tiu libreto povos helpi al iuj transsalti la lastan
tupegon a- pli bone - transformi in en simplan tupon, kiaj estas la
ceteraj gramatikajoj." Dankon, Nelson^. Unue, pro tiu reeldono, kiun vi helpis
fari. Kaj due, pro via trafa Enkonduko.

Fakte, en nia lando la granda tupo ekzistas, kaj pro i multaj dirs, ke
Esperanto ne estas facila. Kaj tio okazas pro tri kialoj. Unue, pro la latinida
karaktero de nia lingvo. En i
malmultaj rimarkas la signifan rilaton inter la
devenaj vortoj kaj la kiuj estas en ili, precipe kiam tiuj morfemoj
morfemoj,
estas grekaj a
latinaj. Kaj Esperanto farias bona ilo por faciligi la
komprenon de nia propra lingvo. Ekzemple: depender = despendi,
Inflamao = bruPumo kaj pentgono = kvin'angulo. La dua kialo estas la
preska kompleta manko de derivaoj en la malgrandaj vortaroj de Esperanto
al la portugala. Kaj la tria estas, ke multaj elementaj lernolibroj, anstata doni
la informojn, kiuj mankas en la vortaroj, plie kaas ilin, lasante, ke la granda
stupo fariu netransirebla por tiuj, kiuj senaverte komencas legi anta la
kompletigo de almena 2 a
3 kursoj tiaspecaj.

Darigante la laboron, kiun mi komencis per la gramatikaj notoj en


Esperanto en Ekrigardo, mi volas la granda tupo.
helpi la transiron de
Celante anka unuecon de Esperanto, mi nur uzis derivaojn troveblajn en
la

aliaj vortaroj. Krom PIV, mi plejmulte uzis la bonegan Grand Dictionnaire

Espranto-Franais de G. Waringhien. Dankon al li.

Syllo Chaves

6
Apresentao aos esperantistas
Quando comecei a aprender o esperanto, fui informado que ele
simples, sonoro, rico e preciso. Minhas primeiras leituras foram A Viuvinha
(traduzida por P.C. Neto) e a Fundamenta Krestomatio. Assim eu me
convenci de que a afirmao verdadeira. Como amante da poesia, muitas
vezes li, em voz alta, poemas da Krestomatio. Com que simplicidade,
melodia e riqueza de significado escreveram Zamenhof, Devjatnin e
fluncia,
Grabowski!
E por que motivo o esperanto pode ser, ao mesmo tempo, rico e
simples? Por dois motivos principais. Primeiro, por suas razes basicamente
latinas. E, segundo, pela facilidade com que se criam novas palavras com
simples mudana de terminao, acrscimo de afixos ou justaposio. A
primeira qualidade aproxima-o do portugus. A segunda o afasta. Tanto
melhor para o esperanto. O portugus difcil. S depois de longo
aprendizado que se comea a saborear a beleza e a riqueza de nossa
lngua nacional. Os menos cultos entre ns, a cada passo, sentem
necessidade de tomar emprestadas palavras de idiomas estrangeiros
Nelson Pereira de Souza, na Introduo reedio da tima obra
de Ren de Saussure - A Estrutura das Palavras em Esperanto -,
divide o aprendizado da nossa gramtica em seis degraus, dos quais o
ltimo (construo de palavras) muito maior do que os outros. No ltimo
pargrafo, Nelson diz: "Espero, pois, que este livrinho possa auxiliar todos a
saltar este ltimo grande degrau, ou melhor, transform-lo em um degrau
comum, como so os outros temas gramaticais".Obrigado, Nelsod Primeiro,
por essa reedio, feita com sua ajuda. E, segundo, por sua oportuna
Introduo.
De fato, em nosso pas, o grande degrau existe e, por causa dele,
muitos dizem que o esperanto no fcil. E isso ocorre por trs motivos.
Primeiro, pelo carter neolatino da nossa lngua. Nela poucos percebem a
relao semntica entre as palavras derivadas e os morfemas que as
compem, principalmente quando provm do grego ou do latim. E o
esperanto torna-se um bom instrumento para facilitar a compreenso da
nossa prpria lngua. Por exemplo: depender = despendi, inflamao =
bruPumo e pentgono = kvin'angulo. A segunda razo a quase total
ausncia de derivaes nos pequenos dicionrios do esperanto para o
portugus. E a terceira que muitos livros de cursos elementares, em vez de
darem as informaes que faltam nos dicionrios, escondem-nas ainda mais,
deixando que o grande degrau se torne intransponvel para aqueles que,
inadvertidamente, comeam a ler antes de concluir pelo menos 2 ou 3 cursos
dessa espcie.
Continuando o trabalho que iniciei com as notas gramaticais de O
Esperanto num Relance, quero ajudar a passagem do grande degrau. E,
desejando tambm contribuir para a unidade do esperanto, s apresentei
derivados que se encontram em outros dicionrios. Alm do PIV, o que eu
mais consultei foi o timo Grand Dictionnaire Espranto-Franais de
G. Waringhien. Obrigado a ele.

Sylla Chaves

7
DESENHO 2

Afixos INO, IDO, GE e VIR

1. BESTO 13. leonidoj * 24.junulino


2. HOMOJ 14. virkapro * 25.junulo
3. BOVOJ 15. kaprino 26. geknaboj:
4. LEONOJ 16. kaprido * 27. knabino
5. KAPROJ 17. virkoko * 28. knabo
6. KOKOJ 18. kokino 29. bebo
7. INFANOJ 19. kokido 30. gefiancoj
8. virbovo 20. kokideto 31. fiancino
9. bovino plenkreskuloj: 32. flanco
10. bovideto * 21. sinjoro 33. vualo
11. virleono * 22. sinjorino 34. fiancina robo
12. leonino 23. gejunuloj: 35. flor'bukedo

8
Apresentao aos Principiantes
(e aos Reiniciantes)

1. Um pequeno dicionrio para ser estudado

Este um dicionrio diferente dos que costumamos encontrar, no s


em esperanto, mas tambm em outras lnguas. Serve, como qualquer
dicionrio bilngue, para buscar o sentido das palavras que encontramos por
primeira vez. Mas sua finalidade primordial no a consulta eventual, e sim
o estudo regular.

Para traduzir textos que nos caiam nas mos por acaso, este
dicionrio insuficiente. Outros dicionrios pequenos tm muito mais
palavras simples. Mas nossas 1300 foram selecionadas com cuidado, pela
frequncia com que so usadas e pela possibilidade de com elas obtermos
derivados teis. Nos dois pequenos dicionrios de esperanto mais
conhecidos em nosso pas encontramos, por exemplo:

atrplo, armole. oksikoko, arando, oxicoco.


mazurko, mazurca. samovaro, samovar.
merizo, ginja. sekstanto, sextante.

As tradues de mazurko, samovaro e sekstanto em nada


satisfazem nossa curiosidade. Ou j sabemos o que significam, e no
precisamos procur-las no dicionrio, ou no sabemos, e continuaremos no
sabendo. As palavras atriplo e oksikoko apresentam um problema ainda
mais grave, pois nossos dicionrios de portugus de tamanho mdio (aos
quais recorreramos, prosseguindo nossa busca) no registram nem armole,
nem arando, nem oxicoco. Aos curiosos comunico que armole uma verdura
europia; ginja, uma espcie de cereja; oxicoco, uma frutinha norte-
americana [cranberry); e samovar um aparelho para fazer ch.
Evidentemente, o dicionrio que aqui apresentamos no inclui essas
palavras. Nem outras, igualmente sem interesse para o principiante, que
enchem as pginas desses e de outros pequenos dicionrios.

O defeito aqui exemplificado com dicionrios do esperanto para o


portugus no significa que sejam piores que os das outras lnguas. Pelo
contrrio, so bem superiores mdia. O problema geral em dicionrios
bilngues pequenos: h neles verbetes de mais e informao de menos em
cada verbete. O que procuramos fazer aqui exatamente o contrrio.

2. Palavras oficiais, frequentes e importantes


Em esperanto h menos de 5.000 razes oficiais e dezenas de
milhares no-oficiais. Das seis palavras listadas acima, cinco so oficiais. S
por isso nossos dicionaristas as incluram, apesar da sua inutilidade para os
principiantes. Aqui, preferimos incluir s palavras importantes.

9
Em esperanto vale a pena saber se uma palavra ou no oficial. As
palavras oficiais pertencem ao Fundamento do Esperanto
ou foram
oficializadas pela Academia. Isso nos d uma certeza da sua
internacionalidade. Entretanto, nem todas as palavras oficiais so
importantes. E h palavras importantes ainda no oficializadas, em virtude da
lentido com que trabalham as academias.

Nosso Dicionrio do Principiante tem a seguinte constituio:

oficiais no oficiais total


abreviaturas - 20 20
nomes prprios 67 13 80
outros 1.185 15 1.200
TOTAL 1.252 48 1.300

Nenhuma abreviatura foi ainda oficializada. Por isso, as 20 includas


aqui no so oficiais, mas so muito importantes, como, por exemplo, -ro
(Dr.), ktp (etc) e t.e. (i.e.). E so poucos os nomes prprios oficiais em
esperanto. Escolhemos 67 dos menos de 300 existentes. Entre eles, anglo,
Brazilo, Paulo e Petro. E acrescentamos alguns no-oficiais muito usados,
como Adamo (Ado), Karlo (Carlos) e Palestino (Palestina).

Nossas 20 abreviaturas e as 28 palavras primitivas no oficiais neste


so precedidas do smbolo "" bem visvel. Entre elas esto, por
dicionrio
exemplo, komputi, kooperativo e plao, todas muitssimo usadas.
Esperamos que a Academia no retarde sua oficializao.

Nestas primeiras pginas aparecem algumas palavras no includas


no dicionrio, parano ultrapassar o nmero por ns prefixado de 1.300
razes e 3.000 verbetes. Temos certeza de que ningum vai procur-las, pois
algumas esto nos desenhos, como atleto (atleta), bebo (beb) e kepo
(quepe). E outras, da Apresentao aos Esperantistas, como latino (latim)
e strukturo (estrutura), tm a traduo na pgina ao lado.

3. Verbetes com palavras derivadas

Ao estudar nossos verbetes, vale a pena rever, principalmente, as


terminaes, os afixos e as palavras sem terminao (como preposies e
advrbios simples), todos eles com longas explicaes. Convm, tambm,
examinar preposies e advrbios usados como prefixos. Que diferena h
entre veno, alveno e deveno? entre eliri e foriri? entre teli e pristeli?
e entre lerni e eUerni?

Na opinio do autor, mais do que os verbetes simples merecem


ateno os 1700 derivados em verbetes autnomos. Posttagmezo to
importante quanto mateno e vespero. Eksterlanda palavra mais usada
do que greka ou turka. E bonvolu, datreveno, kunlabori, samideano,
subskribi e vodoni so palavras do nosso quotidiano.

10
Para ingressar em nosso Esperantujo preciso alii, interparoli
e familiarizar-se com jarlibroj, kunsidoj e estraranoj. Alguns desejaro
apenas interani potkartojn kaj potmarkojn. Outros preferiro
corresponder-se com naturamikoj, sennaciistoj ou homaranoj em
busca de savtabulo para os problemas que afligem nosso mundo.

Pouco importam nossos interesses. Todo aquele que deseje ler,


conversar ou escrever sobre algo mais do que banalidades, em nossa lngua
internacional, precisa aprender as regras de derivao. Sem elas,
aprendemos uma lngua pobre, para gaguejarmos ao falar ou para
escrevermos sem os mnimos requisitos da boa literatura. Estaremos
transformando o esperanto naquela lngua que nossos adversrios dizem
que temos: um simples cdigo para as necessidades mnimas de um turista
perdido na Babel moderna.

O esperantista iniciante pode ter-se assustado com os derivados


apresentados acima sem traduo. Se ainda os desconhece, procure-os
neste dicionrio. Ver que perdem o mistrio quando separamos seus
elementos com um apstrofo:

arii hoin'ar'ano kun'sido sam'ide'ano


bonVoli inter'paroli natur'amiko sav'tabulo
dafreVeno inter'ani post'tag'mezo sen'naci'isto
Esperant*ujo jar'libro pofkarto sub'skribi
estr'ar'ano kun'labori pofmarko voc'doni

4. Derivados teis e habituais


Agora preciso que fique claro que no apresentamos uma lista
completa dos derivados em esperanto, pois seria impossvel. Basta
exemplificar com os numerais. Mostramos muitos derivados dos nmeros um
a dez (dekoblo, dekobligi, dekono, dekonao, dekonigi, dekope,
dekestro, dekumi, dekuma, dekangulo, deketaa, dekjara etc), mas
quase nada a partir de onze. Bastaria prosseguir assim at 5.000 para
termos o maior dicionrio de esperanto do mundo!

Preferimos, porm, apresentar apenas derivados teis e habituais.


Omitimos at mesmo alguns usados por ns em poesias e canes, como
birdoplena (cheio de pssaros) e fisplena (cheio de peixes). Aqui foram
includos spacplena (espaoso), stelplena (estrelado) e tonplena
(pedregoso), que servem de modelo para entendermos qualquer outra
palavra do tipo [substanf/vo]+plena.. O mesmo ocorre com outros tipos de
derivao, como iu'nokte, fi'domo, kap'doloro, vir'koko etc. Sem
nenhum absurdo, poderamos ter acrescentado mais alguns milhares de
derivados das 1.300 palavras simples que escolhemos. Achamos bom deter-
nos ao completar 3.000 verbetes. Pareceu-nos que esse nmero suficiente
para um estudo cuidadoso antes de um principiante consultar dicionrios
maiores ou lanar-se leitura de livros e revistas.

11
Escolhemos, para apresentao aqui, palavras que o principiante teria
alguma dificuldade em decifrar, como aliilo, eldonejo e pluveltena. Mas
escolhemos tambm outras muito fceis de entender, como malabon,
maldensejo, malserioza, nenuligebla, senakcenta, senkulpa e
homevitulo. A dificuldade com elas ter na ponta da lngua a traduo
adequada em portugus. Procurem traduzi-las, confiram suas tradues com
as nossas, e vero que, aps algum estudo, o esperanto pode tornar-se mais
fcil que nossa prpria lngua.

Quem preferir estudar melhor a formao de palavras em esperanto,


antes de percorrer as pginas deste dicionrio, talvez queira dar uma lida em
nosso ESPERANTO NUM RELANCE, cujo enfoque principal esse. Se se
considerar apto, pode comear j. Mas no deixe de consultar os verbetes
inter-relacionados por meio da abreviatura "V:" (veja).

5. Como manusear este dicionrio

a) Ordem alfabtica - Os verbetes em esperanto costumam ser


ordenados por morfemas, e no por palavras completas. Temos,
assim, adreso antes de adreslibro, e aero antes de aerblovo, sem
tomarmos em considerao a terminao "o" de adreso e de aero.

b) Comparao deste dicionrio com outros - A diferena entre este e


outros pequenos dicionrios no est apenas na nossa incluso de
1 .700 derivados como verbetes autnomos. Est tambm na maneira

como esses derivados devem ser procurados. Aqui, por exemplo,


buscamos todas as palavras comeadas com o prefixo mal entre
majstro e mano. Nos outros, buscam-se esses derivados dentro dos
verbetes da raiz a que se juntam. Assim, por exemplo, a palavra
malfermi encontra-se neste dicionrio na letra "m" e, nos outros, na
letra "P, no verbete fermi. Consideramos nossa soluo melhor para
o principiante, pois permite encontrar palavras como dependi, eluzi
e tagordo mesmo antes de saber que se decompem como
de'pendi, eVuzi e tag'ordo. Quem sabe procur-las nas letras "p",
"u" e "o" certamente j no um principiante.

c) Uso de terminaes dentro de palavras compostas - O leitor


encontrar aqui palavras como aefpovo, aer'blovo e bon'kora,
em que aeti, aero e bona perderam a terminao ao formar-se a
palavra composta. Essa a regra geral em esperanto. Mas aqui h,
tambm, palavras, como akra'sona, bapto'patro e
ambro'muziko, em que o primeiro elemento mantm a vogal final
para facilitar a pronncia. E outras, como unu'taga e unua'taga, em
que a vogal final do primeiro elemento muda o sentido da .palavra
composta. E h tambm palavras, como mulfkosta e multe 'kosta,
em que as duas formas so aceitveis.

12
d) Remisso de um verbete a outro - Com a abreviatura "V:" (veja),
nossos verbetes ligam-se com outros para maior informao. Assim,
por exemplo, domo remete a hejmo, e vice-versa, esclarecendo
como esperantizar a palavra "casa". Assim tambm se ligam as
palavras hela e klara, atendi e esperi, gusta e justa e outras.
Tambm se envia o leitor de uma palavra primitiva a derivados,
como, por exemplo, de angelo a efanelo, de flava a ovoflavo e
de stelo a marstelo. E tambm se envia o leitor a palavras de
forma ou sentido semelhante, ou complementares, como kostumo e
kutimo, plenagulo e plenkreskulo, enspiri e elspiri, lalea e
kontralea, e muitas outras.

e) Sinnimos perfeitos e imperfeitos - Sinnimos perfeitos e


imperfeitos inter-relacionam-se com sinal de igual, muito embora sua
igualdade raramente seja total. Temos palavras curtas equivalentes
s longas de que provm (auto = atomobilo, foto = fotografao)
e derivaes de elementos diversos produzindo palavras
equivalentes: antauurbo = irkaurbo, bakejo = panejo,
maristo = ipano, facilrompa = malfortika, latlegi = volegi,
denove = refoje e muitas mais. Quanto a palavras simples que
equivalem a compostas, temos vrias aqui, como drato =
metalfadeno, fugi = forkuri, lazura = ielblua, mari = piediri,
planto = kreskao, trajno = vagonaro e volonte = libervole.

Alguns veteranos talvez protestem por no termos aqui palavras


simples equivalentes a eksedzigi, glaciranko, malmultekosta
multkolora e subtrajno. Essas palavras simples no esto aqui,
pois no so oficiais. E para os principiantes indispensvel restringir
as palavras no oficiais ao mnimo indispensvel. S assim
estaremos contribuindo para que o esperanto continue sendo uma
lngua homognea em todos os pases do mundo.

SyllQ Chaves

Agradecimentos
A Alfredo Aragon, Alosio Sartorato, Floriano Pessoa, Jorge Campos
e Luiz Alberto Martins, cujas mltiplas sugestes permitiram simplificar e
aperfeioar este dicionrio. Pelos erros, evidentemente, s o autor
responsvel.

E, desde j, agradecimentos tambm a quem enviar comentrios para


melhorar qualquer dos verbetes aqui apresentados, tanto em relao ao
esperanto quanto ao portugus. Esses comentrios sero teis no s para a
2^ edio deste Dicionrio do Principiante, mas tambm para o
Dicionrio Bsico, em fase adiantada de elaborao. Seu estilo ser
aproximadamente o mesmo deste, mas seu contedo ser muito maior.

13
DESENHO 3

Nmeros e Clculos
(
nombroj kaj kalkuloj )

(D
123456789 10 O

1. unu 10 dek 20. promeni duope


2 du 11. nul nombronoj:
3. tri 12. cent * 21. duono
4. kvar 13. mil * 22. triono
5. kvin 14. 8 plus 2 * 23. sesono
6 ses 15. 9 minus 3 24. po du dolaoj
7. sep 16. 8 dividite per 4 25. tri katoj:
8. ok 17. kvinoble 5 * 26. la unua - nigra
9 na 18. estas (egalas) * 27. la dua - griza
19. duobla glaso * 28. la tria - blanka

14
DESENHO 4
Correlativos
(
tabelvortoj )

^
j

l14

1. kio? 14. tiom (iomete) . kepo


2. tio, la "c" 15. kiel? h. tirkesto
3. kiu? 16. tiel (lerte) h. sako
4. tiu, la "e" 17. kial? i. skatolo
5. kia? 18. tial, pro drinko j.kalendaro
6. tia, r a. forko . dato
7. kies? b. kombilo k. kuko
8. ties, de ci tiu c. slosilo 1. atleto
9. kie? . paperpremilo m. baro
10. tie, en la "" d. knabo n. lum-fosto
11. kiam? e. knabino o. atomobilip
12. tiam, en f. alta p. drinkulo
13. kiom? g. dika r. drinkajo
15
Abreviaturas
(abr), abreviatura, (gr), gramtica, (pref), prefixo,
(adv), advrbio, (hist), histria, (prep), preposio,
(anat), anatomia, (int), interjeio, (pron), pronome,
(bot), botnica, (lit), literrio, (rei), religio,
(ci), cincia em geral, (mat), matemtica, (suf), sufixo,
(conj), conjuno, (med), medicina, (tea), teatro,
(corr), correlativo, (mil), militar, (tcn), tcnico,
(cul), culinria, (ms), msica, (term), terminao,
(esp), esporte, (nf),nome feminino, (ts), todos os sentidos.
(ev), evite-se. (nm), nome masculino, (V:), veja.
(fig), figurado. (num), numeral, (vest), vesturio,
(il), filosofia, (pf), sentido prprio e (zoo), zoologia.
(geo), geografia, figurado,
(geom), geometria. (pol), poltica.

Sinais
SINAL: EXEMPLO: INDICA:

Anna palavra ou morfema no oficial


* a.K.*abreviatura ou nome prprio
-X -a terminao
-X- -a- sufixo

X- bo- prefixo
' boTilo separao de morfemas
-filo repetio de um morfema
~ =ino repetio de dois morfemas
= A = B sinnimos

( )
facil(ec)o elemento no essencial

No verbete almozo, por exemplo, encontramos ~ulo e =ino. De


acordo com as indicaes acima, ~ulo = almozulo e =ejo =
almozulejo.

No verbete bo-, -filo = bofilo e =ino = bofilino.

No verbete alia, na palavra ~(a)o, o morfema (a) no essencial


e, por isso, aliao e alio so equivalentes.

E, no verbete akvo, temos ~(um)i, que tambm indica que


akvumi e akvi so equivalentes.

16
DICIONRIO DO PRINCIPIANTE
ESPERANTO-PORTUGUS

adres'libro, livro de endereos.

-a (term)
A
adjetivo, invarivel em gne-
adverbo
aero, ar;

arejar. V:
(gr) advrbio.
~a, areo; ~i,
ventumi.
aer'blovo, corrente de ar.
inflar; ~umi,

ro: bela, belo, bela; frata, fraterno, aer'dis4gi, esvair-se, dissipar-se no


fraterna; unua, prinneiro, primeira; ar.

mia, meu, minha. aer'linio, linha area.


aboni, assinar (peridico); ~o, assi- aer'manko, falta de ar.
natura (de peridico); -anto, assi- aer'pote, por via area, por avio. V:
nante. V: mal-, subskribo. aviadile.
-a- (suf) depreciativo; dom~o, case- aer'premo, presso atmosfrica.
bre; popol~o, ral, populacho; ~a, afabla, afvel, amvel.
desprezvel, sem valor; -ajo, cacare- afero, assunto; caso; negcio.
co; ~ulo, indivduo desprezvel, sem afer'vojago, viagem de negcios.
valor. Afriko* (geo) frica; a~a, a~ano, afri-

aeti, comprar; ~(ad)o, compras (ato cano. V: Centr~o, Sud~o.


de comprar); ~ajo, compra (coisa agi, agir; -ema, ativo (que gosta de
comprada). aktiva.
agir). V:
acet*povo, poder aquisitivo. ag(ad)libero, liberdade de ao.
-ad- (suf) conforme a raiz a que se ag(ad)plano, plano de ao.
junta, indica ao simples, ao pro- agrabla, agradvel.
longada ou ao repetida; 1. ao ago, idade. V: plen-a, sam~a.
simples: de broso (escova), bros~o ag*limo, limite de idade.
(escovadela); de gardeno (jardim), ajn (adv): (quer) que seja; iu ~, kiu ~,
garden~o (jardinagem); 2. ao quem quer que seja; ie ~, kie ~,
prolongada: de paroli (falar), parolo onde quer que seja.
(a fala) e parol~o (discurso); 3. ao -a- (suf) coisa concreta; bel-o, coisa
repetida: de pafl (dar um tiro), pafo bela; mang-o, comida; trink~o,
(tiro) e paf~o (tiroteio). bebida; -o, coisa, objeto.
Adamo'' (nm) Ado; a~a, admico; a.K.* (abr) = anta Kristo.
a~a pomo (anat) gog, pomo de akademio, academia; -ano, membro
Ado. da academia, acadmico.
adia (int) adeus; ~i, despedir-se, di- akcento, acento (acento tnico ou
zer adeus; ~o, despedida. oratrio); -ita (gr) tnico. V: super-
adjektivo (gr) adjetivo. signo (acento grfico).
adreso, endereo; -anto = sendinto, akcepti, aceitar; -ebla, aceitvel;
remetente; -aro, lista de endereos; -ejo, sala de recepo (em congres-
-ato, destinatrio. sos ou reunies semelhantes).

17
akiri (= ekhavi) adquirir; ~o, aquisi- ali'landa, =ano, estrangeiro. V: eks-
o. terlanda, alinacia.
akra, agudo, afiado, pontudo, rspido; ali'loke, em outro lugar.
~ao, gume; ~igi,
fio, afiar; =ilo, afi- ali^maniere, de outro modo.
ador, pedra de amolar. V: pintigi. ali*nacia, estrangeiro. V: alilanda.
akra^sona, estridente, ali*okaze, em outra ocasio.
aktiva, ativo (que age, que est em ali'speca, de outra espcie.
atividade); -ismo (pol) ativismo. V: ali*vest*igi, fantasiar-se, disfarar-se;
agema. -ajo, fantasia, disfarce.
akuzativo (gr) acusativo. V: n. ali*vorte, em outras palavras.
akvo, gua; ~a, aqutico, aquoso; aFkuri, acorrer.
~(um)i, molhar, regar, aguar; =ilo, almenau (adv) pelo menos.
malseka.
regador. V: almozo, esmola; ~ulo, pedinte, men-
akvo'falo, queda d'gua, cachoeira. digo; ==ejo, asilo de indigentes.
akvo*horlogo, clepsidra, relgio de almoz'doni, dar esmola, fazer carida-
gua. de; =ema, esmoler, caridoso.
akvo'konduk41o, aqueduto almoz'peti, esmolar, mendigar; ~ado,
akvo'kurac'ado, hidroterapia. mendicncia; ^anto = ~ulo.
akvo*pilk(ad)o, polo aqutico. aPporti (ien) levar; (i tien) trazer.
akvo*tum(ig)o, =ejo, redemoinho (de (al)proksim*igi, aproximar-se.
gua). arprunti - pruntedoni, emprestar.
al (prep) a, para, em direo a; iri~ la
alta, alto, elevado (monte, preo etc).
lemejo, ir escola; donu tion ~ V: lauta, alto (som).
Palo, d ao Paulo;
isso amo ~ artabPigi, sentar-se mesa.
Dio, amor a Deus; -ajo, apndice, alt*eben*ao, planalto.
anexo; (V: ~igi, aderir, associar-se); aPter*igi, aterrissar, aterrar.
como prefixo, indica destino (V:
alffluga, altaneiro, sobranceiro.
-veni), acrscimo (V: -diri) ou
al*tiri, atrair.
adaptao (V: -ustigi).
alt*kvalita, de alta qualidade.
arblovi, soprar, chegando ou trazendo
alt'lern'ejo, escola modelo,
(vento etc).
alfnivela, de alto nvel,
aPdiri, acrescentar (ao que foi dito).
alfranga, qualificado, em alto cargo.
aPdoni, acrescentar (em geral).
aPveni, chegar.
Aleksandro* (nm) Alexandre.
ami, amar; ~o, amor; -anto, =ino,
alfabeto, alfabeto; ~umo, cartilha; =i,
amante; -ato, amado; =ino, amada;
alfabetizar; =ado, alfabetizao. V:
-egi, amar muito, adorar.
nelegoscia.
am^afero, caso de amor.
arflui, afluir; ==anto (geo) afluente.
amaso, pilha, multido, monto; -igi,
aPflugi, chegar (voando).
amontoar, empilhar.
aPust4gi, acertar, ajustar.
amas'komunik'ado, comunicao de
alia, outro; ~(a)o, outra coisa; ~ulo,
massa; -iloj, "mdia", veculos de di-
outra pessoa, outrem.
vulgao.
ali^direkten, em outra direo.
amas*lo*ejo = komuna loejo,
ali'flanke, por outro lado.
alojamento coletivo.
aPigi, aderir, associar-se; =ilo, boletim amas'mort'igo, matana, morticnio,
de adeso. massacre.

18
amba (pron) ambos. anta (prep) antes de, diante de; -a,
amba'dekstra, ambidestro. anterior; -e (adv) antes, na frente;
amba'seksa (zoo.bot) hermafrodita. ~en, avante; como prefixo indica an-
amba'trana, de dois gumes. terioridade no espao (~tuko,
Ameriko* (geo) Amrica; ~a, ~ano, -urbo) ou no tempo (~gui, -vidi).
americano (do continente americano). antau*brako (anat) antebrao.
V. Usono. anta'ambro, vestbulo.
amiko, amigo; -eco, amizade; ~eto, anta'diri, predizer.
amiguinho; ~igi, fazer amizade. antau^dati, pr-datar.
am4nd*umi, namorar. anta'ui, antegozar.
am'letero, carta de amor. anta'hiera, anteontem.
amuzi divertir; ~(a)o, diverso; ~igi, antaen4ri, avanar, em frente. ir

divertir-se; ~ejo, parque (ou centro) anta'jui, prejulgar; =o, preconceito.


de diverses. antau'klar4go esclarecimento
, prvio,
-an- (suf) membro, scio, partidrio, apresentao, introduo.
habitante, natural; kongres~o, con- antau^lasta, penltimo. V: pra~a.
gressista; krist-o, cristo; brazil~o, anta'nomo, prenome.
brasileiro; polic~o, policial, sami- antau'pagi, pagar adiantado.
de~o, coidealista; ~o = membro, anta'parolo, prefcio.
membro; ~igi = alii, aderir, associ- anta^sento, pressentimento.
ar-se. antau'signo, pressgio, indcio.
anglo*, ~a (geo) ingls; A~io ou antau'tago, vspera.
A~ujo, Inglaterra; -ismo (gr) angli- anta'tag'mezo, perodo de Oh a
cismo; ~a*lingva, da lngua inglesa, 12h; manh; =e,.de manh; entre Oh
em lngua inglesa. e 12h. V: atm, mateno.
angulo, ngulo, canto; ~ilo =
antau'tempa, temporo.
-mezurilo. V: tri~o, strat~o. anta'tuko, avental.
angiil'domo, casa de esquina. antau'urbo, subrbio.
angiil*mezur41o, transferidor (de de- anta*vidi, prever.
senhista).
Antono* (nm) Antnio.
angelo, anjo. V: ef~o.
Antverpeno* (geo) Anturpia (na
animo, alma; -ismo (rei) animismo;
Blgica).
-isto, animista.
aparato, aparelho; -aro, aparelha-
anim'migr'ado (rei) transmigrao.
anim*stato, estado de esprito. gem.
anka (adv) tambm, igualmente. aparta, separado, a parte; -igi, sepa-
ankora (adv) ainda. rar; ~o, separao; -ismo = ras-igo

Anna* (nf) Ana. (pol) segregao racial.

anonci, anunciar, notificar; -ilo, pros- aparteni, pertencer; -ajo., proprieda-


pecto. V: reklami, diskonigi. de, atributo.
anstatau (prep) em vez de;
subs- -i, apenau (adv) mal, quase no. V: nur.
tituir (tomar o lugar de); -e, em vez aperi, aparecer; -ajo, apario; -igi,
disso; -igi, substituir (realizar uma fazer aparecer.
substituio); -anto, substituto. apostrofo, apstrofo.
-ant- (suf) part. pres. ativo e gerndio;
aprilo, abril; -e, em abril.
leg~o, leitor; leg-a, que est lendo; apud (prep) junto de, perto de; -a,
leg-e, lendo; lem~o, aluno. contguo; -e, junto. V: ci-apude.

19
-ar- (suf) coleo de objetos ou seres atenta, atento; -i, prestar ateno;
de mesma espcie formando um ~u! ou -on! cuidado! ateno! ~igi
todo, podendo referir-se totalidade (pri), chamar a ateno (para).
da espcie (hom~o, humanidade, atingi, atingir; -ebPeco = -povo.
esperantist~o, comunidade espe- ating*povo, alcance (de uma arma).
rantista) ou a uma parte dela (fs~o, atm* (abr) = antatagmeze.
cardume; bird~o, passarada); ~o,
grupo, coleo, conjunto; ~ii, reunir-
a (conj) ou.
adi, ouvir; -anto, ouvinte; ==aro, au-
se, agrupar-se. (conjunto de ouvintes);
ditrio -igi,
arabo"^,~a (geo) rabe; A~io, Arbia; ouvir-se; -ebla, audvel.
A~a Duoninsulo, Pennsula Arbi- augusto, agosto; -e, em agosto; A~o
ca; A~a Maro, Mar da Arbia.. (nm) Augusto.
arani, arrumar, arranjar. auroro = matenrugo, aurora; ~i,
arbo, rvore; -aro, arvoredo, floresta; amanhecer, raiar. V: sunlevigo, su-
=eto = bosko, bosque; ~umi, arbo- nekstaro.
rizar; ~eto, arbusto; ~ao, moita. auskulti, escutar; -anto = audanto;
arb'ar'gard4sto, guarda florestal. =:aro = audantaro.
arb'ar'kulturo, silvicultura. ato = atomobilo.
Argentino* (geo) Argentina; ~a, atobuso, nibus; -e, de nibus.
-ano, argentino. V: Bonaero. atomobilo, automvel, auto, carro;
Arlekeno* (tea) Arlequim. -e, de automvel; -isto, automobi-
armi (mil) armar; ~ao, armadura; lista.

~ita, armado, ~ilo, arma; =aro, mu- auto'vojo, rodovia, estrada de alta
nio, armamento; =ejo, arsenal. velocidade,
arm*il*port*isto (hist) escudeiro. atuno, outono; -a, outonal; -e, no
arto, arte; ~ao, obra de arte;-isto, outono.
artista; ~(ist)a, artstico; ~(a)a, = avo, av; -eto = ~cjo; -ino, av;
-e*farita. =eto, vov.
arte'far'ita, artificial. av*jo = -eto, vov.
artikolo, artigo (gr ou jornalismo); aviado, aviao; -ilo, avio; =e, de
verbete (em dicionrio). avio; =ejo, hangar; aeroporto (=
-as (term) presente, invarivel em g- flughaveno).
nero, nmero e pessoa; mi skribas,
aviad^ripo (mil) porta-avies.
escrevo, estou escrevendo.
asocio, associao.
azeno (zoo) burro, asno, jumento;

aspekto, aspecto; aparncia; -i, pare- -ao, asneira, burrice; -a viando,


cer, aparentar. V: ajni. carne de burro. V: bovao, afao.
-at- (suf) part. pres. passivo: am-a Azio* (geo) sia; -a, -ano, asitico.
patrino, me amada; kon-o, co-
nhecido;
lem~a

do.
kon~a, que conhecido;
leciono, lio que est sen-
do aprendida; rigard-e, sendo olha-
B
baki, assar, cozinhar no forno; -ao,
ataki, atacar; -ema (pf) agressivo. (produto de) pastelaria; -ujo, forno;
atendi, esperar, aguardar, ficar es- -ejo = panejo, padaria; -isto = pa-
pera de; -o, espera; -ejo, sala de nisto, padeiro.
espera. V: esperi. balo, baile. V: danei.

20
balda (adv) em breve, brevemente; esteticista; ~ii, embelezar-se;
~a, que ocorrer em breve; ~e = ~. ~(ul)ino, mulher bonita.
bano, banho; ~i, banhar; ~ii, banhar- berforma, formoso.
se; ~ujo, banheira; ~ejo = -cambro. bel*skrib'ado, caligrafia.
ban'cambro, banheiro. V: necesejo. bePsona, harmonioso, sonoro (de lin-

bando, bando; ~(a)o, horda, quadri- do som).


lha; ~(ac)ano, bandido, bandoleiro. bervid'ejo, belvedere, mirante.
banko, banco (estabelecimento banc- bervizaa, de lindo rosto.
rio); ~estro, banqueiro. beni, abenoar; ~o, bno.
bank'ofic'isto, bancrio. bendo, fita (som, vdeo etc), tira (de
ban'kostumo, roupa de banho. papel, metal, etc), pneumtico.
ban*loko, balnerio. besto, bicho, animal; ~ao, bicharoco;
ban'mantelo, roupo (de banho). ~ego, bicho; ~eto, bichinho; -eco,
ban^tuko, toalha de banho. animalidade, bestialidade.
bapti, batizar; ~o, batismo, batizado; besto*gardeno, jardim zoolgico.
-ano, compadre; ~ino, comadre; best'kurac4sto, veterinrio.
~ejo, batistrio.; ~ujo, pia batismal. bezoni (= necesi) precisar de, neces-
bapto'flo, afilhado (de batismo). sitar; ~o, necessidade.
bapto*nomo, nome de batismo. Biblio* (rei) Bblia.

bapto*patro, padrinho (de batismo). biblioteko (= librejo), biblioteca.

baro, barreira (pf); ~i, barrar; ~ao, biciklo, bicicleta; ~i, pedalar, andar de
barragem; ~ilo, cerca. bicicleta; ~ado (esp) ciclismo; -isto,
barbo, barba; ~ulo, barbudo. ciclista.

bati, bater; ~o, batida, pancada; ~ilo, biero, cerveja; -ejo, cervejaria.
raquete. V: korbato. bildo, ilustrao, gravura.
batali, lutar; ~o, batalha; -anto, luta- bild'karto, carto (postal) ilustrado.
bileto, bilhete, cdula; -ejo =
dor; -kampo, campo de batalha.
bataPhalto, trgua, cessar-fogo. -vendejo; -ujo, carteira (de dinhei-

bataPkampo, campo de batalha. ro); V: enir-o, mon~o, vojag~o.


bataPkoko, galo de rinha, galo de bri- bilet(vend)ejo, bilheteria.

ga- birdo, ave, pssaro; -eto, passarinho;


bafmiksi, misturar batendo (ovos -ajo (cu!) carne de ave; -aro,
etc). -efaro, passarada; -ejo, viveiro (de
bat*pur*igi, limpar batendo (tapetes aves).
etc). birdo*kapt41o, alapo.
bazo, base; ~a, bsico. (birdo)tim*ig41o, espantalho.
baz'pilk(ad)o (esp) beisebol. blanka, -ulo, branco; B-a Maro
bedari, lamentar, -inda,
lastimar; (geo) Mar Branco (na Rssia); B-a
lamentvel; -inde, infelizmente; =ulo Monto (geo) Monte Branco (na Eu-
(= kompatindulo), coitado, que me- ropa), B-a Rivero (geo) Rio Branco
rece pena. (no Brasil).
bela, belo, bonito; -ajo, beleza (coisa blonda, -ulo, louro.

bonita); ~(ec)o, beleza (qualidade); blovi, soprar (vento, fole etc); -ilo,

~ega, belssimo; ~e! belssimo! ~eta, fole.

bonitinho; ~igi, embelezar; =ist4no. blov'muzik41o (ms) instrumento de


sopro.

21
blov'pafilo, zarabatana (arma ind- bovo, boi; -ajo, carne de vaca; -aro,
gena). gado (bovino); -ido, novilho, garrote;
blua, azul; ~o, cor azul. V: iel~a. -ajo, vitela (carne); =:eto, bezerro;
blu'okula, de olhos azuis. =ino, vitela (novilha); -ino, vaca;
blu*verda, glauco (cor), -isto = -gardisto.
bo- (pref) parente por casamento. bov(gard)isto, vaqueiro, boiadeiro.
bo*filo, genro, =ino, nora. bov'okulo, olho-de-boi (pequena ja-
bo'frato, cunhado. nela ou clarabia arredondada).
bo*ge'patroj, sogros; -patro, sogro; bov*vost*ajo (cul) rabada.
~ino, sogra. brako, brao; -umi (= irkabraki)
boli, ferver; ~igi akvon, ferver gua; abraar.
-anta akvo, gua fervendo. brak^bendo, braadeira (distintivo em
boPpunkto, ponto de ebulio. forma de faixa, que se usa no brao,
bona, bom; ~e, bem; ~(ec)o, bondade; sobre a manga).
~ega, =e, timo, bonssimo. brak'horlogo, relgio de pulso.
Bon'aero (geo) Buenos Aires (na Ar- brak'sego, poltrona, cadeira de bra-
os.
gentina);-ano, portenho.
bon'deziroj, votos de felicidade. branco, galho, ramo, ramal; -aj'eto,
graveto; -aro, ramagem.
Bon^espera Ter*kapo (geo) Cabo da
Boa Esperana (na frica do Sul). bran^tondi, podar (= pritondi).
bon'fara, beneficente; =(ad)o, bene- brava, -ulo, bravo, corajoso, valente;
ficncia; -anto, -into, benfeitor. -aca, fanfarro.

bon^farti, passar bem.


Brazilo* (geo) Brasil; -a, -ano, bra-
sileiro; ~ino, brasileira; -eco, brasili-
bon*gusta, gostoso, saboroso.
bon'havo, saldo (em conta), abastan-
dade, -ismo (gr) brasileirismo.

brilo, brilho; ~i, brilhar; -a, brilhante;


a, prosperidade.
-aj*eto, lantejoula; -egi, rebrilhar,
bon'intenca, bem intencionado.
brilhar fortemente; -eti, cintilar.
bon'kora, bondoso, de bom corao;
brito*, -a (geo) britnico (i.e., do Rei-
=eco, bondade.
no Unido da Gr-Bretanha e da Irlan-
bon^kvalita, de boa qualidade. da do Norte); B-io, Reino Unido. V:
bon'odora, cheiroso, perfumoso. anglo.
bon'stato, abastana, prosperidade. broso, escova; -i, escovar; -ado, es-
bon'anco, (boa) sorte, ventura. covadela. V: dento-o.
bon*trovo, bel-prazer. bruo, rudo, barulho; ~i, fazer barulho;
bon*vena, bem-vindo; ==igi, dar as bo- -a, ruidoso.
as vindas. bru*fermi, bater (porta etc), fechando,
bon'viv'anto, boa- vida, bon vivant. bruli, queimar, arder; -o, queima;
bon*voli, ter a bondade de. -ajo, combustvel; -ego, incndio;
bordo, beira, borda. V: marbordo. -umo (med), inflamao.
bosko = arbareto, bosque. bruPligno, lenha.
botelo, garrafa. bruPvundo, queimadura (leso cau-
botePkolo, gargalo. sada pelo fogo ou pelo calor).
botermaPferm'ilo, abridor de garra- bruna, marrom, castanho, moreno,
fa. pardo; -ulo, moreno.
boterverda, verde garrafa (cor).
brusto (anat) peito, trax.

22
brusfaskulti (med) auscultar; ^ilo, ci (pron) tu (tratamento ntimo, de uso
estetoscpio. pouco frequente em esperanto, ge-
brust*osto (anat) osso esterno. ralmente substitudo por vi); usado
bubo 1. moleque, menino de rua; 2. principalmente entre familiares que
valete (de baralho); ~ao = ~o; -aro, usam o esperanto no lar; -n, te; -a,
molecada. teu.
bukedo, buqu, ramalhete. ci'diri, tutear, tratar com familiaridade,
blgaro*, ~a (geo) blgaro; B~io ou tratar por "tu". V: vidiri.

B~ujo, Bulgria. cigaredo, cigarro; -ingo, piteira;

buso, boca; -ego, goela; ~umo, mor- -ujo, cigarreira,


daa. cirklo, crculo.
bus^peco (ms) bocal (de instrumen- cirkumflekso, circunflexo. V; super-
to). signo.
bu^tuko, guardanapo,
butero, manteiga; ~ujo, manteigueira.
buter*pano, po com manteiga,
butono, boto (de roupa, de aparelho
etc); ~(um)i, abotoar. agreno, desgosto; -i, molestar, amo-
buton'truo, casa (de boto), finar, afligir; -igi, afligir-se, desgos-
bv.* (abr) = bonvolu. tar-se.
cambro, quarto, compartimento; -ego,

C
ceio, objetivo, alvo, meta; ~ita, alme-
quarto; -isfino, camareira.
ambro'muziko, msica de cmara.
capelo
kumflekso;
(vest) chapu;
-itaj
(fig)

literoj,
= cir-
letras
jado; ~ilo, ala de mira; ~umi, mirar, com acento^ circunflexo (em espe-
fazer pontaria. ranto: ,, , , ).
cent (num) cem; ~o, cento; ~a, cent- apePsaluti, saudar, tirando o cha-
simo (100);-oblo, cntuplo; =igi, pu.
centuplicar; ~ono, centsimo (1/100); apitro, captulo (de um livro),

~ope, em grupos de 100; -uma, ar (conj) porque, pois, visto que.

centesimal, centgrado. V: jar-o. carmo, encanto; -i, encantar; -a, en-


cenfjara, que tem cem anos; =igo, cantador.

centenrio (data); =ulo, centenrio e (prep) em casa de, junto de, por

(pessoa). ocasio de; - la fajro, junto ao fogo;


centro, centro; -a, central. logi - iu, morar na casa de algum;
Centr^afriko (geo) frica Central. como prefixo, indica proximidade
cerbo (anat) crebro; -a, cerebral; imediata. V: -esti.

-ao (cul) miolos; -eto (anat), cere-


ce'esti, comparecer, assistir, estar

belo; -umi, raciocinar, matutar. presente; ==anto, espectador;


ceremonio, cerimonia, solenidade. ==ant'aro, auditrio (pessoas). V: fo-

certa, certo, seguro; -eco, certeza; resti.

-igi, -ii, cerificar-se. V:


certificar; ef- (pref): chefe (V: -serviste); prin-

gusta, justa, prava. cipal (V: -mango); -o, chefe (= es-


Cetera, outro, o restante; -e, alm dis- tro); -a, principal; ~e (= precipe),
so (= krome), alis.
principalmente; -ao, parte principal.

23
efanelo, arcanjo, cino*, ~a (geo) chins; ~e, em chins;
efartikolo, editorial, artigo de fundo. ~ujo ou C~io, China; C~a Maro,
ef korfumo, Suprema Corte, Su- Mar da China,
premo Tribunal, cio (corr) tudo.
ceflitero, maiscula, io'far'ulo, facttum, faz-tudo.
ef mango, prato principal, ciom (corr) tudo (na quantidade total).

ef preg'ejo (rei) catedral, matriz, io'mana, onvoro (que come de


ef serv*isto, mordomo, tudo).
cefurbo, capital. io*pova, onipotente, todo-poderoso
cefverko, obra-prima (= majstro- (que pode tudo).
verko). io^scia, onisciente, que sabe tudo.
emizo (vest) camisa; ~eto (= irka (prep) ao redor de, em volta de;

sub~o), camiseta. ~e (adv) volta, em redor; ~ao, ar-

eno, corrente (de elos); ~ero, elo. redores; como prefixo, tem o mesmo
cesi, parar, deter-se, chegar ao fim; sentido (veja abaixo).

~o, cessao, parada; ~igi, deter, irka'bari, cercar, murar, pr cerca

fazer parar, interromper; =o, interrup-


(em volta de),

o.
irka*brako (= brakumo) abrao;

evalo, cavalo; ~ino, gua; ~aco, =i, abraar.

pangar, sendeiro; ~ao (cul) carne irka'frazo (gr) perfrase, circunl-


quio.
de cavalo; ~ejo, cavalaria, estreba-
ria; -ido, poldro.
irka4ri, rodear, contornar,
evarkur^ado, corrida de cavalos;
irka^kudri (costura) fazer bainha;

=:ejo, hipdromo.
=ao, bainha.
cevaPpovo, cavalo-vapor. irka*preni, abraar (= -braki).
evaPvetur41o, charrete, carroa. irka'skribi, circunscrever,
cevaPviro (lit) centauro. V: vircevalo.
irka^urbo (- antaurbo) subrbio.
i'tiea, daqui.
ci (adv) indica aproximao: tio ~ ou ~
tio, isto; tie ~ ou ~ tie, aqui; tiu ~,
iu (corr) todo, cada. V: tuta.

~ tiu ou apenas iu'foje, toda vez (que).


~, este.
iu*jare, todos os anos.
cia (corr) de todo tipo.
ciu^kaze, em todo caso.
ciai (corr) por todos os motivos.
ciu'monate, mensalmente, todos os
ciam (corr) sempre; ~a, perptuo,
meses.
eterno.
cia'maniere, de qualquer modo.
iu'nokte, toda noite.
i-apude, aqui junto.
iu^pae, a cada passo.
cie (corr) em toda parte. iu*sabate, todo sbado.
cie'esta, onipresente. ciu*speca (= cia) de qualquer espcie.
ciei (corr) de qualquer modo. iu'tage, diariamente; =ao, coisa que
cielo, cu (ts); ~a, celeste. acontece todo dia.

cierbluo (= lazuro) azul celeste. -j- (suf) diminutivo masculino de cari-


CiePiro (rei) Ascenso. nho {= et); com frequncia, usa-se
cies (corr) de todos, de cada um; logo aps a primeira slaba da raiz
~ul*ino, mulher pblica, prostituta, pa'jo = patr*eto, papai, paizinho;

ci-foje, desta vez. Fran^cjo = Francisk^eto, Chiqui-

ci-kune, em anexo, aqui junto. nho, Francisquinho.

24
u, part. interrogativa usada para iniciar decembro, dezembro: ~e, em dezem-
perguntas quando no h outra pala- bro.
vra interrogativa: ~ vi volas? voc de'centr*igi, decentralizar.
quer? tambm usada para indicar d- decidi, decidir; ~o, deciso; ~(em)a,
vida (conjuno dubitativa se): mi ne resoluto; ~(ig)a, decisivo.
scias, ~ mi iros; no sei se vou. defendi, defender; ~o, defesa; ~a,
defensivo; -anto, defensor.

da (prep)
D
de (usada para indicar quan-
de'flank4gi, desviar-se, afastar-se.
de'flu41o, calha, tubo de descida (de
gua da chuva), rego.
dek (num) dez; ~o, dezena; ~a, dci-
tidade): iom ~ pano, um pouco de mo (10); -oblo, dcuplo; ~ono, d-
po; dekduo ~ ovoj, dzia de ovos; cimo (1/10); =ao, dzimo; ~ope, de
multe ~ agreno, muita amargura. dez em dez; -estro (hist) decurio;
dano*, ~a (geo) dinamarqus; D~ujo; -uma, decimal; ~i, dizimar.
D~lando, Dinamarca; D~a Marko- de'kalkuli, deduzir (numa conta).
lo, Estreito da Dinamarca (entre Is- dek*angulo (geom) decgono.
lndia e Groenlndia). dek'duo, dzia.
danei, danar; ~(art)o, dana, baile (= dek'ses'uma (mat) hexadecimal.
balo); ~ejo, "dancing", salo de dan- dekstra, direito (lado); -a, -ulo, des-
a; -isto, danarino. tro (que usa a mo direita); direitista
danero, perigo; ~a, perigoso; -eco, (pol); -uParo, direita (pol).
periculosidade. delegi, delegar; -ito, delegado; =aro,
danki, agradecer; -e, -on ou mi ~as, delegao.
obrigado(a); -e (al), graas (a); de'longe, desde muito tempo atrs.
~(em)a, reconhecido, grato; -inda, demando, pergunta; -i, perguntar; -a
que merece agradecimento; ne ~e, signo, ponto de interrogao; -aro,
de nada, no tem por que. questionrio; -ema, perguntador.
dank'letero, carta de agradecimento. de'meti, tirar (roupa), depor (fardo),
dank'mono (= trinkmono) gorjeta, baixar (cartas), pr (ovo) etc.
gratificao. de'naska, nato, de nascena; =a es-
dank'preo (rei) ao de graas. perantisto, pessoa que teve o espe-
dato, data; -i, datar (pr data em); ranto como lngua falada em casa du-
~ii ou -umi (de), datar (de). rante sua infncia.
daflinio (geo) meridiano. de'nove, de novo (= refoje).
dat*re'veno, aniversrio. densa, denso, espesso, compacto;
dauri, durar, continuar; ~o, durao; -ejo, brenha, mata cerrada. V:
~e, demoradamente; ~(em)a, dura- mal-ejo.
douro; ~igi, prosseguir, dar continua- dento, dente (ts); -aro, dentadura;
o a; =o, continuao. -ego, defesa (dente canino longo de
de (prep) de, desde, pertencente a, elefante, javali etc); -ingo, alvolo;
feito por: domo ~ Petro, casa de -isto = -kuracisto; ^arto, odonto-
Pedro; ~ majo is Julio, de maio a logia (arte).
julho; farita ~ mi, feito por mim; dento^broso, escova de dentes.
como prefixo, indica o ponto de parti- dento^doloro, dor de dente.
da (-naska), a origem (~veno) ou o
afastamento (-vojigi). dento*karno (anat) gengiva.

25
dent(kurac)isto, dentista; =ado, dik'haut*ulo (zoo) paquiderme (ani-
odontologia (profisso). mal de pele espessa, como o hipo-
denfrado, roda dentada. ptamo).
dento*tir*ilo (nned) botico. dik'lipa, de lbios grossos.
despendi, depender; ^a., dependente. dik'ventra, barrigudo.
de*post, desde (= ekde). diligenta, esforado, aplicado.
des (adv) tanto (correlativo de ju): ju dimanco, domingo; -a, dominicai; ~e,
pli oni legas, ~ pli oni volas legi, no domingo.
quanto mais lemos, (tanto) mais que- Di'patr'ino (rei) Me de Deus.
remos ler; ~ pli bone, tanto melhor. diri, dizer; -ajo, coisa dita, boato (=

desegni, desenhar; ~(a)o, -arto, de- onidiro). V: antau-i, kontrau~i.


senho; -isto, desenhista. direkti, dirigir; -o, direo, sentido (na
de'iri, arrancar, colher (flor). direo); -ado, ato de dirigir; -ilo,
detalo, detalhe, pormenor; ~a, deta- leme, volante; =isto, timoneiro, piloto,

lhado; -ema, minucioso; (po)~e, a chofer; -isto, diretor, dirigente. V:


varejo; -isto. varejista. unu-a.
de'teni, conter (lgrimas, clera etc), dir'maniero, modo de dizer.
deter. V: sin~i, abster-se. dis- (pref) distribuio (-vendi) ou
devi, dever, ser obrigado a; -o, dever, disperso (-salti); -a, disperso;
obrigao; -igi, obrigar; ~a, obrigat- -(ec)o, disperso; -er'igi, desagre-
rio (V:ne=a); -onfigi sin, com- gar, despedaar (= -pecigi); -igi,
prometer-se a. separar -ii, separar-se; ~o, separa-
de*veni (de), descender, provir, re- o.
sultar, derivar (de); ~o, origem, pro- dis'bati, despedaar com golpes.
venincia; =aj vortoj, palavras deri- dis'dividi, repartir.
vadas. dis*doni, distribuir (gratuitamente). V:
de*voj*igi, desviar-se, perder-se. -vendi.
dev*ont*igi sin, comprometer-se. di*servo, culto religioso (missa etc).

deziro, desejo; -i, desejar; -inda, disTali, ruir, desabar.


desejvel. V: bon~o. dis*fork'igo, bifurcao (ou diviso
Dio, deus; -a, divino; -ajo, divindade em mais de dois ramais).
(ser divino); -eco, divindade (carter dis*iri, separar-se (tomando caminhos
divino); -igi, endeusar; -ismo, diversos).

desmo; -isto, desta. disko, disco (ts); -eto, disquinho, dis-

diablo, diabo, demnio; -a, endiabra- quete (de computador).


dis'kon'igi, divulgar, tornar pblico.
do, diablico; -ajo, diabrura; -ido,
diabrete, diabinho. diskuti, discutir; -o, discusso; -ao,
difereno, diferena; -i, diferir; -igi,
bate-boca; -ebla, discutvel; -inda,

diferenar; =o, diferenciao, discri-


que merece exame.
minao. dis'meti, desmontar, decompor.
difini, definir; -o, definio. dis'pec'igi, despedaar.

dika, gordo, grosso; -a homo, ho- dis'rompi, estilhaar, esfacelar.

mem gordo; -a libro, livro grosso; dis^salti, saltar em pedaos.


-a litero, negrito; -ii, engordar; dis'sendi, difundir (pf); ==0, difuso.

-ulo, gordo. dis'iri, dilacerar.

dik'fngro, (dedo) polegar. dis^trani, cortar em pedaos.

26
dis'vast'igi, divulgar, difundir. dormo^maPsano (med) doena do
dis*vendi, vender (distribuindo). V: sono.
-doni. dormo'sako, saco de dormir,
dis'volvi, desenrolar, desenvolver (ts); dorso, dorso, costas.
^io, desenvolvimento (ts). dorso'sako, mochila,
diversa, diverso; ~eco, diversidade. d-ro* (abr) = doktoro.
divers'maniere, diversamente, de v- drato = metalfadeno, arame. V:
rios modos. pik-o.
dividi,dividir; -anto (mat) divisor; drinki, beber (bebida alcolica); -ajo,
~ato (mat) dividendo; ~ebla, divis- bebida alcolica; -ejo, bar, taberna;
vel; -eco, divisibilidade. -ulo, bbado, beberro.
do (adv) ento, logo, pois, por conse- du (num) dois; -o, dupla; -a, segundo
guinte. (2); -e, em segundo lugar; -dek,
doktoro, doutor (pessoa com douto- vinte; =a, vigsimo; -cent, duzentos;
rado), mdico (= kuracisto). -eco, dualidade; -igi, dividir em dois,
dola, doce; -eco, doura; -ajo (= cortar (cartas); -ilo (mat) mediana;
sukerao), doce (de comer); ~ig*ilo, -oblo, dobro; =igi, duplicar; -ono,
adoante. metade; =igi, reduzir metade;
doloro, dor; -a, doloroso; -iga, cruel -ope, de dois em dois.
(= kruela). dubo, dvida; -a, duvidoso; -i, duvi-
domo, casa; -ego, casaro; -eto, ca- dar; -ema, =ulo, incrdulo, indeciso;
sinha; =aro, vila (de pequenas ca- -inda, duvidoso, suspeito, problem-
sas); -ao, casebre, barraco; =aro, tico.
favela, mocambo, vila misria; -ano, du'etaga, de dois andares.
pessoa da casa; -ar'eto, arraial. V: du*foje, duas vezes; ~a'foje, pela se-
hejmo. gunda vez.
domago, coisa lamentvel; -e! que dua'klasa, de segunda classe.
pena! -i ion, tomar cuidado para dum (prep) durante: - la semajno,
no gastar ou estragar. durante a semana; (conj) enquanto: -
dom'mastr'ino, dona de casa. mi laboras, enquanto eu trabalho;
dom*vetur*ilo (= ruldomo) reboque, -e, entrementes, enquanto isso.
"trailer". dum*viva, vitalcio.
doni, dar; -o, presente, ddiva, dona- du'nask4to, gmeo (em parto duplo).
tivo; -ifao, dado (de um problema). V: trinaskito
V: al-i, dis-i, el-i, re-i, trans~i dungi, contratar, tomar a seu servio;
donaco, presente, ddiva; ~i, dar de -anto, empregador; ~it*aro, pessoal
presente; ~e, de presente. (conjunto de empregados). V: oflcis-
dormi, dormir; -o, sono (ato de dor- taro.
mir); -emo, sono (vontade de dor- dungo'soldato (mil) mercenrio.
mir); =a, com dorminhoco;
sono, du'on'cirklo, semicrculo.
-egi, dormir profundamente; -ejo, du*on'dio, semideus.
dormitrio; -eti, cochilar; -ig41o du'on*filo, enteado.
(med) sonfero, soporfero. du'on4nsulo (geo) pennsula.
dormo*ambro, quarto (de dormir). du'on*jaro, semestre.
dorm'ir'anto, sonmbulo (aquele que du*on*lume, a meia luz.
anda quando dorme). du'on'monata, quinzenal.

27
du'on*noto (ms) mnima (nota). edz'ig'pova, nbil (em idade de ca-
du'on*patro, padrasto; ~patr*ino, sar).

madrasta. V: bopatro. efektiva, efetivo, real; ~e, realmente;


du'on'taga, que dura meio dia; -taga ~igi, efetuar, realizar; ~ii, realizar-
laboro, trabalho de meio expediente. se, concretizar-se; ~igo, ~igo, reali-

V: tuttaga. zao. V: reala.


du'on'voe, a meia voz. eflki, produzir efeito; ~a, eficaz.
du*punkto, dois pontos. -eg- (suf): aumentativo e superlativo:
du*sako, alforje (saco duplo transpor- dom~o, casaro; pluv~o, chuvara-
tado no ombro das pessoas ou no da; hund~o, canzarro; bon~a, ti-
lombo das cavalgaduras). mo; mult~e, muitssimo; ~e, muito.
V: multe, tre.

E
-e (term) advrbio derivado, muito mais
egala, igual; ~e, igualmente; -ajo
(mat) igualdade;
-uloj, os iguais, os pares.
egaPvalora, equivalente.
~igi, igualar; la

frequente em esperanto do que em egosmo, egosmo.


portugus: de bona (bom), bone -ej- (suf) lugar: lem-o, escola; libr~o
(bem); cu bone? est bem? de (= biblioteko) biblioteca; li-
nokto (noite), nokte (de noite); de broVend~o, livraria; kok~o, gali-
kuri (correr), kure (de corrida); de nheiro; ofc~o, escritrio.
post poste (depois).
(aps), ek- (pref): comeo (~scii) ou ao s-
E-o* (abr) = Esperanto. bita (~krii).
ebena, plano, chato, raso; ~ao, plan- ek^brilo, claro, brilho sbito.
cie; ~igi, aplanar, alisar. ek'de (= depost) desde.
-ebl- (suf) possibilidade: vid~a, vis- ek^dormi (= endormigi) adormecer.
vel; nekred~a, incrvel; ~a, possvel; ek*havi, adquirir (= akiri).
~i, ser possvel; ~e, talvez; ~(ec)o, ek'krii, exclamar; =a signo, ponto de
possibilidade; ~igi, possibilitar. exclamao.
-ec- (suf) idia abstrata, qualidade ca- ek'kui (= kuii) deitar-se.
racterstica: de facila (fcil), fa- ekonomio, economia, situao eco-
de besto (animal),
cil(~)o, facilidade; nmica; economia poltica.
best~o (animalidade); de fralo (sol- eks- (pref): ex, antigo, que j foi. V:
teiro), fral~o (celibato); ole~a, ole- ~moda, ~virkoko.
oso; best~a, bestial. ek*scii (pri), informar-se, tomar cin-
ec, at, at mesmo; ~ mi fars tion, cia (= sciigi, informigi).
at eu fao isso. eks*edzo, ex-marido; =:ino, ex-mulher;
eduki, educar; ~(ad)o, educao (ato =igo, divrcio.
de educar); ~ejo, educandrio; (bo- ek^sidi (= sidigi) sentar-se.
ne) ~ita, (bem) educado; =eco, edu-
eks4gi, demitir, destituir. ~igi, demitir-
cao (polidez).
se, pedir demisso.
edzo, marido, esposo; ~ino, mulher,
esposa; ~igi, casar-se (homem);
ekskurso, excurso; ~i, excursionar.
~in*igi, casar-se (mulher); ~iga, eks'moda, antiquado, obsoleto.
nupcial;~eca, conjugal. ekspozicio, exposio (de arte etc);
edz4g'peto, pedido de casamento. ~i, expor; ~ejo, sala de exposies.

28
ekster (prep) fora de; (adv) do lado eleganta, elegante.
de fora; ~a, externo, exterior; ~ao, elekti, escolher, eleger; -anfaro,
exterioridade; ~igi; retirar-se (de um eleitorado; -ebreco, eligibilidade. V:
grupo); ~ulo, externo (aluno); -=ejo, vodoni.
externato. elektro, eletricidade; ~a, eltrico; ~igi,
ekster'duba, indubitvel. eletrificar; -isto, eletricista.
ekster'edz'eca, extraconjugal. elektro' mezur41o, relgio de luz
ekster'klase, fora da sala de aula. (medidor do consumo de eletricida-
ekster*landa, =ano, estrangeiro. de).

ekster*lega, ==ulo, fora-da-lei, margi- elemento, elemento; -a, elementar.


nal. ePiri, sair; =ejo, sada. V: savelirejo.
ekster' ordinara, extraordinrio. ereti, expelir, excretar, evacuar; ==ao,
eks'vira, castrado; =igi, castrar, ca- excremento.
par. erkarn'igi, desencarnar.
eks'vir'koko, capo (frango capado). eriabori, elaborar, produzir.
ekHui, roar, tocar de leve. ePlasi, deixar escapar, soltar; ~i
ek*vidi, avistar. ovon, pr um ovo; =ilo, gatilho.
ekz.* (abr) = ekzemple. ePlerni, aprender a fundo.
ekzameni, examinar, inspecionar; ~o, eriifii, levantar da cama.
exame; -anto, examinador; -ato, ePmontri, exibir, demonstrar.
examinando, candidato. ePparoli, pronunciar.
ekzemplo, exemplo; ~i, exemplificar; ePpensi, inventar. V: eltrovi.
~e, por exemplo. erporti, levar consigo; suportar, tole-
ekzemplo' dona, exemplar. rar (= elteni).
ekzerci, exercitar; ~o, exerccio, trei- ePpos^igi, tirar do bolso, desembolsar.
namento; ~it'eco, prtica (adquirida el'radik'igi, tirar (planta) com raiz; er-

com exerccio). radicar.


ekzisti, existir; ~(ad)o, existncia; errev'igo, decepo, desiluso.
^ismo (fil) existencialismo; ==isto, ePspezi, gastar (dinheiro).
existencialista. ePspiri, expirar. V: enspiri.
el (prep) de, dentre, feito de, de dentro ePstari, sobressair; =a, eminente.
de; veni ~ Parizo, vir de Paris; e- el'ip'ii, desembarcar (de um navio),
no ~ oro, corrente de (= feita de) erteni, suportar, tolerar.
ouro; preni ~ la poso, pegar do (= erter4gi, desenterrar.
de dentro do) bolso; ~igi, tirar (= ePtrovi, descobrir, inventar. V: elpen-
preni); ~ii, sair (= eliri); -ing^igi, si, malkovri.
desembainhar; como prefixo d a erturn'igi, safar-se, desvencilhar-se,
idia de sada ou retirada (~iri, arranjar-se.
~pos'igi), de provenincia (-pensi) eruzi, desgastar, puir, gastar com o
ou de acabamento (-lerni). uso.
ePaceti, resgatar (ts). -em- (suf) inclinao, tendncia: la-
ePcento, por cento (%) (= pocento). bor~a, trabalhador; daur~a, dura-
eren*igi, desencadear (pf). douro; kred~a, crdulo.
erdoni, editar; =o, edio; =ejo, edito- en (prep) em, dentro de; ~ la libro, no
ra; -isto, editor. ~ la jaro, no ano; ~ la vivo, na
livro;

el'don'kvanto, tiragem. vida; -igi (= meti) fazer entrar, in-

29
troduzir; ~ii (= ~iri) entrar, pene- eraro, erro; ~i, errar.
trar; ~ing*igi, embainhar; como pre- erar*tabelo, errata.
fixo indica entrada (~iri), contedo esperi, esperar (= ter esperana); ~o,
(~havi) ou penetrao, (~ter4gi). V: esperana. V: sen~a, atendi.
sur. Esperanto*, esperanto; ~a, relativo ao
en'am*igi, apaixonar-se. esperanto; ~e, em esperanto;
-end- (suf) indica dever, necessidade, e~isto, esperantista; =:aro, comuni-
convenincia: far~a, que tem que ser dade esperantista; e~ajo, material de
feito; pag~a fakturo, f atura a pagar. ~; e~igi, colocar em ~; e~ismo, es-
V: far~ao. perantismo: 1. ideal de Zamenhof; 2.
en'daner4gi, pr em perigo. (gr) peculiaridade do ~o; E~ujo ou

en'dorm*igi (= ekdormi), adormecer, E~io, lugares onde se renem espe-


energio, energia, vigor; ~a, enrgico, rantistas.
energtico, Esperanto-klubo, clube de Esperan-
en^farujo, armadilha. to.

en'fermi, trancar, encerrar. esplori, explorar, pesquisar, investi-


en'havi, conter; ~o, contedo. gar; -isto, explorador, pesquisador;
en*hav'tabelo, ndice, sumrio (de um scia ~o, pesquisa social.
livro). esplor'vojago, expedio.
en'iri, entrar; ~o, entrada (ao); esprimi, exprimir, expressar; ~o, ex-
~ejo, entrada (lugar). presso (em geral); ~ao, expresso
en'ir'bileto, (bilhete de) entrada. (mat); ~a, expressivo; -igi, exprimir-
en*ir'pordo, (porta de) entrada. se, expressar-se.
en'kadr'igi, enquadrar. esprim(plen)a, expressivo.
en'kalkuli, incluir (num clculo). esti, ser (Petro ~as junulo); estar (li
en*karn*igi (rei) encarnar; =o, encar- ~as tie); haver (en TRI ~as tri li-
nao. teroj); -anta, presente (que agora
en*klase, em sala de aula. ); -inta, passado (que j foi);
en'konduki, apresentar, introduzir. ~onta, futuro (que ser); ~ao, ser,
en'landa, =ano, autctone. ente, entidade; ~ulo = ~ao;
en*list4gi, alistar-se. ~ont(ec)o, futuro, porvir.
en*lit*igi, ir para a cama. estimi, estimar, prezar, avaliar; ~o,
en^memHgo (med) autismo estima; -ata, estimado, prezado;
en'meti, inserir, introduzir, enfiar, -inda, estimvel.
en^po^igi, pr no bolso, embolsar. -estr- (suf) chefe, dirigente: labor-o,
en*skrib'igi, inscrever-se. capataz; urb~o, prefeito; -i, dirigir,
en*spezi, receber (dinheiro), comandar; -o, chefe; -aro, diretoria;
en^spiri, inspirar. V: elspiri. -ano, membro da diretoria.
en'ip'ii, embarcar (em navio). -et- (suf) diminutivo: amik-o, amigui-
en'losi, trancar a chave. nho; bel-a, bonitinho; pluv-i, chu-
en*teni, conter, incluir. viscar; iom-e, um pouquinho; -a =
en*ter*igi, enterrar. malgranda, pequeno; -igi, apeque-
en*tute, ao todo. nar; -ulo, pequenino; ~ino, peque-
-er- (suf) elemento, unidade: en~o, nina; pode ser usado com o sentido
elo;sabl~o, gro de areia; ero, ele- dos diminutivos de carcia j e nj:
mento, partcula. patr-o ou pajo (paizinho, papai).

30
patrin~o ou panjo (mezinha, ma- fali, cair; -ema, instvel, desequilibra-
me). do,pouco firme; -egi, ruir; -eti, dar
etago, andar, pavimento; oka ~o, oi- um passo em falso; -igi, derrubar.
tavo andar. V: du~a, tri~a, ter~o, faPstelo, estrela cadente.
mez~o. famo, fama; -a, famoso; ~(ec)o, cele-
eterna = iama, eterno. bridade (fama); -ulo, celebridade
etHndustrio, pequena indstria. (pessoa). V: mis-igi.
Eropo* (geo) Europa; ~a, -ano, eu- familio, famlia; -a, familiar, da fam-
ropeu. lia; -ano, parente, familiar, membro
eventuala, eventual; ~ao, eventuali- da -estro, chefe de famlia.
famlia;
dade. fantomo, fantasma; -a, fantasmagri-
evolui, evoluir; ~(ad)o, evoluo; co; -i, assombrar; -ao, assombra-
-ismo (fil) evolucionismo; -lando, o.
pas em desenvolvimento. fari, fazer, tornar, -o, feito, realizao;
-igi, mandar fazer; -ii, fazer-se,

facila,
F
~(ec)o, facilidade; ~ega,
tornar-se;
zeres.
farti,
-end*aoj, -ofaoj, afa-
V: bon-a.
passar, ir (de sade). Kiel vi
fcil;
-as? Como -u bone! Passe
vai?
faclimo; ~igi, facilitar. bem! -o, estado de sade.
faciranima, leviano, frvolo. februaro, fevereiro; -e, em fevereiro.
facirmova, gil (= movlerta). felia, feliz; -(ec)o, felicidade; -igi,
faciPrompa, frgil (= malfortika, tornar feliz. V: bondeziroj (votos de
rompigema) felicidade).
fadeno, fio, linha; ~eto, fiapo; ~igi, fi- fenestro. Janela; -eto, janelinha, pos-
ar. V: metal~o. tigo, guich. V: levfenestro.
fajro, fogo; ~ego, fornalha; ~ao, fogo fero, ferro; -a, frreo, de ferro; -i, fer-
de artifcio; ~ero, fasca, centelha; rar (guarnecer de ferro); -ao, ferra-
~ilo, isqueiro, acendedor; -isto, gem; =isto (= forgisto) ferreiro;
bombeiro. -umo, ferradura; =i, ferrar (pr fer-
fajro'birdo (lit) fnix (ave fabulosa radura).
que, queimada, renascia das prprias ferio (= libertago) feriado; -oj (= li-
cinzas). bertempo) frias,
fajr*ertena, a prova de fogo. fer' industrio, siderurgia,
Fajro'lando (geo) Terra do Fogo (no fermi, fechar; -ii, fechar-se; -ilo,
sul da Amrica do Sul). fecho. V: slosi, fulmo-ilo.
fako, compartimento, escaninho, es- fer^tono, minrio de ferro.
pecialidade; -a, especializado; -eco, fer*vojo, estrada de ferro, ferrovia; =a,
especialidade; -ulo, especialista. ferrovirio. V: trajno, vagonaro,
fak'deleg*ito, delegado especializado. subtrajno.
fakto,fato; -e, de fato. fervoro, fervor.
fak*temo, tema especializado. festo, festa; -i, festejar; -a, festivo.
fakturo, fatura; ~i, faturar. festo*salono, salo de festas,
fak*vorto, termo tcnico; =aro, dicio- festo^tago, dia festivo, feriado (= li-
nrio tcnico. bertago).

31
fl! (int) fu! (indica asco); como prefixo, flanko, lado, flanco; ~e, de lado; ~en,
refere-se quilo que moralmente para o lado; ~ao, ala, acessrio,
mau (-homo); ~a, abjeto, desprez- apndice; ~igi, desviar-se.
vel; ~ao ignomnia, patifaria; ~ulo = flanken'gliti, derrapar.
-homo. flanken*klin*igi, adernar, inclinar-se
flanco, noivo; -ino, noiva; ~igi, ficar sobre um dos bordos (navio).
noivo; -inigi, ficar noiva; (ge)~igo, flava, amarelo; ~ao = ovo~o; F~a
noivado. Maro (geo) Mar Amarelo; F~a Rive-
fi'domo, prostbulo, bordel. ro (geo) Rio Amarelo (ambos na Chi-
fera, orgulhoso; ~i, orgulhar-se; -igi, na).
orgulhar; ~(ec)o, orgulho. flav^bruna, fulvo (cor).
fl^homo, patife, salafrrio. flav*ruga, ruivo (cor).
fl'intenca, mal intencionado. floro, flor; ~i, florir (pf); ~ado, florada,
flksi, fixar (p.f.); ~a, fixo (t.s.); -ii, fi- florao; -isto, florista.
xar-se; -ilo (tcn) fixador. flor'folio, ptala.
filo, filho; ~lno, filha; ~a, filial; ~igi, flor'gardeno, jardim. V: legomgar-
perfilhar, adotar como filho. V: bo~o, deno.
duon~o, bapto~o. flor'kulturo, floricultura.
filmo, filme; ~ilo, filmadora. flor*vazo, vaso de flores.
fino, fim; ~a, final; ~e, finalmente; ~i, flor(vend)ist4no, florista.

terminar, acabar (dar fim a); la ins- flui, fluir; -o, fluxo, corrente (de rio).

trulsto ~as la leclonon (o profes- flugi, voar; -adi, voejar; -(ad)o, voo;

sor termina a lio). ~ao (gr) termi-


-ilo, asa; =a - =hava.
flug*flso, peixe-voador.
nao; ~lgl, acabar (chegar ao fim);
flug'folio, folheto, volante.
la leclono =as (a lio termina).
flug*haveno, aeroporto.
f-ino* (abr) = fraullno.
flug*il(hav)a, alado.
fln'flne, finalmente (enftico).
flug'lud'ilo, pipa, papagaio (brinque-
flngro, dedo; ~ingo, dedal. V: dik~o, do).
pied~o. flug'maino, aeronave (em geral).
flngro^marko, impresso digital. flug*pilk(ad)o (esp) vlei.
flnno*, ~a (geo) finlands; F~ujo, flug*telero, disco voador.
F~lando, Finlndia. fojo, vez; -e, certa vez. V: i-e,
flo, peixe; ~eto, peixinho; -aro, car- du-e, dua-e, plur-e.
= foje*foje, de vez em quando.
dume; ~i = -kapti; ~ado
folio, folha (ts); -ero, fololo (parte de
~kapt(ad)o; -ido, alevino (filhote de
uma folha composta); -aro, folha-
peixe); -isto = -kaptisto.
gem; -umi, folhear (livro). V: tri-o.
fl^fadeno, linha de pescar.
fondi, fundar, instaurar; -ajo, funda-
fis^hoko, anzol.
o; -into, fundador.
fl^kaptjisto, pescador. fonto, fonte; -i, brotar (de uma fonte),
fls^osto, espinha (de peixe). manar.
fls*vend*isto, peixeiro; ~ejo, peixaria. fonto'plumo, caneta tinteiro.
flVorto, palavro, nome feio. for (adv) longe, para longe; esti -,
flago, bandeira; ~i, embandeirar; estar ausente; iri -, ir embora; -a,

~eto, flmula, bandeirola. distante; -e (longe), -en (para longe)

32
= ~; ~igi, afastar, eliminar; como fra^njo, mana, irmzinha,
prefixo, pode indicar afastamento franko, franco (dinheiro),
(~esti, ~iri) e perda ou desapareci- frapi, bater; ~o, golpe, batida; ~ilo,
mento (~lasi, ~ludi). badalo (de sino) V: man~o, van-
for'esti, estar ausente. V; eesti. go~o
forgesi, esquecer; -o, esquecimento; frap'frazo, "slogan" (frase de impacto,
-ema, esquecido (que esquece usada repetidamente em propagan-
muito). V: ne~ebla. da).
forgi, forjar; -isto (= feraisto), fer- frato, irmo; ~a, fraterno; ~e, frater-
reiro. nalmente; ~ino, irm; =eto = franjo;
for'iri, ir embora. -eco, fraternidade; -eto = fraqjo.
for*eti, jogar fora. frafmorfigo, fratricdio.
forko, garfo; -ego, ancinho. fraulo, solteiro, celibatrio; ~ino, sol-
for'kuri, fugir. teira, senhorita; -eco, celibato.
for^lasi, abandonar, deixar de lado. frazo (gr) frase. V: frap~o.
for'ludi, gastar com jogo. fremda, estranho, estrangeiro; ~ulo,
formo, forma, feitio; ~i, formar; -ado, forasteiro; -lando, pas estrangeiro.
formao; ~igi, formar-se; -ujo, fremd'lingvo, lngua estrangeira; =a,
forma. de uma lngua estrangeira.
for^pasi, passar, desaparecer. freneza, ~ulo, louco; =ejo, hospcio,
for*peli, expulsar (para longe). manicmio.
for^permeso, licena, permisso para frea, fresco (= novo, recente). V:
ausentar-se. malvarmeta, fresco, ligeiramente
for*preni, tirar, tomar, arrancar. frio.

forta, forte, potente; -(ec)o, fora; fre^data, recente.


~ego, grande fora, potncia; -igi, friti (cul) fritar; -itaj terpomoj, ba-
fortalecer; -igi, fortalecer-se; -ulo, tata frita; ~ilo, frigideira,
forto, homem forte.V: per~o. fromago, queijo.
fortika, slido, robusto, resistente (pf); frosti, frio glacial; ~ig*ilo, "freezer"
~ao (mil) fortaleza, forte; ~igi, ro- (parte de uma geladeira que se
bustecer, consolidar. mantm abaixo de 0C).
for'trani, cortar fora. frue, cedo; ~a, que ocorre cedo.
fosi, cavar, escavar; ~ao, fossa, cova, frukto, fruto.
buraco; ~ilo, p, enxada; -isto, ca- frukt*arbo, fruteira, rvore frutfera;
vador, coveiro. =aro, pomar.
foto = fotografao; ~i = fotografl;
frukto'dona, frtil, fecundo.
~ilo = fotografilo.
frukto'gardeno (= fruktarbaro),
fotografl, fotografar; ~ao, foto, foto-
pomar.
grafia; ~ilo, mquina fotogrfica.
frukto^karno, polpa (de fruto).
fra*jo, mano, irmozinho.
franco*, ~a (geo) francs; ~e, em fnikto*kulturo, fruticultura.

francs; F~ujo ou F~io, Frana; fru*lev*ig*ema, madrugador,


-ismo (gr) galicismo. fru^mateno, madrugada; =e, de ma-
Francisko* (nm) Francisco; f^-ano drugada.
(rei) franciscano; F~eto = Franjo. fugi, fugir (= forkuri); -anto, -into,
Fran'jo, Chiquinho, Francisquinho. fugitivo.

33
fulmo, relmpago (= ~o*brilo);
raio; -igi, hospedar; =anto, hospedeiro,
~a (= rapidega), rpido como um anfitrio.
raio. gasto'ambro, quarto de hspedes.
fulmo'brilo, relmpago. gaulo*, -a (hist) gauls; G~io, Glia.
fulmo'ferm'ilo, fecho ecler. gazeto, jornal; -aro, imprensa (con-
fumo, fumo, fumaa; ~i, fumar; ~ai junto de jornais ou de jornalistas);
(cul)defumar; -anto, fumante; ~ejo, -isto, jornalista.
saia de fumantes. gazefePtondo, recorte de jornal.
fundamento, fundamento; la F~o, o gazefePtranco = =tondo.
Fundamento do Esperanto, que serve gazet*servo, servio de imprensa.
de base para nossa lngua internaci- gazet*vend*isto, jornaleiro.
onal; -isto, esperantista que segue ge- (pref) ambos os sexos: -patroj,
rigorosamente o Fundamento. pais (pai e me); ==a, dos pais; ~a
funkcio, funo; ~i, funcionar; ~ado, lingvo, lngua materna; -ii, aca-
funcionamento; ~igi, ligar, fazer fun- salar-se; ~o, acasalamento.
.

cionar; -isto, -ulo, funcionrio. V:


ge*amikoj, amigos e amigas.
ligi
ge*edzoj, casal, casais, marido(s) e
fusilo, fuzil; -isto (mil) fuzileiro. V:
mulher(es); ~ii, casar-se; =o, ca-
mortpafi (fuzilar).
samento. V: edzigi, edzinigi.
fui, trabalhar mal, mal fei-
borrar; -a,
ge^fianoj, casal de noivos.
to; -ajo, trapalhada; -ulo,-isto, gemoj. filho(s) efi!ha(s).
desajeitado, trapalho. V: fiao.
ge*fratoj, irmo(s) e irm(s).
fu^kontakto, mau contato. ge'knaboj, menino(s) e menina(s).
ge'lern'antoj, alunos e alunas; =ejo,

G
gaja, alegre; -(ec)o, alegria, diverso;
escola mista (de ensino misto).
gnio, gnio; ~a, genial; -ulo, pessoa
genial; -eco, genialidade.
gento, gente.
-i, alegrar-se; -igi, alegrar, divertir; Georgo* (nm) Jorge; Suda -io (geo)
-isto, bufo, palhao, Gergia do Sul (Amrica do Sul).
gajni, ganhar, lucrar; -o, ganho, lucro; ge*patroj, pai(s) e me(s).
-iga, lucrativo, germano*, -a (geo) alemo; -e, em
gardi, guardar (= manter guardado), alemo; G-ujo ou G-io, Alemanha.
vigiar; -u vin! cuidado! ateno!
ges.* (abr) = gesinjoroj.
ge'sinjoroj, senhor(es) e senhora(s),
-isto, guarda.
casal.
gard*angelo, anjo da guarda.
glacio, gelo; -a, gelado; -ajo, sorve-
gard'hundo, co de guarda. te; -ejo (geo) geleira; -ujo, geladei-
gardo'stari, montar guarda; =anto, ra (= -ranko), geladeira porttil.
sentinela, glaci4nsulo, "iceberg" (grande massa
gaso, gs; ^(ec)a, gasoso. de gelo flutuante).
gas'akvo, gua (mineral) com gs. glaci'ranko, geladeira, refrigerador.
gas'botelo, botijo de gs. glaci'ten'ejo, frigorfico.

gasto, hspede; ~(ig)i, hospedar-se; glaso, copo; -eto, copinho (de licor).
-ejo. hospedaria, albergue; -ema, glavo, espada; -ingo, bainha de es-
hospitaleiro; =eco, hospitalidade; pada.

34
glavo'fio, peixe-espada. grupo, grupo; ~e, em grupo; -igi,
glav*piko, estocada (golpe com a agrupar.
ponta da espada); =i, estocar (golpe- gusto, gosto, sabor, paladar; -umi,
ar com a ponta da espada). provar, saborear; =o, (sentido do)
gliti, escorregar; patinar (= -kuri); paladar; bon-a, gostoso.
~ejo, pista de patinao; ~(ig)a, es- gvidi, guiar; -a, (que) guia; -(ad)o,
corregadio. ~ilo.= -suo. ao de guiar; -ilo, guia (instrumen-
glifkalkurilo, rgua de clculo. to); -isto, guia (pessoa).
glifkuri, patinar. gvid'libro, guia (livro).

glit^uo, patim de gelo.


glit*vetur'ilo, tren.
gloro, glria; ~a, glorioso; ~i, glorificar;
-amo, ambio, sede de
malglori.
glria. V:
gardeno, jardim;
G -ado, jardinagem;
gracia, esbelto, delgado. -iloj, instrumentos de jardinagem;
gramatiko, gramtica; -a, gramatical; -isto, jardineiro. V: besto-o, in-
-isto, gramtico. fan-o, legom-o.
granda, grande; -ega, enorme, imen- garden'legomo, hortalia. V: le-
so, grandssimo. go mardeno.
grand^aga, idoso. eni, incomodar, importunar; -a, im-
grand' anima, magnnimo, generoso, portuno; incmodo,
-o, aborreci-
nobre (de corao). mento. V: sen-a, sin-a.
grand'litero = ceflitero (maiscula). generala, geral; -ajo, -eco, generali-
grand'urbo, cidade grande. dade; -e, em geral.
graso, gordura, banha, graxa; -a, gor- gentila, gentil.
do (pessoa, comida), frtil (solo); gentirhomo, cavalheiro, gentleman.
-eca, gorduroso; -ega, obeso; -igi, i (pron) ele, ela (neutro): -, la libro,
fertilizar; =ao, adubo, fertilizante. V: ele, o livro; -a, seu, dele, dela.
dika gis (prep) at: - decembro, at de-
gratuli, felicitar; ~on! parabns! -o, zembro; (conj) vi res-
at que: -
congratulaes. pondes, at que voc responda; -
graturietero, carta de felicitaes. kiam? at quando? - la revido! at
grava, importante, grave; -ao, coisa a vista! -! at! usa-se como prefixo
importante; -eco, importncia, gravi- com o mesmo sentido (veja abaixo).
dade; -ulo, pessoa importante, figu- gis*data, atualizado; =igi, atualizar.
ro. gis'nuna, que tem ocorrido at hoje.
grav'miena, srio, sisudo, circuns- gojo, alegria, satisfao; -a, alegre;
pecto.
~i, alegrar-se, -igi, alegrar.
greko* -a (geo) grego; -e, em grego; gui, gozar (ts); -ema, voluptuoso;
G-ujo ou G-io, Grcia, -igi, fazer gozar; -ilo (med) droga
greno, cereal; -ejo, celeiro; -ero, estupefaciente, euforizante, como a
gro (de cereal), cocana. V: antau-i.
griza, cinzento; -o, a cor cinzenta,
gusta, certo, justo, exato, correto;
griz^flava, bege (cor amarelada como -(ec)o, exatido, justeza. V: al-igi,
a da l em estado natural).
mal-a, justa.
griz'hara, grisalho.
gusta'sence, em sentido restrito.

35
usta'tempa (= oportuna) oportuno, helpi, ajudar, socorrer, auxiliar; ~o,
que ocorre quando convm; =e, a ajuda, auxlio; ~onI socorro! -anto,
tempo, bem na hora. ajudante, assistente; -ema, prestati-
vo, servial. V: mal~i.

ha! (int) ah! ha


H
lo! al (ao telefone).
helpo'peto, pedido de ajuda, pedido
de socorro.
herbo, grama, pasto, capim, erva;
~ejo, capinzal, prado, pastagem;
halti, parar, deter-se; ~ejo, parada ~(et)ejo, gramado. V: patejo.
(de nibus etc); ~igi, fazer parar, herbo'mana, herbvoro.
deter; ==ilo, freio. heziti, hesitar; ~o, hesitao; -ema,
haro, cabelo; -aja, peludo; -aro, ca- hesitante, indeciso (= nedecidema).
beleira (ts). V: long~a, sen~a, hiera, ontem; -a, de ontem; -o, vs-
okul~oj, kol~oj. pera (= antautago). V: antau-.
har*arango, penteado. hindo*, -a (geo) indiano, hindu; H-io
har'ligo, trana. ou H-ujo, ndia.
harmnio, harmonia; ~a, harmonioso, hispano*, -a (geo) espanhol; -e, em
harmnico; --igi, harmonizar. espanhol; H~io ou H-ujo, Espanha.
har'sek'ig*ilo, secador de cabelo. hispan'amerika (geo) hispanoam en-
har'star'iga, assustador, arrepiador, cano.
que causa arrepios. historio, histria, conto; -isto, histo-
hato (anat) pele; ~a, cutneo, der- riador. V: rakonto.
matolgico. V: dik-ulo. ho! (int) oh! !
haut*kurac'isto (med) dermatlogo. hodiau, hoje; -a, de hoje.
hat*maPsano, doena de pele. hoko, gancho; -eto, braquia (acento
havi, ter, possuir; -ajoj, bens, have- breve sobre a letra u). V: fl-o,
res;-ebla, que pode ser obtido; ~igi vest~o, supersigno.
(ion por iu), adquirir (= akiri), obter homo, homem, pessoa, ser humano;
(alguma coisa para algum); -inda, -a, humano; -aro, humanidade;
desejvel, que merece ser obtido. V: ^ano, "cidado da humanidade", par-
bon~o, en~i, mal~i, nemal-ebla. tidrio do ^anismo; ^an4smo, "ho-
haveno, porto (instalaes). maranismo" (doutrina que diz dever-
haven'urbo, porto (cidade porturia). mos tratar a todos sem distino de
hejmo, casa, lar; ~a, de casa, doms- nacionalidade, raa ou credo); -amo,
~e, em casa; ~en,
tico; para casa. V: filantropia. V: viro, vira (de sexo
domo, casa (prdio). masculino), persono (pessoa).
hejmo^lando, terra natal. hom^amaso, multido.
hejm'sopiro, saudade de casa. V: re- hom*evit*ulo, misantropo.
sopiro. hom*mang'ulo, antropfago.
hejm*urbo, cidade natal. hom*mort4go, homicdio.
hela, claro, luminoso (= luma); -eco, horo, hora; -aro, horrio.
claridade; ~igi, clarear (tornar claro); hor'cirklo, meridiano.
~igi, clarear (ficar claro). V: mal~a horizonto, horizonte.
(escuro); klara (claro, ntido), horlogo, relgio; -isto, relojoeiro. V:
malklara (obscuro). brak-o, mur-o, po-o, vek-o.

36
hotelo, hotel; ~eto, hotelzinho; -isto idealo, ideal (modelo sonhado), -a,
= ^mastro, ideal (conforme sonhamos); -ismo,
hotermastro, hoteleiro, idealismo; -isto, idealista.
hundo, co, cachorro; ~ao, viralata; ie (corr) em algum lugar; - ajn, no
-aro, matilha; -ego, canzarro; importa onde; ~n, para algum lugar.
~ejo, canil; -eto, cachorrinho; ~ino, iel (corr) de algum modo; -e = -.
cadela. iele'tra'pele, a torto e a direito.
hngaro*, ~a (geo) hngaro; H~io ou ies (corr) de algum.
H~ujo, Hungria. -ig- (suf) fazer, tornar: facil-i, facili-
tar; simpl-i, simplificar; star-i, er-

oro, coro; --e,


H
em coro;~ao, canto
guer; mort-i, matar; ebl-i, possibi-
litar;

-i-
-i = fari, fazer, tornar.
(suf) fazer-se, tornar-se:
embelezar-se; star-i, ficar de p; ~i
bel-i,

coral; -ano, ~isto, membro do coro; = far-i, fazer-se, tornar-se.


-estro, regente de um coro. -il- (suf) instrumento, aparelho, m-
quina tranc-o, faca (instrumento
etc:
para cortar); flm-o, filmadora (apa-
I relho para filmar), flug-o, asa (ins-
trumento para voar); kalkul-o, cal-
-i (term) infinitivo: labori, trabalhar; culadora (mquina de calcular); -o,
legi, ler; em esperanto h apenas instrumento; -aro, ferramentas (de
uma conjugao e todos os seus ver- um operrio ou arteso); -ujo, caixa
bos so regulares. V: as, is, os, u, de ferramentas.
ili (pron) eles, elas (pessoas, animais
US.
ou coisas); -a, seu, sua (deles, de-
-i- (suf) pas (= -uj-): Anglio = An-
las); -aj, seus suas (deles, delas).
glujo, Inglaterra; Italio = Italujo,
imagi, imaginar; -(it)a, imaginrio;
Itlia.
-o, imaginao; -ebla, imaginvel;
ia (corr) de algum tipo.
-ema, imaginoso, imaginativo.
i.a.* (abr) = interalie. imiti, imitar; -ai, arremedar, maca-
ial (corr) por algum motivo (no sei quear; -isto, imitador (tea).
qual). -in- (suf) sexo feminino: patr-o, me;
iam (corr) certa vez; iam ajn, alguma sinjor-o, senhora, madame;
vez (no importa quando); ~a, que junul-o, moa;
vir-o, mulher;
aconteceu certa vez. af-o, ovelha; -o, fmea; -a, femini-
ia'maniere de algum modo. no; -aj vestoj, roupas de mulher;
(= iel)
-eco, feminilidade.
-id- (suf) filhote, filho, descendente:
-ind- (suf) merecimento: leg-a, que
-aro, prole, descendncia. V:
merece ser lido; kred-a; fidedigno;
bov-o, kok-o, reg-o, af-o.
tim-a, temvel; bedar-a, lastim-
ideo, idia, ideal; -a, ideal (que no
vel; -a je, digno de.
tem existncia concreta); -aro, ide- individuo, indivduo; -a, individuai,
rio; interna -o, idia interna (do es-
-eco, individualidade; -igi, individua-
peranto). V: sam-ano, homara- lizar; -ismo, individualismo; -isto,
nismo. individualista.

37
industrio, indstria; ~a, industrial (da inteligenta, inteligente; -(ec)o, inteli-

indstria); ~igi, industrializar; -isto, gncia.


industrial, dono de indstria; peza intenci, pretender, tencionar; -o, in-

~o, indstria pesada. V: et~o. teno.


infano, criana; ~a, infantil; ~e, infan- inter (prep) entre (no tempo ou no es-
tilmente; ~ao, -eco, criancice, in- pao), no meio de: - la dua horo
fantilidade; infncia (= ~ao); ~ejo = kaj la tria (entre duas e trs horas),
-gardejo; ~eto, beb; ~ist*ino, - la pordo kaj la fenestro (entre a
ama-seca, bab. porta e a janela), - ni (entre ns);
infan^ago, infncia. como mostra o que fica entre
prefixo,

infan'gard*ejo, creche. dois momentosou dois lugares


infan*gardeno, jardim de infncia. (-veni, -krucigo), ou a prtica de
infan*kulturo, puericultura. uma ao recproca (-konsenti,
infan'mort4go, infanticdio. -paroli).
informi, informar; ~o, informao; ~a, inter'agi, interagir.
informativo (para informao); ~ejo, inter'alie, entre outras coisas.
seo de informaes; ~ilo, (boletim) inter*amik'igi (kun), fazer amizade
informativo. (com).
inform*peto, pedido de informao. intereso, interesse; -i, interessar; -a,
inform*servo, servio de informao. interessante; -ii, interessar-se.

-ing- (suf) indica o objeto em que ou- inter'helpo, auxlio mtuo.


tro se insere ou se fixa, sem nele pe- inter*kompren4gi, com preen d er-se
netrar inteiramente: cigared~o (pitei- (mutuamente); =ilo, instrumento para
ra), kandel~o (castial), pied~o, compreenso mtua.
estribo; ~o, bainha; ~i, embainhar (= inter'konsenti (pri), pr-se de acor-
en~igi) do; =o, acordo.

inko, tinta (para escrever ou imprimir); inter*kruc'igi, entrecruzar-se.


~ujo, tinteiro. interna, interno; -e, dentro, interna-
insekto (zoo) inseto. mente; -en, para dentro; -o, parte
insekto'manga, insetvoro. de dentro, interior; -ulo, interno (alu-
insekto*mort4g*ilo, inseticida. no); =ejo, internato.

insigno, insgnia, braso, distintivo. inter*nacia, internacional; ^ismo, in-

instrui, instruir, ensinar; ~o, ensina- ternacionalismo.


mento; ~a, instrutivo; ~ado, ensino; (inter)paroli, conversar; =o, conver-
~ejo, escola (= lemejo); -isto, sa.

professor; =aro, corpo docente, pro- inter'rompi, interromper,


fessorado. inter^ani, trocar (entre si), permu-
tar.
instru*metodo, mtodo de ensino.
inter'tempe, entrementes.
insulo (geo) ilha; ~a, insular; -ano,
inter*veni, intervir.
ilhu, insulano; -aro, arquiplago. V:
int esto (dika k maldika) (anat) in-
duon-o.
testino (grosso e delgado); -aro, en-
-int- (suf) part. passado ativo: leg~a, tranhas, vsceras.
que leu; naskig-a, que nasceu, nas- inviti, convidar; -o, convite; -a, con-
cido; mort-o, morto, defunto, fal-a vidativo.
folio, folha cada; dir-e, tendo dito. io (corr) alguma coisa, algo.

38
iom (corr) (da), um pouco (de); ~ete, jaro, ano; ~a, anual; ~e, anualmente.
um pouquinho. V: du~a, duon~a, super~o.
iri, ir, andar; ~o, ida; ~ant'aro, corte- jar*cento, sculo.
jo, procisso; -ebla, transitvel; jar'deko, dcada, decnio.
~ejo, passagem, caminho (= vojo); jar'libro, anurio.
-iloj, andas, pernas de pau. V: en~i, jar'milo, milnio.
el~i, for~i, tra~i. jc* (abr) = jarcento.
Irano* (geo) Ir; i~a, i~ano, iraniano. je (prep) nica preposio em espe-
-is (term) passado, invarivel em g- ranto com sentido indefinido: je la
nero, nmero e pessoa; vi skribis, tria, s trs (horas); rica je amo,
voc escreveu, escrevia, estava es- rico de amor; kapabla je cio, capaz
crevendo. de tudo; resti je granda distanco,
-ism- (suf): 1. doutrina, modo de pen- ficar a grande distncia.
sar ou de agir: natur~o, kristan~o, jen (adv) eis, aqui est; jen la libro,
internaci~o; 2. expresso peculiar a kiun vi petis, aqui est o livro que
uma lngua: angl~o, franc~o. voc pediu; la ~o, o seguinte; la ~a
Israelo* (geo) Israel; i~a, i~ano, is- kialo, o seguinte motivo; ~e, assim,
raelense. da seguinte maneira.
-ist- (suf) indica: profisso (ins- jes (adv) sim; ~i, afirmar; ~o, afirma-
tru~o), ocupao (bicikl~o) ou o; ~a, afirmativo; ~e, afirmativa-
adeso (esperant~o). mente. V: kap~i.
-it- (suf) part. passado passivo: leg~a, Jesaja* (nm) Isaas.
que foi lido; milit'kapt~o, prisionei- Jesuo* (rei) Jesus.
ro de guerra; kuir~aj ovoj, ovos co- Jo*jo, Joozinho.
zidos; dir~e kaj far~e, dito e feito. Johano* (nm) Joo; J~a ou J~ino,
talo*, ~a (geo) italiano; -e, em italia- Joana.
no; I~io ou I~ujo, Itlia. Joiko* (nf) Yoshiko.
iu (corr) algum, algum; u vi vidas Jozefo* (nm) Jos; J~a ou J~ino,
~n katon? voc v algum gato? cu Josefa ou Josefina.
-n? voc v algum?
vi vidas ju (adv) quanto (correlativo de des): ~
pli vi parolas, des malpli mi

J
de substantivos e adje-
komprenas
menos eu compreendo).
(quanto mais voc

judo* (rei) judeu; j~ejo, gueto


onde os judeus eram forados a mo-
fala,

(bairro

-J (term) plural
tivos: belaj infanoj, belas crianas; rar, em certas cidades europias);

miaj libroj, meus livros; unuaj ja-


J~ujo (hist) Judia.
jud'germana (lingvo), idiche, judeu-
roj, primeiros anos.
alemo.
ja (adv) deveras, sem dvida, de fato.
jugoslavo*, ~a (geo) iugoslavo; J~io
V: vere, fakte, sendube. ou J~ujo, lugoslvia.
jam (adv) j, agora mesmo. jugi, julgar; ~o, julgamento; -anto, ju-
januaro, janeiro; ~e, em janeiro. rado (membro do jri); ==aro, jri;
japano*, ~a (geo) japons; ~e, em ja- -isto, juiz; -aro, magistratura. V:
pons; J'-ujo ou J~io, Japo; J~a antau~o, preconceito.
Maro, Mar do Japo. jug'decido, sentena.

39
ju*rajto, competncia, jurisdio, kampo, campo, campina; cam- -a,
julio, julho; ~e, em julho; J~o (nm) J- pestre; -adi, acampar; acam- =-ejo,
lio. pamento; -aro, campos, campanha;
juna, jovem; -eco, juventude (poca ==ano, campons; -isto, trabalhador
da vida, qualidade de quem jovem); rural; -ulo, campnio.
~ulo, rapaz; =aro, conjunto de jo- Kanado* (geo) Canad; k-a, k-ano,
vens. canadense.
jun'ao, juventude (= -eco). kandelo, vela; -ego, crio, tocha;
junio, junho; ~e, em junho. -ingo, castial.
jun*ul'ar*gast'ejo, albergue da ju- kanono, canho (mil); cnone (rei);
ventude. cnone (ms); -igi (rei) canonizar.
jupo, saia (vest). V: sub~o. kanon*pafo, tiro de canho.
justa, justo, equitativo; -eco, justia; kanon'sipo, canhoneira (navio).
-ulo (rei) um justo. V: gusta, justo, kanti, cantar; -(ad)o, canto, cano;
exato. -anto, o que canta, cantor (ama-
dor); ^aro, coro; -aro, cancioneiro
(coletnea); -isto, cantor (profissio-
nal); ==aro, coro.

kapo, cabea (pf); -ao (cul) cabea


ado, na 5Meira.
quinta-feira; -e,
(de vitela etc).
eti, lanar, arremessar; -o, arremes- kapabla, capaz, apto; -(ec)o, capaci-
so. V: for-i. dade, aptido; -i, ser capaz de; -igi,
efkubo, dado (de jogar). capacitar; =^0, capacitao; -ulo,
US (adv) agora mesmo, recm; -a, re- homem de valor.
cente, que acaba de ocorrer. kap'doloro, dor de cabea.
us*aPven'into, recm-chegado. com a cabea.
kap'jesi, afirmar
us*nask*ito, recm-nascido. kap'nei, negar com a cabea.

k* (abr) = kaj.
K kap'romp'ao,
(mil)
al).
quebra-cabea;
cassetete, "borracha" (de

kap'saluti, cumprimentar com a ca-


bea.
=ilo
polici-

k.a.* (abr) = kaj aliaj. kapti, capturar, agarrar, prender; -ito,


kadro, quadro, moldura; -ao; cerca- cativo, preso, detento. V: fs-i.
dura, enquadramento. kapto'nuro, lao (de boiadeiro).
kafo, caf (gro, bebida); -ejo, caf kap'turn(ig)o, vertigem, tontura,
(estabelecimento). kara, caro, prezado, querido, precioso;
kafplanfejo, cafezal. -ulo, querido; ~(ul)ino, querida. V:
kaj (conj) e, mais; - tiel plu, e assim multekosta.
por diante, etc; tan- karbo, carvo; -isto, carvoeiro.
to. ..quanto...
karbo*papero, papel-carbono.
kajero, caderno; -ujo, pasta escolar. Karlo* (nm) Carlos.
V: paperujo.
kar'memora, saudoso (que deixou
kalendaro, calendrio, folhinha. saudade), de cara memria,
kalkuli, contar, calcular; -o, clculo.; karno, carne (ts); -ulo, mortal. V:
-ilo, mquina de calcular. frukto-o, viando.

40
kamavalo, carnaval. kilometro, quilmetro.
karno'mana, carnvoro, kio (corr) que, o que, que coisa; - es-
karoto, cenoura. tas i tio? que isto? V: kiu, ke.
karto, carto; -aro, atlas; V: land~o, kiom (corr) (da), quanto, que quanti-
lud~o, pot~o, vizit~o. dade (de); - da panoj? quantos
karfludo, jogo de cartas. pes? -a horo estas? que horas
kasedo, fita cassete. V: sonbendo. so? estas la dua, so duas horas.
kai, esconder, ocultar; -eco, obscuri- kiom*jara (?), de que idade (?).
dade (fig); ~ejo, esconderijo; -ema, kiom'ofte (?), com que frequncia
sonso, dissimulado; -ii, esconder- (?)

se; ~ind*ao, aquilo que deve ser es- kisi, beijar; -o, beijo; -ema, beijoquei-
condido (partes pudendas); -isto, ro.

receptador (tela-isto) V: mal-i. kiu (corr) quem, que, qual; - venas

ka^komerco, mercado negro. tie? quem vem l? - libro estas


ka'lingvo, cdigo secreto. tiu? que livro esse?, la libro -n
kas^ludo, esconde-esconde (brinque- mi legis, o livro que eu V: kio (o li.

do). que), ke (conj. que).

kas^morfigo, -ig*ejo, emboscada, klara, claro, ntido; -eco, clareza;


tocaia. -igi, esclarecer. V: mal-a (obscuro),
ka^nomo, pseudnimo. hela (claro, luminoso), malhela (es-
ka^polico, polcia secreta. curo).
ka*voja'anto, clandestino. klaso, classe, camada social, aula;
kato, gato; -(ec)a, felino. -igi, classificar.
kauzo, causa; ~i, causar; -eco, cau- klas*batalo,luta de classes,

salidade. V: kialo. klas^cambro, sala de aula.


kazo, caso (gr, med, direito); (geral) = klera, culto, instrudo, erudito; -eco,
okazo. V: iukaze. cultura, erudio; -ulo, erudito. V:
ke (conj) que; li diris, - ne, ele disse kulturo.
que no. V; kio, kiu, que (pron). klini, inclinar, curvar; -ii, inclinar-se,
kelka, algum (quantidade indetermina- curvar-se.
da); preni kelkajn librojn, pegar klin^ebeno, plano inclinado.
alguns livros. klopodi, esforar-se, empenhar-se
kelka'foje, algumas vezes. (por); -o, esforo, empenho.

kia (corr) que espcie de. klubo, clube; -ano, scio (de um clu-
kial (corr) por que, por que motivo, be).

porque (conj); -o, razo, motivo. V: knabo, menino; -ino, menina; -(ec)a,
ar. pueril; -eto, menininho; -ao (= bu-

kiam (corr) quando; en la tago, -, no bo), moleque (menino de rua); -aro,


dia em que. meninada. V: infano.
kie (corr) onde; kien, aonde, para koko, galo; -ejo, galinheiro; -ido,
onde; la loko, kie, o lugar em que. frango; ==ao, galeto (carne de fran-
kiel (corr) como; same kiel, assim go); ==eto, pinto; ==et*ejo, pinteiro;

como. =ino, franga;-ino, galinha. V:


kies (corr) de quem, cujo; - libro es- vir- o, eksvir-o.
tas tiu? de quem esse livro? kok'batalo, rinha, briga de galos.
kilogramo, quilograma, quilo. koketa, faceiro, coquete.

41
koko*krio, canto do galo. piedoso, misericordioso; -inda, po-
kolo, pescoo; -ego, pescoo compri- bre, coitado, digno de piedade.
do; ~umo (vest) colarinho, kompreni, compreender; -o, com-
kolego, colega; -aro, colegas, turma. preenso; -ebla, compreensvel; =e,
V: kunlernanto, laborkunulo. de certo, bem entendido; -ema,
kolekti, colecionar, reunir; ~o, cole- compreensivo, inteligente; -ilo = in-
o; ~igi, reunir-se. ter-ilo. V: mis-o.
kolero, clera, ira; ~a, colrico, irado; komputi, 1. computar, calcular (=
-ema, irascvel; ~(ig)i, irritar-se, en- kalkuli); 2. processar (com os re-
furecer-se. cursos da informtica); -ilo, compu-
koPharoj, crina; juba. tador.
kolombo, pomba; ~ejo, pombal; komuna, comum; -a logejo =
~ino, pomba (fmea); ~umi, arrulhar amasloejo, alojamento coletivo;
(pf)-
-e, em comum; -ismo (pol) comu-
Kolombio* (geo) Colmbia; ~a, -ano, nismo; -isto, comunista; -umo, co-
colombiano. munidade.
koloro, cor; -(ig)i, colorir, -a, colori-
komuniki, comunicar; ~(ad)o, comu-
do. V: or~a, roz-a, mult~a, tri-a.
nicao (ato de comunicar); -ajo,
kolor'blinda (med) daitnico. comunicao (mensagem); -ema,
koPtuko (vest) cachecol. comunicativo; -igi, comunicar-se;
kombi, pentear; -ilo, pente.
de comunicao.
-ilo, veculo
komenco, comeo; -a, inicial; -i, dar koni, conhecer, ter conhecimento de;
incio a; mi -as la lecionon, eu -o, conhecimento; -ato, conhecido;
comeo a lio; -ii, ter incio; la le-
==igi, travar relaes, fazer conheci-
ciono -igas, a lio comea; mento. V: ek-i, ne-ato.
-anto, principiante.
koncerni, concernir, dizer respeito a;
komerco, comrcio; -a, comercial; ~i,
-(ant)a, concernente, respectivo; ~e
comerciar; -ajo, mercadoria; -isto, al, em relao a; -ato, -ulo, o inte-
comerciante. ressado.
komerc'libero, livre comrcio. kondio, condio; -a, condicional;
komforto, conforto; -a, confortvel. -i, estipular; -igi (ci) condicionar.
komisii (al iu ion) encarregar, in- konduki, conduzir, guiar; -ilo, dire-
cumbir; li komisiis al si traduki, o, rdea, volante; -isto, condutor,
ele a encarregou de traduzir; -ito, cocheiro, motorista.
encarregado. konfesi, confessar (ts); -(ad)o, con-
komisiono, comisso (geralmente fisso; -anto, penitente (aquele que
temporria). se confessa); -ejo (rei) confession-
komitato, comisso (permanente), rio.

comit; -ano. membro (de uma co- konfdi, confiar, confidenciar; -o,
misso). confiana; ~(em)a, confiante.

kompari, comparar; -o, comparao; kongreso, congresso; -i, reunir-se em


congresso; -ano, congressista; -ejo,
-a, comparativo; -ebla, comparvel.
lugar em que se realiza um congres-
kompati, ter pena (de), compadecer-
so; (Esperanta) -eto, parte de um
se (de); -o, compaixo, d, piedade,
congresso (de esperanto) realizada
misericrdia; -(em)a, compassvel, com crianas.

42
konkeri, conquistar; ~o, conquista, kontrauVole, contra a vontade. V:
konkreta, concreto; ~(a)o, coisa volonte, libervole.
concreta. kontrolo, controle; ~i, controlar.
konkuri, concorrer, competir; ~(ad)o, konveni, convir; ~o, convenincia;
concorrncia, competio; ~anto, ~a, conveniente, apropriado.
concorrente. konvinki, convencer; ~a, convincen-
konsenti, consentir, concordar; ~o, te; ~ii (pri), convencer-se (de);
anuncia, consenso; ~ema, condes- ~(it*ec)o, convico; ~ilo, argu-
cendente. mento convincente, prova.
konservi, conservar; ~(ad)o, conser- kooperativo, cooperativa; -ano, s-
vao; -ajo (cul) conserva; ~ejo, cio (de cooperativa); -ismo, coope-
despensa. rativismo.
konsideri, considerar; -inda, consi- kopio, cpia; ~i, copiar.
dervel. kopi'rajto, copyright, direito de repro-
konsili, aconselhar; ~o, conselho duo.
(aconselhamento); -anto, conselhei- koro, corao; ~a, cordial, do corao;
ro; ==aro, conselho (conjunto de con- (tut)~e, cordialmente.
selheiros); -inda, aconselhvel. korbo, cesto, cesta.
konsisti (el), consistir (em); ~o, cons- korbo'pilk(ad)o (esp) basquete.
tituio, composio; ~igi, constituir, korespondi, corresponder-se (= tro-
compor. car cartas); ~ado, correspondncia
konstanta, constante. (troca de cartas); -ajo, correspon-
konstrui, construir; ~a, construtivo; dncia (cartas); -anto, correspon-
~o, construo: ao (~ado) ou coisa dente, que troca cartas. V: respondi,
concreta -anto,
(~ao); -isto, corresponder (a alguma coisa).
de obras.
construtor; ~ejo, canteiro korpo, corpo (ts); -a, corporal. V:
konstru'materialo, material de sen-a.
construo. korpo'gard4sto, guarda-costas.
kontakto, contato; ~i, contactar. korpo'parto, parte do corpo.
kontenta, contente, satisfeito; ~o, sa- kor'premo, angstia.
tisfao, contentamento; ~iga, satis- kor*ira, pungente.
fatrio; ~ii, contentar-se. korto, ptio, quintal; -ego, corte
kontra, contra; em frente de; em tro- (real); -umo, corte (tribunal).
ca de; ~o, o contrrio; ~a, contrrio; kor*tua, tocante, comovente.
~i, contrariar. kosti, custar; -o, custo. V: mult-a,
kontrau*ataki, contra-atacar. valoro, prezo.
kontra^diri, contradizer. kostumo, costume (roupa). V: kuti-
kontrau^direkte, em sentido contr- mo.
rio. koverto, envelope, sobrecarta,
kontra*juda, antissemita. kovri, cobrir, tapar; -ajo, cobertura;
kontra'lea, ilegal. V: lalega. -ilo, tampa (de panela, caixa etc),

kontra^natura, antinatural. capa (de livro); -ii, cobrir-se, tapar-


se. V: lit-ilo.
kontra*ordono, contra-ordem.
krabo (zoo) caranguejo,
kontra'stari, contrariar, resistir,
krajono, lpis; -ingo, porta-lpis;
opor-se a.
-ujo, caixa de lpis. V: skribilo.

43
krei, criar, instituir; ~ao, criao, pro- (de costura); -ilo, agulha (de coser);
duo; -into (rei) criador (aquele -isto, costureiro.
que nos criou); ~it(a)o, criatura; kudro*maino, mquina de costura.
~it'aro, criao (o conjunto de tudo kuiri, cozinhar, cozer; -ajo (cul) prato,
que foi criado). iguaria; -arto, culinria; -ejo, cozi-
kredi, crer, acreditar; ~o, crena, f;
nha; -ilo, utenslio de cozinha; =aro,
-ebla, acreditvel; -ema, crdulo; bateria (de cozinha); -ita, cozido.
~igi, fazer crer; -inda, fidedigno (di- kuir'poto, panela.
gno de crdito). V: ne~ebla, kuir'salo, sal de cozinha.
ne~ema. kuko, bolo (doce); -ejo, pastelaria:
kre'kapablo, criatividade. -eto, bolinho; -isto, pasteleiro.
kreski, crescer, aunnentar; ~(ad)o, kulero, colher (talher); -ego, colher
crescimento; ~ao (= planto), vege- grande, concha.
tal, planta; =aro, flora; ~ejo, "habi- kulpo, culpa; -a, culpado; ~i (pri), ter
tat". V: plen-ulo. culpa, ser culpado (de). V: kun-a,
kreto, giz V: skribilo, skribtabulo sen~a.
krii, gritar, cantar (o galo); ~o, grito, kulturi, cultivar; -o, cultura (ts), culti-
berro; ~egi, berrar, urrar. vo. V: ter-o, ter-isto, klereco.
krimo, crime; ~a, -ulo, criminoso, kun (prep) com, acompanhado de; -a,
-eco, criminalidade; ~eto, delito. conjunto, acompanhado; -e, junta-
Kristo* (rei) Cristo; k~ano, cristo; mente; -igi, juntar; -ulo, compa-
=aro, cristandade; -ismo, cristianis- nheiro. V: labor-ulo, voja-ulo.
mo. kun'danc'ant(in)o, par (num baile).
krisfarbo (rei) rvore de Natal. kun'ekzisti, coexistir.
Krisrnasko (rei) Natal. kim'frato, confrade.
krom, alm de, exceto; ~a, adicional; kuniklo (zoo) coelho.
-e, alm disso. kun*kulpa, conivente, cmplice. V:
krom'edz^ino, concubina, senkulpa.
kruco, cruz; ~igi, cruzar; -isto (hist) kun'labori, colaborar.
cruzado; -umi, crucificar. V: Suda kun'lem'anto, colega.
K-o kun*mang'anto, comensal.
kruco'signo (rei) sinal da cruz; fa- kun'meti, compor, combinar, armar
zer o sinal da cruz, persignar-se. (objetos, itens que formaro um
kruc*vorto, palavras cruzadas. todo); =ao (gr) palavra composta.
kruela, cruel, brutal; -ao, (ato de) kun'ord4gi, coordenar.
crueldade; ~(ec)o, crueldade. kun*porti, levar consigo.
kruro, perna; -a, crural (da perna). kun'sido, reunio (geralmente para
krur'kruce, de pernas cruzadas. tomada de deciso), sesso, assem-
ktp* (abr) = kaj tiel plu. blia.

kubo (geom, mat) cubo; -a metro, kun^teksto, contexto.


metro cbico; -a radiko, raiz cbica. kun'veno, reunio (em geral); ~ejo,
lugar de reunio.
Kubo* (geo) Cuba; k-a, k~ano, cu-
kun*vivi, conviver.
bano.
kun*vojag'anto, companheiro de via-
kudri, coser, costurar; -ao, costura;
gem.
-ejo, ateli de costura; -ero, ponto respond-o.
kupono, cupom (ts). V:

44
kuri, correr; ~e, de corrida; ~(ad)o, kvin (num) cinco; ~a, quinto (5);

corrida; for~i (= fugi) fugir. ~dek, cinquenta; =a, quinquagsimo;


kuraci, curar, tratar (doente); -arto, -cent, quinhentos; -oblo, quntuplo;
medicina; -ebla, curvel; ~ejo, sa- ~ono, quinto (1/5); ~ope, de cinco
natrio; ~ilo, remdio; -isto, mdi- em cinco.
co. kvin'angulo (geom) pentgono,
kurago, coragem; ~a, corajoso; ~i, kvin* dek^j ara, =jar*ulo cinqCiento.
ousar, ter coragem de; ~igi, encora- (kvin)lini'aro, pauta (musical).
jar. kvin'minuta, que dura cinco minutos.
kur'ataki, assaltar.
kur'cevalo, cavalo de corrida.
kur'hundo, galgo, co de corrida.
kurso, curso (srie de lies).
kur'sekvi (= post~i) perseguir. la, art. definido:
L
o, a, os, as; usa-se
kurs*gvid'anto (= instniisto), pro- menos em esperanto do que em
fessor. portugus; o esperanto no tem arti-
kui, estar deitado, jazer. go indefinido; e o artigo definido s
ku*seo, espreguiadeira. se usa quando nos referimos a pes-
kutimo, costume, hbito; ~i, costu- soa, animal ou coisa verdadeiramente
mar; ~a, costumeiro. V: kostumo. definidos: la filo de mia instruisto

kuzo, primo. (o filho do meu professor), la rozo,

kvadrato (geom, mat) quadrado (ts); kiun mi donis al si (a rosa que eu


~igi, elevar ao quadrado; ~a metro, dei a ela); e, contrariamente ao por-

metro quadrado; ~a radiko, raiz tugus, nunca se usa artigo definido


antes de nomes prprios ou genri-
quadrada. V: kvarangulo, kubo.
cos: Petro estas mia amiko (o
kvalito, qualidade; --a, qualitativo. V:
Pedro meu amigo), Brazilo estas
bon~a.
bela lando (o Brasil um bonito
kvankam (conj) embora, ainda que.
pas), rozo estas floro kaj ko-
kvanto, quantidade; ~a, quantitativo.
kvar (num) quatro; ~a, quarto (4);
lombo estas birdo (a rosa uma
flor e a pomba uma ave).
~dek, quarenta; =a, quadragsimo;
labori, trabalhar; ~o, trabalho; ~ejo,
~cent, quatrocentos; -oblo, qudru-
localde trabalho; -ema, trabalhador
plo; ~ono, quarto (1/4); ~ope, de
(que gosta de trabalhar); -estro, ca-
quatro em quatro.
pataz, contramestre; -isto, trabalha-
kvar'angiilo (geom) quadriltero.
dor (operrio); ^aro, operariado. V:
kvar' dek'j ara, =jar*ulo, quarento.
per-i, pun-o.
kvar'on'noto (ms) semnima.
kvar*pied'ulo (zoo) quadrpede.
labor'ambro, ateli, oficina.

kvazau (conj) como se. labor'don'anto, empregador.


kvazau'diri, aludir, insinuar, dar a labor'kapabla, apto para o trabalho.
entender. labor*kun'ulo, colega de trabalho.
kvaza'edz4no, amante, concubina. labor'per'ejo, agncia de empregos.
V: kromedzino. labor'plano, plano de trabalho.
kvieta, quieto, calmo; ~igi., aquietar, labor'tago (= semajntago) dia til.

acalmar; ilo (med) calmante. V:


laca, cansado; -(ec)o, cansao; -ii,
sendolorigilo, analgsico, sedativo.
cansar-se. V: sen-a.

45
lago, lago; ~a, lacustre. lavi, lavar; -igi, lavar-se; ~ist*ino, la-

lakto, ~eca, leitoso; ~ejo, leiteria


leite; vadeira; -ujo, lavatrio.
-isto, leiteiro; ~ujo, leiteira (vaso de lav'maino, mquina de lavar, lavado-
leite); L~a Vojo, Via Ltea. ra.

lakto'dento, dente de leite. lav'sego, bid.


lakto'frato, colao, irmo de leite, lazuro, azul celeste; -a = cielblua, de
lakto^kafo, caf com leite, cor azul celeste,
lando, terra, pas; -estro, soberano. leciono, lio.

V: en-ano (autctone), ekster-ano legi, ler; -inte, tendo lido; -ado, leitu-

(estrangeiro); tero, terra (planeta ra (ato de ler); -ajo, leitura (material


Terra, cho etc). para ler); -ebla, legvel; -inda, que
land4nterno, interior (de um pas), merece ser lido; -ita, lido(que foi
land^karto, mapa. lido).

land'limo, fronteira (limite entre pa- lego'libro, livro de leitura.

ses). legomo, legume, hortalia.


land'peco, terreno, lote, pedao de legom'gardeno, horta.
terra. lego, lei; -aro, legislao. V: lau-a,
lango (anat) lngua. kontrau~a.
larga, largo, amplo. V: longa. legMoni, legislar.
lasi, deixar, largar. V: el-i, for~i. le'projekto, projeto de lei.

lasta, ltimo. leono (zoo) leo; -ino, leoa; -a, leo-


lasffoje, pela ltima vez. nino; L-o (nm) Leo; L-o (constela-
lasfhore, ltima hora. o) Leo.
mo mente, no ltimo momento.
last' lerni, aprender; -anto, aluno; -ejo,
lasfranga, de ltima classe. escola, colgio; -ano, colegial;
lasta'tempe, ultimamente. estro, diretor de escola; -(ad)o,
la (prep) conforme, segundo, ao lon- aprendizado; -ema (= studema),
go de; - la propono, conforme a estudioso; -igi (= instrui) ensinar.
proposta; - la rivero, ao longo do V: el-i, mem-i, studento.
rio; como tem igual significa-
prefixo, lerno'ambro, sala de aula.
do. V: -vorta, -longa. lemo'jaro, ano letivo.
lau'dire, pelo que se diz. lerno^libro, livro didtico.
la^eble, na medida do possvel. lerno^metodo, mtodo de aprendiza-
la'lara, transversal. do.
la'lea, legal, de acordo com a lei. V: lem^objekto, disciplina, matria (es-
kontra^lea. colar),

la'longa, longitudinal. lerta, hbil, destro,

la^ajne, pelo que parece. letero, carta.

lauta, alto, forte (som). V: alta.


leter'amiko, correspondente (habitu-
al).
lauflegi (= voclegi) ler em voz alta.
leter'inter'ano, troca de cartas.
lafparorilo, alto-falante.
leter'kolombo, pombo-correio.
lau'vice, de um em um (de acordo
leter'port4sto, carteiro,
com uma ordem preestabelecida). levi, levantar, suspender; -igi = sta-
lauVole, vontade. rii, levantar-se; -ilo, alavanca.
laVorta, literal, textual. lev'fenestro, janela de guilhotina.

46
lev'ponto, ponte levadia. listo, lista, rol. V: en-igi.
li(pron) ele (pessoa do sexo masculi- lito, cama. V: el~igi, en-ii,
leito,

no); ~a, seu, dele. pend-o, port~o.


libera, livre; ~(ec)o, liberdade; ~igi, li- litero, letra; -umi, soletrar. V: ef-o,
~ii, libertar-se. L~io (geo)
bertar; pres-o.
Libria; l=a, l~ano, liberiano. literaturo, literatura.

liber'aere, ao ar livre. lit^kapo, cabeceira (de cama).


liber^pafisto, franco- atirador. lit'kovr'ilo, coberta (de cama), col-
liber'pens'ulo, livre-pensador. cha.
liber'tago, feriado. lit^tuko, lenol.
liber'tempo, frias. litVagono, vago-leito.
liber'viva. libertino (de vida livre). lo! (int) al! (= ha lo!).

liberVole (= volonte) por vontade logi, morar, residir, habitar; -ado, re-
prpria. sidncia (durao); -anto, morador,
libro, livro; -ejo, biblioteca (= biblio- habitante; =aro, populao; -ejo, re-
teko); -oVendejo).
livraria (= sidncia. V:trans-ii, mudar-se.
libro'servo, servio de venda de livros log'domo, casa (residencial).
(de uma associao ou de um con- log'vetur'ilo (= ruldomo) reboque,
gresso). "trailer".
libro 't enristo, guarda-livros. loko, lugar; -a, local; ~i, colocar;
libroVend^ejo, livraria; isto, livreiro. -eto, lugarzinho. V: trans-igi, mu-
ligi, ligar (atar); ~o, liga; -ano, scio dar de lugar.
(de uma liga); ~ilo, lao, vnculo; Londono* (geo) Londres; 1-a, 1-ano,
L~o de Nacioj, Liga das Naes. V: londrino.
funkciigi, ligar (fazer funcionar). longa, longo, comprido (lugar ou tem-
ligno, madeira; ~a, de madeira; -aoj, po); -e, longamente; de-e, desde

objetos de madeira; isto, marcenei- muito tempo atrs.


ro. V: brul~o. (longe)dara, duradouro.
ligno^uo, tamanco. long'forma, alongado, oblongo.
lig^niiro, amarra (de navio). long'hara, de cabelos compridos.
limo, limite; ~(ig)i, limitar, restringir; longa'tempe, por muito tempo.
a, restritivo; ~igi, limitar-se. V: Lu'jo, Luizinho.

land~o, fronteira. ludi, brincar; jogar; tocar (ms), repre-


lim'tono, marco (em fronteira ou em sentar (tea); -o, jogo, brincadeira;
outro tipo de limite). -ilo, ~ant*aro (esp)
brinquedo;
lingvo, lngua; ~a, lingustico (relativo equipe, time. V: kart-o, pilk-o,
lngua); ~ao, linguagem, expres- vort~o, reprezenti.
so; -isto, linguista. lud^karto, carta (de baralho); aro,
lingvo 'projekto, projeto de lngua. baralho.
lingvo'scienco, lingustica. lud'marko, ficha (de jogar).
linio, linha; ~a, linear; ~i, riscar; ~ilo lud'mono, dinheiro de jogo.
(= rektilo) rgua; -aro (ms) pauta Ludoviko* (nm) Lus.
(= kvin-aro). lumo, luz; -a, luminoso; -i, luzir, alu-

lipo (anat) lbio. miar; -igi, iluminar; ~ig4ta, ilumina-


lip'haroj, bigode. do. V: lun~o, pos-o, pri~i.
lip'rugo, batom. lum'bildo, transparncia, diapositivo.

47
lum^jaro, ano-luz. maPdensa, raro, ralo, falhado; =ejo,
Ium*tra4r'ebla, translcido. densejo.
clareira. V:
lum'turo, farol. mardika, magro, esbelto, fino; =a in-
luno, lua; ~a, lunar. testo (anat) intestino delgado. V:
lundo, segunda-feira. ~e, na 2Mera. malgrasa.
lun^lumo, luar. mardiligenta, negligente, preguioso.

magazeno (=
M
vendejo) loja, casa
mardola, amargo.
mardormo,
mardungi,
maPebrigi,
maresperi,
viglia, insnia.
despedir, demitir.
impossibilitar.
desesperar-se; ~o, de-
comercial. sespero.
maizo, milho; ~a, de milho; ~ao, fu- marfermi, abrir; ~egi, escancarar;
b, polenta etc. ~ilo, abridor. V: botelo, skatolo.
majo, maio; ~e, em maio. marfortika (= rompigema, facil-
majstro, mestre; ~a, magistral; ~e, rompa), frgil.
magistralmente; -eco, maestria. marfrea, passado, ranoso (alimen-
majstroVerko, obra-prima. to), desatualizado (tema).
maj^tago, dia do trabalho
de maio).
(1 maFfrua, tardio; ~i, estar atrasado;
mal- expressa
(pref): idia contrria
~igi, atrasar-se.
pela raiz (compare os exemplos abai- margajni, perder, ter prejuzo. V:
xo com o uso dos prefixos ne e sen); perdi, malvenki.
la ~o, o contrrio; ~a, contrrio,
marglori, difamar, desonrar (= mis-
oposto; ~e, pelo contrrio.
famigi)
maraboni, cancelar assinatura. margracia, desgracioso, pesado,
marafabla, brusco, rspido. margrasa, magro (sem gordura). V:
marakcepti, recusar. maldika.
marakra, rombudo, sem ponta, cego, malgrau, apesar de, malgrado,
sem fio. margrava, sem importncia; =ao,
maranta, atrs de; =(a)o, parte bagatela, ninharia,
posterior (V: ip=:o); =a, posterior; (V: marentila, grosseiro, spero,
postao); =e, atrs; =en, para trs. marusta, inexato, incorreto, errado,
marbeni, amaldioar, maldizer; =o, marhavi, prescindir,
maldio; =ita, maldito. marhela, escuro. V: malklara.
marbon'gusta, de gosto ruim. maPhelpi, atrapalhar, estorvar,
marbon^intenca, mal intencionado (= maringi, desembainhar,
flintenca). marjusta, injusto.
marbon^kora, de mau corao. markai, revelar, confessar; =^ema,
marbon^odoro, mau cheiro, fedor. aberto, franco,
marbon'anco, m sorte, azar. marklara, obscuro. V: malhela.
marbonVola, =vole, de m vontade. markovri, descobrir, desvendar,
mardanka, ingrato. markreski, decrescer, minguar,
mardekstra, esquerdo; =en, para a markune, separadamente,
esquerda; =ulo, canhoto; (politika) marierni, desaprender,
iilo, esquerdista. marievi, arriar, baixar, fazer descer.

48
mariibera, preso; =ejo, priso; =igi, malVera, falso, mentiroso, inverdico.
prender. mano, mo; ~a, manual; ~e, mo;
mariumo, escurido, trevas. ~umo (vest) punho. V: plen~o.
marmendi, cancelar encomenda. man'frapo, tapa. V: vangoTrapo.
marmoderna, antiquado, arcaico. mani, comer; ~(ad)o, refeio, comi-
marmodesta, presunoso. da (ato de comer); ~(a)o, comida
marmorkapa, cabea-dura, teimoso. (alimento); -anto, aquele que come;
marmulte^kosta, barato. ~ato, aquilo que comido; ~ejo, re-
marpaco, briga, discrdia; ==io, de- feitrio; -ema, comilo; -into,
savena. aquele que comeu; ~ito, aquilo que
marpermesi, proibir. foicomido; -onto, aquele que vai
marplej (adv) o menos (superlativo). comer; ~oto, aquilo que ser comido.
V: plej. V: maten~o, tag~o, vesper~o.
marplej*aga, mais moo (entre diver- mano'ambro, sala de refeio.
sos); =aa filo, caula. V: plejaga. mango^karto, cardpio, menu.
marplen^kapa, cabea-oca. mano^ranko, guarda-comida.
marpli^multo, minoria. V: plimulto. mangoHablo, mesa de refeio.
marpura, sujo, impuro, =igi, sujar, mango'vagono, vago-restaurante.
macular. maniero, maneira.
marrekta, indireto. Ma'njo, Mariazinha.
marrica, pobre; =igi, empobrecer. manki, faltar; ~o, falta.

marsaga, tolo, insensato. man'laboro, trabalho manual.


mal'sana, doente, enfermo; =igi, adoe- man'libro, manual (livro de estudo).
cer; =ul*ejo, enfermaria, hospital. man'premo, aperto de mo.
marsankfigi, profanar. man'radiko (anat) pulso.
maPsata, com fome, faminto. man^sako, bolsa (de mo).
maPseka, mido; -igi, umedecer, man'signo, aceno.
molhar. V: akvi. man'skrib*ao, manuscrito.
marserioza, frvolo, leviano. mantelo (vest) manto, capa.
marsimpla, complexo, complicado. man'tuko, toalha de mo (ou de ros-
=igi, complicar. to).

marsukcesi, fracassar; o, fracasso. man'uzi, manusear.


marsupera, inferior. maro (geo) mar; ~a, martimo; -isto,
marsupre, em baixo, na parte inferior. marujo, marinheiro; aro, marujada,
marsupren^iri, descer. tripulao (= ipanaro).
marati, desprezar, desdenhar; ~egi, mar'birdo, ave marinha.
detestar. mar'bordo, litoral, costa.
martrafl, falhar, errar (o alvo). mar*evareto (zoo) cavalo marinho,
marutila, nocivo. V: senutila. mardo, tera-feira; ~e, na tera-feira.
marvarma, frio; ~umo, resfriado; Margareta* (nf) IVIargarida.
=umi, resfriar-se. Maria* (nf) Maria.
marvarm^sange, a sangue frio. marko, marca, sinal; marco (moeda).
marvasta, estreito, acanhado, aper- V: pot~o.
tado. mar'kolo (geo) estreito.
marvenki, perder, ser derrotado. V: mar'marsano, enjoo (em navio),
perdi, malgajni. mar^meze, em alto mar.

49
mar'pentr'ao, marina (pintura). mem^ldo, autoconfiana, confiana
mar'soldato (mil) fuzileiro naVal. em si.

mar'stelo (zoo) estrela do mar. mem'fimkci'anta, automtico (que


marsi, 1. marchar; 2. = piediri, andar, funciona por si).

caminhar, (mem)kompren'ebla, evidente, natu-


marto, maro; ~e, em maro. ral, compreensvel.
mar'verda, verde-mar (cor), mem'kontra'dira, contraditrio (que
mastro, dono, patro; ~i, dominar; contradiz a si mesmo).
~um*ado, administrao domstica. mem'lerni, aprender por si; =anto,
V:dom~ino. =into, autodidata.
maino, mquina; -isto, maquinista. mem*mort4go, suicdio; =ig'into,
V: lav~o, skrib~o. suicida.

masin'kudri, costurar a mquina, memori, lembrar-se (de), recordar;


masin^pafilo, metralhadora, -o, lembrana, memria; ~e de, em
masin^skribi, datilografar. V: memria de; -igi, (fazer) lembrar;
skribmasino. ao; ilo, lembrana (coisa recebida
mateno, manh; ~a, matinal; ~e, de para fazer recordar).
manh; ~io, amanhecer. V: fru~o. mem'stara, autnomo.
maten'mano, desjejum (caf da mem'sufia, auto-suficiente.
manh). memVole, por vontade prpria.
maten'ruo, (= aroro) aurora. mendi, encomendar; -ilo, cupom de
materialo, material, matria; ~a, liga- encomenda.
do matria; -ismo, materialismo; meriti, merecer; -o, mrito; -a, me-
ritrio.
-isto, materialista.
meblo, mvel; -aro, moblia.
merkredo, quarta-feira; ~e, na 4^-

feira.
meblo'ten'ejo, guarda-mveis.
mdio, meio, ambiente, meio ambi- mestizo, mestio, caboclo.
ente, meio social. meti, pr, meter, colocar. V: sub-i,
mediumo (rei) mdium; -a, medini- sur-i, kun-ao.
co; -eco, mediunidade. metalo, metal; -a, metlico.
Meksiko* (geo) Mxico (pas);
metaPfadeno (= drato) arame,

-(urb)o, cidade do Mxico; m-a, metariabor^isto, metalrgico.


m~ano, mexicano. metaFskatolo, lata (caixa metlica),
melodio, melodia; -a, meldico, me- mtodo, mtodo; -a, metdico; ~e,
lodioso. metodicamente,
mem (adv) mesmo, prprio: mi -, eu
metro, metro; -a, mtrico. V: kvadra-
ta, kuba.
mesmo; la verkisto -, o prprio
mezo, meio; -a, mdio; -e de, no
autor; como prefixo tem uso seme-
meio de; -a lernejo = -lernejo.
lhante ao pronome si, sin: -lemi,
mez^aga, de meia idade.
aprender por si.
Mez'ameriko (geo) Amrica Central.
mem'amo, egosmo. V: -estimo. mez'bona, medocre, sofrvel.
membro, membro (ts), scio. V: ano. mez'etago, mezanino.
membro^karto, carto de scio. mez'lern'ejo, escola secundria.
mem'estimo, amor-prprio, auto- mez'nombro, mdia (aritmtica). V:
estima. V: -amo. duilo

50
mezuri, medir; ~o, medida, bitola, miri, admirar-se; -o, admirao;
mezur^bendo, fita mtrica, -ego, estupefao; -igi, causar ad-
mezur^unuo, unidade de medida, mirao (em); -inda, admirvel, ma-
mi (pron) eu; ~a, meu; ~n, me; al ~, a ravilhoso (que merece admirao);
mim, me; kun ~, comigo, ~ao, maravilha.
miaui, miar; ~o, miado, mir'infano, criana prodgio.
mielo, mel; ~a, de mel. mirrando, pas das maravilhas.
mierakvo, hidromel, mir^rakonto, conto de fada.
miermonato, lua-de-mel. mis- (pref) errado, mal (veja abaixo).
migri, migrar. mis'fam4gi, difamar.
migro'birdo, ave de arribao. mis'funkcii, enguiar, funcionar mal.
miksi, misturar; -ajo, mistura. mis'gvidi, desencaminhar, desviar.
miks'rasa, mestio. mis'kompreno, incompreenso; =i,
mil (num) mil; ~o, milhar; ~a, milsimo compreender mal.
(1000); -oble, mil vezes (X 1000); mis'pao, tropeo, ~i, tropear.
~ono, milsimo (1/1000); ~ope, de mis'proporcia, desproporcional.
mil em mil. modo, modo, moda; -isto, costureiro;
miliono (num) milho; ~a, milionsi- ino, modista. V: eks-a.
mo (1.000.000), ~ono, milionsimo moderna, moderno; -eco, moderni-
(1/1.000.000); ~ulo, milionrio. dade; -igi, modernizar; -ismo, mo-
milito, guerra; ~i, guerrear; ~a, bli- dernismo.
co, militar; -ema, belicoso; -isto, modesta, modesto; -(ec)o, modstia.
militar, soldado (= soldato); -estro, moki, zombar; -o, zombaria; -(em)a,
comandante geral (em uma guerra); zombeteiro; -inda (= ridinda), rid-
-ismo, militarismo. culo.
milifakiri (= konkeri) conquistar. mok'imiti, arremedar, macaquear.
milit^frato, irmo de armas. mok'nomo (= erc'nomo), apelido.
milifhaveno, base naval. mokHrompi, lograr, "enrolar" (al-

milifindustrio, indstria blica. gum), fazer (algum) de bobo.


milifiro, expedio, campanha (mil). mola, mole, fofo; -aca, ~ulo, molide,
milifkapabla, apto para servio mili- molenga.
tar. momento, momento; -a, moment-
milit^kapfito, prisioneiro de guerra, neo.
milifkrimo, crime de guerra, mono, dinheiro; ~e, em dinheiro; -ujo,

milifleo, lei marcial, carteira (de dinheiro). V: -ero, =ujo,

milit^inio, frente de batalha. biletujo


milit'mort4nto, morto na guerra, monato, ms; -a, mensal; -e, men-
milit^servo, servio militar, salmente; -ajo, regras, menstruao.
milifipo, belonave, navio de guerra, mon'bileto, cdula, nota (dinheiro).
mirjaro (ev) = jarmilo, milnio, mondo, mundo; -a, tut-a, mundial,
mirpied^ulo (zoo) miripodo; cento- de todo o mundo; -e, mundialmente;
pia. -umo, alta sociedade.
minus (mat) menos; kvin minus du mond'fama, mundialmente famoso.
estas tri (5 - 2 = 3). V: malpli, mal- mond'historio, histria universal.
plej mond'lingvo, lngua universal.
minuto, minuto. mond^milito, guerra mundial.

51
mon'dona, lucrativo. Majestade; Lia Rega Mosto, Sua
mond'parto, parte do mundo. Majestade (o Rei);ia Regina
mon'ero, moeda (ts); =ujo, porta- Mosto, Sua Majestade (a Rainha);
nqueis. Via Mosto, Vossa Excelncia.
mon'helpo, subveno, auxlio finan- movi, mover; ~(ad)o, movimento; Es-
ceiro. peranto-~ado, movimento esperan-
mon'ludo, jogo a dinheiro. tista; ~igi, mover-se; -ema, agitado,
mon'piino, multa. inquieto, irrequieto.
mon'rimedo, recurso financeiro. mov'lerta (= facilmova) gil.
mon'sumo, quantia. multa, ~e, muito; ~o, muito, muita
mon'ano, cmbio; =ejo, casa de coisa; ~ega, e, muitssimo.
cmbio. mulfangulo (geom) polgono.
mon'ranko, caixa-forte. mulffoja (= ofta, plurfoja) fre-
monto, monte, montanha; -aro, cor- quente, que ocorre muitas vezes.
dilheira (= ~o'ceno), montanha (por mult^kolora, multicor.
oposio a plancie); -ano, monta- multe'kosta (= kara) caro, de alto
nhs. preo.
monto'eno, cadeia de montanhas. multe'nombro (gr) plural.
monto'pas'ejo, desfiladeiro. muro, muro, parede; ~a, mural; -ego,
monto'pinto, cume, pncaro. muralha.
montri, mostrar, indicar; ~ii, mos- mur'horlogo, relgio de parede,
trar-se; ~ilo, ponteiro. muo (zoo) mosca,
montro'fenestro, vitrina. mu^pezo (esp) peso-mosca.
montro'salono, sala de exposies. muzeo, museu.
monto'supro, alto do monte. muziko, msica; ~a, musical; ~ao,
mon'unuo, unidade monetria. msica (obra musical); -eco, musica-
morga, amanh; ~o, o amanh, dia lidade; -igi, musicar; -isto, msico;
seguinte. V: post~. aro, orquestra, banda.
morti, morrer; ~o, morte; -anto, mo- muzik'notoj, notas musicais.
ribundo, agonizante (o que est mor- muzik'port'ilo (ms) estante.
rendo); -into, morto, defunto (o que muzik^skatolo, caixa de msica.
morreu); -onto, moribundo (o que
est para

assassinado;
Morto.
morrer); ~igi,
anto, into, assassino ito, morto,
M~a Maro
matar;

(geo) Mar
-n (term) acusativo,
N usado em: 1) sau-
Morto^danco, Dana Macabra. daes: bonan tagon! bom dia!
morto'kvanto, mortalidade. saluton! ol! 2) pronome oblquo: cu
mort^pafi, fuzilar.
vi adas min? voc me ouve? jes,
morfpiki, apunhalar.
mi adas vin! sim, eu o ouo! 3)
morfsalto, salto mortal.
em geral: mi atendas
objeto direto,
morto'tuko, mortalha.
Moseo* (nm) Moiss.
mian amikon, espero meu amigo;
moto (ttulo de polidez, cuja tra-
geral mi legis bonan libron, um bom li

duo depende do adjetivo que o livro; 4) direo: kien? aonde? an-


qualifica): Via Rea Mosto, Vossa taen! avante! 5) supresso de pre-

52
posio: la duan de majo = en la nebulo, nvoa, neblina, cerrao; -a,
dua de majo (no dia 2 de maio). nebuloso; -eco, nebulosidade.
nacio, nao; ~a, nacional; -ano, ci- necesa, necessrio; -o, necessidade
dado, nacional (de um pas); ii, (= bezono); -ega, essencial, indis-

naturalizar-se; ~eco, nacionalidade; pensvel (= nemalhavebla); -ejo,


~igi, nacionalizar; -ismo (pol) naci- WC; -ujo, "ncessaire" (estojo com
onalismo; -isto, nacionalista. V: utenslios para toalete).

lando, tato, tero. neces^bezono, penria, indigncia;

naci'liber4go, libertao nacional. ~a, indigente. V: almozulo.


nacriingva, =e, em lngua nacional. ne'decid'ema, indeciso.

nai, nadar; -e, a nado; -ado, nata- Nederlando* (geo) Pases Baixos
o; -ejo, piscina. (Holanda); -a, -ano, holands.

nag'birdo, (ave) palmpede. ne'dev'iga, facultativo (no obrigat-


rio).
nag'movo (esp) nadada, braada.
nagVojo (esp) raia (em uma piscina). ne^ebla, impossvel.
naski, parir, dar luz; -o, parto;
ne'eks4g'ebla, inamovvel (que no
-anfino, pode ser demitido).
parturiente; -(i)o, nasci-
ne^elekfebla, inelegvel.
mento; -igi, onto, -oto,
nascer;
ne'erten'ebla, insuportvel.
nascituro. V: de-a, Krist-o, tri-itoj.
ne'forges'ebla, inesquecvel.
nask'ig'dato, aniversrio natalcio.
ne'forgesu'mino (bot) miostis.
nask4g'lando, terra natal.
ne'frukto'dona, infecundo, infrutfero.
nask4g'tago, dia do nascimento.
nego, neve; -ego, nevasca; -ero, flo-
nask'ig^urbo, cidade natal.
co de neve. N-iil'ino (lit) Branca de
nasko^kvanto, natalidade.
Neve.
naturo, natureza; -a, natural; ~ig*ilo
neg^domo, casa de neve, iglu.
(ms) bequadro; -ismo, naturismo;
neg'floro, edelweiss (flor alpina).
-isto, naturista. V: kontra-a.
neg^homo, boneco de neve.
natur'amiko, amigo da natureza.
nek, nem (simples ou repetido).
nau (num) nove; -a, nono (9); -dek,
ne'klar'ig'ebla, inexplicvel.
noventa; a, nonagsimo; -cent, no-
ne'kompar'ebla, incomparvel.
vecentos; -oblo, nove vezes; -ono,
ne'kon'ato, desconhecido.
nono (1/9); -ope, de nove em nove.
ne^kontenta, insatisfeito, desconten-
nau'angulo (geom) enegono.
te; =iga, insatisfatrio; =ig'ebla, in-
nau'dek'jara, ==jar'ulo, nonagenrio.
contentvel, insacivel (pf).
nazo, nariz, ponta (dianteira); -ego,
ne'kontrau'dir'ebla, incontestvel.
narigo; -umo, pincen. V: ip-o.
ne'kred'ebla, inacreditvel, incrvel;
naz^parola, fanhoso.
==ema, incrdulo, -inda, que no me-
naz^truo, narina.
rece f.
nazHuko (= potuko) leno.
ne'kun'ig*ebla, incompatvel.
ne (adv) no; -o, negao; -i, negar;
ne'kutima, inusitado.
-a, negativo; como prefixo, equivale,
que no
ne'leg'ebla, ilegvel; ==inda,
geralmente a nossos prefixos "in" e
merece ser lido.
"des".
ne4ego*scia, analfabeto.
ne'anstatau'ig'ebla, insubstituvel.
ne'marhav'ebla, indispensvel, im-
ne'anta'vid*ebla, imprevisvel.
prescindvel. V; nepra.
ne'atend'ita, inesperado.

53
ne'mezur'ebla, incomensurvel, des- neutrala, neutro (que no toma parti-
medido. do); -eco, neutralidade; -ismo,
ne'necesa, desnecessrio. neutralismo; o movimento esperan-
nenia (corr) de nenhuma espcie. tista, representado pela Universala

nenial (corr) por nenhum motivo. Esperanto-Asocio, neutro em


neniam (corr) nunca, jamais. matrias de religio e poltica, mas
nenie (corr) em nenhum lugar. claramente favorvel paz, aos di-
neniel (corr) de nenhum modo. reitos humanos e preservao da

nenies (corr) de ningum. natureza.

nenio (corr) nada; ~ao (= malgra- nevo, sobrinho. V: onklo.


vao), ninharia, bagatela; ~igi (= neVer*ajna, inverossmil.

nuligi), anular (para essa derivao neVid*ebla, invisvel.

no oficial necessrio considerar ni (pron) ns; ~a, nosso; ~n, nos; al

que o o final de nenio a termina- ~, a ns; kun ~, conosco.


o o dos substantivos). nigra, ~ulo, negro, preto; ~umo, ble-
neniom (corr) em nenhuma quantida- caute (escurecimento total de uma
de. cidade como defesa contra bombar-
neniu (corr) nenhum, ningum; venis deio); N~a Maro (geo) Mar Negro

neniu lernanto, no veio nenhum (entre Europa e sia); N~a Rivero


(geo), Rio Negro (Brasil).
aluno; venis neniu, no veio nin-
gum. nigr^okula, de olhos negros.
ne'nurig'ebla, irrevogvel. Nikolao* (nm) Nicolau. Sankta ~o
(lit) Papai Noel. Viveu no sculo IV e
nepo, neto. V: pra~o, bisneto.
a ele so atribudos numerosos mila-
ne'para (mat) mpar.
gres, entre os quais a ressurreio de
ne'pardon'ema, inclemente, implac-
trs crianas assassinadas. Seu rela-
vel; -inda, imperdovel.
cionamento com o Natal comeou
nepre, absolutamente, com certeza; entre os protestantes holandeses que
~a, absolutamente necessrio (=~e emigraram para os EE.UU. L, em
necesa). V: deviga, necesega, ingls, chamado Santa Claus.
nemalhavebla. nivelo, nvel (pf); ~i, nivelar; ~ado, ni-
ne'prav4g'ebla, injustificvel. velamento; ~ilo, nvel (instrumento).
ne'prepar4ta, despreparado. niverpas'ejo, passagem de nvel.
ne'pri'skrib'ebla, indescritvel. -nj-, diminutivo feminino de carcia:
ne're'kon'ebla, irreconhecvel. panjo (= patrineto) mame.
ne'rimark'ita, despercebido. nokto, noite; ~a, noturno; ~igi, =o,
ne'riproc'ebla, irrepreensvel. anoitecer; e, ao anoitecer, noiti-
ne^romp^ebla, inquebrvel. nha; ~e, de noite. V: vespero.
ne'sent'ebla, imperceptvel. nokto 'emizo, camisola.
ne^sin^garda, incauto, imprudente. nokto'gard4sto, guarda noturno, vi-
ne'solv'ebla, insolvel. gilante.
ne'sub'aet'ebla, incorruptvel. nokto^klubo, boate, casa noturna.
ne'super'ebla, insupervel. nokto^mano, ceia.
ne'an'ebla, imutvel. nokto^mezo, meia-noite; ~e, meia-
ne'tus'ebla, intocvel. noite.
ne'utila, intil. nokto'tablo, mesa-de-cabeceira.

54
nomo, nome; ~i, chamar, denominar; nubo, nuvem; ~a, nublado, anuviado,
~e, a saber; ~e de, em nome de; nebuloso.
~ii, chamar-se; ~umi, nomear; o, nul ou ~o (num) zero; ~a, nulo; ~igi,
nomeao. V: kas~o, krom~o, anular.
sam-^ulo. nurpunkto, ponto zero (numa esca-
nombro, nmero (quantidade); ~ado, la).

numerao; ~ono, frao. V: numero, nmero (em ordenao); ~a,


mult~o, unu~o, numero. numrico; ~i, numerar. V: tele-
nom'voko, chamada (segundo uma fon~o, nombro.
lista). nun, agora; ~a, atual; ~o (= estante-
nordo (geo) norte; ~a, setentrional; ~e co), presente; ~e = ~.

de, ao norte de; '-ano, nortista (em nun'tempa, atual.

geral); ^isto (pol) "nortista" na guerra nur, somente, apenas; ~a, mero, sim-
de secesso dos EE.UU; N~a Maro ples; ~e = ~; ~ se, s se. V: apenau,

(geo) Mar do Norte (Europa). V: su- sole.


do, oriento, okcidento.
Nord'afriko (geo) frica do Norte; =a,
^ano, norte-africano.
Nord^ameriko (geo) Amrica do
Norte; n~a, n~ano, norte-americano.
O
-o (term) substantivo comum, invari-

V: Usono. vel em gnero, pois o sufixo in indica


NordHnsulo (geo) Ilha do Norte (na sexo e no gnero feminino: viro,
Nova Zelndia). homem; vir*ino, mulher; patrono,
nord'lumo, aurora boreal. me; facultativo no usar a termi-
nord'okcidento (geo) noroeste. nao o para nomes prprios, mas-
nord'oriento (geo) nordeste. culinos ou femininos: Marta, Jesaja
etc.
normala, normal, regular.
noto, nota (anotao, nota musical); obei, obedecer; ~o, obedincia;

~i, anotar.
-ema, obediente, dcil; =o, docilida-

nofkanti (ms) solfejar.


de. V: mal~i.

nova, novo, recente; -ajo, novidade, objekto, objeto (ts). V: ajo.


notcia; ~igi, inovar; o, inovao; -obl- (suf) multiplicativo: du-o, dobro;
~ulo, novato, debutante. V: juna, du~a, duplo; du~e, duplamente; ~igi
denove. (= mult~igi) multiplicar.

nov'edzo, recm-casado. obstina, teimoso, obstinado; ~o, tei-


novembro, novembro; ~e, em no- mosia, obstinao; ~i, teimar, obsti-
vembro. nar-se; ~e, obstinadamente.

nov'jaro, ano novo; -aj salutoj, feli-


obstin'star'igi, empinar (cavalo).
citaes pelo ano novo. o'cjo, titio.

novUuno, lua nova. odoro, cheiro, odor; ~i, cheirar (exalar

nov'nask'ito, recm-nascido (= jus- bon~a, malbon~a.


cheiro). V:

naskito). odor'fumo, incenso.


nov^stelo, estrela nova. oflco, ofcio, emprego, ocupao; ~i,
n-ro' (abr) = numero. ocupar um posto; ~ejo, escritrio, re-

nu! ento! vamos! nu (conj) ora. partio; -isto, funcionrio (=

55
funkciulo); aro, pessoal (conjunto oleo, leo (azeite, petrleo etc); -eco,
de funcionrios). oleosidade; ~(ec)a, oleoso; ~ujo,
oflciala, oficial; ~e, oficialmente; ~igo, azeiteira, almotolia.
~io, oficializao. ole'konduk'ilo, oleoduto.
ofta, frequente; ~e, freqentennente; -on- (suf) fracionrio: du~o, metade;
~eco, frequncia. du~a tranco, meia fatia; du~e, pela
ok (num) oito; ~a, oitavo (8); ~dek, metade; dek~o, dcimo (1/10).
oitenta; a,octogsimo; -cent, oito- ondo, onda (ts); -a, ondulado; ~i, on-

centos; -oblo, oito vezes; ~ono, oi- dular,formar ondas; -ego, vagalho;
tavo (1/8); ~ope, de oito em oito. -umi, ondular (cabelo etc).
ok'angulo (geom) octgono. ond'romp'ilo, quebra-mar.
okazi, acontecer, ocorrer; ~o, caso, ondo^signo, til (acento). V: supersi-
ocorrncia; ~a, ocasional, fortuito; gno.
~ao, acontecimento; ~igi, ocasionar, oni (pron): - kantas, canta-se, a
realizar; =o, realizao. gente canta, cantam (pronome pes-
okcidento (geo) ocidente, oeste; soal indefinido).
-ano, ocidental. oni'diro, boato.
Okcident^europo (geo) Europa Oci- o'njo, titia. V: ojo.
dental. onklo, tio. V: nevo.
ok'dek*jara, jar*ulo, octogenrio. -ont- (suf) part. futuro ativo: mort-o,
ok*on'noto (ms) coicheia (nota). moribundo (o que vai morrer);

oktobro, outubro; ~e, em outubro. naskig-o, nascituro (o beb que vai


okulo, olho; ~a, ocular, do olho; ~e, a nascer) ven-a monato, ms vin-

olho nu; -isto = -kuracisto; -umi, douro (que vir); forir-e li rigardis
namorar com os olhos. V: amindu- min, quando ia sair ele me olhou.
mi. -op- (suf) distributivo. V: unu-e, de
okul'akvo (med) colrio. um em um.
okuPblanko (anat) esclertica, branco opinio, opinio; -i, opinar, achar, jul-

gar.
do olho.
okulTrapa, evidente, que salta aos opini^ama, opinitico, teimoso.
olhos. oportuna, oportuno, favorvel; -ao,
okul'haro (anat) pestana. -eco, oportunidade; -ismo, oportu-
okul(kurac)isto, oculista, oftalmolo- nismo; -isto, oportunista.
gista. oro, ouro; -a, ureo, de ouro; -ao,
okul^signo, piscadela. objeto de ouro isto, ourives. V:
okulVid'ebla, visvel a olho nu. -kolora.
okul*vitroJ, culos. ordo, ordem, arrumao; -a, ordena-
okupi, ocupar; ~(ad)o, ocupao (ato do, arrumado; -e, em ordem. V: or-

de ocupar); ~ita, ocupado; ~igi pri,


dono.
ocupar-se
ordinara, ordinrio, usual, comum,
com; ~at*eco, ~it*eco,
habitual; -e, habitualmente, comu-
ocupao (situao daquilo ou da-
mente.
quele que est ocupado).
ordoni, ordenar (= mandar); -o, or-
ol (conj) que (comparativo); pli ol, mandamento;
dem, prescrio, -a,
mais que; malpli ol, menos que; imperativo; -ema, autoritrio, man-
anta ol decidi, antes de decidir. do.

56
orelo, orelha, ouvido. paf lert*ulo, atirador de elite.

or'fio, peixinho dourado. pagi, pagar; ~o, pagamento; ~ota, a


organizi, organizar; ~(ad)o, organiza- pagar; sen~e, de graa.
o (ato); ~(a)o, organizao (enti- pag'dato, dia de pagamento,
dade). pag^kapabla = ~pova.
oriento (geo) oriente, este, leste; pag'pova, solvente,
-ano, oriental. pago, pgina.
Orient^eropo (geo) Europa Oriental. pag'numero, nmero da pgina; i,
originala, original (ts); ~o, original paginar.
(trabalho); --eco, originalidade. paki, embrulhar; ~(a)o, embrulho, pa-
or^kolora, dourado. cote; ~umo, embalagem.
-os (term) futuro, invarivel em gnero, Palestino* (geo) Palestina; p~a,
nmero e pessoa: mi iros se mi p~ano, palestino.
povos, irei se puder. palpi, apalpar, tatear; ~e, pelo tato, s
osto (anat) osso; -aro, ossada, es- apalpadelas; -ebla, palpvel (pf);

queleto; ejo, ossurio. V: fls~o. ~ilo, antena (de inseto, lesma etc).

osto'cerbo (anat) medula ssea. pano, po; ~ejo, padaria; ~ero, mi-
osto^rompo (med) fratura (ssea). galha (de po); -isto, padeiro (=
-ot- (suf) part. leg~a
futuro passivo: bakisto)
libro, livro que vai ser lido; nask~o, Panamo* (geo) Panam (pas);
nascituro; pag~a aetao, compra ~(urb)o, Panam (cidade); p~a,
para ser paga; vundinte - vund~e, p~ano, panamenho.
tendo ferido - a ser ferido. pan'frukto (bot) fruta-po.
ovo, ovo; ~ao, prato feito com ovo pa^njo (= patrineto) mame.
(omelete, fritada); -ingo, "coquetier" pan'mol(a)o, miolo de po.
(espcie de taa para comer ovo pantalono (vest) cala; ~eto, cala
quente dentro da casca); -ujo (anat) curta, "short".
ovrio. pan'tranco, fatia de po.
ovo'blanko, clara (de ovo). papero, papel; ~ujo, pasta (de pa-
ov'eriasi (= ellasi ovon) pr ovo. pis). V: kajerujo.
ovo'flavo, gema (de ovo). paper'folio, folha de papel.
ovo'naska, ovparo. paper'korbo, cesta de papis.
papilio, borboleta; ~umi, borboletear.

paco, paz; ~a,


P
pacfico; ~e, pacifica-
paro, par; ~o da suoj, par de sapatos;
geedza paro,
~igi, juntar,
casal;
acasalar;
-a (mat)
~igo,
par;
acasa-
lamento.
mente, em paz; ~igi, pacificar; pardono, perdo; ~i, perdoar, descul-
'-ismo, pacifismo, -isto, pacifista. par (=senkulpigi); -ema, indul-
pa'jo, papai. gente, clemente; ~inda, perdovel.
pafo, tiro; ~i, atirar, dar um tiro; ~ado, pardon'peti, desculpar-se, pedir per-
tiroteio; ~ilo, espingarda; ego (= do.
kanono) canho. V: main~ilo. parentezo (gr) texto entre parnteses;
pafarmHlo, arma de fogo. ~e, entre parnteses.
pafirkapo, coronha. Parizo* (geo) Paris; p~a, p~ano, pari-
paf kampo, campo de tiro. siense.

57
parko, parque; ~i, estacionar; ~ado, peco, pedao; ~e, em pedaos; ~eto,
estacionamento (situao); ~ejo, pedacinho, caco, migalha. V: dis-igi,
estacionamento (lugar). despedaar.
paroli, falar, conversar (= inter~i); Pe'jo, Pedrinho.
~o, a fala; ~a, oral, falado; ~e, oral- pejzago, paisagem.
mente; ~ado, discurso; -arto, orat- peli, expulsar tocar, tanger, fazer ir;

ria; -ema, falador, tagarela. V: in- for-i, expulsar para longe.


ter~o, vorto. peno, esforo, empenho; -i, esforar-
parorfllmo, filme falado. se (por), procurar; ~e, com esforo;
parormaniero, modo de falar, sota- -iga, penoso. V: klopodi.
que. pendi, pender, estar pendurado; -igi,
parto, parte; ~a, parcial; ~e, parcial- dependurar; =ilo, gancho (para de-
mente; ~umo (= nombrono), fra- pendurar algo); -umi, enforcar; =ilo,
o. forca. Nota: pode-se usar -igi e ~ilo
parto'preni, participar; o, participa- no sentido de -umi e =ilo. V: de-i.
o; =anto, participante. pend'lito, rede (de deitar).
pasi, passar (intransitivo): la tempo pend'ponto, ponte pnsil, ponte sus-
pasas rapide, o tempo passa de- pensa.
pressa; -anto, passante, transeunte; pensi, pensar, julgar; -o, pensamento;
-ema, passageiro, transitrio; -igi -igi, fazer pensar.
passar (transitivo): pasigi la some- pens'fadeno, fio do pensamento.

ron sur la montaro, passar o ve- pens'libero, liberdade de pensamen-


ro na montanha; ~int(ec)o, (tempo) to.

passado. pens'maniero, modo de pensar,


pas4nt'jare, no ano passado. pentri, pintar (quadros) -ajo, -arto,
pas4nt'semajne, na semana passa- pintura; -isto, pintor (de quadros).
da. per (prep) por, por meio de: skribi -
pas^movo, passe (em futebol etc). krajono, escrever a lpis; -i, medi-
pas'permeso, salvo-conduto. ar; -anto, intermedirio, mediador;
pastro (rei) padre, sacerdote; -a, sa- como prefixo mostra o meio utilizado
-eco, sacerd-
cerdotal; -aro, clero; para obter alguma coisa. V: -forti,
cio;-ii, tomar ordens sacras. -labori, sen-a.
pas'vorto, senha. perdi, perder; -o, perda; -ii, perder-
pao, passo; -i, andar, caminhar, dar se; -ita, perdido.
passos; caminhando, a passo;
-e, perfekta, perfeito; -e, perfeitamente;
-ado, caminhada. V: piediri, marsi. -eco, perfeio; -ii, aperfeioar-se.
pati, apascentar; -afaro, rebanho; per*forto, violncia; a, violento, e,
-ejo, pastagem; -igi, pastar; -isto, com violncia; i, forar, violar, vio-
pastor (de rebanho). V: herbejo. lentar.
patro, pai; paterno; -ino, me;
-a,
periodo, perodo; -a, peridico; -ajo,
~a, materno;eto (= panjo), mezi-
peridico (publicao peridica).
nha, mame; -eto (= pajo), paizi-
per'labori, adquirir com o seu traba-
nho, papai; -ujo, -io, -orlando,
lho.
ptria. V: ge-oj.
permesi, permitir; -o, permisso. V:
patro'mort4go, parricdio.
Paulo* (nm) Paulo. enir-o, pas-o, for- o.

58
persono, pessoa; ~a, pessoal; ~e, pilko, bola.
pessoalmente; ~aro, pessoal (em- pilkludi (esp) jogar bola; oj, jogos
pregados num hotel ou numa casa de bola.
grande), elenco (num filme ou pea pinei, beliscar; -ilo, pina (de crust-
teatral); -eco (personalidade); igi, ceos etc), tenaz. V: prenilo.
personalizar; ~igi, personificar; ~ulo, pinto, ponta; -igi, aguar, fazer ponta
(grande) personagem, pessoa im- (em lpis etc). V: monto-o.
portante. pinfhoroj, horas de trfego intenso.
Peruo* (geo) Peru; ~a, -ano, perua- p.K.* (abr) = post Kristo.
no. placi, agradar; -o, agrado; -a, agra-
pesi, pesar (medir o peso); ~ilo, ba- dvel (= agrabla); -ema, amvel (=
lana; P-ilo, Libra (signo do Zoda- afabla), gentil (= gentila).
co). V: pezi, pezilo. plafono, teto (parte superior interna
pes4rtaso, concha ou prato de balan- em uma casa). V: planko, tegmen-
a. V: telero. to.
peti, pedir; ~o, pedido; ~egi (= plor- plago, praia. V: marbordo.
peti) implorar, suplicar. plano, plano, projeto; -i, planejar. V:
Petro* (nm) Pedro; -o la Unua, Pe- voja-o.
dro Primeiro; ~o la Dua, Pedro Se- planko, piso, assoalho, cho.
gundo. plank'lumoj (tea) luzes da ribalta.
pet^skribo, petio.
plan'lingvo, lngua planejada.
petVeturi, viajar de carona. V: ve- planti, plantar; -o, planta (=
turpeti.
kreskao); -ado, plantao (ato);
pezo, peso; ~a, pesado; ~i, pesar (fa- -ejo, plantao (lugar).
zer sentir seu peso); ~ilo, peso (para
plasto, matria plstica; -a, de mat-
tomar medida em balana). V: pesi, ria plstica; -igi, plastificar (ts).
pesilo.
plej (adv) mais (superlativo); la plej
pez^centro, centro de gravidade. alta, o mais
bona, o melhor; la plej
piedo, p (de pessoa ou coisa); ~e, a plu, plus.
alto. V: pli,
p; -ingo, estribo (de cavaleiro). plej'aga, mais velho (entre diversos);
pied'bato, pontap, chute.
=a filo, primognito, morgado.
pied'fngro, artelho, dedo do p.
plej'multo, maioria (entre vrios). V:
pied'iri, andar, caminhar; ==(ad)o, ca-
plimulto.
minhada. V: mari.
plena, pleno, cheio; -igi botelon, en-
pied'noto, nota de rodap. demandaron,
cher uma garrafa; i
pied'pilk(ad)o (esp) futebol. -umi
preencher um questionrio; si-
pied^signo, pegada. V: posfsigno.
an devon, cumprir seu dever; i
pied*soldato, infante (soldado).
taskon, executar uma tarefa.
pied'vesto, calado.
plen'aga, ~ulo, adulto (maior de ida-
piki, picar, furar (com arma), (fig)
de). V: edzigpova.
ofender; ~o, 1. picada, 2. espadas
plendi, queixar-se, reclamar; -o, quei-
(naipe); -ema, mordaz, sarcstico;
xa, reclamao; -anto, queixoso;
-ilo, dardo, ferro, espinho, farpa.
-ema, reclamador (que se queixa de
pik'drato, arame farpado.
tudo).
pik'fos'ilo, picareta.
plen'kore, de todo o corao.
pik'parolo, sarcasmo, "alfinetada".
plen'kreska, ulo, adulto (crescido).

59
plen'limo, lua cheia. plur'nacia, multinacional.
plen'mano, punhado, mancheia; ==e, a plus (adv, mat) mais, e (na adio) (=
mancheias. kaj); du plus du estas kvar, 2 + 2
plen^noto (ms) semibreve. = 4 V: pli, plej, plu
plen'plena, bem cheio. pluvo, chuva; -i, chover; -a, pluvial,
plen'rajta, de pleno direito. chuvoso; -ego, chuvarada; =i, cho-
plen'um'komitato, comit executivo. ver a cntaros; -eto, chuvisco, ga-
plezuro, prazer, deleite; ~e, com pra- -ero, gota de chu-
roa; i, chuviscar;
zer; ~iga, agradvel, que d prazer. va; -ujo, cisterna (reservatrio en-
pli (adv) mais (comparativo); ~ alta ol chido com gua da chuva).
mi, mais alto que eu; ~a = aldona, pluv'ertena, impermevel (capa de
adicional; -ajo, acrscimo. V: plej, chuva etc).
plu, plus. pluvo'kvanto, pluviosidade.
pli'aga, mais velho (entre dois). pluv'mantelo (vest) capa de chuva.
pli*fort'igi, fortificar, fortalecer. pluv'mezur'ilo, pluvimetro.
pli'larg'igi, alargar. po (prep) a, por, razo de; ili

pli-marpli, mais ou menos. trinkis - unu glaso, beberam cada


pirmulto, maioria (em relao mi- um um copo; veturi - cent kilo-
noria). V: plejmulto. metroj hore, ir a 100 Km por hora;
plori, chorar; ~o, choro; ~eti, chora- como prefixo tem sentido equivalente
mingar. (veja abaixo).
plor'peti, implorar, suplicar. V: pete- porcento, por cento (%).
gi po'detale, a retalho, a varejo (venda).
plu mais (durao); ne ploru
(adv) poemo, poema.
plu! no chore mais! ~ao, prosse- poento, ponto (em jogo, esporte, teste
guimento; -i, prosseguir; ~igi, dar etc); -aro, escore.
continuao. V: pli, plej, plus. poezio, poesia; -ajo = poemo.
plugi, lavrar, arar; -ebla, arvel; ~ilo, po'grande, por atacado (venda).
arado, charrua; -isto, lavrador. polo*, -a, (geo) polons; P-ujo, P-io
plumo, pena (de ave ou de caneta); ou P-lando, Polnia.
caneta (de qualquer tipo); -ingo, polico, polcia; -ano, policial, soldado
velho tipo de caneta (em que se enfi- de polcia; -ejo, delegacia (de pol-
ava uma pena que se molhava em cia); -estro, chefe de polcia; -isto

um tinteiro). V: krajono, skribilo. = -ano.


plum'eraro, lapso na escrita. politiko, poltica; -isto, poltico;

plum'nomo, pseudnimo. -ao, politicagem.


plum'pezo (esp) peso pluma. polui, poluir; -ado, poluio.
plum^pilko (esp) peteca. polucio,1) (med) poluo; 2) (ev) =
plum'ano (zoo) muda das penas. poluado.
pluraj, vrios, diversos; -eco, plurali- pomo, ma; -ujo, -arbo, macieira.
dade; -ismo, pluralismo. V: multe- V: adama -o, ter-o, suker-o.
nombro. pomVino, sidra (bebida feita de suco
plur'edz'eco, poliandria; in*eco, po- de ma fermentado).
ligamia. ponto, ponte; -eto, pontilho, passa-
plur*foje, vrias vezes, rela. V: lev-o, pend-o.
plur^maniere, de vrios modos. ponto'kapo (mil) cabea-de-ponte.

60
pontoUingvo, lngua ponte. posfiri (= sekvi) seguir,
popolo, povo; ~a, popular (do povo); posfkuri (= kursekvi) perseguir,
~ado, ral, populacho; -ano, homem posfmorgau, depois de amanh,
do povo; -ismo, populismo. V: po- posfmorta, pstumo,
pulara, homamaso. post^signo, vestgio.
poporamaso, 1. = ~ao, ral, popula- post'skrib(aj)o, ps-escrito.
cho; 2. (ev) = hom'amaso, multido. posftag^mezo, tarde (parte do dia);
popordiro, expresso popular, pro- -meze, 1. de tarde; 2. entre as 12 e
vrbio. as 24 horas,
popornombr^ado, recenseamento. postuli, exigir, postular, reclamar; -o,
populara, popular (que goza de po- exigncia; -ema, exigente,
pularidade); ~eco, popularidade; posfvivi, sobreviver,
~igi, popularizar. V: popola. poso, bolso.
popular'scienca, (verko), (obra) de pos^besto (zoo) marsupial.
cincia popular, de vulgarizao cien- po^horloo, relgio de bolso.
tfica. po'libro, livro de bolso.
por, para; trinkao por vi, bebida po^mono, troco (levado no bolso).
para voc; por la bono de
ho- la poo'teristo, batedor de carteira.
maro, para o bem da humanidade; posto, correio (em geral); -a, postal,
por ciam, para sempre. V: per (por). do correio; -e, pelo correio; -ajo,
(por)iama (= eterna), eterno. correspondncia (cartas, encomen-
pordo, porta; -ego, porto; -isto, das etc).
porteiro. posfkarto, carto postal.
pordo'ferme, de porta fechada (reu- pofmarko, selo (de correio).
nio). pot(ofic)ejo, (agncia do) correio.
porti, carregar, levar; -ebla, porttil; po'tran41o, canivete.
-ii, transportar-se; -ilo, suporte; pot're'page, por reembolso postal.
-isto, carregador. V: for~i, kun~i, pofsako, mala postal.
trans~i. pos^tuko (= naztuko) leno.
porflito, maca, padiola. poto, panela, vasilha, vaso. V: kuir-o.
portugalo*, -a (geo) portugus; ~e, povi, poder, ser capaz de; -o, poder,
em portugus; P~ujo ou P~io, Por- capacidade; -a, poderoso. V: io-a,
tugal; -igi, traduzir para o portugus; sci-i, kapabla, rajti.
-lingva, da ou na lngua portuguesa. pozicio, posio.
posedi, possuir, ter; -ao, proprieda- pra- (pref): 1. anterior ou posterior em
de, coisa possuda; -anto, propriet-
mais um grau (-avo, -nepo); 2.
rio.
distante na histria ou no parentesco
post, aps, depois de; atrs de; post
(-patro, -filo); 3. carter primitivo
aprilo, depois de abril; -a, posterior;
(-arbaro); -a, primitivo, remoto;
-e, depois; -ajo, garupa, traseiro;
-e'ulo, descendente, sucessor; -ulo, ancestral.
-umo, culatra (de arma de fogo). V: pra'anta'lasta, antepenltimo.
malantae, atrs. pra'arb'aro, floresta virgem.
posfgusto, ressaibo (gosto ruim dei- pra*avo, bisav.
xado por bebida ou comida); (fig) pra^filo, descendente.
mgoa. pra'formo, forma original.

61
praktiko, prtica; ~i, praticar; ~a, preta, pronto, preparado; -eco, pres-
prtico (que tem praticidade); -ema, teza, prontido; ~igi, aprontar, prepa-
prtico (realista). rar. V: prepari.
pra'lo'anto, aborgene, preter (prep) por, ao lado de (passan-
pra^nepo, bisneto. do sem se deter); mi pasis ~ si,
pra'patro, antepassado, sed ne rigardis sin, passei por ela,
prava, certo, justo, com razo; ~i, ter mas no a olhei; como prefixo, indica
razo. ~e! apoiado! ~igi, justificar; a inteno de passar sem se
deter
-ebla, justificvel. V: certa, justa, (~pasi) ou de deixar de lado (~lasi).
precipe (= efe) principalmente, so- preter'lasi, deixar passar, omitir.
bretudo; ~a, principal, preter^pasi, passar ao lado (sem se
preciza, preciso; -eco, preciso, deter); =anto, passante, transeunte.
preferi, preferir; ~o, preferncia; -a, preterVeturi, ultrapassar (no trnsi-
preferencial; ~e, de preferncia; to); ~o, ultrapassagem.
~inda, prefervel. V: sati, elekti. prefkonstrui, pr-fabricar.
pregi, orar, rezar; ~o, prece, orao; pret*kudr'ita, pronta (roupa).
~e, em prece; ~ejo, templo, igreja, prezo, preo; -aro, lista de preos.
prelego, conferncia, exposio oral; prez'alt4go, aumento de preo.
~i, fazer conferncia. V: parolado, prezenti, apresentar; -igi, apresen-
premi, apertar, comprimir, espremer; tar-se; -(ad)o, -igo, apresentao.
~o, presso, aperto. V: kor~o, prezent^letero, carta de apresenta-
man~o. o.
prem'butono, colchete (de presso), prez^frosfigo, congelamento de pre-
premio, prmio; ~i, premiar. os.
prem'penso, obsesso. prezidi, presidir (ts); ~(ad)o, presi-

prem'songo (= terursongo) pesa- dncia (ato de presidir); -anto, pre-


delo. sidente (ts); eco, presidncia (situa-

preni, pegar, tomar; ~o, tomada Qogo o de presidentes).


de cartas, guerra), ato de pegar; pri (prep) de, a respeito de, sobre, em
~ilo, alicate; eto, pina. V: ir- relao a; paroli pri floroj, falar de
ka~o, for~i, parto~i, pincilo. (= a respeito de) flores; pensi pri si,

pren^pova, prensil. pensar nela (= sobre ela); zorgi pri


prepari, preparar (ts); ~o, preparao; sia sano, cuidar de sua sade; como
~a, preparatrio; ~ao (med) prepa- prefixo usa-se principalmente para: 1)
rado; ~igi, preparar-se. V: pretigi. aplicar a um objeto direto a idia ex-

presi, imprimir; ~(ad)o, impresso pressa por um verbo intransitivo (de


plori, chorar, -plori, deplorar); 2)
(grfica); ~ao, impresso; -arto, im-
dar maior extenso a um verbo tran-
prensa (arte); ~ejo, grfica, tipogra-
sitivo (serei armilon, procurar uma
fia; ~igi, mandar imprimir; ~isto, ti-

pgrafo.
arma, -serei homon, revistar uma
pessoa).
pres'eraro, erro de impresso.
pri'labori, cultivar (a terra), modelar
preskau, quase; ~a ( = proksimu-
(a pedra, o metal), trabalhar (um
ma), aproximativo, aproximado.
texto etc).
pres'litero, letra de imprensa.
prilumi, iluminar, banhar com sua luz
pres*prov*ao, prova tipogrfica.
(lua, farol etc). V: lumigi, pri.

62
principo, princpio (preceito, regra, proksima, prximo; ~(ec)o, proximi-
lei); ~e, em princpio. V: komenco. dade; = (al)~igi, aproximar-se;
printempo, primavera; ~a, primaveril; -uma, aproximado (clculo etc); e,
~e, na primavera. aproximadamente.
prrpensi, examinar, refletir sobre (as- Proksim'oriento (geo) Oriente Pr-
sunto); ^inda, que merece estudo, ximo.
reflexo. promeni, passear; -(ad)o, passeio
prrplanti, plantar (encher de plantas); (ao); -ejo, passeio (lugar).
planti rozujon (plantar uma rosei- promen'ipo, iate.

ra); -planti rozejon (plantar um ro- promesi, prometer; -o, promessa; -a,
seiral). V: pri. promissor.
pri'plori, deplorar, lastimar. pro'peti, pedir, interceder (por al-

pri^serci, revistar (pessoa, casa etc). gum); anto, advogado (fig).


pri'silenti, calar (um fato), i.e., no proponi, propor, oferecer; -o, pro-
falar sobre ele. posta, oferecimento.
pri'skribi, descrever. proporcio, proporo; -a, proporcio-
pri^teli, roubar (pessoa, casa etc). V: nal.

steli, roubar (um objeto). propra, prprio; mia - filo, meu pr-

prrtondi, podar (planta). prio filho; -ajo, propriedade (o que


pri'trakti, tratar de (um assunto). seu prprio); -eco, propriedade (ca-
privata, privado, particular; ~e, em racterstica); -ulo, proprietrio. V:

particular; -eco. mem.


pri^zorgi, providenciar, cuidar de. propra'mane, de mo prpria.
pro (prep) por, de, por causa de, devi- propraVole, por vontade prpria.
do foresto ~ malsano, ausncia
a; protokolo, ata (de uma reunio);

por doena; morti ~ malsato, mor- -isto, secretrio (de uma reunio).
rer de fome; como prefixo tem uso V: sekretario.
semelhante (veja ~peti). protokoriibro, livro de atas.
problemo, problema; ~a, problemti- provi, provar, ensaiar; -o, prova, en-
co. saio; -ilo, pedra-de-toque (a que
prodiikto, produto (ts); ~i, produzir; serve para avaliar a pureza dos me-
~ema, produtivo; ~isto, produtor. V: tais que nela se esfregam). V:
fruktodona. pres-ao.
profesio, profisso; ~a, profissional; prov*ludi, ensaiar.
-eco, profissionalismo; ~ulo, um prov*pupo, manequim.
profissional, prov*tempo, estgio, perodo probat-
profunda, profundo; ~(a)o, profunde- rio.

za; ~eg'ao, regio abissal, abismo prunto, emprstimo; -e, por emprs-
(fundo do mar); ~igi, aprofundar (pf); timo; -i = -epreni.
~igi, aprofundar-se. prunteMoni, emprestar.
programo, programa; ~i, programar; prunte'preni, tomar emprestado.
~a, programtico; ~ero, item (de um ptm* (abr) = posttagmeze.
programa). V: plano, publiko, pblico (ts); -a, pblico; -igi,
progresi, progredir; ~o, progresso; publicar; -urino(= stratulino)
-ema, progressista, mulher pblica (prostituta).
projekto, projeto; ~i, projetar. pulmo (anat) pulmo; -a, pulmonar.

63
puni, punir, castigar; ~o, punio, cas- autorizao (por documento), procu-
tigo; ~a, punitivo. V: mon-o, multa. rao.
pim'domo, casa de correo. rakonti, contar, narrar; -o, conto, nar-
punkto, ponto. V: vid~o. rativa; -eto, historieta; -isto, narra-

punkto'linio, linha pontilhada. dor.


punUaboro, trabalho forado rando, borda, margem, beira, fmbria
pim'ipo (hist) gal (embarcao a (de tecido, papel, bosque etc). V:
remo, cujos remadores eram conde- bordo.
nados a trabalhos forados). rando'dentoj, picote (de selo).
pupo, boneco; ~(in)o, boneca. rando'muro, parapeito.
pup'ludi, brincar de boneca. rango, grau, graduao, posto (numa
pup'teatro, teatro de marionetes. hierarquia). V: alt-a.
pura, puro, limpo; -eco, pureza, lim- rang'alt'igi, promover; ~igi, ser pro-
peza; -ema, asseado; ~igi, limpar; movido; =igo, igo, promoo.
-ismo (lit) purismo. rpida, rpido, veloz; -o, velocidade;
pur'sanga, puro-sangue. -i, apressar-se, ir depressa; -e, rapi-
pusi, empurrar; ~o, empurro. damente, depressa; -ema, apressa-
do; -umo, velocidade, marcha (de

R
rcio, razo; ~a, racional; -eco, raci-
veculo ou mquina).
rapid'fluo (geo) corredeira.
rapid'pensa, vivo, esperto.
rapid'an'ilo, alavanca de mudana
onalidade; ~igi, racionalizar; -ismo, (de veculo). V: -umo.
racionalismo. raporti, relatar; -o, relatrio; -ajo,
rado, roda; -aro, engrenagem; -umi, reportagem; -anto, relator; -isto,
rodar (submeter ao suplcio da roda). reprter.
V: dent-o, vic-o. raso, raa; -a, racial, tnico; -ismo,
radio, raio (de luz, de roda etc); rdio racismo; -isto, racista. V: tri-a.
(tcn); -i, radiar; -ado, radiao; ras^aparfigo, "apartheid" (= apar-
-ilo, radiador (ts). tismo).
radi^aparato, rdio (receptor). ras'miks'ado, miscigenao.
radiko, raiz (ts) -aro (gr) lista de ra- razi, barbear; -ejo, barbearia; -ilo,

zes (de uma lngua). V: el-igi. barbeador; -isto, barbeiro.


radi'stacio, estao de rdio. raz^aparato, aparelho de barba.
rad'sego = rulsego, cadeira de rodas. re- (pref): repetio (-fari, -legi) ou

rajdi, montar, cavalgar; -anta, mon-


retorno (-doni, -sendi); -e, de
tado (em cima de uma cavalgadura); novo (= denove); -en, para trs; ti-

-aro, cavalgada (conjunto de cavalei-


en kaj -en, para l e para c.
re^aboni, renovar assinatura.
ros); -ata, montado (por algum);
re'agi, reagir.
-ejo, picadeiro.
reala, real (que tem realidade); -ajo,
rajd'arto (esp) equitao.
realidade; -ismo, realismo; -isto,
rajd^evalo, (cavalo de) montaria.
realista; -igo, -io, realizao. V:
rajd'salt'ado (esp) hipismo.
rea, okazigo, efektivigo.
rajto, direito (faculdade concedida pela
redakti, redigir; -isto, redator; =aro,
lei); -i, ter o direito de; -igi; autori-
redao (corpo de redatores); -ejo,
zar; =o, autorizao (em geral); ilo,
redao (local).

64
re'doni, devolver, dar de volta. reprezenti, representar (ts, exceto em
re'en'kam'igi, reencarnar. teatro); -anto, representante. V: lu-
re'fari, refazer. di
re*foje (= -e, denove), mais uma vez. re'prezenti, reapresentar.
refreno = rekantao, refro. re'produkti, reproduzir.
re'fre*ig*ao, refrigerante, refresco. re'san'igi, sarar, ficar bom.
V: frea. re'sendi, enviar de volta, devolver.
regi, governar, reger, gerir; -anto, go- re^soni, ressoar, ecoar.
vernante; -ato, sdito; -isfaro, go- re^sopiro, saudade. V: hejmsopiro.
verno. V: rei. respondi, responder; corresponder (a
regiono, regio; ~a, regional. alguma coisa): forto ne ciam -as
regulo, regra; ~a, regular (que segue al kurago, a fora nem sempre cor-
as regras); ~i (tcn) regular; ~ado, responde coragem; -o, resposta,
regulagem; -aro, regulamento; ~igi, correspondncia (a alguma coisa);
regularizar. -a, correspondente; -eco, responsa-
rego, rei; ~a, real (de rei); ~i, reinar; bilidade; =ulo, responsvel.
-ino, rainha; -ido, prncipe real (fi- respond^kupono, cupom-resposta
lho de rei). V: reala. (do correio).
reg4n'edzo, prncipe consorte. respond'rajto, direito de resposta.
regalando, reino. resti, ficar, restar, permanecer; ~(a)o,
re*jun'igi, rejuvenescer. resto; -ado, permanncia, demora;
re'kant'ao (= refreno) refro. ejo, residncia temporria (em ve-
reklami, anunciar; ~(ad)o, anncio, raneio etc).
publicidade. resumi, resumir, recapitular; -o, re-

reklamlumo, anncio luminoso. sumo; -e, em resumo.


rekomendi, recomendar; -o, reco- revi, sonhar (acordado); -o, sonho,
mendao; -inda, recomendvel. devaneio; -ema,
sonhador. V;

re'koni, reconhecer. songo, sonho (dormindo ou acorda-


do).
rekta, -e, reto, direto; -igi, retificar;
reVeni, voltar; =o, volta, regresso.
-ilo (= liniilo) rgua.
reVendi, revender.
rekfangulo (geom) retngulo.
reVidi, rever; gis =o, at a vista.
religio, religio; -a, religioso; -eco, reVivi, reviver; =igi; ressuscitar, fazer
-emo, religiosidade. reviver.
re^marfermi, reabrir. revizii, rever (texto, projeto); -o, revi-
re^memori, relembrar, recordar. so; -isto, revisor; -ismo (pol) revi-

re'nask'igi, renascer. sionismo.


renkonti, encontrar; -o, encontro; revuo, revista (mil, jorn, tea); ~i, pas-

-igi, encontrar-se; ~ejo, ponto de


sar em revista (tropas).
rezulti, resultar, ser o resultado (de);
encontro, lugar de reunio. V: trovi,
-o, resultado; -igi, causar.
achar.
Rio* ou Rio-de-anejro (geo) Rio
re'pagi, reembolsar, restituir (dinhei-
(de Janeiro) (cidade ou estado): urbo
ro); (fig) devolver (favor). Rio (cidade do Rio); stato Rio (Es-
re*plen*igi, reabastecer. tado do Rio); ri'ano ou rio'urb'ano.
re'preni, retomar.

65
carioca; ri^ano ou rio'tat'ano, flu- robo (vest) vestido (de mulher); beca,
minense. toga.
ricevi, receber; ~o, recebimento; ~ita, roko, rocha, rochedo; ~(ec)a, rochoso.
recebido; ~emo, receptividade; ~ilo, R-a Montaro (geo) Montanhas Ro-
receptor (rdio, tv). chosas (EE.UU.).
ricev^stacio, estao receptora. Romo* (geo) Roma (cidade); r-a,
rica, rico (ts); ~ao, fortuna, riquezas; r~ano, romano (da cidade de Roma);
~(ec), ~ii, enriquecer;
riqueza; Rio (hist) Roma (Imprio Romano);
~ulo, homem milionulo.
rico. V: r-i'ano, romano (do Imprio Roma-
ri'en'hava, de contedo rico. no); r-ida (lingvo), (lngua) neolati-
ridi, rir; ~o, riso; ~egi, gargalhar; na.
-ema, risonho; ~eti, sorrir; ~igi, di- romano (lit) romance; -eca, romnti-
vertir (fazer rir); -inda, ridculo; igi, co, romanesco; -isto, romancista.
ridicularizar. rompi, quebrar, romper, partir; -ii,
rid'gaso, gs hilariante. quebrar-se; -o, ruptura, quebra;
rigardi, olhar, observar; ~o, olhar; -ebla, quebrvel; ~ig'ema (= fa-
-adi, contemplar; o, contemplao; cil-a) frgil.

-ejo (= belvidejo), belvedere, mi- rondo, crculo, roda (de pessoas); -a,
rante. redondo.
rilato, relao; -a (al), relativo (a); ~i, rond4ri, circular, rodear.
ter relao com, dizer respeito a. rond'sume, em soma redonda.
rimarki, notar, reparar; -o, nota, ob- Roterdamo* (geo) Rotterdam (Holan-
servao; -ebla, perceptvel; -inda, da).
notvel. rozo, rosa; -ii, tornar-se cor-de-rosa;
rimedo, meio, recurso. V: mon-oj, -ujo, roseira; -ejo, roseiral.
viv-oj. roz^kolora, cor-de-rosa.
ripeti, repetir, reiterar; -(ad)o, repeti- rubriko, rubrica (palavra ou ttulo indi-
o; -a, repetido, repetitivo; -ii, re- cativo do assunto a que pertence um
petir-se. artigo de jornal).
ripefpafa (fusilo), (fuzil) de repeti- ruga, vermelho, rubro; -ii, ficar ver-
o. melho, enrubecer; R-a Maro (geo)
ripozi, repousar, descansar; -o, re- Mar Vermelho (entre sia e frica);
pouso, descanso; -iga, repousante. R-a Rivero (geo) Rio Vermelho
ripoz^domo, casa de repouso. (China).
ripoz^kuraco, cura de repouso. rug'haut*ulo, pele-vermelha.
ripoz'tago, dia de repouso. V: ferio, rugVanga, corado, de face corada.
libertago. rulo, rolo (ts); -i, fazer rolar; -ii, ro-

ritmo, ritmo; -a, rtmico, ritmado; ~e, lar (roda, veculo, bola); -ilo, rodinha
com ritmo; -ilo, instrumento de per- (de mvel etc).
cusso; -aro (ms) bateria. rurdomo, reboque, "trailer" (=

rivero, rio; -a, fluvial; -eto, riacho, domveturilo, logveturilo).


regato; -ujo, leito do rio. ruPsego (= radsego) cadeira de ro-

river*bordo, margem do rio.


das.

rizo, arroz; -ejo, arrozal; -ero, gro rul*tup*aro, escada rolante.


de arroz. rul'suo, patim de rodas.

66
ruso*, ~a (geo), russo; R~ujo ou sana, so, saudvel (com sade);
R~io, Rssia. ~iga, saudvel (bom para a sade);
-isto, higienista, sanitarista.

S
sabato, sbado; ~e, no sbado,
San-Francisko (geo) So Francisco
(EE.UU). Rivero ==o. Rio So Fran-
cisco (Brasil).
sango, sangue; ~i, sangrar.
sablo, areia; ~ao, banco de areia; sang^arfluo, congesto.
~eca, arenoso; ^ejo, areal; ~ero, sang'erfluo, hemorragia.
gro de areia. sango^grupo, grupo sanguneo.
sablo'horloo, ampulheta, sango'manko, anemia.
sablo^monto, duna. sango^soifa, sanguinrio.
saga, ~ulo, sbio, sensato; ~(ec)o, sankta, santo, sagrado; ~ejo, santu-
sabedoria, sensatez, juzo. rio; ~ulo, santo; =igi (= kanonigi)
sag'dento, dente de siso. canonizar; Lia S~a Mosto, Sua
sako, saco; ~eto, sacola. V: man~o. Santidade.
sak^strato, beco. sankt^oleo (rei) crisma (leo santo
saio, sal; ~a, salgado; -eco, salinida- usado em alguns sacramentos).
de; ~ejo, salina; S~lago (geo) Lago San-Palo (geo) So Paulo (cidade e
Salgado (EE.UU.). estado do Brasil), ^(urb)ano, paulis-
saPgusta, salobra (gua). tano; ~(o'tat)ano, paulista.
salono, salo; -ego, "hall". san'stato, estado de sade.
salti, pular, saltar; ~o, salto, pulo. Saa* (nm) Sacha.
salto^tabulo, trampolim. sata, farto, saciado, satisfeito; ~o, sa-
saluti, saudar; saluto, saudao; ciedade; ~igi, saciar, fartar; ~igi,
saluton! ol! salve!
mal-o.
fartar-se. V:
salut^pafado, salva (de tiros).
sat^mangi, comer saciedade.
sarna, mesmo (no outro); la ~o, o
sauno, sauna, banho de vapor.
mesmo; ~e, igualmente; -eco, mes-
savi, salvar; ~o, salvao; ~a, salva-
mice.
sam'aga, de mesma idade. dor; la S~anto(rei) o Salvador; la

sam^centra, concntrico. S~onto o Messias.


(rei)

sam'fak'ulo, colega de especialidade. sav*erir'ejo, sada de emergncia.


sam'ide*ano, coidealista. sav'tabulo, tbua de salvao.
sam*klub'ano, colega de clube. scii, saber, conhecer; ~o, sabedoria;
sam*kurs'ano, colega de curso. -ema (= -vola), curioso; ~igi (= in-
sam4and'ano, compatriota. formi) informar, fazer saber; ~igi =
sam'nom'ulo, xar. ek~i, informar-se; -inda (= intere-
sam'seks*amo, ~emo, homossexua- sa) interessante.
lismo; -ama, ~am'ulo, =ema, scienco, cincia; ~a, cientfico.
em*ulo, homossexual. sci^povi, conhecer bem (lngua, pro-
sam^speca, de mesma espcie. fisso etc); =o, conhecimento (terico
sam^tempa, simultneo. e prtico). V: ellerni.
samValora, equivalente. sciVola, curioso (que quer saber).
San-* (abr) = Sankta (usada apenas se, se (conj. condicional); mi faros, ~
na formao de nomes geogrficos): mi povos, farei se puder; se, e
San-Francisko, San-Paulo. mesmo se. V: si, si (pron); cu, se

67
(conj. dubitativa); li zorgas nur pri sendi, enviar, remeter; ~o, remessa,
si, s cuida de si; diru, cu vi
ele envio; ~ao, remessa (coisa remeti-
iros, diga se voc vai. da); -into (= adresanto), remeten-
sed, mas, porm. te; ~ito, enviado; =aro, legao.
sego, cadeira; la Sankta S~o (geo) a sen^defenda, indefeso.
Santa S V: brak~o, lul~o, sid- send^ePspezoj, despesa com remes-
loko, Vatikano. sa.
seka, seco, enxuto; ~ega, rido; ~igi, senMenta, desdentado.
secar, enxugar (tirar a umidade de); sen'de'penda, independente.
~igi, secar (deixar de ser mido), se- send'kosto, custo da remessa.
car-se, enxugar-se. sen'dolora, indolor; =ig41o (med)
sek'pur'ig'ado, lavagem a seco. analgsico, sedativo. V: dormigilo,
sekretario, secretrio; ~i, secretariar; guilo.
-aro, ~ejo, secretariado. V: pro- sen'dorma, insone.
tokolisto. send'stacio, estao trasmissora.
sekso, sexo; ~a, sexual; ~a malsano, sen'duba, indubitvel,
doena venrea; -eco, sexualidade; sen^efika, ineficaz.
~umi, copular, ter relao sexual; sen*erira, sem sada; =ejo, beco sem
~(ad)o = -kunigo. sada. V: sakstrato, beco.
seks'kun'igo, relao sexual. sen'en'hava, vazio, sem contedo.
sekundo, segundo (unidade de tem- sen'erara, certo, correto, sem erro.
po). V: dua (2). sen'flna, infinito.
sekvi, seguir; ~o, sequncia, decor- sen'gena, sem-cerimnia, inconveni-
rncia; ~a, decorrente; ~e, conse- ente. V: singena.
quentemente, por conseguinte; sen'halta, incessante.
-anta, seguinte; aro, squito, cor- sen^hara, ==ulo, calvo, careca; =igi,
tejo. V: sin~a, consecutivo. pelar, depilar; =igo, depilao; =iga,
semajno, semana; ~a, semanal; ~e, =ig*ilo, depilatrio.
semanalmente. senHntenca, acidental.
semajn'fino, fim de semana. sen4nter'rompa, ininterrupto.
seinajn'tago (= labortago) dia de sen'kap'igi, decapitar.
semana. sen'karna, descarnado.
sen (prep) sem; -eco, falta, privao; sen^kompata, impiedoso.
~igi (je), privar (de); -igi (je), des-
sen'kondia, incondicional.
pojar-se (de); como prefixo, tem o
sen^korpa, incorpreo.
mesmo sentido e, geralmente, cor-
sen^kulpa, inocente.
responde ao prefixo grego "a" ou "an"
sen^kuraca, incurvel.
e ao latino "in". V:~akcenta, -cesa.
sen'kuraga, medroso; =igi, desenco-
sen'akcenta (gr) tono.
rajar.
sen^barba, imberbe.
sen'labora, desempregado; =eco, de-
senco, sentido, acepo: la senco de semprego.
tiu vorto, o sentido dessa palavra; senUaca, incansvel.
sentido (na direo) (= direkto); la senUima, ilimitado. V: senfna.
senco de horlogmontriloj, o sen- sen'morta, imortal.
tido dos ponteiros do relgio. sen'mova, imvel; ==eco, imobilidade;
sen'cesa, incessante. ==igi, imobilizar; =igo, imobilizao.

68
sen'nacia, anacional, aptrida; serioza, srio; -eco, seriedade; ~ulo,
-ismo, "anacionalismo", movimento homem srio.
criado pelo esperantista Lanti, do qual servi, servir; ~o, servio; -anto, ser-
resultou a organizao chamada SAT vidor; -ema, prestimoso, servial;
- S~eca Asocio Tutmonda. -isto, empregado, criado; ==aro, cri-

sen'okupa, desocupado. adagem.


sen^paga, gratuito. servo'soldato, ordenana.
sen'pera, direto. ses (num) seis; ~a, sexto (6); ~dek,

sen'pluma, implume. sessenta; sexagsimo; ~cent,


~a,
sen^pova, impotente. seiscentos; -oblo, sxtuplo; ~ono,
sen'pri'pensa, impensado, irrefletido. sexto (1/6); ~ope, de seis em seis.
sen^puna, impune. ses^angulo (geom) hexgono.
sen^senca, absurdo, sem sentido. ses'dek'jara, =jar*ulo, sexagenrio.
sen^signifa, insignificante. ses^etaga, de seis andares.
sen^erigi, descascar. ses'monata, semestral.
sen^ua, descalo. sezono, estao do ano.
senti, sentir; ~o, sentimento, sentido si (pron), si; iu zorgu pri si, cada
(ato de sentir); -ebla, sensvel (per- qual cuide de si (pronome pessoal re-
ceptvel); -ema, sensvel (emotivo); flexivo de 3^ pessoa); ~a, seu; ~n,
~igi, fazer sentir; ~umo, sentido se; tanto sia quanto sin so usados
(cada uma das cinco maneiras de re- como prefixos, com o sentido de seu
ceber sensaes); sesa ~umo, sexto prprio, a si prprio.

sentido. V: anta~i. sia'maniere, a seu modo.


sen'tag'ulo, indivduo imprestvel, sia^tempe, a seu tempo.
traste. sidi, estar sentado; ~ejo, sede (de
sen'tima, destemido, corajoso. V: uma organizao); ~igi, fazer sentar;
brava, kuraga. ~igi sin = ~igi, sentar-se.
sen'utila, intil. sid'bano, banho de assento.
senVesta, despido, nu; ~igi, despir- sid'loko, assento (em veculo, teatro
se. etc).

sep (num) sete; ~a, stimo (7); ~dek, sidVango, ndega. V: postao.
setenta; =a, septuagsimo; -cent, signo, signo, marca, ponto, sinal; de-
setecentos; -oblo, sete vezes; manda ~o, ponto de interrogao;
~ono, stimo (1/7); ~ope, de sete ekkria ~o, ponto de exclamao; ~i,
em sete. assinalar. V: post~o, super~o.
sep^angulo (geom) heptgono. signiil, significar, querer dizer; ~o, si-

sep'dek'jara, =Jar*ulo, setuagenrio. gnificado; ~a, significativo. V: senco.


septembro, setembro; ~e, em setem- silento, silncio; ~i, fazer silncio; ~a,
bro.
silencioso; ~e, em silncio; -ema,
serei, procurar, buscar; ~o, procura,
calado, que fala pouco; ~igi, silenci-
busca; ~at'eco, popularidade (quali-
ar; ilo, silenciador (de arma), silen-
dade de quem muito procurado). V:
cioso (de automvel).
priseri.
serio, srie; ~e, em srie. V: sin- simila, semelhante, parecido; ~i, pa-

sekvo. recer; ~(ec)o, semelhana.

69
simpla, simples; ~igi, simplificar; sola, s, sozinho; ~(ec)o, solido; ~e,
-eco, simplicidade; ~ulo, simplrio. a ss; somente (= nur); -ejo, soli-
V: malsimpla. do, ermo (lugar deserto); -ulo, indi-
simpranima, cndido, ingnuo. vduo solitrio.
s-ino* (abr) = sinjorino. soldato, soldado; -aro, tropa, exrci-
sin'dedii, dedicar-se, devotar-se. to; -ejo, quartel, caserna; -ii, alis-

sin'defendo, autodefesa. tar-se, assentar praa. V: militisto.


sin'de*teni, abster-se (no voto); sorinfano, filho nico.

=teno, absteno. sorkanto (ms) ria, solo (de canto).


sin*dev'igi, obrigar-se. solvi, resolver; soluo (de um
-o,
sin'don(em)a, dedicado. problema); -ao, soluo (ci); -ebla,
sin'garda, cauteloso. solvel (que tem soluo); -ilo, sol-
sin'ena, acanhado, envergonhado. vente, dissolvente (ci).

V: sengena. somero, vero; -a, estival, de vero;


sinjoro, senhor, patro; ~ino, senho- ~e, no vero; -umi, veranear.
ra. somer^domo, casa de veraneio.
sin'sekva, consecutivo; o, srie, su- sono, som; -i, soar, bater (horas); -a,
cesso. V: serio. sonoro (que tem som); -igi, fazer
sin'ten(ad)o, atitude, postura. soar (campainha, alarme etc). V:
Sirio* (geo) Sria; s~a, s~ano, srio. bel-a, re-i.
sistemo, sistema; ~a, sistemtico; son'bendo, fita sonora.
~igi, sistematizar. son'filmo, filme sonoro.
situacio, situao. son'fork'eto (ms) diapaso.
skatolo, caixa; -ego, caixote. son'muro (ci) barreira do som.
skatormarferxn'ilo, abridor de latas. songo, sonho; -i, sonhar. V; revo,
skribi, escrever; -(ad)o, escrita (ato); sonho (acordado).
-a, por escrito; -ao; rabiscos, gar- son'ondo (ci) onda sonora.
ranchos; -ao, escrita (texto); -ejo, sopiri, desejar ardentemente, suspirar;

escritrio; -ilo, qualquer instrumento -ema., nostlgico, langoroso. V:


re-o, hejm-o.
para escrever (krajono plumo,
spaco, espao, extenso.
kreto); -arto, caligrafia (=
spac'plena, espaoso.
bel-ado).
speco, espcie, qualidade, gnero. V:
skrib'maino, mquina de escrever.
sam-a, ali-a.
(skrib)plumo, pena de escrever; ca-
speciala, especial; -ao, especialida-
neta.
de; -igi; especializar; -ii, especiali-
skrib'tablo, escrivaninha.
zar-se; ~o, especializao; -isto,
skrib' tabulo, quadro de giz.
especialista.
scio, sociedade, comunidade (objeto
spegulo, espelho; -i, espelhar, refletir;
de estudo da sociologia); -ano, -ii, espelhar-se, refletir-se; -umo
membro da sociedade. (med) espculo.
sociologio, sociologia; -a, sociolgi- sperta, experiente; -o, experincia
co.
(vivida); -ii (pri), ganhar experin-
Sofia*; (nf) Sofia; -o (geo) Sofia (Bul- cia (sobre); -ulo, perito, experto.
gria).
spezi, movimentar conta bancria;
soifo, sede; -i, ter sede; -(ant)a, se-
en-i, ganhar; el-i, gastar; el-o,
dento, com sede.
despesa.

70
spico (cul) tempero; ~i, temperar, streci, esticar (corda), contrair (ms-
spiri, respirar. culo), apertar (mola, n); -it*eco (pf)
sporto, esporte; ~a, esportivo; ~ejo, tenso, gravidade.
estdio, centro esportivo; -isto, es- strec'limo, ponto de ruptura.
portista; =eco, esportividade, esprito studi, estudar; -o, estudo; -ao (m-
esportivo. sica, desenho etc), um estudo; -ejo,
s-ro* (abr) = sinjoro. estdio, gabinete de trabalho; -ema
stacio, estao (em geral); -estro, (= lernema) estudioso.
chefe de estao. V: radi~o, sezo- studento, estudante universitrio. V:
no. lernanto, lernejano.
staci'domo, estao (de trem, de ni- stulta, tolo, bobo; -eco, estupidez.
bus etc). sub (prep) sob, debaixo de; -a, inferi-
stari, estar de p (pessoa, rvore, or, subalterno; -e, abaixo; =-ao
prdio); ~e, de p; -ema, estvel; -tofo; -igi, submeter; -ii, sub-
-igi = levi, levantar, erguer. meter-se; -ulo, subalterno, sdito;
star^punkto (= vidpunkto) ponto de como sufixo, tem sentido semelhante
vista. (veja abaixo).
stato, estado, modo de ser, situao. sub'aceti, subornar.
V: san~o, tato. sub'akv'igi, afundar, pr a pique (bar-
statuto, regimento interno (de uma co, navio).

organizao); -a, estatutrio. sub^brako (anat) axila, sovaco.


Stefano* (nm) Estvo. sub^cemizo (vest) camiseta.
stelo, estrela; ~a, estelar; -aro, sub'dividi, subdividir.
constelao; -eto, asterisco; -ulo, sub*dung'it'eco, subemprego.
astro (de cinema, tv etc); ino, es- sub'fosi, minar, sapar (pf).
trela (idem); eco, estrelato. V: sub'hauta (med) subcutneo.
mar~o. sub'iri, descer, pr-se (astro).
sterforma, em forma de estrela. sbita, sbito; -eco, subitaneidade.
stePplena, estrelado (cheio de estre- sub'jupo (vest) saia de baixo, angua.
las). sub^mara, submarino (adj); =a sipo
stomako (anat) estmago; ~a, esto- (mil) submarino.
macal, gstrico. sub'meti, submeter.
sub*nutr'ita, subnutrido.
stranga, estranho; -eco, esquisitice,
sub'ord'igi, subordinar.
excentricidade; -ulo, indivduo ex-
sub^premi, oprimir.
cntrico.
sub'skribi, subscrever, assinar; =0,
strato, rua; -a, da rua; -ulo, vaga-
assinatura (nome). V: aboni.
bundo; ino, mulher da vida (prosti-
substantivo (gr) substantivo.
tuta). V: sur-e, na rua. sub'tofo (vest) forro.
strat 'angulo, esquina. sub'taso, pires.
strat'kruc'igo, cruzamento (de ruas). sub'tegmento, sto, gua-furtada.
strat^pordo, porta da rua. sub'teni, manter.
strat'pur'ig*isto, varredor de rua, ga- sub'tera, =ao, subterrneo,
ri.
sub^titolo, subttulo,

strat'vend4sto, vendedor ambulante, sub^trajno, trem subterrneo, metro.

camelo.
subVesto (vest) roupa de baixo.

71
sudo (geo) sul; -ano, sulista (em ge- -a, superior; -i, superar; -eco, su-
ral); -isto, sulista (na guerra de se- perioridade; -ega, supremo; -emo,
cesso dos EE.UU); S~a Kruco, emulao; como prefixo, tem sentido
Cruzeiro do Sul (constelao). semelhante (veja abaixo). V: sur.
Sud'afriko (geo) frica do Sul; s=a, super'akvi, inundar.
s^ano, sui-africano. super^flua, suprfluo.
Sud'ameriko (geo) Amrica do Sul; super'flugi, sobrevoar.
s=a, s^^ano, sul-americano. super^homo, super-homem.
SudHnsulo (geo) ilha do Sul (na Nova super'jaro, ano bissexto.
Zelndia). super*log*at*eco, superpopulao.
sud'okcidento (geo) sudoeste. super'natura, sobrenatural.
sud'oriento (geo) sudeste. super'produkt'ado, superproduo.
suferi, sofrer, aguentar; -o, sofrimen- super'rigardi, supervisionar.
to; -anto, suferanta, sofredor; super'signo, acento (grfico). V:
-ebla, sofrvel, tolervel; -iga, dolo- akcento, cirkumflekso, capelo
roso, cruel. hoketo, ondosigno.
sufli, bastar, chegar, ser suficiente; super'sona, supersnico.
-a, bastante, suficiente; -eco, sufici- super^ari, sobrecarregar.
ncia, -ega, abundante. supozi, supor, admitir; -o, suposio;
sukceso, sucesso, xito; -i, ter su- -ebla, admissvel; -ita, suposto.
cesso, conseguir. V: mal-o, mal-i. supre (adv) em cima, no alto; -en,
sukero, acar; -aoj (= dolaoj) para cima; -a, superior (que est no
doces; ~ejo, confeitaria; isto, con- alto); -o, cimo, cume, parte superior;
feiteiro; -ujo, aucareiro. -ajo surfaco) superfcie; a, su-
(=
suker'fruktoj frutos, cristalizados. perficial;-eco, superficialidade.
Suker^pano (geo) Po de Acar supren4ri, subir. V: mal~i.
(morro no Rio de Janeiro). sur (prep) em, sobre, em cima de; - la
suker'pomo (bot) fruta-do-conde. muro, em cima do muro; - la kapo,
sumo, soma; -e, ao todo; -igi, somar, na (= em cima da) cabea; - la stra-
totalizar. to, na rua; como prefixo tem sentido
suno, sol; -a, solar, ensolarado; ~i, semelhante.
fazer sol. sur'baze (de), em virtude de, com
sun^bano, banho de sol. base em.
sun'bruna, queimado do sol. sur'bend'igi, gravar em fita.
sun'capelo, chapu de palha. sur'evale, a cavalo.
sim*ek'staro = -levio.
surfaco (= suprao), superfcie.
siin^floro (bot) girassol.
sur'loke, no local.
sim'frapo (med) insolao.
sur*meti, vestir.
sim'horloo, relgio solar.
sur'tere, na terra, no cho (de terra);
sun'lev'igo, nascer do sol. V: auroro,
matenrugo. =igi = alterigi, aterrissar.
sun'radio, raio de sol. surVeturi, atropelar (com um vecu-
sun^sistemo, sistema solar. lo).

sun'sub'iro, pr-do-sol. sur*voje (al), a caminho (de),


super (prep) sobre (= acima de); flugi svedo*, -a (geo) sueco; S~ujo ou
- la urbo, voar por cima da cidade; S-io, Sucia.

72
sviso*, ~a (geo) suo; S-io, S~ujo mandante, capito (de navio); -eto,
ou S~lando, Sua. barco, naviozinho. V: en-ii.
ip'antao, proa.
ip'halto, escala.
ip'ir(ad)i, navegar; ^ebla, navegvel,
ip^kapo, = -antao.
afo (zoo) carneiro; ~ino, ovelha; ~ao ip'konstru'ejo, estaleiro.
carne de ovelha; -aro, rebanho
(cul) ip'rompo, naufrgio; =ulo, nufrago.
(de ovelhas); -ido, cordeiro. ipVosto, popa.
afhundo, co pastor, ovelheiro. siri, rasgar, dilacerar; -ao, rasgo. V:
artond*ado, tosquia (de ovelhas). de-i, kor-a.
ajni, parecer; ~o, aparncia; ~a, apa- ir^peco, farrapo.
rente; ~e, pelo que parece; --igi, fin- losi, trancar a chave; -ilo, chave;
gir, simular. V: la~e, ver~a. -aro, -ujo, chaveiro.
anco, chance, sorte. V: bon~o, los'irosto (anat) clavcula (osso).
mal~o. los'irpozicio, posio chave,
ani, trocar, modificar; ~o, troca, mo- slos^irtruo, buraco de fechadura,
dificao; -ebla, varivel, mutvel; nuro, corda; -i, amarrar (com corda);
~ii, modificar-se; -ema = -anima. -eto, cordo, barbante; -ego, cabo,
V: inter-o, mon~o. amarra, corda forte.
an'anima, inconstante. nur'danc4sto, saltimbanco, funm-
ang^bileto, (bilhete de) transferncia. bulo, equilibrista.
sang^kolora, furta-cor. nur'kapti, laar (gado),
an'ofic'ejo (= monanejo) casa nur^salti, pular corda,
de cmbio. ranko, armrio. V: glaci-o, mon-o,
ari, carregar (navio, caminho etc); vesto-o.
-o, carga, carregamento. stato, estado; -a, estatal; -ano, cida-
ar'atomobilo, caminho. do (de um pas); eco, nacionalida-
ar'azeno, burro de carga. de, cidadania; -estro, chefe de Es-
ar'besto, alimria, animal de carga. tado; -isto, estadista. V: stato.
ar^kosto, frete. tat'of1c'isto, funcionrio pblico.
ar^ipo, (navio) cargueiro. telo, roubo; ~i, roubar; -ajo, coisa
arVagono, vago de carga. roubada.
ati, apreciar, gostar de; ~o, apreo, terapkai, receptar; (==)ka4sto, re-
estima; -afeco, considerao; -egi, ceptador.
gostar muito de. tePmove, furtivamente.
afokupo, "hobby", passatempo. tofo, pano, tecido. V: sub-o.
selo, casca, crosta. V: sen~igi. tofrulo, rolo de tecido.
serei (pri) gracejar, caoar; ~(a)o, tono, pedra; -a, de pedra; -ego (=
gracejo, caoada; -ema, ulo, brin- roko) rocha, rochedo; -eto, seixo,
calho. pedrinha; -igi, petrificar; -umi, lapi-
serc'nomo (= moknomo) alcunha, dar (matar com pedradas).
apelido. ton^karbo, carvo de pedra.
si (pron) ela (pessoa); -a, dela. ton'plena, pedregoso.
sipo, navio; -ano (= maristo), mari- trumpo, meia comprida (de mulher);
nheiro; aro, tripulao; -estro, co- -eto, meia curta (de homem).

73
tupo, degrau de casa; degrau (fig); tegmento, telhado, teto (parte superi-
~aro, escada de casa; ~eto, degrau or externa de uma casa). V: sub~o,
de escada porttil; aro, escada plafono.
porttil; ~igi, escalonar (dividir em teksto, texto; ~i, ter como texto.
degraus ou etapas). te*kun'veno, (reunio hora do) ch.
suo, sapato; -isto, sapateiro. V: pi- telefono, telefone; ~a, telefnico; ~i,
edvesto. telefonar; ~e, por telefone.
u^broso, escova de sapato. telefon'aparato, (aparelho de) telefo-
ne.

T
tabelo, tabela; -aro, tbua (livro com
telefon'libro, catlogo de telefone.
telefon^numero, nmero de
telegrafo,
~ao, telegrama;
telgrafo; ~i,
telefone.
telegrafar;
~e, por telegrama.
um conjunto de tabelas): de logarit- telero, prato (de mesa); concha (de
mos, de funes trigonomtricas etc. balana) (= pesiltaso) etc; -aro,
tabelVorto, correlativo (da tabela de baixela; ~eto, prato de sobremesa.
Zamenhof). V: flug~o.
tablo, mesa. V: al~ii, mano~o, teler'tuko, pano de prato.
skrib-o, vendo~o. televidi, assistir a um programa de tv;
tablo'tuko, toalha de mesa. -o, televiso (em geral); -anto, te-
tabulo, tbua, quadro; nigra ~, qua- lespectador; ~ilo, aparelho de tv.
dro negro. V: skrib~o. televid'ersendo, transmisso de tv.
tago, dia: 1. de 12 horas; 2. de 24 ho- temo, tema, assunto; ~a, temtico; ~i
ras (= -nokto); ~a, diurno; ~e, de (pri), tratar-se (de); -aro, temrio. V:
dia; -igo (= matenigo), amanhecer. afero.
V: ciu~a, unua~a. tempo, tempo (durao). V: vetero.
tag'laboro (= tuttaga laboro) jorna- temp^aceti, comprar a prazo.
da; =isto, diarista. temp'ago (hist) poca, era.
tagUibro, dirio. temp'labori, trabalhar por hora.
tagUumo, luz do dia. tempUimo, prazo
tag^mango, almoo; i, almoar. tempo'perdo, perda de tempo.
tag^mezo, meio-dia. temp'unuo, unidade de tempo.
tag^nokto, dia (de 24 horas). tempo'vendi, vender a prazo.
tag'nokt'egareco (geo) equincio. teni, segurar, sustentar, manter; -ejo,
tag'ordo, ordem do dia. depsito; -io = sin-o (atitude,
tamen (conj) entretanto, todavia, no postura); -ilo, cabo, asa, ala;
entanto, contudo. -isto, gerente, conservador (de loja,
taso, xcara. V: sub~o. depsito ou museu); -ujo, reservat-
tasko, tarefa, encargo; ~i, encarregar. rio.
tagi, servir, convir, valer; ~a, apropri- Teodoro* (nm) Teodoro.
ado, conveniente, adequado. V: teorio, teoria; -isto, terico.
sen~ulo. tero, terra; -a, trreo, terrestre, terre-
t.e.* (abr) = tio estas. no; -ano, terrqueo (habitante do
teo, ch. planeta Terra). V: sur-e, sub-a,
teatro, teatro; ~a, teatral; ~ao, pea en-igi
teatral; -estro, diretor teatral. ter'etago, (andar) trreo, rs-do-cho.

74
ter'falo, deslizamento de terra. tir'evalo, cavalo de tiro, de trao.
ter'kapo (geo) cabo, promontrio, tir*forto, fora de trao.
ter^kolo (geo) istmo. tiu (corr) esse, aquele; ci ~, este.
ter'kolora, cor de terra, cqui. tiu^rilate, em relao a isso.
ter'kontakto (tcn) fio terra. Tokio* (geo) Tquio (Japo).
ter'kulturo, agricultura; =isto, agri- tondi, tosar, cortar (com tesoura);
cultor. ~ilo, tesoura.
ter'labor'isto, trabalhador agrcola. tra (prep) por, atravs de; vojagi ~
ter'mezur4sto, agrimensor. Brazilo, viajar pelo Brasil; ~igi, tras-
ter'peco, lote, terreno, pedao de ter- passar, varar (fazer uma coisa atra-
ra. vessar outra); como prefixo significa
ter*pomo, batata. que a ao vai de comeo a fim, per-
ter'surfaco, superfcie da terra. correndo todo o caminho (~iri,
teruro, terror, horror, pavor; ~a, terr- -videbla)
vel, aterrador; ~i, aterrorizar; -ajo, tra*akvi, irrigar.
coisa terrvel; ~ii, aterrorizar-se. tradicio, tradio; ~a, tradicional;

terur*sono (= premsono) pesa- -ismo, tradicionalismo,


delo. traduki, traduzir, verter (texto); ~(a)o,
ter'voj'eto, estrada de terra, traduo. V: esperantigi.
tia (corr) tal, desse tipo, dessa esp- trafi, acertar (no alvo); ~ite! touch!
cie. "voc me acertou!"),
(i.e.

tial (corr) por isso; tial, ke = dar, traf cert*eco, pontaria, preciso (no
pois, porque, por isso que. tiro).

tiam (corr) ento, nessa ocasio na- trafdistanco, alcance (de tiro),
quela ocasio; -a, dessa ocasio; traf povo = trafdistanco.
~ulo, pessoa daquele tempo. tra'iri, atravessar; =ejo, passagem,
tia'maniere (= tiel) desse modo. trajno (= vagonaro), trem (de estrada
tie (corr) l, ali, a; i ~, aqui; ~ulo, de ferro); ~e, de trem; -estro, chefe
pessoa daquele lugar. de trem. V: sub~o, metr.
tiel (corr) assim; -a (= tia), tal; ~e = trakti, tratar, negociar; ~ao, tratado
~, assim. (texto sobre um tema).
ties (corr) desse, dessa, desses, des- tra'legi, ler de comeo a fim. V:
sas; relaciona-se com kies: kies -rigardi.
panon oni mangas, ties vorton trani, cortar (com faca); ~o, corte,
oni parolas
(devemos concordar talho; ~a, incisivo, cortante; ~ao, fa-
com aquele cujo po comemos).
tia; ~ilo, faca; -ego, faco; eto, fa-
timi, temer, recear; ~o, medo, temor;
quinha; -ingo, bainha (de faca). V:
-ego, pavor; ~emo, timidez; ~igi,
amedrontar; ilo, espantalho (= bir-
po~ilo.
doilo); -inda, temvel. V: sen-a. tran'arm41o, arma branca.
tio (corr) aquilo, isso; i ~, isto. tran'rando, fio, gume.
tiom (corr) (da), tanto (de), nessa trankvila, tranquilo, calmo; ~(ec)o,
quantidade. tranquilidade; ~igi, tranquilizar, ajo
tiri, puxar; ~(ad)o, trao; ~ilo, puxa- (med) tranquilizante; ~igi, tranqili-
dor (de gavetas, portinholas etc). V: zar-se.
pusi.
tra^nokti, pernoitar.

75
trans (prep) alm de, do outro lado de, tri^kolora, tricolor.
para alm de; esti ~ la monto, es- tri'monata, de trs meses.
tar alm do monte; flugi ~ la mon- tri'nask'itoj, trigmeos.
ton, voar para alm do monte; ~igi, trinki, beber; ~o, gole; ~ado, bebida
transmitir, transferir; =a, transmissor (ato de beber); -ajo, bebida (o que
(que transmite); ebla, transmissvel; se bebe); -ebla, potvel; ~igi, dar de
como prefixo indica travessia beber; ~ota, para beber; -ujo, bebe-
(~mara), mudana de lugar douro (de animais).
(-planti), mudana de estado trink^akvo, gua potvel.
(-formi) ou mudana de possuidor trink'mono (= dankmono) gorjeta.
(~doni). tri^punkto, reticncias.
trans'doni, transmitir, entregar (o que tri'rasa, de trs raas.
se recebeu de outrem, como inter- tritiko, trigo; ~a, de trigo.
medirio). tri^unuo (rei) trindade.
trans'formi, transformar. tro, demasiado, demais; -ajo, exce-
trans^iteri, transliterar. dente, excesso; ~igi, exagerar.
trans4og4gi, mudar de residncia. tro'log'ata, superpopuloso (pas), su-
trans'mara, ultramarino, de ultramar. perlotado (nibus), etc; =at*eco, su-
trans'planti, transplantar. perpopulao, superlotao.
trans^porti, transportar. tro'mem'flda, presunoso.
trans'port'sipo, navio transporte. tro^uzi, abusar.
trans'preni, tomar a seu encargo. trovi, achar, encontrar; -ajo, achado;
trans'skribi, transcrever. ~igi, encontrar-se.
tra'rigardi, examinar, passar os olhos trov'aj'oflc'ejo, (setor de) achados e
(em um livro etc). V: -legi. perdidos.
tra*vid'ebla, transparente. truo, buraco, furo; ~i, furar; ~et*aro
tra'vivi, vivenciar; ~ao, vivncia, epi- (= randodentoj) picote (de selos).
sdio vivenciado. trunko, tronco (ts); ~eto, caule, has-
tre, muito, em alto grau, intensamente; te.
~ grava, muito importante; ~ege, trupo, tropa (mil), "troupe" (tea).
muitssimo (intensidade). V: multe, tuj, imediatamente, logo, em seguida;
muito, em grande quantidade; ~ ~a, imediato,
multe, muitssimo (quantidade). tuko, pano, toalha; ~ao, trapo. V:
tri (num) trs; -a, terceiro; ~dek, trin- antau~o, ban~o, bus- o, lit-o,
ta; a, trigsimo; -cent, trezentos; naz~o, tablo~o.
-oblo, triplo; ~ono, tero, tera par- tuk'peco, pedao de pano.
te; '-ope, de 3 em 3; ~ulo, terceiro (a turo, torre. V: lum~o.
pessoa que est de fora em um ne- turismo, turismo,
gcio ou discusso). turisto, turista.
tri^angulo (geom) tringulo. turko*, ~a (geo) turco; T~ujo ou
tri'dek'jara, =jar*ulo, trinto. T~io, Turquia,
tri'dento, tridente. tumi, virar, girar; ~ losilon, virar a
tri^etaga, de trs andares. chave; ~igi, virar-se; ~ilo, molinete
tri*foje, trs vezes. (carretel com manivela em vara de
tri'folio (bot) trevo; -o kun 4 folie- pescar).
roj, trevo de 4 folhas. turn^akvo, redemoinho (na gua).

76
tumo'kruco, torniquete, roleta (cruz universala, universal; -eco, universa-
mvel posta horizontalmente para lidade; ~igi, universalizar; -ismo,
passagem de uma pessoa de cada universalismo.
vez em estaes, nibus etc). universitato, universidade; -ano,
tumoVento, redemoinho (de vento); universitrio (aluno), professor uni-
=ego, ciclone. versitrio.
tui, tocar; ~o, toque; ~anta (= unu (num) um; -o, unidade; -a, pri-

kor~a) tocante. V: ek^i, roar. meiro; ~e, primeiramente; -a*ao,


tu'sento, tato. primcias (primeiros frutos, primeiras
tuta, todo, completo; la ~an tagon, o produes) -eco, unidade; a, uno,
dia todo. V: ciutage, todos os dias. unificado; igi, unificar; -a'eco, prio-
tut^amerika (geo) pan americano. ridade;-igi, unir, reunir; -ii, unir-
tufkora, de todo o corao, cordial. se;-ope, de um em um. V: me-
tufmonda, do mundo todo, mundial. zur-o, Tri-o.
tuftaga, que dura o dia inteiro; ==a. unu'anima, unnime.
marado, jornada; =a laboro, tra- unu'direkta, de mo nica (trnsito).
balho de tempo integral. V: duonta- unu^flanke, por um lado.
ga unu'foje, uma vez; -a*foje, por pri-

meira vez.

-u
U
(term) imperativo e subjuntivo: iru!
unuloke, em um
unu^nombro (gr)
unu'nura, nico.
lugar.
singular.

unu^okula, cego de um olho, caolho.


v! mi volas, ke vi iru, quero que unu'taga, de um dia (que dura um
voc v; mi petis, ke vi iru, pedi dia); ~a'taga, de primeiro dia.

que voc fosse. unua'vide, primeira vista.


-uj- (suf) recipiente e, por analogia, urbo, cidade; -a, urbano; -ano, cita-
tambm planta e pas: suker~o, dino (aquele que habita a cidade);
aucareiro; roz~o, roseira; Angl~o, eco, urbanidade (gentileza prpria
Inglaterra; Franc~o, Frana. de quem mora em cidade), cortesia;
-ul- pessoa ou ser caracterizado
(suf) -ego, cidade grande; -estro, pre-
pela idia indicada pela raiz: jun~o, feito; ejo, prefeitura; -eto = vilago,
rapaz; ~aco, joo-ningum, borra- aldeia. V: ef-o, -o'domo.
botas (= a~o). urbo'centro, centro da cidade.
-um- (suf): seus derivados, de sentido urboMomo, cmara municipal.
variado, devem ser estudados como Urugvajo* (geo) Uruguai; u-a,
palavras novas; podem indicar um u~ano, uruguaio.
suplcio (dek~i, dizimar, kruc~i, -US (term) condicional (futuro do pret-
crucificar, pend~i, enforcar), uma rito): mi irus, se mi povus, eu iria

pea de vesturio (kol~o, colarinho, se pudesse.


man~o, punho) ou algum outro tipo Usono* (geo) Estados Unidos; -a,
de relao com a raiz a que se junta -ano estadunidense, americano do
(brul~o, inflamao, kort~o, tribu- norte. V: Ameriko, Nordameriko.
nal, nigr~o, blecaute, nom~i, no- utila, til; -(ec)o, utilidade; -i, servir,
mear, vent-i, abanar). ser til; -igi, utilizar; ebla, utiliz-

77
vel; -ismo (fil) utilitarismo; -isto (fil) vendredo, sexta-feira; -e, na 6Meira.
utilitahsta. vendo'tablo, balco (de loja).
uzi, usar; ~o, uso; ~ita, usado; ~ii, Venezuelo* (geo) Venezuela; v~a,
usar-se; ~at'eco, voga, popularidade v-ano, venezuelano.
(de vocbulo, expresso ou costu- venki; vencer; -o, vitria; -anto,
me); -ebla, utilizvel, praticvel; -into, vencedor; -ito, vencido.
eco, possibilidade de utilizao. V: venko^preni {= konkeri) tomar (ci-
el~i, tro~i dade etc).
uz^maniero, modo de usar. ven'ont'jare, no ano que vem.
vento, vento; -eto, brisa, aragem;

vagono, vago; -aro


V (= trajno) trem.
-ego, ventania; -umi, abanar; =ilo,
leque, abano. V: aerumi.
vento'flago, catavento.
vento'kapa, cabea-de-vento.
V: lit~o, ar~o. ventro, ventre, barriga; -a, abdominal.
valida, vlido (passaporte, documento ventro'danco, dana do ventre.
etc), em vigor (lei); -eco, validade; ventro'doloro, dor de barriga.
-igi, validar; -ii, entrar em vigor, vento'rozo (geo) rosa dos ventos.
valori, valer, ter valor; -a, valioso; -o, ventro^paroPanto, ventrloquo.
valor. vero, verdade; -a, verdadeiro; -e,
vango, face, bochecha. V: sid-o. verdadeiramente, na verdade.
vango^frapo, bofetada, tapa na cara. ver*ama, franco, sincero.
V: manfrapo. verbo (gr) verbo; -a, verbal (relativo
vang'haroj, suas, costeleta. ao verbo); o verbo em esperanto
vang'osto (anat) zigoma, osso malar, sempre regular e invarivel em nme-
ma do rosto. ro e pessoa; as terminaes verbais
varma, quente; -o, calor; -ega, ar- em esperanto so: as, is, os, us, i e
dente, fervendo, "pegando fogo"; u; e os particpios formam-se com os
-eta, morno; -igi, aquecer; ilo, sufixos ant, int, ont, at, it e ot, aos
aquecedor, estufa (para aquecimen- quais se junta a terminao adequa-
to). da.
varmo'b Otelo, garrafa trmica. verda, verde; -o, a cor verde; -i, ver-
varm*ertena, resistente ao calor. dejar; -ajo, verdura (folhagem, gra-
varmo'konduka, condutor de calor. mado etc); -eco, verdor; -ejo, rea
Varsovio* (geo) Varsvia (Polnia). verde (urbana).
vasta, vasto, amplo, espaoso. ver*dire, para dizer a verdade.
vast^korpa, corpulento. verd'okula, de olhos verdes.
Vatikano* (geo) Vaticano.
verki, escrever, compor (obra literria
veki, acordar (algum); -ii, acordar
ou artstica); -o, produo literria ou
(intransitivo).
artstica; -eto, pequeno trabalho;
vek'horlogo, (relgio) despertador.
-aro, obras completas; -into,
veni, vir; -o, vinda; -igi, fazer vir;
-isto, autor. V: ef-o, majstro-o.
-onta, que vir, vindouro. V: al~i,
re-i, kun~o. ver'ajna, verossmil.
vendi, vender; -o, venda (ato de ven-
verVere, na plena verdade.
venda; -isto, vende-
der); -ejo, loja,
vespero, fim de tarde e comeo da
noite; -a, vespertino; -e, noitinha;
dor; -Ota, venda.

78
.

'-io, entardecer, anoitecer. Bonan vic*rego, vice-rei.


--on!Boa noite! (dito ao chegar). V: vidi, ver; -o, viso; -ajo, vista, pano-
posttagmezo. rama, espetculo; -ebla, visvel;
vesper'gazeto, (jornal) vespertino. -ii, ver-se; as, v-se; -inda, que
vesper'mano, jantar. merece ser visto, pitoresco; ao, cu-
vesper*ruo, pr-do-sol. V: maten- riosidade, coisa que merece ser vista,
rugo sunsub iro
, lugar pitoresco. V: ek-i, re-i,
Vesper^stelo, (Estrela) Vsper, bel-ejo.
vesti, vestir; ~o, roupa; ~aco, farrapo; vid*akr'eco, acuidade visual.
~ao, (pea de) roupa. V: surmeti, vid^alVide, cara a cara.
demeti. vid'angulo, ngulo de viso.
vest^hoko, cabide (de roupa), vid^bendo, fita de vdeo; -aparato,
vesto^ranko, guarda-roupa. aparelho de vdeo.
vetero, tennpo (meteorolgico). V: vi'diri, usar tratamento vi (voc), em
tempo. vez de ci (tu). V: cidiri.
veter' informo, informao sobre o vid^maniero, modo de ver.
tempo. vid'punkto (= starpunkto) ponto de
veter^kondicoj condio do tempo.
,
vista.
veturi, andar ou viajar em veculo vigia, ativo, animado, vigoroso; -eco,
(carro, nibus, trem etc); ~igi, con- vigor, atividade (de uma pessoa ou
duzir, transportar (algum) num ve- de uma organizao); -igi, animar,
culo; -isto, cocheiro; ~ilo, veculo, excitar, revigorar.

carro, viatura; =ejo, garagem, cochei- vilago = urbeto, vila, aldeia; -ano,
ra (casa destinada a guardar coches, aldeo.
carruagens e outros veculos). V: vino, vinho.
marsi, piediri. vin'prem*ejo, lagar (espcie de tan-
vetur*bileto, passagem (num vecu- que para espremer uvas).
lo). vintro, inverno; -a, de inverno, hiber-
vetur'peti, pedir carona. nal; -e, no inverno.

vi (pron) 2^ pessoa tanto do singular vintro 'gardeno, jardim de inverno.


quanto do plural: tu, vs, voc, vocs, viro, homem, varo; -a, macho, viril,
o(s) senhor(es), a(s) senhora(s); no de sexo masculino; -eco, virilidade;
singular pode ser substitudo por ci
-igo, puberdade, adolescncia (de
(tu), para indicar intimidade; ~a, teu,
um rapaz); -ino, mulher; -eco, fe-
tua, seu, sua vosso, vossa.
=
minilidade; ejo, harm, gineceu;
viando, carne (comida); ~ejo
igo, puberdade, adolescncia (de
-vendejo; -isto = -vendisto.
viand(vend)ejo, aougue; isto,
uma moa); como prefixo, indica o
aougueiro. macho de uma espcie animal, espe-
Vico, fila; ~e,em fila; ~igi, alinhar, pr cialmente o reprodutor. V: eks-a.
em como prefixo indica, princi-
fila; vir'bovo, touro.
palmente: 1. segundo lugar numa hie- vir'e valo, garanho.
rarquia (-rego); 2. objeto que subs- vir'koko, galo. V: ekso.
titui outro (-rado). visi, esfregar, apagar; -ilo, apagador
vic'atendi, fazer fila (esperar em fila). de giz.
vic'rado, roda sobressalente. vi^tuko, esfrego, apagador.

79
vitro, vidro; -a, de vidro; ~ao, objeto voj*kruc(ig)o, encruzilhada.
de okul~oj.
vidro; ~igi, vitrificar. V: voj'kun'igo, juno (de estradas).
vivi, viver; ~o, vida; ~a = -anta; voj'plano, itinerrio.
~ao, ser vivo; -anto, vivo (pessoa voj*rando, acostamento (ao lado de
viva); -eco, vivacidade; ~ui, gritar rodovia).
vivu! (viva!). vojHiimo, desvio (em estrada).
viv'kondioj, condies de vida. voki, chamar; -o, chamado, chama-
viv*kosto, custo de vida. mento; -ita, chamado.
viv'maniero, modo de vida. voli, querer; -o, vontade; -e-ne-e,
vivo'naska, vivi paro. quer queira quer no. V: bon~i,
viv*pri*skribo, curriculum vitae. la-e.
viv*signo, sinal de vida. volonta, voluntrio; -e, voluntaria-
viv'ten(ad)o, subsistncia. mente; -ulo, um voluntrio.
vizago, rosto, face. vorto, palavra; -aro, dicionrio; =eto,
vizag^aspekto, fisionomia. vocabulrio; isto, dicionarista; -ero,
viziti, visitar; -o, visita; -anto, visi- elemento vocabular, morfema. V: pa-
tante; ~ejo, sala de visitas (onde pre- rolo.
sos, internos etc podem receber suas vort^arango (gr) construo da frase.
visitas). vort*elemento (= -ero) elemento vo-
vizit*karto, carto de visita.
cabular.
viziflisto, lista de chamada (em sala vort*far*ado, formao de palavras.
de aula).
vort'kun'meto, juno de palavras,
vizifsalono, sala de visita.
vorfludo, trocadilho,
VOO, voz, voto.
vorfordo, ordem das palavras na fra-
voc'doni, votar.
se.
voc'don*rajto, direito de voto.
vosto, rabo, cauda,
voc'legi (= lautlegi) ler em voz alta.
vosto^bato, rabanada (pancada com o
vojo, estrada, caminho; -aro, rede vi-
rabo).
ria; -eto, caminho estreito, vereda,
vosto'lumo, lanterna traseira (de ve-
estradinha. V: auto-o, fer-o.
culo).
vojagi, viajar; -o, viagem; -anto, vi-
ajante; -iraro, maleta de viagem
vosfporfanto, caudatrio (pf).

(conjunto dos objetos necessrios


para uma
viajante. V:
vojag'bileto,
viagem); -isto, (caixeiro)
necesujo.
passagem (para via-
zorgi (pri),
Z
cuidar (de); -o, cuidado;
gem). -e, com cuidado; -anto, tutor; -ato,
vojag'kim'ulo, companheiro de via- pupilo, tutelado; eco, tutela; -ema,
gem. cuidadoso, zeloso.

80
o ESPERANTO a lngua internacional criada pelo doutor Lzaro
Lus Zamenhof (Polnia, 1859-1917). Baseia-se nas principais lnguas
culturais do mundo moderno, aproveitando de cada uma o que tem de
melhor. Combina, por exemplo, a flexibilidade do ingls com a sonori-
dade e a clareza de pronncia do italiano. No o idioma ptrio de
nenhum povo, mas j falado por mais de um milho de pessoas
espalhadas pelo mundo. Destina-se a ser a segunda lngua de todos
os povos, colocando-os em p de igualdade nas relaes internacio-
nais e destruindo as barreiras de nossa moderna Babel, onde se falam
mais de 3.000 lnguas.

Este DICIONRIO DO PRINCIPIANTE inovador. Seus


3.000 verbetes so todos de uso freqQente, tanto em esperanto
falado quanto escrito. O essencial da granntica est aqui con-
tido nos verbetes gramaticais (terminaes, afixos, preposies
etc). s 1.000 razes selecionadas como de "esperanto fcil"
pela revista Kontakto (da juventude esperantista mundial)
foram acrescentadas 200 de igual valor, obtidas de outras fon-
tes, e mais 20 abreviaturas e 80 nomes prprios. 1.700
palavras compostas e outros derivados comprovam aqui o
quanto o esperanto pode ser, ao mesmo tempo, simples, pre-
ciso e rico em nuances.

o AUTOR mestre em comunicao pela Universidade de Stanford


(EE.UU.). Trabalhou vrios anos na ONU, em Nova Iorque, e na
Unesco, em Paris. Foi professor de comunicao na EBAP (FGV), na
qual se aposentou. Foi membro da Academia de Esperanto e j rece-
beu diversos prmios pela vasta obra que tem produzido na lngua inter-
nacional.

ASSOCIAO PAULISTA DE ESPERANTO


Rua Fustolo 124 - gua Branca
05041-000 - SO PAULO - SP
(01 1 )
3862-1 1 83 (das 1 5 s 19 horas)

V J

Вам также может понравиться